Logical Fallacy - Ngụy Biện Trong Lập

Luận Là Gì? 10 Ví Dụ Thường Gặp Về

Ngụy Biện
Đã cập nhật: 30 Th11 2020

Lời giới thiệu từ Compassion và người biên tập:

Khi lời ngụy biện được nói ra thì sự thật đã bị che mờ dưới con mắt
nhận thức của người nói. Và nó có thể phủ bóng lên nhận thức của người
nghe nếu như tư duy logic của họ không tìm ra được lỗi ngụy biện trong
đó. Hãy giữ một cái đầu khôn ngoan và tỉnh táo nhận ra chân-giả trong
hiện thực cuộc sống của chúng ta để không bị người khác dùng ngụy biện
lừa mị và cũng không ngụy biện tự lừa gạt mình. Vượt qua được khu rừng
ngụy biện và giữ cho tư duy sáng suốt sẽ giúp ta tránh mọi hành động
sai lầm và chọn lối đi đúng đắn hướng đến mục đích của mỗi người. Xin
đừng ngụy biện, hãy nhìn thẳng sự thật!
Bạn đã bao giờ phạm sai lầm trong công việc và sau đó nghĩ rằng bạn chắc chắn sẽ bị sa
thải? Gần đây công việc của tôi đi vào ngõ cụt và sếp yêu cầu lên một cuộc họp với tôi vào
sáng hôm sau. Tôi đinh ninh trong bụng rằng mình sẽ bị đuổi việc hoặc ít nhất là gặp rắc rối
lớn rồi. Tôi lo lắng cả đêm về cuộc họp sẽ diễn ra như thế nào và tôi sẽ bảo vệ bản thân và
công việc của mình như thế nào đây.

Hóa ra cuộc họp hoàn toàn không liên quan đến tình huống rối rắc khó xử nào, và thực sự
đó không phải là một cuộc họp quan trọng gì cả. Sai lầm trong lý luận của tôi ở đây là một ví
dụ về ngụy biện về mặt logic. Mặc dù ngụy biện thường được sử dụng để thuyết phục
người khác, nhưng có thể có những trường hợp như ví dụ này, bạn thực ra đang thuyết
phục chính mình.

Ngụy biện trong lập luận là một lỗi phổ biến trong lý luận thường xảy ra trong môi trường
giảng dạy, trên các diễn đàn internet, và nhất là các cuộc tranh luận chính trị. Trong bài viết
này, chúng ta sẽ nói về ngụy biện trong lập luận là gì và tại sao nó lại quan trọng để bạn có
thể nhận ra khi ai đó đang sử dụng nó trong một cuộc trò chuyện. Sau đó, chúng ta sẽ xem
xét 10 ví dụ về ngụy biện là gì để bạn có ý tưởng tốt hơn về cách phát hiện ra chúng.
Chúng ta hãy bắt đầu nào.
 Logical Fallacy - Ngụy biện trong lập luận là gì?

Một ngụy biện là một lập luận thiếu chặt chẽ hoặc giả định sai lầm không chứng minh
được cho bất cứ điều gì, mặc dù ban đầu nó có vẻ hợp lý trên bề mặt. Những tuyên bố
sai lầm này thường rất thuyết phục đối với một người nghe thông thường, thế nên có thể
nhận diện ngụy biện là một kỹ năng rất có giá trị, bởi nó có thể cho phép bạn đánh giá một
cách hiệu quả sự biện luận của người khác.

Có một số loại ngụy biện trong lập luận, mỗi loại có một cách riêng biệt để lừa mọi người
đồng ý với một cuộc tranh luận. Trong khi một số dường như biểu hiện ra không nhất quán
trắng trợn, số khác thì không được chú ý, vì vậy chúng có thể lẻn vào cuộc trò chuyện hằng
ngày mà không bị phát hiện. Đôi khi mọi người sử dụng ngụy biện một cách vô tình, tuy
nhiên, họ thường sử dụng trong các cuộc tranh luận hoặc tranh cãi để dẫn dụ người
khác suy nghĩ theo một cách nhất định nào đó.

