Tigray Regional Laws Volume - 2

www.abyssinialaw.
com
ኣብ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ
ካብ 1994 ዓ.ም - 1997 ዓ.ም

ዝወፁ ሕጊታት
ጥራዝ ኽልተ
www.abyssinialaw.com
መእተዊ፡
ሕጊታት /ኣዋጃትን ዯንብታትን/ ክልልና ሓዯ ግዘ ብነጋሪት ጋዜጣ ምስ ተሓተሙ ዲግም
ዝሕተምሉ ዕድል ፀቢብ ብምዃኑ እዞም ሕጊታት ይትረፍዶ ንጠቕላላ ህዝቢ ክልልና ብቐሊሉ
ተበፃሒ ክኾኑ ምስ ባህርይ ስራሕቶም ተተሓሒዙ ዝለዓለ ተዯላይነት ንዘለዎም ንኣካላት ፍትሒ
ብፍላይ ኣብ ኣብያተ ፍርዱ እውን ሕፅረታት እንተጋጥም ይርአ፡፡ ኣብያተ ፍርዱ ንዝህብዎም
ዝተፈላለዩ ትእዛዛት፣ ብይናትን ፍርድታትን መሰረት ዝኾንዎም ብነጋሪት ጋዜጣታት ዝተሓተሙ
ሕጊታት እምበር ነቶም ሕጊታት/ነጋሪት ጋዜጣታት ኣጣቒሶም ዝተዲለዉ ኻልኦት ፅሑፋት ወይ
መፃሕፍቲ ክኾኑ ስለዘይኽእሉ እዞም ነጋሪት ጋዜጣታት ብቐረባ ክረኽብዎም ግድን እዩ፡፡
ቅድም ክብል ካብ 1985 ዓ.ም ጀሚሮም ካብ ዝወፁ ሕጊታት ገሊኦም ዝተስዓሩ እኳ እንተኾነ
እቶም ዝተስዓሩ ሕጊታት መሰረት ገይሮም ዝተረኸቡ መሰላትን ግቡኣትን ዝምልከት ክትዕ
እንተጋጥም ዲይነት ዝርአ ነቶም ዝተስዓሩ ሕጊታት መሰረት ብምግባር ብምዃኑ ድሕሪ ምስዓሮም
እውን ኣድለይቲ ከምዝኾኑን ብተወሳኺ እዞም ሕጊታት ኣካል ታሪኽ ክልልናን ሃገርናን
ብምዃኖም ብዝግባእ ተወዱቦምን ተሰኒዶምን ክዕቀቡን ንቕድሚት ንዝግበር ኩለመዲይ ዓውዯ
መፅናዕትታትን ስራሕቲ ምርምርን ዝህልዎም ኣበርክቶ ኣዚዩ ልዑል ብምዃኑ ፡-
ሕጊ ዘይምፍላጥ ይቕረታ ኣየውህብን ዝብል ኣባሃህላ ሓቂ እኳ እንተኾነ ህዝቢ ኣብ ሕጊታት
ኣፍልጦ ንክህልዎ ናይ ምግባር ሓላፍነት ናይ መንግስቲ እዩ፡፡ ስለዚ ኣብ ክልልና ንዝወፁ
ሕጊታት እናተኸታተለ ዲግም ክሕተሙ ብምግባር ንተገልገልቲ ዘቕርብ ሓላፍነት ወሲደ
ብቐፃልነት ዝሰርሕ ኣካል ብዘይምህላዉ፣ ላዕለዋይ ቤት ፍርደ ክልል ትግራይ ካብ 1985 ዓ.ም
ክሳብ 1999 ዓ.ም ዝወፁ ሕጊታት ዘጠረዞ ዝነኣድ ተበግሶ ኮይኑ ንኣተሓሕዛን ኣጠቓቕማን
ብዝምቹ ብዘይምንባሩ፣ ድሕሪኡ እውን ዝቐፀለ ተመሳሳሊ ስራሕ ብዘይምህላዉ ኣግኣዚ ማእኸል
መሰልጠኒ ሰብ ሞያ ኣካላት ፍትሒ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ነቲ ዘሎ ክፍተትን
ኣድላይነት እዚ ስራሕን ብውነ ብምርዲእ ካብ 1985 ዓ.ም - 2007 ዓ.ም ኣብ ውሽጢ 23 ዓመታት
ኣብ ክልልና ዝወፁ ሕጊታት ብምትእኽኻብ ንተገልገልቲን ተጠቀምትን ንኣተሓሕዛን ኣጠቓቕማን
ብዝምቹ ተኸፋፊሉ ከምብሓድሽ ክሕተምን ክጥረዝን ገይሩ ኣሎ፡፡
ቤት ፅሕፈት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ እዚ ስራሕ ኣብዚ ብርኪ ንክበፅሕ
ዝነበሮ ድልየት ፣ ፃዕርን ሕግታት ኣብ ምትእኽኻብ ዝገበሮ ምትሕብባርን ኣዚዩ ዝነኣድ ኾይኑ
ንዕውትነት እዚ ስራሕ ግዯ ቤት ምኽሪ ዝለዓለ ብምዃኑ ካብ ልቢ ነመስግን ።
ኪኢላታትን ሰራሕተኛታትን ትካልና ንዘርኣይዎ ፅቡቕ ተበግሶን ውፍይነትን እዚ ስራሕ ኣብ
መወዱእታ ብምብፅሑ እንኳዕ ዯስ በለኩም እናበልና ኣብ ብጣዕሚ ዝሓፀረ እዋን ሕቶና ተቐቢሎም
ዯረጃ ፅሬቱ ብዝሓለወ ኣገባብ ኣብዝዯለናዮ ግዘ ተሓቲሙን ተጠሪዙን ክበፅሐልና ንዝገበሩ
ኣመራርሓን ሰራሕተኛታትን ትካል ሕትመት ብርሃንን ሰላምን ካብ ልቢ ነመስግን፡፡
ኣባዱ ወ/ሩፋኤል
ዋና ኣካያዱ ስራሕ ኣግኣዚ ማእኸል መሰልጠኒ ሰብ ሞያ
ኣካላት ፍትሒ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ
ግንቦት 2008 ዓ.ም
ተ. አዋጅደንብንቑፅሪ ሽምኣዋጅንደንብን ገፅ
ቁ
1. ደንቢቁፅሪ 12/1994 ሰ/ሰ/ደንቢ/ቤትምኽሪ ብ/ክ/ትግራይ 1-8
2. ደንቢቁፅሪ 14/1994 ደንቢሓለዋ ፣ ኣጠቓቕማንቁፅፅርንደን 9-17
3. ደንቢቁፅሪ 15/1994 ናይገጠርመሬትኣጠቓቕማስራሕኢንቨስትመንትልምዓትሕርሻሃፍትንተፈጥ 18-41
ሮንንምውሳንዝወፀደንቢ
4. ኣዋጅቁፅሪ 46/1994 ኣወዳድባንስራሕሓላፊነትንኣካላትፈፀምቲስራሕመንግስቲ 42-50
ብ/ክ/ምንግስቲትግራይንምውሳንዳግምተመሓይሹዝወፀኣዋጅ
5. ኣዋጅቁፅሪ 47/1994 ወረዳታት ብ/ክ/መንግስቲትግራይንምቛምዝወፀኣዋጅ 51-53
6. ኣዋጅቁፅሪ 48/1994 ዞባታት ብ/ክ/ምንግስቲትግራይዳግምንምውዳብተመሓይሹዝወፀኣዋጅ 54-59
7. ኣዋጅቁፅሪ 49/1994 ተመሓይሹዝወፀመቖሚኣብያተፍርዲ ብ/ክ/መንግስቲትግራይ 60-69
8. ኣዋጅቁፅሪ 50/1994 ተመሓይሹዝወፀኣዋጅጉባኤምምሕዳርዳያኑ ብ/ክ/መንግስቲትግራይ 70-76
9. ኣዋጅቁፅሪ 51/1994 ቤትፅሕፈትዋናኦዲተር ብ/ክ/መንግስቲትግራይዳግምንምጥያሽዝወፀኣዋጅ 77-86
10. ኣዋጅቁፅሪ 52/1994 ንብ/ክ/መንግስቲትግራይ ን1994 87-92
ዓመትበጀትመፈፀሚስራሕመንግስቲዝተኣወጀናይተወሳኺበጀትኣዋጅ
11. ኣዋጅቁፅሪ 54/1994 ቢሮልምዓትሃፍቲማይ ብ/ክ/መንግስቲትግራይንምቛምዝወፀኣዋጅ 93-98
12. ኣዋጅቁፅሪ 55/1994 አጠቓቕማገጠርመሬትንምውሳንዝወፀኣዋጅ 23/1989 99-103
ንምምሕየሽዝወፀኣዋጅ
13. ኣዋጅቁፅሪ 56/1994 ኣወዳድባ ፣ ስልጣንንተግባርንኮሚሽንፖሊስ 104-113
ብ/ክ/መንግስቲትግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅ
14. ኣዋጅቁፅሪ 57/1994 ስልጣንንተግባርንኮሚሽንቱሪዝምትግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅ 114-117
15. ኣዋጅቁፅሪ58/1994 ን/ብ/ክ/መንግስትትግራይንናይ 1994 118-121
በጀትዓመትመፈፀሚስራሕመንግስቲዝተኣወጀናይካልኣይተወሳኪኣዋጅ
16. ደንቢቁፅሪ16/1994 ናይከተማቦታብሊዝንምሓዝተመሓይሹዝወፀደንቢ 122-137
17. ደንቢቁፅሪ 17/1994 ናይንግዲምዝገባንፍቓድንደንቢንምምሕያሽዝወፀደንቢ 138-144
18. ኣዋጅቁፅሪ 59/1995 ዳግምዝተመሓየሸኣዋጅኢንቨስትመትን ብ/ክ/መ/ትግራይ 145-146
19. ኣዋጅቁፅሪ 60/1995 ስልጣንንተግባርንቤትፅሕፈትልምዓትከተማትግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅ 147-151
20. ኣዋጅቁፅሪ 61/1995 ስልጣንንተግባርንበዓልስልጣንኮንስትራክሽንንዲዛይንንትግራይንምውሳንዝወ 152-156
ፀኣዋጅ
21. ኣዋጅቁፅሪ 62/1995 ቤትፅሕፈትቤትምኽሪ 157-162
ብ/ክ/መንግስቲትግራይንምውሳንስልጣንንተግባርንንምውሳንንዝወፀኣዋጅ
22. ኣዋጅቁፅሪ 63/1995 ኣወዳድባ፣ ስልጣንንተግባርንቤትፅሕፈት ር/ምምሕዳርንንምውሳንዝወፀ 163-167
23. ኣዋጅቁፅሪ 64/1995 ናይ 1995 በጀትዓመትኣዋጅበጀት ብ/ክ/መንግስቲትግራይ 168-171
24. ደንቢቁፅሪ18/1995 ኢንተርፕራይዝህንፀትስራሕቲማይትግራይንምጥያሽዝወፀደንቢቁፅሪ 172-175
8/1992 ንምምሕያሽዝወፀደንቢ
25. ደንቢቁፅሪ19/1995 ናይከተማቦታብክራይንምሓዝተመሓይሹዝወፀደንቢ 176-189
26. ኣዋጅቁፅሪ 65/1995 ኣዋጅከተማታት ብ/ክ/መንግስቲትግራይኣወዳድባ ፣ 190-221
ስልጣንንሓላፍነትንከተማታትንምውሳንዝወፀኣዋጅ
27. ደንቢቁፅሪ 20/1995 ቁጠባኣባይቲኮንስትራክሽንምምሕዳርኢንተርፕራይዝ 222-225
ብ/ክ/መንግስቲትግራይዳግምንምጥያሽዝወፀደንቢ
28. ኣዋጅቁፅሪ67/1995 ኮሚሽንስነ-ምግባርንፀረግዕዝይናን ብ/ክ/መንግስቲትግራይንምጥያሽ ፣ 226-233
ስልጣንንተግባርንንምውሳንዝወፀኣዋጅ
29. ኣዋጅቁፅሪ 68/1995 ኣዋጅግብሪኣታዊ ብ/ክ/መንግስቲትግራይ 234-249
30. ኣዋጅቁፅሪ 69/1995 ናይ 1995 ዓመትተወሳኺበጀትንምውሳንዝወፀኣዋጅ ብ/ክ/መንግስቲ 250-253
31. ኣዋጅቁፅሪ 70/1996 ንሕብረትስራሕማሕበራትእታወታትንፍርያትንመዐደጊዝውዕልናይገንዘብል 254-255
ቓሕውዕልንምፅዳቕዝወፀኣዋጅ
32. ኣዋጅቁፅሪ71/1996 ስልጣንንተግባርንጣብያኣኸባሪሕጊንምውሳንዝወፀኣዋጅ 256-259
33. ኣዋጅቁፅሪ72/1996 ኣዋጅተርንኦቨርታክስ ብ/ክ/መንግስቲ /ኣዋጅ 308/95 ምስዚይተሓሓዝ/ 260-285
34. ኣዋጅቁፅሪ 73/1996 1996 ዓመትበጀትዝወፀኣዋጅ ብ/ክ/መንግስቲትግራይ 286-293
35. ደንቢቁፅሪ 21/1996 ደንቢስነስርዓትኣፈፃፅማድስፕሊንንኣቀራርባቅሬታንሰራሕተኛታትመንግስቲ 294-315
ብ/ክ/መ/ትግራይ
i
36. ደንቢቁፅሪ 22/1996 ናይብ/ክ/መ/ትግራይካብማዕድንስራሕቲዝእከብክፍሊትሮያሊትንክራይመሬ 316-328
ትንደንቢ
ደንቢቁፅሪ 23/1996
37. ሓፈሻዊናይመንገዲትራፊክመቆፃፀሪደንቢ ብ/ክ/መ/ትግራይ 329-335
38. ደንቢቁፅሪ 24/1996 ናይበዓልሞተርተሽከርከርቲውሳነፍጥነትደንቢ 336-344
39. ደንቢቁፅሪ 25/1996 ኣብከተማታትዝካየዱደቀቅቲንግድንዕደጋመደባትንዝመሓደሩሉስርዓትንም 345-347
ውሳንደንቢ
40. ደንቢቁፅሪ 26/1996 ደንቢኣጠቓቕማንኣተሓሕዛንተሽከርከርቲመንግስቲ 348-393
41. ደንቢቁፅሪ 27/1996 ደንቢመቅፅዒተመሓላለፊመቆፃፀሪትራፊክ 394-400
42. ደንቢቁፅሪ 28/1996 ናይበዓልሞተርተሽከርከርቲኣሽከርከርቲፍቓድመዘወሪደንቢ 401-415
43. ደንቢቁፅሪ 29/1996 ኣሰራርሓን ፣ ኣጠቓቕማንበዓልሞተርተሽከርከርቲደንቢ 416-427
44. ኣዋጅቁፅሪ 74/1996 ስልጣንንተግባርንኮሚሽንቱሪዝምትግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅቁፅሪ 57/94 428-430
ንምምሕያሽዝወፀኣዋጅ
45. ኣዋጅቁፅሪ 75/1996 ተፀዋዕነትንንቢሮንግድንኢንዱስትሪንከተማልምዓትንዝኾናቤትፅሕፈትዳግ 431-433
ምንምውዳብዝወፀኣዋጅ
46. ኣዋጅቁፅሪ 76/1996 ን1996 ዓ/ም በጀትዓመትተወሳኺበጀትንምውሳንዝወፀኣዋጅ 434-438
47. ኣዋጅንደንብን77/1996 በዓልመዚሓለዋከባቢ ፣ ምምሕዳርንኣጠቓቕማንመሬትንምጥያሽዝወፀኣዋጅ 439-448
48. ኣዋጅንደንብን78/1996 ኣወዳድባ፣ስልጣንንተግባርንቤትፅሕፈትርእሰምምሕዳርንምውሳንዝወፀኣዋጅ 449
ቁፅሪ 63/95 ንምምሕያሽዝወፀኣዋጅ
49. ደንቢቁፅሪ 30/1996 ደንቢሰራሕተኛታትኣብያተማዘጋጃ ብ/ክ/መ/ትግራይ 450-485
50. ደንቢቁፅሪ 31/1996 ደንቢኣታዊግብሪቤትምኽሪፈፃሚትስራሕ ብ/ክ/መ/ትግራይ 486-518
51. ኣዋጅቁፅሪ 79/1996 ኣዋጅኣወፃፅኣሕጊንኣወዳድባን ፣ ኣሰራርሐሓንኮሚቴታትቤትምኽሪ 519-528
52. ኣዋጅቁፅሪ 81/1996 ኣወዳድባ ፣ 529-541
ስልጣንንተግባርንቤትፅሕፈትምምሕዳርኣብያተህንፀትንምውሳንዝወፀኣዋጅ
53. ኣዋጅቁፅሪ 82/1996 ንዕላማ 542-543
ሕ/ስራማሕበራትመፈፀሚንዝግበርልቓሕናይበጀትውሕስናንምሃብዝወፀኣዋ
ጅ
54. ኣዋጅቁፅሪ 83/1996 ኤጀንሰፕሮሞሽንዕዳጋምህርቲሕርሻ ብ/ክ/መ/ትግራይንምጥያሽዝወፀኣዋጅ 544-549
55. ኣዋጅቁፅሪ 84/1996 ስልጣንንተግባርንቢሮሓበሬታንባህልን 550-555
ብ/ክ/መ/ትግራይዳግምንምውሳንዝወፀኣዋጅ
56. ደንቢቁፅሪ 32/1996 መተሓዳደሪደንቢፖሊስክልልትግራይ 556-588
57. ኣዋጅቁፅሪ 86/1996 ስልጣንንተግባርንቢሮሕርሻንልምዓትገጠርን 589-594
ብ/ክ/መ/ትግራይዳግምንምውሳንዝወፀኣዋጅ
58. ኣዋጅቁፅሪ 87/1997 ተመሓይሹዝወፀኣዋጅጉባኤምምሕዳርዳያኑ ብ/ክ/መ/ትግራይ 595-605
59. ደንቢቁፅሪ 34/1997 ተዘዋዋሪፈንድንምጥያሽኣፈፃፅሙኡንኣጠቓቕምኡንንምውሳንዝወፀደንቢስ 606-609
ራፈፃሚ ብ/ክ/መ/ትግራይ
60. ኣዋጅቁፅሪ 80/1997 ኮሚሽንትምህርትንስልጠናንቴክኒክንሙያን 610-617
ብ/ክ/መ/ትግራይንምጥያሽዝወፀኣዋጅ
61. ኣዋጅቁፅሪ 88/1997 በጀትዓመትተወሳኺበጀትንምውሳንዝወፀኣዋጅ ብ/ክ/መ/ትግራይ 618-624
62. ኣዋጅቁፅሪ 89/1997 ንዕላማ ሕ/ማሕበራትንደደቢትትካልልቓሕንዕቋርን 625-626
ኣ/ማሕበርመፈፀሚንዝግበርልቓሕናይበጀትውሕስናንምሃብዝወፀኣዋጅ
63. ኣዋጅቁፅሪ 90/1997 ን1998 ዓ/ም በጀትንምውሳንዝወፀኣዋጅ ብ/ክ/መ/ትግራት 627-636
64. ኣዋጅቁፅሪ 91/1997 ስልጣንንተግባርንቤትፅሕፈትጉዳይሰራሕተኛታት 637-642
ብ/ክ/መ/ትግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅ
65. ኣዋጅቁፅሪ 92/1997 ኣወዳድባን ፣ ስራሕንሓላፍነትንኣካላትፈፀምቲስራሕመንግስቲ 643-644
ብ/ክ/መ/ትግራይንምውሳንዳግምተመሓይሹዝወፀኣዋጅ 46/1994
ንምምሕያሽዝወፀኣዋጅ
66. ኣዋጅቁፅሪ 93/1997 ስልጣንተግባርማሕበራዊኣብያተፍርዲብሄራዊብክልላዊመንግስቲትግራይእን 645-663
ደገናንምውሳንዝወፀኣዋጅ
67. ደንቢቁፅሪ 1/1997 መተሓዳደሪደንቢዳያኑንሬጅስትራርንብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይ 664-679
ii
10ይ ዒመት ቑ.2 10ኛ ዒመት ቑ.2

መቐሇ 1994 ዒ.ም መቐሇ 1994 ዒ.ም
ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ  120
የአንደ ዋጋ 22.70
ትሔዛቶ ማውጫ
ቑፅሪ ዯንቢ 12/1994 ዯንብ ቁጥር 12/1994
ገፅ 1 ገጽ 1
ቑፅሪ ዯንቢ 12/1994 ዒ.ም ዯንብ ቁጥር 12/1994 ዒ.ም
ስነ ስርዒት ዯንቢ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት የስነ ስርዒት
ትግራይ ዯንብ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ሔገ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በክሌሌና
መንግስቲ ክሌሌን ፋዳራሌን ሊዔሇዋይ ስሌጣን በፋዳራሌ ሔገ መንግሰታት መሰረት የዘህ
ኣካሌ እዘ ክሌሌን ኣብ ኩልም ናይ ክሌሌ የክሌሌ የበሊይ የስሌጣን ኣካሌና፣ በሁለም
ስሌጣን ዛኾኑ ጉዲያት ሔጊ ናይ ምውፃእ የክሌሌ ስሌጣን በሆኑ ጉዲዮች ሔግ የማውጣት
ስሌጣን ዛተውሃቦ ኣካሌ እዩ፡፡ ስሌጣን የተሰጠው አካሌ ነው፡፡
ዔሊምኡ ኣብ ሽትኡ ንምብፃሔ ዛምርሒለ አሊማው ከግቡ ሇማዴረስ የሚመራበት
ኣሰራርሒን ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት ዛውስን ዯንቢ አሰራርና የስብሰባ ስነ ስርዒት የሚወሰን ዯንብ
ምውፃእ ኣዴሊይ ብምዃኑ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ማውጣት አስፇሊጊ በመሆኑ የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው ሔገ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ወ፣ መንግስት ክሌሌ ትግራይ አንቀጽ 49(3)ወ፣
53/2/ ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡ 53(2) የሚከተሇውን ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ አንዴ
ሒፇሻዊ ጠቅሊሊ
ዒንቀፅ 1 አንቀጽ 1
ሒፂር ርእሲ አጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ “ስነ ስርዒት ዯንቢ ቤት ምኽሪ ይህ ዯንብ “የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት የስነ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዯንቢ ቁፅሪ 12/1994” ስርዒት ዯንብ ቁጥር 12/1994” ተብል ሉጠቀስ
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ትርጉም ትርጉም
ኣብ‟ዘ ውሽጢ እዘ ዯንቢ፦ በዘህ ዯንብ ውስጥ፦
ሀ. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ ሀ. “ሔገ መንግስት” ማሇት ተሻሽል የወጣ ሔገ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ መንግስት ክሌሌ ትግራይ ነው፡፡
ሇ. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ሇ. “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሌ ምክር ቤት ማሇት ነው
ሏ. “ኣባሌ” ማሇት ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ሏ. “አባሌ” ማሇት በሔገ መንግስት ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 48(1)(2) ትግራይ አንቀጽ 48(1)(2) እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ኣግባብነት ዖሇዎም ሔግታት አግባብነት ባሊቸው የምርጫ ሔጎች ሇምክር
1
ናይ ሒዯ ዋጋ 5.20 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ
መረፃ ንኣባሌነት ቤት ምኽሪ ኣብ ዛተኻየዯ ቤት አባሌነት በተካሄዯ ምርጫ የተመረጠ

መረፃ ዛተመረፀ ሰብ እዩ፡፡ ሰው ነው፡፡
ኣገሊሌፃ ፆታ የጾታ አገሊሇጽ
ኣብ ውሽጢ እዘ ዯንቢ ብተባዔታይ ዛተገሇፀ በዘህ ዯንብ ውስጥ/ሇወንዴ/ የተገሇፀ ሁለ
ኹለ ንኣንስታይ ፆታ እውን የጠቓሌሌ እዩ፡፡ ሇሴትም ጾታም ያጠቃሌሊሌ፡፡
ክፌሉ ክሌተ ክፌሌ ሁሇት
ብዙዔባ ኣባሌነት ስሇአባሌነት
መሰሌ መብት
ኣብ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 48/4/፣/5/ በሔገ መንገስት አንቀጽ 48(4)(5) የተጠቀሱ
ዛተጠቐሱ መሰሊት ሔሌው ኾይኖም ኣባሊት ቤት መብቶች የተጠበቁ ሆኖም የምክር ቤት አባልች
ምኽሪ እዜም ዛስዔቡ መሰሊት ኣሇዉዎ፡፡ የሚከተለት መብቶች አሊቸው፡፡
1. ኣብ ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ብነፃነት 1. በምክር ቤቱ ስብሰባ በነፃ የመሳተፌ፣
ምስታፌ፣ ናይ ተቓውሞ ይኹን ዴጋፌ የተቃውሞ ይሁን የዴጋፌ ዴምጽ መስጠት፣
ዴምፂ ምሃብ፣ ዖይምዴማፅ፣ ዴምጽ ያሇ መስጠት፣
2. ናብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ እንትመፅእ ዖዴሌዩ 2. ወዯ ምክር ቤት ስብሰባ ሲመጣ አስፇሊጊ
ወፃእታት ብመንግስቲ ይሽፇነለ፡፡ ወጭዎችን በመንግስት ይሸፇኑሇታሌ
ተሳትፍ ተሳትፍ
1. ኣብ ናይ ቤት ምኽሪ ኣኼባ ብኣባሌነት 1. በምክር ቤት ስብሰባ በአባሌነት ሉሳተፈ
ክካፇለ ዛኽእለ ንኣባሌነት ቤት ምኽሪ የሚችለሇምክር ቤት አባሌነት በሔዛብ
ብህዛቢ ዛተመረፁ ተወከሌቲ ጥራሔ እዮም የተመረጡ ተወካዮች ብቻ ናቸው፡፡
2. ዛኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ 2. ማንኛውም የምክር ቤት አባሌ ከአቅም በሊይ
ዛኾነ ፀገም እንተዖይገጢምዎ ኣብ የሆነ ችግር ካሊጋጠመው በቀር በምክር ቤቱ
ኣኼባታት እቲ ቤት ምኽሪ ብኣካሌ ክርከብ ስብሰባዎች በአካሌ መገኘት አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
3. ብፀገም ምኽንያት 3. በችግር ምክንያት፦
ሀ. ኣብ ኣኼባ ክርከብ ዖይኽእሌ ኣባሌ ሀ.በስብሰባ መገኘት የማይችሌ አባሌ
ዖይርከበለ ምኽንያት ኣቐዱሙ ንቤት የማይገኝበት ምክንያት አስቀዴሞ ሇምክር ቤቱ
ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ወይ ንዛነበረለ ጽሔፇት ቤት ወይ ሇሚኖርበት ወረዲ
ወረዲ ምምሔዲር ብፅሐፌ ከፌሌጥ አስተዲዯር በጽሐፌ ማሳወቅ አሇበት፡፡ ፇቃዴ
ኣሇዎ ፌቓዴ ክህብ ዛኽእሌ ኣፇ ጉባኤ መስጠት የሚችሌ አፇ ጉባኤ ብቻ ነው፡፡
ጥራሔ እዩ፡፡
ሇ. ኣኼባ ምስታፌ ጀሚሩ ክሳብ መወዲእታ ሇ. ስብሰባ መሳተፌ ጀምሮ እስከ መጨረሻ
ክካፇሌ ዖይኽእሌ ዴማ ካብ ኣፇጉባኤ መካፇሌ የማይችሌ ዯግሞ ከአፇጉባኤ
ፌቓዴ ክረክብ ይግባእ፡፡ ፇቃዴ ማግኘት አሇበት፡፡
ስነ ምግባር ስነ ምግባር
ዛኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ፣ ማንኛውም የምክር ቤት አባሌ
1. ካብ ስኻር፣ ጉቦኝነት፣ ግበረሇይ ክገብረሌካ፣ 1. ከስካር፣ ጉቦኝነት፣ አዴርግሌኝ ሊዴርግሌህ፣
ዛሙት፣ ዛተፇሊሇዩ ምስ ስነ ምግባርን ዛሙት፣ የተሇያዩ ከሔብረተሰቡ ሰነ
ሌምዱ እቲ ሔ/ሰብን ተፃባእቲ ዛኾኑ ምግባርና ሌምዴ ተቃራኒ የሆኑ ሱሶች
2
ወሌፌታት ተገዙእነት ኣዴሌዎን ዛመሳሰለ ተገዥነት አዴሌዎንና ከመሳሰለት የስነ

ጉዴሇታት ስነ ምግባር ነፃ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ምግባር ጉዴሇቶች ነፃ መሆን አሇበት፡፡
2. ናይ ኣኼባ ጊዚን ስነ ስርዒት ከኽበር ኣሇዎ፣ 2. የስብሰባ ጊዚንና ስነ ስርዒት ማክበር አሇበት
3. ብቤት ምኽሪ ዛዋሃቦ ሒሊፌነት ብኣግባቡ 3. በምክር ቤቱ የሚሰጠው ሒሊፉነት በአግባቡ
ክፌፅም ይግባእ፣ መፇፀም ይኖርበታሌ
4. ምሽጥር ተንከፌ ጉዴያት ቤት ምኽሪ ክሔለ 4. የምክር ቤቱ ሚስጢር ነክ ጉዲዮች መጠበቅ
ኣሇዎ፣ አሇበት
5. ቤት ምኽሪ ንዛወሰኖም ውሳነታት 5. ምክር ቤት የሚወስናቸው ውሳኔዎች
ዖይትኽክሇኛ ትርጉምን ስእሌን ክህብ ትክክሇኛ ያሌሆነ ትርጉምና ስእሌ መስጠት
የብለን የሇበትም፡፡
ጉዴሇት ስነ ስርዒትን ዛውሰዴ ስጉምትን የስነ ስርዒት ጉዴሇትና የሚወሰዯው እርምጃ
1. ጉዯሇት ስነ - ምግባር ፇፂሙ ዛተረኸበ 1. የስነ ምግባር ጉዴሇት ፇፅሞ የተገኘ አባሌ
ኣባሌ ከከም ዒይነት ጉዴሇታትን ዯረጅኡን የጉዴሇቶቹ አይነትና ዯረጃቸው እየታየ
እናተራእየ ስዑቦም ዛተዖርዖሩ ስጉምትታት ቀጥሇው የተዖረዖሩ እርምጃዎች ሉወስደበት
ክውሰዴዎ ይከኣሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ሀ. ናይ ቃሌ መጠንቀቕታ ወይ፣ ሀ. የቃሌ ማስጠንቀቂያ ወይም
ሇ. ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ወይ ሇ. የፅሐፌ ማስጠንቀቂያ ወይም
ሏ. ከቢዴ ወይ ተዯጋጋሚ ጉዴሇት ስነ ሏ. ከባዴ ወይ ተዯጋጋሚ የስነ ምግባር
ምግባር ዖርኣየ እንተኾይኑ ብክሌተ ሲሶ ጉዴሇት ያሳዩ ከሆኑ በሁሇት ሶስተኛ
(2/3) ዴምፂ እቲ ቤት ምኽሪ ካብ (2/3) የምክር ቤቱ ዴምጽ ከምክር ቤት
ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ክገሌስ ይግበር፣ አባሌነት እንዱገሇሌ ይዯረጋሌ፡፡
2. ብምኽንያት ጉዴሇት ስነ ስርዒት ስጉምቲ 2. በስነ ስርዒት ጉዴሇት ምክንያት እርምጃ
ክውሰድ ዛተወሰኖ ኣባሌ እቲ ውሳነ ብኮሚቴ ሉወስዴበት የተወሰነው አባሌ ውሳኔው
ምስተፃረየ ብቤት ምኽሪ ይውሰን፡፡ በኮሚቴ ከተጣራ በኋሊ በምክር ቤቱ
ይወስናሌ፡፡
3. በዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን2 ካብ 3. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2
ኣባሌነት ዛገሇሰ ኣባሌ ኣግባብ ብዖሇዎም ከአባሌነት የተገሇሇ አባሌ አግባብነት
ሔግታት መረፃ መሰረት ብካሉእ ኣባሌ ባሊቸው የምርጫ ሔጎች መሰረት በላሊ አባሌ
ይትካእ፡፡ ይተካሌ፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሶስት
ናይ ኣኼባ ጊዚን ስነ ስርዒትን የስብሰባ ጊዚና ስነ ስርዒት
ናይ ኣኼባ ግዚ የስብሰባ ጊዚ
1. ስሩዔ ኣኼባ ቤት ምኽሪ እንተወሒዯ ኣብ 1. መዯበኛ የምክር ቤት ስብሰባ ቢያንስ
ሽደሽተ ወርሑ ሒዯ ጊዚ ይኸውን፡፡ ከም በስዴስት ወር አንዴ ጊዚ ይሆናሌ፡፡ እንዯየ
ኣዴሊይነቱ ዴማ ብኣፇ ጉባኤ፣ ወይ ካብ አስፇሊጊነቱ ዯግሞ በአፇ ጉባኤ ወይ
ሞንጎ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ሌዔሉ ሲሶ ህፁፅ ከምክር ቤቱ አባልች ከአንዴ ሶስተኛ በሊይ
ኣኼባ ክፅዋዔ እንትሒቱ እቲ ቤት ምኽሪ አስቸኳይ ስብሰባ እንዱጠራ ሲጠይቁ ምክር
ካብቲ ስሩዔ ናይ ኣኼባ ጊዚ ወፃኢ ክፅዋዔ ቤቱ ከመዯበኛ የስብሰባ ጊዚ ውጭ ሉጠራ
ይካኣሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
2. ጉባኤ ቤት ምኽሪ ንህዛቢ ክፌቲ ይኸውን፡፡ 2. የምክር ቤቱ ጉባኤ ሇህዛብ ክፌት ይሆናሌ፡፡
ኮይኑ ግና እዘ ቤት ምኽሪ ንናይ ህዛቢ ሆኖም ግን ምክር ቤቱ ሇህዛብ ዴህንነትና
3
ዯሔንነትን ፀጥታን ጠቓሚ ኾይኑ ጸጥታ ጠቃሚ ሆኖ ሲገኝ ስብሰባው በዛግ

እንትርከብ ኣኼብኡ ብዔፁው ክካየዴ እንዱካሄዴ በዴምፅ ብሌጫ ከወሰነ በዛግ
ብዴምፂ ብሌጫ እንተወሲኑ ብዔፁው ክካየዴ ሉካሄዴ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
3. ኩለ ኣባሌ ንኣኼባ እንትፅዋዔ፣ 3. ሁለም አባሌ ሇስብሰባ ሲጠራ
ሀ. ብውሌቀ ይኹን ብሒባር ምይይጥ ሀ. በግሌ ይሁን በጋራ ውይይት
ተገይሩልም ክመፁ ኣብ ዛተውሃቡ ተዯርጎባቸው ሉመጡ በተሰጡ
ኣጀንዲታት እኹሌ ምዴሊው ገይሮም አጀንዲዎች በቂ ዛግጅት አዴርገው ወዯ
ናብ ኣኼባ ክመፁ ኣሇዎም ስብሰባ መምጣት አሇባቸው
ሇ. ኣኼባ ቅዴሚ ምጅማሩ 24 ሰዒት ናብ ሇ. ስብሰባ ከመጀመሩ በፉት በ24 ሰዒት
ክሌሌ ቤት ፀሔፇት ቀሪቡ ሪፕርት ውስጥ ወዯ ክሌሌ ጽህፇት ቤት ቀርቦ
ክገብር ኣሇዎ ሪፕርት ማዴረግ አሇበት
ምሌኣተ ጉባኤ ምሌአተ ጉባኤ
1. ኣብ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ተግራይ ዒንቀፅ 1. በሔገ መንግስት ክሌሌ ትግራይ አንቀጽ
52/3/ ብዛተዯንገገ መሰረት ክሌተ ሲሶ 52/3/ በተዯነገገው መሰረት ሁሇት ሶስተኛ
(2/3) ኣባሊት ቤት ምኽሪ እንትርከቡ (2/3) የምክር ቤቱ አባልች ሲገኙ ምሌአተ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን ጉባኤ ይሆናሌ
2. ምሌኣተ ጉባኤ ዛተማሌአ ምዃኑ ምስ 2. ምሌኣተ ጉባኤ የተሟሊ መሆኑ ሲረጋገጥ
ኣረጋገፀ ኣፇ ጉባኤ እቲ ኣኼባ ክጅመር አፇጉባኤው ስብሰባው እንዱጀመር
ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
ኣቀራርባ ኣጀንዲታት የአጀንዲዎች አቀራረብ
ናብ ቤት ምኽሪ ዛቐርቡ ኣጀንዲታት ብመሰረት ወዯ ምክር ቤቱ የሚቀርቡ አጀንዲዎች ከዘህ
ካብዘ ቀፂለ ዛተቐመጠ ኣገባብ ይኸውን፣ ቀጥል በተቀመጠው አገባብ መሰረት ይሆናሌ፡፡
1. ናብ ጉባኤ ዛቐርብ ኣጀንዲ ቅዴሚ ሒዯ 1. ሇጉባኤ የሚቀርብ አጀንዲ ከአንዴ ሳምንት
ሰሙን ናብ ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ክቐርብ በፉት ወዯ ምክር ቤቱ ጽ/ቤት እንዱቀርብ
ይግበር ይዯረጋሌ፡፡
2. ኣብ ቤት ምኽሪ ዛቐርቡ ጉዲያት ከከም 2. ሇምክር ቤት የሚቀረቡ ጉዲዮች እንዯየ
ኣዴሊይነቶም ቅዯም ስዒቦም ብቤት ፅሏፇ አስፇሊጊነታቸው ቅዯም ተከተሊቸው
ኣቢልም ተፀኒዕም ክቅርቡ ይግበር በጽህፇት ቤቱ በኩሌ ተጠንተው እንዱቀርቡ
ይዯረጋሌ
3. ኣብ ቤት ምኽሪ ስሩዔ ንጉባኤ ዛቐርቡ 3. በምክር ቤት መዯበኛ ጉባኤ የሚቀረቡ
ኣጀንዲታት ዛስዔቡ ይኸውን፣ አጀንዲዎች የሚከተለት የሆናሌ
ሀ. ፀብፃብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ሀ. የምክር ቤቱ ስራ አስፇፃሚ ሪፕርት
ሇ. ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ንክሌሌ ቤት ሇ. በምክር ቤቱ ስራ አስፇፃሚ ሇክሌሌ
ምኽሪ ጉባኤ ክቐርቡ ዛተታሒ዗ ምክር ቤት ጉባኤ ሉቀርቡ የተያ዗
ጉዲያት፡፡ ጉዲዮች፣
ሏ. ቤት ምኽሪ ብኮሚቴ ተፀኒዕም ክቐርቡ ሏ. ምክር ቤት በኮሚቴ ተጠንተው
ውሳኔ ሂብልም ዛነበሩ ጉዲያት፣ እንዱቀርቡ ውሳኔ ሰጥቶባቸው የነበሩ
ጉዲዮች፣
መ. ብሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ፣ ኦዱትን መ. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት፣ በኦዱትና
ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ዛቐርቡ ቁጥጥር ጽህፇት ቤት የቀረቡ
4
ፀብፃባትን ውሳነ ዛዯሌዩ ጉዲያትን፣ ሪፕርቶችንና ውሳኔ የሚሹ(የሚፇሌጉ)

ጉዲዮችን
4. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ዛተዯንገገ 4. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 3 የተዯነገገው
ሔሌው ኮይኑ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ብኣጀንዲ እንዯተጠበቀ ሆኖ የምክር ቤቱ አባሌ
ክታሒዖለ ዖቕረቦ ሒሳብ 10 ኣባሊት ቤት በአጀንዲ እንዱያዛሇት ያቀረበው ሃሳብ
ምኽሪ እንተዯጊፍምዎ ብአጀንዲነት የምክር ቤቱ 10 አባልች ከዯገፈት
ይታሒዛ፡፡ በአጀንዲነት ይያዙሌ፡፡
5. ዛቐርቡ ኣጀንዲንታት ክተሒ዗ ዛኽእለ 5. የቀረቡት አጀንዲዎች ሉያ዗ የሚችለት
ጉባኤተኛ ብኣብሊፂ ዴምፂ እንትውሰን ጉባኤተኛው በዴምፅ ብሌጫ ሲወስን
ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ስነ ስርዒት ኣኼባ የስብሰባ ስነ ስርዒት
1. ብመሰረት ዛወፀ ፔሮግራም ዛምራሔ ጉባኤ 1. በወጣው ፔሮግራም መሰረት የሚመራ ጉባኤ
(አኼባ) ከይዱ ምይይጥን ቅዯም ስዒብ (ስብሰባ) የውይይት ሂዯትና የሃሳብ
ውሃብቲ ሒሳባትን ሌሙዴ ናይ ኣኼባ ሰጪዎች ቅዯም ተከተሌ የስብሰባ አካሄዴ
ኣካይዲ ስነ ስርዒት ተኸቲለ ዛትግበር ስነ ስርዒት ተከትል የሚተገበር ሲሆን፣
እንትኸውን፦
ሀ. ዛኾነ ኣባሌ ኣኼባ ዛሒቶ ዯንቢ፣ ሀ. ማንኛውም አባሌ ስብሰባ የሚጠይቀው
ስርዒትን ስነ ምግባርን ብምሔሊው ሒሳቡ ዯንብ፣ ስነ ስርዒትና ስነ ምግባር
የቕርብ፡፡ ኣብ እዋን ኣኼባ ሒሳቡ በመጠበቅ ሃሳቡን ያቀርባሌ፤ በስብሰባ
ንምግሊፅ ኢደ ብምውፃእ ካብ ኣፇ ጉባኤ ጊዚ ሃሳቡ ሇመግሇፅ እጁን በማውጣት
ፌቓዴ ክረክብን ኣካይዲ ኣኼባ ከአፇጉባኤ ፇቃዴ ማግኘትና የስብሰባ
ብዛምሌከት ኣፇ ጉባኤ ዛህቦ ውሳነ አካሄዴ በሚመሇከት አፇ ጉባኤ
ክቕበሌን ኣሇዎ፣ የሚሰጠው ውሳነ መቀበሌም አሇበት
ሇ. ኣብ ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ዛህቦ ሒሳብ ሇ. በምክር ቤቱ ስብሰባ የሚሰጠው ሃሳብ
ምስቲ መዖራረቢ ጉዲይ ኣግባብነት ከመነጋገሪያው ጉዲይ ጋር አግባብነት
ዖሇዎ ክኸውን ኣሇዎ ያሇው መሆን አሇበት፡፡
ሏ. ኣብ ኸይዱ ኣኼባ ዛኾነ ኣባሌ ካሌኦት ሏ. በስብሰባ ሂዯት ሊይ ማንኛውም አባሌ
ዛህብዎ ሒሳብ ወይ ዖቕርብዎ ዖረባ ካብ ላልች የሚሰጡት ሃሳብ ወይም
ስነ ስርዒት ወፃኢ ብዛኾነ መንገዱ የሚያቀረቡት ንግግር ከስነ ስርዒት
ከዔንቅፌ የብለን፡ ተቓውምኡ ንምግሊፅ ውጭ በሆነ መንገዴ ማዯናቀፌ
ዛዯሉ ኣባሌ በቲ ኣኼባ ዛመርሔ የሇበትም፡፡ ተቃውሞው ሇመግሇፅ
ኣፇጉባኤ እንትፌቀዯለ ጥራሔ ሒሳቡ የሚፇሌግ አባሌ ስብሰባው በሚመራ
ይገሌፅ፡፡ አፇ ጉባኤ ሲፇቀዴሇት ብቻ ሃሳቡን
ይገሌፃሌ፡፡
መ. ብፌለይ ምኽንያት ኣዴሊይ ኾይኑ መ. በሌዩ ምክንያት አስፇሊጊ ሆኖ ካሌተገኘ
እንተዖይተረኺቡ ሒሳቦም ክገሌፁ በቀር ሃሳባቸውን ሇመግሇፅ የሚፇሌጉ
ዛዯሌዩ ካሌኦት ኣባሊት ዔዴሌ ከይረኸቡ ላልች አባልች እዴሌ ሳያገኙ አንዴ
ሒዯ ኣባሌ ኣብ ሒዯ ጉዲይ ዴጋሚ አባሌ በአንዴ ጉዲይ ዴጋሚ እዴሌ
ዔዴሌ ክረክብ ኣይፌቀዴን፡፡ እንዴያገኝ አይፇቀዴም፡፡
2. ኣብ እዋን ምይይጥ እቲ ጉባኤ ነቲ ተታሑ዗ 2. በውይይት ጊዚ ጉባኤተኛው ተይዜ ያሇው
ዖል ጉዲይ ተወሳኺ መብርሂታትን ጉዲይ ተጨማሪ ማብራሪያዎችንና
መረዲእታታትን ምስማዔ ኣዴሊይ ኾይኑ ማስረጃዎችን መስማት አስፇሊጊ ሆኖ
5
እንተተረኺቡ እቲ ቤት ምኽሪ ዛምሌከቶም ከተገኘ ምክር ቤት የሚመሇከታቸው

ኣካሊት ይኹን ሰባት ብምፅዋዔ መብራህርሂ አካልች ይሁን ሰዎች በመጥራት ማብራሪያ
ይኹን መረዲእታታት ከቕርብለ ክሒትት ይሁን ማስረጃዎች እንዱቀርቡሇት ሉጠይቅ
ይኽእሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
3. ዛኾነ ካብ ኣባሌ ዛቐረበ መመያየጢ ሏሳብ 3. ማንኛውም ከአባሌ የቀረበ የማወያያ ሃሳብ
ኣብ ሌዔሉ ጉዲይ ዴምፂ ቅዴሚ ምውሃቡ በጉዲዩ ሊይ ዴምፅ ከመስጠቱ በፉት
ዖቕረቦ ኣባሌ ሒሳቡ ከሌዔሌ ይኽእሌ እዩ፡፡ ያቀረበው አባሌ ሃሳቡን ሌያነሳ ይችሊሌ፤
ኾይኑ ግና ካሌኦት ኣባሊት እቲ ጉዲይ ሆኖም ግን ላልች አባልች ጉዲዩ
ከምናቶም ወሲድም ምይይጥ ክቅፅሌ እንዯራሳቸው ወስዯው ውይይት እንዱቀጥሌ
እንተሒቲቶም ምይይጥ ክቕፅሌ ይኽእሌ ከጠየቁ ውይይቱ ሉቀጥሌ ይችሊሌ፡፡
እዩ፡፡
4. ኣብቲ ዛቐረበ ጉዲይ እኹሌ ምይይጥ 4. በቀረበው ሃሳብ ሊይ በቂ ውይይት
ተኻይዴለ ኣል ኢለ እንትኣምን ኣፇ ጉባኤ ተካሂድበታሌ ብል ሲያምን አፇ ጉባኤ
ወይ ካሉእ ኣባሌ እቲ ምይይጥ ተጠቓሉለ ወይም ላሊ አባሌ ውይይቱ ተጠቃሌል
ዴምፂ ንክወሃበለ ክገብር ወይ ክሒትት ዴምጽ እንዱሰጥበት ሇማዴረግ ወይም
ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉጠይቅ ይችሊሌ፡፡
5. ኣብቲ ዛቐረበ ሒሳብ ተቃወሞ እንተሃሌዩ 5. በቀረበው ሃሳብ ሊይ ተቃውሞ ካሇ በዴምፅ
ብኣብዛሒ ዴምፂ ይውሰን፡፡ ብሌጫ ይወሰናሌ፡፡
ኣወሃህባ ውሳነ የውሳኔ አሰጣጥ
1. ብመሰረት ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ 1. በሔገ መንግስት ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 52/3/ ቤት ምኽሪ ትግራይ አንቀጽ 52(3) መሰረት ምክር ቤቱ
ዖሔሌፍም ውሳነታት ኣብ ኣኼባ ካብ የሚያሳሌፊቸው ውሳኔዎች በስብሰባ ከተገኙ
ዛተረኸቡ ኣባሊት ብኣብዛሒ ዴምፂ ዯገፌ አባልች የዴምጽ ብሌጫ ዴጋፌ ሲያገኝ ነው
እንትርከብ እዩ፡፡
2. ኣወሃህባ ዴምፂ ብግሌፂ ወይ ብምስጢር 2. ዴምጽ አሰጣጥ በግሌጽ ወይም በሚስጢር
ንክኸውን ከከም ኣዴሊይነቱ ቤት ምኽሪ እንዱሆን እንዯአስፇሊጊነቱ ምክር ቤቱ
ክውስን ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉወስን ይችሊሌ
3. ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ኣባሊት ተቓውሞ 3. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ አባልች የተቃውሞ
ወይ ዴጋፌ ዴምፂ ዛሃቡለ ወይ ዖይሃቡለ ወይም የዴጋፌ ዴምፅ የሚሰጡበት ወይም
ምኽንያት ብሒፂሩ ከብርሁ ክፇቀዯልም የማይሰጡበት ምክንያት በአጭሩ
ይኽእሌ እዩ፡፡ እንዱያብራሩ ሉፇቀዴሊቸው ይችሊሌ፡፡
4. እቲ ቤት ምኽሪ ውሳነ ኣብ ዛሃበለ ጉዲይ 4. ምክር ቤቱ ውሳኔ በሚሰጥበት ጉዲይ
ኣብ ኣኼባ(ጉባኤ) ካብ ዛተረኸቡ ኣባሊት በስብሰባ(ጉባኤ) ከተገኙ አባልች ከግማሽ
ካብ ፌርቂ ንሊዔሉ እንትዴግፌዎ ዲግም ክረአ በሊይ ሲዯግፈት ዲግም ሉታይና ሉወሰን
ክውሰን ይኽእሌ፡፡ ይኹን እምበር ይችሊሌ፤ ይሁን እንጂ ተሊሌፍ የነበረ ውሳኔ
ተማሒሊሉፈ ዛነበረ ውሳነ ክሌወጥ ዛኽእሌ ሉሇወጥ የሚችሇው ከምሌአተ ጉባኤው
ካብ ምሌኣተ ጉባኤ ብክሌተ ሲሶ(2/3) ሁሇት ሶስተኛ (2/3) ዴምፅ የተዯገፇ ሲሆን
ዴምፂ ዛሃቡለ ወይ ዖይሃበለ ምኽንያት ነው፡፡
ብሒፂሩ ከብርሁ ክፇቀዯልም ይኽእሌ እዩ፡፡
6
ኣተሒሔዙን ኣመዖጋግባን ቃሇ ጉባኤ የቃሇ ጉባኤ አያያዛና አመዖጋገብ
1. ከይዱ ኣኼባ እዘ ቤት ምኽሪ ብኣፇ ጉባኤ 1. የዘህ ምክር ቤት የስብሰባ ሂዯት በአፇ
ተቆፃፃራይነት ኣብ ቃሇ ጉባኤ ተመዛጊቡ ጉባኤው ተቆጣጣሪነት በቃሇ ጉባኤ
ይታሒዛ ተመዛግቦ ይያዙሌ፡፡
2. ቃሇ ጉባኤ እዘ ቤት ምኽሪ ዛስዔቡ 2. የዘህ ምክር ቤት ቃሇ ጉባኤ የሚከተለት
ቁምነገራት ዖካተተ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ቁምነገሮች ያካተተ መሆን አሇበት፡፡
ሀ. ናይቲ ኣኼባ ዛርዛር ኣጀንዲታት፣ ሀ. የስብሰባው ዛርዛር አጀንዲዎች፣
ሇ. ዒበይቲ ቁምነገራት ናይ ከይዱ ኣኼባን ሇ. የስብሰባው ሂዯትና የተዯረገው ውይይት
ዛተገበረ ምይይጥ፣ ትሊሌቅ ቁምነገሮች፣
ሏ. ውሳነ ቤት ምኽሪ ሏ. የምክር ቤቱ ውሳኔ፣
መ. ነዘ ውሳነ በዴምፂ ዛዯገፈ ኣባሊት ቁፅሪ መ. ውሳኔው በዴምፅ የዯገፈ፣
ሰ. ነቲ ውሳነ ብዴምፂ ዛተቓወሙ አባሊት ሰ. ውሳኔው በዴምፅ የተቃወሙ፣
ቑፅሪ
ረ. ዴምፂ ተኣቅቦ ዛገበሩ ኣባሊት ቑፅሪ ረ. ዴምጸ ተአቅቦ ያዯረጉ አባሊት ቁጥር
3. ኣብ ከይዱ ኣኼባ እዘ ቤት ምኽሪ ዛተታሒዖ 3. በስብሰባ ሂዯት በዘህ ምክር ቤት የተያዖ ቃሇ
ቃሇ ጉባኤ ኣብ መወዲእታ እቲ ኣኼባ ወይ ጉባኤ በስብሰባው መጨረሻ ሊይ ወይም
ኣብ ቐፃሉ ጉባኤ መጀመርታ በቲ ቤት በሚቀጥሇው ጉባኤ መጀመሪያ ሊይ በምክር
ምኽሪ ምስ ፀዯቐ ብኣፇ ጉባኤ ተፇሪሙ ቤቱ እንዯፀዯቀ በአፇ ጉባኤ ተፇርሞ
ክቕመጥ ኣሇዎ፡፡ መቀመጥ አሇበት
4. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቑፅሪ 2(ሰ) ዛተገሇፀ 4. በዘህ አንቀጽ ንኡስ ቁጥር 2(ሰ) የተገሇጸው
ተቓውሞ ንቲ ዛተውሃበ ውሳነ ዖይቕይር ተቃውሞ የተሰጠው ውሳኔ የማይቀር
እንተኾነ‟ውን ኣብቲ ውሳነ መወዲእታ ቢሆንም በውሳኔው መጨረሻ ሊይ ተመዛግቦ
ተመዛጊቡ ክቕመጥ ኣሇዎ፡፡ መቀመጥ አሇበት፡፡
ክፌሉ ኣርባዔተ ክፌሌ አራት
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ምጥያሽ ኮሚቴ ኮሚቴ ማቋቋም
እዘ ቤት ምኽሪ ስራሔቲ ምክያዴ ዖዴሌዩ የዘህ ምክር ቤት ስራዎች ሇማካሄዴ
ቀወምትን ግዘያዊ ኮሚቴታትን ይጣየሽ፡፡ የሚያስፇሌጉ ቀዋሚና ጊዘያዊ ኮሚቴዎችን
ያቋቁማሌ፡፡
ምምሔያሽ ዯንቢ ዯንብ ማሻሻሌ
ብክሌተ ሲሶ ኣባሊት እዘ ቤት ምኽሪ በሁሇት ሶስተኛ የምክር ቤቱ አባልች ከተዯገፇ
እንተተዯጊፈ እዘ ዯንቢ ክመሒየሽ ወይ ክሌወ ይህ ዯንብ ሉሻሻሌ ወይም ሉሇወጥ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
7
እዘ ዯንቢ ዛፀንዒለ ጊዚ ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ብቤት ምኽሪ ፀዱቁ ካብ ዛወፀለ ይህ ዯንብ በምክር ቤት ከጸናበት ጊዚ ጀምሮ
ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ የጸና ይሆናሌ፡፡
24 መጋቢት 1994 መጋቢት 24/1994
ፀጋይ በርሀ ፀጋይ በርሀ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ርእሰ መስተዲዴር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ትግራይ
8

መቐሇ ታሔሳስ 1994 ዒ.ም መቐሇ ታህሳስ 1994 ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ  120
ዯንቢ ቑፅሪ 14/1994 ዯንብ ቁጥር 14/1994
ዯንቢ ሒሇዋ፣ አጠቓቕማን የዯን ጥበቃ፣ አጠቃቀምና
ቑፅፅርን ዯንቢ ቁጥጥር ዯንብ
ዯንቢ ሒሇዋ፣ ኣጠቓቕማን ቑፅፅርን የዯን፣ ጥበቃ አጠቃቀምና ቁጥጥር
ዯን መእተዊ ዯንብ መግቢያ
ብሰንኪ ሌዐሌ ጠሇብን ትሐት ቐረብን በከፌተኛ ፌሊጎት እና ዛቅተኛ የኃይሌ
ፌሌፌሌ ሒይሌን ናይ ኮንስትራክሽን ምንጭና የኮንስትራክሽን ማቴሪያሌ አቅርቦት
ማቴሪያሌን ኣብ ክሌሌና ዛርከብ ውሱን ሃፌቲ ምክንያት በክሌሊችን ውስጥ የሚገኘው ውሱን
ዯን እናበረሰን ካብ እዋን ናብ እዋን እናተሒተን የዯን ሃብት እየተመነጠረ ከጊዚ ወዯ ጊዚ
ከምዛመፀ ይፌሇጥ እዩ፡፡ ስሇዘ እ዗ይ ብቐሉሌን እየቀነሰ መምጣቱ የሚታወቅ ነው፡፡ ስሇዘህ
ብውሐዴን ዒመታት ንምትካእን (ምሌማዔ) በቀሊለና በጥቂት ዒመታት መተካት(ማሌማት)
ዖይከኣሌ ውሐዴ ሃፌቲ ዯን ዒቂብኻ ስሩዔ የማይቻሌ ጥቂት የዯን ሃብትን ጠብቆ ኣግባብ
ብዛኾነ መንገዱ ምጥቃም ዖኽእሌ ሔጊ ምውፃእ ባሇው መሌኩ መጠቀም የሚያስችሌ ሔግ
ኣዴሊይ ኾይኑ ተረኺቡ ኣል፡፡ በ዗ይ መሰረት ማውጣት አስፇሊጊ ሆኖ ተገኝቷሌ፡፡ በዘህ
ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ መሰረት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ትግራይ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በትግራይ ሔገ
ዒንቀፅ 56(7) ብዛተዋሃቦ ስሌጣን መሰረት ነዘ መንግስት አንቀጽ 56(7) በተሰጠው ስሌጣን
ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡ መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 አንቀፅ 1
እዘ ዯንቢ እዘ “ዯንቢ ሒሇዋ፣ ኣጠቓቕማን ይህ ዯንብ “የዯን ጥበቃ አጠቃቀምና ቁጥጥር
ቁፅፅርን ዯን ቁፅሪ 14/1994” ተባሂለ ክፅዋዔ ዯንብ ቁጥር 14/1994” ተብል ሉጠቀስ
ይከኣሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ኣብዘ ዯንቢ እዘ ናይቲ ቃሌ ኣገባብ ካሌኦት የቃለ አግባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
ትርጉም ዛወሃቦ እንተዖይኮይኑ፦ በቀር በዘህ ዯንብ ውስጥ፡፡
2.1 ዯን ማሇት ብተፇጥሮ ዛቦቐለ ወይከዒ 2.1 “ዯን” ማሇት በተፇጥሮ የበቀለ ወይም
ተተኺልም ዛሇምዐ ናይ ዔንፀይቲ ጠባይ ተተክሇው የሇሙ የእፅዋትነት ጠባይ
ዖሇዎም ተኽሌታት ዛርከብዎ እኽብኻብ ያሊቸው ተክልች የሚገኙበት ስብስብ
እዩ፡፡ ነው፡፡
9
ዋንነት ዯን የዯን ባሇቤትነት
ብውሌቀ ዛውነን፣ ብሔብረተሰብ ጣብያ የግሌ ፣ የቀበላ ማህበረሰብና የመንግስት ዯን
ዛውነንን ብመንግስቲ ዛውነንን ዯን ይህለ፡፡ ይኖራሌ፡፡
ሒሇዋ ዯን የዯን ጥበቃ
4.1 ሒሇዋ ዯን ብወነንቲ ዯንን ብምትሔብባር 4.1 የዯን ጥበቃ በዯኑ ባሇቤቶች፣ በህዛብና
ህዛብን መንግስትን ክካየዴ ኣሇዎ፡፡ በመንግስት ተባባሪነት መካሄዴ አሇበት፡፡
4.2 ብዖይፌቓዴ ወነንቲ ኣብ ውሽጢ ዯን 4.2 ያሇ ባሇቤቶቹ ፇቃዴ ዯን ውስጥ በመግባት
ብምእታው ንቑፅ ዔንፀይቲ ምእራይን ዯረቅ እንጨት መሌቀም፣ ዙፍችን
ኣግራባት ምቑራፅን ጨናፌር ምቕፌቓፌን መቁረጥና ቅርንጫፍቹን መጨፌጨፌ
ኩሌኩሌ እዩ፡፡ ክሌክሌ ነው፡፡
4.3 ብዖይፌቓዴ ወነንቲ እንስሳ ዖቤት ናብ 4.3 ያሇ ባሇቤቶቹ ፇቃዴ የቤት እንስሳትን ዯን
ውሽጢ ዯን ምእታው ዛተኸሌከሇ እዩ፡፡ ውስጥ ማስገባት የተከሇከሇ ነው፡፡
4.4 ብዖይፌቓዴ ወነንቲ ኣብ ዯን ኣግራባት 4.4 ያሇ ባሇቤቶቹ ፇቃዴ በዯን ዙፍች የንብ
ቆፍ ንህቢ ምስቃሌ ዛተኸሌከሇ እዩ፡፡ ቀፍ መስቀሌ የተከሇከሇ ነው፡፡
4.5 ንባርዔ ዯን ብዛዔዴም መንገዱ መዒር 4.5 የዯን ቃጠልን በሚያስከትሌ መንገዴ ማር
ምብርባርን ካሌኦት ተግባራትን ምፌፃም መቁረጥና ላልች የዯን ቃጠልን
ኩሌኩሌ እዩ፡፡ የሚያስከትለ ዴርጊቶችን መፇፀም
ክሌክሌ ነው፡፡
4.6 ባርዔ ዯን ዛተሇዒሇ ምዃኑ ዛፇሇጠ ሰብ 4.6 የዯን ቃጠል እንዯተነሳ ያወቀ ሰው
ብህፁፅ ናብ ቐረብኡ ዛርከብ ዛምሌከቶ ባስቸኳይ በቅርቡ ወዯ ሚገኘው
ኣካሌ ቤት ፅሔፇት ወይከዒ ተወካሊይ የሚመሇከተው አካሌ፣ ፅሔፇት ቤት
ብኣካሌ ቐሪቡ ከፌሌጥ ግቡእ ኣሇዎ ወይም ተወካይ በአካሌ ቀርቦ የማስታወቅ
ግዳታ አሇበት፡፡
4.7 ኣብ ዛኾነ እዋን ባርዔ ዯን እንትሇዒሌ ኣብ 4.7 በማናቸውም ጊዚ የዯን ቃጠል ሲነሳ
ቐረባ ዛርከብ ተወካሊይ ቤት ፅሔፇት በቅርብ የሚገኝ የግብርና ሌማትና
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ ኣብ ከባቢኡ ተፇጥሮ ሃብት ጽ/ቤት ተወካይ
ዛርከቡ መንግስታዊን ዖይመንግስታዊን በአከባቢው የሚገኙ መንግስታዊና
ትካሊትን ህዛብን ኣተሒባቢሩ ነቲ ባርዔ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶችንና
ንምጥፊእ ኣዴሊይ ስጉምቲ ናይ ምውሳዴ ህዛቡን አስተባብሮ ቃጠልውን ሇማጥፊት
ግቡእ ኣሇዎ፡፡ የሚያስችሌ አስፇሊጊ እርምጃ የመውሰዴ
ግዳታ አሇው፡፡
4.8 መንግስታዊን ዖይመንግስታዊን ትካሊትን 4.8 መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ውሌቀ ሰባትን ኣብ ከባቢኦም ንዛተሇዒሇ ዴርጅቶችና ግሇሰቦች በአከባቢያቸው
ባርዔ ዯን ንምጥፊእ ኣብ ዛግበር የተነሳውን ቃጠል ሇማጥፊት በሚዯረገው
ምንቅስቓስ ክሳተፈ ግቡእ ኣሇዎም፡፡ እንቅስቃሴ የመሳተፌ ግዳታ አሇባቸው፡፡
አጠቓቕማ ውፅኢት ዯን ስሇዯን ውጤት አጠቃቀም
5.1 ናይ ውሌቀ ዯን 5.1 የግሌ ዯን
ሀ. ብውሌቀ ዛሇምዏ ዯን ፌግረ መሬት ሀ. በግሌ የሇማ ዯን የአፇር መሸርሸርን
ብዖይዔዴም መንገዱ ፌግረ መሬት በቲ በማያስከትሌ መንገዴ በታሇመሇት አሊማ
ዛተዲሇወለ ዔሊማ መሰረት ወናኒኡ ኣብ መሰረት ባሇቤቱ በፇሇገው ጊዚ የመጠቀም
10
ዛዯሇየለ እዋን ናይ ምጥቃም መሰሌ መብት አሇው፡፡

ኣሇዎ
ሇ. ኣብ ትሔዛቶ መሬት ሒረስቶት ናይ ዛርከቡ ሇ. በገበሬ የመሬት ይዜታ የሚገኙ በተፇጥሮ
ብቋሌ ተፇጥሮ ዛኾኑ ኣግራባት የበቀለ ዙፍች አጠቃቀም፣ በትግራይ
ኣጠቓቕማ ኣብ ናይ ትግራይ ኣጠቓቕማ የገጠር መሬት አጠቃቀም አዋጅ ቁጥር
መሬት ገጠር ኣዋጅ ቁፅሪ 23/1989 23/1989 አንቀጽ 10 ያሇው ፣ እዘህም
ዒንቀፅ 10 ዛተጠቐሰ ኣብ዗ይ እውን ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ተፇፃማይ ይኸውን፡፡
5.2 ናይ ጣብያ ዯን 5.2 የቀበላ ዯን
ሀ. ብጣብያ ዛሇምዏ ዯን ኣብ ጥቕሚ ዛውዔሌ ሀ. በቀበላ የሇማ ዯን ጥቅም ሊይ የሚውሇው
ናይቲ ጣቢያ ቤት ምኽሪን ተወካሊይ ቢሮ የቀበላው ምክር ቤትና የግብርና ሌማትና
ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኣብ ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ተወካይ በሚገኝበት
ዛርከብለ ብስሪት እንትውሰን ጥራሔ እዩ፡፡ በውስጠ ዯንብ ሲወሰን ብቻ ነው፡፡
ሇ. ብጣቢያ ዛሇምዏ ዯን ፌግረ መሬት ሇ. በቀበላ የሇማ ዯን የአፇር መሸርሸርን
ብዖይዔዴም መንገዱ በቲ ዛተዲሇወለ በማያስከትሌ መንገዴ በታሇመሇት አሊማ
ዔሊማ መሰረት ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ መሰረት ግብርና ሌማትና ተፇጥሮ ሃብት
ተፇጥሮን ብዛህቦ ናይ ቴክኒክ ሒገዛ ቢሮ በሚሰጠው የቴክኒክ ዴጋፌ መሰረት
መሰረት ህዛቢ እቲ ጣብያ ናይ ምጥቃም የቀበላው ህዛብ የመጠቀም መብት
መሰሌ ኣሇዎ፡፡ አሇው፡፡
ሏ. ኣብ ናይ ትግራይ ኣጠቓቕማ መሬት ገጠር ሏ. በትግራይ የገጠር መሬት አጠቃቀም አዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 23/1989 አንቀፅ 10(3) ቁጥር 23/1989 አንቀጽ 10(3)
ዛተዯንገገ ኣብ዗ይ ዯንቢ ተፇፃማይ ኾይኑ የተዯነገገው እዘህ ዯንብም ተፇፃሚ
ብጣብያ ዛውነን ናይ ተፇጥሮ ዯን የሚሆን ሆኖ በቀበላ ባሇቤትነት የተፇጥሮ
ኣጠቓቕማ ዛውሰን ናይ ቢሮ ሌምዒት ዯን አጠቃቀም የሚወሰነው የግብርና
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ተወካሊይ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ተወካይ
ኣብዛተረኸበለ ብቤት ምኽሪ እቲ ጣብያ በተገኘበት በቀበላው ምክር ቤት
ብዛፀዯቐ ስሪት መሰረት ይኸውን፡፡ በፀዯቀው ውስጠ ዯንብ መሰረት ይሆናሌ፡፡
መ. ኣብ ውሽጢ ክሌሌ ናይ ጣብያ ዯን ዛርከብ መ. በቀበላው ዯን ክሌሌ ውስጥ የሚገኝ ሳር
ሳዔሪ ብመሰረት ስሪት እቲ ጣብያ ኣብ በቀበላው ውስጠ ዯንብ መሰረት ጥቅም
ጥቅሚ ይውዔሌ፡፡ ሊይ ይውሊሌ፡፡
5.3 ዯን መንግስቲ 5.3 የመንግስት ዯን
ዯን መንግስቲ፣ ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ የመንግስት ዯን የግብርና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
ተፇጥሮን ብዛውስኖ መሰረት ብክሌሌን በሚወስነው መሰረት በክሌሌና በወረዲ
ብወረዲን ዛመሒዯሩ ኮይኖም፦ የሚተዲዯር ሆኖ፦
ሀ. ኣጠቓቕማ ውፅኢት ዯን መንግስቲ፣ ቢሮ ሀ. የመንግስት ዯን ውጤት አጠቃቀም የግብርና
ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ባወጣው
ብዖውፅኦ ብማኔጅመንት ፔሊን መሰረት የማኔጅመንት ፔሊን መሰረት ይወሰናሌ፣
ይውሰን፣ ናይ ማኔጅመንት ፔሊን የማኔጅመንት ፔሊን የላሇውን የግብርና
ንዖይብለ፣ ቢሮ ሌምዒትን ሔርሻን ሃፌቲ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ከአከባቢው
ተፇጥሮን ምስ ናይ ከባቢ ሔ/ሰብ ብምዃን ህብረተሰብ ጋር በመሆን ይወስናሌ፡፡
ይውስን፡፡
ሇ. ዛኾነ ይኹን ውሌቀ ሰብ ወይ ከዒ ትካሌ ሇ. ማናቸውም ግሇሰብ ይሁን ዴርጅት ዯረቅ
ንቑፅ ዔንፀይቲ ካብ ዯን መንግስቲ እንጨት ከመንግስታዊ ዯን ሇመሰብሰብና
11
ንምእካብን ንምጉዔዒዛን ካብ ቢሮ ሌምዒት ሇማጓጓዛ ከግብርና ሌማትና የተፇጥሮ

ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ፌቓዴ ክሔዛ ሃብት ቢሮ ፇቃዴ መያዛ ይገበዋሌ፡፡
ይግባእ፡፡
ሏ. ካሌእ ናይ እቶት ፌሌፌሌ ዖይብልምን ሏ. ላሊ የገቢ ምንጭ የላሊቸውና ኑሮአቸው
መነባብሮኦም እውን ኣብ መሸጣ ነዲዱ ነዲጅ እንጨት በመሸጥ የተመሰረተ መሆኑ
ዔንፀይቲ ዛተዯረኸን ምዃኑ ብምምሔዲር በቀበላው አስተዲዯር የተረጋገጠሊቸው
ጣብያ ዛተረጋገፀልም ውሌቀ ሰባት ብቢሮ ግሇሰቦቸ በግብርና ሌማትና የተፇጥሮ
ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኣብ ሃብት ቢሮ በተወሰነሊቸው አከባቢና ጊዚ
ዛተወሰነልም ከባቢን ግዖን ንቑፅ ዔንፀይቲ ዯረቅ እንጨት ሇቅመው ሇገበያ ማቅረብ
ኣርዮም ንዔዲጋ ከቕርቡ ይኽእለ እዮም፡፡ ይችሊለ፡፡
መ. ዛተወዯቡ አረይቲ ዔንፀይቲ ኣብ ከባቢኦም መ. የተዯራጁ እንጨት ሇቃሚዎች
ይኹን ካብ ከባቢኦም ወፃኢ ንክኣርዩ በአከባቢያቸው ይሁን ከአከባቢያቸው
ናይቲ ዛኣርየለ ዖል ጣብያ ምምሔዲርን ውጭ ሇመሌቀም፣ በሚሇቅሙበት አካባቢ
ቢሮ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኣብ የሚገኘው የቀበላው አስተዲዯርና
ዛምዴብልም ቦታን እዋንን ይኣርዩ፡፡ የግብርና ሌማትና የተፇጥሮ ቢሮ
በሚመዴብሊቸው ቦታና ጊዚ ይሇቅማለ፡፡
ረ. ብክሌሌ መንግስቲ ካብ ዛመሒዯር ዯን ረ. በክሌሌ መንግስት ከሚተዲዯር ዯን የሚገኝ
ዛርከብ እቶት ንክሌሌ ቢሮ ፊይናንስ ገቢ ሇክሌሌ ፊይናንስ ቢሮ ገቢ የሚሆን
ኣታዊ ዛግበር ኮይኑ ብወረዲ ካብ ሆኖ በወረዲ ከሚተዲዯር ዯን የሚገኝ ገቢ
ዛመሒዯር ዯን ዛርከብ እቶት ዴማ ናብ ዯግሞ ሇወረዲ ፊይናንስ ጽሔፇት ቤት ገቢ
ወረዲ ፊይናንስ ቤት ፅሔፇት ኣታዊ ይዯረጋሌ፡፡ ገቢ የሚሆነውን ገንዖብ
ይግበር፡፡ እቲ ኣታዊ ዛኾን እቶት ወረዲ ወረዲው በራሱ ስራ ሊይ ያውሇዋሌ፡፡
ኣብ ናይ ባዔለ ስራሔቲ የውዔል፡፡
ኣዋሃህባ ፌቓዴ ስሇ ፇቃዴ አሰጣጥ
6.1 ኣብ ገፀር ሒዯሽቲ ገዙ ንዛሰርሐ ወይከዒ ገዙ 6.1 በገጠር አዱስ ቤት ሇሚሰሩ ወይም ቤት
ዛፅግኑን ኣብቲ ከባቢ ካብ ዔንፀይቲ ወፃኢ የሚያዴሱ በአከባቢው ከእንጨት ውጭ
መማረፂታት ዖየብልም ምዃኑ ላሊ አማራጭ አሇመኖሩ ሲረጋገጥ
እንትረጋገፅ እቲ ናይ ከባቢ ምምሔዲር የአከባቢው አስተዲዯር በሚወስነው
ብዛውስኖ መጠን ብዛተወሰነ መዒሌቲ ካብ መጠንና ቀን ከቀበላው ዯን ቀበላው
ዯን እቲ ጣብያ በቲ ጣብያ መሰረት ዖፅዯቖ ባፀዯቀው ውስጠ ዯንብ መሰረት ገዛተው
ስሪት ዋጋ ዒዱጎም ይጥቀሙ፡፡ ጣብያ ነዲዱ ይጠቀማለ
ዔንይቲ ዛእረየለ ቦታ ኣብ ዯን ጣብያ
ውሽጢ ብምንፃር በብሰሙን ክኣርይዎ
ዛኽእለ መጠን ብምግሊፅ ፌቓዴ ይህቦም፡፡
6.2 መነባብሮኦም ነዲዱ ዔንፀይቲ ኣብ ምሻጥ 6.2 ኑሮአቸው ነዲጅ እንጨት በመሸጥ
ዛተዯረኸ ካሌእ ናይ እቶት ፌሌፌሌ የተመሰረተ ላሊ የገቢ ምንጭ የላሊቸው
ዖይብልም ምዃኑ ብኸባቢኦም ሔብረተሰብ መሆኑ በአከባቢያቸው ህብረተሰብ
ተገምጊሞም ምስተረጋገፀ ምምሔዲር እቲ ተገምግሞ ከተረጋገጠ በኋሊ የቀበላው
ጣብያ ነዲዱ ዔንፀይቲ ዛእረየለ ቦታ ኣብ መስተዲዯር ነዲጅ ዔንጨት የሚሇቁመበት
ዯን ጣብያ ውሽጢ ብምንፃር በቢሰሙን ቦታ በቀበላው ዯን ውስጥ በመሇየት
ክኣርይዎ ዛኽእለ መጠን ብምግሊፅ ፌቓዴ በየሳምንቱ ሉሇቅሙት የሚችለት መጠን
ይህቦም፡፡ በመግሇፅ ፇቃዴ ይሰጣሌ፡፡
12
6.3 ንዛተወዯቡ ኣረይቲ ንቑፅ ዔንፀይቲ ናይ 6.3 ሇተዯራጁ ዯረቅ እንጨት ሇቃሚዎች ነዲጅ
ነዲዱ ዔንፀይቲ ምእራይ ፌቓዴ ብቤት እንጨት ሇመሌቀመ በወረዲው የግብርና
ፅሔፇት ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ሌማትና ተፇጥሮ ሃብት ፅ/ቤት ፇቃዴ
ወረዲ ይወሃብ፡፡ ይሰጣሌ፡፡
6.4 ፌቓዴ ንግዱ ውፅኢት ዯን ዛዋሃብ እቲ 6.4 የዯን ውጤት የንግዴ ፇቃዴ የሚሰጠው
ውፅኢት ዯን ምህሊውን ናብ ንግዱ ክውዔሌ የዯኑ ውጤት መኖሩንና ሇንግዴ ሉውሌ
ዛኽእሌ ምዃኑን ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን የሚችሌ መሆኑን የግብርና ሌማትና
ሃፌቲ ተፇጥሮን ብፅሐፌ ብዛህቦ የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ በፅሐፌ በሚሰጠው
መረዲእታ መሰረት ብቢሮ ንግዱ፣ ማስረጃ መሰረት የንግዴ፣ ኢንደስትሪና
ኢንደስትሪን ከተማ ሌምዒትን ይኸውን፡፡ ከተማ ሌማት ቢሮ ይሆናሌ፡፡
ቑፅፅር ዖዴሌዮም ውፅኢት ዯን ቁጥጥር የሚያስፇሌግባቸው የዯን ውጤቶች
ዒንቀፅ 2 ንኡስ ዒንቀፅ 2.9 ከመዖል ኮይኑ አንቀጽ 2 ንኡስ አንቀጽ 2.9 እንዲሇ ሆኖ የዯን
ዒይነታት ውፅኢት ዯን እዜም ዛስዔቡ ውጤት አይነቶች የሚከተለት ናቸው
እዮም፡፡ 7.1 ግንዴ፣ ጣውሊና ከንች
7.1 ጉንዱ፣ ጣውሊን፣ ከንችን 7.2 ነዲጅ እንጨት፣ ከሰሌ
7.2 ነዲዱ ዔንፀይቲን ፌሒምን 7.3 የዯን ዙፍች፣ ችግኝና ዖር
7.3 ናይ ዯን ኣግራባት ፇሌስን ዖርእን 7.4 ቀርካሃ፣ ዖንባባ
7.4 ኣርቃይ፣ ስየ 7.5 እጣን ሙጫ፣ ከርቤ
7.5 ዔጣን፣ እንዲዱዔ፣ ከርበ 7.6 ሇባህሊዊ መዴሃኒትነት የሚውለ
7.6 ንባህሊዊ መዴሒኒት ዛውዔለ ፌረምረን ፌራፌሬዎችና ቅጠሌ
ቆፅሌታትን
ምጉዔዒዛ ውፅኢት ዯን የዯን ውጤቶችን ስሇማጓጓዛ
8.1 ዛኾነ ውሌቀ ሰብ ወይከዒ ትካሌ ካብ ዛኾነ 8.1 ማንኛውም ሰው ወይም ዴርጅት
ከባቢ ዯን እንተጓዒዛ ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ከማንኛውም አከባቢ የዯን ውጤቶችን
ውፅኢት ዯን ክሔዛ ይግባእ፡፡ ሲያጓጉዛ የማጓጓዣ ፇቃዴ መያዛ አሇበት
8.2 ብጣብያ ዛመሒዯሩ ኣረይቲ ነዲዱ ዔንፀይቲ 8.2 በቀበላው የሚተዲዯሩ ነዲጅ እንጨት
ካብ ጣቢያ ምምሔዲር ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ሇቃሚዎች ከቀበላው መስተዲዴር
ይወሃቦም፡፡ የመጓጓዣ ፇቃዴ ይሰጣቸዋሌ፡፡
8.3 ኣብ ሔዴሔዴ ጣብያ ውሽጢ ዛርከብ 8.3 በቀበላው የሚገኝ ህብረተሰብ በተፇጥሮ
ሔብረተሰብ ብተፇጥሮ ዛቦቐሇ ናይ የበቀለ የኮንስትራክሽን ዙፍችን ሇማጓጓዛ
ኮንስትራክሽን ዔንፀይቲ ንኸጓዒዔዛ ካብ ከቀበላው የመጓጓዙ ፇቃዴ ያስፇሌገዋሌ፡፡
ጣብያ ፌቓዴ ምጉዔዒዛ የዴሌዮ፡፡
8.4 ዛኾነ ውሌቀ ሰብ ወይከዒ ትካሌ ዯን 8.4 ማንኛውም ሰው ወይም ዴርጅት ዯን
ኣሌሚዐ ውፅኢቱ ንዖንቀሳቕስ ናይ ባዔለ በማሌማት ውጤቱን የሚያንቀሳቅሰው
ምዃኑ እንትረጋገፅ ንሒዯ እዋን ዖገሌግሌ የራሱ መሆኑ ሲረጋገጥ ሇአንዴ ጊዚ
ናይ ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ይወሃቦ፡፡ የሚያገሇግሌ የማጓጓዣ ፇቃዴ ይሰጠዋሌ
8.5 ዛኾነ ይኹን ሔጋዊ ነጋዲይ ውፅኢት ዯን 8.5 ማንኛውም የዯን ውጤት ህጋዊ ነጋዳ
ወይከዒ ዛተወዯበ አካሌ ውፅኢት ዯን ወይም የተዯራጀ አካሌ፣ የዯን ውጤት
ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ካብ ቀረብኡ ዛርከብ የማጓጓዛ ፇቃዴ በቅርቡ ከሚገኝ የግብርና
ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ፅሔፇት ቤት
ተፇጥሮን ይወሃቦ፡፡ ይሰጠዋሌ፡፡
13
ቑፅፅር ውፅኢት ዯንን ስሇዯን ውጤት ቁጥጥርና
ተቖፃፀርትን ዛምሌከት ስሇተቆጣጣሪዎች
9.1 በብጣብይኡ ብህዛቢ ዛተመረፁ ኣባሊት 9.1 ከየቀበላው በህዛብ የተመረጡ የዯን
ቑፅፅር ዯን ይህሌዉ ቁጥጥር አባሊት ይኖራለ
9.2 ኣብ ከባቢ ከተማታት ክኢሊታት ዯን ነዘ 9.2 በከተሞች አከባቢ የዯን ባሇሞያዎች ይህን
ተግባር ንኽቋፃፀሩ ስሌጣን ብቢሮ ሌምዒት ዴርጊት በግብርና ሌማትና የተፇጥሮ
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ዛተውሃቦም ሃብት ቢሮ ስሌጣን የተሰጣቸው አካሊት
ኣካሊት ይቆፃፀሩ፡፡ ይቆጣጠራለ፡፡
9.3 ተቖፃፀርቲ ውፅኢት ዯን ካብ ቢሮ ሌምዒት 9.3 የዯን ውጤት ተቆጣጣሪዎች ከግብርና
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን መሇሇይ ካርዴ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ መታወቂያ
ተዲሌዩ ይወሃቦም፡፡ ተዖጋጅቶ ይሰጣቸዋሌ፡፡
9.4 እቶም ተቖፃፀርቲ ብሮ ሌምዒት ሔርሻን 9.4 ተቆጣጣሪዎች በግብርና ሌማትና የተፇጥሮ
ሃፌቲ ተፇጥሮን ብዛወሃቦም መምርሑ ሃብት ቢሮ በሚሰጣቸው መመሪያ መሰረት
መሰረት እዘ ዛስዔብ ስሌጣንን ሒሊፌነትን የሚከተሇው ስሌጣንና ሃሊፉነት
ይህሌዎም፡፡ ይኖራቸዋሌ፡፡
ሀ. ዛኾኑ ይኹን ውፅኢት ዯን ብሔጋዊ መንገዱ ሀ. ማንኛውም የዯን ውጤት በህጋዊ መንገዴ
ዛተፇረየ፣ ዛተኣከበ፣ ዛተዒዯገ፣ ምዃኑ የተመረተ፣ የተሰበሰበ የተገዙ መሆኑን
የረጋግፅ፡፡ ያረጋግጣሌ
ሇ. ውፅኢት ዯን ካብ ቦታ ናብ ቦታ ዖጓዒዔዛ ሰብ ሇ. የዯን ውጤትን ከቦታ ቦታ የሚያጓጉዛ ሰው
ሔጋዊ ፇቓዴ ዖሇዎን ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ሔጋዊ ፇቃዴ ያሇውና የመጓጓዣ ፇቃዴ
ምሒ዗ን ሮያሉቲ ክፌሉቱ ዛፇፀመ መያ዗ንና ሮያሌቲ ክፌያን የፇፀመ
ምዃኑን የረጋግፅ፡፡ መሆኑን ያረጋግጣሌ
ሏ. ዛኾነ ተንቀሳቓሲ መኪና ፣ መፅዒኛ፣ ዛፆሩ ሏ. ማንኛውም ተንቀሳቃሽ መኪና፣ ማጫኛ፣
ሰባት፣ ጠጠው ኣቢለ ይፌትሽ የተሸከሙ ሰዎች፣ አስቁሞ የመፇተሽ
ሃሊፉነት አሇበት፡፡
መ. ካብ ሔጊ ወፃኢ ንዛንቀሳቐስ ወይከዒ ሑ዗ መ. ከህግ ውጪ የሚንቀሳቀስ ወይም ይዜ
ዛተረኸበ ናብ መኽበርቲ ሔጊ ሑ዗ የርክብ የተገኘን፣ ሇሔግ አስከባሪዎች ያስረክባሌ፡፡
ሰ. መኽበርቲ ሔጊ እውን ነቶም ካብ ሔጊ ወፃኢ ሰ. ሔግ አስከባሪዎችም ከሔግ ውጭ የዯን
ውፅኢት ዯን ሑዜም ዛተረኸቡ ብሔጊ ውጤት የዜው የተገኙትን በሔግ እንዱቀጡ
ክቕፅዐ ብምግባር፣ ነቲ ውፅኢት ዯን ማዴረግ፣ የዯን ውጤት በመውረስ በሔጋዊ
ብምውራስ ብስሩዔ ኣሰራርሒ ናብ ጣብያ አሰራር ሇቀበላው ወይም ሇወረዲው
ወይ ወረዲ ምምሔዲር ኣታዊ ክግበር መስተዲዴር ገቢ እንዱሆን ያዯርጋለ
ይገብሩ፡፡
ረ. እቲ ዛተታሒዖ ውፅኢት ዯን ቅዴሚ ጨረታ ረ. የተያዖው የዯን ውጤት ከጨረታ በፉት
ዛበሊሸው እንተኾይኑ ብመሰረት ኣብቲ የሚበሊሽ ከሆነ በወቅቱ ባሇው የአከባቢው
እዋን ዖል ዋጋ ከባቢ እቲ ዛሒዖ ኣካሌ ዋጋ መሰረት የያዖው አካሌ ሽጦ በገንዖብ
ሸይጡ ብገንዖብ ከቕምጦ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉያስቀምጠው ይችሊሌ፡፡
9.5 ዛተወረሰ ውፅኢት ዯን 9.5 የተወረሱ የዯን ውጤት
ብወረዲ ምምሔዲር ምስተሸጠ በወረዲው መስተዲዯር ከተሸጠ በኋሊ
ሀ. ንጠቆምትን ተሒዛትን ኣበሌ ቅዴሚ ሀ. ሇጠቋሚዎችና ሇያ዗ት ተቆጣጣሪዎች አበሌ
ምኽፊለ ዖዴሉ ወፃኢ እንተሌዩ ኣቐዱሙ ከመክፇለ በፉት የሚያስፇሌግ ወጪ ካሇ
ይኸፌሌ አስቀዴሞ ይከፇሊሌ
14
ሇ. ኣብ መቆፃፀሪ ኬሊታት ንዛትሒዛ ነቲ ሇ. በመቆጣጠሪያ ኬሊዎች የተያዖ

ተሒዙይ(ተቖፃፃሪ) ካብ ዛተፃረየ እቶት ሇያዞ(ተቆጣጣሪ) ከተጣራው ገቢ 10%
10% ይውሃብ ይሰጣሌ፡፡
ሏ. ብጥቆማ ንዖትሔ዗ ነቲ ጠቋማይ ካብ ሏ. በጥቆማ ሊስያ዗ ሇጠቋሚው ከተጣራው ገቢ
ዛተፃረየ እቶት 30% ይወሃብ 30% ይሰጠዋሌ፡፡
መ. ብጥቆማ ዛተረኸበ ውፅኢት ዯን ንዛሔዛ መ. በጥቆማ የተገኘ የዯን ውጤት ሇሚይዛ
ኣካሌ ካብ ዛተፃረየ እቶት 15% ይውሃብ ወገን ከተጣራ ገቢ 15% ይሰጠዋሌ
ረ. እቲ ገንዖብ ናብ ወረዲ ፊይናንስ ኣታዊ ኮይኑ ረ. ገንዖቡ ወዯ ወረዲ ፊይናንስ ጽ/ቤት ገቢ ሆኖ
ወረዲ ምምሔዲር እቲ ገንዖብ ንወረዴኡ የወረዲ አስተዲዯር ገንዖቡን ሇወረዲው ስራ
ስራሔ መካየዱ ይጥቀመለ፡፡ ማስኬጃ ይጠቀምበታሌ፡፡
ኣፇፃፅማ ሮያሉቲ ክፌሉትን የሮያሉቲ ክፌያ አፇፃፀምና
ፌቓዴ ምጉዔዒዛን የማጓጓዣ ፇቃዴ
10.1 ሮያሉቲ ክፌሉት
ሀ. ዛኾነ ይኹን ውሌቀ ሰብ ወይከዒ ዛተወዯበ ሀ. ማናቸውም ግሇሰብ ወይም የተዯራጀ ወገን
ኣካሌ ውፅኢት ተፇጠሮ ዯን ካብ ዛኣከበለ የተፇጥሮ ዯን ውጤት ከሰበሰበበት ቀበላ
ጣቢያ ወይ ወረዲ ወፃኢ ንምጉዔዒዛ ወይም ወረዲ ውጭ ሇማጓጓዛ አስቀዴሞ
ኣቐዱሙ ናይቲ ውፅኢት ዯን እዋናዊ ዋጋ የዯኑ ውጤት ወቅታዊ ዋጋ 20% ሮያሉቲ
20% ሮያሉቲ ይፌፅም፡፡ ክፌያ ይፇፅማሌ፡፡
ሇ. ሮያሉቲ ክፌሉት ዖይኸፇሇ ውፅኢት ተፇጥሮ ሇ. የሮያሉቲ ክፌያ ያሌፇፀመ የተፇጥሮ ዯን
ዯን ካብ ቦታ ናብ ቦታ ምጉዔዒዛ ውጤትን ከቦታ ወዯ ቦታ ማጓጓዛ
ኣይከኣሌን አይችሌም
ሏ. ሮያሉቲ ክፌሉት ብፊይናንስ ቢሮ ኣታዊ ሏ. የሮያሉቲ ክፌያ በፊይናንስ ቢሮ የገቢ
መአከቢ ካርኒ ወረዲ ፊይናንስ ብዛውክል መሰብሰቢያ ካርኒ በወረዲ ፊይናንስ
ኣካሌ ይእከብ፣ ናብ ወረዲ ፊይናንስ ጽ/ቤት በወከሇው ወገን ይሰበሰባሌ ወዯ
ኣታዊ ይግበር፡፡ ወረዲ ፊይናንስ ገቢ ይዯረጋሌ፡፡
10.2 ፌቓዴ ምጉዔዒዛ 10.2 የማጓጓዛ ፇቃዴ
ሀ. ዛኾነ ይኹን ውሌቀ ሰብ ወይከዒ ትካሌ ሀ. ማናቸውም ግሇሰብ ወይም ዴርጅት የዯን
ውፅኢት ዯን ንምጉዔዒዛ ካብ ቀረብኡ ውጤት ሇማጓጓዛ በቅርቡ ከሚገኝ
ዛርከብ ቤት ፅሔፇት ሔርሻን ሃፌቲ የግብርና ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት
ተፇጥሮን ዛዋሃብ ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ጽ/ቤት የተሰጠው የዯን ውጤት ማጓጓዣ
ውፅኢት ዯን ክህሌዎ ይግባእ፡፡ ፇቃዴ ሉኖረው ይገባሌ
ሇ. እቲ ናይ ምጉዔዒዛ ፌቓዴ ዛተውሃበ ሰብ ሇ. የማጓጓዛ ፇቃደ የተሰጠው ሰው ስም፣ የዯን
ሽም፣ ዒይነት ውፅኢት ዯን፣ ዛተፀዒነለ ውጤት ዒይነት፣ የተጫነበት ቀን፣ የዯን
ዔሇት እቲ ውፅኢት ዯን ዛተዔፃነለን ውጤቱ የተጫነበትንና የሚገኝበትን ሌዩ
ዛርከበለን ቦታ ፌለይ ሽም፣ ዛራገፇለ የቦታ ስም፣ ሮያሉቲ የተከፇሇበት
ቦታ፣ ሮያሉቲ ንምኽፊለ ናይ ቅብሉት የዯረሰኝ ቁጥር፣ የማጓጓዣ ፇቃዴ
ቁፅሪ፣ ፌቓዴ ምጉዔዒዛ ዛሃቦ ኣካሌ የሰጠው ወገን (ሰራተኛ) በመጨረሻ
(ሰራሔተኛ) ኣብ መጨረሻ ዛራገፇለ ቦታ የሚራገፌበት ቦታ ሌዩ ስምና ሲራገፌ
ፌለይ ሽም እንትራገፌ እቲ ተቖፃፃሪ ተቆጣጠሪው የሚፇርምበት ቦታ እንዱያዛ
ውፅኢት ዯን ዛፌርመለ ቦታ ክሔዛ ይዯረጋሌ፡፡
ይግበር፡፡
15
ክሌኩሌ ተግባራት የተከሇከሇ ተግባር

11.1 ብዙዔባ ክሌኩሌ ተግባራት ኣብ ፋዳራሌ 11.1 ስሇተከሇከለ ተግባራት በፋዳራሌ አዋጅ
ኣዋጅ 94/1986 ዒንቀፅ 13 ንኡስ ዒንቀፅ ቁጥር 94/1986 አንቀፅ 13 ንኡስ
1-4 ዛተዯንገገ ከምዖል ኾይኑ ኣብ ዯን አንቀጽ (1-4) የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ
መሬት ዛርከቡ ከም ዔጣን ዒየ፣ እንዲዱዔ፣ በዯን መሬት የሚገኙ እንዯ እጣን፣
ሰማቕ፣ ሞሞና፣ መቒዔ፣ ሳግሊ፣ ዒኹይ፣ ሙጫ፣ ዋርካ፣ ዋንዙና የመሳሰለትን
ዛመሳሰለ ምቑራፅ ዛተኸሌከሇ እዩ፡፡ መቁረጥ የተከሇከሇ ነው፡፡
11.2 ብዖይፌለይ ፌቓዴ ወናኒ ጨናፌር ኦማት 11.2 ያሇባሇቤቱ ሌዩ ፇቃዴ የዙፍች ቅርንጫፌ
እናቆረፅካ ንእንስሳት ዖቤት ምቕሊብ በመቁረጥ የቤት እንስሳትን መመገብ
ወይከዒ ኣንቂፅኻ ምጥቃም ዛተኸሌከሇ ወይም አዴርቆ መጠቀም የተከሇከሇ ነው፡፡
አዩ፡፡
11.3 ካብ ተፇጠሮ ዯን ዛርከብ ናይ ነዲዴን 11.3 የተፇጥሮ ዯን የሚገኝ የነዲጅና
ኮንስትራክሽንን ዔንፀይቲ ብዖይፌቓዴ የኮንስትራክሽን ዙፌ ያሇ ፇቃዴ መቁረጥ፣
ምቑራፅ፣ ምእካብ ብውህብቶ ንኻሌእ መሰብሰብ፣ በስጦታ ሇላሊ ማስተሊሇፌና
ምምሔሌሊፌ ምሻጥ፣ ክሌኩሌ እዩ፡፡ መሸጥ ክሌክሌ ነው፡፡
11.4 ዔንፀይቲ እናሸጠ ክነብር ዛተፇቐዯለ 11.4 እንጨት በመሸጥ እንዱተዲዯር
ውሌቀሰብ ወይከዒ ትካሌ ፌቓዴ ንካሌእ የተፇቀዯሇት ግሇሰብ ወይም ዴርጅት
ምምሔሌሊፌ ኣይኽእሌን ፇቃደን ሇላሊ ማስተሊሇፌ አይችሌም፡፡
11.5 ዔንፀይቲ ነጋዲይ ናይ ቢሮ ሌምዒት 11.5 የእንጨት ነጋዳ የግብርና ሌማትና
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ፌለይ ፌቓዴ የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ሌዩ ፇቃዴ ሳይዛ
እንተይሒዖ ኣብ ዯን ውሽጢ ኣትዩ ከዯን ውስጥ ገብቶ የዯን ውጤት
ውፅኢት ዯን ምእራይ ምእካብ መሌቀምና መሰብሰብ አይችሌም፡፡
ኣይኽእሌን፡፡
11.6 ናይ ተፇጥሮ ዯን ውፅኢት ዛኾነ ነዲዱ 11.6 የተፇጥሮ ዯን ውጤት የሆነ የሚነዴ
ዔንፀይቲ ብዖይፌቓዴ ንኖራ ምፌራይ እንጨት ያሇፇቃዴ ሇኖራ ምርት
ምጥቃም ክሌኩሌ እዩ፡፡ መጠቀም የተከሇከሇ ነው፡፡
ናይ ምትሔብባር ግቡእ የመተባበር ግዳታ
12.1 ዛኾነ ይኹን መንግስታዊ ቢሮታት 12.1 ማናቸውም የመንግስት ቢሮዎችና ህዛባዊ
ህዛባውያን ውዲበታት፣ ወይከዒ ውሌቀሰብ ዴርጅቶች ወይም ግሇሰብ እንዱሁም
ከምኡውን ትካሊት እዘ ዯምቢ ኣብ ስራሔ ዴርጀቶች ይህ ዯንብ በስራ ሊይ እንዱውሌ
ንክውዔሌ ናይ ምትሔብባር ግቡእ የመተባበር ግዳታ አሇበት፡፡
ኣሇዎም፡፡
ቅፅዒት ቅጣት
ዛኾነ ሰብ፦ ማናቸውም ሰው፦
1. ብናይ ትግራይ ኣጠቓቕማ መሬት ገጠር 1. በትግራይ የገጠር መሬት አጠቃቀም አዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 23/1989 ፣ በዘ ዯንቢ እዘን ቁጥር 23/1989፣ በዘህ ዯንብና ይህንን
ንዘ መፇፀሚ ዛወፅእ መምርሑን ተዖይኮይኑ ሇማስፇፀም በሚወጣ መመሪያ ካሌሆነ
ናይ ዯን ኦማት ዛቖረፀ ወይ ውፅኢት ዯን በስተቀር የዯን ዙፌ የቆረጠ ወይም የዯን
ዛወሰዯ ዖዲሇወ ወይ ብዛኾነ መንገዱ ውጤት የወሰዯ፣ ያዖጋጀ ወይም
ዛተጠቐመ በማናቸውም መንገዴ የተጠቀመ
2. ናይ ዯረት(ወሰን) ምሌክታት ዖጥፌአ፣ 2. የክሌሌ (ወሰን) ምሌክቶችን ያጠፊ፣ ያበሊሸ
16
ዖበሊሸወ ወይ ዖዙበዏ፣ ወይም ያዙባ፣

3. ሒዊ ብምቅፃሌ ወይ ብዛኾነ ካሌእ ኩነታት 3. እሳት በማቃጠሌ ወይም በማናቸወም ላሊ
ኣብ ሌዔሉ ዯን ጉዴኣት ዖብፀሏ ወይ፣ ሁኔታ በዯን ሊይ ጉዲት ያዯረሰ፣ ወይም
4. ናይዘ ዯምቢ ዒንቀፅ 11 ዴንጋጌታት 4. የዘህ ዯንብ አንቀፅ 11 ዴንጋጌዎችን
ዛተመሒሊሇፇ ተግባሩ ብገበን መቕፅዑ ሔጊ የተሊሇፇ ተግባሩ በወንጀሌ መቅጫ ሔግ
መሰረት ብዛበሇፀ (ብዛዒበየ) ዖቕፅዔ መሰረት ከባዴ ቅጣት የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዖይኾይኑ ክሳብ ክሌተ ዒመት ዛበፅሔ በስተቀር እስከ ሁሇት ዒመት ሉዯርስ
እስራት ወይ ክሳብ ብር ሒሙሽተ ሽሔ በሚችሌ እስራት ወይም እስከ ብር
ብዛበፅሔ መቕፃዔቲ ወይ ብክሌቲኡ 5000(አምስት ሺ ብር) በሚዯርስ የገንዖብ
ይቕፃዔ፡፡ መቀጮ ወይም በሁሇቱም ይቀጣሌ፡፡
5. ብዖይፌቓዴ ዖጓዒዔዛ እቲ ዛተታሒዖ 5. የዯን ውጤት ያሇፇቃዴ እያጓጋዖ የተያዖ
ፌርያት ውፅኢት ዯን ብሔጊ ተወሪሱ ናብ ሰው የተያዖበት የዯን ውጤት በሔግ ተወርሶ
ዛተታሒዖለ ወረዲ ኣታዊ ይኸውን፡፡ በተያዖበት ወረዲ ገቢ ይሆናሌ፡፡
እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ እዋን ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ ዯንብ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዛወፀለ እዋን ጀሚሩ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ
ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ የፀና ይሆናሌ፡፡
ታሔሳስ 1994 ዒ.ም ታሔሳስ 1994 ዒ.ም

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
17


ናይ ሒዯ ዋጋ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ  120
ዯንቢ ቑፅሪ 15/1994 ዯንብ ቁጥር 15/1994
ገፅ 1 ገጽ 1
ዯንቢ ቑፅሪ 15/1994 ዒ.ም ዯንብ ቁጥር 15/1994 ዒ.ም
“ናይ ገጠር መሬት አጠቓቕማን ስራሔ የገጠር መሬት አጠቃቀምና የኢንቨስትመንት

ኢንቨስትመንት ሌምዒት ሔርሻ ሃፌቲ ተፇጥሮን ሌማት ስራ እርሻ ተፇጥሮ ሃብት ሇመወሰን የወጣ
ንምውሳን ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 15/1994” ዯንብ ቁጥር 15/1994
መእተዊ መግብያ
መብዙሔቲኡ ናብራ ሔብረተሰብ ትግራይ ኣብ አብዙኛው የትግራይ ሔብረተሰብ ኑሮው
ሔርሻ ዛተዯረኸ ብምዃኑ ናይቲ ሔርሻ መሰረት የተመሰረተው በእርሻ ሊይ በመሆኑ፣ የእርሻው
ዴማ መሬት ስሇዛኾነ፣ ናይ ዒዱ ኢኮኖሚ ክዒቢ መሰረት ዯግሞ መሬት ስሇሆነ፣ የአገር ኢኮኖሚ
ናይ ገባርን ኢንቨስተርን ናይ መሬት እንዱያዴግ የገበሬንና የእንቨስተር የመሬት
አጠቓቕማ ሔግን ስርዒትን ተኸቲለ ንክኸይዴ አጠቃቀም ሔግንና ስርዒትን ተከትል እንዱሄዴ
ናይ ገጠር መሬት አጠቓቕማን ምምሔዲርን የገጠር መሬት አጠቃቀምና አስተዲዯር ዛርዛር
ዛርዛር ናይ ኣፇፃፅማ ዯምቢ ምውፃእ ኣዴሊይ የአፇፃፀም ዯምብ ማውጣት አስፇሊጊ ሆኖ
ኮይኑ ስሇዛተረኸበ ቤት ምኽሪ ኮሚቴ ፇፃሚ በመገኘቱ የትግራይ ክሌሌ ብሄራዊ መንግስት
ስራሔ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው ሔገ
ተመሒይሹ ብዛወፀ ብሔገ መንግስቲ እዘ ክሌሌ መንግስት ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ትግራይ
ዒንቀፅ 56 ንኡስ ቁፅሪ 7 ብኣዋጅ ቁፅሪ 23/89 አንቀፅ 56/7/ እና ኣዋጅ ቁ. 23/1989 አንቀፅ
ዒንቀፅ 21 ብዛተውሃበ ስሌጣን መሰረት እዘ 21 በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን
ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡ ዯምብ አውጥቷሌ፡፡
እዘ ዯንቢ እዘ “ ናይ ገጠር መሬት አጠቓቕማን ይህ ዯንብ “ የገጠር መሬት አጠቃቀምና
ስራሔ ኢንቨስትመንት ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ኢንቨስትመንት የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ሌማት
ተፇጥሮን ንምውሳን ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ ስራ ሇመወሰን የወጣ ዯንብ ቁጥር 15/1994”
15/1994” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ በዘህ አዋጅ
1. “ምዛገባ ትሔዛቶ መሬት” ማሇት ናይ ገባር 1. “የመሬት ባሇቤትነት ምዛገባ” ማሇት የገበሬ
ናይ ሒዯ ዋጋ 8.90 18
ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120
ያንደ ዋጋ
ነጋሪት ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ
ትሔዛቶ መሬት ኣዋሳኒኡ ተነፂሩ ኣብ ይዜታ መሬት ኣዋሳኙ ተሇይቶ በመዛገብ

መዛገብ ምስፊር‟ዩ፡፡ መስፇር” ማሇት ነው
2. “ምስክር ወረቀት” ማሇት ናይ ገባር ትሔዛቶ 2. “የምስክር ወረቀት” ማሇት የገበሬ ይዜታ
መሬት መረጋገፂ ሰነዴ እዩ፡፡ መሬት መረጋገጫ ፅሐፌ/ሰነዴ/ ማሇት
ነው፡፡
3. “ትርፉ መሬት” ማሇት ብሔጋዊ መንገዱ 3. “ትርፌ መሬት” ማሇት በሔጋዊ መንገዴ
ዖይተዒዯሇ ኣብ ኢዴ ዛተፇሊሇዩ ተጠቀምቲ ያሌተከፊፇሇ በተሇያዩ ተጠቃሚዎች እጅ
ዛርከብ መሬት ወራሲ ዖይብለ መሬትን የሚገኝ መሬትና ወራሽ የላሇው መሬትና
ጎቦታትን ዖጠቓሇሇ እዩ፡፡ ተራሮችንም የሚያጠቃሌሌ ነው፡፡
4. “ናይ ገጠር መሬት” ማሇት ስራሔቲ 4. “የገጠር መሬት” ማሇት የእርሻ ሃፌት
ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ዛትግበረለን ኣብ ስራሔ ክውዔሌ ዛኽእሌን የሚተገበርበት በስራ ሊይ ሉውሌ የሚችሌ
ካብ ከተማ ክሌሌ ወፃኢ ዛርከብ ዛሇምዏ ወይ ከከተማ ክሌሌ ውጪ የሚገኝ ያሌሇማ
ዴማ ክሇምዔ ዛኽእሌ መሬት እዩ፡፡ ወይም ሉሇማ የሚችሌ መሬት ነው፡፡
5. “ስራሔ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን” ማሇት 5. “የተፇጥሮ ሃብት እርሻ ስራ” ማሇት
ስራሔቲ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን የተፇጥሮ ሃብት እርሻ ሌማት ስራ
ግሌጋልት ሔረሻን እዩ፡፡ የአገሌግልት እርሻ ነው፡፡
6. “ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን” ማሇት 6. “የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ሌማት” ማሇት
ሌምዒት ቀወምቲን ዒመታዊ ዖራእቲ፣ ቀዋሚና ዒመታዊ ሰብልች፣ የእንስሳት
እንስሳት፣ ዒሳ ሃፌቲ፣ ተዋፅኦ እንስሳት፣ የአሳ ሃብት፣ የእንስሳት ውጤቶችንና የደር
እንስሳ ዖገዲምን ዖጠቃሌሌ እዩ፡፡ እንስሳትንም የሚያጠቃሌሌ ነው፡፡
7. “ሃፌቲ ተፇጥሮ ማሇት” ኣብቲ መሬት 7. “የተፇጥሮ ሃብት” ማሇት በመሬት የሚገኙ
ዛርከቡ አግራባት፣ ሒመዴን ማይን እዩ፡፡ ዙፍች፣ ኣፇርና ውሃ ማሇት ነው
8. “ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ” ማሇት ኣብዘ 8. “አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን” ማሇት እዘህ
ዯንቢ እዘ ብዙዔባ ዛተጠቐሱ ዋኒናት ዯምብ ስሇተጠቀሱ ጉዲዮች በቀጥታም
ብቐጥታ ይኹን ብተዖዋዋሪ መንገዱ ይሁን በተዖዋዋሪ መንገዴ የሚመሇከተው
ዛምሌከቶ ናይ ክሌሌን ወረዲን ሔርሻን የክሌሌና የወረዲ የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ
ሃብቲ ተፇጥሮን መሒውር እዩ፡፡ ባሇስሌጣን ማሇት ነው፡፡
9. “ዛምሌከቶ ኣካሌ” ማሇት ከከምኩነታቱ በቢ 9. “የሚመሇከተው አካሌ” ማሇት
ዯረጅኡ ዖል ምምሔዲር፣ ቤት ፅሔፇት እንዯየሁኔታው በየዯረጃው ያሇው
ኢንቨስትመንት ቤት ፅሔፇት ንግዴን የአስተዲዯር፣ የኢንቨስትመንት የንግዴና
ኢንደስትሪን ማሇት እዩ፡፡ ኢንደስትሪን ፅ/ቤት ማሇት ነው፡፡
10.“ምምሔዲር ማሇት” መሬትን ተፇጥሮን 10.“አስተዲዯር” ማሇት መሬትንና የተፇጥሮ
ሃብቲ ንምምሔዲር፣ ንምሔሊውን ሃብትን ሇማስተዲዯር፣ ሇመጠበቅና
ንምክንኻንን ብሔጊ ስሌጣን ዛተውሃቦ ሇመንከባከብ በሔግ ስሌጣን የተሰጠው
በቢዯረጅኡ ዖል ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ማሇት በየዯረጃው ያሇው የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
እዩ፡፡ ማሇት ነው፡፡
ብዙዔባ ስራሔን ሒሊፉነትን ኣካሊት ምምሔዲር ስሇ መሬት አስተዲዯር አካልች ስራና ሃሊፉነት
መሬት
ምምሔዲር መሬት የመሬት አስተዲዯር
ናይ ገጠር መሬት ብምምሔዲርን ብቢሮ ሔረሻን የገጠር መሬት በቢሮ እርሻና ሃብት ተፇጥሮ
19
ሃፌቲ ተፇጥሮን ዛመሒዲዯር ኮይኑ እዜም የሚተዲዯር ሆኖ እነዘህ አካልች የሚከተለት

ኣካሊት ዛስዔቡ ስራሔን ሒሊፉነትን ይህሌዎም፡፡ ስራና ሃሊፉነት ይኖርዋቸዋሌ፡፡
1. ስራሔን ሒሊፉነትን ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት 1. ስራና ሃሊፉነት ቢሮ እርሻ ሌማት ሃብት
ሃፌቲ ተፇጥሮን፡- ተፇጥሮ፡-
1.1. ናይ ገጠር መሬት ታሒራሳይ 1.1. የሚታረስ ይሁን የማይታረስ የገጠር
ይኹን ዖይሔረስ መሬት ብቴክኒካዊ መሬት በቴክኒክ በኩሌ ያስተዲዴራሌ፡፡
መዲይ የመሒዴር፣
1.2. ንተሒራሳይ፣ ንዯን፣ ንሔዙእቲ፣ 1.2. ሇእርሻ፣ ሇዯን፣ ሇጋጥ ሇሳር ግጦሽና
ንሳዔሪን ንኻሌኦት ግሌጋልትን ዛውዔሌ ሇላልች ግሌጋልቶች የሚውሌ መሬት
መሬት ፇሌዩ ብምኽሊሌን ምምሔዴዲር ሇይቶ በመከሇሌ ሇአስተዲዯር
የፌሌጥ ፣ አጠቃቅምኡ‟ውን ይውስን፡፡ ያስታውቃሌ አጠቃቀሙንም ይወስናሌ፡፡
ሀ. ዯኒ ከይበርስ፣ ብኣግባቡ ክተሒዛን ሀ. ዯን እንዲይጠፊ፣ በአግባቡ እንዱያዛና
ክሔልን ከምኡ‟ውን ዛተፇሊሇዩ እንዱጠበቅ የተሇያዩ ችግኞች
ፇሌስታት ክትከለ ይገብር፡፡ እንዱተከለ ያዯርጋሌ፡፡
ሇ. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ካብ ዛራእቲ ሇ. በሚታረስ መሬት ሊይ ከአዛርእት ውጪ
ወፃኢ ዖየዴሌዩ ተኽሌታትን ኣግራብን የማይፇሇጉ አትክሌቶችንና ዙፍችን
ብዖይፌቓዴ ከይትከለ ይቖፃፀር፣ ያሇፇቃዴ እንዲይተከለ ይቆጣጠራሌ፡፡
ሏ. ተሒራሳይ መሬት ካብ ሒዯጋ ጉህሚ ሏ. የሚታረስ መሬት ከመሸርሸር አዯጋ
ንምዴሒን ገባራትን ካሌኦት ሇመከሊከሌ ገበሬዎችንና ላልች
ተጠቀምቲን ካብ ዛፀንሏ ጉህሚ 3ተ ተጠቃሚዎችን ከነበረው ተዯፊት
ሜትሮ ርሑቖም ክሒርሱ ይከታተሌ /የተሸርሻሪ መሬት/ 3 ሜትር ርቀው
ይቆፃፀር፣ እንዱያርሱ ይከታተሊሌ ይቆጣጠራሌ፡፡
መ. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ውሽጢ ዛርከቡ መ. በሚታረስ መሬት ውስጥ የሚገኙ
ዒበይቲ ኦማት ብርሰት ብዖየስዔብ እቲ ትሊሌቅ ዙፍች ጥፊት በሚያስከትሌ
መሬት ክሔረስ ሞያዊ አስተምህሮ መሬቱ እንዱታረስ የሞያትምህርት
ይህብን ተግባራዊነቱ ይከታተሌን፣ ይሰጣሌ፡፡ ተግባራዊነቱም ይከታተሊሌ፡፡
ሰ. ዖመናዊ ናይ ኣተሒራርሳ ሜሊ ሰ. ዖመናዊ የአስተራረስ ዖዳ/ቴክኖልጂ/
/ቴክኖልጂ/ የተኣታቱ፣ ያስገባሌ፡፡ ያስታውቃሌ፡፡
ረ. ኣብ ማይን ሒመዴን ዔቀባ ሞያዊ ዴጋፌ ረ. በውሃና በአፇር ጥበቃ ሞያዊ ዴጋፌ
ይህብ፣ ይሰጣሌ፡፡
ቀ. ንኢንቨንተራት ዛወሃብ መሬት ስፌሒት ቀ. ሇኢንቨስተሮች የሚሰጥ የመሬት ስፊት
ዒይነትን አጠቓቕምኡ ይውሰን፣ ናይ አይነትንና አጠቃቀሙ ይወስናሌ
አጠቓቕማ መምርሑ የውፅእ፡፡ የአጠቃቀም መመሪያ ያወጣሌ፡፡
በ. ኢንቨስተራት ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ በ. ኢንቨስተሮች በአዋጅ ቁጥር 23/1989
23/1989ን ኣብዘ ዯንቢ‟ዘ ዖሇው እና እዘህ ዯንብ ያለ ግዳታዎች
ግቡኣት መሬት ተጠቀምቲ ብትኽክሌ በመሬት ተጠቃሚዎች በትክክሌ
ዛፌፀሙ ምህሊዎም ይቆፃፀር ኣዴሊይ የሚፇፀሙ መሆናቸው ይቆጣጠራሌ፡፡
ስጉምቲ ይወስዴ፡፡ አስፇሊጊ እርምጃ ይወስዲሌ፡፡
2. ስራሔን ሒሊፌነትን ምምሔዲር በቢዯረጅኡ 2. የአስተዲዯር ስራና ሒሊፉነት
ዖል ምምሔዲር ናይ ገጠር መሬት ብቐረባ በየዯረጃው ያሇው አስተዲዯር የገጠር መሬት
እናተኸታተሇ ፌትሒዊ ብዛኾነ ኣግባብ በቅርብ እየተከታተሇ ፌትሒዊ በሆነ አገባብ
የመሒዴር እዘ‟ውን፡- ያስተዲዴራሌ የህም፣
ሀ. ኣብ መንጎ ዛተፇሊሇዩ ናይ ምምሔዲር ሀ. በተሇያዩ የአስተዲዯር ከባቢዎች መካከሌ
20
ከባቢታት ዛሇዒለ ናይ መሬት ጎንፅታት በመሬት የሚነሱ ግጭቶች ወይም

ይኣሉ፡፡ እዘ ጎንፂ ንኹልም ናይ አሇመግባባት ይፇታሌ፡ይህ አሇመግባባት
ምምሔዴዲር ኣካሊት ዖማእኽሌ ሇሁለም የአስተዲዯር አካሊት
ሊዔሇዋይ ምምሔዴዲር ኣቢለ ይፌታሔ፡፡ በሚያማክሌ የበሊይ አስተዲዯር
ይፇታሌ፡፡
ሇ. ናይ መሬት ኣጠቓቕማ ግቡኣት ሇ. የመሬት አጠቃቀም ግዳታዎች
ብትኽክሌ ዛተፇፀሙ ምዃኖም የተፇፀሙ መሆናቸው ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ምስ ይቆጣጠራሌ፣ ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር በመተባበር ተግባራዊነታቸው
ተግባራዊነቶም ይከታተሌ፡፡ ይከታተሊሌ፡፡
ሏ. ብቢሮ ሔረሻ ሌምዒት ሃፌቲ ተፇጥሮ ሏ. ግብርና ሌማትና ሃብት ተፇጥሮ ቢሮ
ንሔርሻ ክዔዯሌ ዛተነፀረ መሬት ሇእርሻ እንዱታዯሌ የተወሰነ መሬት
ብዒንቀፅ 6 መሰረት የከፊፌሌ ትሔዛቶ በአንቀፅ 6 መሰረተ ያከፊፌሊሌ፣ የይዜታ
መረጋገፂ ምስክር ወረቀት ይህብ ባሇቤትነት ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት
ይሰጣሌ፡፡
መ. ብዒንቀፅ 4 መሰረት ናይ ገጠር መሬት መ. በአንቀፅ 4 መሰረት የገጠር መሬት
ይምዛግብ፡፡ ይመዖግባሌ፡፡
ሰ. ብዒንቀፅ 25 ንኡስ ቁፅሪ 2 መሰረት ሰ. በአንቀፅ 25/2/ መሰረት ሇተፇፀሙ
ንዛተፇፀመ ሊውጣ መሬትን ብዒንቀፅ የመሬት ሇውጥ በአንቀፅ 25/3/ መሰረት
25 ንኡስ ቑፅሪ 3 መሰረት ዛተፇፀመ ሇተፇፀመ የመሬት ውርስ የባሇቤትነት
ውርሲ መሬትን ናይ ትሔዛቶ መረጋገፂ ይዜታ ማረጋገጫ ሰርቲፉኬት ይሰጣሌ፡፡
ሰርቲፉኬት ይህብ፡፡
3. እዜም ኣብዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ቁ. 1ን 2ን 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 ና 2 ተጠቅሰው
ተጠቂሶም ዖሇዉ ተግባዊ ንምግባር ባይቶን ያለ ተግባራዊ ሇማዴረግ አስተዲዯርና ቢሮ
ቢሮ ሔርሻ ሌምዒት ሃፌቲ ተፇጥሮን ኣግባብ ግብርና ሌማትና ሃብት ተፇጥሮ ቢሮ
ዖሇዎ ርክብ ናይ ምፌጣር ሒሊፌነት አግባብ ያሇው ግንኙነት የመፌጠር
ኣሇዎም፡፡ ሒሊፉነት አሊቸው፡፡
ምዛገባ ትሔዛቶ መሬት የመሬት ይዜታ መመዛገብ
ናይ መሬት ትሔዛቶ መዛጊብካ ምስክር ወረቀት የመሬት ባሇቤትነት ይዜታ መዛግቦ የምስክር
ምሃብ ኣዴሊይ ስሇዛኾነን ናይ በዒሌ ትሔዛቶ ወረቀት መስጠት አስፇሊጊ በመሆኑና የባሇ
መሰለ ክሔለ ንምግባር፦ ይዜታ መብት እንዱጠበቅ ሇማዴረግ፣
1. ዛኾነ ናይ መንግስቲ ፣ ዖይመንግስታዊ 1. ማናቸውም የመንግስት ሆነ የመንግስት
ይኹን ናይ ውሌቀ ገባር ትሔዛቶ መሬት ያሌሆነ የግሌ የገበሬ ይዜታ መሬት በግሌፅ
ብንፁር ተፇሌዩ ክምዛገብ ኣሇዎ፡፡ ተሇይቶ መመዛገብ አሇበት፣
2. ግብሪ መሬት ዖሇዎ ኹለ ናይ ትሔዛቶ 2. የይዜታ መሬት ያሇው ሁለ የይዜታ መሬቱ
መሬት መረጋገፂ ኣዋሳኒኡ ዛገሌፅ ምስክር ማረጋገጫ አዋሳኙ የሚገሌፅ ምስክር
ወረቐት ክሔዛ ኣሇዎ፡፡ ወረቀት መያዛ አሇበት፣
3. ግብሪ መሬት ዖይብልም ዔያሊት ንዖሇዎም 3. የይዜታ መሬት የላሊቸው ሌጆች ሊሎቸው
ናይ ዔያሌ መሬት መረጋገፂ ምስቲ ናይ የሌጆች መሬት ማረጋገጫ ከወሊጆቻቸው
ወሇድም መሬት ተሒዊሱ እቲ መረጋገፂ መሬት ጋር ተዲምሮ የምስክር ወረቀት
ምስክር ወረቐት ይወሃቦም፡፡ ይሰጣቸዋሌ፣
4. ምስ ወሇድም ኮይኖም ግብሪ መሬት 4. ከወሊጆቻቸው ሆነው መሬት የተቀበለ ትዲር
21
ዛተመቐለ ጎጆ ኣብ ዛወፅለ እዋን ነቲ የሚይ዗በት ጊዚ ሲዯርስ የመሬታቸው

ብፅሑት መሬቶም መረጋገፂ ምስክር ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት ይሰጣቸዋሌ፣
ወረቐት ይወሃቦም፡፡
5. ወረስቲ ካብ ርብዑ ሄክታር ዖይነኣሰ መሬት 5. ወራሾች ከሩብ ሄክታር ያሊነሰ መሬት
ተመቓቒልም ነናይ ባዔልም ናይ ትሔዛቶ ተካፌሇው የየራሳቸው የይዜታ ማረጋገጫ
መረጋገፂ ምስክር ወረቐት ክሔ዗ ይኽእለ የምስክር ወረቀት ሉይ዗ ይችሊለ፡፡ ሆኖም
ኮይኑ ግን እቲ ብውርሲ ዛርከብ ተሒራሳይ ግን ያ በውርስ የሚገኝ የሚታረስ መሬት
መሬት ካብ ርብዑ ሄክተር ዛነኣሰ ከሩብ ሄክታር ያነሰ ከሆነ ሇወራሾቹ አንዴ
እንተኮይኑ ነቶም ወረስቲ ሒዯ ናይ ሒባር የጋራ የምስክር ወረቀት ይሰጣቸዋሌ፡፡
ምስክር ወረቀት መረዲእታ ይወሃቦም፡፡
6. ሔዴሔዴ ጎቦ፣ ጉህሚ፣ ዯኒ፣ ሔዙእቲን 6. እያንዲንደ ተራራ ወይም ኮረብታ ዯን፣
ንመጠሻ ዛኸውን ቦታ ተመዛጊቡ ክቕመጥ ጋጥ፣ መቋቋምያ የሚሆን ቦታ ተመዛግቦ
ኣሇዎ፡፡ ኣዴሊይ ኮይኑ ንውሌቀ ሰባት ኣብ መቀመጥ አሇበት፡፡ አስፇሊጊ ሆኖ ሇግሇሰቦች
ዛወሃበለ እዋን ተመዛጊቡ ብናይ መረጋገፂ በሚሰጥበት ጊዚ ተመዛግቦ በምስክር
ምስክር ወረቐት ክወሃብ ኣሇዎ፡፡ ወረቀት ማረጋገጫ መስጠት አሇበት፣
7. ንኢንቨስትመንት ክውዔለ ዛኽእለ 7. ሇኢንቨስትመንት ሉውለ የሚችለ ቦታዎች
ቦታታት ቅዴመ መፅናዔቲ ተገይርልም የቅዴመ ጥናት ተዯርጎሊቸው ተመዛግበው
ተመዛጊቦም ክቕመጡ ኣሇዎም፡፡ መቀመጥ አሇባቸው፡፡
ትርፉ መሬት ትርፌ መሬት
ትርፉ መሬት ተባሂልም መንግስቲ ከም ትርፌ መሬት ተብሇው መንግስት እንዯ
መጠባበቒ ዛሔዜም እዜም ዛስዔቡ እዮም፡፡ መጠባበቅያ የምይዙቸው የሚከተለ ናቸው፡፡
1. ወረስቲ ናይ ዖይብልምን ናይ ዛሞቱ ኣብ 1. ወራሾች የላሊቸውና የሟች የነበረ በዖመዴ
ኢዴ ኣዛማዴ ተዯሪቡ ዖልን መሬት፣ እጅ ተዯርቦ ያሇውን መሬት፣
2. ረቂቕ መሬት እናተብሃለ ካብ ዔዯሊ ዛተረፈ 2. ስስ መሬት እየተባለ ከመታዯሌ የተረፈ
ቦታታት፣ ቦታዎች፣
3. ብሔጋዊ መንገዱ ዖይተዒዯሇ ኣብ ኢዴ 3. በሔጋዊ መንገዴ ያሌታዯሇ በተሇያዩ
ዛተፇሊሇዩ ተጠቀምቲ ዛርከብ መሬት፣ ተጠቃሚዎች እጅ የሚገኝ መሬት፣
ኣብ ኢዴ ምምሔዴዲርን ማሔበራትን
ዛርከብ መሬት፣
4. ጎቦ፣ ጉህሚን ፀዲፌ ከባቢ ከም ተሒራሳይ 4. ኮረብታ ወይም ተራራ ተዲፇት አከባቢ እንዯ
መሬት ኮይኑ ዛተመቐሇ ግን ዴማ ኣብዘ ሚታረስ መሬት ሆኖ የተቀመጠ ሆኖም ግን
ሔዘ እዋን እቶም ኣብኡ ተመቒልም በአሁኑ ግዚ እዙ ተካፌሇው ወይም
ዛነበሩ ሰባት እናገዯፌዎ ናብቲ መይዲ ተቀብሇው የነበሩ ሰዎች እየተዉት ሜዲ ወዯ
ዛኾነ መሬት ናይ ዛኣተዉ፣ ኣብ ጥቅሚ ሆነ መሬት የገቡ በጥቅም ሊይ ያሌዋሇ
ዖይወዒሇ መሬት፣ መሬት፣
5. ውሌቀ ሰባት ካብ ግብሮም ንሊዔሉ ወሪሮም 5. ከዴርሻ መሬታቸው በሊይ ወረው
ዛሒዛዎ ቦታታትን ናይ መስኖ ሽግሽግ የያዛዋቸው ቦታዎች የመስኖ መሸጋሸግ
እንትግበር ዛተረፈ መሬትን እዮም፡፡ ሲዯረግ የተረፈ መሬቶች ናቸው፡፡
ዒንቀፅ 6 ዒንቀፅ 6
ኣገባብ ኣተዒዲዴሊ ትርፉ መሬት ትርፌ መሬት የማከፊፇሌ አገባብ
ብትርፉ መሬት ዛተመዛገበ መሬት ኣተዒዲዴሊ በትርፌ የተመዖገበ መሬት አከፊፇሌ ቀጥሇው
ቀፂልም ብዛተዖርዖሩ ኣገባባት ይፌፀም ፣ በተዖረዖሩ አገባቦች ይፇፀማሌ፣
22
1. ብቐዲምነት መሬቶም ብዛተፇሊሇየ 1. በቀዯምትነት መሬታቸው በተሇያዩ

ምኽንያት ወይ ንመንግስታዊ ትካሊት ምክንያት ወይም ሇመንግስታዊ ዴርጅቶች
ንዛተወሰድም መተካእታ ይወሃቦም፡፡ ሇተወሰዯባቸው ምትክ ይሰጣቸዋሌ፡፡
2. ብካሌኣይ ዯረጃ ካብ ስዯትን ሰፇራን 2. በሁሇተኛ ዯረጃ ከስዯትና ሰፇራ ሇተመሇሰ
ንዛተመሇሱ፣ ቐፂለ ዴማ ዔዴሚኦም ቀጥል ዯግሞ እዴሜያቸው የዯረሱ እየታየ
ንዛመሌኡ እናተርኣየ ሽግሽግ ይግበር፡፡ ሽግሽግ ይዯረጋሌ፣ ተመሳሳይ ዔዴሜ
ተመሳሳሉ ዔዯመ ንዖሇዎም ብዔጫ ይወሃቡ፡፡ ያሊቸው በእጣ ይሰጣሌ፡፡
3. ኣብ ጎቦን ፀዲፌን ዛርከብ ብትርፉ 3. በኮረብታና ተዲፊት የሚገኝ በትርፌነት
ዛተመዛገበ መሬት ንሔርሻ ተግባራት ናይ የተመዖገበ መሬት ሇእርሻ ተግባሮች
መሬት ሽግሽግ ክፌፀም የብለን፡፡ የመሬት ሽግሽግ መፇፀም የሇበትም፡፡
4. ኣብ ፀዲፌ መሬት ንዛሒርሱ ካብቲ ዖል 4. በተዲፊት መሬት የሚያርሱ ካሇው ትርፌ
ትርፉ መሬት ሊውጣ ምሃብ፡፡ መሬት ሌዋጭ መስጠት፣
5. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቁ.4 ተጠቒሱ ዖል 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 4 ተጠቅሶ ያሇው
ሊውጣ ምሃብ ዖይከኣሌ እንተኾይኑ ብናይ ሌዋጭ መስጠት የማይቻሌ ከሆነ በራሳቸው
ባዔልም ዴሌየት ኣብቲ ፀዲፌ መሬት ፌሊጎት በተዲፊት መሬት ባህርዙፌና ላልች
ባህርዙፌን ካሌእ ቀዋሚ ተኽሌን ክተኽለ ቋሚ ተክልች ሉተክለ ይችሊለ፡፡
ይኽእለ እዮም፡፡
6. ኣብ ምምሔዴዲር ዛርከብ ይኹን 6. በአስተዲዯር የሚገኝ ይሁን ሇማህበሮች
ንማሔበራት ዛተዒዯሇ መሬት በዘ ዒንቀፅ የተሰጠ መሬት በዘህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር
ንኡስ ቁፅሪ 1፣2ን 3 መሰረትን ንካሌኦት 1፣ 2 ና 3 መሰረት ሇላልች ተጠቃሚዎች
ተጠቀምትን ይዔዯሌ፡ ይሰጣሌ፡፡
ናይ ገባር ትሔዛቶ መሬት ንሌምዒት ትካሊት የገበሬ ይዜታ መሬት ሇሌማት ዴርጅቶች
ብዙዔባ ምውዒሌ ስሇማዋሌ
1. ናይ ውሌቀ ይኹን መንግስታዊ ትካሊት 1. የግሌ ይሁን መንግስታዊ ዴርጅት ሲመሰረቱ
እንትምስረቱ ናይ ገባራት ምፌንቓሌ የገበሬዎች መፇናቀሌ በማያመጣ መንገዴ
ብዖየምፅእ መንገዱ ተፀኒዐ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ተጠንቶ ሉሆን ይገባዋሌ፡፡
2. እቲ ዛምስረት ትካሌ ኣዴሊይ ኮይኑ 2. የሚመሰረተው ዴርጅት አስፇሊጊ ሆኖ
ብምርካቡ ገባራት ካብ መሬቶም በመገኘቱ ገበሬዎች ከመሬታቸው ሲፇናቀለ
እንትፇናቐለ ኣብ ዒንቀፅ 6 ንኡስ ቑ. 1 በአንቀፅ 6 ንኡስ ቁጥር 1 ተጠቅሶ ያሇው
ተጠቒሱ ዖል ከምዖል ኾይኑ ብተወሳኺ እንዲሇ ሆኖ በተጨማሪ መሬቱ ሊይ የገነቡት
ኣብ ሌዔሉ‟ቲ መሬት ንዛሃነፆ ቀዋሚ ቋሚ ንብረት ወይም ሇአዯረገው ቋሚ
ንብረት ወይ ንዛገበሮ ቀዋሚ ምምሔያሽ ማሻሻሌ ሙለ መብት አሇው፡፡ ይህ መብት
ሙለእ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ እዘ መሰሌ ኣብ ሔገ በሔገ መንግስት አንቀጽ 40/7 የተቀመጡ
መንግስቲ ዒንቀፅ 40/7 ዛተቐመጡ መብቶች የሚያጠቃሌሌ ነው፡፡
መሰሊት ዖጠቓሌሌ‟ዩ፡፡
ብዙዔባ ኣብ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን በእርሻ ሌማት ሃብት ተፇጥሮ ስሇ ተሰማሩ
ዛዋፇሩ ሰብ ሃፌቲ ባሇሃብቶች
ቴክኒካዊ ብቕዒት ቴክኒካዊ ብቃት
ስራሔቲ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን የእርሻ ሌማት ሃብት ተፇጥሮ ስራዎች ሇማካሄዴ
ንምክያዴ ዛዯሉ ዛኾነ ይኹን ኢንቨስተር የሚፇሌግ ማንኛውም ኢንቨስተር አግባብ ካሇው
23
ኣግባብ ካብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ናይቲ ከቑሞ ባሇስሌጣን ሌያቋቁመው የሚያስበውን ዴርጅት

ዛሒሰቦ ትካሌ ቴክኒካዊ ብቕዒት ገምጋም ቴክኒካዊ ብቃት ግምገማ ማግኘት አሇበት፡፡
ክረክብ ኣሇዎ፡፡
ኣብ ሔረሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት በእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ስራሔ ንምውፊር ዛቐርብ ሔቶ፣ ሇመሰማራት የሚቀርብ ጥያቄ
ኣብ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት በእርሻ ሃብት ተፇጥሮ የኢንቨስትመንት ስራ
ስራሔ ንምውፊር ዛቐረበ ሔቶ ኣገባብ ብዖሇዎ ሇመሰማራት የቀረበ ጥያቄ አግባብ ባሇው
ናይ ኢንቨስትመንት ካሌኦት ተዙመዴቲ የኢንቨስትመንትና ላልች ተዙማጅ ሔጎች
ሔግታት መሰረት ይፌፀም፡፡ መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
1. በዘ ዒንቀፅ እ዗ይ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት 1. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 2 መሰረት
ዛቐርብ ሔቶ፣ የሚቀርብ ጥያቄ፣
ሀ. ብዙዔባ እቲ ዖካይድ ስራሔ ሀ. ስሇሚያካሂዯው የኢንቨስትመንት ስራ
ኢንቨስትመንት በቲ ዛተዲሇወ በተዖጋጀው መገምገምያ ቅፅ መሰረት
መገምገሚ ቅጥዑ መሰረት ዛተማሌአ የተሟሊ የፔሮጀክት ፔሮፊይሌ ማቅረብ
ፔሮጀክት ፔሮፊይሌ ከቕርብ ኣሇዎ፣ አሇበት፡፡
ሇ. ተመሒይሹ ዛወፀ ብኣዋጅ ቁፅሪ 23/89 ሇ. ተሻሽል የወጣው አዋጅ ቁጥር
መሰረት ነቲ ሌምዒት ሔርሻ ሃፌቲ 23/1989 መሰረት ሇእርሻ ሌማት
ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ዛኾነ መሬት ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት የሚሆን
ክረክብ ሔትኡ ኣግባብ ንዖሇዎ በዒሌ ማናቸውም መሬት ሇማግኘት ጥያቄው
መዘ የቕርብ፡፡ ሇሚመሇከተው ባሇስሌጣን ያቀርባሌ፡፡
ሏ. ከከም ኣዴሊይነቱ እቲ ቢሮ ዛሒቶም ሏ. እንዯየአስፇሊጊነቱ ቢሮው
ካሌኦት ኣግባብ ዖሇዎም ሒበሬታታት የሚጠይቃቸው ላልች አግባብ ያሊቸው
የቕርብ፡፡ ማስረጃዎች ያቀርባሌ፡፡
ናይ ቴክኒክ ብቕዒት ዯገፌ ምሃብ የቴክኒክ ብቃት ዴጋፌ መስጠት
1. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ እቲ ዛቐረበ ናይ 1. የሚመሇከተው ባሇስሌጣን የቀረበው የእርሻ
ሔርሻ ሃፌቲ ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት መሬት
መሬት ሔቶ ዖይተቐበል ምዃኑ ማመሌከቻ ጥያቄ ያሌተቀበሇው መሆኑ ማመሌከቻው
ካብ ዛቐረበለ እዋን ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ከቀረበሇት ጊዚ ጀምሮ በ15 ቀናት ውስጥ
15 መዒሌቲ ዖይተቐበሇለ ምኽንያት ያሌተቀበሇበት ምክንያት ሇአመሌካቹና
ንመመሌከታይን ንዛምሌከቶም ኣካሊትን ሇሚመሇከታቸው አካልች በፅሐፌ
ብፅሐፌ የፌሌጥ፡፡ ያስታውቃሌ፡፡
2. ኣገባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ንዛቐረበለ 2. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን የሚቀርቡሇት
መረዲእታታት መርሚሩ ብቕዒት ዖሇዎም ማስረጃዎች መርምሮ ብቃት ያሊቸው
ምዃኑ ብምርግጋፅ ዛፇቐዯ እንተኾይኑ መሆኑን በማረጋገጥ የፇቀዯ እንዯሆነ
ንቲ ክቐውም ዛተፇቐዯ ናይ ሔርሻን ሃፌቲ ሉቋቋም የተፇቀዯው የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ
ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት ትካሌ ምቋም ኢንቨስትመንት ዴርጅት መቋቋም
ቴክኒካዊ ብቕዒት ዯገፌ ኣብ ውሽጢ ቴክኒካዊ ብቃት ዴጋፌ በተጨማሪ 30
ተወሳኺ 30 መዒሌቲ ይህብ፡፡ ቀናት ውስጥ ይሰጣሌ፡፡
3. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 2 መሰረት ዛወሃብ 3. በዘህ አንቀጽ ንኡስ ቁጥር 2 መሰረት
ናይ ቴክኒክ ብቕዒት ዯገፌ ናይ ኣወሃህባ የሚሰጥ ቴክኒክ ብቃት ዴጋፌ የአሰጣጥ
ዛርዛሩ ብመምርሑ ዛውሰን ይኸውን፡፡ ዛርዛር በመመርያ የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
24
ምግፊሔን ምምሔያሽን ስራሔቲ ሔርሻን ሃፌቲ የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት ማስፊፊትና ማሻሻሌ
1. ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን 1. የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት
ንምግፊሔ ወይ ኢንቨስትመንት ኣግሮ ሇማስፊፊት ወይም የአግሮ ኢንደስትሪ
ኢንደስትሪ ንምምሔያሸ ዛዯሉ ዛኾነ ሇማሻሻሌ የሚፇሌግ ማናቸውም ኢንቨስተር
ይኹን ኢንቨስትር በዘ ዯንቢ እ዗ይ ዒንቀፅ በዘህ ዯንብ አንቀጽ 9 የተመሇከቱ
9 ዛተመሌከቱ መረዲእታታት ብምሒዛ ማስረጃዎች በመያዛ በሚወጣው ቅፅ
ብዛወፅእ ቅጥዑ መሰረት ኣግባብ ንዖሇዎ መሰረት አግባብ ሊሇው ባሇስሌጣን
በዒሌ መዘ ማመሌከቻ ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ማመሌከቻ ማቅረብ አሇበት፡፡
2. ብቤት ምኽሪ ምኒስትራት ዯንቢ ቁ. 7/83 2. በሚኒስትሮች ምክር ቤት ዯንብ ቁጥር 7/83
ዒንቀፅ 6/3/ሀ መሰረት ናይቲ ናይ አንቀፅ 6/3/ሀ መሰረት የመጀመሪያው
መጀመርያ ፔሮጀክት ዛተመርመረ ሑሳብ ፔሮጀክት የተመረመረበት የሑሳብ ሰነዴ
ሰነዴ ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ማቅረብ አሇበት፡፡
3. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ እቶም ዛቐረብለ 3. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን የቀረቡሇት
መረዲእታታት መርሚሩ እቲ ሔቶ ማስረጃዎች መርምሮ ጥያቄው የተቀበሇው
ዛተቐበል እንተኾይኑ ኣብ ውሽጢ 30 ከሆነ በ30 ቀናት ውስጥ ወይም
መዒሌቲ ወይ ዖይተቐበል እንተኾይኑ ኣብ ያሌተቀበሇው ከሆነ በ15 ቀናት ውስጥ
ውሽጢ 15 መዒሌቲ ብፅሐፌ ይገሌፅ፡፡ በፅሐፌ ይገሌፃሌ፡፡
ንኢንቨስትመንት ስራሔ ዛውዔሌ መሬት ሇኢንቨስትመንት ሰራ የሚውሌ መሬት
ዛወሃቦም ኣካሊት የሚሰጣቸው አካልች
ንስራሔ ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ ሇእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ተፇጥሮን መሬት ዛወሃቦም ብኣዋጅ መሬት የሚሰጣቸው በአዋጅ ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ትግራይ ቁ 24/89 ዒንቀፅ 9 ትግራይ ቁጥር 24/89 ዒንቀፅ 9
ኢንቨስትመንት ከካይደ ዛተፇቐዯልም ኣካሊት ኢንቨስትመንት ሇማካሄዴ የተፇቀዯሊቸው
ይኸውን፡፡ አካልች ይሆናሌ፡፡
ኢንቨስተራት ክሳተፈልም ዛኽእለ ስራሔቲ ኢንቨስተሮች ሉሳተፈባቸው የሚችለ የእርሻ
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ ሃብት ተፇጥሮ ስራዎች
1. ንኢንቨስትመንት ዛውዔሌ ናይ ገጠር 1. ሇኢንቨስትመንት የሚውሌ የገጠር መሬት
መሬት ተዋሂቦም ወይዴማ ሔጋዊ ኣብ ተሰጥቷቸው ወይም ዯግሞ ሔጋዊ ቢሆን ላሊ
ዛኾነ ካሌእ ቦታ ዛተውሃቦም ኢንቨስተራት ቦታ የተሰጣቸው ኢነቨስተሮች
ክሳተፈልም ዛኽእለ ስራሔቲ ሔርሻን ሃፌቲ ሉሳተፈባቸው የሚችለ የእርሻ ሃብት
ተፇጥሮን፣ ተፇጥሮ ስራዎች፣
ሀ. ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ ሀ. ሇአርሻ ሃብት ተፇጥሮ ሌማት
ሇ. ኣግሮ ኢንደስትሪ ሇ. አግሮ ኢንደስትሪ
ሏ. ግሌጋልት ሔርሻ ሏ. የእርሻ አገሌግልት
2. ዛኾነ ኢንቨስተር በዘ ዒንቀፅ እ዗ይ ንኡስ 2. ማናቸውም ኢንቨስተር በዘህ አንቀጽ ንኡስ
ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሱ ስራሔቲ ብሒዱኡ አንቀጽ 1 በተጠቀሱ ስራዎች በአንደ ይሁን
ይኹን ክብኡ ንሊዔሉ ክሰርሔ ይኽእሌ እዩ፡፡ ከአንዴ በሊይ ሉሰራ ይችሊሌ
ቀዲምነት ዛወሃቦም ስራሔቲ ኢንቨስትመንት ቅዴሚያ የሚሰጣቸው የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ
25
ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት ሌማት ስራዎች

