FILIPINO 208-

BARAYTI AT
BARYASYON NG WIKA
WIKA
• ISANG SIMBOLISMO AYON SA PAGKAKAKILANLAN NG BAWAT
INDIBIDWAL.
• NAILALABAS O NAIPAPAHAYAG ANG EMOSYON AT SALOOBIN,
MASAYA MAN OP MALUNGKOT.
• GINAGAMIT SA PARAANG PASULAT O PAKIKIPAGTALASTASAN.
• NAG IIBA DAHIL SA LIPUNAN NA GINAGALAWAN,
HEOGRAPIYA, ANTAS NG EDUKASYON, OKUPASYON, EDAD,
KASARIAN AT URI NG PANGKAT ETNIKO.
HOMOGENEOUS NA WIKA
• KUNG ANG GRUPO NG MGA TAONG NAGSASALITA AY PARE-
PAREHONG WIKA ANG GINAGAMIT.
HETEROGENEOUS NA WIKA
• WIKANG IBA-IBA AYON SA LUGAR GRUPO AT
PANGANGAILANGAN NG PAGAMIT NITO
• HETEROS- NANGANGAHULUGANG “MAGKAIBA”.
• GENOS- NANGANGAHULUGANG URI O LAHI.
BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA
1. DAYALEK
• ITO ANG BARAYTI NG WIKANG GINAGAMIT SA ISANG
PARTIKULAR NA LUGAR TULAD NG LALAWIGAN, REHIYON AT
BAYAN.
• NALILIKHA AYON SA DIMENSIYONG HEOGRAPIKO.
HALIMBAWA
• 1. PAKIURONG NGA PO NG MGA PLATO.
• (BULACAN- HUGASAN MO ANG MGA PLATO)

• 2. PAKIURONG NGA PO NG MGA PLATO.

• ( MAYNILA- IUSOG AN G MGA PLATO.)
Idyolek
• ito ay pansariling paraan, nakagawiang pamamaraan o istilo
sa pagsasalita. Makikita rito ang katangian at kakanyahang
natatangi ng taong nagsasalita o ng isang pangkat ng mga tao.
( uri ng wikang ginagamit at iba pa). Ito rin ang Indibidwal na
estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.
Halimbawa

Tagalog – Bakit?
Batangas – Bakit ga?
Bataan – Bakit ah?
• Ang idyolek ni Marc Logan – paggamit ng salitang
magkakatugma
• Ang idyolek ni Mike Enriquez – hindi namin kayo tatantanan
• Ang idyolek ni Kris Aquino - Aha!, ha, ha… okey! Darla!
Sosyolek
• ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal o
nakabatay sa katayuan, antas o sa pangkat na kanyang
kinabibilangang panlipunan. Tinatawag din itong sosyal
(pamantayan) na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga
pangkat panlipunan, paniniwala, oportunidad, kasarian, edad
at iba pa. Ito ay may kinalaman din sa katayuang sosyo-
ekonomiko ng nagsasalita.
Halimbawa
Wika ng mag-aaral - Oh my God, nakatabi ko kanina sa biology
ang crush ko!
• Tapos nakasabay ko pa s'yang mag-library! (estudyante)
• Wika ng matanda - Ano ikamo, wala pa ang tatay n'yo diyan?
Aba at saan na naman napunta ang damuhong 'yon?
Malilintekan 'yon sa akin! (matanda)
•
Iba’t ibang uri ng Sosyolek
1. Gay Lingo
• ang wika ng mga bakla. Ginamit ito ng mga bakla upang
mapanatili ang kanilang pagkakakilanlan kaya binago nila ang
tunog o kahulugan ng salita.
•
Halimbawa:
• Churchill -para sa sosyal
• Indiana jones- para sa hindi sumipot
• begalou- para sa malaki
• Givenchy- para sa pahingi
• Juli Andrews- para sa mahuli.
2. Coňo
• tinatawag ding coňotic o conyospeak isang baryant ng Taglish
o salitang Ingles na hinahalo sa Filipino kaya nagkaroon ng
coede switching. Kadalasan din itong ginagamitan ng
pandiwang Ingles na make at dinugtong sa Filipino. Minsan
kinakabitan pa ito ng ingklitik na pa, na, lang at iba pa.
•
Halimbawa
• Let’s make kain na… wait lang I’m calling ana pa… We’ll gonna
make pila pa…It’s so haba na naman for sure.
3. Jejemon o Jejespeak
ay isang paraan ng pagbaybay ng hehehe at ng salitang mula sa
Hapon na pokemon. Ito ay nakabatay rin sa mga Wikang Ingles
at Filipino subalit isinusulat nang may pinaghalo-halong numero,
mga simbolo, at may magkasamang malalaki at maliliit na titik
kaya’t mahirap basahin at intindihin lalo na nang hindi pamilyar
sa jejejetyping. Madalas na nagagamit ang mga titik H at Z.
Halimbawa
3ow phow, mUsZtAh nA phow kaOw?

aQcKuHh iT2h

iMiszqcHyuH
4. Jargon
• ang mga tanging bokabularyo ng isang partikular na pangkat
ng isang propesyon, artikula na trabaho, o gawain ng tao
Halimbawa
• Abogado – exhibit, appeal, complainant

• Guro – lesson plan, class record, Form 138

Etnolek
• – ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolengguwistikong
grupo. Ang salitang ito ay nagmula sa pinagsamang etniko at
dialek. Taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi ng
pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.
Halimbawa
• Vakkul – gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo sa init man o
ulan
• Bulanon – full moon
• Kalipay – tuwa o ligaya
• Palangga – mahal o minamahal
• Shuwa – dalawa
• Sadshak – kaligayahan
Register
• – ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang
nagsasalita ang uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa
kausap. Nagagamit ng nagsasaita ang pormal na tono ng
pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mataas
na katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda o hindi niya
masyadong kakilala.
 Nagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong
nagsasalita o gumagamit ng wika ayon sa:

• a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) – naaayon

ang wika sa sino ang nag-uusap.
• b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) – batay sa
larangan na tinatalakay at sa panahon.
• c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse) – pasalita o
pasulat pagtalima sa mga panuntunan na dapat sundin batay
sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.
• Paggamit ng pormal na wika sa simbahan, talumpati,
pagpupulong at pagsulat ng aklat pangwika o pampanitikan o
pormal na sanaysay.
• Paggamit ng di pormal na wika sa pagsulat ng komiks,
talaarawan at liham
• pangkaibigan o di pormal na paraan ng pagsasalita kung ang
kausap ay kaibigan, malalapit na kapamilya,
kaklase o kasing-edad
•
Ekolek
• Barayti ito ng wika na karaniwang nabubuo at sinasalita sa
loob ng bahay. Taglay nito ang kaimpormalan sa paggamit ng
wika subalit nauunawaan ng mga gumagamit nito.
Halimbawa
• Mamita
• Lolagets
• Papsy
Pidgin
• ito ay umusbong na bagong wika na tinatawag sa Ingles na
Nobody’s Native Language o katutubong wikang di pag-aari
ninuman. Ito ay bunga ng pag-uusap ng dalawang taong
parehong may magkaibang unang wika kaya’t di
magkaintindihan dahil hindi nila alam ang wika ng isa’t isa
kaya magkakaroon sila ng makeshift language. Dahil dito
makakalikha sila ng isang wikang pinaghalo ang kanya-kanya
nilang unang wika.
Halimbawa
• Ang pagpunta ng mga Kastila noon sa Zamboanga nakabuo sila
ng wikang pinaghalong Espanyol at Katutubong Wika ng
Zamboanga.
•