Globalizimi i Nike

Nga një qytet i vogël i përgjumur në Oregon, Nike është rritur në kompaninë më të madhe në botë të
atleteve dhe veshjeve sportive.

Sot janë një organizatë globale e larmishme dhe komplekse pasi:

Nike shet produktet e saj në 170 vende të botës

Nike ka më shumë se 30,000 punonjës në mbarë botën.

Nike ka një duzinë markash që shërbejnë më shumë se 30 stile jetese kryesore sportive dhe
konsumatore.

Nike punon me rreth 600 partnerë të fabrikës.

Nike u shërben miliona konsumatorëve me mijëra produkte.

Që në fillim, modeli i biznesit u ndërtua mbi partneritete, ekipe, shitës me pakicë, prodhues dhe
ofrues të zinxhirit të furnizimit.

Nike punon me më të mirët në të gjithë botën. Dhe ne i bën të gjitha me një qëllim të vetëm, për t'i
shërbyer nevojave të konsumatorëve globalë.

Që nga viti 2005, më shumë se 50 për qind e të ardhurave vijnë nga jashtë SHBA-së, me pozicione
drejtuese në tregje të vendosura si SHBA-ja dhe Evropa Perëndimore dhe në tregjet në zhvillim si
Kina dhe Brazili.

Zgjerimi global i Nike

Nike ishte në gjendje të zgjerohej falë përdorimit të strategjive globale të marketingut për të
ndihmuar në zgjerimin e biznesit të saj globalisht dhe për të fituar pjesën e tregut kudo

Nike ishte në gjendje të përdorte praninë e mediave sociale dhe partneritetin dhe sponsorizimin
strategjik për të fituar konsumatorë dhe pjesë të tregut global.

Nike ishte një nga kompanitë e para që përdori avancimin teknologjik të internetit dhe mediave
sociale.

Nike ishte një adoptues i hershëm i marketingut me email, marketingut në internet dhe komunikimit
të transmetimit.

Nike gjithashtu kuptoi ndikimin që media sociale mund të ketë në lidhjen me konsumatorët dhe
krijimin e një imazhi të markës.

Nike gjithashtu përdor partneritete dhe sponsorë si kanale marketingu ndërkombëtar për t'u
angazhuar me konsumatorët e tyre ndërkombëtarë.

Nike bashkëpunon me shumë atletë të klasit botëror si Michael Jordan, Neymar, Christiano Ronaldo
dhe Tiger Woods për të përmendur disa.

Nike gjithashtu sponsorizon shumë ekipe sportive dhe ngjarje sportive në mbarë botën.
Nike përpiqet vazhdimisht të zgjerojë bazën e saj të klientëve jo vetëm në SHBA, por globalisht. Ata
kanë një bazë të fortë për zgjerimin global dhe do të vazhdojnë të jenë lider në industrinë e veshjeve
sportive.

Problematikat e hasura nga Nike dhe faktorët ndikues

Paga të ulëta në Indonezi

 Në fillim të viteve 1990, produktet Nike prodhoheshin në gjashtë fabrika indoneziane, duke
punësuar më shumë se 25,000 punëtorë. Katër nga këto fabrika ishin në pronësi të
furnizuesve koreanë të Nike.
 Ndërsa prania e Nike në Indonezi u rrit, fabrikat që furnizonin produktet e saj u vunë nën një
vëzhgim më të madh.
 Raportet nga një sërë OJQ-sh dhe aktivistësh të punës pohuan se këto fabrika ishin të
mbushura me shfrytëzim, kushte të këqija pune dhe një sërë abuzimesh me të drejtat e
njeriut dhe punës.
 Shumë fabrika indoneziane të këpucëve nuk paguanin as pagën minimale ditore (në atë
kohë, 2,100 rupiah ose rreth 1 dollarë amerikanë). Ata i kërkuan qeverisë indoneziane
përjashtime nga paga minimale ligjore, duke pretenduar se kjo do t'u shkaktonte atyre
"vështirësi" për të paguar.
 Në vitin 1993, CBS transmetoi një raport në lidhje me betejat e punëtorëve në furnizuesit
indonezianë të Nike.
 Në vitin 1994, kritika të ashpra ndaj praktikave të kompanisë u shfaqën në një sërë botimesh
të ndryshme: The New Republic, Rolling Stone, The New York Times, Foreign Affairs dhe The
Economist.
 Në fillim, menaxherët e Nike u përpoqën të injoronin dhe/ose të shmangnin këto kritika,
duke argumentuar se fabrikat indoneziane zotëroheshin dhe operoheshin nga kontraktorë të
pavarur, jo nga Nike.
 Në prill 1999, pasi qeveria e Indonezisë ngriti pagat minimale në 231,000 rupiah/muaj (26
dollarë amerikanë), Nike njoftoi se do të rriste pagat për punëtorët e punësuar nga
furnitorët e saj mbi pagën minimale ligjore, nga 30-37,50 dollarë në muaj.

Puna e Fëmijëve në Pakistan

 Në qershor 1996, revista Life botoi një artikull mbi punën e fëmijëve në Pakistan, i cili
përfshinte një foto të një djali 12 vjeçar duke qepur një top futbolli Nike.
 Ky artikull dhe fotografia e tij shoqëruese shkaktuan një valë tjetër kritikash kundër Nike dhe
një thirrje nga grupe të ndryshme të konsumatorëve, sindikatat dhe OJQ-të për të bojkotuar
topat e futbollit të prodhuar nga Sialkot.
 Kjo përfaqësonte një "ngjarje kritike" për kompaninë për sa i përket të kuptuarit të
globalizimit, standardeve ndërkombëtare të punës dhe përgjegjësisë së korporatës.
 Në përgjigje të valës së kritikave të gjeneruara nga ky episod, Dhoma e Tregtisë dhe
Industrisë Sialkot nënshkroi të ashtuquajturën Marrëveshje të Atlantës me ILO, UNICEF dhe
 disa shoqata kryesore të mallrave sportive për të zbatuar një program për eliminimin e
punës së fëmijëve nga sektori i topit të futbollit.
 Nike këmbëngul që çdo kontraktor i saj që kapet duke punësuar punëtorë fëmijë duhet ta
largojë fëmijën nga fabrika, të vazhdojë të paguajë pagat e fëmijës dhe të paguajë tarifat e
shkollës së fëmijës derisa ai/ajo të arrijë moshën ligjore të punës.

Problemet e shëndetit dhe sigurisë në Vietnam

 Auditimi i Ernst and Young, i porositur nga Nike, raportoi probleme serioze për shëndetin
dhe sigurinë në fabrikën Tae Kwang Vina.
 Përqendrimet e tulenit u tha se kalonin midis 6 dhe 177 herë standardet e pranueshme në
seksione të caktuara të uzinës. (Touleni është një tretës kimik që dihet se shkakton
depresion të sistemit nervor qendror, dëmtim të mëlçisë dhe veshkave dhe irritime të
ndryshme të lëkurës dhe syve).
 Raporti pohoi gjithashtu se çlirimet kimike në fabrikë kishin shkaktuar raste të shumta të
sëmundjeve të lëkurës dhe zemrës dhe se sëmundjet e frymëmarrjes, për shkak të pluhurit
të tepërt, ishin të shfrenuara në zona të tjera të fabrikës.
 Sipas raportit, pajisjet mbrojtëse personale nuk ofroheshin në fabrikë dhe kushtet e punës
dhe orët e punës në fabrikë ishin në kundërshtim me kodin e sjelljes të Nike.
 Lajmi i këtij raporti, i cili u shfaq në New York Times dhe gazeta të tjera kryesore, ndezi një
valë tjetër indinjate mbi marrëdhëniet e Nike me furnitorët e saj.
 Ky incident ishte veçanërisht i dëmshëm për Nike pasi raporti erdhi nga Ernst and Young, një
firmë lider kontabiliteti dhe konsulence që Nike kishte punësuar për të audituar fabrikat e
furnitorëve të saj.
 Ky episod vuri në pikëpyetje ndershmërinë e kompanisë për dhe përkushtimi ndaj punës dhe
standardeve mjedisore/shëndetësore.