ኣብቲ ናይቲ ክሌሌ ናይ ሌምዒት ስትራተጂ በክሌለ የሌማት ስትራቴጂ አቅጣጫ በሌዩ
ኣንፇት ብፌለይ ዒይኒ ዛራኣዩ ወይዴማ ነቲ ዒይን የሚታዩ ወይም ዯግሞ ሇክሌለ ከፌተኛ
ክሌሌ ዛሊዒሇ ጥቕሚ ዖሇዎም ፔሮጀክትታት አቅም ያሊቸው ፔሮጀክቶች በቅዴሚያ መሬት
ቀዱሞም መሬት ናይ ምርካብ ዔዴሌ ይወሃቦም፡፡ የማግኘት ዔዴሌ ይሰጣቸዋሌ፡፡ እኝህ በሌዩ
እዜም ብፌለይ ዛርኣዩ ዒውዯ ስራሔቲ እውን ሁኔታ የሚታዩ አውዯ ስራዎች ኢንቨስትመንት
ብዙዔባ መበረታትዑ ኢንቨስትመንት ብክሌሌ ሇማበረታታት በክሌሌ ትግራይ የወጣ
ትግራይ ዯምቢ ኢንቨስትመንት ቁ. 3/1989 የኢንቨስትመንት ዯንብ ቁጥር 3/1989 አንቀጽ
ዒንቀፅ 4 ዛተጠቐሱ ዒይነት ስራሔቲ እዮም፡፡ 4 የተጠቀሱ ዒይነት ስራዎች ናቸው፡፡
ስፌሒት ትሔዛቶ መሬት የይዜታ መሬት ስፊት
1. ስፌሒት ትሔዛቶ መሬት ዛውሰን እቱ 1. የይዜታ መሬት ስፊት የሚወሰነው
ኢንቨስተር ብዖቕርቦ ዒይነት ፔሮጀክትን ኢንቨስተሩ በሚያቀርበው የፔሮጀክት
ብዛምዴቦ መጠን ካፑታሌ መሰረት ዒይነትና በሚመዴበው ካፑታሌ መጠን
ይኸውን መሰረት ይሆናሌ፡፡
2. ኢንቨስተር ዛተረከቦ መሬት በዘ ዒንቀፅ 2. ኢንቨስተር የተከበረ መሬት በዘህ ዒንቀጽ
እ዗ይ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ መሰረት ምዃኑ ንኡስ አንቀጽ /1/ መሰረት መሆኑ አግባብ
ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ናይ ምርግጋፅ ያሇው ባሇስሌጣን የሚረጋገጥ ግዳታ
ግቡእ ኣሇዎ፡፡ አሇው፡፡
መሬት ምርካብ መሬት መረከብ
1. ካብ መንግስቲ መሬት ዛካረ ኢንቨስተር 1. ከመንግስት መሬት የተከራዩ ኢንቨስተር
ውዔሌ ክራይ መሬት ምስ ኣሰረ በቲ የመሬት ኪራይ ውሌ ካዯረገ በሚመሇከተው
ዛምሌከቶ ወረዲ ቤት ፅሔፇት ሔረሻ ሃፌቲ የወረዲ እርሻ ሃብት ተፇጥሮ ፅ/ቤት መሬት
ተፇጥሮ መሬት ክረክብ ይግበር፡፡ እንዱረከብ ይዯረጋሌ፡፡
2. ካብ ገባራት ብክራይ መሌክዔ ዛርከብ 2. ከገበሬዎች በኪራይ መሌክ የሚገኝ መሬት
መሬት ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ተሻሽል በወጣው አዋጅ ቁጥር 23/1989
ቁፅሪ 23/89 ብኽሌቲኦም ተዋዒዒሌቲ መሰረት በሁሇቱም ተዋዋይ ወገኖች
ወገናት ስምምዔ መሰረት ይፌፀም፡፡ እቲ ስምምነት መሰረት ይፇፀማሌ፡፡ ኢንቨስተሩ
ኢንቨስተር ውዔሉ ክራይ መሬት ምስ ኣሰረ የመሬት ኪራይ ውሌ ካዯረገ በኋሊ በሔጋዊ
በቲ ሔጋዊ መሰረት መሬት ኣብ ውሽጢ 30 ዉለ መሰረት መሬት በ30 ቀናት ውስጥ
መዒሌቲ ይረክብ፡፡ ይረከባሌ፡፡
3. ናይ ገባር መሬት ተኻርዮም ዖሌምዐ 3. የገበሬ መሬት ተከራይተው የሚያሇሙ
ኢንቨስተራት ውዔሉ ክራይ መሬትን ኢንቨስተሮች የመሬት ውሌ ኪራይና
ኣከፊፌሊ ክራይን በዘ ዯምቢ እዘ ዒንቀፅ የኪራይ አከፊፇሌ በዘህ ዯንብ አንቀጽ 18
18 ብዛተጠቐሰ መሰረት ይኸውን፡፡ በተጠቀሰው መሰረት ይሆናሌ፡፡
ውዔሉ ሔርሻ ኢንቨስትመንት የእርሻ ኢንቨስትመንት ውሌ
ትሔዛቶ ውዔሉ የውሌ ይዖት
1. ዛኾነ ይኹን ኢንቨስተር ምስ ኣገባብ ዖሇዎ 1. ማንኛውም ኢንቨስተር አግባብ ካሇው
በዒሌ መዘ ዛገብሮ ውዔሌ ኪራይ መሬት ባሇስሌጣን ጋር የሚያዯርገው የመሬት
እዜም ዛስዔቡ ዛርዛራት ክሔዛ ኣሇዎ፡፡ ኪራይ ውሌ የሚከተለትን ዛርዛርች መያዛ
26
አሇበት፣
ሀ. ስፌሒት መሬትን መዋስንትኡን ሀ. የመሬቱ ስፊትና አዋሳኙን፣
ሇ. ውዔሌ ፀኒዐ ዛፀንሒለ እዋን ሇ. ውለ ጸንቶ የሚቆይበት ግዚ፣
ሏ. ካብ መንግስቲ መሬት ገጠር ንዛወሃቦም ሏ. ከመንግስት መሬት በገጠር ሇሚሰጣቸው
መጠን ክራይ የኪራዩ መጠን፣
መ. ኣዴራሻ ናይቲ ኢንቨስተር መ. የአነቨስተሩ አዴራሻ ፣
ሰ. ንኢንቨስትመንት ዛውዔሌ መሬት ሰ. ሇኢንቨስትመንት የሚውሌ መሬት
ዛረኸብዎ ካብ ውሌቀ ገባር ወይ ካብ ያገኙት ከግሌ ገበሬ ወይም ከአስተዲዯር
ምምሔዲር እንተኾይኑ ነ዗ይ ዖረጋግፅ የሆነ እንዯሆነ ይህን የሚያረጋግጥ ውሌ
ዛኣተዉዎ ውዔሉ ቅዲሔ፣ ቅጅ፣
ረ. ካሌኦት ኣገባብ ዖሇዎም ሰነዲት ረ. ላልች አግባብነት ያሊቸው ሰነድች
የቕርብ፡፡ ያቀርባለ፡፡
2. ብመንግስቲ ኣብ ዛመሒዯር መሬት ዛግበር
ውዔሌ ክራይ መሬት ኣብ ሰዯቓ 01 ብዖል
ተመን መሰረት ዛፌፀም ይኸውን፡፡
መሬት ገባር ተካርዮም ዖሌምዐ ኢንቨስተራት የገበሬ መሬት ተካራይተው የሚያሌሙ
ኢንቨስተሮች
ዛኾነ ይኹን ኢንቨስተር ትሔቶ ውሌቀ ገባር ማንኛውም ኢንቨስተር የገበሬ የግሌ ይዜታ
ዛካረ እንተኾይኑ፣ መሬት የተከራየ እንዯሆነ፣
1. እቲ መሬት ዛካረየለ እዋን ተመሒይሹ 1. መሬት የተከራየበት ጊዚ ተሻሽል በወጣው
ብዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ 23/1989 ዒንቀፅ 7 አዋጅ ቁጥር 23/1989 አንቀጽ 7 ንኡስ
ንኡስ ቁፅሪ 2 ብዛእዛዜ መሰረት ብሌሙዴ ቁጥር 2 በሚያዖው መሰረት በሌምዴ
ኣሰራርሒ እንተኾይኑ ክሳብ ክሌተ ዒመት አሰራር ከሆነ እስከ ሁሇት ዒመት የተሻሇ
ዛሒሸ ቴክኖልጂታት ዖተኣታተው ቴክኖልጂ የሚጠቀም/የሚያስገባ/ ከሆነ
እንተኾይኑ ክሳብ 20 ዒመት ይኸውን፡፡ እስከ 20 ዒመት ይሆናሌ፡፡
2. ናይቲ መሬት ስፌሒት፣ ናይ መሬት ክራይ 2. የመሬቱ ስፊት፣ የመሬት ኪራይ ዋጋንና
ዋጋን ኣከፊፌሌኡን ከምኡውን ውዔሌ አከፊፇለ እንዱሁም ውለ የሚቆይበት ጊዚ
ዛፀንሒለ እዋን በዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ቁፅሪ በዘህ አንቀጽ ንኡስ ቁጥር 1 መሰረት
1 መሰረት ብዒሌ መሬት ውሌቀ ገባርን የመሬቱ ባሇቤት ገበሬና ተከራዩ ኢንቨስተር
ተኻራያይ ኢንቨስተርን ብሒባር በጋራ በሚያዯርጉት ስምምነት የሚወስን
ብዛገብርዎ ስምምዔ ዛውሰን ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
3. እቲ ኢንቨስተር ናይ ሔርሻን ሃፌቲ 3. ኢንቨስተሩ የእርሻ ሃብት ተፇጠሮ ስራዎች
ተፇጥሮን ስራሔቲ ቅዴሚ ምጅማሩ ኣብ ከመጀመሩ በፉት በኢንቨስተሩና
ሞንጎ እቲ ኢንቨስተርን በዒሌ መሬት በባሇመሬቱ ገበሬ መሃከሌ የተዯረገ የውሌ
ገባርን ዛተገበረ ሔጋዊ መረዲእታ ውዔሌ ኪራይ ሔጋዊ ማስረጃ ማቅረብ አሇበት፡፡
ኪራይ መሬት ክቕርብ ኣሇዎ፡፡
እዋን ትሔዛቶ መሬት የመሬት ይዜታ ጊዚ
1. ኣብ ናይ ገጠር መንግስቲ መሬት ዛተካየረ 1. በገጠር የመንግስት መሬት የተከራየ
ኢንቨስተር ኣብ ዛተኻረዮ መሬት ዛህሌዎ ኢንቨስተርበተከራየበት መሬት ያሇው
ናይ ትሔዛቶ መሰሌ ምስዘ ዯምቢ እ዗ይ የይዜታ መብት ከዘህ ዯንብ ጋር ተያይዜ
ዛርከብ ሰዯቃ 04 ተቐሚጡ ዖል ገዯብ በሚገኘው ሰንጠረዞ 04 ተቀምጦ ያሇው
27
እዋን/ጊዚ/ መሰረት ዛገበረ ይኸውን፡፡ የእገዲ ጊዚ መሰረት ያዯረገ ይሆናሌ፡፡

2. ውዔሌ ክራይ መሬት ፀኒዐ ዛፀንሒለ እዋን 2. የመሬት ኪራይ ውሌ ፀንቶ የቆየበት ጊዚ
እንትፌፀም ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ሲያሌቅ አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን
ንክሔዯስ ክፇቅዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ እንዱታዯስ ሉፇቅዴ ይችሊሌ፡፡
ምምሔያሽን ምንዋሔን ዖበን ውዔሉ የውሌ ጊዚ ማሻሻሌና ማራዖም
1. ውዔሉ ክራይ መሬት ብተወዒዒሌቲ 1. የመሬት ኪራይ ውሌ በተዋዋዮች ስምምነት
ስምምዔነት ክማሒየሽ ወይ ክናዋሔ ሉሻሻሌ ወይም ሉራዖም ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
2. ኣብ ሒዯ እዋን ዛወፀ ተመን ክራየ ክሳብ 2. በአንዴ ወቅት የወጣ የኪራይ ተመን እስከ
10 ዒመት ኣይሌወጥን፡፡ ብዴሔሪኡ ሇውጢ 10 ዒመት አይሇወጥም፡፡ ከዘህ በኋሊ ሇውጥ
እንተተገበረ‟ውን በቢሒሙሽተ ዒመቱ ኮይኑ የሚዯረግ ቢሆንም በየአምስት ዒመቱ ሆኖ
ካብ 20 ካብ ሚኢቲ ክውሰኽ የብለን፡፡ ከሃያ ከመቶ በሊይ 20% መጨመር
የሇበትም፡፡
3. ካብ ዛምሌከቶ በዒሌ መዘ መሬት ተካረዩ 3. ከሚመሇከተው ባሇስሌጣን መሬት ተከራይቶ
ዖሌምዔ ኢንቨስተር ውዔሉ ክናዋሔ ኣብ የሚያሇማ ኢንቨስተር ውሌ ማራዖም
ዖዯሇየለ እዋን ዖበን እቲ ውዔሉ ቅዴሚ በሚፇሌግበት ጊዚ የውለ ጊዚ ከማሇቁ
ምውዴኡ ሒዯ ዒመት ኣቐዱሙ ብፅሐፌ በፉት አንዴ ዒመት አስቀዴሞ በፅሐፌ
ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡ ማሳወቅ አሇበት፡፡
ምኽንያታት ምፌራስን ውዔሌ፣ ውሌ የሚያፇርሱ ምክንያቶች
1. ብውዔሌ መሰረት መካረያይ ንተኻራያይ 1. በውሌ መሰረት አከራይ ሇተከራይ መሬት
መሬት ዖየረከቦ እንተኾይኑ፣ ያሊስረከበው ከሆነ፣
2. ተኻራያይ ዛተኻረዮ መሬት ኣብ ውሽጢ 2. ተከራይ የተከራየው መሬት በአንዴ ዒመት
ሒዯ ዒመት ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት ስራሔ ውስጥ ያሇ በቂ ምክንያት ስራ ያሌጀመረ
ዖይጀመረ እንተኾይኑ፣ ከሆነ፣
3. ተኻራያይ ክራይ መሬት ብእዋኑ 3. ተከራይ የመሬት ኪራይ በወቅቱ ካሌከፇሇ፣
እንተዖይኸፉለ፣ ብውዔልም መሰረት የውሊቸው መሰረት በባንክ ወሇዴ ሂሳብ
ብባንኪ ሑሳብ ወሇዴ ይኽፇሌ ብእዋኑ ይከፌሊሌ፡፡ በወቅቱ ባሇመጀመሩ
ብዖይምጅማሩ ናይቲ ዖይጀመረለ እዋን ሊሌጀመረበት ጊዚ በባንክ ወሇዴ ሂሳብ
ብናይ ባንኪ ሑሳብ ወሇዴ መጠን ይቕፃዔ፡፡ መጠን ይቀጣሌ፡፡
4. ተኻራያይ ካብ ወዔሌ ወፃኢ እቲ መሬት 4. ተከራይ ከውሌ ውጪ መሬቱ ጥቅም ሊይ
ኣብ ጥቅሚ እንተውዑለ፣ ካዋሇው፡፡
ኣገባብ ምቁራፅ ውሌ የማቋረጥ አገባብ
1. ብውዔሌ መሰረት መካረያይ ንተኻራያይ 1. ውሌ በሁሇቱም ተዋዋዮች ስምምነት ወይም
መሬት ዖየረከቦ እንተኾይኑ፣ በአንዯኛው ወገን ጥያቄ ሲቀርብ ሉቋረጥ
ይችሊሌ፡፡
2. ናይ መሬት ክራይ ውዔሌ እንትቋረፅ ግቡእ 2. የመሬት ኪራይ ውሌ ሲቋረጥ ተገቢ አሰራር
ኣሰራርሒ ብዖጠሌቦ ጥንቃቐ መሰረት በሚሻው ጥንቃቄ መሰረት ተከራይ
ተኻረያይ ንመካራያይ ካብ ዖመሌከተለ ሇአከራይ ካመሇከተበት ጊዚ ጀምሮ ከ6 ወር
እዋን ጀሚሩ ካብ 6 ወረሑ ብዖይበሌፅ ጊዚ በማይበሌጥ ጊዚ ውስጥ መሬት መረከብ
ውሽጢ መሬት ከረክብ ይግባእ፡፡ ይገባዋሌ፡፡
28
3. ናይ ሒዯ ዒመት መጠንቀቅታ እንትወሃብ 3. የአንዴ ዒመት ማስጠንቀቅያ ሲሰጥ፣

ሀ. ተካራያይ ዛህቦ መጠንቀቅታ መካረያይ ሀ. ተከራይ የሚሰጠው ማስጠንቀቂያ
ናይ ምህርቲ ዖበን እንተየቃፀሇ ንኻሌእ አከራይ የምርት ዖመን
ተኻራያይ ብምሃብ ሌምዒት ክቕፅሌ ሳይቃጠሌ/ሳያሳሌፌ/ ሇላሊ ተከራይ
ዖክአሇለ እዋን ኣብ ግምት ዛእተወ በመስጠት ሌማት ሉቀጥሌ የሚችሌበትን
ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ግምት ውስጥ ያስገባ መሆን አሇበት፣
ሇ. መካረያይ ዛህቦ መጠንቀቕታ ሇ. አከራይ የሚሰጠው ማስጠንቀቂያ
ተኻራያይ ኣብቲ መሬት ዖል ፌርያት ተከራይ በመሬቱ ሊይ ያሇው ፌሬ
ዛእክበለን ኣብቲ መሬት ካሌእ ናይ የሚሰበሰብበት በመሬቱ ሊይ ላሊ
ምዴሊው ወፃኢ ምፌሳስ ዖይጀመረለን የማዖጋጃ ወጪ ማፌሰስ ያሌጀመረበት
አዋን ኣብ ግምት ዖእተወ ክኸውን ጊዚ ግምት ውስጥ ያስገባ መሆን አሇበት፣
ኣሇዎ፡፡
4. በዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ዒንቀፅ 3/ሇ መሰረት 4. በዘ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 3/ሇ/ መሰረት
ነምፌፃም ኣብ ዖፀግመለ እዋን ውዔሌ ሇመፇፀም አስቸጋሪ በሚሆንበት ጊዚ ውሌ
እንትቋረፅ ወይ እንትፇርስ ኣብ ሌዔሉ ሲቋረጥ ወይ ሲፇርስ በመሬት ሊይ ያለ
መሬት ንዛህሌዎ ዖይበፅሐ ዛራእቲ ወይ ያሌዯረሱ ወይም ላልች የሌማት ስራዎች
ካሌኦት ናይ ሌምዒት ስራሔቲ ተካራያይ ተከራይ በመሬት ሊይ ጉዲት በማያዯርስ
ኣብ ሌዔሉ መሬት ጉዴኣት ብዖየብፅሔ ሁኔታ ሉያነሳቸው ይችሊሌ፡፡
ኩነታት ከሌዔልም ይኽእሌ እዩ፡፡
መሰሌን ግቡእን መካረያይ የአከራይ መብትና ግዳታ
1. መሬት መካረያይ መንግስቲ ይኹን ውሌቀ 1. መሬት ያከራዩ መንግስትም ሆነ ገበሬ
ገባር ካብ ዖካረዮ መሬት ናይቲ መሬት ካከራየው መሬት የመሬት ኪራይ በውለ
ክራይ ብውዔሌ መሰረት ናይ ምርካብ መሰረት የማግኘት መብት አሇው፡፡
መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. እቲ ኢንቨስተር ስራሔቱ በቲ ዯንቢ‟ዘ 2. ኢንቨስተሩ ስራዎቹ በዘህ ዯንብ በገባው
ብዛኣተዎ ውዔሉ መሰረት የተግብር ውሌ መሰረት እየፇፀመ ሇመሆኑ
ምህሊዉ ናይ ምክትታሌ ምቁፅፃርን መሰሌ የመከታተሌና መቆጣጠር መብት አሇው፡፡
ኣሇዎ፡፡
3. ዖካረዮ መሬት ብውዔሌ መሰረት 3. ያከራየው መሬት በውለ መሰረት ሇተከራየ
ንተኻራያይ ብእዋኑ የርክብ፡፡ በወቅቱ ያስረክባሌ፡፡
4. እቲ ውዔሉ ፀኒዐ ኣብ ዛፀንሒለ እዋን 4. ውለ ፀንቶ በሚቆይበት ጊዚ ኢንቨስተሩ
ኢንቨስተር ዛተዋሃቦ መሬት ናይ ምጥቃም የተሰጠው መሬት የመጠቀም መብቱ
መሰለ ሔለው ይገብር፡፡ እንዱጠበቅ ያዯርጋሌ፡፡
5. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ንኢንቨስትመንት 5. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን ሇኢንቨስትመንት
ዛውዔሌ መሬት ኣዲሌዩ ናይ ምሃብ ግቡእ የሚውሌ መሬት አዖጋጅቶ የመስጠት
ኣሇዎ፡፡ እዘ መሬት ናይ ምዯሊው ግቡእ ግዳታ አሇው፡፡ ይህ መሬት የማዖጋጀት
ኣብቲ መሬት ዛርከቡ ኣግራብ ናይ ግዳታ በመሬቱ ሊይ የሚገኙ ዙፍች
ምሌዒሌ ግቡእ ኮይኑ ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ የማንሳት ግዳታ ሆኖ ዛርዛር አፇፃፀሙ
ብመምርሑ ይውሰን፡፡ በመመርያ ይወሰናሌ፡፡
ምዛገባ ምዛገባ
እቲ ውዔሌ ክራይ መሬት ክሌቲኦም ተወዒዒሌቲ የመሬት ኪራይ ውሌ ሁሇቱም ተዋዋይ ወገኖች
29
ወገናት ዴሔሪ ምስምማዔ እቲ ውዔሌን ከተስማሙ በኋሊ ውሌ ሇመዋዋሌና ሇማፅዯቅ

ምውዒዒሌን ንምፅዲቅን ስሌጣን ኣብ ዛተውሃቦ ስሌጣን በተሰጠው አካሌ ይመዖገባሌ፡፡
ኣካሌ ይምዛገብ፡፡
ክፌሉ ሒሙሽተ ክፌሌ አምስት
ብዙዔባ መሰሌን ግቡእን መሬት ተጠቀምቲ ስሇመሬት ተጠቃሚዎች መብትና ግዳታ
መሰሌ ውሌቀ ገባር የገበሬ መብት
1. ዛኾነ ብመሬት ዛጥቀም ገባር እዜም ዛስዔቡ 1. ማናቸውም በመሬት የሚጠቀም ገበሬ
መሰሊት ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት መብቶች ይኖሩታሌ፣
ሀ. ዛኾነ ገባር ናይ ትሔዛቶ መሬቱ ፌርያት ሀ. ማንኛውም ገበሬ የይዜታ መሬቱ ፌሬ
ብቀጥታ ኮነ ንዛተወሰነ ጊዚ ብምክራይ በቀጥታም ሆነ ሇተወሰነ ጊዚ በማከራየት
ናይ ምጥቃም፣ የመጠቀም፣
ሇ. መሬት ዖይብለ እንተኾይኑ ተመሒይሹ ሇ. መሬት የላሇው ከሆነ ተሻሽል በወጣው
ብዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 55/1994 መሰረት አዋጅ ቁጥር 55/1994 የመውረስ
ናይ ምውራስ መሰሌ ኣሇዎ፣ መብት አሇው፡፡
ሏ. ተረጋጊዐ ንኽሰርሔን ብቐረባ መሬቱ ሏ. ተረጋግቶ ሇመስራትና በቅርብ ሆኖ
ከማሒዴርን ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ መሬቱ ሇማስተዲዯር በዘህ አንቀጽ
ንኡስ ቁፅሪ 2 ተቐሚጡ ዖል መሬቱ ንኡስ ቁጥር 2 ተቀምጦ ባሇው መሰረት
ናይ ምሌውዋጥ፣ መሬቱ የመሇወጥ፣
መ. ካብ ተሒራሲ መሬት ወፃኢ መንበሪ ገዙ መ. ከሚታረስ መሬት ውጭ የመኖሪያ ቤት
ሰሪሐ ዛነብረለ ቦታ ናይ ምርካብ፣ ሰርቶ የሚኖርበት ቦታ የማግኘት፣
ሰ. ዛኾነ ገባር ኣብ ተሒራሳይ ትሔዛቶ ሰ. ማንኛውም ገበሬ በሚታረስ ይዜታ
መሬቱ ዛርከቡ ኣግራብ ናይ ምውናን፣ መሬቱ ሊይ የሚገኙ ዙፍች ባሇቤት
የመሆን፣
ረ. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዛርከቡ ረ. በሚታረስ መሬቱ ሊይ የሚገኙ የእጣን፣
እንዲዱዔ፣ ኣግራብ ናይቲ በዒሌ ዙፍች ሇመሬቱ ባሇይዜታ ሆኖው
ትሔዛቶ መሬት ኮይኖም ፌርያቶም ፌሬዎቻቸው የመሸጥና የመከራየት
ናይ ምሻጥን ምክራይ መሰሌ ኣሇዎ፡ መብት አሇው፡፡
2. መሬት ናይ ምሌውዋጥ መሰሌ ዛኾነ መሬት 2. መሬት የመሇወጥ መብት ማንኛውም መሬት
ዛተውሃቦ ገባር መሬቱ ምስ ናይ ካሉእ የተሰጠው ገበሬ መሬቱ ከላሊ የገበሬ መሬት
መሬት ገባር ናይ ምሌውዋጥ መሰሌ ሃሌዩዎ ጋር የመሇወጥ መብት ኖሮት መሬት
ናይ መሬት ሊውጣ ብሔጋዊ መንገዱ መሇወጥ በሔጋዊ መንገዴ ምስክር ወረቀት
ምስክር ወረቀት ብምሃብ ይፌፀም እ዗‟ውን በመስጠት ይፇፀማሌ፡፡ ይህም፦
ሀ. ውሌቀ ገባራት ብዛኾነ ምኽንያት ሀ. ግሌ ገበሬዎች በማናቸውም ምክንያት
መሬቶም ናይ ምሌውዋጥ መሰሌ መሬታቸው የመሇወጥ መብት አሊቸው፡፡
ኣሇዎም፣
ሇ. ብፌቓድም መሬቶም ዛተሇዋወጡ ሇ. በፇቃዲቸው መሬታቸው የሇወጡ
ገባራት ናይ መሬቶም ትሔዛቶ ገበሬዎች የመሬታቸው ይዜታ ማረጋገጫ
መረጋገፂ ምስክር ወረቐት ምስቲ የምስክር ወረቀት ከተቀየረው መሬት ጋር
ዛተሇወጠ መሬት በቢስሞም በየስማቸው ይቀየርሊቸዋሌ፡፡
ይቕየረልም፣
ሏ. ሒዯ ወሊዱ ካሌኦት መሬት ዖይብልም ሏ. አንዴ ወሊጅ ላልች መሬት የላሊቸው
ወረስቲ እንተዖይሃሌዮምዎ ቅዴሚ ወራሾች ከላሇው ከመሞቱ በፉት የሇማ
30
ምሟቱ ዛሇመዏ መሬቱ ንውሌደ መሬት ሇሌጁ ሉሇውጥ ይችሊሌ፡፡

ክሌወጥ ይኽእሌ፣ መ. ወሊጅ ከሌጁ ጋር ከመሇዋወጡ በፉት
መ. ወሊዱ ምስ ውሌደ ቅዴሚ ምሌውዋጡ ከሞተ ወራሾች ከላለት ሌጁ ሌዋጭ
እንተሞይቱ ወረስቲ እንተዖይሃሌዮም ከጠየቀ አስተዲዯር በቅዴሚያ የሇማው
እቲ ውሊደ ሊውጣ እንተሒቲቱ መሬት ሇሌጅ በሌዋጭ እንዱሰጠው
ምምሔዲር ብቐዲምነት እቲ ዛሇመዏ ይፇቅዲሌ፡፡
መሬት ንውሌደ ብሊውጣ ንክወሃብ
ይፇቅደ፡፡
3. ተሒራሲ መሬት ናይ ምውራስ መሰሌ 3. የሚታረስ መሬት የመውረስ መብት
ሀ. ተሒራሳይ መሬት ዖይብለ ውሌዴ ወይ ሀ. የሚታረስ መሬት የላሇው ሌጅ ወይም
ወሊዱ ናይ ምውራስ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ወሊጅ የመውረስ መብት አሇው፡፡
ሇ. ተሒራሲ መሬት ዖይብለ ውሊዴ ጡብ ሇ. የሚታረስ መሬት የላሇው የጡት ሌጅ
ምስ ዯቂ መዔበይቲ ውሊዴ ጡብ ማዔረ ከጡት ወሊጆች ሌጆች ጋር እኩሌ
ናይ ምውራስ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ የመውረስ መብት አሇው
ሏ. እቲ ዛካየዴ ውርሲ ካብ 2ይ ዯረጃ ሏ. የሚዯረገው ውርስ ከሁሇት ዯረጃ ማሇፌ
ክሒሌፌ የብለን፡፡ ኾይኑ ግን ናይ ውሌዴ የሇበትም ሆኖም ግን የሌጅ ሌጅ ከወሊጁ
ውሊዴ ካብ ወሇደ ዛውረስ መሬት የሚወርሰው መሬት የላሇው ከሆነ
ዖይብለ እንተኾይኑ ካብ ኣቦሕጎ ወይ ከአያቶቹ የመውረስ መብት አሇው፡፡
እኖሒጎ ክወርስ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ መ. ከሌጅ ወራሽ ከላሇ መሬይ የላሊት
መ. ካብ ውሌዴ ውራሲ እንተዖይሃሌዩ ሚስት የባሌዋ፣ መሬት የላሇው ባሌ
መሬት ዖይብሊ ሰበይቲ ናይ ሰብኣያ፣ የሚስቱ ሉወርሱ ይችሊለ፡፡
መሬት ዖይብለ ሰብኣይውን ናይ ሰበይቱ
ክወርሱ ይኽእለ፡፡
ግቡኣት ገባር ተጠቃማይ የተጠቃሚ ገበሬ ግዳታዎች
ዛኾነ ገባር ብትሔዛቶ ዛተውሃቦ መሬት ማንኛውም ገበሬ በይዜታ በተሰጠው መሬት
እንትጥቀም እዜም ዛስዔቡ ግቡኣት ኣሇዎ፡፡ ሲጠቀም የሚከተለት ግዳታዎች አለት፡፡
1. ዛኾነ ገባር ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ 1. ማንኛውም ገበሬ በሔገ-መንግስት ክሌሌ
ዒንቀፅ 40 መሰረት ዛተዋህቦ ትሔዛቶ ትግራይ አንቀጽ 40 መሰረት የተሰጠው
መሬት ክሸይጥ ወይ ካብ ዒንቀፅ 17 ኣዋጅ ይዜታ መሬት ሉሸጥና ወይም ከአዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 23/1989/ ወይ ዒንቀፅ 26 ንኡስ 23/1989 አንቀጽ 17 ወይም አንቀጽ
ቁፅሪ 2 ናይዘ ዯምቢ ወፃኢ ክሌውጥ 26/2/ የዘህ ዯነብ ዴንጋጌ ውጭ ሉሇውጥ
ኣይኽእሌን አይችሌም፡፡
2. ትሔዛቶ መሬት ብወሇዴ ኣገዴ ከትሔዛ 2. ይዜታ መሬት በወሇዴ አገዴ ማስያዛ
ኣይኽእሌን አይችሌም
3. ትሔዛቶ መሬቱን ንዖይተወሰነ ግዚ 3. ይዜታ መሬቱ ሊሌተወሰነ ጊዚ ማከራየት
ምክራይ ኣይፌቀዴን፣ አይፇቀዴም
4. ኣብ ተሒራሳይ መሬት መንበሪ ገዙ ክሰርሔን 4. በሚታረስ ቦታ ሊይ የመኖሪያ ቤት ሉሰራና
ዖየዴሌዩን ሌሙዔነት መሬት ዛዒብዩ የሚያስፇሌጉ የመሬት ሌማት የማያሳዴጉ
ተኽሌታት ክተክሌ የብለን፣ ተክልች መትከሌ የሇበትም፡፡
5. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዛረከቡ አግራባት 5. በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙ ዙፍች
ከይበርሱ ክከናኸን ኣሇዎ፡፡ እንዲይጠፊ መንከባከብ አሇበት፡፡
6. ኣብ መንጎ ጎረባብቲ ዖል ዯረት ከፌርስ 6. በጎረቤቶች መሃሌ ያሇው ዯረት ማፌረስ
31
የብለን የሇበትም፡፡
7. ትሔዛቶ መሬቱ ካብ ውሱን ሩባን ጉህምን 3 7. ይዜታ መሬቱ ከወንዜች ወሰንና ፌግረ መሬት
ሜትሮ ርሑቑ ክሒርስ ኣሇዎ፡፡ 3 ሜትሮ ርቆ ማረስ አሇበት፡፡
8. ካብ ትሔዛቶ መሬቱ ወፃኢ ሔጋዊ ብዖይኮነ 8. ከይዜታ መሬቱ ውጭ ሔጋዊ ባሌሆነ መንገዴ
መንገዱ መሬት ክወስዴ የብለን፣ መሬት መውረስ የሇበትም፡፡
9. ዛኾነ ሒረስታይ ኣብ ዛካየዴ ናይ ማይን 9. ማንኛውም ገበሬ በሚካሄዯው የውሃና የአፇር
ሒመዴን ዔቀባ ወፌሪ ናይ ምስታፌን መገዯብ ዖመቻ የመሳተፌና የመስራት
ምስራሔን ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ግዳታ አሇው፡፡
መሰሌ ኢንቨስተር የኢንቨስተር መብት
1. ዛኾነ መሬት ተኻርዩ ዛጥቀም ኢንቨስተር 1. ማናቸውም መሬት ተከራይቶ የሚጠቀም
ዛስዔቡ መሰሊት ይህሌዉዎ፣ ኢንቨስተር የሚከተለት መብቶች
ሀ. ዛኾነ ይኹን ኢንቨስተር ኣግባብ ምስ ይኖሩታሌ፡፡
ዖሇዎ በዒሌመዘ ብዛገብሮ ውዔሉ ክራይ ሀ. ማንኛውም ኢንቨስተር አግባብ ካሇው
መሬት ኣብ ዛሇምዏ ይኹን ባሇስሌጣን በሚያዯርገው የመሬት ኪራይ
ኣብዖይሇምዏ መሬት ናይ ምጥቃም ውሌ በሇማም ሆነ ባሌሇማ መሬት
መሰለ ዛተሒሇወ እዩ፡፡ የመጠቀም መብቱ የተጠበቀ ነው፡፡
ሇ. ኣብዖይሇምዏ መሬት ዛርከብ ሃፌቲ ሇ. ባሌሇማ መሬት የሚገኝ የተፇጥሮ ሃብት
ተፇጥሮ ክንክን ዛግበረለ እኳ እንተኾነ እንክብካቤ የሚዯረግበት እንኳ ቢሆን
ናይቲ ሃፌቲ ተፇጥሮ ኣብቲ ቦታ የተፇጥሮ ሃብት በዙ ቦታ መኖር
ምህሊው ንስራሔ ኢንቨስትመንት ሇኢንቨስትመንት ሰራ የሚያዯናቅፌ
ዖተዒናቕፌ ምዃኑ ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ ከሆነ አገባብ ያሇው ባሇስሌጣን በፅሐፌ
መዘ ብፅሐፌ እንተፇቒደ ነቲ ሃፌቲ ሲፇቅዴ የተፇጥሮ ሃብቱ ሙለ በሙለ
ተፇጥሮ ሙለእ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ ወይም በከፉሌ ማንሳት ይቻሊሌ ዛርዛሩ
ምሌዒሌ ይኽእሌ፡፡ ዛርዛሩ ብመምርሑ በመመሪያ ይወሰናሌ፡፡
ይውሰን፡፡
2. ብመሰረት እዘ ዛስዔብ ኣገባብ ናይ 2. በሚከተሇው አገባብ መሰረት
ኢንቨስትመንት ምትሔሌሊፌ መሰሌ ኣሇዎ ኢንቨስትመንት የማስተሊሇፌ መብት
አሇው፡፡
ሀ. መሰሌ ምጥቃም መሬት ዛተውሃቦ ዛኾነ ሀ. መሬት የመጠቀም መብት የተሰጠው
ይኹን ኢንቨስተር ብመሰረት መሬት ማንኛውም ኢንቨስተር በአዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ቁፅሪ 23/89 ዒንቀፅ 15 ንኻሌእ 23/1989 አንቀፅ 15 መሰረት ሇላሇ
ሰብ ክመሒሊሌፌ ይኽእሌ እዩ፡፡ ማስተሊሇፌ ይችሊሌ፡፡
ሇ. ቅዴሚ ዖበን ውዔሉ ምሔሊፈ እቲ ሇ. የውለ ዖመን ከማሇፈ በፉት ኢንቨስተሩ
ኢንቨስተር እንተሞይቱ ትሔዛቱኡ ከሞተ ይዜታው በሔግ የመውረስ መብት
ብሔጊ ናይ ምውራስ መሰሌ ንዖሇዎ ሰብ ሊሇው ሰው ይተሊሇፊሌ ወራሹ
ይመሒሊሇፌ ፡፡ እቱ ወራሲ ነቲ ዛተረፇ የተረፇውን የውሌ ዖመን በመሬቱ
ዖበን ውዔሉ በቲ መሬት ናይ ምጥቃምን የመጠቀምና ሌማቱ የመቀጥ መብት
በቱ ሌምዒት ናይ ምቅፃሌ መሰሌ አሇው፡፡
ኣሇዎ፡፡
ግቡእ ኢንቨስተር የኢንቨስተር ግዳታዎች
1. ካብ ገባር ይኹን ካብ መንግስቲ መሬት 1. ከገበሬ ይሁን ከመንግስት መሬት ተከራይቶ
32
ተኻርዩ ዛጥቀም ኢንቨስተር እዜም ዛስዔቡ የሚጠቀም ኢንቨስተር የሚከተለት

ግቡኣት ይህሌዎ፡፡ ግዳታዎች ይኖሩታሌ፣
ሀ. ዛተኻረዮ መሬት ንዛተፇቐዯለ ሌምዒት ሀ. የተከራየው መሬት ሇተፇቀዯሇት
ሔርሻ ሃፌቲ ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ኢንቨስትመንት እርሻ ሌማት ሃብት
ስራሔ የውዔሌ፡፡ ተፇጥሮ ስራ ያውሊሌ፣
ሇ. እቲ መሬት ንምሌማዏ ብቴክኒካዊ ሇ. መሬቱ ሇማሌማት ቴክኒካዊ ጥናት
መፅናዔቲ ዖቕረቦም ቴክኖልጂታት የቀረበባቸው የቴክኖልጂ አገሌግልትና
ግሌጋልትን ኢንቨስትመንትን ካፑታሌ የኢንቨስትመንት ካፑታሌ ስራ ሊይ
ኣብ ግብሪ የውዔሌ፡፡ ያውሊሌ፡፡
ሏ. ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ ሏ. ከመንግስት መሬት የተከራዩ
ኢነቨስተር መሬት ካብ ዛተረከበለ ኣብ ኢንቨስተር መሬት ከተረከበበት ቀን
ውሽጢ 1 ዒመት ስርሐ ይጅምር፡፡ ጀምሮ በአንዴ ዒመት ውስጥ ስራ
ይጀምራሌ፡፡
መ. ኣብ ሌዔሉ ዛተኻረየ መሬት ናይ መ. በተከራየው መሬት ሊይ የይዜታው ወይ
ትሔዛቶ ወይ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ናይ ላልች ተመሳሳይ የመብት ጥያቄዎች
መሰሌ ሔቶታት ብሳሌሳይ ወገን በሶስተኛ ወገን ሲነሱ ሇአከራዩ በፌጥነት
እንትሊዒለ ንመከራያይ ብቅሌጡፌ ያስታውቃሌ፡፡
የፌሌጥ፡፡
ሰ. ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ ሰ. ከመንግስት መሬት የተከራዩ ኢንቨስተር
ኢንቨስተር ዛተኻረዩ መሬት ብዛኾነ የተከራየው መሬት በማናቸውም
መሌክዐ ንኻሉእ ከካሪ የብለን፡፡ መሌክ/ሁኔታ/ ሇላሊ ማከራየት
2. ናይ ውዔሉ ዖበን ክሳብ ዛውዲእ ኣብ 2. የውሌ ዖመን እስክያሌቅ በተከራየበት
ዛተኻረዮ መሬት ናይ ተፇጥሮ ባህሪ መሬት የተፇጥሮ ባህሪ መዙባት
ምዛባዔ ከይበፅሔ፣ እንዲይዯርስ፣
ሀ. ንዛራእቲ ሌምዒት ኣብ ዛፅረግ መሬት ሀ. ሇአዛርእት ሌማት በሚጠረግ መሬት
ኦማት፣ ኣግራባት ይኹን ካሌኦት ዙፍች ይሁን ላልች በመዯዲው መቁረጥ
ብኣሌማሚት ምቑራፅ ወይ ዴማ ብሒዊ ወይም በእሳት ማቃጠሌ አይፇቀዴም
ምቅፃሌ ኣይፌቀዴን፡፡ ብኣዋጅ ቁፅሪ በአዋጅ ቁጥር 23/1989 አንቀጽ 10
23/89 ዒንቀፅ 10 መሰረት ዔጣን፣ መሰረት እጣን፣ ሙጫ፣ ስሞቅ፣ ሞሞና፣
እንዲዱዔ፣ ስሞቕ፣ ሞሞና፣ መቒዔ፣ መቂዔ ኮሶ ዋንዙ፣ ሾሊ ዛግባና የመሳሰለ
ሒቢ፣ ዲዔሮ፣ ሳግሊ፣ ዛግባን ዙፍች መቁረጥ አይቻሌም፡፡
ዛመሳሰለን ኦማት ምቑራፅ
ኣይከኣሌን፡፡
ሇ. ንዖራእቲ ሌምዒት ዛውዔሌ ተሒራሳይ ሇ. ሇአዛርእት ሌማት የሚውሌ የሚታረስ
መሬት፣ መሬት፣
1. ካብ ወሰን ጉህምታት፣ ሩባታት ካብ 3 1. ከፌግረ መሬትና ወንዜች ዲርቻ ቢያንስ
ሜትሮ ክርሔቕ ኣሇዎ፡፡ 3 ሜትር መራቅ አሇበት፣
2. ብመንግስታዊን ምስ መንግስቲ 2. በመንግስትና ከመንግስት ጋር
ብምትሔብባርን ካብ ዛተሰርሐ በመተባበር ከሚሰሩ ቀዋሚ መንገድች
ቀወምቲ ፅርጊያታት ካብ ወሰን 8 ዲርቻ 8 ሜትር መራቅ አሇበት፡፡
ሜትሮ ክርሔቕ ኣሇዎ፡፡
ሏ. ኣብ መንጎ ብልካት ይኹን ኣብ መንጎ በብልኮች ይሁን በእርሻዎች መሃሌ የሚሰሩ
33
ግራውቲ ዛተሰርሐ ዯረታት ይኹን ወሰኖችና መንገድች መገፊትና ማፌረስ

መንገዴታት ክዯፌአን ከፌርስን የብለን የሇበትም፡፡ በይዜታ ውስጥ መተሊሇፌያ
ኣብ ውሽጢ ትሔዛቶ መተሒሊሇፉ መንገድች መስራት የሇበትም፡፡
መንገዴታት ክሰርሔ የብለን፡፡
መ. ኣብ ትሔዛትኡ ዛርከብ ናይ ተፇጥሮ መ. በይዜታቸው የሚገኝ የተፇጥሮ ሃብት
ሃፌቲ ናይ ምሌምዒን ናይ ምክንኻንን የማሌማትና የመንከባከብ ጥረት
ፃዔሪ ክገብር ኣሇዎ፤ ብዛኾነ ምኽንያት ማዴረግ አሇበት በማናቸውም
ኣብ ዛተውሃቦ መሬት ተረፇ ምህርቲ ምክንያት በተሰጠው መሬት ተረፇ
ምቅፃሌ ኣይከኣሌን፡፡ ምርት ማቀጠሌ አይችሌም፡፡
ሰ. ንሌምዒት ኣብ ዛተዋሃበ መሬትን ሰ. ሇሌማት በተሰጠው መሬትና አዋሳኙ ዯን
መወስንቱን ዯን ከይበርስ፣ ፌግረ እንዲይጠፊ፣ ፌግረ መሬት
መሬት ከይጋፊሔ ዖዴሉ ክንክንን እንዲይስፊፊ አስፇሊጊ እንክብካቤና
ሒሇዋን ናይ ምግባር ጉቡእ ኣሇዎ፡፡ ጥበቃ የማዴረግ ግዳታ አሇው፡፡
ኣዴሊዪ ዛኾነ ናይ ምክሌኻሌ አስፇሊጊ የሆኑ የመከሊከሌ ዖዳዎች
ሜሊታትን ናይ ምጥቃም ሒሊፌነት የመጠቀም ሃሊፉነት አሇው፡፡
ኣሇዎም፡፡
ረ. ኣብ ምሌማዔን ምፌራይን ዔጣንን ረ. እጣንና ሙጫን ሇማሌማትና ሇማፇራት
እንዲዱዔን ሌምዒት ዛተዋፇሩ ሰብ የተሰማሩ ባሇሃብቶች ሇዙ አከባቢ
ሃፌቲ በቲ ኸባቢ ዛሰማማዔ ማናጀመንት የሚስማማ የማነጅመንት ፔሊን
ፔሊን ኣዲሌዮም ከተግብሩ ኣሇዎም፡፡ አዖጋጅተው ተግባራዊ ማዴረግ
ይገባቸዋሌ፡፡
3. ብኣዋጅ ቁፅሪ 23/89 ዒንቀፅ 14 መሰረት 3. በአዋጅ ቁጥር 23/1989 አንቀፅ 14
ኣብ ሔርሻ ስራሔ ዛተዋፇረ ኢንቨስተር መሰረት በአርሻ ስራ የተሰማራ ኢንቨስተር
ይኹን ካብ ሔርሻ ወፃኢ ንዛኾነ ስራሔ ይሁን ከእርሻ ውጭ ሇማንኛውም ስራ
ዛውዔሌ ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ የሚውሌ ከመንግስት መሬት የተከራዩ
ኢንቨስተር ኣብ ትሔዛትኡ ዛርከብ መሬት ኢንቨስተር በይዜታው የሚገኝ መሬት
ናይ ምዔቃብ ግቡእ ሃሌዩዎ ዒይነቱ ብበዒሌ የመገዯብ ግዳታ ኖሮት ዒይነቱ አግባብ
ሞያ ናይቲ ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ባሇው ባሇስሌጣን ባሇሞያ ሇሌማት
ዛውሰን ነቲ ሌምዒት ብዛጥዔም ኣገባብ፣ በሚጠቅም አገባብ፣ የሚወሰነው፦
ሀ. እቲ ዛተረከቦ መሬት ብተፇጥሮ ዛበቆሇ ሀ. የተረከበው መሬት በተፇጥሮ የበቀሇ ዙፌ
ኣግራብ ዖሇዎ እንተኾይኑ እቲ መሬት ያሇው ከሆነ መሬቱ በሚጠቀምበት ጊዚ
እንትጥቀም ኣብ ሒዯ ሄክታር በአንዴ ሄክታር ቢያንስ 40 ዙፍች
እንተወሒዯ 40 ኦም እንተይቆረፀ ሳይቆርጥ መተው አሇበት፡፡
ክገዴፌ ኣሇዎ፣
ሇ. እቲ ዛተረኸበ መሬት ብተፇጠሮ ዛበቆሇ ሇ. የተረከበው መሬት በተፇጠሮ የበቀሇ ዙፌ
ኣግራብ ዖይብለ እንተኾይኑ ንኣግራብ የላሇው ከሆነ በአንዴ ሄክታር ቢያንስ
ሌምዒት ዛውዔሌ ኣብ ሒዯ ሄክታር 40 ዙፍች መትከሌ አሇበት፡፡
እንተወሒዯ 40 ኦም ክተክሌ ኣሇዎ፡፡
ሏ. እቲ ዛግዯፌ ወይ ዛትከሌ ኦም ወሰና ሏ. የሚተወው ወይም የሚተክሇው ዙፌ
ወሰን እቲ መሬት እንተኾይኑ ኣብ ሒዯ በመሬቱ ዲርና ዲር ከሆነ በአንዴ
ሄክታር ብተፇጥሮ ይኹን ብምትካሌ ሄክታር ቢያንስ 100 ዙፍች ማሌማት
እንተወሒዯ 100 ኦም ከሌምዔ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
4. ኣብ ስራሔቲ ኢነቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ 4. በእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት
34
ተፇጥሮን ዛተዋፇረ አንቨስተር እዋን ስራዎች የተሰማራ ኢንቨስተር የይዜታ

ትሔዛቶ መሬት ኣብ ዒንቀፅ (19) ዛተገሇፀ መሬቱ ጊዚ በአንቀጽ 19 የተገሇፀው እንዲሇ
ከምዖል ኮይኑ በቢዒመቱ ኣብዛግበር ቁፅፅር ሆኖ በየአመቱ በሚዯረግ ቁጥጥር የእረሻ
ስራሔ ሔርሻን ኢንቨስትመንትን ንዛቕፅለ ኢንቨስትመንት ስራ ሇሚቀጥለት አመታት
ዒመታት ኣብ ስራሔ ክቕፅሌ ዛኽእሌ ስራ መቀጠሌ የሚችሇው በየአመቱ እነዘህ
በቢዒመቱ እዜም ዛስዔቡ ሮቋሔታት ናይ የሚከተለት መመዖኛዎች ሲያሟሊ ነው፡፡
ምምሊእ ግቡእ ኣሇዎ፤
ሀ. ኣብ ናይ መንግስቲ ገጠር መሬት ሀ. የመንግስት ገጠር መሬት የተከራየ
ዛተኻረየ ኢንቨስተር ክራይ መሬት ኢንቨስተር የመሬት ኪራይ በወቅቱ
ብእዋኑ ብምኽፊሌ መረዲእታ ዖቕረበ፣ በመክፇሌ ማስረጃ ያቀረበ፣
ሇ. ንመንግስቲ ክኽፇል ዛግበኦም ሇ. ሇመንግስት ሉከፌሊቸው የሚገቡ
ክፌሉታት ብእዋኑ ምኽፊለ መረዲእታ ክፌያዎች በወቅቱ መክፇለ ማስረጃ
ዖቕረበ፣ ያቀረበ፣
ሏ. ኣብ መሬቱ ዛገብሮ ክንክን ኣግራባትን ሏ. በመሬቱ የሚያዯርገው እንክብካቤ
ሃብቲ ተፇጥሮን ኣብዘ ዯምቢ እዘ ሇዙፍችና ሃብት ተፇጥሮን እዘህ ዯንብ
ብዛተቐመጡ ግቡኣት መሰረት በተቀመጡ ግዳታዎች መሰረት
ተግባራዊ ይገብር፣ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
መ. ናይ ኢንቨስትመንት ስራሒቱ በቲ መ. የኢንቨስትመንት ስራዎቹ በገባው ውሌ
ዛኣተዎ ውዔሉ መሰረት ዛፌፅም፣ መሰረት የሚፇፀም
5. ክፌሉት ክራይ መሬት ኣብ ገጠር ናይ 5. የመሬት ኪራይ ክፌያ በገጠር የመንግስት
መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ ኢንቨስተር መሬት የተከራዩ ኢንቨስተር በሰንጠረዥ
ኣብ ሰዯቃ 01 ብዛተተመነ መሰረት ውዔሌ 01 በተተመነው መሰረት ውሌ የገባበት
ዛኣተዉ ናይ መሬት ክራይ ክፌሉት በቢ የመሬት ኪራይ ክፌያ በየአመቱ
ዒመቱ ናይ ዛቅፅሌ ምህርቲ ዖበን መሬት የሚቀጥሇውን ምርት ዖመን ኪራይ
ናይቲ ክራይ 50 ካብ ሚኢቲ ክሳብ 50/ሃምሳ በመቶ/ እስከ መጋቢት 30፣
መጋቢት 30 እቲ ዛተረፇ 50 ካብ ሚኢቲ የቀረው 50 ዯግሞ ከምርት በኋሊ ይከፌሊሌ፡፡
ከዒ ዴሔሪ ምህርቲ ይኸፌሌ፡፡
ካብ ስራሔቲ ኢንቨስትመንት ሔርሻ ሃፌቲ ከእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራዎች
ተፇጠሮ ምእጋዴ ማገዴ
1. ኣብ ሔርሻ ሃፌቲ ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት 1. በእርሻ ሃብት ተፇጠሮ ኢንቨስትመንት
ስራሔቲ ዛተዋፇረ ኢንቨስተር፣ ስራዎች የተሰማራ ኢንቨስተር፣
ሀ. ክንክን ኣተሒሔዙን ከባብያዊ ሃፌቲ ሀ. የከባቢ ሃብት ተፇጥሮ እንክብካቤና
ተፇጠሮ ብዛምሌከት ኣብዘ ዯምቢ‟ዘ አያያዛ በሚመሇከት በዘህ ዯንብ
ዛተጠቀሱ ግቡኣት ዖጓዯሇ ምዃኑ የተጠቀሱ ግዳታዎች ያጓዯሇ መሆኑ
ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ እንተረጋግፅ፣ አግባብ ባሇው ባሇስሌጣን ሲረጋገጥ፣
ሇ. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ብዛሒቶም ሇ. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን በሚጠይቀው
ኣግባብ መሰረት ክፌሉታት መሰረት ክፌያዎች ያሌፇፀመ፣
እንተዖይፇፂሙ፣
ሏ. ነዘ ዯምቢ እዘ ወይ ዴማ እዘ ዯምቢ ሏ. ይህ ዯንብ ወይም ይህን ዯንብ
እ዗ይ ንምትግባር ዛወፅእ መምረሑ ሇማስፇፀም የሚወጣው መመርያ የጣሰ
ዛጠሒሰ እንትኸውን ኣገባብ ዖሇዎ ሲሆን አገባብ ያሇው ባሇስሌጣን
በዒሌ መዘ እቶም ጉዴሇታት ክሳብ ጉዯሇቶቹ እስኪስተካከለ ሇሚመሇከተው
35
ዛስተኻኸለ ንዛምሌከቶ ኣካሌ አካሌ በማሳወቅ ስራውን አግድ ሌቆይ

ብምፌሊጥ እቲ ስራሔ ኣጊደ ክፀንሔ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ እዩ፡
2. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ስራሔ 2. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን የእረሻ ሃብት
ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮ በዘ ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ በዘህ አንቀጽ
ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ንኡስ አንቀጽ 1 መሰረት መታገዴ
ክእገዴ ዛግበኦ ንምዃኑ ብቑዔ ምኽንያት የሚገባው መሆኑ በቂ ምክንያት ሲኖረው
እንትህሌዎ እቲ ስራሔ ኢንቨስትመንት የኢንቨስትመንት ስራ ከማገደ በፉት
ቅዴሚ ምእጋደ እቲ ዛተፇፀመ ጉዴሇት የተፇፀመው ጥፊት በፅሐፌ በመግሇፅ
ብፅሐፌ ብምግሊፅ ወይ ዴማ መጠንቀቕታ ወይም ማስጠንቀቅያ በመስጠት
ብምሃብ ንዛምሌከቶ ኣካሌ የፌሌጥ፤ ሇሚመሇከተው አካሌ ያስታውቃሌ፡፡
3. እቲ በዒሌ ሃፌቲ እቲ ምሌክታ ወይ ዴማ 3. ባሇሃብቱ ማስታወቅያ ወይም ማስጠንቀቂያ
መጠንቀቕታ ምስ በፅሕ ካብ 15 ክሳብ 30 ከዯረሰው ከ15 እስከ 30 ባለት ቀናት ውስጥ
መዒሌቲ ውሽጢ ኣግባብ ንዖሇዎ በዒሌ መዘ አግባብ ሊሇው ባሇስሌጣን መሌስ ማቅረብ
መሌሲ ምቕራብ ይኽእሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
4. ብዙዔባ ስራሔ ኢንቨስትመንት ምእጋዴ እቲ 4. ስሇኢንቨስትመንት ስራ ማገዴ በባሇፇቃደ
በዒሌ ፌቓዴ ዖቕረቦ መሌሲ ተቐባሌነት የቀረበ መሇስ ተቀባይነት ካሊገኘ ወይም
እንተዖይረኺቡ ወይ ዴማ ኣብቲ ዛተወሰነ ዯግሞ በተወሰነው ጊዚ ካሊቀረበ አገባብ
እዋን እንተዖይኣቕሪቡ ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ ያሇው ባሇስሌጣን ሇሚመሇከተው አስታውቆ
መዘ ንዛምሌከቶ ኣካሌ ኣፌሉጡ ክሳብ 6 እስከ 6 ወር ሉያግዯው ይችሊሌ፡፡
ወርሑ ክእግድ ይኽእሌ እዩ፡፡
ካብ ስራሔቲ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ከእርሻ ሃብት ተፇጥሮ የኢንቨስትመንት ስራ
ኢንቨስትመንት ምስራዛ፣ መሰረዛ
1. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ዛኾነ ስራሔ 1. አገባብ ያሇው ባሇስሌጣን ማናቸውም የእርሻ
ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ሃብት ተፇጥሮ የኢንቨስትመንት ስራ
ካብቶም ዖስዔቡ ምኽንያታት ብሒዱኡ ከሚከተለት ምክንያቶች በአንደ
ንዛምሌከቶ ኣካሌ ኣፌሉጡ ክስርዛ ይኽእሌ ሇሚመሇከተው አካሌ አስታውቆ ሉሰረዛ
እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ሀ. ኣብቲ ስራሔ ዛተዋፇረ ሒሰተኛ ሀ. ስራው ሊይ የተሰማራው ሃሰተኛ ማስረጃ
መረዲእታ ብምቅራብ ምዃኑ አቅርቦ መሆኑን ሲረጋገጥ ወይም
እንትረጋገፅ ወይ
ሇ. እቲ ኢንቨስተር ስራሔ ሔርሻ ንምክያዴ ሇ. ኢንቨስተሩ የእርሻ ስራ ሇማካሄዴ
ዛተኻረዮ መሬት ኣብ ውሽጢ ሒዯ የተከራየው መሬቱ ያሇበቂ ምክንያት
ዒመት ብዖይእኹሌ ምኽንያት ምሌማዔ በአንዴ ዒመት ውስጥ ማሌማት
እንተዖይጀሚረ እንትተርፌ ፣ ወይ ሳይጀምር የቀረ እንዯሆነ ወይም
ሏ. በዘ ዯምቢ እዘ ዒንቀፅ 29 ንኡስ ሏ. በዘህ ዯንብ አንቀጽ 29/1/ የተጠቀሰ
ዒንቀፀ 1 ዛተጠቐሰ ጥፌኣት ጥፊት በተዯጋጋሚ ሲፇፀም ወይም
ብተዯጋጋሚ እንትፌፅም፣ ወይ ዴማ
መ. እቲ ኢንቨስተር ስራሔ ሔርሻን ሃፌቲ መ. ኢንቨስተሩ የሃብት ተፇጠሮ እርሻ
ተፇጥሮ ባዔለ እንትገዴፍ፡፡ ስራው ራሱ ሲተወው
2. ካብ ስራሔ ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ 2. ከእረሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ተፇጥሮን ዛተሰረዖ ወይከዒ እቲ ስራሔ የተሰረዖው ወይም ዯግሞ ስራው በፇቃደ
36
ብዋኒኑ ዛገዯፇ ዛኾነ ይኹን ኢንቨስተር የተወ ማንኛውም ኢንቨስተር የመሬት ውሌ

ናይ መሬት ክራይ ውዔሉን ክኸፌሌ ኣሇዎ፣ ኪራይ መክፇሌ አሇበት፣ ላልች ሰነድችም
ካሌኦት ሰነዲት ኣግባብ ንዖሇዎ በዒሌ መዘ አገባብ ሊሇው ባሇስሌጣን መመሇስ አሇበት፣
ክመሌስ ኣሇዎ፡፡
3. ኣብዘ ዯምቢ ዒንቀፅ 29 ንኡስ ዒንቀፅ 3. በዘህ ዯንብ አንቀጽ 29 ንኡስ ቁጥር 2/3/4
2፣3፣4 ተጠቒሶም ዖሇዉ ተጠቅሰው ያለ ማስጠንቀቅያዎች በዘህ
መጠንቐቕታታት ኣብዘ ዒንቀፅ ኣብ ንኡስ አንቀጽ ንኡስ ቁጥር 1/ሀ ሇ ሏ/ ዯግሞ
ቁ.1(ሀ፣ ሇ፣ ሏ) እውን ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ተፇፅሞ ይሆናሌ፡፡
4. ምስ ስራሔ ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ 4. ከእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ተፇጠሮን ዛተተሒሒ዗ እቲ ስራሔ ቅዴሚ የተያያ዗ ወጪዎች ስራዎች ከመሰረ዗
ምስራ዗ ይኹን ዴሔሪ ምስራ዗ ዛተገበሩ በፉት ይሁን ከሰረዖ በኋሊ የተዯረጉ
ወፃኢታት በቱ ኢነቨስተር ኪሳራ ዛሽፇኑ ወጪዎች በኢንቨስተሩ ኪሳራ የሚሸፇኑ
ይኾኑ፡፡ ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ሽደሽተ ክፌሌ ስዴስት
ብዙዔባ መዛገብ ምትሒዛ ስሇመዛገብ መያዛ
ኣብ ስራሔ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን በእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ኢንቨስትመንት ዛተዋፇረ ዛኾነ ይኹን የተሰማራ ማንኛውም ኢንቨስተር አግባብ ባሇው
ኢንቨስተር ኣግባብ ብዖሇዎ ሔጊ ወይ ዴማ ሔግ ወይም ተቀባይነት ባሇው ሁኔታ የሂሳብ
ተቐባሌነት ብዖሇዎ ኩነታት መዙግብቲ ሰነዲት መዙግብቶችንና ሰነድችን መያዛ አሇበት፡፡
ሑሳብ ክሔዛ ኣሇዎ፡፡
መረዲእታ ምምሔሌሊፌ ማስረጃ ማስተሊሇፌ
1. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ እዜም ዛስዔቡ 1. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን የሚከተለት
መረዲእታታት ናብ እቲ ስራሔ ሌምዒት ማስረጃዎች የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ የሌማት
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጠሮን ክካየዴ ስራ ሇማካሄዴ ወዯ ተመራበት መሬት
ዛተመረሒለ መሬት ዛርከቦ ወረዲ ሔርሻ የሚገኝበት ወረዲ የግብርና ፅ/ቤት
ቤት ፅሔፇት ክመሒሊሇፌ ኣሇዎ፡፡ ማስተሊሇፌ አሇበት፡፡
ሀ. ምስ ኢንቨስተር ዛገብሮ መሬት ክራይ ሀ. ከኢንቨስተር ጋር ያዯረገው የመሬት
ውዔሉ ቕዲሔ፣ ኪራይ ውሌ ቅጅ/ግሌባጭ/
ሇ. ናይቲ ዛተገበረ ፔሮጀክት መፅናዔቲ ሇ. ፔሮጀክቱ ጥናት የተዯረገበት ቅጅ
ቅዲሔን
ሏ. ነቲ ፔሮጀክት ዛሃቦ ናይ ቴክኒክ ሏ. ሇፔሮጀክቱ የተሰጠው የቴክኒክ
ብቕዒትን ዴጋፌን ቕዲሔ ብቃትና፣ ዴጋፌ ቅጅ
መ. ከከም ኣዴሊይነቱ ካሌኦት መ. እንዯየአስፇሊጊነቱ ላልች ማስረጃዎች
መረዲእታታት፣
2. ዛኾነ ይኹን ብወረዲ ዛተዋሃቦ መሬትን 2. ማንኛውም በወረዲ የተሰጠ የእረሻ ሃብት
ስራሔ ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ የቴክኒክ
ተፇጠሮን ናይ ቴክኒክ ብቕዒት ዯገፌ ብቃት ዯገፌ የሚመሇከቱ ማስረጃዎች በዘህ
ዛምሌከቱ መረዲእታታት በዘ ዒንቀፅ እዘ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 መሰረት
ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት መረዲእታታት ማስረጃዎች አግባብ ወዯ አሇው ባሇስሌጣን
ናብቲ ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ያስተሊሌፊሌ፡፡
37
የመሒሊሌፌ፡፡
3. እቲ ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ በዘ ዒንቀፅ 3. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን በዘህ አንቀጽ
እ዗ይ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን መሰረት ንኡስ አንቀጽ 1 ና 2 መሰረት የዘህ እርሻ
ናይዘ ስራሔቲ ኢንቨስትመንት ሔርሻን ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት ስራ
ሃፌቲ ተፇጥሮ መረዲእታታት ብምእኸሌ ማስረጃዎች በማእከሌ በመያዛ ሙለ ማስረጃ
ብምሒዛ ሙለእ ናይ መረዲእታ ፌሌፌሌ ምንጭ እንዱኖረው ያዯርጋሌ፡፡
ንኽህሌዎ ይገብር፡፡
4. ኢንቨስትመንት ተንከፌ መረዲእታታት 4. ኢንቨስትመንት መሰሌ ማስረጃዎች ወዯ
ናብ ዛምሌከቶም ናይ ኢንቨስትመንትን ሚመሇከታቸው የኢንቨስትመንትና ንግዴ
ንግዴን ኣካሊት የመሒሊሌፌ፡፡ አካልች ያስተሊሌፊሌ፡፡
መረዲእታ ብዙዔባ ምቕራብ፣ ማስረጃዎች ስሇማቅረብ
1. ስራሔ ኢንቨስትመንት ሌምዒት ሔርሻን 1. የእርሻ ሃብት ተፇጥሮ ኢንቨስትመንት
ሃፌቲ ተፇጥሮን ዖካይድ ዛኾነ ይኹን የሌማት ስራ የሚካሄዴ ማንኛውም
ኢንቨስተር ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ብዙዔባ ኢንቨስተር አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን
ናይቲ ስራሔ መረዲእታ ብዖውፅኦ መምርሑ ስሇስራው በቀረበው ማስረጃ በሚያወጣው
መሰረት እንትሔተት የቕርብ፡፡ መመሪያ መሰረት ሲጠየቅ ያቀርባሌ፡፡
2. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ በዘ ዒንቀፅ እ዗ይ 2. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን በዘህ አንቀጽ
ንኡስ ዒንቀፅ (1) መሰረት ዛቐረበለ ንኡስ አንቀጽ /1/ መሰረት የቀረቡሇት
መረዲእታታት ብሔጊ ብተፃራሪ ማስረጃዎች በህግ በተቃራኒው ካሌተዯነገገ
እንተዖይተዯንጊጉ ብሚስጢር ናይ ምሒዛ በቀር በሚስጢር የመያዛ ግዳታ አሇው፡፡
ግቡእ ኣሇዎ፡፡
ቑፅፅር ምግባር፣ ቁጥጥር ማዴረግ
1. ኣግባብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ በዘ ዯምቢ እዘን 1. አግባብ ያሇው ባሇስሌጣን በዘህ ዯንብና
ኢንቨስትመንት ብዛተግበረ ውዔሌን ሇኢንቨስትመንት በተዯረገው ውሌ መሰረት
መሰረት ናይ ሔርሻ ሃፌቲ ተፇጥሮን የእረሻ ሃብት ተፇጥሮ የሌማት ስራዎች
ሌምዒት ስራሔቲ ክቆፃፀር ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉቆጣጠር ይችሊሌ፡፡
2. በዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ዒንቀፅ (1) መሰረት 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/ መሰረት
ንቑፅፅር ዛዋፇር ኪኢሊ ነዘ ዛተሌኣኸ ሇቁጥጥር የሚሰማራ ባሇሙያ ሇዘህ የተሊከ
ምዃኑ መረጋገፂን መንነት ወረቐትን መሆኑን የሚያረጋግጥ አግባብ ካሇው
ኣግባብ ካብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ክሔዛ ኣሇዎ፡፡ ባሇስሌጣን የተሰጠው መታወቅያ ወረቀት
መያዛ አሇበት
3. ኣብ እዋን ቁፅፅር እቲ ኢንቨስተር ኣዴሊዪ 3. ቁጥጥር በሚያዯርግበት ጊዚ ኢንቨስተሩ
ምትሔብባር ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ አስፇሊጊ የሆነው መተባበር የማዴረግ ግዳታ
አሇው፡፡
መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን፣ መመርያ የማውጣት ስሌጣን
ነዘ ዯምቢ‟ዘ ኣብ ግብሪ ንምውዒሌ ዛርዛር ናይ ይህን ዯንብ ተግባር ሊይ ሇማዋሌ ዛርዛር
ኣፇፃፅማ መምርሑ እንተዴሉ ኣግባብ ዖሇዎ የአፇፃፀም መመርያ ሲያስፇሌግ አግባብ ያሇው
በዒሌ መዘ መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ባሇስሌጣን መመርያ የማውጣት ስሌጣን
ይህሌዎ፡፡ ይኖራሌ፡፡
38
መሰጋገሪ ዴንገገ የማሸጋገርያ ዴንጋጌ

