NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

I. Một số vấn đề cơ bản về thị trường độc quyền

hòan tòan.
II. Phân tích trong ngắn hạn.
III. Phân tích trong dài hạn
IV. Chiến lược phân biệt giá của các DN độc quyền.
V. Sự can thiệp của chính phủ vào thị trường độc
quyền.
1

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Trong thị trường độc quyền hòan tòan, DN là người

quyết định giá thông qua việc thay đổi mức sản lượng.

1. Đặc điểm của thị trường độc quyền hòan tòan.

2. Đặc điểm của DN độc quyền hòan tòan

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

- Người bán: “ một mình một chợ”.

- Sản phẩm: “Hàng độc”
- Phân lọai độc quyền:
Ò + Độc quyền về tài nguyên chiến lược. (Điện, nước, )
Ò + Độc quyền về bằng phát minh, sáng chế. (Microsoft)
Ò + Độc quyền do luật định. (Quốc phòng, thuốc lá)
Ò + Độc quyền tự nhiên. có những ngành càng mở rộng
qui mô càng có hiệu quả, chi phí trung bình càng giảm do
đó chỉ còn 1 DN họat động có hiệu quả tạo ra độc quyền tự
nhiên. (Giao thông, thủy lợi,...)

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Đường cầu đứng trước DN độc quyền cũng

chính là đường cầu thị trường (D).
Ò Đường doanh thu trung bình (AR) cũng chính là
đường cầu đứng trước doanh nghiệp
TR P.Q
Ò AR = ------------- = -------------- = P
Ò Q Q
Ò Doanh thu trung bình bằng giá bán ở các mức
sản lượng (AR = P).

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

*Phân tích bằng số lịêu

Q P TR AR MR
1 10 10 10 10
2 9 18 9 8
3 8 24 8 6
4 7 28 7 4
5 6 30 6 2
6 5 30 5 0
7 4 28 4 -2

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

P
T
R
TR 9
18 8

10 AR, (D)

Q Q
0 1 2 5 0 1 2
MR

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Đường doanh thu biên (MR):

Ò Nếu hàm cầu thị trường có dạng tuyến tính

P = a.Q + b
(1)
Ò => TR = P.Q = (a.Q + b). Q = a.Q2 + b.Q
Ò => MR = (TR)’ = 2a.Q + b
(2)

ví dụ: P = -1/5 Q + 2000 => MR = -2/5 Q + 2000

7

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Mội quan hệ giá cả và doanh thu biên của DN độc quyền thể
hiện qua công thức:
Ò P
Ò MR = P - ---------------
Ò │ED│
Ò Vì: MR =∆TR/∆Q = ∆(P.Q)/∆Q = Q.∆P/∆Q + P.∆Q/∆Q =
P/P.Q.∆P/∆Q + P
Ò = P/ED + P = P( 1 + 1/ ED ) = P(1- 1/│ED│)
Ò Nếu + │ED│ = ∞ => MR = P
Ò + │ED│ > 1 => MR> 0 => TR tăng
Ò + │ED│ < 1 => MR< 0 => TR giảm
Ò + │ED│= 1 => MR = 0 => TRMax
Ò Do đó DN độc quyền luôn họat động trong khỏang giá có cầu
co dãn nhiều │ED│> 1.

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

1. Mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận.

2. Mục tiêu mở rộng thị trường mà không bị
lỗ.
3. Mục tiêu tối đa hóa doanh thu ( TRMax).
4. Mục tiêu đạt lợi nhuận định mức theo chi
phí.

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Phân tích bằng đồ thị

Cách phân tích cũng tương tự như trong thị trường cạnh
tranh hòan tòan. Đường TR và TC của DN độc quyền được
mô tả trên đồ thị. Để đạt được lợi nhuận tối đa, DN độc
quyền sẽ SX ở mức sản lượng Q1 tại đó chênh lệch giữa
TR và TC là lớn nhất.

A TC P MC AC
TR,TC A
B P1
TR
B
E C1 AR, (D)
TFC

Q 0
0 Qc Q1 Q1 Q
Q MR
-TFC
D
=> DN đạt ∏Max khi và chỉ khi: MR =MC 10

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Hàm cầu thị trường của sản phẩm X: P = -1/4 Q +280 và

chỉ có công ty A độc quyền sản xuất sản phẩm này với
hàm tổng chi phí: TC = 1/6Q2 + 30Q + 15000. Đơn vị tính
của giá là; nghìn đồng/ sản phẩm, đơn vị tính của sản
lượng là sản phẩm.
Hãy xác định; Sản lượng, giá bán, và mức lợi nhuận tối
đa?

