შეგრძნებები

შეგრძნების რაობა
შეგრძნება – არის პროცესი, რომელიც სამყაროს
შესახებ გვაწვდის სენსრულ ინფორმაციას.

სენსორული რეცეპტორების გაღიზიანება იწვევს

ნერვულ იმპულსებს და გვაწვდის ინფორმაციას
სხეულის შიგნით თუ გარეთ არსებული პირობების
შესახებ ინფორმაციის.

მაგალითად: საგნის ფერი, გემო, მისი სიგლუვე და ა.შ..

შეგრძნებიდ ფუნქციები:
(ა) თვითგადარჩენა და (ბ) გრძნობადობა
ფსიქოფიზიკა
რამდენი კოვზი შაქარი გჭირდებათ ყავაში?

ფსიქოფიზიკა – შეისწავლის კავშირს გამღიზიანებლის

ინტენსივობასა და შეგრძნებას შორის, რომელსაც ეს
გამღიზიანებელი იწვევს.

გუსტავ ფეხნერი (1801–1887) – შემოიტანა ტერმინი

ფსიქოფიზიკა და შექმნქ მეთოდიკა.

ფიზიკური გამღ. ინტენსივობა – იზომება ფიზიკურ

ერთ–ში.

სენსორული განცდა – იზომება ფსიქოლოგიურ ერთ –ში.

აბსოლუტური ზღურბლები
ქვედა ზღურბლი – გამღიზიანებლის ის უსუსტესი
ინტენსივობა, რომელიც იწვევს შეგრძნებას;

რაც უფრო დაბალია შეგრძნების ზღურბლი, მით

უფრო მგრზნობიარეა შეგრძნების ორგანო.

ზედა ზღურბლი – გამღიზიანებლის ის ინტენსივობა,

რომლის მატებაც შეგრძების, სენსორული განცდის
ზრდას აღარ იწვევს.

აბსოლუტური ზღურბლი – გამღიზიანებლის ის

ინტენსივობა, რომელზეც ხდება სენსორული სიგნალის
შემჩნევა შემთხვევათა ნახევარში.
ფსიქომეტრული მრუდი
სენსორული ადაპტაცია
• ფსიქომეტრული ფუნქცია – გრაფიკი,რომელიც
ასახავს გამღიზიანებლის შემჩნევათა პროცესს .

• შემჩნევა დამოკიდებულია სხავადსხვა

ფსიქოლოგიურ ფაქტორზე. მაგალითად :
მოლოდინი, დაღლილობა და ა.შ..

• სენსორული ადაპტაცია – სესნსორული

სისტემების მგრძობელობის დაქვეითება
ხანგრძლივ გამღიზიანებელზე (მაგ: მძაფრის სუნის
შეგრძნება).

• ფსიქომეტრული მრუდი – S ფორმის არის.

სიგნალის შემჩნევის
თეორია
სიგნალების თეორია:

(ა) საწყისი სენსორული პროცესი

(ბ) გადაწყვეტილების მიღების პროცესი

წარმატებული დამთხვევა პასუხის გამოტოვება

არის – დიახ არის – არ არის

მცდარი განგაში სწორი პასუხი

არ არის – არის არ არის – არა
სიგნალების შემჩნევა
სხვაობის ზღურბლი
არის თუ რა ერთნაირი ორი გამღიზიანებელი?

სხვაობის ზღურბლი – უმცირესი განსხვავება ორ

გამღიზიანებელს შორის. წერტილი, რომელზეც
გამღიზიანებებლებს შორის სხვაობა შემჩნეულია
შემთხვევათა ნაევარში.

ვებერის კანონი – სხვაობის ზღურბლის სიდიდე

გამღიზიანებლის ინტენსივობის
პირდპირპროპორციულია.
სხვაობის ზღურბლი
მხედველობა
თვალი – ფოტოაპარატი, კრებს სინათლეს და ახდენს
ფოკუსირებას.

სინათლე შემოდის რქოვანაში, გამჭირვალე

ამობურცული ნაწილი, შემდეგ გაივლის წინა საკანს,
როემლიც სავსეა სითხით – ნამით.

თვალის ბროლი – იცვლის ფორმას: წვრილდება

მოშორებული ობიექტების ფოკუსირებისას და
მსხვილდება ახლომდებარე ობიექტების
ფოკუსირებისას.
მხედველობა
• გუგა – იხსნება ირისში (კუნთური დისკი ცვლის გუგის, ანუ იმ
ხვრელის სიდიდესრომლის საშუალებითაც სინათლე შემოდის
თვალში).

