HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH

CHẨN ĐOÁN X QUANG HỆ TIẾT NIỆU

Thạc sĩ Ngô Tuấn Minh

Bộ môn – Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh
I. NHẮC LẠI MỘT SỐ KIẾN THỨC

1.1. Các kỹ thuật chẩn đoán X quang hệ tiết niệu

- Chụp XQ hệ tiết niệu thường quy (KUB)

- Chụp thận thuốc tĩnh mạch (UIV)
- Các kỹ thuật ngược dòng (Chụp niệu quản – bể thận
ngược dòng, chụp bàng quang ngược dòng, chụp niệu đạo
ngược dòng).
- Chụp cắt lớp vi tính hệ tiết niệu
1.2. Mục đích, kỹ thuật và các bước phân tích X Quang
hệ tiết niệu thường quy (KUB)

1.2.1. Mục đích, kỹ thuật.

- Mục đích:
+ Phát hiện sỏi tiết niệu cản quang, hình cản quang bất thường
trong ổ bụng.
+ Đánh giá những thay đổi ở vùng cột sống thắt lưng và vùng
cùng cụt.
1.2. Mục đích, kỹ thuật và các bước phân tích X Quang
hệ tiết niệu thường quy (KUB)
- Kỹ thuật:
+ NB nằm ngửa
+ Đèn tiêu điểm trùng điểm giữa đường nối mào chậu 2 bên
1.2. Mục đích, kỹ thuật và các bước phân tích X Quang
hệ tiết niệu thường quy (KUB)
1.2.2. Các bước phân tích phim X
Quang hệ tiết niệu
- B1: Tiêu chuẩn phim
+ Lấy được 2 xương sườn cuối và
hết khớp mu
+ Thấy bờ ngoài cơ thắt lưng chậu
hai bên
- B2: Phân tích phim
+ Đánh giá thận
+ Đường mỡ phía ngoài cơ thắt
lưng
+ Đậm độ cản quang bất thường
+ Tình trạng chung ổ bụng và các
bất thường về xương.
- B3: Kết luận Hình KUB mẫu số 1
1.2. Mục đích, kỹ thuật và các bước phân tích X Quang
hệ tiết niệu thường quy
1.2.3. Thực hành phân tích phim
mẫu
- B1: Tiêu chuẩn phim
+ Xương sườn cuối? Khớp mu?
+ Bóng cơ thắt lưng chậu?
- B2: Phân tích phim
+ Bóng thận?
+ Đường mỡ?
+ Hình cản quang bất thường?
+ Tình trạng bụng và cột sống?
- B3: Kết luận

Hình KUB mẫu số 2

1.2. Mục đích, kỹ thuật và các bước phân tích X Quang
hệ tiết niệu thường quy (KUB)
1.2.3. Thực hành phân tích phim
mẫu
- B1: Tiêu chuẩn phim
- B2: Phân tích phim
- B3: Kết luận

Hình KUB mẫu số 3

1.3. Mục đích, kỹ thuật và các bước phân tích phim
thận thuốc tĩnh mạch

1.3.1. Mục đích, kỹ thuật:

- Mục đích:
+ Đánh giá tổng quát tình trạng hệ tiết niệu.
+ Cho các thông tin về giải phẫu và chức năng hệ tiết niệu.
- Kỹ thuật:
+ Tiêm TM thuốc cản quang chứa Iod, liều lượng 1 ml/kg.
+ Chụp phim tại các thời điểm: trước tiêm, ngay sau tiêm, sau
tiêm 5 phút, 15 phút, 30 phút.
 KUB Ngay sau tiêm Phút 15 Phút 15
Hình Phim UIV mẫu số 1

1.3.2. Các bước phân tích

- B1 (Trước tiêm): Đánh giá giống phim KUB
- B2 (Thận đồ): Đánh giá thận
- B3 (Phim khảo sát bể thận đồ và phim toàn thể):
+ Đài thận
+ Bể thận, niệu quản
+ Bàng quang
- B4 (Kết luận)
1.3.2. Các bước phân tích
- B1 (Trước tiêm): Đánh giá giống phim KUB
- B2 (Thận đồ): Đánh giá thận

KUB Ngay sau tiêm

- B3 (Phim khảo sát bể thận đồ và phim toàn thể):
+ Đài thận
+ Bể thận, niệu quản
+ Bàng quang
- B4 (Kết luận)

Phút 15 Phút 30
1.3.3. Thực hành phân tích phim mẫu

KUB Phút 15 Phút 30

Phim UIV mẫu số 2
- Trước tiêm?
- Phim khảo sát bể thận đồ và phim toàn thể?
- Kết luận?
• Trước tiêm?

