Saliksalin Teknolohiya

PO L I T EKNI KO NG UNI BERSID AD NG PI L I PI N AS 1
SALIKSALIN TUNGKOL SA TEKNOLOHIYA
POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES - STO. TOMAS BRANCH

BATSILYER NG AGHAM SA PAGTUTUOS
PAGSASALIN SA KONTEKSTONG FILIPINO

GEED 10113
Adalia, Jemimah C.
Aquino, Allyssa Arrianne Sam R.
Bobadilla, Barbara Melody P.
Carballo, Trisha Marie M.
Castro, Verna S.
Cruz, Andrea N.
Datinggaling, Diane R.
Dimaculangan, Benjie C.
Gernale, Eunice S.
Gonzales, Inah Angela L.
Herrera, Jude Joseph D.
Pradas, Clarisse Ann O.
Purugganan, Lei Maxinne C.
Siman, Trisha Mae M.
Mga Miyembro
Bb. Sarah Agon

Guro sa Pagsasalin sa Wikang Filipino
April 5, 2020
INTRODUKSYON
Ang pagsasaling wika ay mayroong iba't-ibang layunin bagama't ito ay
naiiba batay sa pangangailangan at kalagayan ng isang lipunan. Pagsasaling
wika rin ang nagsisilbing mahalagang kasangkapan hindi lamang sa
pagkakaroon nang maayos na daloy ng komunikasyon kundi pati na rin sa
pagpapatatag at pagpapaunlad sa isang industriya. Ang maayos na daloy ng
pakikipag-ugnayan ay nagdudulot ng mas malalim na pag unawa sa intensyon
ng bawat isa. Sa pamamagitan ng mahusay na interaksyon gamit ang wikang
sinanay, nakakagawa ang tao ng tamang desisyon sa isang sitwasyon. Kung ang
wika ay umiiral lamang sa salitang Ingles, hindi magiging madali ang pakikipag
ugnayan kada transaksyon lalo na sa limitadong kaalaman sa mga wikang
banyaga. Dahil dito, pagsasalin rin ang mabisang paraan upang mas lumawak
ang sakop ng impormasyon sa isang industriya.
Ayon kay Virgilio Almario, tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino,
mahalagang magkaroon ng mga tagasalin kung nais ng Pilipinas na maging
mahusay sa pandaigdigang kompetisyon. Nabanggit rin ni Almario na kung
ikukumpara ang antas ng pagsasalin ng Pilipinas sa ibang bansa masasabing
"hindi sineseryoso" ang pagsasalin sa Pilipinas. Sa katunayan, walang matibay
na pundasyon at suporta ang pagsasalin maliban sa Batas Republika 7104 na
nagsaad lamang ng kahalagahan ng pagsasalin. Dinaing rin ng Komisyon sa
Wikang Filipino ang kakulangan ng bilang ng mga tagasalin. Isa sa mga dahilan
nito ay ang pagkakaroon ng mabibigat na kurso na kailangang tapusin upang

matawag na translator. Dinagdag pa ni Almario na nais n’yang mapagtibay ang
pundasyon sa pagsasalin.
Mula sa pananaliksik ni Mario Miclat, isang propesor ng Asian and
Philippine Studies, Asian Center, ng Unibersidad ng Pilipinas - Diliman, ukol sa
praktika ng pagsasaling teknikal. Nakasaad rito na kung tatalakayin ang proseso
ng pagsasalin mahalaga ring pag-usapan ang relasyon nito sa proseso mismo sa
agham. Sa pamamagitan ng malalimang pagtalakay dito maaaring magkaroon
ng linaw sa kung ano ang lehitimong katangian at kalinangan ng pagsasaling
wika sa teknolohiya't agham.
Dahil sa kolonya ng Estados Unidos, inilunsad ang "Bilingual Education
Policy" sakop ng batas na ito ang "non-exclusive language of science and
technology" kung saan limitado ang paglilimbag ng impormasyon sa agham at
teknolohiya sa salitang Ingles. Subalit ang polisiyang ito ay patuloy na niyayapos
hanggang ngayon kaya naman nagkakaroon ng komplikasyon sa paghanap ng
mga tamang salita upang maayos na mapaliwanag ang konsepto. Idinagdag ni
Dr. Rodriguez na hindi lahat ng konsepto ay kailangang isalin sa Wikang Filipino.
Ang ibang terminong teknikal ay maaaring iwanan sa orihinal ng lenguwahe.
Ayon sa kanya, ang mahalaga ay ang pagkakaintindihan ng mga tao sa daloy ng
kanilang komunikasyon.
Halimbawa, ang pagsasaling wika sa larangan ng teknolohiya ay pilit na
pinasisigla upang mas mabilis na maipabatid ang mga kaalaman kaugnay rito at
lumawak ang sakop ng impormasyon tungkol dito. Kapansin-pansin na ang ibang

termino sa teknolohiya ay iba kaysa ordinaryong salita dahil hindi ito nagtataglay
ng direktang salin. Ang teknolohiya at ang mga kaalaman na sumusuporta rito ay
madalas na nakalathala sa salitang Ingles at kakaunti lamang ang may direktang
salin. Nagkakaroon ng komplikasyon sa tamang salin ng mga salita sa dahil na
rin kawalan ng eksaktong tumbas ng mga konsepto. Isa ito sa mga kinakaharap
ng problema ng tagasalin sa larangan ng teknolohiya. Hindi mapagkakaila na
madaling maiihatid ang kaalaman at karunungan ng makabagong impormasyon
sa teknolohiya kung ito ay nakalathala sa wikang pamilyar sa mga tao.
"Tuwing magkakaroon ng usap-usapan ukol sa kung maari at dapat ipalit
ang Filipino para sa Ingles, hindi nalilimutang banggitin ang larangan ng
siyensiya at teknolohiya bilang isang mabigat na hadlang laban dito"
(Ricafrento:2010). Isang malaking tungkuling pambansa ang pagsasalin.Sa
lawak ng sakop ng teknolohiya at kahalagahan ng gamit nito sa ordinaryong
Pilipino mahalagang maipon ang karunungan at kaalaman tungkol dito tungo sa
Wikang mauunawaan ng karamihan. Ang pagsasalin sa mga karunungan na
kaugnay sa industriya ng teknolohiya ay pangunahing panukat hinggil sa estado
ng pagsasalin sa isang bansa.
Inihalintulad naman ni Newmark ang pagsasaling-wika sa pagsasalin ng
isang basong tubig sa ibang baso. Pagkasalin sa ibang baso, hindi lahat
naisasalin, ang pinanggalingang baso ay nanatiling basa isang ebidensya na
hindi lahat ay naisalin sa isang baso. Nangangahulugan ito na kahit anong ingat
at pagsaliksik na gawin ng tagasalin imposibleng magkaroon ng ganap na salin.

Ang direktor ng UST Office for Research and Development na si Dr. Fortunato
Sevilla III ay gumagamit ng Wikang Filipino sa kanyang liksyon sa mga kurso
tulad ng kemistri. Ayon sa kanya, mas nagiging aktibo ang daloy ng talakayan sa
paggamit ng Wikang Filipino dahil mas naiintindihan ng mga mag-aaral ang mga
konseptong teknikal. Dinagdag nya pa na kaya mas naging madali ang daloy ng
komunikasyon kung ito ay sa Filipino dahil ito ang ginagamit sa pang araw-araw
na buhay ng tao. Subalit, kahit pilit pinapasigla ng ibang alagad ng Wika ang
paggamit sa Filipino bilang wika sa teknolohiya, tutol naman ang ibang
siyentipiko rito. Dahil na rin Ingles ang lingua franca sa buong mundo, napipigilan
ng paggamit sa Wikang Filipino ang pagiging "globally competitive" ng mga tao.
Naging mahirap rin ang pagpapatibay ng agham sa Filipino dahil sa kakulangan
ng mga babasahin na ginagamit ng mga estudyante.
May mga paraan ng pagsasalin ng salitang Ingles sa Filipino, ilan na
lamang sa mga iyon ay paggamit ng salitang kastila, pag-uugnay ng mga
katutubong salita upang makabuo ng bagong salita, panghihiram sa Ingles at
pagsasa Filipino ng baybay at paghahalo ng wikang Ingles at Filipino nang
walang pagbabago ang huling paraan.
Ang programang "Enhancing Technology Transfer and Commercialization
of Agri-Aqua Technologies" ay sinimulan ng Philippine Council for Agriculture,
Aquatic and Natural Resources Research and Development ng Department of
Science and Technology o (DOST-PCAARRD) upang pangunahan ang
pagsasalin sa 600 na teknolohiya na nagmula sa mga "research and

development institutiton" sa sektor ng pangisdaan, agrikultura, at iba pang likas
na yaman. Pinagsisikap ng programa ang mga "research and development
institution" sa pagpapalawak at pagpapanalaganap ng pinakamahusay ng
"technology practices". Isinagawa rin ang T2P o "Technology to People" upang
mabilis na mailathala ang mga teknolohiya para sa mga gumagamit ng
impormasyon tungkol sa teknolohiya.
Ang teknolohiya ay isa sa mga nagpapatibay sa larangan ng edukasyon,
komunikasyon, at ekonomiya ngunit hindi ganap na naipapahayag ng Wikang
Filipino ang iba't ibang konsepto ng teknolohiya. Ayon sa Third International
Mathematics and Science Study, Pilipinas ang nahuhuli sa larangang ito. Subalit,
sa pagtutulungan ng mga alagad ng wika patuloy na pinapaigting ang paggamit
ng Wikang Filipino sa larangan ng industriya. Mahalaga ito upang mas
maunawaan ang mga komplikadong konsepto at mga salitang kaugnay sa
teknolohiya tulad na lamang ng software o hardware. Makatutulong naman
upang mapatatag ang Wikang Filipino sa paggamit sa agham at teknolohiya
kung desidido ang departamento ng agham at teknolohiya sa pagbuo ng
bokabularyo sa mga piling konsepto.
Kung mabilis ang pag-unawa sa isang konsepto madali itong maiintidihan
at magamit sa praktikang mga bagay. Halimbawa, ang mga manwal na kasama
kapag bumibili ng bagong gamit ay hindi masyadong tinuturing na sanggunian
sapagkat ito ay nagtataglay ng mga terminong Ingles at teknikal. Hindi agad
nalalaman kung ano ang dapat gawin sa isang makinarya dahil ang mga
dokumentong nagbibigay gabay dito ay hindi nakasaad sa wikang madaling
unawain. Napakahalaga ng pagsasalin lalo na sa araw-araw na pamumuhay ng
tao sapagkat sa maraming pagkakataon napapadali nito ang gawain ng mga tao.
Rationale
Sa modernong panahon na kinakaharap ng buong mundo ngayon,
maraming pagbabago ang nagaganap at isa nga sa nagbibigay daan sa mga
pagbabagong ito ay ang mga modernong teknolohiya na bunga ng patuloy na
pananaliksik at imbensyon ng mga alagad ng agham. Ang agham at teknolohiya
ang naging daan sa pag-unlad ng maraming bansa kasama na rin ang Pilipinas.
Ngunit kadalasan ay sa wikang Ingles ito itinuturo simula sa sekundaryang
edukasyon hanggang kolehiyo. Dahil dito, masasabing ang estado ng pagsasalin
sa Pilipinas ay mababa.
Kasabay ng pagdating ng teknolohiya sa bansa ay ang mga termino at
salita na kadalasan, kung hindi man lagi, ay nasusulat sa Ingles. Madalas na
ipahayag sa Ingles ang agham at teknolohiya at nananatili ito sa nasabing wika
habang patuloy na ginagamit sa Pilipinas. Habang tumatagal tila ba hindi
kinakailangang isalin ang mga salitang ito sa Filipino dahil mismong mga Pilipino
ay mas kumportable nang gamitin ito sa wikang Ingles. Halimbawa ng mga
nasabing salita ay internet, website, cellphone, computer, software, microwave,
wavelength at marami pang iba na kung isasalin sa kanilang katumbas na salita
sa Filipino ay mas malaki ang tyansa na hindi ito maintindihan ng nakararami.

Dagdag pa sa dahilan kung bakit nananatiling nasa hulihan ang Pilipinas
sa larangan ng pagsasalin sa teknolohiya ay dahil hindi rin nagkakaisa ng
pananaw ang mga siyentipiko ng bansa. May ilang siyentipiko na tutol sa
paggamit ng Filipino sa agham at teknolohiya dahil nga Ingles ang lingua franca
o karaniwang wika, ang paggamit ng Filipino sa pag-aaral ng teknolohiya ay
makapipigil daw sa pagsabay ng Pilipinas sa lumalawak pang kumpitensiya sa
mundo. Nagiging mahirap din ang pagsulong ng agham sa Filipino dahil sa
kakulangan ng mga materyales tulad ng babasahin at mga librong pang-agham
na maaaring gamitin ng mga estudyante.
Gayunpaman, hindi maitatanggi na mahalaga pa ring mapaunlad ang
kalagayan ng pagsasalin sa teknolohiya. Ayon kay Dr. Fortunato Sevilla III,
direktor ng UST Office for Research, “Kung sumusulong sa agham ang mga
mauunlad na bansa tulad ng Hapon, Korea, Taiwan, Tsina, Germany, Pransiya,
España at iba pang bansa na gamit ang sariling wika, bakit hindi paunlarin ang
sariling wika para maging matatas din ang mga Pinoy sa agham?” dagdag pa
niya, mas malinaw daw ang paggamit ng Filipino dahil ito ang ginagamit sa pang-
araw-araw na buhay. Kaya naman bilang halimbawa, sa kanyang pananaliksik
ay gumamit si Dr. Sevilla III ng salitang haba ng alon para sa wavelength; at
dalas para sa frequency; pagtunaw sa melting; at paglusaw sa dissolving.
Sa ngayon, ang UP Diliman lamang ang may librong pang-agham sa
Filipino dahil sa panghikayat na binigay ng Sentro ng Wikang Filipino dito. Hindi
maitatangging nasa wikang Ingles nga ang mga salita sa pag-aaral ng

teknolohiya ngunit ang pagtutulungan upang mapataas ang kalagayan ng
pagsasaling wika sa industriyang ito ay hindi lamang makatutulong sa mga
Pilipino, mapa-siyentipiko man o karaniwang mamamayan, na mas malalim pang
maintindihan ang mga teknolohiya bagkus ay maaari pa itong makatulong sa
pagpapaunlad ng pambansang wika.

