Republic of the Philippines

Department of Education
Region IX- Zamboanga Peninsula
Schools Division of Zamboanga del Sur
Tambulig District

MASUSING BANGHAY-ARALIN SA FILIPINO 9

Paaralan Antas Baitang 9

Guro BONARD P. ALBOLERAS Asignatura Filipino
Detailed Lesson Petsa/Oras Markahan Una
Plan

I. LAYUNIN
A.Pamantayang Naipamalas ng mag-aaral ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga akdang
Pangnilalaman pampanitikan ng Timog-Silangang Asya

B.Pamantayan sa Naisasalaysay nang masining ng mag-aaral ang banghay ng maikling kuwento gamit
Pagganap ang graphics organizer.
C. Mga Kasanayan sa
Pagkatuto Nabibigyang kahulugan ang malalim na salitang ginamit sa akda batay sa denotatibo
o konotatibong kahulugan (F9PT-Ia-b-39)

*Natutukoy ang kaibahan nang paggamit ng denotatibo at konotatibo

* Nakasusulat ng mga pangungusap na naglalaman ng denotatibo at konotatibong
kahulugan
* Napapahalagahan ang paggamit ng mga salitang may denotatibo at konotatibong
kahulugan sa lipunan

II. NILALAMAN Denotatibo at Konotatibong Kahulugan ng Salita

III. KAGAMITANG Laptop, PowerPoint presentation, bulaklak, aklat, pictures, speaker.

PANTURO
A. Sanggunian  Filipino 9 Kuwarter 1- LAS 1
 MELC
1. Mga Pahina sa Gabay Panitikang Asyano pahina 14
ng Guro
2. Mga Pahina sa Panitikang Asyano pahina 14
Kagamitan Pang -
Mag-aaral
3.Karagdagang
Kagamitan mula sa
Portal ng Learning
Resource
B. Iba Pang Kagamitang konkretong bagay, mga larawan, envelope, task card, manila paper/cartolina,
Panturo pentelpen
IV. PAMAMARAAN Gawaing Guro Gawaing Mag-Aaral Annotation
(PPST-RPMS-
COT)

A. Panimulang Gawain
1. Panalangin
Magsitayo ang lahat para sa ating
panalangin..

Jane, maari mo bang pangunahan ang (Magsitayo ang lahat ng mag-

ating panalangin? aaral at manalangin.)
 2. Pagbati
Magandang umaga sa inyong lahat! Magandang umaga po, Ginoong
Alboleras.

Kumusta kayo sa umagang ito? Mabuti naman po.

Bago kayo magsiupo, pakipulot muna (Gawin ng mga mag-aaral ang

sa mga papel na nasa ilalim ng inyong sinabi guro.)
mga upuan at pakiayos narin ng
inyong mga upuan.

3. Pagtala ng mga Liban

Meron bang lumiban sa araw na
ito? Wala po, Sir.

Magaling!
COT
Indicator 5
Bago tayo magpapatuloy, narito ang Managed
learner
mga pamantayan na dapat nating behavior
sundin sa ating klase: constructivel
y by applying
positive and
non-violent
4. Mga pamantayan sa klase discipline to
1. Maupo ng maayos. ensure
learning-
2. Makinig nang mabuti sa focused
environments
guro. .
(PPST 2.6.2)
3. Maging alerto sa klase. KRA 2-
4. Lumahok sa mga gawain at Objective 5
Learning
talakayan sa klase. Environmen
t&
Diversity of
Learners
A. Pagbabalik aral sa Balik-Aral
nakaraan aralin
Class! Noong nakaraang tagpo ay
tinalakay ninyo ang maikling
kuwento na mula sa Singapore na
isinalin sa Filipino napinamagatang
“Ang Ama”, tama? Opo sir.

Ngayon, titingnan ko, kong lubos ba

talaga ninyong naunawaan ang
inyong nakaraan leksyon.

Ang gagawin ninyo ay pagsunud-

sunurin ang mga pangyayari sa
akdang “Ang Ama”.
Pagsunod-sunurin gamit ang numero
1-5, 1 ang pinaka-unang pangyayari
at 5 ang pinakahuli.

Alin sa mga pangungusap na ito ang A - Nasisante sa trabaho ang ama,

pinakaunang pangyayari sa kuwento? kung kaya’t naging mainit ang ulo
noong makitang humahaling-hing
Yes! Metchel. sa Mui-mui.

At ano naman ang pangalawang B - Nasuntok ng malakas ng ama

pangyayari? James. si Mui-mui na tumalsik sa
kabilang kwarto.

