You are on page 1of 52

Bµi gi¶ng

Nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña


chñ nghÜa M¸c – Lªnin
PhÇn thø nhÊt

ThÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn


triÕt häc cña chñ nghÜa m¸c - lªnin
Ch­¬ng I
chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng
néi dung cña ch­¬ng

I. Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy vËt


biÖn chøng
II.Quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn
chøng vÒ vËt chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ
gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc
I. Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy vËt biÖn
chøng
1. Sù ®èi l©p gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy
t©m trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc

* Theo Angghen: VÊn ®Ò c¬ b¶n cña mäi


triÕt häc (TH) lµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tån
t¹i vµ t­duy (tøc gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc).

Vì sao là vấn đề cơ bản?


Có bao nhiêu cách giải quyết VĐCB?
1. Sù ®èi l©p gi÷a CNDV vµ CNDT…(tiÕp)

Mặt 1 VC – YT
Cái nào có trước và quyết định cái nào?
Có hai cách trả lời….hai trường phái
TH: CNDV + CNDT.
+ Là gì
+ Nguồn gốc (tự nhiên, xã hội)
+ Các hình thức cơ bản
1. Sù ®èi l©p gi÷a CNDV vµ CNDT…(tiÕp)

Mặt 1 VC – YT
- CNDV
+ Là trường phái TH bao gồm học thuyết của tất
cả những nhà TH khẳng định VC có trước, YT có
sau và VC quyết định YT.
+ Nguồn gốc
Nhận thức….thành tựu khoa học tự nhiên
Xã hội…..Lực lượng tiến bộ trong xã hội
+ Các hình thức cơ bản
1. Sù ®èi lËp gi÷a CNDV vµ CNDT…(tiÕp)
Mặt 1 VC – YT
-CNDT

+ Là Trường phái triết học bao gồm toàn bộ những học thuyết
của các nhà triết học khẳng định rằng YT có trước và quyết định VC.
+ Nguồn gốc
Nhận thức….bắt nguồn từ cách xem xét phiếm diện, tuyệt đối
hoá một mặt, một đặc tính nào đó của quá trình nhận thức mang tính
biện chứng của con người. Họ nhìn thấy sức mạnh của ý thức là đúng
nhưng coi YT sinh ra VC là sai.
Xã hội…Lao động trí óc tách ra khỏi lao động chân tay và sự
thống trị của LĐ trí óc dẫn đến XH có giai cấp….

CNDT cã 2 h×nh thøc


1. Sù ®èi lËp gi÷a CNDV vµ CNDT…(tiÕp)
Mặt 2: Con người có khả năng nhận thức được
thế giới hay không?
+ Hầu hết các nhà THDV thừa nhận…khả tri
+ Bất khả tri: bác bỏ khả năng nhận thức của
con người
Biểu hiện: hoài nghi về nhận thức
của con người rồi đi đến bác bỏ.
Bác bỏ khả năng nhận thức bản
chất của thế giới (cantơ)
2. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng - h×nh thøc ph¸t
triÓn cao nhÊt cña CN duy vËt (SV tù n/c)

CN duy vËt ®­îc h×nh thµnh tõ rÊt sím vµ ®­îc ph¸t triÓn
tõ thÊp ®Õn cao:

- CN DV chÊt ph¸c( thêi kú cæ ®¹i)

Mang tính chất ngây thơ, chất phác, mộc mạc, phỏng
đoán, cảm tính, đồng nhất VC với 1 dạng vật cụ thể

Tuy nhiên họ vẫn đúng? Vì dùng giới tự nhiên để giải thích


giới TN
2. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng - h×nh thøc ph¸t
triÓn cao nhÊt cña CN duy vËt (SV tù n/c)

- CNDV siªu h×nh ( thêi kú cËn ®¹i)

Máy móc cơ giới, nửa vời, không triệt để: DV


trong TN và DT trong XH.

Do chịu sự tác động của PP tư duy siêu hình,


máy móc, coi thế giới như một cỗ máy khổng lồ với
các bộ phận biệt lập. Nhưng chống lại tư duy tôn giáo
duy tâm.
2. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng - h×nh thøc ph¸t
triÓn cao nhÊt cña CN duy vËt (SV tù n/c)

- CNDV biÖn chøng.


