Sang thu( Hữu Thỉnh)

MB: Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Tác giả Hữu Thỉnh: nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ tiêu biểu khi viết về
thu với một nét rất riêng, chọn một khoảnh khắc tương đối nhạy cảm là thời điểm giao mùa-
sang thu.
- Bài thơ “Sang thu”: Những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về thiên nhiên lúc giao mùa, đồng
thời thể hiện những triết lí sâu sắc về con người, cuộc đời.
TB:
a/ Khổ 1: Những cảm nhận tinh tế về dấu hiệu giao mùa
- Mùi “hương ổi” được cảm nhận bằng khứu giác.
+ Bỗng: chợt giật mình, không có sự chuẩn bị từ trước, cảm giác sững sờ, ngạc nhiên.
+ Động từ “phả” chỉ hành động mạnh mẽ, ở đây gợi tả sự hòa quyện, đặc sánh của mùi hương
ổi chín ngào ngạt, lan tỏa khắp không gian.
 Hương ổi là hương vị đặc trưng của mùa thu đồng bằng Bắc Bộ, một thức quà quê quá đỗi
quen thuộc với mỗi người.
- “Gió se” được cảm nhận bằng xúc giác.
+ Đây là thứ gió se se lạnh của mùa thu Bắc Bộ, gợi cảm giác khô ráo, dễ chịu.
+ Hòa lẫn trong gió se là mùi hương ổi lan tỏa, làm dịu đi cái nắng oi ả, gay gắt của mùa hạ
khắp không gian.
- Màn sương được cảm nhận bằng thị giác.
+ Từ láy “chùng chình”gợi cảm giác chậm rãi của làn sương sớm, như cố nán lại quanh ngõ
nhỏ cùng với hương ổi chín để báo hiệu thu đã về.
+ Màn sương mùa thu không dày đặc như sương mùa đông, không tan nhanh như sương mùa
hạ mà nó là làn sương mỏng với những hạt li ti giăng mắc đường thôn, ngõ xóm.
Bằng những cảm nhận tinh tế, nhà thơ đã đem đến cho người đọc những tín hiệu về khoảnh
khắc giao mùa rất đỗi quen thuộc, gần gũi và bình dị.
- Câu thơ cuối là sự cảm nhận bằng lí trí.
+ Từ “hình như”: ngỡ ngàng, còn chút gì đó mơ hồ, chưa thật rõ ràng của nhà thơ trước khoảnh
khắc giao mùa.
+ Dù vậy , đây là lời khẳng định mùa thu đã chính thức bắt đầu
b/ Khổ thơ thứ hai: Cảnh vật vào thời điểm giao mùa
- Không gian mở rộng, có chiều cao của bầu trời, chiều rộng của dòng sông, một không gian
khoáng đạt của đất trời mùa thu.
- Hình ảnh thơ đối lập, nghệ thuật nhân hóa kết hợp các từ láy gợi tả: sông “dềnh dàng” – chim
“vội vã”
+ Dòng sông “dềnh dàng” đại diện cho mặt đất đang chậm rãi chảy một cách yên bình, lặng lẽ
khác hẳn với dòng sông mùa hạ khi liên tục đón nhận những cơn mưa nặng hạt, dòng nước
cuồn cuộn chảy xiết; cũng không đỏ đục như dòng nước mùa đông.
+ Đàn chim “vội vã” đại diện cho bầu trời khoáng đạt rộng lớn, mang nét đối lập với dòng
sông. Mùa thu đến, thời tiết bắt đầu chớm lạnh, những cánh chim bắt đầu vội vã đi kiếm ăn, xây
tổ kiên cố để đợi đông về, hoặc cũng có thể loài chim đang vội vã bay về phương Nam tránh
rét.
- Hình ảnh đám mây “vắt nửa mình” là hình ảnh độc đáo: Phép nhân hóa khiến đám mây mang
dáng vẻ, hành động giống như một con người.
+ Đám mây không còn mang màu xanh biếc của mùa hè oi bức mà trở nên dịu dàng, hiền hòa,
uốn mình thành một đường cong mềm mại để chuyển dần sang mùa thu.

1
+ Động từ “vắt” thể hiện sư nghịch ngợm, dí dỏm của đám mây đồng thời làm cho đám mây
như có hồn hơn, trở thành chiếc cầu nối duyên dáng giữa hai bờ thời gian. + Đám mây mới chỉ
“vắt nửa mình sang thu” vì vẫn còn lưu luyến mùa hè rộn rã.
→ Bốn câu thơ đã khắc họa những biến chuyển tinh tế của cảnh vật từ mùa hè sang mùa thu.
Mỗi cảnh vật lại có một đặc trưng riêng nhưng tất cả đã làm cho bức tranh mùa thu thêm thi vị
hơn
c. Khổ thơ cuối: Triết lí sâu sắc về con người, cuộc đời
* Hai câu đầu: Tác giả đưa ra những nhận định so sánh về hai mùa hạ và thu
+ Nắng tuy vẫn còn nhưng đã kém phần gay gắt, bức bối của mùa hạ, trở nên dịu dàng xen lẫn
chút se lạnh của mùa thu, đem đến cho con người cảm giác dễ chịu, thư thái.
+ Mưa của mùa hạ là những cơn mưa dài, nặng hạt đã bớt đi sự dồn dập, triền miên, giờ chỉ là
những cơn mưa lất phất nhẹ nhàng, thưa thớt.
 Biện pháp đảo ngữ kết hợp với các từ định lượng “bao nhiêu”, “vơi dần” nhấn mạnh đặc
điểm nắng mưa mùa thu và khiến người đọc có cảm giác nắng mưa như cân đong, đo đếm
được.
* Hai câu sau: Những triết lý về cuộc đời
+ Sấm là hiện tượng thiên nhiên đi kèm với những cơn mưa rào giờ đã bớt dần, thưa đi. Nó còn
tượng trưng cho những vang động bất thường của cuộc đời.
+ Hàng cây đứng tuổi: Hàng cây trải qua nhiều mùa mưa nắng trở nên vững chắc, dẻo dai. Nó
tượng trưng cho con người từng trải
Khi con người trải qua những biến cố thì ít chịu tác động bởi những vang động bất thường
của cuộc đời.
* Đặc sắc nghệ thuật:
- Thể thơ năm chữ giàu chất trữ tình
- Hình ảnh thơ đẹp, giàu giá trị biểu tượng.
- Ngôn ngữ trong sáng, giàu sức biểu cảm đã có tác dụng diễn tả những trạng thái của cảnh vật
- Sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước thiên nhiên, vũ trụ đất trời khi bắt đầu sang thu.
Kết bài
- Đọc xong bài thơ, chúng ta thấy được sự mới mẻ trong cách cảm nhận mùa thu của Hữu
Thỉnh, đồng thời thấy được tình yêu đời, yêu thiên nhiên đất nước sâu sắc của nhà thơ.
- Liên hệ