კავკასიის საერთაშორისო უნივერისტეტი

სტომატოლოგიის ფაკულტეტი

საგანი:ზოგადი ფიზიოლოგია
ლექტორი:თამილა ბაგაშვილი
მომხსენებლები: მარიამ აბულაძე ,გიორგი
ფარეხელაშვილი
საპრეზენტაციო თემა: ვეგეტატიური ნერვული
სისტემა და მათთან დაკავშირებული პათოლოგიები
 ვეგეტატიური ნერვული სისტემა-ზოგადი
დახასიათება

ვეგეტატიური ნერვული სისტემა (ავტონომიური ნერვული

სისტემა; ვნს) — ადამიანისა და ხერხემლიანი ცხოველების
 ნერვული სისტემის ნაწილი, რომელიც არეგულირებს
შინაგანი ორგანოების მოქმედებას, ნივთიერებათა ცვლის
 პროცესებს და ამით — ყველა ქსოვილის ფუნქციურ
მდგომარეობას.
 ნერვული უჯრედები საიდანაც იწყება ვეგეტატიური
ნერვული სისტემა ცნს-ის სამ სხვადასხვა
განყოფილებაშია განლაგებული.

კრანიალური
კრანიალური

თორაკოლუმბალური
ნერვები 1-12 თორაკოლუმბალუ
რი

ლუმბალური ნერვები1-
2 ლუმბალური
საკრალური
ნერვები2,3,4
საკრალური
 შინაგანი ორგანოების უმეტესობა ორი ტიპის ნერვს
იღებს ,რომელთაგანაც ერთი იწყება თორაკოლუმბალური
განყოფილებიდან ,ხოლო მეორე ან კრანიალური ან საკრალური
განყოფილებიდან .თუმცა ამ ორი ნერვის ფიზიოლოგიური
ზემოქმედება ამა თუ იმ ორგანოზე თითქმის მუდამ ანტაგონისტურია .

პარასიმპატიკურ პარასიმპატიკურ
სიმპატიკური სიმპატიკური
ი ი
 ვეგეტატიური ნერვების დაკავშირება ეფექტორულ
ორგანოებთან

ვეგეტატიური სისტემის პერიფერიული ნერვები სტრუქტურის

მიხედვით მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან სომატურისაგან .

პოსტაგნგლიუ სიმპატიკური და ეფექტორული

რი თავის ტვინი პარასიმპატიკურ უჯრედი
პრეგანგლიური ტრასმიტერი ი განგლია
ტრანსმიტერი

პრეგანგლიუ
პოსტგანგლიუ
რი
რი ბოჭკო
ბოჭკო

ცენტრალური პრეგანგლიური
ავტონომიური ეფექტორულ
ნერვული ნეირონები
განგლია ი ორგანო პოსტგანგლიუ
სისტემა
რი ნეირონები
 სიმპატიკური სისტემა

პარავერტებრალური
ან
პრევერტებრალური
ნერვული კვანძი

• სიმპატიკური სისტემის
პოსტგანგლიურ პრეგანგლიური ნეირონების
ი აქსონი
პრეგანგლიურ სხეულები ზურგის ტვინის რუხი
ი აქსონი ნივთიერების გვერდით რქებშია
მოთავსებული.

• მათი აქსონები წვრილია და უმეტესად

მიელინის გარსითაა დაფარული.

• აგზნების გატარების სისწრაფე

შედარებით დაბალია.
რას აინერვებს სიმპატიკური სისტემა ?

სიმპატიკური ნერვული სისტემა

აინერვებს :ყველა ორგანოს გლუვ
კუნთებს ,გულს ,ჯირკვლებს ,კანქვეშა
ცხიმოვანი ქსოვილის
უჯრედებს ,ღვიძლს და შესაძლებელია
თირკმლის მილაკებსაც .
 პარასიმპატიკური სისტემა

 პარასიმპატიკური სისტემის პრეგანგლიური ნეირონების სხეულები

განლაგებულია ტვინის ღეროში და ზურგის ტვინის საკრალურ
განყოფილებაში.
 მათი აქსონების ნაწილი მიელინიზებულია .

პარასიმპატიკური სისტემა
ინტრამულარული
კვანძი

პოსტგანგლიური
აქსონი
 ვეგეტატიური სისტემის მოქმედება შინაგან
ორგანოებზე
აფართოებს გუგებს
ავიწროებს გუგას

აძლიერებს აკავებს
ნერწყვდენას ნერწყვდენას

ასუსტებს გულისცემას ადუნებს

ბრონქებს

კუმშავს ფილტვებს
ზრდის გულის
რიტმს
ასუსტებს კუჭის და
აძლიერებს კუჭის და
პანკრეასის
პანკრეასის
მოქმედებას
მოქმედებას ასტიმულირებს
ღვიძლის მიერ
ასტიმულირებს ნაღვლის
ინსულინის
ბუშტს
ასტიმულირებს
გამოყოფას
ადრენალინისა და
ნორადრენალინის
კუმშავს შარდის გამოყოფას .
ბუშტს ადუნებს შარდის ბუშტს
 ვეგეტატიური ნერვული სისტემის
ტრასნმიტერები

