FILIPINO
Pabula
Ano ang Pabula?: Ito ay kuwento na
mga hayop ang mga tauhan at nag-
iiwan ng aral sa mambabasa.
Mga halimbawa ng pabula:
Ang aso at ang Uwak
Ang daga at ang Leon
Natalo rin si pilandok
Si Paruparo at si Langgam
Si Pagong at si Matsing
Pabula- ay nagmula sa salitang Griyegong
muzos na ang ibig sabihin ay “myth” o
“mito”
Aesop- Isinilang ang pabula na gumagamit
ng mga hayop na nagsasalitang parang mga
tao bilang pangunahing tauhan.
Aesop- (620 BCE)
-ama ng mga sinaunang pabula (Ancient
fables)
-isang kuba at lumaking isang alipin.
-200 na pabula
MGA MANUNULAT NG PABULA
Babrius-manunulat ng koleksyon ngmga
pabulang nasusulat sa Griyego.
Phaedrus- kauna-unahang nagsalin sa
Latin ng mga pabula ni Aesop.
Maikling Kuwento
Maikling Kuwento: Ay isang masining
na anyo na panitikan na naglalaman
ng isang maikling salaysay tungkol
sa isang mahalagang pangyayari na
kinabibilangan ng isa.
Diogracias A. Rosario: Ang tinuring
na “Ama ng Maikling Kuwento”.
Mga Elemento ng Maikling Kuwento:
Tauhan: Ang mga nagbibigay buhay sa
maikling kuwento.
Tagpuan: Ang panahon at lugar kung
saan nangyari ang maikling kuwento.
Banghay: Ito ang maayos at wastong
pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari.
>Simula: Dito ipinakikilala ang
tauhan at ang tagpuang iikutan ng
kuwento.
>Suliranin: Ito ang problemang
haharapin ng mga tauhan sa kuwento
>Tunggalian: Dito makikita ang
pikikitunggali ng pangunahing tauhan
sa mga suliraning kanyang
kahaharapin.
> Wakas: Ang kinahinatnan o
resolusyon ng kuwentong maaring
masaya o malungkot.
Ang Tunggalian ay may apat na
uri:
- Tao laban sa Tao
- Tao laban sa Lipunan
- Tao laban sa Sarili
- Tao laban sa Kalikasan
Kasukdulan: Ito ang pinakamataas na
pangyayari sa kuwento.
Kakalasan: Dito bumababa ang takbo
ng kuwento. Ito ay nagbibigay ng
daan sa wakas.
Paksang diwa: Ito ang pinaka-
kaluluwa ng maikling kuwento.
Kaisipan: Ito naman ang mensahe ng
kuwento
Saglit na Kasiglahan: Naglalahad ng
panandaliang pagtatagpo
Mga Bahagi ng Maikling Kwento
1. Simula
Kabilang sa simula ang mga tauhan,
tagpuan, at suliranin. Sa mga tauhan
nalalaman kung sinu-sino ang
magsisiganap sa kwento
Sa tagpuan nakasaad ang lugar na
pinangyarihan ng mga aksyon o mga
insidente kasama na dito ang panahon
kung kailan naganap ang kwento.
2. Gitna
Ang gitna ay binubuo ng saglit na
kasiglahan, tunggalian, at
kasukdulan.
3. Wakas
Ang wakas ay binubuo ng kakalasan at
katapusan.
Mga Uri ng Maikling Kwento
1. Kwento ng Tauhan
Inilalarawan dito ang mga
pangyayaring pangkaugalian ng mga
tauhang nagsisiganap upang mabigyan
ng kabuuan ang pag-unawa sa kanila
ng isang mambabasa.
2. Kwento ng Katutubong Kulay
Binibigyang diin dito ang
kapaligiran at mga pananamit ng mga
tauhan, ang uri ng kanilang
pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao
sa nasabing lugar.
3. Kwentong Bayan
Inilalahad dito ang mga kwentong
pinag-uusapan sa kasalukuyan ng
buong bayan.
4. Kwento ng Kababalaghan
Dito pinag-uusapan ang mga
salaysaying hindi kapanipaniwala.
