FILIPINO REVIEWER (MIDTERMS)
PAMAMARAAN SA PAGSASAAYOS NG TEKSTO
Teksto - Tinatawag na teksto ang mga pangunahing salita
sa anumang babasahin na nagtataglay ng iba't ibang
impormasyon. Maaari din itong nagbibigay ng mensahe o
damdamin ng sinuman sa paraang pasulat o nakalimbag,
Isa sa mga mabisang paraan. upang matuto ng mga
bagong kaalaman ay sa pamamagitan ng pagbabasa. At
mga mga babasahin, tulad ng aklat at mga pahayagan ay
nagtataglay ng mga teksyo.
KAHULUGAN
Antropolohiya
 ay ang pag-aaral sa tao. Ito ay galing sa dalawang
salitang Griyego: anthropos na nangangahulugang tao
at logos na nangangahulugang pag- aaral.
 Sa biglang malas, ito'y mas malawak na kahulugan
sapagkat ang ganitong pagpapakahulugan ay
pagsakop ng antropolohiya sa iba't ibang disiplina,
gaya ng sosyolohiya, sikolohiya, agham pulitika,
ekonomiks, kasaysayan, agham bayolohikal, at
pilosopiya.
 Ang antropolohiya ay naghahanap ng mga kasagutan
sa mga tanong na patuloy na bumabagabag sa tao.
Nais nitong mabatid kung kailan, saan, at bakit
sumibol ang tao sa mundo, paano, at bakit nagbabago
ang tao mula noong unang panahon hanggang sa
ngayon, bakit magkaiba ang mga pisikal na kaanyuan
ng mga tao, bakit magkaiba ang mga kinamumulatang
gawi ng lipunan noong unang panahon at ngayon.
PAGIISA-ISA (ENUMERATION)
 Una, huwag kumain ng mga pagkaing mamantika at
iwasang uminom ng softdrinks.
 Pangalawa, gumising nang maaga at magbasa. Mas
epektibo ang memorya sa madaling araw. Kumain ng
masusustansyang pagkain tulad ng berde at
madahorng gulay.
 Pangatlo, magpahinga. Iwasang magmadali, Kapag
hindi sapat ang oras na inukol sa pag-aaral, maaaring
ikaw ay magkaroon ng mental block.
PAGSUSUNOD-SUNOD (SEQUENTIAL,
CHRONOLOGICAL, O PROCEDURAL)
 Masasabing ito ang pinakasimpleng paraan ng
pagsasaayos ng teksto. Ang mga ideya at mga
detalye nito ay isa-isang inilalahad o tinatalakay sa
teksto. Karaniwang chronological ang pagkakaayos ng
pangyayari (ayon sa pagkakasunud-sunod ng
panahon). Isa ring anyo ng paraang ito ang paghahati-
hati sa maliliit na subtopic ng teksto o paksa.
PAGSUSURI
 Sa paraang ito kailangan ng paglilista ngunit ang mga
naitalang detalye ay susuriin pa. Ang mga sangkap na
sinusuri ay pinaghihiwalay at ipinaliliwanag.
Karaniwang ginagamit ang ganitong pagsusuri sa
pagsulat ng puna, paglalahad ng talambuhay, at
pagsulat ng tesis.
PAGHAHAMBING
 Sa paraang ito, may dalawang bagay, kaisipan, o
pangyayari ang pinaghahambing. Iba-ibang anyo ang
nagagamit sa pamamaraang ito. Maaaring iukol ang
isang talata para sa A at isunod ang isang talata para
naman sa B, at ipagpatuloy ito hanggang matapos
ang teksto. Maaari namang ang isang talata ay hatiin
sa dalawa. Ang kalahati ay iukol sa pagtalakay sa
kaisipan A, at ang ikalawa ay para sa kaisipan B.
SANHI AT BUNGA
 May mga akda na ginagamitan ng sanhi at
pinagmulan para mabuo ito. May mga paksang
naipaliliwanag o matatalakay kung babanggitin ang
pinanggalingan o sanhing pinagmulan.
SULIRANIN AT SOLUSYON
 Sa mga sulating katulad nito, problema ang unang
inilalatag. Matapos malaman ng pangkalahatang
suliranin ay magkakaroon na ng paglalahad sa mga
paraan o solusyon na resulta ng pag-aaral.
