Bài tập 1

Bố trí tổng mặt bằng là gì? Hãy liệt kê các bộ phận công trình của nhà máy chế
biến rượu vang nho năng suất 3 triệu lít/năm và bố trí các công trình đó trong một
khu đất có diện tích và hình dáng nhất định (biểu diễn kích thước khu đất trên bản
vẽ bố trí mặt bằng nhà máy). Trên cơ sở bố trí đó, hãy phân tích các mối liên hệ
giữa các bộ phận công trình dẫn đến sự bố trí tổng mặt bằng mà bạn đã đề xuất.
BÀI LÀM
1.1. Bố trí tổng mặt bằng:
- Bố trí tổng mặt bằng là
Bố trí mặt bằng sản xuất trong doanh nghiệp là quá trình tổ chức, sắp xếp, định
dạng về mặt không gian máy móc thiết bị, các khu vực làm việc và các bộ phận
phục vụ sản xuất và cung cấp dịch vụ.
1.2. Các bộ phận công trình của nhà máy và bố trí nhà máy:
❖ Lựa chọn địa điểm:
- Nên lựa chọn địa điểm gần khu vực thu mua nguyên liệu, thuận lợi cho giao
thông khi vận chuyển nguyên liệu và sản phẩm.
- Địa hình bằng phẳng và là nơi có đủ diện tích để thiết kế và xây dựng nhà máy.
Ngoài ra, cần phải có đất dự trù để có thể mở rộng sản xuất về sau.
- Gần nơi cấp nguồn nước nguồn điện, có hệ thống thoát nước tốt. Cùng với đó là
nơi có đông khu dân cư vừa là nơi cung cấp nhân lực cho nhà máy, vừa là nơi để
có thể thu hút nguồn tiêu thụ.
❖ Nguồn nguyên liệu:
- Nho thường được trông nhiều ở Ninh Thuận, vì vậy việc chọn được địa điểm thu
mua và gần điểm thu mua sẽ dựa vào tỉnh Ninh Thuận. Có thể chọn xã La Ranh
hoặc Đô Vinh để có thể đặt vị trí nhà máy ở đó, sẽ thuận tiện hơn cho việc thu
mua nho và sản xuất rượu vang nho.
❖ Thiết kế tổng mặt bằng nhà máy:
Dự kiến tổng diện tích của nhà máy:
- Chiều dài: 96 m
- Chiều rộng:85 m
- Tổng diện tích: 8160 m2
❖ Các bộ phận, công trình của nhà máy:

Bộ phận, phân xưởng, phòng Diện tích (m2)

1. Kho chứa nguyên liệu 582

2. Phân xưởng sơ chế 552

3. Phân xưởng lên men 730

4. Phòng nhân giống men 154

5. Phân xưởng lọc và tàng trữ 2270

6. Phân xưởng chiết rót và hoàn thiện sản phẩm 450

7. Kho chứa sản phẩm 650

8. Trạm biến áp 150

9. Trạm phát điện 150

10. Nhà xe dành cho xe moto, xe 2 bánh 160

11. Nhà xe dành cho xe oto 160

12. Nhà hành chính (2 tầng) 500

13. Căng tin 250

14. Nhà vệ sinh phòng thay đồ 50

15. Phòng bảo vệ 40

16. Khu nhà kỹ thuật 250

17. Nhà nồi hơi 150

18. Nhà máy lạnh 150

19. Cây xanh, thảm cỏ 750

20. Khu vực cấp nước 150

21. Khu vực xử lý nước thải 100

22. Khu vực xử lý chất thải rắn (chai, nắp,

100
cặn…)

