ANG WIKA AT EDUKASYON
Panukalang Tunguhin sa Pagtuturo ng Wika at Kultura
 Sa maikling paglalahad tungkol sa historikal na
konteksto ng pagtuturo ng wika at panitikan sa ilalim ng
sistema ng edukasyong kolonyal na itinatag ng mga
Amerikano, matingkad ang dalawang tema:
1. una, naisantabi ng edukasyong kolonyal ang pag-aaral sa
kultura at lipunang Filipino
2. ikalawa, ang nilalaman at pamamaraan ng pagtuturo ay
hindi lamang mga usaping akademiko o pedagohikal, kundi
usapin ding politikal.
Panukalang Tunguhin sa Pagtuturo ng Wika at Kultura
 Nagamit ng mga mananakop na Amerikano ang
edukasyon para sa sarili nilang adyenda’t interes. Kung
hindi paglilimian ang nilalaman at paraan ng pagtuturo,
at kung ipagpapatuloy lamang ang naging kalakaran sa
pagtuturo ng wika na pamana pa ng edukasyong
kolonyal, malamang na hindi pa rin matamo ang
edukasyong tunay na makabuluhan para sa mga
Filipinong mag-aaral at makabubuti sa sambayanang
Filipino.Kailangang humanap, kung gayon, ng ibang
direksiyon sa pagtuturo ng wika sa disiplinang Filipino.
Ang bagong direksiyong ito ay dapat na:
1. una, magtampok sa Filipinong kultura at realidad
2. ikalawa, magturo sa mga mag-aaral na maging mapanuri,
malikhain, at umugnay sa lipunan.
Mga Dulog sa Pagtuturo ng Wika at Kultura
 Una, pinag-aaralan ang mga panggramatikang katangian
ng wika at hinahalaw mula rito ang mga aspekto ng
kulturang Filipino. Narito ang ilang halimbawa:
1. Sa pag-aaral ng mga panghalip panao o personal pronouns,
pinapalitaw ang pananaw ng mga Filipino tungkol sa sarili at
sa relasyon niya sakapuwa. Halimbawa, ang salitang “kita” na
katumbas ng “ko” at “ikaw” ay sinasabing nagpapahiwatig ng
pagkakalapit ng nagsasalita sa kinakausap.
2. Sa pag-aaral ng pang-uri, pinatitingkad na walang
negatibong paghahambing sa Filipino. Mayroon lamang “mas
maganda” at “pinakamaganda” na katumbas ng “more
beautiful” at “most beautiful” ngunit walang katumbas ang
“less beautiful” at “least beautiful.” Sinasabing
nagpapahiwatig naman ito ng positibong pananaw ng mga
Filipino. Binibigyang-pansin din na ang maraming pang-uring
hindi ginagamitan ng “ma-” tulad ng pangit, bastos, duwag,
sakim ay pawang mga negatibong paglalarawan. Ang isang
teorya, ang positibong katangian ang norm o pamantayan,
kaya kapag may lihis sa pamantayang ito, nagiging tuwiran
ang paggamit ng salita at hindi na kailangan ng panlaping
“ma-.”
2. Sa pag-aaral ng mga noun o pangngalan, karaniwang
tinitingnan ang pangkatan ng mga salita sa iba’t ibang domain
o larang. Halimbawa, sa mga salitang may kinalaman sa mag-
anak, hiniram natin ang mga salitang “kuya,” “diko,” “sangko”
bilang katawagan sa mga kapatid na lalaki; at “ate,” “ditse,”
“sanse” para naman sa mga kapatid na babae. Bukod sa
indikasyon ito ng pagkakaroon ng malaking pamilya, idinidiin
din na nagpapahiwatig ito ng pagkakaroon ng magkakaibang
tungkulin at ekspektasyon sa mga anak sa loob ng pamilya
kaya naman kailangang may tiyak at tanging
3. katawagan sa bawat anak. Sa mga termino para sa mag-
anak pa rin, mayroon tayong “biyenan,” “manugang,”
“bayaw,” “hipag,” “bilas” na ang katumbas lahat sa Ingles ay
“in-laws.” Ano kaya ang maaaring ipinapahiwatig tungkol sa
kulturang Filipino ng ganitong partikularidad ng katawagan?