Rất dễ dàng chính mình lại mắc lỗi ngụy biện nếu bạn có xúc cảm mạnh mẽ về một chủ đề
nào đó. Khi một kết luận dường như hiển nhiên với bạn thì bạn cũng có vẻ như thừa nhận
rằng điều đó đúng đắn và không tìm kiếm bằng chứng vững chắc chứng minh cho lời lập
luận. Quan trọng là hãy nhận ra xu hướng này để giữ tính xác thực của sự tranh luận của
bạn.

Tại sao việc nhận ra ngụy biện trong lập luận lại quan
trọng?

Có thể phát hiện ra một ngụy biện sẽ giúp bạn tách các sự thực ra khỏi "hư cấu"
được vẽ vời. Nó không chỉ giúp bạn có cái nhìn phê phán về những tranh luận của
người khác, mà còn giúp bạn đưa ra những lập luận xác đáng hơn của riêng bạn.

Hãy thử xét ở góc độ chính trị, mà cụ thể là ở các cuộc tranh cử ở Mỹ. Có thể nhận ra
những ngụy biện về mặt logic trong bầu không khí chính trị năm nay hay sắp tới, nơi sẽ có
rất nhiều tranh luận của nhiều phía về các vấn đề chính trị. Để phát hiện chính xác những
ngụy biện được tuyên bố trong các cuộc tranh luận chính trị, bạn không chỉ phải lắng nghe
từ một quan điểm vô tư, mà bạn còn phải kiểm soát mọi cảm xúc có thể được gợi lên do các
tuyên bố của ứng cử viên.
Bạn cũng cần đặt ý kiến của cá nhân mình về tính cách của một ứng cử viên sang một bên
khi họ đang nói về một vấn đề chính trị bởi vì có thể dễ dàng tìm kiếm những ngụy biện
trong những tranh luận do ai đó bạn không thích và tương tự, có thể dễ dàng bỏ qua và
phớt lờ một lời ngụy biện được nói bởi một ứng cử viên mà bạn thích. Bạn phải có sự tự
nhận thức để nhận ra khi nào ý kiến của bạn về một người đang che mờ phán xét của bạn
về lời tuyên bố của họ. Nếu bạn giỏi phát hiện ra những ngụy biện trong lập luận, bạn sẽ
thắng được xu hướng mắc lỗi này.

Một ngụy biện về mặt logic mà bạn có thể nhận ra từ các cuộc bầu cử tổng thống trong quá
khứ là khi một ứng cử viên sử dụng các cuộc tấn công cá nhân chống lại người khác để làm
mất uy tín một cuộc tranh cãi. Chẳng hạn, một ứng cử viên nói rằng "Kế hoạch của ngài X
cho chăm sóc sức khỏe là vô lý. Một nhân viên chính phủ thì biết gì về cuộc đấu tranh
mà mọi người phải đối mặt để có được sự chăm sóc sức khỏe tốt với chi phí hợp lý?"
Trong ví dụ này, không có tranh luận nào được đưa ra chống lại kế hoạch chăm sóc sức
khỏe được đề xuất. Thông tin duy nhất được đưa ra là người đề xuất kế hoạch có lẽ
không phải đối mặt với cuộc đấu tranh để có được sự chăm sóc sức khỏe, mà không
nói gì về chất lượng của đề xuất của họ. Hãy cùng xem một số ví dụ cụ thể về ngụy biện
mà bạn có thể sẽ thấy quen thuộc, nhưng bạn có thể không nhận ra những tranh luận này
có một cái tên riêng của chúng.

