ფსიქიატრია

შფოთვითი აშლილობები
მღრღნელის რაინოენცეფალონი
ლიმბური სისტემა
ამიგდალა ( ნუშისებრი სხეული )
ნუშისებრი სხეულის ბირთვები
განპირობებული შიში
კონტექსტუალური შიში
 ნერვული სისტემა

ნერვული სისტემა
ცენტრალური ნერვული პერიფერიული ნერვული
სისტემა
სისტემა

მოტორული სენსორული
ზურგის ტვინი ნეირონები ნეირონები
თავის ტვინი

სომატური ავტონომიური
ნერვული სისტემა ნერვული სისტემა

სიმპათიკური პარასიმპათიკური
(შებრძოლება ან ( მოსვენება და მონელება)
გაქცევა)
 სტრესი სიმშვიდე
სიმპათიკური პარასიმპათიკური

გუგების გუგები
გაფართოება შევიწროვება

სწრაფი და ნელი ღრმა

ზედაპირული სუნთქვა
სუნთქვა

გული ცემს გულის ცემის

ჩქარა შენელება

ნაწლავები ნაწლავები
ინაქტიურია გააქტიურებულია
 რეაქცია სტრესზე
ჰორმონალური გარემოს ცვლილების
სიგნალი შედეგად სტრესი
ნეირონული სიგნალები
სიგნალი
რეცეპტორებიდა
ნ

სიმპათიკური იმპულსები კორტიკორილიზინგ

ჰიპოთალამუსი
ჰორმონის
თირკმელზედა გამოთავისუფლება
ჯირკვალი
ჰიპოფიზი
ნორეპინეფ
ეპინეფრინი და რინი ადრენოკორტიკოტროპული
ნორეპინეფრინი გამოთავის ჰორმონის გამოთავისუფლება
გამოთავისუფლდება უფლდება თირკმელზედა
ჯირკვალი
მოკლე ვადიანი ‘’შეებრძლება - გაქცევა’’
რეაქცია კორტიზოლი
სისხლში შაქრის დონე იმატებს
სისხლში გლიკოგენისა და ცხიმოვანი
მჟავების დონე იმატებს ხანგრძლივი ან რეზისტენტული პერიოდი
ტახიკარდია სისხლში ამინომჟავების კონცენტრაციის
წნევის მომატება მომატება
სუნთქვის აჩქარება ცხიმოვანი მჟავების გამოთავისუფლების გაზრდა
გლუკოზის გარდაქმნა არაკარბოჰიდრატებიდან -
აირგამტარი გზები ფართოვდება
ამინომჟავებიდან (პროტეინებიდან) და
გუგები ფართოვდება გლიცეროლიდან (ცხიმებიდან)
სისხლის გადანაწილება
 ტვინოვანი შრე

რითმის და
ნორეპინეფრინი ეპინეფრინი ძალის გახშირება

კანში
სისხლძარღვები
ს შევიწროვება
ბრონხების
გაფართოება

ნაწლავებში
ვაზოკონსტრიქ
ცია გლიკოგენის
პერისტალტ გლუკოზად
კის გარდაქმნა
შენელება

ჩონჩხის კუნთებში
ვაზოკონსტრიქცია ცხიმების
ენერგიად
ჩონჩხის გამოყენება
კუნთებში
ვაზოდილატაცია

უჯრედული
სუნთქვის
გახშირება
რას ნიშნავს შიში და შფოთვა?
• შიში - შეგრძნებები რომლებიც აღმოცენდება მაშინ,
როდესაც საფრთხე ( ზიანის წყარო ) დაუყოვნებლივი ან
გარდაუვალია
• შფოთვა - შეგრნებები რომლებიც აღმოცენდება, როდესაც
საფრთხე გაურკვეველი და/ან მოსალოდნელია
( მომავალზე ორიენტირებული )
 SfoTva
SfoTva paTologiurad iTvleba maSin,roca misi intensivoba arsebuli
saSiSroebis xarisxis araproporciulia, an masze ufro didxans grZeldeba
განასხვავებენ შფოთვის სამ სახეს:
• შფოთვა, როგორც სიტუაციური მდგომარეობა — საშიშროების
გაურკვეველი წყაროდან momdinareobs, რომელიც ხასიათდება
დაძაბულობის სუბიექტური შეგრძნებით. ამ სახის შფოთვა სიტუაციის
გავლენით არის აღძრული და სიტუაციის ცვლილების შესაბამისად
შეიძლება შეიცვალოს.
• შფოთვა, როგორც პიროვნული მახასიათებელი — განსაზღვრავს
ადამიანის მიდრეკილებას აღიქვას მთელი სამყარო, როგორც
პოტენციური საფრთხის მატარებელი. ასეთ შემთხვევაში „შფოთიანობა“
უფრო მდგრადი პიროვნული მახასიათებელია და სიტუაციიდან
სიტუაციამდე არ იცვლება.
• შფოთვა, როგორც მოტივაციური კონსტრუქტი — ითვლება, რომ
შფოთვის გარკვეული ინტენსივობა აუცილებელი და სასარგებლოა
წარმატებული მოქმედებისთვის.
SfoTvა mWidrodaa dakavSirebuli somatur, vegetatiur da Fsiqologiur
komponentebTan

