CHƯƠNG 1.

Bảo tàng Hồ Chí Minh nằm tại địa chỉ số 1 Nguyễn Tất Thành, Phường 12, Quận 4,

thành phố Hồ Chí Minh, trên một khuôn viên rộng lớn hơn 12.000 mét vuông, được bao

quanh bởi sông Sài Gòn, tạo ra một không gian thoáng đãng và mát mẻ. Bảo tàng này được

xây dựng trên cơ sở của một ngôi nhà lịch sử từng là trụ sở của Tổng Công ty Vận tải

Hoàng đế (Messageries Impériales), một trong những công trình đầu tiên được xây dựng bởi

thực dân Pháp sau khi chiếm được Sài Gòn. Ngôi nhà này được khởi công xây dựng vào

giữa năm 1862 và hoàn thành vào năm 1863, với một phong cách kiến trúc phương Tây đặc

trưng. Tuy nhiên, điểm đặc biệt của ngôi nhà là hai con rồng châu đầu được gắn trên nóc

nhà theo mô típ "Lưỡng long chầu nguyệt", một trang trí phổ biến trong kiến trúc đình chùa

Việt Nam, vì thế mà có tên Nhà Rồng.

Với kiểu kiến trúc độc đáo đó, trụ sở của Tổng Công ty Vận tải Hoàng đế, hay còn

được gọi là Nhà Rồng, cũng như bến cảng gần đó, được biết đến với tên gọi là Bến cảng

Nhà Rồng. Năm 1870, công ty này chuyển đổi từ Hotel des Messageries Impériales thành

Messageries Maritimes, và biểu tượng trên nóc nhà cũng được thay thế bằng vương miện,

mỏ neo và đầu ngựa, khiến cho công ty còn được gọi là "hãng Đầu Ngựa".

Cuốn sách "Địa lý Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh" tiết lộ rằng, thủ đô

cũ của Gia Định bao gồm toàn bộ vùng Nam Bộ của đất nước chúng ta, đặt tại Bến Nghé

với điều kiện địa lý vô cùng thuận lợi không thể so sánh. Đây là một khu vực rộng lớn mà

hàng năm không bị lũ lụt, khác biệt hoàn toàn so với vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Nơi

này cũng có nhiều giếng nước ngọt và khí hậu dễ chịu, nên trở thành nơi mà chim đến quy

tập và dân chúng thuộc địa lập nghiệp sinh sống. Đồng thời, đây cũng là nơi tập kết chiến

lược cho lực lượng thủy quân bảo vệ an ninh trật tự cho miền Nam của Tổ quốc.

Bến Nghé trong quá khứ đã là một cảng thương mại nổi tiếng của vùng Nam Bộ, với

hàng nghìn thuyền đến đậu tấp nập. Từ Bến Nghé, các đường thủy kéo dài khắp vùng Nam
Bộ, mang lại sự thuận tiện lớn. "Địa lý Gia Định" còn cho biết thêm: "Các tàu buôn của

nước ta cũng như các nước khác, thuyền bè trên sông và tàu thuyền lớn nhỏ, tất cả liên tiếp

đậu dọc theo bến, cột buồm nối nhau, tạo thành một nơi sôi động. Nơi đây đã từng là một

trong những cảng lớn và quan trọng nhất của khu vực Đông Nam Á."

Bến Nhà Rồng đầu thế kỉ XX. Ảnh: Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp (EFEO)

Năm 1859, giặc Pháp từ Đà Nẵng kéo quân vào Nam, tiến vào sông Bến Nghé rồi

đánh thành Gia Định. Sau khi thực dân Pháp rời Việt Nam vào năm 1955, thương cảng Sài

Gòn, bao gồm cả Nhà Rồng, được chuyển giao cho chính quyền miền Nam Việt Nam quản

lý. Mái của Nhà Rồng đã được tu bổ và hai con rồng trên nóc nhà đã được thay thế bằng hai

con rồng khác, quay đầu ra. Từ năm 1965, Nhà Rồng được sử dụng làm trụ sở của Cơ quan

Tiếp nhận viện trợ quân sự Mỹ và sau này, vào năm 1975, sau khi đất nước thống nhất, Nhà

Rồng trở thành tài sản của Cục Đường biển Việt Nam.

Ngày 5.6.1911, từ bến cảng Nhà Rồng, người thanh niên tràn đầy hoài bão cách

mạng Nguyễn Tất Thành dưới tên gọi Văn Ba đã quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước

cho dân tộc trên con tàu Đô đốc Amiral Latouche Tréville thuộc hãng Năm Sao (Chargeurs
Reunis). Sau hơn 30 năm đi qua nhiều châu lục, Bác Hồ trở về đất nước để lãnh đạo cuộc

chiến giành độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam. Tưởng nhớ sự kiện này, Nhà Rồng được

giữ lại và trở thành Di tích lịch sử, với tên gọi mới là Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TP.

Hồ Chí Minh.

Bến Nhà Rồng đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng đối với dân tộc và đất

nước. Ngày 30.4.1975, tại đây, lá cờ đỏ sao vàng đã được kéo lên, đánh dấu chiến thắng của

quân và dân ta trong cuộc chiến giành độc lập và thống nhất đất nước. Ngay sau khi đất

nước thống nhất, ngôi Nhà Rồng được giữ lại với tư cách là Di tích lưu niệm về Chủ tịch Hồ

Chí Minh, theo Quyết định số 1315/QĐ-UB ngày 9.7.1979 của Ủy ban nhân dân thành phố

Hồ Chí Minh. Bên cạnh giá trị lịch sử, Bến Nhà Rồng còn có một kiến trúc độc đáo và đẹp

mắt, kết hợp giữa nghệ thuật châu Âu và kiến trúc đặc trưng của Đông Nam Á, tạo ra một di

sản văn hóa đặc biệt cho thành phố. Bến Nhà Rồng đã được khôi phục và trở thành một

trong những điểm du lịch nổi tiếng của thành phố.

Hiện nay, Bến Nhà Rồng đã được chuyển đổi thành Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi

nhánh TP Hồ Chí Minh, đặt tại số 1 Nguyễn Tất Thành, Phường 12, Quận 4. Bảo tàng này

thuộc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh và là một trong các chi nhánh của

Hệ thống Bảo tàng và Di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên toàn quốc.
 Với người Việt Nam, Bến Nhà Rồng không chỉ là một địa điểm lịch sử đặc biệt mà

còn là nơi mà Bác Hồ đã từng sinh sống, là điểm khởi đầu của hành trình tìm đường cứu

nước cho dân tộc. Ngoài ra, Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TP Hồ Chí Minh cũng là nơi

lưu giữ và trưng bày nhiều hiện vật, hình ảnh về lịch sử Việt Nam, là điểm đến không thể bỏ

qua khi thăm thành phố Hồ Chí Minh.

Bảo tàng hiện nay có 7 phòng trưng bày, bao gồm 4 phòng trưng bày về cuộc đời và

sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, và 3 phòng trưng bày chuyên đề với các sự

kiện đặc biệt như hành trình tìm đường cứu nước của Bác Hồ và tình cảm giữa ông và nhân

dân miền Nam. Trong sân của bảo tàng, du khách có thể thấy tượng "Nguyễn Tất Thành ra

đi tìm đường cứu nước" của nghệ sĩ điêu khắc Phạm Mười, là một điểm dừng chân ý nghĩa

để ghi lại những khoảnh khắc đẹp khi thăm quan bảo tàng này.