Professional Documents
Culture Documents
Aparato Urinario
Aparato Urinario
Función
● Regulación; homeostase da auga e electrolitos.
● Excreción de produtos metabólicos tóxicos, especialmente compostos
nitroxenados (urea e creatinina).
● Regulación do equilibrio ácido-base.
● Control da tensión arterial: secreción de renina.
● Metabolismo da vitamina D: converte o 25 (OH) colecalciferol en 1,25 (OH)
colecalciferol, pola acción dunha enzima secretada polo ril.
● Control da proliferación e maduración dos precursores das hemacias na medula
ósea: secreción de eritropoietina.
● Contribución ao catabolismo de hormonas como insulina, glucagón, PTH…
Ril I
Anatomía macroscópica:
Órgano macizo recuberto por unha cápsula de tecido conectivo.
Corte lonxitudinal:
- Cortical: zona externa, continua, profundiza na medular formando as columnas de
Bertin.
- Medular (interna): discontinua, con un nº variable de zonas triangulares (pirámides
de Malpighio), cuxa base está en contacto coa corteza e o vértice (papila renal)
desemboca nos cálices renais, que converxen para formar a pelve renal.
1
NEFRONA I
Aparato xustaglomerular:
Sistema tubular:
● Túbulo contorneado proximal: recolle o ultrafiltrado do espazo urinario. Epitelio
cúbico con microvilosidades.
● Asa de Henle: penetra na medula e volve a ascender á corteza.
- Porción descendente: epitelio plano.
- Porción ascendente: epitelio cúbico.
● Túbulo contorneado distal: epitelio cúbico. Mácula densa.
● Túbulo colector: epitelio cúbico.
● Condutos colectores: unión de túbulos colectores.
2
FISIOLOXÍA NEFRONA I
Funcionalismo tubular I:
● Reabsorción: a medida que o ultrafiltrado progresa, a maioría da auga e solutos
pasan aos capilares peritubulares.
● Secreción: eliminación de substancias estrañas ao organismo.
● TCP: Reabsórbese entre o 65-70% do ultrafiltrado: Na+, H2O, Cl-, K+, glicosa,
galactosa, aminoácidos, bicarbonato, fosfatos. Non depende de factores hormonais,
senón das presións hidrostáticas e coloidosmóticas. As microvilosidades aumentan a
superficie de absorción.
● Asa de Henle: a forma e a distinta permeabilidade nas asas ascendente e
descendente provocan hipertonicidade no intercambio renal necesaria para que o ril
poda concentrar ou diluír a urina. Esta hipertonicidade mantense pola disposición en
paralelo dos vasos rectos que atravesan a médula. Isto constitúe o sistema
multiplicador contracorrente.
● TCD: reabsorbe Na+ e Cl- non reabsorbidos no TCP e asa de Henle. Responde á
acción da aldosterona. O ↑ [Na+] do líquido tubular que chega á mácula densa
provoca liberación de renina polas células xustaglomerulais da arteriola aferente,
provocando, como resultado final, liberación de aldosterona pola corteza
suprarrenal, que provoca ↑ reabsorción de Na+ no TCD.
● Túbulo colector: impermeable á auga en ausencia de ADH.
A ADH fai permeable o túbulo colector, permitindo a reabsorción da maior parte da
auga filtrada, diminuindo o volume urinario e concentrado a urina.
3
VÍAS URINARIAS I
Anatomía microscópica:
4
- Ao redor da saída da uretra: trígono vesical ou esfínter interno da vexiga, de
contracción involuntaria.
Uretra: conduto excretor da vexiga. Estrutura similar á do resto das vías.
- A diferenza de lonxitude entre uretra masculina (± 16 cm) e feminina (± 3 cm)
favorece as infección urinarias na muller.
- Esfínter externo da vexiga: musculatura estriada, que está contraído de forma
habitual, e voluntariamente reláxase para expulsar o contido da vexiga urinaria, o
que constitúe a micción.
SÍNTOMAS E SIGNOS I
5
SÍNDROMES DO APARELLO EXCRETOR I
EXAMES DE LABORATORIO I
Análise de urina I:
● Proteinuria: Excreción de proteínas en cantidade +150 mg en 24 hª (+10-20
mgr/dl). A excreción de albúmina + 20 µg/min é patolóxica (microalbuminuria; útil
para detectar nefropatía diabética). Pódese clasificar segundo a cuantía en:
- Leve: -1 gr/24 hª.
- Moderada: 1 A 3,5 gr/24 hª.
- Intensa: + 3,5 gr/24 hª.
● Sedimento urinario: Estudo dunha mostra de urina centrifugada:
- Hematuria: +3 hemacias/campo
- Leucocituria: +5 leucos/campo
- Cilindruria: Presenza de cilindros por precipitación de compoñentes da urina
nos túbulos renais. En condicións normales poden existir cilindros hialinos.
- Cristaluria: presenza de cristais. Normal
- Células descamadas do epitelio urinario.