PAGUURI NG MGA IDEYA/DETALYE
 Ang pag-uuri ng mga ideya o detalye ay
pagkakategorya ng mga bahagi, paraan, o uri ayon sa
kanyang pangkalahatang klasipikasyon. Ang pag-uuri
ay makatutulong sa pag-oorganisa ng isang malaki o
maliit na bahagi o ideya upang lalong maging malinaw
ang detalye ng teksto. Kapag naisagawa ito,
madaling:
o matukoy ang mga impormasyon sa teksto;
o mauri o maklasipika ang ma mahahalaga at hindi
mahahalagang konsepto;
o mapagsusunud-sunod ang mga ideya sa lohikal
na ayos;
o mapagsama-sama ang mga ideya na makikita sa
iba't ibang bahagi ng teksto.
 Narito ang mga gabay na katanungan sa
klasipikasyon ng ideya/detalye:
o 1.Ano ang pangkalahatang konseptong nais
linawin?
o 2.Anu-ano ang mga katangiang magagamit
upang mauri ang konsepto o paksa?
o 3.Ilan ang mga kategoryang inilatag?
o 4. Mayroon bang padron na sinunod sa
paglalatag ng ideya?
PAGTUKOY SA LAYUNIN NG TEKSTO
 Hindi lang mahalaga sa isang mambabasa ang
magkaroon ng pag-unawa sa isang teksto. Higit dito,
mapalalalim pa niya ang pag-unawa kung matutukoy
 FILIPINO REVIEWER (MIDTERMS)
ang layunin ng teksto. Bakit ito isinulat at dapat
basahin? Nais ba ng teksto na magpakilala ng isang
mahalagang konsepto o isyu sa mambabasa?
Maglahad ng bagong argumento o perspektibo mula
sa dating argumento? Turuan ang mambabasa na
makabuo ng bagong kaalaman? Ang mga batayang
katanungang ito ay mga hakbangin upang lalong
mapalalim ang antas ng pag-unawa.
PAGKILALA SA PAGKAKAIBA NG LAYUNIN AT
KATOTOHANAN
 Katulad ng makikita sa larawan, mahalaga ang mga
katibayan sa isang argumento upang mapanindigan
ang katotohanang nais nating ipakita tungkol sa mga
isyu na nais patunayan. Ang pagiging lohikal at kritikal
sa pagsusuri ng bawat katibayang gagamitin ay isang
mahalagang sangkap upang maging makatwiran ang
ating pagsusulat.
URI NG KATIBAYAN
1. Batay sa katotohanan
o Ito ang mga katibayang tinatanggap na totoo at
itinuturing na totoo, o ipinalalagay na totoo
sapagkat ang pagiging makatotohanan nito ay
pinatutunayan ng mga serye ng obserbasyon sa
mga pangyayari na ibinatay sa pagkakaroon ng
pattern.
o halimbawa.
 Tag-ulan tuwing buwan ng Hunyo
 Mataas ang presyo ng bilihin dahil mataas
ang presyo ng langis sa pandaigdigang
merkado.
 Mas malaki ang potensyal ng pagkakaroon
ng kanser sa mga taong mayroong
ganitong uri ng sakit sa kanilang angkan
(genetic predisposition)
2. Opinyon
 Ito ang mga katibayang makakalap na nakabatay
sa paniniwala at paninindigan ng nagbibigay nito.
Ipinalalagay lamang na totoo ang pahayag
sapagkat nagmula ito sa isang eksperto o may-
akdasa paksang nais patunayan. Hindi
kailangang ang isang opinyon ay ibinigay ng
isang propesyunal o kilalang tao. Maaaring ang
katotohanan ng isang bagay ay ayon sa
mahabang karanasan ng isang tao, halimbawa
ay sa isang magsasaka, katulong, at iba pa.
 Mga Halimbawa:
o Ang opinyon ng mga senador na may
malaking suhulan na naganap sa ZTE deal.
Opinyon lamang ito ng mga senador kaya
nagsagawa sila ng serye ng mga pagdinig
tungkol sa kasong ito.
o Sapat na pahinga, pagkain ng prutas at
gulay at ehersiyo ang kailangan upang
makaiwas sa mga sakit na tulad ng sipon at
ubo.
o Ayon sa aming labandera, kung nais mong
hindi manilaw ang iyong puting damit,
huwag daw itong paplantsahin hangga't
hindi pa isusuot.