5. Kwento ng Katatakutan
Naglalaman naman ito ng mga
pangyayaring kasindak-sindak.
6. Kwento ng Madulang Pangyayari
Binibigyang diin ang kapanapanabik
at mahahalagang pangyayari na
nakapagpapaiba o nakapagbago sa
tauhan.
7. Kwento ng Sikolohiko
Ito ang uri ng maikling kuwentong
bihirang isulat sapagkat may
kahirapan ang paglalarawan ng
kaisipan. Ipinadarama dito sa mga
mambabasa ang damdamin ng isang tao
sa harap ng isang pangyayari at
kalagayan.
8. Kwento ng Pakikipagsapalaran
Nasa balangkas ng pangyayari ang
interes ng kwento ng
pakikipagsapalaran.
9. Kwento ng Katatawanan
Ito ay nagbibigay-aliw at
nagpapasaya sa mambabasa.
10. Kwento ng Pag-ibig
Ito naman ay tungkol sa pag-iibigan
ng dalawang tao.
Ang Mahiwagang Tandang
Tauhan:
Lokus a Mama- ang ama ni
Bagoamama;asawa ni Lokus a Babae.
Lokus a Babae- ang ina ni
Bagoamama; asawa ni Lokus a Mama.
Bagoamama- anak nina Lokus a Mama at
Lokus a Babae.
Bagoamama- anak nina Lokus a Mama at
Lokus a Babae.
Mahiwagang Tandang- ang manok na
nagsasalita at may angking hiwaga.
Sultan Abdullah- ang sultan ng
Kaharian ng Agamaniog.
Reyna Aliah- ang reyna ng Kaharian
ng Agamaniog.
Sabandar/Kanankan
- isa sa dalawang pinagkakatiwalaang
mangsasangyaw ng sultan.
Guwardiya 1 at 2
bantay ng palasyo.
Bata 1 at 2
-mga kalaro ni Bagoamama sa palasyo.
Dama 1at 2
-mga alalay ng reyna at ng sultan.
Mga Mandirigma
-mga magigiting na kawal ng sultan.
Taumbayan- mga mamamayan ng Kaharian
ng Agamaniog
Korong Babae- pangkat ng kababaihang
tagapagsalaysay.
Korong Lalaki- pangkat ng ka
tagapagsalaysay.
Dula
Ang Dula ay isang uri ng panitikang
ang pinakalayunin ay itanghal sa
tanghalan.
Mga Dulang Panlansangan:
Tibag: Ito ay isinigawa tuwing bayan
ng Mayo tungkol sa paghahanap ni
Santa Elena sa krus na pinagpakuan
kay Kristo.
Senakulo: Inilalarawan dito ang
simula ng lahat-ang paglalang kay
Eba at Adan, ang pagsilang kay
Jesus, ang Kanyang kamatayan, at
muling pagkabuhay.
Panunuluyan: Ito ay isinigawa tuwing
sasapit ang Pasko, Disyembre 24 ng
gabi bago mag-misa de gallo. Sina
Maria at Jose ay naghahanap ng bahay
na masisilungan at mapagsisilangan
kay Hesus.
Moriones: Ito ay dulang
panrelihiyong ginaganap sa mga
lansangan sa lalawigan ng Mindoro at
Marinduque tuwing Mahal na Araw. Ang
mga karakter na gumaganap ay
nakasuot o naglalagay ng mga
maskarang may iba’t ibang kulay at
iba pang palamuti o guhit sa
kanilang katawan.
Santakrusan: Ito ay dulang
panlasangan at panrelihiyon kung
saan isang marangyang parade ng mga
sagala at konsorte ang nagaganap..
Bahagi ng Dula
1. Yugto – ito ang bahaging
pinanghahati sa dula. Inilalahad ang
tabing bawat yugto upang
makapagpahinga ang mga natatanghal
gayon din ang mga nanonood.
