PANITIKAN Mga Uri ng Teoryang Pampanitikan

 Pagpapahayag ng kaisipan, damdamin, karanasan at pangarap ng 1. NATURALISMO (Natural=Likas)

sangkatauhan na nasusulat sa isang masining o malikhaing paraan sa
pamamagitan ng isang aestetikong anyo.
TEORYA
 Ang Teorya ay isang pagaaral o pagsasaliksik sa isang bagay o pangyayari.
Ginagamitan ito ng siyantipikong pamamaraan upang matuklasan pa o
masaliksik pa ang isang bagay o pangyayari.  isang totoo at tiyak na bahagi ng buhay na inilalahad nang walang
 Nakatuon ito sa tao bilang isang nilikhang kumikilos at nag-iisip sa batas ng
kanyang kalikasan
 May iba’t ibang inaasal at ikinikilos ang isang tao sapagkat iyon ang
kalikasan niya bilang tao
 LAYUNIN: Maging tapat , walang pinipiling representasyon ng realidad,
paghuhusga

2. EKSISTENSYALISMO (Eksistens=Pagkakaroon ng kalayaan ng tao)

 Kalayaan at pagsusuring awtentiko ang binibigyang pokus dito.

Teorya  Naniniwala ang pananaw na ito na ang indibidwal ay kailangang
Panitikan magkaroon ng karapatang tahakin ang landas na gusto niyang puntahan
Masining nang hindi nagpapaimpluwensya at hindi ikinukonsidera ang dikta ng
lipunan sa kung ano ang tama sa mali.
 LAYUNIN: Ipakita na ang tao ay may kalayaang pumili o magdessisyon sa
Malikhain kanyang sarili at kaakibat nito ay ang komitment / pananagutan at
Pag-aaral responsibilidad. Ipabatid na maging handa ang bawat isa sa maaring maging
Pagpapahayag Pagsasaliksik
resulta/bunga ng kanyang pagpapasya.

