კან-კინესთეტიკური ანალიზატორი

ნეიროფსიქოლოგია
2020
შეგრძნების ტიპები

• ზოგადი: ვრცელდება სხეული დიდ ნაწილზე;

• სომატური (ინფორმაცია სხეულისა და გარემოს შესახებ): შეხება, ზეწოლა,
ტემპერატურა, პროპრიოცეფტიკა, ტკივილი
• ვისცერალური (ინფორმაცია შინაგანი ორგანოების შესახებ): ტკივილი და
ზეწოლა
• სპეციფიკური: ყნოსვა, გემოვნება, მხედველობა, სმენა, წონასწორობა
შეგრძნების ტიპები
სენსორული რეცეპტორების ტიპები

 მექანორეცეპტორები
 ქემორეცეპტორები
 თერმორეცეპტორი
 ფოტორეცეპტორები
 ნოციცეპტორები
რეცეპტორების ტიპები მდებარეობის მიხედვით

 ექსტერორეცეპტორები
 ვისცერორეცეპტორები
 პროპრიოცეპტორები
 კანში განლაგებული რეცეპტორები
 თავისუფალი ნერვული
დაბოლოებები
 კრაუზეს კოლბები
 რუფინის ცილინდრული
რეცეპტორები
 მეისნერის სხეულაკები და
კალათისებური წნულები
 მერკელის დისკები
 პაჩინის სხეულაკები
მოდალობა ლოკალიზაცია სპეციალიზირებული
რეცეპტორები

მექანორეცეპტორების
შეხების ინტენსივობა
კანი ქვეტიპები
მერკელის დისკი
შეხების სიჩქარე კანი მეისნერის სხეულაკი
შეხების აჩქარება კანი პაჩინის სხეულაკი
თმის მოძრაობა თმის ღეროები პერიტრიქული
რეცეპტორები
პროპრიოცეპცია სახსრები და კუნთები სახსრის რეცეპტორები

კუნთის დინამიკა კუნთი ნერვ-კუნთოვანი

თითისტარა
კუნთის დაჭიმვა მყესები გოლჯის მყესოვანი ორგანო

ბგერა ლოკოკინა ლოკოკინა ბეწვიანი

უჯრედი
თავის აჩქარება კარიბჭის აპარატი კარიბჭის ბეწვიანი უჯრედი
კრაუზეს კოლბები

 ამ რეცეპტორების
გაღიზიანება იძლევა
სიცივის შეგრძნებას
 რეაგირებენ 24º-დან 34º C
ტემპერატურაზე.
რუფინის ცილინდრული რეცეპტორები

 იწვევს სითბოს შეგრძნებას

 ეს რეცეპტორები რეაგირებს
32º-დან 45 ºC სითბოზე.
 მეისნერის სხეულაკები
 ორწერტილოვანი დისკრიმინაცია
 კანის ორ სხვადასხვა წერტილში სიმულტანური
სტიმულაციის აღმოჩენის უნარი
 გამოიყენება ობიექტების ტესტურის შესაფასებლად
 განსაკუთრებით ბევრია ენაზე და თითების წვერებში
პროპრიოცეპცია

 ნერვ-კუნთოვანი თითისტარა
 გოლჯის მყესოვანი ორგანო
 პაჩინის სხეულაკები
პაჩინის სხეულაკი

 პროპრიოცეფცია
 ვიბრაცია
სომატოსენსორული გზები

 სომატოსენსორული სისტემა შეიძლება პირობითად 2

ქვესისტემად დაიყოს:
 ერთი პასუხისმგებელია ნატიფ შეხებაზე, ზეწოლასა და კინესთეზიაზე
 მეორე - ტკივილსა და ტემპერატურაზე

 3 ტიპის ბოჭკოები: A, B, C
 განსხვავდებიან მიელინიზაციის ხარისხით
 ატარებენ სხვადასხვა ტიპის შეგრძნებებს
სომატოსენსორული გზები

 3 ნეირონი
 I ნეირონი - ზურგის ტვინი
 II ნეირონი - მოგრძო ტვინი
 III ნეირონი - თალამუსი

 თალამუსიდან ნერვული იმპულსი გადაეცემა კან-კინესთეტიკური

ანალიზატორის პირველად ველს - მე-3 ველი ბროდმანის მიხედვით:
პოსტცენტრალური ხვეული
სომატოსენსორული გზები
B, ჩ ტიპის ბოჭკოების საპირისპირო მხარეს გადასვლის
გამო:

1. წელისა დაკუდუსუნის მიდამოში დაზიანებისას მგრძნობელობის

მოშლა ვლინდედბა იმავე მხარეს.
2. მგრძნობელობის მოშლა ვლინდება დაზიანების ქვემოთ.
უკანა სვეტების დაზიანებისას:

 ირღვევა ღრმა მგრძნობელობა

 მომატებული ტკივილის გრძნობა _ ჰიპერპათია
კან-კინესთეტიკური ანალიზატორის დაზიანებისას:

თალამუსის/დეჟერინის სინდრომი:
 ტაქტილური და ღრმა მგრძნობელობა გამოვარდნილია
 ტემპერატურული და ტკივილის ზღურბლი მკვეთრად მატულობს
 არ ხდება ტკივილის ტემპერატურული შეგრძნების ლოკალიზება
დასკვნა:

1. თავის ტვინის ქერქი აზუსტებს ჩვენი შეგრძნებების ლოკალიზებას.

2. ქერქი ახდენს შეგრძნებების დოზირების გრადაციის გარჩევას.

3. ქერქის დონეზე შეგრძნებები იღებს სიგნალურ მნიშვნელობას.

პირველადი ველების დაზიანების შემთხვევაში

 ანესთეზია სხეულის მთელ ნახევარში ან გარკვეულ ნაწილში

მეორადი ველების დაზიანების შემთხვევაში _
ტაქტილური აგნოზია:

1. ასტერეოგნოზია - შეხებით საგნის ამოცნობის უუნარობა

2. თითების აგნოზია - საკუთარ ხელზე თითების ცნობის დარღვევა, ან სხვის ხელებზე. პაციენტი
საკუთარ ხელზე ვერ მიუთითებს იმ თითზე, რომელსაც ექიმი აჩვენებს.
3. ტაქტილური ალექსია - რაფესთეზია. რთულდება ასო–ბგერების და ციფრების ცნობა, რომელსაც ექიმი
მოხაზავს პაციენტის კანზე.
4. ტაქტილური ასიმბოლია/ტაქატილური ამნესტური აფაზია - პაციენტების შეხებით ცნობენ
ობიექტებს, შეუძლიათ აღწერა და გადახატვაც კი ან შეხებით იგივე ობიექტების ამოცნობა, მაგრამ
სიტყვიერი მნიშვნელობა მოცემული ობიექტის დარღვეულია, თუმცა გახელილი თვალებით
პაციენტი სწორად ასახელებს ობიექტს.
5. სომატოგნოზია/სომატოპარაგნოზია
6. ოპტიკო-სივრცითი აგნოზია
7. აპრაქტოაგნოზია