Magaling!
 Ok! Alin naman dito ang pangatlong C - Namatay si Mui-mui
pangyayari? Ronald. pagkaraan ng dalawang araw.

Tama!
At alin naman kaya didto ang pang- D - Nagsisisi ang ama sa kaniyang
apat na pangyayari? Ikaw, Ana. ginawa.

Tumpak….!

At ang panghuli o panglimang E - Bumalik ang ama na may

pangyayari sa kuwento ay ang? bitbit na supot at nagtungo sa
Aldrin. puntod ni Mui-mui.

Opo sir.
Class! Tama ba ang pagkakasunod-
sunod na pangyayari na naayon sa
may akdang “Ang Ama”?

Magaling! Nasagot ninyo ng mahusay

ang gawain.
(Magkakaiba ang sagot ng mga
Ano nga ba ang aral na ating mag-aaral)
mapupulot sa kuwento?

(magbibigay ang guro ng kanyang

sariling opinyon hinggil sa
nakaraang talakayan)

Ating tandan na ang mga pangyayari

sa mga akdang pampanitikang
Asyano na inyong nababasa o napag-
aralan ay nagsilbing repleksiyon sa
kung ano ang nagaganap sa paligid
kabilang ng iba pang mamamayang
Asyano. Wala na po sir.

Wala na ba kayong katanungan

hinggil sa nakaraan ninyong
talakayan?

Magaling!

B. Paghahabi ng Class, narito ang mga layunin na

Layunin dapat nating matamo pagkatapos ng
ating talakayan.

Layunin: COT
Indicator 7
*Nabibigyang kahulugan ang Planned,
managed and
malalim na salitang ginamit sa implemented
development
akda batay sa denotatibo o ally
konotatibong kahulugan. sequenced
teaching and
*Natutukoy ang kaibahan nang learning
processes to
paggamitng denotatibo at meet
konotatibo. curriculum
requirements
* Nakasusulat ng mga and varied
teaching
pangungusap na naglalaman ng contexts.
(PPST 4.1.2)
denotatibo at konotatibong KRA 3-
kahulugan. Objective 7
Curriculum
* Napapahalagahan ang paggamit and
Planning
ng mga salitang may denotatibo at
konotatibong kahulugan sa
 lipunan.

Pagganyak:
Mayroon ako ditong mga konkretong
bagay at larawan na ipapakita sa inyo.
Ang gagawin ninyo ay tutukuyin
ninyo kung ano nga ba ang literal at
simbolikong kahulugan ng mga bagay
at larawan na aking ipapakita.
Gawain: #Suribagay
#SuriLarawan

(Magpapakita ang guro ng mga

konkretong bagay na rosas.)

Sino sa inyo ang makapabigay sa

literal na kahulugan ng rosas?

Ikaw, Vanessa. Ang literal na kahulugan ng rosas

ay bulaklak.
Magaling!

At ano naman ang simboliko ng

rosas? Simboliko- ang rosas tumutukoy
sa magandang dilag, pagmamahal
Ikaw naman Vincent. o pag-ibig.

Tumpak! ang literal at simboliko ng aklat

literal=libro/ aklat
Ano naman ang literal at simboliko simboliko=kaalaman
ng aklat? Jennefer.

COT
Indicator 8
Mayroon naman ako ditong video clip Selected,
developed,
na ipapakita sa inyo. organized
and used
appropriate
https://www.youtube.com/watch? teaching and
learning
v=B0cOibjYu1I resources,
including
ICT, to
address
learning
goals.
(PPST 4.5.2)
KRA 3-
Objective 9
Curriculum
and
Planning
Ang literal na kahulugan ng
buwaya ay hayop.
Ano ang literal na kahulugan ng
buwaya?
Oh! Ikaw Alan.

Magaling! Simboliko- tumutukoy sa buwaya

ay mga kurap ng ating gobyerno
Ano naman ang simboliko ng sir.
buwaya? Yes! Janeth.
Tama! Class! Palakpakan natin si (nagpalakpakan ang mga mag-
Janeth. aaral)
 Class! Ano ang literal na kahulugan
ng ahas?
Oh! Ikaw Ailen. Ang literal na kahulugan ng ahas
ay hayop.

Ano naman ang simboliko ng ahas? Sir, ang simboliko ng ahas ay

Yes! Jordan. tumutukoy sa traydor,o taksil.

Tama!

Tumpak din si Jordan! Ang galing!

