PAG-USBONG NG

MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
 LAYUNIN

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay

inaasahang nasusuri ang pag- usbong ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa pinagmulan,
batayan, at katangian.
Ang salitang kabihasnan ay mula sa salitang Pilipino na “bihasa,”
na ang ibig sabihin ay mahusay, magaling, o eksperto.
Tumutukoy ito sa pamumuhay na kinabihasnan, pinino, at
pinaunlad ng mga tao.

Maliban sa pamumuhay, kasama rin ang wika, kaugalian,

paniniwala, sining, at iba pang sangkap ng kultura.

Ilan sa mga salik sa pagbuo ng kabihasnan ay ang pagkakaroon ng

organisadong pamahalaan, relihiyon, gawaing pang-ekonomiya,
uring panlipunan, teknolohiya, artkitektura, at sistema ng pagsulat.
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN

KABIHASNAN
maunlad na mga lungsod o sentro ng
populasyon, magagarang arkitektura at
natatanging estilo ng sining, nakasulat na
wika, sistema ng pamamahala ng mga
teritoryo, masalimuot na dibisyon ng
paggawa, at pag-uuri ng mga tao ayon sa
katayuan o kalagayang panlipunan.
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
Heograpiya ng Mga Sinaunang
Kabihasnan
mahalagang kondisyong heograpikal ay
ang sumusunod: mga kondisyong mabuti
para sa agrikultura, mga likas na yaman,
at mga likas na hadlang sa pagsalakay o
natural barriers.
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
Kondisyong Mabuti Para sa Agrikultura
• nabuo malapit sa tabi ng ilog, lawa, o dagat na pinagkukunan
ng tubig na ginagamit para sa kanilang mga pananim
• lumikha ng sistema ng irigasyon
• ang lupa sa pampang ng mga bahaging tubig ay mayroong likas
na pataba na mabuti para sa mga pananim
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN

Sa kabila ng tuyo at mala-

disyertong paligid, umusbong
ang kabihasnang Ehipto sa
Hilagang Aprika dahil sa Ilog
Nile. Makikita na ito lang ang
kulay luntian sa mapa.
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
Likas na Yaman
• mahalaga ang likas na yaman, katulad ng mga troso, mga metal,
mga bato, at iba pa, sa pagtatayo ng mga estruktura
• mahahalagang metal at mga hiyas ay ginamit bilang mga
ornamento at alahas
• kalakalan
PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
Likas na Hadlang sa Pagsalakay
• mahalaga ang pananatili ng kaligtasan upang mas madaling
umunlad ang isang lipunan
• nakatulong sa pananatili ng kaligtasan ang mga likas na hadlang
sa pagsalakay ng ibang mga grupo, katulad ng mga nakapalibot
na disyerto, bulubundukin, at distansiya sa mga pamayanan ng
ibang mga sibilisasyon
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN

Nagsilbing hadlang ang

bulubundukin sa palagid ng
sinaunang lungsod ng Macchu
Picchu ng Kabihasbang Inca.
 PAG-USBONG NG MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
Likas na Hadlang sa Pagsalakay
• mahalaga ang pananatili ng kaligtasan upang mas madaling
umunlad ang isang lipunan
• nakatulong sa pananatili ng kaligtasan ang mga likas na hadlang
sa pagsalakay ng ibang mga grupo, katulad ng mga nakapalibot
na disyerto, bulubundukin, at distansiya sa mga pamayanan ng
ibang mga sibilisasyon
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Social Surplus ni Vere Gordon
Childe
-nagsimula sa pagsulong ng agrikultura sa
pamamagitan ng pag-araro, irigasyon, at paggamit ng
pataba
-Ang surplus na ito ay nagdulot ng mas maraming
kayamanan, dahil ito ay maaaring ipangkalakal
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Social Surplus ni Vere Gordon
Childe
-nagkakaroon naman ng “social surplus,” kung kaya
naman ang iba ay nagiging craftsmen, mga pari, mga
mangangalakal, at iba pa.
-Ang ibang natira sa ani ay iniimbak, itinatago, at
ipinamamahagi ng isang administrasyon, na siyang
nagiging pamahalaan sa paglipas ng panahon.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Social Surplus ni Vere Gordon
Childe
-Ginagamit ng pamahalaan ang surplus na ito sa
pagtatayo ng mga impraestruktura, katulad ng mga
kanal, templo, at iba pa.
-Ang pagkontrol ng surplus o yaman ng lipunan ay
nagdudulot naman ng pagbuo ng mga uri ng tao sa
lipunan o social classes.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Hydraulic Hypothesis ni Karl Wittfogel
-nagsisimula angpag-usbong ng kabihasnan sa
pagbubuo ng sistema ng irigasyon
-Ang ganitong mga proyekto ay nangangailangan ng
mabubuting pinuno na may kakayahang magplano,
magtugma ng mga gawain, mamahala ng mga
trabahador, at magbigay ng pangangailangan ng mga
manggagawa.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Hydraulic Hypothesis ni Karl Wittfogel
-ang proyektong ito ay nagdudulot ng pagbuo ng
sistema ng mga pinuno at mga pinamumunuan, na
siyang nagiging basehan ng social class.
-ginagamit din ng mga pinuno ang kanilang awtoridad
para gumawa ng mga templo, palasyo, daan, at iba
pang estruktura na bumubuo sa isang sibilisasyon.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Circumscription ni Robert
Carneiro
-nagsisimula sa pagtaas ng bilang ng populasyon dahil
sa pag-unlad ng agrikultura
-may limitasyon ang mga tao sa paglipat sa ibang lugar
dahil sila ay pinalilibutan o "circumscribed" ng
kanilang heograpiya o ng ibang pamayanan
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Tagumpay sa Kompetisyon nina
William Sanders at Barbara Price
-Success in Competition
-ang mga nananatiling kabihasnan ay ang mga
nagtatagumpay sa iba't ibang kompetisyon
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Tagumpay sa Kompetisyon nina
William Sanders at Barbara Price
-Ang mga “kompetisyon” ay maaaring sa pagitan ng
mga grupo ng tao (halimbawa, mga digmaan para sa
mga yaman at teritoryo) o sa pagitan ng isang grupo at
ng kalikasan (halimbawa, mga natural na sakuna).
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Dahil sa
kakulangan ng
mga yaman,
nakikipagdigmaan
ang mga pinuno sa
ibang pamayanan
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Tagumpay sa Kompetisyon nina
William Sanders at Barbara Price
-ang grupo na may mas mataas na kakayahang mag-
ugnay ng komplikadong mga gawain sa mga miyembro
ng grupo ay mas malaki ang pagkakataon upang
manatili at maging kabihasnan.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng Tagumpay sa Kompetisyon nina
William Sanders at Barbara Price
-kayang pagsabay-sabayin ng pakikipagdigmaan,
produksyon ng pagkain, pamamahala ng lipunan, at
pangangalakal, kung kaya naman sila ay umuunlad.
-ang mga grupong mas mababa ang kakayahan ay
napasasailalim sa kapangyarihan ng grupong may
mataas na kakayahan.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng War Finance ni David Webster
-nagsisimula sa mga pamayanan na mayroong mga pinuno
-dahil sa pagtaas ng populasyon at kakulangan ng mga yaman,
nakikipagdigmaan ang mga pinuno sa ibang pamayanan
-ang mga matagumpay na pinuno ay nakakukuha ng lupa at yaman mula sa
natalong pamayanan.
 MGA PANGUNAHING RELIHIYON
SA DAIGDIG
Mga Teorya sa Pag-Usbong ng mga Kabihasnan
Teorya ng War Finance ni David Webster
-ang bahagi ng lupa at yaman na ito ay pag-aari ng matagumpay na pinuno, at
ang ibang napanalunan ay kaniyang ibinibigay sa kaniyang mga tagasunod,
bilang kabayaran sa kanilang serbisyo
-ang iba't ibang serbisyo (halimbawa ang pagsasaka, paggawa ng crafts,
pakikipaglaban sa digmaan, at iba pa) ay may iba-ibang katumbas na
kabayaran.
KABIHASNANG
MESOPOTAMIA
 LAYUNIN

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay

inaasahang nasusuri ang kabihasnang Mesopotamia
batay sa politika, ekonomiya, kultura, relihiyon,
paniniwala, at lipunan nito.
Ang Mesopotamia ay naging
tagpuan ng iba’t ibang pangkat ng
tao na naghahanap ng matabang
lupaing mapagtataniman.
Ang Mesopotamia ang unang
nakaabot ng antas ng kabihasnan,
dahil dito, tinatawag itong “duyan
ng sibilisasyon.”
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Heograpiya ng Mesopotamia
• Ang Mesopotamia ay nangangahulugang "lupain sa pagitan ng
dalawang ilog."
• Ilog Tigris at Ilog Euphrates
• dahil sa matabang lupain, tinawag itong fertile crescent
• Ang dating Mesopotamia ay nasasakop ng kasalukuyang Iraq, kasama
ang silangang bahagi ng ng Syria at timog-silangang bahagi ng Turkey.
KABIHASNANG MESOPOTAMIA
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Kasaysayan, Pamumuhay, at Ambag ng mga

