CÂ U HỎ I

Câ u 1. Chứ ng minh giá o dụ c là mộ t hiện tượ ng xã hộ i đặ c biệt. Phâ n tích tính lịch sự và tinh giai cấ p
củ a giá o dụ c................................................................................................................................................................................. 2
Câ u 2. Trình bà y phâ n tích cá c con đườ ng giá o dụ c. Theo anh/chị con đườ ng nà o là con đườ ng chủ
đạ o và ngắ n nhấ t giú p ngườ i họ c trá nh khỏ i nhữ ng sai lầ m, vấ p vá p?...............................................................4
Câ u 3. Trinh bà y cá c yếu tố ả nh hưở ng đến sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch. Theo anh/chị
nhâ n tố nà o có ý nghĩa quyết định đến sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch. Phâ n tích.(khả nă ng
cao)................................................................................................................................................................................................. 9
Câ u 4. Phâ n tích quan điểm củ a Hồ Chí Minh về sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch ở câ u thơ:
(khả năng cao)......................................................................................................................................................................... 13
“Hiển, dữ phả i đâ u là tỉnh sẵ n........................................................................................................................................... 13
Phầ n nhiều do giá o dụ c mà nên"...................................................................................................................................... 13
Câ u 5. Trình bà y khá i quá t cá c giai đoạ n hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch củ a họ c sinh và từ đó rú t
ra nhữ ng nhiệm vụ cơ bả n củ a nhà trườ ng ở cá c cấ p họ c.( khả nă ng).............................................................16
Câ u 6. Phâ n tích nguyên lí củ a giá o dụ c Việt Nam. Theo anh/chỉ nguyên lý giá o dụ c Việt Nam có
nhữ ng đặ c điểm nà o? Là m rõ ............................................................................................................................................ 20
Câ u 7, Phâ n tích cá c đặ c điểm lao độ ng củ a nhà giá o? Phương hướ ng phấ n đấ u trở thà nh nhà giá o
trong tương lai củ a bả n thâ n? Liên hệ thự c tiễn.( khả nă ng cao).......................................................................25

1
 ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN GIÁO DỤC HỌC ĐẠI CƯƠNG

Câu 1. Chứng minh giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt. Phân tích tính lịch sự và tinh
giai cấp của giáo dục.
Ngay từ khi xuấ t hiện trên trá i đấ t, để tồ n tạ i con ngườ i phả i tiến hành hoạ t độ ng lao độ ng.
Trong lao độ ng và trong cuộ c số ng hà ng ngà y con ngườ i tiến hà nh nhậ n thứ c thế giớ i xung
quanh, dầ n dầ n tích luỹ đượ c mộ t kho tà ng kinh nghiệm phong phú bao gồ m cá c tri thứ c, kỹ
nă ng, kỹ xả o cù ng nhữ ng giá trị vă n hó a xã hộ i như cá c chuẩ n mự c về đạ o đứ c, niềm tin, cá c
dạ ng hoạ t độ ng giao lưu củ a con ngườ i trong xã hộ i… Để duy trì sự tồ n tạ i và phá t triển củ a
xã hộ i loà i ngườ i, con ngườ i có nhu cầ u trao đổ i và truyền thụ lạ i nhữ ng kinh nghiệm đã tích
lũ y ấ y cho nhau. Sự truyền thụ và tiếp thu hệ thố ng kinh nghiệm đó chính là hiện tượng giáo
dục.
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt vì :
- Chỉ có trong xã hội loài người giáo dục mới nảy sinh, phát triển và tồn tại vĩnh hằng.
Xã hộ i loà i ngườ i ngà y cà ng biến đổ i, phá t triển, giá o dụ c cũ ng phá t triển và trở thà nh mộ t
hoạ t độ ng đượ c tổ chứ c chuyên biệt: có chương trình, kế hoạ ch, có nộ i dung, phương phá p
khoa họ c… Như vậ y, giáo dục là hoạ t độ ng truyền thụ và lĩnh hộ i kinh nghiệm lịch sử – xã hộ i
từ thế hệ trướ c cho thế hệ sau nhằ m chuẩ n bị cho thế hệ sau tham gia lao độ ng sả n xuấ t và
đờ i số ng xã hộ i.
Mộ t quy luậ t củ a sự tiến bộ xã hộ i là thế hệ trướ c phả i truyền lạ i cho thế hệ sau nhữ ng hiểu
biết, năng lự c, phẩ m chấ t cầ n thiết cho cuộ c số ng củ a mỗ i cá nhân, gia đình,cộ ng đồ ng. Thế hệ
sau khô ng chỉ lĩnh hộ i, kế thừ a cá c tri thứ c, kỹ năng, kỹ xả o, giá trị… mà cò n phả i tìm tò i, sá ng
tạ o và là m phong phú hơn nhữ ng giá trị đó . Nhờ lĩnh hộ i, tiếp thu, phá t triển nhữ ng kinh
nghiệm mà mỗ i cá nhâ n hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch củ a mình. Nhâ n cá ch mỗ i ngườ i
đượ c phá t triển ngà y cà ng đầ y đủ , phong phú , đa dạ ng, sứ c mạ nh về tinh thầ n và thể chấ t củ a
mỗ i con ngườ i đượ c phá t huy sẽ tạ o nên nguồ n lự c cơ bả n đá p ứ ng cá c yêu cầ u phá t triển xã
hộ i trong nhữ ng giai đoạ n lịch sử cụ thể. Như vậ y, sự truyền thụ và lĩnh hộ i nhữ ng kinh
nghiệm đượ c tích lũ y trong quá trình phá t triển xã hộ i loà i ngườ i chính là nét đặ c trưng cơ
bả n củ a giá o dụ c vớ i tư cá ch là mộ t hiện tượ ng xã hộ i đặ c biệt.
Giá o dụ c là hoạ t độ ng có ý thứ c, có mụ c đích củ a con ngườ i, là hệ thố ng cá c tá c độ ng nhằ m
là m cho ngườ i họ c nắ m đượ c hệ thố ng cá c giá trị văn hó a củ a loà i ngườ i và tổ chứ c cho ngườ i
họ c sáng tạ o thêm nhữ ng giá trị vă n hoá đó . Giá o dụ c là m nhiệm vụ chuyển giao nhữ ng tinh
hoa vă n hoá , đạ o đứ c, thẩ m mỹ… củ a nhâ n loạ i cho thế hệ sau, là cơ sở giú p cá c thế hệ sau
nố i tiếp nhau sá ng tạ o, nâ ng cao nhữ ng gì mà nhâ n loạ i đã họ c đượ c. Cho nên có thể coi giá o
dụ c như mộ t kiểu di truyền xã hộ i– giá o dụ c thự c hiện cơ chế di sả n xã hộ i: là cơ chế truyền
đạ t và lĩnh hộ i kinh nghiệm đã đượ c tích lũ y trong quá trình phá t triển củ a xã hộ i loà i ngườ i.
Chú ng ta có thể thấ y nếu khô ng có cơ chế di sả n xã hộ i - khô ng có giá o dụ c thì khô ng có tiến
bộ xã hộ i, khô ng có họ c vấ n, khô ng có vă n hoá , vă n minh. Vì vậ y, bấ t kỳ xã hộ i nà o muố n tồ n
tạ i và phá t triển đượ c đều phả i tổ chứ c và thự c hiện hoạ t độ ng giá o dụ c liên tụ c đố i vớ i cá c

2
thế hệ con ngườ i. Giá o dụ c là nhu cầ u tấ t yếu củ a xã hộ i loà i ngườ i và sự xuấ t hiện hiện tượ ng
giá o dụ c trong xã hộ i là mộ t tấ t yếu lịch sử .

Tó m lạ i, giá o dụ c là mộ t hiện tượ ng xã hộ i đặ c biệt chỉ có trong xã hộ i loà i ngườ i,giá o dụ c nảy
sinh, biến đổ i và phá t triển cù ng vớ i sự nả y sinh, biến đổ i và phá t triển củ a xã hộ i loà i ngườ i.
Bả n chấ t củ a hiện tượ ng giá o dụ c là sự truyền thụ và lĩnh hộ i kinh nghiệm lịch sử – xã hộ i củ a
cá c thế hệ loà i ngườ i, chứ c năng trọ ng yếu củ a giá o dụ c đố i vớ i xã hộ i là hình thà nh và phá t
triển nhâ n cá ch con ngườ i. Vớ i ý nghĩa đó giá o dụ c là nhu cầ u khô ng thể thiếu đượ c cho sự
tồ n tạ i và phá t triển củ a xã hộ i loà i ngườ i.

Tính xã hội - lịch sử

- Trong suố t quá trình tồ n tạ i và phá t triển, GD có mố i liên hệ có tính quy luậ t vớ i trình độ
phá t triển củ a XH, thể hiện tính qui định củ a XH đố i vớ i GD.
- Giá o dụ c nảy sinh trên cơ sở KT-XH nhấ t định, do đó tính chấ t, mụ c đích, nhiệm vụ , nộ i dung
củ a mộ t nền GD bao giờ cũ ng chịu sự quy định củ a cá c quá trình XH trong XH đó .
- Lịch sử phá t triển củ a XH loà i ngườ i đã trả i qua cá c hình thá i KT-XH khá c nhau, do đó cá c
nền GD tương ứ ng cũ ng khá c nhau.
- Khi nhữ ng quá trình XH biến đổ i, bắ t nguồ n từ nhữ ng biến đổ i về trình độ sứ c sả n xuấ t, tính
chấ t củ a quan hệ sả n xuấ t XH kéo theo nhữ ng
biến đổ i về chính trị - XH, cấ u trú c XH, hệ tư tưở ng XH thì toà n bộ hệ thố ng GD tương ứ ng vớ i
hình thá i KT-XH đó cũ ng phả i biến đổ i theo.
Chẳ ng hạ n, lịch sử loà i ngườ i đã phá t triển qua 5 giai đoạ n và có 5 nền GD
tương ứ ng vớ i 5 giai đoạ n phá t triển củ a xã hộ i, đó là :
- Nền giá o dụ c cô ng xã nguyên thuỷ
- Nền giá o dụ c chiếm hữ u nô lệ
- Nền giá o dụ c phong kiến
- Nền giá o dụ c tư bả n chủ nghĩa
- Nền giá o dụ c xã hộ i chủ nghĩa.
- Ngay trong mộ t XH nhấ t định, ở mỗ i thờ i kỳ lịch sử cụ thể, GD mang nhữ ng tính chấ t và hình
thá i cụ thể khá c nhau.
- Mụ c đích, nộ i dung, phương phá p GD, hình thứ c tổ chứ c GD, chính sá ch GD…tạ i mộ t giai
đoạ n phá t triển củ a XH luô n chịu sự quy định bở i cá c điều kiện XH ở giai đoạ n xã hộ i ấ y.
 Vì vậ y trong quá trình phá t triển củ a GD luô n diễn ra việc cả i cá ch, đổ i mớ i GD nhằ m là m
cho nền GD đá p ứ ng ngà y cà ng cao nhữ ng yêu cầ u phá t triển củ a thự c tiễn xã hộ i trong từ ng
giai đọ an nhấ t định.
- Từ tính chấ t nà y củ a GD có thể thấ y GD “khô ng nhấ t thà nh bấ t biến”;
- Việc sao chép nguyên bả n mô hình GD củ a mộ t nướ c này cho mộ t nướ c khá c, giai đoạ n nà y
cho giai đoạ n khá c là mộ t việc là m phả n khoa họ c.

3
- Nhữ ng cả i tiến, thay đổ i, điều chỉnh, cả i cá ch giá o dụ c qua từ ng thờ i kỳ phá t triển xã hộ i là
mộ t tấ t yếu khá ch quan.
- Từ tính chấ t nà y củ a GD có thể thấ y GD “khô ng nhấ t thà nh bấ t biến”;
- Việc sao chép nguyên bả n mô hình GD củ a mộ t nướ c này cho mộ t nướ c khá c, giai đoạ n nà y
cho giai đoạ n khá c là mộ t việc là m phả n khoa họ c.
- Nhữ ng cả i tiến, thay đổ i, điều chỉnh, cả i cá ch GD qua từ ng thờ i kỳ phá t triển xã hộ i là mộ t tấ t
yếu khá ch quan.
Tính giai cấp
- Trong XH có giai cấ p, GD bao giờ cũ ng mang tính giai cấ p - đó là mộ t tính qui luậ t quan trọ ng
trong việc xây dự ng và phá t triển GD.
- Tính giai cấ p củ a GD là sự phả n á nh lợ i ích củ a giai cấ p đó trong cá c hoạ t độ ng GD, thể hiện:
- Giá o dụ c cho ai?
- GD nhằ m mụ c đích gì?
- GD cá i gì?
- GD ở đâ u?...
- Trong XH có giai cấ p, GD là mộ t phương thứ c đấ u tranh giai cấ p, nhà trườ ng là cô ng cụ củ a
chuyên chính giai cấ p, hoạ t độ ng GD cũ ng như mô i trườ ng nhà trườ ng là mộ t trậ n địa đấ u
tranh giai cấ p.
- Tính giai cấ p củ a GD thể hiện trong toà n bộ hệ thố ng GD và trong toà n bộ hoạ t độ ng củ a nhà
trườ ng, từ mụ c đích GD, nộ i dung GD đến
phương phá p và hình thứ c tổ chứ c GD…
- Trong XH có giai cấ p đố i khá ng thì giai cấ p thố ng trị bao giờ cũ ng dà nh độ c quyền về GD và
dù ng GD là m cô ng cụ , phương thứ c truyền bá tư tưở ng, duy trì vị trí XH, củ ng cố nền thố ng trị
và sự bó c lộ t củ a nó đố i vớ i nhâ n dâ n lao độ ng.
- Do đó toà n bộ nền GD từ mụ c đích, nộ i dung, phương phá p GD đến việc tổ chứ c cá c kiểu họ c,
cá c loạ i trườ ng và việc tuyển chọ n ngườ i họ c, ngườ i dạ y…đều nhằ m phụ c vụ cho mụ c đích và
quyền lợ i củ a giai cấ p thố ng trị XH.
- Nền giá o dụ c trong XH có giai cấ p đố i khá ng mang tính chấ t bấ t bình đẳ ng, phả n dâ n chủ rõ
rệt và tính chấ t phá t triển phiến diện trong việc đà o tạ o con ngườ i.
- Nền GD XHCN Việt Nam là nền GD mang tính dâ n chủ , tính nhâ n đạ o sâ u sắ c, hướ ng và o việc
phá t triển toà n diện và hà i hoà nhâ n cá ch củ a mọ i thà nh viên trong XH.
- Nhà trườ ng củ a chú ng ta là cô ng cụ củ a chuyên chính vô sả n theo định hướ ng XHCN, nên
mụ c tiêu chung củ a GD là : nâ ng cao dâ n trí, đà o tạ o nhâ n lự c, bồ i dưỡ ng nhâ n tà i cho đấ t
nướ c.
Tạ o cơ hộ i và điều kiện cho mọ i ngườ i đều đượ c họ c tậ p, đượ c phá t triển toà n diện về nhâ n
cá ch và trở thà nh ngườ i cô ng dâ n, ngườ i lao
độ ng sá ng tạ o, gó p phầ n tích cự c và o sự nghiệp phá t triển đấ t nướ c già u mạ nh

