სელშეკრულების და ზოგადად ვალდებულების შინაარსი და პირობები

1. ხელშეკრულების და ზოგადად ვალდებულების შინაარსის განსაზღვრა

ხელშეკრულების, ვალდებულების შინაარსი, როგორც წესი, ყოველთვის

კონკრეტული, განსაზღვრული უნდა იყოს. არ შეიძლება ვალდებულების
დაკისრება აბსტრაქტული, არაკონკრეტული შინაარსით. მას ვერ ექნება
მავალდებულებელი ძალა და თავად ხელშეკრულებაც არ ჩაითვლება შემდგარად.
თუმცა, კანონი ხელშეკრულების მხარეებს აძლევს შესაძლებლობას,
ხელშეკრულების დადების დროს არ განსაზღვრონ ზუსტად ცალკეული პირობები,
არამედ შეთანხმდნენ ამ პირობების დადგენის ხერხებზე. მაგ., ნასყიდობის
ხელშეკრულებაში მხარეები ნაცვლად ნასყიდობის ფასის პირდაპირ მითითებისა
შეიძლება შეთანხმდნენ მისი განსაზღვრის საშუალებებზე.

მხარეებს შეუძლიათ ხელშეკრულების შინაარსის კონკრეტული დებულებები

ხელშეკრულების დადების დროს ღიად დატოვონ და შეთანხმდნენ,
რომ დეტალური დებულებები მხარის ან მესამე პირის მეშვეობით დადგინდება.

》 საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 325-ე მუხლის თანახმად, ვალდებულების

შესრულების პირობები შეიძლება განისაზღვროს როგორც კრედიტორის, ისე
მოვალის მიერ („ხელშეკრულების ერთ-ერთი მხარის“).

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსისაგან განსხვავებით, გერმანიის სამოქალაქო

კოდექსი პირდაპირ მიუთითებს, რომ ვალდებულების შესრულების პირობების
განსაზღვრა ხორციელდება უფლებამოსილი მხარის განცხადებით'. განცხადება
გამოუთხოვადია როგორც ნებისმიერი ნების გამოვლენა, რომელიც ხდება
ხელშეკრულების ნაწილი; იგი არ საჭიროებს რაიმე ფორმას, თუნდაც, თავად
ხელშეკრულება ან შესრულების შეპირება ფორმასავალდებულოა.

》 საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 325-ე მუხლი ვალდებულების

შესრულების პირობების განსაზღვრას ითხოვს სამართლიანობის საფუძველზე. თუ
მხარე პირობებს არ მიიჩნევს სამართლიანად, ან მათი განსაზღვრა ჭიანურდება,
გადაწყვეტილებას იღებს სასამართლო. თუმცა, აღნიშნული მუხლის ნორმა
დისპოზიციურია და იგი შეიძლება შეიცვალოს ხელშეკრულების მხარეთა შორის
შეთანხმებით. კერძოდ, მხარეებს შეუძლიათ პირდაპირ გაითვალისწინონ
ვალდებულების შესრულების პირობების განსაზღვრის კრიტერიუმები.

2)ხელშეკრულების განმარტება

ხელშეკრულებებს დებენ და შესაბამის ნებას ავლენენ ადამიანები. ხშირად

ხელშეკრულების მხარეებს არა აქვთ განსაკუთრებული უნარ-ჩვევები თავიანთი
ნების სათანადო ფორმით გამოხატვის. ხშირად მათ მიერ პირდაპირ გამოხატული
გამონათქვამი არ შეესაბამება მათთვის სასურველ ნამდვილ ნებას ან პირდაპირ
გამოხატული გამონათქვამი ისეთი ბუნდოვანია, რომ ნების გამოვლენა
სიტყვასიტყვითი გაგებით ვერ დგინდება.

ხელშეკრულების განმარტება მიზნად ისახავს ხელშეკრულების მხარეთა მიერ

გამოვლენილი ნების მნიშვნელობის დადგენას, ნების გამომვლენელისა და ნების
გამოვლენის მიმღების ინტერესების დაბალანსებას, რომელსაც ახორციელებს
სასამართლო კანონის საფუძველზე.

