Formiranje budžeta

Dokument okvirnog budžeta

Dokument okvirnog proračuna institucija BiH za razdoblje od 2019. do 2021. godine sadrži
sljedeća poglavlja:
Poglavlje 1: Uvod u Dokument okvirnog proračuna institucija BiH za razdoblje od 2019. do
2021. godine
Poglavlje 2: Srednjoročne makroekonomske pretpostavke i projekcije
Poglavlje 3: Srednjoročne fiskalne projekcije
Poglavlje 4: Proračunski prioriteti za razdoblje 2019. - 2021. godina
Poglavlje 5: Upravljanje rashodima na razini institucija BiH

Dokument okvirnog budžeta

Za svakog proračunskog korisnika, dokumentacija programskog proračuna, između ostalog

obuhvaća:
· opis svakog programa i operativne ciljeve
· pregled programskih aktivnosti svakog programa
· sredstva alocirana na svaki od programa
· rezultate (mjere učinka) na razini programske aktivnosti koje planiraju ostvariti sa
sredstvima dodijeljenim proračunom za svaki programa.
Sljedeći koraci u procesu usvajanja proračuna su:
· DOP usvojen od strane Vijeća ministara objavljuje se na internetskoj stranici Ministarstva
financija i trezora BiH.
· Ministarstvo financija i trezora BiH, nakon izvršenih analiza zahtjeva proračunskih
korisnika po Instrukciji broj 2 i obavljenih konzultacija sa svim proračunskim korisnicima,
sačinjava Nacrt zakona o proračunu institucija BiH i međunarodnih obveza BiH za 2019.
godinu i isti dostavlja na razmatranje i usvajanje Vijeću ministara BiH.
· Vijeće ministara razmatra i usvaja Nacrt zakona o proračunu institucija BiH i međunarodnih
obveza BiH za 2019. godinu, nakon čega se isti, sukladno odredbama Zakona o financiranju
institucija BiH („Službeni glasnik BiH“, broj 61/04,49/09, 42/12, 87/12 i 32/13) dostavlja
Predsjedništvu BiH.
· Predsjedništvo BiH usvaja Prijedlog zakona o proračunu institucija BiH i međunarodnih
obveza BiH za 2019. godinu i dostavlja Parlamentarnoj skupštini BiH. · Objava proračuna
nakon parlamentarnih rasprava i usvajanja
Poglavlje 2: Srednjoročne makroekonomske pretpostavke i projekcije U ovom poglavlju
iznesene su osnovne makroekonomske pretpostavke na kojima su zasnovane projekcije
prihoda od neizravnih poreza iznesene u idućem poglavlju i sukladno preliminarnim
procjenama Nacrta proračuna institucija BiH za razdoblje od 2019. do 2021. godine. Iznesene
makroekonomske projekcije pripremila je Direkcija za ekonomsko planiranje BiH.
I Projekcije ekonomskog rasta u 2018. – 2019. godine
Prema projekciji DEP-a očekuje se da bi stopa realnog rasta BDP-a u 2018. godini mogla
iznositi 3,2%.
Pretpostavlja se da bi ključni oslonac ekonomskog rasta u 2018. godini trebala predstavljati
domaća tražnja. Naime, povećanje ukupne ekonomske aktivnosti u zemlji uz očekivano
povećanja industrijske proizvodnje i gađevinskih radova praćeno povećanjem broja
zaposlenih i prihoda od izvoza trebalo bi rezultirati povećanjem raspoloživog dohotka, a
samim tim i povećanjem privatne potrošnje koja će kao i prethodnih godina predstavljati
ključni oslonac ekonomskog rasta.
S druge strane, imajući u vidu visoku razinu javne potrošnje u okviru BDP-a u BiH i napore
koji se ulažu kroz proces fiskalne konsolidacije u 2018. godini se ne očekuje značajniji rast
javne potrošnje.
Investicije bi u 2018.godini za razliku od prethodnih mogle imati značajniji rast a samim tim i
veći doprinos u očekivanom rastu BDP-a u 2018. godini. Tijekom 2018. godine očekuje se
povećanje privatnih i naročito javnih investicija. Povoljno eksterno okruženje koje bi se
trebalo manifestirati kroz pojačanje izvozne tražnje u 2018. godini trebalo bi omogućiti
nastavak visoke razine vanjskotrgovinske razmjene u BiH.
Tako se u 2018. godini u Bosni i Hercegovini očekuje povećanje izvoza od 7,3% u realnom
smislu, pri čemu je projicirana stopa rasta izvoza roba 8,1% usljed povećanja proizvodnje u
okviru prerađivačke industrije, dok je očekivani rast izvoza usluga 5%.
S druge strane, jačanje ekonomske aktivnosti u zemlji uz očekivani rast investicija rezultirala
bi realnim povećanjem uvoza od 4,8% u odnosu na prethodnu godinu.
Očekivani rast uvoza roba je 4,9%, dok je očekivana stopa rasta uvoza usluga nešto niža i
iznosi 3%.
Usljed ovog trenda kretanja izvoza i uvoza, u 2018. godine se očekuje stagnacija
vanjskotrgovinskog bilance tako da bi vanjskotrgovinska bilanca imao neutralan doprinos na
očekivani ekonomski rast u BiH u 2018. godini.
Raspoloživi podaci BHAS-a za 2017. godinu ukazuju da je Bosna i Hercegovina u 2017.
godini ostvarila povećanje fizičkog obujma industrijske proizvodnje od 3,1% u odnosu na
prethodnu godinu, te da je ovaj rast bio praćen povećanjem broja zaposlenih osoba u okviru
iste.3 Ovo predstavlja nastavak trenda rasta iz prethodne godine i uglavnom je posljedica
izrazito povoljnog međunarodnog ekonomskog okruženja kako u zemljama EU, tako i u
zemljama regiona.
Određeni indikatori poslovnog povjerenja i povjerenja potrošača kao što je ESI (Economic
Sentiment Index), kao i neki kratkoročni pokazatelji ukazuju da se trend visoke razine
ekonomske aktivnosti u zemljama EU nastavlja i u 2018. godini. Pored prerađivačke
industrije gdje izvozna tražnja ima primarnu ulogu, tijekom 2018. godine očekuje se i
značajniji doprinos sektora za proizvodnju električne energije.
Naime, pod predpostavkom povoljnijih hidroloških prilika tijekom 2018. godine očekuju se
bolji rezultati u proizvodnji električne energije samim tim i veći doprinos rastu industrijske
proizvodnje.
Tako se uz predpostavku nastavka trenda rasta proizvodnje u prerđivačkoj industriji,
povećanje proizvodnje električne energije i tradicionalno dobre rezultate u okviru sektora
rudarstvo prema projekcijama DEP-a u Bosni i Hercegovini u 2018. godini može očekivati
rast fizičkog obujma proizvodnje od oko 5%.
Prema projekcijama Evropske komisije u EU 28 takođe se očekuje postepeno smanjenje stope
nezaposlenosti u 2018. godini. Pored toga, razina investicija i obujam vanjsktrgovinske
aktivnosti u BiH (DEP projekcije) bi mogao utjecati na kreiranje radnih mjesta odnosno
intenzitet zapošljavanja.
Uz rast potražnje i bolji poslovni ambijent očekuju se veće mogućnosti zapošljavanja naročito
u privatnom sektoru.
Prema navedenim dešavanjima u BiH se u 2018. godini može očekivati rast broja zaposlenih
osoba od 2,7% g/g, odnosno prosječne neto plaće od 1,9%.
Ukupni depoziti u prvom mjesecu 2018. godine iznosili su 19,92 mlrd. KM uz rast od 11,2%
g/g.
Od ovoga iznosa na depozite stanovništvu se odnosilo 11,29 mlrd. KM uz rast od 5,4% g/g
dok su depoziti nefinancijskih preduzeća iznosili 4,91 mlrd. KM uz rast od 19,5% g/g.
Depoziti ova dva sektora čine najveći dio depozita na računima bh. banaka (preko 80%), tako
da njihov rast glavna determinanta rasta ukupnih depozita
Strana izravna ulaganja u 2019. godini bi se kretala oko 2,3% BDP.
Uz pretpostavku da dođe do dugo najavljivane prodaje ili pronalaženja statreškog partnera
kompanija u državnom vlasništvu“ BH Telekom“ d.d. Sarajevo i „HT Telekom“ d.d. Mostar
došlo bi do značajnog priliva stranih sredstava.
Uz promjenu uslova na elektroenergetskom tržištu došlo bi i do početka u realizaciji hidro i
termoenergetskih projekata koji su trenutno u zastoju ( „TE Ugljevik 311“ te „HE Ulog“ i
„HE Mrsovo“).
Tabela 1: Osnovni indikatori na tržištu rada BiH
2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
Broj zaposlenih u EU 28 (g/g) 1,4% 1,0% 0,8% n/a n/a
Stopa nezaposlenosti u EU 28 7,8% 7,3% 7,0% n/a n/a
Stope rasta broja zaposlenih lica
u BiH (g/g) 2,8% 2,7% 2,6% 2,5% 2,5%
Stopa registrovane nezaposlenosti
u BiH 39,6% 37,8% 36,2% 34,7% 33,3%
Stope rasta prosječne neto plate
u BiH (nom. g/g) 1,5% 1,9% 2,4% 2,7% 2,8%