 Sa ganitong dulog, pinag-aaralan ang gramatika para
magpalitaw ng mga pagpapakahulugan at kabatiran
tungkol sa pananaw, paniniwala, pagpapahalaga,
saloobin, at pagkataong Filipino.
 Pangalawa, pinag-aaralan ang paggamit ng wika ayon sa
kaangkupan nito sa konteksto ng isang kultura. Batay sa
konsepto ng communicative competence, hindi sapat na
alam lang ng mga estudyante ang kahulugan ng mga
salita at ang mga tuntunin sa paggamit ng iba’t ibang
bahagi ng pananalita. Itinuturo rin ang angkop na
paggamit at pagpapakahulugan sa wika sa iba’t ibang
panlipunang sitwasyon at pangkulturang konteksto.
 Halimbawa, sinasabing mayaman ang kulturang Filipino
sa mga pahiwatig o mga di-tuwirang pagpapaabot ng
mensahe. Mayroon tayong parinig, pasaring,pahaging,
padaplis, paramdam, papansin. Naipapahayag ang mga
ito sa iba’t ibang kombinasyon ng verbal at di-verbal na
paraan tulad ng ligoy, tampo, biro, lambing, dabog,
maktol (Maggay 24).
 Dahil sa aspektong ito ng ating kultura, kailangan ding
ituro sa mga estudyante, halimbawa, kung paanong
bibigyan ng kahulugan ang mga sagot na humihingi
lamang ng sagot na “oo” o “hindi” ngunit tinutugunan
ng: tiyak, sigurado, malamang, siguro, marahil, baka,
titingnan ko, bahala na, ewan.
 Pangatlo, pinag-aaralan ang iba’t ibang sagisag ng
kulturang Filipino. Ang mga sagisag na ito ay binubuo ng
mga tao, lugar, bagay, pangyayari, konsepto, at iba pang
nagpapakilala sa kultura, lipunan, at kasaysayan ng mga
Filipino.
 pang-apat na dulog—ang pag-aaral ng mismong kultura
na nakapaloob o kinakatawan ng wika. May iba’t ibang
talinghagang ginagamit para ilarawan ang ganitong
pananaw sa ugnayan ng wika at kultura: ang wika bilang
“imbakan-hanguan,” “impukan-kuhanan,” “daluyan,” o
“sisidlan” ng kultura. Iisa lang ang ipinahihiwatig ng mga
talinghagang ito—nasa wika ang kultura, at kung nais
tuklasin ang kaalamang nakapaloob sa kultura,
kailangang pag-aralan ang wika.
Wika-at-Kultura
 Nasaan ang wika kung gagawing bahagi ng disiplinang
Filipino ang pag-aaral ng kultura?
KASASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
1897
•Saligang batad ng Biak na Bato
•Ang wikang tagalog ang siyang magiging opisyal na wika ng mga
Pilipino.
1935
•Sa saligang batas ng Pilipinas seksyon 3 - artikulo XIV
"Ang kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad
at pagpapatibay ng iisang wikang pambansa batay sa isa sa mga
umiiral na katutubong wika."
1936, Oktubre 27
•Itinagubilin ng Pangulong Manuel L. Quezon sa kanyang mensahe
sa asemblea nasyonal ang paglikha ng isang surian ng wikang
pambansa na gagagawa ng isang pag-aaral ng mga katutubo sa
Pilipinas, layuning makapagpaunlad at makapagpatibay ng isang
wikang panlahat.
1936, Nobyembre 13
•Pinagtibay ng batasang pambansa ang batas komonwelt Blg. 184
na lumilikha ng isang surian ng wikang pambansa at itinakda ang
mga kapangyarihan at tungkulin niyon.
Tungkulin ng Surian ng Wikang Pambansa:
1. Pag-aaral ng mga pangunahing wika na ginagamit ng may
kalahating milyong Pilipino man lang.
2. Paggawa ng paghahambing at pag-aaral ng talasalitaan ng mga
pangunahing wikain.