Kabihasnan sa Mesopotamia
• Ang kabihasnan sa Mesopotamia ay sinimulan ng mga
Sumerian, at sinundan ng mga mananakop na Akkadian,
Babylonian, Hittite, Assyrian, Chaldean, at mga Persian.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

SUMER (3000 BCE-2340 BCE)

• Noong 3000 BCE, ang mga pamayanang Sumerian ay nagsimula nang
maging malalayang lungsod-estado o city-state. Ang ilan sa mga ito ay
ang Eridu, Ur, Uruk, Uma, at Lagash.
• Nagkaroon ng mga alitan sa pagitan ng mga ito para sa kontrol ng lupa
at tubig.
• Noong 2340 BCE, nasakop ang mga lungsod- estado ng mga Akkadian.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga

Sumerian
theocracy
• kapangyarihan upang mamuno ay nasa kamay ng mga hari
haring pari o king-priest
• ay ang pamunuan ang mga hukbo, paggawa ng batas,
pamamahala ng mga serbisyong pampubliko, at iba pa
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga

Sumerian
ekonomiya
• nakabatay sa agrikultura, pero mahalaga rin ang pangangalakal
at industriya
• ang ilan sa pangunahing produkto ng mga Sumerian ay tela,
palayok, at mga kagamitang metal
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga

Sumerian
Apat na pangunahing uri ng pangkat panlipunan ang mga Sumerian:
• ang mga elitista o pamilya ng hari at mga paring opisyal,
• mga karaniwang tao na nagbibigay ng serbisyo sa mga elitista,
• mga karaniwang taong malaya (magsasaka, mangangalakal,
mangingisda, eskribo, at craftsmen), at
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Mga Ambag ng mga Sumerian

Ziggurat
- malaking templo ang mga Sumerian para
sa kanilang mga diyos at diyosa
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Mga Ambag ng mga Sumerian

Cuneiform
• sistema ng panulat
• binubuo ng mga letrang hugis-kunyas
(wedge- shaped), at ginagamit upang
magtala ng impormasyon sa mga
tabletang luwad o clay tablet
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Mga Ambag ng mga Sumerian

• Sa larangan ng teknolohiya, gumamit sila ng karitong de-gulong,
araro, pagpapalayok na gamit ang gulong, metalurhiya ng bronse,
at paggamit ng perang pilak.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

AKKAD (2340 BCE–2150

BCE) Gutian
• sumalakay sa hilang bahagi ng
Sargon I
Ilog Tigris at nilusob ang Agade
• ang pinuno ng mga Akkadian
na nasa gitna ng Mesopotamia
Naram-Sin
• Apo ni Sargon
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng mga Akkadian

• gumawa ng unang postal system
• ang mga liham ay nakabalot sa sobreng yari sa luwad (clay
envelope), at ang maaari lamang magbukas ng liham ay ang
pinadalhan nito dahil kailangang basagin ang sobre bago ito
mabasa
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

BABYLONIA (1800 BCE-1595 BCE)

Hammurabi
• Hari ng Babylon
• Amorite
• sinakop ang mga estadong lungsod ng Mesopotamia at
pinagkaisa ang mga ito sa ilalim ng kaniyang pamamahala.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga

Sumerian
• naniniwala sa maraming diyos
• Namuno bilang haring pari si Hammurabi
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga

Sumerian
• Napaunlad naman ng mga Babylonian ang sistemang pang-
ekonomiya ng imperyo.
• Nakararating ng Palestine, Syria, at iba pang lupain ang mga
produkto sa pamamagitan ng caravan.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga

Sumerian
• Nahahati rin ito sa iba-iba pangkat ng tao sa lipunan.
Code of Hammurabi
• Mas mataas ang turing sa mga lalaki kaysa sa mga babae, may
karapatan din ang mga babae.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Mga Ambag ng Babylonia

• Code of Hammurabi
• sistema ng numero na nakabatay sa 60
• kalendaryong lunar na may 12 buwan
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Mga Ambag ng Babylonia

• Astronomiya
• mga ambag sa medisina.
• Epiko ng Gilgamesh
• isang kilalang gawang pampanitikan na isinulat ng mga
Babylonian
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

HITTITE (1595 BCE-1190 BCE)

Hattusa
• Kabisera ng mga Hittite
Dalawang bahagi ng kasaysayan:
• Lumang Kaharian ang
• Bagong Kaharian
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