4
Câu 2. Trình bày phân tích các con đường giáo dục. Theo anh/chị con đường nào là con
đường chủ đạo và ngắn nhất giúp người học tránh khỏi những sai lầm, vấp váp?
Trong phạ m vi hoạ t độ ng GD, đó là sự kết hợ p hà i hò a, chặ t chẽ cá c hình thứ c, biện phá p GD
phù hợ p vớ i cá c loạ i hình GD nhằ m thự c hiện có kết quả nhấ t cá c yêu cầ u, cá c nộ i dung GD,
đạ t tớ i mụ c tiêu GD cụ thể.
- Cá c con đườ ng GD thự c chấ t là nhữ ng hoạ t độ ng cơ bả n đượ c tổ chứ c vớ i sự tham gia tự
giá c, tích cự c, sá ng tạ o củ a HS dướ i tá c độ ng chủ đạ o củ a nhà GD, nhằ m hình thà nh và phá t
triển nhâ n cá ch HS theo mụ c đích, nhiệm vụ GD.
Các con đường giáo dục bao gồm:
1. Dạ y họ c
2. Cá c hoạ t độ ng giá o dụ c ngoà i giờ lên lớ p: Hoạ t độ ng lao độ ng; Hoạ t độ ng xã hộ i – chính trị;
Hoạ t độ ng vă n hó a, nghệ thuậ t, thể dụ c thể thao; Hoạ t độ ng vui chơi, tham quan, du lịch;
3. Giá o dụ c thô ng qua hoạ t độ ng tậ p thể
4. Tự giá o dụ c;
1. Dạy học:
- Dạ y họ c đượ c xem là con đườ ng cơ bả n nhấ t, thuậ n lợ i nhấ t và có hiệu quả nhấ t giú p cho thế
hệ trẻ chiếm lĩnh đượ c nộ i dung họ c vấ n, tự rèn luyện để hoà n thiện nhâ n cá ch
- Dạ y họ c là con đườ ng thuậ n lợ i nhấ t giú p HS vớ i tư cá ch là chủ thể nhậ n thứ c chiếm lĩnh
đượ c hệ thố ng tri thứ c khoa họ c, cơ bả n, hiện đạ i, phù hợ p vớ i thự c tiễn về tự nhiên, XH, tư
duy, đồ ng thờ i rèn luyện đượ c hệ thố ng kỹ nă ng và kỹ xả o tương ứ ng.
- Dạ y họ c là con đườ ng cơ bả n hình thà nh và phá t triển ở họ c sinh năng lự c hoạ t độ ng trí tuệ,
đặ c biệt là năng lự c tư duy sá ng tạ o.
- Thô ng qua con đườ ng dạ y họ c, HS khô ng nhữ ng tiếp thu hệ thố ng cá c giá trị mà cò n “gó p
phầ n sá ng tạ o ra hệ thố ng cá c giá trị mớ i”.
- Dạ y họ c là mộ t trong nhữ ng con đườ ng chủ yếu gó p phầ n GD cho HS thế giớ i quan khoa họ c,
nhâ n sinh quan và nhữ ng phẩ m chấ t đạ o đứ c tố t đẹp nó i riêng, phá t triển nhâ n cá ch nó i
chung.
Ví dụ : Họ c sinh tiểu họ c khi họ c Đạ o đứ c sẽ tự ý thứ c đượ c việc mình phả i là m và nhữ ng việc
khô ng nên là m. Điều đó đượ c thể hiện ở việc kính trọ ng ô ng bà cha mẹ, đi thưa về bẩ m, biết
giú p đỡ nhữ ng ngườ i khó khă n hơn mình. Đố i vớ i sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch
ngườ i họ c và sự tiến bộ củ a xã hộ i, dạ y họ c đã cho thấ y sự phá t huy tính giá o dụ c củ a con
đườ ng dạ y họ c
2. Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL)
- HĐGD NGLL là sự tiếp nố i hoạ t độ ng dạ y họ c trên lớ p, là con đườ ng gắ n lý thuyết vớ i thự c
tiễn, tạ o nên sự thố ng nhấ t giữ a nhậ n thứ c và hà nh độ ng củ a họ c sinh.
Các loại hình HĐGD NGLL bao gồm:
• Hoạ t độ ng lao độ ng
• Hoạ t độ ng xã hộ i – chính trị
• Hoạ t độ ng văn hó a, nghệ thuậ t, thể dụ c thể thao

5
 • Hoạ t độ ng vui chơi, tham quan, du lịch
 Hoạt động lao động:
- Lao độ ng là hình thứ c hoạ t độ ng đặ c biệt củ a con ngườ i, lao độ ng tạ o ra sả n phẩ m vậ t chấ t
và tinh thầ n nhằ m thoả mã n nhu cầ u cuộ c số ng củ a con ngườ i và chính trong lao độ ng con
ngườ i cũ ng cả i tạ o cơ bả n bả n thâ n mình…
Hoạ t độ ng lao độ ng đượ c đưa và o nhà trườ ng vớ i tư cá ch là mộ t con đườ ng giá o dụ c có ý
nghĩa vô cù ng quan trọ ng :
+ Lao độ ng là phương tiện hữ u hiệu để phá t triển cá c mặ t giá o dụ c toà n diện củ a nhâ n
cá ch như trí tuệ, đạ o đứ c, thẩ m mỹ, thể chấ t…
+ Hoạ t độ ng lao độ ng đượ c tổ chứ c mộ t cá ch bà i bả n trong nhà trườ ng khô ng nhữ ng giú p
cho HS biết là m mộ t số cô ng việc lao độ ng trướ c mắ t mà cò n chuẩ n bị thiết thự c cho HS về
mặ t tâ m lý cũ ng như cá c phẩ m chấ t và nă ng lự c cầ n thiết khá c để tham gia lao độ ng trong
tương lai.
- Nhữ ng dạ ng hoạ t độ ng lao độ ng cơ bả n củ a HS như: Lao độ ng tự phụ c vụ , lao độ ng sả n
xuấ t ,lao độ ng cô ng ích …
- Mộ t số yêu cầ u cơ bả n khi đưa HS tham gia và o lao độ ng:
+ Lao độ ng phả i mang ý nghĩa giá o dụ c…
+ Đả m bả o tính tậ p thể, tính vừ a sứ c, tính sá ng tạ o củ a hoạ t độ ng lao độ ng.
+ Đả m bả o tính thườ ng xuyên liên tụ c củ a cá c hoạ t độ ng lao độ ng, tă ng dầ n tính phứ c tạ p củ a
hoạ t độ ng lao độ ng theo lứ a tuổ i.
+ Tổ chứ c cho HS tự giá c, tích cự c tham gia và o nhiều hình thứ c lao độ ng khá c nhau, kích
thích tính sá ng tạ o củ a HS trong lao độ ng…
 Hoạt động xã hội – chính trị
- Hoạ t độ ng XH - chính trị là hình thứ c hoạ t độ ng củ a cá nhâ n vớ i cá c mố i quan hệ giao tiếp đa
dạ ng trong cộ ng đồ ng, trong mộ t mô i trườ ng XH nhấ t định.
- Tham gia và o cá c hoạ t độ ng XH, con ngườ i đượ c giao lưu vớ i nhiều cá nhân và tậ p thể khá c
nhau, nhờ đó cá c phẩ m chấ t nhâ n cá ch củ a mỗ i cá nhâ n cà ng phá t triển, đồ ng thờ i cá nhâ n
cũ ng gó p phầ n tham gia phá t triển XH.
- Thô ng qua cá c hoạ t độ ng XH, kiến thứ c củ a HS về con ngườ i, về XH cà ng thêm phong phú và
mở rộ ng, kỹ nă ng giao tiếp, ứ ng xử có vă n hó a vớ i mọ i ngườ i sẽ đa dạ ng, sâ u sắ c và nhuầ n
nhuyễn hơn; trình độ vă n hó a và phẩ m chấ t đạ o đứ c củ a HS đượ c nâ ng cao hơn.
 Hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao
- Hoạ t độ ng vă n hó a, nghệ thuậ t có tá c dụ ng GD rấ t tích cự c đố i vớ i HS. đượ c xem là “mó n ă n
tinh thầ n” khô ng thể thiếu đượ c trong đờ i số ng tậ p thể hà ng ngà y, giú p tinh thầ n họ c sinh
sả ng khoá i hơn, bớ t đượ c nhữ ng că ng thẳ ng trong việc họ c tậ p.
- Hoạ t độ ng này giá o dụ c HS biết cá ch cả m thụ nghệ thuậ t, cả m thụ cá i hay, cá i đẹp củ a con
ngườ i, củ a cuộ c số ng…tạ o nên ở HS nhữ ng xú c cả m thẩ m mỹ, nhữ ng tình cả m đẹp đẽ, phá t
triển tâ m hồ n tự nhiên, trong sá ng.

6
 - Hoạ t độ ng này GD cho HS nhữ ng phẩ m chấ t đạ o đứ c như tình yêu quê hương, đấ t nướ c, yêu
con ngườ i.
- Nộ i dung và hình thứ c hoạ t độ ng văn hoá nghệ thuậ t trong nhà trườ ng rấ t đa dạ ng như há t,
mú a, kể chuyện, ngâ m thơ, tấ u hà i, vẽ, kịch, tạ o hình, biểu diễn thờ i trang…
 Hoạt động vui chơi, tham quan, du lịch:
Vui chơi là mộ t dạ ng hoạ t độ ng có ý nghĩa giá o dụ c quan trọ ng:
- Giú p HS phá t triển nhiều phẩ m chấ t đạ o đứ c như tình thâ n á i, đoà n kết, lò ng trung thứ c, tinh
thầ n cộ ng đồ ng trá ch nhiệm, khắ c phụ c nhữ ng nét xấ u như tính ích kỷ, chơi trộ i, giả dố i…
- Giú p HS có cơ hộ i nâ ng cao hiểu biết về tự nhiên, XH, phá t triển trí thô ng minh, sá ng tạ o,
phá t triển nă ng khiếu...
- Giú p HS phá t triển ó c thẩ m mỹ, cả m thụ cá i đẹp, sá ng tạ o cá i đẹp trongcuộ c số ng.
- Giú p HS thoả i má i dễ chịu, phụ c hồ i sứ c khoẻ sau nhữ ng giờ họ c tậ p, lao độ ng, phá t triển
nhữ ng phẩ m chấ t vậ n độ ng qua nhữ ng trò chơi vậ n độ ng, qua cá c hoạ t độ ng dã ngoạ i, du
lịch...
- Giú p HS hình thà nh và phá t triển cá c kỹ năng hoạ t độ ng: tổ chứ c, điều khiển, thích ứ ng, giao
tiếp, hợ p tá c, kiểm tra, đá nh giá
3. Giáo dục thông qua hoạt động tập thể (sinh hoạt tập thể)

Tổ chứ c cho họ c sinh sinh hoạ t tậ p thể là mộ t hoạ t độ ng giá o dụ c quan trọ ng củ a nhà
trườ ng. Tậ p thể là mộ t tậ p hợ p nhiều cá nhâ n cù ng nhau hoạ t độ ng theo mộ t mụ c đích tố t
đẹp. Hai yếu tố quan trọ ng củ a tậ p thể có ý nghĩa giá o dụ c lớ n là : chế độ sinh hoạ t và dư luậ n
tậ p thể.

- Chế độ sinh hoạ t tậ p thể hợ p lý, vớ i kỷ luậ t nghiêm, hoạ t độ ng có kế hoạ ch, có tổ chứ c và nề
nếp sẽ tạ o thó i quen số ng có văn hoá , hình thà nh ý chí và nghị lự c cho họ c sinh.
- Dư luậ n tậ p thể là nh mạ nh luô n trợ giú p con ngườ i nhậ n thứ c nhữ ng điều tố t đẹp, điều chỉnh
hà nh vi cuộ c số ng có vă n hó a.

Trong hoạ t độ ng tậ p thể, cá c cá nhâ n cù ng nhau hoạ t độ ng, tinh thầ n đoà n kết, tình thâ n
á i, tính hợ p tá c cộ ng đồ ng đượ c hình thà nh. Đó là nhữ ng phẩ m chấ t quan trọ ng củ a nhâ n
cá ch. Trong sinh hoạ t tậ p thể, mộ t mặ t cá c cá nhâ n tá c độ ng lẫ n nhau, mặ t khá c sự tá c độ ng
củ a nhà sư phạ m thô ng qua tậ p thể, đến tậ p thể sẽ tạ o thà nh tá c độ ng tổ ng hợ p có tá c dụ ng
giá o dụ c rấ t lớ n.

Tậ p thể vừ a là mô i trườ ng, vừ a là phương tiện giá o dụ c con ngườ i, tổ chứ c tố t cá c hoạ t
độ ng tậ p thể là con đườ ng giá o dụ c đú ng đắ n.