》 II გარიგების (ხელშეკრულების) განმარტების თეორიები

იურიდიულ ლიტერატურაში ცნობილია გარიგების (ხელშეკ- რულების)
განმარტების რამოდენიმე თეორია:

ა) ნების თეორია (Willenstheorie). ამ თეორიის თანახმად, განცხადების

მავალდებულებელი შინაარსი მდგომარეობს მხოლოდ იმაში, რისი თქმაც
განმცხადებელს სურდა. განმცხადებლის მხრიდან არასწორი ნების გამოვლენის
შემთხვევაში, განმცხადებლის შეცდომის უარყოფით შედეგები დადგებოდა
მხოლოდ განცხადების მიმღებისათვის.

ბ) მიმღების თეორია (Empfängerstheorie). მიმღების თეორიის თანახმად,

განცხადების მავალდებულებელი შინაარსი მდგომარეობს მხოლოდ იმაში, რაც
გაიგო მიმღებმა. აქ ყველა შესაძლო გაუგებრობისა და ცნების არევის რისკის
მატარებელია განმცხადებელი.

გ) განცხადების თეორია (Erklärungstheorie). ამ თეორიის თანახმად, განცხადების

მავალდებულებელი შინაარსი მდგომარეობს მხოლოდ იმაში, რისი თქმაც
მიუკერძოებელ დამკვირვებელს ობიქტური განსჯით გარემოებების მიხედვით
განცხადებიდან გაგება შეუძლია.

დ) ნდობის თეორია (Vertrauenstheorie). ნდობის თეორიის თანახმად, განმარტება

უნდა ობიქტურად, ანუ გონივრული შემფასებლის შეხედულებიდან
გამომდინარეობდეს. თუმცა, იგი უნდა ითვალისწინებდეს განცხადების
ფაქტობრივი გარემოების სუბიექტურ ელემენტებსაც'.

》 III. გარიგების (ხელშეკრულების) განმარტების მეთოდები და კრიტერიუმები

ხელშეკრულების განმარტების მეთოდის მხრივ იურიდიულ ლიტერატურაში
განასხვავებენ შემდეგ შემთხვევებს:

1. მხარეთა აღქმის დამთხვევა. თუ განმცხადებელიცა და განცხადების მიმღებიც

განცხადებას ერთნაირად აღიქვამენ, ამ საერთოდ გაგებულ მნიშვნელობას აქვს
ძალა, თუნდაც, მესამე პირი (თუნდაც, რომელიც საშუალო გონივრუ- ლი
ადამიანია) მას სხვა მნიშვნელობას მიანიჭებდა.

2. მხარეთა აღქმის შეუსაბამობა. თუ განმცხადებელმა და განცხადების მიმღებმა არ

აღიქვეს განცხადება ერთნაირად, გადამწყვეტია ის მნიშვნელობა, რომელიც
შეიძლება მიეკუთვნოს ორივე მხარეს (მაგრამ მხოლოდ მათ), ერთი მხრივ, იმის
საფუძველზე, თუ რა შეიძლებოდა მათ მიერ აღქმულიყო და, მეორე მხრივ,
როგორი იქნებოდა მათი პასუხისმგებლობა ერთმანეთის მიმართ იმ ენისა თუ
ნებისმიერი სხვა სიმბოლოს გამოყენებისა და გაგების მხრივ, რომლი- თაც ხდება
შინაარსის გადაცემა.
აღნიშნული გულისხმობს, რომ იმ გაგებას ექნება ძალა, რომელსაც განმცხადებელს
შეეძლო ევარაუდა მიმღებისათვის გასაგებად ან, პირიქით, რომელიც ამ
უკანასკნელს უნდა და შეეძლო აღექვა.

3. თუ აღქმის შეუსაბამობის შემთხვევაში ყოველი მხარისათვის მიკუთვნებული

გაგება გამონაკლისის სახით განსხვავებულია, ანუ ის, რაც განმცხადებელს შეეძლო
ევარაუდა მიმღებისათვის გასაგებად, არ შეესაბამება იმას, რასაც ამ უკანასკნელს
უნდა აღექვა, განცხადების შესაბამისი პირობა განხილულ იქნება როგორც
შესაძლებელი ერთზე მეტი გაგების მქონე ანუ ბუნდოვანი და, შესაბამისად,
ბათილი. აღნიშნული მაგალითი განსხვავდება შეუთანხმებლობისაგან, რომელიც
არსებობს, თუ ერთ-ერთი მხარის