HITTITE (1595 BCE-1190 BCE)

Suppiluliumas
• pinakamalakas na pinuno ng Bagong Kaharian
• bumuo ng alyansa sa pagitan ng mga Hittite at ng mga Ehipsyo
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng mga Hittite

• Ang isang kahanga-hangang abilidad ng mga Hittite ay ang
kanilang kakayahang matutunan ang kultura, wika, literatura,
batas, at relihiyon ng kanilang sinasakop.
• Marami silang nahiram sa mga naunang naghari sa
Mesopotamia.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng mga Hittite

• unang gumamit ng bakal sa paggawa ng mga kasangkapan at
mga armas, na siyang tumulong sa kanilang pananakop
• malaki rin ang naitulong ng paggamit ng chariot sa
pakikidigma ng mga Hittite
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

ASSYRIA (1360 BCE-612

BCE)
Mga mahuhusay na pinuno ng Assyria
Tiglath-Pileser (1114-1076 BCE)
• na nagtatag ng mahigpit na
pamamaraan ng pamumuno
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

ASSYRIA (1360 BCE-612

BCE)

Shalmaneser III (848-824 BCE)

• nagpalawak ng imperyo sa dakong
kanluran at timog
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

ASSYRIA (1360 BCE-612

BCE)

Sargon II (721-705 BCE)

• nakipagdigmaan taon-taon at sumakop
sa Mesopotamia
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

ASSYRIA (1360 BCE-612

BCE)

Ashurbanipal (669-627 BCE)

• nagpatayo ng isang malaking
aklatan.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Assyrian
Hari
• namumuno
• napakalakas at napakahigpit.
• kumakatawan sa diyos na si Ashur
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Assyrian

Gumawa sila ng bagong herarkiya ng mga opisyal na sumasagot

lamang sa hari.

Sa bawat probinsiya, mayroong mga gobernador.

 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Assyrian

Agrikultura
• batayan ng pamumuhay ng mga Assyrian.
Pangangalakal
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Assyrian

• Hindi gaanong mahalaga ang etnikong pagkakaiba sa Assyria.

• Dahil sa patuloy na pananakop, naging magkakaiba ang lahi at
wika ng mga namamalagi sa Assyria.
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

CHALDEA O BAGONG BABYLONIA (612-539

BCE)
Nabopolassar (626-625 BCE)
• nakipag-alyansa sa mga Mede upang makuha ang Nineveh
Nebuchadnezzar II
• tumalo nang tuluyan sa imperyo ng Assyria
Cyrus the Great
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng mga Chaldean

• Hanging Gardens ng Babylon

• Tore ni Babel
• sistema ng astrolohiya na binubuo ng 12 zodiac signs
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng mga Chaldean

Hanging Gardens
ng Babylon
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng mga Chaldean

Tore ni Babel
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng mga
Chaldean
sistema ng astrolohiya na
binubuo ng 12 zodiac signs
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

PERSIA (757 BCE-330 BCE)

Ang mga Persian
• bumuo ng isang kompederasyon ng mga tribu
• tumulong sa mga Mede na sumalakay sa Assyria
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

PERSIA (757 BCE-330 BCE)

Cyrus the Great (559-530 BCE)
• nasakop ang Media, Babylon, at ang ilang estadong
lungsod ng mga Griyego
Cambyses (530-522 BCE)
• na sumakop sa Ehipto
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

PERSIA (757 BCE-330 BCE)

Darius (521-486 BCE)
• na nakapagpalawak ng imperyo ng Persia,
Darius III (336-330 BCE)
• tinalo ni Alexander the Great noong 330 BCE
• naging dahilan ng pagbagsak ng imperyo ng Persia
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Persian
Sentralisadong Gobyerno
• 20 satrapy
• pinamumunan ng satrap o protektor ng kaharian
• binabayaran
• tungkuling sibil at militar
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Persian
Relihiyong Zoroastrianismo
• itinatag ni Zoroaster-ang kanilang propeta
• nakasaad ang mga turo ni Zoroaster sa Zend Avesta
• zoroastrianism, isa lamang ang diyos—si Ahuramazda
• naniniwala sa kabilang buhay
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Pulitika, Ekonomiya, at Lipunan ng Mga

Persian

• Agrikultura
• Kalakalan
 KABIHASNANG MESOPOTAMIA

Ambag ng Persian
• Ang sistema ng sentralisadong pamahalaan ay naging
ehemplo para sa sumunod sa kaharian o imperyo.
• Kasama sa pagpapaunlad ng pamahalaan ay ang pag-ayos ng
postal system.