Ngayon class! Ano naman ang literal Ang literal na kahulugan ng baboy
na kahulugan ng baboy? Marian. sir, ay hayop.

Tama!

At ano naman ang simboliko ng Sir, ang simboliko ng baboy ay

baboy? Jason… tumutukoy sa mataba, marumi,
matakaw.
Magaling!

Sadyang mga matatalino at

magagaling ang klaseng ito.

Palakpakan natin ang ating mga (Nagpalakpakan ang mga mag-

sarili. aaral)
C. Pag-uugnay ng mga
halimbawa sa Class! ang mga bagay at video clip na
bagong aralin aking ipinakita sa inyo ay may
kaugnayan sa ating talakayan
ngayong araw.

Handa na ba kayo sa ating bagong

talakayan? Opo sir.

Sa umagang ito, tatalakayin natin ang

tungkol sa “Denotatibo at
Konotatibong Kahulugan ng
Salita”.

Balikan natin ang salitang buwaya.

Maraming maaring ibigay na

kahulugan ng salitang buwaya
depende kung paano ito ginagamit sa
pangungusap.

Suriin ang dalawang pangungusap

kung saan ginamit ang salitang
buwaya.

1. Inaalagaang mabuti ang mga

buwaya sa Manila Zoo.
2. Maraming buwayang
 naglipana sa ating lipunan.
Ano ang napansin ninyo sa dalawang
pangungusap? Jhonmark.
Sa unang pangungusap, ano ang
tinutukoy na buwaya? Arnold…
Magaling! Isang uri ng hayop at
paano ninyo binibigyang kahulugan
ang salitang buwaya? Beberly.
Sa ikalawang pangungusap naman,
ano ang tinutukoy na buwaya?
Analyn.
Tama! Taong sakim, madaya at
gahaman sa salapi at kapangyarihan,
ang pagpapakahulugan sa salitang
buwaya, sa pangalawang
pangungusap.
Samakatutuwid, dalawang
magkaibang kahulugan ang naibigay
sa salitang buwaya sa dalawang
sitwasyong pinaggagamitan. Ang
literal at simbolikong
pagpapakahulogan ay tinatawag na
natin na mga paraan ng
pagpapakahulugan ayon sa
sitwasyong pinang-gagamitan.
D. Pagtalakay ng
bagong konsepto at Ang salita ay maaaring magkaroon ng
paglalahad ng denotatibo o konotatibong kahulugan.
bagong kasanayan
#1 Pakibasa ng sabay-sabay
kahulugan ng denotatibo.
Halimbawa:
Ang kamandag ng ahas ay
nakakamatay.
Ang ahas na tinutukoy sa
pangungusap ay hayop.
Ang baboy ay isang hayop na
karaniwang ginagawang pagkain.
Pakibasa ng sa kahulugan ng
konotatibo, Marjorie.
Sino sa inyo ang makakapagbigay ng Halimbawa:
halimbawa sa konotatibo. Jonard.
Sir. Ang napansin ko sa dalawang
pangungusap ay pinag-uusap ang
kahulugan ng isang uri ng hayop.
Tinutukoy ang ang isang uri ng
hayop sir.
Tunay na kahulugan ng buwaya o
literal na kahulugan ng buwaya na
makikita sa diksyunaryo.
Sir, ang tinutukoy na buwaya sa
pangalawang pangungusap ay
tungkol sa isang taong sakim,
madaya at gahaman sa pera.
sa Denotatibo- kung tumutukoy sa COT
Indicator 2
literal na kahulugan ng salita o Used a range
of teaching
kahulugang mula sa diksyunaryo. strategies that
enhance
learner
achievement
in literacy
and
numeracy
skills.
(PPST 1.4.2)
KRA 1-
Objective 2
Content
Knowledge
and
Pedagogy
Konotatibo kung tumutukoy sa
pahiwatig o hindi tuwirang
kahulugan na maaaring pansarili
kahulugan ng isang tao o pangkat
sa iba kaysa karaniwang
pakahulugan.
Isa palang ahas ang
pinagkakatiwalaan kong kaibigan.
Ang ahas na tinutukoy sa
 pangungusap na ito ay taksil o
traydor na kaibigan.
Magaling!
Kapag sinabihan mo siyang
Sino pa? Marian. baboy, hindi niya gusto iyon dahil
nakakasakit ka na sa kanyang
pisikal na anyo.
Halimbawa:
Ang tao na walang pakialam sa
kapakanan ng iba at nagsasamantala
sa kanilang kahinaan ay tinuturing na
buwaya sa Lipunan.
COT
E. Pagtalakay ng (Babasahin ng guro ang mga Indicator 3
bagong konsepto at pangungusap at ibigay ang kahulugan Applied a
range of
paglalahad ng ng mga salitang may salungguhit teaching
strategies to
bagong kasanayan ayon sa denotatibo at konotatibo na develop
#2 kahulugan nito. Magkaroon ng critical and
creative
malayang palitan ng kaalaman at thinking, as
well as other
ideya ng guro at mag-aaral.) higher-order
thinking
skills.
Class! Narito naman ang mga (PPST 1.5.2)
KRA 1-
halimbawa ng mga salita/parirala na Objective 3
Content
galing sa akdang “Ang Ama” na Knowledge
mula sa Singapore na isinalin sa and
Pedagogy
Filipino ni Maria R. Avena.