პრესინაპსური ნეიროტრასმიტე
ვეზიკულა რი
აცეტილქოლინი

აცეტილქოლინი პარასიმპათიკური
სისტემის პრე და პოსტგანგლიური
ნეირონების ტრანსმიტერია ,ხოლო
სიმპატიკურ სისტემაში
აცეტილქოლინი პრეგანგლიური
ნეირონების
პრესინაპსური პოსტსინაპსურ ტრანსმიტერია ,პოსტგანლიურისსა კი
უჯრედი ი უჯრედი
ნორადრენალინია.
 ზოგადად, სიმპათიკური ნერვული სისტემა სხეულს სტრესული ან გადაუდებელი
სიტუაციებისთვის ამზადებს – ბრძოლის ან გაქცევისთვის.

 პარასიმპათიკური ნერვული სისტემა სხეულში მიმდინარე პროცესებს

ჩვეულ მდგომარეობაში აკონტროლებს. ზოგადად, მისი ფუნქცია
დამარაგება და აღდგენაა..

 იმ ნერვულ ბოჭკოებს, რომლებიც აცეტილქოლინს გამოყოფენ, ქოლინერგული

ეწოდება, ნორეპინეფრინის გამომყოფებს კი – ადრენერგული. ზოგადად
აცეტილქოლინს პარასიმპათიკური (დამთრგუნველი) მოქმედება აქვს,
ნორეპინეფრინს კი – სიმპათიკური (მასტიმულირებელი).

 თუმცა, აცეტილქოლინსაც შეიძლება ჰქონდეს ზოგჯერ სიმპათიკური ეფექტები.

მაგალითად, ზოგჯერ იგი ოფლის გამოყოფას ან თმის ყალყზე დადგომას
იწვევს.
 ქოლინერგული რეცეპტორები

მუსკარინული
ნიკოტინური რეცეპტორი
რეცეპტორი
აცეტილქოლი
ნი

გარეთა

შიგნითა
ვეგეტატიური ბოჭკოების ფუნქციური
მახასიათებლები

ვეგეტატიური სისტემის პერიფერიული ბოჭკოები

თვისობრივად არ განსხვავდება სომატურისგან .
ვეგეტატიური ნერვული ბოჭკოების აგზნებაც ,,სულ ან
არაფრის კანონით“ ხდება .
1.აგზნება არ განიცდის გრადაციას
2.ვრცელდება უდეკრემენტოდ
3. აგზნების შედეგად ჯერ მყარდება აბსოლიტური ,ხოლო
შემდგომ შეფარდებითი რეფრაქტორული ფაზა.

განსხავება შეინიშნება რაოდენობრივად( ვეგეტატიურში

ფუნქციური მახასიათებლები უფრო დაბალია ,ვიდრე
სომატურში.

• დაბალია აგზნებადობა
• დაბალია აგზნების გატარების სიჩქარე
• დაბალია აგზნების უმაღლესი რიტმი
 ვეგეტატიური სისტემის ჰომეოსტაზური
ფუნქცია
ვეგეტატიური ნერვული სისტემის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფუნქცია
ორგანიზმის შინაგან არეზე ნერვული კონტროლის განხორციელებაა.
ვეგეტატიური ნერვული სისტემის ტონური
მოქმედება

ვეგეტატიური ნერვული სისტემის პრე და

პოსტგანგლიური ნერვული ნეირონები
სხვადასხვა
შინაგანი ფაქტორების ზეგავლენით
სპონტანურ ,მუდმივ აგზნებას განიცდის.
 პათოლოგია

ავტონომიური ნერვული სისტემის მოქმედების დარღვევისას შეიძლება

განვითარდეს დისაუტონომია (ავტონომიურ სისტემსთან დაკავშირებული
სხვადასხვა ორგანოთა ფუნქციის მოშლა)

.
1.შეკრულობა

2.შარდის შეუკავებლობა

3.ოფლის გამოყოფის შემცირება

4.ერექციული დისფუნქცია

5.ორთოსტატული ჰიპოტენზია
 გამოყენებული ლიტერატურა: თ.იოსელიანი ,,კუნთოვანი და
ნერვული სისტემის ფიზიოლოგია.“
რობერტ პორტერი-მედიცინის დოქტორი
ჯასტინ ლ. კაპლანი-მედიცინის დოქტორი
ბარბარა ჰომიერი-მედიცინის დოქტორი
წიგნის დასახელება: ,,სამედიცინო ენციკლოპედია ყველა
თაობისთვის “

ფოტომასალა : Google Photos

მადლობა ყურადღებისთვის !