Machine Translated by Google

Giới thiệu về xã hội học y tế:

Cơ sở xã hội của y học

Phạm Phương Mai, ThS

Sở Y tế Toàn cầu
Machine Translated by Google

Mục tiêu

Trình bày các Trình bày sự Áp dụng phương pháp

3
2
khái niệm chính và hiểu biết về cơ tiếp cận xã
sự sở xã hội của y học hội học y tế

hiểu biết về mối trong việc giải

quan quyết các vấn đề sức khỏe

hệ giữa

Xã hội học và
Thuốc
Machine Translated by Google

Nội dung chính

Giới thiệu về Cơ sở xã hội của

Xã hội học y tế y học

Y học sinh lý xã hội

Định nghĩa xã hội học
Y học tích hợp và chăm sóc
toàn diện
Định nghĩa y tế
Y tế hóa xã hội
Xã hội học

phi y tế

Chủ đề và chủ đề chính của

Xã hội học y tế Xã hội hóa y học
Machine Translated by Google

Q1. Xã hội học y tế là gì?

a) Nghiên cứu các quá trình sinh học làm nền tảng cho
sức khỏe và bệnh tật b) Nghiên cứu

các yếu tố xã hội tác động như thế nào đến sức khỏe,
bệnh tật và việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức

khỏe c) Nghiên cứu về lịch sử y học và hệ thống chăm

sóc sức khỏe d) Nghiên

cứu về đạo đức y tế và vai trò của nhân viên y tế

trong xã hội
Trả lời: b
Machine Translated by Google

Q2. Mô hình xã hội của sức khỏe

là gì?

a) Một mô hình nhấn mạnh tầm quan trọng của các can
thiệp y tế trong việc nâng cao sức khỏe b) Một
mô hình

tập trung vào cá nhân

hành vi là yếu tố chính quyết định kết quả sức
khỏe c) Một mô hình

công nhận các lợi ích xã hội,

Các yếu tố kinh tế và môi trường ảnh hưởng đến
sức khỏe
Trả lời: c
d) Một mô hình nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải
pháp thay thế và bổ sung
Machine Translated by Google

Q3. Điều nào sau đây là ví dụ về yếu tố xã hội

quyết định sức khỏe?

a) Khuynh hướng di truyền đối với một căn

bệnh b) Tiếp xúc với chất độc môi trường c)
Tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe
d) Tất cả những điều trên

Trả lời: c
Machine Translated by Google

1. XÃ HỘI HỌC LÀ GÌ?

Machine Translated by Google

bạn có muốn nâng cao cuộc sống của mình

không?

TÔN GIÁO GIA ĐÌNH

LÝ LỊCH

GIỚI TÍNH DÂN TỘC

GIÁO DỤC
LỚP HỌC
Machine Translated by Google

Định nghĩa Xã hội học Các định nghĩa

đa dạng Hiệp hội Xã

hội học Hoa Kỳ định nghĩa:

“Xã hội học nghiên cứu về đời sống xã hội,

sự biến đổi xã hội, nguyên nhân và hậu quả
xã hội của hành vi con người”
Minh, 2010 định nghĩa:
“Xã hội học là môn nghiên cứu các quy
luật, cơ chế, điều kiện xuất hiện, vận
động và biến đổi của mối quan hệ giữa con
người và xã hội”
Machine Translated by Google

XÃ HỘI HỌC

Nhân loại Xã hội

- Cá nhân - Thể chế

- Nhóm - Kết cấu

-…
Machine Translated by Google

Xã hội học có liên quan như thế nào

Thuốc

Tỷ lệ mắc bệnh phần lớn được quyết định bởi các

yếu tố xã hội và văn hóa. Giúp chúng tôi

hiểu và đánh giá cao các tác nhân khác nhau trong
môi trường điều trị, trang bị cho chúng tôi kiến
thức để hiểu những thái độ có thể hạn chế hoặc
tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình điều trị
Machine Translated by Google

Các yếu tố xã hội quyết định sức khỏe

Machine Translated by Google

2. XÃ HỘI Y TẾ LÀ GÌ ?
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

Giới thiệu về xã hội học y tế

Xã hội học y tế chỉ đơn giản là việc áp dụng các quan điểm và

phương pháp xã hội học trong nghiên cứu các vấn đề sức khỏe

trong xã hội loài người với trọng tâm lệch lạc là môi trường
văn hóa xã hội liên quan đến sức khỏe và bệnh tật của con người.