ናይ መሬት ምምሔዴዲር ብመሰረት እዘ ዯምቢ የመሬት አስተዲዯር በዘህ ዯንብ መሰረት
ኣብ ተግባር ውዑለ መሌክዔ ክሳብ ዛሔዛ ተግባር ሊይ ውል መሌክ እስኪይዛ ዴረስ
ምምሔዴዲር መሬትን ናይ ተፇጥሮ ሃብትን የተፇጥሮ ሃብትና የመሬት አስተዲዯር
ዛምሌከት በቲ ዛፀንሏ ኣገባብን ብምትሔብባር የሚመሇከቱ የሚመሇከታቸው አካልች
ዛምሌከቶም ኣካሊት ዛቅፅሌ ይኸውን፡፡ በማስተባበር በቆየው አግባብ የሚቀጥሌ
ይሆናሌ፡፡
ተፇፃምነት ዛህሌዎም ሔግታት ተፇፃሚነት የማይኖራቸው ሔጎች
ነዘ ዯምቢ‟ዘ ዛፃረር ዛኾነ ዯምቢ ወይ መምርሑ ይህ ዯንብ የሚፃረር ማንኛውም ዯንብ ወይም
ወይ በዘ ዯምቢ ዛተሸፇኑ ጉዲያት ዛምሌከት መመርያ ወይም በዘህ ዯንብ የተሸፇኑ ጉዲያት
ዛፃረር ዛኾነ ሔጊ ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ የሚመሇከት ተፃራሪ የሆነ ሔግ ወይም ሌምዴ
ተፇፃሚነት አይኖረውም፡፡
እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ‟ዘ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ ዯንብ በነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ክሌሌዊ
መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት መንግስት ትግራይ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ
ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ የፀና ይሆናሌ፡፡
ክፌሉት መሬት ክራይ የመሬት ክፌያ ኪራይ
ሀ. ናይ ሔርሻ ዖራእቲ ኣሔምሌትን ፌራምረን ሀ. የመሬት ክራይ ተመን እርሻ አዛርእት፣
ሌምዒት ሃፌቲ እንስሳ መሬት ኪራይ ተመን የጓሮ አተክሌት፣ ፌራፌሬ እና የእንስሳ ሃብት
ሌምት
ተ ከባቢ/ወረዲታት ናይ መሬት ተ አከባቢ/ወረዲዎች የመሬት
. ክራይ ተመን . ክራይ ተመን
ቁ ብር ሄክታር ቁ ብር
1 - ቃፌታ ሐመራ በሄክታር
- ወሌቃይት 30 1 - ቃፌታ ሐመራ
- ፀገዳ - ወሌቃይት 30
- ፀገዳ
2 - ታሔታይ
2 - ታሔታይ
ኣዴያቦ 35
- ሊዔሊይ ኣዴያቦ ኣዴያቦ 35
- ሊዔሊይ ኣዴያቦ
3 - ካሌኦት ኩሇን
3 - ላልች
ወረዲታት 40
የትግራይ 40
ትግራይ
ወረዲዎች
ሰዯቃ 01
39
4
3
2
1
ቁ
ተ.ቁ ዒይነት ሔረሻ /ተፇጠሮ ሃብቲ ሌምዒት ዛተፇቀዯ መ ዒሉ ናይ መሬት
ተ.
ትሔዛቶ /ሄክታር/
ብመስኖ ብዛናብ
1 ዖራእቲ ሌምዒት /ናይ ብርዑ ቃንጫ፣ ጥምረት፣ ናይ
ናይ
ቅብኣት እኽሉታት ምፌራይ
2 ጭረት ተኽሉታት /ጡጥ፣ ኬናፌ፣ ጁ ዑቃ/
ምሌማዔ
ምጥቃም
ስፌሒት መሬትን
ባሌስምን
ተኽሌታት
3 ሽኮር ተኽሌታት ምሌማዔ
ከርበ ምሌማዔ
ዒይነት ስራሔ
4 ቀሇብ እንስሳ ዖራእቲ ምሌማዔ

ፇሌሲ ምፌሊስ
ዯኒ ኣሌሚዔኻ
ዔጣን እንዲዱዔ
5 ዴንችን ካሌኦት ሱራሱር ተኽሌታት ምፌራይ ጎመን
6 ኣሔምሌትን ቆፅሊመፅሉን ምሌማዔ
100 ሄክታር
7 ኣትክሌት ፌራምረን ቀዋሚ ተኽሌታት ም ማዔ 2 ሄክታር
ኣብ
8 ቅመማ ቅመም ምሌማዔ ሃፌቲ
መሬት
ኣብዜም
ይሰርሔ
9 ቡና ሻሂ ካካዎ ዛመሳሰለ መንቅሑ ተኽሉታት ዛተዋፇረ
10 ምሌማዔምሌማዔ
ዔምበባ
11 ፇሌሲ ምፌሊስ
12 ፀረ ባሌዔ ፃህያይ ወዖተን ንመዴሒኒት ዛኾኑ
ዛተፇቀዯ መሌዒሉ ትሔዛቶ መሬት ብሄክታር

ሌምዒት ስራሔቲ
ከይተሒተተ ብነፃ
ዛተጠቐሱ ይኹን
ኪራይ
ኢንቨስተር ናይ
ተፇጥሮ
ካሌኦት
ተኽሌታት ምሌማዔ
ሇ. ተመን መሬት ኪራይ ሌምዒት ሃፌቲ ተፇጥሮ
ንኢንቨስትመንት መበገሲ በዖሑ እንስሳን ዖዴሉ

13 ዛተወዯዯ ናይ እንስሳት ምርባሔን ዖራእቲ ሌምዒትን
14 ናይ ተፇጥሮ ሃፌቲ ሌምዒት ስራሔቲ ምክያዴ 50 ሄክታር
ሌማት
4
3
2
1
ቁ
ተ. የእርሻ ዒይነት/የተፇጥሮ ሃብት ሌማት/ የተፇቀዯ የመሬት ዜታ

ተ.
ቁ መነሻ
በመስኖ በዛናብ
1 የሌማት አዛርእት/የአገዲ፣ የቃንጫኘ፣
2 ጥ ጥሬ፣
ቃጫ የቅባት
ተክልች እህልች
/ጥጥ፣ ማፌራት/
ኬናፌ፣ ጁታ ዑቃ/
ተክልች
3 የስኳር ተክልች ማሌማት

ማሌማት
መጠቀም
4 የእንስሳ ቀሇብ ዖሮች ማሌማት

ዒይነት ስራሔ
5 ዴንችና ላልች ስራስር ተክልች ማፌራት

ችግኝ ማፌሊት
ከርቤ ማሌማት
6 የጓሮ አትክሌት ማፌራት 100

7 አትክሌትና ፌራፌሬ ቋሚ ተክልች ማሌማት 2 ሄክታር ሄክታር
8 ቅመማ ቅመሞችን ማሌማት
የጎማና ባሌሰም ይሁን
9 ቡና፣ ሻይ፣ ካካዎ የመሳሰለ መነቃቅያ

ሌማት
ይሰራሌ
ዯን በማሌማት የመሬት
ተክልች ማሌማት
ሳይጠየቅ
የተፇጥሮ
10 አበባ ማሌማት
ዔጣን ሙጫና የተሰማራ
ኢንቨስተር
በተጠቀሱት
በሄክታር የተፇቀዯ የመሬት ይዜታ መነሻ
11 ችግኝ ማፇሊት
40
12 ፀረ ተባይ ጸረ አረም ወዖተ ሇመዴሃኒት
13 የሚሆኑ
የተቀናጀተክልች ማሌማት
የእንስሳት ማራቢያና የአዛርእት
ሃብት
በላልች
ስራዎች
በነፃ
ኪራይ
ሇ. የመሬት ክራይ ተመን በሌማት ሃብት ተፇጥሮ
ሰንጠረዞ 01
14 ሌማት
የተፇጠሮ ሃብት ሌማት ስራዎች ማካሄዴ 50 ሄክታር
ናይ መሬት ትሔዛቶ ጊዚ ገዯብ የመሬት ይዜታ ግዚ ገዯብ

ተ. ዒይነት ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ጊዚ ተ. የሌማት እርሻ ሃብት ተፇጥሮ ጊዚ ዯገብ
ቁ ኢቨስትመንት ገዯብ ቁ ኢቨስትመንት ዒይነት በዒመት
ብዒመት 1 ሀ. የጓሮ አትክሌት አዛርእትና 30
1 ሀ. ሌምዒት ዖራእቲ አሔምሌትን 30 ዒመታዊ ፌራፌሬ
ዒመታዊ ፌረምረን
ሇ. ሌምዒት ሃፌቲ እንስሳ 30 ሇ. የእንስሳት ሃብት ሌማት 30
2 ብመስኖ፣ ፌለይ ቴክኖልጂ ብምእትታው 2 በመስኖ፣ ሌዩ ቴክኖልጂ ማስገባት
ሀ. ሌምዒት ዖራእቲ ኣሔምሌትን 40 ሀ. የአዛርእት ሌማት፣ የጓሮ 40
ዒመታዊ ፌረምረን አትክሌትና ዒመታዊ ፌራፌሬ
ሇ. ሌምዒት ሃፌቲ እንስሳ 40 ሇ. የእንስሳት ሃብት ሌማት 40
3 ሌምዒት ሃፌቲ ተፇጥሮ 50 3 ተፇጥሮ ሃብት ሌማት 50

ርእሰ ምመሔዲር ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዴር ክሌሌ ትግራይ
መጋቢት 1994 መጋቢት 1994 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
41
10ይ ዒመት ቁፅሪ 3 10ኛ ዒመት ቁ 3

መቐሇ 15 መጋቢት1994 መቐሇ 15 መጋቢት 1994

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
የተግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ናይ ሒዯ ዋጋ3.60 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ  120
ኣዋጅ ቑፅሪ 46/1989 አዋጅ ቁጥር 46/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
አዋጅ ቁፅሪ 46/1994 አዋጅ ቁፅሪ 46/1994
አወዲዴባ ስራሔን ሒሊፌነትን አካሊት ፇፀምቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አስፇፃሚ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን አካሊት አዯረጃጀትንና የስራ ሒሊፉነትን
ዲግም ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ሇመወሰን ዲግም ተሻሽል የወጣ አዋጅ
ገፅ 1 ገፅ 1
አዋጅ ቁፅሪ 46/1994 አዋጅ ቁፅሪ 46/1994

አወዲዴባ ስራሔን ሒሊፌነትን አካሊት ፇፀምቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አስፇፃሚ አካሊት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን አዯረጃጀትንና የስራ ሒሊፉነትን
ዲግም ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ሇመወሰን ዲግም ተሻሽል የወጣ አዋጅ
ቅዴሚ ሔዘ ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ካሁን በፉት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ አወዲዴባ ፇፃሚ አካሌ ብብቕዒት የስራ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀት ሃሊፉነታቸውን
ሒሊፌነቱ ንኽትግብር ዖኽእለ አወዲዴባ አብ በብቃት መተግበር የሚያስችሊቸው አዯረጃጀት
ርእሲ ዖይምንባሩ ሔዴ ሔዴ ፇፃሚ ሇመኖሩም በአሰራር በሊይ፣ እያንዲንደ አስፇፃሚ
ብኣሰራርሒን መምርሑን ጠቢቑ ዛስርሒለን አካሌ በመመሪያና በአሰራር ተገዛቶ የ ሚሰራበትና
በቲ ጭቡጥ መዯቡ ተዒቂኑ ሒባራዊን ውሌቃዊን በተጨባጭ ተግባሩ ተመዛግቦ የጋራ የግሌ ሃሊፉነት
ሒሊፌነቱ ከምዖሇዎ አሚኑ ዖስርሔ አወዲዴባ እንዲሇበት አምኖ፣ የሚያሰራ አዯረጃጀት ባሇመኖሩ፣
ብዖይምንባሩ ነዘ ሔፅረት ንምፌታሔ ዖኽእሌ ይህን ችግር ሇመፌታት የሚያስችሌ ወጥ አሰራርና
ሒዯ ኣሰራርሒን ውዲበን ስሇዖዴሇየ አዯረጃጀት በማስፇሇጉ፤
በዘ ሒዴሽ አሰራርሒን ውዲበን ነቲ ዛሔሰብ ዖል በዘሁ አዱስ አሰራርና አዯረጃጀት፣ የታሇመውን
ናይ ሌምዒት ስራሔቲ ብዛተዋዯዯ ኣገባብ ዖል የሌማት ስራ በተቀናጀ ስሌት አስተባብሮ
ናይ ሌምዒት ኣተሒባቢርካ ብምምራሔ ንሔ/ስብ በመምራት፣ ሔብረተሰቡ ቀሌጣፊና የጠራ
ቅሌጡፌን ፅርየት ዖሇዎን ግሌጋልት ክረክብ አገሌግልት እንዱያገኝ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ
ምግባር አዴሊይ ካይኑ ስሇዛተረኸበ ቤት ምኽሪ ስሇተገኘ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ቤት ተሻሽል በወጣው ሔገ-መንግስት አንቀፅ 49
ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ አንቀፅ 49 ንኡስ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3(ሀ) በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
3(ሀ) ብዛተወሃቦ ስሌጣን መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።
ወፂኡ አል።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 1.40 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120 42

ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ 1
ሒፂር ርእሲ ኣጭር ርእስ
« «
እዘ ኣዋጅ አወዲዴባን ስራሔን ሒሊፌነትን ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
አካሊት ፇፀምቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የስራ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀትንና የስራ
ትግራይ ዲግም ንምውሳን ተመሒይሹ ዛወፀ ሃሊፉነትን ሇመወሰን ዲግም ተሻሻል የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 46/1994» ተባሂለ ክጥቀስ ቁጥር 46/1994» ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
አንቀፅ 2 አንቀፅ 2
ናይቲ ቃሌ አገባብ ካሉእ ትርጉም የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም ካሌተሰጠው በስተቀር
እንተዖይተዋሂብዎ በዘ ኣዋጅ፦ በዘህ አዋጅ፦
1. »ቢሮ» ማሇት ኣባሌ ቤት ምኽሪ ስራሔ 1. »ቢሮ» ማሇት የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ፇፃሚ ዛኾነ አካሌ ሔጊ ፇፃሚ እዩ። አባሊት የሆነ የሔግ አስፇሚ አካሌ ነው።
2. »ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ» ማሇት 2. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት» ማሇት የክሌለ
»
ሊዔሊዋይ ናይቲ ክሌሌ ሔጊ ፇፃሚ እዩ። ከፌተኛ የሔግ አስፇፃሚ ነው።

ብዙዔባ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ስሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ምክር ቤት
ዒንቀፅ-3 አንቀፅ-4
አወዲዴባን ተዋፅኦን ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ
ትግራይ ምክር ቤት አዯረጃጀትና ተዋፅኦ
1. አባሊት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዜም ዛስዔቡ አስፇፃሚ ምክር ቤት አባሊት የሚከተለት
እዩም። ናቸው።
ሀ.ርእሰ ምምሔዲር፣ ሀ. ርእሰ መሰትዲዴር ፣
ሇ. ምክትሌ ርእሰ ምምሔዲር፣ ሇ. ምክትሌ ርእሰ መስተዲዴር፣
ሏ. በዘ አዋጅ ኣብ አንቀፅ 4 ናይ ዛተዖርዖሩ ሏ. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 4 የተዖረዖሩት ቢሮዎችና
ቢሮታት ሒሇፌቲ ቢሮታትን የቢሮ ሃሊፉዎች፣
መ. ነዘ ኣዋጅ ስዑቡ ብዛወፅእ ዯንቢ መ. ይህን አዋጅ መሰረት አዴረገው በሚወጡ
መሰረት አባሊት ቤት ምኽሪ ንኽኾኑ ዯንቦች፣ የምክር ቤቱ አባሊት እንዱሆኑ የተመረጡ
ዛተመረፁ ካሌኦት ፇፀምቲ ኣካሊት፣ ላልች ፇፃሚ አካሊት፣
2. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1(ሏ) ዛተገሇፀ ከምዖል 2. በዘህ አንቀፅንኡስ አንቀፅ 1(ሏ) የተጠቀሰው
ኮይኑ ሒሊፉ ቢሮ ኣብ አኼባ ቤት ምኽሪ እንዯተጠበቀ ሆኖ የቢሮ ሃሊፉ በስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ፇፃሚ ክርከብ ኣብ ዖይኽእሇለ እዋን ምክር ቤት ስብሰባ ሇመገኘት በማይችሌበት
ምክትለ ወይ ብንፁር ተፇሌዩ ውክሌና ጊዚ ምክትለ ወይም በግሌጽ
ዛተዋሀቦ ሒሊፉ ኣብ ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ውክሌና የተሰጠው ተተኪ ሃሊፉ በምክር ቤቱ
ብኣባሌነት ይሳተፌ። ስብሰባ በአባሌነቱ ይሳተፊሌ።
ምቛም ቢሮታት የቢሮዎች መቋቋም
እዖን ዛስዔባ ቢሮታት በዘ አዋጅ ዘ ቆይመን የሚከተለት ቢሮዎች በዘህ አዋጅ ተቋቁመዋሌ፦
ኣሇዋ
43
1. ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት፣ 1. የአቅም ግንባታ ቢሮ

2. ቢሮ ገጠር ሌምዒት፣ 2. የገጠር ሌማት ቢሮ
3. ቢሮ ንግዴን ኢንደስትሪን ከተማ 3. የንግዴ፣ ኢንዲስትሪና ከተማ ሌማት ቢሮ
ሌምዒትን፣ 4. የባህሌና ማስታወቂያ ቢሮ
4. ቢሮ ባህሌን ሒበሬታን፣ 5. የህዛባዊ ዴርጅቶች ቢሮ
5. ቢሮ ውዲበታት ሔዛቢ፣ 6. የፌትህና አስተዲዯር ቢሮ
6. ቢሮ ፌትሔን ምምሔዲርን፣ 7. የገንዖብና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
7. ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን፣ 8. የግብርና ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
8. ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቱ ተፇጥሮን 9. የትምህርት ቢሮ
9. ቢሮ ትምህርቲ፣ 10.የጤና ጥበቃ ቢሮ
10.ሒሇዋ ጥዔና፣ 11.የፌሔ ቢሮ
11.ፌትሑ፣ 12.የሴቶች ጉዲይ ቢሮ
12.ቢሮ ጉዲይ ዯቂ አንስትዮ
ተሒታትነት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚን የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤትና የቢሮዎች ተጠያቂነት
ቢሮታትን
1. አባሊት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ከም 1. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አባሊት እንዯ
አባሊት ኣብ ዖሌፍ ውሳነ ሒበራዊ ሒሊፌነትን አካሌ በሚያሳሌፈት ውሳኔ የጋራ ሃሊፉነትና
ተሒታትነትን አሇዎም። ተጠያቂነት አሇባቸው።
2. ሔዴ ሔዴ ቢሮ ብመሰረት ዔሊማ መቖሚኡ 2. እያንዲንደ ቢሮ በተቋቋመበት ዒሊማ መሰረት
በዘ ኣዋጅ እዘ ተፇሌዩ ዛተዋሃቦ ተግባርን በዘህ አዋጅ ተሇይተው የተሰጡት ተግባርና
ሒሊፌነትን ናይ ምፌፃም ግቡእ ኣሇዎ። ሃሊፉነቶች የመፇፀም ግዳታ አሇበት።
ተፀዋዔነትን ተሒታትነትን ሒሊፌቲ ቢሮ የቢሮ ሒሊፉዎች ተጠሪነትና ተጠያቂነት
1. ሒሇፌቲ ቢሮ ተፀዋዔነቶም ንርእሰ 1. የ ቢሮ ሒሊፉዎች ተጠሪነታቸው ሇርእሰ
ምምሔዲርን ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚን መስተዲዴሩ ሇስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ይኸውን። ይሆናሌ።
2. ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 አባሊት ቤት ምኽሪ 2. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 4 የስራ አስፇፃሚ ምክር
ስራሔ ፇፃሚ ኮይኖም ኣብ ትሔቲ ካሉእ ቤት አባሊት ሆነው በላሊ ቢሮ ስር የተዯራጁ
ቢሮ ዛተወዯቡ ቢሮታት ንሌዔሉኦም ዖል ቢሮዎች ሇበሊይ ቢሮዎቹ ተጠሪነት
ቢሮ ተፀዋዔነት ኣሇዎም አሇባቸው።
3. ኣብ ንኡስ አንቀፅ (1)ን(2)ን ካብ ዛተገሇፀ 3. በንኡስ አንቀፅ (1)ን(2)ን ከተገሇፀው ውጂ
ወፃኢ ዛኾና ኣብያተ ፅሔፇታት፣ በዒሌ የሆኑ ትሔፇት ቤቶች፣ ባሇስሌጣን፣
ስሌጣን፣ ኮሚሽናት፣ ኢንስቲትዩታት፣ ኮሚሽኖች፣ኢንስቲትዮቶች፣የሌማት
ትካሊት ዴርጅቶች
ሌምዒት /ኢንተርፔራይዙት/ ተፀውዔነተን /ኢንተርፔራዜች/ ተጠሪነታቸው ሇተዯራጁበት ቢሮ
ንዛተጠርነፊለ ቢሮ ይኸውን። ይሆኖሌ።
ተፀዋዔነትን ተሒታትነት ሒሊፌቲ ቢሮ የአስፇፃሚአካሊት ተጠሪነት
1. ዛስዔባ ፇፀምቲ አካሊት ተፀዋዔነተን ንቢሮ 1. የሚከተለት አስፇፃሚ አካሊት ተጠሪነታዞው
ዒቕሚ ህንፀት ይኸውን ሇአቅም ግንባታ ቡሮ ይሆናሌ።
ሀ. ቢሮ ትምህርቲ ሀ. ትምህርት ቢሮ
ሇ. ኮሚሽን ሲቪሌ ሰርቪስ፣ ሇ. የሲቪሌ ሰርቪስ ኮሚሽን
44
ሏ. ኢስቲትዮት መሰሌጠኒ አመራርሒ ሏ. ትግራይ የስራ አመራር ማሰሌጠኛ

ስራሔ ትግራይ፣ ኢንስቲትዮት
መ. ቤት ፅሔፇት ብሄራዊ ግሌጋልት መ. የትግራይ ወጣቶች ብሄራዊ አገሌግልት
መናእሰይ ትግራይ ጽሔፇት ቤት
ረ. ቤት ፅሔፇት ሙያን ቴክኒክን ትምህርቲ ሠ. ሙያና ቴክኒክ ትምህርት ጽ/ቤት
2. ዛስዔባ ፇፀምቲ አካሊት ትካሊት ሌምዒትን 2. የሚከተለት አስፇፃሚ አካሊትና የሌማት
ተፀዋዔነትን ንቢሮ ገጠር ሌምዒት ዴርጅቶች ተጠሪነታቸው ሇገጠር ሌማት ቢሮ
ሀ. ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃብቲ ተፇጥሮን ሀ. የግብርና ሌማትና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
ሇ. ኮሚሽን ዖሊቒ ተሃዴሶ ከባቢን ምዔባሇ ሇ. የዖሊቂ ግብርና ሌማትና የአካባቢ ተሃዴሶ
ሔርሻ ትግራይ /ሳርት/ ኮሚሽን/ሳርት/
ሏ. ኮምሽን ሒዯጋን ምክሌኻሌን ዴሌውነትን ሏ. አዯጋ መከሊከሌና ዛግጁነት ኮሚሸን
መ. በዒሌ ስሌጣን መንገዱታት ገጠር መ. የገጠር መንገድች ባሇስሌጣን
ረ. ኢንስቲትዮት ምርምር ሔርሻ ሠ. የእርሻና ምርምር ኢንስቲትዮት
ሰ. ቤት ፅሔፇት ውሔስና ምግቢ ረ. የምግብ ዋስትና ጽ/ቤት
ሸ. ቤት ፅሔፇት መስፊሔፌሑሔብረት ሰ. የሔብረት ስራ ማሔበራት ማስፇፌያ ጽ/ቤት
ስራሔ ማሔበራት ሸ. የራያ ሜዲዎች የተቀናጀ የእርሻ ሌማት
ቀ. ጎሌጎሌ ራያ ዛተዋዯዯ ሌምዒት ሔርሻ ፔሮግራም
ፔሮግራም
3. ዛስዔባ ፇፀምቲ ኣካሊትን ትካሊትን 3. የሚከተለት የአስፇፃሚ ካሊትና የሌማት
ሌምዒትን ተፀዋዔነትን ንቢሮ ንግዱ ዴረጅቶች ተጠሪነታቸው ሇንግዴ ኢንዲስትሪና
ኢንዲስትሪን ከተማ ሌምዒትን ይኸውን። ከተማ ሌማት ቢሮ ይሆናሌ።
ሀ. ቤት ፅሔፇት ንግዴን ኢንዲስትሪን፣ ሀ. የንግዴና ኢንዲስትሪ ጽህፇት ቤት
ሇ. ቤት ጽሔፇት መንገዱ ትራንስፕርት፣ ሇ. የመንገዴ ትራንስፕርት ጽሔፇት ቤት
ሏ. ቤት ጽሔፇት ኢንትቨስትመንት፣ ሏ. የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት
መ. ኮሚሽን ቱሪዛም፣ መ. የቱሪዛም ኮሚሽን
ቀ. ቤት ጽሔፇት ዔዮን ከተማ ሌምዒትን፣ ሠ. የስራና ከተማ ሌማት ጽሔፇት ቤት
ረ. ቤት ጽሔፇት ሃፌቲ ማይን ማዒዴንን ረ. የውሃና ማዔዴን ሃብት ጽሔፇት ቤት
ሸ. ቤት ጽሔፇት ዯቀቕትን ኣናእሽተይን ሰ. የጥቃቅንና አነስተኛ የንግዴ ዴርጅቶች
ትካሊት ንግዱ መስፊሔፌሑ፣ ማስፊፌያ ጽሔፇት ቤት
ቀ. በዒሌ ስሌጣን ተቖፃፃሪ ትካሊት ሸ. የመንግስት የሌማት ዴርጅቶች ተቆጣጣሪ
ሌምዒትን ይኸውን። ባሇስሌጣን
4. ዛስዔባ አካሊት ፇፀምቲ ተፀዋዔነተን ንቢሮ 4. የሚከተለት አስፇፃሚ አካሊት ተጠሪነታቸው
ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ሇፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ይሆናሌ
ይኸውን።
ሀ. ቤት ጽሔፇት ዴሃይ ስነ-ህዛቢ ሀ. የስነ-ህዛብ ጉዲይ ቢሮ
ሇ. ዳስክ ጉዲያት ፋዯራሌ ሇ. የፋዯራሌ ጉዲዮች ዳስክ
ሏ. ቤት ጽሔፇት አታዊ ውሽጢ ዒዱ ሏ. የአገር ውስጥ ገቢ ጽሔፇት ቤት
ውዲበታት ህዛቢ ይኸውን። ሇህዛባዊ ዴርጅቶች ቢሮ ይሆናሌ
ሀ. ቢሮ ጉዲይ ዯቂ አንስቲዮት ሀ. የሴቶች ጉዲይ ቢሮ
ሇ. ቤት ጽሔፇት ጉዲይ ሰራሔተኛታት ሇ. የሰራተኞች ጉዲይ ጽሔፇት ቤት
ሏ. ቤት ጽሔፇት ጉዲይ መናእሰይ አካሌ ሏ.የወጣታች የአካሌ ማሰሌጠኛና የስፕርት
45
መሰሌጠኒ ስፕርትን ጽሔፇት ቤት

ፌትሔን ምምሔዲርን ይኸውን። ሇፌትህና አስተዲዯር ቢሮ ይሆናሌ።
ሀ. ቢሮ ፌትሑ ሀ. ፌትህ ቢሮ
ሇ. ክሚሽን ፕሉስ ሇ. ፕሉስ ኮሚሽን
ሏ. ቤት ጽሔፇት ህዛባዊ ምሌሻ ሏ. የወህኒ ብቶች አስተዲዯር
መ. የህዛባዊ ሚሉሺያ ጽሔፇት ቤት
7. ዛስዔባ ፇፀምቲ አካሊት ተፀዋዔነተን ንርእሰ 7. የሚከተለት አስፇፃሚ አካሊት ተጠሪነታቸው
ምምሔዲር ይኸውን። ሇርእሰ መስተዲዴር ጽሔፇት ቤት
ሀ. ቤት ጽሔፇት ርእሰ ምምሔዲር ሀ.የርእሰ መስተዲዯር ጽሔፇት ቤት
ሇ. ቤት ጽሔፇት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሇ. ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን
ሔማም ኤች.አ.ቪ ኤዴስ ሔማም ኤች አይ ቪ ኤዴስ
ሏ. ቤት ጽሔፇት ምትካሌ እግሪን ሏ. የመሌሶ ማቋቋሚያና ማሔበራዋ ጉዲይ
ማሔበራዊ ጉዲያት ጽሔፇት ቤት
መ. በዒሌ ስሌጣን ሒሇዋ ከባቢ፣ መ. የአካባቢ ጠበቃ ባሇስሌጣን
ቢሮዒቕሚ ህንፀት የአቅም ግንባታ ቢሮ
ቢሮዒቕሚ ህንፀት ዛስዔቡ ተግባርን ሒሊፌነትን የአቅም ግንባታ ቡሮ የማከተለት ተግባርና
ይህሌዎ። ኃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ናይቲ ሃገር ፕሉሲ ዒቅሚ ህንፀት ኣብ 1. የአገሪቱ ግንባታ ፕሉሱን ሪክሌለ
ክሌለ የፇፅም። ነዘ መሰረት ጌሩ ፕሉሲ ያስፇፅማሌ። ይህንኑ መሰረት በማዴረግ
ዒቕሚ ህንፀት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብናራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ይቐርፅ፣ መዯባትን የአቅም ግንባታ ፕሉሲ ይቀርፃሌ የስራ
ባጀትን አዲሌዩ የቕርብ፣እንትፌቀዴ ፔሮግራምና በጀት አዖጋጅቶ ያቀርባሌ፣
ኣብ ስራሔ የውዔሌ። ሲፇቀዴም ስራ ሊይ ያውሊሌ።
2. ንናይቱ ብሄራዊ ክሌሌ ዒቕሚ ህንፀት 2. ሇክሌሌ አቅም ግንባታ አስፇሊጊ የሆኑ
ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ትካሊት ክጣየሹ ተቋማት እንዱቋቋሙ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
3. ኣብዘ አዋጅ ብ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 3. በዘህ አዋጅ አንቀፅ /7/ ንኡስ አንቀፅ /1/
1 ዛተዖርዖሩ አካሊት ፇፀምቲ አካሊት የተዖረዖሩት አስፇፃሚ አካሊትን በበሊይነት
ብሊዔሊዋይነት ይመርሔ፣ የተሒባብር ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ።
4. ንምጥንኻር ዒቕሚ ዒቕሚ ህንፀት 4. የአቅም ግንባታ ሇማጠናከር የሚያስፇሌጉ
ዖዴሌዮ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም። ላልች ተግባሮችን ይፇፅማሌ።
ቢሮ ገጠር ሌምዒት የገጠር ሌማት ቢሮ
ቢሮ ገጠር ሌምዒት ዛስዔቡ ተግባርን ሒሊፌነትን የገጠር ሌማት ቢሮ የሚከተለትን ተግባርና
ይህሌውዎ። ሃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ናይቲ ሃገር ፕሉሲ ገጠር ሌምዒት ኣብ 1. የአገሪቱን የገጠር ሌማት ፕሉሲ በክሌለ
ብሄራዊ ክሌለ የፇፅም ። ነዘ መሰረት ውስጥ ያስፇፅማሌ ይህንን መሰረት አዴርጎ
ጌሩ ፕሉሲ ገጠር ሌምዒት ብሄራዊ የክሌለን የገጠር ሌማት ፕሉሲ ይቀርፃሌ።
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይቐርፅ። የስራ ፔሮግራምና በጀት ያዖጋጃሌ
መዯባትን ባጀትን አዲሌዩ የቕርብ፣ ሲፇቀዴም ስራ ሊይ ያውሊሌ።
46
እንትፌቀዴ ኣብ ስሪሔ የውዔሌ

2. ንምስሊጥ ገጠር ሌምዒት ኣዴሇይቲ 2. ሇገጠር ሌማት መፊጠን አስፇሊጊ የሆኑ
ዛኾኑ እታወታት እዋኖም ሒሉዮም ግስኣቶች ወቅቱን ጠብቀው ወዯ ብሄራዊ
ናብቲ ብሄራዊ ክሌሌ ክበፅሐን ናብ ክሌለ የሚገቡበትና ሇተጠቃሚው ህዛብ
ተጠቃማይ ህዛቢ ዛቐርበለን ኩነታት የሚቀርቡበ ሁኔታ ያመቻቻሌ።
የመዒራርይ።
3. አብ ብሄራዊ ክሌሌ ፔሮግራማት 3. በብሄራዊ ክሌለ ውስጥ የምግብ ዋስትና
ውሔስና ምግቢ ተግባራዊ ዛኾንለ ፔርግራሞች ተግባራዊ የሜሆኑበት ምቹ
ጥጡሔ ባይታ ይፇጥር። ሁኔታን ይፇጥራሌ።
4. ኣብዘ ኣዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 2 4. በዘህ አዋጅ አንቀፅ /7/ ንኡስ አንቀፅ/2/
ዛተዖርዖሩ ኣካሊት ፇፀምቲ የተዖረዖሩትን አስፇፃሚ አካሊትና የሌማት
ብሊዔሊዋይነት ይመርሔ፣ የተሒባብር። ተቋማት በበሊይነት ይመራሌ ያስተባብራሌ።
5. የገጠር ሌማት ሇማስፊፊትና ሇማፊጠን
የሚረደ ላልች ተግባሮችን ያከናውናሌ።
ቢሮ ንግዱ ኢንዲስትሪን ከተማ ሌምዒትን የንግዴ ንዲስትሪና ከተማ ሌማት ቢሮ
ቢሮ ንግዱ ኢንዲስትሪን ከተማ ሌምዒትን 1. የንግዴ፣ ኢንዲስትሪ ና ከተማ ሌማት ቢሮ
ዛስዔቡ ተግባርን ሃሊፉነትን ይህሌውዎ። አስመሌክተው የሚወጡ የሃገሪቱ ፕሉሲዎች
1. ንግዱ ኢንዲስትሪን ከተማ ሌምዒትን በብሄራዊ ክሌለ ተግባራዊ እንዱሆኑ
ኣመሌኪቱ ዛወፁ ፕሉሲታት ናይቲ ያዯርጋሌ።
ሃገር ኣብ ብሄራዊ ክሌለ ተግባራዊ 2. ይህን መሰረት በማዴረግ የብሄራዊ ክሌለን
ክኾን ይገብር። ፕሉሲን ይቀርፃሌ። የስራ ፔሮግራሞችና
2. ነዘ መሰረት ጌሩ ፕሉሲ ብሄራዊ ክሌሌ በጀት አዖጋጅቶ ያቀርባሌ፣ ሲፇቅዴም
ይቐርፅ። መዯባትን ባጀትን ኣሌዩ ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
የቕርብ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ 3. በዘህ አዋጅ አንቀጽ/7/ ንኡስ አንቀፅ /3/
የውዔሌ። የተዖረዖሩት አስፇፃሚ አካሊትና የሌማት
3. ኣብዘ ኣዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ ንቀፅ 5 ዴርጅቶችን በበሊይነት ይመራሌ።
ዛተዖርዖሩ ፇፀምቲ ኣካሊትን ትካሊትን ያስተባብራሌ።
ትካሊት ሌምዒትን ብሊዔሊዋይነት 4. ሇንግዴ ኢንዲስትሪና ከተማ ሌማት እዴገት
ይመርሔ፣ የተሒባብር። የሚረደ ላልች ተግባራትን ያከናወናሌ።
ቢሮ ባህሌን ሒበሬታን ባህሌና ማስታወቁያ ቢሮ
1. ኣብ ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 9/88 በወጣው አዋጅ ቁጥር 9/88 አንቀጽ/20/
ዒንቀፅ /20/ ዛተዖርዖሩ ንቱሪዛም ከተዖረዖሩት ቱሪዛምን የሚመሇከተው ወጥቶ
ዛብሌ ውፂኡ እቶም ዛተረፈ ተግባርን የቀረው ተግባርና ሃሊፉነት የባህሌና
ሒሊፌነትን ናይ ቢሮ ባህሌን ሒበሬታን ማስታወቂያ ቢሮ ይሆናሌ
ኾይኖም ዛቕፅለ ይኾኑ።
ቢሮ ውዲበታት ህዛቢ የህዛባዊ ዴርጅቶች ቢሮ
ቢሮ ውዲበታት ህዛቢ ዛስዔቡ ተግባርን የህዛባዊ ዴርጅቶች ቢሮ የማከተለት
ሒሊፌነትን ይህሌውዎ። ተግባርና ሃሊዯነት ይኖረዋሌ
47
1. ውዲበታት ህዛቢ አመሌኪቱ ዛወፀ ፕሉሲ 1. ህዛባዊ ዴርጅቶችን አስመሌክቶ የወጣ

ናይቲ ሃገር ኣብዘ ብሄራዊ ክሌሌ የፇፅም የሃገሪቱ ፕሉሲ በብሄራዊ ክሌለ ያስ
ነዘ መሰረት ጌሩ ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ፕሉሲ ፇፅማሌ፣ ይህን መሰረት አዴርጎ
ይቐርፅ። የብሄራዊ ክሌለን ፕሉሲ ይቀርፃሌ።
2. ንውዲበታት ህዛቢ ዛምሌከት መዯብን 2. ህዛባዊ ዴርጅቶችን በሚመሇከት የስራ
ባጀትን የዲለ። አቕሪቡ እንትፀዴቕ ኣብ ፔሮግራሞችና በጀት ያዖጋጃሌ፣ ሲፀዴቅ
ስራሔ የውዔሌ። ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
3. ኣብዘ ኣዋጅ‟ዘ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀጽ 5 3. በዘህ አዋጅ አንቀፅ /7/ ንኡስ ንቀፅ /5/
ዛተዖርዖሩ አካሊት ፇፀምቲ ብሊዔሊዋይነት የተዖረዖሩትን አስፇፃሚ አካሊት
ይመርሔ፣ የተሒባብር። በበሊይነት ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ።
4. ናይቲ ብሄራዊ ክሌሌ ውዲበታት ህዛቢ 4. የብሄራዊ ክሌለ ህዛባዊ ዴርጅቶች
ንምጥንኻር ዛሔግ዗ ካሌኦት ተግባራት ሇማጠናከር የሚያግ዗ ላልች
ይፌፅም። ተግባራትን ይፇፅማሌ።
አንቀፅ-13 አንቀፅ-13
ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን እዜም የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ የሚከተለት
ዛስዔቡ ተግባርን ሒሊፌነትን ይህሇውዎ ተግባራትና ሃሊፉነት ይኖረዋሌ።
1. ኣብ ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ 1. የትግራይ ክሌሌ ብሄራዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ኣዋጅ ቁፅሪ 9/88 ኣብ አንቀፅ 9 ንቢሮ ባወጣው አዋጅ ቁጥር 9/88 በአንቀፅ
ትሌምን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ከምኡውን ኣብ /9/ ሇፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ዒንቀፅ 11 ንቢሮ ፊይናንስን ዛተዋሃቡ እንዱሁም በአንቀጽ /11/ ሇፊይናንስ
ተግባርን ሒሊፌነትን ናይ ቢሮ ፊይናንስን ቢሮ የተሰጡትን ተግባርና ሃሊፉነቶች
ኢኮኖሚ ሌምዒትን ኾይኖም ዛቕፅለ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሆነው
ይኾኑ። ይቀጥሊለ።
2. ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ /7/ ንኡስ ዒንቀፅ 2. በዘህ አዋጅ አንቀፅ /7/ ንኡስ አንቀፅ
/4/ ዛተገሇፁ ኣካሊት ፇፀምቲ ብሊዔሊዋይነት /4/ የተገሇፁትን አስፇፃሚ ካሊት
ይመርሔ፣ የተሒባብር። በበሊየነት ይመራሌያስተባብራሌ
3. መሒውሮም ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 3. መዋቅራቸውን በትግራይ ብሄራዊ
ትግራይ ንዛዖርግሒ ፋዯራሌ መንግስታዊ ክሌሊዊ መ/ቤቶች የያ዗ትን እቅዴና
ቤት ዔዮታት ዛሒዛኦ ትሌምን ባጀትን በጀት አውቆ የሚመሇከታቸው አስፇፃሚ
ፇሉጡ ምስ ዛምሌክተን አካሊት ፇፀምቲ አካሊት ጋር ተቀናጅቶ እንዱፇፀም
ብሄራዊ ክሌሊዊ ተዋዱደ ክፌፅም ጥጡሔ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ።
ባይታ የመዒራርይ።
4. ናይታ ሃገር ፕሉሲ ፊይናንስን ኢኮኖሚን 4. የአገሪቱን የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት
ኣብ ብሄራዊ ክሌለ የፇፅም። ነዘ መሰረት ፕሉሲ በክሌለ ውስጥ ያስፇፅማሌ።
ጌሩ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይህንን መሰረት በክሌለ ውስጥ
ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ኣመሌኪቱ ያስፇፅማሌ።
ፕሉሲ ይቐርፅ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ
የውዔሌ።
5. ኣብዘ ዖይተገሇፀ ንፊይናንስ ኢኮኖሚ 5. እዘህ ያሌተገሇፁ ሇፊይናንስና ኢኮኖሚ
ሌምዒትን ምጥንኻር ዛሔግ዗ ካሌኦት ሌማት መጠናከር የሚረደ ላልች
ተግባራት ይፌፅም። ተግባሮችን ያከናውናሌ።
48
ቢሮ ፌትሔን ምምሔዲርን ፌትሔና አስተዲዯር ቢሮ
ቢሮ ፌትሑን ምምሔዲርን ዛስዔቡ ተግባርን የፌትሔና አስተዲዯር ቢሮ የሚከተለት
ሒሊፌነትን ይህሌውዎ። ተግባራትና የስራ ሃሊፉነት ይኖረዋሌ።
1. ኣብዘ ብሄራዊ ክሌሌ ሔግን ስርዒትን 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔግና ስርዒት
ዛተኸበረ ምዃኑ ናይ ህዛቢ ሰሊምን የተከበረ መሆኑን የህዛብ ሰሊምና ዯህንነት
ዴሔንነትን ምሔሊውን ይከታተሌ የረጋግፅ። መጠበቅን ይከታተሊሌ፣ ያረጋግጣሌ።
2. ኣብ ስራሔቲ ፌትሔን ምምሔዲርን፣ ኣብ 2. በፌትህና አስተዲዯር ስራዎች በህዛብ
ናይ ህዛቢ ዴሔንነትን ፀጥታን አግባብነት ዯህንነትና ፀጥታ፣ አግባብ ካሊቸው
ምስ ዖሇዎም ናይ ፋዯራሌመንግስቲን የፋዯራሌ መንግስትና የላልች ብሄራዊ
ካሇኦት ብሄራዊ ክሌሌ ትካሊት ፇፀምቲን ክሌሌ አስፇፃሚ አካሊት ጋር ግንኝነት
ርክብ ይገብር። ያዯርጋሌ።
3. ምስ ተጎራበቲ ክሌሊት ዛሇዒለ ጎንፅታትን 3. ከተጓራባች ክሌልች ጋር የሚነሱ ግጭቶችና
ዖይምርዴዲእን ብሰሊማዊ መንገዱ አሇመግባባቶች በሰሊማዊ መንገዴ
ዛፌተሒለ ጥጡሔ ኩነታት የመዒራርይ ምስ የሚፇቱበት ምቹ ሁኔታዎችን ይፇጥራሌ።፣
ዛምሌከቶም ብሄራዊ ክሌሊት ናይ ሒባር ናይ ከሚመሇከታቸው ብሄራዊ ክሌልች ጋር
ሰሊም ኮሚቴታት ብምቋም ንዖሊቂ ፌታሔ የጋራ የሰሊም ኮሚቴዎችን በማቋቋም ሇዖሊቂ
ፃዔሪ ይገብር። መፌትሄ ጥረት ያዯርጋሌ።
4. ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ አንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 6 4. በዘህ አዋጅ አንቀፅ /7/ ንኡስ አንቀጽ /6/
ዛተዖርዖሩ አካሊት ፇፀምቲ ብሊዔሊዋይነት የተዖረዖሩት አስፇፃሚ አካሊት በበሊይነት
ይመርሔ፣ የተሒባብር። ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ
5. ንፌትሑን ምምሔዲርን ዛምሌከት መዯብን 5. ፌትህና አስተዲዯርን የሚመሇከት የስራ
ባጀትን ኣዲሌዩ የቕርብ እንትፌቀዴ ኣብ ዔቅዴና በጀት አዖጋጅቶ ያቀርባሌ፣ ሲፇቀዴ
ስራ የውዔሌ። ስራ ሊይ ያውሊሌ።
6. ናይቲ ብሄራዊ ክሌሌ ሰሊምን ዴሔንነትን 6. የብሄራዊ ክሌለን ሰሊምና ዯህንነት
ንምርግጋፅ ዛሔግ዗ ካሌኦት ተግባራት ሇማረጋገጥ የሚረደ ላልች ተግባራትን
ይፌጽም። ይፇፅማለ።
ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና የጤና ጥበቃ ቢሮ
ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የቢሮዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ኣብ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን በወጣው አዋጅ
9/88 ኣብ ዒንቀፅ 19 ዛተዋሃቡ ተግባርን ቁጥር 9/88 አንቀጽ 19 የተሰጡት ተግባርና
ሒሊፌነትን ይህሌዎም። ሃሊፉነት ይኖረዋሌ።
ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃብቲ ተፇጥሮን የግብርና ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
9/88 ኣብ አንቀፅ 12 ዛተዋሃቡ ተግባርን ቁጥር 9/88 አንቀጽ 12 የተሰጡት ተግባርና
ሒሊፌነትን ይህሌዎም። ብተወሳኺ ምስፌሔፊሔ ሃሊፉነት ይኖረዋሌ። ከዘም በተጨማሪ የገጠር
ኢነርጂ ገጠር ዛምሌከት እውን ሒዊሱ ክሰርሔ ኢነርጂ ማስፊፊትን የሚመሇከትም እንዱሰራ
ይግበር። ይዯረጋሌ።
ቢሮ ትምህርት ትምህርት ቢሮ
49
9/88 ኣብ ዒንቀፅ 18 ዛተዋሃቡ ተግባርን ቁጥር 9/88 አንቀጽ 18 የተሰጡት ተግባርና
ሒሊፌነትን ይህሌዎም። ሃሊፉነት ይኖረዋሌ።
ዒንቀፅ-18 ቢሮ ፌትሑ አንቀፅ-18
ፌትሔ ቢሮ
9/88 ኣብ ዒንቀፅ 21 ዛተዋሃቡ ተግባርን ቁጥር 9/88 አንቀጽ 21 ከተሰጡት ተግባርና
ሒሊፌነትን ይህሌዎም። ንመምርሑ ፕሉሲን ሃሊፉነቶች የፕሉስ መምሪያንና የወህኒ ቤት
ምምሔዲር ቤት ህንፀትን ዛምሌከቱ ኣውፂኡ አስተዲዯርን የሚመሇከቱ ወጥተው የተቀሩት
ዛተረፈ ተግባሩን ሒሊፌነቱን ኮይኖም ይቕፅለ። ተግባሩና ሃሊፉነቱ ሆነው ይቀጥሊሌ።
ክፌሉ አርባዔተ ክፌሌ አራት
ቤት ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር የርእሰ መስተዲዯር ጽሔፇት ቤት
ተመሒይሹ ኣብ ዛውፀ ሔገ-መንግስቲ ብሄራዊ ተሻሻል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ አንቀፅ 60 ብዛተቐመጠ መንግስት የቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር
መሰረት ርእሰ ምምሔዲር ናይ ባዔለ ቤት ሇመወሰን ባወጣው አንቀጽ 60 በተመሇከተዉ
ፅሔፇት ክጣየሽ ይገብር። መሰረት ርእሰ መስተዲዴር የራሱ ጽሔፇት ቤት
እንዱቋቋም ያዯርጋሌ።
50

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
10ይ ዒመት ቑ.4 ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 10ኛ ዒመት ቁ.4
መቐሇ 15 መጋቢት 1994

መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ 15 መጋቢት 1994
ዒ/ም ዒ/ም
አዋጅ ቑፅሪ 47/1994 አዋጅ ቇጥር 47/1994

ወረዲታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ንምቛም ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 10/1988 ወረዲዎች ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር10/1988
ንምምሔያሽ ዛወፀ አዋጅ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
መእተዊ መግቢያ
ምምሔዲር ወረዲ ትሔቲ ክሌሌ ዛሇዒሇ ስሌጣን የወረዲ አስተዲዯር ከክሌሌ በታች የህዛብ
ህዛቢ ዛግሇፀለ መንግስታዊ መሒውር ምዃኑ ከፌተኛ ስሌጣን የሚገሇጽበት መንግስታዊ
ግንዙበ ብምውሳዴ ወረዲ ዛጠናኸረለ ኩነታት መዋቅር መሆኑን ግንዙቤ በመውሰዴ፣ የወረዲ
ንምምችቻው። ስሌጣን የሚጠናከርበት ሁኔታ ሇማመቻቸት፣
ኣብ ወረዲ ክፌፌሌ ስሌጣን ብዖየሻሚ ተነፂሩ በወረዲ የስሌጣን ክፌፌሌ በማያሻማ ሁኔታ
ምቕማጥ ንአሳሌጦ መንግስታዊ ስራሔን ማስቀመጥ መንግስታዊ ስራንና ዱሞክራሲያዊ
ዱሞክራሲያዊ ምምሔዲርን አገዲሲ ጉዲይ አስተዲዯርን ሇማቀሊጠፌ አስፇሊጊ ጉዲይ
ብምዃኑ፣ በመሆኑ፣
ኣብ ስሌጣን ወረዲ ፕሇቲካዊን ምምሔዲራውን በወረዲ ስሌጣን ፕሇቲካዊና አስተዲዯራዊ
ሒሊፌነታት ብግሌፅ ምንፃር ንሌምዒትን ስለጥ ሃሊፉነትን በግሌፅ ማስቀመጥ ሌማትንና
ምምሔዲርን ጠሸቀሚነቱ ብምእማን። አስተዲዯርን ሇማቀሊጠፌ ያሇው ጠቀሜታ
በማመን፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ-መንግስቱ ብሄራዊ ክሌሊዋ በተሰጠው ስሌጣን ሔገ-መንግስት አንቀፅ
መንግስቲ ትግራይ አንቀፅ 49 (3xሀ)ብዛተዋሀቦ 49/3/ ሀ/ በተሰጠወ ስሌጣን መሰርት
ስሌጣን መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ አል። የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ቤት የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።
እዘ ኣዋጅ »ወረዲታት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ »የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ንምቛም ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ 10/1988 መንግስት ወረዲዎችን ሇማቋቋም የወጣው
ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 47/1994» አዋጅ ቁጥር 10/1988ን ሇማሻሻሌ የወጣ
ተባሂለ ክፅዋዔ ይኸእሌ። አዋጅ ቁጥር 47/1994» ተበል ሉጠራ
ይችሊሌ።
51
መመሒየሺ ማሻሻያ
ወረዲታት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ወረዲዎችን ሇማቋቋም
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 10/1988 ከምዛስዔብ የወጣው አዋጅ ቁጥር 10/1988
ተመሒየሹ ኣል። እንዯሚከተሇው ተሻሻሎሌ።
1. ዒንቀፅ 3 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ተሰሪ዗ 1. አንቀፅ 3 ንኡሰ አንቀፅ 2 ተሰርዜ
ብዛስዔብ ዒንቀፅ ቑፅሪ 4 ተተኪኡ ኣል በማከተሇው አንቀፅ 4 ተተክቷሌ።
4. ስሌጣን ወረዲ 4. የወረዲ ስሌጣን
ስሌጣን ሔዴ ሔዴ ወረዲ ኣብ ተመሒይሹ የያንዲንደ ወረዲ ስሌጣን ተሻሻል በወጣው
ዛወፀ ሔገ-መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ-
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 72 ዛተመሌከተ መንግስት አንቀፅ 72 መሰረት ይሆናሌ።
ይኸውን ዛብሌ ርእሱ ዛኸኣሇ ዒንቀፅ የሚሌ ራሱን የቻሇ አንቀፅ ይሆናሌ።
ይኸውን።
2. ዒንቀፅ 4 ብሙለኡ ተሰሪ዗ ብዛስዔብ 2. አንቀፅ 4 የነበረው በሙለ ተሰርዜ
ዒንቀፅ ተተኪኡ ኣል በሚከተሇው አንቀፅ ተተክቷሌ።
5. ኣወዲዴባ ምምሔዲር ወረዲ 5. የወረዲ አስተዲዯር አዯረጃጀት
ምምሔዲር ወረዲ የወረዲ አስተዲዯር፣
1. ቤት ምኽሪ ወረዲ 1. የወረዲ ምክር ቤት
2. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 2. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
3. ናይ ዲይነት አካሊት 3. የዲኝነት አካሌ
4. ቤት ፅሔፇት ሴክተር ቢሮታትን ቤት 4. የሴክተር ቢሮዎች ፅሔፇት ቤቶችንና
ፅሔፇትታትን ኮሚሽናት ዛጠመረ የኮሚሽኖች ፅሔፇት ቤቶችን ያካተተ
ይኾን። ይሆናሌ።
3. ሒዯሽቲ አንቀፃት 6.7.8 ከም ዛስዔብ 3. አዲዱስ አንቀፆች 6.7 እና 8
ተወሲኾም አሇው። እንዯሚከተሇው ተጨምረዋሌ።
6. ሒዯሽቲ ዛተጣየሻ ወረዲታት 6. . ሒዯሽቲ ዛተጣየሻ ወረዲታት
ዛስዔባ ሒዯሽቲ ወረዲታት በዘ ኣዋጅ የሚከተለት አዱስ ወረዲዎች በዘህ አዋጅ
ርእሰን ካኢሇን ቆይመን አሇዋ። ራሳቸውን ችሇው ተቋቁመዋሌ።
1. ከተማ አሊማጣ 1. አሊማጣ ከተማ
2. ከተማ ኮረም 2. ኮረም ከተማ
3. ከተማ ማይጨው 3. ማይጨው ከተማ
4. ከተማ ኩሒ 4. ኩሒ ከተማ
5. ከተማ ውቕሮ /ክሌተ ኣውሊዔል/ 5. ውቕሮ /ክሌተ ኣውሊዔል/ ከተማ
6. ከተማ ዒዱግራት 6. ዒዱግራት ከተማ
7. ከተማ ዒዴዋ 7. ዒዴዋ ከተማ
8. ከተማ አኽሱም 8. አክሱም ከተማ
9. ከተማዒብይ ዒዱ 9. ዒብይ ዒዱ ከተማ
10.ከተማ እንዲስሊሴ 10.እንዲስሊሴ ከተማ
11.ከተማ ሽራሮ 11.ሽራሮ ከተማ
12.ከተማ ሐመራ 12.ሐመራ ከተማ
7. ቤት ፅሔፇት ዋና አመሒዲሪ ወረዲ 7. የወረዲ ዋና አስተዲዲሪ ፅሔፇት ቤት
1. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ብሔጊ- 1. የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በትግራይ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ-መንግስት
52
ትግራይ ዛተዋሃቦ ሒሊፌነት ብኣግባቡ የተሰጠውን ሃሊፉነት በአግባቡ ሇመወጣት

ንምፌፃም ናይ ባዔለ ቤት ፅሔፇት የራሱን ጽሔፇት ቤት ይኖረዋሌ።
ይህሌዎም።
2. ቤት ፅሔፇት ዋና አማሒዲሪ ወረዲ ቤት 2. የወረዲ ዋና አስተዲዯሪ ጽሔፇት ቤት፣
ፅሔፇት ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ኮይኑ የወረዲው የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ቤት
የገሌግሌ። ጽሔፇት ሆኖ ያገሇግሊሌ።
3. ቤት ፅሔፇት ዋና አማሒዲሪ ወረዲ 3. የወረዲ ዋና አሰተዲዲሪ ጽሔፇት ቤት
ብሙያዊ ብቕዒቱ ተመሪፁ ብዋናማሒዯሪ በሙያ ብቃቱ ተመርጦ በዋና አስተዲዲሪው
ወረዲ ብዛሽዎም ሒዯ ፌለይ ፀሒፉ በሚሾም አንዴ ሌዩ ፀሒፉ ይመራሌ።
ይምራሔ።
8. ተግባርን ሒሊፌነትን ፌለይ ፀሒፉ ዋና 8. የወረዲ ዋና ስተዲዲሪ ጽሔፇት ቤት
አመሒዲሪ ወረዲ
1. ንቤት ፅሔፇት ዋና ኣመሒዲሪ ወረዲ 1. የወረዲ ዋና አስተዲዲሪውን ጽሔፇት ቤት
ብሒይሉ ሰብን ናውትን ይውዯብ፣ በሰው ሃይሌና በማቴሪያሌ ያዯራጃሌ።
2. ሰነዲት ምምሔዲር ወረዲ ብግቡእ ይሔዛ 2. የወረዲ አስተዲዲሪ ሰነድች በተገቢው
ይዔቅብ፣ መንገዴ ይይዙሌ፣ ይንከባከባሌ።
3. ቃሇ-ጉባኤ ኮሚቴ ፇፃሚ ሰራሔ ወረዲ 3. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ቃሇ
ብዛግባእ ክተሒ዗ ይገብር፣ ጉባኤዎችን በሚገባ እንዱያ዗ ያዯርጋሌ።
4. ብዋና ኣመሒዲሪ ወረዲ ዛወሃብዎ ካሌኦት 4. በወረዲው ዋና አስተዲዲሪ የሚሰጡትን
ሒሊፌነታት ይፌፅም፣ ላልች ተግባራት ያከናውናሌ።
5. ተፀዋዔነት እቲ ፌለይ ፀሒፉ ንዋናኣመሒሪ 5. ሌዩ ፀሒፉው ተጠሪነት ሇዋናው
ወረዲ እዩ። ኣስተዲዯሪ ነው።
4. ናይቲ ኣዋጅ ዒንቀፃት (5፣6፣7)ከከም 4. የኣዋጅ አንቀፅ (5,6እና 7) በቅዯም ተከተሌ
ቕዯም ሰዒቦም ዒንቀፃት (9፣10፣11) አንቀጽ 9፣ 10 እና 11ይሆናሌ።
ይኾኑ።
ተፇፃምነት ተፇፃሚነት
ምስ እዘ መመሒየሺ አዋጅ ዛፃባእ ዛኾነ ከዘህ ማሻሻያ አዋጅ ጋር የሚፃረር
ሔጊ፣ ዯንቢን መምርሑን ተፇፃምነት ማንኛውም ሔግ ዯንብና መመሪያ
ኣይህሌዎን። ተፇፃሚነት አይኖረውም።
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ መንግስት ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ጊዚ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
መቐሇ ሔዲር 7/03/04 ዒ/ም መቐሇ ሔዲር 7/03/04 ዒ/ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
መንግስቲ ትግራይ ትግራይ
53

10 ዒመት ቑ.5 መቐሇ ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 10ኛ ዒመት ቁ.5 መቐሇ
15 መጋቢት 1994 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

15 መጋቢት 1994 ዒ/ም
አዋጅ ቑፅሪ 48/1994 አዋጅ ቁጥር 48/1994

ዜባታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግት ትግራይ ዲግም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስ ዜኖች ዲግም
ንምውዲብ ተመሒይሹ ዛወፀ አዋጅ ሇማዯራጀት ተሻሽል የወጣ አዋጅ
ንምምሔዲር ምቹውነት ዖሇዎ ስፌሒት መሬት ሇአስተዲዯር አመቺነት ያሇው የመሬት ስፊት
አብ ግምት ብምእታውን ንናይ ገጠር ሌምዒት ግምት ውስጥ በማስገባት፣የገጠርን የሌማት
አንፇት ብዛሔግዛ መንገዱ ዜባታት ብሄራዊ አቅጣጫ በሚያግዛ መሌኩ የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ዲግም ምውዲብ ክሌሊዊ መንግስት ዜኖችን ዲግም ማዯራጀት
አዴሊይነቱ ብምእማን፣ አስፇሊጊነት በማመን፣
ስሌጣንን ሒሊፌነትን ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ ስሌጣንና ሃሊፉነት
ዲግም ምውሳን ምስ ምምዔርራይን አወዲዴባን ዲግም መወሰን ከመንግስት አዯረጃጀት ጋር
መንግስቲ ክጠዒዒም ምግባር እዋናዊ ብምዃኑ፣ እንዱጣጣም ማዴረግ ወቅታዊ በመሆኑ፣
ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ምስ ተዙመዴቲ ኣካሊት የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ ከመንግስት ተዙማጅ
መንግስቲ ዛህሌዎ ርክብ ምስቲ ሒደሽ አወዲዴባ አካሊት ጋር የሚኖረው ግንኙነት ከአዱሱ
ተጠዒዑሙ ክኸዴ ግዴን ብምዃኑ፣ አዯረጃጀት ጋር ተጣጥሞ መሄዴ የግዴ
በመሆኑ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት መንግስት ዒንቀፅ 49(3) (ሇ) በተሰጠው
ትግራይ ዔንቀፅ 49(3) (ሇ) ብዛተወሃበ ሰሌጣን ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ አል። አውጥቷሌ።
ክፌሉ 1 ክፌሌ አንዴ

አንቀፅ 1
ዒንቀፅ 1 አጭር ርእስ
ሒፂር ርእሲ
ይህ አዋጅ “ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
እዘ አዋጅ “ዜባታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት መንግስት ዜኖችን ዲግም ሇማዯራጀት ተሻሽል
ትግራይ ዲግም ንምውዲብ ተመሒይሹ ዛወፀ የወጣ አዋጅ ቁጥር 48/1994“ ተብል ሉጠቀስ
አዋጅ ቁፅሪ 48/1994“ ተባሂለ ክጥቀስ ይችሊሌ።
ይኸእሌ።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 2.00 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120

54
አብዘ አዋጅ እዘ ነቲ ቃሌ ኻሌእ ተፃራሪ በዘህ አዋጅ ቃለ ላሊ ተፃራሪ ትርጉም
ትርጉም ዖውህቦ እንተዖይኾይኑ »ዜባ» ማሇት የሚያሰጠው ካሌሆነ በስተቀር »ዜን» ማሇት
ትሔቲ ምምሔዲር ክሌሌ ሌዔሉ ኮሚቴ ፇፃሚ ከክሌሌ መስተዲዯር በታች ከወረዲ ሥራ
ስራሔ ወረዲ ዛርከብ አብ ትሔቲኡ ብሔጊ አስፇፃሚ ኮሚቴው በሊይ የሚገኝን ከፅሩ በሔግ
ዛተወሰነ ወረዲታት ዛሒቖፇ ብርኪ ከባቢያዊ የተወሰኑ ወረዲዎችን ያቀፇ አካባቢያዊ
ምምሔዲር እዩ። የመስተዲዴር እርከን ነው።
ምቐም መቋቋም
ዛስዔባ ዜባታት ካብ ምምሔዲር ክሌሌ ቐፂሇን የሚከተለት ዜኖች ከክሌለ መስተዲዯር ቀጥሇው
ዛርከባ ብርኪ ምምሔዲር ኮይነን ተመስሪተን የሚገኙ የመስተዲዴር እርከኖች ሆነው
አሇዋ። ተቋቁሟሌ።
1. ዜባ ምዔራብ 1. ምዔራባዊ ዜን
2. ዜባ ሰሜናዊ ምዔራብ 2. ሰሜናዊ ምዔራብ ዜን
3. ዜባ ምብራቕ 3. ምስራቃዊ ዜን
4. ዜባ ዯቡብ 4. ዯቡባዊ ዜን
5. ዜባ ማእኽሌ 5. ማእከሊዊ ዜን
6. ፌለይ ዜባ መቐሇ 6. መቐሇ ሌዩ ዜን
አወዲዴባ አዯረጃጀት
ናይ ዜባ ምዔራብ፣ ሰሜናዊ ምዔራብን ፌለይ ዜባ የምዔራባዊ ዜን፣የሰሜናዊ ምዔራብ ዜንና የመቐሇ
መቐሇን ወረዲታት ዛስዔባ እየን። ሌዩ ዜን ወረዲዎች የሚከተለት ናቸው፡-
1. ወረዲታት ዜባ ምዔራብ፡- 1. የምዔራባዊ ዜን ወረዲዎች
ሀ. ወረዲ ቃፌታ ሐመራ ሀ. ቃፌታ ሐመራ ወረዲ
ሇ. ወረዲ ወሌቃይት ሇ. ወሌቃይት ወረዲ
ሏ. ወረዲ ፀገዳ ሏ. ፀገዳ ወረዲ
መ. ከተማ ሐመራ መ. ሐመራ ከተማ
2. ወረዲታት ዜባ ሰሜናዊ ምዔራብ፡- 2. የሰሜናዊ ምዔራብ ወረዲዎች
ሀ. ወረዲ መዲባይ ዙና ሀ. መዯባይ ዙና ወረዲ
ሇ. ወረዲ ታሔታይ ቆራሮ ሇ. ታሔታይ ቆራሮ ወረዲ
ሏ. ወረዲ አስገዯ-ፅምብሊ ሏ. አስገዯ ምፅብሊ ወረዲ
መ. ወረዲ ሊዔሊይ አዴያቦ መ. ሊዔሊይ አዴያቦ ወረዲ
ሰ. ወረዲ ታሔታይ አዴያቦ ሠ. ታሔታይ አዴያቦ ወረዲ
ረ. ወረዲ ፀሇምቲ ረ. ፀሇምቲ ወረዲ
ሸ. ከተማ እንዲስሊሴ ሰ. እንዲስሊሴ ከተማ
ቀ. ከተማ ሸራሮ ሸ. ሸራሮ ከተማ
3. ወረዲታት ፌለይ ዜባ መቐሇ፡- 3. የመቀላ ሌዩ ዜን ወረዲዎች
ሀ. ሰሜን ወረዲ ሀ. ሰሜን ወረዲ
ሇ. ዯቡብ ወረዲ ሇ. ዯቡብ ወረዲ
ሏ. ከተማ ኩይሒን እየን። ሏ. ኩይሒ ከተማ
ተፀዋዔነት ተጠሪነት
55
ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ተፀዋዔነቱ ንርእሰ የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ ተጠሪነቱ ሇርእሰ

ምምሔዲርን ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ መስተዲዴሩና ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ። ሥራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ነው።
ወሰን ስሌጣን የሥሌጣን ወሰን
ወሰን ስሌጣን ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ኣብዘ ኣዋጅ የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ ወሰን በዘህ አዋጅ
ኣብ ዒንቀፅ 9 ካብ ዛተዖርዖሩ መጠን አንቀጽ 9 ከተዖረዖሩ በሊይ አያሌፌም።
ኣይሒሌፌን።
ክፌሉ 2 ክፌሌ ሁሇት
ብዙዔባ ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ስሇዜን አስተዲዯር ኮሚቴ
ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ የዜን አስተዲዯር ኪሚቴ
1. ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ብምምሔዲር ክሌሌ 1. የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ በክሌሌ
ዛቖመ ንዜባ ናይ ምምሔዲር ስሌጣን መስተዲዴር የተቋቋመ ዜንን
ዛተወሃቦ ፇፃሚ ሔጊ እዩ። የማስተዲዯር ስሌጣን የተሰጠው የሔግ
አስፇፃሚ አካሌ ነው።
2. ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ብመቕረባይነት ርእሰ 2. የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ በርእሰ
ምምሔዲር ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ብዛሸወም መስተዲዴሩ አቅራቢነት በክሌለ ምክር
ዋና ኣመሒዯሪ ይምራሔ። ቤት በሚሾም ዋና አስተዲዲሪ
ይመራሌ።
3. ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ዋና አማሒዲርን 3. የዜን አስተዲዯር ኮሜቴ ዋና
ምክትለን ሒዊሱ ካሌኦት አባሊት ዛሒዖ አስተዲዯሪውንና ምክትለን ጨምሮ
ኮሚቴ ኾይኑ ይቐውም። ላልች አባሊት የያዖ ኮሚቴ ሆኖ
ይቋቋማሌ።
4. ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ናይ ባዔለ ቤት 4. የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ የራሱ ጽሔፇት
ፅሔፇት ይህሌዎ። ቤት ይኖረዋሌ።
አወዲዴባን አሰራርሒን አወቃቀርና አሰራር
1. ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንተፇፃምነትን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሇተመጣጠነ
ምቹውነትን ዛተመጣጠነ ሌምዒት ሌማት ተፇፃሚነትና ሇአስተዲዯዯራዊ
አዴሊይነቶም ብዛተአመነልም ሌዔሉ ወረዲን ምቹነት አስፇሊጊዎች ሆነው ባገኛቸው
ትሔቲ ክሌሌን ብዛኾነ ብርኪ ምምሔዲር ዜኖች (አስተዲዯር አካባቢዎች) ተከፊፌል
ዜባታት (ከባባያዊ ምምሔዲር) ተመቓቒለ የተዋቀረ ነው።
ዛተወዯበ እዩ።
2. ዜባ ትሔቲ ክሌሌ ቀፂለ ዛርከብ ብርኪ 2. የዜን ከክሌሌ ቀጥል የሚገኝ መንግስታዊ
መንግስታዊ አወዲዴባ እንትኽውን አብ የአዯረጃጀት እርከን ሲሆን በውስጡ
ውሽጡ ዛተወሰኑ ወረዲታት ዛሒቖፇ የተወሰኑ ወረዲዎችን የያዖ የአስተዲዯር
ከባባያዊ ምምሔዲር እዩ። አካባቢ ነው።
3. አብ ሔገ-መንግስት ዒንቀፅ 45 ንኡስ ዒንቀፅ 3. በሔገ ምንግስቱ አንቀጽ (45) ንኡስ አንቀጽ
/1/ ዛተዯንገገ ከምዖል ኾይኑ ብዚካ ፌለይ (1) የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ ከመቐሇ
ዜባ መቐሇ ሔዴሔዴ ዜባዊ ምምሔዲር ናይ ሌዩ ዜን በስተቀር እያንዲንደ የዜን
ባዔለ ቤት ምኽሪ አይህሌዎን። አስተዲዯር የራሱ ምክር ቤት አይኖረውም።
4. ሔዴሔዴ ዜባ ብመቕረባይነት ርእሰ 4. እያንዲንደ ዜን በርእስ መስተዲዴሩ
56
ምምሔዲር ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ ተሒርዩ አቅራቢነት ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ

ብዛሽወም ሏዯ ዋና አመሒዲሪ ይምራሔ። ተመርጦ በሚሾም አንዴ ዋና አስተዲዲሪ
ዋና ኣመሒዲሪ ዜባ ንስርሐ አዴሇይቲ ዛኾኑ ይመራሌ። የዜን ዋና አስተዲዲሪ ሇሥራው
ግሌጋልት፣ዳስክታትን ኤክስፏርታትን አስፇሊጊ የሆኑ አገሌግልቶች፣ዳስኮችና
ይህሌውዎ። ኤክስፏርቶች ይኖሩታሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ዛስዔብ ስሌጣንን የዜን አስተዲዯር ኮሚቴ የሚከተለት ስሌጣንና
ተግባርን ይህሌዎ፡ ተግባራት ይኖሩታሌ፡-
1. አብ ዜባ ዛርከባ ወረዲታት የተሒባብር፣ 1. በተዯራጀበት ዜን ውስጥ የሚገኙትን ወረዲዎች
ሥራ ያስተባብራሌ፣
2. አብቲ ዜባ ዛርከባ ዛተፇሊሇያ 2. በዜኑ ውስጥ የተቋቋሙትን ሌዩ ሌዩ
መምርሔታትን ትካሊትን ናይ ስራሔ ዯገፌ መምሪያዎችና ላልች ተቋማት ሥራ
ይገብር፣ ይከታተሌ፣ ይተሒባብር፣ ይዯግፊሌ፣ ይከታተሊሌ፣ ያስተባብራሌ።
3. ንሌዔሉ ሒዯ ወረዲ ግሌጋልት ዛህቡ 3. ከአንዴ ወረዲ በሊይ ግሌጋልት የሚሰጡ
ኢኮኖሚያዊ፣ ማሔበራዊ ባህሊዊን ትካሊት ኢኮኖሚያዊ ማህበራዊና ባህሊዊ ተቋማትን
ይዴግፌ፣ የተሒባብር፣ ይዯግፊሌ፣ያስተባብራሌ።
4. ናይ ዜብኡ ስራሔቲ ንግዱ፣ ኢንደስትሪን 4. የዜኑን የንግዴ፣ ኢንደስትሪና ከተማ ሌማት
ሌምዒት ከተማን ብፌለይ ይመርሔ፣ ሥራዎችን በሌዩ ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ።
የመሒዴር፣
5. ናይቲ ዜባ ስሌጣን ተባሂልም ብፌለይ 5. የዜን ሥሌጣን ሆነው በግሌጽ በተገሇፀ
ዛተነፀሩ ኦኮኖሚያዊ ሌምዒትን፣ ኢኮኖሚያዊ ሌማት፣ ማሔበራዊና ባህሊዊ
ማሔበራዊን ባህሊዊን ግሌጋልት ዛምሌከት ግሌጋልት የሚመሇከት አንቅስቃሴን እያጠና
ምንቅስቓስ እናፅነዏ ብዋና አመሒዲሪ በዋና አስተዲዲሪው በኩሌ ሇርእስ መስተዲዴሩ
የቕርብ፣ እንትዏዴቕ አብ ግብሪ የውዔሌ፣ ያቀርባሌ፣ሲፀዴቅ ተግባር ሊይ ያውሊሌ።
6. ረቂቕ ዒመታዊ በጀት እቲ ዜባ 6. የዜኑን ዒመታዊ በጀት ረቂቅ አዖጋጅቶ ሇርእሰ
/ምምሔዲር/አዲሌዩ ናብ ርእሰ ምምሔዲር መስተዲዴሩ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ ተግባር ሊይ
የቕርብ፣እንትፀዴቕ ዴማ አብ ግብሪ ያውሊሌ።
የውዔሌ።
7. ሒዴግታትን ሃፌቲ ተፇጥሮን እቲ ዜባ ግቡእ 7. የዜኑ ቅርሳቅርስና የተፇጥሮ ሃብት ተገቢ
ክንክንን ሒሇዋን ይግበረልም ዖል ምዃኑ እንክብካቤና ጥበቃ እየተዯረገሊቸው መሆኑን
የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ።
8. ምንቅቓስ ስራሔ እቲ ዜባ እናተኸታተሇ 8. የዜኑን የሥራ እንቅስቃሴ እየተከታተሇ በዋና
ብዋና ኣመሒዲሪ አቢለ ንርእሰ ምምሔዲር አስተዲዲሪው አማካይነት ሇርእሰ መስተዲዴሩ
ክሌሌ ፀብፃብ የቕርብ፣ ሪፒርት ያቀርባሌ።
9. ብክሌሌ ቤት ምኽርን ቤት ምኽሪ ሰራሔ 9. በክሌለ ምክር ቤትና በሥራ አስፇፃሚ ምክር
ፇፃሚን ዛወፁ ፒሉስታት፣ አዋጃት፣ ቤት አማካኝነት የሚወጡ ፒሉሲዎች፣ አዋጆች
ዯንቢታት፣ መምርሔታትን ውሳነታትን ዯንቦች፣መመሪያዎችና ውሳኔዎች በዘኑ ውስጥ
አብቲ ዜባ አብ ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ። በትክክሌ ሥራ ሊይ መዋሊቸውን ያረጋግጣሌ።
10.ብርእሰ ምምሔዲርን ብቤት ምኽሪ ስራሔ 10.በርእሰ መስተዲዴሩና በሥራ አስፇፃሚ ምክር
ፇፃሚ ዛውሃቦ ኻሌኦት ተግባራት ይፌፅም። ቤት የሚሰጡትን ላልች ተግባራት
ያከናውናሌ።
57
ኣሻውማን ዖበን ስራሔን ዋና ኣማሒዲሪ ዜባ የዜን ዋና አስተዲዲሪ አሰያየምና የሥራ ዖመን
1. ዋና ኣማሒዲሪ ሔዴሔዴ ዜባ ብመቕረባይነት 1. እያንዲንደ የዜን ዋና አስተዲዯሪ በርእሰ
ርእሰ ምምሔዲር ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ መስተዲዴሩ አቅራቢነት በብሄራዊ ክሌሌ ምክር
ክሌሌ ይሽወም፣ ቤት ይሾማሌ።
2. ዖበን ስራሔ ዋና አማሒዲሪ ዜባ አብዘ አዋጅ 2. የዜን አስተዲዲሪ የሥራ ዖመን በዘህ አዋጅ
እዘ ብካሉእ ኩነታት እንተንዖይተገሉፁ በላሊ አኳኋን ካሌተወሰነ በስተቀር የክሌለ
ማዔረ ዖበን ስራሔ ርእሰ ምምሔዲር እዩ። ርእሰ መስተዲዴር የሥራ ዖመን ይሆናሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ዋና ኣመሒዲሪ ዜባ የዜን ዋና አስተዲዲሪ ሥሌጣንና ተግባር
1. ዋና ኣመሒዲሪ ዜባ አብ ዜብኡ ሊዔሇዋይ 1. የዜን ዋና አስተዲዲሪ በተመዯበበት ዜን ውስጥ
መራሑ ስራሔ ምምሔዲርን ተፀዋዑ ርእሰ የአስተዲዯሩ የበሊይ ሥራ መሪና የክሌለ ርዔሰ
ምምሔዲር ክሌሌን እዩ። መስተዲዴር ተጠሪ ነው።
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀጽ 1 ዛተመሌከተ 2. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 የተመሇከተው
ሔለፌ ኾይኑ ዛስዔብ ተወስኽቲ ስሌጣንን አጠቃሊይ ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ ሆኖ የዜን ዋና
ተግባርን አሇዎ። አስተዲዯሪ ከዘህ በታች የተዖረዖሩት ሥሌጣንና
ተግባራት ይኖሩታሌ።
ሀ. ንምክትሌ ኣመሒዲሪ ዜባ ሒዊሱ አባሊት ሀ. ምክትሌ ዋና አስተዲዲሪውን ጨምሮ የዜን
ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ናብ ርእስ ምምሔዲር አስተዲዯር ኮሚቴ አባሊትን ሇርእሰ መስተዲዴሩ
ብብሄራዊ ክሌሌ አቕሪቡ ዩሽውም፣ አቅርቦት ያሾማሌ።
ሇ. ንክሌሌ ርእሰ-ምምሔዲር ወኪለ ዜብኡ ሇ. የክሌለን ርዔሰ መስተዲዴር ወክል ዜኑን
የመሒዴር ብሊዔሇዋይነት ስራሔቲ ያስተዲዴራሌ፣ ሥራውን በበሊይነት
ይመርሔ፣የተሒባብርን ይዴግፌን፣ ይመራሌ፣ያስተባብራሌ፣ ይዯግፊሌ።
ሏ. አብቲ ዜባ ናይ ዛርከቡ መምርሔታትን ሏ. በዜኑ ውስጥ የሚገኙትን የተሇያዩ
ዛተፇሊሇዩ ፇፀምቲ አካሊትን ኩሇ-መዲያዊ መምሪያዎችና አስፇፃሚ አካሊት ሁሇንተናዊ
ምንቅስቃስ ይከታተሌ፣ ስራሔቲ የተሒባብር እንቅስቃሴ ይከታተሊሌ፣ሥራቸውን
ዴጋፌ ይህብ፣ፀብፃብ ይቕበሌ። ያስተባብራሌ፣ ዴጋፍችን ይሰጣሌ፣ ሪፕርት
ይቀበሊሌ።
መ. ሰሊምን ዴሔንነትን ዜብኡ ንምሔሊው መ. የአካባቢውን ሠሊምና ዯህንነት መጠበቅ
ክኽእሌ ሔግን ስርዒትን ዖኽብሩ ናይ ዜብኡ ይቻሌ ዖንዴ በዜኑ ውስጥ ሔግና ሥርዒትን
ሒይሉታት ፀጥታን ፒሉሲን ብሊዔሊዋይነት እንዱያስከብሩ የተቋቋሙትን የፀጥታና የፒሉስ
ይመርሔ፣ይቆፃፀር፣ ሃይልችን በበሊይነት ይመራሌ ይቆጣጠራሌ።
ረ. ናይ ዜብኡ ታሔቴት ብርክታት ምምሔዲር ሠ. በዜኑ ውስጥ የሚገኙ የበታች አስተዲዯር
የተሒባብር፣ እርከኖች ሥራን ያስተባብራሌ።
ሰ. ናይ ዜብኡ ምንቅስቓ ስራሔ እናተኽታተሇ ረ. የዜኑን የሥራ እንቅስቃሴ እየተከታተለ
በቢእዋኑ ንርእሰ ምምሔዲር ክሌሌን ቤት ምኽሪ በየጊዖው ሇርእሰ መስተዲዴሩና ሇክሌለ ሥራ
ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌን ፀብፃብ የቕርብ፣ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሪፒርት ያቀርባሌ።
ሸ. ብእርሰ ምምሔዲር ክሌሌ ዛወሃቦ ኻሌኦት ሰ. በርዔሰ መስተዲዴሩ የሚሰጡት ላልች
ተግባራት ይፌፅም ተግባራትን ያከናውናሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ኣመሒዲሪ ዜባ የዜን ምክትሌ ዋና አስተዲዲሪ ሥሌጣንና ተግባር
1. ዋና ኣመሒዲሪ ዜባ አብ ዖይህሌወለ ወይ 1. ዋና አስተዲዲሪው በማይኖርበት ወይም
ስርሐ ከካይዴ ኣብ ዖይከአሇ እዋን ተኪኡ ሥራውን ሇማከናወን በማይችሌበት ጊዚ
58
ይሰርሔ፣ በመተካት ይሰራሌ፣

2. ብዋና ኣመሒዲሪ ዜባ ተፇሌዮም ዛወሃብዎ 2. በዋና አስተዲዲሪው ተሇይተው የሚሰጡትን
ኻሌኦት ተግባራት ይፌፅም፣ ላልች ተግባራት ያከናውናሌ፣
3. ምክትሌ ኣመሒዲሪ ተፀዋዔነቱ ንዋና 3. ምክትሌ ዋና አስተዲዯሪው ተጠሪነቱ ሇዜኑ ዋና
ኣመሒዲሪ ዜባ እዩ። አስተዲዲሪ ነው።
ዒንቀፅ 13 አንቀጽ13
ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ዜባ የዜን አስተዲዯር ጽሔፇት ቤት
1. ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ዜባ ተፀዋዔነቱ 1. የዜን መስተዲዯር ጽህፇት ቤት ተጠሪነቱ ሇዋና
ንዋና ኣመሒዲሪ ዜባ እዩ። አስተዲዲሪው ነው።
2. ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ዜባ ብሙያ ብቕዒቱ 2. የዜን መስተዲዯር ጽሔፇት ቤት በሙያ ብቃቱ
ብዛተሒረየ ሒዯ ፀሒፉ ይምራሔ። በተመረጠ አንዴ ሌዩ ፀሒፉ ይመራሌ።
ስራሔን ሒሊፉነትን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ዜባ የዜን አስተዲዯር ጽሔፇት ቤት ሃሊፉ የሥራ
ሃሇፉነት
1. ንቤት ፅሔፇት ብሒይሉ ሰብን ናውትን 1. ጽሔፇት ቤቱን በሰው ሃይሌና በማቴሪያሌ
ይውዴብ፣ ያዯራጃሌ።
2. ሰነዲት ምምሔዲር ብግቡእ ይሔዛ፣ይዔቅብ፣ 2. የመስተዲዴሩን ሰነድች በተገቢው ይይዙሌ፣
3. ቃሇ ጉባኤ ኮሚቴ ምምሔዲር ዜባ ብዛግባእ 3. የዜን መስተዲዴር ኮሚቴ ቃሇ ጉባኤዎችን
ዛተተሒዖ ምዃኑ የረጋግፅ። በሚገባ መያ዗ን ያረጋግጣሌ።
4. ብዋና ኣመሒዲሪ ዜባ ዛወሃብዎ ኻሌኦት 4. በዋና አስተዲዲሪው የሚሰጡት ላላች
ስራሔቲ ይፌፅም። ተግባራትን ይፇፅማሌ።
5. ተፀዋዔነቱ ንዋና ኣመሒዲሪ ዜባ እዩ 5. ተጠሪነቱ ሇዜኑ ዋና አስተዲዯሪ ነው።
ዛተሰዒሩ ሔግታት የተሻሩ ህጎች
1. ብዙዔባ ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዜኖችን ማዯራጀት
ዜባታት ምምሔዲር ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ የወጣው አዋጅ ቁጥር 2/1985 በዘህ አዋጅ
2/1985 በዘ አዋጅ ተሳዑሩ አል። ተሽሯሌ።
2. ነዘ አዋጅ እዘ ዛፃብኡ ኻሌኦት ሔግታት፣ 2. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚፃረሩ ላልች
ዯንብታትን መምርሔታትን ተፇፃምነት ህጎች፣ዯንቦችና መመሪያች ተፇፃሚነት
አይህሌዎምን። አይኖራቸውም።
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ እዘ አብ ነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀነዏ ይኽውን። ይሆናሌ።
መቐሇ ሔዲር 7/3/94/ዒ.ም መቐሇ ህዲር 7/3/94/ዒ.ም

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
መንግስቲ ትግራይ መስተዲዯር
59

የትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ
10ይ ዒመት ቑ.6 መቐሇ ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 10ኛ ዒመት ቁ.6 መቐሇ
ሔዲር 1994 ዒ/ም ህዲር 1994 ዒ/ም
ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ መቖሚ ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ

አብያተ ፌርዱ ክሌሊዊ መንግስት የፌርዴ ቤቶች
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ማቋቋሚ አዋጅ
ብሔገ መንግስትቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ትግራይ ንኣብያተ ፌርዱ ተዋሂቡ ዛፀነሏ መንግስት ፣ ሇፌርዱ ቤቶች ተስጥቶ የቆየው
ስሌጣን ዲይነት ምምሔያሽ አዴሊይ ኮይኑ የዲኝነት ስሌጣን ማሻሻሌ አስፇሊጊነ ሆኖ
ስሇዛተረኸበ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ በመገኘቱ፣የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ ምክር ቤት፣ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ
መንግስቲ ዒንቀፅ 49 ንኡስ ዒንቀፅ 3(ረ) ሔገ መንግስት ዒንቀጽ 49 ንኡስ ዒንቀፅ 3(ረ)
ብዛተወሃቦ ስሌጣን መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን ኣዋጅ
ኣውፂኡ አል። አስወጥቷሌ።
እዘ “ አዋጅ ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ መቖሚ ይህ አዋጅ “ ተሻሽል የወጣ የትግራይ ብሄራዊ
አብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ቑፅሪ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥር
49/1994“ ተባሂለ ክፅዋዔ ይኽእሌ። 49/1994 “ ተብል ሉጠራ ይችሊሌ።
አብዘ አዋጅ ውሽጢ በዘህ አዋጅ ውስጥ
1. “ሔገ-መንግስት“ ማሇት ተመሒይሹ 1. “ሔገ መንግስት“ ማሇት ተሻሽል የወጣው
ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
መንግስቲ ትግራይ ማሇት እዩ። መንግስት ማሇት ነው።
2. “ ቤት ምኽሪ “ ማሇት ቤት ምኽሪ 2. “ ምክር ቤት “ ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስትቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ማሇት ነው።
ማሇት እዩ።
3. “ ጉባኤ “ ማሇት ብመሰረት እዘ ኣዋጅ 3. “ጉባኤ ማሇት በዘህ አዋጅ መሰረት
ዛቖመ ናይ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ የተቋቋመ የጠቅሊይ ፌርዱ ቤት ጉባኤ

ማሇት እዩ። ማሇት ነው።

ኣቃውማ አቋቋም
ካብዘ ንታሔቲ ዛተዖርዖሩ ብርክታት አብያተ ከዘህ በታች የተዖረዖሩት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ፡- ፌርዴ ቤቶች ዯረጃዎች፡-
1. ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ (ዴሔሪ እዘ ሊዔሇዋይ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት (ከዘህ በኋሊ ጠቅሊይ
ቤት ፌርዱ እንዲተብሃሇ ዛፅዋዔ)፣ ፌርዴ ቤት እየተባሇ የሚጠራ)
2. ማእኽሊይ ቤት ፌርዱ በሄራዊ ክሌሊዊ 2. የትገራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ከፌተኛ
መንግስቲ ትግራይ (ዴሔሪ እዘ ማእኽሊይ ፌርዴ ቤት (ከዘህ በኋሊ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት
ቤት ፌርዱ እንዲተብሃሇ ዛፅዋዔ) ፣ እየተባሇ የሚጠራ)
3. ቤት ፌርዱ ወረዲ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግሰቲ 3. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የወረዲ
ትግራይ (ዴሔሪ እዘ ቤት ፌርዱ ወረዲ ፌርዴ ቤት (ከዘህ በኋሊ የወረዲ ፌርዴ ቤት
እንዲተብሃሇ ዛፅወዔ) ፣ በዘ አዋጅ ቇይሞም እየተባሇ የሚጠራ) በዘህ አዋጅ ተቋሟሌ።
አሇው።
ስሌጣን ዲይነት የዲኝነት ስሌጣን
ስሌጣን ዲይነት ናይ አብያተ ፌርዱ ጥራሔ የዲኝነት ስሌጣን የፌርዴ ቤቶች ብቻ ሆኖ፣
ኮይኑ፡- 1. በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ድሞክራሲያዊ
1. አብ ሔገ መንግስቲ ፋዯራዊ ሲሞክራሲያዊት ሪፏብሉክ ሔገ-መንግስት
ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ፡- ሀ. የክሌሌ የዲይኝነት ስሌጣን ተብሇው
ሀ. ናይ ክሌሌ ዲይነት ስሌጣን ተባሂለ አብ በግሌጽ በተሇዩ፣
ዛተነፀሩ፣
ሇ. ናይ ፋዳራሌ ስሌጣን ዲይነት ተባሂልን ሇ. የፋዳራሌ የዲኝነት ስሌጣን ተብሇው
ብንፁር አብ ዖይተቐመጡ ጉዲያት፣ በግሌጽ ያሌተቀመጡ ጉዲዮች
2. ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ወይ 2. ብትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት ወይም
ብኻሇእ ናይዘ ክሌሌ እዘ ሔጊ ተነፂሮም በላሊ የዘህ ክሌሌ ሔግ ተሇይተው ሇላሊ
ንካሉእ አብ ዖይተወሃቡ ጉዲያት ናይ ያተሰጡ ጉዲዮች የዲኝነት ስሌጣን አሊቸው።
ዲይነት ስሌጣን አሇዎም።
3. ብዖይተስዒሩን አብ ስራሔ ብዖሇውን 3. ባሌተሻሩና በሥራ ሊይ ባለ ሔጎች መሰረት
ሔጊታት መሰረት ናይ ዲይነት ስሌጣን የዲኝነት ስሌጣን አሊቸው።
አሇዎም።
4. ናይ ፌትሃብሄርን ገበን ጉዲይን ብቐጥተታ 4. የፌትሃብሂርና የወንጀሌ ጉዲይ በቀጥታ ክስ
ክሲ ወይ ብይግባኣኒ ናይ ምርአይ ስሌጣን ወይም ብይግባኝ የማየት ስሌጣን
ይህሌዎም። ይኖራቸዋሌ
ምቋም ግሌፂ መጋባእያ ግሌፅ ችልት ማቋቋም
አብናይ ዲይነት አስራርሒ ኣግባብ ዖሇዎም ናይ በዲይኝነት አስራር ኣግባብ ያሊቸው የስነ ስርዒት
ስነ ስርዒት ሔግታት ከምዖሇው ኮይኖም ናይእዘ ሔጎች እንዯተጠበቁ ሆነው፣ የክሌለ ፌርዴ ቤቶች
ክሌሌ አብያተ ፌርዱ ዛሪኡዎም ዛኾኑ ጉዲያት የሚያዩዎቸው ማናቸውም ጉዲዮች በግሌፅ ችልት
ብግሉፂ መጋባእያ ይካየዴ። ኮይኑ ግን፡- ይካሄዲለ። ሆኖም
ሀ. ንናይ ህዛቢ ፀጥታ ወይ ዴሔንነት ሀ. የሔዛብ ፀጥታና ዴህንነት ሇመጠበቅ፣ወይም
ንምሔሊው፣ወይ
61
ሇ. ንናይ ህዛቢ ፅቡቕ ጠባይ ሰነ ምግባር ኣዴሊይ ሇ. ሇህዛብ መሌካም ጠባይ ወይም ስነ ምግባር
አበ ዛኾነለ እዋን ብዔፁው መጋባእያ ክካየዴ አስፇሊጊ በሚሆንበት ጊዚ በዛግ ችልት ሉካሄዴ
ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ናይ መጋባእያ ቦታ የችልት ቦታ
1. ናይ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ዔሊዊ ናይ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት መዯበኛ ችልት ቦታ
መጋባእያ ቦታ መቐሇ ኮይኑ ከም ኣዴሊይነቱ መቐሇ ሆኖ እንዯአስፇሊጊነቱ አንዴ ወይም
ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ መጋባእያታት ከአንዴ በሊይ ችልት ይኖረዋሌ።
ይህሌዎ።
2. ኣብ ናይ ዜባታት ማእኸሊት ሒዯ ወይ 2. በዜኖች ማእከሊት አንዴ ወይም
ከምአዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ እንዯአስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ የከፌተኛ ፌርዴ
መጋባእያታት ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ቤት ችልት ይኖራሌ።
ይህሌው።
3. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ስሩዔ ቦታ ብወረዲ 3. የወረዲ ፌርዴ ቤቶች መዯበኛ ቦታ በወረዲ
አብያተ ፌርዱ ብርኪ ዛቖሙ አብያተ ዯረጃ የቆሙ ፌርዴ ቤቶች ባሇበት ይሆናሌ።
ፌርዱ አብዖሇዎም ይኸውን።
4. ኣብ ዛኾነ ብርኪ ዛርከብ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ 4. በማንኛውም ዯረጃ የሚገኝ የክሌለ ፌርዴ ቤት
ስለጥ ፌትሑ ንምሃብ ኣዴሊይ ኮይኑ ፇጣን የፌትሔ አገሌግልት ሇመስጠት አስፇሊጊ
እንትርከብ አብ ውሽጢ ንዲይነት ስራሔ ሆኖ ሲገኝ በዲኝነት ስራ በተመዯበበት አካባቢ
ዛተመዯበለ ከባቢ ተዖዋዊሩ መጋባእያ ውስጥ እየተዖዋወረ ችልት ሉያካሂዴ ይችሊሌ።
ከካይዴ ይክእሌ እዩ።
ዲያኑ ካብ መጋባእያ ምሌዒሌ ዲኛን ከችልት ማንሳት
ናይ ዛኾነ ቤት ፌርዱ ዲይና ንሒዯ ጉዲይ የማንኛውም ፌርዴ ቤት ዲኛ አንዴን ጉዲይ
ከይርኢ ብሔጊ ዛተኽሌከሇ እንተኾይኑ ነቱ እንዲያይ በህግ የተከሇከሇ ከሆነ ጉዲዩን ማየት
ጉዲይ ክርኢ ኣይኽእሌን። አይችሌም።
ዲያኑ ካብ መጋባእያ ዛሇዒዔለ ኩነታት ዲኛ ከችልት የሚነሳበት ሁኔታ
1. ሒዯ ናይ ዛኾነ ብርኪ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ 1. በማንኛውም ዯረጃ የሚገኝ የክሌለ ዲኛ
ዲይና ቐፂልም ካብ ዛተመሌክቱ ቀጥሇው ከሰፇሩ ምክንያቶች በአንደ ከችልት
ምኽንያታት ብሒዱኡ ካብ መጋባእያ ይነሳሌ።
ይሌዒሌ።
ሀ. እቲ ዲይና ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ሀ. ዲኛው ከተካራካሪ ወገኖች ከአንደ ወይም
ምስ ሒዱኦም ወይ ምስ ጠበቑኡ ናይ ስጋ ከጠበቃው ጋር የስጋ ወይም የጋብቻ ዛምዴና
ወይ ናይ መውስቦ ዛምዴና ዖሇዎ ያሇው ከሆነ፣ወይም
እንተኾይኑ፣ወይ
ሇ. እቲ ዲይና ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ሇ. ዲኛው ከተካራካሪ ወገኖች የአንደ ወገን
ናይ ሒዱኦም ሞግዘት ወይ ወዲኢ ነገር ወይ ሞግዘት ወይም ነገረፇጅ ወይም ጠበቃ
ጠበቓ አብ ዛኾነለ ጉዲይ ዛተሌዒሇ ክትዔ በሆነበት ጉዲይ የተነሳ ክርክር ከሆነ፣ወይም
እንተኾይኑ፣ወይ
ሏ. እቲ ዲይና ነቲ ክትዔ ዛተሌዒሇለ ጉዲይ ሏ. ዲኛው ክርክር የተነሳበትን ጉዲይ አስቀዴሞ
ኣቐዱሙ ብዲይነት ወይ ብዔርቂ ዛረአዮ ወይ በዲኝነት ወይም በሽምግሌና (እርቅ) ያየው
ዛፇሌጦ እንተኾይኑ ፣ወይ ወይም የሚያውቀው ከሆነ፣ወይም
62
መ. እቲ ዲይና ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት መ. ዲኛው ከተካራካሪ ወገኖች መካከሌ ከአንድ

ምስ ሒድኦም ወይ ምስጠበቕኡ አብ ቤት ወይም ከጠበቃው ጋር በፌርዴ ቤት ክርክር
ፌርዱ ክርክር ወይ ክትዔ እንተሃሌዎ፣ወይ ወይም ሙግት ካሇው ፣ወይም
ሰ. ሌዔሌ ኢለ ካብ (ሀ) እስካብ (መ) ካብ ሰ. ከፌ ሲሌ ከ ፡ሀ፡ እስከ ፡መ፡ ከተረረዖሩት
ዛተመሌከቱ ምኽንያታት ወፃኢ ትኽክሇኛ ምክንታቶች ውጢ ትክክሇኛ ፌትሔ አይሠጥም
ፌትሑ ኣይህብን ዖብሌ ካሉእ ብቑዔ የሚያሠኝ ላሊ በቂ ምክንያት ሲኖር።
ምኸንያት እንትህለ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) መሰረት እቲ 2. በዘህ አንቀፅ ነኡስ አንቀፅ (1) መሰረት ዲኛው
ዲይና አብ መጋባእያ ክቕመጥ ዖይግብኦ በችልቱ ሉሰየም የማይገባው መሆኑ ሲረጋገጥ
ምዃኑ እንትረጋገፅ ካብቲ መጋባእያ ተሊዑለ ከችልቱ ተነስቶ በሱ ምትክ ላሊ ዲኛ መተካት
አብ ክንዴኡ ካሉእ ዲኛ ክትካእ አሇዎ። አሇበት።
ዲይና ካብ መጋባእያ ክሌዒሌ ምምሌካት ዲኛ ክችልት እንዱነሳ ማመሌከት
1. ካብ ተኸራኸርቲ ወገናት ሒድኦም ብመሰረት 1. ከተካራካሪ ወገኖች አንደ በአንቀፅ (8)
አብ ዒንቀፅ(8) ብዛተዖርዖሩ ምኸንያታት በተዖርዖሩት ምክንያቶች መሰረት ዲኛው
ሒዯ ዲይና ካብ መጋባእያ ምሌዒሌ ዛግበኦ ከችልቱ መነሳት ያሇበት መስል ከታዩው
መሲለ ዛተረኣዮ እንተኾይኑ ንክሌዒሇለ እንዱነሳሇት ሇፌርዴ ቤቱ ማመሌከቻ ማቅረብ
ንቤት ፌርዱ መመሌከቲ ከቕርብ ይኸእሌ ይችሊሌ።
እዩ።
2. መመሌከቲ ዛቐርብ ክርክር ቕዴሚ ምጅማሩ 2. ማመሌከቻው የሚቀርባው ክርክር ከመጀመሩ
ወይ መመሌከቲ ንምቕራብ ምኸንያት በፉት ወይም አመሌካቹ ማመሌከቻ ሇማቅረብ
ምህሊው አመሌካቲ አብ ዛፇሇጠለ ሽዐ ንሽዐ ምክንያት እንዲሇው ባወቀበት ጊዚ ወዱያውኑ
ክኸውን አሇዎ። መሆን አሇበት።
3. እቲ መጋባእያ በሒዯ ዲይና ጥራሏ ዛተሰየመ 3. ችልትቱ በኣንዴ ዲኛ ብቻ የተሰየመ ከሆነ፡-
እንተኸይኑ።
ሀ. ካብ መጋባእያ ንኸሇዒሌ ዛቐርበለ ጥርዒን ሀ. ከችልቱ እንዱነሳ የቀረበሇትን ማመሌከቻ አይቶ
ሪኡ ነቲ ሔቶ እንትቕበለ ካብ መጋባእያ ጥያቂውን ሲቀበሇው ከችልቱ ይነሳሌ።
ይሌዒሌ፣
ሇ. ነቲ ጥርዒን ዖይተቐበለ እንተኾይኑ አብቲ ሇ. አቤቱታውን ያሌተቀበሇው ከሆነ በፌርዴ ቤቱ
ቤት ፌርዱ ዛርከብ ካሉእ መጋባእያ ወይ አብቲ በሚገኝ ላሊ ችልት ወይም በፌርዴ ቤቱ በሚገኙ
ቤት ፌርዱ ብዛርከቡ ዲያኑ ንክሪአ የመሒሊሌፌ፡ ላልች ዲኞች እንዱታይ ያስተሊሌፊሌ።
ሏ. አብቲ ቤት ፌርዱ ካሉእ መጋባእያ ወይ ሏ. በፌርዴ ቤቱ ላሊ ችልታ ወይም ላልች ዲኞች
ካሌአት ዲያኑ እንተዖይሃሌዩም ናብ ናይቲ ቤት ከላለ ሇፌርዴ ቤቱ ውሳኔ ይግባኝ ሰሚ ፌርዴ ቤት
ፌርዱ ውሳነ ይግባኣኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ ንውሳነ ሇውሳኔ ማስተሊሇፌ አሇበት። ከችልቱ እንዱነሳ
ክመሒሊሌፌ አሇዎ። ካብ መጋባእያ ንክሌዒሌ ጥያቄ የቀረበበት ሆነው የተቀመጡ ዲኞች ሆነ
ጥርዒን ዛቐርበቦ ዲይና ዛተሰየመለ መጋባእያ በቀረው ዲኛ ወይም በቀረሩት ዲኞች አቤቱታው
ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ብዛተቐመጡ ዲያኑ እንተኾይኑ ውሳኔ ይገኛሌ።
በቲ ዛተረፇ ዲይና ወይ ዛተረፊ ዲያኑ እቲ
ጥርዒን ውሳነ ይርከብ።
4. ካብ መጋባእያ ንኸሌዒሌ መመሌከቲ ዛቕረቦ 4. ከችልቱ እንዱነሳ ማመሌከቻ የቀረበበት ዲኛ
ዲይና ምስ ካሌኦት ዲያኑ አብ መጋባእያ አብ ከላልች ዲኞች ጋር ችልት ሊይ እያሇ ከሆነ
ዛቕመጠለ እዋን እንተኾይኑ ብዛተረፇ በቀረው ዯኛ ወይም በቀሩት ዲኛች ማመሌከቻው
ዲይና ወይ ዲያኑ እቲ መመሌከቲ ውሳነ ውሳኔ ያገኛሌ።
63
ይርክብ።
5. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (3) ን 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (3) ችና (4)
(4) ዛህቦ ውሳነ ናይ መወዲእታን ይግበአኒ መሰረት የተሰጠ ውሳኔ የመጨረሻና ይግባኝ
ዖይበሃሇለን ይኸውን። የማይባሌበት ውሳኔ ይሆናሌ።
6. እቲ ዲይና ነቲ ዛተውሃበ ውሳነ ሽዐ ንሽዐ 6. ዲኛው የተሰጠውን ውሳኔ ወዱያውኑ መፇፀም
ክፇፅም አሇዎ። አሇበት።
መመሌከቲ ዖስዔቦ ኪሳራ ስሇ ኪሳራ
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ አንቀፅ (9) ዲይና ካብ በዘህ አዋጅ አንቀፅ (9) መሰረት ዲኛ
መጋባእያ ንኽሌዒሌ ዛቐርብ ጥርዒን ዖስዔቦ ክሳራ ክችልት እንዱነሳ የቀረበ ማመሌከቻ
ምስ ናይቲ ዋና ጉዲይ ክሳራ ዛጠቓሇሌ የሚያዯርሰውን ወጪ /ክሳራ/ ከዋናው ጉዲይ
ይኽውን። ቤት ፌርዱ ነቲ መመሌከቲ ኣግባብነት ጋር የሚጠቃሇሌ ይሆናሌ። ፌርዴ ቤቱ
ዖሇዎ አይኮነን ኢለ ከይተቐበል እንተተሪፊ ግን ማመሇከቻው አግባብነት የሇውም ብል ካሌተ
ናይቲ ዋና ነገር ክሳራ እንከይሒወሰ ክሳራ ቀበሇው ግን የዋናው ነገር ወጪ ሳይጨምር
ዛኽፌል እቲ መመሌከቲ ዖቕረበ ሰብ ይኽውን። ኪሳራውን የሚከፌሇው ማመሌከቻውን ያቀረበ
ሰው ይሆናሌ።
ካብ ተኽራኽርቲ ወገናት ብሒዱኡ ሒዯ ዲይና ከተከራካሪ ወገኖች በአንደ አንዴ ዲኛ ከችልት
ካብ ብመጋባእያ ክሌዒሇለ ዖቕረቦ ጥርዒን ፌትሑ እንዱነሳ የቀረበው ማመሌከቻ ፌትሔን
ንምትዔንቃፌ ብሒሳብ ብቑዔ ምኽንያት ዖይብለ ሇማዯናቀፌና ሒሳቡ በቂ ምክንያት የላሇው ሆኖ
ኮይኑ እንተተረኺቡ ቤት ፌርዱ ነቲ ጥርዒን ነፂጉ ካገኘው ፌርዴ ቤቱ አቤቱታውን ከመሻርም
አብ ሌዔሉ ኣመሌካቲ ክሳብ ብር 500 (ሒሙሽተ በሊይ ባመሌካቹ ሊይ እስከ ብር 500.00
ሚኢቲ ቅርሺ) ዛበፅሔ መቕፃዔቲ ክውስነለ (አምስት መቶ ብር) የሚዯርስ ቅጣት
ይኽእሌ። ሉወስንበት ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 12 አንቀፅ12
ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ የፌርዴ ቤቶች የሥራ ቋንቋ
1. ናይ አብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ ትግርኛ 1. የፌርዴ ቤቶች የሥራ ቋንቋ ትግርኛ ነው።
እዩ።
2. ኣብያተ ፌርዱ ትግርኛ ንዖይፇሌጥ በዒሌ 2. ትግርኛ ቋንቋ ሇማይችሌ ባሇጉዲይ ፌርዴ
ጉዲይ ተርጓሚ ይምዴበለ፡፡ ቤቶች ተርጓሚ ይመዴባለ።
ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዱ የፌርዴ ቤቶች አዯራዲጀት
1. ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፌርዴ
ትግራይ ከከም ብርኪ ስሌጣኖም ካብ ሊዔሉ ቤቶች እንዯየስሌጣን ዯረጃቸው ቅዯም ተከተሌ
ናብ ታሔቲ፡- ከሊይኛው እስከ ታችኛው።
ሀ. ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ፣ ሀ. ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት፣
ሇ. ማእኽሊይ ቤት ፌርዱ፣ ሇ. ከፌተኛ ፌርዴ ቤት፣
ሏ. ወረዲ ቤት ዴርዴን፣ ሏ. የወረዲ ፌርዴ ቤት፣
መ. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብዛብሌ አብ መ. ማሔበራዊ ፌርዴ ቤት በሚባለ አራት
አርባዔተ ብርኪ ይውዯብ። አርከኖች ይዯራጃሌ።
2. ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔረዘዲንትን ምክትሌ፣ 2. ጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ ጥረዘዲንትና ምክትሌ
ፔረዘዲንት፣ዲያኑ ፣ረጅስትራርን ዴጋፌ ፔረዘዲንት፣ዯኞች፣ሬጅስራርና ዴጋፌ ሰጪ
64
ውሃብቲ አካሇት ይህሌዎዎ። አካሊት ይኖሩታሌ።

3. ማእኽሊይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፔረዘዲንት፣ሒዯ 3. ከፌተኛ ፌርዴ ቤት አንዴ ፔረዘዲንት፣አንዴ
ወይ ከም ኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ኣከብቲ ወይም እንዯአስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ ሰብሳቢ
ዲያኑን ዴጋፌ ወሃብቲ ሰራሔተኛታትን ዲኞች፣ ዲኞች እና ዴጋፌ ሰጪ አካሊት
ይህሌውዎ። ይኖሩታሌ።
4. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ ከም 4. የወረዲ ፌርዴ ቤት አንዴ ወይም
ኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ዲያኑን ዴጋፌ እንዯአስፇሊጊነቱ ከኣንዴ በሊይ ዲኞችና ዴጋፌ
ወሃብትን ይህሌውዎ። ሰጪ አካሊት ይኖሩታሌ።
5. ኣብ ሔዴ ሔዴ ወረዲ ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ 5. በያንዲንደ ወረዲ የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት
ፔረዘዲንት ይህለ። ይኖራሌ።
6. ኣብ ሔዴ ሔዴ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ 6. በያንዲንደ ማህበራዊ ፌርዱ ቤት ሶስት ዲኞችና
ዲያኑን ክሌተ ተጠባበቕቲ ዲያኑን ይህሌው። ሁሇት ተጠባባቕቲ ዲኞች ይኖራለ። ዛርዛሩ
ዛርዛሩ ብሔጊ ይውስን። በህግ ይወስናሌ።
መጋባእያ ችልት
1. ዛኾነ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ ከከምኩነታቱ ሒዯ 1. ማንኛውም የክሌለ ፌርዴ ቤት
ወይ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ መጋባእያታት እንዲየሁኔታው አንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ
ይህሌዎ። ችልት ይኖረዋሌ።
2. ናይ ሊዔሇዋይን ማእኽሊይን ኣብያተ ፌርዱ 2. የጠቅሊይና ከፌተኛ ፌርዴ ቤቶች ችልት
መጋባእያ ሒዯ አካብን ክሌተ ዲያኑን እንዴ ሰብሳቢና ሁሇት ዲኞች ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎም።
3. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ መጋባእያ ብሒዯ ዲኛ 3. የወረዲ ፌርዴ ቤት ችልት በአንዴ ዲኛ
ዛካየዴ ይኽውን። የሚካሄዴ ይሆናሌ።
ካብ ሒሙሽተ ዖይውሒደ ዲያኑ ዛስየሙለ ከአምስት የማያንሱ ዲኞች የሚሠየሙበት
መጋባእያ ችልት
1. ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ብናይ ባዔለ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት በራሱ
ተበግሶ ወይ ብናይ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ተነሳሽነት ወይም በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
መጋባእያታት ወይ ካብ ተኽራኽርቲ ወገናት ችልቶች ወይም ከተከራካሪዎች በኣንደ
ብሒዱኡ ሔቶ እንትቐርበለ ሒዯ ጉዲይ ካብ ወገን ጥያቄ ሲቀርብ አንዴ ጉዲይ ከአምስት
ሒሙሽተ ዖይውሔደ ዲያኑት ሰይሞም በማያንሱ ዲኞች ተሰይመው ሉያዩት
ክሪእይዎ ይኽእሌ። ይችሊለ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) የተዯነገገው
ከምዖል ኾይኑ ቀፂልም ዛተዖርዖሩ ጉዯያት እንዯተጠበቀ ሆኖ ቀጥሇው የተዖረዖሩት
ዛርአዩ ካብ ሒሙሽተ ብዖይውሔደ ዲያኑ ጉዲዩች የሚታዩት ከአምስት በማያንሱ
ዛተሰየምዎ መጋእያ ይኸውን። ዲኞች በተሰየሙበት ችልት ይሆናሌ።
ሀ. ኣብ መንጎ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ሀ. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ችልቶች መካከሌ
መጋባእያታት መሰረታዊ ዛኾነ ናይ ትርጉም መሰረታዊ የሆነ የትርጉም ሌዩነት የታየበት
ኣፇሊሊይ ዛተረአየለ ሔጊ ዛምሌከቱ ጉዲያት ሔግን የሚመሇከቱ ጉዲዩች ሲያጋጥም።
እንተጋጥሙ፣ ሇ. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት የሚታዩ የሰበር
ሇ. ብሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ዛረአዩ ጉዲያት ሰበር ጉዲዮች ናቸው።
እዮም።
65
ስሌጣን ሰበር ሰማዑ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ሰበር ሰሚ ስሌጣን

ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ክክሌ ትግራይ መሰረታዊ የትግራይ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት መሰረታዊ
ዛኾነ ናይ ሔጊ ጌጋ ኣብዖሇዎም ዛስዔቡ ናይ የሆነ የሔግ ስህተት ባሇባቸው ጉዲዮች
ክሌሌ ጉዲያት ብሰበር ናይ ምርኣይ ስሌጣን በሚከተለት የክሌሌ ጉዲዮች በሰበር የማየት
ይህሌዎ፣ ስሌጣን ይኖረዋሌ።
ሀ. ኣብ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ተወሲኖም ሀ. በማሔበራዊ ፌርዴ ቤት ተወስነው በይግባኝ
ብይግበአኒ አብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ወይ አብ በወረዲ ወይም ከፌተኛ ፌርዴ ቤት ያሇቁ
ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ዛተወዴኡ ጉዲያት፣ ጉዲዮች፣
ሇ. ኣብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ተወሲኖም ብይግበአኒ ሇ. በወረዲ ፌርዴ ቤት ተወስነው በይግባኝ
አብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ወይ አብ ሊዔሇዋይ በከፌተኛ ፌርዴ ቤት ወይም በጠቅሊይ ፌርዴ
ቤት ፌርዱ አብ ዛተወዴኡ ጉዲያት፣ ቤት ያሇቁ ጉዲዮ፣
ሏ. ኣብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ተወሲኖም ኣብ ሏ. በከፌተኛ ፌርዴ ቤት ተወስኖው በይግባኝ
ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ብይግበአኒ ኣብ ዛተወዴኡ በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ባሇቁ የክሌሌ ጉዲዮች
ናይክሌሌ ጉዲያት እዮም። ናቸው
አቀራርባ ጥርዒን ሰበርን ስነ ስርዒቱን የሰበር አቤቱታና የአቀራረብ ሥነ ስርዒት
1. ጥርዒን ሰበር ዛስማዔ ካብ ሒሙሽተ 1. የሰበር አቤቱታ የሚሰማው ከአምስት የማያንሱ
ብዖይውሔደ ናይ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲያኑ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ዲኞች ነው።
እዩ።
2. እቲ ጉዲይ ብሰበር ክረአየለ ጥርዒን ዖቕርብ 2. ጉዲዩን በሰበር እንዱታይሇት አቤቱታ
ሰብ መሰረታዊ ናይ ሏጊ ጌጋ ኣብቲ ጉዲይ የሚያቀርብ ሰው በጉዲዩ ሊይ መሰረታዊ የሔግ
ተፇጺሙ ዛብሇለ ምኸንያት ብዛርዛር አብ ስህተት ተፇጽመዋሌ የሚሌበትን ምክንያት
ጥርዒን መመሌከቲኡ አነፂሩ ከቕርብ አሇዎ። በአቤቱታው ማመሌከቻ ሊይ በዛርዛርና በግሌጽ
ማቅረብ አሇበት።
3. ምስቲ ዛቐርብ መመሌከቲ ጥርዒን ናይ 3. ከሚቀርበው የአቤቱታ ማመሇከቻ ጋር አቤቱታ
ዛቐርበለ ዖል ወሳነ ቅዲሔን ናይ ታሔተዎት ማመሌከቻ ጋር አቤቱታ እየቀረበበት ያሇው
ኣብያተ ፌርዱ ውሳነ ቅዲሔን ኣተሒሑ዗ ውሳኔ ቅጂ የበታች ፌርዴ ቤቶች ውሳኔ ቅጂ
ከቕርብ ይግባእ። አያይዜ ማቅረብ አሇበት
4. ናይ ሰበር ጥርዒን መመሌከቲ ዛቐርብ እቲ 4. የሰበር አቤቱታ ማመሌከቻ የሚቀርበው ጉዲዩ
ጉዲይ ናይ መወዲእታ ውሳነ ካብ ዛረኸበለ የመጨረሻ ውሳኔ ካገኘበት በስዴሳ ቀናት ውስጥ
ኣብ ውሽጢ 60 ማዒሌቲይኸውን። ግዚ ምስ ይሆናሌ። ጊዚው ካሇፇበት በኋሊ የሚቀርብ
ሒሇፇ ዛቐርብ ጥርዒን ብቑዔ ምኽንያት አቤቱታ በቂ ምክንያት ከተፇቀዯሇት
እንቴሌዩዎ መፌቀዱ ትእዙዛ ፊይሌ ክኸፌት አቤቱታውን ከውሳኔዎች ቅጂዎች ጋር
ይኸእሌ። እንተተፇቒዴለ ጥርዒኑ ምስናይ እንዱያቀርብ በሬጅስትራር ይነገረዋሌ።
ውሳነታት ቅዲሔ ከቕርብ ብረጅስትራር
ይንገሮ፤
ጉባኤ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
1. ኣባሊት ጉባኤ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ፡- 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ኣባሇት፡-
ሀ. ፔረዘዲንትን ምክትሌ ፔረዘዲንትን ሀ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንትና ምክትሌ
ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ፡- ፔረዘዲንት፡-
ሇ. ዲያኑ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ፡ ሇ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ዲኞች፡-
ሏ. አከብቲ ዲያኑ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሏ. የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኞች ናቸው።
66
እዮም።
2. ሏሊፉ ቢሮ ፌትሔን ብክሌሌ ምምሔዲር 2. የፌትሔ ቢሮ ሒሊፉና በክሌሌ አስተዲዯር
ዛውክሌ ሒዯ ስብ ብዖይ ዴምፂ አብቲ ጉባኤ የሚወክሌ አንዴ ሰው ያሇ ዴምጽ በጉባኤው
ይካፇለ። ይካፇሊለ።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዖይተጠቐሱ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ያሌተጠቀሱ
ዲያኑ፣አግባብ ዖሇዎም ናይ ምምሔዲር ዲኞች፣አግባብ ያሊቸው የአስተዲዯር ጽህፇት
ኣብያተ ፅሔፇት ፣ህዛባዊ ውዲበታትን ቤቶች፣ህዛባዊ ዴርጅቶችና ተቋሞች
ትካሊትን ዛውክልም ናይ ሔጊ ሰብ ሞያ ወይ የሚወክሉዋቸው የሔግ ባሇሞያዎች ወይም
ካሌኦት ውሌቀሰባትን ኣብ ናይ ሊዔሇዋይ ቤት ላልች ግሇሰቦች በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
ፌርዱ ጉባኤ ክሳተፊ እንትዔዯሙ እንዱሳተፊ ጥሪ ሲዯረግሊቸው ያሇዴምፅ
ብዖይዴምፂ ክካፇለ ይኸእለ እዮም። ሉካፇለ ይችሊለ።
ስሌጣንን ተግባርን ጉባኤ ሊዔሇዋይ ቤት የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ስሌጣንና ተግባር
ፌርዱ
ጉባኤ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ካብ዗ይ ቀፂለ ዖል የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ የሚከተለት ስሌጣን
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ። ተግባር ይኖረዋሌ።
1. ኣብ ምምሔዲር ስራሔ ዲይነት ዖጋጥሙ 1. በዲኝነት አስተዲዯር የሚያጋጥሙ ችግሮችን
ሽግራት ተረዱእኻ መፌትሑ ምሃብ፣ በመገንዖብ መፌትሄ ይሰጣሌ።
2. ኣሰራርሒ ዲይነት ንምምሔያሽን ሒዯ ዒይነት 2. የዲኝነት አሰራር ሇማሻሻሌ ወጥ የሔግ
አፇፃፅማ ሔጊታት ንምርግጋፅን ንኣብያተ አፇፃፀም ሇማረጋገጥ ሇፌር ቤቶች መመሪያ
ፌርዱ መምርሑ ምውፃእ። ይወጣሌ።
3. ሒዯሽቲ ሔጊታት ከወፁ ወይ ነባር ሔጊታት 3. ኣዲዱስ ሔጎች እንዱወጡ ወይም ነባር ሔጎች
ከመሒየሹ ናብ ቤት ምኽሪ ሒሳብ ምቕራብ። እንዱሻሻለ ሇምክር ቤት ሒሳብ ያቀርባሌ።
4. ንስራሔ አፇፃፅማ ጉባኤ ዛጥቅም መምርሑ 4. ሇጉባኤ ሥራ አፇፃፀም የሚጠቅም መመሪያ
የውፅእ፣ ያወጣሌ።
አሰራርሒ ጉባኤ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አሠራር
1. ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ናይቲ ጉባኤ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት የጉባኤው
አካቢ ይኸውን፣ ሰብሳቢ ይሆናሌ።
2. እቲ ጉባኤ ናይ ባዔለ ፀሒፉ ይምዴብ፣ 2. ጉባኤው የራሱ ፀሒፉ ይመዴባሌ።
3. እቲ ጉባኤ አብ ዒመት ክሌተ ጊዚ ይእከብ፣ 3. ጉባኤውበዒመት ሁሇት ጊዚ ይሰበሰባሌ፣
አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ተወሳኺ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ተጨማሪ
ኣኼባታት ክጽውዔ ይእለ እዮም። ስብሰባዎችን ሉጠራ ይችሊሌ።
4. ክሌተ ሲሲ አባሊት እቲ ጉባኤ እንተተረኺቦም 4. የአባሊቱ ሁሇት ሦስተኛው 2/3 ከተገኙ
ምሌአተ ጉባኤ ይኸውን። ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
5. ኩልም ውሳነታት ጉባኤ ብኣብዛሒ ዴምፂ 5. ሁለም የጉባኤ ውሳነዎች በኣብሊጫ ዴምጽ
እንትኸውን፣ ዛተወሃበ ዴምፂ ማዔረ እኩሌ ሲሆን ሰብሰባው የዯገፇው ሃሳብ
እንትኸውን ኣካቢ ዛዴግፍ ሒሳብ ናይቲ የጉባኤው ውሳኔ ይሆናሌ።
ጉባኤ ውሳነ ይኸውን።
ስሌጣንን ተግባርን ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት
ፌርዱ ስሌጣንና ተግባር
ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ንኣብያተ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት ፌርዴ ቤቶችን
67
ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፌነት አሇዎ። የማስተዲዯር ሃሊፉነት አሇበት። በተሇይም፡-

ብፌሊይ ዴማ፡-
1. ንናይ ክሌሌ ናይ ዲይነት አካሌ ይውክሌ። 1. የክሌለን የዲኝነት አካሌ ይወክሊሌ።
2. ንኣብያተ ፌርዱ ኣዴሇይቲ ዛኾኑ 2. በህግ መሠረት ሇፌርዴ ቤቶች አስፇሊጊ
ሰራሔተኛታት ብመሰረት ሔጊ የሆኑት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ፣
ይቖፅር፣የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣
3. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ትሌሚን 3. የፌርዴ ቤቶችን የሥራ ዔቅዴና በጀት
በጀትን የዲሇው፣ ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ ያዖጋጃሌ፣ሲፀዴቅ ሥራ ሊይ እንዱውሌ
ክውዔሌ ይገብር። ያዯርጋሌ።
4. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 65 ናይ 4. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 65 መሰረት የችልት
መጋባእያ መስመዑ ቦታ ይውስን። መሰየሚያ ቦታ ይወስናሌ።
5. ናይ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣጀንዲ 5. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት የጉባኤ አጀንዲ
የዲለ፣ጉባኤ ይፅውዔ። ያዖጋጃሌ፣ጉባኤ ይጠራሌ።
6. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዒቀንቀፅ 18/3/ ኣብ 6. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 18/3 መሰረት በጠቅሊይ
ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ዛዔዯሙ ፌርዴ ቤት ጉባኤ የሚካፇለትን
ተኻፇሌቲ ይውስን፣ይፅውዔ። ይወስናሌ፣ይጠራሌ
7. ስራሔቲ ኣብያተ ፌርዱ ብስታትስቲክስ 7. የፌርዴ ቤቶች ሥራዎች በስታትስቲክስ
ብዛተዯገፇ መግሇፂ ክዲሇው ይገብር። በተዯገፇ መግሇጫ እንዱዖጋጁ ይዯርጋሌ።
8. ናይ ቤት ፌርዱ ናይ ሔጊ መፅሄት ክዲል 8. የፌርዴ ቤት የሔግ መጽሄት እንዱዖጋጅ
ይግብር። ያዯርጋሌ።
9. ትምህርታዊ ዛኾኑ ፌርዴታትን ውሳነታትን 9. ትምህርት ሰጪ የሆኑ የፌርዴ ውሳኔዎች
ተመሪፆም ክሔተሙ ይገብር። ተመርጠው እንዱታተሙ ያዯርጋሌ።
10.ብዙዔባ ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ አፇፃፅማ 10.ስሇክሌለ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስራ
ስራሔ ዲኝነት ናብ ቤት ምኽሪ ፀብፃብ አፇፃፀም ሇምክር ቤቱ ሪፒርት ያቀርባሌ።
የቕርብ። 11.በዘህ አዋጅና በላልች ሔጎች የተሰጠት
11.በዘ ኣዋጅን ብካሌኦት ሔጊታትን ላልች ተግባራትን ይፇፅማሌ፤
ዛተወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም።
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ፔሬዘዲንት ሊዔሇዋይ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔሬዘዲንት ስሌጣንና
ቤት ፌርዱ ተግባር
ምክትሌ ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርደ፣ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔረዘዲንት፣
1. ብፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ 1. በጠቅሊይ ፌርዴቤት ፔረዘዯንት የሚሰጡት
ዛተወሃብዎ ተግባራት ይፌፅም። ተግባራት ያከናውናሌ፡፡
2. እቲ ፔረዘዲንት አብ ዖይህሌወለ እዋን 2. ፔረዘዲንት በማይኖርበት ጊዚ እሱን ተክቶ
ተኪኡ ይስርሔ። ይሰራሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ፔሬዘዲንት ማእኸሊይ ቤት የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት ስሌጣነና
ፌርዱ ተግባር
1. ነቲ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ይውክሌ። 1. ከፌተኛ ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ።
2. ናይቲ ቤት ፌርዱ ሰራሔተኛታት ናይ ስራሔ 2. የፌርዴ ቤቱ ሰራተኞች የሥራ እንቅስቃሴ
ምንቅስቓሶም ይከታተሌ፣ይቆፃፀር። ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
3. ብሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ዛተመዯበለ በጀት 3. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት የተወሰነሇትን በጀት
አብ ስራሔ የውዔሌ፣ይቆፃፀር። ሥራ ሊይ ያውሊሌ፣ይቆጣጠራሌ።
68
4. ናይ ሊዔሇዋይ ቤት ዒመታዊ ትሌሚ መሰረት 4. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ዔቅዴን መሰረት

ብምግባር ናይቲ ቤት ፌርዱ ትሌሚ የውፅእን በማዴረግ የፌርዴ ቤቱን ዔቅዴ ያወጣሌ፣
ተግባራዊነቱ ይቆፃፀርን። ተግባራዊነቱን ይከተተሊሌ።
5. ብዙዔባ ኣብቲ ዜባ ዖሇዋ ቤት ፌርዱታት 5. በዜኑ ውስጥ የሚገኙ ፌርዴ ቤቶች
ስራሔ ብስታትስቲክስ ዛተዯገፇ ፀብፃብ በስታትስቲክስ የተዯገፇ ሪፒርት እንዱያዖጋጁ
ክዲል ይገብርን ናብ ብሌዔሉኡ ይሌእኸን። ያዯርጋሌ፣ ሇበሊይ አካለ እንዱሊክ ያዯርጋሌ።
6. ካሌኦት ካብ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ዛወሃብዎ 6. ላልች ከጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ የሚሰጡትን
መምርሑታት ተገባራዊ ይገብር። መመሪያዎች ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ፔረዘዲንት ወረዲ ቤት የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት ስሌጠንና
ፌርዱ ተግባር
ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ፔረዘዲንት ብመሰረት የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት በህግ መሰረት
ሔጊ ነቲ ቤት ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፉነት የወረዲው ፌርዴ ቤትን የማስተዲዯር ሃሊፉነት
አሇዎ። ብፌሊይ ዴማ፡- አሇው። በተሇይም፡-
1. ናይቲ ወረዲ ናይ ዲይነት አካሌ ይውክሌ። 1. የወረዲውን የዲኝነት አካሌ ይወክሊሌ።
2. ናይቲ ቤት ፌርዱ ሰራሔተኛታት የመሒዴር፣ 2. የፌርዴ ቤቱ ሰራሔተኞች ያስተዲዴራሌ።
3. ናይቲ ቤት ፌርዱ በጀት ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ 3. የፌርዴ ቤቱን በጀት ሥራ ሊይ ያውሊሌ።
4. ብዙዔባ ናይቲ ቤት ፌርዱ ኣፇፃፅማ ስራሔ 4. ስሇፌርዴ ቤቱ የሥራ አፇፃፀም ሇበሊይ
ናብ ብሌዔሉኡን ናብ ወረዲ ቤት ምኽርን አካሌና ሇወረዲ ምክር ቤት ሪፒርት
ፀብፃብ የቕርብ፣ ያቀርባሌ።
5. ካሌኦት ካብ ሊዔሇዋይ ኣካሌ ዛወሃብዎ 5. ላልች ከበሊይ አካለ የሚሰጡት
መምርሑታት ተግባራዊ ይገብር። መመሪያዎችን ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
ዛተሰዒሩ ሔጊታት የተሻሩ ህጎች
1. ኣዋጅ ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የፌርዴ
መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ 30/1990 በዘ ቤቶች አዋጅ፣ አዋጅ ቁጥር 30/1990 በዘህ
ኣዋጅእዘ ተሳዑሩ አል። ኣዋጅ ተሽረዋሌ።
2. ነዘ ኣዋጅ ወይ በዘ ኣዋጅ ዛተሸፇኑ 2. በዘህ ኣዋጅ የተካቱትን ጉዲዮች
ጉዲያት ዛምሌክት ዛፃረር ዛኾነ ሔጊ በሚመሇከት ከዘህ ኣዋጅ ጋር የሚቃረን
ተፇፃሚነት የብለን። ማነኛውም ሔግ ተፇፃሚነት አይኖረውም።
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ገዚ አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ እዘ አብ ነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ መንግስት ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን
ዔሇት ጀሚሩ ዖፀንዏ ይኸውን። ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ሔዲር 1994 ዒ.ም ሔዲር 1994 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
ርእሰ ምምሔዲር ብሀረራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ትግራይ መስተዲዴር
69

10ይ ዒመት ቑ.7 መቐሇ ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 10ኛ ዒመት ቁ.7 መቐሇ
ሔዲር 1994 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ ህዲር 1994 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 50/1994 አዋጅ ቁጥር 50/1994
ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሻሽል
ዲያኑ ብሄራዊ ክሌሊዊ ምንግስቲ ትግራይ የወጣ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አዋጅ
ተማሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የትግራይ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል የወጣ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አዋጅ
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ-መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ አካሌ ነፃ ዲይነት ዛቖመ መንግስት ሔገ መንግስት ነፃ የዲኝነት አካሌ
ብምዃኑ። ያቆመ በመሆኑ፣
ነዘ ብሔገ መንግስቲ ዛተረጋገፀ ነፃ አካሌ በሔገ መንግስት ሇተረጋገጠው ነፃ የዲኝነት

ዲይነት ካብ ፅዔንቶ ዛኾነ አካሌ መንግስቲ ወይ አካሌ ከማናቸውም የመንግስት አካሌ ወይም ባሇ
ባዒሌ ስሌጣን ክመርሔ ብዛኸእሌ፣ ጉባኤ ሰሌጣን ነፃ ሆኖ ሉመራ በሚችሌ የዲኞች
ምምሔዲር ዲያኑ ምውዲብ ኣዴሊይ ኾይኑ አስተዲዯር ጉባኤ ማዯራጀት አስፇሊጊ ሆኖ
ብምርካቡ። በመገኘቱ፣
ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሊዊ መንግት
ብሄራዊ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ዛስዔብ ኣዋጅ ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/ መሰረት
ኣውፂኡ አል። የሚከተሇውን ኣዋጅ አውጥቷሌ።
ዒንቀፅ 1 አንቅጽ 1
እዘ ኣዋጅ እዘ ”ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ይህ አዋጅ ”ተሻሽል የወጣ የትግራይ ብሄራዊ
ምምሔዲር ዲያኑ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ቑፅሪ 50/1994” ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ። አዋጅ ቁጥር 50/1994” ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 19.34
ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120 70
ያንዴ ዋጋ
አብዘ አዋጅ ውሽጢ፡- በዘህ አዋጅ ውስጥ፡-
1. “ ሔገ-መንግስቲ“ ማሇት ተመሒይሹ ዛወፀ 1. “ሔገ-መንግስት“ ማሇት ተሻሽል የወጣ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ትግራይ እዩ። ነው።
2. ”ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 2. ”ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ እዩ። ክሌሌ ምክር ቤት ማሇት ነው።
3. ”ጉባኤ” ማሇት ብመሰረት አዘ ኣዋጅ ዛቖመ 3. ”ጉባኤ” ማሇት በዘህ አዋጅ መሰረተ
ናይ ሊዔሇዋይ ወይ ናይ ዜባ ዲያኑ ምምሔዲር የተቋቋመ የጠቅሊይ ወይም የዜን የዲኞች
ጉባኤ ማሇት እዩ። አስተዲዯር ጉባኤ ማሇት ነው።
አቃውማ አወቃቀር
1. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ክሌሌ ትግራይ 1. የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
(ስዑቡ ጉባኤ እናተብሃሇ ዛፅዋፅ) በዘ ኣዋጅ ( ከዘህ በኋሊ ”ጉባኤ” እየተባሇ የሚጠራን)
ቆይሙ አል። በዘህ አዋጅ ተቋቁመዋሌ።
2. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ብክሌሌ ሊዔሇዋይ 2. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ በክሌሌ የበሊይ
ጉባኤን ከም ኣዴሊይነቱ ዛህለ ብዜባ ዜባ ጉባኤና እንዯየአስፇሊጊነቱ በዜን የሚኖር የዜን
ጉባኤን እናተብሃለ ዛፅውዐ ብርኪታት ጉባኤ እየተባለ የሚጠሩ እርኮኖች ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ።
አባሊት ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይ ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ዛስዔቡ 1. የክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
አባሊት ይህሌውዎ። የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፣
ሀ. ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ---- ኣካቢ ሀ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት--- ሰብሳቢ
ሇ. ምትክሌ ፔረዘዲንት ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ--- ሇ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔረዘዲንት--
አባሌ ----- ኣባሌ
ሏ. ካብ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ዲይና--አባሌ ሏ. ከጠቅሊይ ፌርዴ ቤት አንዴ ዲኛ------ኣባሌ
መ.ካብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ ዲያኑ ---- መ. ከከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሶስት ዲኞች--- አባሌ
-- - አባሌ
ሠ. ካብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ ዲያኑ---አባሌ ሠ. ከወረዲ ፌርዴ ቤት ሶስት ዲኞች----- ኣባሌ
ረ. ካብ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ክሌተ ተወከሌቲ - ረ. ከክሌሌ ምክር ቤት ሁሇት ተወካዮች-- አባሌ
ኣባሌ
ሸ. ካብ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ ሒንቲ ተወካሉት ሰ. ከሴቶች ማህበር አንዴ ተወካይ------ አባሌ
----- አባሌ
ቀ.ካብ ማሔበር ሒረስቶት ሒዯ ተወካሉ-- ሸ. ከገበሬዎች ማህበር አንዴ ተወካይ ---------
አባሌ ----- ኣባሌ
በ.ፌትሑ ቢሮ ሒሊፉ --------------- ኣባሌ ተ. የፌትሔ ቢሮ ሒሊፉ-------------አባሌ
ተ. ካብ ማሔበር ጠበቓታት ሒዯ ተወካሉ--- በ.ከጠበቆች ማህበር አንዴ ተወካይ -----------
ኣባሌ ----- ኣባሌ
2. ኣካቢ ኣብ ዖየሇለ ምክትሌ ፔረዘዲንት 2. ሰብሰቢው በማይኖርበት ጊዚ የጠቅሊይ
ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ኾይኑ ይመርሔ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔረዘዲንት ሰብሳቢ
ሆኖ ይመራሌ።
71
ስሌጣንን ተግባርን ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር የክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አባሇት
ዲያኑ ሀ. የዲኞች የብቃት መመዖኛ አሟሌተው
ሀ. መመዖኒ ብቕዒት ዲያኑ አማሉኦም ሇተገኙ የሔግ ባሇሙያዎች በጠቅሊይ ፌርዴ
ንዛተረኸቡ ሰብ ሞያ ሔጊ ብሊዔሇዋይ ቤት ቤት ፔረዘዲንት ኣቅራቢነት ኣጣርቶ
ፌርዱ ፔረዘዲንት መቕረባይነት ኣፃርዩ ሇዲኝነት ያጫሌ።
ንዲይነት ይሒፂ። ሇ.የዲኞች ዛውውር ይወስናሌ፣የዲኞች
ሇ.ናይ ዲያኑ ዛውውር ይውስን፣ናይ ዲያኑ አገሌግልትና ዯመወዛ በሚመሇከት ሇምክር
ኣገሌግልትን መሃያን ብዛምሌከት ናብ ቤት ቤት ሃሳብ ያቀርባሌ።
ምኽሪ ሒሳብ የቕርብ።
ሏ. መተግበሪ እዘ ኣዋጅ ዲያኑ ዛምርሔለ ናይ ሏ. የዘህ አዋጅ ማስፇፀሚያ፣ዲኞች የሚመመሩበት
ስነ-ምግባር ዯንብን መምርሑን የውፅእ። የስነ-ስርዒት ዯንብንና መመሪያዎን የወጣሌ።
መ. ኣብ ሌዔሉ ዲያኑ ናይ ስነ-ምግባር ጉዴሇት መ. የዲኞች የስነ-ምግባር ጉዴሇት ሲኖር እርምጃ
እንትህለ ስጉምቲ ይወስዴ፣ከከም ኩነታቱ ካብ ይወስዲሌ። እንዯየሁኔታው ከስራ ያግዲሌ።
ስራሔ ይእግዴ።
ረ. ሬጅስትራር መሌሚለ ንሽመት ናብ ቤት ሠ. ሬጅስትራር መርጦ ሇምክር ቤት ሇሹመት
ምኽሪ የቕርብ፣ ናይ ሬጅስትራር ያቀርባሌ። የሬጅስትራር የዱሲፑሉን፣ የስንብት፣
ዱሲፑሉን፣ስንብት ናይ ማሃያ ኩነታትን ምስዘ የዯመወዛ ሁኔታንና ከዘህ ጋር የሚያያ዗ ላልች
ዛተታሒ዗ ካሌኦት ሒሳብትን ናብ ቤት ምኽሪ ሃሳቦች ሇምክር ቤት ያቀርባሌ።
የቕርብ። ረ. ሇስራው ቅሌጣፌናውና ጥራት ዴጋፌ አስፇሊጊ
ሰ. ንስራሔቲ ቅሌጣፇ፣ፅፇትን ሒገዛ ኣዴሊይ በሚሆንበት ጊዚ በዜን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ኣብ ዛኾነለ ኣብ ዜባ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ እንዱኖር በማዴረግ ስራዎቹን ይመራሌ።
ክህለ ብምግባር ስራሔቲ ይመርሔ።
ስሌጣንን ተግባርን አካቢ ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር የክሌሌ ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ሰብሳቢ
ዲያኑ ስሌጣን ተግባር
1. ናይቲ ጉባኤ ይፅውዔ፣ይመርሔ፣ 1. የጉባኤውን ስብሰባ ይጠራሌ፣ይመራሌ።
2. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ንዲይነትን 2. በዘህ አዋጅ መሰረት ሇዲኝነትና
ሬጅስትራርን ስራሔቲ ብቑዒት ዛኾኑ ሇሬጅስትራር ስራዎች ብቁ የሆኑ የስም
ሰባት ሽም ዛርዛሮምን ሒፂር ናይ ዛርዛር ና ኣጭር የሔይወት ታረካቸው
ህይወት ታሪኾምን ናብቲ ጉባኤ ሇጉባኤው ያቀርባሌ።
ይቕርብ።
3. በቲ ጉባኤ ተቐበባሌነት ዛረኸቡ 3. በጉባኤው ተቀባይነት ያገኙ የጠቅሊይ፣
ሔፁያት ዲያኑ ሊዔሇዋይ፣ ማእኸሊይን የከፌተኛና የወረዲ ፌርዴ ቤቶች ዲኞችን
ወረዲን አብያተ ፌርዱ ንሽመት ናብ ሇሹመት ሇክሌሌ ምክር ቤት ያቀርባሌ።
ቤት ምኸሪ ክሌሌ የቕርብ። 4. የጉባኤው ፀሒፉ ይመዴባሌ።
4. ናይቲ ጉባኤ ፃሒፉ ይምዴብ። 5. የጉባኤው የወሰናቸው ውሳኔዎችን
5. ጉባኤ ዛወሰኖም ውሳነታት ሇተግባራዊነታቸው ይመራሌ፣
ንተግባራዊነቶም ይመርሔ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ። እስከ ቀጣይ የጉባኤ ስብሰባ
ክሳብ ቀፃሊይ ናይ ጉባኤ ኣኼባ ወኪለ ወክል ስራዎችን ይሰራሌ።
ስራሔቲ ይፌፅም
ቤት ፅሔፇት ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ጽ/ቤት
72
1. ፔረዘዲንት ቤት ፌርዱ ሒሊፉ እዘ ቤት 1. የፌርዴ ቤት ፔረዘዲንት የጽህፇት ቤቱ ሒሊፉ