TRANSLATED CORPUS AT ANG MGA ISINALIN
SANAYSAY
What Would Life Be Without Technology?
The everyday lives of people have changed a great deal due to the advent
of technology. They have become easier, faster, more comfortable and dynamic.
But, at the same time, our lives have become lethargic, preposterous and anti-
social just like the computers that have become a part of our lives. The
technology has enriched our lives and enlightened our minds, but in pursuit of its
cozy comforts, people tend to be over-reliant on it, to the point that they can’t
even imagine living without it. This pointless obsession and abuse of technology
has left us vulnerable and weak. No doubt, the advancements brought us
unprecedented physical, medical and other benefits, but this over-reliance will
prove costly for the survival of the human race.
We are living in an era where technology and knowledge are quickly
progressing. It would be illogical to believe that we should abandon technology,
because in many cases, it will be the key for a better tomorrow. As a result of the
pursuit of better quality of life, there are times that we can’t avoid being reliant on
technology because we would all like to have clean water, healthy diet, protection
from terrible diseases, and other material comforts and amenities in our lives.
Technology especially in the face of rapidly increasing population helps us in

utilizing the Earth’s resources more efficiently. It is due to technology that human
race is surviving and without it, the human race would have died out long ago in
a global hunger. But on the other hand, there are negative effects of technology
lingering in our lives. By neglecting basic human instincts like socializing, and
physical exertion, we have become artificial and hollow. Although we are reaping
benefits, we are losing the little of the precious humanity left in our lives due to
over-indulgence.
Technology has affected our lives deeply. We simply cannot imagine living
without it. It has increased our lifespan and quality of living. It has brought us
closer to each other in certain ways and drifted away in others. Without it, our
lives would have been simpler, harder, dull, and dangerous.

Ano Ang Buhay Kung Walang Teknolohiya
Isinalin ni Jemimah C. Adalia
Ang pang-araw-araw na pamumuhay ng mga tao ay malaki ang
ipinagbago dahil sa pagdating ng teknolohiya. Ito ay naging madali, mabilis, mas
komportable at daynamik. Ngunit, kasabay nito, ang ating mga buhay ay naging
nakakapagod, salungat sa katwiran, at anti-sosyal katulad ng mga kompyuter na
naging bahagi na ng ating mga buhay. Pinagyaman ng teknolohiya ang ating
mga buhay at napaliwanagan nito ang ating mga isipan, ngunit sa paghangad ng
kaginhawahan, ang mga tao ay lubos na umasa na lamang dito, na umabot sa
puntong hindi na nila maisip na mabubuhay sila nang wala ito. Ang walang
kabuluhang obsesyon at pag-abuso ng teknolohiya ay nagdulot ng ating
pagkahina. Walang duda, nagdala ang mga pagbabagong ito ng
kapakinabangang pisikal, medikal at iba pa, ngunit ang labis na pagdepende dito
ay magpapatunay ng malaking kabayaran sa pamumuhay ng mga tao.
Tayo ay nabubuhay sa panahon kung saan ang teknolohiya at kaalaman
ay mabilis na umuunlad. Hindi makatuwiran kung ating paniniwalaan na dapat
nating pabayaan ang teknolohiya, dahil sa maraming pagkakataon, ito ang
magiging susi sa magandang kinabukasan. Bunga ng paghahangad sa maayos
na kalidad ng buhay, may mga pagkakataon na hindi natin maiiwasang umasa
sa teknolohiya dahil lahat naman tayo ay nais na magkaroon ng malinis na tubig,

malusog na katawan, proteksiyon mula sa mga malulubhang sakit, at pati na rin
mga materyal na bagay para sa kaginhawahan ng ating buhay. Nakatutulong
ang teknolohiya upang magamit nang maayos ang mga mapagkukunang-yaman
dito sa mundo lalo na’t mabilis na lumalaki ang populasyon ng mga tao.
Teknolohiya ang dahilan kung bakit nabubuhay pa rin ang mga tao at kung wala
ito ay matagal nang namatay ang mga tao buhat ng pandaigdigang pagkagutom.
Ngunit sa kabilang banda, mayroon ding mga negatibong epekto ang teknolohiya
sa ating buhay. Sa pagwawalang-bahala ng pangunahing likas na ugali ng tao
katulad ng pakikihalubilo at pisikal na pagsusumikap, tayo ay naging artipisyal at
nawalan ng halaga. Bagama’t nakakakuha tayo ng maraming benepisyo,
nawawala naman ang natitirang pagkatao sa ating buhay dulot ng labis na
pagpapakasawa.
Malaki ang naging epekto ng teknolohiya sa ating mga buhay. Hindi natin
basta maiisip na kaya nating mabuhay nang walang ito. Nadagdagan nito ang
haba ng ating buhay at kalidad ng pamumuhay. Mas napaglapit-lapit din tayo nito
sa ilang mga paraan at napaglayo-layo naman ang iba sa atin. Kung wala ito,
ang ating mga buhay ay mas magiging simple, mahirap, mapanglaw at
mapanganib.
The Effects of Technology on Our World
Technology affects people all over the world, both positively and
negatively. While I do agree that advances in technology have made our
countries safer and our lives easier, they have also negatively affected our lives.
My parents did not grow up in front of a computer or a PlayStation. They did not
spend hours each day looking at what their friends are doing on Facebook,
Instagram and Twitter. Instead, they went out with flesh and blood friends, played
football, or simply took a walk in the woods. But, of course, they didn’t pay for an
ice cream using a credit card and didn’t buy movie tickets online.
Advances in technology have brought us online banking, smart cars,
smart TVs, lightning fast computers, and the latest buzz: virtual reality. However,
they also brought us cyber warfare, hackers, identity theft, cyber stalking, and a
host of other bad things. Also, people started getting lazy and more ignorant.
Long gone are the days when people were flocking to the library – if only to do
some research for a school assignment. Nowadays, one can find everything on
the Internet. Instead of playing some football or having a fun snowball fight,
children are playing video games for hours.
Bicycles have been replaced by e-bikes (electric bikes). Rollerblades have
been replaced with electric motorized skates. Yes, they’re fun; can’t argue with
that! However, they are making children more inactive. And, as you know, a
sedentary lifestyle has major negative health consequences. People are slowly
forgetting that physical activity is an important part of a balanced and healthy
lifestyle. Consequently, advances in technology are having negative effects on
our health.
I agree that technology has taken us to Mars. Many crimes were punished
due to innovative technologies that help criminal investigators find the culprits.
Thousands of lives are saved each year by the latest medical technologies (used
to perform complex surgeries and identify life-threatening diseases). There is no
question about it: technology is an integral part of our daily lives.
In conclusion, it all depends on how you use technology. It is slowly taking over
the world and you can find it everywhere around you. How you use technology is
important. It is designed to make our lives easier, but should never be replacing
physical exercise, walking, reading, and socializing with real human beings.
Ang Mga Epekto ng Teknolohiya sa Ating Mundo
Isinalin ni Barbara Melody P. Bobadilla
Ang teknolohiya ay nakaaapekto sa mga tao sa buong mundo, kapwa
positibo at negatibo. Bagaman sumasang-ayon ako na ang pagsulong sa
teknolohiya ay ginawang mas ligtas ang ating mga bansa at mas madali ang
ating mga buhay, ang mga negatibong epekto nito ay nakaaapekto rin sa ating
mga buhay. Ang aking mga magulang ay hindi lumaki sa harap ng isang
kompyuter o sa isang PlayStation. Hindi sila gumugol ng maraming oras bawat
araw upang tingnan kung ano ang ginagawa ng kanilang mga kaibigan sa
Facebook, Instagram at Twitter. Sa halip, lumabas sila kasama ang mga
kaibigan sa laman at dugo, naglaro ng football, o simpleng naglakad sa
kakahuyan. Ngunit, syempre, hindi sila nagbayad para sa isang sorbetes gamit
ang isang credit card at hindi bumili ng mga tiket sa pelikula sa online.
Ang mga pagsulong sa teknolohiya ay nagdala sa atin ng online na
pagbabangko, magara na kotse, magarang telebisyon, kasing bilis ng kidlat na
mga kompyuter, at ang pinakabagong haging: virtual reality. Gayunpaman,
nagdala rin ito sa atin ng cyber warfare, hackers, pagnanakaw ng
pagkakakilanlan, cyber stalking, at pinagmulan ng iba pang masasamang bagay.
Gayundin, sinimulan ng mga tao ang pagiging tamad at mas ignorante. Wala na
ang mga araw kung saan ang mga tao ay nangangalap sa silid-aklatan - kung
magsasagawa lamang ng ilang pananaliksik para sa isang takdang-aralin sa

paaralan. Sa ngayon, mahahanap ng isa ang lahat sa Internet. Sa halip na
maglaro ng football o ang pagkakaroon ng isang masayang laban ng niyebeng
binilo, ang mga bata ay naglalaro ng mga video game nang napakahabang oras.
Ang mga bisikleta ay napalitan ng mga e-bikes (elektronikong bisikleta).
Ang mga rollerblades ay napalitan ng mga de-kuryenteng motor na iskeyt. Oo,
masaya sila; hindi ako makikipagtalo diyan! Gayunpaman, ginagawa nito ang
mga bata na mas hindi aktibo. At, tulad ng alam mo, ang isang tigil na
pamumuhay ay may mga pangunahing negatibong kahihinatnan sa kalusugan.
Ang mga tao ay unti-unting nakakalimutan na ang pisikal na aktibidad ay isang
mahalagang bahagi ng isang balanse at malusog na pamumuhay. Dahil dito, ang
mga pagsulong sa teknolohiya ay may negatibong epekto sa ating kalusugan.
Sumasang-ayon ako na dinala tayo ng teknolohiya sa Mars. Maraming
mga krimen ang naparusahan ng dahil sa mga makabagong teknolohiya na
tumutulong sa mga imbestigador na mahanap ang mga salarin. Libu-libong
buhay ang naliligtas bawat taon ng pinakabagong mga teknolohiyang medikal
(ginamit upang magsagawa ng mga kumplikadong operasyon at kilalanin ang
mga nakamamatay na sakit). Walang tanong tungkol dito: ang teknolohiya ay
isang mahalagang bahagi ng ating pang-araw-araw na buhay.
Sa konklusyon, lahat ay nakasalalay sa kung paano mo ginagamit ang
teknolohiya. Unti-unti nitong sinasakop ang mundo at mahahanap mo ito kahit
saan sa paligid mo. Kung paano mo ginagamit ang teknolohiya ay mahalaga. Ito
ay dinisenyo upang gawing mas madali ang ating buhay, ngunit hindi dapat nito
palitan ang pisikal na ehersisyo, paglalakad, pagbabasa, at pakikisalamuha sa
mga totoong tao.

The Role of Technology in Today’s World and in the Future
By: Marie Glück
Technology is an essential part of our lives today and few can imagine
living without. We achieved a lot with the help of technology, for example we
have the possibility to travel, keep in touch with friends on the other side of the
earth and cure many illnesses. It means more freedom and choices for people
but at the same time we have to consider the social imbalance, weapons of mass
destruction and natural resource depletion. Jane Godall asks for a reason: “We
are the most intelligent species walking on earth, how it comes we destroy on
what we depend?” What has achieved so far is irrevocable, but we can still
determine where it goes in the future.
One of the most important things everybody has to deal with is to
overcome the short-termism, which prevails in governments, companies and
individuals. Additionally we know, that decisions one individual takes are not
necessarily good for the society as a whole. This doesn’t make it easier.
I think it is important to bear in mind the mutual goal: to keep the planet with
mankind and all its beautiful animals and plants alive. This implies to make
technology as positive as possible for humanity and the environment in the long
run. The technology we create now creates the future and it should be for the
people and make things easier and not more complicated. So what kind of
society will we be?

Technology shapes the future and it can help to make it compatible with
nature. It can help us to develop clean energy, transport possibilities with less
emissions and low-energy houses to save resources. Technology is not only
about technology itself or more efficiency and discovering new methods and
processes; we have to add the component of art which is about to make wise
choices for the future of technology. We should not develop technology because
of itself, but to develop it, because it adds value to society and simplifies human
life. For this, it needs to be discussed with experts from many fields and we have
to relate the technology to the organization and the culture in which it should
operate. And remember: There are no side effects – they are part of the
technology.
Ang Papel ng Teknolohiya sa Kasalukuyang Mundo at sa Hinaharap
Isinalin ni Diane R. Datinggaling
Ang teknolohiya ay isang mahalagang bahagi ng ating buhay sa panahon
ngayon at para sa iba hindi nila kayang isiping mabuhay ng wala ito. Marami na
tayong nakamit sa tulong ng teknolohiya, halimbawa mayroon tayong posibilidad
na makapaglakbay, makipag-ugnay sa mga kaibigan sa kabilang panig ng
mundo at makapagpagaling ng maraming sakit. Nangangahulugan ito ng higit na
kalayaan at mga pagpipilian para sa mga tao ngunit kasabay nito ay kailangan
nating isaalang-alang ang kawalan ng balanse sa lipunan, mga armas na
nagdudulot ng malawakang pagkasira at pagkababa ng mapagkukunan ng mga
likas na yaman. Nagtala si Jane Godall ng isang rason: "Tayo ang pinaka
matalino na nilalang na naglalakad sa mundo, paano nangyari na winawasak
natin ang atin mismong inaasahan?" Ang mga nakamit hanggang ngayon ay
hindi na maiiwasan, ngunit maaari pa rin nating matukoy kung ano ang mga
pedeng mangyari sa hinaharap.
Isa sa mga pinakamahalagang bagay na haharapin nating lahat ay ang
malampasan ang kaiklian sa mga termino, na nananaig padin sa mga gobyerno,
kumpanya at indibidwal. Bukod dito alam natin, na ang mga pagpapasya ng
isang indibidwal ay hindi maiiwasang hindi mabuti para sa kabuuan ng lipunan.
Hindi ito nito napapadali.

Sa palagay ko mahalagang tandaan ang iisang layunin: ang panatilihin
ang mundo na buhay kasama ang lahat ng tao at ang lahat ng magagandang
hayop at halaman. Nangangahulugan ito na gawing positibo ang teknolohiya
hangga't maaari para sa sangkatauhan at sa kapaligiran sa pagtagal ng panahon.
Ang teknolohiyag nilikha natin ngayon ay siya ding lumilikha sa hinaharap at ito
ay para sa mga tao upang gawing mas madali ang mga bagay at hindi na mas
kumplikado pa. Kaya magiging anong uri tayo ng lipunan?
Hinuhubog ng teknolohiya ang hinaharap at nakatutulong ito sa kalikasan.
Makakatulong ito sa atin upang magkaroon ng malinis na enerhiya, ang
magkaroon ng transportasyon na may kakaunting polusyon na inilalabas at mga
bahay na mababa ang gamit ng enerhiya upang mas makatipid. Ang teknolohiya
ay hindi lamang tungkol sa teknolohiya mismo o pagtuklas ng mga bagong
pamamaraan at mga proseso; kailangan nating idagdag ang bahagi ng sining na
patungkol sa paggagawa ng matalinong mga pagpipilian para sa kinabukasan ng
teknolohiya. Hindi tayo dapat bumuo ng teknolohiya ng dahil lamang sa paglikha
mismo nito, ngunit upang paunladin ito sapagkat nagdaragdag ito ng halaga sa
lipunan at pinadadali ang buhay ng mga tao. Para dito, kailangang itong
talakayin sa mga eksperto mula sa madaming larangan at kailangan nating
iugnay ang teknolohiya sa organisasyon at kultura kung saan dapat ito
papatakbuhin. At tandaan: Walang ibang mga epekto - sila ay bahagi lamang ng
teknolohiya.
Essay on Technology and Development
By: Puja Mondal
Technology refers to the use of tools, machines, materials, techniques and
sources of power to make work easier and more productive. While science is
concerned with understanding how and why things happen, technology deals
with making things happen.
Development is closely related with technology. The stage of development
the human being has arrived could have been possible without the advancement
in technology. The radical change and advancement in the economy, as we
observe today, is the result of the modern technology.
Technology has brought about efficiency and quality in the manufacturing
sector. Technological advancement has reduced the risk involved in
manufacturing enterprises. There has been tremendous improvement in the field
of health the world over not only the average age of people has increased but the
mortality rate has also declined considerably.
This could be possible only because of technological advancement in
health sector. There is perhaps no field of human life which has not been
affected by technology. Agriculture, industry, profession, health, education, art,
political processes, recreation, religious activities and daily life activities all are
under the influence of technology.