3. Pagsuri at pagtiyak sa ponetika at ortograpiyang Pilipino.
4. Pagpili ng katutubong wika na siyang magiging batayan ng wikang
pambanda na dapat umaayon sa:
A. Ang pinakamaunlad at mayaman sa panitikan.
B. Ang wikang tinatanggap at ginagamit ng pinakamaraming Pilipino.
1937, Enero 12
•Hinirang ni Pangulong Manuel L. Quezon ang mga kagawad na
bubuo ng surian ng wikang pambansa.
•Visayang Samar - Jaime C. Veyra - Pangulo
•Tagalog - Ceceilo Lopez - Kalihim at Punong Tagapagpaganap
•Ilokano - Santiago A. Fonacier - Kagawad
•Visayang Cebu - Filemon Sotto - Kagawad
•Visayang Hiligaynon - Felix Salas - Kagawad
•Bikol - Casimiro F. Perfecto - Kagawad
•Sa mga kagawad na hinirang ng pangulo dalawa ang di nakaganap
ng kanilang tungkulin, sina Hadji Butu at Filemon Sotto.
•Ang una'y dahil sa pagpanaw at ang huli'y tumanggi dahil sa
kanyang kapansanan.
•Dahil dito hinirang ng Pangulo ang mga sumusunod:
•Lope K. Santos - Tagalog
•Jose L. Zulueta - Pangasinan
•Zoilo Hilario - Kapampangan
•Isidro Abad - Visayang Cebu
•Nang magbitiw naman si Lope K. Santos, ipinalit is Inigo Ed.
Regalado
1937, Nobyembre 9
•Batas Komonwelt Blg. 184:
Ang surian ng wikang pambansa ay nagpatibay ng resolusyon na ang
tagalog ang siyang halos lubos na nakatutugon sa mga hinihingi ng
batas komonwelt Blg. 184, kaya't itinagubilin niyon sa Pangulo ng
Pilipinas na iyon ay pagtibayin bilang saligan ng wikang pambansa.
1937, Disyembre 30
•Ipinahayag ng Pangulang Quezon ang wikang pambansa ng
Pilipinas ay batay sa Tagalog.
Tagalog:
•59.6% - Kapampangan
•48.2% - Cebuano
•46.6% - Hiligaynon
•39.5% - Bikol
•31.3% - Ilokano at iba pa
Alinsunod pa sa taya, ang mga pangunahing wika ng bansa na
Cebuano, Hiligaynon, Samar, Leyte, Bikol, Ilokano, Pangasinan at
Kapampangan ay may aabot na siyam hanggang sampung libong
salitang magkakatulad at magkakahawig sa bigkas, baybay at
kahulugan.
•Bukod pa rito'y humigit-kumulang na 5000 salitang hiram sa
Kastila, 1500 sa Ingles, 1500 sa Intsik at 3000 sa Malay.
1940, Abril 1
•Kautusang tagapagpaganap Blg. 236
Binigyang pahintulot ang pagpapalimbag ng isang diskyunaryo at
isang gramatima ng wikang pambansa.
•Simula Hunyo 19, 1940 ay pasisimulan nang ituro ang wikang
pambansa sa lahat ng paaralang-bayan at pribado sa buong bansa.
1954, Marso 26
•Nilagdaan ng Pangulong Ramon Magsaysay ang proklamasyon Blg.
12 na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng wikang pambansa
simula Marso 29 hanggang Abril 4 taon-taon.
•Napapaloob sa panahong saklaw ang pagdiriwang ng araw ni
Balagtas.
1955, Setyembre 23
•Nilagdaan ng Pangulong Ramon magsaysay ang proklamasyon Blg.
186 na nagsususog sa proklamasyon Blg. 12 ng 1954, na sa
pamamagitan nito'y inililipat ang panahon ng pagdiriwang ng Linggo
ng wikang pambansa taon-taon simula ika13-19 ng Agosto.
•Napapaloob sa panahong saklaw ang pagdiriwang ng kaarawan ng
Pangulong Manuel L. Quezon na siyang kinilalang ama ng wikang
pambansa.
