Сипаници – Variola Vera

Сипаница (лат. variola или variola vera) e заразна болест својствена за

човекот, а ја предизвикуваат два вида вируси на вариола наречени variola vera
major и variola vera minor.
 Variola vera major е попозната
како голема или црна сипаница,
таа е поопасен вид и
предизвикува смрт кај 20-40% од
заразените, а кај преживеаните
често остава трајни лузни или
слепило.

 Variola vera minor, претставува

поблаг облик што го пренесува
вирусот Variolla, family poxviridae.
Таа предизвикува смрт само кај 1% од заразените.

Симтоми:
Првичните симптоми се слични на другите вирусни заболувања кои сè уште
траат, како што се грип и обична настинка: треска од најмалку 38,3 ° C, болка во
мускулите, малаксаност, главоболка и замор. Често се појавувало гадење,
повраќање и болки во грбот. Раната продромална фаза обично траела 2-4 дена.
До 12-от или 15-от ден, првите видливи лезии - мали црвеникави точки наречени
енантема - се појавуваат на мукозните мембрани на устата, јазикот, непцето и
грлото, а температурата паѓа на речиси нормална. Овие лезии брзо се
зголемуваат и пукаат, ослободувајќи големи количества на вирус во плунката.
Вирусот сипаници имал тенденција да ги напаѓа клетките на кожата,
предизвикувајќи карактеристични мозолчиња или макули, поврзани со болеста. На
кожата се појавува осип 24-48 часа откако се појавиле лезии на мукозните
мембрани. Типично, макулите прво се појавуваат на челото, а потоа брзо се
прошируваат на целото лице, проксималните делови на екстремитетите, трупот и
на крај до крајните делови на екстремитетите. Процесот трае не повеќе од 24 до
36 часа, по што не се појавуваат нови лезии. Во овој момент, инфекцијата со
вариола може да заземе неколку многу различни правци. Периодот на инкубација
помеѓу контракцијата и првите очигледни симптоми на болеста бил околу 12 дена.
Последици:
Се претпоставуваа дека во 20 век од сипаници умреле меѓу 300 и 500
милиони луѓе. Во изминатиот период, пред да бидат развиени модерни лекови и
вакцини, сипаниците биле многу посмртоносни.
Сепак, најзначајна улога имале по откривањето на Америка, кога
домородците од Северна Америка и Јужна Америка дошле во допир со
Европејците кои биле инфицирани со
вирусот на вариола. За разлика од
колонизаторите, домородците немале
развиен имунитет, што довело до нагло
ширење на болеста и драматичен пад на
домородната популација, па на
европските колонизатори им бил
овозможен лесен и непречен продор во
новите подрачја.
Домаќин на вирусот на вариолата е единствено човекот, тако што со
напорите на Светската здравствена организација во 1977 година вирусот е
искоренет кај човечката популација и денес се наоѓа само во лабораториите.
Луѓето веќе не се вакцинираат против овој вирус, но се смета дека тој би можел
да се користи како биолошко оружје.
 Variola Vera во Југославија

Епидемијата на големи сипаници (variola vera) што ја зафати Југославија

пред половина век беше последната епдемија на овие простори пред појавата на
коронавирусот. За време на епидемијата која
траела во текот на март, април и мај 1972
година се разболеле 184 лица, а починале
40. Меѓу заболените имало шест
здравствени работници, тројца лекари и три
медицински сестри, од кои две починале.

По потврдувањето на болеста, на 17
март започнала вакцинација на
здравствените работници и населението во
загрозените области, а масовната
вакцинација подоцна се проширила на цела
Југославија при што за само неколку недели
биле вакцинирани 18 милиони луѓе. од
вкупно 22 милиони жители.

За време на борбата против големите сипаници, епидемиолошките служби и

здравствените работници покажале голем напор и жртва, спречувајќи епидемија
од големи размери, поради што на 21 април добиле признание од Светската
здравствена организација која одала почит на југословенските лекари и објавиела
дека епидемијата е при крај
Епидемијата траела до 23 мај, а карантините постепено биле укинати од 12 до 19
мај.