ხელოვნური ინტელე

ქტი

ლიკა მამისიმედიშვილი
ინფორმაციული ტექნოლოგიები
IBSU 2022
 შინაარსი:

ისტორია

მიზნები

ინსტრუმენტები

აპლიკაცია

მომავალი

ინტელექტუალური საკუთრება
ხელოვნური ინტელექტი (AI) არის ინტელექტი - ინფორმაციის აღქმა,
სინთეზირება და დასკვნა - დემონსტრირებული მანქანების მიერ,
განსხვავებით ცხოველებისა და ადამიანების მიერ გამოვლენილი
ინტელექტისგან.

ოქსფორდის ლექსიკონი ხელოვნურ

ინტელექტს განსაზღვრავს, როგორც :
კომპიუტერული სისტემების თეორია და
განვითარება, რომელსაც შეუძლია
შეასრულოს ამოცანები, რომლებიც
ჩვეულებრივ მოითხოვს ადამიანის
ინტელექტს, როგორიცაა ვიზუალური
აღქმა, მეტყველების ამოცნობა,
გადაწყვეტილების მიღება და ენებს შორის
თარგმნა.
 ისტორია

იდეა ჯერ კიდევ ანტიკურ ბერძნულ

მითოლოგიაში ჩაისახა ტალოსის კულტის
სახით, რომელიც ბრინჯაოსგან იყო
შექმნილი და მისი მოვალეობა იყო კუნძულ
კრეტის დაცვა დამპყრობლებისგან.
თქმულების მიხედვით, ის ზევსმა უბოძა
კრეტის მმართველ მინოსს. ასევე
საინტერესოა, რომ ტალოსის მოწყვლადი
ადგილი ქუსლი იყო. მითოლოგიის
მიხედვით ტალოსის დამარცხება გრძნეულმა
მედეამ (კოლხეთის მეფის აიეტის უმცროსმა
ქალიშვილმა) შეძლო, რომელმაც ზუსტად
გამოიცნო გოლიათის სუსტი წერტილი.
მათემატიკური ლოგიკის შესწავლამ
მეცნიერები მიიყვანა პირდაპირ ალან
ტურინგის გამოთვლის თეორიამდე,
რომელიც ვარაუდობდა, რომ მანქანას,
ისეთი მარტივი სიმბოლოების არევით,
როგორიც არის „0“ და „1“, შეეძლო
მათემატიკური დედუქციის ნებისმიერი
წარმოსახვითი აქტის სიმულაცია. ციფრულ
კომპიუტერებს შეუძლიათ ფორმალური
მსჯელობის ნებისმიერი პროცესის
სიმულაცია. ამან აიძულა მკვლევარებს
განეხილათ ელექტრონული ტვინის შექმნის
შესაძლებლობა.

პირველი ნამუშევარი, რომელიც ახლა საყოველთაოდ

აღიარებულია, როგორც ხელოვნური ინტელექტი, იყო
მაკკალოჩისა და პიტსის 1943 წლის ფორმალური დიზაინი
ტურინგის სრული „ხელოვნური ნეირონებისთვის“.
1950-იანი წლებისთვის გაჩნდა ორი ხედვა იმის შესახებ, თუ
როგორ მივაღწიოთ მანქანურ ინტელექტს. ერთი ხედვა, ცნობილი
როგორც სიმბოლური AI ან GOFAI, იყო კომპიუტერების გამოყენება
სამყაროსა და სისტემების სიმბოლური წარმოდგენის
შესაქმნელად, რომელსაც შეეძლო მსჯელობა სამყაროზე.
მომხრეები იყვნენ ალენ ნიუელი, ჰერბერტ ა. საიმონი და მარვინ
მინსკი. ამ მიდგომასთან მჭიდრო კავშირში იყო „ევრისტიკული
ძიების“ მიდგომა, რომელიც ადარებდა ინტელექტს პასუხების
შესაძლებლობების სივრცის შესწავლის პრობლემას. მეორე ხედვა,
რომელიც ცნობილია როგორც კავშირების მიდგომა, ცდილობდა
ინტელექტის მიღწევას სწავლის გზით. ამ მიდგომის მომხრეები,
განსაკუთრებით ფრენკ როზენბლატი, ცდილობდნენ
პერცეპტრონის დაკავშირებას ნეირონების კავშირებით
შთაგონებული გზებით.