1959, Agosto 13
•Pinalabas ng kalihim Jose E. Romero ng kagawaran ng edukasyon
ang kautusang pangkagawaran Blg.7, na nagsasaad na kailan ma'y
tutukuyin ang salitang Pilipino ay siyang gagamitin.
1967, Oktubre 24
•Naglagda ang Pangulong Marcos ng isang kautusang
tagapagpaganap Blg. 96, na nagtatadhanang ang lahat ng gusali at
tanggapan ng pamahalaan ay papangalanan na sa Pilipino.
1973
•Saligang batas, Artikulo XV, Seksyon 3:
Ang saligang batas na ito ay dapat ipahayag sa Ingles at Pilipino, ang
dapat na mga wikang opisyal, at isalin sa bawat dayalektong
sinasalita ng mahigit sa limampung libong taong-bayan, at sa Kastila
at Arabik. Sakaling may hidwaan, ang tekstong Ingles ang mananaig.
•Ang pambansang Asemblea ay dapat na gumawa ng mga hakbang
tungo sa pagpapaunlad at pormal na adaptasyon ng panlahat na
wikang pambansa na makikilalang Pilipino.
1974, Hunyo 19
•Nilagdaan ni Kalihim Juan L. Manuel ng edukasyon at kultura at
kautusang pangkagawaran Blg. 25 na nagtatadhana ng mga
panuntunan sa pagpaparupad ng patakarang edukasyong
bilingguwal sa mga paaralan.
1987, Pebrero 2
•Pinagtibay ng bagong konstitusyon sa Artikulo XIV Seksyon 6-9,
nasasaad ang sumusunod:
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin salig sa umiiral na
wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.
•Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na
maaaring ipasya ng kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin
ang pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at
bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.
•Seksyon 7:
Ukol sa mga layunin ng Pilipinad ay Filipino at hangga't walang
ibamg itinatadhana ang batas, Ingles.
•Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong sa mga wikang opisyal sa
mga rehiyon at magsisilbing pantulong sa mga wikang panturo
noon.
•Dapat itaguyod nang kusa at opsyonal ang kastila at arabik.
•Seksyon 8:
Ang konstitusyong ito ay dapat isalin sa mga pangunahing wikang
panrehiyon, arabik at kastila.
•Seksyon 9:
Dapat magtatag ang kongreso ng isang komisyon ng wikang
pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba't-ibang nga rehiyon
at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng
mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang
pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili.
•Deskripsyon ng komisyon sa wikang Filipino: ang Filipino ay ang
katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng
komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang mga
wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa progreso ng paglinang sa
pamamagitan ng mga panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at mga
di-katutubong wika at ebolusyon ng iba't-ibang barayti ng wika para
sa iba't-ibang saligang sosyal, at para sa mga paksa ng talakayan at
iskolaring pagpapahayag.
1987
•Kautusan Blg. 52 na nag-uutos sa paggamit ng Filipino bilang
wikang panturo sa lahat ng antas ng mga paaralan kaalisabay ng
ingles na nakatakda sa patakarang edukasyong bilunggwal.
•Tungkulin ng patakarang edukasyong bilingguwal na pahusayin ang
pagkatuto sa pamamagitan ng dalawang wika (Filipino at Ingles)
upang matamo ang mataas na uri ng edukasyon gaya ng hinihingi ng
konstitusyong 1987; palaganapin ang Filipino bilang wika ng literasi;
paglinang at pagpapayabong ng Filipino bilang sagisag ng
pambansang pagkakaisa.
1988, Agosto 25
•Nilagdaan ng Pangulong Corazon C. Aquino ang kautusang
tagapagpaganap Blg. 335 na nagtatagubilin sa lahat ng
departamento, kawanihan, tanggapan, ahensya at kaparaanan ng
pamahalaan na gumawa ng mga kinakailangang hakbang para sa
paggamit ng wikang Filipino sa mga opisyal na transaksyon,
komunikasyon at korospendansya.
1997, Hulyo
•Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong Fidel V. Ramos ang proklama
Blg. 1041 na nagtatakda na ang buwan ng Agosto taon-taon ay
magiging buwan ng wikang Filipino at nagtatagubilin sa iba't-ibang
sangay/tanggapan ng pamahalaan at sa mga paaralan na
magsasagawa ng mga gawain kaugnay sa taunang pagdiriwang.
