Chương 3.

Hình thức của pháp luật

3.1 Khái niệm về hình thức pháp luật

3.2 Văn bản pháp luật, hình thức pháp luật
chủ yếu ở Việt Nam

Nguyễn Thị Yến 1

 3.1 Khái niệm về hình thức pháp luật- các
hình thức pháp luật cơ bản
• 1. khái niệm về hình thức pháp luật
• 2. Các hình thức pháp luật trên thế giới.

Nguyễn Thị Yến 2

 thư p
c luật
phá
1. Khái niệm
p về hình thứcnhữ
pháp
là luật
luật ng
là dạn
nhữ g
ng tồn
dạn tại
g thự
tồn c tế
tại của
thự phá
c tế p
của luật
phá đượ
p c
luật các
tron Nguyễn Thị Yến qua 3
g
2. Các hình thức pháp luật trên thế giới
• Tập quán pháp
• Án lệ
• Văn bản pháp luật
• Các học thuyết pháp lý
• Điều ước quốc tế
• Lẽ công bằng

Nguyễn Thị Yến 4

 Tập quán pháp

Nhà nước thừa Điều kiện tập quán

nhận một số tập được nâng lên thành
quán lưu truyền tập quán pháp
trong xã hội phù -Thói quen được hình
hợp với lợi ích của thành lâu đời và được
giai cấp thống trị và
áp dụng liên tục
nâng chúng lên
- Được thừa nhận
thành những quy
tắc xử sự chung, rộng rãi
được nhà nước - Có nội dung cụ thể
đảm bảo thực hiện rõ ràng
Nguyễn Thị Yến 5
 Án lệ

Việc nhà nước thừa nhận

những quyết định, bản án
của cơ quan hành chính,
cơ quan xét xử khi giải
quyết các vụ việc cụ thể
để áp dụng cho những vụ
việc tương tự lần sau

Nguyễn Thị Yến 6

V¨n b¶n ph¸p luËt

V¨n b¶n do c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm

quyÒn ban hµnh theo thñ tôc, tr×nh tù
luËt ®Þnh, trong ®ã cã quy t¾c xö sù
chung, ®­îc nhµ n­íc b¶o ®¶m thùc hiÖn
nh»m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi vµ
®­îc ¸p dông nhiÒu lÇn trong ®êi sèng-x·
héi

7
 Các học thuyết pháp lý
• Công trình nghiên cứu của các học giả
• Các ý kiến, bài viết . . . Liên quan đến Nhà
nước và pháp luật của các giáo sư, quan tòa,
luật sư, trọng tài.

Nguyễn Thị Yến 8

 Điều ước quốc tế
• Là những cam kết, những thỏa thuận giữa các
quốc gia và các chủ thể khác của công pháp
quốc tế hình thành nên những điều ước quốc
tế đa phương, song phương.
• Các cam kết này được quốc gia tham gia kí kết
tuân thủ trong phạm vi lãnh thổ của mình trở
thành một nguồn luật trên thực tế.

Nguyễn Thị Yến 9

Lẽ công bằng (lẽ phải – reasons- luật hợp lí)

• Khi giải quyết một vụ việc mà không có luật,

quan tòa sẽ thực hiện việc sáng tạo, vận dụng
các kiến thức đã học về học thuyết pháp lý,
tập quán không bắt buộc, niềm tin để đưa ra
phán quyết vụ án trên thực tế.

Nguyễn Thị Yến 10

3.2 Văn bản pháp luật- hình thức pháp luật
chủ yếu của Việt Nam
• 1. khái niệm, đặc điểm của văn bản pháp luật
• 2. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở
Việt Nam
• 3. Hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật

Nguyễn Thị Yến 11

3.2.1 Khái niệm, đặc điểm của văn bản pháp luật

Tªn gäi, néi

Do c¬ quan
dung vµ tr×nh
NN cã thÈm
tù ban hµnh ®­
quyÒn ban
îc quy ®Þnh cô
hµnh
thÓ trong PL V¨n b¶n ph¸p
luËt

§­îc ¸p dông Chøa ®ùng

nhiÒu lÇn quy t¾c xö sù
trong cuéc sèng chung

12
 C¸c lo¹i v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ë ViÖt Nam

• V¨n b¶n do Quèc héi ban hµnh: HiÕn ph¸p; LuËt; NghÞ quyÕt
• V¨n b¶n do UBTVQH ban hµnh: Ph¸p lÖnh, NghÞ quyÕt
• V¨n b¶n do chñ tÞch n­íc ban hµnh: LÖnh, QuyÕt ®Þnh
• V¨n b¶n do ChÝnh phñ ban hµnh: NghÞ quyÕt; NghÞ ®Þnh
• V¨n b¶n do Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh: QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ
• V¨n b¶n do Bé tr­ëng ban hµnh: Th«ng t­; QuyÕt ®Þnh, ChØnh thÞ
• V¨n b¶n do H§TPTANDTC: NghÞ quyÕt
• VTVKSNDTC, CATANDTC ban hµnh: QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ,
Th«ng t­
• V¨n b¶n liªn tÞch gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn; gi÷a c¬ quan
nhµ n­íc cã thÈm quyÒn víi c¸c tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi: Th«ng t­liªn
tÞch
• V¨n b¶n do H§ND, UBND c¸c cÊp ban hµnh
13
3.2.3HiÖu lùc cña v¨n b¶n ph¸p luËt ®­îc hiÓu lµ ph¹m vi kh«ng
gian thêi gian vµ ®èi t­îng mµ v¨n b¶n ®ã t¸c ®éng tíi

HiÖu lùc
thêi gian ®­ HiÖu lùc
îc x¸c ®Þnh kh«ng gian
tõ thêi lµ ph¹m vi
®iÓm ph¸t l·nh thæ văn
sinh cho tíi b¶n t¸c
khi chÊm ®éng tíi
døt
HiÖu lùc vÒ ®èi t­
îng t¸c ®éng lµ c¸c
chñ thÓ chÞu sù t¸c
®éng cña v¨n b¶n
®ã

14
 Lưu ý khi áp dụng văn bản pháp luật
• Thời điểm áp dụng văn bản pháp luật?
• Các văn bản pháp luật quy định khác nhau về
cùng một vấn đề?
• Văn bản pháp luật do một cơ quan ban hành
có quy định khác nhau về cùng một vấn đề?
• Văn bản pháp luật mới không quy đinh hoặc
quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với
hành vi xảy ra trước ngày văn bản có hiệu lực?

Nguyễn Thị Yến 15

 Câu hỏi ôn tập chương
• 1. mọi quy tắc tồn tại trong xã hội có nhà nước đều được xem
là pháp luật?
• 2. Pháp luật là tiêu chuẩn duy nhất đánh giá hành vi của con
người?
• 3. Nguồn duy nhất để hình thành pháp luật đó là văn bản pháp
luật do nhà nước ban hành?
• 4. Trình bày các hình thức pháp luật trong lịch sử? Thế nào là
hình thức tiền lệ pháp? Câu nói tiền lệ pháp là hình thức pháp
luật lạc hậu thể hiện trình độ pháp lý thấp?
• 5. Văn bản pháp luật không có hiệu lực hồi tố.
• 6. Văn bản pháp luật do cơ quan nhà nước ở TW ban hành có
hiệu lực trong phạm vi toàn lãnh thổ,
Nguyễn Thị Yến 16