2000 წლისთვის ხელოვნური ინტელექტის
მკვლევარების მიერ შემუშავებული
გადაწყვეტილებები ფართოდ
გამოიყენებოდა, თუმცა 1990-იან წლებში
მათ იშვიათად აღწერდნენ, როგორც
"ხელოვნურ ინტელექტს".
2000 წლისთვის ხელოვნური
ინტელექტის მკვლევარების მიერ
შემუშავებული გადაწყვეტილებები
ფართოდ გამოიყენებოდა, თუმცა
1990-იან წლებში მათ იშვიათად
აღწერდნენ, როგორც "ხელოვნურ
ინტელექტს„
2015–2019 წლებში ხელოვნური
ინტელექტის კვლევის მოცულობა
(გაზომილი მთლიანი პუბლიკაციებით)
გაიზარდა 50%-ით
 მ ი ზ ნ ე ბ ი

• მსჯელობა, პრობლემის გადაჭრა

• ცოდნის წარმოდგენა
• სწავლა
• ბუნებრივი ენის დამუშავება
• აღქმა
• სოციალური ინტელექტი
• საერთო ინტელექტი
 ადრეულმა მკვლევარებმა შეიმუშავეს
ალგორითმები, რომლებიც მიბაძავდნენ  გამოთვლითი სწავლის თეორიას
ნაბიჯ-ნაბიჯ მსჯელობას, რომელსაც
შეუძლია შეაფასოს მოსწავლეები
ადამიანები იყენებენ თავსატეხების
გამოთვლითი სირთულის, ნიმუშის
ამოხსნისას ან ლოგიკური გამოკლების
სირთულის მიხედვით (რამდენი
გაკეთებისას. 1980-იანი და 1990-იანი წლების
მონაცემია საჭირო) ან ოპტიმიზაციის
ბოლოს, ხელოვნური ინტელექტის კვლევამ
სხვა ცნებებით
შეიმუშავა მეთოდები გაურკვეველი ან
არასრული ინფორმაციის მოსაგვარებლად,
ალბათობისა და ეკონომიკის კონცეფციების
გამოყენებით. ისინი თავიანთი პრობლემების
უმეტესობას წყვეტენ სწრაფი, ინტუიციური
განსჯის გამოყენებით.
 მანქანების აღქმა არის სენსორების
(როგორიცაა კამერები, მიკროფონები,
 ბუნებრივი ენის დამუშავება (NLP) მანქანებს უკაბელო სიგნალები და აქტიური
საშუალებას აძლევს წაიკითხონ და გაიგონ ლიდარი, სონარი, რადარი და
ადამიანის ენა. NLP-ის ზოგიერთი მარტივი ტაქტილური სენსორები) შეყვანის
პროგრამა მოიცავს ინფორმაციის მოძიებას, გამოყენების უნარი სამყაროს ასპექტების
კითხვებზე პასუხის გაცემას და მანქანურ გამოსატანად. აპლიკაციებში შედის
თარგმნას. მეტყველების ამოცნობა,სახის ამოცნობა
და ობიექტების ამოცნობა.კომპიუტერული
ხედვა არის ვიზუალური მონაცემების
 ფუნქციების ამოცნობა (სურათზე: კიდეების კისმეტი, ელემენტარული
ამოცნობა) ეხმარება ხელოვნურ ინტელექტს სოციალური უნარების მქონე
შეადგინოს ინფორმაციული აბსტრაქტული რობოტი.
სტრუქტურები ნედლი მონაცემებიდან.
 ხ ე ლ ს ა წ ყ ო ე ბ ი

• ძიება და ოპტიმიზაცია
• ლოგიკა
• სავარაუდო მეთოდები გაურკვეველი მსჯელობისთვის
• კლასიფიკატორები და სტატისტიკური სწავლის მეთოდები
• ხელოვნური ნერვული ქსელები
• სპეციალიზებული ენები და ტექნიკა
  AI-ს შეუძლია მრავალი პრობლემის გადაჭრა მრავალი
შესაძლო გადაწყვეტის ინტელექტუალურად მოძიებით.