Muố n vậ y, nhà trườ ng và cá c nhà sư phạ m cầ n :

7
  Xâ y dự ng tố t cá c mố i quan hệ tậ p thể (quan hệ tình cả m, quan hệ chứ c năng, quan hệ
trá ch nhiệm cô ng việc và quan hệ tổ chứ c thể hiện bằ ng nộ i quy, kỷ luậ t tậ p thể).
 Tổ chứ c cá c hoạ t độ ng đa dạ ng trong tậ p thể.
 Xâ y dự ng cá c viễn cả nh trong tương lai cho tậ p thể. Việc xâ y dự ng viễn cả nh xuấ t phá t
từ mụ c tiêu giá o dụ c củ a lớ p, củ a trườ ng từ đó đem lạ i niềm vui, hy vọ ng cho con ngườ i. Nếu
khô ng xá c định mụ c đích cầ n đến trong tương lai, con ngườ i sẽ rơi và o tình trạ ng mấ t phương
hướ ng.
 Xâ y dự ng truyền thố ng tố t đẹp cho tậ p thể, chẳ ng hạ n như : Truyền thố ng họ c tậ p
giỏ i, truyền thố ng lao độ ng, truyền thố ng văn nghệ, thể dụ c thể thao giỏ i; mỗ i loạ i truyền
thố ng đều có ý nghĩa giá o dụ c riêng.
 Xâ y dự ng và hướ ng dẫ n dư luậ n là nh mạ nh. Dư luậ n có sứ c mạ nh điều chỉnh cá c mố i
quan hệ trong tậ p thể. Dư luậ n tậ p thể là nh mạ nh là mộ t nhâ n tố quan trọ ng, có tá c dụ ng lớ n
đến sự phá t triển củ a cá c cá nhâ n và cả tậ p thể.
 Tổ chứ c phong trà o thi đua trong lớ p, trườ ng.

Ngà y nay, yêu cầ u giá o dụ c trong tậ p thể cầ n đượ c tiếp cậ n vớ i nhữ ng yêu cầ u mớ i,
hướ ng hoạ t độ ng củ a tậ p thể và o nhữ ng mụ c tiêu rộ ng lớ n hơn đến tinh thầ n “Giáo dục nhân
văn, vì sự hiểu biết quốc tế”, là m cho con ngườ i khô ng chỉ gắ n vớ i cá c tậ p thể nhỏ bé mà vươn
tớ i cuộ c số ng trên bình diện quố c tế và lợ i ích củ a nhâ n loạ i.

4. Tự giáo dục
- Nhâ n cá ch đượ c hình thà nh và phá t triển bằ ng nhiều con đườ ng trong đó có sự tự giá o dụ c
hay cò n gọ i là tự tu dưỡ ng.
- Tự tu dưỡ ng biểu hiện ý thứ c và tính tích cự c cao củ a cá nhâ n đố i vớ i cuộ c số ng.
- Tự tu dưỡ ng đượ c thự c hiện khi cá nhâ n đã “đạ t tớ i mộ t trình độ phá t triển nhấ t định”, khi
đã tích luỹ đượ c nhữ ng kinh nghiệm số ng, nhữ ng tri thứ c phong phú .
- Tự tu dưỡ ng là kết quả củ a quá trình GD, là sả n phẩ m củ a nhậ n thứ cvà sự tạ o lậ p củ a thó i
quen hà nh vi, là bướ c tiếp theo và quyết định kết quả đạ t đượ c củ a quá trình GD.
- Tự GD bắ t đầ u bằ ng việc: xâ y dự ng cá c mụ c tiêu lý tưở ng cho tương lai, tiếp đó là tìm cá c
biện phá p và quyết tâ m thự c hiện mụ c tiêu đã xá c định, thườ ng xuyên tự kiểm tra cá c kết quả
và phương thứ c thự c hiện, tìm cá c giả i phá p sá ng tạ o mớ i, xá c định mớ i để hoà n thiện bả n
thâ n.
Mỗ i con ngườ i là sả n phẩ m củ a chính mình, tự GD chính là phương phá p tự khẳ ng định.
Tó m lạ i:
- Trong thự c tế GD, cá c con đườ ng GD chính là sự “tích hợ p” giữ a nộ i dung, phương phá p và
hình thứ c GD, hướ ng và o việc thự c hiện tố t
nhấ t mụ c tiêu GD củ a nhà trườ ng.
Thô ng qua cá c hoạ t độ ng dạ y họ c, GD và tự GD, cá c nă ng lự c và cá c phẩ m chấ t nhâ n cá ch củ a
HS đượ c hình thà nh và phá t triển

8
 ngà y cà ng cao.
- Cá c con đườ ng GD khô ng phả i là riêng rẽ, tá ch rờ i  mà là mộ t hệ thố ng gắ n bó , thố ng nhấ t,
bổ sung, hỗ trợ cho nhau.Phố i hợ p tố t cá c con đườ ng GD chính là nguyên tắ c và cũ ng là nghệ
thuậ t giá o dụ c

 Con đường giáo dục quan trọng nhất Dạy học là con đường giáo dục có vị trí, tá c
dụ ng quan trọ ng nhấ t trong toà n bộ cá c hoạ t độ ng giá o dụ c, gó p phầ n thự c hiện mụ c đích và
nhiệm vụ giá o dụ c, đà o tạ o củ a nhà trườ ng. Hiện nay, dạ y họ c luô n hướ ng và o ngườ i họ c, lấ y
hoạ t độ ng củ a giá o viên là m trung tâ m, ngườ i họ c tích cự c, chủ độ ng lĩnh hộ i tri thứ c, kĩ nă ng,
kĩ xả o dướ i vai trò chủ đạ o củ a giá o viên, xem ngườ i họ c vừ a là chủ thể, vừ a là mụ c đích cuố i
cù ng củ a quá trình đó . Tó m lạ i, qua hoạ t độ ng dạ y họ c, họ c sinh đượ c trang bị mộ t khố i lượ ng
lớ n tri thứ c khoa họ c, đượ c tiếp thụ nhữ ng khá i niệm đạ o đứ c, vă n hó a thẩ m mỹ, nhữ ng quy
tắ c, nhữ ng chuẩ n mự c xã hộ i qua cá c mô n họ c. Nhờ họ c tậ p và thự c hà nh theo cá c chương
trình nộ i, ngoạ i khó a mà kỹ nă ng lao độ ng trí ó c và châ n tay đượ c hình thà nh, trí tuệ đượ c mở
mang, nhâ n cá ch đượ c hoà n thiện.

Câu 3. Trinh bày các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách. Theo
anh/chị nhân tố nào có ý nghĩa quyết định đến sự hình thành và phát triển nhân cách. Phân
tích.(khả năng cao)
Nêu khá i niệm nhâ n cá ch: xét dướ i gó c độ GDH, khá i niệm nhâ n cá ch bao gồ m all cá c phẩ m
chấ t và nă ng lự c, cá c giá trị về họ c vấ n về tư tưở ng, đạ o đứ c, nhân văn,… đượ c kết tinh trong
cá i Tà i và cá i Đứ c củ a mỗ i cá nhâ n.
Gồ m 4 yếu tố cơ bả n:
- Yếu tố tự nhiên - sinh họ c
- Yếu tố mô i trườ ng
- Yếu tố giá o dụ c
- Yếu tố hoạ t độ ng cá nhâ n
• Yếu tố tự nhiên - sinh học
- Di truyền là sự tá i tạ o lạ i ở thế hệ sau nhữ ng thuộ c tính sinh họ c giố ng
vớ i thế hệ trướ c.
- Cá c thuộ c tính sinh họ c đượ c di truyền bao gồ m:
+ Cấ u tạ o giả i phẫ u, sinh lý cơ thể
+ Đặ c điểm mà u mắ t, mà u tó c

9
+ Vó c dá ng, thể tạ ng, cá c giá c quan, tư chấ t
+ Mộ t số đặ c điểm củ a hệ thầ n kinh…
- Di truyền tạ o tiền đề vậ t chấ t cho sự phá t triển nhâ n cá ch.
- Cá c đặ c tính cơ thể có ả nh hưở ng đến tố c độ , mứ c độ và tính chấ t củ a việc hình thà nh cá c kỹ
nă ng, kỹ xả o, nă ng lự c củ a cá nhâ n chứ khô ng quyết định sẵ n cho sự phá t triển nhâ n cá ch con
ngườ i.
- Nhữ ng tư chấ t di truyền định hướ ng cho con ngườ i và o cá c lĩnh vự c hoạ t độ ng rộ ng rã i chứ
khô ng và o mộ t lĩnh vự c hoạ t độ ng cụ thể và cũ ng khô ng qui định trướ c năng lự c cụ thể củ a cá
nhâ n
KLSP: Cầ n trá nh 1 số thá i độ ,tư tưở ng như sau:
+ Khô ng quan tâ m đến nhữ ng đặ c điểm , tư chấ t củ a họ c sinh và đò i hỏ i mọ i họ c sinh phả i có
khả nă ng hoà n thà nh nhữ ng nhiệm vụ họ c tậ p như nhau
+Đề cao ả nh hưở ng củ a yếu tố di truyền đến mứ c độ cho nó i chuyện là bẩ m sinh và phủ nhậ n
khả nă ng biến đổ i bả n chấ t con ngườ i.
+Hạ thấ p vai trò củ a GD qua việc tổ chứ c GD theo mứ c độ phá t triển đã bị quy định bở i yếu tố
di truyền
• Yếu tố môi trường
- Mô i trườ ng là hệ thố ng cá c hoà n cả nh bên ngoà i, cá c điều kiện tự nhiên và XH cầ n thiết cho
hoạ t độ ng số ng và phá t triển củ a cá nhâ n.
• Mô i trườ ng gồ m hai loạ i: tự nhiên và xã hộ i
• Vai trò củ a mô i trườ ng tự nhiên:
Bao gồ m cá c đk tự nhiên – sinh thá i phụ c vụ cho họ c tậ p ,lao độ ng ,rèn luyện sứ c khỏ e , vui
chơi , ngỉ ngơi củ a con ngườ i .Nhữ ng điều kiện ấ y quy định đặ c điểm củ a cá c dạ ng ,cá c ngà nh
sx ,đặ c tính nghề nghiệp …qua đó quy định cá c vậ t chấ t vfa tinh thầ n ở mứ c độ nhấ t định . Vì
vậ y tuy khô ng đó ng vai trò chủ đạ o nhưng nó cũ ng gó p phầ n hình thà nh nên nhan cá ch con
ngườ i . VD như nhữ ng ngườ i sinh ra ở vù ng biển thg có xu hướ ng nghề nghiệp muố n trở
thà nh ngư dâ n hoặ c nhữ ng cô ng việc khá c có liên quan đến biển .
• Vai trò củ a mô i trườ ng xã hộ i:
- Mô i trườ ng xã hộ i gồ m có :
+Mô i trườ ng xã hộ i lớ n: Bao gồ m cá c yếu tố : KT, chính trị, vă n hó a, phá p luậ t, nhà nướ c…
+Mô i trườ ng xã hộ i nhỏ : Là nhữ ng yếu tố gắ n liền vớ i đờ i số ng hà ng ngà y như gia đình, nhà
trườ ng, khu dâ n cư…

10
Nếu cá nhâ n khô ng số ng trong mô i trườ ng XH sẽ khô ng hình thà nh phá t triển nhâ n cá ch
ngườ i.
Ví dụ chứ ng minh: Nhữ ng trườ ng hợ p trẻ em bị lưu lạ c trong rừ ng, đượ c thú vậ t nuô i dưỡ ng
nhưng chỉ có thể số ng theo kiểu độ ng vậ t chứ khô ng thể phá t triển nhâ n cá ch, cho dù sau đó
đã đượ c con ngườ i đưa về nuô i dạ y trong mô i trườ ng xã hộ i.
Minh chứ ng là câ u chuyện về 2 em bé Ấ n Độ đượ c tìm thấ y trong hang só i.
- Mô i trườ ng XH lớ n khô ng tá c độ ng trự c tiếp đến cá nhâ n mà tá c độ ng giá n tiếp thô ng qua
mô i trườ ng xã hộ i nhỏ . Mô i trườ ng XH lớ n thườ ng khó thay đổ i, nhưng nếu nó thay đổ i sẽ kéo
theo sự thay đổ i tính chấ t và cá c mố i quan hệ củ a mô i trườ ng XH nhỏ .
- Mô i trườ ng XH nhỏ ả nh hưở ng trự c tiếp, tá c độ ng thườ ng xuyên, mạ nh mẽ đến sự hình
thà nh và phá t triển nhâ n cá ch. Tuy nhiên mô i trườ ng XH nhỏ có thể bị biến đổ i dễ dà ng bở i
sự thay đổ i củ a mô i trườ ng XH lớ n và bở i hoạ t độ ng củ a cá c thà nh viên.
- Đố i vớ i trẻ em, vì chưa tham gia cá c hoạ t độ ng XH, nghề nghiệp nên mô i trườ ng XH nhỏ (gia
đình, nhà trườ ng, nhó m bạ n) có ả nh hưở ng quan trọ ng.
- Đố i vớ i ngườ i trưở ng thà nh, hoạ t độ ng nghề nghiệp tá c độ ng đến cá nhâ n thô ng qua bộ lọ c
cá nhâ n mạ nh hơn tá c độ ng củ a mô i trườ ng nhỏ .
- Ngoà i ra cá nhâ n khô ng chỉ là đố i tượ ng nhậ n sự tá c độ ng củ a mô i trườ ng mà cò n là chủ thể
tham gia biến cả i mô i trườ ng
Như vậ y, mô i trườ ng khô ng hoà n toà n đó ng vai trò quyết định đố i vớ i sự phá t triển nhâ n
cá ch, mứ c độ ả nh hưở ng củ a mô i trườ ng tù y thuộ c và o lậ p trườ ng, quan điểm, thá i độ , xu
hướ ng, nă ng lự c củ a cá nhâ n.
Trong cô ng tá c GD, điều quan trọ ng là giú p cá nhâ n hình thà nh khả nă ng tự GD theo hệ thố ng
định hướ ng giá trị phù hợ p vớ i cá c chuẩ n mự c XH, để họ biết chọ n lự a họ c hỏ i nhữ ng điều
tích cự c và biết loạ i bỏ trá nh nhữ ng điều xấ u, tiêu cự c trong mô i trườ ng số ng.
• Yếu tố giáo dục
- Giá o dụ c là sự dẫ n dắ t củ a thế hệ trướ c đố i vớ i thế hệ sau, mộ t sự dẫ n dắ t theo mụ c đích, có
kế hoạ ch, có phương phá p. Giá o dụ c là con đườ ng ngắ n nhấ t giú p thế hệ trẻ phá t triển bỏ qua
nhữ ng mò mẫ m, vấ p vá p khô ng cầ n thiết trong cuộ c đờ i củ a mộ t con ngườ i.
- Đố i vớ i sự tiến bộ KT-XH, KHKT sự phá t triển con ngườ i và giá o dụ c đượ c coi là yếu tố quan
trọ ng to lớ n. Trên thự c tế, GD là nhâ n tố rấ t cơ bả n để biến đổ i lự c lượ ng sả n xuấ t. Khô ng
phá t triển GD thì khô ng thể thự c hiện đượ c cá ch mạ ng KHKT.
- Là yếu tố rấ t quan trọ ng để gó p phầ n nâ ng cao nă ng suấ t lao độ ng . Giá o dụ c Là nhâ n tố tích
cự c trong việc cả i tạ o, xâ y dự ng, củ ng cố và phá t triển quan hệ sả n xuấ t mớ i
- Giá o dụ c có cá c loạ i:nhà trườ ng , xã hộ i , tự giá o dụ c