Là nghiên cứu về các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến sức khỏe con
người như thế nào.
Machine Translated by Google

Định nghĩa xã hội học y tế

“ Xã hội học y tế là nghiên cứu về chăm sóc sức
khỏe vì nó được thể chế hóa trong xã hội và về sức

khỏe, bệnh tật cũng như mối quan hệ của nó với các
yếu tố xã hội”

(Ruderman1981:927)
Machine Translated by Google

Sơ lược lịch sử phát triển của Y học

Xã hội học

Các học giả cổ điển:

Comte :
Nhà tư tưởng xã hội người Pháp

Chủ nghĩa thực chứng: Hiểu xã hội dựa trên KHOA HỌC
Động lực xã hội: Xã hội thay đổi/giữ nguyên như thế nào
sự tương tự về sinh vật

Spencer : nhà xã hội học người Anh

xã hội loài người với tư cách là một sinh vật
tồn tại (các bộ phận cơ thể con người tạo
nên tổng thể)
Machine Translated by Google

Karl Marx: nhà kinh tế học và xã hội

học người Đức

Xung đột xã hội/Xung đột giai cấp

Bất bình đẳng về sức khỏe

Durkheim:
Xã hội tồn tại ngoài chúng ta =
Chủ nghĩa xây dựng

Hội nhập xã hội: Cá nhân kết nối với xã hội - Tự tử

Max Weber: học giả và nhà xã hội học

người Đức
Xã hội học sâu sắc: ý nghĩa của con người
gắn liền với thế giới xã hội của họ
tổ chức của các cơ sở chăm sóc sức
khỏe và cách mọi người chăm sóc người khác
Machine Translated by Google

Quỹ y học xã hội

Rudolph Virchow (1821-1902):

“Y học là một môn khoa học xã hội, và chính trị không gì khác hơn là y học

trên quy mô lớn. Y học, với tư cách là một khoa học xã hội, là khoa học về

con người, có nghĩa vụ chỉ ra các vấn đề và nỗ lực giải quyết các vấn đề đó

về mặt lý thuyết: chính trị gia, nhà nhân chủng học thực tiễn, phải tìm ra

phương tiện cho giải pháp thực tế của chúng…”

“Các bác sĩ là luật sư tự nhiên của người nghèo, và các vấn đề xã hội phần

lớn thuộc thẩm quyền của họ”

Machine Translated by Google

Phát triển (từ những năm 1950

trở đi)

Tacott Parsons: Vai bệnh hoạn

Eliot Freidson:
Chuyên nghiệp hoá ngành y
Machine Translated by Google

Các chủ đề chính của Xã hội học y tế

Sức khỏe -
Bệnh tật

Thuộc về y học Hành

Xã hội học
vi sức khỏe
Cơ sở y tế
Machine Translated by Google

1.Sức khỏe – Bệnh tật

- Mô hình bệnh tật,

- Tình trạng sức khoẻ của cá nhân, nhóm, quần thể, tỷ lệ mắc, bệnh tật
phân bổ,…

- Các yếu tố ảnh hưởng tới sức khỏe, bệnh tật,…

2. Hành vi sức khỏe

- Những hành vi sức khỏe có thể bảo vệ, cải thiện hoặc tác động đến một vấn đề sức
khỏe nào đó,…
- Nghiên cứu về lối sống, chế độ ăn uống, thói quen hằng ngày: hút thuốc, lạm dụng rượu bia,…

3. Cơ sở y tế

- Chính sách y tế, hệ thống chăm sóc sức khỏe

- Mối quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân
- Tác động của các chính sách đó
Machine Translated by Google

Các chủ đề chính của Xã hội học y tế

Mối liên hệ giữa môi trường xã hội với sức khỏe và

bệnh tật

Căng thẳng xã hội - một chủ đề

nghiên cứu về sự mất cân bằng hoặc

bất an xảy ra khi kỳ vọng của con

người vượt xa nguồn lực con người.

Điều đó dẫn đến căng thẳng và các nguy cơ

sức khỏe khác do căng thẳng mãn tính gây

ra.
Machine Translated by Google

Hành vi sức khỏe và bệnh tật

Nghiên cứu các hành vi và cấu trúc xã hội có ý nghĩa đối với
tăng cường sức khỏe.

