MAIKLING KUWENTONG PAMBATA

UNANG GANTIMPALA 2016

NI: ANNALYN LEYESA-GO
ISINALIN SA ILOKO NI CHRISTIAN SENTENTA

“NI APONG ISING KO NGA MAKAPASDAAW”

"Apong!"
Dagus ko inawag ni Apong Ising ta haan ko naigagara nga madadail `jay saka tay
ay-ayaam ko nga sundalo. Awit-awit na ajay walis tambo nga immasideg, impagarup
na nga adda dakis nga napasamak kinyak.
"Naan-anu ka Rico?"
Impakitak kinyak na jay nadadail ko nga ay-ayam.
"`Ti ammok mit nu anya napasamak kinyamun," makakatkatawa nga sungbat ni
Apong Ising.
Innala na `jay antyukos na `jay estante kin inuyos na tay espesyal nga pamdikkit `jay
unig `ti drawer na. Kinita na ajay nadadail nga saka tay ay-ayam, pinagtayyik-tayyik
na sana inikkan `ti espesyal nga pandikkit tay murdong na. Intalmig bassit, puyutan
biit, nayunam pay `ti pisil-pisil nga kasla agil-ilot tapnu kumapit.
"O kitam,nalapasen. Ngim pamagaam pay ta espesyal deta," palagip ni Apong Ising
bago na intuloy nagkaykay.
Isuna `ti Apong Ising ko nga makapasdaaw. Tartarimaanin na dagiti ay-ayam ko nga
madaddadael. Madi agbayag tay sango `ti ay-ayam ko nga kotse, edi nadadael tay
espadak kin `jay eroplanok ta timmama `jay daga, ni Apong ko Ising `ti
agtartarimaan dagiti. Kuna ni Apong, dati kanu 'suna nga agtar-trabaho jay pagar-
aramidan `ti ay-ayam ni Santa.
Ngim pimmanawen ta kumarkaru tay rayuma na gapu `ti lammi-is.
Madi lang nga ay-ayam `ti kaya na nga taramnen ni Apong Ising. Kaya na met lang
nga daitin amin nga abot. Abot `ti kili-kili ti bado, ulis, medyas kin shorts! Kuna ni
Apong, edi kanu balasang isuna al-alain da kanu isuna nga tagadait `ti lupot dagiti
ansisit.
Uray nadadail nga sapatos salsaluyutin nalang nga taramnin ni Apong Ising. Malagip
ko edi nadadail tay rubber shoes ko, inusar na ni Apong tay pirmi kapit na nga
pangpigkit. Ajay! Kimmipit tay sapatos nga nakanganga! Kuna ni Apong Ising,
nagtrabaho mit la kanu isuna `jay Marikina kas a sapatero.
Haan lang nga deta `ti kaya na nga aramidin ni Apong ko. Nalaing mit la nga agsala
kin aggiling ni Apong Ising. Nu maysa nak dagiti agsala inay eskwela, ni Apong
Ising `ti kaparehak nu agin-ensayo ak `jay balay. Abbang `jay kanawan, abbang `jay
kannigid tayyik kin agsinnukat `ti posisyon! Ammo na launay ni Apong Ising dagiti
dala. Isunga nu adda gundaway `jay eskwela, siak kanayun pilpilyin dagiti maestro
kin maestra. Nalaing nak kanu gamin agsala, dida ammo nalalaing gayam jay
kaparehak nga agsalsala.
Ni Apong Ising mit la `ti kanayun nga agisur-suro kinyak dagiti assignment ko, lalo
nu marabrabyan ni Nanay gapu `ti trabaho na. Isurat na `ti papel dagijay sungbatak.
Naminsan, haan ko malappedan agkudkud ti ulo, nagrigat gamin tay Math! Sanantu
kitan dagiti sagot ko nga kasla isuna tay maestrak.
"Laglagipim Rico," kuna ni Apong Ising," `ti pinagadal kin pinagsala kit agpadpada.
Nu madim saysaya-aten kada ensayo haan mo maala `ti usto.
"Apong, nadadael ko tay ay-ayam ko nga robot." Igim ko tay naisina nga takyag na
tay ay-ayam ko.
"Nan ta taramnik," sungbat ni Apong Ising. Innala na tay antyukos `jay estante kin
tay di nakamatmati nga pampigkit.
Ngim, haan kasla di damo nga nataramian na dagos tay takyag na `jay ay-ayam ko.
Tay dati nga nalpas na dagus `ti maysa pitik kit kasla inabot `ti trenta nga pitik adda
pay kadwa na singkwenta ng palakpak. Kuna ni Apong Ising, haan kanu kimmapit
tay pigkit ngim `ti tantyak kit agtag-tagirgir jay ima na.