11
Nhà trườ ng là cơ quan giá o dụ c chuyên nghiệp:
- Có độ i ngũ cá c nhà sư phạ m đượ c đà o tạ o
- Nộ i dung chương trình đượ c chọ n lọ c
- Phương phá p GD phù hợ p vớ i mọ i lứ a tuổ i
- Có phương tiện kỹ thuậ t phụ c vụ cho GD.
- Mụ c đích GD củ a nhà trườ ng phù hợ p vớ i xu thế phá t triển XH và thờ i đạ i.
- Bằ ng kiến thứ c, PP KH, bằ ng hình thứ c tổ chứ c sư phạ m trong cá c hoạ t độ ng và giao lưu, GD
nhà trườ ng tạ o nên bộ mặ t tâ m lý cá nhâ n phù hợ p vớ i nhữ ng chuẩ n mự c giá trị XH và thờ i
đạ i.
GD gia đình
- Giá o dụ c gia đình đượ c tiến hành trong cả cuộ c đờ i mộ t con ngườ i. Vớ i đặ c điểm chủ yếu là
quan hệ tình yêu, phá p lý, huyết thố ng , đượ c xâ y dự ng trên cơ sở tình cả m bền chặ t có ả nh
hưở ng rấ t lớ n đến sự phá t triển nhâ n cá ch.
- Giá o dụ c xã hộ i vớ i:
+ Thể chế chính trị, phá p luậ t
+ Truyền thố ng vă n hoá , đạ o đứ c…
- GD XH đượ c thự c hiện qua: hệ thố ng tổ chứ c nhà nướ c, hệ thố ng truyền thô ng đạ i chú ng,
qua dư luậ n XH, GD đoà n thể quầ n chú ng…
Tự giá o dụ c là bướ c tiếp theo nhưng quyết định kết quả củ a toà n bộ quá trình giá o dụ c.
- Tự giá o dụ c, tự tu dưỡ ng là hoạ t độ ng có ý thứ c, là giai đoạ n phá t triển cao củ a nhâ n cá ch.
• Yếu tố hoạt động cá nhân
Hoạ t độ ng cá nhâ n:
- Hoạ t độ ng là mố i quan hệ tá c độ ng qua lạ i giữ a con ngườ i (chủ thể) và thế giớ i (khá ch thể)
để tạ o ra sản phẩ m cả về phía thế giớ i, cả về phía con ngườ i.
- Cuộ c số ng củ a con ngườ i là mộ t chuỗ i hoạ t độ ng, bở i lẽ hoạ t độ ng là phương thứ c tồ n tạ i
củ a con ngườ i, là nhâ n tố quyết định trự c tiếp sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch.
- Hoạ t độ ng giú p cá nhâ n trả i nghiệm và thu thậ p vố n số ng để trưở ng thà nh, phá t triển ; thích
nghi đượ c vớ i hoà n cả nh và tự khẳ ng định nhâ n cá ch củ a mình.
- Như vậ y, cá nhâ n là yếu tố trự c tiếp quyết định đố i vớ i sự hình thà nh và phá t triển nhâ n
cá ch. Con ngườ i luô n số ng trong mộ t mô i trườ ng, nhưng mô i trườ ng khô ng quyết định nhâ n
cá ch củ a họ mà chính nhữ ng hoạ t độ ng và cá c mố i quan hệ giao tiếp củ a cá nhâ n trong mô i
trườ ng đó mớ i chi phố i đến đờ i số ng tâ m lý và hình thà nh nhữ ng tính cá ch củ a cá nhâ n.

12
- Sự phá t triển nhân cá ch củ a con ngườ i là toà n bộ sự phá t triển hoà n thiện về thể chấ t và
tinh thầ n, nó bị chi phố i bở i hà ng loạ t nhữ ng yếu tố chủ quan và khá ch quan.
Nhâ n cá ch con ngườ i là tổ hợ p nhữ ng phẩ m chấ t tâ m lý củ a cá nhâ n.
- Sự phá t triển nhân cá ch đượ c thự c hiện dướ i ả nh hưở ng củ a hệ thố ng cá c quan hệ XH mà
con ngườ i số ng, hoạ t độ ng và giao lưu.
Nhân tố nào có ý nghĩa quyết định
Như vậy, trong sự hình thành và phát triển nhân cách, GD là yếu tố giữ vai trò chủ đạo.
Vai trò chủ đạ o củ a GD đượ c thể hiện ở nhữ ng điểm sau:
Giá o dụ c khô ng chỉ vạ ch ra chiều hướ ng cho sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch mà cò n tổ
chứ c, dẫ n dắ t quá trình đó theo chiều hướ ng, mụ c đích xá c định.
- GD có thể mang lạ i nhữ ng tiến bộ mà nhữ ng nhâ n tố khá c như bẩ m sinh - di truyền hoặ c mô i
trườ ng hoà n cả nh khó có thể có đượ c.
- Giá o dụ c có tầ m quan trọ ng đặ c biệt vớ i ngườ i bị khuyết tậ t. Giú p họ khắ c phụ c, bù đắ p lạ i
nhữ ng thiếu hụ t do khuyết tậ t củ a cơ thể, tinh thầ n hoặ c rủ i ro, bệnh tậ t. Giú p con ngườ i hò a
nhậ p và o cuộ c số ng cộ ng đồ ng. Ngoà i ra giú p họ phá t triển trí tuệ như nhữ ng ngườ i bình
thườ ng.
- Mô i trườ ng XH ngoà i nhữ ng ả nh hưở ng tích cự c cò n gâ y ra nhữ ng ả nh hưở ng tiêu cự c, tự
phá t có tá c độ ng xấ u đến con ngườ i. Giá o dụ c có thể lự a chọ n mô i trườ ng tố t, uố n nắn nhữ ng
phẩ m chấ t tâ m lý xấ u củ a con ngườ i là m cho nó phá t triển mộ t cá ch là nh mạ nh hơn.
Đó chính là hiệu quả củ a cô ng tá c GD lạ i đố i vớ i trẻ em hư hoặ c nhữ ng ngườ i phạ m phá p.
- Giá o dụ c là giả i phá p hữ u hiệu nhằ m từ ng bướ c khắ c phụ c vấ n đề “Bù ng nổ dâ n số ”, vì:
+ GD là m cho ngườ i phụ nữ dễ kiếm đượ c việc là m ngoà i cô ng việc ở gia đình do đó họ khô ng
muố n sinh đẻ nhiều lầ n.
+ GD là m tă ng ướ c vọ ng cho con ngườ i đượ c họ c hà nh, cô ng ă n việc là m tố t hơn mà ướ c vọ ng
đó dễ dà ng thự c hiện ở gia đình ít con.
+ Giá o dụ c và việc là m là m thay đổ i địa vị KT-XH củ a phụ nữ , là m cho họ ít bị phụ thuộ c và o
con cá i khi tuổ i già .
+ Giá o dụ c là m cho tuổ i kết hô n muộ n đi, là m giả m bớ t khoả ng thờ i gian sinh đẻ củ a phụ nữ .
 Tó m lạ i:
- Giá o dụ c giữ vai trò chủ đạ o đố i vớ i sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch, nhưng GD khô ng
phả i là yếu tố “vạ n nă ng”,
Giá o dụ c khô ng thể thay thế đượ c cá ch mạ ng xã hộ i.
Để cho giá o dụ c giữ vai trò chủ đạ o, cầ n:

13
 - Có sự kết hợ p chặ t chẽ giữ a GD và tự GD
- Giá o dụ c phả i phù hợ p vớ i phương thứ c sả n xuấ t tiên tiến củ a XH
- Nộ i dung, PP, hình thứ c tổ chứ c GD phả i phù hợ p vớ i đặ c điểm tâ m sinh lý củ a đố i tượ ng GD,
đồ ng thờ i phả i đưa HS và o nhữ ng hoạ t độ ng giao lưu phong phú , đa dạ ng để từ đó hình thà nh
và phá t triển nhâ n cá ch.

Câu 4. Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về sự hình thành và phát triển nhân cách ở câu
thơ: (khả năng cao)

“Hiển, dữ phải đâu là tỉnh sẵn.

Phần nhiều do giáo dục mà nên".

(trích bà i thơ Nử a đêm ).
Sinh thờ i Bá c Hồ kính yêu củ a chú ng ta luô n quan tâ m tớ i cô ng tá c chă m só c, bồ i dưỡ ng,
giá o dụ c. Cù ng vớ i việc nhấn mạ nh đến vấn đề họ c tậ p củ a cá c thế hệ thanh,thiếu niên; Bá c Hồ
cũ ng đặ c biệt chú trọ ng đến việc giá o dụ c đạ o đứ c. Bá c đã từ ng nó i:“Đoà n viên và thanh niên
ta nó i chung là tố t, mọ i việc đều hă ng há i xung phong, khô ng ngạ i khó khă n, có chí tiến thủ .
Đả ng cầ n phả i chă m lo giá o dụ c đạ o đứ c cá ch mạ ng cho họ , đà o tạ o họ thà nh nhữ ng ngườ i
thừ a kế xâ y dự ng chủ nghĩa xã hộ i vừ a “ hồ ng” vừ a “chuyên”. Bồ i dưỡ ng thế hệ cá ch mạ ng
cho đờ i sau là mộ t việc rấ t quan trọ ng và rấ t cầ n thiết”. Cũ ng trong bà i thơ “Nử a đêm” ( Nhậ t
ký trong tù ) Bá c đã khẳ ng định:
“Hiền dữ phả i đâ u là tính sẵ n
Phầ n nhiều do giá o dụ c mà nên”.
Hai câ u thơ đã thể hiện quan điểm củ a Bá cvề sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch củ a
con ngườ i dướ i sự ả nh hưở ng củ a yếu tố di truyền và giá o dụ c. Từ đó , mỗ i chú ng ta cầ n rú t ra
nhữ ng bà i họ c cho bả n thâ n về rèn luyện nhâ n cá ch. Câ u nó i trên chính là sự chiêm nghiệm
củ a Bá c về con ngườ i.
Trướ c hết, Bá c phủ nhậ n quan điểm cho rằ ng, đứ c tính con ngườ i là “tính sẵ n”, là do tiền định.
Hồ Chí Minh phủ định để rồ i đi đến khẳ ng định: khi mớ i sinh ra con ngườ i ta vố n mang bả n
chấ t là tố t nhưng chỉ sau do ả nh hưở ng phầ n nhiều củ a sự giá o dụ c và mô i trườ ngsố ng( vì
bả n chấ t con ngườ i là tổ ng hò a cá c mố i quan hệ xã hộ i) cù ng sự phấ n đấ u, rèn luyện củ a mỗ i
cá nhâ n mà hình thà nh nhữ ng con ngườ i thiện, á c khá c nhau. Như trong câ u nó i củ a ngườ i
xưa trong Tam Tự Kinh: “Nhâ n chi sơ, tính bả n thiện” nghĩa là con ngườ i sinh ra bả n chấ t là
tố t.
Theo Hồ Chí Minh chính sự tá c độ ng, sự giá o dụ c củ a xã hộ i cù ng vớ i khả nă ng và sự
tiếp nhậ n củ a mỗ i cá nhâ n đã là m nên bả n chấ t thiện hay á c củ a mỗ i con ngườ i trong xã hộ i.
Có thể nó i đâ y cũ ng chính là quan điểm cơ bả n củ a Ngườ i về bả n chấ t quá trình xã hộ i hoá cá
nhâ n. Đó là quá trình tương tá c qua lạ i liên tụ c giữ a mộ t bên là xã hộ i và mộ t bên là cá nhâ n.
Ngườ i khô ng hoà n toà n tuyệt đố i hoá vai trò tá c độ ng củ a xã hộ i hay vai trò tiếp nhậ n củ a cá

