BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

---------------------------------------

DƯƠNG VIỆT ĐỨC

PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ HIỆN TƯỢNG CỘNG HƯỞNG

TẦN SỐ THẤP TRONG HỆ THỐNG ĐIỆN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUÂT

̣
CHUYÊN NGÀ NH: KỸ THUẬT ĐIỆN

HÀ NỘI - NĂM 2017

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
---------------------------------------

DƯƠNG VIỆT ĐỨC

PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ HIỆN TƯỢNG CỘNG HƯỞNG

TẦN SỐ THẤP TRONG HỆ THỐNG ĐIỆN

Chuyên ngành: Kỹ thuật điện

Mã số đề tài: 2014BHTĐ-KT29

LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUÂT

̣
CHUYÊN NGÀ NH: KỸ THUẬT ĐIỆN

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. TRƯƠNG NGỌC MINH

HÀ NỘI - NĂM 2017

 CNG HÒA XÃ HI CH T NAM
c lp - T do - Hnh phúc

BN XÁC NHN CHNH SA LU

H và tên tác gi luc.

 tài lung c
trong h thn.
Chuyên ngành: K thun.
Mã s hc viên: CB140907.

Tác ging dn khoa hc và Hng chm lu xá

gi a cha, b sung lun  theo biên bn hp Hng ngày 26/10/2017
các ni dung sau: Không phi chnh sa ni dung lu

Ngày tháng 11 2017

ng dn Tác gi lu

c Minh c

CH TCH HNG

TS. Bch Quc Khánh

i
 L

n thân t th

dn cc Minh và không sao chép công trình nghiên cu
i khác. Kt qu nghiên cu là trung th
di bt c hình th liu và thông tin th
v c trích dn và ghi chú
nh.

Hc viên thc hin

c

ii
 LI C

Trong quá trình thc hin lun  c rt nhi
t u kin nghiên cu ca các thy, cô, cán b B môn H th n,
i hc Bách khoa Hà Nng nghip và bn bè.
Tác gi xin trân trng c     nhit tình c  
Minh - ging viên thuc B môn H thn, Vi
khoa Hà Ni    ng dn và cung c   khoa hc
thc hin lu
Tác gi y cô, cán b 
khoa Hà N  ng nghi     
thun l tác gi hoàn thành lu
Cui cùng tác gi xin cn bè, nh
và khuyn khích trong quá trình thc hin lu

Hc viên thc hin

c

iii
 MC LC

L ............................................................................................... i

LI C .................................................................................................. iii

 ............................................................ v

DA .............................................................................. viii

DANH MC CÁC BNG .................................................................................x

 ....................................................................................................1

  NG CNG TN S THP .....................3

1.1. Hing cng tn s thp trong h thn ................

1.2. T bù dng dây ...........................................................................3

1.3. Hing cng tn s thp ...........................................................

1.3.1. Khái nim ............................................................................................5

1.3.2. Các dn s thp.....................................................

1.3.3. Hu qu ca hing SSR...............................................................9

 - 

 ..................................................................................................10

2.1. Gii thiu chung v ng b ........................................

2.1.1.  ............................................

2.1.2.  ...............................................................

2.2. Mô hình toán hc cng b ...................................

2.2.1. ng b

2.2.2. Bing Stator v h t dq0 ca Rotor

iv
 2.2.3. n áp trong h t qd0 ca Rotor .

2.2.4. n t cng b .....................................

2.2.5. Quan h gin và t thông móc vòng ........................

2.2.6. ng ca Rotor.......................................

2.3. Mô phng b ....................................................................2

2.3.1. Các biu thn áp trong h t quay qd0 ............................... 23

2.3.2. Các biu thn trong h t qd0 quay ........................

2.3.3. Các biu thng

2.3.4. Tin hành mô phng ..........................................................................28

 
 ....................................................................33

3.1. tính toán, kho sát hing cng tn s

3.1.1. Gii thiu c tính toán, kho sát ................................

3.1.2.  riêng ........................................................................3

3.1.3. a ma trn trng thái .............................................

3.1.4. Phân tích nh da vào giá tr riêng .............................................39

3.2. S xon trên trc turbine ...........................................................................43

3.2.1. Thông s ca h trc turbine máy phát .............................................43

3.2.2.  thng trc turbine máy phát...................................

3.2.3. Mô hình hóa h thng trc turbine máy phát ....................................49

3.2.4. Mô phng mômen xon trên các trc ................................................54

3.2.5. Tính toán ma trn Q và ma trn t l R ..............................................55

3.3. ng riêng ca tr

3.3.1. Thông s trng b...............................

v
 3.3.2. Phân tích tr riêng và các ch  ng ........................................57

3.3.3. Nhn xét kt qu mô phng ...............................................................60

 
 ............................

4.1.  IEEE First Benchmark ...................................................................61

4.2.  chun IEEE FBM .....................................................

4.2.1. Phép bii qd0 cho các phn t ng dây ..........................6

4.2.2. Mô hình mô phng hi chun IEEE F

4.3. Tin hành mô phng..................................................................................72

4.3.1. ng ca t bù dn hing SSR .............................

4.3.2. Tin hành mô phng ..........................................................................75

  ..............................................................................82

 ................................................................................83

vi
 

Ký hiu 
STT
vit tt Ting Anh Ting Vit
1 SSR Subsynchronous resonance
Institute of Electrical and
2 IEEE
Electronics Engineers
3 FBM First Benchmark

vii
 

Hình 1: Mô hình h thn khi có t bù ni tip ...........................

Hình 2: Mô hình mng t cm máy phát .............
Hình 3: Trc turbine t máy s nhà máy nhin b phá hy do hing
SSR ..............................................................................................................................9
Hình 4: Kt cu máng b ba pha .....................................................
Hình 5: Mng..............
 ng tr ca mch qd0 .....................................................................
 i vi nút có công sut vô cùng ln ...................................
Hình 8: H t qd0 c nh và quay.....................................................................24
Hình 9: Mô hình mô phng b vi nút vô cùng ln........................
Hình 10: Kt qu mô phng hn áp kích thích......................
ng hp gin áp kích thích ......................................................
Hình 12: Kt qu mô phng h
Hình 13: Mô hình khi LPB-GEN ............................................................................46
Hình 14: Ca h trc turbine 6 khi .........................................
Hình 15: Các tn s ng t ng các
turbine máy phát ........................................................................................................59
 IEEE First Benchmark System ........................................................61
 khi turbine máy phát ......................................................................6
 mô t mch RL ni tip ba pha vi dây trung tính .......................
 ng dây RL ni tip ....
 ng dây RL ni tip kh
thành phn h cm gia các pha ...............................................................................67
 mô t mn dung song song cng dây ba pha
Hình 22: Mn hoán v a mn dung

viii
Hình 23: Ma mn dung song so
Hình 24: Mô hình mô ph chun IEEE First Benchmark bng
MATLAB ..................................................................................................................72
ng hp ngn mch ti nút 4........
Hình 26: Ngn mch ti nút 4 khi bù ng dây...........................................76
Hình 27: Ngn mch tng dây................................
Hình 28: Ngn mch tng dây................................
Hình 29: Ngn mch tng dây................................
Hình 30: Ngn mch tng dây................................
Hình 31: Ngn mch tng dây....................................

ix
 DANH MC CÁC BNG

Bng 1: Thông s ng b ............................................................

Bng 2: H thng ký hiu các thông s ca máy phát .............................................. 44
Bng 3: Thông s trng b ........................................
Bng 4: Tn s ng riêng ca khi trc turbine máy phát ............................... 58
Bng 5: Các giá tr ca vector riêng Q ng vng ................
Bng 6: Các giá tr cc sp xp li ..........................................
Bng 7: Thông s tr kháng cn theo mô hình chun IEEE FBM ............
Bng 8: Thông s cng b theo mô hình chun IEEE FBM
Bng 9: Thông s trng b theo mô hình c
IEEE FBM ................................................................................................................. 62
Bng 10: Kt qu tính toán tr riêng cho mô hình FBM vi mc bù 74.2% ............ 73
Bng 11: Tính toán tr riêng cho mô hình FBM vi các mc bù khác nhau
ng dây........................................................................................................... 74

x
 

Lý do chn  tài

C ng tn s thp (SSR) gây thit hi nng n cho các nhà máy nhi
n, nh thì gây ra hing rn trc rotor ca tuabin máy phát, nng thì có th
phá hng và gãy trc rotor. Khi xy ra SSR, không ch gây thit hi cho nhà máy
n mà còn gây n vn hành h thn có th gây mt
thng, gây thiu ht ngun công sun cung c
gây n nn kinh t cc.
Hin ti, công sut nhà máy nhi n chim t l khong 37,7 % trong
khong 42.000MW công sut ca n ti Vit Nam
l n 2020, 2025, 2030 t l này l t khong 46,1%, 54,0%, 53,9% tron
khong 57.250MW, 89.170MW, 110.760MW công sut t ca n.
Do vy, hing SSR tht s cp thit cn phân tích
giáp khc phc tránh tn tht cho ch    áy nhi n và n
Quc gia.

Mu ca lung, phm vi ngh

Lup trung phân tích, nghiên cu hing SSR và tính toán tn
 gây ra hing SSR b riêng và mô
trên Matlab.
Máy phát ca nhà máy nhi  c kho sát, nghiên cu, t 
thng tuabin ca máy phát nhic mô hình hóa và tính toán các tn s da
ng riêng.
Hic tính toán mô ph trên  chun IE
mô phng Matlab.

a lu

Tng h lý thuyt v hing SSR.

1
 Tính toán chính xác tn s  SSR  chun IEEE F
Matlab; kt qu    xut các bi
ng SSR

u

Mô hình hóa h n ca máy phát nhin.

Nghiên cu mô hình toán hc v  riêng và phân tích tr
caà các ch  ng tuabin máy phát nhin.
Mô ph chun IEEE FBM bng M

2
   NG CNG TN S THP

1.1. Hing cng tn s thp trong h thn

H th n bao g    n, trm bi 
n và các thit b t b u khin, t bù, thit b bo v
vi nhau thành h thng làm nhim v sn xut, truyn ti và phân ph
n tn h tiêu th phi tha mãn các tiu chun ch
v (bao gm ch tin cy cung cn).
Mt trong nhng phn t quan trng nht ca h th
 công nghic bit làm nhim v s
nhi các dng t nhiên khác nhau 
t cháy, th cng mt tr  m b
    tin cy cung c n yêu c   
phm bo làm vic nh.
  t vi t t bù d ng dây
n hiu qu và kinh t nht nh i 
nh ca h thng. Tuy nhiên vit t bù d ng dây có th là
nhân gây ra hing cng tn s thp (SSR)u này có th d
nhiu hu qu nghiêm trng (ví d ng tr
chúng ta c     ng ca t bù d
ng SSR và t  tìm ra nhng bin pháp thích h i phó vi hi
này. [1]

1.2. T bù dc trng dây

T bù dc t ni ti n kh

Tc là làm gin kháng gim d 
tn tht truyn ti.