 ხელოვნური ინტელექტის მრავალი პრობლემა (მათ

შორის მსჯელობა, დაგეგმვა, სწავლა, აღქმა და
რობოტიკა) მოითხოვს აგენტის მუშაობას არასრული ან
გაურკვეველი ინფორმაციის საშუალებით.

 ბაიესის ქსელები არის ძალიან ზოგადი ინსტრუმენტი,

რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას სხვადასხვა
პრობლემებისთვის, მათ შორის მსჯელობისთვის,
ნერვული ქსელი არის კვანძების დაგეგმისთვის და აღქმისთვის.
ურთიერთდაკავშირებული ჯგუფი,
რომელიც ჰგავს ადამიანის ტვინში
არსებული ნეირონების ფართო ქსელს.

 ლოგიკა გამოიყენება ცოდნის წარმოსაჩენად და

პრობლემის გადასაჭრელად, მაგრამ ის შეიძლება
გამოყენებულ იქნას სხვა პრობლემებზეც. მაგალითად,
satplan ალგორითმი იყენებს ლოგიკას დაგეგმვისთვის და
ინდუქციური ლოგიკის პროგრამირება სწავლის მეთოდია.
 ხელოვნური ინტელექტის უმარტივესი აპლიკაციები შეიძლება დაიყოს ორ
ტიპად: კლასიფიკატორები („თუ მბზინავია, მაშინ ბრილიანტი“) და
კონტროლერები („თუ ალმასი, მაშინ აიღე“). თუმცა, კონტროლერები ასევე
ახარისხებენ პირობებს მოქმედებების დასკვნამდე და, შესაბამისად,
კლასიფიკაცია წარმოადგენს მრავალი AI სისტემის ცენტრალურ ნაწილს.
კლასიფიკატორები არის ფუნქციები, რომლებიც იყენებენ ნიმუშის შესატყვისს
უახლოესი შესატყვისის დასადგენად. მათი დარეგულირება შესაძლებელია
მაგალითების მიხედვით, რაც მათ ძალიან მიმზიდველს ხდის ხელოვნური
ინტელექტის გამოყენებაში.

 თანამედროვე ნერვული ქსელები მოდელირებენ კომპლექსურ

ურთიერთობებს შეყვანებსა და გამომავალებს შორის და პოულობენ
შაბლონებს მონაცემებში. მათ შეუძლიათ ისწავლონ უწყვეტი ფუნქციები
და ციფრული ლოგიკური ოპერაციებიც კი. ნერვული ქსელები შეიძლება
განიხილებოდეს, როგორც მათემატიკური ოპტიმიზაციის ტიპი - ისინი
ასრულებენ გრადიენტულ დაღმართს მრავალგანზომილებიან
ტოპოლოგიაზე, რომელიც შეიქმნა ქსელის სწავლებით. ყველაზე
გავრცელებული სავარჯიშო ტექნიკაა უკანა გავრცელების ალგორითმი.
 აპლიკაციები
2010-იან წლებში ხელოვნური ინტელექტის აპლიკაციები გამოთვლითი კომერციულად ყველაზე
წარმატებული სფეროების გულში იყო და იქცა ყოველდღიური ცხოვრების უნივერსალურ
მახასიათებელად. AI გამოიყენება საძიებო სისტემებში (როგორიცაა Google Search), მიზნად
ისახავს ონლაინ რეკლამებს, სარეკომენდაციო სისტემებს (შემოთავაზებული Netflix-ის, YouTube-
ის ან Amazon-ის მიერ), მართავს ინტერნეტ ტრაფიკს, მიზნობრივ რეკლამას (AdSense, Facebook),
ვირტუალური ასისტენტები (როგორიცაა Siri ან Alexa) ავტონომიური მანქანები (დრონები და
თვითმართვადი მანქანების ჩათვლით), ენის ავტომატური თარგმანი (Microsoft Translator, Google
Translate), სახის ამოცნობა (Apple's Face ID ან Microsoft's DeepFace), გამოსახულების მარკირება
( გამოიყენება Facebook, Apple-ის iPhoto და TikTok) და სპამის ფილტრაცია.