14
nhâ n trong quá trình này. Điều quan trọ ng tuỳ từ ng điều kiện cụ thể vớ i từ ng cá nhâ n cụ thể
mà vai trò đó đượ c thể hiện ở cá c mứ c độ khá c nhau, thậ m chí mâ u thuẫ n nhau. Khi nó i về sự
tá c độ ng củ a xã hộ i, Ngườ i đặ c biệt nhấ n mạ nh đến vai trò giá o dụ c củ a xã hộ i, nhấ t là vớ i lớ p
ngườ i trẻ. Ngườ i cho rằ ng để mỗ i con ngườ i trở thà nh mộ t ngườ i thiện, mộ t cô ng dâ n tố t, có
ích cho xã hộ i thì sự tá c độ ng củ a xã hộ i, đặ c biệt là quá trình giá o dụ c có mộ t ý nghĩa thậ t to
lớ n.
Nộ i dung hai câ u thơ trên đã thể hiện đầ y đủ nhấ t nhữ ng suy nghĩ củ a Ngườ i về vai trò
củ a di truyền và vai trò giá o dụ c trong quá trình phá t triển nhâ n cá ch. Kẻ hiền, ngườ i dữ trên
đờ i đều khô ng phả i khi sinh ra đã là như thế, mà đó là kết quả trự c tiếp củ a sự giá o dụ c trong
xã hộ i: “Phầ n nhiều do giá o dụ c mà nên”. Quan điểm nà y cũ nghướ ng đến mụ c tiêu: nếu xã hộ i
chú ng ta muố n có nhiều ngườ i hiền tà i, hạ n chế nhữ ng điều á c, thì xã hộ i cầ n quan tâ m đến
việc giá o dụ c, đến việc đà o tạ o thế hệ mai sau.Từ hai câ u thơ này, ta thấ y có mộ t số vấn đề
đượ c thể hiện rõ nét:
-Thứ nhấ t, tá c giả đưa ra vai trò củ a yếu tố di truyền đố i vớ i sự hình thà nh và phá t triển nhâ n
cá ch. Di truyền là sự tá i tạ o lạ i ở trẻ nhữ ng thuộ c tính sinh họ c nhấ t định củ a cha mẹ. Đó là sự
truyền lạ i từ cha mẹ đến con nhữ ng thuộ c tính và nhữ ng đặ c điểm sinh họ c nhấ t định đã đượ c
ghi lạ i trong chương trình củ a hệ thố ng gen. Di truyền đó ng vai trò quan trọ ng là tiền đề vậ t
chấ t tạ o điều kiện cho sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch. Di truyền có liên quan đến việc
hình thà nh cá c nă ng lự c hoạ t độ ng trong cá c lĩnhvự c nhấ t định như kinh tế, khoa họ c, nghệ
thuậ t, thể dụ c thể thao… Di truyền khô ng quy định xu hướ ng phá t triển nhâ n cá ch củ a cá c cá
nhâ n, cũ ng như khô ng giớ i hạ n trìnhđộ phá t triển củ a nhâ n cá ch. Nhưng trong mỗ i cá nhâ n
con ngườ i đều có nhữ ng nă ng lự c tiềm ẩ n. Là m thế nà o để phá t hiện, khơi dậ y và phá t huy
nhữ ng nă ng lự c ấ y? Đó là mộ t trong nhữ ng mụ c đích cao cả củ a giá o dụ c, củ a cá c nhà trườ ng,
cá c nhà giá o, vì con ngườ i và cho con ngườ i .
-Thứ hai, tá c giả nêu bậ t giá o dụ c là yếu tố chủ đạ o trong việc hình thà nh và phá t triển nhâ n
cá ch, bở i giá o dụ c có nhữ ng đặ c điểm và tính chấ t ưu việt củ a nó . Giá o dụ c là quá trình toà n
vẹn hình thà nh nhân cá ch, đượ c tổ chứ c có mụ c đích, có kế hoạ ch, thô ng qua hoạ t độ ng và
quan hệ giữ a nhà giá o dụ c và ngườ i đượ c giá o dụ c nhằ m chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hộ i củ a
loà i ngườ i. Giá o dụ c là quá trình tá c độ ng tớ i thế hệ trẻ về đạ o đứ c, tư tưở ng, hành vi nhằ m
hình thà nh niềm tin, lý tưở ng, độ ng cơ, thá i độ , hà nh vi,thó i quen ứ ng xử đú ng đắ n trong xã
hộ i.
Câ u ca dao :” Con ơi muố n nên thâ n ngườ i , Lắng tai nghe lấ y nhữ ng lờ i mẹ cha .”thêm
mộ t lầ n nữ a khẳ ng định quan điểm đú ng đắ n trên. Đứ a con, mộ t cá thể, muố n có nhâ n cá ch
(nên thâ n ngườ i), nhấ t thiết phả i đượ c hưở ng sự giá o dụ c củ a nhữ ng thế hệ đi trướ c (lắ ng tai
nghe lấ y nhữ ng lờ i mẹ cha). Mẹ cha ở đâ y là đạ i biểu đạ i diện cho nềnvă n minh xã hộ i. Bở i
vậ y, giá o dụ c đượ c xem là yếu tố quan trọ ng nhấ t, có ả nh hưở ng mạ nh mẽ nhấ t và sâ u sắ c
nhấ t. Cũ ng chính vì thế, Sainte Vremod cũ ng đã từ ng nó i:“Nếu đượ c giá o dụ c chu đá o khô ng
con ngườ i nà o khô ng có cá i tố t, cá i tuyệt hả o”. Nhưng sự hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch
là kết quả phố i hợ p, cộ ng hưở ng củ a nhiều nhâ n tố tá c độ ng. Yếu tố giá o dụ c chỉ có thể phá t

15
huy đượ c tá c dụ ng khi có sự hỗ trợ , phố i hợ p vớ i cá c yếu tố khá c. Vì vậ y, giá o dụ c khô ng phả i
là yếu tố vạ n nă ng, là tấ t cả , mà chỉ là “phầ n nhiều”, phầ n chủ đạ o trong cá c yếu tố trên.
Ta biết rằ ng, hoạ t độ ng giá o dụ c có tính ưu việt cao. Tính ưu việt ấ y thể hiện ở chỗ , nó
khô ng nhữ ng khô ng phủ nhậ n mà cò n phá t huy nhữ ng lợ i thế củ a cá c yếu tố bẩ m sinh di
truyền, củ a hoà n cả nh số ng, bù đắ p sự thiếu hụ t và khiếm khuyết củ a cá c yếu tố trên, tạ o điều
kiện cho cá nhâ n thô ng qua cá c hoạ t độ ng giao lưu mà tự rèn luyện và giá o dụ c mình. Tuy
nhiên, dù có tính ưu việt trộ i bậ t, yếu tố giá o dụ c vẫn khô ng thể thay thế đượ c cá c yếu tố
khá c. Bở i thế, ta cà ng thấ y Bá c dù ng chữ “phầ n nhiều” thậ t chính xá c.
Mặ t khá c, quá trình hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch thự c chấ t là sự tá c độ ng qua lạ i
giữ a cá c nhâ n tố bên trong, bên ngoà i, cá c nhân tố khá ch quan và chủ quan. Vì vậ y, cầ n có sự
nỗ lự c, tích cự c, tự giá c, ý thứ c vươn lên tự hoà n thiện mình củ a mỗ i cá nhâ n. Như Edison đã
chỉ ra:“Thiên tà i chỉ có 1/100 là linh cả m cò n 99% là mồ hô i và nướ c mắ t”.Hai câ u thơ tuy
ngắ n gọ n nhưng sú c tích củ a Hồ Chủ Tịch trích“ Nhậ t ký trong tù ” cho đến nay vẫn cò n giữ
nguyên giá trị.
Qua đó , đã là m sáng tỏ về vai trò củ a di truyền và giá o dụ c đố i vớ i sự hình thà nh và phá t triển
nhâ n cá ch con ngườ i. Vớ i tá c độ ng tích cự c củ a mô i trườ ng bên ngoà i trong đó giá o dụ c đó ng
vai trò quan trọ ng khô ng nhỏ trong việc hình thà nh nhâ n cá ch con ngườ i. Nộ i dung hai câ u
thơ cũ ng phá t họ a lên bứ c tranh xã hộ i trong đó có cá i đẹp ngà y cà ng lấ n á t cá i xấ u; riêng con
ngườ i luô n vươn lên, hoà n thiện, chiến thắ ng nhữ ng thó i hư, tậ t xấ u trong chính bả n thâ n
mình để hướ ng đến giá trị “châ n - thiện - mỹ - ích”, gó p phầ n xâ y dự ng mộ t xã hộ i tố t
đẹp ,nhâ n văn hơn.
Từ hai câ u thơ củ a Bá c đã gợ i lên nhiều điều suy nghĩ cho sinh viên sư phạ m chú ng em và
là nhữ ng nhà giá o dụ c trong tương lai. Là mộ t sinh viên sư phạ m, thế hệ trẻ củ a đấ t nướ c,
nhữ ng chủ nhâ n tương lai và o thế kỷ 21 trong xu thế “toà n cầ u hó a” trên tinh thầ n chủ độ ng
hộ i nhậ p kinh tế quố ctế trướ c hết sinh viên chú ng em cầ n phả i ý thứ c đượ c tầ m quan trọ ng
củ a giá o dụ c đố i vớ i tương lai củ a chính bả n thâ n mình và cho toà n xã hộ i. Giá o dụ c định
hướ ng cho nhữ ng tương lai củ a đấ t nướ c nhữ ng hướ ng đi, nhữ ng nhậ n thứ c đú ng đắ n, sá ng
suố t,nhữ ng tri thứ c khoa họ c, xã hộ i,… để từ đó mỗ i sinh viên chú ng em có nhữ ng trang bị cầ n
thiết cho sự nghiệp xây dự ng và phá t triển đấ t nướ c ngà y cà ng già u mạ nh “Non sô ng VN có
trở nên tươi đẹp hay khô ng, dâ n tộ c VN có bướ c tớ i đà i vinh quang để sá nh vai vớ i cá c cườ ng
quố c nă m châ u đượ c hay khô ng, chính là nhờ mộ t phầ n lớ n ở cô nghọ c tậ p củ a cá c em” (Hồ
Chí Minh ). Hơn nữ a, tự bả n thâ n cầ n phả i chă m chỉ họ c tậ p,nâ ng cao ý thứ c tự họ c, vạ ch ra và
thự c hiện nhữ ng kế hoạ ch phá t triển bả n thâ n, khô ng ngừ ng họ c hỏ i và trau dồ i rèn luyện
kiến thứ c chuyên mô n, kĩ nă ng, kĩ xả o, nâ ng caokhả nă ng sá ng tạ o đồ ng thờ i rèn luyện phẩ m
chấ t đạ o đứ c, ý thứ c tổ chứ c kỉ luậ t, kĩnă ng số ng, giú p đỡ bạ n bè cù ng nhau tiến bộ , tích cự c
tham gia cá c hoạ t độ ng xã hộ i nhằ m nâ ng cao khả năng giao tiếp và mở rộ ng cá c mố i quan hệ.
Ngoà i nhữ ng yếu tố trên cò n cầ n phả i rèn luyện sứ c khỏ e để trở thà nh con ngườ i khỏ e
mạ nh, khô ng ngạ i khó khă n có niềm tin hơn và o chính mình và cuộ c số ng. "Mỗ i mộ t ngườ i
dâ n yếu ớ t, tứ c là cả nướ c yếu ớ t, mỗ i mộ t ngườ i dâ n mạ nh khỏ e tứ c là cả nướ c mạ nh khỏ e”.

16
 Nhờ có câ unó i nà y củ a Bá c, bả n thâ n em đã chă m chỉ rèn luyện sứ c khỏ e và khả nă ng nhanh
nhạ yhơn trong trong họ c tậ p và nhậ n thứ c. Nhữ ng điều đó giú p em phá t triển toà n diện, có
đứ c, có tà i, châ n- thiện- mĩ.Và sau nà y khi đã trở thà nh mộ t nhà giá o thì bả n thâ n phả i là tấ m
gương tố t ,xâ y dự ng mộ t mô i trườ ng giá o dụ c cầ n có sự kết hợ p củ a giá o dụ c nhà trườ ng, giá o
dụ c gia đình và giá o dụ c xã hộ i đồ ng thờ i khô ng ngừ ng nâ ng cao khả nă ng, kĩ năng, tiếp cậ n
khoa họ c kĩ thuậ t, rèn luyện phẩ m chấ t mộ t nhà giá o, quan tâ m tớ i họ c sinh để có thểphá t
hiện ra nhữ ng khả năng củ a họ c sinh để từ đó có phương phá p giá o dụ c sao cho hợ p lí, tổ
chứ c cho họ c sinh hoạ t độ ng và giao lưu, tạ o điều kiện để họ c sinh phá t triểnt rong tậ p thể và
cù ng vớ i tậ p thể. Giá o dụ c là hoạ t độ ng suố t đờ i, vì thế trong bà i nó i chuyện tạ i lớ p họ c chính
trị cá c giá o viên cấ p II, cấ p III toà n miền Bắ c thá ng 9 nă m 1958, Bá c đã đưa ra“Vì lợ i ích mườ i
nă m thì phả i trồ ng câ y, vì lợ i ích tră m nă m thì phả i trồ ng ngườ i”. Mỗ i cá nhâ n đều phả i tự rèn
luyện bả n thâ n, họ c tậ p và là m theo tấ m gương đạ o đứ c Hồ Chí Minh để trở thà nh mộ t con
ngườ i phá t triển toà n diện, mộ t cô ng dâ n có ích cho xã hộ i trong cô ng cuộ c xây dự ng và bả o
vệ Tổ quố c.

Câu 5. Trình bày khái quát các giai đoạn hình thành và phát triển nhân cách của học sinh và
từ đó rút ra những nhiệm vụ cơ bản của nhà trường ở các cấp học.( khả năng)
- Giá o dụ c là mộ t quá trình tá c độ ng phù hợ p và o từ ng nhó m ngườ i, và o từ ng cá nhâ n đượ c
phâ n chia theo cá c giai đoạ n lứ a tuổ i.
- Cá c giai đoạ n lứ a tuổ i là nhữ ng chặ ng đườ ng tấ t yếu trong sự phá t triển củ a mỗ i trẻ em bình
thườ ng, có liên quan chặ t chẽ đến số nă m đã số ng, đến sự trưở ng thà nh củ a cá c cơ quan sinh
họ c và chứ c năng củ a chú ng, đến sự tích luỹ kinh nghiệm số ng v.v.
- Mứ c độ phá t triển nhâ n cá ch trong mỗ i giai đoạ n lứ a tuổ i cò n chịu sự chi phố i củ a cá c điều
kiện lịch sử trong từ ng thờ i kì XH khá c nhau.
 Trẻ trướ c tuổ i họ c
- Trẻ đượ c chă m só c, nuô i dưỡ ng tạ i cá c cơ sở GD mầ m non.
- Khi sinh ra, sự giao tiếp củ a trẻ vớ i ngườ i lớ n, đồ vậ t xung quanh có vai trò vô cù ng quan
trọ ng đố i vớ i sự phá t triển củ a trẻ. Chính nhờ sự giao tiếp trự c tiếp nà y, sẽ hình thà nh tình
cả m, thá i độ , nhậ n thứ c về con ngườ i.
- Hoạ t độ ng phả n á nh và vậ n độ ng củ a trẻ đi từ đơn giả n, tự phá t chuyển dầ n sang phứ c tạ p
hơn và có phầ n tự giá c khi trẻ ở tuổ i biết nó i.
- Nhờ sự biết đi, biết nó i mà trẻ ngà y cà ng mở rộ ng phạ m vi tiếp xú c, phá t triển nhậ n thứ c đố i
vớ i thế giớ i xung quanh và hình thà nh “ý thứ c bả n ngã ”.