3
 Mô hình h thn có t bù dc 
1.
XC XL
1 2

U1 U2

Hình 1: Mô hình h thn khi có t bù ni tip

Công sut tác dng truyn tng dây khi không có t bù dc:
UU
P  1 2 sin  (1.1)
XL

Công sut tác dng truyn ti ng dây khi có t bù dc:
U1U 2
P sin  (1.2)
XL  XC

Khi có t bù dc có dung khángXC mc ni ti ng dây thì s làm
 i cn kháng cng d
t bù dc, ta có công sut gii hn truyn tng dây:
UU
Pgh P max  1 2 (1.3)
XL  XC

Khi có t bù dc  d tr ng dây s 

ca thit b bù di vng  m
  c s dng t   ng     d
ng dây.
 1970 - 1971, t hp turbine máy phát Mohave ti nam Nevada, M 
xy ra s c nghiêm trng làm hng trc turbine n mà nguyên
là do hing cng tn s thp khi t t bù dc ng
phía nhà máy. Và cui Vit Nam hing cn
ng gây s c gãy trc turbine t máy s . V

4
cu hing cng tn s thp là mt trong nhng v c
u hin nay. [2, 3]

1.3. Hing cng tn s thp

1.3.1. Khái nim

Hi ng c ng tn s thp (Subsynchronous Resonance  SSR)

hi
s thp u kin vn hành ca h thng mà   
thng turbine máy phát  mt vài tn s ng b [2]
 ng dây ni v    t bù dc, s xut hi
ng b t nhiênfer . Vi bt k nhiu lon nào ca h thng, chúng s sinh ra dòng

n cm ng  c ba pha ca máy phát ti tf

er n
. Thành
s phn th t thun ca

2 fer . 
n này s sinh ra t ng quay vi t góc là n gây ra
trong cun dây rotor do t i ca t c nh
và t  quay ca rotor. Kt qu    n ca rotor s
fr  f0 fer ng b trong rotor gây ra hing t cm máy

c tìm hiu c th  phn sau. T ng cm ng, quay vi t
tn s fer i kích t mt chiu c

tn sf0 ) gây nên thành phn n t trên rotor máy phát ti t ng v
tn sf0  fer . Mômen này góp phn gây nên hin và
.
n tn s thp gây ra mômen trên trc rotor ca ca turbine máy phát
bi rotor s ng ti tn s ng b. S có mt c
i bi vì nó gây ra v rt nghim trng.
turbine ca mát có king t nhiên ca nóng tn
trc, có th gây ra mômen xon tn s thp trùng vi mt ch  ng t nhi
a trc turbine,  trc turbine s ng ti tn s t n

5
v rt ln. Hic gi là cng tn
ra mi trc và nguy hi gây phá hy hoc hng hóc trc turbine máy phát
[2]

1.3.2. Các dtn s thp

Có rt nhiu cách mà h thng và máy phát có th 

s thp do t bù dc gây ra. t vài d
- Hing t cm máy phát
- n
- Mô men xo

Hing t cm máy phát

Hing t cc gây ra bi hing t kích
thn là mt hing thun v c tính n t ca h th
ng b in tr ca rotor (nhìn t phn ng) có giá tr âm. T
n tr ca h th 
Tuy nhiên nn tr âm ca máy phát có giá tr ln tr 
h thng  tn s t nhiên ca h thng, máy phát s ch 
hing t kích thíchn s t quá mc ch
RS xS xr

xm Rr
/S

Hình 2: Mô hình mng t cm máy phá

Vi hing t cn tr rotor nhìn t phn ng và
s c cho bi công thc
Rr
Rr'  (1.4)
s
f er  f0
s (1.5)
fer

6
 
Rr' : n tr biu kin ca rotor nhìn t phn ng

Rr n tr rotor

s : H s t
fer : Tn s ca thành phng b ca dòng phn ng

f0 : Tn s ng b

Kt hp (1.4) và (1.5c:

Rr fer
Rr'  (1.6)
fer  f0

Rõ ràng thành phn fer luôn nh 

f0 . Th n tr máy phát nhìn t

phn ng luôn mang giá tr âm. Nu n tr 
phn n tr c
fer 
ng  tn s n cm ng s b du
trì hoc bin là hiu
n (Kt qu ca SSR  s kt hp gia mn và 
n xut hin khi mômen tn s thp b gây ra khi khi máy ph
gn vi mt trong nhng ch  xon t nhiên ca trc turbine máy phát. 
xon là hing bao gm c c tính ca h c tính ca h n
h này có th có mt hoc nhiu tn s t nhiên. Tn s t nhiên ca hfern là
và tn s t nhiên ca h i-trc máyfnphát
. là
n xut hin do cu tc ca turbine máy phát d
trc. S có thêm n( 1 ) ch  n vi turbine m
các ch  ng ca công sut. Mode 0, là ch  mà tt c các khi ca turb
ng thi   ng, rt khó có th
ng  ftn, nsinh
s ra
xothành
n tph
nhiên
n áp

fen  f0 fn và c thành phn áp phn ng  tn s cao

phn ng  tn s thp

fen r
fen  f0 fn .    t gnn vi thành phnfer - tn s cng
ng ca t bù dng dây. Tn s c

7
 XC (1.7)
fer  f0
X " XT XE

Vi: X "  ca máy phát;

XT n kháng ca máy bin áp;

Re jXe : Tng tr ng dây;

X C n dung t bù dc;

f0 : Tn s n công nghip

Kt qu n tn s thp chy trong phn ng máy phát sinh ra m
xon  rotor ti tn sf
n . Nu mômen này l  n có

turbine-máy phát  mode n, s xut hing duy trì hoc ln lên trong rotor
máy phát. Hic bin.
Mômen xo
Mô men xo là kt qu ca nhiu lon h thng. Nhiu lon này
ra nht ngt trong h thn, kt qu là nh
n s ng  các tn s t nhiên ca chúng. T
truyn ti không có t bù dc, các  
hing này s suy gim v không vi hng s thi gian ph thuc vào t s L/
i vi h thng có t bù d s bao gm mt hoc nhiu t
ng ph thuc vào các thành pha h thng.
có mt tn s t i h thng có nhiu t bù dc thì s có nhi
 ng b. Nu bt k mt tn s     p
ng t nhiên ca turbine máy phát thì s có th có mômen xon ci t l thu
v n t s c ngn
men xon trên trc rt ln  c lúc s c  c c lo
thc t có th có rt nhiu tn s ng b và vi
phc tp. [2, 4]

Nhn xét

8
 Vic nghiên cu hin    c các nhà khoa hc quan tâm
nh    t nhi ng nghiên c  n
u tp trung vào vic nghiên cn gây nên cho turbine máy p
hing cng tn s thp.
Trong s ba dng c mô t  trên, hai du tiên có t
coi là nhu kin có nhiu nh. Loi th ba không phi là mt nhiu nh v
cn phi có nh c tính phi tuyn ca h th     xét
tích. T lý thuyt v phân thích h thng, hing t c
xon có th c phân tích bng mô hình tuyn tính, rt thích hp v
phân tích tr riêng s  cp  nhng phn sau ca lu.
Vì vây, lu s tp trung ch yu vào vic nghiên cu hiu 
ca hing SSR. [2]

1.3.3. Hu qu ca hing SSR

Hu qu ca hing cng tn s thp rt nghiêm trng. N
tác xon tích t, thì hu qu vô cùng nghiêm trng. Ngay c ng hp nu dao
ng không nh, nhiu lon h thng gây ra mômen xon trên trc turbine vi
tn s ln làm mi trc dn gim tui th ca trc turbine máy phát và nghiêm
tr có th gây hng hóc và phá hy hoàn trc turbine máy phát. [5]

Hình 3: Trc turbine t máy s nhà máy nhin b phá hy do hing S

9
   - MÁY PHÁT


2.1. Gii thiu chung v ng b

Hu ht dòng c phát bng b ba

ch       ng b  c g
chiu. Các lon công sut l sn xu
th n, nhà máy nhi      ng b
kinh t cao khing b công sut lc s
[1]

2.1.1. 

: 
       

: Phn quay

A

Y N Z n

T G

S
C B Tmech Tem

a) b)

Hình 4: Kt cng b ba pha

         

Tmech 

10
 Te 
ph      
 

( Te  P
0 
     0 
 


vi
n
Tmech Te 0 (2.1)

 Te 
Tmech  



0 .

         

Tmech Te (2.2)

Tth Tmech Te 
0 (2.3)






     


I A , I B , I C 


         

R 
 
     

 [1]

11
 2.1.2. 

         





f 
 

p 

60 f
n (2.4)
p

  n


          

 


       


        
  

         



12
         

Máy phát thn






          


Do hing cng tn s thp ch xy ra vi nhà máy có rotor turbine d
lp ráp các khi trc nên hing này ch xy ra vi các nhà máy nhin
, lu ch n loi rotor nhin có dng cc n. [1]

2.2. Mô hình toán hc cng b

   ng b hai cc, trc dc d là trc ca cc bc
ngang q  c trc d m90
t
góc  u kin không ti, khi t
máy ch có t ng kích thích, sc t ng ca t ng s ng theo trc
s  ng ca dây qun stato s ng dc trc q   
trong phn này da trên khái ni   ng b  ng có 2 c
ng to bn trong dây quc coi là phân b hình
khe h  qua các sóng t 
c tính ca máy và cho rng rãnh ca stato không 
n kháng ca roto dù v trí góc c nào. Mc dù s bão hoà m
 c tính m        
n kháng theo hai trc bng h s n t b
kích thích [4]. Mô hình mch ca mng b :

13
 Trc q

Trc a

Trc d

Hình 5: Mc

2.2.1. ng b

Trong ch  t vào cân bng v

n áp ca các dây qu
trn:
vs  rs 0 is  d s
v 
   (2.5)
r  0 rr ir 
  dt r

vs va 
T
vb vc
T
vr  
vf vk d vg 
vkq 

is  
T
ia ib ic
(2.6)
T
ir 
if ikd ig 
ikq 

rs  diag 
ra r b r c  

rr diag 
r f 
r kd r g r kq 


14
 s a c 
T

b  
T
f
r  kd 
g 

kq

n áp Stator
d
vs  rs .is  s (2.7)
dt
Hay:
d
va ia . ra  a
dt
d
vb ib .rb  b (2.8)
dt
d
vc ic .rc  c
dt

n áp Rotor
d
vr  rr .ir  r (2.9)
dt
Hay:
d
v f i f .r f  f
dt
d
vkd ikd .rkd  kd
dt
(2.10)
d g
v g i g .rg 
dt
d kq
vkq ikq.rkq 