11

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Giải: Để tối đa hóa lợi nhuận, công ty A sẽ sản xuất sản

lượng Q thỏa mãn điều kiện:
Ò MR = MC
Ò Mà MR = 2.aQ + b => MR = -1/2Q + 280.
Ò MC = (TC)’ = 1/3Q + 30
Ò => -1/2Q + 280 = 1/3Q + 30 => Q = 250.6/5 = 300 (sp)
Ò => P = -1/4. 300 +280 = 205 (nghìn đồng/sp)
Ò => пMax = TR – TC = P.Q – TC
Ò = 300.205 – (1/6. 3002 + 30.300 + 15000)
Ò = 22.500 (nghìn đồng)

12

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Vấn đề đặt ra là DN sẽ phân phối sản lượng sản xuất cho

các cơ sở theo nguyên tắc nào để tối thiểu hóa chi phí sản
xuất?

Ò Đường chi phí biên chung (MC) là tổng cộng theo hòanh độ
của đường chi phí biên cơ sở.
Ta có thể viết: MC(q1+q2) = MCq1 + MCq2

Ò Để tối thiểu hóa chi phí sản xuất, DN nên phân phối sản
lượng cho các cơ sở sản xuất sao cho chi phí biên giữa các
cơ sở phải bằng nhau và bằng chi phí biên chung.
MC1 = MC2 = ... = MC
13

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Sự hình thành đường chi phí biên chung

MC1
MC MC2
MC

MC=MR

0 Q
Q1 Q2 Q1+ Q2

14

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

P
Ò Nếu đường chi phí AC1
trung bình (AC) ở tất
cả các mức sản lượng AC2
đều nhỏ hơn hay bằng
doanh thu trung bình TFC
(AR), hay giá bán (P),
AR,(D)
DN độc quyền sản 0
xuất ở bất kỳ mức sản Q
lượng nào cũng đều
không có lợi
nhuận.Trong trường
hợp AR = P < AFC
Ò => DN phải đóng
cửa. 15

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

P Ò Trong trường hợp này cần

phải thỏa mãn 2 điều kiên:
Qmax (1)
Và P >= AC hay TR >= TC
AC
P2 (2)
AR,(D)

Q2
0 Q1 Q Trên đồ thị mức sản lượng nằn
trong khỏang [Q1, Q2] thỏa
mãn điều kiện (2), trong đó
sản lượng Q2 thỏa mãn điều
kiện (1)

16

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Với ví dụ ở 1.2 , nếu mục tiêu của DN là tối đa hóa sản

lượng mà không bị lỗ, DN sẽ SX ở mức sản lượng thỏa 2
điều kiện:
Ò QMax (1)
Ò Và TR = TC (2)
Ò => P.Q = TC
Ò ó (-1/4Q + 280).Q = 1/6Q2 +30Q + 15000
Ò ó Giải phương trình (bậc 2) ta có 2 nghiệm thỏa mãn ĐK
(2)
Ò => Q1 = 67,68; và Q2 = 532,2 = 532 (làm tròn số)
Ò => QMax = 532 ( Thỏa mãn điều kiện (1) ).
Ò Khi đó P = -1/4. 532 +280 = 136 (đ/sp).
17

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Trong trường hợp DN độc
quyền cần thu hồi vốn càng
nhiều càng tốt, thì mục tiêu
của DN lúc này là tối đa hóa
doanh thu.
Ò Bằng phương pháp đại số,
để TRMax , tức là tìm giá trị
cực đại của hàm tổng
doanh thu TR, ta lấy đạo
hàm bậc nhất của TR và
cho nó bằng 0.
Ò TRMax ó ( TR )’ = 0
Ò => MR = 0
P
A
P* AR,(D)
0 Q*
Q
MR
Như vậy để tối đa hóa doanh
thu DN sẽ SX ở mức sản
lượng thỏa ĐK MR = 0. Đồ thị
trên cho thấy; mức giá sẽ là P,
và doanh thu tối đa là P.Q là
diện tích hình chữ nhật PAQ0. 18

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

P
(1+m)AC Ò Nếu DN muốn đạt lợi
nhuận định mức =
AC m% so với chi phí, thì
Pm DN sẽ SX và định giá
AR,(D) bán theo nguyên tắc:
C
Ò P = (1 + m). AC
Q1 Q2 Ò hay là
Q
Ò TR = (1 + m ). TC
Q1 và Q2 đều cho mức lợi nhuận là m% so với chi phí,
nhưng DN sẽ chọn Q2 có sản lượng lớn hơn (vì sao?),
và ấn định giá bàn bằng Pm