But, it is important to keep in mind that technological advancement has
affected human life both positively as Well as negatively. Not only that life has
become easy and comfortable, there are also indications of several threats to life
and society in the future due to use/misuse of modern technology.
The nature and extent of development the human society has experienced
by now is heading towards crises in future. The sustainability of development is
in question today. This has happened only due to irrational use of technology.
It has been discussed here as to how development – economic as well as
social – takes place with the advancement of technology but not without leaving
a scar to threaten the human society. The development of technology, which
itself is symptomatic of development, has brought about not only economic
development but also radical changes in the social and cultural spheres of
society.
This articles also points out the negative effects of technological
advancements on social, cultural and economic aspects of human life.
Technological advancement and development have come to a stage where
human society finds itself at a crossroads. The positive as well as negative roles
of technology have put humans into to a situation of flux and confusion.

Sanaysay Tungkol sa Teknolohiya at Pag-unlad
Isinalin ni Benjie C. Dimaculangan
Ang teknolohiya ay tumutukoy sa paggamit ng mga kasangkapan, makina,
materyales, pamamaraan at mga mapagkukunan ng lakas-paggawa upang mas
maging madali at mas produktibo ang trabaho. Habang ang agham ay nakatuon
sa pag-unawa sa kung paano at bakit nangyari ang mga bagay, ang teknolohiya
ay tumatalakay sa paggawa ng mga bagay.
Ang pag-unlad ay may kaugnayan sa teknolohiya. Ang yugto ng pag-
unlad ay hindi mararanasan ng tao kung hindi dahil sa pagsulong ng teknolohiya.
Ang radikal na pagbabago at pagsulong sa ekonomiya, tulad ng napapansin
natin sa kasalukuyan, ay bunga ng modernong teknolohiya.
Ang teknolohiya ay nakapagdala ng kahusayan at kalidad sa sektor ng
pagmamanupaktura. Ang pagsulong ng teknolohiya ay nakabawas ng mga
panganib na maaaring kaharapin ng negosyo sa pagmamanupaktura.
Nagkaroon ng napakalaking kahusayan sa larangang pangkalusugan na sa
buong mundo na syang dahilan ng pagtaas ng karaniwang edad ng mga tao
ngunit bumaba naman ng malaki ang bilang ng mga namamatay.
Hindi ito mangyayari kung hindi dahil sa pagsulong ng teknolohiya sa
sektor ng kalusugan. Marahil ay walang larangan ng buhay ng tao na hindi
apektado ng teknolohiya. Ang agrikultura, industriya, kalusugan, edukasyon,

sining, prosesong pampulitika, libangan, relihiyosong aktibidad at pang-araw-
araw na gawain sa buhay ay nasa ilalim ng impluwensya ng teknolohiya.
Ngunit, mahalagang tandaan na ang pagsulong ng teknolohiya ay
nakakaapekto sa buhay ng tao kapwa positibo at negatibo. Hindi lamang
nagiging madali at komportable ang buhay, mayroon ding mga palatandaan ng
ilang banta sa buhay at lipunan sa paggamit o maling paggamit ng modernong
teknolohiya.
Ang likas na katangian at saklaw ng pag-unlad na naranasan ng lipunan sa
ngayon ay patungo sa mga krisis sa hinaharap. Ang pagpapanatili ng kaunlaran
ay patuloy pa ring pinag-uusapan sa kasalukuyan. Nangyari lamang ito dahil sa
hindi makatwirang paggamit ng teknolohiya.
Napag-usapan dito kung paano ang pag-unlad - pang-ekonomiya pati na
rin panlipunan - nagaganap sa pagsulong ng teknolohiya ngunit hindi
mawawalan ng isang bakas ng banta sa lipunan ng tao. Ang pag-unlad ng
teknolohiya, na kung saan ay palatandaan ng pag-unlad, ay naghatid hindi
lamang pag-unlad ng ekonomiya kundi pati na rin ang mga radikal na
pagbabagong panlipunan at kultural na aspeto ng lipunan.
Ipinapakita din ng artikulong ito ang mga negatibong epekto ng mga
kaunlarang teknolohikal sa mga aspetong panlipunan, kultural at pang-
ekonomiyang aspeto ng buhay ng tao. Ang pagsulong at pag-unlad ng
teknolohiya ay dumating sa kung saan ang lipunan ng tao ay natagpuan sa isang
magkasalungat na daan . Ang positibo pati na rin ang negatibong mga tungkulin
ng teknolohiya ay naghatid sa mga tao sa isang sitwasyon ng pagkilos at
pagkalito.
A Modern Technological Development In Our Society
It’s agreeable that, Technological progress has merely provided us with
more efficient means for going whether forwards or backwards as well.
Technology has enable us to increase our comfort and to achieve efficiency in all
sectors of life .without technology, we can’t achieve any progress or
development. Thanks to technology, we can modernize our industry so life
becomes easier for us and next generations .despite advantages mentioned
above, there are drawbacks of technology. So we can consider technology is a
servant but a bad master.
There are some modern technological developments that play a major role
in making our daily life more effective. Television is, no doubt, a good servant .it’s
the cheapest source of information and entertainment nowadays .TV has a big
influence in our life. It can be an educational tool. There is a considerable variety
of TV programmes which give us instruction as well as education. There are, for
examples, some programmes for educating adult illiterates and others for
teaching foreign languages. Besides, a lot of films, plays and series are
presented time at home. Television also provides outlet for creative talents. Many
playwrights, actors emerged from television. color TV has given greater
opportunities for such talents.
However, television is a bad master. it has a negative effect on our
behavior It encourages us to accept violence and to be inactive and

unimaginative. It occupies most of our time. Thus, we have no time left to pursue
our hobbies, listen to music or read books. It also regulates our free time. We
rush home, gulp food and then sit in complete silence before the TV screen.
Many television channels broadcast violent films and programs. The more our
children see violence on television, the less sensitive they become to it. So,
violence doesn’t seem wrong. We can also notice that violence on television
doesn’t seem to have consequence s. An actor who is killed in a film an hour
ago, can be seen laughing in another program. This may confuse with reality and
we forget killing must be permanent Television also encourages passive
enjoyment it is a tool to cut us off from the real world .We become less active.
We do nothing except turning it on and changing the channels. We can’t even
move around to practice sports. We get little so lazy and of course we will suffer
from physical diseases. We choose to spend a fine day in semi ‘darkness, glued
to our sets, rather than go out into the world itself. Besides, its bad effect
concerning social relationship, we notice that TV cuts the soul of gathering
people in one trend. In addition, we notice the bad morals that spread in society
among people. Crimes spread as a result of bad films and forcing scenes. Social
illnesses prevail over the countries Addiction to watching TV acts as a hindrance
to our imagination. Stories are told for us. We don’t even have to imagine what
the place of stories look like.
On my opinion, television can tight relations. News and other information, we see
on television gives us topics to discuss with our friends and family. Television
also helps us to understand each other better as we all have access to its
programmes. TV can help us share our interests with other people. Television
programmes give us topics to think about.
Now we can know about news in a few minutes after they happen all over the
world. For example, now we know about those who die of birds’ flu minutes after
the event. We all like to discuss these matters with other people. So, Television
news and information programmes help us to discuss our ideas with others. No
matter where you live, you have access to many television channels. You can
watch television programmes and movies of many other foreign countries.
Through them you can get information about many different cultures. When you
go to a new city to work, study or take a vacation, you will already have
something in common with the people there. Where you meet new people, you
will probably be familiar with at least some of the television programs they watch.
The gives you something to talk about and a way to begin new friendships.
Most people use television as a way to pursue their interest. People who play
sports usually like to watch sports on television. Those who like to cook prefer to
watch cooking programs. Television encourage s communication among people.
Television is a tool that gives access to information and entertainment as well as
education. You can share others’ interests effectively.
Technology is also needed to raise our standard of living. Our homes are more
comfortable and use fewer energy recourses thanks to improvements in home
construction techniques as well as computer technology. Without technology we

couldn’t have treatments for heart diseases thanks to progress in medicine From
the above ‘ mentioned lines we come to a conclusion that says “technology is
good ” Without it there would be no change ,no improvement s in our economy
,our standard of living , or our health . Hence, we can’t deny the necessity of
technology.
Modernong Kaunlarang Teknolohikal sa Ating Lipunan
Isinalin ni Inah Angela L. Gonzales
Tunay nga na ang pag-unlad ng teknolohiya ay nagbigay lamang sa amin
ng mas mahusay na paraan para sa pagpunta sa pasulong o paatras din. Ang
teknolohiya ay nagpapahintulot sa amin na madagdagan ang aming
kaginhawahan at makamit ang kahusayan sa lahat ng mga sektor ng buhay
.hanggang sa teknolohiya, hindi namin makamit ang anumang pag-unlad o pag-
unlad. Salamat sa teknolohiya, maaari nating gawing makabago ang ating
industriya upang ang buhay ay maging mas madali para sa amin at sa susunod
na mga henerasyon. Mga bentahe na nabanggit sa itaas, mayroong mga
kakulangan sa teknolohiya. Kaya maaari nating isaalang-alang ang teknolohiya
ay isang lingkod ngunit isang masamang master.
Mayroong ilang mga modernong kaunlurang teknolohikal na gumaganap
ng isang pangunahing papel sa paggawa ng mas epektibo sa araw-araw na
buhay. Ang telebisyon ay, walang alinlangan, isang mabuting lingkod .ito ang
pinakamurang mapagkukunan ng impormasyon at libangan sa ngayon. Ang TV
ay may malaking impluwensya sa ating buhay. Maaari itong maging isang tool na
pang-edukasyon. Marami ang iba't ibang mga programa sa TV na nagbibigay sa
amin ng pagtuturo pati na rin sa edukasyon. Mayroong, halimbawa, ang ilang
mga programa para sa pagtuturo ng mga may edad na hindi marunong magbasa
at iba pa para sa pagtuturo ng mga banyagang wika. Bukod sa, maraming mga
pelikula, dula at serye ay iniharap oras sa bahay. Nagbibigay din ang telebisyon
ng outlet para sa mga malikhaing talento. Maraming mga playwright, ang mga
aktor na lumitaw mula sa telebisyon. Ang kulay ng TV ay nagbigay ng mas
maraming mga pagkakataon para sa naturang mga talento.
Gayunpaman, ang telebisyon ay isang masamang master. Ito ay may
negatibong epekto sa ating pag-uugali Hinihikayat tayo na tanggapin ang
karahasan at maging hindi aktibo at hindi nagaganyak. Nasasakop nito ang
karamihan sa ating oras. sa gayon, wala kaming oras na natitira upang ituloy ang
aming mga libangan, makinig sa musika o magbasa ng mga libro. Kinokontrol din
nito ang aming libreng oras. Nagmadali kami sa bahay, gulp food at pagkatapos
ay umupo sa kumpletong katahimikan sa harap ng TV screen. Maraming mga
channel sa telebisyon ang nag-broadcast ng mga marahas na pelikula at
programa. Kung mas nakikita ng ating mga anak ang karahasan sa telebisyon,
hindi gaanong sensitibo ang mga ito. Kaya, ang karahasan ay hindi mukhang
mali. Mapapansin din natin na ang karahasan sa telebisyon ay tila walang bunga
s. Ang isang artista na pinatay sa isang pelikula isang oras na ang nakakaraan,
maaaring makita na tumatawa sa isa pang programa. Maaaring malito ito sa
katotohanan at nakalimutan nating ang pagpatay ay dapat na permanente.
Hinihikayat din ng telebisyon ang pasibo na kasiyahan ito ay isang tool
upang maputol tayo mula sa totoong mundo .Tindi tayo gaanong aktibo. Wala
kaming nagawa maliban sa pag-on nito at pagbabago ng mga channel. Hindi rin
tayo makagalaw upang magsanay ng sports. Nakakakuha tayo ng kaunting

tamad at syempre magdurusa tayo sa mga pisikal na sakit. Pinili naming
gumastos ng isang magandang araw sa semi 'kadiliman, nakadikit sa aming mga
hanay, sa halip na lumabas sa mismong mundo. Bukod sa, ang masamang
epekto nito tungkol sa pakikipag-ugnayan sa lipunan, napansin namin na
pinaputol ng TV ang kaluluwa ng pagtitipon ng mga tao sa isang kalakaran.
Bilang karagdagan, napansin namin ang masamang moral na kumakalat sa
lipunan sa mga tao. Kumalat ang mga krimen bunga ng masamang pelikula at
pagpilit sa mga eksena. ang mga sakit sa lipunan ay mananaig sa mga bansa
Pagkagumon sa panonood ng mga kilos sa TV bilang hadlang sa ating
imahinasyon. Kuwento ay sinabi sa amin. Hindi natin kailangang isipin kung ano
ang hitsura ng mga kuwento.
Sa aking opinion, ang telebisyon ay maaaring mahigpit na relasyon.
Balita at iba pang impormasyon, nakikita natin sa telebisyon ang nagbibigay sa
amin ng mga paksang tatalakayin sa aming mga kaibigan at pamilya. Ang
telebisyon ay tumutulong din sa amin upang maunawaan ang bawat isa nang
mas mahusay dahil lahat tayo ay may access sa mga programa nito.
Matutulungan tayo ng TV na ibahagi ang ating mga interes sa ibang tao. Ang
mga programa sa telebisyon ay nagbibigay sa amin ng mga paksang isipin.
Ngayon ay maaari nating malaman ang tungkol sa balita sa ilang minuto
pagkatapos mangyari ang mga ito sa buong mundo. Halimbawa, alam natin
ngayon ang tungkol sa mga namatay ng mga bird flu flu minuto pagkatapos ng
kaganapan. Gusto nating lahat na talakayin ang mga bagay na ito sa ibang tao.
Kaya, ang mga programa sa balita at impormasyon sa telebisyon ay
makakatulong sa amin upang talakayin ang aming mga ideya sa iba. Hindi
mahalaga kung saan ka nakatira, mayroon kang access sa maraming mga
channel sa telebisyon. Maaari kang manood ng mga programa sa telebisyon at
pelikula ng maraming iba pang mga dayuhang bansa. sa pamamagitan ng mga
ito makakakuha ka ng impormasyon tungkol sa maraming iba't ibang kultura.
Kung pupunta ka sa isang bagong lungsod upang magtrabaho, mag-aral o
magbabakasyon, magkakaroon ka na ng isang bagay na magkakatulad sa mga
tao doon. Kung saan nakikipagkita ka sa mga bagong tao, malamang na
pamilyar ka sa mga programa sa telebisyon na pinapanood nila. Ang nagbibigay
sa iyo ng isang bagay upang pag-usapan at isang paraan upang magsimula ng
mga bagong pagkakaibigan.
Karamihan sa mga tao ay gumagamit ng telebisyon bilang isang paraan
upang ituloy ang kanilang interes. Ang mga taong naglalaro ng palakasan ay
karaniwang gustong manood ng palakasan sa telebisyon. Mas gusto ng mga
nagluluto na manood ng mga programa sa pagluluto. Hinihikayat ng telebisyon
ang komunikasyon sa mga tao. Ang telebisyon ay isang tool na nagbibigay ng
access sa impormasyon at libangan pati na rin ang edukasyon. Maaari mong
mabisa nang epektibo ang iba.
Kinakailangan din ang teknolohiya upang itaas ang ating pamantayan sa
pamumuhay. ang aming mga tahanan ay mas komportable at gumamit ng mas
kaunting mga recourses ng enerhiya salamat sa mga pagpapabuti sa mga

diskarte sa pagtatayo ng bahay pati na rin ang teknolohiya ng computer. nang
walang teknolohiya ay hindi tayo magkakaroon ng paggamot para sa mga sakit
sa puso salamat sa pag-unlad sa gamot Mula sa nabanggit na mga linya ay
nakarating tayo sa isang konklusyon na nagsasabing "ang teknolohiya ay
mabuti" Kung wala ito walang pagbabago, walang pagpapabuti sa ating