17
 Trẻ muố n tự lậ p hơn, thể hiện cá c độ ng tá c và hà nh vi theo ý nghĩ riêng củ a mình trong cá c
trò chơi vậ n độ ng cũ ng như trò chơi họ c tậ p.
- Giá o dụ c mầ m non đò i hỏ i PP chă m só c GD trẻ phả i linh hoạ t, mềm dẻo, phù hợ p vớ i đặ c
điểm tâ m sinh lí lứ a tuổ i, đả m bả o câ n đố i giữ a chă m só c và dạ y dỗ .
Phả i chú ý đến chă m só c sứ c khoẻ củ a trẻ như chế độ dinh dưỡ ng, sinh hoạ t hà ng ngà y (ăn,
ngủ , vệ sinh), tạ o mô i trườ ng an toà n, ngă n nắ p, bả o vệ, phò ng chố ng bệnh tậ t.
Phải chú ý dạy dỗ, GD trẻ như tổ chứ c cá c hoạ t độ ng phong phú , đa dạ ng, phù hợ p vớ i lứ a
tuổ i.
- Hoạ t độ ng chủ đạ o củ a trẻ trong nă m đầ u là giao lưu cả m xú c trự c tiếp vớ i ngườ i lớ n, lên 2
tuổ i, 3 tuổ i là trẻ hoạ t độ ng vớ i đồ vậ t.
- Trẻ tuổ i mẫ u giá o hoạ t độ ng vui chơi là hoạ t độ ng chủ đạ o có ả nh hưở ng quyết định đến
nhữ ng đặ c điểm tâ m lí-đạ o đứ c chủ yếu củ a trẻ.
- Gia đình là mô i trườ ng GD đầ u tiên củ a trẻ, cầ n phố i hợ p chặ t chẽ giữ a gia đình và nhà
trườ ng để thố ng nhấ t cá ch chă m só c, nuô i dưỡ ng
 Họ c sinh tiểu họ c
- Lứ a tuổ i họ c sinh tiểu họ c: Từ 6 – 10 tuổ i
- Ở tuổ i nhà trẻ, mẫ u giá o, trẻ chủ yếu chơi để họ c, nay trẻ đượ c đến trườ ng là để họ c tậ p,
đá nh dấ u bướ c ngoặ t quan trọ ng trong cuộ c đờ i củ a mỗ i trẻ em. Từ đâ y trẻ thự c sự bắ t tay
và o việc lĩnh hộ i nhữ ng tinh hoa văn hoá củ a loà i ngườ i, vượ t ra khỏ i phạ m vi kinh nghiệm
cả m tính, trự c tiếp củ a mình.
- Thự c hiện hoạ t độ ng họ c tậ p vớ i yêu cầ u và sự chế ướ c mớ i hết sứ c nghiêm tú c; nhữ ng điều
rấ t khó lạ i khô ng hấ p dẫ n, ít hứ ng thú nhưng vô cù ng cầ n thiết
- Chú ý nghe lờ i thầ y, cô giá o giả ng bà i, phả i họ c thuộ c lò ng số liệu, định nghĩa, quy tắ c, là m
bà i tậ p đầ y đủ , hạ n phả i đi họ c chuyên cầ n, đú ng giờ v.v…
- Từ nhữ ng việc lao độ ng họ c tậ p nghiêm tú c, nỗ lự c đã kích thích mạ nh mẽ chứ c nă ng nhậ n
thứ c củ a cá c giá c quan, đặ c biệt là chứ c nă ng củ a nã o, tạ o điều kiện để:
+ Phá t triển trí tuệ
+ Phá t triển cá c thao tá c tư duy trừ u tượ ng
+ Giú p cá c em hiểu biết sâ u sắ c hơn bả n chấ t củ a sự vậ t, hiện tượ ng, thể hiện tình cả m, thá i
độ , hà nh vi trong giao tiếp đố i vớ i nhữ ng ngườ i gầ n gũ i xung quanh như cha mẹ, ô ng bà , thầ y
cô giá o, ngườ i lớ n và bạ n bè.
- Ở lứ a tuổ i họ c sinh tiểu họ c, do sự phá t triển thể chấ t nên cá c em rấ t hăng há i, ham thích vậ n
độ ng. Tính hiếu độ ng đi kèm vớ i hứ ng thú chưa bền vữ ng, chưa biết điều khiển hoà n toà n
hà nh vi củ a mình nên cá c em thườ ng dễ bị kích độ ng, thiếu kiềm chế, dẫ n đến vô tổ chứ c,
chó ng chá n cô ng việc.

18
 Trong công tác GD cầ n rèn luyện cho cá c em nă ng lự c tậ p trung chú ý, có hứ ng thú bền vữ ng
và o nhữ ng hoạ t độ ng phù hợ p vớ i khả năng để đạ t đượ c nhữ ng kết quả nhấ t định.
Nhà GD cầ n phả i tổ chứ c cá c hoạ t độ ng phong phú , đa dạ ng đưa cá c em và o tậ p thể giú p cho
cá c em hình thà nh nhữ ng cơ sở ban đầ u cho việc phá t triển đú ng đắ n và lâ u dà i về đạ o đứ c,
trí tuệ, thẩ m mĩ, thể chấ t..
 Họ c sinh trung họ c cơ sở
- Lứ a tuổ i họ c sinh THCS: Từ 11-15 tuổ i
- Đặ c trưng nổ i bậ t củ a lứ a tuổ i nà y là sự phá t triển “nhả y vọ t” về thể trạ ng sinh lí liên quan
đến hiện tượ ng dậ y thì, phá t dụ c khiến cho đờ i số ng tâ m lí chuyển biến từ trẻ nhỏ sang ngườ i
lớ n, từ thơ ấ u sang trưở ng thà nh.
Ở tuổ i dậ y thì, tâ m lý chuyển biến, cá c em mong muố n:
+ Khẳ ng định cá c giá trị về phẩ m chấ t, nă ng lự c củ a mình
+ Đượ c tham gia nhữ ng cô ng việc như ngườ i lớ n
+ Đượ c tự lậ p
+ Là m nhữ ng việc có ý nghĩa
- Tấ t cả nhữ ng điều đó tạ o nên nộ i lự c củ a tính tích cự c hoạ t độ ng, đặ c biệt là hoạ t độ ng tậ p
thể trong cá c lĩnh vự c củ a đờ i số ng XH. Đâ y là cơ sở , điều kiện thuậ n lợ i để hình thà nh, phá t
triển xu hướ ng XH trong nhâ n cá ch củ a lứ a tuổ i HS THCS.
- Cầ n lưu ý ở lứ a tuổ i THCS, do sự diễn biến nhanh, khô ng đồ ng đều củ a thờ i kì dậ y thì, phá t
dụ c nên cũ ng dễ dẫ n đến nhữ ng trạ ng thá i tâ m lí thấ t thườ ng, như:
+ Từ e thẹn, nhú t nhá t đến hung hă ng, khoá c lá c.
+ Từ nhiệt tình, hă ng há i đến lạ nh nhạ t, thờ ơ và tính dễ bị kích độ ng.
- Trong XH hiện đại, trẻ có khuynh hướ ng dậ y thì, phá t dụ c sớ m, phá t triển thể lự c. Nếu như bị
cá c luồ ng thô ng tin có tính chấ t tiêu cự c chưa đượ c kiểm soá t tá c độ ng sẽ dễ dẫ n đến nhữ ng
hiện tượ ng “khủ ng hoả ng” tâ m lí trong quá trình họ c tậ p, rèn luyện nhâ n cá ch HS ở lứ a tuổ i vị
thà nh niên này.
- Vì vậ y, nhà trườ ng, gia đình, cá c đoà n thể XH cầ n tổ chứ c đưa cá c em và o cá c hoạ t độ ng
phong phú , đa dạ ng, phù hợ p vớ i nhu cầ u, hứ ng thú  nhằ m phá t huy vai trò chủ độ ng, tính
tích cự c, độ c lậ p, sá ng tạ o và xâ y dự ng cá c mố i quan hệ tố t đẹp có uy tín và danh dự từ trong
gia đình đến nhà trườ ng và ngoà i XH.
 Họ c sinh trung họ c phổ thô ng
- Lứ a tuổ i họ c sinh trung họ c phổ thô ng: 15- 18 tuổ i

19
- Giai đoạ n đầ u củ a tuổ i thanh niên, mộ t số phẩ m chấ t cơ bả n củ a nhâ n cá ch đã đượ c định
hình
- Thể hiện trướ c hết ở sự phá t triển tính độ c lậ p và lò ng khao khá t tự khẳ ng định mình, tự
chịu trá ch nhiệm về cá i “tô i” củ a mình bằ ng khả nă ng tự đá nh giá , quan sá t, phâ n tích, so sá nh
hoạ t độ ng củ a bả n thâ n vớ i hoạ t độ ng củ a bạ n bè và ngườ i lớ n.
- Khi đến tuổ i 18 cá c em HS đã có sự trưở ng thà nh về cả thể chấ t, tinh thầ n và ý thứ c củ a
ngườ i cô ng dâ n, đượ c quyền bầ u cử , ứ ng cử , cũ ng có nghĩa là đượ c XH cô ng nhậ n là mộ t
ngườ i lớ n - ngườ i cô ng dâ n thự c thụ có quyền lợ i và nghĩa vụ đố i vớ i đấ t nướ c  Mọ i hà nh vi,
hoạ t độ ng củ a mình phả i chịu trá ch nhiệm trướ c phá p luậ t.
- Kế thừ a và phá t triển nhữ ng yếu tố củ a nhâ n cá ch đã hình thà nh trong cá c giai đoạ n lứ a tuổ i
trướ c đó , HS THPT cò n thể hiện sự tự ý thứ c về nhu cầ u nhậ n thứ c, rèn luyện, tự đá nh giá cá c
phẩ m chấ t nă ng lự c…trong nhâ n cá ch củ a mình khô ng chỉ theo yêu cầ u hiện tạ i mà cả trong
tương lai.
- Phầ n lớ n cá c em đã thể hiện rõ ý chí, nghị lự c, quyết tâ m để đạ t kết quả cao trong họ c tậ p,
rèn luyện, thự c hiện cuộ c số ng tố t đẹp trong tương lai.
- Cá c em HS THPT có nhu cầ u mạ nh mẽ về tình bạ n và nhó m bạ n phù hợ p hứ ng thú , sở thích
trong họ c tậ p hoặ c trong hoạ t độ ng, tạ o điều kiện cho quan hệ tình yêu nam nữ phá t triển.
- Tình bạ n, tình yêu châ n thà nh, trong sá ng là độ ng lự c thú c đẩ y phá t triển nhữ ng phẩ m chấ t,
nă ng lự c tố t đẹp củ a thanh niên, đồ ng thờ i mở rộ ng mố i quan hệ ứ ng xử thấ m đượ m sâ u sắ c
nhữ ng chuẩ n mự c đạ o đứ c, nhâ n vă n.
- Đố i vớ i HS THPT đâ y là giai đoạ n đầ u củ a tuổ i trưở ng thà nh, cá c yếu tố củ a nhâ n cá ch định
hình chưa thậ t vữ ng bền, chưa đượ c trả i nghiệm nhiều . Do vậ y, ở mộ t số em có hiện tượ ng
bộ t phá t, hiếu thắ ng, chủ quan, manh độ ng… dễ dẫ n đến nhữ ng sai lầ m trong nhậ n thứ c và
hà nh độ ng và sự đá nh giá .
- Công tác GD cầ n tổ chứ c cuộ c số ng họ c tậ p, lao độ ng, hoạ t độ ng XH trong cá c tậ p thể đoà n
kết, việc phố i hợ p GD gia đình-nhà trườ ng-XH có tá c dụ ng vô cù ng lớ n lao trong việc ngă n
chặ n và cả i tạ o đượ c nhữ ng sai lầ m trong nhậ n thứ c, hà nh vi và thá i độ củ a HS.
- Lứ a tuổ i HS THPT là lứ a tuổ i rấ t sô i nổ i, ham thích hoạ t độ ng, nhiều mơ ướ c, vì thế, nhà
trườ ng, cá c bậ c cha mẹ, cá c đoà n thể cầ n quan tâ m đú ng mứ c, giú p đỡ cá c em có định hướ ng
đú ng đắ n, phù hợ p trong cá c vấn đề quan trọ ng như:
- Chọ n nghề
- Quan điểm tình yêu, hô n nhâ n gia đình
- Nghĩa vụ đố i vớ i XH củ a mộ t ngườ i cô ng dâ n châ n chính.

20
 - Trong quá trình GD thế hệ trẻ cầ n có sự hiểu biết sâ u sắ c vai trò củ a di truyền bẩ m sinh, mô i
trườ ng, củ a GD và hoạ t độ ng củ a cá nhâ n, cũ ng như cá c đặ c điểm phá t triển tâ m - sinh lí HS
nó i chung, đặ c điểm phá t triển tâ m - sinh lí ở từ ng lứ a tuổ i HS nó i riêng
- Nắ m vữ ng cá c vấn đề trên để tổ chứ c tố t cá c hoạ t độ ng GD ở mọ i hình thứ c nhằ m nâ ng cao
kết quả hình thà nh và phá t triển nhâ n cá ch HS theo yêu cầ u cuộ c số ng và mụ c tiêu GD XH.