10 ví dụ về ngụy biện trong lập luận

1. Ngụy biện lòng vòng

Nếu ai đó đang cố gắng thuyết phục bạn về điều gì đó bằng cách sử dụng ngụy biện lòng
vòng, thay vì đưa ra bằng chứng hoặc bất cứ điều gì để hỗ trợ lập luận của họ, họ chỉ
lặp đi lặp lại quan điểm cuối cùng của họ. Ví dụ, "Thuốc phiện khiến mọi người buồn ngủ
vì nó có thuộc tính thúc đẩy cơn buồn ngủ." Lập luận này không đưa ra một lý do cho việc
bằng cách nào và tại sao thuốc phiện gây ngủ. Thay vào đó, về cơ bản nó nói rằng: Đó là
bởi vì nó là như thế. Không có bằng chứng được đưa ra để xác minh thực tế ban đầu, điều
này làm cho bất kỳ cuộc tranh luận nào sử dụng lý luận lòng vòng đều không có giá trị.
2. Ngụy biện khái quát hóa vội vàng

Một khái quát vội vàng là khi ai đó đi đến kết luận mà không kiểm tra tất cả các sự thật. Còn
được gọi là khái quát hóa quá mức, đây là nơi mà sự thành kiến và phân biệt đối xử thường
trở thành một yếu tố.

Ví dụ như, bạn là người mới đến một thị trấn và nhóm người đầu tiên bạn nhìn thấy là
trẻ em, bạn có thể cho rằng tất cả những người sống trong thị trấn đều là trẻ em. Tuy
nhiên, kiến thức của bạn về thị trấn cho đến nay là vô cùng hạn chế và bạn không nhìn vào
bất kỳ dữ liệu nào ngoài quan sát ban đầu của bạn để chứng minh kết luận của bạn theo
cách khác.

Để tránh việc khái quát hóa vội vàng, điều quan trọng là phải nghiên cứu bất kỳ chủ
đề nào một cách đầy đủ và nhận ra nhiều sự thật và quan điểm khác nhau.
3. Ngụy biện "con dốc trơn trượt"

Ngụy biện con dốc trơn trượt là một kiểu lập luận sai lầm trong đó giả định rằng một
cái gì đó thảm khốc sẽ xảy ra từ một sự kiện không đáng kể khi nhìn vào bức tranh
lớn hơn. Nếu bạn liên hệ đến ví dụ đầu tiên được đưa ra trong bài viết này về giả định rằng
bạn sẽ bị sa thải vì một lỗi nhỏ trong công việc, thì bạn có thể xác định đó thuộc loại ngụy
biện con dốc trơn trượt này.

Một ví dụ khác về điều này sẽ là một cuộc tranh luận cho thấy rằng nếu bạn không học tập
mỗi ngày trong tuần, bạn sẽ không giành được thành tích học tập tốt ở trường. Và, nếu bạn
không học giỏi, bạn sẽ không giành được một công việc tốt. Vì bạn sẽ sống mà không có
một công việc tốt, bạn sẽ trở thành kẻ vô gia cư. Điều này cho thấy rằng việc không học
tập mỗi ngày sẽ dẫn đến việc cuối cùng trở thành người vô gia cư. Đó là một ngụy
biện.

Tuy nhiên, lập luận này đang đưa ra rất nhiều giả định và đưa chúng đến một biện pháp cực
đoan. Nó đang loại bỏ tất cả các yếu tố khác sẽ xảy ra dẫn đến việc một người trở thành vô
gia cư.

4. Ngụy biện người rơm

Ngụy biện này sử dụng kỹ thuật làm méo mó trường hợp của người khác để làm cho việc
bác bỏ dễ dàng hơn. Về cơ bản, người đang mắc vào ngụy biện người rơm đang tranh
cãi với một điểm luận cứ mà người kia đã không cố gắng đưa ra.

Ví dụ: nếu một người tuyên bố không nên đưa ra các bài kiểm tra được tiêu chuẩn hóa cho
sinh viên để đo lường thành tích của họ, thì ai đó đưa ra lập luận người rơm để đáp lại có
thể nói, "Nếu chúng ta không thực hiện bất kỳ bài kiểm tra nào ở trường, sinh viên sẽ không
chịu trách nhiệm cho việc học của mình và chúng sẽ không phát triển các kỹ năng cần thiết
ở tuổi trưởng thành."