Class! Pakibasa ng sabay-sabay.

1. Ang takot sa ama ay isang
alaalang lasing na suntok sa
bibig na nagpatulo ng dugo at
nagpamaga ng ilang araw sa labi.

2. Natatandaan ng mga bata ang isa o

dalawang okasyong sinorpresa sila ng
ama ng kaluwagang–palad nito.
3. Ang balita tungkol sa
malungkot niyang kinahinatnan ay
madaling nakarating sa kaniyang
amo, isang matigas ang loob pero
mabait na tao na doon di’y
nagdesisyong kunin siya uli, para
sa kapakanan ng kaniyang asawa
at mga anak.

Denotatibo Salita/pariralang Konotatibo

mahirap unawain

manginginom 1.lasing na suntok sa hindi sinasadyang

bibig mga masasakit na
pinakawalang
salita
maluwag ang 2. kaluwagang-palad mapagbigay
palad

matigas ang loob 3. matigas ang loob manhid o walang

pakiramdam

Class! Nakakasunod ba ang lahat sa Opo, Sir.

ating talakayan?
 Kung gayon, makakaroon tayo ng
pangkatang gawain.
COT
F. Paglinang sa Pangkatang Gawain: Differentiated Indicator 4
kabihasaan (Tungo activities Managed
classroom
sa Formative structure to
engage
Assessment) Pangkat 1 learners,
Panuto: Tukuyin kung ang kahulugan individually
or in groups,
ay denotatibo o konotatibo. Isulat sa in
meaningful
patlang ang sagot. exploration,
discovery
and hands-on
_____ 1. buwaya – pulitiko Konotatibo activities
within a
_____ 2. Posporo – bagay na panindi Denotatibo range of
physical
_____ 3. Pusang itim – nagbabadya Konotatibo learning
ng environments
.
kamalasan Denotatibo (PPST 2.3.2)
KRA 2-
_____ 4. Buwaya – hayop Denotatibo Objective 4
Learning
_____5. Umusbong-paglaki ng Environmen
halaman t&
Diversity of
Learners
Pangkat 2
Panuto: Gamitin sa pangungusap ang (Maaring magkakaiba-iba ang
mga sumusunod na salitang may sagot ng mga mag-aaral)
COT
konotatibo at denotatibong Indicator 6
Used
kahulugan. * Kailangan nating buksan ang differentiated
ilaw sa kwarto para magkaroon ng ,
development
1. ilaw: sapat na liwanag. allyappropria
te learning
denotatibo-liwanag * Ang aming ina ang siyang experiences
konotatibo-ina ng tahanan nagsilbing ilaw ng aming tahanan. to address
leraners’
gender,
needs,
* Ang halaman ng rosas ay may strengths,
interests and
mga bulaklak na pula. experiences.
2. rosas: * Ang rosas na lumitaw sa gitna (PPST 3.1.2)
KRA 2-
denotatibo – uri ng bulaklak ng kaguluhan ay nagbigay Objective 6
Learning
konotatibo – kagandahan liwanag at pag-asa sa mga taong Environmen
nangangailangan. t&
Diversity of
Learners

* Nahihirapan akong huminga

dahil may problema ang aking
3. puso: puso.
denotatibo – bahagi ng * Inalay niya ang kanyang puso sa
katawan kanyang magulang.
konotatibo – pagmamahal

Pangkat 3
Panuto: Tukuyin ang kahulugan ng
bawat salitang may salungguhit sa
pangungusap. itinatago

1. Ang iba ay ikinukubli ng pupuntahan

makakapal na dahoon.
2. Sa wakas, malapit na kami sa pagdaloy ng emosyon o alaala sa
aming patutunguhan. isipan
3. Habang naglalakad ako sa
gilid ng kalsada, nagsimulang
sumibol ang mga alaala at iwanan
damdamin.
4. “Dalawampung taon na ang
nakaraan nang lisanin ko ang pagsisikap
lugar.
 5. Natapos niya ang kanyang
pag-aaral dahil sa pagsusunog
ng kilay.