III Rizici po makroekonomske projekcije

Rizici za ostvarivanje navedenih projekcija se mogu klasificirati u dvije grupe i to na vanjske i
unutarnje.
Posljednja istraživanja međunarodnih financijskih institucija ukazuju na to da su eksterne
prilike iznimno povoljne te da vanjski rizici barem (neostvarivanje pretpostavki jačanja
ekonomskog rasta u eksternom okruženju) kad je u pitanju kratki rok nisu izvjesne.
S duge strane, veću prijetnju predstavljaju unutrašnji izazovi odnosno unutrašnjih rizika u
Bosni i Hercegovini.
Unutrašnje rizike predstavljaju složen sustav donošenja odluka i formiranje vlasti nakon općih
izbora u 2018. godine. Eventualna kašnjenja u procesu formiranja vlasti bi se mogla negativno
odraziti na planiranu dinamiku izvšenja javnih investicija što bi se sigurno odrazilo i na
ukupni ekonomski rast.
Što se tiče rizika u srednjem roku za razdoblje 2019.-2021. godina oni se odnose na migraciju
stanovništva iz BiH posebno mladog, obrazovanog i kvalificiranog što bi se moglo rezultirati
smanjenjem produktivnosti i sporijim rastom BDP-a od projiciranog.
Rizici kada je u pitanju industrijska proizvodnja identični općim rizicima, s tim da se njima
još mogu pridodati rizici u vidu nepovoljnih hidrometeroloških prilika pošto sektor za
proizvodnju električe energije u dobroj mjeri ovisi od istih.
U srednjem roku rizik za projicirano jačanje industrijske proizvodnje mogla bi predstavljati
eventualna usporenja u reformskim procesima koja imaju za cilj unaprijeđenje poslovnog
okruženja u zemlji.
Svaka odstupanja od pretpostavljenih kretanja cijena domaćih i eksternih faktora koji
determiniraju bh. cijene mogu utjecati na ukupnu razinu inflacije 2019-2021. godine. To su
ujedno i osnovni rizici za projekcije
Prethodno navedena kretanja mogu se očekivati samo ako ne dođe do značajnih poremećaja
izvana u smislu ekonomskih poremećaja glavnih vanjskotrgovinskih partnera BiH, a koje bi
utjecale na loše performance u vanjskotrgovinskom sektoru, slabljenje industrijske
proizvodnje, investicija i krajnje potrošnje. Ovakva negativna kretanja odrazila bi se na bh.
bankarski sektor u vidu daljnjeg povećanja nenaplative aktive, odnosno kredita, pada
potražnje za novim kreditima, povećanja kamatnih stopa na kredite, a u ekstremnom slučaju i
odljeva domaćih depozita. Iako se sa sigurnošću ne može tvrditi, ali eventualni rizik za
projekcije vanjske trgovine bi mogli predstavljati sve izraženiji protekcionizam, usporavanje
svjetske trgovine i sve izvjesniji trgovinski ratovi velikih svjetskih trgovinskih sila što bi se
negativno odrazilo i na Bosnu i Hercegovinu.
U cilju održanja i jačanja fiskalne stabilnosti, u idućem se razdoblju preporučuje:
1. Dalje jačati fiskalnu koordinaciju kroz rad Fiskalnog vijeća BiH i usvajanje
sveobuhvatnih Globalnih okvira fiskalne bilance i politika u BiH, s konkretnim
podacima o stavkama prihoda, rashoda, financiranja i sukladno fiskalnim ciljevima za
BiH konsolidirano i za svaku od razina vlasti pojedinačno.
2. Uskladiti raspodjelu proračuna s prioritetnim politikama, utvrđenim Srednjoročnim
programom rada institucija BiH (Odluka o postupku srednjoročnog planiranja,
praćenja i izvještavanja u institucijama BiH-“Službeni glasnik BiH“, broj 62/14) i
drugim strateškim dokumentima Vijeća ministara.
3. Uzimajući u obzir utvrđene prioritete, osigurati sredstva iz proračuna za financiranje
kapitalnih izdataka sukladno usvojenim odlukama Vijeća ministara BiH.
4. Nastaviti reformu jačanja upravljanja javnim financijama u BiH, u cilju daljnjeg
unaprjeđenja programskog budžetiranja. Za kvalitetno upravljanje javnim financijama,
a posebice u ambijentu globalne krize i pada prihoda, od krucijalne je važnosti
pravilno usmjeravanje sredstava. S obzirom na ograničenost proračunskih sredstava,
bh. vlasti moraju usporediti prioritete i učinke programa, usluga i aktivnosti bh. javnog
sektora, kako bi omogućile da se najbitniji programi i aktivnosti financiraju, da se isti
provedu na najučinkovitiji način i da omoguće poreznim obveznicima u BiH da dobiju
vrijednost za uloženi novac.
5. . Usvajanjem Odluke o postupku srednjoročnog planiranja, praćenja i izvješćivanja u
institucijama Bosne i Hercegovine («Službeni glasnik BiH», broj 62/14) osigurane su
pretpostavke da institucije BiH razvijaju kvalitetniju stratešku osnovu za srednjoročno
planiranje, te su aktivnosti tijekom 2017. godine usmjerene ka jačanju međusobne
veze procesa srednjoročnog planiranja i proračunskog procesa (posebice u dijelu
usklađenosti ciljeva, programa, aktivnosti, projekata, pokazatelja i dr.). Ured
koordinatora za reformu javne uprave realizira pojekt ”Jačanje kapaciteta za strateško
planiranje i razvoj politika – faza II (SPPD II) kojem je opći cilj jačanje procesa
strateškog planiranja i donošenja javnih politika u organima javne uprave.
Tabela 3.1. Projekcija ukupnih prihoda od neizravnih poreza

Makroekonomski pokazatelji FbiH

Tabela 2: Makroekonomski pokazatelji i projekcije za BiH (2017. –
2020.)