Vi: - n tr ca dây qun Stator

rS
rf - n tr ca dây qun kích t trên trc d

rg - n tr ca dây qun kích t trên trc q

rkd - n tr ca dây qun cn trên trc d

15
 rkq - n tr ca dây qun cn trên trc q





 [4]

2.2.2. Bing Stator v h t dq0 ca Rotor

ng các trc ca dây qun rotor là d và

i v h t dq0 ch cn áp dng cho các dây qui d
t ma trn bii ph:
T ( ) 0 
C   qd0 r (2.11)
 0 U 

 ma tr và :

  2   2 
cos r cos r   cos 
r 
 
  3   3 
2  2   2 
Tq d0(r )  sin r sin r  sin r  (2.12)
3  3   3 
 1 1 1 
 
 2 2 2 

Ta có :
vq d0 Tq d0( r ).vs

iqd0 Tq d0 (r ).is (2.13)

qd0 Tqd0 (r ). s

Trong  :
T
vq d0 
vq vd v0 

(2.14)
T
iq d0 
iq id i0 


16
 T
q
qd0  d  
0 

Áp dng phép bi       
stator tr thành :
d 1
vqd 0 Tqd 0 .rs .Tqd10 .iqd 0 Tqd 0 . ( Tqd 0 . 
qd 0 ) (2.15)
dt
Nu ra  rb rc r f n áp  n tr 

thành :
Tqd 0.rs .Tqd10. iqd 0  rs .i qd 0 (2.16)

n kháng :

d 1 d  d
Tqd 0 . ( Tqd 0.qd 0 ) Tqd 0.  Tqd10 qd 0 Tqd10. 
qd 0 (2.17)
dt dt  dt

Ta có :
 
 sin  cos  0 
 r r

d 1    2  2  
 Tqd 0 qd 0
 r sin  
r  cos r  0 qd0 (2.18)
dt    3  3 
  2   2 
sin r   cos  r  0 

  3   3 
Và :
0 1 0 
d 
Tqd 0  Tqd10 qd 0 r 
 1 0 0 

qd 0
(2.19)
dt 

0 0 0 

dr
Trong  :r  n/s]

Li có :
 d d
Tqdo Tqd10. qd 0 dt qd 0 (2.20)
 dt 
Ta c n áp stator cn
qd0 là :

17
 0 1 0 
dqd 0
vq d0  rs .iq d0 r  
1 0 0  
(2.21)
  qd 0
dt

0 0 0 


2.2.3. n áp trong h t qd0 ca Rotor

d q d
vq rs .iq  d r

dt dt
d d
vd rs .id  d q r
dt dt
d
v0 rs .i0  0
dt

' '
d 'f
'
v  r .i 
f f f (2.22)
dt
d '
vkd' rkd' .ikd'  kd
dt

' dg'
' '
v r .i 
g g g
dt
d '
vkq' rkq' .i kq'  kq
dt
t thông cho bi :
q  Lq .iq Lmq . ig' Lmq. ikq
'

d Ld .id Lmd . i'f Lmd. i'kd

0 Lls .i0
'f Lmd.i d Lmd.ikd
'
L' ff. i' f (2.23)
' ' ' '
kd Lmd .id Lmd .if Lkdkd. ikd
g' Lmq .iq L'gg .ig' Lmq . ikq
'

kq' Lmq .iq Lmq .i'g L'kqkq. i'kq

[4]

18
 Trc q

Trc d

Th t không

Hình 6 ng tr ca mch qd0

2.2.4. n t cng b

Tng công suu vào cc cho bi :

Pin va .ia 
vb .ib vc . ic
 f . if
v g . ig
v (2.24)

19
 ng pha ci v h t
d r
t quay
r  , ta có :
dt
3
Pin 
2
vq.iq vd .id 3 v0 . i0 vf . if vg. ig
3 d d 
 r s i q2 i d2 
i q . q id . d  r d i. q q i. d 

 
2 dt dt 
d 0 2 d f 2 d g
3i02 .r0 3i 0 . 
i f .r f if. i
.gr g i g
.
dt dt dt
Ta có, công sun t ca máy là :
3
Pem  r d .i q 
q .i d (2.25)
2
rm
i vi máy có P cc t, vi là t a roto [rad/s]
3P
Pem  rm d .i q q.i d  (2.26)
22
Ta có biu thn t :
3P
Tem 
22
d . iq q . id (2.27)

2.2.5. Quan h gia các n và t thông móc vòng

ng khi mô phng b

trng thái là t thông móc vòng ca các dây qun:
mq Lmq( iq ig'  '
i kq)
(2.28)
md  Lmd ( id i' f i'kd)

Dòng n có th c biu din là :

1 1
iq 
Lls
q mq  id 
Lls
d md 
1 ' 1
i 'g 
L'lg
g mq  i 'f  '  f
Ll f
' md  (2.29)
1 1
ikq'  '
Ll kq
kq' mq ikd'  '
Llkd
kd' md

20
 S dng biu thc c  n trên dây qun trc d, và thay th vào b
thc md , ta nhc :
LMD L L
md  d  MD
'
f'  'MD kd
'
 (2.30)
Lls Llf Lkld

 :
1 1 1 1 1
  ' '  (2.31)
LMD Lls Llf Llkq Lmd

Thay th md va nh

trc d, ta nhn theo t 
ma trn là :
 LMD 1 LMD LMD 
1   
 Lls Lls Lls Llf' '
Lls Llkd 
id  d
i '  LMD  LMD 1 LMD '

f   L' L 1 L'
 
L' L'lf L' lkd  f (2.32)
 '
 lf ls  lf lf '
ikd  
kd
 L LMD  LMD 1 
1  ' '
MD
 ' 

 Llkd Lls L'lkd L'lf  Llkd Llkd 


2.2.6. ng ca Rotor

Trong ch  c

Tem Tmech Tdamp ng cùng chiu

quay ca roto.  

Tem c sinh ra bi máy, có d

khi máy  ch  u âm trong chTmech

  , là mô
máymen
phát.
ti
bên ngoài trong ch  
phát. Du âm trong ch  
Tdamp là ch 

mô men cn dc chiu quay c

tính theo mô men quán tính ta có :
drm (t ) 2J d r (t )
Tem Tmech Tdamp J  (Nm) (2.33)
dt p dt

J : Mô men quán tính

21
 p
r  rm (p : s dôi cc)
2
Góc roto  là góc gia trcq r ca roto vi trcqe ca h  n
b. Ta có :
t
t 
r t 
et 
 r t
 e 
dt
 r 0 0

e (2.34)
0

e là hng s:


r t 
d  d r t
e 
(2.35)
dt dt
Th lên trên ta có:
2J d 
r (t ) e
Tem Tmech Tdamp  (2.36)
p dt

Suy ra :
t
P
r (t ) e 
2J (T em Tmech 
Tdamp ) dt (2.37)
0

2.3. Mô phng b

T



H thng có công sut

vô cùng ln
Hình 7 n ni vi nút có công sut vô cùng ln

22
 a dây qun có th  mô ph
b b
n áp kích u vào chính. [4]

2.3.1. Các biu thn áp trong h t quay qd0

n áp các pha abc ca dây qun Stator phc bii v h t
cos r (t) và sin r (t ) có th nhc t
gn vi Rotor. Khi mô phng, giá tr ca
r . [4] t giá tr u ca
mng có tn s bi

Phép bii t h t abc sang h t ng yên

 1 1 
1 2 
2 
vqs   
va 
s 2  3 3 
v 
vd  0
  
b  (2.38)
v0 3  2 2


vc 

  1 1 1 
2 2 2 
 
Vit gn li ta s có :

vqd0 
s
 Tq

s

d0 vabc

 (2.39)
Trong  :
 , vabc
vqd0 
s
 : l t là các vector ct ca các thành ph n áp trong h qd

n áp các pha abc.

 : là ma trn h s cho phép bi  
Tqd0 
s

trong h ng yên

Mt khác, Ma trn ngho bii t h ng yên thành h abc
 
1 0 1
 
 s 1
 1 3 
Tqd0  2 2
1 (2.40)
 
1 3 
  1
 2 2 
Bic li :

23
 1
vabc 
 s
Tqd 0 
 v
s

qd 0 (2.41)

Phép bin i t h t ng yên sang h t quay qd0

vq   r ( t) sin r ( t) 0 v

cos s
q
v   t s
d

 sin 
 r ( ) cos r (t ) 0 v d (2.42)

v0 
 
0 0 
1 v
0
t
Trong  :r ( t) r ( t) dt 
r (0)
0

Hình 8: H t qd0 c nh và quay

y, ta có :

vqd0 
 Tq
  v
d0 
s

q d0 (2.43)
Bin c li :
vqs  cos r (t ) sin r (t ) vq

s 
 
v (2.44)
vd  sin r (t ) cos 
r (t ) 
d

2.3.2. Các biu thn trong h t qd0 quay

Biu din i d

các t thông móc vòng ca các dây qu    n áp S
trên cùng vu vào khác có th 
tìm ra các t thông móc vòng ca các dây qun. [4]

24
 ng hp máy ch có mt dây qun kích thích trên trc d và mt c
dây qun cn trên tr
ca các dây qun s có dng sau:
 r rs 
vq  d  mq 
q b  q 
dt
 b xls 

 r rs 
d  b vd  q  md 
d 
dt

 b xls 
 r 
0 b 
v0  0 dt
s

 xls 
(2.45)
b.rkq'
 'kq  '
xlkq  mq 
'kq dt

b.rkd'
kd'   
'
' md
kd dt
x lkd

b.r f' 
 x 
'
 
f
x md E f  md
'
xlf
md 'f  dt

 


 mq  b.Lmq i q i'kq

md  b .Lmd id ikd

'
i'f


v'f
E f xmd
r f'

q xls .iq mq (2.46)

d xls .id md

 0 xls .i 0
' ' '
kd xlkd .ikd md
kq'  xlkq
' '
.ikq mq

Các  trình trên vit cho ch  

qun. Ta biu din t thông h cm theo t thông móc vòng tng ca các dây qun:

25
  ' 
mq xMQ  q  ' kq 
x 
 ls xlkq 
(2.47)
 ' ' 
md  xMD  d  'kd  ' f 
x 
 ls xlkd xlf 
Trong 
1 1 1 1
 ' 
xMQ xmq xlkq xls
(2.48)
1 1 1 1 1
  '  '
xMD xmd xlkd xls xlf

 t thông móc vòng ca các dây qun và các

cm theo các trc d và q, ta có th n:
 q mq
iq 
xls

d md
id 
xls

 'kd md
ikd'  (2.49)
x'lkd

 'kq mq
ikq' 
x'lkq

'
 'f md
i 
f
xlf'

Các biu thn trong h t pha abc

Các dòng n qd ca dây qun Stator có th bic v 
trong h t  d
Ta có:
iqs  cosr (t ) sin r (t ) iq 
s   
i  (2.50)
id  sin r (t ) cos r (t ) 
d 