● Urinocultivo (urocultivo): recollida en condicións de máxima asepsia, e
conservación a 4ºC ate´a sembra no medio adecuado.
5
- Infección urinaria: más de 10 UFC/ml.
4
- Contaminación: menos de 10 UFC/ml.
4 5
- Significado dudoso: Entre 10 y 10 UFC/ml.
6
● Outras análises:
- PH: < 6,5 (4,5-7,8).
- Glicosuria.
- Cetonuria: Cuerpos cetónicos (cuerpos extraños en orina)
- Ionograma.
Análise de sangue:
● Urea: Metabolito das proteínas que aumenta en sangue cando diminúe o
funcionalismo renal por debaixo do 50%. Soe expresarse como BUN (nitróxeno
ureico en sangue) que constitúe a metade da molécula de urea.
- Urea: 10-40 mg/dl.
- BUN: 5-20 mg/dl.
● Creatinina: composto nitroxenado, produto do metabolismo muscular da creatina.
Aumenta en sangue cando o funcionalismo renal diminúe á metade.
● Outras análises: á. urico, pH, -HCO3, fosfatos, Ca, albúmina, Ac.
7
Patoloxía aparello urinario
Definición: Síndrome clínica caracterizada polo deterioro brusco da función renal excretora,
acompañada de uremia.
Etioloxía I:
● IRA prerrenal: ↓ da perfusión renal que compromete o FG:
- Baixo gasto cardiaco: IAM, insuficiencia cardiaca, arritmias.
- Hipovolemia: hemorraxias, perdas dixestivas, renais, cutáneas.
- Redistribución do líquido extracelular: hipoalbuminemia, traumatismos,
queimaduras.
- VD periférica: sepse.
● IRA renal: lesións intrínsecas do ril ou dos seus vasos:
- Lesións vasculares: trombose, embolia, vasculite, HTA.
- Lesións glomerulais: GN aguda e rapidamente progresivas.
- Lesión tubulointersticiais: pielonefrite aguda, obstrución tubular.
- Necrose tubular aguda.
Clínica:
● Uremia de rápido desenvolvemento, por perda da función excretora: retención de
produtos nitroxenados en sangue: aumento urea, BUN e creatinina.
● Retención de solutos, auga e sal: sobrecarga circulatoria que pode desencadear
insuficiencia cardiaca, edema pulmonar e periférico.
● Hiperpotasemia: alteracións electrocardiográficas, con arritmias e posibilidade de
parada cardiaca.
● Acidose metabólica: por trastornos na excreción de ácidos.
● Trastornos do metabolismo fosfocálcico: hiperfosforemia e hipocalcemia.
● Alteracións neurolóxicas (pola toxicidade do N a nivel do SNC): hiperreflexia
tendinosa, crises convulsivas, letargo, estupor que pode progresar a coma.
● Manifestacións gastrointestinais provocadas pola uremia: vómitos, queilite, fetor
urémico, parotidite.
● Alteracións hematolóxicas (pola uremia): anemia (por hemodilución, hemorraxia,
hemólise, trastornos da eritropoietina), tendencias ás hemorraxias, leucocitose con
alteración da resposta inmunolóxica o que predispón ás infeccións.
● Volume urinario: oliguria, anuria, normal ou incluso poliuria.
8
Evolución:
Diagnóstico:
- Exames de laboratorio.
- Diagnóstico etiolóxico.
Tratamento I:
● Prevención:
- Paciente de risco: cardiópatas, diabéticos, pacientes de idade avanzada.
- Control de manobras que poden desencadeala: anxiografías, fármacos
nefrotóxicos.
● IRA incipiente:
- Restaurar fluxo sanguíneo renal: solución salina, plasma, albúmina, sangue.
- Aumentar volume urina: diuréticos (osmóticos: manitol; furosemida...).
- Evitar progresión de lesións celulares.
● IRA establecida:
- Medidas conservadoras:
- Manter o balance hídrico.
- Reposición de sales: solución salina, NaHCO3.
- Tratar hiperpotasemia: gluconato cálcico, resinas de intercambio
iónico.
- Tratar acidose metabólica: bicarbonato.
- Tratamento substitutivo: técnicas que realizan as funcións excretoras do ril:
- Hemodiálise.
- Diálise peritoneal.
- Hemofiltración.
- Hemodiafiltración.
9
TRATAMENTO SUSTITUTIVO DA FUNCIÓN RENAL I
Hemodiálise I:
● Técnica de depuración extracorpórea na que, a través dunha membrana
semipermeable, ponse o sangue en contacto cun líquido de características
predeterminadas.
● Accesos vasculares:
- De larga duración: fístula arteriovenosa; soe realizarse entre arteria e vea
radiais.
- De corta duración: soe utilizarse unha vea de calibre groso.
Complicacións I:
● Hipotensión: secundaria á redución aguda do volume sanguíeno durante a sesión.
