‫بسمه تعالی‬

‫تولید الیاف‬
‫پلی اتیلن با وزن مولکولی بسیار زیاد‬
‫با استفاده از ژل ریسی‬
‫استاد درس‪ :‬دکتر کرمی‬
‫تهیه کننده‪ :‬محمد شمس‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫ژل ریسی‬ ‫مقدمه‬

‫عوامل موثر بر توليد الياف پلی اتيلن‬ ‫‪UHMW-PE‬‬ ‫عوامل سینتیکی موثر بر سنتز‬

‫نتیجه گیری و منابع‬ ‫برسی روش های تولید‬

 ‫مقدمه‬
‫‪ ‬پلی اتیلن هــا از خانــواده پلیمرهــای گرمانــرم هسـتند کـه از طریـق پلیمری  شـدن گاز اتیلـن (‪ )C2H4‬به ‬
‫دسـت می آیــد‪.‬‬

‫‪ ‬ایــن پلیمــر بــا توجــه بـه درجـه پلیمری شـدن‪ ،‬دارای وزن مولکولـی سـبک‪ ،‬متوسـط و سـنگین و فـوق‬
‫سـنگین (‪ )UHM‬اسـت‪.‬‬

‫‪ ‬پلی اتیلــن ‪ UHM‬از زنجیره هــای بســیار بلنــد پلی اتیلــن کــه همــه در یــک جهــت قــرار گرفته انــد‪،‬‬
‫ســاخته شــده اســت که اســتحکامش را تــا حــد زیــادی از طـول هـر زنجیـره گرفتـه اسـت‪.‬‬

‫‪ ‬پلی اتیلــن ‪ UHM‬بــه شــکل های گوناگــون قابــل کاربــرد اســت کــه از رایج تریــن ایــن اشــکال می‬
‫تــوان بــه میله هــا‪ ،‬صفحــات‪ ،‬غشــاها و الیــاف اشــاره کــرد‪.‬‬
 ‫عوامل سینتیکی موثر بر سنتز [‪UHMW-PE]1‬‬
‫‪ ‬پلی اتیلن ‪ UHM‬در مقایسه با پلی اتیلن معمولی از خواص فیزیکی و مکانیکی بهتری برخوردار میباشد که‬
‫این خواص مستقیما حاصل از ساختار مولکولی پلیمر میباشد‪.‬‬

‫‪ ‬کاتالیزور نقش اصلی در فرآیند پلیمریزاسیون و کیفیت محصول نهایی دارد‪.‬‬

‫‪ ‬طی نتایج بدست آمده میدانیم که تهیه کاتالیست زیگلر ناتا که با سیلیکا نگهداری شده اند باعث یکنواختی‬
‫مراکز فعال و در نهایت کنترل بهتر بر پلیمریزاسیون می شود‪.‬‬

‫‪‬استفاده از ‪ MgCl2‬یا ترکیبات آلی منیزیم در سامانه کاتالیزور باعث افزایش فعالیتش می شود‪.‬‬

‫‪ ‬کاتالیزور زیگلر ناتا در صورت وجود ناخالصی به سرعت فعالیت خود را از دست می دهد‪.‬‬
 ‫عوامل سینتیکی موثر بر سنتز [‪UHMW-PE]1‬‬
‫‪ ‬با افزایش نسبت [‪ ]Ti[/]Al‬سرعت پلیمریزاسیون ابتدا افزایش و سپس کاهش می یابد‪ ،‬ولی وزن‬
‫مولکولی همواره کاهش می ابد‪.‬‬

‫‪‬با افزایش دما سرعت پلیمریزاسیون ابتدا افزایش و سپس کاهش می یابد‪ ،‬ولی وزن مولکولی همواره‬
‫کاهش می ابد‪.‬‬

‫‪ ‬افزایش فشار مونومر و دور هم زن‪ ،‬باعث بیشتر شدن سرعت پلیمریزاسیون و وزن مولکولی می شود‪.‬‬

‫‪‬حذف هیدروژن باعث افزایش شدید سرعت پلیمریزاسیون و وزن مولکولی می شود‪.‬‬
 ‫نمودار تاثیرات دما بر وزن مولکولی‬ ‫نمودار تاثیرات نسبت [‪ ]Ti[/]Al‬بر وزن مولکولی‬

