Thạch Lam là nhà văn nổi tiếng của văn học lãng mạn những năm 1930 –

1945. Là một trong những cây bút của Tự lực văn đoàn, nhưng văn chương
của Thạch Lam không quá xa vời thực tế như những cây bút trong nhóm. Mà
văn chương của ông nhẹ nhàng chất đời lãng mạn. Nổi bật nhất phải kể đến
truyện ngắn “Hai đứa trẻ”– áng văn xuôi đặc sắc của nền văn học Việt Nam
trước Cách mạng. Đặc biệt trong tác phẩm, cảnh đợi chuyến tàu đêm của hai
chị em Liên chính là nơi kết tinh những giá trị nghệ thuật sâu sắc và tiến bộ
được Thạch Lam thể dưới ngòi bút đầy nhân đạo và trữ tình.

Truyện mở ra bằng tiếng trống thu không, hoàng hôn dần buôn xuống nơi phố
huyện heo hút. Rồi ánh đèn leo lét xuất hiện, cuộc sống con người quẩn
quanh nơi phố huyện khi màn đêm dần bao phủ. Hai chị em Liên ngồi lặng im
nhìn ngắm phố huyện, lòng đầy suy nghĩ. Trong nỗi nhớ về Hà Nội qua gánh
phở bác Siêu, cũng là lúc tàu chuẩn bị đến. Đêm nào cũng vậy, dù buồn ngủ
nhưng cả Liên và An đều cố thức để chờ hoạt động cuối cùng của đêm, đó
chính là đợi đoàn tàu khuya từ Hà Nội đi ngang qua. Vì sao những đứa trẻ
ngây thơ ấy lại phải cố gắng đợi đoàn tàu đi qua mới có thể ngủ? Có phải
chúng nghe lời mẹ dặn? Có phải cố nán lại để bán thêm phong kẹo, cái bánh
từ những người khách qua đường. Nhưng không phải “Liên và em cố thức là
vì cớ khác, vì muốn được nhìn chuyến tàu đó là sự hoạt động cuối cùng của
đêm khuya”. Trong sự chờ đợi ấy chứa đựng cả những khao khát, ước mong
cháy bỏng của những trái tim trẻ thơ non nớt. Bởi vậy, An trước khi đi ngủ đã
dặn chị: “tàu đến chị đánh thức em dậy nhé” khao khát của chúng là vô thức
nhưng cũng thật mãnh liệt. Chuyến tàu đi qua, mang đến một thế giới khác,
thế giới của âm thanh và ánh sáng rực rỡ.

