Professional Documents
Culture Documents
Црно семе
Црно семе
.
На почетокот од романот се запознаваме со главниот лик — Доне, кој е
затворен и обвинет за пишување антидржавни пароли, иако е неписмен.
Тој е сосема ќос, без ниту едно влакно на главата и затоа меѓу првите го
повикале на испрашување. Таму го претепале и постојано му подметнувале
лист хартија на кој треба да потпише дека се откажува од комунистичката
партија и дека ќе му биде лојален на кралот и на Грција.
.
Делење пакети
.
Додека биле во логорот, сите затвореници ги повикувале во канцеларијата
божем да им дадат пакети од дома. Тие знаеле дека ни писмо не можат да
добијат, но по наредба мора да одат.
.
Утредента ги натовариле на бродови, под палубата, натиснати,
многубројни, во смрдеа и само со мали отвори од страните, а одозгора
затворени со капак.
Претепаниот Доне другарите го сместиле поттурнувајќи ги другите за да
може да дише. Кога дошло пладне станало речиси неподносливо од
жештина, задушливост, смрдеа од пот и мочки, па луѓето почнале да
протестираат, да тропаат со нозете, да викаат и да пцујат.
Едно младо момче дури се искачило на скалите кон капакот, повикувајќи ги
другите да не дозволуваат да се однесуваат кон нив како кон добиток и сите
заедно со грбовите да го откорнат капакот. Но, стражарите го повлекле
горе „за да дише воздух“.
Луѓето под палубата останале затворени, слушајќи ги безбројните удари од
стапови и камшици што ги добило момчето.
Кога го вратиле назад, полумртов, со ништо не можеле да му помогнат, па
Христос застанува над него и запејува песна со која му ја враќаат душата на
младото момче од Серес.
.
Пристигнување на островот
.
Кога конечно пристигнале на островот, ги дочекале со две редици војници
со стапови и камшици и еден по еден сите ги „дарувале“.
Ги сместиле во шатори за двајца — по четворица, но кај Доне останале
тројца: тој, Христос и Грчето Нико (младо момче од Солун), а Марко се
сместил во друг шатор. Четвртиот жител на шаторот биле мувите.
Здодевните, големи муви ги имало насекаде.
Утрото ги построиле на чистината, покрај ѕидот, на жешко сонце и жедни за
да се запознаат со капетанот Скалумбакис — висок, строен, исчеткан,
избричен, во парадна униформа, со насмевка и мек, пријатен глас. До него
биле и двајца потпоручници, а на горниот и долниот крај на ѕидот стоеле
војници со пушки и камшици.
Скалумбакис ги терал заробениците да ја пеат песната за Грција. Од
исушените и жедни грла едвај се слушал некој глас. Нискиот потпоручник,
со мустаќи под носот наместо насмевка, се спуштил меѓу затворениците за
да ги потсилува во песната и се задржуал кај впечатливиот Доне. Му
мавнал неколку стапа, а Нико за да го одвлече вниманието на
потпоручникот, во моментот посилно запеал. Потпоручникот дошол до него,
го мавнал со стапот и го испратил кај Скалумбакис, зад ѕидот. Тогаш Нико
ќе рече:
„Во оваа наша мочана Грција ни Гркот не може да биде Грк.“
.
Условите на островот
.
Потпоручникот со мустачиња, Маки, бил само предигра на она што се
случувало зад ѕидот. Вистинскиот ѕвер бил Скалумбакис, кој цинично се
смеел изживувајќи се и злоставувајќи ги младите и убави момчиња. Меѓу
првите што отишле зад ѕидот се: Доне, Грчето Нико, студентот Парис
(момчето од бродот) и Христос.
Жедните заробеници постојано биле со закоравени усти, а водата што ја
добивале им ја носеле од Атина со брод. Не им ја давале веднаш, туку ја
оставале да фати корка од мушички и барем два дена да се затопли. За да
биде уште полошо, им давале да јадат солена харинга која не смееле да ја
фрлат.
Доне правел сè за да издржи, ја трпел жештината, жедта, солената харинга,
стаповите и малтретирањето од Маки и Скалумбакис, но не се предавал.
Тој постојано го храбрел Христос и му давал поттик со својот пример да
издржи и да не потпише. Но, ноќе, Христос си мислел дека можеби би било
полесно кога би потпишале, би се ослободиле од тортурите и би се вратиле
во селото кај жената и децата.
.
Песочни цртежи
.