Câu 6. Phân tích nguyên lí của giáo dục Việt Nam. Theo anh/chỉ nguyên lý giáo dục Việt Nam
có những đặc điểm nào? Làm rõ
- Theo nghĩa thô ng thườ ng, nguyên lí là nhữ ng luậ n điểm chung nhấ t, có tính quy luậ t củ a
mộ t lí thuyết khoa họ c, có vai trò chỉ đạ o hoạ t độ ng thự c tiễn trong lĩnh vự c đó .
- Ngườ i ta vẫ n thườ ng nó i: nguyên lí vậ n hà nh hệ thố ng thiết bị, nguyên lí tổ chứ c xã hộ i,
nguyên lí giá o dụ c... đó là nhữ ng luậ n điểm chung tính quy luậ t củ a lí thuyết cơ họ c, lí thuyết
xã hộ i họ c hay lí thuyết GD.
Khi nắ m vữ ng cá c nguyên lí đó ta sẽ tổ chứ c nhữ ng việc thự c tế mộ t cá ch thuậ n lợ i và có
hiệu quả .
- Như vậ y, nguyên lí GD là nhữ ng luậ n điểm chung nhấ t củ a lí thuyết GD, có tính quy luậ t,
đượ c khá i quá t trên cá c că n cứ khoa họ c và thự c tiễn GD, có vai trò định hướ ng, chỉ đạ o cá c hoạ t
độ ng GD trong nhà trườ ng.
- Như đã phâ n tích về quan hệ giữ a mụ c đích và mụ c tiêu GD, trong tiếng Việt cò n có hai khá i
niệm: nguyên lí GD và nguyên tắ c GD có nộ i dung rấ t gầ n vớ i nhau, gâ y khô ng ít nhữ ng khó
khă n trong quá trình sử dụ ng, do vậ y chú ng cầ n đượ c phâ n biệt là m rõ ý nghĩa.
 Nguyên tắ c giá o dụ c:
- Nguyên tắ c GD là nhữ ng luậ n điểm cơ bả n củ a Lí luậ n giá o dụ c (GD nghĩa hẹp), có giá trị chỉ
dẫ n cá c hoạ t độ ng GD, hình thà nh phẩ m chấ t nhâ n cá ch, đạ o đứ c cho HS
VD: Tương tự như nguyên tắ c dạ y họ c là nhữ ng luậ n điểm cơ bả n củ a Lí luậ n dạ y họ c, có giá
trị chỉ dẫ n quá trình dạ y họ c, giú p HS nắ m vữ ng tri thứ c và hình thà nh kĩ năng theo chương
trình dạ y họ c.
- Nguyên lí giá o dụ c là nhữ ng luậ n điểm khá i quá t mang tầ m tư tưở ng và có tính quy luậ t củ a
quá trình GD, chỉ dẫ n toà n bộ hệ thố ng GD và quá trình sư phạ m tổ ng thể, trong đó có quá
trình GD và quá trình DH (là nhữ ng bộ phậ n cấ u thà nh).
Như vậ y, quan hệ giữ a nguyên lí GD và nguyên tắ c GD là quan hệ giữ a “chiến lượ c” và
“chiến thuậ t” , giữ a cá i chung và cá i riêng, mố i quan hệ nà y cầ n đượ c lưu ý khi tổ chứ c quá
trình sư phạ m tổ ng thể và quá trình bộ phậ n.
 Nguyên lí giáo dục có đặc điểm sau đây:
- Nguyên lí GD là mộ t tư tưở ng GD đượ c khá i quá t từ bả n chấ t củ a GD như là mộ t hiện tượ ng
XH và bị chi phố i bở i cá c quy luậ t xã hộ i.
- Nguyên lí GD đượ c đú c kết từ quy luậ t về cá c mố i quan hệ biện chứ ng giữ a giá o dụ c vớ i KT,
vă n hó a, KH... giữ a thượ ng tầ ng kiến trú c vớ i hạ tầ ng cơ sở XH.

21
- Giá o dụ c là mộ t bộ phậ n củ a hoạ t độ ng XH, trình độ XH quy định trình độ GD. GD và XH
gắ n kết chặ t chẽ vớ i nhau.
- Nguyên lí GD đượ c khá i quá t từ bả n chấ t củ a quá trình DH, trong đó họ c tậ p bao gồ m:
+ Hoạ t độ ng “nhậ n thứ c” và hoạ t độ ng “thự c hà nh” củ a HS
+ Việc giả ng dạ y củ a GV là quá trình tổ chứ c cá c hoạ t độ ng mộ t cá ch có ý thứ c.
 Quá trình dạ y họ c phả i gắ n lí thuyết vớ i thự c hà nh như mộ t tấ t yếu.
- Nguyên lí GD đượ c rú t ra từ bả n chấ t củ a quá trình GD - quá trình tổ chứ c cuộ c số ng, hoạ t
độ ng và giao lưu cho HS nhằ m hình thà nh cho họ ý thứ c, thá i độ và hà nh vi trong sự phố i hợ p
hợ p lí củ a cá c lự c lượ ng GD: Gia đình, Nhà trườ ng ,Xã hộ i
- GD là mộ t hoạ t độ ng có mụ c đích, mụ c đích GD có tính lịch sử và thờ i đạ i.
Nguyên lí GD chính là mộ t tư tưở ng GD đượ c rú t ra từ mụ c đích GD và trở thà nh phương
thứ c để thự c thi mụ c đích GD. Nguyên lí GD đượ c rú t ra từ nhữ ng kinh nghiệm GD tiên tiến,
củ a cá c nhà trườ ng qua nhiều thờ i đạ i, là m cho GD đạ t tớ i chấ t lượ ng và hiệu quả .
Nộ i dung nguyên lí giá o dụ c:
Nộ i dung củ a nguyên lí nà y gồ m 4 điểm quan trọ ng cầ n lưu ý:
- Họ c đi đô i vớ i hà nh.
- Giá o dụ c kết hợ p vớ i lao độ ng sả n xuấ t.
- Lí luậ n gắ n liền vớ i thự c tiễn.
- Giá o dụ c nhà trườ ng kết hợ p vớ i GD gia đình và GD XH.
Trong đó :
- Học đi đôi với hành là mộ t tư tưở ng GD vừ a truyền thố ng vừ a hiện đạ i, vừ a có tính KH vừ a
có giá trị thự c tiễn. Bả n chấ t củ a tư tưở ng nà y như sau:
+ HS đến trườ ng để họ c tậ p (họ c và hà nh).
+ Họ c là quá trình nhậ n thứ c châ n lí khoa họ c.
+ Hà nh là luyện tậ p để hình thà nh cá c kĩ nă ng lao độ ng và hoạ t độ ng XH, biến kiến thứ c đã
tiếp thu đượ c thà nh nă ng lự c hoạ t độ ng củ a từ ng cá nhâ n.
Từ nhữ ng vấn đề trên ta thấ y:
- Mụ c đích GD củ a mọ i thờ i đạ i khô ng chỉ là giú p HS nắ m vữ ng kiến thứ c mà cò n biết á p dụ ng
kiến thứ c và o thự c tiễn, hình thà nh kĩ năng, kĩ xả o hoạ t độ ng.
- Họ c đi đô i vớ i hà nh là mộ t phương phá p họ c tậ p có hiệu quả , bở i vì họ c đi đô i vớ i hà nh (vừ a
họ c, vừ a là m) hỗ trợ cho nhau rấ t nhiều trong quá trình họ c tậ p.
- Trong quá trình họ c tậ p nếu biết vậ n dụ ng kiến thứ c đã họ c để thự c hà nh sẽ là m tă ng hiệu
quả nhậ n thứ c, là m giả m lí thuyết “suô ng” và lú c đó thự c hà nh khô ng phả i “mò mẫ m” mà
đượ c dự a trên mộ t cơ sở lí thuyết khoa họ c vữ ng chắ c. Kết quả là kiến thứ c trở nên sâ u sắ c và
hà nh độ ng trở nên sá ng tạ o, tinh thô ng.
- Trong họ c tậ p cầ n sử dụ ng nhiều mứ c độ thự c hà nh và phả i gắ n vớ i nộ i dung cá c mô n họ c,
vớ i quy trình và mụ c tiêu ĐT.
- Cá c trườ ng phổ thô ng có hệ thố ng cá c “bà i tậ p thự c hà nh mô n họ c” có cá c giờ thự c hành, thí
nghiệm trong cá c phò ng thí nghiệm, cá c vườ n thí nghiệm.

22
- Cá c trườ ng dạ y nghề có xưở ng thự c hà nh chuyên mô n...
- Cá c trườ ng ĐH có cá c hoạ t độ ng thự c hà nh NCKH...
Giáo dục kết hợp với LĐ SX là tư tưở ng GD củ a nhà trườ ng hiện đạ i, ta có thể nhậ n thấ y như
sau:
- GD lao độ ng là mộ t nộ i dung củ a GD toà n diện, HS hô m nay là nhữ ng ngườ i lao độ ng trong
tương lai . Vì vậ y nhà trườ ng phả i chuẩ n bị cho cá c em cả tâ m lí, ý thứ c, kiến thứ c và kĩ nă ng
sẵ n sà ng bướ c và o cuộ c số ng lao độ ng.
Giá o dụ c kết hợ p vớ i LĐ SX là tư tưở ng GD củ a nhà trườ ng hiện đạ i, ta có thể nhậ n thấ y như
sau:
- Cá c trườ ng phổ thô ng kết hợ p GD vớ i LĐ SX thô ng qua cá c mô n họ c như:
+ Thủ cô ng
+ GD hướ ng nghiệp và dạ y nghề và o chương trình DH.
- Cá c trườ ng dạ y nghề, GD chuyên nghiệp CĐ và ĐH có mộ t hệ thố ng cá c mô n họ c nghiệp vụ ,
kĩ thuậ t sả n xuấ t.
Mộ t nguyên tắ c GD quan trọ ng cho HS trong mọ i thờ i đạ i là :
+ GD trong LĐ và bằ ng LĐ. LĐ sả n xuấ t vừ a là mô i trườ ng vừ a là phương tiện GD con ngườ i.
+ Mọ i phẩ m chấ t nhâ n cá ch đượ c hình thà nh trong lao độ ng và trong hoạ t độ ng XH. Do vậ y,
tuỳ theo trình độ lứ a tuổ i và ngà nh nghề ĐT mà cá c nhà trườ ng vậ n dụ ng tư tưở ng nà y mộ t
cá ch sá ng tạ o để GD có hiệu quả .
+ Gia đình và nhà trườ ng tổ chứ c cho HS LĐ tự phụ c vụ và tham gia LĐ cô ng ích XH để GD ý
thứ c và kĩ năng lao độ ng cho HS.
+ Mụ c đích ĐT củ a cá c trườ ng dạ y nghề, THCN là tạ o nguồ n nhâ n lự c cho cá c lĩnh vự c củ a nền
kinh tế quố c dâ n. Nguồ n nhâ n lự c này sẽ đạ t tớ i chấ t lượ ng cao khi quá trình ĐT đượ c gắ n
chặ t vớ i thự c tiễn LĐ SX trong cá c ngà nh nghề cụ thể.
+ Cá c trườ ng dạ y nghề, cá c trườ ng THCN và ĐH thườ ng xuyên đưa SV tớ i cá c nhà má y, xí
nghiệp để thự c tậ p sả n xuấ t, đó chính là phương thứ c tổ chứ c dạ y họ c trong LĐ và họ c bằ ng
lao độ ng.
- Lí luận gắn liền với thực tiễn đó là mộ t yêu cầ u quan trọ ng đố i vớ i quá trình GD&ĐT trong
nhà trườ ng Việt Nam:
+ Chú ng ta đều biết, nhà trườ ng là mộ t bộ phậ n củ a XH, GD nhà trườ ng là mộ t bộ phậ n củ a GD
XH.
+ Mụ c đích GD nhà trườ ng phụ c vụ cho sự phá t triển củ a XH. Nộ i dung GD nhà trườ ng phả i
phả n á nh nhữ ng gì đang diễn biến trong thự c tiễn XH.
+ Trong khi giả ng dạ y lí luậ n, GV thườ ng xuyên liên hệ vớ i thự c tiễn sinh độ ng củ a cuộ c số ng,
đâ y là nhữ ng minh hoạ vô cù ng quan trọ ng giú p cho HS nắ m vữ ng lí luậ n và hiểu rõ thự c tiễn.
+ Họ c tậ p có liên hệ vớ i thự c tiễn là m cho lí luậ n khô ng cò n khô khan, khó tiếp thu mà trở nên
sinh độ ng và ngượ c lạ i, cá c sự kiện, hiện tượ ng thự c tiễn đượ c phâ n tích, đượ c soi sá ng bằ ng
nhữ ng lí luậ n khoa họ c vữ ng chắ c.