KUB
 Phút 15 Phút 30

- Phim khảo sát bể thận đồ và phim toàn thể?

- Kết luận?
1.4. Các kỹ thuật ngược dòng
1.4.1. XQ niệu quản – bể thận ngược dòng
- Mục đích:
+ Đánh giá hình thể đài-bể thận, niệu quản trong trường hợp
chụp UIV không ngấm.
- Kỹ thuật:
+ Đưa sonde ngược dòng lên niệu quản
+ Bơm cản quang hoặc khí đã tiệt khuẩn qua sonde.
 1.4. Các kỹ thuật ngược dòng
1.4.2. X Quang bàng quang ngược dòng
- Mục đích:
+ Đánh giá hình thể bàng quang trong
trường hợp chụp UIV không ngấm.
- Kỹ thuật:
+ Đưa sonde từ niệu đạo vào BQ Phim bình thường

+ Bơm khí hoặc thuốc cản quang và tiến

hành chụp phim.

Bàng quang thần kinh

1.4. Các kỹ thuật ngược dòng
1.4.3. XQ niệu đạo ngược dòng
- Mục đích: Để phát hiện hình ảnh dập, vỡ hoặc hẹp tắc
niệu đạo.
- Kỹ thuật: Thuốc cản quang được bơm ngược dòng vào
niệu đạo qua sonde.

Phim bình thường Hẹp niệu đạo

1.5. Cắt lớp vi tính hệ tiết niệu
- Mục đích:
+ Cho phép đánh giá tình trạng bệnh lý hệ tiết niệu và các
cơ quan lân cận.
+ Đánh giá giải phẫu và chức năng hệ tiết niệu.
- Phim mẫu

Sỏi niệu quản

1.5. Cắt lớp vi tính hệ tiết niệu

Hình RCC Hình TCC

II. THỰC HÀNH TẠI BUỒNG KỸ
THUẬT

2.1. Thực hành chụp phim XQ hệ tiết niệu không chuẩn bị

- Chuẩn bị 2 người bệnh có chỉ định chụp X Quang hệ tiết niệu
không chuẩn bị tại buồng chụp.
- Tổ chức cho lớp quan sát thực tế kỹ thuật chụp X Quang hệ
tiết niệu không chuẩn bị tại buồng chụp.

2.2. Thực hành đọc phim XQ hệ tiết niệu không chuẩn bị tại
buồng kỹ thuật
- Sau khi kỹ thuật viên in phim, hướng dẫn phân tích phim tại
buồng đọc phim.
3. THỰC HÀNH ĐỌC X QUANG HỆ
TIẾT NIỆU MẪU
3.1. Học viên thực hành đọc một số phim XQ hệ tiết niệu
- Học viên tự phân tích các phim XQ hệ tiết niệu mẫu trong
bộ phim huấn luyện của Bộ môn – Trung tâm Chẩn đoán hình
ảnh.

3.2. Đánh giá kết quả của học viên

- Nhận xét kết quả phân tích XQ hệ tiết niệu của học viên
- Bổ sung kết quả từng phim XQ hệ tiết niệu và kết luận
Phim số 1
Phim số 2
Phim số 3
Phim số 4
Phim số 5
Phim số 6
Phim số 7
Phim số 8
Phim số 9
4. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
PHẢN HỒI
4.1. Kiểm tra học viên
- Nêu các phương pháp thăm dò X Quang hệ tiết niệu.

4.2. Câu hỏi ôn tập

- Đồng chí hãy nêu các đặc điểm hình ảnh sỏi niệu quản trên
phim chụp X quang hệ tiết niệu không chuẩn bị.
- Đồng chí hãy mô tả hình ảnh bình thường của phim chụp
thận thuốc tĩnh mạch.