‫نمودار تاثیرات فشار هیدروژن بر سرعت پلیمریزاسیون‬ ‫نمودار تاثیرات فشار بر سرعت پلیمریزاسیون‬
 ‫برسی روش های تولید‬
‫‪ ‬در ابتدا با استفاده از فرآیند ذوب ریسی به تولید این الیاف پرداختند که بعلت نبود کشش های باال خواص‬
‫مکانیکی راضی کننده حاصل نشد‪.‬‬

‫‪ ‬پـس از آن‪ ،‬بــا اســتفاده از روش اکســتروژن در حالــت جامــد بــه تولیــد این الیــاف پرداختنــد که محدودیت‬
‫های ناشی از وزن مولکولی باال نیز در این روش مشاهده گردید‪.‬‬

‫‪ ‬یکــی دیگــر از روشهـا‪ ،‬اسـتفاده از فـن رشـد در سـطح اسـت که این روش بدلیل حاصل شدن خواص‬
‫مکانیکی قابل قبول نقطه عطفی در تولید این الیاف بود ولی همچنان شاهد مشکالتی بودیم‪.‬‬

‫‪ ‬با توجه به نتایج در سال ‪ 1980‬روش جایگزینی بر مبنای ژل ریسی همراه با کشش داغ استفاده شد که منجر به‬
‫خواص مکانیکی عالی در الیاف تولیدی شد‪.‬‬
 ‫ژل ریسی همراه با کشش داغ‬
‫‪ ‬این روش بیشــتر بــرای تهیــه الیــاف بــا اســتحکام بــالا و خــواص منحصربه فــرد بــه کار مــی رود‪.‬‬

‫‪ ‬روش ژل ریســی بــا توجــه بــه مراحــل و‬

‫فراینــد تولیــد الیــاف پلی اتیلــن ‪ UHM‬بـه‬
‫عنـوان روشـی صنعتـی مـورد اسـتفاده قـرار‬
‫می گیـرد‪.‬‬

‫‪‬شکل روبرو طرحـواره مراحـل تولیـد الیـاف‬

‫پلی اتیلـن بـه روش ژل ریسـی میباشد‬
‫ژل ریسی همراه با کشش داغ‬
‫آماده سازی محلول‬

‫ریسندگی‬

‫خ‪9‬نک سازی و استخراج حالل‬

‫خشک کردن و کشش‬

 ‫آماده سازی محلول‬
‫‪ ‬بــه منظــور ریســندگی الیــاف‪ ،‬پــودر پلی اتیلــن ‪ UHM‬در حــالل مناســبی حــل می شــود‪.‬‬

‫‪‬ایــن محلـول بایـد بـه صـورت تعلیقـی بسـیار رقیقـی باشــد در غیراین صورت محلول با گرانروی مناسب‬
‫ریسندگی حاصل نمی شود‪.‬‬

‫‪‬هرچــه وزن مولکولــی ایــن پلیمــر باالتــر رود‪ ،‬انعطــاف آن بیشــتر می شــود‪ .‬در نتیجــه هنــگام‬
‫انحــالل پلی اتیلــن ‪ UHM‬پدیــده گره خوردگــی مولکول هــا رخ می دهــد‪.‬‬

‫‪‬برای رفــع ایــن مشــکل‪ ،‬بایــد انحــالل ســریع و محلــول خیلــی رقیــق باشــد و بالفاصلــه ژل ریســی‬
‫انجــام شــود‪.‬‬
 ‫ریسندگی‬
‫‪ ‬پــس از فراینــد انحــالل‪ ،‬ژل بــه اکســترودر منتقــل می شــود‪.‬‬
‫‪ ‬پس از آن‪ ،‬محلــول از پمــپ دنــده ای بــه رشته ســاز انتقــال می یابــد‪.‬‬
‫‪ ‬رشته ســاز‪ ،‬صفحــه ای ســوراخ دار اســت کــه تراکــم ایــن ســوراخ ها در واحــد ســطح‬
‫اهمیــت زیــادی دارد‪.‬‬
‫‪‬بــا عبــور ژل از ایــن ســوراخ ها‪ ،‬الیــاف ژل ماننــد (ژل لیف هــا) تشــکیل می شــوند‪.‬‬
 ‫خنک سازی و استخراج حالل‬
‫‪ ‬ژل لیف هــا مســیری را در هــوا از رشته ســاز تــا حمــام خنک کننـده طـی میکننـد تـا خشـک شـوند‪.‬‬