ამ პროექტისთვის AI-ს უნდა

შეესწავლა რენესანსის ეპოქის
მხატვრის რაფაელის ფერებში
და ფუნჯის ტიპური ნიმუშები.
პორტრეტზე გამოსახულია
მსახიობის ორნელა მუტის
სახე, რომელიც AI-ის მიერ
რაფაელის სტილში "დახატა".
ასევე არსებობს ათასობით წარმატებული AI
აპლიკაცია, რომელიც გამოიყენება კონკრეტული
ინდუსტრიების ან ინსტიტუტების პრობლემების
გადასაჭრელად. რამდენიმე მაგალითია ენერგიის
შენახვა, ღრმა გაყალბება, სამედიცინო დიაგნოზი,
სამხედრო ლოგისტიკა ან მიწოდების ჯაჭვის
მართვა.
 მ ო მ ა ვ ა ლ ი
 თუ ხელოვნური ზოგადი ინტელექტის კვლევა საკმარისად ინტელექტუალურ პროგრამულ
უზრუნველყოფას წარმოქმნიდა, მას შეეძლო საკუთარი თავის გადაპროგრამირება და
გაუმჯობესება. გაუმჯობესებული პროგრამული უზრუნველყოფა კიდევ უფრო უკეთესი იქნებოდა
საკუთარი თავის გაუმჯობესებაში, რაც გამოიწვევს რეკურსიულ თვითგაუმჯობესებას. მისი
ინტელექტი ექსპონენტურად გაიზრდება სადაზვერვო აფეთქების დროს და შეიძლება მკვეთრად
გადააჭარბოს ადამიანებს.

 ავტომატიზაციის წინა ტალღებისგან განსხვავებით, საშუალო კლასის მრავალი სამუშაო

შეიძლება აღმოიფხვრას ხელოვნური ინტელექტის საშუალებით; The Economist აცხადებს, რომ
„საზრუნავი, რომ ხელოვნური ინტელექტი თეთრსაყელოიან სამუშაოებს შეეძლო
გაეკეთებინა, რაც ორთქლის ენერგიამ მოახდინა ლურჯსაყელოიანებს ინდუსტრიული
რევოლუციის დროს“, „ღირს სერიოზულად აღქმა“.[196] უკიდურესი რისკის ქვეშ მყოფი
სამუშაოები მერყეობს პარალეგალიდან დაწყებული სწრაფი კვების მზარეულებამდე, ხოლო
სამუშაოზე მოთხოვნა სავარაუდოდ გაიზრდება ზრუნვასთან დაკავშირებულ პროფესიებზე,
დაწყებული პირადი ჯანდაცვით
  ხელოვნური ინტელექტი უზრუნველყოფს უამრავ
ინსტრუმენტს, რომელიც განსაკუთრებით
სასარგებლოა ავტორიტარული მთავრობებისთვის:
ჭკვიანი ჯაშუშური პროგრამა, სახის ამოცნობა და
ხმის ამოცნობა ფართო თვალთვალის საშუალებას
იძლევა; ასეთი მეთვალყურეობა საშუალებას აძლევს
მანქანათმცოდნეობას მოახდინოს სახელმწიფოს
პოტენციური მტრების კლასიფიკაცია და მათი
დამალვის თავიდან აცილება; სარეკომენდაციო
სისტემებს შეუძლიათ ზუსტად მიმართონ
პროპაგანდას და დეზინფორმაციას მაქსიმალური
ეფექტისთვის; deepfakes ეხმარება დეზინფორმაციის
წარმოებას; მოწინავე AI-ს შეუძლია
გადაწყვეტილების ცენტრალიზებული მიღება უფრო
კონკურენტუნარიანი გახადოს ლიბერალურ და
დეცენტრალიზებულ სისტემებთან, როგორიცაა
 ხელოვნური ინტელექტის პროგრამები შეიძლება ბაზრები.
მიკერძოებული გახდეს რეალური სამყაროს მონაცემების
შესწავლის შემდეგ. ის, როგორც წესი, არ არის დანერგილი
სისტემის დიზაინერების მიერ, მაგრამ ისწავლება პროგრამის
მიერ და, შესაბამისად, პროგრამისტებმა ხშირად არ იციან,
რომ მიკერძოება არსებობს. მიკერძოება შეიძლება
შეუმჩნევლად დანერგილი იყოს ტრენინგის მონაცემების
შერჩევის გზით.
 ინტელექტუალური საკუთრება