fsiqologiuri komponenti:aJitacia,cudi
winaTgrZnoba,mousvenroba,wuxili,momatebuli siFxizle,yuradRebis
Seviwroeba.
somaturi komponenti:kunTebis daZabuloba da gaxSirebuli sunTqva.Tu
am cvlilebebs Tan ar axlavs fizikri aqtivoba,isini SeiZleba ganicdebodes
,rogorc tremori,an rogorc hiperventilaciis efeqti.
Avtonomiuri komponenti:guliscemis gaxSireba,momatebuli
oflianoba,piris simSrale,Sardvis da defekaciis Zlieri moTxovnileba.
saSiSroebisaTvis Tavis arideba:fobiawarmoadgens konkretuli sagnis an
movlenis gamudmebul,iracionalur SiSs.aseTi SiSi obieqturad arsebuli safrTxis
araadekvaturia,rasac Tavad pacientic acnobierebs. SfoTvas iwvevs ara marto
am sagnis danaxva ,aramed masze fiqric ki (anticipatoruli SfoTva)
შფოთვის სიმპტომები
1. ფსიქოლოგიური აგზნება;
2. ვეგეტატიური აგზნება;
3. კუნთების დაძაბულობა
4. ჰიპერვენტილაცია
5. ძილის დარღვევა
ფსიქოლოგიური აგზნება:

• საშიშროების მოლოდინი
• გაღიზიანებადობა
• სენსიტიურობა ხმაურის მიმართ
• მოუსვენრობა
• ცუდი კონცენტრაცია
• შემაწუხებელი აზრები
• თავზე კონტროლის დაკარგვის შიში
ვეგეტატიური აგზნება:

• გასტროინტესტინური
• რესპირატორული
• კარდიოვასკულური
• გენიტო-ურინული

შფოთვის ფსიქოლოგიური სიმპტომები ხშირად არ ღიქმება,

ან აღიქმება როგორც მეორადად სომატური და ვეგეტატიური
სიმპტომების შემდგომ
შფოთვის სიმპტომები
კუნთური დაძაბულობა:
• ტრემორი
• თავის ტკივილი
• კუნთების ტკივილი
ჰიპერვენტილაცია:
• თავბრუსხვევა
• კიდურებში ჩხვლეტის შეგრძნება
• სუნთქვის გაძნელება
ძილის დარღვევა:
• უძილობა
• ღამის შიშები
შფოთვის 2 ძირითადი მიზეზი:
• სამყაროს მიმართ უნდობლობა
• საკუთარი თავის მიმართ უნდობლობა
შფოთვითი აშლილობების კლასიფიკაცია
ICD-10
• ფობიკურ-შფოთვითი აშლილობა
აგორაფობია:
• პანიკური აშლილობის გარეშე
• პანიკურ აშლილობასთან
ერთად
სოციალური ფობია
სპეციფიური ფობია
• სხვა შფოთვითი აშლილობა
• პანიკური აშლილობა
• გენერალიზებული შფოთვითი
აშლილობა
• შერეული შფოთვით-
დეპრესიული აშლილობა
DSM V
• სეპარაციის შფოთვითი
აშლილობა
• სელექციური მუტიზმი
• აგორაფობია
• პანიკური აშლილობის გარეშე
• პანიკურ აშლილობასთან ერთად
• სოციალური ფობია
• სპეციფიური ფობია
• პანიკური აშლილობა
აგორაფობიის გარეშე
• გენერალიზებული შფოთვითი
აშლილობა
გენერალიზებული შფოთვითი
აშლილობა
• წუხილი და ცუდი წინათგრძნობა
• კუნთური დაძაბულობა
• ვეგეტატიური ჰიპერაქტიურობა
• ფსიქოლოგიური აგზნება
• ძილის დარღვევა
• სხვა მახასიათებლები:
• დეპრესია
• ობსესიები
• დეპერსონალიზაცია
გენერალიზებული შფოთვითი
აშლილობის დიფერენცირება
• დეპრესიულ აშლილობა
• შიზოფრენია
• დემენცია
• ფსიქოაქტიური ნივთიერებები
• სომატური დაავადებები:
1 - თირეოტოქსიკოზი
2 - ფეოქრომოციტომა და ჰიპოგლიკემია
შფოთვით - ფობიკური აშლილობები
• სპეციფიკური ფობიები
• აგორაფობია:
• პანიკურ აშლილობასთან ერთად
• პანიკური აშლილობის გარეშე
• სოციალური ფობია
სპეციფიკური ფობიები
• სპეციფიკური ფობიის მქონე ადამიანი გარკვეული
ობიექტების დანახვისას ან გარკვეულ სიტუაციებში
მოხვედრისას არაადეკვატურ შფოთვას განიცდის. ასეთ
დროს პიროვნებას აღენიშნება შფოთვითი სიმპტომები.

