2.1.

Giải quyết xung đột về hợp đồng theo pháp luật của một số nước

2.1.1.Giải quyết xung đột pháp luật về hình thức hợp đồng

- Đông Âu: áp dụng luật nơi giao kết hợp đồng (lex loci contractus) hoặc luật
nơi thực hiện hợp đồng (locus regit actum), trên nguyên tắc ưu tiên áp dụng
luật nơi giao kết hợp đồng.

+ Hợp đồng được giao kết ở đâu thì luật của nước đó sẽ quy định tính hợp pháp
của hình thức hợp đồng; hoặc hợp đồng được thực hiện ở đâu thì luật nước đó
sẽ điều chỉnh hình thức của hợp đồng

+Ưu tiên áp dụng luật nơi giao kết hợp đồng: nếu hợp đồng được giao kết ở một
nước và được thực hiện ở một nước khác thì hình thức của hợp đồng được coi
là hợp pháp nếu hình thức hợp đồng đó phù hợp với luật nơi giao kết hợp đồng.
Tuy nhiên, nếu hợp đồng không phù hợp về hình thức theo luật nơi giao kết hợp
đồng nhưng phù hợp về hình thức theo luật nơi thực hiện hợp đồng và không
trái với pháp luật của nước có cơ quan xét xử thì hợp đồng đó vẫn được coi là
hợp pháp về mặt hình thức.

- Tây Âu, Bắc Âu, Hoa Kỳ: ưu tiên áp dụng luật nơi giao kết hợp đồng; trong
trường hợp hợp đồng không phù hợp với luật nơi giao kết hợp đồng nhưng
phù hợp với luật nhân thân (lex personalis) của các bên chủ thể hoặc luật nơi
có toà án xét xử (lex fori) tranh chấp hợp đồng này thì hợp đồng vẫn được
coi là hợp pháp về mặt hình thức. Bên cạnh đó, trong một số trường hợp
nhất định còn sử dụng luật nơi cư trú của các bên chủ thể để xác định tính
hợp pháp về mặt hình thức của hợp đồng.
2.1.2. Giải quyết xung đột pháp luật về nội dung hợp đồng
Tuyệt đại đa số các nước áp dụng luật do các bên chủ thể thoả thuận lựa
chọn (lex voluntatis): các bên đã thoả thuận lựa chọn luật nước nào thì luật
nước đó sẽ được áp dụng để giải quyết. Bản chất hợp đồng là sự thoả thuận giữa
các chủ thể, do đó các bên có quyền tự do lựa chọn với bất cứ điều khoản nào,
bao gồm điều khoản chọn luật áp dụng; như vậy, quy định về luật do các bên
lựa chọn sẽ được ưu tiên để xác định nội dung hợp đồng phù hợp với nguyên
tắc tự do ý chí và tự do thoả thuận của các bên.
Nguyên tắc lựa chọn (lex voluntatis): các bên tự do xác định quyền và nghĩa
vụ pháp lý của mình trên cơ sở hợp đồng; tự do thoả thuận mọi điều khoản để
 ràng buộc quyền và nghĩa vụ với nhau (trừ trường hợp thoả thuận vi phạm điều
cấm của pháp luật), trong đó có điều khoản chọn pháp luật áp dụng. Nếu các
bên thoả thuận chọn pháp luật áp dụng thì luật đó sẽ là luật nước ngoài đối với
một hoặc đối với cả hai bên chủ thể.
Về mặt lý luận cũng như thực tiễn pháp lý, trong trường hợp các bên tự do
lựa chọn pháp luật áp dụng cho nội dung hợp đồng nhưng việc áp dụng pháp
luật do các bên lựa chọn này vi phạm các nguyên tắc pháp lý của nước có toà án
xét xử tranh chấp hợp đồng thì luật các bên lựa chọn sẽ không được chấp nhận
– cơ quan xét xử có thể áp dụng nguyên tắc “bảo lưu trật tự công”: pháp luật
nước ngoài sẽ không được áp dụng nếu hậu quả của việc áp dụng vi phạm các
nguyên tắc pháp lý cơ bản của nước nơi có cơ quan xét xử – tuy nhiên thế nào
là nguyên tắc pháp lý cơ bản thì chưa được pháp luật các nước quy định cụ thể,
rõ ràng. Trong trường hợp không áp dụng pháp luật do các bên thoả thuận vì vi
phạm nguyên tắc “bảo lưu trật tự công” thì thông thường có thể áp dụng luật
nơi giao kết hợp đồng (lex loci contractus) hoặc luật nơi có toà án (lex fori)
hoặc luật nơi có quan hệ gắn bó nhất với hợp đồng (lex propria).
Nguyên tắc tôn trọng sự lựa chọn pháp luật của các bên chủ thể còn được áp
dụng khi các bên lựa chọn tập quán quốc tế. Các quan hệ dân sự quốc tế không
chỉ chịu điều chỉnh bởi pháp luật quốc gia, điều ước quốc tế mà còn chịu sự chi
phối của tập quán quốc tế trong những trường hợp nhất định. Tập quán là một
loại nguồn của luật quốc tế, nên về cả lý luận lẫn thực tiễn, tập quán có thể
được áp dụng để giải quyết xung đột pháp luật; tuy nhiên, tập quán không mặc
nhiên được áp dụng như pháp luật quốc gia hay điều ước quốc tế, mà chỉ được
áp dụng trong trường hợp các bên thoả thuận áp dụng hoặc do điều ước quốc tế
có liên quan quy định áp dụng hoặc do cơ quan có thẩm quyền xét xử cho rằng
có thể được áp dụng.

2.1.3. Giải quyết xung đột pháp luật về năng lực giao kết hợp đồng của các bên
chủ thể

a. Chủ thể là cá nhân

Tuyệt đại đa số các nước áp dụng luật nhân thân (lex personalis), trong đó có
luật quốc tịch (lex natinalis) và luật nơi cư trú (lex domicili) của chủ thể là cá nhân.
 - Các nước theo hệ thống pháp luật châu Âu lục địa (Continental Law) thường
áp dụng hệ thuộc luật quốc tịch (lex natinalis) của chủ thể: nếu chủ thể của
hợp đồng hội đủ các điều kiện pháp lý về nhân thân theo quy định của pháp
luật nước nơi họ mang quốc tịch thì chủ thể đó đủ điều kiện để giao kết hợp
đồng.
- Các nước theo hệ thống pháp luật chung (Common Law) như Anh, Hoa Kỳ
thường áp dụng luật nơi cư trú (lex domicili) của chủ thể: nếu chủ thể của
hợp đồng hội đủ các điều kiện pháp lý về nhân thân theo quy định của pháp
luật nước nơi họ cư trú thì chủ thể đó đủ điều kiện để giao kết hợp đồng.
b. Chủ thể là pháp nhân
Căn cứ vào quốc tịch của pháp nhân: pháp nhân mang quốc tịch nước nào
thì năng lực giao kết hợp đồng do pháp luật nước đó điều chỉnh. Tuy nhiên, việc
xác định quốc tịch pháp nhân phụ thuộc vào từng hệ thống pháp luật nhất định.

(đã lược các ví dụ trích luật)