● Cambras intradiálise: de etioloxía non aclarada (redución do volume e descenso
brusco da osmolaridade extracelular).
● S. de desequilibrio de diálise: por descenso da osmolaridade extracelular; cursa
con cefalea, náuseas, vómitos e en ocasións, crises convulsivas.
● Embolia gaseosa: localízase segundo a posición do paciente.
● S. de primer uso: cando se utiliza un novo filtro; preséntase como unha reacción
anafiláctica (disnea, anxioedema, prurito, rinorrea, lagrimeo, sensación urente).
● Reacción por piróxenos: secundaria a paso de endotoxinas dende o líquido de
diálise.
● Arritmias e dor anxinosa: en cardiópatas, anémicos.
● Infeccións dos accesos vasculares: poden causar sepse e endocardite bacteriana
(Staphylococcus aureus).
● Risco de hepatite: xeralmente por virus C.
Diálise peritoneal I:
10
INSUFICIENCIA RENAL CRÓNICA I
Etioloxía:
● Nefropatía diabética.
● Nefropatía vasculares.
● Descoñecida.
● Glomerulonefrite primaria.
● Pielonefrite e outras nefropatías intersticiais.
Clínica:
● FG reducido ao 35-50%: asintómatica pola adaptación das nefronas aínda
funcionantes.
● FG entre 20-35%:
- ↑ urea e creatinina en sangue, hiperuricemia, HTA, anemia, ↓capacidade de
concentración urinaria: poliuria, nicturia.
- Exacerbacións debidas a procesos intercurrentes: infeccións, obstrución
urinaria, deshidratación, fármacos nefrotóxicos.
● FG < 20-25%: insuficiencia renal franca. O estadio final constitúe a síndrome
urémica.
11
S. urémica I: Estadio final da evolución da Insuficiencia Renal Crónica, con afectación
multisistémica.
● Trastornos hidroelectrolíticos:
○ Poliuria (↓ capacidade de concentración). A capacidade de dilución
consérvase até fases moi avanzadas.
○ Retención de Na+: edemas, HTA.
○ Retención de K+: trastornos do ritmo cardiaco.
○ Acidose metabólica, en fases avanzadas.
● Trastornos cardiovasculares:
○ HTA: predispón a aterosclerose acelerada.
○ Pericardite urémica: de causa descoñecida.
○ Cardiopatía isquémica.
● Trastornos gastrointestinais:
○ Anorexia, náuseas, vómitos.
○ Fetor urémico (liberación de amonio por descomposición da urea polas
bacterias da boca).
○ Hemorraxia gastrointestinal (por erosións superficiais e trastornos da
hemostasia).
● Trastornos hematolóxicos:
○ Anemia: por déficit da eritropoietina, hemólise.
○ Tendencia ás infeccións: por trastornos dos granulocitos e linfopenia.
○ Tendencia ás hemorraxias: por trastorno das plaquetas.
● Trastornos neurolóxicos:
○ Encefalopatía urémica: fatiga mental, apatía, incapacidade de
concentración, irritabilidade, asterixe, vértigo, ataxia, desorientación,
confusión, alucinacións visuais, delirio, esturpor, convulsións e coma.
○ Neuropatía periférica urémica: sensistivomotora distal e simétrica.
12
● Estadios enfermidade renal crónica:
○ I Dano renal con RFG normal ou elevado > 90%
○ II Dano renal con diminución leve do RFG: 60%-89%
○ III Diminución moderada do RFG: 30%-59%
○ IV Diminución grave do RFG: 15%-29%
○ V Fallo renal <15% (o diálise)
Tratamento:
➢ Dietético: restrición proteica e de fosfatos.
➢ Tratamento substitutivo:
- Diálise: hemodiálise, diálise peritoneal, ultrafiltración
- Transplante renal: de elección. Require tratamento inmunosupresor.
- Complicacións do transplante:
■ Infeccións.
■ Neoplasias.
■ HTA
■ Rexeitamento:
○ Hiperagudo: 24-48 hª.
○ Agudo: despois do 4º día.
○ Crónico: meses ou anos despois.
GLOMERULONEFRITIS
13
GLOMERULONEFRITIS AGUDA I
Definición: afección renal de comezo agudo que se caracteriza por unha S. nefrítica aguda,
con tendencia espontánea á recuperación.
Polo xeral soe ir precedida dunha infección estreptocócica .
GN aguda post-estreptocócica I:
😐
Etiopatoxenia:
● Infección faringoamigdalar ou cutánea por Streptococcus pyogenes.
● Depósito de inmunocomplexos Ag-Ac no ril que inician o proceso inflamatorio.
Histopatoloxía:
● Proliferación de células mesanxiais e endoteliais.
● Infiltración de leucocitos polimorfonucleares.
● Depósitos inmunofluorescentes de IgG nas paredes capilares.
Clínica:
● Periodo de latencia: 1-4 semanas.
● S. nefrítica aguda.