3. DEKONSTRUKSYON (Konstruk=Pagbuo)

 Mga akdang nasa pananaw na di lamang batay sa pananaw ng may-akda

TEORYANG PAMPANITIKAN
 Isang sistema ng mga kaisipan at kahalagahan ng pag-aaral na ilarawan at
ipaliwanag ang tungkulin ng panitikan at layunin ng may-akda sa
pagsusulat ng mga akdang binabasa
 Layuning nitong bigyan ng mas malalimang pag-unawa ang mga
mambabasa sa kung ano ang gamit at tungkulin ng mga nilikhang akda sa
kanilang buhay.
 Ito ang siyang nagsisilbing daan upang mas lalong magkaroon ng ugnayan
ang mambabasa at ang akda at may-akda.
ngunit binibigyang laya din nito ang mga mambabasa na tumuklas at bumuo
ng wakas o katapusan nito batay sa kanilang pagsusuri.
 LAYUNIN: Ipabatid na “ang pananaw mo ay iba sa pananaw ng iba” na
ang iba’t ibang salita ay may iba’t ibang layer/bahagi ng kahulugan. Sinikap
nitong bigyan tayo ng pagkakataong sumuri at bumuo upang lubusang
maunawaan ang mga bagay bagay.
4. SAYKOLOHIKAL/SIKOLOHIKAL (Sayko=Pag-aaral sa pag-uugali)
 Inilalahad dito ang anumang dahilan ng bawat kilos, galaw, gawi o
pinagmulan ng bawat bagay o pangyayari
 Mahihinuha kung ano ang antas ng kanyang buhay, ano ang kanyang
paninindigan at paniniwala, ano ang kanyang pinapahalagahan at ideyang
tumatakbo sa kanyang isipan at kamalayan
 LAYUNIN: Ipaliwanag sa pamamagitan ng mga salik(factor) sa pagbuo ng
naturang pag-uugali (behavior),paniniwala,pananaw at pagkatao ng isang
tauhan sa kanyang akda.
5. MORALISTIKO (Moral=Tamang Kaasalan)
 Ipinapakita rito ang nararapat at tamang asalin o isakilos ng tao batay sa
paningin ng Diyos at ng kapwa tao
 LAYUNIN: Ilahad ang ang iba’t ibang pamantayan (Criteria) sumusukat sa
moralidad ng isang tao – ang pamantayan ng tama o mali.
6. ROMANTESISMO (Romansa=Pag-ibig)
 Pinaiiral dito ang sentamentalismo, inspirasyon at makapangyarihang
damdamin o emosyon.
 Naglalahad ng kahulugan ng pag-ibig o pagmamahal
 LAYUNIN: Ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagissag sa tao
sa pag-aalay niya ng pag-ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan
7. FEMINISMO (Feminine=Pagiging Babae)
 Pagsusuri sa tauhang babae na kung saan ipinapakita nito ang kahinaan at
kalakasan gayundin ang transpormasyon o pagbabago nito
 LAYUNIN: Layunin nitong buwagin ang umiiral at di pantay na pagtingin
sa kababaihan. Ilantad ang iba’t ibang paraan ng kababaihan sa pagtugon sa
suliraning kanyang kinakaharap
8. SOSYOLOHIKAL (sosyo=lipunan)
 Pag-aaral ng reaksyon o kilos ng isang komunidad tungkol sa isng
kalagayan.
 Ang pag-uugnay ng tauhan sa lipunan at pagtukoy sa tiyak na bahagi na
nagpapakita ng kalabisan at kapangyarihan
 LAYUNIN: Ipakita na ang tao ay naiimpluwensyahan ng kanyang
kapaligiran/ ang tao bilang isang indibidwal ay produkto ng kanyang
pinanggalingan at kapaligiran.
9. SIMBOLISMO/ARKETIPAL (Simbolo=representasyon)
 Gumagamit ng bagay na siyang nagrerepresinta o kumakatawan sa tunay na
kalagayan ng paksa.
 Gumagamit ng huwaran upang masuri ang akda
 LAYUNIN: Ipakita ang mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng
paghahambing o pagtutulad.
10. IMAHISMO (Imahe=Nabubuong larawan sa isipan)
 Tumutukoy sa mga sitwasyon o kalagayan sa akda na nagtataglay ng
larawang diwa
 Ginagamitan ng isang masining na pagpapahayag
 LAYUNIN: Ipakita ang paggamit ng imahe na higit na maghahayag sa mga
damdamin, kaisipan, saloobin at iba pang nais ibahagi ng may-akda na higit
na mauunawaan kaysa gumamit lamang ng karaniwang salita.
11. HUMANISMO (Human=Tao)
 Binibigyang diin nito na ang tao ang sentro ng daigdig at panginoon ng
kanyang sarili.
 Binibigyang tuon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng
talino, talento at iba pa.
 LAYUNIN: Ipakita ang magagandang saloobin, katangian at ugali ng tao.
Itaas ang karangalan ng tao bilang sentro ng akda
12. REALISMO (Real=Katotohanan)
 Nagpapahayag ito ng pagtanggap sa katotohanan o realidad ng buhay.
 Inilalahad nito kung ano ang makatotohanan o ang sentido komon
 Inilalahad nito ang buhay sa katunayan at walang idealismo.
 LAYUNIN: Ipakita ang karanasan at nasasaksihan ng may-akda sa kanyang
lipunan.
13. MARXISMO
 Paglalaban ng malakas at mahina na kung saan nagtatagumpay ang mahina.
 Binibigyang halaga nito ang tunggalian ng dalawang magkasalungat na
pwersa.
 LAYUNIN: Ipakita na ang tao ay may kakayahang umangat buhat sa
pagdurusang dulot ng isang pwersa.
14. FORMALISMO (Porma=Istruktura)
 nasa forma o kaanyuan ng akda ang kasiningan nito.
 Binibigyang pansin ang kaisahan ng bahagi, teknik at pagkakabuo ng akda
 LAYUNIN: Iparating sa mambabasa ang nais ipaabot gamit ang tuwirang
panitikan.
15. KLASISMO (Klasik=Makaluma ngunit may halaga)
 Tumatalakay sa paksang pang-alinmang panahon
  Mga akdang makaluma bagamat nakikipagsabayan sa makabagong
panahon.
 LAYUNIN: Ipakita ang kagandahan ng kasimplehan, kapayakan at
kaayusan.

16. HISTORIKAL/BAYOGRAPIKAL (History=Kasaysayan)

 Ito ang bunga ng kontekstong pangkasaysayan.

 Saklaw nito ang pangyayaring nasaksihan o nabatid ng manunulat at
maging ang mismong talambuhay ng may-akda.
 LAYUNIN: Ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na bahagi ng
kanyang pagkahubog. Ipakita na ang kasaysayan o karanasan ay bahagi ng
buhay ng tao.