Trải nghiệm về bệnh tật và khuyết tật: cách mọi người nhìn nhận, giải
thích và phản ứng khi đối mặt với những thách thức về

sức khỏe. Ví dụ:

Hành vi tình dục không an toàn và lây truyền HIV

Tỷ lệ sử
dụng rượu ở bệnh nhân HIV+ trong điều trị ARV Tỷ lệ nhiễm
HIV+ và STI ở nam mại dâm.
Machine Translated by Google

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và mối quan hệ

của họ với bệnh nhân

Bác sĩ và nghề nghiệp

y học

Giáo dục y tế và
xã hội hóa

Mối quan hệ giữa

bác sĩ – bệnh nhân và
các yếu tố về kinh tế xã hội
rằng mối
quan hệ tác động
Machine Translated by Google

Hệ thống y tế trong chăm sóc sức khỏe

Đặc điểm của hệ thống y tế Ví dụ: Hệ thống y

tế ở Việt

Nam: Y học phương Tây kết hợp các khía cạnh

của Đông y và Tây y, hệ thống tư nhân và công

cộng, phân bổ nguồn nhân lực ,…

Machine Translated by Google

Hệ thống chăm sóc sức khỏe

Tác động xã hội lên trình độ tiên tiến

Kỹ thuật chăm sóc sức khỏe: vai trò của

kỹ thuật y tế, xã hội

hậu quả, chính sách liên quan

kỹ thuật chăm sóc sức khỏe tiên tiến

So sánh khác nhau của

chăm sóc sức khỏe xã hội hệ thống,

các yếu tố quyết định sự tương đồng và

sự khác biệt của những dịch vụ chăm sóc sức khỏe đó Siêu âm trong
thai kỳ
hệ thống
Machine Translated by Google

VẬY VAI TRÒ CỦA XÃ HỘI HỌC TRONG ĐIỀU DƯỠNG

LÀ GÌ?
Machine Translated by Google

Tầm quan trọng của xã hội học đối với y tá

Giúp hiểu được những điều đó lực lượng và áp lực
đều ảnh hưởng xấu đến bệnh nhân.
Giúp y tá hiểu được hành vi, xung đột,
mối quan hệ giữa các cá nhân, thứ bậc, nhóm,
sự thích ứng , v.v. của những người khác nhau làm việc trong
bệnh viện hoặc cơ sở y tế
Nhận thông tin về đời sống văn hóa - xã hội của

kiên nhẫn quan trọng cho việc lập kế hoạch và

thực hiện điều trị
Tìm hiểu công kỹ thuật điều chỉnh đó có thể là

dụng trong điều dưỡng

Được tin tưởng hơn nếu có hiểu biết về bệnh nhân phong tục
và nghi lễ

Có thể giáo dục mọi người về chăm sóc sức khỏe, chăm sóc sức khỏe
truy cập

Giúp hiểu và xóa bỏ tệ nạn xã hội

các vấn đề
Machine Translated by Google

Ví dụ
Y tá hiểu biết xã hội
yếu tố quyết định sức khỏe có thể nhận ra rằng
việc bệnh nhân không được tiếp cận với thực phẩm
lành mạnh đang góp phần gây ra bệnh tiểu đường của
họ. Y tá có thể làm việc với bệnh nhân để xác
định nguồn thực phẩm tại địa phương hoặc ủng hộ
những thay đổi chính sách nhằm tăng khả năng tiếp
cận thực phẩm lành mạnh.
Người điều dưỡng hiểu sức khỏe
sự chênh lệch có thể có tác dụng giải quyết sự
chênh lệch về sức khỏe chủng tộc và sắc tộc bằng
cách đảm bảo rằng tất cả bệnh nhân đều nhận được sự
chăm sóc nhạy cảm về văn hóa, cung cấp giáo dục về sức khỏe
Machine Translated by Google

3. CƠ SỞ XÃ HỘI CỦA Y HỌC

Machine Translated by Google

Y học sinh học xã hội là gì?

Machine Translated by Google

Y học sinh lý xã hội

Được coi là “tiêu chuẩn vàng” của thực hành y khoa kiểu mẫu. Nó
đòi hỏi sự hiểu biết về các khía cạnh sinh học, tâm lý và xã
hội để chăm sóc bệnh nhân hiệu quả.

Là nền tảng của việc chăm sóc 'lấy bệnh nhân làm trung tâm' và
cách tiếp cận 'toàn bộ con người' trong tư vấn lâm sàng.