PAGHINUHA AT PAGHULA SA KALALABASAN NG
PANGYAYARI
Inference ang procesco ng panghuhula at paghihinuha sa
kalalabasan ng pangyayari batay sa mga katotohanang
nakalatag o inilahad.
May dalawang paraan upang gawin ito:
 Pangangatwirang Pasaklaw (Inductive Reasoning)
o Ang konklusyon na hinango mula sa iba’t ibang
obserbasyon.
o Maaaring ang konklusyon ay wasto o hindingunit
maaaring muling patunayan sa pamamagitan ng
mga karagdagang onserbasyon.
 Pangangatwirang Pabuod (Deductive Reasoning)
o Ang katotohanan ay ibinabatay sa katotohanan
ng pahayag.
Ang mga uri ng Pangangatwiran
A. Pangangatwirang Pabuod (Deductive Reasoning)
 Isa sa pinakabalidong paraan ng pagpapatunay ng
katotohanan.
 Pagbuo ng konklusyon batay sa mga katunayan o
mga nakalatag na katotohanan
 HALIBAWA:
o Lahat ng tao ay mortal. Si Jose ay tao kaya siya
a mortal.
o Lahat ng aso ay mammals. Lahat ng mammals
ay may bato, samakatuwid, lahat ng aso ay may
bato.
B. Pangangatwirang Pasaklaw (Inductive Reasoning)
 Proseso ng pagbubuo ng konklusyon batay sa
pangkat ng mga obserbasyon.
 Hindi ito maituturing na balidong pagmamatuwid
sapagkat maaaring ang pattern ng mga obserbasong
pagbabatayan ng konklusyon ay hindi makatotohanan
 HALIBAWA:
o Madalas gumigimik at hindi seryoso sa pag-aaral
si Boy. Tiyak hindi niya maipapasa ang kanyang
pagsusulit.
Pagbuo ng Pahayag na Pasaklaw
A. Subjective Generalization
 Ganitong uri ng pangangatwirang pasaklaw ay
bumubuo ng paglalahat dahil sa personal na panlasa.
 HALIBAWA:
o Masarap manigarilyo pagkatapos kumain
o Mabilis magpapayat ang kape
 FILIPINO REVIEWER (MIDTERMS)
o Maganda si Marian Rivera kaysa kay Angel
Locsin
B. Probable Generalization
 Ganitong uri ng pangangatwirang pasaklaw ay
bumubuo ng paglalahat dahil sa totoo ang pahayag sa
maraming pagkakataon ngunit hindi sa lahat ng
pagkakataon
 HALIBAWA:
o Mapuputi ang mga Amerikano
o Nakagaganda ng boses ang madalas na pagkain
ng luya
C. Categorical Generalization
 Ganitong uri ng pangangatwirang pasaklaw ay
bumubuo ng paglalahat batay sa isang umiiral na
katotohanan
 HALIBAWA:
o Mas marami ang kumukuha ng Nursing sa
kasalukuyan ayon sa talaan ng registrat.
Limampung bahagdan ng kabuuang populasyon
ng estudyante ay nakatala sa Institute ng
Nursing.
PAGSUSURI KUNG BALIDO O HINDI ANG IDEYA O
PANANAW
 Ang ma lihis na pangangatwiran ay mga kamalian sa
pagpapahayag. Maaaring ito ay sinadya o hindi,
ngunit anupaman ang dahilan, pinahihina nito ang
iyong argumento/pahayag. Narito ang mga
pangunahing lihis na pangangatwiran na madalas
gamitin at kailangang matukoy upang masuri kung
ang isang pahayag ay balido o hindi:
MGA URI NG LIHIS NA PANGANGATWIRAN
1. PADALUS - DALOS NA PAGLALAHAT (HASTY
GENERALIZATION)
 isang paglalahat ito na batay lamang sa iilang
patunay o katibayang may kinikilingan
 HALIMBAWA:
o Nang minsan akong dumaan sa lugar na
iyan ay nadukutan ako. Kaya huwag kang
mapagagawi diyan dahil mandurukot ang
mga tao riyan.
o Tiyak na babae ang drayber ng sasakyan na
iyan. Napakabagal ng takbo.
o Masarap magluto ang katulong naming
Bisaya. Magagaling talagang magluto ang
mga Bisaya
2. WALANG KAUGNAYAN (NON SEQUITOR)
 Ang konklusyon ay walang lohikal na kaugnayan
sa saligan o naunang pahayag.