Tabela 3: Makroekonomski pokazatelji Federacije BIH za period

2015.–2020. godina
Makroekonomski pokazatelji FBiH javni prihodi
Konsolidirana tabela - Federacija BiH u mil. KM
PROJEKCIJA
NAZIV 2016 2017 2018 2019 2020
I POREZNI PRIHODI 3.705 3.791 3.899 4.040 4.203

1. Prihodi po osnovu indirektnih poreza sa Jedinstvenog računa 2.971 3.033 3.128 3.256 3.405

2. Prihodi po osnovu putarine 0,10 KM/l za autoceste 76 77 79 81 83

3. Porez na dobit 246 261 264 268 272
Ostali porezi 1 1 1 1 1
4. Porez na dohodak 315 320 325 331 338
5. Porezi gradana 97 101 102 103 105
II NEPOREZNI PRIHODI 1.034 1.043 1.096 1.107 1.125

1. Naknade i takse, novčane kazne i ostali neporezni prihodi 502 532 513 518 524

2. Posebne naknade 199 207 210 212 215

3. Federalne naknade za upotrebu puteva 29 30 31 32 33
4. Ostali neporezni prihodi, od čega: 304 274 342 345 353
dividende 78 93 94 94 94
prihodi krajnjih korisnika 192 147 215 217 224
prihodi od GSM licence 0 0 0 0 0
grantovi za budžetsku potrošnju 0 0 0 0 0
ostalo 33 34 34 34 34
UKUPNO POREZNI I NEPOREZNI PRIHODI (I + II) 4.740 4.835 4.995 5.147 5.328
III VANBUDŽETSKI FONDOVI 2.983 3.062 3.108 3.181 3.254
1. Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 1.647 1.691 1.716 1.756 1.797
2. Doprinosi za zdravstveno osiguranje 1.200 1.232 1.250 1.279 1.309
3. Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 136 140 142 145 148
UKUPNO PRIHODI (I + II + III) 7.722 7.897 8.103 8.328 8.582

GDP FBiH * 19.702 20.324 21.309 22.409 23.668

% učešća u GDP-u FBiH 39% 38% 37% 36%
GDP BiH 30.389 31.709 33.245 34.962 36.925
% učešća u GDP-u BiH 25% 24% 24% 23%

NAPOMENA: GDP Federacije BiH izračunat na bazi učešća krajnjoj potrošnji. Ukupan iznos javnih prihoda u Federaciji BIH ne uključuje prihode javnih preduzeća. U
prikazane iznose uključen dio prihoda namjenjen otplati vanjskog duga. Plan prihoda ne uključuje prihode od privatizacije i grantove.

Makroekonomski pokazatelji FBiH javni dug

Makroekonomski pokazatelji FBiH javni dug-Odnos duga prema BDP
u 2015. i 2016. godini
Makroekonomski pokazatelji FBiH javni dug-projekcija otplate duga
Vadine finansije BiH
BiH FBiH RS BD Kons.prihodi
2017. 1.049,4 8.150,9 4.141,8 263,7 13.479,2
Porezi Doprinosi Grantovi Prihodi
2017. 7.151,1 4.734,2 1.594,0 13.479,2