2001
•Tungo sa mabilie na estandardisasyon at intelektwalisasyon ng
wikang Filipino, ipinalabas ng komisyon sa wikang Filipino ang 2001
rebisyon nf ortograpiyang Filipino at patnubay sa ispeling ng wikang
Filipino.
2006
•Sa okasyon ng pagdiriwang ng buwan ng wikang Filipino,
ipinagbigay-alam ng komisyon sa wikang Filipino ang pagsususpinde
2001 rebisyon ng ortograpiyang Filipino at patnubay sa ispeling ng
wikang Filipino at samantalang nagsasagawa ng mga pananaliksik,
pag-aaral, konsultasyon at hannga't walang nababalangkas na mga
bagong tuntunin sa pagbaybay, magsisilbing tuntunin ang patnubay
sa ispeling ng wikang Filipino ng taong 1987.
2009
•Ipinalabas ng komisyon sa wikang Filipino sa pamamagitan ng
kanilang sangay ng lingguwistika ang gabay sa ortograpiyang
Filipino. Tuluyan nang isasantabi ang 2001 rebisyong alfabeto at
1987 alpabeto, bagamat ano mang tuntunin sa 1987 at 2001 na
hindi binagi sa 2009 gabay ay mananatiling ipatutupad.
SOSYOLOHIYA
•Emile Durkeheim (1985) - ama ng makabagong sosyolohiya
•Ang lipunan ay nabubuo sa pamamagitan ng mga taong
naninirahan sa isang pook o lokalidad at ang bawat isa ay may
kaniya-kaniyang papel na ginagampanan.
•Ang tao ay nabubuhay, nakikipagtalastasan at nakikisama sa
lipunang kinabibilangan.
•Ang sosyolohiya ay nagmula sa latin na socius, na ang ibig sabihin
ay kahalubilo at logos, na nangangahulugang agham sa Griyego.
•Ang sosyolohiya ay Agham ng Pakikihalubilo (Science of
Association).
•Ang sosyolohiya ay nagbabaliktanaw sa paglinang ng kaisipang
panlipunan.
•Ang kanilang mga ideya sa pinagmulan at layunin ng panlipunang
pamumuhay; ang maayos na pamumuhay, ang katangi-tanging
lipunan at ang perpektong estado ang kanilang batayan ng mga
teoryang panlipunan.
Bakit pinag-aaralan ang agham ng sosyolohiya?
•Upang mapabatid natin ang mga tunay na datos ng lipunang ating
kinbaibilangan at iba pang aspeto ng buhay-lipunan.
•Makapagbibigay ito sa atin ng wastong pananaw sa ating katayuan
sa lipunan gayundin sa bahaging dapat nating gampanan sa
pakikihalubilo sa mga kapwa tao.
•Mauunawaan ang mga makaagham na impormasyon tungkol sa
mga pangyayaring nagaganap sa pang-araw-araw nating buhay.
•Sosyolohiya - sangay ng pag-aaral ng pakikipag-ugnayan ng tao sa
mga pangkat, institusyon o samahan na kanyang kinabibilangan.
•Kasama dito ang pagsusuri sa mga proseso at suliranin na
nararanasan ng tao.
•Ang pamilya ang itinuturing na pangunahing institusyong
tagapagpangalaga ng tao.
•Bukod dito, pinag-aaralan din natin ang iba't-ibang kaugalian,
tradisyon at gawi ng mga malaking pangkat.
•Sa pagdami ng tao ay maaaring dumami ang mga suliranin sa
lipunan.
•Maaaring magkaroon ng tunggalian ang magkakaibang pangkat at
dahil sa mabilis na paglaki ng populasyon, urbanisasyon, maaaring
magkaroon ng kakapusan at kahirapan sa lipunan.
•Dahil dito pinag-aaralan sa sosyolohiya kung paano matutugunan
ng tao ang suliraning nabanggit.