Điều quan trọng là các bác sĩ phải hiểu cơ sở xã hội của công
việc và văn hóa nghề nghiệp của chính họ như một phần của hệ
thống y tế lớn hơn và phức tạp hơn nhiều
Machine Translated by Google

Mô hình y sinh so với mô hình sinh thiết tâm lý xã hội

Mô hình y sinh Mô hình sinh lý xã hội

• Cơ thể mang tính chất sinh học • Cơ thể mang tính chất sinh học và tâm lý xã hội

• Các quá trình sinh học tách biệt khỏi các quá • Các quá trình sinh học, tâm lý và xã hội có

trình tâm lý và xã hội liên quan mật thiết với nhau

• Bệnh tật có thể được giải thích bằng

• Bệnh tật hoặc rối loạn thể chất có thể được
thách thức đối với toàn bộ con người, sự
giải thích bằng sự rối loạn trong
kết hợp của các yếu tố sinh
quá trình sinh lý
học, tâm lý và xã hội

• Bệnh cần điều trị cụ thể • Người cần điều trị riêng

• Nhấn mạnh vào việc chữa bệnh • Nhấn mạnh vào việc chăm sóc
Machine Translated by Google

Hệ thống phân cấp trong mô hình sinh thiết xã hội

10 hệ thống này được kết nối với nhau, trong đó một 'trường hợp' riêng
lẻ sẽ bao gồm tất cả chúng:

Xã hội
Văn hoá
Cộng đồng
ty

Gia đình
Người
(Nội tạng,
mô,
tế bào,
gen,
phân tử
S)
Machine Translated by Google

Y học tích hợp và

chăm sóc toàn diện

Để có hiệu quả trên toàn bộ con người

quan tâm:

• Các bác sĩ y khoa là

yêu cầu tích hợp

đến kiến thức và thông tin

từ nhiều nguồn khác nhau

• Các dịch vụ y tế hoạt động

một cách tích hợp với
sức khỏe và xã hội khác

dịch vụ
Machine Translated by Google

Y học tích hợp và chăm

sóc con người toàn diện (tiếp theo)

Lý do cho sự tích hợp này:

1. Hành nghề y đòi hỏi sự hiểu biết về nền tảng văn hóa
xã hội của bệnh nhân

2. 'người hành nghề phản ánh': người hành nghề y cần hiểu nền tảng văn hóa
và xã hội của chính họ có thể khác với bệnh nhân của họ

3. Các yếu tố xã hội, văn hóa, tâm lý giúp giải thích tại sao “sức khỏe”

lại không đồng đều ở một địa phương, khu vực, quốc gia hay trên thế

giới nói chung.

Machine Translated by Google

Y tế hóa xã hội

Y tế hóa là gì?

Y tế hóa là quá trình xác định ngày càng nhiều vấn đề

trong cuộc sống là vấn đề y tế

(Russell 2009:5).

Điều này phản ánh vai trò quan trọng và ngày càng tăng của
y học trong đời sống cộng đồng.
Machine Translated by Google

Một số lĩnh vực y tế hóa: lão hóa, sinh con, rượu, tiêu
thụ thực phẩm và hành vi thời thơ ấu.

Y tế hóa có thể được xác định bằng việc mở rộng loại thuốc được coi

là phù hợp với thực hành tốt trong cuộc sống (ví dụ methadone như một

phương pháp sử dụng tốt để cai nghiện thay thế cho những người sử dụng

heroin ở VN…) hoặc “y tế hóa sự lệch lạc” (các vấn đề đạo đức hoặc xã

hội chuyển sang lĩnh vực y tế )

Việc y tế hóa ngày càng tăng

xã hội thường bị nhìn nhận một cách tiêu cực,

nhưng đôi khi có thể tích cực.