● Encefalopatía: cefalea, vómitos, somnolencia, convulsións.
● Insuficiencia cardíaca. Al corazón le llega sangre tóxica
● Manifestacións xerais: fatiga, anorexia, malestar xeral.
● Evolución:
- Favorable: na maioría dos casos.
- GNRP.
- GN crónica.
- Falecemento.
Diagnóstico:
Tratamento:
● Sintomático
● Antibióticos para Streptococcus pyogenes +.
😦
14
GLOMERULONEFRITIS RÁPIDAMENTE PROGRESIVAS I
Histopatoloxía:
Diagnóstico:
● Laboratorio: proteinuria, hematuria, retención produtos nitroxenados..
● Biopsia e estudo anatomopatolóxico.
Tratamento:
● Plasmaférese.
● Inmunosupresores.
● Corticoides.
● Transplante renal (6 meses de espera).
15
GLOMERULONEFRITIS (GN) CRÓNICAS OU RECURRENTES I
Definición: enfermidade glomerular que cursa con S. nefrótica e cuxos glomérulos son
prácticamente normais. Causa máis frecuente da S. nefrótica entre 2-6 anos. Máis frecuente
en varóns. Sólo afecta a cantidasd de proteinas proteinas: ↓en sangre y ↑ en orina
Etiopatoxenia: es
- Etioloxía descoñecida.
- Perda das cargas (-) da parede glomerular.
- Fusión das prolongación podocitarias (m. electrónica).
Clínica: S. nefrótica.
Diagnóstico:
- Laboratorio: proteinuria, hipoproteinemia, hiperlipoproteinemia.
- Biopsia e estudo anatomopatolóxico.
Definición: Enfermidade caracterizada por esclerose glomerular que non afecta nin a
tódolos glomérulos nin a todo o glomérulo(Partes si partes no).
Mais frecuente nos varóns durante a infancia e adolescencia.
Etiopatoxenia:
- Etioloxía: descoñecida. Descrita en: nefropatía da SIDA, rexeitamento crónico,
axenesia renal unilateral, sobreengadida a otras nefropatías.
- Esclerose segmentaria.
- Depósitos nodulares de IgM e complemento.
Diagnóstico:
- Laboratorio: hematuria, datos da S. nefrótica.
- Biopsia e estudo anatomopatolóxico.
16
● Nefropatía membranosa I: (pueden ser trasplantados)
Etioloxía:
- Idiopática.
- Secundaria a neoplasias, infeccións (sífilis, hepatite B, lepra, paludismo), fármacos
(metales pesados, penicilamina), enfermidades sistémicas (LES, dermatomiosite,
artrite reumatoide).
Histopatoloxía:
- Depósito de inmunocomplexos na MBG.
- Engrosamento uniforme e difuso da parede capilar, sen proliferación celular.
Diagnóstico:
- Laboratorio: datos de S. nefrótica, hematuria microscópica.
- Biopsia e estudo anatomopatolóxico.
Tratamento:
- Corticoides asociados con inmunosupresores.
- Transplante.
Etiopatoxenia:
- Etioloxía descoñecida; hai antecedentes de infección respiratoria alta.
- Depósitos de inmunocomplexos con IgA secretora no mesanxio.
- Engrosamento do mesanxio e proliferación de células mesanxiais.
Diagnóstico:
- Laboratorio.
- Biopsia e estudo anatomopatolóxico.
Tratamento: sintomático.
17
● GN mesanxiocapilar I:
Tratamento: corticoides. Transplante renal (recidiva no tipo II) (no se transplanta en el tipo
2)
Patoxenia I:
● Vías de acceso: hematóxena, ascenso a través da uretra.
● Hematóxena:
- Rara en ausencia de trastornos renales.
- Factores predispoñentes: obstrución ureteral, cicatrices do parénquima
renal, nefrite intersticial.
● Ascenso dos xermes:
- Flora uretra distal: colonización cutánea ou vaxinal.
- Factores implicados:
○ Lonxitude da uretra: máis curta na muller.
○ Líquido prostático: contén unha sal de Zn con efecto bactericida.
● Virulencia dos xermes:
- Capacidade para adherirse á mucosa vesical.
- Inóculo.
Mecanismos defensivos da vexiga:
● Efecto dilucional do fluxo urinario: baja a medida que sube o volume retenido de
orina (o volume vesical(dentro de vejiga) sube en progresión aritmética, e os xermes
crecen de manera exponencial).
● Arrastre dos xermes pola micción: a retención de urina favorece a infección.
● Sistema inmunolóxico: lisozima, IgA secretora, actividade fagocítica. Só útiles en
pequenos residuos de urina.
18
Ascenso ao uréter: refluxo vesicoureteral:
Etioloxía:
Factores de risco:
- Sexo (ser muhé)
- Embarazo.
- Anomalías das vías urinarias.
- Manipulación das vías urinarias.
CISTITIS
Clínica:
● S. cistítica: disuria, polaquiuria e micción urxente.