Là CNDV nghiên cứu SV, HT trong quá trình vận
động, phát triển, biến đổi không ngừng của chúng.
Là CNDV triệt để….
Là học thuyết có sự thống nhất giữa tính khoa
học, tính đảng và cách mạng.
Có sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
Mang tính sáng tạo cao( hệ thống mở, kim chỉ
nam..)
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a. Ph¹m trï vËt chÊt
a1 Quan niệm của các nhà TH trước Mác:
- DT: Coi VC là sản phẩm của YT

Ưu điểm: nhìn thấy sức manh của YT.


Nhược điểm: đã đề cao, tuyệt đối hoá vai trò của YT, không thấy
được vai trò của VC, không chỉ ra mqh VC – YT.
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt

a1 Quan niệm của các nhà TH trước Mác:


- DVSH:
Đồng nhất VC với 1 số vật cụ thể: Ngũ
hành
1. VËt chÊt

*Quan niÖm cña c¸c nhµ TH tr­íc M¸c


Thêi cæ ®¹i :

KIM

THỔ THỦY

HỎA
MỘC
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a1 Quan niệm của các nhà TH trước Mác:
- DVSH:
Đồng nhất
………..VC với 1 vật cụ thể
C¸ch ng«n cña Heraclit:
ThÕ giíi vËt chÊt M·i m·i ®·, ®ang vµ
sÏ lµ ngän löa vÜnh viÔn
®ang kh«ng ngõng bïng ch¸y vµ tµn lôi”.
§EMOCRIT (460-370 tcn)
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a1 Quan niệm của các nhà TH trước Mác:
- DVSH:
Đồng nhất ………. VC với khối lượng
Thêi cËn ®¹i ®· cã nhiÒu thµnh tùu
khoa häc tù nhiªn ®­îc c«ng nhËn

Nh­ng c¸c nhµ triÕt häc l¹i r¬i vµo quan ®iÓm siªu
h×nh
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a1 Quan niệm của các nhà TH trước Mác:
- DVSH:
Ưu điểm: Đã xuất phát từ TGVC để giải thích về VC, như
vậy họ thừa nhận tính Kq của VC.
Nhược điểm:
Chưa phân biệt được VC với tư cách là phạm trù triết
học với VC với tư cách là phạm trù của các ngành khoa học cụ thể
Chưa phân biệt được VC nói chung với cá dạng tồn tại
của VC (hạn chế của PP tư duy siêu hình)
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a2 Quan niệm của các nhà Th M-LN
1.
Hoàn cảnh ra đời:
2
Đ/n VC của Lênin:
3.
Phân tích Đ/n
- Mở đầu Đ/n, LN đã khẳng định VC là phạm trù TH, bằng cách này
LN đã phân biệt VC với tư cách là phạm trù TH – khoa học cụ thể.
- “VC dùng để chỉ… và không lệ thuộc vào cảm giác” điều này giúp
+ Có được tiêu chuẩn để phân biệt VC với YT ?
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a2 Quan niệm của các nhà Th M-LN
-
Có được tiêu chuẩn để phân biệt VC với YT ?
VC: tồn tại KQ………..YT tồn tại CQ
VC tồn tại cảm tính…….YT tồn tại dưới dạng hình
ảnh tinh thần
VC phương thức tồn tại = vận động…..YT PTTT
là tri thức
Xét chung: VC có trước……….Yt có sau
II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a2 Quan niệm của các nhà Th M-LN

- Thế giới VC là vô cùng vô tận, TG đó mà con


người đã biết và chưa biết.

-
LêNin khẳng định VC có trước, YT có sau (khẳng
định lập trường DV bác bỏ duy tâm)

- Con người có khả năng nhận thức được TGVC


II. Quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng vÒ vËt
chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý
thøc
1. VËt chÊt
a2 Quan niệm của các nhà Th M-LN
4
Ý nghĩa Đ/n
Lênin đã giải quyết được trên lập trường của CNDV cả 2 mặt
của vấn đề cơ bản của TH.
Lênin đã giúp được các nhà khoa học tự nhiên thoát khỏi
khủng hoảng, giúp họ xác định được phương hướng N/c của mình.
Lênin đã đưa ra tiêu chuẩn để phân biệt VC-YT nói chung và
trong đời sống XH nói riêng.
Với Đ/n này, Lênin đã đưa ra 1 PP Đ/n mới, PP Đ/n đối
tượng có phạm vi rộng lớn, ở đây Ln đã đem đối lập VC với YT
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt
b1. Quan niệm của các nhà TH trước Mác về vận động

- Duy tâm:
VC và VĐ tồn tại riêng rẽ, tách rời nhau, VĐ có
trước VC, nguyên nhân VĐ của VC nằm trong YT.
- DVSH
VC và VĐ gắn bó với nhau (tích cực)
Họ đồng nhất VĐ của VC với VĐ cơ giới. Hình
thức VĐ có nguyên nhân bên ngoài đối tượng VĐ,
như vậy nguyên nhân này thuộc về YT. Với cách lập
luận như vậy, họ taác rời VC với VĐ  nhận xét
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt
b1. Quang niệm của các nhà Th trước Mác về vận động

- DVSH
 nhận xét:
Ưu điểm: đúng khi khẳng định VC và VĐ gắn liền với
nhau

Nhược điểm: Với PP tư duy siêu hình họ chỉ nhìn th ấy


một hình thức vận động, do vậy họ đã không giữ vững được
lập trường THDV trong việc giải thích nguyên nhân của VĐ
cảu VC do vậy họ đã rơi vào CNDT.
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt

b2 Quan niệm của TH M-LN


*
• lµ thuéc tÝnh cè hữu cña vËt
chÊt", "lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña
vËt chÊt".
• "VËn ®éng hiÓu theo nghÜa
P.Angghen
chung nhÊt (...) bao gåm tÊt c¶
mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ trnh
diÔn ra trong vò trô, kÓ tõ sù
thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho
®Õn t­duy".
C.M¸c vµ Ph.¡ngghen:
Toµn tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia,
Hµ Néi, 1994, t.20, tr. 519 và 89.
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt

b2 Quan niệm của TH M-LN


- Phân tích Đ/N
+ Hiểu theo nghĩa chng nhất => ông muốn phân biệt vận động
với phạm trù Th với phạm trù VĐ của khoa học khác.
+ Là mọi sự biến đổi, nếu xét về xu hướng thì có 3 xu hướng:
Biến đổi đơn giản (tuần hoàn, di chuyển vị trí…)
VĐ dẫn đến sự chấm dứt sự tồn tại của SV, HT
Xu hướng biến đổi tiến lên từ thấp đến cao, đg-pt, chưa ht – HT
+ VĐ là phương thức tồn tại của VC, có nghĩa là VĐ và VC tồn
tại không tách rời nhau, các SV tồn tại bằng VĐ, thông qua VĐ mà bộc
lộ được sự tồn tại của mình ra bên ngoài…..bộc lộ được đặc trưng, t/c…
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt

b2 Quan niệm của TH M-LN


- Phân tích Đ/N
+Nhờ VĐ mà các dạng cụ thể khác nhau của VC có thể chuyển
hoá cho nhau!!!
+ VĐ là thuộc tính cố hữu của VC, tức VC và VĐ gắn bó hữu cơ
với nhau, có nghĩa là VĐ của VC là tự thân VĐ, nguyên nhân của sự VĐ
này nằm ngay trong các SV, nó là kết quả của sự tác động lẫn nhau giữa
các yếu tố tạo nên SV, HT.
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt

Chuyển dịch vị trí trong không gian

F = G.m1m2/r2
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt

E = mc2

Sù biÐn ®æi cña h¹t c¬


b¶n

¸nh s¸ng
Sãng ®iÖn
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt

NaOH + HCl = NaCl + H2O

Fe + H2SO4 = FeSO4 + H2
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt
* Mèi quan hÖ gi÷a c¸c h×nh thøc vËn ®éng