Modern Day Technology
The society has been dramatically changed with the evolution of
technology. Before the advent of modern day technology, life was burdensome
and everyday chores consumed too much of our time. Immense opportunities are
being provided by technologies which play an important role in human life. The
access to education, medicine, industry, transportation etc. has been simplified
due to modern day technology. Due to the convenience and efficiency provided
by technology, our lives have improved significantly. There used to be a time
when executing a simple task like doing laundry would take most of the day.
Thanks to modern technology, a lot of burden has been lifted up from our
shoulders and we have more time and energy to do what we want to.
With so many advantages and comfort, come the disadvantages too.
Technology is being used imprudently these days resulting in affecting the
society negatively and complicating our lives. Relationship with family members
is being weakened due to excessive involvement with various devices. Although
in a few cases, parents resort to technology to communicate with their children
and know about their whereabouts but this is not adequate always. Technology
has made access to education easier but it is also resulting in weakening the
memories of people. Usage of text language often is having dire consequences

on students. They fail to spell words correctly or write fully grammatically correct
sentences.
Modern technology also poses serious health problems. People are sleep
deprived nowadays since taking their eyes off their phone or laptop screens
become a near to impossible task. This leads to problems in vision, cancer,
obesity etc. We have become lazier. We prefer to sitting, playing games or
listening to music instead of walking or going outdoor or performing any work
which requires physical activity.
Modes of transportation has increased the ease of access but has also
increased the amount of pollution. Due to technology, a broad range of options
have become accessible to people. Technology has also benefitted people with
special needs by providing them with hearing aids, text readers, special chairs
etc. Now they too can enjoy daily life without having to think about their
disabilities.
As a conclusion, there are several positive impacts of technology on our
lives but there are several downsides too. We cannot abandon technology now
but we can ensure not to let it control us.

Makabagong Teknolohiya
Isinalin ni Trisha Mae M. Siman
Ang lipunan ay nagkaroon ng kapansin-pansing pagbabago kasabay ng
ebolusyon ng teknolohiya. Bago ang pagdating ng makabagong teknolohiya, ang
buhay ay mabigat at ang pang-araw-araw na mga gawain ay kumokonsumo ng
labis sa ating oras. Ang mga oportunidad na ibinibigay ng teknolohiya ay may
mahalagang papel na sa buhay ng tao. Pinasimple na ng makabagong
teknolohiya ang pagkamit sa edukasyon, gamot, industriya, transportasyon, atbp.
Dahil sa kaginhawaan at kahusayan na ibinigay ng teknolohiya, ang ating buhay
ay higit na napabuti. Dati ay halos isang buong araw ang kinakailangan sa isang
simpleng gawain tulad ng paglalaba. Salamat sa modernong teknolohiya,
maraming pasanin ang naangat mula sa ating mga balikat at mayroon na tayong
mas maraming oras at lakas upang gawin ang gusto natin.
Sa napakaraming pakinabang at ginhawa, mayroon din itong mga
desbentaha. May mga pagkakataong ang teknolohiya ay ginagamit sa hindi
tamang pamamaraan kung kaya’t ito ay nakakaapekto sa lipunan at ginagawang
kumplikado ang ating buhay. Ang pakikipag-ugnayan sa mga miyembro ng
pamilya ay humina dahil sa labis na pagkakasangkot sa iba't ibang uri ng
teknolohiya. Bagaman sa ilang mga kaso, ang mga magulang ay gumagamit ng
teknolohiya upang makipag-usap sa kanilang mga anak upang malaman ang

kanilang kinaroroonan ngunit hindi ito sapat palagi. Pinadali ng teknolohiya ang
pagkamit sa edukasyon ngunit nagreresulta din ito sa pagpapahina ng mga
alaala ng mga tao. Ang paggamit ng wikang pang-teksto ay madalas na
nakakaapekto sa mga mag-aaral. Nahihirapan silang magbaybay ng mga salita
nang tama o sumulat nang ganap na pangungusap.
Ang modernong teknolohiya ay nagdudulot din ng malubhang problema
sa kalusugan. Sa panahon ngayon, ang mga tao ay hindi na makatulog dahil ang
pagbitaw sa kanilang mga telepono o laptop ay halos imposible ng gawin. Ito ay
humahantong sa mga problema sa paningin, kanser, labis na katabaan atbp.
Tayo ay mas nagging tamad. Mas gusto na natin ang pag-upo, paglalaro o
pakikinig sa musika sa halip na maglakad o lumabas o gumawa ng anumang
gawain na nangangailangan ng pisikal na aktibidad.
Ang transportasyon ay mas madali ng makamit ngunit nadagdagan din
nito ang polusyon. Dahil sa teknolohiya, ang pagpipilian ng mga tao ay naging
malawak at mas madaling makamit. Ang mga taong may mga espesyal na
pangangailangan ay nakinabang din sa teknolohiya sa pamamagitan ng
pagbibigay sa kanila ng mga pantulong sa pandinig, mga mambabasa ng teksto,
mga espesyal na upuan atbp. Ngayon ay maaari rin silang masiyahan sa pang-
araw-araw na buhay nang hindi kinakailangang mag-isip tungkol sa kanilang
mga kapansanan.
Bilang konklusyon, maraming positibong epekto ang teknolohiya sa ating
buhay ngunit marami rin ang mga negatibong epekto nito. Hindi natin maiiwan
ang teknolohiya ngayon ngunit masisiguro nating hindi tayo makokontrol nito.
BALITANG EDITORYAL
EDITORIAL - Science for a Better Life
The United States’ National Aeronautics and Space Agency drew considerable
interest during the recent National Science and Technology Week exhibit
organized by the Department of Science and Technology. NASA is working with
the DOST, Ateneo de Manila University’s Manila Observatory and the Philippine
Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration on a $20-
million partnership to better understand cloud formation in the western part of the
country.
Like much of the world, Filipinos are familiar with the space exploration projects
of NASA. A decade of collaboration between the two countries is contributing to
heightened interest in the Philippines, especially among the youth, in scientific
pursuits and innovation projects.
Advanced economies invest heavily in scientific and technological pursuits,
aware that innovation is the key to survival and success in a globalized
environment. In contrast, interest in the Philippines in the sciences and, relatedly,
mathematics, still leaves much to be desired. Education Secretary Leonor
Briones has also cited the lack of science and mathematics professors as a
problem in the public education system.

The government has a “Balik-Scientist” program that offers incentives to Filipino
scientists working overseas to work in their own country. Relevant agencies have
reported some success in the program.
As important as luring back Filipino scientists working overseas, however, is
developing interest in the sciences in this country at a young age. School
curricula can be enhanced in this regard. More programs can also be developed
to encourage high school students to consider pursuing careers related to the
sciences and mathematics.
Science and technology can empower communities, ease poverty and improve
the quality of life. The most competitive countries pour resources into scientific
and technological innovation. Scientific pursuits deserve more emphasis in
national life.
EDITORIAL - Agham para sa Mas Mabuting Buhay
Isinalin ni Verna S. Castro
Ang United States' National Aeronautics and Space Agency ay nagkaroon ng
interes noong nakaraang National Science and Technology Week na eksibisyon
na inorganisa ng Department of Science and Technology. Ang NASA ay
nakikipagtulungan sa DOST, Ateneo de Manila University's Manila Observatory
and the Philippine Atmospheric, Geographical and Astronomical Services
Administration sa $20 milyon kolaborasyon para lubos na maintindihan ang
pagkakabuo ng mga ulap sa kanluran na bahagi ng bansa.
Katulad sa ibang panig ng mundo, ang mga Pilipino ay pamilyar sa mga proyekto
ng NASA tungkol sa eksplorasyon sa kalawakan. Ang isang dekadang
kolaborasyon sa pagitan ng dalawang bansa ay nag-aambag para magkaroon ng
interes ang Pilipinas, lalo na ang kabataan, patungkol sa siyentipikong paggawa
at mga makabagong proyekto.
Ang mga nangungunang ekonomiya ay namumuhunan sa siyentipiko at
teknolohikal na paggawa, alam na ang pagbabago ay susi para sa kaligtasan at
tagumpay sa pandaigdigang kapaligiran. Kaibahan ito sa interes ng Pilipinas
tungkol sa agham at matimatika na nananatiling mithiin na lamang. Ang
sekretarya ng edukasyon na si Leonor Briones ay nabanggit din na ang
kakulangan ng mga propesor sa agham at matimatika ay problema sa sistema
ng pambulikong edukasyon.
Ang gobyerno ay may "Balik-Scientist" na programa na nag-aalok ng insentibo
sa mga Pilipinong siyentista na nagtatrabaho sa ibang bansa para magtrabaho
sa kanilang bansa. Ang mga kaugnay na ahensya ay nag-ulat din ng ilan sa
tagumpay ng programa.
Kasing halaga ng pag-aanyayang pabalikin ang mga Pilipinong siyentista na
nagtatrabaho sa ibang bansa ang paglinang sa interes tungkol sa agham dito sa
bansa sa murang edad. Maaari pang mapahusay ang kurikulum ng paaralan ukol
dito. Maraming programa pa ang maaaring mabuo para anyayahan ang mga
mag-aaral na nasa paaralang sekundarya na isaisip ang pagpapatuloy sa karera
na may kaugnayan sa agham at matimatika.
Ang agham at teknolohiya ay pinapalakas ang mga komunidad, binabawasan
ang kahirapan at pinapabuti ang kalidad ng buhay. Ang mga bansang palaban ay
nilalaan ang kanilang mga pinagkukunan sa pang-agham at teknolohikal na
pagbabago. Ang siyentipikong paggawa ay karapat-dapat na bigyan diin sa
buhay.
Classroom Technology Doesn’t Make the Grade
Schools are spending billions on digital tools. Students have little to show
for it.
At least since the invention of the blackboard two centuries ago, educators have
used technology to enhance classroom instruction. The digital revolution has
accelerated that trend, with the market for educational tech in the U.S. and
Europe exceeding $100 billion. What’s less clear is whether these investments
are doing any good.
Advances in educational software, particularly applications that aim to
“personalize” learning, have the potential to help students, support teachers and
make academics more engaging. But a good deal of the technology pouring into
schools remains unproven, untested and — due to inadequate teacher training
— poorly applied. To avoid squandering further time and tax dollars, policy
makers should limit spending on new technologies until more schools
demonstrate they’re able to use them effectively.
In many wealthy countries, digital technology has become a fixture in
classrooms. The number of computers in U.S. public schools tripled between
1995 and 2008, the most recent year for which national data is available. More
than eight in 10 students in the U.S. in grades four through 12 do at least some
of their school work on laptops, and almost 60% use tablets for learning.
Yet there’s little evidence that this technology improves student performance —
and excessive use may even have negative effects. A 2015 study of 38 countries
found that those that made large investments in educational technology showed
“no appreciable improvements in student achievement” on international
assessments of math, science and reading.
In the U.S., fourth graders who reported using digital devices in most or all of
their classes did worse on reading tests than students who used them in less
than half their classes. Similarly, eighth-grade students who used a computer
every day for math scored four points lower on the National Assessment of
Educational Progress than those who did so only once or twice a year. To the
extent technology plays a productive role, research shows it’s far more helpful for
students in high school and beyond than for grade-schoolers. But even for older
students, the mere presence of devices in the classroom can divide their
attention and worsen their long-term performance.
As is true in every aspect of schooling, teacher engagement is critical to realizing
ed-tech’s potential. But in the U.S., only 40% of K-12 teachers say that they’ve
received effective training on how to use such tools. More than one-third say that
they never use the digital products or devices their school districts give them; an
additional 30% say they’re unaware if they even have such technology at their
disposal. That disconnect is costly: One analysis found that as much as 67% of
software licenses purchased by schools go unused, which amounts to $5.6 billion
in annual waste.
Considering the strain on public-school budgets, that’s money that students can’t
afford to lose. Policy makers should insist that schools audit their educational-
software purchases and end extraneous contracts. They should focus tech
spending less on expensive hardware and more on applications that help
administrators save time and run classrooms more efficiently, such as
communications and scheduling platforms. And they should ensure that any
technology used by students is helping them meet measurable goals.
Of course, schools should be willing to experiment with technologies that show
promise — such as some personalized-learning programs, which have yielded
gains for poor students — and invest in helping teachers to do so. But until these
tools offer clearer and more widespread benefits for students, they should be
evaluated with serious skepticism. In education, minds — and money — are
terrible things to waste.