• გუგა – იკუმშება ან ფართოვდება

• ბროლი – ატრიალებს ობიექტებს.

• აკომოდაცია – წამწამოვანი კუნთები ცვლის თვალის ბროლის

სისქეს, ცვლის ფოკუსს ახლო და შორი ობიეტქბისათვის.

• ახლომხედველს – აკომოდაციის დიაპაზონი

გადახრილი აქვს ახლოს

• შორსმხედველს – აკომოდაციის დიაპაზონი გადახრლი

აქვთ შორს
მხედველობა
• ასაკთან ერთად იზრდება აკომოდაციის
პრობლემა
– ბროლი აღარ არის გამჭირვალე
– ხდება მუქია და კარგავს ელასტიურობას
– საკმარისად ვეღარ იკუმშება
– ადამიანი ვეღარ ხედავს ახლო მდებარე საგნებს

– თვალის ფუნქციაა ინფრომაციის სინათლის

ტალღებიდან ნერვულ იმპულსად გარდაქმნა.
– ეს ხდება ბადურაზე
მხედველობა
• ბადურაზე განლაგებულია სხვადასხვა ტიპის
ნეირონები.

• ბადურაზე განლაგებულია – ჩხირები და კოლბები.

• ჩხირები – მოქმედებს სუსტი განათების პირობებში.

• კოლბები – მოქმედებს ნათელ, ფერად გარემოში.

• ფოვეა – ბადურის ცენტრთან ახლოს მდებარე უბანი

არ არის ჩხირები. მგრძნობიარეა ფერების მიმართ .

მაგ: სიბნელისადმი ადაპტაცია (ჩხირები)

ფერთა შეგრძნება
ფერის განცდა აღმოცენდება გარკვეული
ტალღების სინათლის სხივებიდან (400–700
ნანომეტრამდე)

სხივები არ არის შეფერილი, მათში მხოლოდ

ენერგიაა.

მაგალითად: იისფერი–ლურჯი აღმოცენდება უფრო მოკლე

სიგრძი ტალღებისგან, ხოლო წითელი–ნარინჯისფერი უფრო
გრძელი.

სინათლე – ტალღის სიგრძის ტერმინებით

აღიწერება
ფერთა შეგრძნება
ფერის განცდის თვისებები:

ფერის ტონი – სინათლის ფერის თვისებრივი განცდა

(ფერები რომლების აღიქმებიან ერთმანეთის
მსგავსი/მოსზღვრე, სინათლის ტალღის სხვადასხვა
სიგრძე);

სიმაძღრე – ფერის სიწიმინდე (შეურეველს აქვს მეტი,

პასტელურს უფრო ნაკლები, რუხს ნულოვანი);

სიკაშკაშე – სინათლის ინტენსივობა (ყველაზე მეტი

აქვს თეთრ ფერს)
ფერთა წრე
ფერთა შერევა
ფერთა შერევა – სხვადასხვა სიგრძის ტალღათა
შერწყმა.

შემავსებელი ფერები – ერთმანეთის მოპირდაპირე

მხარეს განლაგებული ფერები

შემავსებელი ფერების შერევა წარმოქმნის

ნეიტრალურ ფერს: რუხს ან თეთრს.

ძირითადი ფერები – წითელი,ყვითელი და ლურჯი

მეორეხარისხოვანი ფერებია –
მწვანე,სტაფილოსფერი და ისამნისფერი
(წარმოიქმნება ძირითადი ფერების შერევით)
მხედველობა
ფერთა სიბრმავე, დალტონიზმი

• მემკვიდრეობით გადაეცემა

• დაკავშირებულია X ქრომოსომის გენთან,

მამაკცებთან ამის გამოვლენის უფრო მეტი
შანსია, ვიდრე ქალებთან (მაშინ დეფექტური
გენი ორივე X ქორომოსომაზე უნდა ჰქონდეთ)

• ნაწილობრივი ფერთა სიბრმავე – უჭირთ მწვანე

და წითელი ფერების გარჩევა (განსაკუთრებით
თუ სუსტი სიმაძღრი არიან)
სმენა
• ბგერა – გარემოს ნაწილაკების რხევითი მოძრაობა,
როემელიც ტალღებად ვრცელდება.