 HALIMBAWA:
o Magiging isang magaling na presidente si
Jinggoy. Nanalo yata siyang best actor sa
nakaraang MMFF
o Magaling na doktor ang mga magulang ng
batang iyan. Tiyak na magiging isang
magaling na doktor din iyan pagdating ng
araw.
o Dapat bigyan ako ni Sir ng mataas na grado
sa Filipino 2, mataas yata ang grado ko sa
huling pagsusulit sa Filipino 1
o Halatang ayaw mo sa akin. Hindi mo ako
inimbita sa iyong pagtitipon.
3. AD HOMINEM (AGAINST THE PERSON)
 Lihis na pangangatwiran sapagkat nawawalan ng
katotohanan ang argumento dahil ang
pinagtutuunan ay hindi ang isyu kundi ang
kredibilidad ng taong kausap
 HALIMBAWA:
o Huwag natin siyang iboto. Nambabae ang
taong iyan.
o Hindi dapat pakinggan ang apela ni
Jalosjos para sa kanyang paglaya dahil isa
siyang manggagahasa
o Maraming mansyon si Erap. Kaya huwag
tayong maniwala sa kanyang adhikain na
makamahirap
4. CIRCULAR REASONING
 Paguulit - ulit ng pahayag ng walang malinaw na
punto
 HALIMBAWA:
o Tayo ay nagkakasala sapagkat tayo ay
makasalanan
o Hindi ako sinungaling kaya totoo lahat ng
sinasabi ko
o Hindi ako nakarating sa pulong dahil lumiban
ako nang araw na iyon
5. POST HOC ERGO PROPTER HOC (AFTER THIS,
THEREFOREBECAUSE OF THIS).
 Isang pagmamatuwid na dahil sa
magkakasunud-sunod na pattern ng mga
pangyayari, ang nauna ay pinaniniwalaang
dahilan ng kasunod na pangyayari.
 HALIMBAWA:
o Tumilaok na ang manok. Salamat naman,
umaga na.
o Naglalabas na ng maraming usok ang
bulkan. Malapit na itong pumutok.
o Talo na naman ang Tamaraw. Nanood kasi
ako. Sa tuwing nanonood ako ng laro nila
ay lagi na lamang silang natatalo.
6. AD MISERICORDIAM (APPEAL TO EMOTION/PITY).
 Pagma-matuwid na hindi nakasalig sa katatagan
ng argumento kundi sa awa at simpatya mula sa
kausap.
 HALIMBAWA:
 FILIPINO REVIEWER (MIDTERMS)
o Kailangang tanggapin ninyo ang aking
proyekto. Nagkasakit ako dahil sa
paghahanda ng aking ulat.
o Mananalo ang mga batang iyan sa
paligsahang ito dahil kailangan nila ang
premyo para sa kanilang pag aaral.
7. AD BACULUM (APPEAL TO FEAR OR FORCE)
 Pagmamatuwid na gumagamit ng puwersa o
pananakot upang tanggapin lamang ang
pangangatwiran.
 HALIMBAWA:
o Isa ka sa pinakamatagal na empleyado ng
pahayagang ito na pagmamay-ari ng mga
magulang ko. Kaya huwag mo na sanang
isulat pa ang naganap na insidente ng
pambubugbog ko kanina.
o Kapag ipinagpatuloy ang paglalathala ng
yong scientific findings, tiyak na tatanggalin
ng gobyerno ang ating budget.
8. AD NUMERAM (APPEAL TO NUMBER OF
POPULARITY).
 Pagma-matuwid na naninindigan sa pagiging
makatotohanan ng isang argumento dahil
marami ang naniniwala rito.
 HALIMBAWA:
o GMA Kapuso ang pinakasikat na istasyon
ngayon dahil ito ang nauuna sa survey.
o Mananalo ang kandidatong iyan.