Hindi ang Teknolohiya sa Loob Silid-Aralan ang Gumagawa ng Grado
Isinalin ni Jude Joseph D. Herrera
Ang mga paaralan ay gumagastos ng bilyong bilyun sa mga digital na kagamitan
ngunit ang mga estudyante ay walang paipakitang resulta.
Simula ng inimbento ang mga pisara dalawang siglo ng nakakalipas ang mga
guro ay gumagamit ng teknolohiya upang mapahusay ang pagtuturo sa silid-
aralan. Pinabilis ng digital na rebolusyon ang kalakaran na iyon, kasama ang
merkado para sa teknolohiyang pang-edukasyon sa Estados Unidos at Europa
na lumampas sa $ 100 bilyon. Ang hindi malinaw kung ang mga pamumuhunan
na ito ay may ginagawang anumang kabutihan.
Ang mga pagabante sa mga software na pang edukasyon, partikular sa
mga application na naglalayong “isa personal” ang pag-aaral ,ay may potensyal
ay may potensyal na tulungan ang mga mag-aaral, suportahan ang mga guro at
gawing mas nakakaengganyo ang mga akademiko. Ngunit ang isang
magandang porsyon ng teknolohiya na nabubuhos sa mga paaralan ay
nananatiling di pa napapatunayan, hindi pa subok at - dahil sa hindi sapat na
pagsasanay ng guro - hindi maayos na inilapat. Upang maiwasan ang
pagsasayang ng oras at dolyar ng buwis, dapat na limitahan ng mga tagagawa
ng patakaran ang paggastos sa mga bagong teknolohiya hanggang sa mas
maraming mga paaralan na maipakita ang mga ito nang epektibo. Sa maraming
mga mayayamang bansa, ang digital na teknolohiya ay naging isang katuwang

sa mga silid-aralan. Ang bilang ng mga computer sa mga pampublikong paaralan
ng Estados Unidos ay mas tumaas ng tatlong beses sa pagitan ng 1995 at 2008,
ang pinakahuling taon kung saan magagamit ang pambansang datos. Mahigit sa
walong sa 10 mga mag-aaral sa Estados Unidos sa mga baitang apat hanggang
12 ay gumawa ng hindi bababa sa ilan sa kanilang paaralan sa trabaho sa mga
laptop, at halos 60% ay gumagamit ng mga tablet para sa pagkatuto.Ngunit may
kaunting ebidensya na ang teknolohiyang ito ay nagpapabuti sa pagganap ng
mag-aaral - at ang labis na paggamit ay maaaring magkaroon ng negatibong
epekto. Ang isang pag-aaral sa 2015 ng 38 mga bansa ay natagpuan na ang
mga naglaan ng malaking pondo sa teknolohiyang pang-edukasyon ay
nagpakita ng "walang pinahahalagahang pagpapabuti sa tagumpay ng mag-
aaral" sa mga internasyonal na pagtatasa ng matematika, agham at pagbabasa.
Sa US, ang mga nasa ika-apat na baitang na nag-ulat na gumagamit ng mga
digital na aparato sa karamihan o sa lahat ng kanilang mga klase ay mababa sa
mga pagsubok sa pagbabasa kaysa sa mga mag-aaral na gumagamit sa kanila
ng mas mababa sa kalahati ng kanilang mga klase. Katulad nito, ikawalong
baitang na mag-aaral na gumagamit ng isang computer araw-araw para sa
matematika nakapuntos apat na puntos na mas mababa sa National Assessment
of Educational Progress kaysa sa mga nagawa lamang ng isang beses o
dalawang beses sa isang taon. Hanggang sa ang lawak ng teknolohiya ay
gumaganap ng isang produktibong papel, ipinapakita ng pananaliksik na higit na

kapaki-pakinabang para sa mga mag-aaral sa sekondarya at higit pa kaysa sa
mga nasa elementarya. Ngunit kahit para sa mas matatandang mag-aaral, ang
pagkakaroon lamang ng mga aparato sa silid-aralan ay maaaring hatiin ang
kanilang pansin at magpalala ng kanilang pangmatagalang pagganap.
Tulad ng totoo sa bawat aspeto ng pag-aaral, ang buong pakikisama ng guro ay
kritikal sa pagsasakatuparan ng potensyal ng ed-tech. Pero sa US, 40% lamang
ng mga guro ng K-12 ang nagsabi na nakatanggap sila ng mabisang
pagsasanay sa kung paano gagamitin ang nasabing mga kagamitan. Higit sa
isang-katlo ang nagsasabi na hindi nila kailanman ginagamit ang mga digital na
produkto o aparato na ibinibigay sa kanila ng mga distrito ng paaralan; isang
karagdagang 30% ang nagsasabing hindi nila alam kung mayroon silang
nagkahandang kagamitan para gamitin. Ang di-pagkakakonekta na iyon ay
magastos: Natagpuan ng isang pagsusuri na kasing dami ng 67% ng mga
lisensyang software na binili ng mga paaralan ay hindi ginagamit, na
nagkakahalaga ng $ 5.6 bilyon sa taunang basura.
Isinasaalang-alang ang bigat sa mga badyet ng pampublikong paaralan, na ang
pera na hindi kayang mawala ng mga mag-aaral. Ang mga gumagawa ng
polisiya ay dapat igiit na gawan ng pinansyal na pahayag ng mga paaralan ang
kanilang mga pagbili ng software-software at tapusin ang mga hindi kailangang
kontrata.
Siyempre, ang mga paaralan ay dapat na handang mag-eksperimento sa mga
teknolohiya na nagpapakita ng magandang resulta- tulad ng ilang mga

pansariling mga programa sa pag-aaral, na nagbigay ng magandang resulta
para sa mga mahihinangmag-aaral -at mamuhunan sa pagtulong sa mga guro
na gawin ito. Ngunit hanggang sa ang mga kagamitan na ito ay nagbigay ng mas
malinaw at mas malawak na mga pakinabang para sa mga mag-aaral, dapat
nilang suriin na may malubhang pag-aalinlangan. Sa edukasyon, isip - at pera -
ang mga kakila-kilabot na bagay na nasasayang.

EDITORIAL: Supporting the Sciences
By: SunStar Davao
SCIENCE is an integral part of how one community or civilization advances its
self.
Sadly, for some reason, the scientific community in the Philippines is not getting
the attention it should get. Because if it is getting the attention that it is supposed
to get, we would be in a much more technologically and scientifically advanced
society.
It is unfortunate that not many are aware of the technological and scientific
milestones that came out of the different fields of science and research
institutions in the country.
For instance, the Philippine Rice Research Institute (PhilRice) and the
International Rice Research Institute have developed technologies and seeds
that will help increase the yields of the farmers. They have also developed seeds
that are resilient to climate change.
PhilRice developed rice varieties PSB Rc 10, NSIC Rc130, and NSIC Rc 134.
These varieties are drought resistant and can be harvested within 104 to 110
days. With El Niño, these can be of help to rice farmers and securing our food
security.
The Department of Science and Technology-Philippine Council for Industry,
Energy and Emerging Technology Research and Development (DOST-
PCIEERD) also supported the development of Eco-Friendly Septic System (Eco-
Sep).
Developed by Dr. Merlinda Palencia through the support of DOST-PCIEERD, the
council said Eco-Sep “is a self-sustaining, portable, and movable wastewater
treatment system that uses an innovative combination of bio-stimulation and
filtration enhanced with organominerals.”
There is also the RxBox telehealth device, which allows medical consultations
“even from geographically isolated and depressed areas of the country.” The
device was conceptualized by the Philippine General Hospital while the prototype
was developed by Dr. Alvin Marcelo, former UP National Telehealth Center
(NTHC) director, and Dr. Luis Sison of the UP Diliman College of Engineering.
These are just among the technologies and innovations that were developed by
Filipino scientists with the support of the government. Sadly, not many Filipinos
know about them.

The proposed P19.8 billion budget for DOST and its attached agency may not be
enough to further advance the scientific community here in the Philippines.
Hopefully, the government will increase its spending on research and
development in the different fields in the coming years.
DOST might want to increase its spending on information and education on the
advances in sciences in the country. As more people will know about the
scientific community here, it might just get the attention and appreciation it
needs.
The government and the general public must understand the importance of
sciences in improving our country as a whole. It is through the sciences that we
will be able to find ways to adapt to climate change and make our county more
competitive.
EDITORYAL: Pagsuporta sa mga Agham
Isinalin ni Clarisse Ann O. Pradas
Ang agham ay isang mahalagang parte ng kung paano sumusulong ang isang
komunidad o sibilisasyon sa sarili nito.
Nakalulungkot, sa kadahilanan, ang komunidad ng agham sa Pilipinas ay hindi
nakakakuha ng sapat na atensyon kumpara sa dapat na makuhang atensyon
nito. Dahil kung nakakakuha ng sapat na atensyon ang komunidad ng agham,
tayo siguro ay nasa mas masulong na teknolohikal at siyentipikong lipunan.
Nakakalungkot na kakaunti lamang ang may kamalayan ukol sa mga
teknolohikal at siyentipikong nakakamit na nagmula sa iba't-ibang larangan ng
agham at institusyon ng pananaliksik sa bansa.
Halimbawa, ang Philippine Rice Research Institute (PhilRice) at ang International
Rice Research Institute ay bumuo ng teknolohiya at mga buto ng halaman na
makakatulong upang dumami ang aanihin ng mga magsasaka. Bumuo rin sila ng
mga buto na matatag pagdating sa pabago-bagong klima.
Ang PhilRice ay bumuo ng klase ng mga bigas, PSB Rc 10, NSIC Rc130, and
NSIC Rc 134. Ang mga klase ng bigas na ito ay kayang labanan ang tag-tuyot at
maaari rin itong maani sa loob lamang ng 104 hanggang 110 araw. Dahil sa El
Nino, makakatulong ang mga uri ng bigas na ito sa mga magsasaka ng bigas at
masiguro ang seguridad natin sa pagkain.
Sinusuportahan din ng Department of Science and Technology-Philippine
Council for Industry, Energy and Emerging Technology Research and
Development (DOST-PCIEERD) ang pag-unlad ng Eco-Friendly Septic System
(Eco-Sep).
Binuo ni Dr. Merlinda Palencia ang Eco-Sep sa tulong ng suporta ng DOST-
PCIEERD, ayon sa konseho ang Eco-Sep “kayang itaguyod ang sarili, portatil, at
nagagalaw na sistema ng pagtatapon ng wastewater na gumagamit ng
makabagong likha ng pinagsamang bio-stimulation at pinahusay na pagsasala
gamit ang organominerals."
Meron ding RxBox telehealth na aparato, kung saan nagbibigay ng mga
konsultasyong medikal “kahit sa mga lugar na heograpikal na malalayo at
mahihirap na mga lugar na parte ng bansa.” Ang RxBox telehealth na aparato ay
na-konsepto ng Philippine General Hospital habang ang prototype ay binuo ni Dr.
Alvin Marcelo, dating UP National Telehealth Center (NTHC) direktor, at ni Dr.
Luis Sison ng UP Diliman College of Engineering.

Ito ay iba lamang sa mga teknolohiya at makabagong mga likha na binuo ng mga
Pilipinong siyentipiko, sa tulong ng suporta ng gobyerno. Nakalulungkot, dahil
kakaunti lamang na Pilipino ang nakakaalam tungkol sa kanila.
Ang iminungkahing P19.8 billion na badyet para sa DOST at ang ibang ahensya
na nakapaloob dito ay maaring hindi imaging sapat para sa pagsulong ng
komunidad ng agham dito sa Pilipinas.
Kung maari, sana mapataas pa ng gobyerno ang badyet sa pananaliksik at pag-
unlad ng iba’t-ibang larangan sa mga susunod na taon.
Maaring taasan ng DOST ang kanilang paggasta sa impormasyon at edukasyon
sa pag-sulong sa agham dito sa bansa. Kung sa ganun, mas maraming mga tao
ang makakaalam sa komunidad ng agham dito sa bansa, maaring makakuha eto
ng mas maraming atensyon at pagpapahalaga na kailangan nito.
Dapat maunawaan ng gobyerno at ng pangkalahatang publiko ang importansya
ng mga agham sa pagpapabuti ng bansa sa kabuuan. Nang dahil sa agham,
maari na tayong makahanap ng paraan upang umangkop sa pabago-bagong
klima at maging mas mapagkumpitensya ang ating bansa.

How is Education Being Disrupted by Technology?
In the past 10 years or so, we’ve witnessed a pace of disruption in education
that’s unmatched in previous decades.
Books, curriculums, and even teachers are rapidly being replaced or
complemented by online resources and digital tools such as tablets and mobile
phones. Technology has always played a role in equipping students with timely
skills and up-to-the minute ideas and discoveries. But now, we see innovations
challenging even the very existence of four-walled classrooms and teacher-
student ratios.
All of these benefit today and tomorrow’s students, as learning becomes
cheaper, faster, and more accessible. Through the Internet, a student has
virtually unlimited access to the latest versions of books and manuals – as well
as a wider variety of content. Insightful, shareable videos such as the TED Ed
series and practical software like Evernote and Slack make learning collaborative
even beyond the classroom.
Gamification makes lessons more fun for students. Apps and web-based
software like Kahoot are free and easy to set up. Virtual reality (VR) makes
learning more interactive and immersive. Instead of just reading about the Great
Wall of China, for example, a student can put on a pair of VR goggles and
actually take a tour of the historic site.

Students doing research today have access to a wider range of resources
through the Internet. The information they need is readily available in seconds.
Now, they can spend less time on the tedious search process, and more time
absorbing and learning from the actual content.
Instead of students coming to schools, the schools can come to a young
child’s street or village. This will be a reality across all regions soon, as Internet
access spreads to more areas in the Philippines. For example, a student in a
remote barangay can participate in a virtual class conducted by teachers from
the capital.
Massive online open courses (MOOCs) offered by leading universities now
provide free learning opportunities for a wider demographic of learners. It caters
to students who face obstacles with time, distance, or money.
Big data creates the exciting possibility of making education bespoke for
each student’s learning capabilities and needs.
In the United States, Harvard University is experimenting with adaptive online
learning programs that allow students to receive customized feedback and to
finish modules at at their own pace. It was found that students who are part of the
program move faster through course materials, and also get higher scores in
tests.
As the trend moves away from static classrooms and learning materials, it
makes sense that educators are shaping up to be more dynamic – creating

learning experiences for students beyond grading systems, curriculums, and
institutions.
We see this happening now when a student can learn at home through a
homeschool program, using a curriculum distributed through an accredited
alternative learning provider. Soon, passionate educators can even create
programs that will cater to students with more focused needs, such as PWDs.
“Education for all” becomes a more tangible reality.
In a country where millions are still unable to finish school, it’s hard to
overestimate technology’s power in bridging the education gap. Roadblocks such
as time, money, or distance can be swept away with a single device or a free,
reliable Internet connection.
Imagine if every Filipino child can be educated and gain leverage to pursue
who they want to be in life. Won’t that look like a promising future for the nation?
Paanong Nababagabag Ng Teknolohiya Ang Edukasyon?
Isinalin ni Lei Maxinne C. Purugganan
Sa nakaraang sampung taon o higit pa, nasaksihan natin ang bilis ng
pagbabago sa larangan ng edukasyon na hindi inaasahan base sa mga
pinapakita nito nuong mga nakaraang dekada.
Ang mga libro, kurikulum, at maging ang mga guro ay mabilis na napapalitan
o napupunan ng mga pinagkukunang online at mga makabagong kagamitan
tulad ng tablet at teleponong selular. Ang teknolohiya ay laging may mahalagang
papel sa pagbibigay ng mga napapanahong kaalaman at pinakabagong ideya at
pagtuklas. Subalit, kapansin-pansin na ang pagbabagong ito ay maaring maging
hamon sa mga mga paaralan maging ang tamang tumbas ng mga guro sa mga
mag-aaral.
Matatamasa ng mga estudyante ngayon at maging sa susunod na
henerasyon ang mga benepisyong ito dahil ang pag-aaral ay mas magiging
mura, mas mabilis, at bukas sa lahat. Sa pamamagitan ng internet, ang isang
mag-aaral ay walang limitasyon sa paggamit ng mga pinakabagong bersyon ng
mga libro at manwal -- pati na rin ang mas malawak at iba't - ibang kaalaman.
Maari ring magbahagi ng bidyo tulad ng mga TED Ed at maging ang mga
aplikasyon tulad ng Evernote at Slack upang maging aktibo ang pagkatuto kahit
wala na sa loob ng silid-aralan.

