Boqonnaa 1 : Obboleessa Afraffaa

Nagaa mana barumsaa fi gahumsi barnootaa jajjabeeffamu qofa osoo hin taane itti kabajamu
keessatti guddate. Nagaa obbolaa afur keessaa quxisuu waan ta’eef, daayinamikii maatii keessaa
bakka isaa argachuu fi eenyummaa ofii bocuuf qormaata isa mudate.
Imalli Nagaa maatii isaa keessatti gahee addaa akka qabu hubachuun eegala. Obboleeyyan isaa
hangafoonni damee adda addaatiin duraanuu mallattoo isaanii kan kaa’an yoo ta’u, Nagaa garuu
ulfaatina eegamuu fi fedhiin mallattoo mataa isaa tolchuu itti dhaga’ama. Wanta addunyaa kanaaf
hiika qabu gumaachuu, obboloota isaa keessaa adda baʼuu fi warra isaa boonsuu hawwa.
Boqonnaa 2: Humna Maatii
Dhiibbaan Nagaa itti dhagahamus, maatiin isaa madda deggersaa fi humna isaa isa guddaa ta’uu
dafee hubata. Abjuu fi hawwii isaa hubatu, tarkaanfii hunda irratti isa cinaa dhaabbatu.
Warri Nagaa, akkasumas obbolaan isaa hangafoonni sadan utubaa jajjabinaa fi qajeelfama isaa
ta'u. Duudhaalee cimina, hojii cimaa fi barbaachisummaa barnootaa isa keessatti horatu. Jaalala
hin raafamnee fi amantaa dandeettii isaa irratti qabaniin Nagaa kaayyoo barnootaa isaa
kutannoodhaan hordofuuf ofitti amanamummaa horata.
Boqonnaa 3: Jaalala Obboleettii
Bunguleen Nagaa obboleessa qofa miti; isheen iccitii isaa, gorsituu fi jajjabeessituu guddaa dha.
Jaalalli Bungule Nagaaf qabu akkuma lallaafaadha, qormaata addaa akka obboleessa afraffaatti isa
mudatu ni hubatti.
Deeggarsi Bunguleen Nagaaf godhu jechaa ol ta'a. Imala barnootaa isaa irratti dammaqinaan
hirmaatti, barnoota isaa irratti isa gargaarti, abdii gara fuula duraa irratti qajeelfama kenniti,
akkasumas fedhii isaa akka qoratu isa jajjabeessiti. Jaalalli fi of kennuu Bungulee Nagaaf humna
sochootuu ta'ee, olaantummaaf akka carraaqu isa dhiibee, barnoota barbaaduu keessatti gonkumaa
kophaa isaa akka hin taane isa yaadachiisa.
Boqonnaa 4: Hidhaa Hin Cabne
Muuxannoo fi qormaata waliin qabaniin walitti dhufeenyi isaanii ni cima. Rakkoon waliin isaan
mudata, olka’iinsaa fi gadi bu’iinsa hojii barnootaa isaanii keessatti wal deeggaruun.
Nagaa fi Bungule gufuulee abjuu isaanii daandii irraa maqsuuf sodaachisan waan isaan mudatuuf
walitti dhufeenyi isaanii ni qorama. Haa ta’u malee, gufuu kamiyyuu mo’uuf kutannoo qaban osoo
hin raafamne waliin dhaabbatu. Hidhamiinsi isaanii kan hin cabne ofii isaanii qofaaf osoo hin taane
namoota naannoo isaanii jiraniif madda kaka’umsaa ta’a.
Boqonnaa 5: Barbaachisummaa Barnootaa
Nagaa barnoonni mala milkaa’ina qofa osoo hin taane karaa guddina dhuunfaa, humneessuu,
hawaasa irratti dhiibbaa gaarii fiduu akka ta’e hubata. Barnoonni carraa haaraaf balbala akka banu
fi beekumsaa fi dandeettii fedhii isaa hordofuuf barbaachisu akka isa hidhachiisu ni hubata.