23. Nhà trưng bày sản phẩm 120

24. Diện tích đất dự trù 592

Tổng diện tích nhà máy 8160

 B
96 m
19
20 16 1
19
8

19
10
9

17 2
19

Đường quốc lộ
5 4 12 15
24
85 m

18
3
19
11
6 7 14 13 23

19
21

19
19
Bản vẽ tổng mặt bằng nhà máy sản xuất rượu vang nho
Bản vẽ tổng mặt bằng nhà máy sản xuất rượu vang nho
1.3. Đặc điểm khu đất, luồng giao thông:
- Đây là một khu đất hình chữ nhật có diện tích 8160 m2 (Chiều dài: 96 m, chiều
rộng:85 m) rất thuận tiện cho quá trình bố trí mặt bằng nhà máy.
- Về luồng giao thông thì nhà máy sẽ được bố trí đối diện với đường chính, giao
thống thuận tiện và không gây ra tình trạng ùm tắt giao thông.
- Luồng giao thông ra vào phân xưởng được thể hiện qua 2 nét:
+ Nét xanh: thể hiện cho luồng người:
+ Nét vàng thể hiện cho luồng xe và cả luồng người:
1.4. Mối liên hệ giữa các bộ phận công trình dẫn đến sự bố trí tổng mặt bằng:
❖ Mối quan hệ giữa các bộ phận công trình với nhau:
- Ở bản vẽ tổng mặt bằng, ta có 2 cửa chính xe và người ra vào, vì diện tích kéo
dài nên việc có 2 cửa chính xe và người ra vào là cần thiết, đảm bảo được lưu
thông của xe vận chuyển đến các bộ phận hay phân xưởng. Ngoài ra giúp cho quá
trình rà soát việc ra vào của phương tiện dễ dàng hơn cho bộ phận bảo vệ.
- Hai khu vực đổ xe oto (11) và xe moto, xe hai bánh (10) được bố trí 2 bên góc
đầu của nhà máy, giúp cho công nhân, nhân viên… có thể dễ dàng di chuyển đến
những địa điểm làm việc hay có thể đi vào căng tin (13) để nghỉ ngơi buổi trưa.
- Bộ phận phòng bảo vệ (15) được bố trí ở giữa 2 cửa chính xe và người ra vào,
giúp cho quá trình kiểm soát dễ dàng và thuận tiện hơn. Có thể bố trí 1 phòng có
2 bảo vệ; một người kiểm tra xe vào và một người kiểm tra xe ra.
- Khu vực hành chính (12) là vẻ ngoài quan trọng của nhà máy, nên được bố trí ở
chính giữa, tăng sức hút và vẻ đẹp của nó bằng cách xây dựng thêm bể nước phun
ở chính giữa. Ngoài ra chúng ta có một dãi cây xanh (19) cắt ngang tòa hành chính
với khu vực sản xuất chính, giúp cho việc giữ vẻ mĩ quan cho tòa hành chính tốt
hơn, chắn được tiếng ồn và những ảnh hưởng về mặt an toàn cho người làm việc
trong tòa hành chính từ khu vực sản xuất.
- Khu vực tiếp theo là khu vực nghỉ ngơi, có 3 khu vực là căng tin (13), phòng vệ
sinh (14) và nhà trưng bày sản phẩm (23). Bố trí gần nhau vì khi khách tham quan
hay dẫn đoàn đến sẽ có địa điểm để nghỉ ngơi và giải trí khi làm việc hay đi tham
quan.
- Khu vực kho chứa nguyên liệu (1) được đặtt gần khu vực sản xuất và khu vực
ra vào nhằm mục đích hạn chế được việc vận chuyển cho xe và thuận tiện cho
việc kiểm tra hàng hóa trước khi đưa vào sản xuất. Có một khoảng trống ở làn
đường xe đi nhằm mục đích xe có thể chuyển hướng về nhanh hơn hoặc xe có thế
đi vòng theo làn đường chính trên bản vẽ.
- Bắt đầu đi vào trung tâm sản xuất:
+ Đầu tiên chúng ta có thể thấy 2 bộ phận có diện tích lớn là xưởng sơ chế
(2), lên men (3) và xưởng lọc và tàng trữ rượu (5). Nguyên liệu được sơ chế trước
khi được thực hiện công đoạn lên men, sau khi sơ chế loại bỏ tạp chất, tách hạt và
các chất ảnh hưởng đến chất lượng quá trình lên men thì nho sẽ được chuyển sang
công đoạn lên men trong 1 trung tâm để hạn chế tối thiểu quá trình vận chuyển
nho, giúp cho nho không bị nhiễm thêm các mối nguy (vật lý, hóa học, sinh học)
trong quá trình vận chuyển. Ở đây chúng ta có thêm nhà nồi hơi (17) giúp cung
cấp hơi cho quá trình lên men diễn ra theo đúng nhiệt độ yêu cầu hơn. Sau khi