● Tenesmo vesical: Tener continuamente ganas de orinar
● Incontinencia urinaria.
● Dor suprapúbica.
● Hematuria macroscópica.
Diagnóstico:
- Estudo microscópico de urina en fresco.
- Urocultivo e antibiograma: en pacientes con risco de colonización renal.
19
PROSTATITIS
Etioloxía:
- Infecciosa: E. coli, Klebsiella sp, Pseudomona aeruginosa; aguda ou crónica.
- Traumática: inclúe formas iatróxenas.
- Obstrutiva: por litiase.
Patoxenia:
- Refluxo urinario a través dos condutos prostáticos.
- Propagación hematóxena.
- Propagación linfática dende a flora fecal.
Clínica:
- Aguda: S. cistítica, manifestacións de obstrución urinaria, manifestacións xerais.
- Crónica: infeccións urinarias de repetición.
PIELONEFRITIS
Etioloxía:
- Extrahospitalarias: E. coli, Klebsiella sp.
- Intrahospitalaria: cepas de E. coli resistentes, Pseudomona aeruginosa, Candida.
Clínica I:
● Pielonefrite aguda: pode haber antecedentes de infección baixa.
- Calafríos, febre (pode superar os 40ºC).
- Dor lumbar con irradiación a epigastrio, abdome, zona xenital.
- Complicación: diseminación hematóxena (ósos, endocardio...).
● Pielonefrite crónica:
- Proceso infeccioso crónico: silente.
- Insuficiencia renal crónica.
● Formas especiais:
- Abscesos intrarrenais e perinefríticos.
- Pielonefrite enfisematosa: en pacientes diabéticos. Formación de gas pola
fermentación da glicosa.
- Pielonefrite xantogranulomatosa: en formas crónicas; proliferación de células
espumosas con infiltrados inflamatorios e granulomas. Soe asociarse con
litiase.
Diagnóstico II:
● Sedimento: piuria, cilindros leucocitarios, bacterianos.
● Urocultivo e antibiograma.
● TAC.
● Gammagrafía con 99Tc: zonas hipocaptantes.
● UIV: nas formas crónicas.
20
Tratamento:
● Antibióticos específicos.
● Drenaxe percutántea ou cirúrxica nos abscesos e pielonefrite enfisematosa.
● Nefrectomía total ou parcial nas formas irreversibles e xantogranulomatosa.
● Prevención: en refluxo urinario.
Diagnóstico:
- Cistografía miccional: con contraste iodado ou isotópica.
- IVU: demostra as cicatrices renais.
Tratamento:
- Previr infeccións en paciente con refluxo.
- Cirúrxico: en < de 2-3 anos: reimplantación uréter.
- Tratamento da IRC.
21
LITIASE RENAL I
Composición:
● Cálculos de Sales de Ca: oxalato cálcico, fosfato cálcico.
● Cálculos de Ácido úrico.
● Cálculos de Cistina.
● Cálculos de Estruvita (fosfato amónico-magnésico): en presenza de bacterias que
poseen ureasa: Proteus, Pseudomonas, Staphylococcus.
Patoxenia:
● Saturación: ↑ concentración de sales que sobrepasa o límite de solubilidade.
● Déficit de inhibidores da cristalización: substancias que se unen cos ións e
impiden a cristalización.
● Alteracións do pH: ácido (ácido úrico); alcalino (estruvita).
● Diminución do volume urinario: ↓ o disolvente.
Etioloxía:
● Cálcicas: hipercalciuria idiopática, acidose renal tubular distal, hipercalciuria
secundaria a hipercalcemia.
● Úrica: gota primaria, hemopatías, fármacos, idiopática.
● Cistina: cistinuria.
● Estruvita: infeccións por xermes produtores de ureasa.
Clínica:
- Asintomática.
- Expulsión de concrecións semellantes a area.
- Dor lumbar continua.
- Cólico nefrítico: cando descende polas vías.
- Infeccións urinarias.
- Hematuria macro ou microscópica.
- Anuria en pacientes monorrenos ou cun ril afuncional.
Diagnóstico:
- Rx simple de abdome.
- Ecografía.
- UIV: indicada cando hai sospeita de obstrución ou cálculos radiotransparentes.
- TAC.
- Estudos metabólicos para detectar as alteracións do metabolismo do Ca, á. úrico,
fosfatos, oxalatos, cistina.
-
Tratamento:
- Inxesta abundante de líquido.
- Dieta: segundo tipo de litiase.
- Tratamento do cólico: espasmolíticos.
- Litofragmentación extracorpórea con ondas de choque.
- Cirúrxico: pielolitotomía, ureterolitotomía.
22
NEFROPATÍAS INTERSTICIAIS I
Etioloxía:
● Infecciosas.
● Trastornos inmunolóxicos.
● Tóxicos e fármacos.
● Invasión neoplásica.
● Trastornos urolóxicos.