XÃ HỘI

SINH
Sinh
HÓA

LÝ


* Mèi quan hÖ gi÷a c¸c h×nh thøc vËn ®éng
-Hình thức VĐ cao bao hàm trong đó hình thức
VĐ thấp
-Hình thức VĐ thấp, trong những điều kiện nhất
định có thể chuyển hoá thành cái VĐ cao hơn.
-Các hình thức VĐ cơ bản khác nhau về chất
- Mỗi kết cấu VC có thể gắn nhiều hình thức VĐ
khác nhau, nhưng đặc trưng cho kết cấu VC đó là
hình thức VĐ cao nhất.
* vận động và đứng im
*Đứng im là một trạng thái đặc biệt của VĐ, là sự VĐ
trong thăng bằng
Đứng im chỉ xảy ra trong 1 mối quan hệ xác định.
……………………trong một hình thức xác định
Đ/i chỉ biểu thị sự ổn định tương đối về chất của
SV
Vì sao VĐ là tuyệt đối, là vĩnh viễn còn đứng im chỉ là
tương đối, tạm thời, thoáng qua..????
b. Ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt
- Kh«ng gian, thêi gian lµ h×nh thøc tån t¹i cña v/c
* Kh«ng gian: lµ vÞ trÝ tån t¹i cña sù vËt
ë vÞ trÝ nhÊt ®Þnh, vËt chÊt tån t¹i víi mét kÝch th­íc
nhÊt ®Þnh: (lín- nhá, dµi-ng¾n, cao-thÊp)Kh«ng gian lu«n
®­îc x¸c ®Þnh bëi 3 chiÒu.
cao
réng

dµi

* Thêi gian: lµ sù tån t¹i cña sù vËt nhanh hay chËm.


Thêi gian chØ diÔn ra theo mét chiÒu:
Qu¸ khø HiÖn tai t­¬ng lai
1. VËt chÊt

c. Tính thống nhất vật chất của thế giới


- Là gì?
DT: Thống nhất ở YT
DV trước Mác: Thống nhất ở VC, tuy nhiên họ đã đồng nhất..
THM-LN: Thế giới thống nhất ở tính vật chất, nó tồn tại Kq.

- Biểu hiện
1. VËt chÊt

c Tính thống nhất vật chất của thế giới

- Biểu hiện

Chỉ có một thế giới duy nhất và thống nhất là TGVC

Mọi dạng khác nhau của TGVC đều có mối liên hệ


với nhau, đều chịu sự tác động của các quy luật Kq.

Thế gới tồn tại vĩnh viễn, vô tận, vô hạn không được
sinh ra cũng không mất đi
1. VËt chÊt

c Tính thống nhất vật chất của thế giới

- Chứng minh

Khoa học: Bằng định luật: BTVCHNL, Học thuyết


tế bào, Học thuyết tiến hoá…

Thực tiễn: Xét đến cùng quá trình hình thành và phát
triển của của XH loài người được quy định từ VC và trong
LLSX.
2. ý thøc
a. Nguån gèc cña ý thøc

Qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh TG kq vµo bé n·o ng­êi ý thøc


a. Nguån gèc cña ý thøc (tiÕp)

* Ph¶n ¸nh (PA) lµ kh¶ n¨ng gi÷ vµ t¸i hiÖn l¹i nh÷ng
®Æc ®iÓm cña d¹ng vËt nµy trªn d¹ng v/c kh¸c trong qu¸
tr×nh t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau.
PA ®­îc thÓ hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
Tr×nh ®é kÕt cÊu cña v/c cµng cao, th× kh¶ n¨ng PA
cµng -cao:
PA c¬ häc : ë giíi v« c¬ (thÊp nhÊt)
- PA sinh häc: ë giíi sinh vËt cao h¬n: KÝch thÝch
(TV), c¶m øng, ph¶n x¹(ë ®v th«ng qua ph¶n x¹ kh«ng
®k) - PA t©m lý: ë ®éng vËt cã n·o bé(p.x¹ cã ®iÒu kiÖn)
- PA ý thøc : lµ cao nhÊt, chØ cã ë n·o ng­êi
Phim thuyet phan anh
a. Nguån gèc cña ý thøc (tiÕp)
b. B¶n chÊt vµ kÕt cÊu cña ý thøc
-B¶n chÊt: ý thøc lµ sù PA n¨ng ®éng s¸ng t¹o TG kq vµo
bé n·o con ng­êi; lµ h×nh ¶nh chñ quan cña TGkq.