Ginagawang mas masaya ang mga aralin para sa mga mag-aaral. Sa
pamamagitan ito ng mga aplikasyon tulad ng Kahoot na bukod sa walang bayad
at madaling ring gamitin. Ang katotohang birtuwal naman ay ginawa upang mas
maging interaktibo at kaengga-engganyo. Halimbawa, sa halip na basahin
lamang ang mga impormasyon tungkol sa Mahabang Muog ng Tsina maari na
lamang gamitin ng isang mag aaral ang VR at aktwal na nyang malalakbay ang
isang lugar.
May mas malawak rin na mapagkukunan ang mga mag-aaral na
nagsasagawa ng pananaliksik dahil karamihan ng mga pagkukunan ng
impormasyon ay mayroon sa internet. Ang mga kinakailangang impormasyon ay
maaring makita nang wala pang isang minuto. Dahil dito, kakaunting oras na
lamang ang kailangang ilaan sa paghahanap ng mga impormasyon at mas
mapagtutuunan ng pansin ang pag-aralan ang aktuwal na nilalaman ng
pananaliksik.
Sa halip na ang mag-aaral ang mismong pumunta sa paaralan, maarming
ang paaralan na mismo ang pumunta sa mga tahanan ng mga mag-aaral. Ito ay
maaring mangyari sa lahat ng rehiyon kung patuloy ang paglawak ng sakop ng
internet sa mas maraming lugar sa Pilipinas. Halimbawa, ang mag-aaral sa isang
liblib na lugar ay maaring makalahok sa mga klaseng isinasagawa ng mga guro
mula sa kapitolyo sa pamamagitan ng internet.
Ang malawakang online na kurso ang inaalok na mga nangungunang
unibersidad na nagbibigay ngayon ng libreng oportunidad para sa isang mas

malawak na demograpiko ng mga mag-aaral. Sinusuportahan nito ang mga mag-
aaral na nahaharap sa mga hadlang sa oras, distansya, o pera.
Lumilikha ang malalaking datos ng kapana-panabik na posibilidad upang
matugunan ang pangangailangan ng bawat mag-aaral. Sa Estados Unidos, ang
Unibersidad ng Harvard ay nag eeksperimento sa mga programang sa
makabagong teknolohiya na makapagbibigay-daan upang ang mga mag-aaral ay
makatanggap ng pinasadyang puna at upang mataposa ang mga modyul sa
kani-kanilang bilis. Napag-alaman na ang mga mag-aaral na bahagi ng programa
ay mas mabilis sa pamamagitan ng materyales sa kurso at nakakakuha ng mas
mataas na marka sa pagsusulit.
Habang patuloy ang pag-unlad palayo sa mga silid-aralan at mga materyales
sa pagtuturo, umaakma ang mga guro upang makaangkop sa mga pagbabago --
ito ay ang pagkatuturo sa mga mag-aaral hindi lamang nakabatay sa mga
sistema, kurikulum, at institusyon.
Nasasaksihan natin ang pangyayaring ito kapag ang mga mag-aaral ay
maari na ring makapag-aral sa pamamagitan ng programang pag-aaral sa
tahanan, paggamit ng kurikulum mula sa akreditadong alternatibong tagabigay
ng pagsasanay. Pagdating ng panahon, mas maraming programa pa ang
maaring masimulan ng mga tagapag-turo upang matutukan rin ang
pangangailangan ng iba tulad ng mga taong may kapansanan. Dahil dito, ang
"Edukasyon para sa lahat" ay maaring makasatuparan.

Sa isang bansa kung saan ilang milyon ang hindi nakatapos ng pag-aaral,
hindi madaling iasa lamang sa teknolohiya ang kasagutan ng problema sa
edukasyon. May mga hadlang rin tulad ng oras, pera, at distansya na hindi
maaaring ipagsawalang-bahala dahil lamang sa maayos na koneksyon ng
internet.
Kung ang bawat batang Filipino ay maaring makapag-aral at matupad kung
anumang nais nilang maging buhay. Hindi ba iyon ang mas maganda para sa
hinahaharap ng isang bansa?

KWENTO
My Bestfriend Is a Book and She Is Dying
Kim Z Dale
“My best friends are books." It's the sort of thing a lonely person might
have on a t-shirt. For me it's true. My best friend is a book.
Before she was a book my best friend was my wife. She was smart and
funny and energetic and beautiful until she became ill. Then she was weak and
fragile and listless and dying.
One day there was a pamphlet on the table in her hospital room. The front
said, "Preserve your loved one after death in a very special book." I assumed it
was some sort of scrapbook maybe. Like a baby book for an adult full of pictures
and facts and quotes that you provide. A layout and printing company. Nothing
more.
But I was wrong.
As I read the brochure it talked about a device that would be attached to
the patient's chest, just over her heart. At the moment of her death it would
collect her soul. The company would then transfer the soul to a book, which
would be delivered in 4-6 weeks after my loved one's passing.
I complained to the nurse about someone leaving joke literature in patient
rooms. She assured me that wasn't a joke. Her voice cracked a bit when she said
she wished it had been an option when her mom died.

I did some research. The company had great Yelp reviews. Even better
than the pizza place that we thought was perfect but was always having its rating
pulled down by the occasional 2 star review because "It took a long time to get
our food." It's made to order pizza, people. It's not going to be instantaneous.
Even with glowing reviews and the word of the nurse the book thing
seemed like a scam, but as the weeks went on and my wife became more and
more frail I got desperate for any hope of holding on to her.
I stuck the apparatus on her chest with some special tape. I asked the
doctor if that would be a problem. I thought he'd laugh at me, but he was
completely serious when he told me those things are getting pretty common.
The day my wife died I wasn't even thinking about the little thing on her
heart that was supposed to capture her soul for the sake of a book until the nurse
handed it to me. I almost didn't call to have it picked up. With my wife now gone a
book seemed trivial.
They called me.
When they came they asked if I wanted a hard copy book or an electronic
one. I said electronic. My phone is always with me. If this book turned out to be
all that was promised it seemed like something I would want to always have with
me too.
I was warned that I would only get one book. That no additional copies
could ever be made. I was barely listening, just staring at the little thing that had
been on my wife's heart, wondering what could be inside it, wondering what sort
of book this would be.
When I got the book about the month later I started casually browsing but
that quickly turned to intense reading. I read her every moment I could.
You know how when you read a really great book the characters start to feel real,
almost like you know them, like what you are reading is really happening? The
book is like that but more intense because I do know the character. She is my
wife and reading this book that is not quite fiction, not quite fact is like watching
her. Like being with her.
The book brought my wife back to life.
That was five years ago and now I see my folly.
I'm on my third phone since then. I can move the book from phone to
phone, but there are no technical updates. Each new phone, each updated
operating system puts the book at risk. It is already getting glitchy. It locks up or
the screen goes dark. It takes longer and longer to open.
One of these days the book will no longer be readable. One of these days
the spinning hourglass will just keep spinning. One of these days my wife, my
best friend, will die again.

Ang Matalik Kong Kaibigan ay Isang Libro at Siya’y Nag-aagaw Buhay
Isinalin ni Allyssa Arrianne Sam R. Aquino
“Mga Libro Ang Matalik Kong Kaibigan.” Isang pangungusap na maaari
mong makita sa mga t-shirt, suot-suot ng taong maaaring may pinadadaanan sa
buhay. Ngunit para sa akin, totoo ito. Libro ang kaibigan ko.
Bago siya naging isang libro, ang matalik kong kaibigan ay ang aking
asawa. Siya ay matalino, palabiro, masigla, at maganda hanggang sa siya’y
nagkasakit. Dahil dito, siya’y naging mahina, walang-gana, at tila ba nag-aagaw-
buhay.
Isang araw, may nakita akong babasahin sa ibabaw ng lamesa ng ospital
na tinutuluyan niya. Ang sabi nito, “Panatilin ang presenya ng iyong mahal sa
buhay matapos pumanaw sa pamamagitan ng isang espesyal na libro.” Akala ko
isang scrapbook ang tinutukoy rito, puno ng litrato mula pagkabata, at kung anu-
ano pang bagay na magpapaalala sa kaniya. Isa lamang patalastas ng
kompaniyang nag-eespesyalisa sa pagle-layout at wala nang iba,
Ngunit mali ako.
Habang binabasa ko ang brochure, ipinaliwanag doon na ito’y isang
bagay na maaring ikabit sa dibdib ng pasyente, sa ibabaw ng kanyang puso. Sa
oras ng kaniyang pagkamatay, ito ang kukuha ng kaniyang kaluluwa. Ang
kompanya ang magmamanipesto nito mula kaluluwa patungo sa isang libro.
Mag-aantay lamang ng 4-6 linggo bago ito maipadala sa pamilya ng pumanaw.

Nagreklamo ako sa nurse kung bakit may ganitong klaseng babasahin sa
kwarto ng asawa ko. Pero sinabi niya sa akin na hindi ito isang biro lamang,
totoo ang nakasulat dito. Napapiyok pa nga siya sa lungkot nang siya’y
magkwento na sana’y mayroon ng ganitong opsyon noong pumanaw ang
kaniyang ina.
Napagpasyaan kong kumalap ng impormasyon. Marami ang
nagmumungkahi sa kompanyang ito at magaganda rin ang sinasabi ng mga tao
ukol dito. Hindi katulad noong pizza restaurant na aming binibisita paminsan-
minsan. “Mabagal dumating ang pagkain namin.” Ang akin lang, hindi naman
madaling magluto ng masarap na pizza.
Kahit na anong mabubulak na salita ang itapon sa kompaniyang ito, isama
mo na ang pahayag ng nurse, hindi pa rin ako kampante at iniisip ko pa rin na isa
lamang itong malaking scam. Ngunit habang tumatagal ay palala nang palala
ang kondisyon ng aking asawa, unti-unting nalalanta ang kaniyang katawan, at
nagiging desprado na rin ako sa kahit anumang liwanag ng pag-asa na aking
makakapitan.
Ikinabit ko ang aparato sa kaniyang dibdib gamit ang isang espesyal na
pandikit. Akala ko ay pagtatawanan ako ng doktor at magiging problema ito,
ngunit seryoso s’ya ng kaniyang sinabi na madalas itong mangyari.
Nang mamatay ang asawa ko, hindi ko na naisip pa ang bagay na kinabit
ko sa kaniyang dibdib na dapat ay kokolekta ng kaniyang kaluluwa at magiging

isang libro, hanggang sa inabot ito sa akin ng nurse. Muntik ko nang hindi ito
kuhanin. Dahil wala na rin naman ang asawa ko, hindi na ito mahalaga sa akin.
Tinawagan nila ako.
Nang lumapit sila sa akin, tinanong nila kung gusto ko ba ng hard copy o
iyong electronic na bersyon. Yung panghuli ang sinabi ko dahil lagi ko namang
dala-dala ang aking phone. Kung ang librong ito ay totoo sa kaniyang
deskripsyon, mas mainam na lagi rin itong malapit sa akin.
Binalaan nila ako na isang libro lang ang maaari kong makuha, at wala
nang ibang kopya nito. Hindi ko naman ito pinapakinggan, nakatutok lang ang
paningin ko sa maliit na bagay sa aking kamay na noo’y nasa puso ng aking
asawa, iniisip kung ano ang nasa loob nito o kung anong klaseng libro ang
nagawa mula rito.
Nang makuha ko ang libro makalipas ang isang buwan, tiningnan ko lang
kung anong mga nakapaloob dito, ngunit nang tumagal ay masinsinang
pagbabasa na ang aking ginagawa. Binasa ko lahat ng mahahalagang
pangyayari sa kaniyang buhay.
Kung nakapagbasa ka na ng isang napakagandang libro, alam mo yung
pakiramdam na parang nagiging totoo na ang mga tauhan dito, na parang kilala
mo sila, at parang nangyari na sa tunay na buhay ang iyong binabasa? Ganito
ang libro na nasa akin, ang kaibahan lang ay mas makabagbag-damdamin ito
dahil totoong kilala ko ang tauhan dito. Siya ang asawa ko at habang binabasa
ko ang librong ito na hindi kathang-isip ngunit hindi rin kapani-paniwala ay
parang nakikita ko siya. Parang kasama ko parin siya.
Binuhay ng librong ito ang asawa ko.
Limang taon na ang nakakalipas at ngayong ko lang napagtanto ang
kamangmangan ko.
Nakatatlong palit na ako ng phone. Maaari mo namang mailipat ang libro,
ngunit wala itong pag-usad. Bawat lipat sa isang phone ay nagkakaroon ng
kapahamakan para sa libro. Unti-unti na itong nasisira, kusang namamatay o
matagal bago mabuksan.
Sa paglipas ng araw, ang librong ito ay hindi na mababasa. Ang pag-
takbo ng oras ay mananatili hanggang sa ito’y mapagod. Sa paglipas ng araw,
ang aking asawa, ang aking matalik na kaibigan, ay muling mag-aagaw-buhay at
mamamatay.
Do You Lie On Facebook?
Kim Z Dale
"My dad died last night."
"Oh, I'm so sorry for your loss."
"What did you say about him?"
"When?"
"When you prayed for him."
"Well...I guess..."
"Did you pray for him?"
"I don't really pray much at all. Nothing against your dad."
"But you said you'd pray. When I posted on Facebook that dad was in the
hospital again and asked people to pray for him you said you would."
"I was just being supportive."
"Lying is being supportive?"
"No. I mean it's a saying. Something nice to say. I didn't think you'd take it
literally."
"How else would I take it? I asked for prayers. You said you'd pray. You didn't."
"I can't be the only once who says they'll pray for someone but doesn't say an
actual prayer. There are so many people on Facebook asking people to pray for
this and pray for that that I'd spend all day lighting candles if I literally prayed for
everyone."
"Maybe you should. What if yours was the one prayer that could have put him
over? The one prayer that could have saved him?"
"I don't believe that it would have made a difference. I guess that's what it comes
down to. I had more faith in his doctors than in whatever words I might have
mumbled."
"You don't believe in God?"
"I don't know. Not really. Probably not."
"But you believe in lying."
"That's not fair."
"You said you'd pray and you didn't. You also said you are sorry for my loss. Are
you really? How many lies have there been? What else have you lied about?"
"Well, I guess when I said I hoped your birthday would be awesome I really didn't
care one way or another. Oh, and I didn't actually like your vacation pictures. I
just clicked like to be polite. And I...hey, I'm kidding." Sort of.
Nagsinungaling Ka ba sa Facebook?
Isinalin ni Trisha Marie M. Carballo
“Namatay si tatay kagabi.”
“Nako, ako ay nalulungkot sa pagkamatay niya.”
“Anong sinabi mo sa kanya?”
“Kailan?”
“Nung pinagdasal mo siya.”
“Ano. . . Siguro. . .”
“Pinagdasal mo ba siya?”
“Hindi naman ako paladasal. Wala naman akong dinarasal na kontra sa tatay
mo.”
“Pero ang sabi mo na magdarasal ka. Nung nag-post ako sa Facebook na nasa
ospital na naman si tatay at humingi ng tulong para ipagdasal siya, ang sabi mo
na ipagdarasal mo talaga siya.”
“Gusto ko lang naman makatulong.”
“Pagtulong na ba ang pagsisinungaling?”
“Hindi. Para lang naman may masabi akong maganda. Hindi ko naman alam na
ililiteral mo ito.”
“Paano ko ba ito iintindihin? Dasal ang hiningi ko. Ang sabi mo magdarasal ka.
Pero hindi naman pala.”