dịch nho đã lên men, sẽ được lọc để tạo độ trong cho dịch và tàng trữ để tăng giá
trị về mặt dinh dưỡng và cảm quan tại xưởng lọc và tàng trữ (5). Xưởng được bố
trí gần với xưởng sơ chế và lên men giúp cho quá trình vận chuyển được rút ngắn,
có thể vận chuyển bằng cách lắp các ống chuyển dịch sang bộ phần lọc.
+ Rượu nho được tạo thành bán thành phẩm sau khi được tàng trữ nhằm
mục đích ủ, nâng cao chất lượng rượu thì rượu nho sẽ được chiết rót đóng chai và
dãn nhãn ở phân xưởng chiết rót và hoàn thiện sản phẩm (6). Sau khi đã được
hoàn thiện thì sản phẩm rượu vang nho sẽ được đưa đến kho chứa sản phẩm, để
bảo quản, lưu kho sản phẩm.
+ Bộ phận kỹ thuật (16) sẽ được bố trí ở khu vực gần với khu sản xuất để
có thể đến đúng lúc khi có thông báo sự cố trong quá trình vận hành thiết bị. Ngoài
ra đối với các khu vực điện, nước sẽ được khống chế kịp thời vì làn đường đi cũng
rất thuận tiện mà không có ngăn cản gì.
+ Khu vực cấp điện gồm: Trạm biến áp (8) và máy phát điện (9) được đặt
ở góc bên trái phía trên cùng của mặt bằng. Vì sử dụng dòng điện 3 pha khá mạnh
nên việc truyền tải điện năng đến các trung tâm sản xuất hay các khu vực đều
không gặp quá nhiều hạn chế. Nhưng khi cháy nổ tại địa điểm phát điện trạm biến
áp thì sẽ giữ được khoảng cách với trung tâm sản xuất và các khu vực khác. Ngoài
ra bố trí thêm cây xanh và thảm cỏ xung quanh giúp cho việc hạn chế hiện tượng
cháy nổ hoặc ngăn sự lây lan của đám cháy.
+ Khu vực cấp nước (20) sẽ được bố trí gần với khu vực sản xuất chính là
phân xưởng sơ chế, lên men, lọc, tàng trữ. Vì tại đây sử dụng nguồn nước khá lớn
cho việc sản xuất nên sẽ được ưu tiên gần hơn. Tuy vậy, nhưng không phải các
khu vực khác sẽ bị yếu nguồn nước, sử dụng nguồn nước lớn và đáp ứng cho cả
nhà máy vận hành được mà không gặp sự cố thiếu nước. Ngoài ra khi có sự cố thì
nguồn nước ở đó sẽ giúp cho quá trình dập đám cháy dễ dàng hơn vì được bố trí
gần những khu vực có khả năng cháy nổ cao hơn những khu vực còn lại.
+ Tại khu vực xử lý nước thải (21), xung quanh sẽ được bố trí cây cối và
thảm cỏ (19), nhằm mục đích hạn chế được mùi hôi gây ảnh hưởng đến các khu
vực xung quanh và đặc biệt là khu vực chiết rót và hoàn thiện sản phẩm. Ngoài ra
Việc bố trí nhiều cây xanh và thảm cỏ quanh khu vực này sẽ giúp cho quá trình
tái tạo và sinh Oxy khi thải CO2 từ khu vực xử lý nước thải của cây sẽ có ích hơn.
+ Nhà máy lạnh (20) thường sẽ được đặt gần phân xưởng lên men và tàng
trữ nên vì vậy nó sẽ được bố trí tại điểm chính giữa góc trái để quá trình truyền
tải nhiệt dễ dàng hơn.
❖ Mối quan hệ của các bộ phận phân xưởng với hướng gió:
- Hướng gió được xác định trước khi bố trí là hướng Tây Nam (từ Đông Bắc thổi
xuống Tây Nam)
- Đối với hướng gió ta quan tâm chủ yếu là trung tâm sản xuất:
+ Khu vực chiết rót và hoàn thiện sản phẩm cùng với kho chứa sản phẩm
phải được đặt xa hướng gió và được các khu vực khác chắn, để có thể tránh được
bụi bẩn, gây tạp nhiễm cho sản phẩm khi chiết rót đóng chai và cả khi vận chuyển
sản phẩm làm giảm giá trị cảm quan của sản phẩm.
+ Khu vực trạm biến áp và máy phát điện, công suất hoạt động có thể lớn
nên việc bố trí theo hướng gió giúp làm mát một phần cho khu vực này.
+ Tuy nhiên hướng gió này sẽ hạn chế việc nhận được gió mát tự nhiên cho
chúng ta khi chiều về vì hấu hết ở khu nhà hành chính hay căng tin thì rất ít tiếp
nhận được gió. Nhưng trong thời gian làm việc trong văn phòng thì công ty hay
nhà máy đều có bố trí quạt hoặc điều hòa cho nhân viên và công nhân.