ፅሔፇት ይኸውን። ይሆናሌ።
2. ንስራሔቲ ምምሔዲር ዲያኑ ጉባኤ ሰሇጤን 2. ሇዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስራዎች መፊጠን
ክባሃሌ ተግባራት ቤት ፌርዴን ጉባኤ ሲባሌ የፌርዴ ቤት ተግባርና የዲኞች
ምምሔዲር ዲያኑን ከይተሒዋወሱ ቤት አስተዲዯር ጉባኤ ስራዎች ሳይቀሊቀለ ጽ/ቤቱ
ፅሔፇቱ ምስ ቤት ፅሔፇት ጥሬዘዲንት ከትግራይ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌ/ቤት ፔረዘዲንት
ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ ኾይኑ ጽህፇት ቤት ጋር በመሆን በጀትንና ዴጋፌ
በጀትን ዴጋፌ ወሃብቲ ሰራሔተኛታትን ሰጪ ስራተኞችን ከዘህ ጽ/ቤት የሚጋራ
እውን ካብዘ ቤት ፅሔፇት ዛግሌገሌ ይሆናሌ።
ይኸውን።
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ጉባኤ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ጽ/ቤት ስሌጣንና
ምምሔዲር ዲያኑ ተግባር
1. ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ስርሐ ብኣግባቡ 1. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስራውን
ዛፌፅመለ ኩነታት የመቻቹ። በኣግባቡ የሚፇፀምበት ሁኔታ
ያመቻቻሌ።
2. ቃሇ አኼባታት ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ 2. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ቃሇ ጉባኤን
ይዔቅብ። ይጠብቃሌ።
3. ናይ ዲያኑን ሬጅስትራርን ውሌቀ 3. የዲኞችንና የሬጅስትራር የግሌ ማህዯር፣
ማህዯር፣ ስራሔ ኣፇፃፅማ ሪፒርትን የስራ አፇፃፀም ሪፒርትና አቤቱታዎችን
ጥርዒናተን ብኣግባቡ ይሔዛ። በኣግባቡ ይይዙሌ።
4. ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ አባሊት 4. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አባሊት ሇስራ
ንስራሔ ኣብ ዛንቀሳቐስለ እዋን ዖዴሉ በሚንቀሳቀስብት ጊዚ አስፇሊጊ
ምትዔርራይ ይገብር። መስተካከሌ ያዯርጋሌ።
5. ብዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ብንፁር 5. በዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ በግሌፅ
ዛውሃቡ ህፁፃት ጉዲያት ይፌፅ። የሚሰጡት አስቸኳይ ጉዲዮች ይፇፅማሌ።
አኼባ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስብሰባ
1. ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ስሩዔ ኣኼባ 1. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ መዯበኛ
አብ ሒዯ ወርሑ ሒዯ ግዚ ይኸውን። ስብሰባ በወር አንዴ ጊዚ ይሆናሌ።
ከከም አዴሊይነቱ ህፁፅ አኼባ ክፅውዔ የአስፇሊጊነቱ አስቸዃይ ስብሰባ ሉጠራ
ይክእሌ። ይችሊሌ።
2. ካብ ክሌተ ሲሶ ዖይውሔደ አባሊት 2. ከሁሇት ሶስተኛ የማያንሱ የበሊይ
ሊዔሇዋይ ጉባኤ እንትርከቡ ምሌአተ ጉባኤ አባሊት ሲገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
ጉባኤ ይኸውን።
3. ኣብቲ ጉባኤ ዛቐርብ ጉዲይ ብናይ 3. ሇጉባኤው የሚቀርብ ጉዲይ
አብዙሒ ዴምፂ ዯገፌ ይውሰን። በአብሊጫ ዴምፅ ዴጋፌ ይወስናሌ።
4. ዴምፂ አባሊት ጉባኤ ብማዔረ አብ ኸሌተ 4. የጉባኤው አባሊት ዴምፂ እኩሌ
እንትምቀሌ አካቢ ዛዯገፍ ሒሳብ ስዒሪ ሇሁሇት ሲከፇሌ ስብሳቢው የዯገፇው ሒሳብ
ውሳነ ይኸውን። አሸናፉ ውሳኔ ይሆናሌ።
5. ኣብዘ ዒንቀፅ ካብ ነኡስ ዒንቀፅ 1-4 5. በዘህ አንቀፅ ከንኡስ አንቀፅ 1 እስከ
ዖሇው ዴንጋጌታት ኣብ ናይ ዜባ ዲያኑ 4 ያለ ዴንጋጌዎች በዜን የዲኞች ጉባኤም
ምምሔዲር ጉባኤ እውን ዛሰራሒልም የሚሰራባቸው ይሆናለ
73
ይኸውን።
ንዲይነት ዖብቅዐ መመዖኒታት ሇዲኝነት የሚያበቁ መመዖኛዎች
1. ዛኾነ ሰብ፡- 1. ማንኛውም ሰው፡-
ሀ. ንሔገ መንግስቲ ተኣማናይ/ኒት ሀ. ሇሔገ መንግስት ታማኝ የሆነ፣
ሇ. ብሔጊ ትምህርቲ ዛሰሌጠነ/ት ወይ ብሌምዱ ሇ. በህግ ትምህርት የሰሇጠነ/ች ወይ በቂ
እኹሌ ፌሌጠት ሔጊ ዖሇዎ/ዋ፣ የሔግ ችልታ ያሇው/ት፣
ሏ. ትግሃት፣ብተኣማንነት፣ብፌትሒዊነት፣ ሏ. በትጋት፣በታማኝነት፣በፌትሒዊነትና
ብስነ-ምግባር ፣ፅቡ ሽም ዖትረፇ/ት፣ በስነ ምግባር ጥሩ ስም ያተረፇ/ች
መ. ብዲይነት ሞያ ከዋፇር/ክትፇር/ፌቓዯኛ መ. ዲኝነት ሙያ ሇመሰማረተ ፉቃዯኛ
ዛኮነ/ት፣ የሆነ/ች፣
2. ዛኾነ ሰብ ኣብ መውፅኢ ሔጊ ወይ ኣብ 2. ማናቸውም ሰው በህግ አውጪ ወይም በህግ
ፇፃሚ ሔጊ ውሽጢ ወይ ኣብ ዛኾነ አስፇፃሚ ወይም በማናቸውም የፒሇቲካ
ፒሇቲካዊ ውዲበ ብአባሌነት ኣብ ዛኣትወለ ዴርጅት በአባሌነት በገባበት ጊዚ
እዋን ናይ ዲይነት ስራሔ ጠሚሩ ክሰርሔ የዲኝነትራን ጨምሮ ሉሰራ አይችሌም።
ኣይኽእሌን።
ቃሇ መሒሊ ቃሇ መሃሊ
ዲያኑ ሰርሕም ቅዴሚ ምጅማሮም ነዘ ዛስዔብ ዲኞች ስራቸውን ከመጀመራቸው በፉት
ቃሇ መሒሊ ይፌፅሙ። ኣነ--- ዲይና ----ቤት የሚከሇተውን ቃሇ መሃሊ ይፇፅማለ። እኔ------
ፌርዱ ብምዃን ተሸይመ ስርሒይ እንትጅምር -- የ---------- ፌርዴ ቤት ዲኛ በመሆን ተሹሜ
ዛተወሃበኒ ሒዯራን ዒብይ ሒሊፉነትን ብሔግን ሥራዪን ስጀምር የተሰጠኝ አዯራና ከፌተኛ
ሔግን ጥራሔ ተመሪሏ ብምለእ ተኣማንነት ሒሊፉነት በሔግና በሔግ ብቻ የመርቼ በሙለ
ቃሇይ ከየዔበርኩ ፌትሑ ብምንጋስ ስርዒት ታማኝነት ቃላን ሳሊጥፊ ፌትሔ በማንገስ
ዱሞክራሲ ንክዴሌዴሌ ብንፁህ ሌቦና ንኽፌፅም የዱሞክራሲ ስርዒት እንዱዯሇዴሌ በንፅህ ሌቦና
ኣብዙ ዔሇት እዘኣ ቃሌ ይኣቱ ኣሇኹ። ሇመፇፀም በዙሬው ዔሇተ ቃሇ እገባሇሁ።
ካብ ስራሔ ምስንባት ከሥራ መሰናበት
አብ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ትግራይ ዒንቀፅ 64 ዛተዯንገገ ከምዖል ኾይኑ መንግስት አንቀጽ 64 የተዯነገገው እንዯተጠበቀ
ዛኾነ ዲኛ ካብ ስርሐ ዛስነበት ብዛስዔቡ ሆኖ፣ ማንኛውም ዲኛ ከስራ የሚሰናበተው
ምኽንያት እዩ። በሚከተለት ምክንያቶች ይሆናሌ።
1. ስርሐ ክሇቅቕ እንትዯሉ ናይ ክሌተ 1. ሥራውን ሇመሌቀቅ ሲፇሌግ የሁሇት ወር
ወርሑ ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ይጽሐፌ ማስጠንቀቂያ በመስጠት ወይም፣
ብምሃብ ወይ፣
2. ዔዴሚኡ ስዴሳ/60/ ዒመት 2. ዔዴሜው ስዴሳ/60/ ዒመት ሲሞሊው፣
እንክሞሌኦ/ኣ/ ወይ፣
3. ብሔማም ምኽንያት ተግባሩ ብዛግባእ 3. በሔመም ምክንያት ተግባሩን በተገቢው ሁኔታ
ክዋፃእ ኣይኽእሌን ተባሂለ እንትውስን ማከናወን አይችሌም ተብል ሲወሰንበት ወይም።
ወይ፣
4. ብገበን ተኽሲሱ ጥፌኣተኛ ዛተብሀሇለ 4. በወንጀሌ ተከሶ ጥፊተኛ የተባሇበት ክስ
ክሲ ንዲይነት ዖየብቅዔ ክይኑ ሇዲኝነት የሚያበቃ ሆኖ ሲገኝ፣
እንትርከብ፣
74
5. ግሌፂ ዛኾነ ናይ ስራሔ ብቕዒት 5. ግሌፅ/ጉሌህ/የሆነ የሥራ ችልታ አንሶታሌ

ንኢስዎ ተባሂለ እንትውሰን ወይ፣ ተብል ሲወሰን ወይም፣
6. ዛፇፀሞ ናይ ዱሲፔሉን ጥፌኣት 6. የፇጸመው የስነ-ስርዒት ጥፊት ሇዲኝነት
ንዲይነት ዖየብቅፅ ምዃኑ እንትውስን የማያበቃ መሆኑ ሲወሰን፣
አባሊት ዜባ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የዜን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አባሊት
ሀ. ናይ ዜባ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ፔረዛዲንት--- ሀ. የዜን ከፌተኛ ፌ/ቤት ፔረዘዲንት ---- ሰብሳቢ
--- አካቢ ሇ. ከዜን ከፌተኛ ፌ/ቤት ሁሇት ዲኞች ----- ኣባሊት
ሇ. ካብ ዜባ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ክሌተ ዲያኑ-- ሏ. ከወረዲ ፌ/ቤት ሶስት ዲኞች -----------
-- አባሊት አባሊት
ሏ. ካብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ ዲያኑ ------- መ. የዜን ፌትሔ መመሪያ ሒሊፉ ------------ አባሌ
-- አባሊት ሠ. በዜኑ ከሚኖሩ የክሌሌ ምክር ቤት አባሊት ሁሇት
መ. ዜባ ፌትሑ መምርሑ ሒሊፉ -------------- --- አባሊት
- ኣባሌ
ረ. አብቲ ዜባ ካብ ዛነበሩ አባሊት ቤት ምኽሪ ረ. ከገበሬዎች ማህበር አንዴ ተወካይ -------------
ክሌሌ ክሌተ---አባሌ አባሌ
ሰ. ካብ ማሔበር ሒረስቶት ሒዯ ተወካሉ-------- ሰ. ከሴቶች ማሔበር አንዱት ተወካይ ---------
-- ኣባሌ አባሌ
ሸ. ካብ ማሔበር ዯቂ አንስትዩ ሒንቲ ተወካሉት
-------- ኣባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ናይ ዜባ ዲያኑ ምምሔዲር የዜን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስሌጣንና ተግባር
ጉባኤ
1. ኣብ ሌዔሉ ናይ ወረዲን ዜባን ዲያኑ ናይ 1. በዜንና በወረዲ ዲኞች ሊይ የሰነ-ስርዒት
ዱስፔሉን ጉዴሇት ስጉምቲ ይወስዴ። ጉዴሇት እርምጃ ይወስዲሌ። ከስራ
ካብ ስራሔ ዖባርር ጥፊኣት እንትኾይኑ የሚያባርር ጥፊት ከሆነ ከውሳኔ ሃሳብ ጋር
ምስ ናይ ውሳነ ሒሳብ ንብሌዔሉኡ ዖል ከሱ በሊይ ባሇ ጉባኤ ያቀርባሌ።
ጉባኤ የቕርብ።
2. ናይ ዜባ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ናይ 2. የዜን ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ የስነ-ስርዒት
ዴስፔሉን ውሳነታት ብይግባአኒ ናብ ውሳኔዎች በበሊይ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ሊዔሇዋይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ በይግባኝ ሉቀርቡ ይችሊለ።
ክቐርቡ ይኽእለ። 3. ከበሊይ የሚሰጠው ውሳኔዎች ይሁኑ ላልች
3. ካብብሌዔሉኡ ዛውሃብ ውሳነ ይኹን ተግባራትን ተቀብል በቅርብ እንዱፇፀሙ
ክሌኦት ተግባራት ተቐቢለ ብቐረባ ያዯርጋሌ።
ክፌፀም ይገብር።
ስሌጣንን ተግባርን ኣካቢ ዜባ ጉባኤ የዜን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ሰብሳቢ ስሌጣንና
1. ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ 1. የጉባኤ ስብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ።
ይፅውዔ፣ይመርሔ።
2. ናይቲ ጉባኤ ፀሒፉ ይምዴብ። 2. የጉባኤ ፀሒፉ ይመዴባሌ።
3. ቃሌ አኼባ ጉባኤን ካሌኦት ኣገዯስቲ 3. የጉባኤው ቃሇ ጉባኤና ሰነድችን በሚገባ
መዙግብትን ሰነዲትን ብዛግባእ የሚያ዗ መሆናቸውን ያረጋግጣሌ።
75
ይተሒ዗ ምህሊዎም የረጋግፅ።

ዛትስዒሩ ሔግታት የተሻሩ ሔጎች
ብመሰረት መሰጋገሪ ሔገ መንግስት ክሌሌ በትግራይ ክሌሌ መሸጋገሪያ ሔገ መንግስት መሰረት
ትግራይ ወፂኦም ዛነበሩ አዋጅ ቑፅሪ 4/1985፣ ወጥተው የነበሩ አዋጅ ቁጥር 4/1985፣ማሻሻያ
መማሒየሺ ኣዋጅ ቑፅሪ 10/1987 ከምኡን ኣዋጅ ቁጥር 10/1987 እንዱሁም የዲኞች
እውን ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ንምቐም አስተዲዯር ጉባኤን ሇመቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 6/1988 በዘ ኣዋጅ 6/1988 በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ።
ተሳዑሮም አሇው።
እዘ ኣዋጅ ዛፀነዏለ ጊዚ ኣዋጁ የሚጸናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ኣዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀምሪ ዛፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን።
መቐሇ ሔዲር 8/1994 ዒ.ም መቐሇ ህዲር 8/1994 ዒ.ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
76

መበሌ 10 ዒመት ቑ.8 ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 10ኛ ዒመት ቁ.8
መቐሇ ሔዲር 1994 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

መቐሇ ህዲር 1994 ዒ/ም
ትሔእቶ መውጫ
ኣዋጅ ቁፅሪ 51/1994ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ኣዋጅ ቁጥር 51/1994 የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ ምንግስቲ ትግራይ ዲይም ክሌሊዊ መንግስት ዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤትን
ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ሇመቋቋም የወጣ ኣዋጅ
ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋና
መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ኦዱተር ዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤትን ዲግም
ሇማቋቋም የወጣ ኣዋጅ
ናይ ኦዱት ስርዒት ምጥንኻር ናይ ክሌሌና የኦዱት ስርዒት መጠናከር የክሌሊችንን
ሰብአዊን ተፇጥሮኣዊን ሃፌቲ ንሔብረተሰብና ሰብኣዊና ተፇጥራዊ ሃብት ሇሔብረተሰባችን
ረብሒ ምውዒለን ንክሌሌና ብመንግስትን ጥቅም መዋለና፣ ሇክሌሊችን በመንግስትና
ህዛብን ዛምዯብ በጀት ብዛግባእ ኣብ ስራሔ በህዛብ የሚመዯብ በጀት የሚገባ ስራ ሊይ
ምውዒለ ንምርግጋፅ ብቑዔን ዖተኣማምንን መዋለን ሇማረጋገጥ ብቁና የሚያስተማምን
መረዲእታ ኣብ ምርካብ ዛሇዒሇ እጃም ዖሇዎ መረጃ በማግኝት በኩሌ ከፌተኛ ሚና ያሇው
ብምዃኑ፣ በመሆኑ፣
ኣብ ዛተፇሊሇየ ናይ ሌምዒትን ምምሔዲርን በተሇያዩ የሌማትና አስተዲዯር ስራዎች

ስራሔቲ ዛተዋፇሩ ናይ ክሌሌና ቢሮታት፣ የሚሰማሩ የክሌሊችን ቢሮዎች፣ ፅሔፇት
ኣብያተ ፅሔፇትን ትካሊትን ናይ ገንዖብ ቤቶችና ዴርጅቶች የገንዖብ አስተዲዯር ኣግባብ
ምምሔዲሮም ኣግባብ ዖሇዎ ናይ ሑሳብ ያሇው የሑሳብ አያያዛ ስርዒት የተከተሇ፣ የገቢ
ኣተሒሔዙ ስርዒት ዛትኸተሇ፣ ኣታዊ አሰባሰባቸው፣የወጪ አፇቃቀዲቸውና የንብረት
ኣተአኻኸበኦም ፣ ወፃኢ አፇቓቕዯኦምን አስተዲዯራቸው የመንግስት ሔግና ዯንብ
ኣመሒዲዴራ ንብረትን ናይ መንግስቲ ሔግን ተከትል የተፇፀመ መሆኑን፣ ፔሮግራማቸውንም
ዯንብን ተኸቲለ ዛተፇፀመ ምዃኑን፣ ቀሌጣፇና ቆጣቢ ውጤት አጥጋቢ መሆኑን
ፔሮግራማቶም እውን ቕሌጡፌን ቆጣቢ ብዛኾነ ማረጋገጥ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ብምትግባር ካብኦም ዛሔል ውፅኢት ዖዔግብ
ምዃኑ ምርግጋፅ ኣዴሊይ ብምዃኑ፣
አብ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከቡ ቢሮታት፣ኣብያተ በክሌለ መንግስት የሚገኙ ቢሮዎች፣ፅሔፇት
ፅሔፇታትን ትካሊትን ክህለ ዛግባእ ተሒታትነት ቤቶችና ዴርጅቶች መኖር የሚገባውን
ብምርግጋፅ ናይ ዱሞክራሲ ስርዒት ንምስፊሔ ተጠያቂነት በማረጋገጥ የዱሞክራሲ ስርዒትን
ኦዱት ቀንዱ መሳርሑ ብምዃኑ፣ ሇማስፊፊት ኦዱት ዋነኛ መሳሪያ በመሆኑ፣
ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ፅሔፇት

ትግራይ ካብ ፇፃሚ አካሌ ትካሊዊ ነፃነቱ ቤት ከኣስፇፃሚው አካሌ ዴርጅታዊ ነፃነቱ
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120 77

ሇአንዴ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ
ተሒሉዩ ሒሊፌነቱ ብዛግባእ ንክዋፃእ ዲግም ተጠብቆ ኃሊፉነቱን በሚገባ እንዱወጣ ዲግም
ምጥያሽ ኣዴሊዩ ስሇ ዛኾነ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ሇማቋቋሙ ኣስፇሇጊ ሆኖ ስሇተገኘ የትግራይ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል
ሔገ መንግስት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሸ/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/ሸ/ በተሰጠው
መሰረት ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ዲግም ስሌጣን መሰረት የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤትን
ንምጥያሽ ካም ዛስዔብ ተኣዊጁ ኣል። ዲግም ሇማቋቋም የሚከተሇውን ኣዋጅ
ኣውጥቷሌ።
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ ኣንዴ
ሒፇሻዊ ዴንጋገ አጠቃሊይ ዴንጋጌ
ዒንቀፅ1 አንቀፅ 1
እዘ ኣዋጅ ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ክሌሌ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዋና
ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ኦዱተር ፅሔፇት ቤትን ዲግም ሇማቋቋም የወጣ
51/1994 ተባሂለ ክፅዋዔ ይኽእሌ። ኣዋጅ ቁጥር 51/1994 ተብል ሉጠራ
ይችሊሌ።
ኣብዘ አዋጅ ውሽጢ በዘህ አዋጅ ውስጥ
1. “ዋና ኦዱተር“ ማሇት ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት 1. “ዋና ኦዱተር“ ማሇት የትግራይ ክሌሌ ዋና
ዋና ኦዱተር ክሌሌ ትግራይ እዩ። ኦዱተር ፅሔፇት ቤት ኃሊፉ ነው።
2. “መንግስታዊ ቤት ዔዮ“ ማሇት ቢሮ ቤት 2. “መንግስታዊ መሰሪያ ቤት“ ማሇት ቢሮ
ፅሔፇት ፣ ኮሚሽን በዒሌ ስሌጣንን ፅ/ቤት ፣ኮሚሽን ባሇስሌጣንና
ኢንስትትዩት ወይ ከዒ ካሌኦት ብቤት ምኽሪ ኢንስትትዩት ወይም ላልች በትግራይ
ክሌሌ ብኣዋጅ ዛተጣየሻ መንግስታዊ ቤት ክሌሌ ምክር ቤት በኣዋጅ የተቋቀሙ
ዔዮታት እየን። መንግስታዊ መስሪያ ቤቶች ናቸው።
3. “ትካሌ“ ማሇት ዛኾነ ብክሌሌ መንግስቲ 3. “ ዴርጅት“ ማሇት ማንኛውም በክሌለ
ሙለእ ዋንነት ወይ ዴማ ብሽርክና መንግስት ሙለ ባሇቤትነት ወይም ዯግሞ
ዛመሒዯር ፊብሪካ ፣ መከፊፇሉን ግሌጋልት በሽርክና የሚተዲዯር ፊብሪካ፣ ግሌጋለት
ወሃብን ትካሌ ወይ ዴማ ካሉእ ናይ ንግዱ ሰጪና ማከፊፉያ ዴርጅት ወይም ላሊ
ትካሌ እዩ። የንግዴ ዴርጅት ነው፤
4. “ ቤት ምኽሪ“ ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 4. “ ምክር ቤት “ ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ እዩ። ክሌሌ ምክር ቤት ነው።
ምጥያሽ ማቋቋም
1. ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር /ስዑቡ /ቤት 1. የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤት /ከዘህ በሁዋሊ
ፅሔፇት ዋና ኦዱተር እናተብሃሇ / ዛፅዋዔ የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤት እየተባሇ
በዘ ኣዋጅ ዲግም ተመሒይሹ ተጣይሹ አል። የሚጠራ/ በዘህ አዋጅ ተሻሽል ዲግም
2. ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ቤት ፅሔፇት ተቋቋሟሌ።
ዋና ኦዱተር ዋና ቤት ፅሔፇቱ ኣብ መቐሇ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር
ኮይኑ ከም ኣዴሊይነቱ ጨንፇር ክህሌዎ ፅሔፇት ቤት ዋና ፅሔፇት ቤቱ መቐሇ ሆኖ
ይኽእሌ። እንዲስፇሊጊነቱ ቅርንጫፌ ፅሔፇት ቤት
ሉኖረው ይችሊሌ።
78
ዒንቀፅ 4 አንቀፅ
ዔሊማ ዒሊማ
1. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ትሌምን በጀትን 1. የክሌለ መንግስት ዔቅዴና በጀትን በሚገባ
ብዛግባእ ንምምራሔን ንምምሔዲርን ዖዴሉ ሇመምራትና ሇማስተዲዯር የሚያስፇሌግ
ኣተኣማማኒ መረዲእታ ንምርካብ ዛሔግዛ አስተማማኝ መረጃ ሇማግኘት የሚረዲ
ናይ ኦዱት ስርዒት ምጥንኻር፣ የኦዱት ስርዒትን ማጠናከር፣
2. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ገንዖብን ንብረትን 2. የክሌለ መንግስት ገንዖብና ንብረት በክሌለ
ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ብዛወፁ ሔግታትን ምክር ቤት በሚወጡ ሔጎችና ዯንቦች
ዯንብታትን መሰረት ምእካቡን ምሔሊውን፣ መሰረት መሰብሰብንና መጠበቁን በተገቢው
ብግቡእ ኣብ ስራሔ ምውዒለን ምርግጋፅን፣ ስራ ሊይ መዋለን ማረጋገጥና ውጤቱን
ውፅኢቱ ዛምሌከት ሪፒርት ንክሌሌ ቤት በሚመሇከት ሇክሌለ ምክር ቤት ሪፒርት
ምኽሪ ምቕራብ፣ ማቅረብ፣
3. ኣብ ክሌሌ መንግስቲ ቤት ዔዮታትን 3. በክሌለ መንግስት መስሪያ ቤቶችና
ትካሊትን ናይ ፊይናንስን ኣፇፃፅማን ኦዱት ዴርጅቶች የፊይናንስና የአፇፃፀም ኦዱትን
ምክያዴ፣ ማካሄዴ፣
4. ኣግባብነት ምስ ዖሇዎም ኣካሊት 4. አግባብነት ካሊቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ብምትሔብባር ናይ ሑሳብ ኣተሒሔዙን የሑሳብ አያያዛና የኦዱት ሞያ እንዱያዴግ
ኦዱት ሞያን ክዒብን ክጠናኸርን ፃዔሪ ጥረት ማዴረግ።
ምግባር፣
5. ኣብ ሑሳብ ኣተሒሔዙን ኦዱት ሞያን 5. በሑሳብ ኣያያዛና በኦዱት ሙያ ሇተሰማሩ
ዛተዋፇሩ ሰራሔተኛታት መንግስትን የመንግስት እና የዴርጅት ሰራተኞች ሙያዊ
ትካሊትን ሙያዊ ሒገዛን ምኽሪን ምሃብ፣ እገዙና ምክር መስጠት፣
6. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ቤት ዔዮታትን 6. በክሌለ መንግስት መስሪያ ቤቶችና
ትካሊትን ሑሳብ ዛምርመረለ ናይ ኦዱት ዴርጅቶች ሑሳብ የሚመረመሩበት የኦዱት
ዯረጃ /ስታንዲርዴ/ ምውፃእን ተግባራዊ ዯረጃ /ስታንዲንዴ/ ማውጣትና ተግባራዊ
ምዃኑ ምክትታሌን፣ መሆኑን መከታተሌ።
ኣወዲዴባ አወቃቀር
1. ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር 1. የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤት፣
2. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ምክትሌ 2. የዋና ኦዱተርና የምክትሌ ዋና ኦዱተር
ዋና ኦዱተርን መምርሔታት፣ ፅሔፇት ቤት ሒሊፉ፣ መምሪያዎች፣
ግሌጋልታትን ከምኡውን ኦዱተራትን አገሌግልቶች እንዱሁም ኦዱተሮችና ላልች
ካሌኦት ሰራሔተኛታትን ይህሌውዎ፡ ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
ኣመራርፃ፣ ኣሻያይማን ተፀዋዔነትን አመራረጥ፣ኣሿሿምና ተጠሪነት
1. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተርን ምክትሌ 1. የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤት ሒሊፉና
ዋና ኦዱተር ብርእስ ምምሔዲር ብሄራዊ ምክትሌ ሒሇፉ በርእሰ መስተዲዯሩ
ክሌሌ ትግራይ መቕረባይነት ቤት ምኽሪ አቅራቢነት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ይሸየሙ። ምክር ቤት ይሾማለ
2. ዋና ኦዱተር ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኮይኑ 2. ዋና ኦዱተሩ የፅሔፇት ቤቱ ኃሊፉ ሆኖ
ተፀዋዔነቱ ንቤት ምኽሪ እዩ። ተጠሪነቱ ሇምክር ቤቱ ነው።
3. ምክትሌ ዋና ኦዱተር ተፀዋዔነቱ ንዋና 3. ምክትሌ ዋና ኦዱተሩ ተጠሪነቱ ሇዋና
ኦዱተር ይኸውን። ኦዱተሩ ነው።
79

ስሌጣንን ተግባርን ስሌጣንና ተገባር
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ዋና የዋና ኦዱተር ፅ/ቤት ስሌጣንና ተግባር
ኦዱተር
ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ብሔጊ ዛተወሃቦ የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤት በህግ የተሰጠውን
ተግባር ንምፌፃም ዖዴሌዮ ስሌጣን ይህሌዎ። ተግባር ሇመፇፀም የሚያስፇሌገው ስሌጣን
በዘ ሒፇሻዊ አዖራርባ እዘ ከይተወሰነ ቤት ይኖረዋሌ፤ በዘህ አጠቃሊይ አነጋገር ሳይወስን የዋና
ፅሔፇት ዋና ኦዱተር እዜም ዛስዔቡ ተግባራትን ኦዱተር ፅሔፇት ቤት የሚከተለት ተግባራትና
ሒሊፉነትን ይህሌውዎ። ኃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ናይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ቤት ፅሔፇትን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ፅ/ቤትና በስሩ
ኣብ ትሔቲኡ ዛርከቡ መንግስታዊ ቤት የሚገኙ መንግስታዊ መስሪያ ቤቶችና
ዔዮታትን ትካሊትን ሑሳብ ኦዱት ይገብር ዴርጅቶች ሑሳብ ኦዱት ያዯርጋሌ ወይም
ወይ ዴማ ኦዱት የግብር፣ ያስዯርጋሌ።
2. ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ትግራይ ካብ ብር 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ከ250
250 ሽሔ /ክሌተ ሚኢትን ሒምሳን ሽሔ 000.00 ብር ሁሇት መቶ ሃምሳ ሽህ ብር/
ብር/ ንሊዔሉ ዛሒትት ስራሔ ናይ ውሌተ በሊይ ዋጋ የሚጠይቅ ስራ የግሌ ተቋራጮች
ሰራሔ ተዃናተርቲ ንኸሰርሔዎ ብውዔሉ እንዱሰሩት ውሌ ከሰጠ ይህን የመንግስት ነክ
እንተሂቡ እዘ ናይ መንግስቲ ተንከፌ ዛኾነ የሆነ የግሌ የስራ ተቋራጮችን ሑሳብ ኦዱት
ናይ ውሌቀ ስራሔ ተዃናተርቲ ሑሳብ ያዯርጋሌ።
ኦዱት ይገብር፣
3. ናይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስታዊ ቤት 3. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ዔዮታትን ትካሊትን ዖመዛገብዎ ናይ ስራሔ መስሪያ ቤቶችና ዴርጅቶች
ውፅኢት ሔጊ ዛተኸተሇ፣ ቆጣባይ ብዛኾነ የሚያሰመዛግቡት የስራ ውጤት ሔግን
ኣሰራርሒ ዛተፇፀመ ምዃኑን እቲ ዛዴሇ የተከተሇ፣ቆጣቢ በሆነ አሰራር የተፇፀመ
ሽቶ ምውቅዐን ንምርግጋፅን ከከም መሆኑንና የተፇሇገውን ግብ መምታቱን
ኣዴሊይነቱ ናይ ፔሮግራምን ናይ አሰራርሒ ሇማረጋገጥ እንዯያስፇሊጊነቱ የፔሮግራምና
ቅሌጥፌናን ኦዱት ወይ ከዒ አፇፃፅማ ኦዱት የስራ ቅሌጥፌና ኦዱት ወይም የአፇፃፀም
የካይዴ፣ ክካይዴ ይገብር፣ ኦዱት ያካሂዲሌ ወይም እንዱካሄዴ
ያዯርጋሌ።
4. ብመንግስታትን ብሒገዛ ወሃብትን ንብሄራዊ 4. በመንግስትና በእርዲታ ሰጪ ዴርጅቶች
ክሌሌ ትግራይ ዛምዯብ ናይ ሌምዒት ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የሚመዯብ
በጀትን ከምኡውን መዯበኛ በጀት አብቲ የሌማት በጀት እንዱሁም መዯበኛ በጀት
ዛፀዯቐለ ፔሮግራም ዛወዒሇ ምዃኑ ብኦዱት በፀዯቀሇት ፔሮግራም የዋሇ መሆኑን በኦዱት
የረጋግፅ። ያረጋግጣሌ።
5. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1፣2፣3ን፣4ን 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1፣2፣3ና 4
ብዛተገሇፀ መሰረት ዛተረኸበ ናይ ኦዱት በተገሇፀው መሰረት የተገኘውን የኦዱት
ውፅኢት ከከም ኩነታቱ ነቲ ኦዱት ዛተገበረ ውጤት እንዯየሁኔታው ኦዱት ሇተዯረገው
መንግስቲ ቤት ዔዮ ወይ ትካሌ ሊዔሇዋይ መንግስታዊ መስሪያ ቤት ወይም ዴርጅት
ሒሊፉ የፌሌጥ፣እቲ ናይ ኦዱት ውፅኢት የበሊይ ሒሊፉ ያስታውቃሌ፣ የኦዱት ውጤቱ
ገበን ዛተፇፀመ ምዃኑ ዖረጋግፅ እንተኾይኑ ወንጀሌ መፇፀሙን የሚያረጋግጥ ከሆነ
ዴማ ሽዐ ንሽዐ ንክሌሌ ቤት ምኸሪ ወዴያውኑ ሇክሌለ ምክር ቤት ሪፒርት
ሪፒርት ይገብር። ያዯርጋሌ።
80
6. ዛኾነ ሑሳብ ገበን ብዖሇዎን ተኣማንነት 6. ማንኛውም ሑሳብ ወንጀሌ ባሇበትና

ብዛጎዯልን መንገዱ /ኩነት/ ዛተትሒዖ ታማኝነት በጎዯሇው መንገዴ /ሁኔታ/
ምዃኑ ዖእምን ምኽንያት እንተሌይዎ ነቲ የተያዖ መሆኑን የሚያሳምን ምክንያት ካሇው
ሑሳብ ዛምሌከቱ ሰነዲት፣ መዙግብትን ሑሳቡን የሚመሇከቱ ሰነድችን፣
ካሌኦት መረዲእታታትን ይዔሽግ፣ መዙግብትንና ላልች መረጃዎችን ያሽጋሌ።
7. ዛተኻየደ ናይ ኦዱት ስራሔቲ ትሔዛቶ 7. የተካሄደ የኦዱት ስራዎችን ይዖት
ብምግምጋም ናይ ፀገማት መበገሲ ፅንዒት በመገምገም የችግሮቹን ምንጭ፣ ጥናት
ብምክያዴ መፌትሑ ሒሳብ የቕርብ፣ በማካሄዴ የመፌትሄ ሒሳብ ያቀርባሌ።
8. ናይ ሑሳብ ንብረትን ኦዱት ስርዒትን 8. የሑሳብና የንብረት ኦዱት ስርዒትና ሰረጃ
ዯረጃን ዛምከት መምርሑታት የውፅእ፣ የሚመሇከቱ መመሪያዎችን ያወጣሌ።
9. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን 9. የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ስሇ
ገንዖብን ሑሳብን ኣተሒሔዙ ስርዒት ገንዖብና የሑሳብ አያያዛ ስርዒት
ብዛምሌከቱ ኣብ ዖዲሌዎ ረቒቕ ዯንቢ በሚያዖጋጀው ረቂቅ ዯንብ ሒሳብ
ሒሳብ የቕርብ፣ ያቀርባሌ።
10.ምስ ናይ ፋዯራሌን ክሌሌ ዋና ኦዱተር ቤት 10.ከፋዯራሌና የክሌሌ ዋና ኦዱተር ፅሔፇት
ዔዮታትን ዛጠበቐ ርክብ ብምፌጣር ናይ ቤቶች ጋር የጠበቀ ግንኙነት በመፌጠር
ሑሳብ አተሒሔዙን ናይ ኦዱት ሙያን የሂሳብ ኣያያዛና የኦዱት ሙያ እንዱጎሇብት
ንኽጉሌብት ይጽዔር፣ ናይቲ ክሌሌ ይጥራሌ፣ የክሌለ መንግስት የሑሳብና
መንግስቲ ናይ ኦዱትን ሑሳብን ሞያ የኦዱት ሙያ ትክክሇኛ ኣቅጣጫ ይዜ
ትክክሇኛ ኣንፇት ሑ዗ ንክዒቢ ኣዴሊዩ እንዱያዴግ አስፇሊጊውን ቁጥጥር
ቁፅፅር ይገብር፣ ያዯርጋሌ።
11.ኣብ ክሌሌና ዛዋፇሩ ናይ ውሌቀ 11.በክሌለ ውስጥ የሚሰሩ የግሌ ኦዱተሮችና
ኦዱተራትን ናይ ሑሳብ ኣተሒሔዙ ስራሔ የሑሳብ አያያዛ ስራ የሚሰሩ ባሇሙያዎች
ዛሰርሐ ናይ ሑሳብ ፇሊጣትን ነቲ ስራሔ ሇስራው የሚያስፇሌግ እውቀት ያሊቸው
ዖዴሉ ክእሇትን ፌሌጠትን ዖሇዎም ምዃኑ መሆኑን በማረጋገጥ የምስክር ወረቀት
ብምርግጋፅ፣ ምስክር ወረቐት ይህብ፣ ይሰጣሌ፣ ያዴሳሌ፣ያግዲሌ፣ይሰርዙሌ፣
ይህዴስ፣ይእግዴ፣ ይስርዛ፣ምስክር ወረቐት የምስክር ወረቀት ሲሰጥና ሲያዴስ ዯግሞ
እንትህብን እንትሔዯስን ዴማ ንዯንቢ ቤት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ዯንብን
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ተኽቲለ ዋጋ የኽፌሌ፣ ተከትል ዋጋ ያስከፌሊሌ፡
12.ኣዴሊዩ ኮይኑ እንትርከብ ናይ ዛኾነ ናይቲ 12. አስፇሊጊ ሆኖ ስገኝ የማንኛውም የክሌሌ
ክሌሌ መንግስታዊ ቤት ዔዩ ናይ ውሽጢ መንግስት መስሪያ ቤት የውስጥ ኦዱተሮች
ኦዱተራት ሑሳብን ንብረትን መርሚሮም ሑሳብንና ንብረትን መርምረው ውጤቱ
ውፅኢቱ ንኽገሌፁ ይእዛዛ። እንዱገሌፁ ያዛዙሌ።
13.ኣዴሊዩ ኮይኑ ኣብ ዛተረኸበ ምስ 13.አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ኣካሇት ብምትሔብባር ንናይ ኣካሊት ጋር በመተባበር ሇውስጥ ኦዱተሮች
ውሽጢ ኦዱተራት ስሌጠና ይህብ። ስሌጠና ይሰጣሌ።
ናይ ዋና ኦዱተር ስሌጣንን ተግባርን የዋና ኦዱተር ስሌጣንና ተግባር
እቲ ዋና ኦዱተር፣ ናይዘ ብሄራዊ ክሌሌ ቤት ዋናው ኦዱተር፣ የብሄራዊ ክሌለ የዋና ኦዱተር
ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ብምዃኑን ፅ/ቤት የበሊይ ሒሊፉ በመሆን በዘህ ኣዋጅ አንቀፅ 7
አብዘ አዋጅ ብዒንቀፅ 7 ቤት ፅሔፇት ዋና የብሄራዊ ክሌለ የዋና ኦዱተር ፅ/ቤት የተሰጠው
ኦዱተር እዘ ብሄራዊ ክሌሌ ዛተውሃቦ ስሌጣንን ስሌጣንና ተግባርን ከመተግበር በተጨማሪ
ተግባርን ካብ ምትግባር ብተወሳኺ እዜም የሚከተለት ስሌጠንና ተግባራት ይኖሩታሌ።
81
ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባራትን አሇውዎ።

1. በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 1፣2፣3ን 1. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ
4ን መሰረት ብዙዔባ ዛተኻየዯ ኦዱትን ናይቲ 1፣2፣3ና4 መሰረት ስሇተካሄዯ ኦዱትና
ቤትፅሔፇት ስራሔትን ዛምሌከት ብሒፇሻ የፅ/ቤቱ ስራዎችን በሚመሇከት አጠቃሊይ
ዒመታዊ ሪፒርት /ፀብፃብ/ ናብ ቤት ምኽሪ ዒመታዊ ሪፒርት ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሌ የቕርብ። ምክር ቤት ያቀርባሌ።
2. ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰራ አስፇፃሚ
ዖቕርቦ ዒመታዊ ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት የሚያቀርበው የብሄራዊ ክሌለ
ኣታዊን ወፃኢን፣ ሃፌትን ዔዲን፣ ከምኡውን ገቢና ወጪ፣ ሃብትና ዔዲ እንዱሁም ገንዖብ
ገንዖብ ተንከፌ ዛኾኑ መረዲእታታት ነክ የሆኑ መረጃዎች የሚመሇከት ሪፒርት
ዛምሌከት ፀብፃብ ዛሒዖ ሪፒርት ካብ ቤት ከምክር ቤቱ ሲዯርሰው በስዴስት ወራት
ምኽሪ ምስ በፅሏ ኣብ 6 ወርሑ ውሽጢ ውስጥፔ ኦዱት አዴርጎ እስተያየት ጨምሮ
ኦዱት ገይሩ ዖሇዎ ሪኢቶ ሒዊሱ ንቤት ሇብሄራዊ ክሌለ ምክር ቤት ያቀርባሌ።
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ የቕርብ።
3. በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 5 3. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 5
መሰረት ናይ ኦዱት ውፅኢት ንክፇሌጥዎ መሰረት የኦዱት ውጤቱን እንዱያውቁት
ዛተገበሩ አካሊት ዛሃብዎ ሪኢቶን ዖቕረብዎ የተዯረጉ አካሊት የሰጡት አስተያያትና
ተቓውሞን ዖየዔግብ መሲለ እንተተሪአይዎ ያቀረቡት ተቃውሞ አጥጋቢ መስል
በዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ዒንቀፅ 1፣ ኣብ ካሌታየው በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
ዛተጠቐሰ ሪፒርት /ፀብፃብ/ ንኽኣቱ በተጠቀሰው ሪፒርት እንዱገባ ያዯርጋሌ።
ይገብር፣
4. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ በጀት ኣዲሌዩ 4. የፅ/ቤቱን ዒመታዊ በጀት ኣዖጋጅቶ
ንብሄራዊ ክሌሌ ቤት ምኽሪ የቕርብ፣ ሇብሄራዊ ክሌለ ምክር ቤት ያቀርባሌ፣
እንትፌቀዴ ዴማ ኣብ ስራሔ የውዔሌ። ሲፇቀዴ ስራ ሊይ ያውሊሌ
5. መምርሑ ሒሊፌትን ኦዱተራትን ካሌኦት 5. መምሪያ ሒሊፉዎች፣ኦዱተሮችና ላልች
ሰራሔተኛታትን ናይቲ ቤት ፅሔፇት የፅ/ቤቱ ሰራተኞች በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ
ብመሰረት ሔጊ ስቪሌ ሰርቪስ ይምዴብን መሰረት ይመዴባሌ፣ያሰራሌ፣ፅሔፇት ቤቱን
የስርሔን፣ ቤት ፅሔፇት ይውዴብ። ያዯራጃሌ።
6. ንስራሔ ኣዴሊዩ ኮይኑ እንትርከብ ብቁዔ 6. ሇስራ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ብቁ መመሪያ
መምርሑ ብምሃብ ንናይ ውሌቀ ኦዱተራት በመስጠት ሇግሌ ኦዱተሮች ወይ ሇላልች
ወይ ካሌኦት ኪኢሊታት ናይ ኦዱት ስራሔቲ ባሇሙያዎች የኦዱት ስራዎች ውክሌና
ውክሌና ይህብ። ይሰጣሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ኦዱተር የምክትሌ ዋና ኦዱተር ስሌጣንና ተግባር
1. ዋና ኦዱተር ኣብ ስራሔ አብዖይህሌወለ ወይ 1. ዋና ኦዱተሩ ስራ ሊይ በማይኖርበት ወይም
ክስርሔ አብዖይኽሇለ ተኪኡ ይሰርሔ። ስራውን ማከናወን በማይችሌበት ጊዚ እሱን
ተክቶ ይሰራሌ።
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ካብ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከተገሇፀው
ዛተገሇፀ ብተወሳኺ ብዋና ኦዱተር ብዔሉ በተጨማሪ በዋና ኦዱተሩ በግሌፅ ተሇይተው
ተፇሌዮም ዛተወሃብዎ ስራሔቲ ይፌፅም። የሚሰጡትን ስራዎች ይፇፅማሌ።
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሦስት
82
በጀትን ሑሳብን ምርመራን በጀትና ሑሳብ ምርመራ
ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ካብ ዛተፇቐዯ በጀት የዋና ኦዱተር ፅሔፇት ቤት ከተፇቀዯው
ውሽጢ ነናይ ስሇስተ ወርሑ መቑነን ዛኸውን በጀት ውስጥ የየሦስት ወር የስራ ማስኬጃ
ስራሔ መካየዱ ብሒዯ ጊዚ ኣቐዱሙ በጀት በአንዴ ጊዚ አስቀዴሞ እንዱሇቀቅሇት
ንኽሌቀቐለ ይግብር። ናይ ቤት ፅሔፇት ዋና ያዯርጋሌ። የዋና ኦዱተር ፅ/ቤት ሑሳብ
ኦዱተር ሑሳብ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ በብሄራዊ ክሌለ ምክር ቤት በሚሰየም ኣካሌ
ብዛስየመ አካሌ ኦዱት ይግብር። ኦዱት ይዯረጋሌ።
ናይ ኦዱት ኣካይዲ ስርዒትን ጊዚ ገዯብን የኦዱት ኣካሄዴ ስርዒትና የጊዚ ገዯብ
1. ናይቲ ክሌሌ ኦዱተር ሑሳብ ኦዱት 1. የክሌለ ኦዱተር ሑሳብን ኦዱት
እንትገብር ነቲ ጉዲይ ኣገዲሲ ሲያዯርግ፣ ጉዲዩ አስፇሊጊ ክመስሇው
እንተመሲለዎ፣ ሔዴሔዴ ዛርዛር ክርኢ እያንዲንደን በዛርዛር ሉመሇከተው
ወይ ዴማ ሒሒሉፌ ሜሊ ኦዱተር ክጥቀም ወይም ዯግኖ የአሌፍ አሌፍ ኦዱት ዖዳ
ይኽእሌ እዩ፡ ይኹን እምበር በዘ ኣዋጅ ሇጠቀም ይችሊሌ። ይሁን እንጂ በዘህ
ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን መሰረት አዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 1 እና 2
ሑሳባት ኦዱት ገይሩ ኣብ ዖቕርቦ ፀብፃብ መሰረት ሂሳቦችን ኦዱት አዴርጎ
ውሽጢ ናይ ሔዴሔዴ ሑሳብ ኦዱት ኣካይዲ በሚያቀርበው ሪፒርት ውስጥ
ኩነታትን ዔምቆትን ክገሌፅ አሇዎ የያንዲንደ ሂሳብ ኦዱት አካሄዴ
ሁኔታዎችና ጥሌቀት መግሇፅ አሇበት።
2. እቲ ዋና ኦዱተር ዖካየድም ኦዱታት 2. ዋና ኦዱተሩ የሚያካሂዲቸው ኦዱቶች
/ምርመራታት/ካብቲ ዛግበረለ በጀት /ምርመራዎች/ ከሚዯረግበት በጀት
ዒመት ንዴሔሪት ካብ ክሌተ በጀት ዒመታት ዒመት ወዯ ኋሊ ከሁሇትዒመት በሊይ
ክሒሌፌ የብለን። ኮይኑ ግና ብናይ ባዔለ ማሇፌ የሇበትም። ሆኖም ግን በራሱ
ግምት ገበን ዛተፇፀመ ምዃኑ እንተተኣሚኑ ግምት ወንጀሌ ተፇፅሟሌ ብል ካመነ
ካብቶም ዛተብሃለ ክሌተ ዒመታት ከተጠቀሱት ሁሇት ዒመታት ወዯ ኋሊ
ንዴሔሪት ሒሉፊ ኦዱት ክገብር ይኽእሌ አሌፍ ኦዱት ማዴርግ ይችሊሌ።
እዩ።
ግቡእ ተመራመርቲ የተመርማሪዎች ግዳታ
1. እቲ ዋና ኦዱተር ናይቲ ቤት ፅሔፇት 1. ዋና ኦዱተሩ የፅ/ቤቱ ኦዱተሮች ወይም
ኦዱተራት ወይ ዴማ ናይቲ ዋና ኦዱተር ዯግሞ የዋና ኦዱተሩ ተወካዮች ሇኦዱት ስራ
ወኪሊት ንኦዱት ስራሔ ጠቓምነቶምን ጠቃሚነታቸውና አስፇሊጊነታቸው
ኣዴሊይነቶምን ዛተአመነልም መዙግብቲ፣ የታመነባቸው መዙግብት፣ ሰነድችና ላልች
ሰነዲትን ካሌኦት ናይ ፅሐፌን ቃሌን የቃሌና የፅሐፌ መረጃዎችን ሲጠይቁ
መረዲእታታት ክሒቱ ከሇው ዛተሒተተ የተጠየቀው ሰራተኛ ፣ ግሇሰብ ወይም ዯግሞ
ውሌቀ ሰብ ፣ ሰራሔተኛ ወይ ዴማ ናይቲ የመስሪያ ቤት ሒሊፉ በትክክሌና በተሟሊ
ቤት ዔዮ ሒሊፉ ብትኽክሌ ብዛተማሇአ ሁኔታ ወዴያውኑ የማቅረብና ሇኦዱተሮች
ኩነታትን ሽዐ ንሽዐ ናይ ምቕራብን ስራ መሳካት አመቺ ሁኔታ የመፌጠር
ንኦዱተራት ስራሔ ምዔዋት ምችው ባይታ ግዳታ አሇበት።
ናይ ምፌጣርን ግቡእ አሇዎ።
2. እቲ ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ኦዱት 2. የዋና ኦዱተር ፅ/ቤት ኦዱት እንዱያዯርገው
ንኽገብሮ በዘ ኣዋጅ ስሌጣን ዛተወሃቦ በዘህ ኣዋጅ ስሌጣን የተሰጠው መንግስታዊ
83
መንግስታዊ ቤት ዔዮታትን ትካሊትን ገንዖብ መስሪያ ቤትና ዴርጅት ገንዖብ ወይም

ወይ ንብረት ዛተረኸበ፣ ወፃኢ ዛገበረ፣ ንብረት የተረከበ፣ ወጪ ያዯረገ፣የከፇሇ
ዛኸፇሇ ወይ ዴማ ነቲ ሑሳብ ብሒሊፌነት ወይም ዯግሞ ሇሑሳቡ በሃሊፉነት የከፇሇ
ዛሔተት ዛኾነ ሰብ እንትሔተት ሑሳቡ ማንኛውም ግሇሰብ ሲጠየቅ ሑሳቡን ኦዱት
ኦዱት ከግብር ግቡእ አሇዎ። የማስዯረግ ግዳታ አሇበት።
3. ኦዱት መግበርቲ መንግስታዊ ቤት ዔዮታት 3. ኦዱት አስዯራጊ መንግስታዊ መስሪያ
ትካሊትን ካብዘ ብሄራዊ ክሌሌ ቤት ፅሔፇት ቤቶችና ዴርጅቶች ከብሄራዊ ክሌለዋና
ዋና ኦዱተር ዛተሌአክ ሪፒርትታት ኦዱተር ፅ/ቤት የተሊኩትን ሪፒትሮችና
ዛተገሇፁ ናይ ኦዱት ርክባት ግቡእ ናይ የተገሇፁ የኦዱት ግኝቶችን በተሰጡ
መአረምታ ስጉምቲ ንኽወስደ ብዛተውሃቡ የማሻሻያ ሒሳቦች መሰረት ከ30 ቀናት
ናይ መመሒየሺ ሒሳባትን ሪኢቶታትን በማይበሌጥ ጊዚ ውስጥ ተገቢ የእርምት
መሰረት ካብ 30 ማዒሌቲታት ኣብ ዖይበሌፅ የእርምጃ ወስዯው ሇዋናው ኦዱተር ፅ/ቤት
ጊዚ ውሽጢ ስጉምቲ ወሲድም ነቲ ቤት የማስታወቅ ግዳታ አሇባቸው። እርምጃ
ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ናይ ምፌሊጥ ግቡእ ሇመውሰዴ ካሌቻለ ግን በተጠቀሰው የጊዚ
አሇዎም። ስጉምቲ ንምውሳዴ ገዯብ ውስጥ ምክንያትቸውን በመግሇፅ ሇዋና
እንተዖይኪኢልም እውን ኣብቲ ዛተጠቐሰ ኦዱተር ፅ/ቤት ማሳወቅ አሇባቸው።
ናይ ጊዚ ገዯብ ውሽጢ ምኽንያትቱ
ብምግሊፅ ንቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ክሌጡ
አሇዎም።
4. ዋና ኦዱተር ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ 4. ዋና ኦዱተር ሇብሄራዊ ክሌለ ምክር ቤት
ኣብ ዖቕረቦ ሪፒርት ውሽጢ ዴኽመት ናይ በሚያቀርበው ሪፒርት ውስጥ ዴክመት
ዛተርአየሇን መንግስታዊ ቤት ዔዮታትን በታየባቸው መንግስታዊ መስሪያ ቤቶችና
ትካሊትን ሒሇፌቲ ኣብ ሌዔሉ እቶም ዴርጅቶች ያለ ሃሊፇፉዎች በታዩት
ዛተርአዩ ዴክመታት ዖዴሉ መመሒየሺ ዴክመቶች ሊይ አስፇሊጊ የማሻሻያ እርምጃ
ስጉምቲ ብምውሳዴ ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ በመውሰዴ ሇብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤትና
ክሌሌን ንዋና ኦዱተርን ናይ ምፌሊጥ ግቡእ ሇዋና ኦዱተሩ ፅ/ቤት የማሳወቅ ግዳታ
አሇዎም። አሇባቸው።
ናይ ምፌሊጥ ግቡእ የማሳወቅ ግዳታ
እቲ ዋና ኦዱተር ኦዱት ኣብ ዛገበረለ እዋን ዋና ኦዱተሩ ኦዱት በሚያዯርግበት ጊዚ
ኣብቲ ጉዲይ ገበን ተሰሪሐ ኣል ዛብሌ በጉዲዩ ሊይ ወንጀሌ ተሰርቷሌ የሚሌ
እምነት እንተሃሌዩዎሽዐ ንሽዐ ንዒቃቢ እምነት ካሇው ወዴያውኑ ሇዒቃቤ ሔግና
ሔግን ንዛምሌክቶ ኦዱት ዛግበር ቤት ዔዮ ሇሚመሇከተው ኦዱት ተዯራጊ መስሪያቤት
ወይ ትካሌ ሊዔሇዋይ ሒሊፌን ከፌሌጥኣሇዎ፡ ወይም ዴርጅት የበሊይ ሒሊፉ ማሳወቅ
አሇበት፡፡
ጥፌኣትን ቅፅዒትን ጥፊትና ግዳታ
1. ዛኾነ ሰብ 1. ማንኛውም ሰው
ሀ. እቲ ዋና ኦዱተር ብቐጥታ ወይ ብኦዱተራቱ ሀ. ዋና ኦዱተሩ በቀጥታ ወይም በኢዱተሮቹ ወይም
ወይ ብወኪሊቱ አቢለ ንኦዱት/ምርመራ/ በወኪልቹ በኩሌ ሇኦዱት/ምርመራ/ እንዱቀርቡሇት
ክቐርበለ ዛሒቶም መፃሔፌቲ፣ መዖኻኸርታት፣ የሚጠይቃቸው መፃሔፌት፣
መዙግብ፣ ሰነዲትን ካሌኦት ናይ ፅሐፌ ወይ ናይ ማስታወሻዎች፣መዙግብት፣ሰነድችና ላልች
ቃሌ መረዲእታታትን ዖየቕረበ ወይ፣ የሥሐፌ ወይም የቃሌ መረጃዎችን ያሇቀረበ፣
84
ወይም፣
ሇ. ነቲ ዋና ኦዱተር ናይቲ ቤት ፅሔፇት፣ ሇ. ሇዋናው ኦዱተር ፅ/ቤት፣ሇኦዱተሮቹ ወይም
ኦዱተራት ወይ ንወኪሊቱ ሒሰት ምዃኑ ሇወኪልቹ ሏሰት መሆኑን እያወቀ የሏሰት ማስረጃ
እንዲፇሇጠ ናይ ሒሶት መረዲእታ ዛሃበ ወይ የሰጠ ወይም ትክክሇኛ ማስረጃ መሆኑን የሚያሳምን
ትኽክሇኛ መረዲእታ ምዃኑ ዛእመን ምኽንያት ምክንያት ሳይኖረው ማንኛውም መረጃ የሰጠ፣ወይም
እንተይሃሇዎ ዛኾነ መረዲእታ ዛሃበ ፣ወይ፣
ሏ. ናይቲ ዋና ኦዱተር ስራሔ ብዛግባእ ሏ. የዋና ኦዱተሩን ስራ በሚገባ እንዲፇፀም
ንከይፌፀም ዖተዒናቐፇ ወይ፣ ያዯናቀፇ፣ወይም
መ. ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት ብዋና ኦዱተር ኣብ መ. ያሇበቂ ምክንያት በዋና ኦዱተሩ በቀረቡት
ዛቐረበ ናይ ኦዱት ሪፒርትታት ዛተውሃቦ ሪፒርቶች የተሰጠው የማሻሻያ ሒሳብና ሪፒርቶች
መመሒየሺ ሒሳባትን ርኢቶታትን ብእዋኑ አስተያየትን በወቅቱ ተገቢ እርምጃ ያሌወሰዯ ወይም
ስጉምቲ ዖይወስዯ ወይ በዘ ኣዋጅ መሰረት በዘህ አዋጅ መሰረት እንዱፇፀም የሚጠበቅበትን
ክፌፅም ትፅቢት ዛግበረለ እናሃሇወ ንምፌፃም ሇመፇፀም ፉቃዯኛ ሆኖ ያሌተገኘ ከአምስት እስከ
ፌቓዯኛ ኮይኑ ዖይተረኸበ ካብ ሒሙሽተ ክሳብ ሰባት ዒመት በሚዯርስ እሰራት ወይም እስከ
ሸውዒተ ዒመት ብዛበፅሔ ማእሰርቲ ወይ ብር 10000.00/ አስር ሽሔ ብር/ የሚዯርስ የገንዖብ
10000.00 /ዒሰርተ ሽሔ ብር/ ቅፅዒት ገንዖብ ቅጣት ወይም እንዯሁኔታው ሇሁለም ይቀጣሌ።
ወይ ካም ኩነታቱ ብኽሌቲኡ ይቕፃዔ።
2. ዛኾነ ኦዱተር 2. ማንኛውም ኦዱተር
ሀ. ግቡእ ስርሐ ንምፌፃም ወይ ብሒሊፌነቱ ወይ ሀ. ተገቢ ስራውን ሇመፇፀም ወይም ብሒሊፉነቱ
ብናይ ስራሔ ግቡእ ክፌፅሞ ዛግባእ ወይም በስራ ግዳታው ማስፇፀም የሚገባውን
ንዖይምፌፃም ወይ ክፌፅሞ ዖይግባእ ንምፌፃም የማስፇፅም ወይም ሉፇፅመው የማይገባውን
ውህብቶ፣ገንዖብ ወይ ካሌእ ጥቕሚ ክወሃቦ ሇመፇፀም ስጦታ፣ገንዖብ ወይም ላሊ ጥቅም
ዛሒተተ፣ናይ ተስፊ ቃሌ ዛተቐበሇ ወይ እንዱሰጠው የጠየቀ፣የተስፊ ቃሌ የተቀበሇ ወይም
ዛቐረበለ ዛወሰዯ፣ወይ፣ የቀረበሇትን የወሰዯ፣ወይም
ሇ. ንዖካየድ ናይ ሑሳብ ኦዱትምርመራ ሇ. ያካሄዯው የሑሳብ ኦዱት ምርመራ ተመርማሪ
ተመርማሪ ዖቕረበለ ሰነዴ ግጉይ ምዃኑ ያቀረበሇት ሰነዴ የተሳሰተ መሆኑን እያወቀ እንዯ
እናፇሇጠ ከም ትኽከሇኛ ሰነዴ ገይሩ ዛወሰዯ ትክክሇኛ ሰነዴ አዴርጎ የወሰዯ ወይም ትክክሌኛ
ወይ ትክክሇኛ ሰነዴ ምዃኑ እናፇሇጠ ክተሒዖለ ሰነዴ መሆኑን እያወቀ ሉያዛሇት ወይም የቀረበሇትን
ዛግባእ ሰነዴ ከይተቐበል ዛተረፇ፣ ወይ የወሰዯ፣ወይም
ሏ. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ገንዖብ ዖጭበርበረ ሏ. የክሌለ መንግስት ገንዖብን ያጭበረበረ ወይም
ወይ ካሌእ ንከጭበርብር ኩነታት ብምምችቻው እንዱጭበረበር ሁኔታዎችን በማመቻቸቸት የተባበረ
ዛተሒባበረ ወይ ተንኮሌ ዛሰርሏ፣ወይ ወይም ተንኮሌ የሰራ ፣ወይም
መ. ንባዔለ ወይ ንኻሌእ ሰብ ግቡእ ዖይኮነ መ. ሇራሱ ወይም ሇላሊ ሰው ተገቢ ያሌሆ ጥቅም
ጥቕሚ ንምርካብ ወይ ኻሌእ ሰብ ንምጉዲእ ሇማግኘት ወይም ላሊ ሰውን ሇመጉዲት በማሰብ
ብምሔሳብ ብተመርማሪ ዛቐረበለ መፃሔፌቲ፣ በተመርማሪ የቀረቡሇትን መፃሔፌት፣
መዖኻኸርታት፣ መዙግብቲ፣ ሰነዲትን ካሌኦት ማስታወሻዎች፣ መዙግብት ፣ሰነድችንና ላልችን
ጠቐምቲ መረዲእታታትን ክጠፌኡ ዛገበረ ወይ ጠቃሚ መረጃዎች እንዱጠፊ ያዯረገ ወይም ወዯ
ናብ ሒሰት ዛሇወጠ ወይ ክሌወጡ ዛገበረ ሒሰት እንዱሇወጡ ያዯረገ ከኣምስውት እስከ አስር
እንተኾይኑ ካብ ሒሙሽተ ክሳብ ዒሰርተ ዒመት ዒመት በሚዯርስ እስራትና ከብር
ብዛበፅሔ ማእሰርትን ካብ ብር 10000.00 10000.00/ከዒስር ሽህ ብር/ እስከ
/ዒሰርተ ሽሔ ብር/ክሳብ 15000.00 /ዒሰርተ 15000.00/አስራ ኣምስት ሽህ ብር / በሚዯርስ
ሒኙሽተ ሽሔ ብር/ብዛበፅሔ ቅፅዒት ገንዖብ የገንዖብ ቅጣት ይቀጣሌ።
ይቕፃዔ።
85
ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
እቲ ዋና ኦዱተር በዘ ኣዋጅ መሰረት ዛተውሃበ ዋና ኦዱተሩ በዘህ አዋጅ መሰረት የተሰጠውን
ስሌጣንን ተግባርን ንምፌፃም ዖዴሌዮ ዯንቢ ስሌጣንና ሇመፇፀም የሚስፇሌገውን ዯንብ አዖጋጆቶ
ኣዲሌዩ ብምቕራብ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ በማቅረብ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
እንተፀዴቕ ኣብ ተግባር የውዔል። ሲፀዴቅ ተግባር ሊይ ያውሊሌ።
ዛተስዒሩ ሔግታት የተሻሩ ሔጎች
1. ንቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ክሌሌ 1. የትግራይ ክሌሌ ኦዱትና ቁጥጥር ፅ/ቤትን
ትግራይ ንምጥያሽ ወፂኡ ዛነበረ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣው አዋጅ ቁጥር 15/1988
ቁፅሪ 15/1988 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ በዘህ አዋጅ ተሽሯዋሌ።
ኣል።
2. ነዘ ኣዋጅ ዛፃብኡ ካሌኦት ሔግታትን 2. ይህን አዋጅ የሚፃረሩ ላልች ሔጎችና
ዯንብታትን በዘ ኣዋጅ እዘ ኣብ ዯንቦች በዘህ አዋጅ በተሸፇኑ ጉዲዮች ሊይ
ዛተሸፇኑ ቁም ነገራት ተፇፃምነቱ ተፇፃሚነት አይኖራቸውም።
ኣይህሌዎምን።
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ እዋን አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።
መቐሇ ሔዲር 8/1994 ዒ/ም መቐሇ ሔዲር 8/1994 ዒ/ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
86

የብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
መቐሇ 6 ሔዲር 1994 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

መቐሇ ህዲር 6/1994 ዒ/ም
ቑፅሪ ኣዋጅ 52/1994 ዒ/ም ንብሓራዊ ክሌሊዊ ኣዋጅ ቁጥር 52/1994 ዒ/ም ሇትግራይ ብሄራዊ
መንግስት ትግራይ ንናይ 1994 በጀት ዒመት ክሌሊዊ መንግስት በ1994 ዒ/ም የበጀት ዒመት
መፇፀሚ ስራሔ መንግስቲ ዛተኣወጀ ናይ ሇመንግስት ስራዎች ማስፇ ፀሚያ የታወጀ
ተወሳኺ በጀት ኣዋጅ ገፅ 1 ተጨማሪ የበጀት አዋጅ ገፅ 1
ቑፅሪ ኣዋጅ 52/1994 ዒ/ም ኣዋጅ ቁጥር 52/1994 ዒ/ም
ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ንናይ 1994 በጀት ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት በ1994
ዒመት መፇፀሚ ስራሔ መንግስቲ ዛተኣወጀ ናይ ዒ/ም የበጀት ዒመት ሇመንግስት ስራዎች ማስፇ
ተወሳኺ በጀት ኣዋጅ ፀሚያ የታወጀ ተጨማሪ የበጀት አዋጅ
ብመሰረት ናይ ፋዯራሊዊ ዱሞክራስያዊ በፋዳራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፏብሉክ ሔገ
ሪፏብሉክ ሔገ መንግስቲ እዘ ክሌሌ ናይ ባዔለ መንግስት መሰረት ክሌለ የራሱን በጀት
በጀት ምፅዲቕን ኣብ ስራሔ ናይ ምውውዒሌን ሇማፅዯቅና ሥራ ሊይ ሇማዋሌ ስሌጣን የተሰጠው
ስሌጣን ዛተዋሃቦ ብምዃኑ ናይ ብሓራዊ በመሆኑ ፣ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቤት ምኽሪ ብናይ መንግስት ምክር ቤት በብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፀ 49 ንኡስ
49 ንኡስ ዒንቀፅ 3/ሀ መሰረት ዛስዔብ ናይ አንቀፅ 3/ሀ መሰረት የሚከተሇው ተጨማሪ
ተወሳኺ በጀት ኣዋጅ ተኣዊጁ ኣል። በጀት አዋጅ አውጥቷሌ።
ክፌሌ ሒዯ ክፌሌ አንዴ
እዘ ኣዋጅ‟ዘ ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1994
1994 ዒ/ም ተወሳኺ በጀት ኣዋጅ ቁፅሪ ዒ/ም ተጨማሪ የበጀት አዋጅ ቁጥር 52/1994
52/1994 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
1. ኣብ 1994 በጀት ዒመት ንናይ መንግስቲ 1. በ1994 በጀት ዒመት ሇመንግስት
ስራሔ መፇፀሚ ዛኸውን ተወሳኺ በጀት ሥራዎች ማስፇፀሚያ የሚሆን ተጨማሪ
ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇ ዛተረኸበ ምስ‟ዘ ኣዋጅ በጀት በማስፇሇጉ ከዘህ አዋጅ ጋር
ከተያያዖው
ተታሒ዗ ዛርከብ ቅጥዑ ንዛተጠቐሱ ስራሔትን ቅፅ ሇተጠቀሱት ሥራዎችን አገሌግልት
ግሌጋልት ዛውዔሌ። የሚውሌ።
ሀ. ንስረዔ ወፃኢታት ------- ብር 6,000.00 ሀ. ሇመዯበኛ ወጪ -------- ብር 6,000.00
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት ----- ብር ሇ. ሇካፑታሌ ወጪ ------- ብር 30,580.000
30,580.000 ዴምር ---------- ብር
ናይ ሓደ ዋጋ 87
ነጋሪት ጋዜጣ ቁ.ፖ.ሳ 120
ያንዱ ዋጋ
ነጋሪት ጋዜጣ ፖ.ሳ.ቁ
ዴምር ---------- ብር 36,580.000

36,580.000
(ሰሊሳን ሹዴሽተን ሚሉዮንን ሒሙሽተ (ሰሊሳ ስዴስት ሚሌዮን አምስት መቶ ሰማንያ
ሚኢትን ሰማኒያን ሽሔ) ወፃኢ ኾይኑ ሺ ብር) ወጪ ሆኖ እንዱከፇሌ በዘህ አዋጅ
ንክኽፇሌ በዘ አዋጅ ፀዱቑ አል። ፀዴቋሌ።
2.እዘ ባጀት ዛሽፇን ካብ ዛስዔቡ ፌሌፌሊት 2.ይህ በጀት የሚሸፉነው ከሚከተለት የገቢ
ይኽውን፡- ምንጮች ይሆናሌ፡-
ሀ. ካብ ፋዳራሌ መንግስቲ ዴጎማ --- ብር ሀ. ከፋዳራሌ ምንግስት ዴጎማ ---- ብር
16,580.00 16,580.000
ሇ. ካብዘ ክሌሌ ናይ 1992 ን 1993 ን አታዊ ሇ. ከዘሁ ክሌሌ በ1992 እና 1993 ዒ.ም
ሔሌፉ ዛተረከበ ---------- ብር 8,000.000 በትርፌነት የተሰበሰበ ---------------- ብር
ሏ. ካብ ዛሒሇፉ ዒመታት ካብ ዛተፇሊሇዩ 8,000.000
ፌሌፌሊት ኣብ ስራሔ ከይወዒሇ ዛተረፇ------- ሏ. ካሇፌት ዒመታት ከተሇያዩ የገቢ ምንጮች
---- ብር 12,000.00 ስራ ሊይ ሳይውሌ የቀረ ----------------
ዴምር ------------ ብር 36,580.000 ብር12,000.000
ዴምር--------------- ብር 36,580.000
ክፌሉት ብዙዔባ ምፌፃም ክፌያን ስሇ መፇጸም
እዘ በጀት ቤት ምኽሪ ብሓራዊ ክሌሊዊ ይህ በጀት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ናይ 1994 በጀት መንግስት ምክር ቤት የ1994 በጀት ዒመት
ዒመት በጀትን ኣማሒዴርኡን ንምውሳን የበጀት አስተዲዯር ሇመወሰን በወጣው አዋጅ
ብዖውፅኦ አዋጅ ቁፅሪ 43/93 መሰረት ቁጥር 43/93 መሰረት የዘኣካሌ ሆኖ
አካሌ ናይዘ ዖበን በጀት ገይሩ ተኣዊጁ ታውጇሌ።
አል።
እቲ አዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዛፀዯቐለ ጊዚ መንግስት ምክር ቤት ካፀዯቀበት ጊዚ ጀምሮ
ጀሚሩ ዛፀነዏ ይኽውን። የፀና ይሆናሌ።
መቐሇ መቐሇ
ሔዲር 6/1994ዒ.ም ሔዲር 6/1994 ዒ.ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሓራዊ ክሌሌሊዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ርእሰ መስተዲዴር
88
ን1994 ዛተዯገፇ ተወሳኺ ካፑታሌ በጀት