Ví dụ: Cho m =10%, hãy xác định các chỉ tiêu còn
lại? 19

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Mục tiêu của DN trong dài hạn là tối đa hóa lợi nhuận. tùy
thuộc vào qui mô của thị trường và điều kiện sản xuất trong
dài hạn của DN, mà có thể thiết lập các lọai qui mô khác
nhau để tối đa hóa lợi nhuận:
Ò 1- Qui mô sản xuất nhỏ hơn qui mô tối ưu.
Ò 2- Qui mô sản xuất bằng qui mô tối ưu.
Ò 3- Qui mô sản xuất lớn hơn qui mô tối ưu.
Ò Ta lần lượt nghiên cứu từng trường hợp.

20

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Khi qui mô tiêu thụ của thị trường quá nhỏ, đường
doanh thu biên (MR) cắt đường chi phí trung bình dài
hạn (LAC) về bên trái( B) điểm cực tiểu (A). Để tối đa
hóa lợi nhuận, DN độc quyền phải thiết lập qui mô sản
xuất nhỏ hơn qui mô sản xuất tối ưu, và sản xuất ở mức
sản lượng nhỏ hơn sản lượng tối ưu.
P
SMC LMC
PS SAC LAC

C
B
A AR,(D)

Q
0 QS Q*
MR 21

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Để tối đa hóa lợi nhuận, DN sẽ quyết định sản xuất ở sản

lượng Q (< Q*),
Ò tại đó LMC = MR, ấn định giá bán là P, chi phí trung bình
dài hạn là C, và lợi nhuận tối đa được xác định.
Ò ΠMax = TR-TC = (P – C). Q
Ò Để tối thiểu hóa chi phí ở sản lượng Q, DN sẽ thiết lập qui
mô sản xuất (SAC) trong ngắn hạn tiếp xúc với đường LAC
tại mức sản lượng Q.
Ò Tại đó: SAC = LAC = C ; và
Ò SMC = LMC = MR
Ò Qui mô SAC nhỏ hơn qui mô tối ưu LACmin.
Ò Sản lương Q nhỏ hơn sản lương tối ưu Q*.
22

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Khi qui mô tiêu thụ của thị trường tương đối lớn, đường
MR cắt đường LAC tại điểm cực tiểu (LACmin). Khi đó
DN có thể thiết lập qui mô sản xuất tối ưu, sản xuất với
mức sản lượng tối ưu.
Ò Để tối đa hóa lợi nhuận, DN độc quyền sẽ sản xuất ở
mức sản lượng Q sao cho:
Ò LMC = MR = LAC min
DN sẽ thiết lập qui mô sản xuất P
tối ưu SAC tiếp xúc với LAC tại SMC LMC
LACmin, ứng với mức sản lượng
P*
Q*, ấn định mức giá P, và thu A SAC
được lợi nhuận tối đa là diện tích LAC
hình chữ nhật P*ABC*. C* B AR,(D)

0 Q* Q
MR 23

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Khi qui mô thị trường quá P

SMC
lớn, đường MR cắt đường
LAC về phía bên phải điểm LMC
P
cực tiểu. DN phải thiết lập L A LAC
qui mô sản xuất lớn hơn SAC
qui mô sản xuất tối ưu, Qui AR,(D)
mô sản xuất phù hợp là
C
đường SAC tiếp xúc với L B
đường LAC tại sản lượng 0 Q
Q* QL
Q. Tại đó: MR
Ò SAC = LAC = C
Để tối đa hóa lợi nhuận DN độc quyền
Ò SMC = LMC = MR nên sản xuất ở mức sản lượng QL, ấn
Ò Và sản xuất ở mức sản định giá bán PL, và thu lợi nhuận tối đa
lượng : QL > Q* là diện tích hình chữ nhật PL ABC L.
24

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

Ò Trong ngắn hạn, Doanh nghiệp độc quyền có thể bị lỗ (tuy

hiếm gặp). DN độc quyền luôn chủ động điều chỉnh sản
lượng, ấn định giá bán để dạt được mục tiêu của DN.
Ò Trong dài hạn, DN độc quyền luôn thiết lập được qui mô
sản xuất tương thích với qui mô tiêu thụ của thị trường, giá
bán độc quyền luôn lớn hơn chi phí trung bình dài hạn, DN
luôn thu được lợi nhuận kinh tế trong dài hạn.

Ò “CÁC DOANH NGHIỆP

LUÔN MUỐN TRỞ THÀNH ĐỘC
QUYỀN”

25

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

26

NGUYỄN VĂN BÌNH 4/2/2009

27

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt