Qajeelfama Suphaa Kompiitaraa

Seensa:
Suphaan kompiitaraa raawwii gaarii, umurii dheeraa fi nageenya sirna kompiitaraa keessanii
mirkaneessuuf barbaachisaa dha. Hojiin suphaa yeroo hunda hojjetamu kufaatii haardwaaraa,
dhimma sooftiweerii fi cabsa nageenyaa ittisuuf gargaaru. Qajeelfamni kun qajeelfama suphaa
kompiitaraa bal’aa sirna kee haala olaanaa ta’een akka turu si gargaaru kenna. Hubadhaa
qajeelfamni kun itti fayyadama waliigalaadhaaf kan yaadame yoo ta’u, qindeessaa haardwaarii fi
sooftiweerii addaa keessan irratti hundaa’uun garaagarummaa qabaachuu danda’a.
Contents
Qajeelfama Suphaa Kompiitaraa .................................................................................................................. 0
Seensa: .......................................................................................................................................................... 0
Supha Sooftiweerii ........................................................................................................................................ 2
1.1. Fooyya'iinsa Sirna Hojii:.................................................................................................................... 2
1.2. Eegumsa Farra Vaayirasii fi Malware: .............................................................................................. 2
1.3 .Qulqullina Diskii:............................................................................................................................... 2
1.4. Sagantaa Hin Barbaachifne Uninstall: ............................................................................................... 2
1.5. Duubdeebii Deetaa: ............................................................................................................................ 2
Supha Hardware ............................................................................................................................................ 3
2.1. Qulqullina Qaamaa: ........................................................................................................................... 3
2.2. Sirna Qabbanaa’uu: ............................................................................................................................ 3
2.3. Inspeekshinii Hardware: .................................................................................................................... 3
3.1. Cufiinsa Nageenyaa fi Deebi'ee Jalqabuu: ......................................................................................... 3
3.2 Eegumsa Surge: .................................................................................................................................. 3
3.3. Herrega Fayyadamtootaa fi Hayyama: .............................................................................................. 4
3.4. Bulchiinsa Jecha Darbii: .................................................................................................................... 4
Goolaba: ........................................................................................................................................................ 4

Page | 1
Supha Sooftiweerii
1.1. Fooyya'iinsa Sirna Hojii:
Fooyya'iinsa ofumaan dandeessisi ykn yeroo hunda fooyya'iinsa dhiyeessaa sirna hojii kee irraa
ilaali.

Saaxilamummaa irraa eeguuf, paachota nageenyaa murteessoo fi fooyya'iinsa sooftiweerii

hatattamaan fe'i.

1.2. Eegumsa Farra Vaayirasii fi Malware:

Software farra vaayirasii beekamaa ta'e install gochuun yeroo isaa eeggadhaa.

Malware ykn vaayirasii kamiyyuu adda baasuu fi balleessuuf sirna keessan yeroo hunda scan
gochuu.

1.3 .Qulqullina Diskii:

Yeroo hunda faayiloota hin barbaachifnee fi daataa yeroof ta'u hard drive keessan irraa
qulqulleessaa.

Faayilota yeroof, kaachota, fi faayiloota jal'aa biroo balleessuuf meeshaa qulqulleessuu diskiin of
keessaa qabu ykn sooftiweerii qaama sadaffaa fayyadami.

1.4. Sagantaa Hin Barbaachifne Uninstall:

Sagantaa hin fayyadamne ykn hin barbaachifne kamiyyuu kompiitara keessan keessaa balleessaa.

Guutummaatti balleessuu mirkaneessuuf uninstaller of keessaa qabu ykn meeshaa uninstaller

qaama sadaffaa fayyadami.

1.5. Duubdeebii Deetaa:

Yeroo hunda faayiloota fi deetaa barbaachisoo ta'an gara meeshaa kuusaa alaa ykn tajaajila
duumessa irratti hundaa'etti duwwaa godhi.

Yoo haardwaariin kufe ykn deetaan bade deetaan kee akka eegamu mirkaneessuuf duwwaa
ofumaan saganteessi.

Page | 2
Supha Hardware
2.1. Qulqullina Qaamaa:
Kompitara humna cufuu fi qulqulleessuu dura madda humnaa irraa hiikaa.Huccuu lallaafaa fi lint
hin qabne fayyadamuun fuula alaa kompiitaraa, keyboard fi monitor dabalatee qulqulleessi.

Dafqa kiiboordii, bakka qilleensaa fi bakka dhaqqabuuf rakkisaa ta’e biroo irraa balleessuuf
qilleensa dhiibbaa qabu fayyadami.

2.2. Sirna Qabbanaa’uu:

Sirni qabbanaa’uu, fanjii fi ho’a ittisu dabalatee, dafqaa fi caccabaa irraa bilisa ta’uu isaa
mirkaneessuu.

Sirna qabbanaa’aa yeroo hunda qulqulleessuun garmalee ho’uu fi miidhaa qaama akka hin
miidhamneef.

Ho’a sirnichaa hordofuu fi daangaa gorfame yoo darbe tarkaanfii barbaachisaa fudhachuuf
sooftiweerii hordoffii ho’aa fayyadamuu yaadaa.

2.3. Inspeekshinii Hardware:

Yeroo yeroon qaamolee haardwaarii mallattoo uffannaa ykn miidhamuu isaanii sakatta’i.

Keebilii, walqabsiistota, fi buufatawwan hojii sirrii ta'uu isaanii ilaali.

Qaamolee dogoggora qaban ykn miidhaman kamiyyuu hatattamaan bakka buusi.

Muuxannoo Gaarii:

3.1. Cufiinsa Nageenyaa fi Deebi'ee Jalqabuu:

Yeroo hunda adeemsa cufuu ykn deebi'ee jalqabuu sirrii fayyadamii manca'iinsa deetaa ittisuuf.

Qabduu humnaa gadi qabuun humnaan kompitara cufuu irraa of qusadhaa.

3.2 Eegumsa Surge:

Kompitara keessan humna humnaa olka’uu fi addaan cituu irraa eeguuf humna olka’aa ykn
dhiyeessii humnaa addaan hin cinne (UPS) waliin walqabsiisaa.

Page | 3
3.3. Herrega Fayyadamtootaa fi Hayyama:
To’annoo qaqqabummaa sirrii ta’e mirkaneessuuf herrega fayyadamtootaa fi hayyama isaanii
yeroo yeroon ilaaluu fi fooyyessuu.

Herrega fayyadamaa hin barbaachifne haquu fi mirga bulchiinsaa daangeessuu.

3.4. Bulchiinsa Jecha Darbii:

Akkaawuntii fayyadamaa hundaaf jechoota icciitii cimaa, adda ta'e fayyadamuu fi yeroo yeroon
jijjiiri.

Jechoota icciitii haala nageenya qabuun kuusuu fi uumuuf bulchaa jecha icciitii fayyadamuu
yaadaa.

Goolaba:
Qajeelfama suphaa kompiitaraa kana hordofuudhaan, sirna kompiitara keessanii akka gaariitti
akka hojjetu, umurii dheeraa akka turuu fi nageenya isaa mirkaneessuu dandeessu. Fooyya’iinsi
sooftiweerii yeroo yeroon, eegumsi malware, suphaa haardwaarii, fi muuxannoowwan gaariin
raawwii hojii fooyyessuu fi balaa kufaatii sirnichaa hir’isuuf gargaara. Qindaa'ina sirna kee irratti
hundaa'uun barbaachisummaa suphaa dabalataaf sanada haardwaarii fi sooftiweerii addaa ilaaluu
hin dagatin.

Page | 4