ተራ ቑፅሪ ሴክተር/ፔሮጀክት ሽም ሔርሻ ኤክስቴንሽን ምግፌሔ ተወሳኺ ዛተዯገፇ በጀት
1 ገጠር ቴክኖልጂ /8205/ 1,000,000.00
400,000.00
ንኡስ ዴምር 1,400,000.00
2 ማይ ማአዴንን ኢነርጅን መቐሇ መስተ ማይ
አኽሱም መስተ ማይ 154,200.00
ዒዴዋ መስተ ማይ 500,000.00
ገፀር መስተ ማይ 470,000.00
መስተ ማይ መሉስካ ምጥያሽ 500,000.00
2,500,000.00
ንኡስ ዴምር 4,124,200.00
3 ገጠር መንገዴ
ባዔኽር-ዒዱ ረመፅ 1,000,000.00
ካዙ-ፀገዳ 1,000,000.00
ማይ ፀብሪ-ዱማ 750,000.00
ፉሊፌሌ-ነበሇት 125000.00
ሳምረ-ፉናሩባ 800,000.00
ዔዲጋ ሒሙስ-ስውነ -
እንዲስሊሴ-ዯጀና -
ንኡስ ዴምር 4,800,000.00
4 ከተማ ሌማዒት
ማይጨው ዜባ ህንፃ 1,000,000.00
እንዲስሊሴ ዜባ ህንፃ 1,000,000.00
አኽሱም ዜባ ህንፃ 1,000,000.00
ንኡስ ዴምር 3,000,000.00
5 ፌትሑ
ክሌሌ ፒሉስ ህንፃ 1,000,000.00
መቐሇ ቤት ህንፀት 500,000.00
ዒዴግራት ቤት ህንፀት 500,000.00
ንኡስ ዴምር 2,000,000.00
6 ትምህርቲ
መዲርግቲ IDA 7,000,00.00
መዲርግቲ ADB 300000.00
መዲርግቲ KFW 1,000.000.00
ሐመራ 2ይ ብርኪ 1,000,000.00
4,2ይ ብርኪ ኣሒት/ቲ መንግስቲ 480,000.00
/ጨርጨር፣ሳምረ፣ሒውዚን ስሇኽሇኻ/
ዒዴዋ መ/ማ/ተቋም 1,500.000.00
ማይጨው ቴክኒክ ኮሇጅ 400,000.00
TVET
ንኡስ ዴምር 5,380,000.00
7 ጥዔና
መዲርግቲ IDA 129,200.00
እንዲስሊሴ ሆስፑታሌ 500,000.00
ማይጨው ሆስፑታሌ 290,000.00
ቢሮ ጥዔና ህንፃ 500,000.00
ንኡስ ዴምር 1,719,200.00
8 ሰራሔተኛ ማሔበራዊ ጉዲይ 1500,000.00
እንዲስሊሴ ሙያ መሰሌጠኒ ማእኽሌ
ንኡስ ዴምር 1500,000.00
89
ተራ ቑፅሪ ሴክተር/ፔሮጀክት ሽም ኮሚሽን ስፒርት ተወሳኺ ዛተዯገፇ በጀት

9 ስፕርታዊ ምንቅስቓስ 200,000.00
ንኡስ ዴምር 200,000.00
10 ኢንደስትሪ
ዯቀቕትን አናንእሽተይን ኢንተርፔራይዛ ሰፋት ክዲን
መሰሌጠኒ ማእከሌ 200,000.00
ንኡስ ዴምር 200,000.00
11 ሲቪሌ ሰርቪስ ቢሮ
ስሌጠና ሒይሉ ሰብ 7,500.00
ንኡስ ዴምር 7,500.00
12 አብያተ ፌርዱ
ዒዱ ረመፅ ወረዲ ቤት ፌርዱ 50,400.00
ንኡስ ዴምር 50,400.00
13 ኢ.ን.ት
ምዴሊው ፔሮጀክት ፔሮፊይሌ 500,000.00
ንኡስ ዴምር 500,000.00
14 ዒቕሚ ምፌጣር መሰሌጠኒ ትካሊት 5,698,700.00
ንኡስ ዴምር 5,698,700.00
ጠቅሊሊ ዴምር 30,580,000.00
ናይ ስሩዔ ባጀት ተወሳኺ ባጀት
ንዛተፇሊሇዩ ናይ መንግስቲ ስራሔቲ ዛውዔሌ ብቢሮ ፊይናንስ ብመጠባበቒ በጀት ክተሒዛ

ዛተወሰነ፡-
አርእስቲ መጠን ገንዖብ

433-01 6,000,000.00
90
ሇ1994 የተዯገፇ ተጨማሪ ካፑታሌ በጀት

ተራ ቑፅሪ የሴክተር/ፔሮጀክት ስም እርሻ ኤክስቴንሽን ማስፊፊያ ተወሳኺ ዛተዯገፇ በጀት
1 ገጠር ቴክኖልጂ /8205/ 1,000,000.00
400,000.00
ንኡስ ዴምር 1,400,000.00
2 ውሃ መአዴንን ኢነርጂ
የመቐሇ መጠጥ ውሃ 154,200.00
የአኽሱም መጠጥ ውሃ 500,000.00
የዒዴዋ መጠጥ ውሃ 470,000.00
ገፀር መጠጥ ውሃ 500,000.00
መጠጥ ውሃ ማስፊፌያ 2,500,000.00
ንኡስ ዴምር 4,124,200.00
ባዔኽር-ዒዱ ረመፅ 1,000,000.00
ካዙ-ፀገዳ 1,000,000.00
ማይ ፀብሪ-ዱማ 750,000.00
ፉሊፌሌ-ነበሇት 125000.00
ሳምረ-ፉናሩባ 800,000.00
ዔዲጋ ሒሙስ-ስውነ -
እንዲስሊሴ-ዯጀና -
ንኡስ ዴምር 4,800,000.00

4 ከተማ ሌማዒት
ማይጨው ዜባ ህንፃ 1,000,000.00
እንዲስሊሴ ዜባ ህንፃ 1,000,000.00
አኽሱም ዜባ ህንፃ 1,000,000.00
ንኡስ ዴምር 3,000,000.00
5 ፌትህ
ክሌሌ ፒሉስ ህንፃ 1,000,000.00
መቐሇ ቤት ማረሚያ ቤት 500,000.00
ዒዴግራት ማረሚያ ቤት 500,000.00
ንኡስ ዴምር 2,000,000.00
6 ትምህርቲ
ማቺንግ ፉንዴ ኣይዱኤ 7,000,00.00
ማቺንግ ፉንዴ ኤዱቢ 300000.00
ሐመራ 2ኛ ዯረጃ 1,000.000.00
ማቺንግ ፇንዴ ኬኤፌዲውሉዮ 1,000,000.00
4ኛ ፣ዯረጃ 480,000.00
/ጨርጨር፣ሳምረ፣ሒውዚን ስሇኽሇኻ/
ዒዴዋ መ/ማ/ተቋም 1,500.000.00
ማይጨው ቴክኒክ ኮሇጅ 400,000.00
TVET
ንኡስ ዴምር 5,380,000.00
7 ጤና
ማቺንግ ፉንዴ ኣይዱኤ 129,200.00
እንዲስሊሴ ሆስፑታሌ 500,000.00
ማይጨው ሆስፑታሌ 290,000.00
የጤና ቢሮ ህንፃ 500,000.00
ንኡስ ዴምር 1,719,200.00
8 ሰሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ 1500,000.00
እንዲስሊሴ የሙያ ማሰሌጠኛ ማእኽሌ
ንኡስ ዴምር 1500,000.00
91
9 ስፒርት ኮሚሽን ስፒርታዊ እንቅስቃሴ 200,000.00

ንኡስ ዴምር 200,000.00
10 ኢንደስትሪ
ጥቃቅንና ትናንሽ ኢንተርፔራይዛ
የሌብስ ስፋት ማሰሌጣና ማእከሌ 200,000.00
ንኡስ ዴምር 200,000.00
11 ሲቪሌ ሰርቪስ ቢሮ
ሇሰው ኃይሌ ስሌጠና 7,500.00
ንኡስ ዴምር 7,500.00
12 አብያተ ፌርዱ
ዒዱ ረመፅ ወረዲ ቤት ፌርዱ 50,400.00
ንኡስ ዴምር 50,400.00
13 ኢ.ን.ት
የምዴሊው ፔሮጀክት ፔሮፊይሌ 500,000.00
ንኡስ ዴምር 500,000.00
14 አቅም ግንባታ/መሰሌጠኛ ተቋም/ 5,698,700.00
ንኡስ ዴምር 5,698,700.00
ጠቅሊሊ ዴምር 30,580,000.00
ሇመዯበኛ ተጨማሪ በጀት
ሇተሇያዩ የመንግስት ስራዎች የሚውሌ በፊይናንስ ቢሮ በመጠባበቂያ በጀት እንዱያዛ

የተወሰነ፡-
አርእስት የገንዖብ መጠን

433-01 6,000,000.00
92

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌዊ መንግስት
10ኛ ዒመት
10ይዒመት ቑ.11
ቁ.11
መቐሇ 1994 ዒ.ም ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ
1994ዒ.ም
ቑፅሪ ኣዋጅ 54/1994ዒ.ም ኣዋጅ ቁጥር 54/1994ዒ.ም
ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት የውሃ ሃብት ሌማት
ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ ቢሮ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ቑፅሪ ኣዋጅ 54/1994 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 54/1994 ዒ.ም
ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት የውሃ

መንግስቲ ትግራይ ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ ሃብት ሌማት ቢሮ ሇማቋቋም የወጣ ኣወጅ
ኣብ ገፀ ምዴርን አብ ከርሰ ምዴርን ዛርከብ በምዴር ገጽና በከርሰ ምዴር የሚገኘ የውሃ
ሃፌቲ ማይ ብዛግባእ ንምጥቃም፣ቀረብ ሃብት በሚገባ ሇመጠቀም፣ የሚጠጣ ውሃ
ዛስተማይን ሌምዒት መስኖ ንምጥንኻርን አቅርቦትና የመስኖ ሌማት ሇማጠናከር የሚጣጣ
ሔፅረትን ብክሇትን ዛስተ ማይ ንምውጋዴን ውሃ እጥረትና ብክሇት ሇማስወገዴ ሇመካሊከሌ
ንምክሌኻሌን ምምሔዲር ሃፌቲ ማይ የውሃ ሃብት አስተዲዯር ሳይበታተን በአንዴ ቢሮ
ከይተበታተነ ብሒዯ ቢሮ ክመሒዯር ምግባር እንዱተዲዯር ማዴረግ የገንዖብ አቅምና ብቁ
ዒቕሚ ገንዖብን ክኢሊ ሒይሉ ሰብን ብቍጠባ የሰው ሃይሌ በቁጠባ ሇመጠቀም እንዯሚያግዛ
ንምጥቃም ከምዛሔግዛ ግንዙበ ስሇዛተወሰዯለ፣ ግንዙቤ ስሇተወሰዯበት የትግራይ ብሄራዊ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ምንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ ምንግስት ምክር ቤት ተሻሽል በዋጣው
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትገራይ የትገራይ ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/
ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን ኣዋጅ
እዘ ዛስዔብ ኣዋጅ አውፂኡ አል። አውጥቷሌ።
ሒፂር ርእሲ አጭር ርዔስ
እዘ አዋጅ “ ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ብሄራዊ ይህ ኣዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሇዊ ምንግስቲ ትግራይ ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ መንግስት የውሃ ሃብት ሌማት ቢሮ ሇማቋቋም
ቅፅሪ 54/1994“ ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። የወጣ አዋጅ ቁጥር 54/1994“ ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ።
ኣብዘ ኣዋጅ እዘ ናይቲ ቃሌ አጠቓቕማ ካሉእ በዘህ አዋጅ የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም
ትርጉም እንተዖይተዋሂብዎ፣ ካሌተሰጠው፣
1. “ሃፌቲ ማይ“ ማሇት ኣብ ገፀ ምዴርን ከርሰ 1. “ውሃ ሃብት“ ማሇት በምዴር ገጽና ከርሰ ምዴር
ምዴርን ዖል ማይ ማሇት እዩ፡ ያሇ ውሃ ማሇት ነው።
2. “ቢሮ “ ማሇት ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ 2. “ቢሮ “ ማሇት ውሃ ሃብት ሌማት ቢሮ ነው።
ናይ ሒዯ ዋጋ 31.20 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 31.20 93

እዩ።
3. “ሌምዒት ሃፌቲ ማይ“ ማሇት ምምሊእ ቀረብ 3. “ውሃ ሃብት ሌማት“ ማሇት የሚጠጣ ውሃ
ዛስተ ማይን ምግፊሔ ስራሔቲ መስኖን አቅርቦት ማሟሊት የመስኖ ስራዎች
ካሌኦት ማይ ተንከፌ ሌምዒታዊ ስራሔትን የሚያጠቃሌሌ ነው።
ዖጠቓሌሌ እዩ።
4. “ማይ ተንከፌ ስራሔቲ“ ማሇት ሃፌቲ ማይ 4. “ውሃ ነክ ስራዎች “ ማሇት የውሃ ሃብት ጥቅም
ኣብ ጥቕሚ ንምውዒሌ ዛፌፀም ናይ ህንፀት ሊይ ሇማዋሌ የሚፇፀም የግንባታ ስራዎችና
ስራሔቲን ተዙመዴቲ ዛኾኑ ካሌኦት ተዙማጅ የሆኑ ላልች ስራዎችን ነው።
ስራሔትን እዩ።
5. “ሰብ“ ማሇት ብሔጊ ናይ ሰብነት መሰሌ 5. “ሰው “ ማሇት በህግ የሰውነት መብት የተሰጠው
ዛተወሃቦ ትካሌ ወይ ናይ ተፇጥሮ ሰብ ዴርጅት ወይም የተፇጥሮ ሰው ነው።
እዩ።
6. “መስኖ “ ማሇት ካብ ዛተፇሊሇዩ ናይ ማይ 6. “መስኖ“ ማሇት ከተሇያዩ የውሃ ምንጮች ማሇት
ፌሌፌሊት ማሇት ካብ ግዴብ፣ ከግዴብ፣ወንዜች፣ የውሃ ምንጮች ጉዴጓዴና
ሩባታት፣ዒይኒ ማያትን ጉዴጓዴን ማይ ውሃ ጠሌፇህ አውጥተህ በመውሰዴ ሇሰው
ኣሉኻን ኣውፂእኻን ብምውሳዴ ንሰብ ምግብ፣ሇእንስሳ ቀሇብ ሇገቢያ የሚውለ ሰብልች
ምግቢ፣ቀሇብ እንስሳን ንዔዲጋን ዖውዔለ አትክሌቶችን ሇማሌማት የምንጥቀምበት ዖዳ
ዛራእቲን ኣትክሌቲን ንምሌማዔ ነው።
እንጥቀመለ ሜሊ እዩ።
7. “ተጠቀምቲ መስኖ“ ማሇት በቲ መስኖ 7. “መስኖ ተጠቃሚዎች“ ማሇት በመስኖው
ተጠቀምቲ ዛኾኑ ብውሌቀ፣ ወይ ብማሔበር ተጠቃሚ የሆኑ በግሌ፣ ወይም በማህበር
ዛተወዯቡ ሒረስቶት እዩም። የተዯራጁ ገበሬዎች ናቸው
8. “መስተ ማይ“ ማሇት ንሰብ፣ንእንስሳን 8. “መጠጥ ውሃ“ ማሇት ሇሰው፣ሇእንስሳና ሇተሇያዩ
ንዛተፇሊሇዩ ኢንደስትሪያዊ ግሌጋልት ኢንደስትሪያዊ አገሌግልቶች የሚውሌ ውሃ
ዛውዔሌ ማይ እዩ። ነው።
9. “ ተጠቀምቲ መስተ ማይ“ ማሇት ሰብን 9. “የመጠጥ ውሃ ተጠቃሚዎች“ ማሇት ሰውና
እንስሳን እዮም። እንስሳ ናቸው።
10.“ ትካሇት ማይ“ ማሇት ንመስተ ይኹን 10.“የውሃ ዴርጅቶች“ ማሇት ሇመጠጥ ይሁን
ንመስኖ ስራሔ ተሃኒፀን ግሌጋልት ዛህባ ሇመስኖ ሥራ ተገንብተው አገሌግልት የመሰጡ
ትካሊት እየን። ዴርጅቶች ናቸው።
ምቋም መቋቋም
1. ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ብሄራዊ ክሌሇዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የውሃ
መንግስቲ ትገራይ ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎ ናይ ሃብት ሌማት ቢሮ ሔጋዊ ሰውነት ያሇው
መንግስቲ አካሌ ኮይኑ በዘ ኣዋጅ ቆይሙ የመንግስት አካሌ ሆኖ በዘህ ኣዋጅ
አል። ተቋቁመዋሌ።
2. ተፀዋዔነት እዘ ቦሮ ንቢሮ ገጠር ሌምዒት 2. የዘህ ቢሮ ተጠሪነት ሇገጠር ሌማት ቢሮ
ይኽውን። ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 4 ኣንቀፅ 4
ዋና ቤት ፅሔፇት ዋና ጽሔፇት ቤት
ዋና ቤት ፅሔፇቱ ኣብ መቐሇ ኮይኑ ከከም ዋና ፅሔፇት ቤቱ በመቀላ ሆኖ እንዯአስፇሊጊነቱም
አዴሊይነቱ ኣብ ዜባ፣ወረዲን ንኡስ ወረዲን በዜን ወረዲና ንኡስ ወረዲ ቅርንጫፌ ፅሔፇት ቤቶች
ጨንፇር ቤት ፅሔፇታት ክህሌዎ ይኽእሌ። ሉኖረው ይሊሌ።
94
ዔሊማ እዘ ቤት ፅሔፇት የዘህ ፅሔፇት ቤት ዒሊማ
ሃፌቲ ማይ ኣግባብ ብዖሇዎ መንገዱ ኣብ የውሃ ሃብት አግባብ ባሇው መንገዴ ጥቅም ሊይ
ጥቕሚ ንኽውዔሌ፣ብኽሇትን ብኽነትን እንዱውሌ፣ ብክሇትና ብክነትን ሇመካሊከሌ
ንምክሌኻሌ ከምኡእውን ንመስተን መስኖን እንዯዘሁም ሇመጠጥና መስኖ የሚውሌ የውሃ
ዛውዔሌ ቀረብ ማይ ብዖሊቒነት ንምምሊእን አቅርቦ በዖሊቂነት ሇማሟሊትና ላልች ውሃ ነክ
ካሌኦት ማይ ተንከፌ ሌምዒታዊ ስራሔቲ ሌማታዊ ስራዎች ሇማካሄዴ ነው።
ንምክያዴ እዩ።
ብዙዔባ ስሌጣንን ተገባርን ስሇስሌጣና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን እዘ ቢሮ የዘህ ቢሮ ስሌጣንነ ተግባር
1. ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ንምስፌሔፇሔ ናይ 1. የውሃ ሃብት ሌማት ሇማስፊፊት የአጭርና
ሒፂርን ነዊሔን ጊዚ ፒሉስን እስትራቴጂን የረዥም ጊዚ ፒሉሲና እስትራቴጂ እቅዴ
ትሌምን የዲለ፣ ነዛይ መፇፀሚ ዖኸውን ያዖጋጃሌ፣ ሇዘህ ማስፇፀሚያ የሚሆን
ማስተር ፔሊን ከዲሇው ይገብር፣ የመሒይሽ፣ ማስተር ፔሊን እንዱዖጋጅ ያዯርጋሌ
2. ብመሰረት ማስተር ፔሊን ንሌምዒት ሃፌቲ ያሻሽሊሌ።
ማይ ምግፊሔ ዖኸእለ ፔሮጀክትታት 2. በማስተር ፔሊኑ መሰረት ሇውሃ ሃብት ሌማት
ብባዔለን ብኻሌኦት ኣካሇት ክሰርሐ ማስፊፊት የሚያስችለ ፔሮክጀቶች በራሱና
ይገብር፣ በላልች አካሊት እንዱሰሩ ያዯርጋሌ።
3. ሃፌቲ ማይ ብዛምሌከት መረዲእታታት 3. የውሃ ሃበትን በሚመሇከት መረጃዎች
ይእክብ፣የዯራጅው፣ ይሰበስባሌ፣ያዯራጃሌ።
4. ንምስተን ንመስኖን ዛውዔለ ፔሮጀክትታት 4. ሇመጠጥና ሇመስኖ የሚውለ ፔሮጀክቶችን
ብዛምሌከት ፅንዒትን ዱዙይንን ስራሔቲ በሚመሇከት የጥናትና የዱዙይንስራዎች
የካይዴ፣ ያካሂዲሌ፣
5. ሌምዒት መስተ ማይን መስኖን የስፊሔፌሔ 5. የመጠጥ ውሃ ሌማትና መስኖ ያስፊፊሌ የውሃ
ብመፅናዔቲ ዛተረጋገፁ ሜሊታት ኣጠቓቕማ ሃብት አጠቃቀም በጥናት የተረጋገጡ
ሃፌቲ ማይ ክምፅብለን ክጋፌሐን ይገብር፣ ዖዳዎች እንዱያዴጉና እንዱስፊፌ
ያዯርጋሌ።
6. ሃፌቲ ማይ ኣብ መንጎ ዛተፇሊሇዩ ናይ 6. የውሃ ሃብት በተሇያዩ የአገሌግልት ዒይነቶች
ግሌጋልት ዒይነታት ሚዙናዊ ብዛኾነ መካከሌሌ ሚዙናዊ በሆነ መንገዴ
መንገዱ ምክፌፊለን ኣብ ጥቕሚ ምውዒለን መከፊፇለንና ጥቅም ሊይ መዋለን
ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
7. ናይ ስራሔ ፌቓዴ ዖዴሌዮም ዯረጃን ዒይነት 7. የሥራ ፉቃዴ የሚያስፇሌጋቸው ውሃ ነክ
ንዛዋፇር ሰብ ፌቓፌ ይህብ፣ አብ ጥቅሚ ስራዎች ዯረጃና ዒይነት ይሇያሌ፣ በዘህ ሥራ
ምውዒልም እውን ይቆፃፀር፣ ብዖይፌቓዴ ሇሚሰማራ ሰው ፉቃዴ ይሰጣሌ፣ ጥቅም ሊይ
ዛሰርሐ ይእግዴ፣ መዋሊቸውን ይቆጣጠራሌ፣ያሇፉቃዴ የሚሰሩ
ያግዲሌ፣
8. ናይ መስተ ማይን ማይ መስኖን የስፊፌሔ 8. የመጠጥ ውሃና የመስኖ ውሃ ያስፊፊሌ ጥናት
ፅንዒት ከስፊሔፌሔ ይገብር፣ ዱዙይን፣ እንዱሰፊ ያዯርጋሌ፣ ዱዙይን፣የመስኖ ሌማት
ሌምዒት መስኖ ህንፀትን ፅገናን መመዖኒ ግንባታና ጥገና መመዖኛ ዯረጃዎች ያወጣሌ
ዯረጃታት የውፅእ፣ ተግባራዊነቱ ፣ተግባራዊነቱም ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ፣
95
9. ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ምስፌሔፊሔ ዖኽእሌ 9. የውሃ ሃብት ሌማት ሇማስፊፊት የሚያስችሌ

ዛተማሇአ ብቕዒት ዖሇዎ ሒይሉ ሰብ ክህለ የተሟሊ ብቃት ያሇው የሰው ሃይሌ እንዱኖር
ፃዔሪ ይገብር፣ ጥረት ያዯርጋሌ።
10.ምስ ዛምሌከቶም መንግስታዊ 10.ከሚመሇከታቸው መንግስታዊና መንግስታዊ
ዖይመንግስታዊ አካሊት ብምትሔግጋዛ ያሌሆኑ አካሊት በመተጋገዛ ህዛቡ በውሃ
ህዛቢ ኣብ ህንፀትን ሔዴሳትን ስራሔቲ ማይ ግንባታና እዴሳት ፅራዎች እንዱሳተፌ
ክሳተፌ ይገብር፣ ያዯርጋሌ።
11.ናይ ማይ ትካሇት ቐፃሌነት ንክህሌወን 11.የውሃ ዴርጅቶች ቀጣይነት እንዱኖራቸው
ንናይ ማይ ኮሚቴ ናይ ቴክኒክን ስሌጠናን ሇውሃ ኮሚቴ የቴክነክና ስሌጠና ዴጋፌ
ሒገዛ ይህብ፣ ይሰጣሌ።
12.ምስ ተጠቀምቲን ዛምሌከቶም ቤት 12.ከተጠቃሚዎችና ከሚከሇከታቸው ጽሔፇት
ፅሔፇታትን ብምትሔብባር ዴሔንነት ሃፌቲ ቤቶች በመተባበር የውሃ ሃብትና የውሃ
ትካሊት ማይን ይከታተሌ፣ ሔዴሳት ዴርጅቶችን ዯህንነት ይከታተሊሌ፣ እዴሳት
ዖዴሌዮም ክሔዯሱ ይገብር፣ ሇሚያሰፇሌጋቸውም እንዱታዯሱ ያዯርጋሌ።
13.ናይ ማይ ፅርየት ዯረጅኡ ዛሒሇወ ምዃኑ 13.የውሃ ጥራት ዯረጃውን የጠበቀ መሆኑን
ይቆፃፀር ሃፌቲ ማይ ዛብክለ ነገራት ይቆጣጠራሌ የውሃ ሃበትን የሚበክለ ነገሮች
ይከታተሌ፣ ፌሌፌልም ብምምንፃፌ ይከታተሊሌ፣ ምንጮቸውን በማንጠፌ
ንክውውገደ ሔጋዊን ቴክኒካዊን ስጉምቲ እንዱወገደ ሔጋዊና ቴክኒካዊ እርምጃ
ይወስዴ፣ ይወስዲሌ።ሠ
14.ዯረጃ ብዯረጃ ፅሬቱ ዛተሒሇወ ዛስተ ማይ 14.ዯረጃ በዯረጃ ጥራቱ የተጠበቀ የመጠጥ ውሃ
ንሔብረተሰብ ክባፃሔ ይገብር፣ ሇህብረተሰቡ እንዱዲረስ ያዯርጋሌ።
15.ንምዔባሇ ሃፌቲ ማይ ዛጠቅም ቴክኖልጂ 15.ሇውሃ ሃብት እዴገት የሚጠቅም ቴክኖልጂ
የተኣታትው፣ እንዱገባ ያዯርጋሌ፣
16.ናይ ማይ ግሌጋልት ክፌሉት ተመን 16.የውሃ አገሌግልት የክፌያ ተመን ሇመወሰን
ንምውሳን ዖኽእሌ መፅናፅቲ የሚያችሌ ጥናት ያካሂዲሌ፣ ያሰወስናሌ፣
የካይዴ፣የውስን፣
17.ሃፌቲ ማይ ብዛምሌከት ብፋዳራሌ 17.የውሃ ሃበትን በሚመሇከት በፋዯራሌ
መንግስቲ ዛወፁ ፒሉስን ስትራቴጂን ምስ መንግስት የሚወጡ ፒሉስና ስትራቴጂ
ናይ ክሌሌና ኩነታት ብምዛማዴ ክፌፀም ከክሌሊችን ሁኔታዎች በማዙመዴ እንዱፇፀም
ይገብር። ያዯርጋሌ።
18.እቲ ቢሮ ብስቪሌ ሰርቪስ መማሒዴር ዯንቢ 18.ቢሮው በሲቪሌ ሰርቪስ መተዲዯሪያ ዯንብ
መሰረት ሰራሔታኛታት ይቆፅር የመሒዴር፣ መሰረት ሰራተኞችን
የሰናብት፣ ይቀጥራሌ፣ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ፣
19.ናይ ማይ ተንከፌ ስራሔቲ ሊብራቶሪ 19.ሇውሃ ነክ ሥራዎች የሊብራቶሪ አገሌግልት
ግሌጋልት ይህብ፣ናይ ግሌጋልት ዋጋ ይሰጣሌ፣ የአገሌግልት ዋጋ ያስከፌሊሌ፣
ይክፌሌ፣
20.ናይ ማይ ሃፌቲ ንምሔሊው ምስ ዛምሌከቶም 20.የውሃ ሃብትን ሇመጠበቅ ከሚመሇከተው
ሚኒስተር ቤት ፅሔፇት የተሒባበር አብ ሚኒስቴር ጽ/ቤት ይተባበራሌ በክሌሊችን
ክሌሌና ውሽጢ ዛካየዴ ናይ ማይ ሃፌቲ ውስጥ የሚካሄዴ የውሃ ሃብት ሌማት
ምሌማዔ ስራሔቲ ዖዴሉ ዯገፌ ይህብ። ሥራዎች አስፇሊጊውን ዴጋፌ ይሰጣሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሒሊፉ የቢሮ ሃሊፉው ስሌጣንና ተግባር
እዘ ቢሮ ሒሊፉ፣ ይህ የቢሮ ሒሊፉ፣
96
1. ናይቲ ቢሮ ሊዔሇዋይ መራሑ ስራሔን 1. የቢሮው የበሊይ የሥራ መሪና ተጠሪ ነው።
ተፀዋዔን እዩ።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ተጠቒሱ 2. በዘሁ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 የተጠቀሰው
ዖል ሒፇሻዊ ስሌጣን ሔሌው ኮይኑ ጠቅሊሊ ስሌጣን የተጠበቀ ሆኖ የሚከተለት
እዜም ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ።
ይህሌዎዎ፣
ሀ. ናይቲ ቢሮ ናይ ስራሔ ፔሮግራም ሀ. የቢሮው የሥራ ፔሮግራም ያቅዲሌ፣ በጀት
ይትሌም፣ በጀት የዲሌው እንትፌቀዴ ኣብ ያዖጋጃሌ፣ሲፇቀዴ ስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ስራሔ የውዔሌ፣
ሇ. እቲ ቢሮ ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ሇ. ቢሮው ከሶስተኛ ወገን በሚያዯርጋቸው
ዛገብሮም ርክባት ነቲ ቤት ፅሔፇት ግንኝነቶች ፅሔፇት ቤቱን ይወክሊሌ።
ይውክሌ፣ ሏ. የቢሮው የስራ እንቅስቃሴ መሰረት አዴርጎ
ሏ. ምንቅስቓስ እቲ ቢሮ መሰረት ገይሩ ሇገጠር ሌማት ቢሮ ሪፒርት ያቀርባሌ፣
ንቢሮ ገጠር ሌምዒት ሪፒርት የቕርብ፣ መ. ሇቢሮው በተፇቀዯው በጀት መሰረት ገንዖብ
መ. ነቲ ቢሮ ብዛተፇቐዯ በጀት መሰረት ወጪ እንዱሆን ይፇቅዲሌ፣
ገንዖብ ወፃኢ ክኽውን ይፇቅዴ፣ ረ. ሇቢሮው ሥራዎች ማስፇፀሚያ የሆኑ ረቂቅ
ረ. ነቲ ቢሮ ስራሔቲ መፇፀሚ ዛኾኑ ረቒቕ ሔጎችና ዯንቦች ያዖጋጃሌ፣
ሔግታትነ ዯንብታትን የዲሌው፣ ሰ. የዘህ ቢሮ ሒሊፉ ተጠሪነቱ ሇገጠር ሌማት
ሰ. ሒሇፉ እዘ ቢሮ ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ገጠር ቢሮ ይሆናሌ።
ሌምዒት ይኸውን።
አንቀጽ 8
ዒንቀፅ 8 የበጀት ምንጭ
ፌሌፌሌ በጀት የዘህ ቢሮ እቅድች ማስፇፀሚያ የሚሆን በጀት
መዯባት እዘ ቢሮ መፇፀሚ ዛኽውን በክሌለ መንግስት የሚመዯብና ከተሇያዩ
በጀት ብክሌሌ መንግስቲ ዛምዯብን ካብ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶችና ከህብረተሰቡ
ዛተፇሊሇዩ ዖይመንግስታዊ አካሊትን ካብ የሚገኝ እርዲታ ይሆናሌ።
ሔብረተሰብ ዛርከብ ሒገዛ ይኽውን።
አንቀጽ 9
ዒንቀፅ 9 ስሇሑሳብ መዙግብት
ብዙዔባ ሑሳብ መዙግብቲ 1. የቢሮው ሑሳብ መዙግብት በኣግባቡ
1. ናይ ሑሳብ መዙግብቲ እዘ ቢሮ ይያዙለ፣
በኣግባቡ ይተሒ዗፣
2. ሑሳብ መዙግብቲ ገንዖብ ተንከፌ 2. የቢሮው ሑሳብ መዙግብትና ገንዖብ ነክ
ሰነዲትን እዘ ቢሮ ኣብ ዛኾነ እዋን በቲ ሰነድች በማንኛውም ጊዚ በክሌሌ ኦዱት
ክሌሌ ኦዱት ቤት ፅሔፇት ወይ ብካሉእ ጽ/ቤት ወይም በላሊ አግባብ ያሇው ቢሮ
አግባብ ዖሇዎ ቢሮ በቢዒመቱ በየዒመቱ ይመረምራለ።
ይምርምሩ።
ኣመሒዲዴራ ሰራሔተኛታት የሰራተኞች አስተዲዯር
ናይዘ ቢሮ ሰራሔተኛታት ኣቆፃፅራን የዘህ ቢሮ ሰራተኞች አቀጣጠርና አስተዲዯር
ኣመሒዴራን ብመሰረት ናይ መንግስቲ በመንግስት ሰራተኞች መተዲዯሪያ ዯንብ የሚፇፀም
97
ሰራሔተኛታት መመሒዯሪ ዯንቢ ዛፌፀም ይሆናሌ።

ይኸውን፣
ምትሔሌሊፌ መሰሌን ግቡእ መብትና ግዳታ ማስተሊሇፌ
ቕዴሚ አዘ ኣዋጅ ንኻሌአት መንግስታዊ ከዘህ ኣዋጅ በፉት ሇላልች መንግስታዊ ዴርጅቶች
አካሊት ተዋሂቡ ብዛነበረ ስሌጣን ማይ ተንከፌ ተሰጥቶ በነበረ ስሌጣን ውሃ ነክ ሥራዎች
ስራሔቲ ዖስዒቦ መሰሌን ግቡእን ብመጠን ያስከተሇው መብትና ግዳታ በተሰጠው ስሌጣን
ዛተወሃቦ ስሌጣን በዘ ኣዋጅ ንዛተጣየሸ ቢሮ መጠን በዘህ ኣዋጅ ሇተቅቅመው የውሃ ሃብት
ሌምዒት ሃፌቲ ማይ ተመሒሊሉፌ አል። ሌማት ቢሮ ተሊሌፇዋሌ።
መምርሑታት መመሪያዎች
እዘ ቢሮ ዛርዛር ስራሔቲ መፇፀሚ ዛኾኑ ይህ ቢሮ ዛርዛር ሥራዎቹ ማስፇፀሚያ የሆኑ
መምርሑታት ናይ ምውፃእ ስሌጣን ይህሌዎ፣ መመሪያዎች የማውጣት ስሌጣን ይኖረዋሌ።
ተፇፃሚነት ዖይህምዎም ሔግታት ተፇፃሚነት የማይኖራቸው ሔጎች
1. ኮሚሽን ዖሊቒ ተሃዴሶ ከባቢን ምዔባሇ ሔርሻ 1. ዖሊቂ የአካባቢ ተሃዴሶና የእርሻ ሌማት
ትግራይ ንምቋም ወፂኡ ዛነበረ አዋጅ ቁፅሪ ኮሚሽን ትግራይ ሇማቋቋም ወጥቶ የነበረ
7/1988 በዘ አዋጅ ተተኪኡ አል። ኣወጅ ቁጥር 7/1988 በዘህ ኣዋጅ
ተተክቷሌ።
2. ኣወዲዴባን ስራሔን ሒሊፌነትን ኣካሊት 2. የሥራ አዯረጃጀትና ሃሇፉነት የመንግስት
ፇፀምቲ ስራሔ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ሥራ አስፇፃሚ አካሊት የትግራይ ብሄራዊ
መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምውሳን ክሌሊዊ መንግስት ዲግም ሇመወሰን ተሻሽል
ተመሒይሹ ኣብ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ በወጣው አዋጅ ቁጥር 46/1994 የጎሌጎሌ
46/1994 ጎሌጎሌ ራያ ዛተዋዯዯ ሌምዒት ራያ የተቀናጀ የእርሻ ሌማት ፔሮግራም
ሔርሻ ፔሮግራም ዛምሌከት ዒንቀፅ የሚመሇከት አንቀጽ 7/2/ቀ/ በዘህ ኣዋጅ
7/2/ቀ/በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ አል። ተሽረዋሌ።
3. ምስ አዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ 3. ከዘህ ኣዋጅ የማጋጭ ማንኛውም ሔግ፣
ሔጊ፣ዯንቢ፣መምርሑ ወይ ናይ ሌምዱ ዯንብ፣መመሪያ ወይም የሌምዴ አሰራር
አሰራርሒ ኣብዘ ኣዋጅ ወሽጢ ንዛተሸፇኑ በዘህ ኣዋጅ ውስጥ ሇተሸፇኑ ጉዲዩችን
ጉዲያት ብዛምሌከት ተፇፃሚነት በሚመሇከት ተፇፃሚነት አይኖራቸውም።
ኣይህሌዎን፣
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ ይህ ኣዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ ኣዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትገራይ ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኽውን። ይሆናሌ
መጋቢት 1994 መጋቢት 1994
መቐሇ መቐሇ
98

10ይ ዒመት ቑ.12 10ኛ ዒመት ቁ.12
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ 1994 መቐሇ 1994ዒ.ም
ቑፅሪ 55/1994 ዒ.ም ቁጥር 55/1994ዒ.ም
አጠቃቕማ ገጠር መሬት ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ የገጠር መሬት አጠቃቀም ሇመወሰን የወጣውን አዋጅ
23/1989 ንምምሔያሽ ዛወፀ አዋጅ ቁጥር 23/1989 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ቑፅሪ ኣዋጅ 55/1994 ዒ.ም ኣዋጅ ቁጥር 55/1994 ዒ.ም
አጠቅቕማ ገጠር መሬት ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ የገጠር መሬት አጠቃቀም ሇመወሰን የወጣውን አዋጅ
ቑፅሪ 23/1989 ንምምሔያሽ ዛወፀ አዋጅ ቁጥር 23/1989 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ኣብ ሔዴሔዴ ገባር ዛርከብ መሬት ሚዙኑ ሒሌዩ በያንዲንደ ገበሬ እጅ የሚገኝ መሬት ሚዙኑን ጠብቆ
ከሇምዔ ንምግባር ኣመሒዲዴራ መሬትን ምስዘ እንዱሇማ ሇማዴረግና፣የመሬት አስተዲዯርና ከዘህ
ተታሑዜም ዛሇዒለ ናይ ውርሲ፣ ናይ መሰሌ ጋር ተያይዖው የሚነሱ የውርስ፣ የማስተሊሇፌና
ምትሔሌሊፌን መሬት ምስ መሬት ናይ መሬትን በመሬት የመሇዋወጥ መብት ሌማትን
ምሌውዋጥ መሰሌን ነቲ ሌምዒት ብዛሔግዛ በሚያፊጥን መንገዴ ሇመተግበር እያንዲንደ
መንገዱ ንምትግባር ሔዴ ሔዴ በዒሌ ትሔዛቶ የመሬት ባሇይዜታ የሚኖረው ግዳታና፣ ግዳታውን
ዛህሌዎ ግቡእን ነዘ እንትጥሔስ ዛወስዴ ሔጋዊ ሲጥስ የሚወሰዴበት ሔጋዊ እርምጃ ማጠናከር
ስጉምቲ ንምጥንኻር ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇዛተረኸበ አስፇሊጊሆኖ ስሇተገኘ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትገራይ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው የትገራይ
ተመሒይሹ ብዛወፀ ብሔገ -መንግስቲ ክሌሌ ብሄራዊ ክሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/ሀ/
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን በተሠጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን የማሻሻያ
መሰረት እዘ ዛስዔብ መመሒየሺ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣዋጅ አውጥቷሌ።
አል።
ሒፂር ርእሲ አጭር ርእሰ
እዘ አዋጅ “ ናይ ገጠር መሬት አጠቓቕማ ይህ አዋጅ “የገጠር መሬት አጠቃቀም ሇመወሰን
ኣዋጅ ቁፅሪ 23/1989 ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ የወጣውን ኣዋጅ ቁጥር 23/1989 ሇማሻሻሌ የወጣ
ቁፅሪ 55/1994“ ተባሂለ ክፅዋዔ ይከኣሌ። አዋጅ ቁጥር 55/1994“ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ምምሔያሽ ማሻሻሌ
1. ኣብ ዒንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 2/ሀ/ ተቐሚጡ 1. አንቀጽ 7 ንኡስ አንቀጽ 2(ሀ) ውስጥ
ዖል ክሳብ 10 ዒመት ዛብሌ ሒረግ ክሳብ 20 የሰፇረው እስከ አስር ዒመት የሚሇው ሒረግ
ዒመት ብዛብሌ ተመሒይሹ አል። እስከ ሃያ ዒመኘት በሚሌ ተሻሽሎሌ።
2. አብ ዒንቀፅ 8 እዘ ዛስዔብ ሒደሽ ንኡስ 2. አንቀጽ 8 ሊይ የሚከተሇው አዱስ ንኡስ
አንቀፅ ተወሲኹ አል። 4 ኣብዘ ዒንቀፅ እዘ ቁጥር ተጨምሯሌ። 4. በዘህ አንቀጽ ንኡስ
99
ንኡስ ቁፅሪ 3 ዛተቐመጠ ናይ መሬት ክራይ ቁጥር 3 የተቀመጠ የመሬት ኪራይ ውሌ

ውዔሉ ዖበን ከምዖል ኮይኑ ኣብ ገጠር ዖመን እንዲሇ ሆኖ በገጠር ሇሚካሄዴ
ንዛግበር ናይ ኢንደስትሪ ኢንቨስትመንት የኢንደስትሪ ኢንቨስትመንት፣
መሰረት ገይሩ ብዛወፅእ ሔጊ መሰረት የኢንደስትሪ ኢንቨስትመንት መሰረት
ይኽውን። አዴርጎ በሚወጣው ሔግ መሰረት ይሆናሌ።
3. ናይ ዒንቀፅ 8 ንኡስ ቁፅሪ 4 ዛነበረ ንኡስ 3. የአንቀጽ 8 ንኡስ ቁጥር 4 የነበረው ንኡስ
ቁፅሪ 5 ይኽውን። አቁጥር 5 ይሆናሌ።
4. ዒንቀፅ 10 ንኡስ ቁፅሪ 2 በዘ ዛስዔብ 4. አንቀጽ 10 ንኡስ ቁጥር 2 በሚከተሇው
መማሒየሺ ተተኪኡ አል፣ 2 ሌሙዔነት ማሻሻያ ተተክቷሌ። 2 የእርሻ መሬት
ተሒራሳይ መሬት ዛፃባእ ተኽሉ ምትካሌ ሇምነትን የሚፃረር ኣትክሌት(ዔፅዋት)
ክሌኩሌ እዩ። ኮይኑ ግን አብ ፀዲፌ መሬት መትከሌ ክሌክሌ ነው። ሆኖም ግን ተዲፊት
እንተይሒረሱ ብመማረፂ ከም በሆነ መሬት ሳያርሱ በአማራጭ በሇስ፣
በሇስን፣ቀሊሚጦስን ካሌእ ቃዋሚ ተክሉ ባህርዙፌና ላሊ ቋሚ ዔፅዋት ሇመትከሌ
ብዴላቶም ክተኽለ ንዛዯሌዩ ዛምሌከቶ ሇሚፇሌጉ የሚመሇከተው አካሌ ሲፇቅዴ
አካሌ እንትፇቅዴ ክተኽለ ይኽእለ እዮም መትከሌ ይችሊለ። ዛርዛሩ በህግ
ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውስን። ይወስናሌ።
5. ዒንቀፅ 11 ንኡስ ቁፅሪ 1 በዘ ዛስዔብ 5. አንቀጽ 11 ንኡስ ቁጥር 1 በሚከተሇው
ተመሒይሹ ተተኪኡ አል፣ 1 ናይ ገጠር ተሻሽል ተተክቷሌ። 1 የገጠር መሬት
መሬት ከከም ባህሪ ስራሔ ሒሊፌነቶም እንዯየሥራ ኃሊፉነታቸው ባህርይ
በቢዯረጅኡ ብዖሇው ኣካሊት ምምሔዲርን በየዯረጃው ባለ የመስተዲዯር ኣካሊትና
ብቢሮ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን በግብርናና የተፇጥሮ ሃብት ብሮ
ይመሒዲዯር። ይተዲዯራሌ። ዛርዛርሩ በዯንብ ይወስናሌ።
6. ዒንቀፅ 16 ንኡስ ቁፅሪ 3ን 6ን በዘ ዛስዔብ 6. አንቀጽ 16 ንኡስ ቁጥር 3 እና 6
ተመሒይሹ ተተኪኡ አል፣ 3. ብመሬት ናይ በሚከተሇው ተሻሽሇው ተተክቷሌ። 3.
ምጥቃም መሰሌ ብውርሲ ክመሒሊሇፌ በመሬት የመጠቀም መብት በውርስ
ዛኽእሌ። ሉተሊሇፌ የሚችሇው፣
ሀ. ተሒራሳይ መሬት ዖይብለ ውሊዴ ጡብ ሀ. የሚታረስ መሬት የላሇው የጊዱፉቻ ሌጅ
ምስ ዯቂ መዔበይቲ ውሊዴ ጡብ ማዔረ ናይ ከአሳዲጊዎቹ ሌጆች ጋር እኩሌ የመውረስ
ምውራስ መሰሇ አሇዎም መብት አሇው።
ሇ. እቲ ዛካየዴ ውርሲ ካብ ካሌኣይ ብርኪ ሇ. የሚካሄዯው ውርስ ከሁሇኛ የውርስ ሒረግ
ክሒሌፌ የብለን። ኮይኑ ግን ውሌዴ ካብ ሉሌፌ አይችሌም። ሆኖም ግን ሌጅ
ውሊደ ዛውረስ መሬት ዖይብለ እንተኾይኑ ከወሊጆቹ የሚወረስ መሬት የላሇው ከሆነ
ካብ ኣቦሒጎ ወይ እኖሒጎ ክወርስ መሰሌ ከአያቶቹ የመውረስ መብት አሇው።
አሇዎ። ሏ. የሚወርስ ሌጅ ከላሇ መሬት የላሊት
ሏ. ዛወርስ ውሌዴ እንተዖይሃሌዩ መሬት ሴት የባሌዋን፣ መሬት የላሇው ባሌ ዯግሞ
ዖይብሊ ሰበይቲ ናይ ስባአያ፣ መሬት የሚስቱን መውረስ ይችሊለ።
ዖይብለ ስባኣይ ናይ ሰበይቱ ክወርሱ መ. የራሱ የእርሻ መሬት ያሇው ወይም
ይክእለ። ከግብርና ውጪ ላሊ የሥራ መስክ የቀየረ
መ. ናይ ባዔለ ግብሪ መሬት ዖሇዎ ወይ ካብ ሰው መውረስ አችሌም።“ 6 በዘህ አንቀጽ
ሔርሻ ወፃኢ እኹሌ መነባብሮ ዛቐየረ ሰብ ንኡስ ቁጥር 2 እና 3 መሰረት ወራሽ
ክወርስ አይኽእሌን። “ 6 በዘ ዒንቀፅ እዘ ከላሇው መሬቱ ሇቀበላው መስተዲዯር
ቁፅሪ 2ን ንኡስ ቁፅሪ 3ን መሰረት ወራሲ ተመሌሶ ሇላሊቸው ይታዯሊሌ።
እንተዖይሃሌዩ መሬቱ ናብ ጣብያ ምምሔዲር
100
ተመሉሱ ንዖይብልም ይዔዯሌ።

7. እዘ ዛስዔብ ሒደሽ ተወሳኺ አል ፣“ ዒንቀፅ 7. የሚከተሇው አዱስ አንቀጽ ተጨምሯሌ።
17 መሬት ምስ መሬት ምሌውዋጥ ዛኾነ አንቀጽ 17. መሬት ከመሬት ጋር መሇዋወጥ
ትሔዛቶ መሬት ዖሇዎ ገባር ምስ ካሌእ ገባር ማንኛውም የመሬት ይዜታ ያሇው ገበሬ
መሬት ምስ መሬት ናይ ምሌውዋጥ መሰሌ ከላሊ ገበሬ ጋር መሬትን በመሬት
አሇዎ። ዛርዛር አፇፃፅምኡ ብዯንቢ ይውስን የመሇዋወጥ መብት አሇው። ዛርዛር
አፇፃፀሙ በዯንብ ይወስናሌ።
8. ዒንቀፃት 17፣18ን፣20ን ዛነበሩ ብቅዯም 8. አንቀጽ 17፣18፣ እና 20 የነበሩ በቅዯም
ሰዒብ ዒንቀፃት 18፣19ን፣21ን ይኾኑ ተከተሌ አንቀጽ 18፣19፣ እና 21 ይሆናለ።
9. እዘ ዛስዔብ ቅፅዒት ዛምሌከት ሒድሽ ዒንቀፅ 9. ቅጣትን በሚመሇከት የሚከተሇው አዱስ
ተወሳኹ አል። አንቀጽ ተጨምሯሌ።
ኣብ ካሉእ ናይ ገበን መቕፅዑ ሔጊ ወይ አዋጅ በላሊ የወንጀሌ መቅጫ ሔግ ወይም ኣዋጅ
ነቲ ዛተፇፀመ ጥፌአት ብከቢዴ ዖቕፅዔ የተፇፀመው ጥፊት ከባዴ ቅጣት የሚያስቀጣ ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ፣ በስተቀር፣
1. ዛኾነ ገባር ሔገ መንግስታት ፋዳራሌን 1. ማንኛውም ገበሬ የፋዳራሌና የክሌለ ሔገ
ክሌሌን ከምኡእውን ዒንቀፅ 5 ናይዘ ኣዋጅ መንግስታት እንዱሁም የዘሁ ኣዋጅ አንቀጽ
ብምጥሒስ መሬት ዛሸጠ ወይ ዛገዛአ ወይ 5 በመጣስ መሬት የሸጠ ወይም የገዙ ወይም
ካብዒንቀፅ 17 ናይዘ ኣዋጅ ተቐሚጡ ዖሇዎ በዘህ ኣዋጅ አንቀጽ 17 ከሰፇረው ውጪ
ወፃኢ ዛሇወጠ ጥፌኣተኛ ኮይኑ ካብ የሇወጠ ጥፊተኛ ሆኖ፣ ከሁሇት ዒመት እስከ
2/ክሌተ/ዒመት ክሳብ 5/ሒሙሽተ/ዒመት አምስት ዒመት ብእስራት ይቀጣሌ።
እስራት የቕፃዔ።
2. ዛኾነ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ 2. ማንኛውም በመሬት የመጠቀም መብት
ሰብ ሔገ መንግስታት ፋዳራሌን ክሌሌን ያሇው ሰው የፋዳራሌ እና የክሌለ ሔገ
ከምኡእውን ዒንቀፅ 5 ናይዘ አዋጅ መንግስታት እንዱሁም የዘሁ ኣዋጅ አንቀጽ
ብምጥሒስ መሬቱ ብውሇዴ እግዴ ዛትሒዖ 5ን በመጣስ መሬቱን በወሇዴ እግዴ ያስያዖ
ጥፊተአተኛ ኮይኑ ክሳብ ሒዯ ዒመት ዛበፅሔ ጥፊተኛ ሆኖ፣ እስከ አንዴ ዒመት በሚዯርስ
እስራት ወይ ብር 1000/ሒዯ ሽሔ ብር/ እስራት ወይ 1000.00/አንዴ ሺ ብር/
ብገንዖብ ወይ ብክሌቲኡ ይቕፃዔ። ወይም በሁሇቱም ይቀጣሌ።
3. ዒንቀፅ 7 ንኡስ ቁፅሪ 2 ናይ አዋጅ 3. ማንኛው ሰው የዘህ አዋጅ አንቀጽ 7 ንኡስ
ብምጥሒስ ዛኾነ ሰብ ትሔዛቶ መሬቱ ካብቲ ቁጥር 2ን በመጣስ የመሬት ይዜታውን በዘህ
በዘ ኣዋጅ ዛተፇቐዯ ናይ ክራይ ግዚ ንሊዔሉ አዋጅ ከተፇቀዯው ውጪ፣የኪራይ ጊዚ በሊይ
ወይ ንዖይተወሰነ ግዚ ዖካረየ ካብ ብር ወይም ሊሌተወሰነ ጊዚ ያከራየ ወይም
100/ሒዯ ሚኢቲብር /ክሳብ 300/ሰሇስተ የተከራየ ከአንዴ መቶ እስከሦስት መቶ ብር
ሚኢቲ ብር/ የቕፃዔ። ይቀጣሌ።
4. ዛኾነ መሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ 4. ማንኛውም በመሬት የመጠቀም መብት
ሰብ አብ ዒንቀፅ 9 ንኡስ ቁፅሪ 2 ወይ ያሇው ሰው፣ በዘህ ኣዋጅ አንቀጽ 9 ንኡስ
ዒንቀፅ 16 ንኡስ ቁፅሪ 4ን 5ን ናይዘ ኣዋጅ ቁጥር 2 ወይም አንቀጽ 16 ንኡስ ቁጥሩ 4
ዛተዯንገጉ ግቧኣት ዛጣሒሰ ከከም ክብዯት እና 5 የተዯነገጉትን ግዳታዎች የጣሰ
ጥፊአቱ ካብ ብር 200/ክሌተ ሚኢቲ ብር/ እንዯየጥፊቱ ክብዯት ከብር ሁሇት መቶ
ብዖይውሔዴ ካብ ብር 1000/ሒዯ ሽሔ እስከ ብር አንዴ ሺ ይቀጣሌ።
ብር/ዖይበዛሔ ይቕፃዔ።
101
5. ዛኾነ ገባር ብዖይብቑዔ ምኽንያት ኣብ 5. ማንኛውም ገበሬ ያሇበቂ ምክንያት በግለ

ውሌቀ ትሔዛቶ መሬቱ ይኹን ኣብ ናይ መሬት ይሁን በጋራ መሬት የአፇርና ውሃ
ሒባር መሬት ሒመዴን ማይን ዖይዒቀበ ዔቀባ ያሊካሄዯ ጥፊተኛ ሆኖ፣ ከብር ሃያ
ጥፊኣተኛ ኮይኑ ካብ ብር 20/ዑስራ እስከ ብር ሃምሳ ተቀጥቶ ያጓዯሇውን ሥራ
ብር/ክሳብ ብር 50/ሒምሳ ብር/ ተቐፂዐ ይፇፅማሌ።
ዖይሰርሕ ስራሔ ይፌፅም።
6. ዛኾነ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ 6. ማንኛውም በመሬት የመጠቀም መብት
ሰብ ዒንቀፅ 10 ንኡስ ቁፅሪ 2 ናይዘ ኣዋጅ ያሇው ሰው የዘህ ኣዋጅ አንቀጽ 10 ንኡስ
ብምጥሒሰ ካብ ዛምሌከቶ አካሌ ፌቓዴ ቁጥር 2ን በመጣስ ከሚመሇከተው ኣካሌ
ወፃኢ አብ ተሒራሳይ መሬት ሌሙዔነት ፉቃዴ ውጪ የእርሻ መሬት ሇምነትን
መሬት ይፃብኡ ተባሂልም ዛተኸሌከለ ይፃረራለ ተብሇው ከተከሇኬለት እፅዋት
ኣግራባት ዛተኸሇ ጥፊአተኛ ኮይኑ ካብ የተከሇ ጥፊተኛ ሆኖ ከአንስ መቶ እስከ
100ብር/ሒዯ ሚኢቲ ብር/ ክሳብ አንዴ ሺ ብር ተቀጥቶ የተከሊቸውን ዔፅዋት
1000/ሒዯ ሽሔ ብር/ተቐፂዐ ዛተኸልም እንዱነቅሌ ይገዯዲሌ።
አግራብ ከሌዔሌ ይግዯዴ።
7. ዛኾነ ሰብ ዒንቀፅ 10 ንኡስ ቁፅሪ 3 ናይዘ 7. ማንኛው ሰው የዘህ ኣዋጅ አንቀጽ 10 ንኡስ
ኣዋጅ ብምጥሒስ ዛተከሌከለ አግራባት ቁጥር 3ን በመጣስ የተከሇከለ ዔፅዋቶችን
ዛቖረፀ ካብ ብር 500.00 /ሒሙሽተ የቆረጠ ከአምስት መቶ እስከ አምስት ሺ
ሚኢቲ ብር/ ክሳብ 5000.00 /ሒሙሽተ ብር ይቀጣሌ።
ሽሔ ብር/ ይቕፃዔ።
8. ዛኾነ ካብ መንግሰቲ ወይ ገባር መሬት 8. ማንኛው ከመንግስት ወይም ከገበሬ መሬት
ዛተኻረየ በዒሌ ሃፌቲ ብዛወፅእ ዯምቢ የተከራየ ባሇሃብት፣ በሚወጣው ዯንብ
መሰረት ካብ ዛተካረዮ መሬት ዛተወሰነ መሰረት ከተከራየው መሬት የተወሰነውን
ኢዴ አግራብ ዖይተኸሇን ነቲ ዯምቢ እጅ ዔፅዋት ያሌተከሇና ዯንቡን የጣሰ
ዛጠሒሰን ከከም ክብዯት ጥፊኣቱ ካብ ብር እንዯየጥፊቱ ከብዯት ከብር አምስት መቶ
500.00/ሒሙሽተ ሚኢቲ ብር/ክሳብ ብር እስከ ብር አምሳ ሺ ይቀጣሌ።
5000.00/ሒሙሽተ ሽሔ ብር/ይቕፃዔ።
9. ዛኾነ ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ 9. ማንኛውም ከመንግስት መሬት የተከራየ
ኢንቨስተር ንዛወፅእ ዯንቢ ብምጥሒስ ኢንቨስተር የሚወጣውን ዯንብ የመጣስ
ዛተኻረዮ መሬት ብመለእ ወይ ብኸፊለ የተከራየውን መሬት በከፇሌ ወይ በሙለ
ንካሉእ ዖካረየ ጥፊተኛ ኮይኑ ዛአተዎ ውዔሌ ሇላሊ ያከራየ ጥፊተኛ ሆኖ፣ ከብር አንዴ ሺ
ፇሪሱ ካብ ብር 1000/ሒዯ ሽሔ ብር/ ክሳብ እስከ አምስት ሺ ይቀጣሌ።
ብር 5000.00/ ሒሙሽተ ሽሽሔ ብር/
ይቕፃዔ።
10.ዛኾነ ሰብ አብ ተሒራሳይ መሬት መጠሻ 10.ማንኛውም ሰው በእርሻ መሬት መኖሪያ
ዛሰርሏ ጥፌተአተኛ ኮይኑ ብር 50/ብር የሰራ ጥፊተኛ ሆኖ፣ ብር ሃምሳ ተቀጥቶ
ሒምሳ/ ተቐፂዐ መጠሻኡ የፌርስ። ቤቱን ያፇርሳሌ።
11.ነዘ አዋጅ አብ ግብሪ ንምውዒሌ ዛወፁ 11.ይህን አዋጅ ሇመተግበር የሚወጡ ዯንቦችና
ዯምብታትን መምርሑታትን ምጥሒስ በዘ መመሪያዎችን በመጣስ በዘህ አዋጅ
አዋጅ ዛተዯንገጉ ቅፅዒታት ተፇፃምነት የተዯነገጉትን ቅጣቶች ተፇፃሚነት
ይህሌዎ። ይኖራቸዋሌ።
12.ዒንቀፃት 20፣21ን 22 ዛነበሩ በቅዯም ሰዒብ 12.አንቀጽ 20፣21 እና 22 የነበሩት በቅዯም
ዒንቀፃት 22፣ 23ን 24 ይኾኑ። ተከተሊቸው አንቀጽ 22፣ 23 እና 24
102
ይሁናለ።
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን ኣዋጁ የሚጸናበት ጊዚ
እዘ መመሒየሺ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ይህ ማሻሻያ አዋጅ ብትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ካብ መንግስት ነጋሪት ጋዚጣ ከታተመበት ጊዚ ጀምሮ
ዛተሒተመለ እዋን ጀምሩ ዛፀንዏ ይኸውን። የጸና ይሆናሌ።
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፔሬዛዲንት
መጋቢ 1994 ዒ.ም መጋቢት 1994 ዒ.ም
መቐሇ መቀላ
103

10ይ ዒመት ቑ.13 10ኛ ዒመት ቁ.13
መቐሇ 1994 ዒ.ም መቀላ 1994ዒ.ም
ቑፅሪ አዋጅ 56/1997 አዋጅ ቁጥር 56/1994
ኣወዲዴባ፣ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ፒሉስ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የፒሉስ ኮሚሽን
መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ቑፅሪ አዋጅ 56/1994 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 56/1994 ዒ.ም
ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ፒሉስ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የፒሉስ ኮሚሽን
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ
ዛወፀ ኣዋጅ አዋጅ
ንሔገ መንግስታት ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ሇኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሪክና

ዱሞክሲያዊ ሪፐብሉክን ብሄራዊ ክሌሊዊ ሇትገራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ ምንግስት ሔገ
መንግስቲ ትግራይን ተኣማኒ ዛኾነ፣ መንግስታት ታማኝ የሆነ፣
ብመሰረት እዜም ሔገ መንግስታት ንዛወፁ በእነዘህ ሔገ -መንግሥታት መሠረት ሇሚወጡ

ሔግታት ተገዙኢ ዛኾነን ሰብኣዊን ሔጎች ተገዢ የሆንና የህዛብ ሰብአዊና ዱሞክራሲያዊ
ዱሞክራሲያዊን መሰሊት ህዛቢ ዖኽብር፣ ናይ መብቶች የሚያከብር፣ የህዛብ ሰሊምና ዴህንነት
ህዛቢ ሰሊም ዴሔንነትን ዖረጋግፅ ዛተጠናኸረ የሚያረጋግጥ የተጠናከረ የፒሉስ መዋቅር እንዱኖር
ናይ ፒሉስ መሒውር ክህለ አገዲሲ ብምዃኑ አስፇሊጊ በመሆኑ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ቤት ምኽሪ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግሥት ምክር ቤት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሔገ-መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት ሔገ-መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዛተወሃቦ ስሌጣን በተሰጠው ሥሌጣን መሠረት የሚከተሇውን አዋጅ
መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ አውፂኡ አል። አውጥቷሌ።
እዘ አዋጅ ኣወዲዴባ ስሌጣንን ተግባር ኮሚሽን ይህ ኣዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሥት
ፒሉስ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሰቲ ትግራይ የፒሉስ ኮሚሽን አዯረጃጀት፣ ፅሌጣንና ተግባር
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 56/1994 ተባሂለ ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ ቁጥር 56/1994 ተብል
ክጥቀስ ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።