• ბგერის ტონი სიმაღლე – ბგერითი ტალღის რხევის

სიხშირე
მაღალი სიხშირე მაღალი ტონი
დაბალი სიშირე დაბალი ტონი

20 ჰერცზე დაბალი სიხშირე – ვიბრაცია

• ბგერის სიძლიერე – გამოხატავს ბგერითი ტალღის

ამპლიტუდას (დეციბელებში)
(დიდი ამპლიტუდა ხმამაღალი)

• ბგერის ტემბრი – ასახავს ბგერითი ტალღის სირთულეს

ბგერა (მაგ: ფორტპიანი განსხვავდება ფლეიტისაგან)
ყნოსვა
• ნერვული იმპულსები სუნის შესახებ ინფორმაციას
ყნოსვის ბოლქვში აგზავნიან.

• ყნოსვის ბოლქვი – ცენტრი, სადაც ყნოსვის

რეცეპტორები აგზავნიან თავიანთ სიგნალებს.

• ფერომენები – ქიმიური სიგნალები, რომელსაც

გამოყოფენ ორგანიზმები მოცემული სახეობის სხვა
წევრებთან ურთიერთობის დასამყარებლად.

(მაგალითი: მწერების მამრი გამოყოფს ფერომენებს და მდედრს

ატყობინებს, რომ მზად არის შეწყვილებისათვის)
გემოს შეგრძნება

• გემოს დვრილებ – განლაგებულია ენის

ზედაპირზე, რომელიც შიცავს გემოს
რეცეპტორებს, გემოს ბოლქვები.

• ყნოსვისა და გემოს შეგრზნებები მჭიდროდ არის

დაკავშირებულ
(მაგალითი: გაციებულს საკვები უგემურად გეჩვენება)

• ცალკეული რეცეპტორული უჯრედები

სხვადასხვა თვისებაზე რეაგირებენ – ტკბილი,
მწარე, მჟავე ან მლაშე.
შეხების და კანის შეგრძნებები

• კანი შეიცავს ნერვულ დაბოლოებებს, რომელიც

შეიგრძნობა წნევას, სითბოს და სიცივეს.

• ეროგენული ზონები – კანის ზედაირის ყველაზე

მგრძნობიარე ადგილები.

• შეხებას თვითგადარჩენის ფუნქცია აქვს.

(მაგალითი: ნაადრევად დაბადებული ბავშვი, რომელსაც

მასაჟი უკეთდება)
წონასწორობის და
კინესთეტიკური შეგრძნებები
• ამ შეგრძნებებს არა აქვთ რეცეპტორი, რომელთა
დანახვაც არის შესაძლებელი;

• ინფორმაციას გვაწვდიან რეცეპტორები , პატარა

ბუსუსები, რომელიც შიდა ყურშია განთავსებული;

• წონასწორობის შეგრძნება – ინფორმაციას

გვაწვდის სივრცეში სხეულის ორიენტაციის შესახებ ;

• კინესთეტიკური შეგრძნება – ინფორმაციას

გვაწვდის ჩვენი სხეულისა და მისი ნაწილების
მოძრაობის/მდგომარეობის შესახებ.
ტკივილი
• ტკივილი – ორგანიზმის რეაქცია მავნე
ზემოქმდების გამღიზიანებელზე;

• ტკივილს აქვს დაცვის სიგნალი,

თვითგადარჩენის ფუნქცია;

• ნოციცეპტური ტკივილი – უარყოფითი

შეგრძნება, რომელსაც მავნე ზემოქედება იწვევს
(კანში მდებარე რეცეპტორების გაღიზიანებით);

• ნევროპათიური ტკივილი – ნერვების აქტიური

ფუნქციონირებით, რაც ნერვების დაზიანების ან
დაავადების მიზეზია.
ტკივილი
• ფანტომური ტკივილი – ქრონიკული ტკივილის
შეგრძნება ამუტირებულ კიდურში

• ტკივილის ბლოკირება – ფსიქოლოგიუი

ფაქტორების ზემოქმედებით (ნაკვერჩხალზე სიარული)

• გაუტკივარების მექანიზმები – (ა) ჰიპნოზი, (ბ) ღრმა

რელქსაცია, (გ) ყურადღების გადატანა (მაგ: ლამაზეს
მეთოდი – პოზიტიური შეტყობინებები, სოციალური
მხაედაჭერა)

• კარიბჭის კონტროლის თეორია – ზურგის ტვინის

გარკევული უჯრედები მოქმედებს, როგორც კარი და
ხელს უშლის ტკივილის გავრცელებას, ბლოკავს.