● Factores físicos e ambientais.
● Alteracións metabólicas.
● Idiopática.
Clínica:
Manifestacións características segundo etioloxía, tanto nas agudas como nas crónicas.
● Aguda: IRA.
● Crónica: solapadas. Proteinuria, polidipsia, poliuria, nicturia, HTA (sobre todo en
+40)
Diagnóstico I:
● A. urina: hematuria (macro ou microscópica), proteinuria.
● Rx:
- Aguda: ril normal ou aumentado de tamaño.
- Crónica: ril diminuído de tamaño.
● Probas de funcionalismo renal:
- Perda da capacidade de concentración.
- Perda da capacidade de reter Na+.
- Perda da capacidade de excretar K+.
- Perda da capacidade de acidificar a urina.
Tratamento:
- Etiolóxico.
- Sintomático.
Definición: alteracións clínicas nas que existe unha disfunción tubular, con afectación
escasa ou nula da función glomerular inicialmente, aínda que na evolución pódese producir
afectación glomerular.
Clasificación:
● Segundo etioloxía:
- Primaria: soe ser hereditaria / Secundaria.
● Segundo afectación:
- Simple: unha substancia / Complexa: varias substancias.
23
Patoxenia:
- Trastornos na reabsorción, na secreción e de transporte dependentes de hormonas.
● Glicosuria renal: defecto hereditario (HAD e HAR) na reabsorción de glicosa no
túbulo renal.
Clínica:
- Asintomática, excepto mala tolerancia ao xaxún e poliuria por diurse osmótica.
- Glicosuria constante, independentemente da inxesta.
- Glicemia normal.
Tratamento: non se trata.
24
Tratamento: administración de -HCO3.
MALFORMACIÓNS CONXÉNITAS
● Fusión renal: unión dos riles. A forma máis común é o ril en ferradura. Pode ser
asintomático ou complicarse con obstrución ureteral, cálculos e infeccións de
repetición.
25
TUMORES RENAIS I
Clasificación:
● Benignos: adenoma (potencial maligno), hemanxioma, tumor xustaglomerular
(reninoma).
● Malignos:
- Primarios:
○ Hipernefroma, adenocarcinoma renal ou tumor de Grawitz.
○ Nefroblastoma ou tumor de Wilms.
○ Leiomiosarcoma.
○ Liposarcoma.
- Secundarios: metástases.
Epidemioloxía: varóns entre 50-70 anos. Relacionado con dietas ricas en graxas, tabaco,
exposición a disolventes.
Desaparición dun xene supresor no cromosoma 3.
Clínica:
- Tríade patognomónica: hematuria, dor e masa palpable abdominal.
- Manifestacións por hipersecreción hormonas renais: policitemia, HTA.
- S. paraneoplásicas: disfunción hepática (causa descoñecida), hipercalcemia (PTH),
galactorrea (PR), S. de Cushing (ACTH).
Diagnóstico tumoral:
- TAC.
- Ecografía.
- PAAF.
Diagnóstico de extensión:
- Rx de tórax.
- RMN.
- γ-grafía ósea.
Tratamento:
Nefrectomía: incisión lumbar ou laparoscópica.
- Parcial: exérese do tumor.
- Radical: inclúe envoltura graxa e linfadenectomía locorrexional.
- Exérese glándula suparrenal en tumores do polo superior.
26
CARCINOMA DE VEXIGA URINARIA I
Anatomía patolóxica:
● Carcinoma de células transicionais:
- Carcinoma in situ.
- Carcinoma papilar de baixo grao non invasivo.
- Carcinoma invasivo: sólidos e ulcerados.
● Carcinoma escamoso.
● Adenocarcinoma.
Etioloxía:
● Exposición a axentes ambientais excretados por urina: tinturas de anilina,
caucho.
● Tabaco.
● Infeccións urinarias de repetición.
● Infestacións parasitarias.
● Predisposición xenética: oncoxenes activados polos axentes carcinóxenos;
inactivación dun xene supresor no cromosoma 9.
Clínica:
● Hematuria macroscópica.
● S. cistítica.
● Manifestacións xerais.
Tratamento:
● Resección transuretral (RTU) asociada a instilacións de quimioterapia intravesical.
● Cistectomía radical con linfadenectomía; nos varóns inclúe extirpación de
próstata e vesículas seminais. Asóciase quimioterapia.
● Reconstrución:
- Ureterosigmoidostomía, ureteroileostomía, ureterostomía.
- Neovexiga ortotópica: reconstrución con asas ileais.
Etioloxía: desequilibrio entre estróxenos e testosterona que aparece ao redor dos 40 anos.
27
Tratamento:
● Médico: inhibidores da 5-α-reductasa, α-bloqueantes.
● Cirúrxico: prostatectomía:
- Aberta: suprapúbica, retropúbica.
- Endoscópica: resección transuretral (RTU).
● Alternativas non cirúrxicas:
- Prótese expandible na uretra prostática.