26
  
1 0 1 s
ia  iq
 
i  1 3 s 
 1
id  (2.51)
b  2 2

ic 
 i 0
 
 
1 
3 
 1
2 2 

2.3.3. Các biu thng c

 nghiên cu h tht nh

su ng dùng h  
ng các giá tr  thay cho giá tr hiu d
2Vd
n áp 
Vb 
3
2S
Ib  là
Dòng  b

3Vb

Vb
Tng tr  
Zb là
Ib

S pS
Tb  b  b 
: b là tc 
bmlà t 
bm 2b
n)
Mô men trong h  i là:
3 P
Tem 2 2b
 diq qid 
Tem( pu )  
Tb  
(2.52)
3 Vb Ib 

 
2 2  
p b 
 
Rút gn ta có:
Tem( pu )  iq ( pu ) .d (pu) ip( pu ) .q(pu) (2.53)
T  trình mô men gia tc tính theo men quán tính ta có :

27
 1  d r
2J 
Tem( pu) Tmech( pu) Tdamp( pu) 
 
  (pu) (2.54)
Tb  P dt


2 1
Vi hng s 
H 
J bm / Sb (s) ta có: ng
2
d (r / b) d ( r e / b )
Tem( pu ) Tmech( pu) Tdamp( pu) 2 H 
2H (2.55)
dt dt

2.3.4. Tin hành mô phng

2.3.4.1. Thông số máy phát đồng bộ và mô hình mô phỏng

 xem xét k  h  n cn

phng hp máy phát ba pha ni vi nút có công sut vô cùng ln làm
c tính làm vic ca máy phát vi bng thông s c cho  
2]:

Sdm 920.35 MVA Vdm 18 kV

Ndm 1800 vòng/phút cos  0.9

rs 0.0048 pu
xls 0.215 pu
xq 1.660 pu
xd 1.790 pu
x'q 0.570 pu
x'd 0.355 pu

x"d 0.275 pu x"q 0.275 pu

'
Tdo 7.9 s Tqo' 0.41s

Tdo" 0.032s Tqo" 0.055 s

H 3.77s D 0 pu

Bng 1: Thông s máy phát n ng b

Tin hành các kch bn mô phng sau:
- n áp kích thích
- a máy phát

28
 Hình 9: Mô hình mô phng b vi nút vô cùng ln

2.3.4.2. Tăng điện áp kích thích của máy phát

Mô phng hn áp u cc máy

qu mô phng th hin trong hình 10:

29
 n áp stator máy phát
|Vt| pu
1.1

0.9
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

n stator máy phát

1
|It| pu

0.5

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Công sut tác dng

1.02
Pgen pu

0.98
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)
Công sut phn kháng
0.2
Qgen pu

-0.2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Góc công sut máy phát

1.2
Delta (rad)

0.8
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

n tc thi

-0.99
Tem (pu)

-1

-1.01
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Dòng kích t
1.4
If (pu)

1.3

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

(s)

n pha A
2
ia (pu)

-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Hình 10: Kt qu mô phng hn áp kích thích

30
 2.3.4.3. Giảm điện áp kích thích của máy phát

Mô phng hp gim u cc máy

qu mô phng th hin trong hình 11:
n áp stator máy phát
1.1
|Vt| pu

0.9
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

n stator máy phát

1
|It| pu

0.5

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Công sut tác dng

1.05
Pgen pu

0.95
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Công sut phn kháng

0.2
Qgen pu

-0.2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Góc công sut máy phát

1.2
Delta (rad)

1.1

1
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

n tc thi

-0.98
Tem (pu)

-1

-1.02
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Dòng kích t
1.4
If (pu)

1.3

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

(s)

n pha A
2
ia (pu)

-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Hình 11ng hp gin áp kích thích

31
 2.3.4.4. Thay đổi mômen cơ của máy phát

Mô ph ng hp     a máy phát t 1p
trong khong thi gian 0.5s  3s. Kt qu mô phng th hin trong hình 12:
n áp stator máy phát
1.1
|Vt| pu

0.9
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

n stator máy phát

2
|It| pu

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Công sut tác dng

5
Pgen pu

-5
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Công sut phn kháng

0.5
Qgen pu

-0.5
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Góc công sut máy phát

2
Delta (rad)

-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)
n tc thi
5
Tem (pu)

-5
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Dòng kích t
4
If (pu)

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

n pha A
5
ia (pu)

-5
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
(s)

Hình 12: Kt qu mô phng h

32
  


3.1. pháp tính toán, kho sát hing cng tn s th

3.1.1. Gii thiu ctính toán, kho sát

n s 
tr      n dung c  
nghiên cu hing cng tn s thp i phi mô t 
ng ca máy phát và h ng cn truyn t
Mt s c s d nghiên cu h
ng tn s thp:
-  tr riêng (Eigenvalue modal analysis)
- n s (Frequency scanning)
- phân tích trên min thi gian (Time - domain analysis)
 riêng:   
nhng hong ca h thng. Kic thc hin
thng và máy phát trong mt h tuyn tính hóa. Kt qu cho bit c tn s n
c cn ca mi tn s.
   n s:    c s d
M, cho ít nht là p    các v  v   
nghiên cng t n c
  a tn s) nhìn vào h thng t cu
i nhng tn s n cm bn tr
 tn s  xng t n cm máy phát.

33
  phân tích min thi gian: S dng phn m
trình này mô hình hê thng mt cách chi tit theo 3 pha. Ngoài ra EMTP còn cho
phép mô hình phi tuyn các phn t ca h thng phc tp.
Nhn xét:  ngn gn i
Quét tn s cung cp thông tin liên quan tng tr h th
th s dng rt nhanh chóng và d dàng. Phân tích tr riêng cung c
phân tích toàn b các phn t ca h thng bao gm các máy phát. Tr riêng cho
chúng ta bi c tn s      s cn ca m
i phi xây dng mô hình và cn nhiu d liu h
quét tn s. EMTP yêu cu mô hình h thng mt cách chi ti
mô hình phi tuy ca các máy phát trong h thng và các thit b khác c
h thng và vì vi kho sát, thông tin chi tit ca các phn t ca h th
n ln.
Do gii hn v thi gian, phm vi nghiên cu ca lu  vì vy lu
tp trung vào s dng  riêng  phân tích SSR. [2, 4]

3.1.2.  riêng

     riêng s dng tiêu chun tuyn tính
gian trng thái ca h thp mt côn
  u kin trong vic nghiên cu hi ng c
c bit trong nghiên cu ng t cm máy phát và tn.
Phân tích tr riêng cung cp cho ta thông tin thêm v c tính ca h thng.
Các mô hình cc mô t bi mt h th
trình vi phân tuyn tính. Kt qu ca phép phân tích s cho chúng ta bit hing
cng tn s thp có xy ra hay không và nu nó xy ra thì s xy ra  tn
dao dng nào. 



34


x A 
x B 
u (3.1)
det(I A) 0 (3.2)
 
 x 
u 



 [5]

3.1.3. a ma trn trng thái

3.1.3.1. Giá trị riêng

Giá tr riêng ca mt ma trc cho bi giá tr ca tham smà
 t
 
l
tn ti các nghim không t
A  (3.3)

- A : ma trn trng thái ca h thng, nc
n
-  : vector riêng ca ma trn A,n1
 tìm giá tr (3.3) có th c vit l
AI  0 (3.4)

Gii nghim ta có:

det AI 0 (3.5)

Khai trin nh thc cho ta     

 
1, 
2 ,..., nlà các giá tr riêng c a ma trn A.

Giá tr riêng có th là s thc hoc s phc. Nu A là ma trn thc, các giá tr
riêng phc luôn luôn xut hii dng các cp liên hp.
Các ma trng dng có các giá tr ng nht. Có th d dàng ch r
mt ma trn và ma trn chuyn v ca nó có các giá tr riêng ging nhau. [5]

35
 3.1.3.2. Vector riêng

 ng vi mi giá trriêng

i , vector n ct  i th   

(3.3) c gi là vector riêng bên phi ca ma trn A. [5] Vì vy, ta có:
Ai i i i 1, 2,..., n (3.6)
Vector riêng i có dng:

1i

 i   2i (3.7)


ni

Vì  trình (3.4) 

ki (k là h s
n nh
tl
t,
mt nghinh ch  tro
ng.
, vector n 
hàng
i tha mãn:

i A i i i 1, 2,..., n (3.8)

i .
c gi là vector riêng bên trái ng vi giá tr riêng
Vector riêng bên phn
khác nhau là trc giao. Nói cách khác, nui không bng j , thì:
 j i 0 (3.9)

Tuy nhiênng hng có giá t

thì:
 ii Ci (3.10)

Trong là mt hng s khác 0.

Ci
Vì v cp  
s ng ta s tiêu chu
i i 1 (3.11)

36
 3.1.3.3. Các ma trận Modal

 th hin ngn ga ma tr

s
 1 
2 
n
(3.12)

  T
T2
T
nT  (3.13)
1 
  ma trng chéo chính, vi các giá tr riêng là các ph (3.14)
ng chéo chính
Mi ma tru là man 
trn. nT
ccác quan h ca các ma tr
 và (3.11) có th c m r
A   (3.15)
 I 1
 (3.16)

T , ta có:
1A   [5] (3.17)

3.1.3.4. Chuyển động tự do của một hệ động

T ng thái (3.1), vu vào b

chuyng t do ca mt h thng:

x A 
x (3.18)
V là t l i ca mi bin trng thái là t hp tuyn tính ca
các bin trng thái. Là kt qu ca s   gia các trng thái, nó r 
tách riêng các thông s n s chuyng.
 loi b s  gia các bin trng thái, mt vector trng thái m
c liên h vi vector trng thái gcbi bii:
x
x  z (3.19)

là ma trn mt c    nh b 
Thay th biu thc phía trên chox (3.18)
z A z (3.20)

37
 ng thái mi có th c vit là:
z  1 Az (3.21)
T (3.17) thành:
z  z (3.22)
S khác bit quan trng gi(3.22)
là mvàt ma
(3.18) là
trng chéo chính, trái lng không phi là ma tr
chính. (3.22) mô t c nht:
zi i zi i 1, 2,..., n (3.23)
  (3.23) là m    c
cc cho bi:
zi t 
 zi (0) eit (3.24)


zi (0) là giá tr uzi .cQuay
a tr li v (3
ng ca vector trc cho bi:
x t 
 z(t)
z1 ( t) 
z t 
1  2   (3.25)

2 n
 
 
zn ( t) 
Mt khác, t (3.24), ta có:
n
x t i zi (0) eit (3.26)
i 1

T (3.25), ta có:
z t 
 1 x( t)
(3.27)
  ( )
y,
zi t 
i x( t) (3.28)
Vi t=0, ta có:
zi 0 
i x(0) (3.29)