2. Tanghal – kung kinakailangang
magbago and ayos ng tanghalan, ito
ang ipinanghahati sa yugto
3. Tagpo – ito ang paglabas masok ng
mga tauhang gumaganap sa tanghalan
Mga Elemento ng Dula:
A. Banghay – binubuo ng paglalahad
kaguluhan at kakalasan ang banghay
ng isang dula
1. Paglalahad – ay isng tuwiran o
pakahiwatig na panimula. Sa
bahaging, ito ipinapakilala ang mga
tauhang lugar, panahon, tunggalian
at ang maaring maganap sa kabuuang
aksyon
2. Ang Kaguluhan – sa bahaging ito
lumilinaw at nababago ang pagkatao
ng pangunahing tauhan gaya rin ng
kanyang pakikipagtunggali sa anumang
balakid ng kanyang kinakaharap
3. Ang kakalasan – sa bahaging ito
nagluluwag ang dating masikip, at
matinding pagtatagisan ng tauhan o
ng mga pangayayari
B. Tauhan – ang tauhang nagbabago
habang umuunlad ang aksyon sa dula;
at ang tauhang walang pagbabago mula
sa simula ng dula hanggang sa
matapos ito.
C. Diyalogo – maipaalam sa manonood
o mambabasa ang mga nangyayari,
mangyayari, at nagaganap sa isip ng
tauhan
Alamat
Ang isang Alamat o Legend sa Ingles
ay mula sa salitang legendus, na
nangangahulugang “upang mabasa”.
Isang mahalagang bahagi ng kulturang
Pilipino ang mga alamat. Ang mga ito
ay nagsasaad kung paano nagsimula
ang mga bagay-bagay.
Karaniwan itong nagtataglay ng mga
kababalaghan o mga di kaparaniwang
pangyayari.
Ekspresyong naghahayag ng
posibilidad.
Baka
Maari
Marahil
May posibilidad bang
Posible kayang..
Pwede kaya ang…
Siguro
Sa palagay ko
Tila
Malamang
Mga Ekspresyong nagpapahayag ng
patunay (pagsangayon)
Oo
Totoo
Tunay na…
Sigurado
Tama
Retorikal
Pang-angkop – mga katagang nag-uugnay sa
panuring at salitang tinuturingan.
-na, ng, g
Pang-ukol – nag-uugnay sa isang
pangngalan sa iba pang mga salita sa
pangungusap.
-sa, ng, kay/kina, alinsunod sa/kay,
laban sa/kay, ni/nina, ayon sa/kay,
hinggil sa/kay, ukol sa/kay, para
sa/kay, tungkol sa/kay
Pangatnig – nag-uugnay ng dalawang
salita, parirala, o sugnay
- at, pati, o, ni, maging, bunga, kaya o
kaya naman, kapag, pag, kung, basta,
ngunit, subalit, datapwat, bagama’t
Mga uri ng pangatnig:
-Pangatnig na pandagdag: nagsasaad
ng pagouno o pagdaragdag ng
impormasyon.
Halimbawa: at, pati
-Pangatnig na pamukod: Nagsasaad ng
pagbubukod o paghihiwalay.
Halimbawa: o, ni, maging
-Pagbibigay sanhi/dahilan: Nag-
uugnay ng mga lipon ng salitang
nagbibigay-katiwaran o nagsasabi ng
kadahilan.
Halimbawa: dahil sa, sapagkat,
palibhasa
-Paglalahad ng bunga o resulta:
Nagsasaad ng kinalabasan o
kinahinatnan
Halimbawa: bunga, kaya o kaya naman
-Pagbibigay ng kondisyon: Nagsasaad
ng kondisyon o pasubali.
Halimbawa: kapag, pag, kung, basta
-Pagsasaad ng contrast o
pagsalungat: Nagsasaad ng pag-iba,
pagkontra o pagtutol
Halimbawa: ngunit, subalit,
datapwat, bagama’t

Sanhi at Bunga
Sanhi- Ang tumutukoy sa pinagmulan o
dahilan ng isang pangyayari.
Bunga- Ang kalabasan o dulot ng
naturang pangyayari.
Ang mga pang-ugnay na nagpapakita ng
sanhi o dahilan:
Sapagkat/pagkat, dahil/dahilan sa,
palibhasa, at kasi/nagging
Ang mga pang-ugnay na nagpapakita ng
bunga o resulta:
Kaya/kaya naman, dahil dito, bunga
nito, tuloy