- Termoterapia.
- Ablación con láser.
CARCINOMA DE PRÓSTATA I
Etioloxía: descoñecida.
- Factores hormonais: testosterona.
- Factores xenéticos: raro en Asia.
- Factores ambientais: igualan incidencia emigrantes asiáticos en USA e Europa.
Diagnóstico:
- Laboratorio: ↑ PSA.
- Tacto rectal.
- Ecografía.
- Biopsia transrrectal.
- Diagnóstico de extensión.
Tratamento:
- Cirúrxico: prostatectomía con linfadenectomía pélvica.
- Radioterapia, quimioterapia, hormonoterapia: coadxuvantes
28
PATOLOGÍAS GENITALES FEMENINAS
Enfermedad inflamatoria pélvica: (EIP) es una infección causada por bacterias. Cuando las
bacterias de la vagina o el cuello uterino viajan hasta el útero, las trompas de Falopio o los
ovarios, esto puede causar una infección.
Etiología:
● Infecciones de transmisión sexual (ITS)
- Bacteria de clamidia
- Bacteria de Gonorrea
● Procedimientos médicos
- Parto
- Biopsia del endometrio
- Inserción de un dispositivo intrauterino (DIU)
- Aborto espontáneo
- Aborto electivo o terapéutico
Síntomas y Signos:
● Más comunes:
- Fiebre
- Dolor o sensibilidad en la pelvis, parte baja del abdomen o región lumbar.
- Secreción vaginal con color, consistencia u olor anormal.
● Otros:
- Sangrado después de la relación sexual
- Escalofríos
- Cansancio
- Dolor al orinar
- Micción frecuente
- Cólico menstrual, mayor duración e intensidad
- Sangrado inusual durante el periodo
- Inapetencia
- Náuseas
- Vómitos
- Ausencia de la menstruación
- Relaciones sexuales dolorosas
Diagnóstico:
● Examen de la pelvis para buscar:
- Sangrado del cuello uterino
- Flujo
- Dolor a la palpación del cuello uterino
- Sensibilidad en útero, trompas de Falopio u ovarios
● Exámenes de laboratorio:
- Proteína C reactiva (PCR)
- Tasa de sedimentación eritrocítica (ESR)
- Conteo de glóbulos blancos
29
● Otros:
- Exudado de la vagina o del cuello uterino.
- Ecografía o TAC de la pelvis
- Prueba de embarazo
Tratamiento
● Antibióticos
● Tratamiento quirúrgico
Prevención:
● Relaciones sexuales seguras
● Exámenes regulares de detección de ITS
BENIGNAS
Mioma uterino: también llamado leiomioma o fibroma, es la patología benigna más frecuente
del útero y en general la patología más frecuente de la mujer
Etiología:
Desconocida. Se cree que pueden ser ocasionados por:
- Hormonas en el cuerpo.
- Genes (pueden ser hereditarios).
Diagnóstico
- Ultrasonido
- RMN
- Rx con infusión salina (histeroecografía).
- Histeroscopia
- NBiopsia endometrial.
- Laparoscopia pélvica
30
Tratamiento para los síntomas:
● Pastillas anticonceptivas
● DIU
● Suplementos de hierro para tratar la anemia
● Analgésicos
● Inyecciones de hormonoterapia
● Observación cuidadosa: ecografías y exámenes pélvicos.
● Tratamiento quirúrgico:
● Histeroscopia
● Embolización de arterias uterinas
● Miomectomía
● Histerectomía
PÓLIPOS ENDOMETRIALES
Etiología:
No se sabe con exactitud, se cree que se debe al exceso de hormona estrógeno en el
cuerpo.
Síntomas y signos
- Sangrado menstrual que no es regular o predecible
- Sangrado menstrual prolongado o abundante
- Sangrado entre períodos
- Sangrado de la vagina entre períodos
- Problemas para quedar o mantenerse embarazada (infertilidad)
Diagnóstico:
● Ultrasonido transvaginal.
● Histeroscopía.
● Biopsia endometrial.
● Histerosonograma.
31
MALIGNAS
ADENOCARCINOMA ENDOMETRIAL
Síntomas y signos
● Sangrado anormal de la vagina.
● Episodios de sangrado frecuentes, fuertes y de extremada duración.
● Dolor abdominal bajo o calambres pélvicos.
● Flujo vaginal ligeramente blanco o claro después de menopausia
Diagnóstico
● Biopsia endometrial
● Dilatación y legrado
● Citología vaginal
● Estadificación
- Estadio 1: sólo en el útero.
- Estadio 2: está en el útero y en el cuello uterino.
- Estadio 3: el cáncer se ha diseminado por fuera del útero, pero no más allá
de la pelvis verdadera, y puede comprometer los ganglios linfáticos en la
pelvis o cerca de la aorta.
- Estadio 4: se ha diseminado hacia la superficie interior del intestino, la
vejiga, el abdomen u otros órganos.