IV. გარიგების (ხელშეკრულების) განმარტების წესები საქართველოს სამოქალაქო

კოდექსის მიხედვით

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი გარიგების განმარტების წესის დადგენისას

იძლევა ზოგად ორიენტირს. კერძოდ, ერთი მხრივ, ყურადღება უნდა მიექცეს
მონაწილის (მონაწილეების) ნამდვილ ნებას; ეს უკანასკნელი უნდა დადგინდეს
გონივრული განსჯის შედეგად და არა მარტოოდენ გამოთქმის სიტყვასიტყვითი
აზრიდან (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 52-ე მუხლი). მეორე მხრივ,
გარიგების განმარტებისას იგნორირებულ არ უნდა იქნეს ნების გამოვლენის
მიმღების — ადრესატის უნარი, აღიქვას ეს ნების გამოვლენა;

ამ დროს მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული, აგრეთვე, გარემოებები,

რომლებშიც იმყოფებიან გარიგების მხარეები.
ხელშეკრულების განმარტებისას ხელშეკრულებაში ურთიერთგამომრიცხველი ან
მრავალმნიშვნელოვანი გამონათქვამების დროს უპირატესობა ენიჭება იმ
გამონათქვამს, რომელიც ყველაზე მეტად შეესატყვისება ხელშეკრულების
შინაარსს.

3)მესამე პირის სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულება

ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს არა მარტო ხელშეკრულების მხარეთათვის

უფლებების მინიჭებისა და ვალდებულების დაკისრებისათვის, არამედ მესამე
პირის სასარგებლოდაც,

კანონით დასაშვებია მესამე პირისათვის მხოლოდ უფლების მინიჭება, მაგრამ

არავითარ შემთხვევაში ვალდებულების დაკისრება; არ შეიძლება განსაზღვრულმა
პირებმა ერთმანეთს შორის დადებული ხელშეკრულებით ვალდებულება
დააკისრონ სხვა პირს.

მესამე პირის სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულებაში 3 მონაწილეა:

1. შემპირებელი — მოვალე,
2. მოვალის შეპირების მიმღები — კრედიტორი
3. მოსარგებლე (ბენეფიციარი) — მესამე პირი.

განასხვავებენ ე. წ. ნამდვილ და არანამდვილ ხელშეკრულებას მესამე პირის

სასარგებლოდ

ა) ნამდვილი მესამე პირის სასარგებლოდ ხელშეკრულების ანუ უფლების

მიმნიჭებელი ხელშეკრულების დროს მესამე პირი ხელშეკრულებიდან იძენს
მოვალის მიმართ მოთხოვნის უფლებას;
ბ) არანამდვილი მესამე პირის სასარგებლოდ ხელშეკრულებას ადგილი აქვს იმ
შემთხვევაში, როდესაც მოვალე, მართალია, ახორციელებს ვალდებულების
შესრულებას მესამე პირის მიმართ, მაგრამ ამ უკანასკნელს არა აქვს
ვალდებულების შესრულების მოთხოვნის უფლება.

》 მესამე პირის პიროვნება შეიძლება არც იყოს ზუსტად განსაზღვრული

ხელშეკრულების დადების მომენტში; საკმარისია, რომ იგი განსაზღვრებადი იყოს.
მესამე პირის სასარგებლოდ ხელშეკრულების დადება დაუშვებელია, თუ ეს
ეწინააღმდეგება კანონს, თავად ხელშეკრულებით დადგენილ პირობებს ან ეს
აკრძალვა თვით ვალდებულების არსიდან გამომდინარეობს

》 მესამე პირის სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულების ფორმის მიმართ

გამოიყენება საერთო წესები. ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს როგორც
წერილობით, ასევე ზეპირადაც, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც სპეციალური
ფორმა კანონით პირდაპირ არის გათვალისწინებული.

II. მონაწილეთა შორის სამართლებრივი ურთიერთობები

》 ნამდვილ მესამე პირის სასარგებლოდ დადებულ ხელშეკრულებაში

განასხვავებენ სამართლებრივ ურთიერთობებს:

1. შემპირებელს- მოვალესა და შეპირების მიმღებს კრედიტორს შორის (ე. წ.