•Kasama sa pag-aaral ng sosyolohiya ang kooperasyon o pagkilos ng
lahat upang matamo ang layunin.
•Mayroon din namang kumpetisyon na maaaring maging daan
tungo sa pagpapabuti ng mga gawain ng tao.
Mga Isyung Panlipunan:
•Mas mahina ang kababaihan kaysa kalalakihan.
•Mas maganda ang mapuputi kaysa sa mga kayumangging tunay na
kulay nating nga Pilipino.
•Nakatuon ang sosyolohiya sa pagsagot ng mga katanungan katulad
ng; paano maipapaliwanag ng mga datos ang tunay na pangyayaring
nagpapatuloy ang mahihirap at naghihirap lalo na sa bansa? Paano
maipapaliwanag ang hindi pag-unlad ng isang indibidwal bagama't
nakatapos naman ito ng pag-aaral?
•Mahalagang maipaliwanag ang mga ito na nakabatay sa isang
makaagham na pamamaraan.
•Sosyolohiya - ang agham ng lipunan; ang makaagham na pag-aaral
ng mga grupo ng lipunang binubuo at kinabibilangan ng mga tao at
kung paano ito nakaaapekto sa pag-iisip ng sangkatauhang kabilang
lipunan.
•Sa sosyplohiya, tinitingnan ang sariling problema na kaugnay o
bunga ng iba pang mga pangyayari sa lipunan.
Ang Sosyolohiya at ang Indibidwal
•Katangian na siguro ng mga tao ang magreklamo lalo na sa
Pilipinas. Sa patuloy na pagtaas ng presyo ng mga bilihin, paninikip
ng daloy ng trapiko, nahihirapan sa pagbayad ng tuition fee. Wala
namang mali sa pagrereklamo subalit dapat nating tingnan ang ating
mga hinaing na bunga o kaugnay ng iba pang kaganapan.
Ang Sosyolohiya at ang Maliliit na Pangkat ng Mamamayan
•Katangian ng mga hayop na magpangkat-pangkat upang
maprotektahan ang bawat kasapi nito, katangian din ito ng mga tao.
Sa ating mga Pilipino mayroon pa nga tayong kasabihang, "kaya
matibay ang walis sapagkat nabibigkis" na tumutugon sa kaisipang
dapat nagsasama-sama ang lahat. Bawat grupo ay may iba't-ibang
karanasan kung paano sila nabuo at kung paano nila napananatili
ang kanilang samahan. Mahalaga itong pag-aralan upang
mapaghalawan ng iba pang mga matatag na samahan sa hinaharap.
Ang Sosyolohiya at ang Lipunan
•Marami ang pagbabagong nagaganap sa lipunan, ito ay maaaring
tingnang nakasasama o nakabubuti sa lipunan sa kabuuang depende
sa kung sino ang tumitingin. Halimbawa na lang ang pagtingin sa
tunggalian, maaaring sabihing hindi ito nagdudulot ng maganda
subalit pwede din itong tingnang makapagtitibay pa ng isang lipunan
o ugat ng pagbabago sa lipunan. Kapag nagkaroon ng tunggalian ang
isang magkarelasyon, kung maaayos nila ito, magbubunga ito ng
mas matibay na ugnayan samantalang kung hindi ay makahahalaw
ng panibagong karanasan. Sa sosyolohiya, sinusuring mabuti ang
mga kaganapan sa lipunan at kung paano ito makatutulong sa
paglutas ng mga suliraning panlipunan.
Ang Sosyolohiya at Ikaw
•Sa ayaw mo at sa gusto, ikaw ay bahag ka ng mga pangkat sa
lipunan at ikaw ay tao. Taong walang kawala sa lipunang iyong
ginagalawan. Tanggapin man natin o hindi, hindi natin kayang
takasan ang lipunan. Kahit nga lipunan ng mga patay ay pilit ka pa
ring pinakikialaman ng lipunan ng mga buhay. Sa ganitong
kalagayan, mahalagang alamin natin ang ating lipunan, nang sa
gayon ay hindi lamang tayo nabubuhay kundi nabubuhay ng tunay
na tao - may pakialam sa kapwa tao.