2019 წელს WIPO-მ განაცხადა, რომ ხელოვნური ინტელექტი იყო ყველაზე

ნაყოფიერი განვითარებადი ტექნოლოგია საპატენტო განაცხადების რაოდენობის
და მინიჭებული პატენტების თვალსაზრისით, ნივთების ინტერნეტი შეფასებულია,
როგორც ყველაზე დიდი ბაზრის ზომით. მას მოჰყვა, ისევ ბაზრის ზომით, დიდი
მონაცემთა ტექნოლოგიები, რობოტიკა, AI, 3D ბეჭდვა და მეხუთე თაობის
მობილური სერვისები (5G).1950-იან წლებში ხელოვნური ინტელექტის გაჩენის
შემდეგ, ინოვატორების მიერ იქნა შეტანილი 340,000 AI-თან დაკავშირებული
საპატენტო განაცხადი და 1.6 მილიონი სამეცნიერო ნაშრომი გამოქვეყნდა
მკვლევარების მიერ, AI-სთან დაკავშირებული ყველა პატენტის უმეტესობა
გამოქვეყნებულია 2013 წლიდან.
2018 წელს თბილისს ყველაზე განვითარებული ჰუმანოიდი რობოტი სოფია
ესტუმრა. მასზე მუშაობა ჯერ კიდევ 2015 წელს დაიწყო "ჰანსონ რობოტიკსმა"
და 2016 წელს საზოგადოებას წარუდგინა. დღეს ჰუმანოიდი რობოტი საუდის
არაბეთის მოქალაქეა, უამრავ გავლენიან გამომცემლობას მისცა ინტერვიუ
და შეხვდა მრავალ წამყვან პოლიტიკოსს. სოფია დღითიდღე იხვეწება,
ინტერვიუების დროს ზოგი მისი პასუხი შთამბეჭდავია, ხოლო ზოგი -
აბსურდული, მაგრამ ეს მხოლოდ დროის საკითხია. მისი ინტელექტი ძალიან
სწრაფად მიიწევს წინ.
საბოლოო ჯამში, რაც უფრო უკეთ ვსწავლობთ თუ როგორ "მუშაობს" ადამიანი და
როგორაა ის მოწყობილი, როგორ მუშაობს ჩვენი ტვინი ან თუნდაც როგორ
ვაზროვნებთ, სულ უფრო და უფრო ვხვეწავთ ხელოვნური ინტელექტის
შესაძლებლობებს და მის უნარებს. მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ მალე ხელოვნული
ინტელექტი კაცობრიობის განვითარების კატალიზატორი გახდება, უფრო და
უფრო მეტად დაეხმარება ადამიანებს. უახლესი პროგნოზების მიხედვით, შემდეგ
50 წელში ხელოვნური ინტელექტი უფრო მეტად დაიმკვიდრებს თავს ჩვენს
ყოველდღიურობაში. მაგალითად, მისი დამხარებით ჩატარდება სასკოლო
გამოცდები, გამოქვეყნდება მათ მიერ დაწერილი სტატიები ინტერნეტსა თუ
გაზეთებში და ა.შ.
მადლობა ყურადღებისთვ
ის