შესრულების ურთიერთობა - Deckungs

2. კრედიტორსა და მესამე პირს შორის (გადაცემის ან სავალუტო ურთიერთობა -

Zwendungs-, oder Valutaverhältnis)

3. მოვალესა და მესამე პირს შორის. შესრულების ურთიერთობა ეწოდება

ურთიერთობას იმიტომ, რომ შემპირებელი იღებს მისგან გამომდინარე
საპირისპირო შესრულებას ანუ თავისი შესრულებისათვის შესრულებას.
1. შესრულების ურთიერთობა შესრულების ურთიერთობა გადამწყვეტია მესამე
პირის სამართლებრივი მდგომარეობისათვის შემპირებლის მიმართ. მასში უნდა
გაირკვეს, მესამე პირი მოთხოვნის უფლებას იძენს დაუყოვნებლივ, მოგვიანებით
თუ განსაზღვრული წინაპირობების არსებობისას. შესრულების ურთიერთობით
განისაზღვრება, აგრეთვე, შეუძლიათ თუ არა ხელშეკრულების მხარეებს მესამე
პირისათვის მინიჭებული სამართლებრივი მდგომარეობის შემდგომში წართმევა'.
ეს ურთიერთობა ასევე გადამწყვეტია შესაგებლისათვის, რომელიც შემპირებელს
შეუძლია მესამე პირს დაუპირსპიროს.

2. გადაცემის ურთიერთობა ჩვეულებრივ შეპირების მიმღები შემპირებელს

მხოლოდ მაშინ ავალდებულებს მესამე პირის მიმართ შესრულებაზე, როდესაც იგი
მესამე პირის წინაშე არის ვალდებული. ასეთი ვალდებულება შეიძლება
ეფუძნებოდეს ხელშეკრულებას ან კანონს. თუ მესამე პირმა შემპირებლისაგან
მიიღო შესრულება ისე, რომ არ არსებობს შეპირების მიმღებსა და მესამე პირს
შორის ურთიერთობაში ასეთი შეთანხმება, შეპირების მიმღებს შეუძლია
მოითხოვოს სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე გადაცემულის უკან დაბრუნება.
აქვე ისმის კითხვა, ექვემდებარება თუ არა მესამე პირის სასარგებლოდ დადებული
ხელშეკრულება

III. შემპირებლის — მოვალის შესაგებელი

ვინაიდან შემპირებლის — მოვალის მიერ მესამე პირის მიმართ შესრულების

ვალდებულების კისრება გამომდინარეობს შესრულების ურთიერთობიდან,
შემპირებელს შეუძლია მესამე პირის მოთხოვნის უფლებას დაუპირისპიროს ის
შესაგებელი, რომელიც ამ ურთიერთობას ეფუძნება. თუ მოვალეს შეპირების
მიმღების კრედიტორის მიმართ შეუძლია ხელშეკრულების ბათილობაზე
მიუთითოს, ანალოგიური უფლება მას აქვს მას ასევე მესამე პირის მიმართაც.

IV. პირადად მოთხოვნის უფლებამოსილება

შეპირების მიმღებს შეუძლია ხელშეკრულების დადების შემდეგ ნებისმიერ დროს,
მეორე მხარის — შემპირებლის თანხმობის გარეშე, თავად მოითხოვოს
ვალდებულების შესრულება.

V.ვალდებულების შესრულება კრედიტორის სასარგებლოდ

კანონი ითვალისწინებს ისეთ შემთხვევებს, როდესაც მესამე პირი უარს ამბობს

ხელშეკრულებით შეძენილ უფლებაზე; ასეთ შემთხვევაში შეპირების მიმღები
კრედიტორი არ კარგავს - უფლებას, ვალდებულების შესრულება მოითხოვოს
თავის სასარგებლოდ, თუ ხელშეკრულებიდან ან ვალდებულების არსიდან სხვა
რამ არ გამომდინარეობს.

ნორმის ქართული რედაქცია შემდეგნაირად არის ფორმულირებული: „თუ მესამე

პირი უარს ამბობს ხელშეკრულებით შეძენილ უფლებაზე, მაშინ კრედიტორს
შეუძლია თვითონ მოითხოვოს ვალდებულების შესრულება, თუ
ხელშეკრულებიდან ან ვალდებულების არსიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს“.