Ang Sosyolohiya Bilang Agham
•Agham ang sosyolohiya. Ayon kay Auguste Comte, ito umano ang
reyna ng lahat ng agham. Sumusunod ito da teoryang positibismo na
nagsasabing dapat ipaliwanag ang mga kaganapang panlipunan sa
isang makaagham na pamamaraan. Hiniram nito ang pamamaraang
ginagamit sa natural sciences upang ipaliwanag ang nangyayari sa
lipunan. Ang lahat ng kaisipan sa sosyolohiya ay bunga ng isang
masusing pag-aaral at hindi mula sa haka-haka lamang.
Sikolohiyang Pilipino
•Sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyon ng
Pilipino, batay sa kabuuang paggamit ng kultura at wikang Pilipino.
Kasaysayan
•Pagdating ng mga Amerikano
-ibinahagi nila ang edukasyon
-nagsagawa ng mga IQ test, personality test sa mga Pilipino.
Ang mga tanong na ibinibigay ng mga Amerikano: who is Amelia
Earhart?, How many dimes are there in a quarter?
"Whatever happens to Amelia Earhart, who watch the stars up in
the sky?" -Someday We'll Know, New Radicals.
•Ang paggamit ng mga konsepto at panukat na hindi naaangkop sa
isang kultura ay maaaring magpakita ng hindi tamang
interpretasyon ng kilos at pag-iisip ng isang indibidwal.
•Kung gayon: dapat ay naaayon sa kontekstong ginagalawan ng
isang indibidwal.
•Konteksto - kultura (culture), lipunan (society)
Ang mga pagpapahalaga at pinahahalagahan sa isang kultura ay
maaaring makita sa wika.
•Bigas | Rice
•Palay | Rice grain
•Kanin | Cooked rice
•Bahaw | Cold rice
•Tutong | Burnt rice
•Suman |Rice cake
•Lugaw | Rice Porridge
Virgilio Enriquez
-a.k.a Doc E
-itinuturing na ama ng Sikolohiyang Pilipino
-nag-aral ng post-graduate studies sa ibang bansa
-taong 1970s ng bumalik sa Pilipinas
Sikolohiya sa Pilipinas
•Lahat ng mga pag-aaral, libro at sikolohiyang makikita sa Pilipinas,
banyaga man o maka Pilipino.
Halimbawa: Ang aklat na galing sa ibang bansa at inilagay sa isang
silid-aklatan dito sa Pilipinas ay maaaring maging bahagi ng isang
silid-aklatang iyon. Kaya ito ay may kinalaman sa kabuuang
sikolohiya ng ating bansa kasama na ang mga sariling sikolohiya at
ang mga sikolohiya na nadala ng dayuhan sa bansang Pilipinas,
maging ito mab ay sa anong paraan at anyo.
Sikolohiya ng mga Pilipino
•Lahat ng pag-aaral, pananaliksik at mga konsepto sa sikolohiya na
may kinalaman sa mga Pilipino.
Halimbawa: Ang Pilipinas ay binubuo ng iba't-ibang pangkat etniko
kung saan may kanya-kanyang nakaugaliang mga kultura kung kaya't
itong nagkakaiba't-ibang pangkat etniko ng Pilipinas ay ang
bumubuo sa tinutukoy na Sikolohiya ng mga Pilipino.
Sikolohiyang Pilipino
•Nilalayong anyo ng sikolohiya sa Pilipinas.
•Sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyong Pilipino
(KKO)
Halimbawa: Ang isang kulturang ipinaiiral ng isang pamilya sa
kanilang tahanan ay ang batayan ng Sikolohiyang Pilipino na
nagbibigay ng matatag na katunayan sa pagkakaroon ng sariling
kultura na tinutukoy dito.
Sa maikling salita:
•Sikolohiya sa Pilipinas - bisita sa bahay
•Sikologiya ng mga Pilipino - tao sa bahay
•Sikolohiyang Pilipino - maybahay
Pangunahing-aral ng Sikolohiyang Pilipino
A. Core value o Kapwa
•na tumutukoy sa Kapwa, nangagahulugang 'togetherness' ang
nangunguna sa pangunahing-aral ng Sikoloyang Pilipino. Kapwa ay
tumutukoy sa pamayanan; na hindi ka nag-iisa sa paggawa. Ang
Kapwa ay mayroong dalawang uri, ang una ay Ibang tao (other
people) at Hindi Ibang Tao (one of us.