“Hindi lang naman ako ang nagsabi na magdarasal para sa isang tao na hindi
naman talaga ginawa. Maraming mga tao riyan sa Facebook na nanghihingi ng
dasal para rito, para riyan na kulang na lang ay magsindi ako ng mga kandila
kung talaga bang nagdasal ako para sa lahat.”
“Dapat nga. Paano kapag yung dasal mo ang tanging makakapagpagaling kay
Tatay? Ang tanging makakatulong sa kanya?”
“Hindi ako naniniwala na may mangyayari ngang kakaiba. Siguro iyan nga ang
naiisip mo. Mas may tiwala pa ako sa mga manggagamot kaysa mga salitang
pwede kong sabihin.”
“Hindi ka naniniwala sa Diyos?”
“Hindi ko alam. Hindi naman. Hindi talaga.”
“Pero naniniwala ka sa pagsisinungaling.”
“Hindi naman makatarungan iyan.”
“Ang sabi mo na magdarasal ka pero hindi naman. Ang sabi mo rin na
nalulungkot ka sa pagkamatay ng tatay ko. Tunay ba iyon? Ilan na ba talaga ang
mga panlolokong sinabi mo? Ano pa ba ang kasinungalingang sinabi mo?”
“Siguro noong sinabi ko na sana magiging masaya ang kaarawan mo na wala
naman akong pakialam. Saka, hindi ko naman talaga gusto yung mga litrato mo
noong nagbabakasyon ka. Pinindot ko lang para maging magalang. At. . . huy,
nagbibiro lang ako.” Medyo.

Beware Modern Technology
Athena Maverick
The gleaming shiny surface of my new MacBook Pro shone like a beacon as the
Best Buy guy set up my new computer.
I sat as still as I possibly could while I watched the technician fiddle with cords
and wires; excitement leaking through every pore on my body. I couldn’t take my
eyes off of my new toy.
As I waited, I turned my attention to my iPhone X, engrossed with the pretty
pictures and bright lights that flitted across the screen. I scarcely noticed the man
was done setting my computer up until he cleared his throat, annoyance obvious
in his action.
“It’s ready for you, miss,” he was barely done speaking before I was already in
front of the screen, flipping it on and looking for the welcome screen to pop up.
He was taken aback, but I didn’t care. The newest technology Apple could offer
me was within my reach, and no one would distract me from my goals.
I gave him a quick wave. “Thanks!” I reverted back to my computer and waited
for him to show himself out. I thought I saw him shake his graying head at me as
he turned away, but I was too far gone to care.
“Finally!” I triumphed to myself. I had been on the wait list for three months,
patiently anticipating the release of the finest that Apple could offer me. Loaded
with all-new, never before seen features, a glossy exterior and the fastest
software system that money could buy, I was powerless to the appeal of keeping
up with the latest and greatest.
I tucked my loose strands of hair behind my ears and rubbed my hands together.
This was going to be awesome.
***
Nine hours had flown by in what seemed like mere minutes. The sun had gone
down, and in my time glued to the screen, I hadn’t bothered to turn on the lights
in my now dark kitchen. Even my human needs were barely noticed in my
engrossed state of mind.
I yawned and rubbed my eyes. I glanced over at the microwave to find the time.
Midnight, I thought absentmindedly. I should really get some sleep.
I started to slide my desk chair back and head towards my bedroom. The glowing
computer screen, almost ethereal in the darkened room, seemed to pull me back
into my seat. I thought nothing of it as I settled back in.
What would five more minutes hurt?
***
The early dawn barely captured my attention as I was fully immersed in my
computer. I glanced at the clock again.
Holy fuck.
I had sat on Facebook for five hours doing absolutely nothing. As ridiculous as it
was, I cared little and did not miss the time I had wasted clicking and scrolling
through my Facebook feed, marveling and laughing at the tiniest thing that
caught my eye.
I yawned and stretched out. Common sense finally came to mind, and I was
about to stand up, but a video I had pulled up on the screen and buffered was
ready for me. I clicked play, waiting expectantly.
Nothing happened.
Odd, I thought to myself as I pressed play again and again, still nothing
happening. My patience was running thin, and I couldn’t resist my normal, human
reaction. I started tapping the screen hard.
No one could have anticipated what happened next.
The screen made a horrible screeching noise as a large, almost portal-like entry
opened and took over my Facebook page. I could barely hold back my blood
curdling scream as the portal sucked my body into a swirling black abyss.
When I materialized on the other side of the glass, I was placed in front of a
large, glowing screen. My blood ran cold as I saw my wooden desk chair, and
beyond that, the kitchen on the other side of hazy portal. Helplessly, I slammed
my hands on the surface, and howled as I slowly registered the fact that I had
become a victim to my need for modern technology.
***
The old man sat quietly in the trees while he gazed through the windows into the
small, white kitchen. As the girl behind the desk disappeared, he slowly began to
smile, carving another notch into his walking stick.
“Damn kids nowadays,” he shook his head almost regretfully.
As he turned away from the tiny house, his robes waved in the breeze that had
suddenly picked up. Underneath his black billowing robes, his blue polo shirt with
the yellow logo poked out.

Mag-ingat sa Makabagong Teknolohiya
Isinalin ni Andrea N. Cruz
Ang kumikinang sa kintab na ibabaw ng aking bagong MacBook Pro ay
lumiwanag tulad ng isang parola habang inaayos ng tauhan ng Best Buy ang
aking bagong kompyuter.
Nanatili akong nakaupo hangga't maaari habang pinapanood ko ang tekniko na
kinakalikot ang mga pisi at kawad; pagkasabik ang tumatagas sa bawat butas ng
aking katawan. Hindi ko maalis ang aking mga mata sa aking bagong laruan.
Habang naghihintay ako, ibinaling ko ang aking atensyon sa aking iPhone X,
naaliw sa mga magagandang larawan at maliliwanag na ilaw na mabilis na
sinakop ang buong skrin. Halos hindi ko mapansin ang lalaki na tapos na sa pag-
aayos ng aking kompyuter hanggang sa siya ay tumikhim, pagkagalit ay halata
sa kanyang pagkilos.
"Handa na ito para sa iyo, Binibini," halos hindi pa siya tapos magsalita ay nasa
harap na agad ako ng skrin, sinusulyapan ito at hinahanap ang pagbating
pagsalubong na lumitaw. Nagulat siya, ngunit wala akong pakialam. Ang
pinakabagong teknolohiya na maaaring maalok sa akin ng Apple ay abot-kamay
ko na, at walang makagagambala sa akin sa aking mga layunin.
Binigyan ko siya ng isang mabilis na kaway. "Salamat!" Bumalik ako sa aking
kompyuter at hinayaan na siyang umalis mag-isa. Parang nakita ko siyang iniiling

ang kanyang kulay-abo na ulo sa akin habang tumalikod siya, ngunit masyado
na akong abala para intindihin pa iyon.
"Sa wakas!" Pagbubunyi ko. Ako ay nasa listahan ng paghihintay sa loob ng
tatlong buwan, matiyagang inaasahan ang paglabas ng pinakamahusay na
maaalok sa akin ng Apple. Kargado ng pinakabago, hindi kailanman nakitang
mga tampok, isang makintab na panlabas at ang pinakamabilis na sistema ng
software na mabibili ng pera, wala akong kapangyarihan sa apila na sumabay sa
pinakabago at pinakadakila.
Itinago ko ang mga umalpas na hibla ng buhok ko sa likuran ng aking mga tainga
at pinagkiskis ang aking mga kamay. Magiging masaya ito.
***
Lumipas ang siyam na oras na tila tulad ng mga minuto lamang. Lumubog na
ang araw, at dahil nga naubos na ang oras ko sa kompyuter, hindi na ako nag-
abala na buksan ang mga ilaw sa aking ngayo'y madilim na kusina. Maging ang
aking mga pangangailangan bilang tao ay halos hindi na rin napansin dahil sa
aking abalang kalagayan ng pag-iisip.
Humikab ako at kinusot ang aking mga mata. Sumulyap ako sa microwave
upang hanapin ang oras. Hatinggabi, wala sa sarili kong sambit. Dapat na talaga
akong matulog.
Sinimulan kong ipadulas ang aking upuan at tumungo papunta sa aking kwarto.
Ang kumikinang na skrin ng kompyuter, nagmimistulang kalangitan sa madilim
na silid, ay tila hinila ako pabalik sa aking upuan. Wala na akong ibang naisip
habang nag-aayos ako pabalik.
Ano ba naman ang dagdag limang minuto pa?
***
Ang maagang bukang-liwayway ay halos hindi nakuha ang aking atensyon
habang abala pa rin ako sa aking kompyuter. Sumulyap ulit ako sa orasan.
Puta.
Tumambay ako sa Facebook ng limang oras na walang anumang ginagawa.
Katawa-tawa man, wala akong pakialam at hindi man lang pinanghinayangan
ang mga oras na sinayang ko sa pagpindot at pagtingin-tingin sa aking
Facebook, namamangha at tumatawa sa pinakamababaw na bagay na nakahuli
sa aking mata.
Humikab ako at nag-unat. Sa wakas ay dinapuan na ako ng sentido-komun, at
tatayo na sana ako, pero ang isang bidyo na lumitaw sa skrin ay handa na para
sa akin. Pinindot ko ito upang panoorin, naghintay na para bang may inaasahan.
Walang nangyari.
Kakaiba, naisip ko sa aking sarili habang paulit-ulit pinipindot upang mag-umpisa
ang bidyo, wala pa ring nangyayari. Numinipis na ang aking pasensya, at hindi
ko mapigilan ang aking normal na reaksyon bilang tao. Sinimulan kong tapikin ng
malakas ang skrin.
Walang sinuman ang maaaring maasahan ang susunod na nangyari.
Ang skrin ay gumawa ng isang kakila-kilabot na ingay habang ang isang malaki,
tila isang lagusan ang pumalit sa aking pahina sa Facebook. Halos hindi ko
mapigilan ang madugo kong pagsigaw habang sinisipsip ng lagusan ang aking
katawan sa isang matinding itim na kailaliman.
Nang tuluyan na nga akong napunta sa kabilang panig ng salamin, inilagay ako
sa harap ng isang malaki, kumikinang na skrin. Lumamig ang aking dugo nang
makita ko ang aking kahoy na upuan, at makalampas dito, ang kusina sa
kabilang panig ng matingkad na lagusan. Walang magawa, hinampas ko ang
aking mga kamay sa ibabaw, at pumalahaw habang dahan-dahang rumehistro
sa akin ang katotohanan na ako ay naging biktima ng aking pangangailangan
para sa modernong teknolohiya.
***
Ang matandang lalaki ay tahimik na nakaupo sa mga puno habang tinitignan niya
ang mga bintana papunta sa maliit at puting kusina. Nang mawala ang batang
babae sa likuran ng lamesa, dahan-dahan siyang nagsimulang ngumiti, inukit
ang isa pang hugis 'V' na hiwa sa kanyang tungkod.
"Mapapahamak ang mga bata ngayon," iniling niya ang kanyang ulo ng may
panghihinayang.
Nang tumalikod siya mula sa maliit na bahay, ang kanyang mga balabal ay
sumabay sa biglaang simoy ng hangin. Sa ilalim ng kanyang itim na umiindayog
na damit, ang kanyang asul na polo na may dilaw na logo ay lumabas.

Virtual Earth
I’m sitting in my favorite spot. Fluffy, green grass below me on the top of
the hill that looks down on Japanese monasteries. Trees are all around and the
wind is softly blowing. Just the right temperature at just the best time of the day in
the early morning hours. I’m not cold or hot yet the Sun is shining gorgeously. I
love spending time here. That’s the only place where I feel calm and my mind is
still energized. I come here whenever I can, which doesn’t happen often
nowadays. This place has a special meaning to me as I never made it to Japan.
Well, I never will…
My mask just became transparent and electrodes were released from my
skin. I guess my time is over. There is no calm sound of the gentle wind but the
constant buzzing of ventilators. I don’t even hear them anymore unless I get back
from my virtual sessions. It’s room temperature, there is artificial light and there is
no grass just the metal floor below me. Exactly what you would expect from the
interiors of a spaceship. Long corridors, narrow spaces, and small rooms. It
makes me feel I don’t belong here.
When everyone and everything you know is years away from you, it’s hard
to keep it together. These virtual sessions I use for meditation are the only things
that keep me sane during the long flight. You have your chores but it takes more
to satisfy a curious human being like me. I have been bonding with the robots on
board and I can have sessions with my loved ones at home. I can wait 20
minutes for a response. We signed up for the greatest mission of humanity thus
we mustn’t be weak. Yet, I hope we don’t lose what makes us human on the way.
I hope we create green hills, clouds, and trees on the Red Planet.
If we cannot make it happen, if Mars remains a pile of stones without a
soul, we will pretend it has one so we will belong there. Just like at home. History
shows we are good at pretending.

Mundong Birtwal
Isinalin ni Eunice S. Gernale
Nakaupo ako sa aking paboritong lugar. Isang burol na may malalambot
at napaka-berdeng mga damo kung saan matatanaw ang isang monasteryo ng
mga Hapon. Napapaligiran ito ng mga puno habang ang hangin ay marahang
umiihip. Ang temperatura ay sapat lamang at ito na rin ang pinaka akmang oras
sa araw na ito. Ito lamang ang tanging lugar na nagpapakalma at nagpapalakas
sa aking isipan. Nagpupunta ako rito kung may libre akong oras na hindi na
madalas mangyari ngayon. Ang lugar na ito ay espesyal sa akin sapagkat hindi
ako nakapunta sa Japan at kahit kailanman ay hindi na ako makakapunta.
Ang aking maskara ay biglang naging transparent kasabay ng pag-alis ng
kuryente sa aking mga balat. Marahil ay tapos na ang aking oras. Ang
kalmadong simoy ng hangin ay napalitan ng ugong ng mga bentilador. Hindi ko
na ulit ito maririnig hangga't hindi pa oras ng aking birtwal na sesyon. Ang
tanging naroroon na lamang ay ang mga artipisyal na ilaw at ang temperatura na
lamang ng silid, wala na ang mga berdeng damo bagkus ay isang metal na sahig
ang naroroon. Eksaktong-eksakto sa makikita mo sa loob ng isang spaceship.
Mahahabang mga koridor, masisikip na espasyo at maliliit na silid. Pinapadama
lamang nito na hindi ako nababagay sa lugar na ito.
Sadyang mahirap kung alam mo na ang mga tao at bagay na iyong
pinapahalagahan ay milya- milya ang layo mula sa iyo. Itong birtwal na sesyon
na aking ginagamit sa aking meditasyon ang tanging bagay na nagpapatino sa
akin dito sa napakahabang biyahe na ito. Mayroong mga gawain ngunit hindi ito
sapat upang masiyahan ang isang taong katulad ko. Tanging mga robot na
lamang ang aking nakalasalamuha at sa mga sesyon ko na lamang nakakasama
ang aking pamilya. Kaya ko rin maghintay ng dalawampung minuto para lamang
sa isang tugon. Tinanggap namin ang isa napakadakilang misyon para sa
sangkatauhan kaya hindi dapat kami manghina. Gayunpaman, inaasahan ko na
hindi mawala ang aming pagkatao sa paglalakbay na ito. Inaasahan ko na
makagagawa kami ng mga berdeng burol, ulap at mga puno sa pulang planetang
ito.
Kung hindi man ito mangyari, kung ang Mars man ay manatiling isang
planetang panay tumpok ng mga bato, magpapanggap na lamang kami na
mayroon din dito ng mga bagay na aming hinahanap at kinakailangan upang sa
gayon ay masabi namin na kami ay kabilang din dito, na para bang nasa sarili
kaming tahanan. Pinapakita lamang nito na tayo ay magaling magpanggap.