4. ვალის აღიარება

ვალის აღიარება წარმოადგენს ცალმხრივ აბსტრაქტულ ვალდებულებით-

სამართლებრივ ხელშეკრულებას, რომლითაც ხდება ვალდებულებით-
სამართლებრივი ურთიერთობის არსებობის აღიარება.
ვალის აღიარება აბსტრაქტული გარიგებაა.

ქართველ და გერმნელ კანონმდებელთა მიდგომებს შორის განსხვავება შეიმჩნევა

ქართველ და გერმანელ კანონმდებელთა მიდგომებს შორის.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსმა არ გაიზიარა გერმნელი
კანონმდებლის გადაწყვეტა: მან ვალის აღიარება უფრო ზოგად სამართლებრივ
ინსტიტუტად მიიჩნია

გერმანულ იურიდიულ ლიტერატურაში ცნობილია სხვადასხვა შინაარსის მქონე

ვალის აღიარება:
1. ახალი მის საფუძვლად არსებული ვალდებულებით-სამართლებრივი
ურთიერთობისაგან დამოუკიდებელი ვალდებულების კისრება (დამდგენი,
კონსტიტუციური აღიარება),
2. არსებული ვალდებულების აღიარება (დეკლარაციული აღიარება) ან
3. მხოლოდ მტკიცების გაადვილება, მაგ., ხანდაზმულობის ახალი ვადით დაწყების
აუცილებლობისას.

II უსაფუძვლო გამდიდრების წესები

თავისი აბსტრაქტული ბუნების გამო ვალის აღიარების დროს კრედიტორს

შეუძლია აღიარებული ვალდებულების შესრულების მოთხოვნა მიუხედავად ამ
უკანასკნელიდან გამომდინარე შესაგებლებისა. თუმცა, თუ ვალდებულება
ნამდვილი არ არის ან ვალდებულების მიზნის მიღწევა შეუძლებელია, ვალის
აღიარებით შესრულების (ქონების) მიმღები უსაფუძვლოდ მდიდრდება.
შესაბამისად, მოვალეს შეუძლია მოითხოვოს ვალდებულებისაგან გათავისუფლება
ან შესაგებლის სახით უარი განაცხადოს შესრულებაზე'.

III. ფორმა

ვალის აღიარების ხელშეკრულება მოითხოვს წერილობით ფორმას. ეს წესი

იმპერატიულია. ფორმის დაუცველობის გამო ვალის აღიარების ხელშეკრულება
ბათილად მიიჩნევა. ასევე „თუ სხვა ფორმაა გათვალისწინებული იმ
ვალდებულებითი ურთიერთობის წარმოშობისათვის, რომლის არსებობაც
აღიარებულ იქნა, მაშინ აღიარებაც მოითხოვს ამ ფორმას“.

5)მორიგება
მორიგება წარმოადგენს ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობის
შეცვლის ხელშეკრულებას, რომლითაც ხდება დავის ან გაურკვევლობის
აღმოფხვრა ურთიერთდათმობის (ორმხრივი დათმობების) გზით. მორიგება,
განსხვავებით ვალის აღიარებისა და ვალის შეპირებისაგან, ვალდებულებით-
სამართლებრივი გარიგებაა, თუმცა, სადავო სამართლებრივი ურთიერთობა
შეიძლება იყოს არა მარტო ვალდებულებით-სამართლებრივი, არამედ სხვაგვარი
სამართლებრივი ურთიერთობაც (მაგ., სანივთო-სამართლებრივი).

მსგავსად ვალის აღიარებისა, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში მორიგების

მომწესრიგებელი ნორმებიც თითქმის სიტყვასიტყვით რეცეფცირებულია
გერმანიის სამოქალაქო კოდექსიდან.

მსგავსად ასევე ვალის აღიარებისა, მორიგების მიმართაც საქართველოს

სამოქალაქო კოდექსმა არ გაიზიარა გერმანიის სამოქალაქო კოდექსისეული
სისტემური გადაწყვეტა.

II. მორიგების წინაპირობები

მორიგების მიზანია მხარეთა შორის დავის ან გაურკვევლობის აღმოფხვრა.