38
 Bng cách s dngci  biu th t l tíchis
x(0) (3.26)

th c vit là:

n
xt i ci eit (3.30)
i 1

ng theo thi gian ca bin trng thái th i 
xi t i1 c1 e1t 
i 2 c2 e

2t
 
... 
in cn e
n t
(3.31)
u thng theo thi gi
do ca h thng trong các ràng buc gia giá tr riêng, vector riêng bên phi và
vector riêng bên trái. ng t u ki
mt t hp tuyn tính ca n m ng  ng vi n giá tr riêng ca ma
trng thái. Tích s t lci  i x(0) mô t  ca kích thích ca mt th i nhn
c t u kiu. [5]

3.1.4. Phân tích nh da vào giá tr riêng

3.1.4.1. Lý thuyết về ổn định của một hệ động

Gii thiu v không gian trng thái

Các trng thái làm vic ca mt h ng, ví d  thn, có th
miêu t bi mt tn b
sau
x1 fi ( x1 , x2 ,..., xn; u1 , u2 ,..., ur ; t) i 
1, 2,..., n (3.32)

   c ca h thng và r là s u vào. Có th vit li
i dây bng vic s dng ký h ma trn vector:
x1  fi ( x, u, t) (3.33)

x1  u1  f1

x  u  
f2
x  2  u  2  f  (3.34)
    
    
xn  ur  fn

39
 n biu ra, bi
nhn xét v h thng. Ta có th s dng dng sau:
y g( x, u) (3.35)

y1  g1
  
y2 g2
y   g  (3.36)
  
  
ym  gm

Vector ct y là vector cu ra và g là vector ca hàm phi tuyn th hin mi
quan h vi trng thái h thng ca biu vào và biu ra. [5]
Lý thuyt v trng thái
Lý thuyt v trng thái là lý thuy  n gn vi không gian trng thá
Trng thái ca h thng gii thiu cho chúng ta mt s thông tin ca h thng  bt
kì th 
t0 
m  u này rt cn thi  d   
a h thng mà không cn d
t0 . c
Bt kì tp ca n bin trng thái tuyc lp có th c s d
rõ không gian trng thái. c da trên bin trng thái, chúng có dng tp t
thiu ca bi ng, cùng v u vào ca h thng, cung cp cho chúng ta m
miêu t hoàn chnh v hành vi ca h thng.
Bin trng thái có th ng vt lý trong h th
   có th   ng toán hc tru ng liên kt v
phân miêu t h thng. Có nhiu cách la chn bin trng thái, tuy nhiên chúng s
cung cp cho chúng ta thông tin v trng thái ca h thng ti mt th m l
ging nhau. Trng thái ca h thng có th c miêu t bi không gian Euclidean
n chiu gi là không gian trng thái. Khi chúng ta chn mt b khác ca bin trng
 miêu t h thi vic chúng ta kt hp v
khác.
Bt c khi nào h thng không phi cân bng hay bt c u và
khác không, trng thái ca h thng có th  i theo thi gian. B c 

40
c tìm thy bi trng thái ca h thng trong không gian trc
ng cong trng thái.
m cân bng m kì d )
Là tt c nh m bt xngu n xn ng thi b  i
1 , x2 ,...,

ng cong vi vn tc bng không.

m cân bng phi th
f ( x0 ) 0 (3.37)

x 0 là vector trng thái x  m cân bng.

Nu hàm fi ( i 1,2,..., n)    ) là tuy 

thng tuyn tính. Mt h thng tuyn tính có duy nht mm cân bng duy nh
i vi h phi tuyn, có th có nhim cân bng. m cân bng
trong nhc tính rt quan trng ca h ng mà t  kt lu
n nh ca h thng da vào bn cht cm cân bng. [5]

3.1.4.2. Định lý Lyapunov 1

S nh vng nh (a mt h

c cho bi nghim cng thái ca h thng ca x
bi giá tr riêng ca ma trn A:
- Khi mà giá tr riêng có phn thc âm, h thng s nh tim cn.
- Khi mà ít nht mt giá tr riêng có phn th thng mt 
- Khi mà giá tr riêng có phn thc bng không, nó không th  c
phép xp x  ng quát.
S nh vng ln có th c nghiên cu bi li gii rõ
n s dng máy tính s ho
u li gii rõ ràng ca các h 
mà s dng trc tia Lyapunov. [5]

41
 3.1.4.3. Định lý Lyapunov 2

 nh s nh bng cách trc tip s

phù h      ng thái. D
o hàm theo thi gian ca nó vi mi liên quan t
thng s c xem xét.
Trng thái cân bng c.3 là ổn định nu  n t

V x1 , x2 ,..., xn o hàm tng cV
 a nó


Trng thái cân bng c 3.3 là ổn định tiệm cận nu  
V x1 , x2 ,..., xn o hàm tng cnh âm.


H th c coi là ổn định trong vùng khiVmà
  nh âm và ổn

định tiệm cận nu V nh âm.
S a ma trn A cung cp cho ta nh
th nh ca h thng.
Ma trn A là ma trn Jacobian có các phn t
aij c cho bo hàm

fi
riêng t m cân bng. Ma tr  c gi là ma trn trng thái
xi

thng. [5]

3.1.4.4. Mối quan hệ giữa giá trị riêng và sự ổn định

  ph thuc thi gian c   ng vi i mt giá
c cho beit . Vì vy, s  nh ca h th   nh bi c
i


- Giá trị riêng là số thực ng vi ch  ng.
- Giá trị riêng là số phức xy ra theo các cp liên hp, và mi cp liên hp
ng vi mt ch  ng.
+ Giá tr riêng có phn thc âm mô t ch  tt d càng l
tt dn càng nhanh.

42
 + Giá tr riêng có phn th ch  mt nh. G
c i vi giá tr riêng thu là s th
Các liên hp ca c và các vector riêng s có giá tr ph
u vào cax( t) thc ti mi thm tc thi:

a  jb ej  t a jb ej t (3.38)

Có dng:
et sin t  (3.39)

Thành phn thc ca giá tr  tt dn cn
o cho ta tn s c  ng. Phn thc âm th hi ng tt dn
phn th hi 
hp ca giá tr riêng:
   j  (3.40)
Tn s ca dao c cho bi:

f  (3.41)
2
H s hãm c cho bi:

 (3.42)
 2 2
H s hãm nh tc  tt dn c ng. [5]

3.2. S xon trên trc turbine

3.2.1. Thông s ca h trc turbine máy phát

 thun tin cho vic phát trin mô hình toán hc ca h trc turbine máy
phát, chúng ta s dng h thng ký hi [2, 3]
Ký hiu 
THP , TIP , TLPA , TLPB ng vi các b phn ca turb
Te Momen xon ca khe h không khí máy phát (pu)

43
 0 2 f0==377  tn s 60 Hz
T nh mc (electrical rad/s)
2
0m T nh mc (mechanical rad/s)0 =
pf

pf S cc t
i T ca khi th i (electrical rad/s)
V trí góc ca khi th i 
i
h ngbi t=0 t i 0
i 0
i  lch t ca khi th i (pu) =
0

D H s c lch t

H Hng s quán tính (MW s/MVA)

K H s  cng) ca trc (torque/electric

t Thi gian (s)
Bng 2: H thng ký hiu các thông s ca máy phát
c ng lc ca h thng trnh bi 3 thông
quán tính H ca riêng mi kh chu xon K  cng) ca phn ni gi
khi gn k ca trc, và h s cn D c ghép vi mi khi. [2, 4, 5] 
s mô t ca tng thông s:
Hng s quán tính H
c gán cho mi khi rotor bao gm các phn ca trc quán t
c gi s c kt ni cng vi rotor. Nu m
ca khi rotor là J (kg.m2 ), thì hng s quán tính H trong h  
cho bi:
2
1 02m 1 2 r / min /60 
H J J   (3.43)
2 VAbase 2 VAbase

 chu xo cng) K

44
 Vi trc ca mt cng nht chu bin d chu x
s c cho bi:
GF
K (3.44)
l
Trong 
 cng ca vt liu trc
F: h s c tính hình hc
 dài ca trc
d 4
Vi trc ca mt c
F  ng kính d,
32
 chu xo  nh mi quan h gia momen xo c truyn
xon giu ca trc.
T  K (3.45)
Trong 
T : momen xon, N.m
 : góc xon, rad
K  chu xo cng), N.m/rad
Trong rotor ca turbine máy phát, mi khong trc bao gm các mt ct riêng
bit cng kính khác nhau.
1 1
 (3.46)
Ktotal Kindividual section

Vi s cc t ca máy phát

pf ,

pf
e (electrical rad) = m (mechanical rad) (3.47)
2
Trong h thng mà ta nghiên cng momen xoc bi
trong h  i vn:
VA pf
Tbase  base VAbase (3.48)
0 m 20

 chu xo cc cho bi:

45
 K N. m/ mechanical. rad 
K pu torque / electrical .rad 

p f /2 
T base
(3.49)
K N. m/ mechanical. rad 
40 
  
VAbase  p2 
 f 

H s cn D
i dây là mt s nguyên nhân gây ra s cn cng momen xon:
- Lc trên cánh turbine. S dao dng ca cánh turbine trong trng
thái  cn.
- Tính t tr ca vt liu làm trc máy phát.
- Ngun. Máy phát, h thng kích t i truyn ti gây ra s cn
dao dng.

3.2.2.  thng trc turbine máy phát

Chúng ta s minh hc ca riêng mi

s xem xét khi Rotor ca máy phát và khi LPB c th hin trong h
sau:

Hình 13: Mô hình khi LPB-GEN

46
 Các thành phn khác nhau ca momen xoc liên kt vi rotor máy phát

Momen xou vào T54= K45 4 
5

Momen xou ra Te=K56 (5 

6)

Momen xon cn =D5 5

Momen xon gia tc =Ta T54 Te D5 

5
ng ca rotor máy phát là:
d 5 
2H 5 Ta K45 
 4 
5 
Te 56 ( 
K 5 

6) D5 5 

dt
d5 
5 0
dt
a khi LP
Momen xou vào = T43 TLPB K34 3 
TLPB 4

Momen xou ra T45=  K45 

4 
5

Momen xon cn =D4 4

ng:
d 4 
2H 4 TLPB K34 3 
4   5 
K45 4 D
4 


4
dt
d 4 
4 0
dt

47
 Hình 14: Ca h trc turbine 6 khi
a h thng các kh 
14 có th c tng k
d 6 
2H 6 K56 
5 6 
D6 

6
EXC: dt
d 6 
6 0
dt
d 5 
2H 5 Ta K45 4 
5 
Te 56 ( 
K 5 6
) D
5 5 

GEN: dt
d5 
5 
0
dt
(3.50)
d 4 
2H 4 TLPA K34 
3 4   5 
K45 
4 D
4 

4
LPB: dt
d 4 
 4 
0
dt
d 3 
2H 3 TLPB K34 4 
3 
K23 

3
2 
D
3 
3

LPA: dt
d 3 
3 0
dt

48
 d
2 
2H 2 TIP K12 
1 2  2
K23  3 
 D
2 


2
IP: dt
d 2 
2 0
dt
d 1 
2H1 THP K12 1 
2 
D1 

1
HP: dt
d 1 
1 
0
dt
 u ki  , momen xon ca khe h  
nh bng lc hc ca máy phát và h thc ni v
xoc to ra bi các thành phn turbine riêngTbi
HP 
,TtIP(, TLPA , TLPB ) ph thuc

ng lc hc ca tur thu khin nó. [5]

3.2.3. Mô hình hóa h thng trc turbine máy phát

Mt cách t  ng ca h th

c biu di
2
H D K T (3.51)
0
Trong T: ng lên mt ph
H: ma tr
hng s quán tính ca mi khi rotor trong h  i (rad
H1, H 2 ,...H n ).
Ma trn hng s quán tính H = diag(
Ma tr cng K là mt ma trng chéo chính:
k12 k12 
k k k k23 
 21 12 23 
 k32 k23 k34 
 
K  ... ...  (3.52)
 ... ... 
 