1. ცხოველები
2. ბუნებრივი მოვლენები
3. სისხლი, ინექცია, ფიზიკური დაზიანება
4. სიტუაციები და სხვა მაპროვოცირებელი ფაქტორები:
სტომატოლოგი, სიმაღლე, დახურული სივრცე, ავია-
გადაფრენა, და სხვა.
სპეციფიური ფობიების
დიფერენცირება
• დეპრესია
• ობსესია
სოციალური ფობია
• პიროვნებას სოციალურ სიტუაციებში
არაადეკვატური შფოთვა ეუფლება.

• ზოგიერთი პაციენტი შფოთვას მრავალ

განსხვავებულ სიტუაციაში განიცდის
(გენერალიზებული სოციალური ფობია), ხოლო
ზოგიერთ მათგანს შფოთვა მხოლოდ რომელიმე
კონკრეტულ სიტუაციაში ეუფლება (მაგ., სხვების
თანდასწრებით წერისას, სიტყვით გამოსვლისას,
ან მუსიკალურ ისნტრუმენტზე დაკვრისას).
სოციალური ფობიის დიფერენცირება
• აგორაფობია და პანიკური აშლილობა
• გენერალიზებული შფოთვითი აშლილობა და დეპრესიული
აშლილობა
• შიზოფრენია
• სხეულის დისმორფული აშლილობა
• პიროვნული აშლილობა
• სოციალური უნარების ნაკლებობა
• ნორმალური სიმორცხვე
აგორაფობია: პანიკურ აშლილობასთან ერთად
ან მის გარეშე
• აგორაფობიის დროს პაციენტები განიცდიან შფოთვას
სახლისგან მოშორებით ყოფნისას, ხალხმრავალ
ადგილას ან ისეთ სიტუაციაში აღმოჩენისას, რომელსაც
თავს იოლად ვერ დააღწევენ.
• შფოთვა: პანიკის შეტევები, კონტროლის დაკარგვის შიში
• სიტუაციები: ხალხმრავლობა, სახლისგან შორს,
შეზღუდული გადაადგილება
• მოლოდინი: ანტიციპატორული შფოთვა
• სხვა სიმპტომები: დეპრესია, დეპერსონალიზაცია
აგორაფობიის დიფერენცირება
• სოციალური ფობია
• გენერალიზებული შფოთვითი აშლილობა
• პანიკური აშლილობა
• დეპრესიული აშლილობა
• პარანოიდული ბოდვა
პანიკური აშლილობა
• პანიკის შეტევა
• სომატური სიმპტომები
• შიში: შეტევის განმეორების, სიკვდილის,
კონტროლის დაკარგვის, გულის შეტევის

• კლინიკური ნიშნები:
• შფოთვა სწრაფად აღმოცენდება
• სიმპომები მძიმეა
• პიროვნებას აქვს კატასტროფული შედეგების შიში

• ჰიპერვენტილაცია
ჰიპერვენტილაცია
• ჰიპერვენტილაცია არის ხშირი და ზედაპირული
სუნთქვა,რომელსაც სისხლში ნარხშირორჟანგის
კონცენტრაციის დაქვეითება მოსდევს.
• თავბრუსხვევა
• ყურებში ხმაური
• თავის ტკივილი
• სისუსტის შეგრძნება
• გულის წასვლის შეგრძნება
• მგრძნობელობის დაკარგვა
• სახის, ხელების და ფეხების არეში ჩხვლეტის შეგრძნება
• კარპოპედალური სპაზმები (მტევნისა და ტერფის კუნთების შეკუმშვა)
• პრეკორდიალური დისკომფორტი
• სუნთქვის უკამრისობის შეგრძნება