ამდენად, მისი წინაპირობაა დავა ან მხარეთა გაურკვევლობა სამართლებრივი
მდგომარეობის შესახებ.
იმდენად, რამდენადაც მორიგებაში ხდება ვალდებულებების კისრება ან მათი
როგორც არსებულის აღიარება, თავად მორიგება წარმოადგენს ამიერიდან ამ
ვალდებულებების საფუძველს; ამდენად, მორიგება იძლევა სარჩელის ახალ,
დამოუკიდებელ საფუძველს.

III. მორიგების სამართლებრივი ძალა

ძველი ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა თავისთავად, როგორც

წესი, არ უქმდება, არამედ დგინდება მხოლოდ ახალი და მავალდებულებელი
ურთიერთობა.

მორიგებას სამართლებრივი ძალა არა აქვს, როდესაც, ხელ- შეკრულების

შინაარსიდან გამომდინარე, ეს მორიგება ემ- ყარება სინამდვილის შეუსაბამო
გარემოებებს და დავა ან გაურკვევლობა (კოდექსის ენით „დაურწმუნებლობა“) არ
წარმოიშობოდა, მხარეებს რომ საქმის ნამდვილი მდგომარეობა სცოდნოდათ.
გაურკვევლობას (დაურწმუნებლობას) უთანაბ- რდება, როდესაც რაიმე
მოთხოვნის განხორციელება საეჭვოა

IV. ფორმა

მორიგების ხელშეკრულება ყოველთვის არ მოითხოვს წერილობით ფორმას.

მორიგება ფორმასავალდებულო გარიგებაა, როდესაც მასში ხდება ისეთი
ვალდებულების შინაარსის გაფართოება ან დამატებით კისრება, რომლისათვისაც
კანონი ითხოვს ფორმას'.
7)ხელშეკრულების სტანდარტული პირობები

ხელშეკრულების სტანდარტული პირობები არის წინასწარ ჩამოყალიბებული,

მრავალჯერადი გამოყენებისათვის გამიზნული პირობები, რომელთაც ერთი მხარე
(შემთავაზებელი) უდგენს მეორე მხარეს და რომელთა მეშვეობითაც უნდა მოხდეს
კანონით დადგენილი ნორმებისაგან განსხვავებული ან მათი შემვსები წესების
დადგენა.

》 იმისათვის, რომ პირობები მიჩნეულ იქნეს ხელშეკრულების სტანდარტულ

პირობებად, ისინი უნდა იყოს:
1. მრავალჯერადი გამოყენებისათვის ჩამოყალიბებული;
2. შემთავაზებელი მხარის მიერ მეორე მხარისათვის წარდგენილი.

ამისათვის შემთავაზებელმა ხელშეკრულების დადების ადგილას უნდა გააკეთოს

თვალსაჩინო წარწერა და მიუთითოს ამ პირობებზე, ხოლო ხელშეკრულების
მეორე მხარეს შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს, გაეცნოს ამ პირობების შინაარსს და
მიიღოს ისინი'. მიღება შესაძლებელია როგორც პირდაპირ გამოხატული
თანხმობის განცხადებით, ისე კონკლუდენტური მოქმედებით ანუ ისეთი
მოქმედებით, რომლიდანაც აშკარად გამომდინარეობს პირის თანხმობა (მაგ.,
დენის ან გაზის მოხმარების დაწყება, თვითმფრინავში შესვლა და ა. შ.).

II. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების მნიშვნელობა.

ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების შემცველი ხელშეკრულებები

მნიშვნელოვნად ამარტივებს და აჩქარებს ხელშეკრულების დადების პროცესს
მეწარმესა და მომხმარებელს შორის. ნაცვლად მხარეთა შორის მოლაპარაკების
წარმოების დაწყებიდან ხელშეკრულების პირობების შემუშავებისა და
წერილობითი ფორმით ჩამოყალიბებისა, ასეთი პირობები წინასწარ დადგენილია,
გაწერილია, ხელშეკრულება მზადაა ხელმოსაწერად;

ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების მიმღებ მხარეს ესაჭიროება მხოლოდ

მათი გაცნობა და ხელმოწერით თავისი თანხმობის დადასტურება.