Bago kayo magsimula, narito

ang pamantayan sa pagbibigay
ng inyong marka.

Rubriks sa Pagmamarka

Opo sir.

Class! Nauunawaan ba ng lahat ang

ating talakayan?

Magaling!
COT
G. Paglalapat ng aralin Ngayong class, susubukin kung talaga Indicator 1
sa pang-araw-araw bang nakakasunod kayo sa ating Applied
knowledge of
na buhay talakayan. content
within and
Mayroon akong ilang mga across
katanungan na dapat ninyong sagutin. curriculum
teaching
areas.
(PPST 1.1.2)
Ano ang kahalagahan ng paggamit ng KRA 1-
Objective 1
salita/parirala na may denotatibo at Content
konotatibong kahulugan sa ating Knowledge
and
pang-araw araw na buhay sa ating Pedagogy
Lipunan?
Ang paggamit ng salita o parirala
Yes! Jelord. na may denotatibo at
konotatibong kahulugan ay hindi
lamang mahalaga sa ating pang-
araw-araw na buhay, ngunit pati
na rin sa lipunan.
Tama!

Alam ninyo, ang paggamit ng salita

na may denotatibong at konotatibong
kahulugan ay hindi lamang mahalaga
sa pang-araw-araw na buhay, ngunit
pati na rin sa lipunan. Ito ay
sumasalamin sa ating kultura,
nakakatulong sa pagpapahayag ng
ating identidad, nagpapayaman sa
komunikasyon, at nagbubuo ng
empatiya at pag-unawa.
H. Paglalahat ng aralin Ngayon class, ano ang kaibahan ng Ang denotatibo ay tumutukoy sa
denotatibo at konotatibo? Trescia. literal na kahulugan ng salita o
kahulugang mula sa diksyunaryo.
Samantalang,konotatibo ay
tumutukoy sa pahiwatig o hindi
tuwirang kahulugan na maaaring
pansarili kahulugan ng isang tao o
pangkat sa iba kaysa karaniwang
pakahulugan.
 Magaling!

At ano naman ang kahalagahan ng Ang pag-unawa sa denotatibo at

pag-unawa sa denotatibo at
konotatibong kahulugan ng isang
salita? Ronald.
konotatibong kahulugan ng isang
salita ay mahalaga dahil ito ang
nagbibigay ng malalim at
komprehensibong pagkaunawa sa
tunay na kahulugan ng isang
salita.

Tama! Ang galing ni Ronald…!

Nagbibigay din ito sa atin ng

kakayahang maunawaan at
maipahayag ang mga kaisipan at
mensahe nang malinaw, malalim, at
wasto. Ito rin ay nakatutulong sa pag-
iwas sa mga posibleng maling pag-
interpret at palagay ng mga ibang tao
sa ating komunikasyon.

Ngayon class, dadako na tayo sa ating

ebalwasyon.

I. Pagtataya ng Aralin Ebalwasyon COT

Panuto: Gamitin sa Indicator 9
Designed,
pangungusap ang mga selected,
organized
salita/parirala sa loob ng T and used
diagnostic,
Chart. Ihanay batay sa formative,
and
denotatibo at konotatibong summative
assessment
pagpapakahulugan. Isulat sa strategies
consistent
isang pirasong papel ang iyong with
curriculum
kasagutan. requirements.
(PPST 5.1.2)
(Pagkamalikhain, KRA 4-
Objective 10
Pakikipagtalastasan, Assessment
and
Pagtutulungan, Pagbuo ng Reporting
Katauhan, Mapanuring Pag-iisip)

(magkakaiba-iba ang kasagutan

ng mga mag-aaral)

J. Karagdagang Takdang Aralin:

Gawain para sa Panuto: Sumulat ng dalawang talata
takdang aralin at tungkol sa karanasan mo sa
remediation buhay na ginagamitan ng
denotatibo at konotatibong
pagpapakahulugan.
Salungguhitan ang denotatibo
at bilugan naman sa
konotatibo. Isulat ito sa isang
buong papel.
Ihinanda ni: Tagamasid:

BONARD P. ALBOLERAS _______________________

Aplikante Principal