 ... kn1 
n1 k n 
1n 
 

 knn1  knn 


49
 K1,1  k12
Ki,i  k i 1 i ki i 1  
(3.53)
Ki,i 1  K i 1,i 
 ki 
1i

 
ki i 1   
( i 2,3,...., n 1)
Kn ,n  k n 1 n 


kij là hng s lò xo ca phn trc mà kt ni gia khi i và khi j

trong h  i.

Ma trn h s cn D c biu din bng mt ma tr
chính ging ma trn K:
d12 d10 d12 
 d d12 d 23 d 20 d23 
 21 
 d 32 .... 
 
D  ... ...  (3.54)
 ... ... 
 
 ... dn 1 
n 
1  dn n 1n 
 

 d n 1 n d nn 

D1,1 d12 d10
Di,i  d i1 i di i 1  di0
(3.55)
Di,i 1  D i 1,i 
d i 1
 i
 i i
 d 1   (i 
2,3,...., n 1)
Dn ,n  d n1 n 


di 0  hãm do nht ca khi thd iji 
và hãm do nht gia
khi th i và khi th j.
  n cho tính toán, chúng ta s b u vi mô hình phân tích m
u kin ng h
l

2H   K T
0 (3.56)

Hay:
 
  0 H 1 K   0 H 1 T (3.57)
2 2
B u kin kích thích phía bên phi c

50
 
  0 H 1 K  0 (3.58)
2
b 
Ma trn H 1 K c gi là ma trn ca h thng xon, nó là mt ma trn ba
2
i xng thái ca h
 
. Nghim  ca p  ng thái gi là gi
ca ma trn 0 H 1 K I 
2 
ma ct
riêng. [3] [4] Giá tr      an hs
 tth
 nhiên
ng
xon:
i  mi
2
i 
1, 2,..., n (3.59)
i  nhiên ca h thng, ta có th
Bng vic thay th

c vector riêng bên ph

i,mi .

b 1 
2 H K i I mi 0
 (3.60)
 
Hay
2 i
Hmi K mi (3.61)
b

Nhân (3.61) vi ma trn chuyn v c

a
mj chúng ta có

2 i
tmj H mi  
t

mj K mi (3.62)
b
i Mode j thay vì Mode i ta có:
2 j
mit H mj  
t

mi K mj (3.63)
b
Vì H và K là ma trn i xng nên ta có:
t t
 mjH mi  miH 
mj
t
mjK mi   t
 (3.64)
miK mj

T   (3.62) cho (3.63) và s dng mi quan h (3.64) chún
nhc

51
 2 i  j 
t
mj H mi 0 (3.65)
b


i  j : c chun, vi

mj
t
H mi 0 (3.66)
Chúng ta có th th(3.66)
t
mj K
mi  0 (3.67)
Tuy nhiên, nui  j
mit H mi H mi
(3.68)
mit K mi  K mi

H
mi và K mi l t gi là hng s    

modal.
H 1 K . Ma tricna ma trn
Ta có ma trn Q có các c
Q không phi là duy nht, nó có th c nhân vi mt hng s b
Q = QR (3.69)
n R là mt ma trn t l, và là mt ma trng c
ma trn Q.
S bi i t góc Modal thc t c thc hin bi vi
cthay
Qm
th
.
t
Nhân (3.56) bi Q và hoàn chnh s thay th  c nh n  trên, ta nh
c:
2 t t t t
Q HQ θ m + Q DQ θm + Q KQ θm = Q T (3.70)
ωb H D K Tm
m m m

Ch s mc s d kí hiu giá tr Mng. Vi tr

c ghép t các khi, ma tr  
Hm
và K
m là c
các
ngma trn
ng thì ma trn h s hãm, D c tính gi
t
ng hp này,Qma
DQtr
n ng chéo chính. K
Hm , K m và Dm 
ma trn h s   cng v   ng là
trình (3.70) có th c vit li là:

52
 2 t
H mm D m m K m 
m

QT (3.71)
b
Hay
   t
m  b H m1 D m m  b H m1K m m  b H m1Q T (3.72)
2 2 2
Do Hm , Dmvà Km là ma tr
c tách mng ging (3.72)
Mode th mi là:
b 
mi  Dmi mi  mi2 
mi 
b
T mi 2,..., n)
( i 1, (3.73)
2 H mi 2 H mi

Trong  a trên Mode 0, m2 d 

ng thái trên vi dng c
b
mi 2 i mi mi  mi2 
mi  T mi (3.74)
2H mi

Chúng ta có th 

b Dmi
2i mi  (3.75)
2 H mi

H s hãmi là m  

i 1 , ph
ng.Khi
n hi có th c
biu dii dng:

mi t  i mi

 mi 0e  t sin mi 1  
2
it    (3.76)

Trong phm vi nghiên cu, giá tr nh t 

làm suy gim trong  ng xo    c thc hin bn
nh bi
1 mi 0 
i  ln
nc 2n  (3.77)
mi  c 
mi 

2nc 
mi 0 và mi 
 mi ti chu k u tiên và
là giá tr nh ca
 mi 

chu k thnc (3.75) có th c biu din là:

53
 1 mi 0 
i  ln
nc 2n 
i mi  c  (3.78)
mi 0 
e  mi 

n là
i 2 
i (3.79)
Trong gii hn ca phép tính logarit, h s trình (3.74
mi
2i mi   (3.80)
 i
Mi quan h gia h s gim và h s gim logarit là

i  fmi i  mi 
i (3.81)
2
T mi quan h c cho bi (3.75), (3.79) và (3.81) ma trn hãm modal có
th nh t:
2 mi 4
Dmi  H mii  H mi i (3.82)
 b b

3.2.4. Mô phng mômen xon trên các trc

t
Gi thi    a Mode 0 là Q
c
[4]. 
TuTmtiên
Q cT, a

u vào ca Mode 0 có th c biu di

n
Tm1  q j1Tj (3.83)
j 1

qj1 là phn t th j ca ct th nht Q

 ca
. S dng biu din  trên

vi Tm1 và m1 c (3.56) ca Mode 0 có th 

i dng:
2 n
2 H m1 d m1  q T D d m1
b dt 2  j1 j m1
dt (3.84)
j 1

t
Hm Q HQ , chúng ta có th suy ra giá trH m1 
S dng mi quan h
n
H m 1 q 2j 1H j (3.85)
j1

54
 H j là hng s quán tính ca khi rotor th j.


Nu góc ca khng vi hàng th

gQ m bi
trong
Góc roto   tham ching b là:
 qg1 m1 qg 2 
m2 q gn m
...  2
(3.86)
Mode0 OtherModer

Góc modal ca các ch  xon khác có th nhc bi phép ly tích phân
ng v(3.86), sp xp l
b
mi  2
Tmi 2 iG mi   
mi mi i 
2,3,..., n (3.87)
2H mi

uTmivào
 (3.87) có th nhc
t
Tm Q T c:
ng vào các khi, s d
n
Tmi  qijt Tj i 2,3,..., n (3.88)
j 1

qijt là thành phn thi, j ca ma tr

t
 Q

và Tj là thành phn th j cng,

Ta có, momen to bi phn trc gia mt phng th i và th j có th tính toán
da trên:
n
Tij kij i j kij  qil 
qjl ml
 (3.89)
l 1

3.2.5. Tính toán ma trn Q và ma trn t l R

Chúng ta có th tránh tính toán Q trc tip t ma trHn1 K , bi vi
1

mt bi i trung gian,
 H 2
. Thay th bi     
(3.57)c:
1 1
1 
H 2  KH 2  T (3.90)
b
Hay

55
 b 12 1
 b 12
 H KH  H T
2 (3.91)
2 2
1

Vì K là mt ma tr  
H 
2
lài xmng
t ma
và trng
1 1
 
chéo chính, vy nên ma trn, H KH , là mt ma tri xn
2 2

Ma trn S có c     a ma tr  
1 1
 
H 2 KH 2     a ma trn th i xng là s thc và trc

giao và chun hóa). Nu chúng ta xét ti thành ph

 S m , và bii t l c(3.87), ch
và áp dng bii,
nh    (3.88). Tuy nhiên, bng cách s dng 2 tng
n hóa s 
1 1
 
i vic tính toán trc tip ma trn Q bi vì
H ma
2
KHtr
2
là
n ma tri
xng. Ma trn Q có th nh bi:
1

Q H 2 S (3.92)

Và Q nh bi:

Q QR (3.93)
Muc t l v  dài, ma trn t
có dng sau:
 
1 1 1
R diag   (3.94)

  q q
2
i i1
2
i i2 q 2
i in


Nu mô ph nghiên cu loi trc c nh
có th thun ln ma trn t l 
u bng m
q j1 1 vi mi vic c
 ng c u bng mt. [2] Vu ki
trn t l c cho bi:

56
 1 1 1 
R  diag 
q q 
 (3.95)
 g1 g2 q gn 

3.3. ng riêng ca trc turbine máy ng b

3.3.1. Thông s trng b

Chúng ta tin ng b

cho trng b có các thông s trong bng sau:
Hằng số quán tính
Quán tính Khối trục Độ cứng K (p.u)
(H)
Khi HP 0.092897
HP-IP 19.303
Khi IP 0.155589
IP-LPA 34.929
Khi LPA 0.858670
LPA-LPB 52.038
Khi LPB 0.884215
LPB-GEN 70.858
Khi GEN 0.868495
GEN-EXC 2.82
Khi EXC 0.0342165
Bng 3: Thông s trng b
Chúng ta s ch ng hp nguy him nht có th xy ra nên 
nghiên cu này, chúng ta s n các thành phn cn có trên trc turb
mát phát.

3.3.2. Phân tích tr riêng và các ch  ng

Tính toán tr riêng ca h trc turbine máy phát. [2, 3, 4] Ta nhc các giá
tr ng vi các mode tn s 

Mode Tần số dao động

Mode 1 15.71 Hz
Mode 2 20.21 Hz
Mode 3 25.55 Hz

57
 Mode 4 32.29 Hz
Mode 5 47.46 Hz

Bng 4: Tn s ng riêng ca khi trc turbine máy phát
ng vi các tn s 
ca h tr:
Mode 0 Mode 1 Mode 2 Mode 3 Mode 4 Mode 5
0 Hz 15.71 Hz 20.21 Hz 25.55 Hz 32.29 Hz 47.46 Hz
-0.408 0.522 0.108 0.887 -0.543 -0.616
-0.408 0.392 0.064 0.303 0.027 0.782
-0.408 0.230 0.014 -0.203 0.316 -0.088
-0.408 -0.075 -0.039 -0.084 -0.628 0.016

-0.408 -0.250 -0.036 0.147 0.390 -0.003

-0.408 -0.672 0.990 -0.224 -0.236 0.001

Bng 5: Các giá tr ca vector riêng Q ng vng

S dng phép bii
Q sang Q ta nhc

Mode 0 Mode 1 Mode 2 Mode 3 Mode 4 Mode 5

0 Hz 15.71 Hz 20.21 Hz 25.55 Hz 32.29 Hz 47.46 Hz
1 0.776 -0.109 -1 -0.863 -0.787
1 0.583 -0.064 -0.342 0.043 1
1 0.342 -0.015 0.229 0.502 -0.113
1 -0.111 0.039 0.095 -1 0.021

1 -0.373 0.037 -0.165 0.620 -0.004

1 -1 -1 0.252 -0.376 0

Bng 6: Các giá tr ca Q c sp xp li

58
 HP IP LPA LPB GEN EXC
Dch chuy Mode 0
i (Vector riêng) (0 Hz)
1

1
1 2 3 4 5 6
Mode 1
(15.71 Hz)
1
0.342
0.776 0.583 -0.111
0
-0.373

-1
1 2 3 4 5 6
Mode 2
(20.21 Hz)
0.5

0.037
0
-0.109 -0.064 -0.015 0.039
-0.5

-1
1 2 3 4 5 6
Mode 3
(25.55 Hz)
0.5
0.095
0
-0.342 0.229 0.252
-0.165
-0.5

-1
1 2 3 4 5 6
Mode 4
(32.29 Hz)
1
0.502 0.620
0.043
-0.376
0
-0.863

-1
1 2 3 4 5 6
Mode 5
(47.46 Hz)
1

1 -0.113 0.021 -0.004 0

0

-0.787
-1
1 2 3 4 5 6

Hình 15: Các tn s ng t ng cá

turbine máy phát

59
 3.3.3. Nhn xét kt qu mô phng

Da vào vic phân tích tr riêng và vector riêng ca h turbine-máy phát ta có
th có nhng nhn xét v ng t nhiên ca h 
- Mode 0ng ca toàn b khi roto cùng chiu h thng. 
ng hp trc turbine máy phát có tn s ng riêng trùng vi tn s ca
thng.    co   ng h   
nh ca máy phát, ta còn phi xét các thông s ca h thng quay ca máy phát

Ks : H s  cng hay
H s : Hng s quán tính ca tt c các khi cu thành

nên máy phát.

- Mode 1: Ta nhn thy có s    ch   a v
gia hai khc nhau. 
ngoài gây cng  trc ca h turbine-rotor máy phátng trên trc
LPA-LPB có th mnh nht, gây nguy him.
- Mode 2: Có s i du gia LPA-LPB và GEN-EXC
trc ni gia LPA-LPB, GEN-EXC có th b ng mnh nht
- Mode 3: Ta nhn thy có s ng mnh gia các khi trong ch  này.
C th có s i dng gia các khi IP-LPA, LPB-GEN và GEN EXC
- Mode 4: Có s ng rt mnh gia các khi. C th: HP-LPA, LPA-
LPB, LPB-GEN và GEN-EXC, vector riêng ca các khi 
s chênh ln. Nu ch  ng này xy ra, có
gây nguy him nhn h trc rotor máy phát.
- Mode 5: Có s ng mnh gia các khi HP-IP và LPA còn các khi
còn l ng không nhiu.

60
  


4.1.  IEEE First Benchmark

Mô hình IEEE First Benchmark (FBM) [2, 3] c to ra bi IEEE Working
Group trên hing cng tn s thp xi
lp mt mô hình chu có th s dng cho vi
tích tính toán và mô phng khác nhau. Mô hình FBM bao gm mt t bù dc trên
ng dây truyn ti ni vng b và mt nút vô cùng ln (VC
 cc cho  trong hình 17 và thông s c 
bng 7 viXC là giá tr s c ta chn trong quá trình mô phng.

Hình 16 IEEE First Benchmark System

Thông s tr kháng cn trong h  i v
công suc cho trong bng sau:
Thông số Thành phần thứ tự thuận Thành phần thứ tự không
RDZ 0.02 0.5

XBA 0.14 0.14

XDZ 0.5 1.56

XHT 0.06 0.06

XC 0.35 0.35

Bng 7: Thông s tr kháng cn theo mô hình chun IEEE FBM

61
 Thông s cng b c cho trong bng sau:
xd 1,79 xmd 1,66 xq 1, 71 xmq 1,58

br f' 0,53 b rkd' 1,54 b rkq' 3,1 brkq' 2 5,3

x'lf 0,062 x'lkd 0, 0055 x'lkq 0,095 x'lkq2 0,326

xls 0,13 rs 0,001 D 0

x'd 0.169 x"d 0.135 x'q 0.228 x"d 0.200

Bng 8: Thông s cng b theo mô hình chun IEEE

Trong mô hình chu  dng mô h
có các thông s ging vi phn mô phn  

Hình 17 khi turbine máy phát

D liu cc cho trong bng sau:
Hằng số quán tính
Quán tính Khối trục Độ cứng K (p.u)
(H)
Khi HP 0.092897
HP-IP 19.303
Khi IP 0.155589
IP-LPA 34.929
Khi LPA 0.858670
LPA-LPB 52.038
Khi LPB 0.884215
LPB-GEN 70.858
Khi GEN 0.868495
GEN-EXC 2.82
Khi EXC 0.0342165

Bng 9: Thông s trng b theo mô hình

FBM

62
 4.2.  chun IEEE FBM

4.2.1. Phép bii qd0 cho các phn t ng dây

4.2.1.1. Phép biến đổi qd0 cho mạch RL nối tiếp


 

dây ba pha 

Hình 18:  mô t mch RL ni tip ba pha vi dây trung tính
Góc q c nh i:
t

q t 
 (t)dt q 0 (4.1)
0

pha a và  c cho

dia di dic dig
vasgs  ia ra Laa Lab b 
Lac 
L
ag v
argr v
grgs (4.2)
dt dt dt dt
S dng quan h
ig  (ia  ic ) 
ib 

c biu dii dng ma trn là:

vS vR R i 

p L i (4.3)



63
 vasgs  v
argr

vS 
vbsgs

v
 R v


brgr


vcsgs  
vcrgr 
   
ra r g rg rg 
 
R 
 rg rb r g rg  (4.4)
 rg rg r c r g 
 
 Laa Lgg 2 Lag Lab Lgg L bg
L
ag L
ac

L
gg L agL 
cg
 
L 
 Lab Lgg Lag  Lbg Lbb Lgg 2Lbg L
bc

L
gg L bgL
cg
Lac Lgg Lag Lcg Lgg Lbg Lcg
Lbc  Lcc Lgg  L2cg 
 

dig di a dib di
v grgs  v gs gr  i
g rg Lgg L
ag 
Lbg Lcg c
dt dt dt dt
(4.5)
di dib di
r g (i a i b 
ic ) 
(Lgg Lag ) a (
Lgg Lbg) ( L
gg Lcg
) c
dt dt dt
V ng dây hoán v  
ra  rb r
c, Lab 
Lbc Lca và

Lag Lbg Lcg . t LS Laa Lgg 

2 Lag , Lm Lab 
Lgg 2Lag L

S L
aa L
ab
,

rS  ra r g và rm  r g , ta có ma trn tr 

r S r m r m  LS L m L m

R  rm rS r m

 L
L  m L S Lm (4.6)

rm r m r S 
 L
m Lm LS

 g trình qd0  ng dây hoán v   
riêng bit bi vi       n tr  
pha a. 
rsia rm ib i c (4.7)
i i i
 i b 
i0  a b c  ic 
3

rs rm ia 3rmi0 (4.8)


ia 

rs r m 
i qc os q i d sin q 
i0 3r i
m0
(4.9)



64
 dia d (i i )
Ls  Lm b c (4.10)
dt dt

ib 
ic 
di di (4.11)
Ls Lm  a 3 Lm 0
dt dt


fqd0 
 T
  r f
qd0  abc 
 ia 


Ls Lm piq cosq id sin q 
i0 3L
m pi0 (4.12)


cos q , sin q 
4.9


diq d
vq rs 
rm i
q L
s Lm  
Ls Lm id 
q
(4.13)
dt dt
did d
vd rs 
rm i
d L
s Lm  
Ls Lm iq q (4.14)
dt dt
di0
v0 rs 2rm 
i0 L
s 2Lm  (4.15)
dt


v0  s 2z m
z i0
v1   zs zm 
i (4.16)
   1

v2 
 
 zs  zm 
i2



65
 Hình 19:  ng dây RL ni ti

rs  rm r a (4.17)
rs  2rm r a 3r g (4.18)
Ls Lm Laa 
Lab (4.19)

Ls 2 Lm Laa 2Lab 3 Lgg 2

L
ag (4.20)

          

Lab Lac Lbc 0 
 Lag Lbg Lcg 0 
 Ls Laa Lgg 
Lm Lgg 



66
Hình 20 ng dây RL ni tip khi b
h cm gia các pha

        

1
iq 
Laa v
qs
 Laa di
vqr   
qi ar dt (4.21)

1
id 
Laa v
ds
 Laa iq
vdr   
id ra dt (4.22)

i0  1 v0 r i0 ra 3rg dt

Laa 3 Lgg v0s
 (4.23)

d
 q

dt

67
 4.2.1.2. Phép biến đổi qd0 cho mạch điện dung song song

Tip theo ta s thành l    

dung song song cng dây ba pha [4] trong hình v sau

Hình 21 mô t mn dung song song cng dây ba pha

Can , Cbn , Ccn 
Trong Cab , Cbc , Cac  

 Cm , Can Cbn Ccn 

Cab Cbc Cca  Cs Can 2Cab .