Haan nga la nga dejay `ti napansin ku kin Apong. Naminsan, nabir-ak tay short ko
nga maki-ay-ayam `ti tinnarayan. Aramidin manin ni Apong Ising tay short ko,
innala na tay lata nga pagik-ikkan na `ti dagum kin sinulid. Ngim haan na mai-ubun-
ubun tay sinulid `jay abot `ti dagum. Kinartib na, binilot usar jay ramay, binasa `ti
bibig, dagiti mata na kit agkirim-kirim ta lalasinin na ngim haan na latta mai-ubun.
Kuna ni Apong, baka kanu nalapad lang `jay sinulid ngim `ti ammok isunga madi
na mai-ubun gapu tay pinagtagtagirgir tay takyag na.
Malim edi naminsan nga lawas, naipatukar `jay kaykayat ni Apong nga kansyon `jay
radyo na nga nangisit nga bassit. Inawis nga nagsala. Abbang `jay kannigid, abbang
`jay kannawan, tayyik... Ngim dagus nga nagsarding ni Apong. Nagtugaw isuna `jay
sopa sana imbaga nga nasakit kanu ejay gurong kin kasla agtartaray kanu isuna nga
nabayag.
Maysa aldaw, nagawed nak nga iggim tay nangatu a gradok. Maka-ay-ayatak launay
gapu ta napirpik ku mit langngin tay eksam ko `ti Math. Ngim ni Apong Ising kit
mingmingmingan na lattan `jay papel. Kasla haan maragragsakan isu, isunga
mangrugi nak nga agdanagin.
Haan lang ngayam nga siak makalalasin kin Apong Ising. Nangngig ko na minsan
ni inang imbaga na kin ikit Myra nga masapul kanun nga ipakita ni Apong `ti
doktorin. Kumarkaru tay pinagtagtagirgitpinagtagtagirgit `ti ima kin gur-gurong na.
Agtagtagirgir tay ima kin gur-gurong na? Hayna. Inya ngata marikrikna ni Apong
agdanagak man?
Baka `ti gapu na mit kit tay ingted ko nga puto di kalman?
Madi mit la gamin Titan ko malpas nak mangan gasjay. Uray la nagtagirgir tay imak
kin sakak uidi agkiskissay nak `jay banyo. Nu baka trangkaso mit `ti sakit ngkaso
mit ti sakit ni Apong Ising? Di naminsan nga lawas agtagtagirgir nak mit lang. Baka
mit naakaran kinyak ni Apong Ising.
Di naminsan nga aldaw, ingyapan ni inang kin ikit Myra ni Apong Ising `ti
espesyalistaespesyalista. Doktor mit la kanu `ti gasjay kuna ni inang.
"Espesyalista, espesyal ngamin ni apong mo", kuna ni Apong Ising kasla nabasa `ti
panunot ko.
Kas adda da jay doktor adda nak mit eskwela. Madik malappidan agpanunnit.
Kasatnu ngayon nu imbaga tay diktor nga naakarak ni apong ko.
Madik gamin ital-talik ni inang. Haan ko kanu iwar-wara kuma `ti nagpangresak nga
tis-tisyu tapnu madi agwaras ti sakit jay balay.
Nalpas klasek, nagawed dagusin pinayapak langngin ni Gani nga karruba me, madik
kinitan jay lawlawa nga na tiliw nan.
Apagsirrik ko jay balay awan `ti nagbaliw la unay. Apagdippil nak nga inungngo ni
inang, ni apong mit jay muging ko. Kasla sabong nga Rosa's latta mit tay bibig na
nga nakaisem.
Edi rabie nga kumkumutan nak ni inang haan ko nalappidan toy bagik nga agdamag
jay kasasaad ni Apong Ising.
"Addsakit kanu sakit ni Apong mo, Parkinson's awag kanu jay sakit na," isplikar ni
inang.
Park? Park? Sakit ba dejay ti kanayun mapan parki nu haan mapmapan ti parki?
Naakaran ba isuna di adda gurigur ko?
Napakatawa bassit ni inang `jay damag ko.
"Haan nga makapaakar ti Parkinson's anakku, nu adda kastam nga sakit adda basset
a parte toy utak mo a barado gapu `ti pinagtagtagirgir ni Apong Ising mo, isplikar ni
inang.
Sumalun-at pay garod ni Apong? Agimbag pay garod tay tagirgir na?
"Haanin" nalidday a sungbat ni Inang. Ngim adda mit ti tumarin na nga agas. Ngim
adda `ti aldaw nga haan nga nakaru pinagtagtagirgir ni Apong m, adda mit latta
aldaw nga marigatan suna nga tumakder.
Nalidday nak jay kuna ni Inang. Inungnho nak tay muging ko saka nak pinaligapan
nga," Isunga awatem.ni apong mo ta haan maaramid dagiti ban-banag nga kanayun
n ar-aramidin. Nu agungit kin nu maliday launay, tulungam isuna nga rumagsak
Rico, ha?
Timmakder nak kin nagkari. Madik man launay maawatan jay Parke ni Inson, ma-
aw-awatak nga haan nga rumbeng nga malid-liday ni Apong.
Limmabas `ti aldaw, kadkadlawan dagiti imbaga ni Inang. Malid-liday ni apong
kanayun, nu edi kit napigsa isuna nga agkansyon jay abay `ti bassit na nga radyo
tatta kit saning-ing langngin mangmangngigin kas a nakatan-aw jay adayo. Uray
Inya pilit ko kin Apong nga agsala kami haan na latta kayat ta agkakapoy kanu ni
Apong. Uray Inya nga awis ko kinya na nga apan kami Parki tapnu makita na dagitay
kumare na ngim haan na latta kayat ta agtagirgir kanu tay saka na.
Kasranuk ngta paragsakin ni Apong ko ng dungngok?
Naminsan agpunpunas isuna ti pinggan ngim bigla nga gimmalis tay pinggan ijay
ramay ni Apong. Krasss! Narumik `ti babassit tay nangina nga pinggan ni Apong.
Naulimik na mit nga winalisan dagus jay babassit nga narumik nga pinggan ni Inang.
Inapros ni Inang tay likod ni Apong saka na angaw nga imbaga nga tuno bigat plastik
pinggang tayun.
Immisim ni Apong Ising nariknak tay lidday `ti kita `ti mata na nga agkuskusipit.
Madik nalappedan agsao," basul atuy ni Inson"
Masmasdaaw ni Inang dagiti imbagak, "Asinnu kadi ni Inson?"
"Ni Inson makinkanya jay Parkin isu ti gapu ta adda Inson ni Apong"
Nabayag nga nakakita kinyak ni Inang kin Apong sa da impaggaak nagkatawa.
"Hahahaha!" paggaak ni Apong Ising kasla chicharon nga nasarangsang. Nabayag
manipud idi naudik nangngig nagkatawa gasjay ni Apong. Naparagsak ko ni Apong.
Inarakop ko ni Apong malpas punasan jay luwasit tay igid ti mata na.
"Parkinson's" pag-usto ni Apong." Iyan ang sakit ko, madik naala datoy `jay parki
kin nakarkaru nga haan kin Inson."
Inaprusan na tay ulok ni Apong.
"Adu, adu `ti agbaliw apok, haam ko maaramedin dagiti banbanag nga dati maar-
aramed ko."
"Kasla ana kuma?" Damag ko.
"Nu dati kit siyak `ti agdadait dagiti badom nga madad-dael tatta baka haan ko
maaramedin." Kuna ni Apong.
"Ustu lang, agad-adal kami mittin nga agdait `jay eskwela uray ta laylayan ta faster
kayakun nga daitin." Pinagpalastug ko kin Apong.
"Haan nak mit lang makadaras agkutin, haan ko daras maluton tay paboritom nga
inggisa nga kamatis kin itlog `ti pammigat." nayon pay ni Apong.
"Kada sabado tayo lutwen tapnu awan sirrik ko urayik uray maaldawan. Awan
kapadpada na gamin tay luto ynga iingisa."
"Kit kasatnu ngayon nu agsalala ta nu haan magmagna ta kit agkurri tay tagirgir ko?
Nu daduma gamin haan ko maikuti tay sakak. Damag ni Apong.
"Ah! Eh kadwaan kayo nga aginana aginggat agmayat rikna ta saka yu.
Ustu edi napalabas nga ragragsak `ti paskua siak nangabak iti 'stop dance'. Nu
kaspangarigan nga agsardeng tayo agsala ay kit kasla ensayo kin a para ti sumarumo
ng ragragsak ti paskua."
Nagkatawa ni Apong, ni Inang mit kit immisem.
"Kasatnu ngayon mit garod nu nawara ako mangan, mapunnok wara tay lamesaan?
Nu gamin adda Parkinson's mu nabayag ka mangan kin makangalngalin."
"Mabalin mit punasan tay lamisaan kin laban tay lupot nga marugtan." Iti sungabat
ko.
Napaulimik ni Apong Ising kin nagpapanunot." Kasatnu ngay nu madi nak
makarasita napigsan? Mabalin nga dumteng tu tay aldaw nga puro nak tu lang
arasaasen?"
"Eh di kanayun nak ta abay yu tapnu mangngig kayu tapos agarasaas nak mit lang
tapnu haan nak ungtam ni Inangen nga napigsa boses kun." inaprusan ni Apong tay
buok ko kin nagdamag ulit, " Kit kasatnu ngay nu haan nak makaisimen ngamin nu
adda Parkinson's nu gamin haan ka makaisem uray aglaglag-uy ta pusom ti ragsak.
Napanunit nak jay kuna ni Apong.
"Aglaglag-oy ta puso? Eh di iyasideg ko tay lapayag ko itta barukong mo tapnu
mangngig ko nu aglaglag-oy ta puso yu. Kin siak nukan ti umisim para kinya ta nga
duwwa."
Timmakder ni Apong Ising saka nak inrakop." Adu ti agbaliw Rico gapu datoy sakit
ko." Inarakop ko mit ni Apong uray adu ti agbaliw isuna latta ti apong ko nga
makapaasdaaw.