•Ibang Tao (outsider):
-Pakikitungo | civility
-Pakikisalamuha | act of mixing
-Pakikilahok | act of joining
-Pakikibagay | conformity
-Pakikisama | being united with the group
•Hindi Ibang Tao (one-of-us):
-Pakikipag-palagayang loob | act of mutual trust
-Pakikisangkot | act of joing others
-Pakikipagkaisa | being one with others
B. Pivotal Interpersonal Value
•Pakiramdam: ibahagi ang sariling kaisipan. Ang mga Pilipino ay
gumagamit ng damdam, o ang sariling kaisipan sa damdamin ng iba,
bilang pangunahing kasangkapan sa kanyang pakikitungo sa kapwa
tao.
C. Linking Socio-personal Value
•Kagandahang-loob: Ang pagbabahagi sa sangkatauhan. Tumutukoy
ito sa kakayahang tumulong sa kapwa tao sa panahon ng kanilang
pangangailangan dahil sa kanilang pagkakaunawa na ang pagiging
magkasama ay bahagi na ng isang pagiging Pilipino.
D. Accomodative Surface Values
•Hiya: kadalasan naiuugnay bilang "kahihiyan" ng mga kanluraning
Sikologo, katunayan ang hiya ay "naaangkop na pag-uugali".
•Utang na loob: "norm of reciprocity" sa Ingles. Ang mga Pilipino ay
inaasahan ng kapwa na gumanti sa pabor na natanggap - ito man ay
hiningi o hindi - o ito man ay kailangan o ginusto.
•Pakikisama at pakikipagkapwa: "smooth interpersonal
relationship", na likha ni Lynch (1961 and 1973). Ang saloobin na ito
una sa lahat ay pinatnubayan na alinsunod sa nakararami.
E. Confrontative Surface Value
•Bahala na: ang saloobin na ito ay kadalasang naiuugnay sa Ingles
bilang "fatalistic passiveness", na kahulugan ay tumutukoy sa
pamamaraan ng pamumuhay ng mga Pilipino na siya ay
determinadong gawin ang abot ng makakaya, kaya umusbong ang
salitang bahala na, na katunayang naggaling sa salitang bathala na,
na ang kahulugan ay "gagawin ko ang lahat sa abot ng aking
makakaya, at ang Diyos na ang gagawa ng nalalabi".
•Lakas ng loob: ang saloobin na ito ay inilalarawan sa pagkakaroon
ng buo na loob sa kabila ng mga suliranin at pag-aalinlangan.
•Pakikibaka: ito ay nangangahulugang "concurrent clashes" sa
Ingles. Tumutukoy sa kakayahan ng mga Pilipino na magsagawa ng
mga rebolusyon at pag-aalsa laban sa pasalak na katunggali.
F. Societal Value
•Karangalan: kadalasan nauugnay sa dignidad, na sa katunayan at
nangangahulugan na kung ano ang palagay ng ibang tao sa kapwa at
paano nila ginagamit ang kaalamang ito sa pagkilala at paghusga sa
kanyang buong pagkatao at kahalagahan.
Puri: ito ay panlabas ng aspeto ng dangal na tumutukoy sa kung
paano natin hinuhusgahan ang buong pagkatao at kahalagahan ng
kapwa.
Dangal: ito ay ang panloob na aspeto ng dangal na tumutukoy sa
kung paano nya hinuhusgahan ang kanyang pagkatao at
kahalagahan.
•Katarungan: kadalasan ito ay nauugnay sa katarungan o hustisya,
na sa katunayan ay nangangahulugan na ang pagkamakataong
makapagbibigay gantimpala sa kapwa.
•Kalayaan: ito ay nangangahulugang "freedom ang mobility" sa
Ingles. Sa makatuwid, ito ay magkakasalungat sa hindi gaanong
mahalaga na pag-uugali na pakikisama o pakikibagay.