Phản hồi này nhằm mục đích làm suy yếu lập luận hợp lý của đối thủ bằng cách xuyên tạc
người khác đang đưa ra một lời khẳng định mà họ không hề nói. Điều này có vẻ hiệu quả
đối với người đang đưa ra ngụy biện người rơm và đối với khán giả chỉ đơn giản vì đối thủ
được bảo rằng anh ta hoặc cô ta sai, tiếp theo là một tuyên bố sẽ hợp lý trong một bối cảnh
khác.

5. Ngụy biện công kích cá nhân

Ví dụ được đưa ra ở phần trên của bài viết này về một cuộc tranh luận chính trị liên quan
đến chăm sóc sức khỏe là một ngụy biện công kích cá nhân. Kiểu tranh luận này tấn công
vào tính cách người khác trong một nỗ lực nhằm tung ra những mối nghi ngờ về lời
tuyên bố của họ.

Ví dụ, các khuyến nghị của một bác sĩ nhi khoa có thể bị mất uy tín bởi một người mẹ cảm
thấy rằng bác sĩ không thể hiểu được con mình vì anh ta chưa bao giờ làm mẹ. Bằng cách
làm mất uy tín của bác sĩ theo cách này, người mẹ đang cố làm xói mòn ý kiến của bác sĩ
mà không thực sự nói về nó hoặc thậm chí xem xét nó.

6. Ngụy biện lý lẽ chẻ đôi

Trong một cuộc tranh luận sử dụng ngụy biện lý lẽ chẻ đôi, chỉ có hai tùy chọn được
trình bày cho đối thủ mà không có bất kỳ cân nhắc nào về các tùy chọn tiềm năng
khác. Điều này có nghĩa là những cân nhắc khả dĩ đã bị thu hẹp chỉ trong các lựa chọn mà
câu trả lời của họ có lợi cho người nói để tấn công đối thủ của họ.

Ví dụ: "Bạn hoàn toàn ủng hộ tôi hoặc bạn chống lại tôi". Hoặc, "Tôi đã nghĩ rằng bạn quan
tâm đến người khác, nhưng bạn không quyên góp tiền từ thiện một cách thường xuyên". Hai
ví dụ này không cung cấp bất kỳ tùy chọn nào khác, chẳng hạn như, "Tôi ủng hộ hầu hết các
quyết định của bạn, nhưng không phải tất cả chúng". Hoặc, "Tôi trao tặng thời gian của
mình, thường có giá trị hơn đóng góp tài chính".

7. Ngụy biện lợi dụng cảm xúc

Ngụy biện lợi dụng cảm xúc là khi ai đó cố gắng thuyết phục người khác bằng cách
sử dụng ngôn ngữ thường liên quan đến cảm xúc.
Lập luận này thường xuất hiện dưới dạng, "Đây là sự thật, bởi vì nếu nó không đúng, bạn sẽ
rất buồn." Vì vậy, "Em nên được có một cơ hội khác để viết bài tâp này vì tuần trước em rất
bận rộn với công việc từ các lớp học khác, nghĩa vụ gia đình và người yêu đã bỏ rơi em."
Trong khi một người nghe có thể cảm thấy rằng tình huống của người nói là bi đát và bất
công, thì cái thực tế bạn sinh viên đó đã có một tuần tồi tệ không làm cho một cuộc tranh
luận khách quan mạnh mẽ.

8. Ngụy biện lập lờ

Một cuộc tranh luận sử dụng ngụy biện lập lờ được thể hiện trong các thuật ngữ mơ
hồ, dẫn đến một tuyên bố sai lệch. Các ví dụ về loại ngụy biện này thì có một chút hoang
mang khó hiểu... "bởi vì chúng có nghĩa là như vậy".