Machine Translated by Google

Đặc điểm của y tế hóa

1. Tăng mức độ tiêu thụ dược phẩm 2. Tăng cường sử dụng các công nghệ y

tế khác 3. Tăng tần suất đến các cơ sở y tế 4. Tăng phạm vi và

mức độ của các dịch vụ y tế: trị liệu nghề nghiệp, y học lão khoa, chăm

sóc giảm nhẹ 5. Tăng ảnh hưởng của y học trong các lĩnh vực trước đây lĩnh vực phi

y tế:

6. Tăng cường mức độ giám sát sức khỏe:

7. Tăng cường đưa tin về các vấn đề sức khỏe và y tế trên các phương tiện

truyền thông 8. Tăng nguy cơ mắc các bệnh do thầy thuốc

Machine Translated by Google

Giải thích cho

Y tế hóa
1. Nâng cao kiến thức y khoa: bác sĩ có thể can thiệp vào
những lĩnh vực nằm ngoài thẩm quyền của mình (thủ thuật
chuyển đổi giới tính, triệt sản, tư vấn di truyền…

2. Định nghĩa lại các vấn đề xã hội như các vấn đề y tế:
ví dụ một người say rượu-> một đứa trẻ nghiện rượu,
nghịch ngợm -> trẻ bị ADHD, không vui -> trầm cảm…

3. Sự phát triển của công nghệ y tế

(ví dụ: phòng bệnh, điều trị

và thủ tục điều tra)

Machine Translated by Google

Y tế hóa

4. Sự xuất hiện của những căn bệnh 'mới' và nghiên cứu y học

cố gắng chống lại chúng:

HIV/AIDS, BSE (hay bệnh 'bò điên'), SARS, virus Ebola…

5. Áp lực dư luận:

Mọi người đang chịu trách nhiệm nhiều hơn (hoặc được kỳ vọng phải làm) đối với
sức khỏe của mình.

Người dân đang yêu cầu điều tra y tế nhiều hơn và

sự can thiệp.

Mọi người có thể tin rằng họ dễ bị tổn thương và cần bác sĩ hơn
trước đây.
Machine Translated by Google

phi y tế

Demedicalization: ngược lại y tế hóa hoặc phong trào chống

y tế hóa

Ví dụ:
Sinh tại nhà và sinh tại bệnh viện ít can thiệp

Thuốc không kê đơn

Sự phát triển của các liệu pháp bổ sung

Không tuân thủ điều trị

Machine Translated by Google

Xã hội hóa y học

Y học không chỉ có ảnh hưởng ngày càng tăng trong xã hội
mà còn đáp ứng những ảnh hưởng đó của xã hội mà nó là một
phần.
Machine Translated by Google

Xã hội hóa y học

Vai trò và
trách nhiệm giải Y học
trình trong Tư vấn lâm sàng: Luật chăm sóc xã hội và y học
Quốc gia nghịch đảo: cộng đồng:
Sức khỏe
Dịch vụ:

• phân bổ công việc, • vì cách tiếp • đóng góp • sự phát triển của
'văn hóa kiểm cận lấy không đồng đều hoặc phong
toán'...Điều này bệnh nhân bất bình đẳng trào y tế nhân
phản ánh rằng làm trung tâm trong các dịch văn và ứng dụng các
các chuyên đòi hỏi các bác sĩ vụ chăm sóc sức khỏe ngành khác trong
gia y tế được xã cần hiểu nền tảng y học.
hội nhìn nhận và đối văn hóa và

xử. xã hội

của bệnh nhân

Machine Translated by Google

Hệ thống y tế là gì?

Andrew Russell (2009)

“Hệ thống y tế có thể được định nghĩa là tổng thể các thể chế và

hoạt động thông qua đó các cá nhân, gia đình, cộng đồng và xã hội

duy trì và cải thiện sức khỏe cũng như đối phó với bệnh tật”.
Machine Translated by Google

Hệ thống y tế là gì?

Các thành phần của hệ thống y tế bao gồm thể chế, hoạt động, kỹ
năng, kiến thức, niềm tin và thái độ.

Chúng gắn bó với nhau và chỉ có thể hiểu được trong mối quan
hệ với các khía cạnh khác của xã hội (tổ chức tôn giáo, chính
trị, kinh tế)

Hệ thống y tế không chỉ tạo ra thể chế, kỹ năng và kiến thức mà

còn phản ánh những ưu tiên và định kiến của xã hội.
Machine Translated by Google

Ba lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

các loại thuốc bổ sung hoặc

thay thế khác nhau

70 – 90% sức

tất cả

khỏe

sự quan tâm

diễn ra trong

việc này

lĩnh vực

tất cả các loại thuốc và

các nhóm y tế và các chuyên

gia
Machine Translated by Google

CÁM ƠN VÌ SỰ QUAN TÂM CỦA BẠN!

Mọi thông tin chi tiết vui lòng liên hệ: phamphuongmai@hmu.edu.vn