Njerëzit

 Në shkurt 2020, Washington Post raportoi se një fabrikë e madhe furnizuese Nike, Qingdao
Taekwang Shoes Co., kishte punësuar ujgurë nga rajoni Xinjiang i Kinës. Artikulli i referohej
një raporti që thoshte se ujgurët në fabrikën e Taekwang po punonin "në kushte që
sugjerojnë fuqimisht punë të detyruar".

 Nike mori gjithashtu vlerësimin më të keq në raportin e Pagave të Përshtatura në

Mbretërinë e Bashkuar 2019, të publikuar nga Fushata e Rrobave të Pastra në qershor 2019.
Raporti thoshte: "Marka nuk mund të tregojë asnjë provë se një paga e jetesës i paguhet
ndonjë punonjësi".

 Nike gjithashtu u kritikua kur vrapuesja dhe kampionia olimpike Alysia Montaño, e cila u
sponsorizua nga Nike, foli për mënyrën sesi kompania tha se do të ndalonte kontratën e saj
dhe do të ndalonte pagesën e saj nëse do të kishte një fëmijë. Kjo shkaktoi protesta publike
 dhe një hetim të Kongresit. Nike më vonë njoftoi një politikë të re materniteti për të gjithë
atletet e sponsorizuara, e cila garantonte paga dhe shpërblime për 18 muaj rreth
shtatzënisë.

Mjedisi

 Nike mori vlerësimin më të keq të Konsumatorit Etik për politikën e saj të furnizimit të
pambukut, sepse i mungon një qasje e qartë për përdorimin e pesticideve dhe herbicideve.

 Nike gjithashtu përdor lëkurën si një pjesë thelbësore të biznesit të saj. Industria e lëkurës
përdor një koktej kimikatesh të dëmshme për të ruajtur lëkurën. Efluenti i fabrikës së lëkurës
përmban gjithashtu sasi të mëdha të ndotësve të tjerë që mund të ndotin tokën, ajrin dhe
furnizimin me ujë, duke e bërë atë një industri shumë ndotëse

Politika

Nike është një kompani e dyshimtë për sa i përket etikës financiare dhe aktiviteteve politike.

 Në vitin 2019, zyrtari ekzekutiv më i paguar i Nike mori 13,968,022 dollarë. Pesë zyrtarë
ekzekutivë të emëruar morën mbi 1 milion £ në kompensim total në të njëjtin vit, të cilin
Konsumatori Etik e konsideron si pagë të tepërt.

 Kompania ka gjithashtu filiale në juridiksione që konsiderohen nga Ethical Consumer si

parajsa fiskale, duke përfshirë në Bermuda, Delaware, Holandë, Tajvan, Hong Kong dhe
Singapor. Të paktën 21 prej tyre u konsideruan si një lloj kompanie me rrezik të lartë për
përdorimin e mundshëm të strategjive të shmangies së taksave.

 Sipas Opensecrets.org, në vitin 2019 kompania kishte shpenzuar 1,180,000 dollarë për lobim
dhe në ciklin zgjedhor 2020 kishte bërë 511,737 dollarë donacione politike si për partitë
republikane ashtu edhe për ato demokrate. Për më tepër, në vitin 2019, 32 nga 38 lobistë të
Nike Inc thuhet se kanë mbajtur më parë punë në qeveri.

 Nike është gjithashtu e përfshirë në lobim. Në shkurt 2020, Nike u rendit si anëtare e
Këshillit të SHBA për Biznesin Ndërkombëtar (USCIB). Konsumatori Etik e konsideronte USCIB
si një grup lobimi të korporatës që loboi për tregti të lirë në kurriz të mjedisit, mirëqenies së
kafshëve, të drejtave të njeriut ose mbrojtjes së shëndetit.

Kafshët

 Nike humbi një shenjë të tërë nën kategorinë e të drejtave të kafshëve të Konsumatorit Etik,
sepse shiste me pakicë disa produkte që përmbanin materiale me bazë shtazore, duke
përfshirë lëkurën, leshin dhe puplat.