"Ăn một cái hot dog tốt hơn là không có gì, nhưng không có gì tốt hơn là ăn một chiếc bánh
hamburger. Điều này có nghĩa là những chiếc hot dog tốt hơn bánh hamburger". Thuật ngữ
mập mờ trong lập luận này là từ "không có gì". Có phải người đó có ý là "ăn một cái hot dog
tốt hơn là không ăn gì"? Hoặc, ý là "không có gì tốt hơn ăn một cái hot dog"? Họ thà không
ăn gì còn hơn ăn hamburger? Hay một chiếc bánh hamburger là thực phẩm tốt nhất trên thế
giới? Tuyên bố này có thể được giải thích cả hai cách.

9. Ngụy biện lợi dụng đám đông

Ngụy biện lợi dụng đám đông sử dụng áp lực ngang hàng để gây ảnh hưởng đến
người khác để chấp nhận hoặc phản bác lập luận.

Ví dụ, "Rất nhiều người mua bảo hành mở rộng, vì vậy chắc là khôn ngoan để làm như vậy".
Hoặc, "Cả gia đình tôi tin rằng X, Y và Z, vì vậy bất cứ ai không tin vào những điều này đều
sai". Tuy nhiên, không có cơ sở thực tế nào được đưa ra về lý do tại sao các tuyên bố ban
đầu là đúng. Các tuyên bố chỉ đơn giản dựa vào ý kiến của người khác.
10. Ngụy biện so sánh ẩu

Ngụy biện so sánh ẩu sử dụng lý do rằng bởi vì hai yếu tố không giống nhau có
chung một điểm tương đồng, nên chúng thực sự phải giống nhau về bản chất.

Ví dụ, "Cả chó và người đều phản ứng tốt nhất với kỷ luật, vì vậy chúng phải giống nhau".
Khi nhìn vào lập luận này một cách khách quan và xem xét tất cả sự khác biệt giữa người
và chó, bạn có thể nhận ra rằng lập luận này là vô giá trị.

Những suy nghĩ cuối cùng về những ngụy biện trong

lập luận

Biết cách phát hiện những ngụy biện về mặt logic có thể giúp bạn đưa ra quyết định sáng
suốt hơn cả về chính trị và trong cuộc sống hàng ngày. Mặc dù danh sách này không đầy
đủ, nhưng nó sẽ giúp bạn xác định những sai lầm trong logic thường được mọi người sử
dụng để thuyết phục người khác về niềm tin của họ.

Nếu bạn muốn tự kiểm tra lỗi ngụy biện của chính mình, hãy bắt đầu bằng cách đóng vai
"người đứng về phía quỷ dữ" để tranh luận. Có phần nào trong tranh luận của bạn có vẻ yếu
không? Nếu vậy, hãy sửa lại những phần đó bằng cách làm cho phạm vi lập luận của bạn
khớp với phạm vi tranh luận của bạn. Nếu bạn có thể tìm ra những loại ngụy biện nào mà
bạn có xu hướng sử dụng, hãy đảm bảo soi ra cụ thể những lỗi ngụy biện này khi bạn tham
gia vào một cuộc tranh luận. Ví dụ, tôi biết rằng mình có xu hướng đưa ra một cuộc tranh
luận mắc lỗi ngụy biện con dốc trơn trượt, vì vậy tôi xem xét các lỗi lập luận như vậy trong
các cuộc tranh luận của riêng tôi.

Cuối cùng, đừng quên chiêm nghiệm khách quan ý kiến của bạn về tính cách của người
khác trước khi đồng ý hoặc không đồng ý với những gì họ nói. Ý kiến của bạn về ai đó có
thể bị che khuất. Hãy ghi nhớ những ngụy biện về mặt logic này khi chúng ta tiến tới các
cuộc tranh luận bầu cử. Làm như vậy có thể giúp bạn nhận ra quan điểm chính trị của mình
không phải là chính xác như những gì bạn đã luôn giả định.