Budžeti u FbiH
Pregled ostvarenja raspoloživih prihoda sa Jedinstvenog računa za FEDERACIJU BiH
Raspoloživa sredstva sa JR za raspodjelu u FBiH 191.409.642,43
1.1. Budžet FBiH 69.290.290,56
1.2. Kantoni 98.059.159,82
1.3. Općine 16.116.691,89
1.4. Direkcije cesta 7.464.976,05
1.5. Grad Sarajevo 478.524,
 Budžeti u EU
Karakteristike budžeta EU i principi
Budžet se definiše kao zvanični dokument vlade koji sadrži podatke o državnim prihodima i
rashodima za određeni budući period, a najčešće za jednu kalendarsku godinu.
Budžet ima tri elementarne funkcije –
1) alokativnu,
2) distributivnu i
3) stabilizujuću.
S obzirom da postojanje budžeta podrazumijeva naplatu poreza, taksi i drugih javnih
obaveznih doprinosa, budžet direktno utiče na promjenu alokacije resursa, kao i na raspodjelu
javnih sredstava.
Stoga budžet ima i distributivnu funkciju. Napokon, u periodima stagnacije privrede i
depresije, budžet vrši funkciju stabilizacije sa ciljem premošćavanja privrednih, socijalnih,
finansijskih i drugih problema.
Iako Evropska unija, za razliku od njenih članica, nema klasičnu vladu, ona se karakteriše
zajedničkim budžetom sa specifičnom strukturom prihoda i rashoda.
Budžet je izbalansiran ako su prihodi jednaki rashodima. Ako su rashodi veći od prihoda, radi
se o budžetskom deficitu, a ako su manji od prihoda, radi se o budžetskom suficitu.
Pored zajedničkog budžeta EU postoje i razni fondovi Evropske unije koji imaju za cilj da
podstaknu realizaciju zajedničkih politika EU i stoga ukazuju na značaj izvjesnih
prioriteta i oblasti saradnje.
Budžet Evropske unije je definisan osnivačkim ugovorima EU, preciznije Ugovorom o
osnivanju Evropske ekonomske zajednice iz 1957. godine i Ugovorom iz Mastrihta iz 1992.
godine, kao i sekundarnim zakonodavstvom koje obuhvata uredbe i niz pravila i priručnika
Evropske komisije za njihovo sprovođenje (uredbi).
U najznačajnije principe na kojima se zasniva funkcionisanje budžeta EU spadaju:
1. Sveobuhvatnost i tačnost - budžet EU je jedinstveni dokument koji obuhvata sve prihode i
rashode EU, sa izuzećem sredstava iz Evropskog razvojnog fonda (European Fund for
Development), kao i sredstava izvjesnih agencija koja se ne prikazuju u budžetu;
2. Periodičnost - u smislu da se budžet EU odnosi na jednogodišnji period od 1. januara do
31. decembra svake kalendarske godine. S obzirom da je budžet EU namjenjen finansiranju
višegodišnjih programa i projekata, u ovom
kontekstu treba napraviti jasnu razliku između višegodišnjih obaveza (committment
appropriations) i ukupnih tekućih plaćanja (payment appropriations).
Pod obavezama se podrazumijevaju sredstva koja su u
budžetu rezervisana za određenu godinu i koja se isplaćuju tokom te iste ili naredne godine.
Pod ukupnim tekućim plaćanjima se podrazumijevaju samo
oni troškovi koji će se zaista i realizovati do 31. decembra posmatrane godine;
3. Uravnoteženost - podrazumijeva da budžetski prihodi i rashodi moraju biti u ravnoteži;
4. Euro kao obračunska jedinica za vođenje poslovnih knjiga - takođe je jasno da euro
predstavlja novčanu jedinicu u budžetu EU;
5. Univerzalnost - kao princip koji se zasniva na pravilu da naplaćeni budžetski prihodi služe
sa pokriće svih budžetskih rashoda, sa izuzetkom izvjesnih slučajeva u kojima pojedini
namenski prihodi strogo služe za pokriće namenskih budžetskih rashoda.
6. Specifičnost - budžetska sredstva se namjenjuju za tačno određene svrhe, odnosno za
programe koji su definisani u okvirima pojedinih budžetskih poglavlja. Uz odobrenje tela
nadležnih za utvrđivanje budžeta, kao i pod pretpostavkom ispunjenosti izvjesnih preduslova,
dozvoljava se transfer
sredstava između pojedinih budžetskih poglavlja;
7. Racionalnost upravljanja javnim finansijama - podrazumijeva primjenu principa
štedljivosti, tj. efikasnosti (racionalne alokacije resursa) i principa efektivnosti (ostvarenja
definisanih ciljeva) i
8. Transparentnost - budžet Unije je javan, pregledan i javno kontrolisan.
Budžet Evropske unije je relativno mali u odnosu na nacionalne budžete zemalja članica
EU jer se značajan broj oblasti, za koje se vrše budžetska izdvajanja, nalazi u nadležnosti
članica Unije.
Konačna struktura budžeta EU je utvrđena na Samitu Evropskog saveta u Briselu 1988.
godine. Budžet EU se zasniva na:
1. jednogodišnjim budžetima - koji se donose za period od jedne kalendarske godine i
kojima se detaljno reguliše realizacija budžeta Evropske unije i
2. višegodišnjoj finansijskoj perspektivi - koja služi kao višegodišnji okvir za rashode EU
Dakle, osim budžeta EU ima i višegodišnji finansijski okvir ili perspektivu koji predstavlja
približan, planiran i okvirni pregled očekivanih prihoda i rashoda u narednih nekoliko
godina.
Višegodišnji finansijski okvir se obično odnosi na period od šest godina. Višegodišnji
finansijski okvir ujedno predstavlja i međuinstitucionalni sporazum putem kojeg Evropska
komisija, Evropski parlament i Savjet Evropske EU postižu dogovor o budžetskim
prioritetima i strukturi rashoda za predstojeći šestogodišnji period.
Višegodišnja finansijska perspektiva je nastala kao posljedica krize iz 80-tih godina XX veka
koja se odnosila proceduru na uspostavljanje zajedničkog budžeta EZ.
Tadašnji su sukobi između Savjeta EU i Evropskog parlamenta u vezi sa budžetskim
prioritetima rezultirali definisanjem nove metodologije budžetskog planiranja
Iz navedenog proizilazi da će se sljedeći višegodišnji finansijski okvir odnositi na vremenski
period od 2014-2020. godine. Na osnovu ovog okvira je moguće sagledati i buduće poteze
Unije do 2020. godine.
Višegodišnji finansijski okvir utvrđuje maksimalne iznose za finansiranje aktivnosti EU u
prioritetnim oblastima.
Definisani prioriteti jasno iskazuju ciljeve bitnih zajedničkih politika EU.
Budžetski rashodi (headings) se odnose na maksimalne iznose izdataka za svaku
pojedinačno posmatranu godinu.
Postupak pripreme višegodišnjeg finansijskog okvira obuhvata nekoliko krugova pregovora
o nacrtu budžeta EU koji izrađuje Evropska komisija u dogovoru sa Savjetom EU i
Evropskim parlamentom.
Time ovaj pravni dokument prerasta u međuinstitucionalni sporazum. Evropski parlament
usvaja budžet EU, pri čemu ga potpisuju predstavnici svih pomenutih institucija (Evropske
komisije, Evropskog parlamenta i Savjeta EU).
Nakon sklopljenog dogovora o višegodišnjem finansijskom okviru, Evropska komisija
počinje sa pripremama godišnje budžetske strategije i izdaje uputstva za pripremu
godišnjeg budžeta.
Komisija takođe priprema nacrt godišnjeg budžeta i dostavlja ga Savjetu EU i Evropskom
parlamentu.
Po sprovedenim konsultacijama sa Evropskim parlamentom, Savjet EU usvaja nacrt
budžeta i dostavlja ga Parlamentu
na prvo čitanje. Evropski parlament, tokom prvog čitanja, može da predloži izmjene i
dopune nacrta godišnjeg budžeta.
U tom slučaju ga Parlament vraća Savetu EU radi dodatnih konsultacija, a sve kako bi se
koncipirao konačni tekst budžeta.
Evropski parlament usvaja budžet EU, pri čemu ga potpisuje predsjednik Parlamenta.U
vanrednim okolnostima Evropska komisija, tokom posmatrane godine, može da predloži
izmjene i dopune usvojenog budžeta i u tim slučajevima se radi o rebalansu budžeta EU.
Budžet EU se finansira sopstvenim izvorima (own resources system) čiji je iznos limitiran
(ograničen) na 1,24% bruto domaćeg proizvoda EU i čine ga dio carina od uvoza u EU iz
trećih zemalja, prihod od nameta (dažbina) pri uvozu poljoprivrednih proizvoda i dio PDV-a
(poreza na dodatu vrijednost) u iznosu od 1% ukupno prikupljnih prihoda.
Sopstveni izvori se ipak u većoj mjeri svode na frazu jer se
fiskalna politika i poreski sistemi čvrsto nalaze u ingerenciji zemalja članica EU. Unija, nema
pravo da samostalno određuje i naplaćuje poreze. S obzirom na ovu činjenicu, budžet EU
čine sredstva koja izdvajaju države članice po raznim osnovama.
U najznačajnije elemente sopstvenih izvora spadaju:
1. Tradicionalni sopstveni izvori - čine 12% ukupnih budžetskih prihoda i obuhvataju
naplaćene uvozne carine pri uvozu proizvoda koji potiču van zone članica EU i prelevmane
na uvoz poljoprivrednih proizvoda.
Carinske službe država članica su nadležne za prikupljanje ovih sredstava u ime i za račun EU
i, kao takve, imaju pravo na zadržavanje administrativne takse;
2. Doprinosi iz poreza na dodatu vrednost (prihodi od PDV-a) - čine oko 11% budžetskih
prihoda. Plaćaju ih države članice obračunom jedinstvene stope na jedinstveno definisanu
obračunsku osnovicu dodate vrijednosti za svaku pojedinačno posmatranu članicu EU;
3. Doprinosi iz bruto domaćeg proizvoda (BDP-a) zemalja članica EU - predstavljaju
najznačajniju budžetsku stavku jer čine 76% budžetskih prihoda EU i
4. Ostali izvori - su neznatni i obuhvataju odbitke od plata javnih službenika EU, naplaćene
članarine od zemalja van EU za učešće u evropskim programima, novčane kazne preduzećima
za kršenje Zakona o tržišnoj konkurenciji i moguće prenijete viškove iz prethodnih godina.
Ovi prihodi čine 1 % budžeta EU.
U budžetu EU postoji jasna razlika između obaveznih i neobaveznih budžetskih rashoda.
U obavezne rashode spadaju sva sredstva koja su determinisana ugovorima, sekundarnim
zakonodavstvom ili međunarodnim sporazumima i o njima donosi konačnu odluku Savjet
EU. Ovde se radi o rashodima za Zajedničku poljoprivrednu politiku, o obavezama iz
međunarodnih akata, doprinosima iz članstva u međunarodnim institucijama,
administrativnim troškovima i rezervama.
Svi ostali rashodi spadaju u grupu neobaveznih budžetskih izdataka i o njima odlučuje
Evropski parlament.
U prethodnim godinama je registrovan pad budžetskih prihoda iz PDV-a, što je uslovilo
povećanje doprinosa zemalja članica iz bruto domaćeg proizvoda.
Budžetske prihode prikupljaju i naplaćuju poreski organi zemalja članica EU.
Na osnovu pomenutog se zaključuje da je Fiskalna politika Evropske unije (Fiscal Policy in
Europe) decentralizovanog karaktera.
Evropska komisija ima najveću nadležnost u nadgledanju načina trošenja budžetskih
sredstava. Budžet EU bi trebalo da bude uravnotežen i ovo predstavlja uobičajnu situaciju.
Međutim, činjenica je da se danas članice EU suočavaju sa značajnim budžetskim
problemima koji se ogledaju u pojavi deficita.
EU ima pravo da pozajmljuje sredstva na međunarodnim finansijskim tržištima. Premda su joj
mogućnosti za uzimanje kredita ograničene, EU koristi pozajmljena sredstva za finansiranje
raznih programa.
Pored navedenog, Unija ima mogućnosti i da sâma kreditira svoje članice u teškoćama (slučaj
Grčke, Irske i Portugalije) i Evropsku investicionu banku kako bi se prikupila sredstva za
investicione projekte.
Struktura budžeta EU, ukazuje na njene političke prioritete:
1. Održivi razvoj - kao jedan od glavnih ciljeva EU usljed kojeg se značajan dio sredstava
ulaže u privredni razvoj i zapošljavanje. Cilj ove komponente evropskog budžeta se ogleda
u unapređivanju konkurentnosti evropske privrede, kao i u pružanju pomoći nerazvijenim
regionima;
2. Direktna finansijska pomoć evropskoj poljoprivredi i očuvanju prirodnih resursa - s
obzirom da se mnoge članice EU bave poljoprivrednom proizvodnjom, kao i da sâma Unija
predstavlja veliko tržište, važno je obezbijediti ulaganje sredstava u kvalitet i bezbjednost
poljoprivrednih proizvoda. Sve pomenute mjere su objedinjene u budžetskoj
stavci pod nazivom Prirodni resursi;
3. Unutrašnje politike - kao budžetska stavka koja obuhvata borbu protiv terorizma,
organizovanog kriminala i ilegalnih migracija. Radi realizacije ovih ciljeva se dio
sredstava izdvaja za međudržavnu saradnju (između članica EU) u oblastima slobode,
sigurnosti i vladavine prava. Sa ciljem daljeg podsticanja kulturne raznolikosti, javnog
zdravlja, zaštite potrošača i drugih ljudskih prava, budžet EU sadrži i podstavku pod
nazivom Građanstvo;
4. EU kao globalni partner - kao budžetska stavka koja je nastala kao posljedica političkog
djelovanja Unije na globalnom nivou. U sklopu ovog prioriteta članice EU pomažu
regionima koji su pogođeni prirodnim nepogodama, pružaju dugoročnu pomoć državama
sa ciljem obezbeđivanja političke stabilnosti i sigurnosti, ali i podstiču buduće članice EU u
realizaciji neophodnih reformi za ulazak u EU. Pod ovom stavkom se finansira i
pretpristupna pomoć državama kandidatima za članstvo;
5. Administrativni troškovi - odnose se na troškove rada najznačajnijih institucija EU:
Evropske komisije, Savjeta EU, Evropskog parlamenta, Evropskog suda pravde i Evropskog
revizorskog suda i
6. Naknade - kao posebna budžetska stavka koja je namjenjena samo novim članicama
(poput Bugarske i Rumunije). Ova stavka je uvedena kako u budžet EU nove članice ne bi
uplaćivale više od onog što dobijaju iz budžeta.
 Institucije BiH
Nadležnosti institucija BiH i eniteta
• ''funkcionalna'' (ili ''horizontalna'') podjela nadležnosti -određene nadležnosti koje vrše
tačno određeni državni organi, (npr. vanjska politika, finansije i sl.).
• ''vertikalna'' podjela-podjele nadležnosti između organa različitih nivoa vlasti.
Složene države, kao što je i BiH, moraju imati regulisanu i podjelu nadležnosti funkcija
između različitih administrativnih i teritorijalnih nivoa vlasti
Slijedeća pitanja su u nadležnosti institucija BiH:
a) Vanjska politika.
b) Vanjskotrgovinska politika.
c) Carinska politika.
d) Monetarna politika,
e) Finansiranje institucije i međunarodnih obaveza BiH.
f) Politika i regulisanje pitanja imigracije, izbjeglica i azila.
g) Provođenje međunarodnih i međuentitetskih krivičnopravnih propisa, uključujući i odnose
sa Interpolom.
h) Uspostavljanje i funkcionisanje zajedničkih i međunarodnih komunikacijskih sredstava.
i) Regulisanje međuentitetskog transporta.
j) Kontrola vazdušnog saobraćaja.

Nadležnost entiteta
a) Entiteti imaju pravo da uspostavljaju posebne paralelne odnose sa susjednim državama, u
skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom BiH.
b) Svaki entitet ce pružiti svu potrebnu pomoć vladi BiH kako bi joj se omogućilo da
ispoštuje međunarodne obaveze....
c) Entiteti će ispuniti sve uslove za pravnu sigurnost i zaštitu lica pod svojom jurisdikcijom,
održavanjem civilnih ustanova za primjenu pravnih propisa, koje će funkcionisati u skladu sa
međunarodno priznatim standardima uz poštovanje međunarodno priznatih ljudskih prava i
osnovnih sloboda, iz člana II ovog Ustava, i preduzimanjem ostalih odgovarajućih mjera.
d) Svaki entitet može zaključivati sporazume sa državama i međunarodnim organizacijama uz
saglasnost Parlamentarne skupštine BiH....
Izmjene nadležnosti
Na osnovu navedenih odredbi Ustava BiH, eniteti su do sada postigli tri sporazuma o prenosu
nadležnosti na državu i to su:

 sporazum u oblasti indirektnog oporezivanja:

Eniteti su se u 2003. godini složili da nadležnost u oblasti indirektnog oporezivanja

povjere na državni nivo, nakon čega je, krajem te godine na nivou BiH usvojen Zakon o
sistemu indirektnog oporezivanja. Tim zakonom je formirana Uprava za indirektno
oporezivanje, kao nezavisna institucija na državnom nivou.
 osnivanje jedinstvenog Visokog sudskog i tužilačkog vijeća na nivou BiH

BiH je 2004. godine formirala jedinstveno Visoko sudsko i tužilačko vijeće BiH. VSTV je
uspostavljeno kao nezavisno i samostalno tijelo, osnovano Zakonom na državnom nivou,
nakon prenosa ovlaštenja sa entiteta u skladu sa njihovim ustavnim ovlaštenjima.
Odgovornosti VSTV-a, kao državne institucije, odnose se na sve nivoe državne vlasti,
uključujući i Brčko Distrikt BiH, i sve sudove i tužilaštva, uz određena ograničenja kada je
riječ o ustavnim sudovima.
 osnivanje vojske na državnom nivou