23
+ Như vậ y, GD lí luậ n gắ n liền vớ i thự c tiễn cuộ c số ng, nộ i dung đà o tạ o trong nhà trườ ng
phả n á nh nhữ ng diễn biến củ a cuộ c số ng, từ đó là m tă ng chấ t lượ ng và hiệu quả củ a quá trình
đà o tạ o.
- Giáo dục nhà trường kết hợp với GD gia đình và GD xã hội:
+ Bả n chấ t con ngườ i là tổ ng hoà cá c mố i quan hệ xã hộ i. Con ngườ i số ng khô ng đơn độ c mà
luô n có gia đình, bè bạ n và cả cộ ng đồ ng xã hộ i.
+ Trong sự phá t triển cá nhân, con ngườ i bị rấ t nhiều yếu tố tá c độ ng và do vậ y quá trình GD
sẽ đạ t đượ c hiệu quả nếu ta biết phố i hợ p giữ a cá c lự c lượ ng GD.
+ GD là quá trình có nhiều lự c lượ ng tham gia, có 3 lự c lượ ng quan trọ ng nhấ t: gia đình, nhà
trườ ng, cá c đoà n thể xã hộ i. 3 lự c lượ ng GD này đều có chung mộ t mụ c đích là hình thà nh
nhâ n cá ch cho thế hệ trẻ.
+ Để tiến hà nh GD, cá c lự c lượ ng GD phả i thố ng nhấ t về mụ c đích, yêu cầ u, nộ i dung, PP GD,
mọ i sự GD phâ n tá n, khô ng đồ ng bộ , theo cá c khuynh hướ ng khá c nhau đều có thể phá vỡ sự
toà n vẹn củ a quá trình GD.
+ Gia đình là nơi sinh ra, nuô i dưỡ ng và GD trẻ em. GD gia đình dự a trên tình cả m huyết
thố ng, cá c thà nh viên gắ n bó vớ i nhau trong suố t cuộ c đờ i và như vậ y GD gia đình trở nên bền
vữ ng nhấ t.
+ Gia đình số ng có nền nếp, có truyền thố ng gọ i là gia phong. Gia đình hoà thuậ n, cha mẹ
gương mẫ u, lao độ ng sá ng tạ o, có PP GD tố t, đó là gia đình có vă n hoá .
Nhiều cô ng trình nghiên cứ u đã khẳ ng định GD gia đình có ả nh hưở ng rấ t lớ n đố i vớ i thế hệ
trẻ.
+ Giá o dụ c XH là GD trong mô i trườ ng nơi trẻ em sinh số ng.
+ Mỗ i địa phương có trình độ phá t triển đặ c thù , có truyền thố ng và bả n sắ c vă n hoá riêng.
Địa phương có phong trà o hiếu họ c, có nhiều ngườ i thà nh đạ t, có bạ n bè tố t là mô i trườ ng
ả nh hưở ng tích cự c đến sự phá t triển củ a trẻ em.
+ Giá o dụ c XH cò n bao hà m cả GD củ a cá c đoà n thể: Sao Nhi đồ ng, Độ i thiếu niên, Đoà n thanh
niên CSHCM, Hộ i SV là cá c tổ chứ c quầ n
chú ng có tổ chứ c, có tô n chỉ mụ c đích phù hợ p vớ i mụ c đích GD củ a nhà nướ c và nhà trườ ng.
Hoạ t độ ng củ a cá c đoà n thể phù hợ p vớ i đặ c điểm tâ m, sinh lí lứ a
+ Trong quá trình giá o dụ c phả i lấ y nhà trườ ng là m trung tâ m.
+ Giá o dụ c nhà trườ ng có mụ c đích và nộ i dung GD toà n diện, dự a trên cá c cơ sở khoa họ c và
thự c tiễn, có kế hoạ ch vớ i đầ y đủ cá c PT đó ng vai trò chủ đạ o trong toà n bộ quá trình GD trẻ
em.
+ Mố i liên hệ giữ a nhà trườ ng, gia đình, vớ i cá c tổ chứ c XH và cá c cơ quan kinh tế, văn hoá
đó ng ở địa phương cà ng chặ t chẽ, cà ng đem lạ i nhữ ng thà nh cô ng cho GD.
Trong đó nhà trườ ng phả i chịu trá ch nhiệm chính trong sự phố i hợ p vớ i tấ t cả cá c lự c lượ ng
giá o dụ c.

24
Câu 7, Phân tích các đặc điểm lao động của nhà giáo? Phương hướng phấn đấu trở thành nhà
giáo trong tương lai của bản thân? Liên hệ thực tiễn.( khả năng cao)
Đặc điểm lao động sư phạm
Nhà giá o là ngườ i giả ng dạ y ở cơ sở GD mầ m non, GD phổ thô ng, cơ sở GD khá c, giả ng dạ y
trình độ sơ cấ p, trung cấ p gọ i là giá o viên; nhà giá o giả ng dạ y từ trình độ cao đẳ ng trở lên gọ i
là giả ng viên. Nhà giá o có vai trò quyết định trong việc bả o đả m chấ t lượ ng GD, có vị thế quan
trọ ng trong XH, đượ c XH tô n vinh.
Đượ c thể hiện qua mộ t số nộ i dung như sau:
- Mụ c đích lao độ ng
- Đố i tượ ng lao độ ng
- Cô ng cụ lao độ ng
- Tính chấ t củ a lao độ ng sư phạ m
- Thờ i gian/khô ng gian củ a lao độ ng sư phạ m
- Sả n phẩ m củ a lao độ ng sư phạ m
Mụ c đích củ a lao độ ng sư phạ m
- Mụ c đích lao độ ng sư phạ m là giú p họ c sinh tiếp thu và chuyển hoá nền văn hoá nhâ n loạ i
thà nh phẩ m chấ t và nă ng lự c củ a bả n thâ n. Nhà trườ ng thô ng qua dạ y kiến thứ c khoa họ c để
giú p họ c sinh trở thà nh nhữ ng cô ng dâ n có ý thứ c, có khả nă ng lao độ ng sáng tạ o, đem lạ i
hạ nh phú c cho cá nhâ n và phồ n vinh cho đấ t nướ c
Đố i tượ ng củ a lao độ ng sư phạ m
- Ứ ng vớ i mụ c đích nêu trên, nghề dạ y họ c có đố i tượ ng tá c độ ng là con ngườ i (chủ yếu là thế
hệ trẻ) mang trong mình nhữ ng nhâ n cá ch xá c định tồ n tạ i và phá t triển như là mộ t thự c thể
XH, có ý thứ c chủ độ ng tiếp thu sự GD. Vớ i mộ t đố i tượ ng như vậ y, kết quả lao độ ng nghề
nghiệp củ a ngườ i giá o viên khô ng chỉ phụ thuộ c và o đặ c điểm nhân cá ch củ a HS, và o thá i độ
tiếp nhậ n sự GD củ a họ và quan hệ củ a họ vớ i giá o viên.
- Việc hiểu biết đố i tượ ng GD củ a mình cà ng cụ thể, toà n diện bao nhiêu thì hiệu quả lao độ ng
sư phạ m cà ng có cơ sở vữ ng chắ c bấ y nhiêu.
- Đố i tượ ng lao độ ng sư phạ m là con ngườ i, mộ t thế giớ i thu nhỏ . Ngườ i họ c khô ng chỉ là đố i
tượ ng chịu sự tá c độ ng GD mà là nhữ ng chủ thể có ý thứ c, có nhữ ng nét đặ c thù về trí tuệ, về
tâ m lí, tình cả m và đang phá t triển theo quy luậ t tâ m lí lứ a tuổ i. Họ c sinh tiếp thu có chọ n lọ c
từ nhữ ng tá c độ ng GD và có nhữ ng tá c độ ng trở lạ i mô i trườ ng GD...
Cô ng cụ lao độ ng củ a lao độ ng sư phạ m

25
- Vớ i đố i tượ ng lao độ ng đặ c biệt là nhữ ng con ngườ i, là m chú ng ta phả i tìm ra đượ c nhữ ng
cô ng cụ đặ c biệt tương ứ ng nhằ m tá c độ ng hữ u hiệu tớ i đố i tượ ng, đó là :
+ Hệ thố ng tri thứ c mà GV sẽ truyền đạ t cho HS.
+ Hệ thố ng cá c dạ ng hoạ t độ ng đượ c tổ chứ c theo nhữ ng mụ c đích sư phạ m nhấ t định.
+ Nhữ ng phương tiện, thiết bị vậ t chấ t và kĩ thuậ t phụ c vụ cho DH và GD.
+ Nhâ n cá ch củ a chính bả n thâ n ngườ i giá o viên. + Tậ p thể họ c sinh và tổ chứ c xã hộ i.
- Có thể nó i rằ ng: nếu trong lĩnh vự c sả n xuấ t vậ t chấ t, cô ng cụ lao độ ng là nhữ ng đồ vậ t cụ
thể mà ngườ i lao độ ng sử dụ ng chú ng tá c độ ng lên đố i tượ ng lao độ ng củ a mình, thì trong
nghề dạ y họ c, phầ n lớ n cô ng cụ lao độ ng củ a ngườ i giá o viên lạ i chính là nhữ ng thà nh phầ n
gắ n bó hữ u cơ vớ i chính bả n thâ n họ (trữ lượ ng tri thứ c, năng lự c thiết kế, tổ chứ c, nhâ n cá ch
củ a chính mình…).
Sả n phẩ m củ a lao độ ng sư phạ m
- Sả n phẩ m chính củ a nghề dạ y họ c là nhâ n cá ch trong nhữ ng con ngườ i chuẩ n bị đi và o cuộ c
số ng theo nhữ ng chuẩ n mự c đã định (mụ c đích GD). Đó chính là nhữ ng con ngườ i có sự biến
đổ i về chấ t so vớ i thờ i điểm xuấ t xứ củ a họ i xét về mặ t nhâ n cá ch.
- Vớ i sả n phẩ m quý giá nà y, theo quan điểm kinh tế, đâ y là mộ t dạ ng lao độ ng sản xuấ t đặ c
thù - lao độ ng sả n xuấ t phi vậ t chấ t.
Thờ i gian và khô ng gian lao độ ng sư phạ m
- Thờ i gian lao độ ng củ a ngườ i GV đượ c chia thà nh hai bộ phậ n:
+ Bộ phậ n theo quy chế củ a nhà nướ c (số giờ lên lớ p, số giờ là m cô ng tá c chủ nhiệm v.v…)
+ Bộ phậ n thờ i gian ngoà i giờ hà nh chính (thă m hỏ i gia đình HS, liên hệ vớ i cá c tổ chứ c XH, tổ
chứ c tiến hà nh cá c cô ng tá c ngoạ i khó a cho HS).
- Về khô ng gian, lao độ ng sư phạ m đượ c thự c hiện trong phạ m vi chủ yếu là khuô n viên
trườ ng họ c (lớ p họ c, sân trườ ng, thư viện v.v…) và có sự xen kẽ việc triển khai cá c cô ng việc
trong mô i trườ ng XH (là m việc vớ i cá c tổ chứ c chính quyền, cơ sở sả n xuấ t, gia đình HS v.v…).
Hệ thố ng nhữ ng kỹ nă ng đả m bả o cho hoạ t độ ng GD củ a ngườ i giá o viên đạ t hiệu quả
- Nhó m kỹ nă ng thiết kế: Nhó m kỹ nă ng nà y giú p cho GV nhìn thấ y trướ c cô ng việc mình sẽ
là m và sẽ đạ t tớ i, đó là : nộ i dung, hình thứ c, phương phá p tiến hà nh cá c dạ ng hoạ t độ ng GD
củ a mình và củ a HS, dự toá n nhữ ng gì sẽ xả y ra trong quá trình GD và cá c phương thứ c, biện
phá p khắ c phụ c nhữ ng khuyết tậ t đó .
- Nhó m kỹ nă ng tổ chứ c: giú p cho ngườ i GV điều phố i cá c lự c lượ ng giá o dụ c nhằ m thự c hiện
nộ i dung “thiết kế” đã vạ ch ra.

26
- Nhó m kỹ năng giao tiếp: Giú p GV biết cá ch nhậ p mình và o đố i tượ ng GD cũ ng như có đượ c
mố i dâ y liên hệ mậ t thiết vớ i cá c tổ chứ c và lự c lượ ng XH có liên quan tớ i quá trình GD.
- Nhó m kỹ nă ng nhậ n thứ c: Giú p GV biết tự mình đá nh giá đượ c tiến trình và kết quả hoạ t
độ ng GD củ a bả n thâ n và đồ ng nghiệp, đặ c biệt là củ a HS để khô ng ngừ ng hoà n thiện, điều
chỉnh tá c độ ng sư phạ m cho phù hợ p vớ i quy luậ t GD.
- Hệ thố ng nhữ ng kỹ năng chuyên biệt , bao gồ m nhữ ng nhó m kỹ năng sau đâ y:
Nhó m kỹ nă ng giả ng dạ y bao gồ m:
+Kỹ nă ng lự a chọ n nộ i dung phương phá p, hình thứ c tổ chứ c dạ y họ c;
+ Kỹ nă ng xá c định cá c bướ c lý luậ n dạ y họ c cụ thể (cấ u trú c bà i giả ng) và cá c thà nh phầ n có
liên quan tớ i mỗ i bướ c (mụ c đích, nhiệm vụ …)
+ Kỹ nă ng soạ n giả ng bà i lên lớ p
+ Kỹ năng tổ chứ c cá c dạ ng hoạ t độ ng họ c tậ p cá nhâ n và tậ p thể củ a HS;
+ Kỹ nă ng phá t hiện và bồ i dưỡ ng HS giỏ i cũ ng như họ c sinh cá biệt
+ Kỹ năng sử dụ ng phương tiện kĩ thuậ t và đồ dù ng dạ y họ c
+ Kỹ năng phâ n tích, đá nh giá , rú t kinh nghiệm cá c dạ ng hoạ t độ ng DH
+ Kỹ nă ng kiểm tra, đá nh giá tri thứ c, kỹ nă ng, kỹ xả o họ c tậ p củ a HS.
Nhó m kỹ nă ng giá o dụ c, bao gồ m nhữ ng kỹ nă ng như:
- Xá c định mụ c đích, nhiệm vụ giá o dụ c HS; - Xâ y dự ng tậ p thể HS do mình phụ trá ch; - Phố i
hợ p và vậ n độ ng cá c tổ chứ c, lự c lượ ng XH tham gia GD; - Tổ chứ c, hướ ng dẫ n cá c hoạ t độ ng
lao độ ng, hướ ng nghiệp; - Giá o dụ c họ c sinh cá biệt; - Phâ n tích, đá nh giá , rú t kinh nghiệm cá c
hoạ t độ ng GD, kiểm tra, đá nh giá kết quả rèn luyện, tu dưỡ ng củ a HS.
Nhó m kỹ nă ng hoạ t độ ng xã hộ i, bao gồ m:
+ Kỹ nă ng lậ p kế hoạ ch và tổ chứ c bồ i dưỡ ng về chuyên mô n; + Vậ n dụ ng cá c phương phá p và
biện phá p tự họ c để cậ p nhậ t vớ i nhữ ng thay đổ i củ a sự phá t triền khoa họ c, kĩ thuậ t; + Kỹ
nă ng tự đá nh giá , tự điều chỉnh hoạ t độ ng tự đà o tạ o củ a bả n thâ n.
Nhó m kỹ nă ng NCKH nó i chung và khoa họ c GD nó i riêng: + Xá c định cá c bướ c nghiên
cứ u; + Vậ n dụ ng nhữ ng phương phá p và tổ chứ c nghiên cứ u; + Phâ n tích và xử lý cá c tà i liệu
thu thậ p đượ c trình bà y và bả o vệ đề tà i nghiên cứ u.
Nhó m kỹ nă ng hoạ t độ ng xã hộ i, bao gồ m: + Nhữ ng kỹ nă ng tham gia cá c hoạ t độ ng xã
hộ i như vậ n độ ng, tuyên truyền, tổ chứ c quầ n chú ng tham gia giá o dụ c và tổ chứ c họ c sinh
tham gia cá c hoạ t độ ng xã hộ i.

27
28