KONKLUSYON
1. Bakit mahalaga ang pagsasalin sa industriyang napili?
Ang pagsasalin ay tunay na mahalaga sa industriya ng teknolohiya
sapagkat nakatutulong ito upang magbigay-linaw sa kung anu-ano ang
mga katangian at kalinangan ng teknolohiya sa buhay ng nakararami. Ang
pagsasalin ng isang wika patungo sa isa pang wika ay ganap na
nakatutulong upang maipaunawa ang konsepto ng teknolohiya na siyang
nagpapayaman at malawakang nagpapalaganap ng nasabing industriya
sa buong daigdig. Ang kamalayang ipinamamalas ng pagsasalin ay hindi
maipagkakaila na isang instrumento sa pagkatuklas ng mga kaalaman
tungkol sa rito. Sa pagbabago ng panahon, ang pag-unlad ng iba’t-ibang
aspeto ng teknolohiya ay makikita hindi lang dahil sa paraan ng
pagsasalin kundi dahil na rin sa pakikipag-ugnayan at pakikipagtalastasan
ng bawat isa sa atin. Ang napakalaking kapakinabangan ng pagsasalin sa
industriya ng teknolohiya ay nakaiimpluwensiya sa patuloy na pagsulong
ng kaalaman at impormasyon sa sangkatauhan.
2. Ano ang kapakinabangan nito sa industriyang tinutukoy?
Ang pagsasalin ng wika sa industriya ng teknolohiya ay malaki ang
kapakinabangan. Ito ay upang magkaroon ng maayos at malinaw na
komunikasyon sa mga bansang nagpapalitan o nagkakalakan ng mga
produkto ng teknolohiya. Alam naman natin na ang idustriyang ito ay
pandaigdigan. Bawat bansa sa buong mundo ay gumagamit ng

teknolohiya at pinapayabong pa nila ito nang husto. Upang mas
mapalaganap nila ang sarili nilang industriya ng teknolohiya, ipinapakilala
nila ito sa iba't ibang bansa at para magawa nila ito, kinakailangan nilang
isalin ang wika nila sa wika ng bansang kanilang pagpapakilalanan ng
kanilang produkto. Kailangan nilang isalin ang wika upang sa gayon ay
maintindihan ng ibang bansa ang nilalaman ng impormasyon na nais
nilang ipahiwatig patungkol sa kanilang produkto. Halimbawa na lamang
ay ang gadyet o kagamitan sa bahay na produkto ng isang bansa, upang
maintindihan ng iba ang mga impormasyon nito at kung paano ito gamitin,
kailangan isalin ang wika ng bansang pinagmulan ng produkto sa wika ng
mga bansang gagamit nito o maari din namang isalin ito sa wikang Ingles
na itinuturing na wikang pandaigdig.
3. Paano mapapaunlad ang pagsasalin sa teknolohiya?
Sa pahanon natin ngayon, na kung saan pansin na pansin ang
paglaganap ng teknolohiya, kailangan talagang paunlarin ang pagsasalin.
Halos lahat sa atin ay ginagamit ang teknolohiya dahil ito ay susi sa pag-
unlad ng ating ekonomiya, lalo na sa ating bansa. Sanhi sa patuloy na
pag-unlad ng teknolohiya ay ang pag-uso na rin sa paggamit ng mga
pinaikling salita, ang mga slang words, at ang mga salitang balbal kung
kaya’t nakakalimutan ng mga mamamayan – lalo na ang mga kabataan –
ang importansya ng pagsasalin. Kadalasan din ay sa wikang Ingles ang
ginagamit sa pagtuturo nito mula sa antas ng hayskul hanggang sa

kolehiyo, bihira sa mga guro o propesor ang gumamit ng sariling wika sa
pagtuturo nito. Madalas na ipahayag sa Ingles ang teknolohiya. Ngunit sa
panahon ngayon, matindi ang pangangailangan ng mga kabataan na
matuto ng makabagong teknolohiya para makasulong sa edukasyon. At
kung nahihirapan ang karamihan sa pag-unawa ng Ingles, paano nila
mapag-aaralan ang mga teknikal na konsepto sa teknolohiya na pawang
Ingles lamang? Dahil dito, mahalaga ang pagbuo ng bokabularyong
teknolohiya sa wikang kinagisnan ng isang bansa. Kinakailangang
paunlarin at palawakin ang kaalaman ng pagsasalin ukol sa naturang
larangan. Ngunit paano nga ba? Kinakailangan na simulan ng mga guro
na ituro sa mga estudyante ang iba’t ibang salin simula sa teorya nito
hanggang sa mga aktwal na kagamitan kagaya ng mga makinarya,
artipisyal na tao, at marami pang iba. At dahil ang pangunahing layunin
nito ay mapaunlad ang isang bansa, hindi lamang sa wikang Ingles at
wikang kinagisnan kailangang isalin ang teknolohiya. Sa paraan ng
pakikipagkalakalan, nararapat lamang na isalin ng isang bansa ang isang
produkto sa wikang Ingles, sa sariling wika, at sa wikang kanilang
ipangkakalakal. Mapapayabong din ng iba ang kaalaman sa pagsasalin
kung atin itong ibabahagi sa kanila sa paraan ng pag-post sa iba’t ibang
plataporma ng midya. Dahil sa paglaganap ng teknolohiya, at sa tulong ng
mga naisaling salita, atin itong gamitin sa maayos na paraan upang
maiwasan ang hindi pag-uunawaan at mapanatili ang maayos na

pakikipagkomunikasyon at pakikipagtalastasan hindi lamang sa sariling
bayan kundi sa buong bansa.

MGA SANGGUNIAN
(T. P. S., & -. (n.d.). EDITORIAL - Science for a better life. Nakuha mula sa
https://www.philstar.com/opinion/2018/07/29/1837632/editorial-science-
better-life/amp/
Anonymous, & Essay Sauce. (2019, July 5). A modern technological
development in our society: Information technology essays: Essay Sauce
Free Student Essay Examples. Nakuha mula sa
https://www.essaysauce.com/information-technology-essays/essay-a-
modern-technological-development-in-our-
society/?fbclid=IwAR2tu9KKSO-
ai1fOxC_VixUv2ksB7O9gfv9CvxRVlGqvzyK45YzjdpvHN5s
Classroom Technology Doesn’t Make the Grade. (n.d.). Nakuha mula sa
https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-09-25/classroom-
computers-little-benefit-seen-in-test-scores-for-cost
Dale, K. Z. (n.d.). My best friend is a book and she's dying (again). Nakuha mula
sa http://www.chicagonow.com/listing-beyond-forty/2014/02/my-best-
friend-is-a-book-and-shes-dying-again/
Dale, K. (n.d.). My best friend is a book and she's dying (again). Nakuha mula sa
http://www.chicagonow.com/listing-beyond-forty/2014/02/my-best-friend-
is-a-book-and-shes-dying-again/
Editorial: Supporting the sciences. (2019, March 26). Nakuha mula sa
https://www.sunstar.com.ph/article/1798759
Essay on Technology and Development. (2014, March 23). Nakuha mula sa
http://www.yourarticlelibrary.com/essay/essay-on-technology-and-
development/30718?fbclid=IwAR14tBI5unDPz3llRw6_JetKTtua8zi4PcOrI
uXwdvC_KX8OcLKhHR438II
How is education being disrupted by technology? (n.d.). Nakuha mula sa
https://amp.rappler.com/brandrap/futurereadyph/193447-philippines-
education-then-now-
slideshow?fbclid=IwAR1pKk5M9kFK9GU7xQS4TGlg5HauJHlu47ae41w-
0cf6BKWdz5FZpdIPD_8
Marie Glueck. (n.d.). Nakukha mula sa
https://www.eoi.es/blogs/marieglueck/2012/06/30/the-role-of-technology-
in-today’s-world-and-in-the-future/?fbclid=IwAR2B_2Ou3SPu-
4gp_hJ_2NMmVv7HVURmsyHGbDAPYNtoLPXcb3gUXB6jBos
Maverick, A. (n.d.). Beware Modern Technology. Retrieved from
https://vocal.media/futurism/beware-modern-technology
post modern clog. (n.d.). Nakuha mula sa https://postmodernclog.com/a-5-
paragraph-essay-sample-on-modern-day-
technology.php?fbclid=IwAR2ZZUb6PTVo3G5AKTU6aEkDf9D4ykEZbhyb
jUS_IS9C_ZGIedWKWiVAUYs
Three Sci-Fi Short Stories To Imagine The Future. (2019, July 23). Retrieved
from https://medicalfuturist.com/three-sci-fi-short-stories-imagine-future/
Writing An Amazing Technology Essay. (n.d.). Nakuha mula sa
https://myessaywriting.com/samples/technology.html
WriteJoy.com. (n.d.). Nakuha mula sa https://writejoy.com/what-would-life-be-
without-technology-an-essay-example.jsp

Saliksalin Teknolohiya

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Saliksalin Teknolohiya

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PO L I T EKNI KO NG UNI BERSID AD NG PI L I PI N AS 1

SALIKSALIN TUNGKOL SA TEKNOLOHIYA

POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES - STO. TOMAS BRANCH

PAGSASALIN SA KONTEKSTONG FILIPINO

Bb. Sarah Agon

naiiba batay sa pangangailangan at kalagayan ng isang lipunan. Pagsasaling

wika rin ang nagsisilbing mahalagang kasangkapan hindi lamang sa

pagkakaroon nang maayos na daloy ng komunikasyon kundi pati na rin sa

pagpapatatag at pagpapaunlad sa isang industriya. Ang maayos na daloy ng

pakikipag-ugnayan ay nagdudulot ng mas malalim na pag unawa sa intensyon

ng bawat isa. Sa pamamagitan ng mahusay na interaksyon gamit ang wikang

ugnayan kada transaksyon lalo na sa limitadong kaalaman sa mga wikang

ang sakop ng impormasyon sa isang industriya.

Ayon kay Virgilio Almario, tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino,

mahalagang magkaroon ng mga tagasalin kung nais ng Pilipinas na maging

mahusay sa pandaigdigang kompetisyon. Nabanggit rin ni Almario na kung

ikukumpara ang antas ng pagsasalin ng Pilipinas sa ibang bansa masasabing

"hindi sineseryoso" ang pagsasalin sa Pilipinas. Sa katunayan, walang matibay

na pundasyon at suporta ang pagsasalin maliban sa Batas Republika 7104 na

nagsaad lamang ng kahalagahan ng pagsasalin. Dinaing rin ng Komisyon sa

nito ay ang pagkakaroon ng mabibigat na kurso na kailangang tapusin upang

Mula sa pananaliksik ni Mario Miclat, isang propesor ng Asian and

Philippine Studies, Asian Center, ng Unibersidad ng Pilipinas - Diliman, ukol sa

praktika ng pagsasaling teknikal. Nakasaad rito na kung tatalakayin ang proseso

ng pagsasalin mahalaga ring pag-usapan ang relasyon nito sa proseso mismo sa

agham. Sa pamamagitan ng malalimang pagtalakay dito maaaring magkaroon

ng linaw sa kung ano ang lehitimong katangian at kalinangan ng pagsasaling

wika sa teknolohiya't agham.

Dahil sa kolonya ng Estados Unidos, inilunsad ang "Bilingual Education

Policy" sakop ng batas na ito ang "non-exclusive language of science and

technology" kung saan limitado ang paglilimbag ng impormasyon sa agham at

teknolohiya sa salitang Ingles. Subalit ang polisiyang ito ay patuloy na niyayapos

hanggang ngayon kaya naman nagkakaroon ng komplikasyon sa paghanap ng

mga tamang salita upang maayos na mapaliwanag ang konsepto. Idinagdag ni

Dr. Rodriguez na hindi lahat ng konsepto ay kailangang isalin sa Wikang Filipino.

Ang ibang terminong teknikal ay maaaring iwanan sa orihinal ng lenguwahe.

Ayon sa kanya, ang mahalaga ay ang pagkakaintindihan ng mga tao sa daloy ng

Halimbawa, ang pagsasaling wika sa larangan ng teknolohiya ay pilit na

lumawak ang sakop ng impormasyon tungkol dito. Kapansin-pansin na ang ibang

ng direktang salin. Ang teknolohiya at ang mga kaalaman na sumusuporta rito ay

madalas na nakalathala sa salitang Ingles at kakaunti lamang ang may direktang

salin. Nagkakaroon ng komplikasyon sa tamang salin ng mga salita sa dahil na

ng problema ng tagasalin sa larangan ng teknolohiya. Hindi mapagkakaila na

madaling maiihatid ang kaalaman at karunungan ng makabagong impormasyon

sa teknolohiya kung ito ay nakalathala sa wikang pamilyar sa mga tao.

"Tuwing magkakaroon ng usap-usapan ukol sa kung maari at dapat ipalit

ang Filipino para sa Ingles, hindi nalilimutang banggitin ang larangan ng

siyensiya at teknolohiya bilang isang mabigat na hadlang laban dito"

(Ricafrento:2010). Isang malaking tungkuling pambansa ang pagsasalin.Sa

lawak ng sakop ng teknolohiya at kahalagahan ng gamit nito sa ordinaryong

Pilipino mahalagang maipon ang karunungan at kaalaman tungkol dito tungo sa

Wikang mauunawaan ng karamihan. Ang pagsasalin sa mga karunungan na

kaugnay sa industriya ng teknolohiya ay pangunahing panukat hinggil sa estado

ng pagsasalin sa isang bansa.

Inihalintulad naman ni Newmark ang pagsasaling-wika sa pagsasalin ng

naisasalin, ang pinanggalingang baso ay nanatiling basa isang ebidensya na

at pagsaliksik na gawin ng tagasalin imposibleng magkaroon ng ganap na salin.

Sevilla III ay gumagamit ng Wikang Filipino sa kanyang liksyon sa mga kurso

paggamit sa Filipino bilang wika sa teknolohiya, tutol naman ang ibang

ng paggamit sa Wikang Filipino ang pagiging "globally competitive" ng mga tao.

Naging mahirap rin ang pagpapatibay ng agham sa Filipino dahil sa kakulangan

ng mga babasahin na ginagamit ng mga estudyante.

May mga paraan ng pagsasalin ng salitang Ingles sa Filipino, ilan na