1|Page
Imalli Nagaa humna jijjiirama barnootaa, jireenya ofii bocuu qofa osoo hin taane maatii fi hawaasa
isaa ol kaasuu keessatti mul'isa. Nagaa beekumsa barbaaduu isaatiin, barbaachisummaa barnootaa
akka meeshaa guddina dhuunfaa fi hawaasaatti agarsiisa, namoota biroof ibsaa kaka’umsaa ta’a.
Boqonnaa 6: Qormaata fi Qabsoo
Nagaa imala barnootaa isaa keessatti akkuma tarkaanfachaa deemuun qormaataa fi qabsoo hedduu
isa mudata. Dhiibbaa barnootaa irraa kaasee hanga of shakkuutti Nagaa dhugaa daandii barnootaa
filate waliin wal-dura dhaabbata.
Duubatti deebi'uu fi rakkoon jiraatus Nagaa harka kennachuu dide. Qormaata akka carraa guddinaa
fi dandamachuutti hammachuu barata. Deeggarsa maatii isaa fi barumsa guddina isaa irraa
argateen Nagaa humna obsuu fi gufuu karaa isaa dhufu irra aanuu horata.
Boqonnaa 7: Gufuu Irra Aanuu
Haala barnootaa walxaxaa ta’e keessa naanna’uu barata, karaa itti gufuulee irra aanuu fi haala
haaraa wajjin walsimsiisuu danda’u barbaada. Kutannoo, dandeettii fi qajeelfama maatii isaatiin
Nagaa qormaata yeroo tokko kan hin danda’amne fakkaatu injifachuuf humna of keessaa argata.
Boqonnaa 8: Cimina Keessaa Argachuu
Nagaa imala of argachuutti seenee humna keessoo isaa argata. Of-ilaaluun cimina isaa, hanqina
isaa fi gatiiwwan gara fuulduraatti isa oofan adda baasa. Nagaa humna keessoo isaa fayyadamee
rakkina mo’uu, carraa hammachuu fi kaayyoo barnootaa isaaf amanamaa ta’uu barata.
Nagaa guddachaa fi guddachaa deemuun ofii isaa qofaaf osoo hin taane namoota naannoo isaa
jiraniif madda kaka’umsaa ta’a. Hafuurri ija jabinaafi kutannoon isaa namoota kaan humna keessa
isaaniitti akka fayyadamanii fi fedhii isaanii akka hordofan kakaasa.
Boqonnaa 9: Imalli Jalqaba
Yuunivarsiitii beekamaa tokkotti galmaa'ee, beekumsa isaa babal'isuuf fi dandeettii barnootaa
haaraa qorachuuf fedhii guddaa qaba. Imalli fuuldura keenya jiru gammachuu, qormaataa fi
carraawwan dhuma hin qabneen kan guutamedha.
Nagaa mooraa keessa naanna’ee, damee barnootaa filate keessatti of cuupha, namoota dhuunfaa
yaada walfakkaataa qaban waliin hiriyummaa haaraa uuma. Carraa jireenyi yunivarsiitii dhiyeessu
hammatee, gahumsa barnootaa galmaan ga’uuf kaayyoo isaa kaa’a.
Boqonnaa 10: Sirna Barnootaa Naanna’uu
Gufuuwwan birokraasii, hojii koorsii gaafachuu fi dhiibbaa hawaasni irraa eegamu waliin akka
walsimu isa mudata. Nagaa marsariitii walxaxaa kana keessa naanna’uu, gorsitoota irraa
qajeelfama barbaaduu, qabeenya jirutti fayyadamuu, fi tooftaalee qo’annoo bu’a qabeessa ta’an
qopheessuu barata.
Sirna barnootaa wajjin akkuma wal baru Nagaanis mudaa fi daangaa isaa gaaffii keessa galchuu
jalqaba. Jijjiiramaaf karaalee itti leellisan qorata, sirnichi barattoota hundaaf hunda hammatee,
dhaqqabamaa fi haqa qabeessa taasisa.
2|Page
Nagaa barnoonni beekumsa horachuu qofa akka hin taane hubata; dandeettii ofii guutuu hiikuudha.
dandeettii fi fedhii isaa caalaatti guddisuuf karaalee adda addaa qorata. Nagaa hojiiwwan
barnootaan ala ta’an irratti bobba’a, dhaabbilee barattootaatti makama, akkasumas carraa leenjii
hojii fi qorannootti seena.
Muuxannoowwan kanaan Nagaa gama haaraa ofii isaa argatee, dandeettii dhokataa saaxilee
dandeettii isaa fooyyessa. Adda ta’uu isaa hammachuu fi dandeettii isaa fayyadamee damee filate
irratti dhiibbaa hiika qabu uumuu bara.Nagaa carraa karaa isaa dhufutti fayyadama. Pirojektoota
qormaata ta’an ni fudhata, konfiraansii fi workshopii irratti hirmaata, qorannoo walta’iinsaa irrattis
ni bobba’a. Nagaa carraa hammachuun guddina dhuunfaa fi ogummaaf murteessaa ta’uu ni hubata.
Muuxannoowwan kanaan Nagaa dandeettii isaa bal’isee, toora gorsitootaa fi hiriyoota isaa ijaaree,
beekumsaa fi dandeettii gatii hin qabne argata. Naannoo mijataa isaa keessaa bahuu, mirkanaa’uu
dhabuu hammachuu fi humna jijjiiramaa carraa fayyadamu hammachuu barata.
Boqonnaa 11: Namoota Kaan Kakaasu
Imalli Nagaa jireenya ofii jijjiiruu qofa osoo hin taane namoota naannoo isaa jiran kakaasee jira.
Nagaa akkamitti namoota biroof madda kaka’umsaa akka ta’u, kaayyoo fi abjuu barnootaa mataa
isaanii akka hordofan kakaasu qoranna.
Bu’aa ba’ii, kutannoo, humna barnootaa irratti amantaa hin raafamneen Nagaa obbolaa isaa,
hiriyyoota isaa, orma illee fakkeenya ta’a. Seenaa isaa qooddata, carraa barnootaa ni leellisa,
namoonni biroos gufuu ofii isaanii irra aanuun abjuu isaanii akka gahan jajjabeessa.
Boqonnaa 12: Milkaa’ina Argachuu
Nagaa imala barnootaa isaa keessatti milkaa’ina guddaa irra ga’a. Yuunivarsiitii irraa halluu
balali'uun, beekumsa, dandeettii fi miira kaayyoo haaraa argateen hidhatee eebbifama. Nagaa
hojiin cimaan, ciminaan, barnootaaf kutannoon isaa kan hin raafamne bu'aa kan argamsiise yoo
ta'u, egeree abdachiisaa ta'e irrattis cirracha irra dhaabata.

3|Page
4|Page