TƯ DUY

KHÁI NIỆM & ĐẶC ĐIỂM

CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
CÁC LOẠI TƯ DUY
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
KHÁI NIỆM

- Tư duy là một quá trình tâm lí thể hiện mức độ

nhận thức cao hơn Cảm giác và Tri giác, phản ánh
cái bản chất, các mối liên hệ bên trong, các mối
quan hệ có tính quy luật của sự vật hiện tượng mà
chúng ta chưa biết
- Tư duy xuất hiện trong hoạt động thực tiễn của
mỗi cá nhân, mang tính gián tiếp và khái quát.
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
KHÁI NIỆM

Vậy Tư duy là gì?

Là một quá trình tâm lí phản ánh những thuộc
tính bản chất, những mối liên hệ và quan hệ bên
trong có tính quy luật của sự vật hiện tượng
trong hiện thực khách quan mà trước đó chúng
ta chưa biết
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
BẢN CHẤT XÃ HỘI CỦA CỦA TƯ DUY

- Hành động của tư duy phải dựa vào kinh nghiệm của các thế hệ
trước đã tích lũy
- Phải sử dụng ngôn ngữ-công cụ, phương tiện chung của xã hội
- Hoạt động của tư duy được thúc đẩy bởi nhu cầu của xã hội
- Hoạt động tư duy phải sử dụng tư liệu, kiến thức của các lĩnh vực,
đồng nghiệp có liên quan-thể hiện tính tập thể.
- Tư duy luôn xuất hiện để giải quyết các nhiệm vụ cụ thể cho nên
nó mang tính chất chung của loài người
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM CỦA TƯ DUY
Tình huống có vấn đề chứa
đựng vấn đề mới, mục đích
mới cần phải tìm ra cách thức
giải quyết mới
Tính có vấn
đề của tư
duy
-Cá nhân nhận thức đầy đủ-
nhiệm vụ của cá nhân(Phải xác
định được cái cái đã biết, cái
chưa biết, cái phải tìm, có nhu
cầu tìm kiếm)
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM CỦA TƯ DUY
- Các công cụ, phương tiện:
các thiết bị máy móc
- Các quy tắc,công thức, quy
luật…

Tính gián tiếp

của tư duy

-Ngôn ngữ
- Ngôn ngữ giúp mở rộng giới
hạn của tư duy,mở rộng giới
hạn nhận thức của co người
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM CỦA TƯ DUY - Phản ánh cái bản chất, cái chung
cho nhiều sự vật, hiện tượng hợp
thành một nhóm, một loại – Thể
hiện tính khái quát
- Trừu xuất (loại bỏ) khỏi sự vật, hiện
Tính trừu tượng những cái cụ thể, cá biệt
tượng&khái
quát hóa
- Giả quyết được nhiệm của hiện tại
và tương lai
- Không chỉ giải quyết một nhiệm vụ
cụ thể mà còn có thể giải quyết các
nhiệm vụ tượng tự
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM CỦA TƯ DUY
- Ngôn ngữ là công cụ, phương tiện
để tư duy thể hiện các quá trình
khái quát, trừu tượng…
- Thể hiện các kết quả của tư duy
Tư duy liên hệ
chặt chẽ với
ngôn ngữ

- Cố định lại kết quả của tư duy

- Khách quan hóa các quá trình và kết
quả của tư duy
 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM CỦA TƯ DUY

Tư duy dùng các tài liệu của nhận thức

cảm tính(cảm giác và tri giác)
Tư duy có quan
hệ mật thiết với
nhận thức cảm
tính

- Tư duy kiểm tra, điều chỉnh lại các

hoạt động của nhận thức cảm tính
(cảm giác và tri giác)
 2. VAI TRÒ CỦA TƯ DUY
• MỞ RỘNG GIỚI HẠN CỦA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC
• KHÔNG CHỈ GIẢI QUYẾT CÁC NHIỆM VỤ TRƯỚC MẮT CHO HÔM NAY MÀ CÓ THỂ
GIẢI QUYẾT ĐƯỢC CÁC NHIỆM VỤ CHO NGÀY MAI
• CẢI TẠO THÔNG TIN CỦA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC CẢM TÍNH
• TIẾT KIỆM THỜI GIAN, CÔNG SỨC CHO CON NGƯỜI
• GIÚP CON NGƯỜI HÀNH ĐỘNG CÓ KẾT QUẢ TỐT HƠN
 3.CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
Tư duy là một quá trình giải quyết một nhiệm vụ cụ
thể nảy sinh trong hoạt động thực tiễn
Xác định được nhiệm vụ và diễn đạt
được nhiệm vụ đó

1. Xác định và
Xác định được các mâu thuẫn, tìm ra
biểu đạt vấn
vấn đề càn giải quyết
đề

Xác định được vấn đề quyết định

toàn bộ quá trình tư duy
 3.CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
Tư duy là một quá trình giải quyết một nhiệm vụ cụ
thể nẩy sinh trong hoạt động thực tiễn
Lục lọi lại trong vùng kiến thức để
tìm kiếm các vấn đề có liên quan

2.Huy động Kiến thức và kinh nghiệm có liên

kiến thức và quan phụ thuộc vào quá trình xác
kinh nghiệm định nhiệm vụ cần giải quyết

Chính là quá trình kết nối kiến thức

của chủ thể tư duy
 3.CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
Tư duy là một quá trình giải quyết một nhiệm vụ cụ
thể nẩy sinh trong hoạt động thực tiễn
Khu biệt kiến thức, hình thành các
phương án để giải quyết nhiệm vụ

3.Sàng lọc
Thành lập nhiều phương án cho
liên tưởng và
phép chúng ta đánh giá, nhìn nhận
hình thành
vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau
giả thuyết

Lựa chọn một phương án giải quyết

phù hợp nhất để giải quyết nhiệm vụ
gặp phải
 3.CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
Tư duy là một quá trình giải quyết một nhiệm vụ cụ
thể nẩy sinh trong hoạt động thực tiễn Là bước kiểm tra các dữ kiện của
phương án lựa chọn với các vấn đề
gặp phải

Quá trình kiểm tra có thể xảy ra

4.Kiểm tra giả
trong đầu hoặc bằng hoạt động tùy
thuyết
thuộc vào từng vấn đề

Khẳng định hoặc phủ định phương

án đã lựa chọn
 3.CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
Tư duy là một quá trình giải quyết một nhiệm vụ cụ
thể nẩy sinh trong hoạt động thực tiễn
Phương án đã được lựa chọn và
kiểm tra sẽ được thực hiện

5.Giải quyết
nhiệm vụ
Các yếu tố ảnh hưởng:
-Không phát hiện hết được các dữ kiện
chứa đựng trong vấn đề
-Đưa vào vấn đề một dự kiện thừa
-Tính khuôn sáo, cứng nhắc của tư duy
 3.CÁC GIAI ĐOẠN CỦA TƯ DUY
Tư duy là một quá trình giải quyết một nhiệm vụ cụ
thể nẩy sinh trong hoạt động thực tiễn
1.Xác định vấn đề

2.Phân tích vấn đề dưới nhiều góc độ

5 bước tư
3.Hình dung giải quyết vấn đề bằng nhiều
duy
phương pháp khác nhau

4.Lựa chọn phương pháp giải quyết phù

hợp

5.Bắt tay vào giải quyết nhiệm vụ

 4. CÁC THAO TÁC CỦA TƯ DUY
Các thao tác của tư duy chính là nội dung của tư duy hay các quy luật nội tại của tư
duy.
Phân tích: Phân chia đối tượng
nhận thức thành các bộ phận,
thành phần khác nhau
Phân tích-
tổng hợp

Tổng hợp: Hợp nhất các bộ

phận đã được tách rời thành
một chỉnh thể
 4. CÁC THAO TÁC CỦA TƯ DUY
Các thao tác của tư duy chính là nội dung của tư duy hay các quy luật nội tại của tư
duy.

Xác định sự giống nhau, khác

nhau; sự đồng nhất hay không
So sánh đồng nhất; sự bằng nhau hay
không bằng nhau… giữa các sự
vật, hiện tượng
 4. CÁC THAO TÁC CỦA TƯ DUY
Các thao tác của tư duy chính là nội dung của tư duy hay các quy luật nội tại của tư
duy.

Trừu tượng hóa: Gạt bỏ những

mặt, thuộc tính, mối liên hệ,
quan hệ thứ yếu, không cần
Trừu tượng thiết, chỉ giữ lại những yếu tố
hóa và khái cần thiết
quát hóa

Khái quát hóa: Hợp nhất nhiều

đối tượng khác nhau thành một
nhóm, loại theo những thuộc
tính, những liên hệ, quan hệ
chung nhất định
 5.PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY

CÔNG NÃO 6 CHIẾC MŨ BẢN ĐỒ TƯ DUY

 5.CÁC LOẠI TƯ DUY

Tư duy trực quan hành động

Dựa vào mức

độ phát triển
của tư duy Tư duy trực quan hình ảnh

Tư duy trừu tượng

 5.CÁC LOẠI TƯ DUY

Tư duy thực hành

Dựa vào hình

thức thể hiện
Tư duy hình ảnh cụ thể

Tư duy lí luận