Tratamiento
● Cirugía (histerectomía)
● Radioterapia
● Quimioterapia
SARCOMA UTERINO
Sarcoma uterino: nace en el músculo liso o en el tejido conjuntivo que reviste al útero. Si la
lesión se origina del estroma del endometrio se denomina sarcoma del estroma endometrial,
y si el origen es del músculo uterino, el tumor se llama leiomiosarcoma uterino.
Etiología: Se desconoce con exactitud
32
Síntomas y signos
● Sangrado inusual o postmenopáusico
● Dolor pélvico
● Flujo inusual.
Diagnóstico
● Ultrasonido
● TAC
● RMN
● Biopsia
● Histeroscopia
● Legrados
● Examen histológico
Tratamiento
● Cirugía ( histerectomía abdominal total).
● Radioterapia
● Quimioterapia
● Terapia hormonal
Cáncer de mama: comienza en los tejidos mamarios y existen dos tipos principales:
● El carcinoma ductal que comienza en los tubos (conductos) que llevan leche desde
la mama hasta el pezón. La mayoría de los cánceres de mama son de este tipo.
● El carcinoma lobulillar comienza en partes de las mamas, llamadas lobulillos, que
producen leche.
33
PATOLOGÍAS GENITALES MASCULINAS
FIMOSIS
Estrechez del prepucio (piel que cubre la punta del pene) que impide retraer dicha piel hacia
abajo y descubrir el glande por completo.
Etiología: congénita.
Síntomas:
- Micción dolorosa
- Infecciones reiteradas
- Balanitis
- Parafimosis
CRIPTORQUIDIA
Etiología:
● Irregularidades anatómicas que bloquean o interfieren en el trayecto hacia la bolsa
escrotal
● Alteración hormonal que retrasa o impide el desarrollo normal del feto
● Parto prematuro, el desarrollo no se ha completado
Síntomas y signos:
- Normalmente, no hay síntomas distintos a la ausencia del testículo en el escroto
(escroto vacío).
Diagnóstico:
- Examen por parte de médico
- Ecografía
- TAC
Tratamiento:
- Inyecciones de hormonas
- Cirugía (orquiopexia)
34
HIPOSPADIAS
Hipospadias: la abertura de la uretra está ubicada en la cara inferior del pene. En los
hombres, normalmente está en el extremo del pene.
Síntomas y signos:
● Curvatura hacia abajo del pene en erección
● Rociado anormal de la orina
● Sentarse para orinar
● El prepucio hace que parezca que el pene tuviera “capucha”
PENE CURVO
Pene curvo (enfermedad de Peyronie): excesiva curvatura del pene debida a que el tejido
interno del pene se transforma en una cicatriz en forma de placa dura e inflexible de tejido
en uno de los lados del pene tirando del otro lado.
Etiología: puede ser un daño en las cavidades internas del pene en el que ha habido
sangrado el cual resulta en una cicatriz.
Síntomas y signos:
● Inflamación y dolor
● Curvatura del pene
● Reducción de la flexibilidad del pene
● Zonas duras a nivel del pene
● Erecciones dolorosas
● Disfunción sexual
35
VARICOCELE
Hinchazón de las venas dentro del escroto que se encuentran a lo largo del cordón que
sostiene los testículos de un hombre (cordón espermático).
Etiología: cuando las válvulas dentro de las venas que hay a lo largo del cordón
espermático impiden que la sangre circule apropiadamente.
Síntomas y signos:
● Venas agrandadas y retorcidas en el escroto
● Tumor testicular indoloro
● Inflamación del escroto
● Protuberancia dentro del escroto
● Es posible que no tenga ningún síntoma
Síntomas y signos:
● Micción intermitente
● Disuria
● Nicturia
● Aumento de la frecuencia urinaria
● Urgencia por ir al baño
● Incontinencia
Diagnóstico:
● Tacto rectal
● Ecografía
● Citoscopia
Tratamiento:
● Médico (bloqueadores alpha)
● Quirúrgico
- Resección transuretral de la próstata
- Incisión transuretral de próstata
- Termoterapia transuretral con microondas
- Ablación con aguja transuretral de próstata
- Prostatectomía ecoguiada inducida por láser
- Cirugía abierta.
36
CÁNCER DE PRÓSTATA
Etiología:
● Factores genéticos
● Factores hormonales
● Factores ambientales
● Agentes infecciosos
Síntomas y signos:
● Incontinencia urinaria
● Aumento de la frecuencia de la micción
● Dificultades para orinar
● Hematuria
● Signos de infección
● Dolor en la región lumbar
● Debilidad o pérdida de fuerza en las piernas
Diagnóstico:
● Tacto rectal
● Análisis de sangre
● Examen de orina
● Ecografía transrectal (TRUS)Qui
● Biopsia de próstata
Tratamiento:
● Quirúrgico
- Prostatectomía retropúbica
- Prostatectomía perineal
● Radioterapia
● Terapia hormonal
37