d d d
ia Can van Cab van vbn Cac van cn
v (4.24)
dt dt dt
dv dvbn dvcn
ia Can Cab 
Cac  an 
Cm C
m (4.25)
dt dt dt
v0 van vbn 
 vcn 
/ 3 

dv dv0
ia Cs Cm  an 3C m (4.26)
dt dt

d dv0
iq cos q id sin 
q  Cs C
i0  m  vq cos 
q d sin d v0 3 C
v m (4.27)
dt dt

cos q , sin q 


dv
iq C s Cm q C
s 
C m vd 
 (4.28)
dt

68
 dv
id Cs Cm d C
s 
m vq
C (4.29)
dt
dv
i0 C s 2C m 0 (4.30)
dt
d q

Trong 
dt
Cs Cm Can 3Cab (4.31)

Cs 2Cm Can (4.32)




Hình 22: Mn hoán v a mn du



69
 1  dq 
vq  iq Cs 
Cm 
vd dt
 (4.33)
Cs Cm  dt 

1  dq 
vd  id Cs Cm 
vq dt
 (4.34)
Cs Cm  dt 
1
Cs 2Cm 0
v0  i dt (4.35)

Khi Cm  0   Cs      

Can Cbn Ccn 



Hình 23: Ma mn dung

70
 4.2.2. Mô hình mô phng hi chun IEEE FBM

 thc hin mô phng hi ng cng tn s thp ta s tin

xây dng mô hình chi ti chun IEEE First Benchmark da trên mô h
ng b c  . [2, 4
3 ta s dng kh ln áp ti các nút. Khi series RL mô
n tr n kháng cng d
nút 2, nút 2 và nút 3, nút 3 và nút 4.
T 
dây RL ni tip vi các thông s th t thun có th c vit là:

xL diq
vqs vqr riq 
xL id
0 dt
(4.36)
xL did
vds vdr rid 
xL iq
0 dt
, t  (4.33), (4.34), (4.35)
trên mn dung song song khi b qua thành phn h cm gia các pha có th
c vit là:
d vqCs
0 xCs iqCs 0 
vdCs
dt (4.37)
d vdCs
0 xCs idCs 0 
vqCs
dt

 mô ph

71
 Hình 24: Mô hình mô phng  chun IEEE First Benchmark bng MATLAB

4.3. Tin hành mô phng

4.3.1. nh ng ca t bù dn hing SSR

c tiên ta tính tính toán c th v ng hp t bù dc có giá t
XC 0.371(pu), ng vi bù 74.2% cng dây. Vi giá tr bù này, ta tín

c tn s cng c:

XC 0.371
er 0 120  
246.54(rad / s )
X " XE XT 0.1675 0.56 
0.14

ng vi tn s :

fer 39.24( Hz)

Vi vic tính toán tr riêng, chúng ta mong mu

cp s phc gn vi tn s:
en 2f0 er 
120  246.54
 
130.05( rad / s )

fen 20.76( Hz
Tn s cng tn s thp  ng) .

72
 Tính toán tr riêng cho mô hình h thng vi mc bù là 74.2ng dây ta
có:
Bậc của trị riêng Phần thực ( s 1 ) Phần ảo (rad/s) Tần số (Hz)

1,2 0.277 ±127.407 ±20.277

3,4 0.027 ±99.985 ±15.913
5,6 -1.466 ±12323.011 ±1961.268
7,8 -1.1102 ±10776.132 ±1715.074

9,10 1.0916 ±11685.649 ±1859.828

11,12 -4.5810 ±11455.236 ±1823.157
13,14 -5.2126 ±5534.026 ±880.767
15,16 -4.7127 ±4578.262 ±728.653

17,18 0 ±622.726 ±99.110

19,20 -0.00284 ±298.176 ±47.456
21,22 -0.00128 ±202.793 ±32.275
23,24 -3.1548 ±160.335 ±25.518

25,26 -0.6375 ±130.212 ±20.723

27,28 -33.0141 0 0
29 -20.4407 ±10.440 ±1.661
30 -0.3263 0 0
31,32 -0.7427 0 0

Bng 10: Kt qu tính toán tr riêng cho mô hình FBM vi mc bù 74.2%
Nhận xét: Da vào tính toán  c tn s c

thng vi máy phát là fen 20.76 Hz. Ta da và kt qu c  b
   n thy tn s này rt gn vi tn s  ng
f 20.21Hz ) nên nu xng trong h thng thì s x

trc turbine-máy phát  

73
   phân tích  nh ca h th  ng hp b
dây, ta nhn thy có hai cp tr riêng ng vi các tn s lt là 15.913 (Hz) và
20.277 (Hz) mà t thng s mt  nh. Vì th  ng
x   ng, h thng mt  nh và h trc turbine-máy phát s
ng vi Mode 2 trong hình 15.
Thc hi vi các kch bi % b
Tần số
Mode dao
Phần trăm cộng Phần thực Phần ảo
Tần số (Hz) động tương
bù hưởng dương ( s 1 ) (rad/s)
ứng
fen (Hz)

65% 23.28 0.0068 ±160.09 25.479 Mode 3

55% 26.21 0.865 ±161.34 25.692 Mode 3

0.0108 ±160.81 25.594 Mode 3
45% 29.44
0.00412 ±202.49 32.227 Mode 4
35% 33.05 0.9011 ±203.67 32.415 Mode 4

8% 47.12 0.00014 ±298.18 47.357 Mode 5

Bng 11: Tính toán tr riêng cho mô hình FBM vi các mc bù khác nhau trên
ng dây
Nhn xét: T bng 11 ta có th t vài nh:
- Vi mc ng dây, tn s cng SSR 
là 23.28Hz, giá tr này trong khong gia hai tn s  ng ca Mode 2
(20.21Hz) và Mode 3 (25.55Hz) vì th nu xng thì h turbine máy ph
có th ng  Mode 2 hoc Mode 3. Ta phân tích tr riêng ca mô hình FBM
ng hp này, ta nhc cp giá tr mà t thng s
ng vi tn s 25.479Hz rt gn tn s ng ca Mode 3. Th nê
xng thì h turbine-máy phát s xng  Mode 3.
- Vi m        c t
26.21Hz gn vi tn s ng ca Mode 3. Phép tính tr riêng ca mô hình FBM

74
ng ht qu mt nh ti t
3)
- : Vi mc bù 45% h thng turbine-máy phát có th n
Mode 3 hoc Mode 4
- Vi mc bù 35% h thng turbine-máy phát có th ng  Mode 4
- Vi mc bù 8% h thng turbine-máy phát có th ng  Mode 5

4.3.2. Tin hành mô phng

Da vào nhng nhng phân tích     m chng nhng n
bng vic mô t mng trong h thng, c th  n m

Hình 25ng hp ngn mch ti nút 4

Chúng ta s mô phng ngn mch  nút 4 bu t thm 0.2s và kt
ti thm 0.275s. Chúng ta s xem phn hi ca h trc turbine-máy phát trong
ng hp s c này. Kt qu mô phc biu din trong hình v sau:

75
 n áp pha A ca t
2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n áp pha A máy phát
5
0

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc HP-IP
2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc IP-LPA
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPA-LPB
5
0

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPB-GEN
5

0
-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc GEN-EXC

5

0
-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Hình 26: Ngn mch tng dây

76
 n áp pha A t
2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n áp pha A máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc HP-IP

2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc IP-LPA

5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc LPA-LPB

5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPB-GEN
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc GEN-EXC

0.5

-0.5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Hình 27: Ngn mch ti nút 4 khi bù 65ng dây

77
 1
n áp pha A ca t
0

-1
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n áp pha A máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

n máy phát

2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc HP-IP
2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc IP-LPA
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPA-LPB
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPB-GEN
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc GEN-EXC
0.5

-0.5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Hình 28: Ngn mch ti nút 4 khi bù 55ng dây

78
 n áp pha A ca t
1

-1
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n áp pha A máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

n máy phát

5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc HP-IP

2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc IP-LPA

2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPA-LPB
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc LPB-GEN

5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc GEN-EXC

0.5

-0.5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Hình 29: Ngn mch ti nút 4 khi bù 45ng dây

79
 n áp pha A ca t
1

-1
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

n áp pha A máy phát

5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc HP-IP
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Mômen trc IP-LPA

5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPA-LPB
10

-10
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPB-GEN
20

-20
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

0.5
Mômen trc GEN-EXC

-0.5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Hình 30: Ngn mch ti nút 4 khi bù 35ng dây

80
 n áp pha A ca t
0.2

0
-0.2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n áp pha A máy phát
2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
n máy phát
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc HP-IP
1
0

-1
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc IP-LPA
1
0.5

0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPA-LPB
2

-2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc LPB-GEN
5

-5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s
Mômen trc GEN-EXC
0.2
0

-0.2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
s

Hình 31: Ngn mch tng dây

81
  

Lung hc lý thuyn v h - n

ng b  xut la ch
sát, phân tích và tính toán SSR i vi tuabin máy phát nhiu khi ca nhà máy
nhin.
H máy phát - tuabin ca nhà máy nhic mô t trong h ta  q
  c ph c nh  m khi mô t trong h t
thành phn t cm, h cm ca các cui theo t
rotor gây nên.
Hing SSR ca tuabin máy phát nhic kho sát thông qu
hình chun FBM gu ni vng dây có t bù dc, ngun
lc mô phng tính toán bng Matlab. Kt qu tính toán ca mô hình bng
Matlab khn, khoa hc c
 riêng th hin m và s phù hp vi ng
h kh 
phn thc ca tr riêng. Tn s c   ng vi t 
 phn o tr riêng
Kt qu nghiên cu, kho sát hi   xu
khc phc nh m bo vn hành an toàn cho nhà máy nhi n và h th
n. Mt s bin pháp khc phc hing SSR:
- S dng các thit b FACTS (Flexible Alternating Current Transmission
System)  (Thyristor Controlled Series Capacitor) thay th cho t bù dc,
SVC (Static VAR Compensator) dng tn s thp.
- Lt h thng mch l lc các tn s gây ra hi
- L    o v cho tuabin máy phát (Torsional Stress Relay - T
i vi các tn s gây ra hing SSR.

82
 

[1] Trnh Hùng Thám, Vn Hành Nhà Máy n, Hà Ni: NXB Khoa hc v
thut, 2007.
[2] P. M. Anderson, Subsynchronous Resonance in Power Systems, Wiley-IEEE
Press, 1999.
[3] IEEE, First Benchmark Model for Computer and Simulation of
Subsynchronous Resonance, Power Apparatus and Systems, Vol. PAS-96, no.
5, 1977.
[4] C. M. Ong, Dynamic Simulations of Electric Machinery: Using
Matlab/Simulink, New Jersey: Prentice Hall, 1998.
[5] P. Kundur, Power System Stability and Control, Mc Graw Hill, Inc., 1994.
[6] TOSHIBA, Report on Unit 1 Generator Shaft Crack Issue, 2016.
[7] GENERAL ELECTRIC, Subsynchronous Resonance Study for the Vung Ang
Power Plant, 2017.

83