Eniteti su zaključili sporazum o osnivanju Oružanih snaga BiH. Ovaj sporazum je

prethodio donošenju Zakona o odbrani BiH iz 2005. godine. Njime su oružane snage
definisane kao profesionalna, jedna vojna sila koju organizira i kontrolira BiH.
Posebno valja naglasiti da prema Ustavu BiH, postoji samo mogućnost prenosa nadležnosti
entiteta na državu, dok obrnuti prenos nadležnosti (sa države na entitet) nije predviđen
ustavnim odredbama.
Z A K O N O PRINCIPIMA LOKALNE SAMOUPRAVE U FbiH

Lokalna samouprava se organizuje i ostvaruje u općinama i gradovima kao jedinicama

lokalne samouprave (JLS), a izvršavaju je organi JLS i građani, u skladu sa Ustavom i
zakonom i statutom JLS.
Općina je JLS koja je na osnovu ispunjavanja propisanih kriterija uspostavljena zakonom.
Grad je JLS koja predstavlja urbanu, infrastrukturnu cjelinu povezanu svakodnevnim
potrebama stanovništva.
Grad se, osim ustavom, uspostavlja federalnim zakonom na osnovu sporazuma o udruživanju
dviju ili više općina, odnosno odluke općinskog vijeća općine koja ispunjava propisane
kriterije stava 1. ovog člana, a koja ima najmanje 30.000 stanovnika, odnosno u čijem
gradskom središtu kao zaokruženom urbanom području živi najmanje 10.000 stanovnika.
Grad u smislu ovog zakona predstavlja sjedište kantona i u slučaju neispunjavanja uvjeta iz
stava 2. ovog člana.
Izuzetno gradom se može proglasiti općina od posebnog historijskog i kulturnog značaja.
JLS ima svojstvo pravnog lica.
JLS ima pravo slobodnog i samostalnog raspolaganja svojom imovinom u skladu sa zakonom.
JLS samostalno raspolaže finansijskim sredstvima u skladu sa zakonom.
JLS ima vlastite nadležnosti ustanovljene ustavom i zakonom i ima pravo baviti se svim
pitanjima od lokalnog značaja koja nisu isključena iz njene nadležnosti, niti dodijeljena u
nadležnost neke druge vlasti na osnovu ustava i zakona.
Ona će biti samostalna u odlučivanju o pitanjima iz vlastitih nadležnosti, koje ne mogu biti
ograničene ili uskraćene od federalnih ili kantonalnih vlasti, osim u slučajevima i u okvirima
utvrđenim ustavom i zakonom

Nadležnosti JLS
U vlastite nadležnosti JLS posebno spadaju:
- osiguranje i zaštita ljudskih prava i osnovnih sloboda u skladu sa Ustavom;
- donošenje budžeta JLS;
- donošenje programa i planova razvoja JLS i stvaranje uvjeta za privredni razvoj i
zapošljavanje;
- utvrđivanje i provođenje politike uređenja prostora i zaštite čovjekove okoline;
- donošenje prostornih, urbanističkih i provedbenih planova, uključujući zoniranje;
- utvrđivanje i provođenje stambene politike i donošenje programa stambene i druge
izgradnje;
- utvrđivanje politike korištenja i utvrđivanje visine naknada za korištenje javnih dobara;
- utvrđivanje i vođenje politike raspolaganja, korištenja i upravljanja građevinskim
zemljištem;
- utvrđivanje politike upravljanja i raspolaganja imovinom JLS;
- utvrđivanje politike upravljanja prirodnim resursima JLS i raspodjele sredstava ostvarenih
na osnovu njihovog korištenja;
- osnivanje, upravljanje, finansiranje i unapređenje ustanova osnovnog obrazovanja;
- osnivanje, upravljanje, unapređenje i finansiranje ustanova i izgradnja objekata za
zadovoljavanje potreba stanovništva u oblasti kulture i sporta;
- ocjenjivanje rada ustanova i kvaliteta usluga u djelatnosti zdravstva, socijalne zaštite,
obrazovanja, kulture i sporta, te osiguranje finansijskih sredstava za unapređenje njihovog
rada i kvaliteta usluga u skladu sa potrebama stanovništva i mogućnostima JLS;
- analiza stanja javnog reda i mira, sigurnosti ljudi i imovine, te predlaganje mjera prema
nadležnim organima za ova pitanja;
- organiziranje, provođenje i odgovornost za mjere zaštite i spasavanja ljudi i materijalnih
dobara od elementarnih nepogoda i prirodnih katastrofa;
- uspostavljanje i vršenje inspekcijskog nadzora nad izvršavanjem propisa iz vlastitih
nadležnosti JLS;
- donošenje propisa o porezima, naknadama, doprinosima i taksama iz nadležnosti JLS;
- raspisivanje referenduma za područje JLS;
- raspisivanje javnog zajma i odlučivanje o zaduženju JLS;
- preduzimanje mjera za osiguranje higijene i zdravlja;
- osiguravanje uvjeta rada lokalnih radio i TV stanica u skladu sa zakonom;
- osiguravanje i vođenje evidencija o ličnim stanjima građana i biračkih spiskova;
- poslovi iz oblasti premjera i katastra zemljišta i evidencija o nekretninama;
- organiziranje efikasne lokalne uprave prilagođene lokalnim potrebama;
- uspostavljanje organizacije mjesne samouprave;
- zaštita životinja.

Fiskalna decentralizacija

Decentralizacija je odnos između centralnih i lokalnih razina vlasti u kojem je na niže nivoe
prenesen dio poslova, ali im je data i određena samostalnost u finansiranju određenih
izdataka.
Fiskalna decentralizacija je neizbježan proces koji se događa prvenstveno zbog činjenica:
povećane svijesti stanovništva koje je postalo aktivnije u suodlučivanju o lokalnim pitanjima i
povećane potrebe za racionalizacijom, odnosno efektivnim i efikasnim upravljanjem javnim
finansijama u decentraliziranim uslovima. Tokom vremena vidljivo je proširenje javnih
funkcija suvremene države s njenog centralnog nivoa na lokalni plan, pa su tako lokalne
jedinice postale važni nositelji mnogih javnih funkcija

Decentralizacija označava prijenos autoriteta i odgovornosti za obavljanje javnih funkcija sa

centralnog nivoa vlasti na podređene razine, neovisne organizacije ili privatni sektor.
Postoje različite vrste decentralizacije, a svaka od njih ima različite karakteristike i političke
implikacije te različite faktore koji povećavaju odnosno umanjuju njezin učinak.
U reorganizaciji finansijskog i administrativnog sistema treba uzeti u obzir brojne faktore.
Postoje četiri oblika decentralizacije, s time da se svaki od njih može se pojaviti u različitim
kombinacijama ovisno o zemlji, regiji ili sektoru, a to su:
1. Politička decentralizacija: njen je cilj da građani i izabrani predstavnici imaju veću
moć u procesu odlučivanja. Često je povezana s pluralističkim sistemima u kojima je
naglašen demokratizacijski proces, i to kroz veći uticaj građana u samom procesu
odlučivanja na lokalnom nivou.
Veći stepen participacije građana uključuje bolje poznavanje izabranih predstavnika koji će
moći voditi brigu o potrebama i željama svojih birača. Politička decentralizacija zahtjeva
opsežne ustavne i statutarne reforme, razvoj pluralizma, formiranje lokalnih političkih
podružnica, stvaranje interesnih grupa itd.
2. Administrativna decentralizacija: uključuje redistribuciju autoriteta, odgovornosti i
izvora finansiranja na različite nivoe vlasti (može uključivati podređene jedinice,
podružnice državnih agencija, korporacije, razne regionalne i federalne autoritete).
Postoje tri vrste administrativne decentralizacije:
a) Dekoncentracija je redistribucija tijela odlučivanja, finansijskih i rukovodećih
odgovornosti između različitih nivoa centralne vlasti. Smatrana je najslabijom formom
decentralizacije, a najčešće se koristi u unitarnim državama.
Podrazumijeva prenošenje odgovornosti s glavnog grada na regionalne centre,
odnosno formiranje jake administracije na lokalnom nivou pod nadzorom centralne
vlasti (ministarstva).
b) Delegacija predstavlja širi oblik decentralizacije. Centralna vlast prenosi odgovornost
u odlučivanju i administraciju javnih službi na poluovisne agencije, preduzeća ili
organizacije (koje nisu direktno kontrolisane od strane centralne vlasti, ali su njoj
odgovorne).
Centralna vlast delegira odgovornost što se tiče formiranja javnih poduzeća ili
korporacija, usluga javnog prijevoza, domova, školskih. okružja, agencija za regionalni
razvoj ili jedinica za implementaciju posebnih projekata. Takvi subjekti mogu neposredno
naplaćivati usluge od korisnika, poreznih obveznika.
c) Devolucija znači transfer autoriteta u odlučivanju, finansijama i rukovođenju na
nezavisne jedinice lokalne vlasti koje djeluju preduzetnički . Devolucija obično
prenosi odgovornost za pružanje javnih usluga i distribuciju dobara na općine i
gradove, odnosno njihova predstavnička tijela koja prikupljaju izvore finansiranja i
imaju apsolutnu neovisnost u njihovom trošenju. U takvom sistemu, lokalne jedinice
imaju jasno i zakonski određene granice unutar kojih mogu vršiti svoje aktivnosti.
Devolucija je ujedno i temelj mnogih političkih decentralizacija

3. Fiskalna decentralizacija: da bi lokalne jedinice i privatne organizacije vršile svoje

decentralizirane funkcije, one moraju raspolagati određenim prihodima – lokalnim ili
transferiranim sa centralnog nivoa te moraju imati određene ovlasti u trošenju istih.
 4. Ekonomska ili tržišna decentralizacija: najcjelovitiji oblici decentralizacije su
privatizacija i deregulacija koje prenose odgovornost za javne funkcije s javnog na
privatni sektor. Omogućava izvršavanje poslova, koji su pretežno u domeni javnih
službi, privatnim preduzećima, privatnim volonterskim udrugama, raznim agencijama
itd.
Privatizacija i deregulacija obično idu uz ekonomsku liberalizaciju i snažne zahvate u
politici razvoja tržišta.
a) Privatizacija se može pojaviti kao snabdijevanje javnim dobrima i uslugama po
zakonima tržišnog natjecanja ili u obliku JPP. Kroz tržište kapitala ona može djelovati
na finansiranje programa javnog sektora, a sama po sebi može uključivati i prodaju
javnih poduzeća.
b) Deregulacija umanjuje zakonska ograničenja o privatnoj participaciji u opskrbi
dobrima ili uslugama, odnosno omogućuje nadmetanje između različitih privatnih
dobavljača u pružanju istih. Često se primjenjuje u zemljama u razvoju jer je smatrana
boljim sistemom snabdijevanja od centralizirane distribucije.
Postoje tri grupe zemalja u kojima je početak fiskalne decentralizacije potaknut na
različite načine :
a) razvijene zemlje - začetak decentralizacije je u reorganizaciji vlasti i to na način da
bude sposobna snabdijevati građane javnim dobrima i uslugama na preduzetnički
način (minimiziranje inputa uz maksimiziranje outputa) i ulazak u «post-welfare»
državu,
b) zemlje u razvoju - decentralizaciju su pokrenuli neodgovarajući ekonomski rast,
makroekonomska nestabilnost, neefikasna javna uprava i politički pritisak građana u
smislu demokratizacije društva
c) tranzicijske zemlje - ključnu ulogu odigrao je prelazak s planskog sistema na tržišnu
ekonomiju.
Tri su ključna elementa prelaska s centraliziranog sistema na decentralizirani:
povećanje efikasnosti, povećanje transparentnosti i povećanje odgovornosti. Težnja je,
osobito posljednjih godina, da se postigne racionalizacija poslovanja javnih službi

U prednosti fiskalne decentralizacije možemo ubrojiti:

• eliminaciju „uskih grla” u odlučivanju koje uzrokuju planiranje i kontrola na
centralnoj razini,
• približavanje potrebama i željama građana,
• poboljšanje snabdijevanja dobrima/uslugama,
• oslobađanje ministarstva od rutinskih zadataka i omogućava im fokusiranje na
politiku,
• omogućuje inovativnost, kreativnost i eksperimentiranje na lokalnom nivou,
• povećava političku stabilnost i nacionalnu koheziju kroz poboljšanu kontrolu javnih
programa na lokalnom nivou,
• mobilizacija javnih prihoda (kroz proširenje poreznih oblika),
• izjednačavanje veličine lokalnih jedinica zbog migracija (ako raste porezno
opterećenje u jednom gradu, građani će odseliti u grad s nižim poreznim
opterećenjem).
Temeljni nedostaci fiskalne decentralizacije bili bi:
• utjecaj na makroekonomsku stabilnost (neki zagovaraju da porezni sustav treba biti
pod kontrolom središnje razine, osobito u zemljama u razvoju, dok drugi zastupaju
tezu da fiskalna decentralizacija potiče makroekonomsku stabilnost jer donosi visoki
stupanj participacije građana uz visoki stupanj ograničenja lokalnog proračuna što
dovodi do nižih deficita na lokalnoj razini),
• investicije središnje razine stvaraju mnogo eksternalija (u sklopu nacionalne politike
ekonomskog razvoja) dok one lokalne razine doprinose poboljšanju kvalitete življenja
građana određene jedinice (projekte koje treba financirati bira se na lokalnoj razini, uz
veliku participaciju građana),
• potencijal izjednačavanja puno je veći u centraliziranom sistemu jer raspolaže
cjelokupnim iznosom javnih prihoda,
• nedovoljni fiskalni prihodi centralnog nivoa,
• smanjenje kvalitete usluge u pojedinim jedinicama zbog nedovoljnog fiskalnog
kapaciteta,
• prenos odgovornosti bez adekvatnog prijenosa sredstava na lokalni nivo,
• kompliciranija koordinacija lokalnih politika,
• prisvajanje određenih funkcija od strane lokalnih moćnika,
• međusobno nepovjerenje između privatnog i javnog sektora što narušava kooperaciju
na lokalnom nivou.