Napakarami ang dumalo sa kanyang miting
de avance.
o Lahat naman ay nagsisinungaling kaya
walang masama kung magsinungaling
paminsan-minsan.
9. CUM HOC ERGO PROPTER HOC(WITH THIS,
THEREFORE BECAUSE OF THIS).
 Pangangatwiran na dahil sabay na naganap ang
dalawang bagay o pangyayari, ang isa ay dapat
dahilan ng isa.
 HALIMBAWA:
o Marami ang naninivala na kap Samalaiwin,
paa ng isang bata ay Samakatwid, may
kaugnayan ang sukat ng paa sa sulat-
kamay ng isang tao.
o Kumakain ako ng mani kaya matalas ang
aking memorya.
o Masuwerte sa akin ang kulay pula. Sa
tuwing nakapula ako ay laging mataas ang
benta ko.
10. AD IGNORANTIAM ( APPEAL TO IGNORANCE)
 Tinatawag din itong Burden of Proof sa Ingles.
Ang proposisyon o pahayag sa uring ito ay
maaaring totoo sapagkat hindi pa napatutunayan
ang pagiging mali nito, o viceversa.
 HALIMBAWA:
o May mga hindi naniniwala sa mga UFO o
mga multo sapagkat hindi pa napatutunayan
na mayroon nga nito sa mundo ng mga
mortal.
o Wala pa namang tumututol sa bagong
patakaran ng pagsusuot ng uniporme,
samakatwid, marami ang sumasang-ayon
dito.
o Kung wala ng tanong ang buong klase, sa
palagay ko ay handa na ang lahat sa
pagsusulit.
PAGBIBIGAY-INTERPRETASYON SA MAPA, TSART,
GRAP, AT TALAHANAYAN
Ayon kay Badayos (2000), ang mga mapa, tsart, grap, at
talahayan ay mga larawang nagbibigay ng impormasyon,
ugnayan, at kalakaran.
Paano ang mabisang pagbasa ng mga ito?
o 1.Basahin ang pamagat at mga sub-seksyon ng
teksto.
o 2.Basahin at unawaing mabuti ang legend at scale of
miles kung sakaling nasa teksto.
o 3.Basahin ang mga impormasyon sa gilid at ibaba.
o 4.Tiyakin ang inyong layunin sa gagawing pagbasa
o 5.Basahin ng mga ito ayon sa itinakdang layunin.
GRAP
may apat na uri ang grap na maaaring ipakita sa grid: line
grap, bar grap, circle o pie grap, at picture graph o
pictograp
1. Line Grap - Nagpapakita kung pataas o pababa ang
tunguhin ng kantidad at kung mabilis o mabagal ang
pagbabago kaugnay ng interbal na tagay o panahon.
Binubuo ito ng dalawang guhit na patayo o
perpendikular sa isa’t isa. Ang bawat linya ay
nilalagyan ng label.
2. Bar Grap - Nag papakita ng iba’t ibang kantidad sa
pamamagitan ng haba ng bar. Maaring patayo o
pahiga ang bar.
3. Circle o Pie Grap - Sa grap na ito, gumagamit tayo ng
isang bilog.
Upang masukat ang tamang pagbabahagi ng bilog,
kailangan ilarawan ito na sumasakop sa apat na
kwadrante.
4. Pictograp - Ginagamitan ng tunay na larawan o guhit
upang maipahayag ang mga datos.
a. Mga Katangian ng isang pictograp
b. 1. Dapat na magkakasinlaki ang mga
larawan na kakatawan sa isang unit. Hindi
sa laki ng larawan makita ang kabuuang
bilang ng kantidad kundi sa dami ng
larawan.
 FILIPINO REVIEWER (MIDTERMS)

c. 2. Hindi hinahati ang larawan para ipakita

ang bahagi ng isang yunit. Kung 50% higit
pa ang datos, katumbas na ito ng isang
larawan; kung mas kakaunti sa 50%,
balewala na ito.

o Mapa - Paglalarawan sa lawak ng ating mundo

o Tsart - isang grapikong representasyon ng data
o Talahayanayan (Table) - isang organayser ng isang
imbestigasyon. Ito ay pamaraan ng paghahanap ng
mga datos. Ginagamit din ito upang maglagay ng
datos o impormasyon tungkol sa isang bagay