Trong thời gian đợi tàu xuất hiện, chị Liên thả tâm hồn mình vào vũ trụ để
cảm nhận hết thảy vẻ đẹp của thiên nhiên khi đêm về. Qua những kẽ lá bàng,
“ngàn sao vẫn lấp lánh” trên nền trời, những nụ hoa bàng nhỏ khẽ rơi trên vai
chị. Tâm hồn Liên thả trôi theo những cảm xúc bâng khuâng mà chính chị
cũng cảm thấy mơ hồ không hiểu hết.
    Tiếng trống cầm canh ở huyện đánh vang cùng với lời thông báo của bác
Siêu: “Đèn ghi đã ra kia rồi” xua tan sự tĩnh mịch của màn đêm, để chuẩn bị
cho sự hoạt động cuối cùng của đêm – con tàu từ Hà Nội dần dần xuất hiện.
Ban đầu là ngọn lửa xanh biếc như ma trơi, rồi tiếp đến là làn khói trắng bừng
lên từ xa. Liên gọi em dậy và cả hai chị em quan sát kĩ từng chuyển động của
chiếc tàu. Tiếng Liên gọi An: “Dậy đi An. Tàu đến rồi” câu nói không đơn
thuần chỉ là để gọi An dậy mà trong đó còn kèm cả sự vui thích, nó như một
tiếng reo vui, hối thúc em dậy để cùng ngắm nhìn khoảnh khắc đoàn tàu vụt
qua.
    Khoảnh khắc tàu đến, lòng hai chị em vui sướng, hân hoan đến lạ kì, dù chỉ
là thoáng qua nhưng cũng đủ để hai tâm hồn tinh tế ấy nắm bắt trọn vẹn sự
vật, sự việc đang diễn ra trên tàu: “các toa đèn sáng trưng, chiếu sáng cả
xuống đường. Liên chỉ thoáng trông thấy những toa hạng trên sang trọng lố
nhố những người, dồng và kền vàng lấp lánh, và các cửa kính sáng”. Con tàu
trong khoảnh khắc đã chỉ còn lại chiếc chấm đỏ nhỏ, rồi khuất sau rặng tre.
Bé An hồn nhiên nhưng cũng đã nhận ngay ra dường như tàu hôm nay không
đông như mọi khi. Còn Liên thì đã nhận thấy sự thưa thớt cũng như kém
sáng hơn của đoàn tàu: “Chuyến tàu đêm nay không đông như mọi khi, thưa
vắng người và hình như kém sáng hơn”. Dẫu đoàn tàu hôm nay có kém sáng
hơn, có kém đông vui hơn mọi khi nhưng nó từ Hà Nội về, nó mang theo một
thế giới khác hẳn đối với liên, đó là thế giới của ánh sáng, của niềm vui và
của hạnh phúc. Lòng cô bé trào dâng niềm vui, niềm hạnh phúc khó tả khi
được sống lại những ngày xưa khi cô được uống những cốc nước lạnh xanh
xanh đỏ đỏ, và nhớ về một Hà Nội sáng rực, lấp lánh.
Nhưng rồi đoàn tàu nhanh chóng vụt qua để lại bao tiếc nuối, ngậm
ngùi. Đoàn tàu đi cuốn theo cả thế giới rực rỡ, vang động. Liên cảm nhận
được sự thiếu hụt về cả âm thanh và con người khi đoàn tàu đi qua. Dường
như em đã gắn bó với nơi này từ rất lâu, ghi nhớ sâu sắc từng khoảnh khắc.
Đoàn tàu đi qua trả lại cho phố huyện sự im lặng. Đoàn tàu đi qua cũng là lúc
khiến cho Liên lặng vào mơ tưởng nhớ về Hà Nội, nhớ về những kỉ niệm ngọt
ngào xa xôi. Em buồn thương cho hiện tại mờ mịt, tiếc nuối cho quá khứ hạnh
phúc và mơ tưởng về một tương lai.
Bằng những câu văn ngắt ngắn, liên hoàn Thạch Lam diễn tả sinh động
tâm trạng bồi hồi, mang chút gì đó vừa xót thương vừa hi vọng của nhân vật
Liên. Liên như thấy mình “sống giữa bao sự xa xôi”. Kết thúc truyện để lại
trong lòng người đọc bao sự day dứt. Đoàn tàu đến mang theo ánh sáng lấp
lánh, rực rỡ, mang theo âm thanh sinh động, vang vọng. Nhưng nó thuộc về
thế giới khác. Thế giới không phải của Liên của An hay cửa con người nơi
phố huyện. Nhưng đoàn tàu đi qua lại nhen lên cho những con người nơi đây
ước mơ, khát khao về một tương lai dù mờ mịt nhưng họ không hề từ bỏ.
Ngày nào họ cũng thức từ sáng đến đêm để đợi đoàn tàu đi qua, để ước mơ
về điều gì đó xa xôi. Nhưng ước mơ của họ không biến mất mà âm ỉ chờ đợi
điều gì đó làm bùng lên.
Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” khắc hoạ sinh động thế giới tâm hồn của
những con người cùng khổ trong xã hội cũ trước những năm Cách mạng diễn
ra. Hình ảnh đoàn tàu chỉ xuất hiện thoáng qua rồi vụt tắt mang theo ánh
sáng, âm thanh, ước mơ và khát vọng. Như một niềm an ủi một mơ ước
không bao giờ tắt, một chút ánh sáng cho ao đời tù đọng, đen tối triền miên
của những số phận hẩm hiu, bất hạnh nhưng vẫn hi vọng vào một ngày mai
tươi sáng hơn. Đó cũng là thông điệp và tình thương của Thạch Lam dành
cho những nhân vật.
a a a a a a a a a a a a a aq a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a aq a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a â a a a â a a a a a a a a a a a a a a a a a â a a a a a a a a â a a a â a a a a a a a a a a a a â a a a a a a a a