Dodjela funkcija lokalnim i regionalnim jedinicama treba biti razmatrana u sklopu:

• ekonomije obima – što označava povećanje proizvodnosti ili smanjenja prosječnih
troškova koja proizlaze iz povećanja svih faktora proizvodnje u istom odnosu (to može
prevladati u pružanju usluga, kao i kod ekonomije obuhvata),
• ekonomije obuhvata – kada je jeftinije proizvoditi dva različita dobra zajedno nego
odvojeno,
• efekata prelijevanja,
• blizine korisnika,
• preferencija građana,
• fleksibilnosti budžeta što se tiče rashodovne strane.
 Pripadnost javnih prihoda Federaciji
Federaciji pripadaju prihodi, kako slijedi:
a) udio prihoda sa jedinstvenog računa, u skladu sa Zakonom o uplatama na
jedinstveni račun i raspodjeli prihoda (‘’Službeni glasnik BiH", broj 55/04);
b) 100% od poreza na dobit preduzeća, banaka i drugih finansijskih organizacija,
društava za osiguranje i reosiguranje imovine i lica, pravnih lica, iz oblasti
elektroprivrede, pošte i telekomunikacija i pravnih lica iz oblasti igara na sreću i
zabavnih igara kojima je to jedina djelatnost;
c) naknade i takse u skladu sa federalnim propisima;
d) novčane i druge kazne u skladu sa federalnim propisima;
e) prihodi od prirodnih dobara u vlasništvu Federacije;
f) prihodi od korištenja ili prodaje federalne imovine;
g) donacije; i
h) drugi prihodi predviđeni zakonom i drugim propisima Federacije.

Udio prihoda sa jedinstvenog računa iz tačke a) člana 4. ovog Zakona raspodjeljuje se

kako slijedi:
a) finansiranje funkcija Federacije 36,2%,
b) finansiranje funkcija kantona 51,48%,
c) finansiranje funkcija jedinica lokalne samouprave 8,42%
d) Direkcija za ceste 3,9%.

NADLEŽNOSTI FEDERACIJE
Iz Budžeta Federacije finansiraju se:
1. Parlament Federacije;
2. Predsjednik i potpredsjednici Federacije;
3. Vlada Federacije Bosne i Hercegovine;
4. federalna ministarstva i druga tijela federalne uprave;
5. Ustavni sud Federacije Bosne i Hercegovine;
6. Vrhovni sud Federacije Bosne i Hercegovine;
7. Federalno tužilaštvo;
8. Federalno pravobranilaštvo;
9. Federalno vijeće za prekršaje;
10. Ombudsmen;
11. Sudska policija;
12. ustanove i institucije koje osniva Federacija;
13. Sredstva za rekonstrukciju kao učešće u projektu Svjetske banke;
14. ustanove, odnosno zavodi od značaja za Federaciju iz oblasti: - zdravstva, -
obrazovanja, - socijalne zaštite, - nauke, - kulture, - sporta;
15. ustanove za izvršenje krivičnih i prekršajnih sankcija koje osniva Federacija,
16. sredstva za pomoć kantonima i jedinicama lokalne samouprave,
17. robne rezerve.Zakonom o izvršavanju Budžeta FBiH
odredit će se iznos i namjena sredstava za korisnike iz člana 15. ovog Zakona.
 Pripadnost javnih prihoda Kantonima
Učešće kantona u raspodjeli prihoda sa jedinstvenog računa
Pojedinačno učešće kantona u raspodjeli prihoda iz člana 6. ovog Zakona vrši se na
osnovu formule koja se zasniva na sljedećim omjerima:
- 57% na osnovu broja stanovnika u kantonu;
- 6% na osnovu površine kantona;
- 24% na osnovu broja učenika u osnovnom obrazovanju;
- 13% na osnovu broja učenika u srednjem obrazovanju.

Formula sadrži koeficijent, koji odražava posebne rashodovne potrebe Kantona

Sarajevo. Taj koeficijent iznosi 2.
Formula sadrži koeficijent koji odražava posebne rashodovne potrebe kantona sa
najmanjim prihodima po stanovniku po osnovu poreza na promet, kako slijedi:
- Bosansko-podrinjski kanton Goražde, koeficijent 1,8,
- Kanton 10, koeficijent 1,1.

Učešće kantona u ostalim javnim prihodima Kantonima, pored udjela u raspodjeli

prihoda iz člana 6. ovog Zakona, pripadaju i
drugi javni prihodi, kako slijedi:
a) 100% od poreza na dobit koji su uplatila sva preduzeća koja nisu navedena u članu
4. stav 1. tačka b) ovog Zakona.;
b) 71,5% od poreza na plaću uplaćenog u svakom kantonu;
c) naknade i takse u skladu sa kantonalnim propisima;
d) novčane i druge kazne u skladu sa kantonalnim propisima;
e) prihodi od prirodnih dobara u vlasništvu kantona;
f) prihodi od korištenja ili prodaje kantonalne imovine;
g) donacije i namjenske dotacije;
h) drugi prihodi predviđeni zakonom i drugim propisima Federacije i kantona.

Nadležnosti Kantona
Iz kantonalnog budžeta finansiraju se:
1. institucije zakonodavne, sudske i izvršne vlasti kantona;
2. zdravstvena zaštita;
3. obrazovanje;
4. kultura;
5. socijalna problematika;
i,druge potrebe utvrđene planovima rashoda kantonalne vlasti od interesa za kanton.
 Pripadnost javnih prihoda JLS
Učešće JLS u raspodjeli prihoda sa jedinstvenog računa
Pojedinačno učešće JLS u raspodjeli prihoda vrši se na osnovu formule koja se zasniva
na sljedećim omjerima:
- 68% na osnovu broja stanovnika u jedinici lokalne samouprave;
- 5% na osnovu površine jedinice lokalne samouprave;
- 20% na osnovu broja učenika u osnovnom obrazovanju;
- 7% na osnovu nivoa razvijenosti općina, definisanog kroz indeks razvijenosti.

Formula sadrži koeficijent koji odražava posebne rashodovne potrebe jedinica lokalne
samouprave čiji broj stanovnika prelazi 60.000. Taj koeficijent iznosi 1,2.
Formula sadrži koeficijent koji odražava posebne rashodovne potrebe jedinica lokalne
samouprave koje su odgovorne za materijalne troškove osnovnih škola. Taj koeficijent iznosi
1,5 i primjenjuje se na broj učenika osnovnih škola.
Indeks razvijenosti općina predstavlja odnos prihoda od poreza na promet i poreza na
dohodak sa Federacije, prosječnim prihodom od tih poreza po stanovniku.
Koeficijenti u formuli se primjenjuju na broj stanovnika:
a. Općine sa manje od 20% od prosjeka Federacije imaju koeficijent od 1,8.
b. Općine sa manje od 40% od prosjeka Federacije imaju koeficijent od 1,5.
c. Općine sa manje od 60% od prosjeka Federacije imaju koeficijent od 1,4.
d. Općine sa manje od 80% od prosjeka Federacije, imaju koeficijent od 1,2.
Pored udjela u raspodjeli prihoda iz člana 6. ovog Zakona, JLS pripadaju i drugi javni prihodi
kako slijedi:
a) Najmanje 28,5% od poreza na plaću uplaćenog u svakoj JLS;
b) 100% od naknada po osnovu korištenja i uređenja zemljišta;
c) naknade i takse u skladu sa propisima JLS;
d) novčane i druge kazne u skladu sa propisima JLS;
e) prihodi od prirodnih dobara u vlasništvu JLS;
f) prihodi od korištenja ili prodaje imovine JLS;
g) donacije i namjenske dotacije;
h) drugi prihodi predviđeni zakonom i drugim propisima Federacije, kantona i JLS.