‫‪ ‬در مواقعــی کــه ســرعت ریســندگی باالســت‪ ،‬بــرای جلوگیــری از پدیــده پیچــش الیـاف و جلوگیـری‬
‫از اختـالالت‪ ،‬الیـاف را بـه جـای عبـور از هــوا مســتقیما وارد کانــال آب میکننــد تــا تحــت کنتــرل‬
‫بیشــتری قــرار گیرنــد‬

‫‪ ‬الیاف تشکیل شده حاوی بخشی حالل می باشند و برای استخراج آن از حمامی حاوی مایع استخراج کننده‬
‫عبور می یابند‪.‬‬

‫‪ ‬نرخ خـروج حـالل بســیار مهــم اســت و اگــر بــا ســرعت زیــادی خــارج شــود ســبب ایجــاد حفــره و‬
‫تخلخــل در الیــاف می شــود‪.‬‬
 ‫خشک کردن و کشش‬
‫‪‬توصیه می شود به منظور آرایش یافتگی و خروج حالل ‪ ،‬در شرایط هوای داغ الیاف را ‪ 3‬الی ‪ 4‬مرتبه‬
‫کشید‪.‬‬

‫‪ ‬می تـوان بـرای خشـک کـردن الیـاف از دســتگاه های خشــک کن قبــل از کشــش اســتفاده کــرد‪.‬‬

‫‪ ‬ایـن قســمت از کلیدی تریــن قســمتهای ریســندگی محســوب می شــود‪.‬‬

‫‪ ‬بـرای دسـتیابی بـه اسـتحکامی مطلـوب‪ ،‬بایـد مولکول هـای پلیمـر دارای پیونــد بیــن مولکولــی قــوی‬
‫باشــند و برای دستیابی به چنین چیزی ترجیح می دهیم پلیمر شاخه دار باشد‪.‬‬

‫طرحواره حالت سیخ کباب‬

‫عوامل موثر بر توليد الياف پلی اتيلن‬
‫‪ .7‬سرعت برداشت‬ ‫‪ .1‬آماده سازی محلول‬
‫‪ .8‬تأثير افزودنی ها‬ ‫‪ .2‬غلظت‬
‫‪ .9‬استخراج‬ ‫‪ .3‬وزن مولکولی‬
‫‪ .10‬تأثير مرحله کشش‬ ‫‪ .4‬دمای ریسندگی‬
‫‪ .11‬قطر ليف‬ ‫‪ .5‬هندسه روزنه‬
‫‪ .12‬ریزساختار‬ ‫‪ .6‬سرعت ریسندگی‬
 ‫نتیجه گیری‬
‫‪ ‬ایـن الیـاف بدلیل خواص مکانیکی عالی شان کاربـرد متنوعـی دارنـد‪ .‬به ویـژه در بخـش‬
‫نظامـی و در تولیـد جلیقـه و زره هـای ضدگلولـه مـورد توجه هسـتند‪.‬‬
‫‪ ‬فراینـد ژل ریسـی بـا توجـه بـه خـواص نهایـی لیـف به دسـت آمـده و نیـز امـکان تجاری سـازی‬
‫بسـیار مـورد توجـه قـرار گرفتــه اســت‪.‬‬
‫‪‬بــه دلیــل نــوع ســاختار بلــوری ناشــی از آرایش یافتگــی و کشــیدگی کامــل زنجیر های پلی‬
‫اتیلـن ‪ UHM‬شاهد مدول و استحکام کششی بسیار خوبی هستیم‪.‬‬
‫‪‬میــزان کشــش پذیری و در نتیجــه خــواص نهایــی الیــاف بــه ســاختار آن قبــل از فراینــد‬
‫کشــش بســتگی دارد‪.‬‬
 ‫منابع‬
‫‪ ‬مروری بر ژل ریسی الياف پلی اتيلن با وزن مولکولی فوق سنگين‬
‫محسن گرجی‪ ،‬علی رضائی‬

‫‪ ‬برسی اثر پارامتر های سینتیکی مختلف بر سنتز پلی اتیلن با وزن مولکولی بسیار‬
‫زیاد‬
‫مهدی سالمی کلجاهی‪ ،‬وحید حدادی اصل‪ ،‬محمد نجفی‬