+ YT là hệ thống phản ánh TGVC chỉ có ở người


Nội dung phản ánh này là do TGVC quy định, con người với tư
cách là chủ thể của sự PA quy định hình thức thể hiện nội dung
Sự PA này là PA phi VC
Là sự PA tích cực sáng tạo
Có mục đích nhằm giúp con người đạt hiệu quả cao trong hoạt
động cải tạo thế giới của mình
Tạo ra những mô hình tư tưởng có thể dự báo tương lai sv
Tạo ra những hình ảnh tinh thần, thần tượng không có thực
b. B¶n chÊt vµ kÕt cÊu cña ý thøc
+ TÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹oc cña ý thøc: lµ qu¸ tr×nh
trao ®æi th«ng tin gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ.
YT chỉ xuất hiện ở con người xã hội
YT hình thành, bđ, pt cùng với sự ht, bđ, pt của xã hội
YT chị sự chi phối của môi trường, đk XH
TGVC với tư cách là đối tượng của sự PA luôn nằm trong quá
trình vđ, bđ, pt và do vậy quy định sự vđ, bđ, pt của YT
Con người với tư cách chủ thể PA luôn tồn tại trong những
môi trường, đk lịch sử cụ thể do vậy năng lực PA của nó bị chi phối
bởi môi trường, đk đó.
b. B¶n chÊt vµ kÕt cÊu cña ý thøc
(tiÕp)
- KÕt cÊu cña ý thøc:
ý thøc cã kÕt cÊu rÊt phøc t¹p. Ta chØ xem xÐt c¸c yÕu tè
hîp thµnh theo chiều ngang, gåm:

+Tri thøc(quan träng nhÊt)


+Xóc c¶m
Tri
thøc
+T×nh c¶m
+ý chÝ
L¸t c¾t ngang cña ý thøc
b. B¶n chÊt vµ kÕt cÊu cña ý thøc
(tiÕp)
Tri
thøc

+Tri thøc(quan träng nhÊt) là kết quả của quá trình nhận
thức của con người về thế giới hiện thực là tái hiện trong tư
tưởng những thuộc tính những quy luật của thế giới ấy và diễn
đạt chúng dưới hình thức ngôn ngữ hoặc hệ thống kí hiệu
khác.
Vai trò:
PA trình độ nhận thức của con người đối với HT Kq

Góp phần cải tạo thế giới


b. B¶n chÊt vµ kÕt cÊu cña ý thøc
(tiÕp)
- KÕt cÊu cña ý thøc theo chiều dọc:
Tự YT là một thành tố quan trọng của YT nhưng đây là YT về
bản thân mình trong mối quan hệ Yt về TG
Tiềm thức là những tri thức mà chủ thể đã có được từ trước
nhưng gần như đã trờ thành bản năng, kỹ năng nằm trong tầng sâu của
YT, là YT dưới dạng tiềm tàng.
Vô thức là những trạng thái tâm lý ở chiều sâu, điều chỉnh suy
nghĩ, hành vi, thái độ ứng xử của con người mà chưa có sự tranh luận
của nội tâm, chưa có sự truyền tin bên trong, chưa có sự kiểm tra, tính
toán của lý trí
3. Mèi quan hÖ gi÷a vËt ch©t vµ ý thøc
Theo CNDV biÖn chøng: Gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc cã
mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau.
Trong ®ã: * VËt chÊt lµ c¸i cã tr­íc, sinh ra ý thøc vµ
quyÕt ®Þnh ý thøc.
“ Cã thùc míi vùc ®­îc ®¹o”
hoÆc, “ Kh«ng cã mét t©m hån khoÎ trong mét c¬ thÓ
yÕu” * ý thøc lµ c¸i cã sau, ®­îc sinh ra bëi vËt chÊt,
nh­ng cã t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i vËt chÊt th«ng qua ho¹t
®éng thùc tiÔn cña con ng­êi.
“ Lêi chµo cao h¬n m©m cç”
hoÆc, “T­t­ëng kh«ng th«ng v¸c c¸i l«ng kh«ng næi”.
4. ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc
tiÔn cÇn qu¸n triÖt nguyªn t¾c sau:
Ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kq, t«n träng hiÖn thùc kq, nh­ng
cÇn ph¶i ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng chñ quan cña con ng­êi.
Kh«ng tr«ng chê, û l¹i vµo sù tù biÕn ®æi cña tù nhiªn .
Th.S NGUYỄN VĂN HẬU
EMAIL: nvhaund@gmail.com
SĐT: 0983 909 428

You might also like