Измачувањата не биле само одење на чистината да ја пеат песната под
жешкото сонце, туку и многу други работи. На пример, откако местото на
строење станало тесно, тие почнале да копаат околу и со голи раце да ги
тргаат камењата. Копајќи пронашле човечки коски и черепи уште со месо на
нив. Затоа, морале да копаат плитко и местото да го покриваат со земја
носена од брегот. На крајот, во ранци носеле песок и го ставале најодозгора
за да не се прави кал.
Еднаш, задувал силен ветер и Маки наредил сите да легнат врз песокот и
да не дозволат да се разнесе. Кога престанало да дува, се добила страшна
слика на песочни цртежи од живите војници измешана со оголените коски и
черепи. Од тој ден, многу работи се смениле, како сите веќе да попуштиле,
да се заматиле во умот и многумина потпишале.
Но, Доне сè уште цврсто стоел на своето и како секогаш, тој им велел на
своите пријатели:
.
Раскопачувањето продолжило и од камењата што ги ваделе требало да се
изгради покрив над главата за Скалумбакис и црква.
Христос се пријавил дека знае да ѕида и од таа работа почнал да се
разведрува. Ѕидајќи, тој заборавал каде се наоѓа, не го измачувале лошите
мисли и се чувствувал посреќен.
Потпишувањето на Марко
Пред крајот на летото, еден ден, Маки собрал десет души да одат да
наполнат вода во матарките. Но, четворица од нив побрзале и тргнале пред
Маки. Меѓу нив бил и Марко. Кога ги достигнале кај чешмата, Маки им
наредил да се собујат и боси да трчаат по острите камења до врвот на
сртот и назад. За тоа време, Доне морал да истолчи камења. Кога се
вратиле, со раскрвавени нозе, Маки ги клекнал со голи колена на толчениот
камен. Потоа им дал да држат по еден голем камен со испружени раце.
Болката била преголема и тогаш Марко попуштил и потпишал.
Но, потпишувањето не го ослободило. Него не го пуштаат да си оди дома,
туку му давле пушка да ги чува другите затвореници.
.
Измачувањата на островот
.
На островот се случувале и други грозни работи.
Скалумбакис го фрлил студентот Парис во заврзана вреќа со заврзани
раце, со мачка во морето. Сите очекувале да биде мртов кога ќе го извадат
од морето. Но, кога го извадиле, тој бил издраскан, ама на мачката ѝ го
одгризал гркланот. Кога се освестил, плукнал на Скалумбакис и пркосно
рекол:
„Еве на што падна Грција, педери дебелогази да ја срамат!“
Други, пак, двајца браќа, кои меѓу себе зборувале македонски, Скалумбакис
ги казнил така што прво ги натерал да се маваат со стапови, а потоа да се
срамотат еден со друг.
Овие приказни постојано кружеле по шаторите и ги храбреле, но и ги
плашеле луѓето.
.
Во другиот логор
.
По извесно време, Скалумбакис побарал доброволци за во другиот логор,
кој се наоѓал на спротивната страна на островот. За таму се пријавил
студентот Парис, а по него и Доне, но Христос не сакал да оди заради
ѕидањето.
.
Бунтот на затворениците
.
Вратените затвореници веднаш ги потерале кај ѕидот на кој војниците
поставиле митралез. Но, се случило митралезот да пушти рафал и да
прониже една редица од луѓето. Настанала мешаница, војниците се
разбегале, а затворениците се повлекле во шаторите, поставувајќи граница
со закана дека ако некој ја мине нема да се врати жив.
.
Мувите
.
Конечно, на вечерата го здогледал Христос, кој во едната рака ја држел
чинијата, а со другата го придржувал врзаниот ракав. Студено го поздравил
Доне и си продолжил.
Кога ги однел таквите муви кај Маки, сигурен дека го победил, Христос
гордо му ги ставал во дланката кротките муви. Но, Маки се навредил,
велејќи дека не сака стрижени муви и го повикал во неговата канцеларија.
Кога се вратил од кај него, Христос бил сосема загубен, таму не го тепале,
но ја исцедиле душата од него.
Утредента, со заматен поглед, спобудален, тој се растрчува низ дворот
замислувајќи дека лови муви. Сосема скршен, веќе без ум, на крајот
Христос ги крши и кине иконите во црквата, терајќи ги да потпишат.
За казна, го распнале на скелето пред црквата како Исус каде ноќта умира.
Тој, всушност потпишал кога Доне бил во другиот логор. Неговата изјава ја
пратиле во селото, на жена му. Заради него настрадале и други фамилии.
Во писмото за кое собирал муви, таа го колнела и проколнувала.