104
ትርጉም ትርጓሜ
አብዘ ኣዋጅ ውሽጢ፡- በዘህ አዋጅ ውስጥ፡-
1. “ቢሮ“ ማሇት ቢሮ ፌትሔን ምምሔዲርን 1. ቢሮ ማሇት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ። መንግሥት ፌትህና መስተሰዲዯር ቢሮ ነው።
2. “ፒሉስ“ ማሇት ብፒሉስ ሙያ ሰሌጢኑ በዘ 2. “ፒሉስ“ ማሇት በፒሉስ ሙያ ሠሌጥኖ በዘህ
ኣዋጅ መሰረት ኣብ ትሔቲ እዘ ኮሚሽን ኣዋጅ መሠረት በዘሁ ኮሚሽን ሥር
ዛሰርሔ ዛኾነ ናይ ተፇጥሮ ሰብ ማሇት እዩ። የሚሠራ ማንኛውም የተፇጥሮ ሰው ማሇት
ነው።
ኣገሊሌፃ ፆታ የጸታ አገሊሇጽ
ኣብ ውሽጢ እዘ ኣዋጅ ብተባዔታይ ፆታ በዘህ ኣዋጅ ውስጥ በወንዴ ፆታ የተዯነገገ ሇሴት
ዛተዯንገገ ንአንስታይ ፆታ እውን የጠቓሌሌ። ጾታም ያጠቃሌሊሌ።
ብዙዔባ ምቛም፣ዔሊማ፣ ሒሊፌነትን ኣወዲዴባን ስሇ ፒሉስ ኮሚሽን መቋቋም፣ ዒሊማ፣ ሃሊፉነትና
ኮሚሽን ፒሉስ አዯረጃጀት፣
ዒንቀፅ 4 ኣንቀጽ 4
ምቛም አቋቋም
1. ኮሚሽን ፒሉስ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 1. የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፏሉስ
ትግራይ ካብዘንዲሒር “ ኮሚሽን“ እናተበሃሇ ኮሚሽን ከዘህ በኃሊ ኮሚሽን እየተባሇ
ዛፅዋዔ በዘ ኣዋጅ ቆይሙ አል። የሚጠራ በዘህ አዋጅ ተቋቁመዋሌ።
2. እዘ ኮሚሽን ብሔጊን ብሞያን ዛህሌዎ 2. ይህ ኮሚሽን በሔግና በሙያ የሚኖረው
ነፃነቱ ሔሌው ኮይኑ ተፀዋዔነቱ ነቲ ቢሮ ነፃነቱ የተጠበቀ ሆኖ ተጠሪነቱ ሇቢሮው
ዋና ቤት ፅሔፇት ናይዘ ኮሚሽን የዘህ ኮሚሽን ዋና ጽሔፇት ቤት
ዋና ቤት ፅሔፇት አዘ ኮሚሽን አብ መቐሇ ኮይኑ የዘህ ኮሚሽን ዋና ጽሔፇት ቤት በመቀላ ሆኖ
ኣብ ዜባ ፣ ወረዲን ንኡስ ወረዲን ጨንፇር ቤት በዜን፣ በወረዲና በንኡስ ወረዲ ቅርንጫፌ ጽ/ቤት
ፅሔፇት ይህሌዎ። ይኖረዋሌ።
ዔሊማ ናይእዘ ኮሚሽን የዘህ ኮሚሽን ዒሊማ
ዔሊማ እዘ ኮሚሽን ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ የዘህ ኮሚሽን ዒሊማ የትገራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይን ናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ መንግስትና የኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዳሞክራሲያዊ
ዱሞክራሲያዊ መንግስቲ ሔገ-መንግስትን መንግስት ሔገ-መንግስታትና ላልች ሔጏች በክሌለ
ካሌኦት ሔጊታትን ኣብ ኽሌሌ ኽኽበሩ ምግባር፣ እንዱከበሩ ማዴረግ፣
ናይ ህዛቢ ተሳትፍ መሰረት ብምግባር ገበን የህዛብ ተሳትፍ መሰረት በማዴረግ ወንጀሌን
ምክሌኻሌ፣ ገበን ንዛፇፀሙ ተኸታቲለን ናይቲ መካሊከሌ ፣ ወንጀሌ ሇፇጸሙ ተከታትልና የወንጀለ
ገበን ፇፃሚ አፃርዪን ናብ ዛምሌከቶ ሔጋዊ ፌፃሜ አጣርቶ ሇሚመሇከተው ሔጋዊ አካሌ
አካሌ ምቕራብን ናይ ህዛቢ ሰሊማዊ ናብራን ማቅረብና የህዛብ ሰሊማዊ ኑሮና ፀጥታ መጠበቅ
ፀጥታን ምሔሊው እዩ። ነው።
ስሌጣንን ተግባርን ናይዘ ኮሚሽን የዘህ ኮሚሽን ሥሌጣንና ተግባር
አዘ ኮሚሽን ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህ ኮሚሽን የሚከተለትን ሥሌጣነና ተግባር
105
ይህሌውዎ፣ ይኖረዋሌ፣
1. ዛኾነ ዒይነት ገበን ይከሊኸሌ፣ ናይ ገበን 1. ማንኛውም ዒይነት ወንጀሌ ይከሊከሊሌ፣
መበገሲ ምኽንያታት ብምፅናፅ ናይ የወንጀሌ መነሻ ምክንያቶች በማጥናት
ምክሌኻሌ ሜሊታት ይሔንፅፅ፣ ንህዛቢ የመካሊከሌ ዖዳዎችን ያቅዲሌ፣ ስሇወንጀሌ
ብዙዔባ ገበን ምክሌኻሌ ትምህርቲ ይህብ። መካሊከሌ ትምህርት ሇህዛብ ይሰጣሌ፣
2. ኣብ ትሔቲ ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፌረዱ 2. በክሌሌ ፌርዴ ቤቶች ዲኝነት ሥሌጣን ሥር
ስሌጣን ዲይነት ዛፌፀሙ ገበናት የፃሪ ከምኡ የሚፇፀሙ ወንጀልች ያጣራሌ እንዯዘሁም
እውን በኣብያተ ፌርዱ ዛእዖ዗ ወይ በፌርዴ ቤቶች የሚታዖ዗ ወይም በላልች
ብካሌኦት ሔቶ ዛቐርቡ ናይ ቴክኒክ አካሊት ጥያቄ የሚቀርቡ የቴክኒክ ምርመራ
ምርመራ ምስ ፋዯራሌ ምትሔብባር ከፋዯራሌ በመተባበር እንዱመረመሩ ያዯርጋሌ
ክምርምሩ ይገብር ውፅኢቱ ንዛምሌከቶ ውጤቱንም ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ።
የቕርብ።
3. ብሔጊ ናይ ዲይነት ስሌጣን ብዖሇዎ አካሌ 3. በሔግ የዲኝነት ሥሌጣን ባሇው አካሌ የሚሰጥ
ዛወሃብ ትእዙዛ ይፌፅም። ትእዙዛ ይፇፅማሌ።
4. ምፅራይ ገበን ብዛምሌከት በብዯረጅኡ ካብ 4. ወንጀሌን ማጣራት በሚመሇከት በየዯረጃው ካለ
ዖሇው ናይ ትግራይ ዒቃቢ ሔጊ ዛውሃብ የትግራይ ዒቃቤ ሔግ የሚሰጥ ትእዙዛ
ትእዙዛ ይፌፅም። ይፇፅማሌ።
5. ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ዛርከቡ ህዛባዊን 5. በክሌለ ውስጥ የሚገኙ ህዛባዊና መንግስታዊ
መንግስታዊን ትካሊት ከምኡ እውን ዴርጅቶች እንዱዘሁም የክሌሌ መንግሥት
ንሊዔሇዎት ሰበ ስሌጠን ናይ ክሌሌ ሇበሊይ ባሇስሌጣናትና ሇላልች
መንግስቲን ንካሌኦት ከከም አዴሊይነቱ እንዯየአስፇሊጊነት ዴህነታቸውን እንዱጠበቅ
ዴሔንነቶም ክሔሇው ይገብር። ያዯርጋሌ።
6. ኣብ እዋን ሒዯጋ ሒገዛ ይህብ፣ ምስ 6. በአዯጋ ጊዚ እርዲታ ይሰጣሌ፣ ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ይተሒባብር። ይተባበራሌ።
7. ካብ ገበን ነፃ ናይ ምዃን መረዲእታ ይህብ። 7. ከወንጀሌ ነፃ የመሆን ማስረጃ ይሰጣሌ።
8. ገበን አብ ምክሌኻሌን ምፅራይን ስራሔቲ 8. ወንጀሌ በመካሊከሌና በማጣራት ስራዎችን
ብዛምሌከት ምስ ፋዯራሌን ካሌኦት ክሌሊት በሚመሇከት ከፋዯራሌና ከላልች ክሌልች
ንምትሔብባርን መረዲእታ ምሌውዋጥን መተባበርና የመረጃ ሌውውጥን ያዯርጋሌ፣
ይገብር።
9. ናይ መንገዱ ትራፉክ ምንቅስቃስ ይቆፃፀር፣ 9. የትራፉክ መንገዴ እንቅስቃሴ ይቆጣጠራሌ፣
ናይ ትራፉክ ሒዯጋታት እንተጋጥም የትራፉክ አዯጋዎች ሲያጋጥሙ መነሻቸውን
መበገሲኦም ይምርምር። ይመረምራሌ።
10.ሔገ መንግስቲ ብዛግባእ ዛርዲእ፣ ናይ 10.ሔገ መንግስትን በሚገባ የሚረዲ፣ የዚጎችና
ዚጋታትን ህዛብታትን ዱሞክራሲያዊ ህዛቦች ዱሞክራሲያዊ መብቶች የሚያከብር
መሰሊት ዖኽብር ፒሉስ መሌሚለ የሰሌጥን። ፒሉስ መሌምል ያሰሇጥናሌ።
11.ናይ ገበን ሒበሬታታትን ስታትስቲክስን ናይ 11.የወንጀሌ መረጃዎችነና ስታትስቲኮችን
ምትእኽኻብ ንምፅናዔን ምብፃሔን ከምኡ በማሰባሰብ ማጥናትና መዴረስ እንዯዘሁም
እውን ናይ ገበን ሒበሬታታት የወንጀሌ መረጃዎችን ማሰባሰቢያና ማጠናከርያ
መተኣኻኸቢን መጠናኸሪን ስርዒት ብክሌሌ ስርዒት በክሌሌ ዯረጃ ያቋቁማሌ።
ዯረጃ የቕውም።
12.ኣዴሊዩ ኮይኑ እንትርከብ ንካሌኦት አካሊት 12.አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ሇላልች አካሊት ወይም
ወይ ሲቪሌ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ሞያዊ የመንግስት ሲቪሌ ሰራተኞች ሙያዊ ሥሌጠና
ስራሔቲ ንምፌፃም ዖኽእሌ ናይ ፒሉስ ይሰጣሌ።
106
ስሌጠና ይህብ።
13.ፒሉሳዊ ተግባር ሔገ መንግስታዊ መሰሊት 13.ፒሉሳዊ ተግባር የዚጎችን ሔገ መንግሥታዊ
ዚጋታት ብዖይፃባእ መንገዱ ምፌፃሙ መብቶች በማይፃረር መንገዴ መፇፀሙን
ይከታተሌ፣ የረጋግፅ። ይከታተሊሌ፣ያረጋግጣሌ።
14.ዛሒዜም መረዲእታታት ወይ ንብረት 14.የያዙቸው መረጃዎች ወይም ንብረቶች በኣግባቡ
በኣግባቡ ይሔሌው፣ ብመሰረት ሔጊ ዴማ ይጠብቃሌ፣ በሔግ መሰረትም ሇሚመሇከቻተው
ንዛምሌከቶም ይምሌስ። ይመሌሳሌ።
15.ሔጋዊነት ዖሇዎ ናይ ግሉ ዔጥቂ ፌቓዴ 15.ሔጋዊነት ያሇው የግሌ ትጥቅ ፉቃዴ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣ ይቆፃፀር። ይቆጣጠራሌ።
ኣወዲዴባ እዘ ኮሚሽን የዘህ ኮሚሽን አዯረጃጀት
እዘ ኮሚሽን ዛስዔቡ ዋና ኣካሊት ይህሌውዎ፣ ይህ ኮሚሽን የሚከተኩት ዋና አካሊት ይኖሩታሌ።
1. ኮሚሽነርን ምክትሌ ኮሚሽነራትን ብርእሰ 1. በርእሰ መስተዲዯርሩ የሚሾሙ ኮሚሽነርና
ምምሔዲር ዛሽየሙ፣ ምክትሌ ኮሚሽነሮች፣
2. በቢዯረጅኡ ዖሇው አካሊት ፒሉስ፣ ተወርዋሪ 2. በየዯረጃው ያለት የፒሉስ ኣካሊት፣ ፇጥኖ
ኣሃደን ዯራሽና፣
3. ካሌኦት ናይ ፒሉስ አባሊትን ብስቪሌ 3. ላልች የፒሉስ አባሊትና በሲቪሌ ሰርቪስ
ሰርቪስ ሔጊ ዛመሒዯሩ ስቪሌ ሔግ የሚተዲዯሩ ስቨሌ ሰራተኞች
ሰራሔተኛታትን ይህሌውዎ። ይኖሩታሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽነር የኮሚሽነር ሥሌጣንና ተግባር
ዒንቀፅ 7 ዛተገሇፁ ናይዘ ኮሚሽን ስሌጣንን በአንቀጽ 7 የተገሇፁት የዘህ ኮሚሽን
ተግባርን ዛፌፅም ኮይኑ ብተወሳኺ እዜም ሥሌጣንና ተግባር የሚፇጽም ሆኖ በተጨማሪም
ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ። የሚከተለት ሥሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ።
1. ኮሚሽነር ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ሒሊፉ እዩ። 1. ኮሚሽነር ተጠሪነቱ ሇቢሮው ሒሊፉ ነው።
2. ስራሔቲ ናይዘ ኮሚሽን ይትሌም፣ ይውዴብ 2. የኮሚሽኑ ሥራ እቅዴ ያቅዲሌ፣ ያዯራጃሌ፣
፣ ብሊዔሇዋይነት ይመርሔን ይቆፃፀርን፣ በበሊይነት ይመራሌ ይቆጣጠራሌ፣
3. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ሒፇሻዊ 3. የዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 2 ኣጠቃሊይ
ስሌጣንን ከምዖል ኮይኑ እዘ ከሚሽነር፣ ሥሌጣን እንዲሇ ሆኖ ይህ ኮሚሽነር፣
ሀ. ናይቲ ኮሚሽን ናይ ሒፂር ማእኸሊይን ሀ. የኮሚሽኑ ኣጭር መካካሇኛና የረጅም ጊዚ
ነዊሔን ጊዚ ትሌሚ የውፅእ ናይ ፒሉሲ እቅዴ ያወጣሌ የፒሉሲ ሃሳቦችን ያመነጫሌ፣
ሒሳባት የመንጭው፣
ሇ. ናይቲ ኮሚሽን ናይ ስራሔ ብቕዒትን ሇ. ኮሚሽኑ የሥራ ብቃትና ውጤት ሇማሳዯግ
ውፅኢታዊነት ንምዔባይ ዛሔግ዗ ፔሮግማት የሚረደ ፔሮግራሞች ይነደፊሌ፣
ይነዴፌ።
ሏ. ናይቲ ኮሚሽን ናይ ስራሔ ኣፇፃፅማ ሏ. የኮሚሽኑ የሥራ ኣፇፃፀም በመገምገም
ብምግምጋም ኣገዯስቲ ዒበይቲ ውሳነታት አስፇሊጊ ከፌተኛ ውሳኔዎች ይወስናሌ፣
ይውስን፣
መ. ረቂቕ ሔቶ በጀት ያዲለ እንትፌቀዴ መ. የበጀት ጥያቄ ረቂቅ ያዖጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ
ይዴሌዴሌ ኣብ ተግባር ምውዒለን ይዯሇዴሊሌ በተግባር ሊይ መዋለን አፇፃፀሙን
ኣፇፃፅምኡን ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
ረ. ነዘ ኣዋጅን መሰረት ገይሮም ንዛወፀ ረ. ይህንን ኣዋጅ መሠረት አዴርገው ሇሚወጡ
ዯንበታት ንምፌፃም ዛሔግ዗ መምርሑታት ዯምቦች ሇመፇፀም የሚረደ መመሪያዎች
107
የውፅእ፣ ኣብ ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ፣ ያወጣሌ፣ ብሥራ ሊይ መዋሊቸውን

ሰ. ናይ ክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን መተሒዲዯሪ ያረጋግሌጣሌ።
ዯንቢ የፇፅም።
ሸ. ብክሌሌ ፒሉስነት ካብ ዛተቖፀሩ ወፃኢ ሰ. የክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን መተዲዯሪያ ዯምብ
ዖሇው ናይ ዴጋፌ ወሃብቲ ሰራሔተኛታት ያስፇጽማሌ።
ብናይ ክሌሌ ስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ሸ. በክሌሌ ፒሉስነት ከተቀጠሩ ውጭ ያለት
የመሒዴር፣ ዴጋፌ ሰጪ ሠራተኞች በክሌሌ ሲቪሌ ሰርቪስ
ቀ. ኣብ ሌዔሉ ፒሉስ ዛቐርቡ ጥርዒናት ሔግ መሠረት ያስተዲዴራሌ።
ክፃረዩ ብምግባር ስጉምቲ ንኽውሰዴ ቀ. በፒሉስ ሊይ የሚቀርቡ አቤቱታዎች
ይገብር፣ እንዱጣሩ በማዴረግ እርምጃዎች እንዱወስደ
በ. ነዘ ኮሚሽን ብዛተፇቐዯ በጀት መሰረት ያዯርጋሌ።
ገንዖብ የመሒዴር፣ ይእዛዛ፣ ይቆፃፀር፣ በ. ሇኮሚሽን በተፇቀዯው በጀት መሠረት
ተ. ምስ ሳሌሳይ ወገን ንዛግበር ርክብ ኩለ ገንዖብ ያስተዲዴራሌ፣ ያዙሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ንኮሚሽን ይውክሌ፣ ተ. ከሶስተኛ ወገን የሚዯረግ ግንኙነት ሁለ
ኮሚሽኑን ይወክሊሌ፣
4. እዘ ኮሚሽነር ነቲ ኮሚሽን ናይ ስራሔ 4. ኮሚሽነሩ የኮሚሽኑ የሥራ ቅሌጣፋ
ቅሌጣፇ ብዛዯሌዩ መጠን ካብ ስሌጣኑን በሚፇሌገው መጠን ከሥሌጣኑና ተግባር
ተግባሩን ብኽፊሌ ንምክትሌ ኮሚሽነር ወይ በከፉሌ ሇምክትሌ ኮሚሽነሩ ወይም መምሪያ
መምርሑ ሒሊፌቲ ወይ ንካሌአት ሒሊፉዎች ወይም ሇላልች ሠራተኞች
ሰራሔተኛታት ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ በውክሌና ሉሰጥ ይችሊሌ፣ እንዯዘሁም
ከምኡ እውን ኣዴሊዩ ኣዛኾነለ ብኮሚቴ አስፇሊጊ በሚሆንበት በኮሚቴ አዋቅሮ
ወዱቡ ክሰርሔ ይኽእሌ። ሉያሰራ ይችሊሌ፣
5. ምስ ፋዯራሌ ፒሉስን ምስ ካሌኦት ክሌሌ 5. ከፋዯራሌ ፒሉስና ከላልች የክሌሌ ፒሉስ
ፒሉስ ኮሚሽናት ኣብ ፅቡቕ ናይ ስራሔ ኮሚሽነሮች በመሌካም የሥራ ግንኙነትና
ርክብን ምትሔግጋዛን ዛተመስረተ ዛምዴና መተጋገዛ የተመሠተረ ዛምዴና እንዱኖር
ክህለ ፃዔሪ ይገብር። ጥረት ያዯርጋሌ።
6. በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 21 መሰረት ተፃርዮም 6. በዘህ ኣዋጅ አንቀጽ 21 መሠረት
ኣብ ዛቐርቡ ጥርዒናት ውሳነ ይህብ ተጣርተው በሚቀርቡ አቤቱታዎች ውሳኔ
ንተግባራዊነቱ ይክታተሌ። ይሰጣሌ ሇተግባራዊነቱም ይክታተሊሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ኮሚሽነር የምክትሌ ኮሚሽነር ስሌጣንና ተግባር
1. ኮሚሽነር ኣብ ዖይህሌወለ ንዔኡ ተኪኡ 1. ኮሚሽነር በላሇበት ጊዚ እሱን ተክቶ
ይሰርሔ፣ ይሰራሌ፣
2. ብኮሚሽነር ተፇሉዩ ዛወሃቦ ኩለ ናይ ሰራሔ 2. በኮሚሽነር ተሇይቶ የሚሠጠውን የስራ
ብፅሑት ይፌፅም፣ ዴርሻ ይፇፅማሌ፣
3. ተፀዋዔነቱ ነቲ ኮሚሽነር ይኽውን፣ 3. ተጠሪነቱ ሇኮሚሽነሩ ይሆናሌ።
ዒንቀጽ 11 አንቀጽ 11
በጀት በጀት
ናይዘ ኮሚሽን በጀት ብክሌሌ መንግስቲ የዘህ ኮሚሽን በጀት በክሌሌ መንግስት ይመዯባሌ።
ይምዯብ።
በዙዔባ ሑሳብ መዙግብቲ ስሇ ሑሳብ መዙግብት
1. እዘ ኮሚሽን ዛተማሌአን ትኽክሇኛ ዛኾነ 1. ይህ ኮሚሽን የተሟሊና ትክክሇኛ የሆነ
108
ናይ ሑሳብ መዙግብቲ ይሔዛ፣ የሑሳብ መዙግብት ይይዙሌ፣

2. ናይ ኮሚሽን ናይ ሑሳብ መዙግብቲ ወይ 2. የኮሚሽን የሑሳብ መዙግብት ወይም ገንዖብ
ገንዖብ ተንከፌ ሰነዲት ብክሌሌ ኦዱት ቢሮ ነክ ሰነድች በክሌሌ ኦዱት ቢሮ ወይም እሱ
ወይ ንሱ ብዛወከል ኦዱተር ወይ አግባብ በሚወክሇው ኦዱተር ወይም አግባብ ባሇው
ዖሇዎ ካሉእ ቢሮ በብዒመቱ ይምርመሩ፣ ላሊ ቢሮ በየዒመቲ ይመረመራለ፣
ብዙዔባ ምምሔዲር ኮሚሽን ፒሉስ ስሇ ፒሉስ ኮሚሽን አስተዲዯር
ንፒሉስነት ዖብቅዐ መዏቀኒታት ሇፒሉስነት የሚያበቁ መመዖኛዎች
1. ዛኾነ ኢትዮዽያዊ ዚጋ ናይዘ ክሌሌ ነባሪ 1. ማንኛው የዘህ ክክሌ ኗሪ የሆነ ኢትዮዽያዊ
ዛኾነ ብክሌሌ ፒሉስነት ንምምሌማሌ ዚጋ በክሌሌ ፒሉስነት ሇመመሌመሌ
ዛስዔቡ መዏቀኒታት ዖማሌእ ክኸውን የሚከተለትን መመዖኛዎች የሚያሟሊ
ይግባእ፣ መሆን ይገባዋሌ።
ሀ. ብፒሉስነት ንምግሌጋሌ ፌቓዯኛ ዛኾነ፣ ሀ.በፒሉስነት ሇማገሌገሌ ፉቃዯኛ የሆነ፣
ሇ. ንክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ንኢፉዱሪ ሇ. ትግራይ ክሌሌዊ መንግስትና ሇኢፋዱሪ
ሔገ መንግስቲታ ተኣማኒ ዛኾነ፣ ሔግ መንግስታት ታማን የሆነ፣
ሏ. ኣብ ውሽጢ ሔብረተሰብ ብዱስፑሉኑ ሏ. በሔብተረሰቡ ውስጥ በዱስፔሉኑ ወይም
ወይ ስነ ምግባሩ ፅቡቕ ሽም ዖትረፇ፣ ሥነ ምግባሩ መሌካም ስም ያተረፇ፣
መ. ብክሌሌ ፒሉስነት ንምምሌማሌ ዖዴሌዩ መ. በክሌሌ ፒሉስነት ሇመመሌመሌ
ናይ ትምህርቲ ዯረጃን አካሊዊ ብቕዒት የሚያስፇሌገውን የትምህርት ዯረጃና አካሊዊ የጤና
ጥዔናን ዖማሇአ፣ በቃት ያሟሊ፣
ረ. ናይ ገበን ሪከርዴ ዖይብለ፣ ረ. የወንጀሌ ሪከርዴ የላሇው፣
ሰ. ዔዴሚኡ ካብ 18 ዒመት ዖይነአሰ ሰ. ዔዴሜው ከ18 ዒመት ያሊነሰ፣
ሸ. ናይ ዛኾነ ፒሇቲካዊ ውዯብ ኣባሌ ሸ. የማንኛውም የፒሇቲካ ዴርጅት አባሌ ያሌሆነ፣
ዖይኮነ፣ ቀ. የዘህ ክሌሌ የስራ ቋንቋ የሚችሌ፣
ቀ. ናዘ ክሌሌ ናይ ስራሔ ቋንቋ ዛኽእሌ፣ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 መሠረት
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዛግበር የሚዯረግ ምሌመሊ የፆታና የትግራይ
ምሌመሊ ናይ ፆታን ብሄረሰባት ትግራይን ብሓረሰቦች ተሳትፍ ያካታተ ይሆናሌ።
ተሳትፍ ዖካተተ ይኽውን።
3. ናይ ፒሉስ ምሌመሊ ናይ ህዛቢ ተሳትፍ 3. የፒሉስ ምሌመሊ የህዛብ ተሳትፍ መሰረት
መሰረት ዛገበረ ይኽውን። ያዯረገ ይሆናሌ።
ብዙዔባ ቃሊ መሒሊ ምፌፃም ቃሇመሒሊ ስሇመፇፀም
ብክሌሌ ፒሉስነት ዛተመሌመሇ ዛተወሃቦ በክሌሌ ፒሉስነት የተመሇመሇ የተሰጠውን ህዛባዊና
ህዛባዊን ሞያዊ ሒዯራ ብታአማንነት ሙያዊ አዯራ ብታማኝነትና በታታሪነት ሇመሰራት
ብህርኩትነትን ንምስራሔ ቃሇ መሒሊ ይፌፅም፣ ቃሇ መሒሊ ይፇፅማሌ፣ ዛርዛሩ በዯምቡ ይወስናሌ።
ዛርዛቱ ብዯንቢ ይውስን።
ኣገሌግልት ዖመን የአገሌግልት ዖመን
1. ዛኾነ ኣባሌ ፒሉስ እዘ ክሌሌ ግቡእ 1. ማንኛውውም የዘህ ክሌሌ የፒሉስ አባሌ
ግሌጋልት ዖበኑ ሸውዒተ ዒመት ይኸውን የአገሌግልት ዖመኑ ሰባት ዒመት ይሆናሌ
ዛርዛር አፇፃፅምኡ ብዯንቢ ይውስን። ዛርዛር አፇፃፀሙ በዯምብ ይወሰናሌ።
2. ዛኾነ ፒሉስ ናይዘ ክሌሌ ግቡእ ግሌጋልት 2. ማንኛውም የዘህ ክሌሌ ፒሉስ ተገቢው
109
ዖበኑ ብዜም ዛስዔቡ ምኽንያታት የቋረፅ፣ የአገሌግልት ዖመኑ በሚከተለት ምክንያቶች

ይቋረጣሌ፣
ሀ. ብሞት ሀ. በሞት፣
ሇ. ብጡረታ እንትግሇሌ ሇ. በጡረታ ሲገሇሌ፣
ሏ. ብሒካይም ቦርዴ ብዛተረጋገፀ ሔማም ሏ. በሒኪሞች ቦርዴ በተረጋገጠ ሔመም
ንስርሐ ብቑዔ እንተይኮነ እንትቀሪ፣ ሇስራው ብቁ ሳይሆን ሲቀር፣
መ. ብስራሔ አፇፃፅማ ወይ ኣመራረሒ መ. በስራ አፇጻጸም ወይም አመራር ብቁ
ብቑዔ ብዖይ ምዃኑ፣ ባሇ መሆኑ፣
ረ. ብኣብያተ ፌርዱ ብገበን ጥፊኣተኛ ኮይኑ ረ. በፌ/ቤቶች በወንጀሌ ጥፊተኛ ሆኖ
እንተተረኺቡን ገበኑ ንስርሐ ብቑዔ ከተገኘና ወንጀለ ሇስራው ብቁ
አይገብሮን ተባሂለ እንትውስን ዛርዛሩ አያዯርገውም ተብል ሲወስን፣ ዛርዛሩ
ብዖውፅእ ዯምቢ ይውስን፣ በሚወጣው ዯምብ ይወስናሌ።
ሰ. ናይ ስንብት ሔቶ ቀሪቡ ብዯንቢ መሰረት ሰ. የስንብት ጥያቄ ቀርቦ በዯምቡ መሰረት
ተቀቐባሌነት እንትረክብ። ተቀባይነት ሲያገኝ፣
3. ዛኾነ ናይ ክሌሌ ፒሉስ ኣባሌ ብጡረታ 3. ማንኛውም የፒሉስ አባሌ በጡረታ
ዛግሇሇለ ዔዴመ ወስን 55 ዒመት ይኸውን። የሚገሇሌበት የዔዴመ ወሰን 55 ዒመት
ይሆናሌ።
መሰሌ መብት
1. ዛኾነ ናይ ክሌሌ ፒሉስ አባሌ 1. ማንኛውም የክሌሌ ፒሉስ አባሌ፣
ሀ. ብመንግስቲ ብዛፀዴቕ ናይ ዯወሞዛ ሀ. በመንግስት በሚጸዴቀው የዯሞወዛ ስኬሌ
ስኬሌ መሰረት ዯሞወዛ ይረክብ፣ መሠረት ዯሞወዛ ያገኛሌ፣
ሇ. በቲ ኮሚሽን መተሒዲዯሪ ዯንቢ መሰረት ሇ. በኮሚሽኑ የመተዲዯሪያ ዯምብ መሠረት
ቀሇብ ዛተፇሊሇዩ አባሊት፣ ዯንቢ ክዲን፣ የተሇያዩ የኣባሊት ቀሇብ፣ የዯምብ ሌብስ፣
ናይ ሔክምና ኣገሌግልት ይረክብ፣ የሔክምና ኣገሌግልት ያገኛሌ።
ሏ. ብጡረታ ሔጊ መሰረት ናይ ጡረታ ሏ. በጡረታ ሔግ መሠረት ያጡረታ መብት
መሰሌ ይህሌዎ፣ ይኖረዋሌ፣
መ. ስርሐ ብዛግባእ ኣብ ምፇፃም እናሃሇው መ. ሥራውን በሚገባ በመፇፀም ሊይ እያሇ
ንዛበፅሕ ተሒታትነት ቤት ፅሔፇቱ ጠበቓ ሇሚዯርስበት ተጠያቂነት ጽ/ቤቱ ጠበቃ
የቑመለ ዛርዛር አፇፃፅምኡ ብዯንቢ ያቆምሇታሌ፣ ዛርዛር አፇፃፀሙ በዯምብ
ይውስን፣ ይወስናሌ፣
ረ. ብዛኾነ ኣጋጣሚ ንሒሇፌቲ ብኣግባቡ ረ.በማንኛውም አጋጣሚ ሇሒሊፉዎች በኣግባቡ
ናይ ምሔታት፣ ስሔተት እንትርኢ ናይ የመጠየቅ፣ ስሔተት ሲያይ የመጠቆም ችግሮችን
ምጥቋም ፀገማት ብምይይጥ ናይ ምፌታሔ በውይይት የመፌታት መብትና አስፇሊጊ
መሰሌን አዴሊዩ እንትኽውን ናይ ስሌጣን ሲሆንም የስሌጣን ዯረጃዎችን ጠብቆ አቤቱታ
ብርክታት ሒሌዩ ጥርዒን ክቕርብን ይኽእሌ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
እዩ። ሰ. ከስራው ጋር በተያያዖ ሇሚዯርሰበት የሂወት
ሰ. ምስ ስርሐ ብዛተሒሒዖ ንዛበፅሕ ናይ ወይም የኣካሌ ጉዲይ የካሳ ክፌያ ያገኛሌ።
ሂወት ወይ ናይ አካሌ ጉዴአት ካሔሳ ዛርዛር አፇጻጸሙ በሚወጣው ዯምብ መሠረት
ክፌሇት ይረክብ። ዛርዛር አፇፃፅምኡ ይወስናሌ።
ብዛወፅእ ዯንቢ መሰረት ይውስን።
2. አብዘ ኣዋጅን በዘ አዋጅ መሰረት 2. በዘህ አዋጅና ይህንን ኣዋጅ መሠረት አዴርገው
ገይሮምካብ ዛወፁ ዯንብን መምርሔን ከሚወጡ ዯምቦችና መመሪያች ከተጠቀሱት
110
ካብ ዛተጠቐሱ ወፃኢ ዖሇው መሰሌ ወጪ ያለት ሰራተኞች መብትን በሚመሇከት

ሰራሔተኛታት ብዛምሌከት ሔጊ የመንግስት ሰራተኞች ሔግ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ሰራሔተኛታት መንግስቲ ተፇፃሚ
ይኽውን።
ግቡእ ግዳታ
ዛኾነ ናይ ክሌሌ ፒሉስ ኣባሌ፣ ማንኛውም የክሌሌ ፒሉስ አባሌ፣
1. ብሔገ መንግስቲ ዛተረጋገፁ ሰባእዊን 1. በሔገ መንግስት የተረጋገጡ ሰብኣዊና
ዳሞክራሲያዊን መሰሊት ከይተሸራረፈ ዱሞክራሲያዊ መብት ሳይሸራረፈ በማክበር
ብምኽባር በገበነኛ መቕፅዑ ሔጊ ስነ በወንጀሇኛ መቅጫ ስነ ስርዒት ሔግና
ስርዒትን ብኻሌኦት አግባብ ብዖሇዎም በላልች አግባብ ባሊቸው ሔጏች መሠረት
ሔግታትን መሰረት ሰርሐ ናይ ምፌፃም፣ ስራውን የመፇፀም፣
2. ፒሉሳዊ ስርሐ እንትፌፅም መንነቱ ዛገሌፅ 2. ፕሉሳዊ ስራውን ሲፇጽም ማንነቱን
መታወቂታ ናይ ምርኣይ ግቡእ አሇዎ። የሚገሌፅ መታወቅያ የማሳየት ግዳታ
3. ኣብ መሒውር እዘ ኮሚሽን በብዯረጀኡ አሇው።
ዛርከቡ ሒሇፌቲ ብዛተውሃቦም ስሌጣን 3. በዘህ ኮሚሽን መዋቅር በየዯረጃው የሚገኙ
መሰረት ሒሊፌነቶም ናይ ምፌፃም ግቡእ ሒሊፉዎች በተሰጣቸው ስሌጣን መሠረት
አሇዎም። ሒሊፉነታቸውን የመፇፀም ግዳታ
አሇባቸው።
በዙዔባ ወታዯራዊ መዒርግ ምትራፌ ወታዯራዊ መዒርግን ስሇማስቀረት
1. ኣብ ዛኾነ ናይ ስራሔ ሒሊፌነት ዛርከብ 1. በማንኛውም የስራ ሒሊፉነት የሚገኝ
ናይ ክሌሌ ፒሉስ ኣባሌ ወታዯራዊ የክሌሌ ፒሉስ አባሌ ወታዯራዊ መዒርግ
ማዒርግ ኣይህሌዎን ኾይኑ ግን ነዘ አይኖረውም ይሁን እንጂ ይህንን
ዛትክእ ናይ ፒሉስ ዛኾነ ማዒርግን የሚተካ የፒሉስ የሆነ መዒርግና
ምሌክትን ይህሌዎ። ዛርዛሩ ብዯንቢ ምሌክት ይኖረዋሌ፣ ዛርዛሩ በዯምብ
ይውስን። ይወስናሌ።
2. አባሌ ክሌሌ ፒሉስ ናይ ስራሔ ምዴቡ 2. የክሌሌ ፒሉስ አባሌ የስራ መዯቡን
ብዛምሌከት መፌሇዩ ዯንቢ ክዲን ከምኡ በሚመሇከት መሇያ ዯምብ ሌብስ
እውን መንነቱ ዛገሌፅ ሽም፣ ቁፅሪ፣ እንዯዘሁም ማንነቱን የሚገሌፅ ስም፣
ክፌለን ሒሊፌነቱን ዛሒዖ ምሌክት ቁጥሩ፣ክፌለና ሒሊፉነቱ የያዖ ምሌክት
ይህሌዎ። ይኖረዋሌ።
ዛተኸሌከሇ ተግባር የተከሇከሇ ተግባር
1. ዛኾነ ኢሰብኣዊ ወይ ክብሪ ዛነክእ 1. ማንኛውም ኢሰበኣዊ ወይም ክብር የሚነካ
ኣተሒሔዙን ተግባርን ዛተኽሌከሇ እዩ። አያያዛና ተግባር የተከሇከሇ ነው።
2. ዛኾነ አባሌ ፒሉስ እዘ ክሌሌ ጥፊኣት 2. ማንኛውም የዘህ ክሌሌ ፒሉስ አባሌ ጥፊት
ፇፂሙ እንትርከብ ብገበነኛ መቕፅዑ ሔጊ ፇጽሞ ከተገኘ በወንጀሇኛ መቅጫ ሔግ
ዖሔቶ ሔለው ኮይኑ ምምሔዲራዊ ናይ ስነ የሚያስጠይቀው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ስርዒት ስጉምቲ በቲ ኮሚሽን ይውሰድ አስተዲዯራዊ የስነ ሥርዒት እርምጃ
ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውስን። በኮሚሽኑ ይወስዴበታሌ። ዛርዛሩ በዯምብ
ይወስናሌ።
111
ብዙዔባ ቅሬታ ሰማዑ ክሌሌ ፒሉስ የክሌሌ ፒሉስ ቅሬታ ሰሚ
1. ኣብ ናይ ኮሚሽነር ቤት ፅሔፇት ናይ 1. በኮሚሽነር ጽ/ቤት የክሌሌ ፒሉስ
ክሌሌ ፒሉስ ጥርዒን ሰማዑ ኣካሌ ኣቤቱታ ሰሚ ኣባሌ ይቋቋማሌ።
ይቐውም።
2. ናይ ክሌሌ ፕሉስ ጥርዒን ሰማዑ ኣካሌ፡- 2. የክሌሌ ፒሉስ አቤቱታ ሰሚ አካሌ፡-
ሀ. ናይ ክሌሌ ፒሉስ ኣብ ሌዔሉ ናይቲ ሀ. በክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን አባሊት ስራ
ኮሚሽን አባሊት ስራሔ ኣፇፃፅማ ወይ አፇጻጸም ወይም አገሌግልት አሰጣጥ
አገሌግልት ኣወሃህባ ካብ ዛኾነ ውሌቀ ሊይ ከማንኛውም ግሇሰብ፣ ጽ/ቤት፣
ሰብ፣ ቤት ፅሔፇት፣ ትካሊት ወይ ህዛቢ ዴርጅት ወይም ህዛብ የሚቀርበውን
ዛቐርብ ሪኢቶ ወይ ነቐፋታ ጥርዒን አስተያየት ወይም የነቀፋታ አቤቱታ
ይቕበሌ የፃሪ፣ ይቀበሊሌ ያጣራሌ።
ሇ. ብዛቐርበለ ጥርዒን መሰረት ዛኾነ ናይ ሇ. በሚቀርብሇት አቤቱታ መሠረት
ክሌሌ ፒሉስ አባሌ በዙዔባ እቲ ጥርዒን ማንኛውም የክሌሌ ፒሉስ አባሌ ስሇ
መሌሲ ክህብ ይገብር፣ አቤቱታው መሌስ እንዱሠጥ ያዯርጋሌ፣
ሏ. ዛቐረበለ ጥርዒን፣ሪኢቶ ወይ ነቐፋታ ሏ. የቀረበሇት አቤቱታ፣ አስተያየት
ብምዔራይ ክውሰዴ ምስ ዛግብኦ ወይም ነቀፋታ በማጣራት ሉወስዴ
ስጉምቲን ዖሇዎ ሪኢቶ ናብ ኮሚሽነር ከሚገባው እርምጃ ጋር ያሇውን
የቕርብ። አስተያየት ሇኮሚሽነር ያቀርባሌ።
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ነኡስ ዒንቀፅ 2/ሇ/ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 2/ሇ/ መሌስ
መሌሲ ክህብ ዛተሒተተ ናይ ክሌሌ ፒሉስ እንዱሠጥ የተጠየቀ የክሌሌ ፒሉስ
አባሌ አብ ውሽጢ 15 መዒሌቲ መሌሲ አባሌ በ15 ቀናት ውስጥ መሌስ
ናይ ምሃብ ግቡእ አሇዎ። የመስጠት ግዳታ አሇበት።
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ርክብን ምዴግጋፌን ግንኙነትና መዯጋገፌ
ኮሚሽን ፒሉስ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግሥት ፒሉስ
ትግራይ ምስ ፋዯራሌ ይኽን ምስ ናይ ካሌኦት ኮሚሽን ከፋዯራሌ ይሁን ከሉልች ክሌሌ ፒሉስ
ክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽናት ዛህሌዎ ርክብ ኮሚሽኖች ጋር የሚኖረው ግንኙነት፣
1. እቲ ኮሚሽን ናይ ፋዯራሌን ክሌሌ 1. ኮሚሽኑ የፋዯራሌ ክሌሌ ኮሚሽኖች
ኮሚሽናት ኣብ ዛምሌከቱ ጉዲያት ምስ በሚመሇከቱ ጉዲዮች ከፋዯራሌና ክሌሌ
ፋዯራሌን ክሌሌ ኮሚሽናት ርክብ ኮሚሽኖች ጋር ግንኙነት ይኖረዋሌ።
ይህሌዎ።
2. ክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን ብውክሌና ናይ 2. የክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን በውክሌና የፋዯራሌ
ፋዯራሌ ገበን ጉዲያት እንትከሊኸሌን ወንጀን ጉዲዮች ሲከሊከሌና ሲመረምር
እንትምርምርን ተፀዋዔነቱ ንፋዯራሌ ተጠሪነቱ ሇፋዯራሌ ፕሉስ ኮሚሽን በመሆኑ
ፒሉስ ኮሚሽን ብምዃኑ ናይ ምትሔብባር የመተባበር ግዳታ አሇው።
ግቡእ አሇዎ።
3. ኣብ ሞያ ቴክኒክን ስሌጠና ዛምሌከት 3. በሙያና ቴክኒክ ስሌጠና በሚመሇከት
ዯገፌ ኣብ ምርካብ መሰረት ዛገበረ ምስ ዴጋፌ በማግኘት ሊይ መሠረት ያዯረገ
ፋዯራሌ ፒሉስ ርክብ ይህሌዎ። ከፋዯራሌ ፒሉስ ጋር ግንኙነት ይኖረዋሌ።
4. ክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን ናይ ገበን ትራፉክን 4. የክሌሌ ፒሉስ ኮሚሽን የትራፉክ ወንጀሌና
112
ፀጥታን ብዛምሌከት ሪፒርትን ፀጥታን በሚመሇከት ሪፒርትና

ስታቲስቲክስን በቢእዋኑ ናብ ፋዯራሌ ስታትስቲክስ በየጊዚው ሇፋዯራሌ ፒሉስ
ፒሉስ ይሌእኽ፣ ይሌካሌ፣
5. እዘ ኮሚሽን ምስ ፋዯራሌ ን ክሌሊትን 5. ይህ ኮሚሽኖች ከፋዯራሌና ክሌሌ ፒሉስ
ፒሉስ ኮሚሽናት አብ ፅቡቕ ናይ ስራሔ ኮሚሽኖች ጋር በመሌካም የሰራ መተጋገዛና
ምትሔግጋዛን ናይ ተሞክሮ ሌውውጥን የሌምዴ ሌውውጥ መሠረት ያዯረገ
መሰረት ዛገበረ ርክብ ይህሌዎ። ግንኙነት ይኖረዋሌ።
ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ዯምብ የማውጣት ስሌጣን
ነዘ ኣዋጅ ንምፌፃም ዛኽእሌ ዯንቢ ናይ ይህንን ኣዋጅ ሇመፇፀም የሚያስችሌ ዯምብ
ምውፃእ ስሌጣን ናይ ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ የማውጣት ስሌጣን የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይኽውን። መንግስት ምክር ቤት ሥራ ፇፃሚ ይሆናሌ።
ዛተሰዒሩን ተፊፃምነት ዖይህሌዎም ሔግታታ የተሻሩና ተፇፃሚነት የማይኖረቸው ሔጏች
1. ናይ ክሌሌ ትግራይ ሒይሉ ፒሉስን ሒሇዋ 1. የትግራይ ክሌሌ የፒሉስ ሒይሌና ጸጥታ
ፀጥታን ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 6/1985 አስከባሪ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል። 6/1985 በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ።
2. ነዘ ኣዋጅ ዛፃረር ኣዋጅ ተፇፃሚነት 2. ይህንን ኣዋጅ የሚፃረር ኣዋጅ ተፇጸሚነት
አይህሌዎን። አይኖረውም።
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ ይህ ኣዋጅ የሚጸናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ኣዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀምሩ ዛፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፤
ይኽውን።
መጋቢት ---/1994 መጋቢት--/1994
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
113

መቐሇ 1994 ዒ/ም

መቐሇ 1994 ዒ/ም
ቑፅሪ ኣዋጅ 57/1994 ዒ/ም ኣዋጅ ቁጥር 57/1994 ዒ.ም
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ቱሪዛም የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን ስሌጣንና
ትግራይንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ተግባርሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ገፅ 1 ገጽ1
ቁፅሪ አዋጅ 57/1994 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 57/1994 ዒ.ም
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ቱሪዛም ትግራይ የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን ስሌጣንና ተግባር
ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ከመወሰን የወጣ አዋጅ
አብ ክሌሌ ትግራይ ዛርከቡ ታሪካዊ ባህሊዊ በትግራይ ክሌሌ የሚገኙታሪካዊ ባህሊዊ
ተፇጥሯዊ ሒዴግታት ንመስሔብነት ቱሪዛም ተፇጥሯዊ ቅርሶች ሇቱሪዛም መስህብነት
ዛፌሇጥለ መንገዱ ምዴሊይን ናይ ቱሪዛም የሚታወቁበትንመንገዴ መፇሇግና የቱሪዛም
ኢኮኖሚ ክሇምዔን ክዒብን ምግባር አገዲሲ ኢኮኖሚ እንዱሇማና እንዱስፊፊ ማዴረግ
ብምዃኑ፣ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ አስፇሊጊ በመሆኑ፣የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ-መንግስቲ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል በሚወጣው
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ /ሀ/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን የትግራይ ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ /ሀ/
መሰረት እዘ ኣዋጅ ኣውፂኡ አል። በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህን አዋጅ
አውጥቷሌ።
ሒፇሻዊ አጠቃሊይ
ሒቂር ርእሲ አጭር ርዔስ
እዘ አዋጅ “ስሌጣን ተግባርን ኮሚሽን ቱሪዛም ይህ አዋጅ የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽንስሌጣንና
ትግራይ ንምውሳን ዛወጀ ኣዋጅ ቁፅሪ ተግባርን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
57/1994 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። 57/1994 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
1.ቢሮ ማሇት ቢሮ ኢንደስትሪ፣ንግዴን ከተማ 1. ቢሮ ማሇት የትግራይ ኢደስትሪ፣ንግዴና
ዔምዒትን ትግራይ ማሇት እዩ ከተማ ሌማት ቢሮ ማሇት ነው
2.ኮሚሽን ማሇት ኮሚሽን ቱሪዛም ትግራይ 2. ኮሚሽን ማሇት የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን
ማሇት እዩ ማሇት ነው።
3.ኮሚሽነር ማሇት ነቱ ኮሚሽን ንክመሔ ብርእሰ 3.ኮሚሽነር ማሇት ኮሚሽኑን ሇመምራት በርእሰ
ምምሔዲር ዛሽየም ሒሊፉ ማሇትዩ መስዲዴሩ የሚሾም ሃሊፉ ማሇት ነው
114
ምቋም መቋቋም
1.በዘ ኣዋጅ እ዗ይ ኮሚሽን ቱሪዛም ትግራይ 1. በዘህ አዋጅ የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን
ቆይሙ ኣል። ተቋቁሟሌ
2.ተፀዋዔነት እቱ ኮሚሽን ንቢሮ ኢንደስትሪ 2. የኮሚሽኑ ዋና ፅ/ቤት መቀሇ ሆኖ እንዯየ
ንግዴን ከተማ ሌምዒትን እዩ። አስፇሊጊነቱ በተሇያዩ ቦታዎች ቅርንጫፌ ፅ/ቤት
ያቋቁማሌ
ዒንቀፅ 4 ዒንቀጽ 4
አወዲዴባ አዯረጃጀት
1.እቲ ኮሚሽን ኮሚሽነርን ካሌኦት ንስርሐ 1. ኮሚሽኑ ኮሚሽነርና ላልች የሚያስፇሌጉ
ዖዴሌዩ ሰራሔተኛታትን ይህሌውዎ። ሰራተኞች ይኖሩታሌ፣
2.ናይቲ ኮሚሽን ዋና ቤት ፅሔፇት መቐሇ ኮይኑ 2. የኮሚሽኑ ዋና ጽ/ቤት መቐሇ ሆኖ እንዯየ
ከከም አዴሊይነቱ አብዛተፇሊሇዩ ቦታታት አስፇሊጊነቱ በተሇያዩ ቦታዎች ቅርንጫፌ
ጨንፇር አብያተ ፅሔፇት የጣይሽ። ጽ/ቤት ያቋቁማሌ፣
ስሌጣንን ተግባርን ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር
ኮሚሽን ቱሪዛም ትግራይ ዛስእቡ ስሌጣንን የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን የሚከተለት
ተግባራትን ይህሌውዎ። ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ።
1. ቱሪዛም ብዛምሌከት ስትራቴጂ፣ ይሔንፅፅ 1. ቱሪዛምን በሚመሇከት ስትራቴጂ ይነዴፊሌ
መምርሑ የዲሌው፤ መመሪያ ያዖጋጃሌ።
2. ቱሪዛም ክሌሌ ንክሇምዔን ፕሇቲካዊ፣ 2.የክሌለ ቱሪዛም እንዱሇማና ፕሇቲካዊ፣ማህበራዊና
ማሔበራዊን ኢኮኖሚያዊን ረብሒ ኢኮኖሚያዊ ጥቅም እነዱኖረው የሚያስችሌ
ንክሔሌዎን ዛሔግ዗ መፅናዔቲታት እናካየዯ እንዱኖረው የሚያስችሌ ጥናት
የተግብር ያካሂዲሌ፣በተግባር ሊይ ያውሊሌ፣
3. አብ ክሌሌ ዛርከቡ ታሪካዊ፣ ሃይማኖታዊ፣ 3. በክሌለ የሚገኙ የታሪክ፣የባህሌ፣የሃይማኖት
ባህሊዊን ተፇጥሯዊን መስሔባት የፅንዔ፤ የተፇጥሮ መስሔቦችን ያጠናሌ፣ የገበያና
ስራሔቲ ዔዲጋን ምፌሊጥን ይፌፅም። የማስተዋወቅ ስራዎችን ያካሂዲሌ
4. ኣብ ሆቴሌን ቱሪዛምን ግሌጋልት ወሃብቲ 4.በሆቴሌና ቱሪዛም አገሌግልት ሇተሰማሩ
ትካሊት ዛዋፇሩ ሰብ ውሌቀሃብቲ ዒቕሞም ባሇሃብቶች ብቃታቸውን ሇማሳዯግ መረጃ፣
ንምዔባይ ናይ ሒበሬታ፣ ስሌጠና፣ ውዲበን ስሌጠና፣ የመዯራጀት ምክር ይሰጣሌ
ምኽርን ግሌጋልት ይህብ፣
5. ኣብ ክሌሌ ንዛርከቡ ሆቴሌን ቱሪዛምን 5. በክሌለ የሚገኙ የሆቴሌና ቱሪዛም አገሌግልት
ግሌጋልት ወሃብቲ ትካሊት ዯረጃ ምዯባ ሰጪ ዴርጅቶች ዯረጃ ምዯባ እንዱካሄዴሊቸው
ንኽካየዯልም መበገሲ የቕርብ፣ የተሒባብር፣ መነሻ ሃሳብ ያቀርባሌ፣
ትሔዛቶኦም ይቆፃፀር፣
6. ኣብ ቱሪዛም ዛተዋሃሃዯ ስራሔቲ ንምስራሔ 6. በቱሪዛም የተቀናጀ ስራ ሇመስራት እንዱቻሌ
ንኽከኣሌ ብቐጥታ ይኹን ብተዖዋዋሪ በቀጥታም ይሁን በተዖዋዋሪ መንገዴ
ዛምሌከቶም አካሊት ማሇት ሃይማኖታዊ፣ የሚመሇከታቸው አካሊት ማሇት
ህዛባዊ መንግስታዊ ዖይመንግስታዊን የሃይማኖት፣ህዛባዊ፣መንግስታዊና መንግስታዊ
ትካሊትን ውሌቀ ሰባት ወዖተ ተሒባቢሮምን ያሌሆኑ ዴርጅቶች እንዱሁም ግሇሰቦች፣ ወዖተ
ተዋዱድምን ንክንቀሳቐሱ ኩነታት ተባብረውና ተቀናጅተው እንዱንቀሳቀሱ
115
የመቻችው፣ የተሒባብር። ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣ያስተባብራሌ።

7. ዛተዋዯዯ ሌምዒት ሃፌቲ ቱሪዛም ንኽህለን 7. የተቀናጀ የቱሪዛም ሌማት እንዱኖርና ይህን
ነዘ ዔሊማ መሰረት ገይሩ ንዛጣየሽ ካውንስሌ መሰረት አዴርጎ የሚቋቋመው የቱሪዛም
ቱሪዛም ይመርሔ፣ የተሒባብር ዛርዛሩ ካውንስሌ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
ይውሰን ዛርዛሩን በዯንብ ይወስናሌ፣
8. አብ ክሌሌ ውሽጢ ዛርከቡ ሰብሙያ ኢዯ 8. በክሌለ የሚገኙ የእዯ-ጥበብ ባሇሙያዎች
ጥበብ ብምብርትታዔ ንቱሪስት በዛምችውን በማበረታታት ሇቱሪስት አመቺ በሆነና
ባህሉ ክሌሌና ብዖሊሌን መንገዱ ንኽሰርሐን የክሌሊችንን ባሀሌ በሚያንፀባርቅ መንገዴ
ሰሪሕም ተጠቀምቲ ዛኾኑለን መንገዱ እንዱሰሩና ሰርተውም ተጠቃሚዎች
የመቻችው፣ ይሔግዛ፣ የተባብዔ፣ የሚሆኑበትን መንገዴ ያመቻቻሌ፣ ያግዙሌ
፣ያበረታታሌ።
9. ምንቅስቓስ ቱሪዛም እቱ ክሌሌ ብዛምሌከት 9. የክሌሌን የቱሪዛም እንቅስቃሴ በሚመሇከት
መረዲእታት ይእክብ፣ ይትንትን፣ መረጃዎችን ይሰበስባሌ፣ ይተነትናሌ፣
የሰራጭው፣ ያሰራጫሌ፣
10. ቱሪዛም እቱ ክሌሌ ንኽስፊሔፊሔን 10. የክሌለን ቱሪዛም እንዱስፊፊና እንዱሇማ
ክሇምዔን ምስ ጎረባብቲ ክሌሊትን ኮሚሽን ከአጎራባች ክሌልችና ከኢትዮዽያ ቱሪዛም
ቱሪዛም ኢትዮዽያ ተዋዱደ ይሰርሔ ኮሚሽን ጋር ተቀናጅቶ ይሰራሌ።
11. ዔሊምኡ ንምፌፃም ዛሔግ዗ ካሌኦት 11.ዒሊማውን ሇማስፇፀም የሚረደ ላልች
ተዙመዴቲ ተግባራት ይፌፅም። ተዙማጅ ስራዎችን ያከናውናሌ።
ስሌጣንና ተግባርን ኮሚሽነር የኮሚሽነሩ ስሌጣንና ተግባራት
እቱ ኮሚሽነር ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባራትን ኮሚሽነሩ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ።
1.ዋና መካየዱ ስራሔ እቱ ኮሚሽን ብምዃንን 1.የኮሚሽኑ ዋና ስራ አስኪያጅ በመሆን
ስራሔቲ ይመርሔ፣ የመሒዴር፣ ስራዎችን ይመራሌ፣ያስተዲዴራሌ
2. ኣብዘ ኣዋጅ ኣንቀፅ 5 ዛተመሌከቱ ናይቲ 2.በዘህ አዋጀ ዒንቀፅ 5 የተመሇከቱትን
ኮሚሽን ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር በስራ ሊይ
የውዔሌ ያውሊሌ።
3. ብናይ ክሌሌ ስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት 3. በሲቪሌ ሰርቪስ ህግ መሰረት የኮሚሽኑ
ናይቲ ኮሚሽን ሰራሔተኛታት ይቖፅር፣ ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣ የስተዲዴራሌ፣
የመሒዴር፣ የሰናብት፣ ያሰናብታሌ፣
4.ፔሮግራም ስራሔን በጀትን እቲ ኮሚሽን 4. የኮሚሽኑን የስራ ፔሮግራምና በጀት
የዲለ፣ምስተፇቀዯ አብስራሔ የውዔሌ፣ ያዖጋጃሌ፣ ከተፇቀዯ በኋሊም በስራ ሊይ
ያውሊሌ፣
5.ብዙዔባ ምንቅስቃስ እቲ ኮሚሽን ኣመሌኪቱ 5.ስሇኮሚሽኑ እንቅስቃሴ ተጠሪ ሇሆነሇት ቢሮ
ናብ ቢሮ ፀብፃብ ስራሔ የቕርብ። የስራ ሪፕርት ያቀርባሌ።
ክፌሉ ሰሇስተ
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት ክፌሌ ሶስት
ዒንቀፅ 7 የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ዯንቢ ናይ ምውፃዔ ስሌጣን አንቀፅ 7
ነዘ ኣዋጅ ኣብ ግብሪ ንምውዒሌ ዛሔግዛ ናይ ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
አፇፃፅማ ዯንቢ ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ይህን አዋጅ በስራ ሊይ ሇማዋሌ የሚረዲ
ክሌሌ ትግራይ ክወፀለ ይኽእሌ። የአፇፃፀም ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
116
ስራ አስፇፃሚ ሉወጣ ይችሊሌ።

ዛተሳዔሩን ተፇፃምነት ዖይብልምን ሔግታት የተሻሩና ተፇፃሚነት የላሊቸው ሔጎች
1.ቢሮ ባህሉ፣ቱሪዛምን ሒበሬታን ንምቁቛም 1.የትግራይ ባህሌ፣ቱሪዛምና ማስታወቂያ ቢሮ
ኣብ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዖል ዒንቀፅ ሇማቋቋም የወጣው አዋጅ ቁጥር 9/1988
20 ንኡስ ቁፅሪ 6 በዘ ኣዋጅ እ዗ይ ተሳዑሩ አንቀፅ 20 ንዐስ ቁጥር 6 በዘህ አዋጅ
ኣል። ተሽሯሌ።
2.ምስዘ አዋጅ እ዗ይ ዛጓነፅ ሔጊ ወይ ሌምዱ 2.ከዘህ አዋጅ ጋር የሚጋጭ ህግ ወይም ሌምዴ
ኣብ ኣዋጅ አብ ዛተመሌከቱ ጉዲያት በዘህ አዋጅ ሊይ በተመሇከቱ ጉዲዮች ሊይ
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን። ተፇፃሚነት የሇውም።
ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ አብ ነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሇሌ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዖወፀለ ግዚ ጀሚሩ ዛፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን።
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ ርእሰመስተዲዴርክሌሌ ትግራይ
መጋቢት 1994 ዒ.ም መጋቢት 1994 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
117

መቐሇ መጋቢት 1994 ዒ/ም

አዋጅ ቁፅሪ 58/1994 አዋጅ ቁጥር 58/1994
ንብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንናይ 1994 ሇብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ በ1994
በጀት ዒመት መፇፀሚ ስራሔ መንግስቲ ዛተኣወጀ በጀት ዒመት ሇመንግስቲ ስራ ማስፇፀሚያ
ናይ ካሌኣይ ተወሳኺ ኣዋጅ የሚሆን ሁሇተኛ የወጣ ተጨማሪ ኣዋጅ
ብመሰረት ናይ ፋዳራሊዊ ዱሚክራሲያዊ በኢትዮጰያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
ሪፏብሉክ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 52(2)(ሠ)ን ህገ መንግስት አንቀፅ 52/2/ሠ/ እና ተሻሽል
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትግራይ ኣንቀፅ በወጣው ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ቸ/
49 (3) (ቸ) መሰረት እዘ ክሌሌ ናይ ባዔለ መሰረት ይህ ክሌሌ የራሱ በጀት እንዱያፀዴቅና
ባጀት ምፅዲቅን ኣብ ስራሔ ናይ ምውዒሌን በስራ ሊይ እንዱያውሌ ስሌጣን የተሰጠው
ስሌጣን ዛተውሃቦ ብምዃኑ፣ በመሆኑ፣
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቤት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ምኽሪ ብናይ ብሄራዊ ተመሒይሹ ብዛወፀ ብናይ ቤት ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስት ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ ትግራይ አንቀፅ 49/3/ሀ/ መሰረት የሚከተሇው
49 ንዐስ ዒንቀፅ 3(ሀ) እዘ ዛስዔብ ናይ ተወሳኺ የተጨማሪ በጀት አዋጅ አውጥቷሌ።
በጀት ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል።
እዘ ኣዋጅ‟ዘ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ የብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ናይ 1994 ባጀት ዒመት ካሌኣይ ትግራይ የ1994 በጀት ዒመት ሁሇተኛ
ተወሳኺ በጀት አዋጅ ቁፅሪ 58/94 ተባሂለ ተጨማሪ በጀት አዋጅ ቁጥር 58 /1994 ተብል
ክጥቐስ ይካኣሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ
ተጨማሪ በጀት
ተወሳኺ በጀትን ፌሌፌለን 1.በ1994 በጀት ዒመት ሇመንግስት ስራ
1. ኣብ 1994 በጀት ዒመት ንናይ መንግስቲ ማስፇፀሚያ የሚሆን ሁሇተኛ ተጨማሪ በጀት ከዘህ
ስራሔ መፇፀሚ ዛኸውን ካሌኣይ ባጀት ምስ‟ዘ አዋጅ ተያይዜ ከሚገኘው ቅፅ ሇተጠቀሱ ስራዎችና
ኣዋጅ ተታሒሑ዗ ዛርከብ ቅጥዑ ንዛተጠቐሱ አገሌግልቶች የሚውሌ።
ስራሔትን ግሌጋልትን ዛውዔሌ ፤ ሀ.ሇመዯበኛ ወጪዎች ብር 6411828
ሀ.ንስሩዔ ወፃዑታት -------ብር 6411828 ሇ.ሇካፑታሌ ወጪዎች-
ሇ.ንካፑታሌ ወፃኢታት
118
ናይ ሒዯ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120
ብር----------12193491 ብር 12193491.00
ዴምር-------18605319 ዴምር-------18605319
ዒሰርተ ሸሞንተ ሚሉዮንን ሽደሽተ ሚኢቲን አስራ ስምንት ሚሉዮን ስዴስት መቶ አምስት ሺህ
ኣሰረተ ትሻኣተ ብር/ወፃኢ ኾይኖ ንክኽፇሌ በዘ ሶስት መቶ አስራ ዖጠኝ ብር/ወጪ ሆኖ እንዱከፇሌ
ኣዋጅ ፀዱቑል። በዘህ አዋጅ ፀዴቋሌ።
2.እዘ በጀት ዛሽፇን ካብ ዛስዔቡ ፌሌፌሊት 2.በዘህ በጀት የሚሸፇነው ከሚከተለት ምንጮች
ይኸውን ይሆናሌ።
ሀ.ኣብ ዛተፇሊሇዩ ቢሮታት ካብ ዛርከቡ ሀ.በተሇያዩ ቢሮዎች ከሚገኙፑ ሂሳቦች ------ብር
ፑ.አካውንት------------------ብር 11314821.00
11314.821 ሇ.በክሌሌ ከነበረ የቶምቦሊ ቀሪ---------ብር
ሇ. ኣብ ክሌሌ ዛነበረ ናይ ቶምቦሊተረፌ-------- 290,498.00
----------------------ብር 290.498 ሏ.በፊይናንስ ቢሮ የሚገኝ የተንከባሇሇ ሂሳብና
ሏ.ኣብ ፊይናንሰ ቢሮ ካብ ዛርከብ ዛተንከባሇሇ ላልች ብር 7000000.00
ሑሳብን ካሌኦትን------------ብር 7000000 ዴምር 18605319.00
ዴምር-----------ብር 18605,319
ክፌሉት ብዙዔባ ምፌፃም ክፌያ ስሇመፇፀም
እዘ በጀት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስ
ትግራይ ናይ 1994 በጀት ዒመት በጀትን የ1994 በጀት ዒመት በጀትና አስተዲዯሩን
ኣማሒዴርኡን ንምውሳን ብዖውፅኦ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇመወሰን ባወጣው አዋጅ ቁጥረ 43/1993 መሰረት
43/93 መሰረት ኣካሌ ናይዘ ዖበን በጀት ገይሩ የዘሀ ዖመን በጀት አካሌ ተዯርጏ ታውጇሌ።
ተኣዊጁ ል
ዒንቀፅ ኣርባዔተ አንቀፅ 4
እቲ ኣዋጀ ዛፀንዒለ ግዚ አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ብሄራዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዛፀዯቐለ ጊዚ ጀሚሩ ምክር ቤት ከፀዯቀበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ዛፀንዏ ይኸውን።
መቐሇ መቐሇ
መጋቢት/1994 መጋቢት/1994
119
ኣብ 1994 በጀት ዒመት ብቢሮታት ዛተሒተተ በጀት ዛተዯገፇን
1.ስሩዔ በጀት
ተ.ቁ ሽም ቢሮ ዛተወሰኸ በጀት

1 ኢንደስትርን ንግዴን 41,840
2 ትራንስፕርትን መራኸብን 213,480
3 ቢሮ ትምህርቲ 2056248
4 ቱሪዛም 60,100
5 ቤት ፅህፇት ክሌሌ ም/ር 1,304.000
6 ከተማ ሌምዒት 110,470
7 ቢሮ ፌትሑ 203,630
8 ማዔዴን 10,000
9 ማይ ሃፌቲ 21200
10 ዯቀቅትን ኣዔሽተይን 92,060
11 ኦዱት ቢሮ 80,000
12 ጥዔና ቢሮ 637,859
13 ቢሮ ፊይናንስ 460,100
14 ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 16,420
15 ቤት ፅሔፇት ማህበራዊ ጉዲይ 52,000
16 ፕሉስ ምምርሑ 139,100
17 ቤት ፅህፇት ሚሉሻ 258,000
18 ንሒዯሽቲ ቤት ፅሔፇታት 400,000
19 መጠባበቂ በጀት 255,321
ዴምር 6,411,828
2.ካፑታሌ በጀት
ተ.ቁ ሽም ቢሮ ዛተወሰኸ በጀት

1 ገፀር መንገዱ 3,500,000
2 ሒሇዋ ጥዔና 87,489
3 ትምህርቲ 6,830680
4 ኣብያተ ፌርዱ 7,778
5 ማሔበራዊ ጉዲይ 567,5335
6 ወረዲ ቤት ፅሔፇት ሔንፀት 1,200,000
7 ዴምር 12,193,491
120
በ1994 በጀት ዒመት በቢሮዎች የተጠየቀና የተፇቀዯ በጀት
1.መዯበኛ በጀት
ተ.ቁ የቢሮው ስም የተጨመረ በጀት

1 ኢንደስትርና ንግዴን 41,840
2 ትራንስፕርትና መገናኛ 213,480
3 ትምህርት ቢሮ 2,056248
4 ቱሪዛም 60,100
5 ክሌሌ መስተዲዴር ፅ/ቤት 1,304.000
6 ከተማ ሌማት 110,470
7 ፌትሔ ቢሮ 203,630
8 ማዔዴን 10,000
9 ውሃ ሃብት 21200
10 ሇጥቃቅንና አነስተኛ 92,060
11 ኦዱት ፅ/ቤት 80,000
12 ጤና ቢሮ 637,859
13 ፊይናንስ ቢሮ 460,100
14 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 16,420
15 ማህበራዊ ጉዲይ ፅ/ቤት 52,000
16 ፕሉስ መምሪየ 139,100
17 ሚሉሻ ፅ/ቤት 258,000
18 ሇአዲዱስ ፅ/ቤቶች 400,000
19 ሇመጠባበቂያ በጀት 255,321
ዴምር 6,411,828
2.ካፑታሌ በጀት
ተ.ቁ የቢሮው ስም የተጨመረ በጀት

1 ገጠር መንገዴ 3,500,000
2 ጤና ጥበቃ 87,489
3 ትምህርት 6,830680
4 ፌርዴ ቤቶች 7,778
5 ማሔበራዊ ጉዲይ 567,5335
6 ወረዲ ፅ/ቤት ግንባታ 1,200000
7 ዴምር 12,193,491
121

10ይ ዒመት ቑ.5
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ  120
መቐሇ 1994 ዒ.ም
ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ተማሒይሹ ዛወፀ የከተማ ቦታ በሉዛ ስሇመያዛ እንዯገና ሇመዯንገግ
የወጣ
ዯንቢ ቑፅሪ 16/1994 ዯንብ ቁጥር 16/1994
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ከተማ በትግራይ ክሌሊዊ መንግስት የከተማ ቦታ ሉዛ

ቦታ ሉዛ ንምሒዛ ተመሒይሹ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ ስሇመያዛ እንዯገና ሇመዯንገግ የወጣ ዯንብ ቁጥር
16/1994 16/1994
ናይ ከተማ ቦታ ሉዛ ንምሒዛ ተመሒይሹ ዛወፀ የ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ መንግስት የከተማ ቦታ
ናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሌ መንግስቲ ኣዋጅ ቁፅሪ በሉዛ ሇመያዛ እንዯገና ሇመዯንገግ የወጣ ዯንብ
272/94 ዛርዛር ናይ ኣፇፃፅማ ዯንቢ ክወፀለ ቁጥር 272/94 ዛርዛር የአፇፃፀም ዯንብ
ኣዴሊይ ምዃኑ ፣ ኣስፇሊጊ በመሆኑ፣
እቲ ኣዋጅ ዛርዛር ናይ ኣፇፃፅማ ዯንቢ ናይ አዋጁ ዛርዛር የአፇፃፀም ዯንብ ሇመውጣት
ምውፃእ ስሌጣን ንክሌሌ መንግስቲ ዛሃቦ ምዃኑ፤ ስሌጣን ሇክሌሌ መንግስታት የሰጠ በመሆኑና፤
ብመሰረት እቲ ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት ህገ መንግስት ኣንቀፅ 56/7 የክሌለ
56/7 ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ እዘ ስራ አስፇፃሚ ምክርቤት ይህንኑ ዯንብ
ዛስዔብ ዯንብ ኣውፂኡ ኣል። ኣውጥተዋሌ።
እዘ ዯንቢ እዘ “ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ይህ ዯንብ “የከተማ ቦታ በሉዛ ስሇመያዛ እና
ተመሒይሹ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 16/1994” ተባሂለ እንዯገና ሇመዯንገግ የወጣው ዯንብ ቁጥር
ክፅዋዔ ይኽእሌ። 16/1994 ዒ/ም” ተብል ይጠቀስ ይችሊሌ።
ናይቲ ቃሌ አጠቓቕማ ካሉእ ትርጉም ዖውህቦ የቃሌ አገባብ ላሊ ትርጉም እስካሌተሰጠው ዴረስ
እንተዖይኮይኑ ኣብዘ ዯንቢ እዘ ፣ በዘህ ዯንብ ዉስጥ
1. “ኣዋጅ” ማሇት ብፋዯራሌ መንግስቲ ናይ ከተማ 1. “አዋጅ” ማሇት የከተማ ቦታ በሉዛ ሇመያዛና
ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ እንዯገና ሇመዯንገግ የወጣው ኣዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 272/94 እዩ። 272/1994 ዒ/ም ነው።
2. “ቤት ምኽሪ ፇፃሚ” ማሇት ብሔገ መንግስቲ 2. “የስራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት” ማሇት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 54 በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
መሰረት ዛቆመ ሊዔሊዋይ ፇፃሚ ሔዘ ብሄራዊ መንግስት ዒንቀፅ 54 መሰረት የተቋቋመ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ። የክሌለ መንግስት የበሊይ የሔግ አስፇፃሚ
122
ኣካሌ ነው።
3. “ቢሮ” ማሇት ቢሮ እንዱስትሪን ከተማ ሌምዒትን 3. “ቢሮ” ማሇት የክሌሌ ትግራይ ኢንደስትሪና
ክሌሌ ትግራይ እዩ። ከተማ ሌማት ቢሮ ነው።
4. “ከተማ” ማሇት ቤት ማዖጋጃ ዛተጣየሸለ 4. “ከተማ” ማሇት ማዖጋጃ ቤት የተቋቋመሇት
ወይቤት ምኽሪ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ከተማ ወይም የክሌሌ ምክር ቤት ከተማ እንዱሆን
ኢለ ኣፌሌጦ ዛሃቦ ከባቢ እዩ። እውቅና የተሰጠው አከባቢ ነው።
5. “ናይ ከተማ ቦታ” ማሇት ኣብ ከተማ ክሌሌ 5. “የከተማ ቦታ” ማሇት በከተማ ክሌሌ የሚገኝ
ዛርከብ ዛኮነ ቦታ እዩ። ማንኛዉንም ቦታ ማሇት ነው።
6. “ጉባኤ” ማሇት ቤት ምክሪ ክሌሊዊ መንግስቲ 6. “ጉባኤ” ማሇት መሬት ነክ ንብረቶች
ትግራይ ዛሰየሞ መሬትን መሬት ተንከፌ በሚመሇከት የሚነሱ የይግባኝ ጉዲዮች
ንብረትን ብዛምሌከት ዛሇዒለ ናይ ይግበኣኒ የሚሰማና ዉሳኔ የሚሰጥ በክሌለ ምክር ቤት
ጉዲያት ዛርእን ውሳነ ዛህብ ኣካሌን እዩ። የሚሰየም አካሌ ነው።
7. “ናይ ከተማ ዯረጃ” ማሇት ብመንፅር ዛርከባለ 7. “የከተማ ዯረጃ” ማሇት ከተሞች በሚገኙበት
ናይ ዔብየት ብርኪ ንከተማታት ዛተውሃበ ዯረጃ የእዴገት ዯረጃ አንፃር ሇከተሞች የሚሰጥ
እዩ። ዯረጃ ነው።
8. “ናይ ቦታ ዯረጃ” ማሇት ብመሰረት ንተጠቀምቲ 8. “የቦታ ዯረጃ” ማሇት ቦታዎች ሇተጠቃሚዎች
ክህቦ ዛኽእለ ረብሒ ንቦታታት ዛተዉሃበ ዯረጃ በሚሰጡት ኣገሌግልት ጥቅም የሚኖራቸው
እዩ። ዯረጃ ነው።
9. “ነባር ትሔዛቶ” ማሇት ኣብ‟ዘ ዯንቢ እዘ ኣብ 9. “ነባር ይዜታ” ማሇት በዘህ ዯንቡ አንቀፅ 4
ዒንቀፅ 4 ንዛተዖርዖሩ ዛምሌከት ኾይኑ ናይ ሉዛ የተዖረዖሩትን የሚመሇከት ሆኖ በሉዛ ኣዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 80/86 ቅዴሚ ምዉፅኡ ብዛነበሩ ቁጥር 80/86 ከመዉጣቱ በፉት በነበሩ
ሔግታትን ዯንቢታትን ብሔጋዊ መንገዱ ሔጎችና ዯንቦች በሔጋዊ ይዜታነት የሚታወቁ
ዛተተሒ዗ ትሔዛቶታት እዮም። ይዜታዎች ናቸው።
10.“ናይ ዉሌቀ መንበሪ ገዙ” ማሇት ዛተወሰዯ ቦታ 10.“የግሌ መኖሪያ ቤት” ማሇት በግሌ ወይም
ተሰሪሐ ንመንበሪ ግሌጋልት ዛዋዒሇ ብሒዯ በማሔበር በተወሰዯ ቦታ ሊይ ተሰርቶ
ትሔዛቶ ዛፌሇጥ ገዙ እዩ። ሇመኖሪያ ቤት ኣገሌግልት የዋሇን በኣንዴ
ይዜታነት የሚታወቅ ቤት ነው።
11.“ቤተ ፀልት” ማሇት መንፇሳዊ ግሌጋልት 11.“ፀልት ቤት” ማሇት መንፇሳዊ ኣገሌግልት
ዛወሃበለ ገዙ እዩ። የሚሰጥበት ቤት ነው።
12.“ንግዱ ስራሔ” ማሇት ፌቓዴ ናይ ምሃብ ስሌጣን 12.“ንግዴ ስራ” ማሇት ፌቃዴ መስጠት ስሌጣን
ብዖሇዎ ኣካሌ ሔጋዊ ፌቓዴ ዛተዉሃቦ ናይ ባሇው አካሌ የተሰጠው የሸቀጥ ስራ ወይም
ሸቐጥ ስራሔ ወይ ግሌጋልት ዛካየዯለ ትካሌ ኣገሌግልት የሚሰጥበት ዴርጅት ነው።
እዩ።
13.“ኢንዱስትሪ” ማሇት ፌቓዴ ናይ ምሃብ ስሌጣን 13.“ኢንደስትሪ” ማሇት ፌቃዴ መስጠት ስሌጣን
ብዖሇዎ ኣካሌ ሔጋዊ ፌቓዴ ዛተዉሃቦ ናይ ባሇው አካሌ ሔጋዊ ፌቃዴ የተሰጠው
ምፌራይ ስራሔ ዛካየዯለ ትካሌ እዩ። የማምረቻ ዴርጅት ማሇት ነው።
14.“ማሔበራዊ ግሌጋልት” ማሇት ብመንግስታዉን 14.“ ማሔበራዊ ኣገሌግልት” ማሇት
ዖይመንግስታዉን ትካሊት ዛካየደ ንህዛቢ መንግስታዊና መንግስታዊ ባሌሆኑ ዴርጅቶች
ግሌጋልት ዛዉዔለ ስራሔቲ እዩም። የሚካሄደና ሇሔዛብ አገሌግልት የሚዉለ
ስራዎች ናቸው።
15.“ናይ ህዛቢ ማሔበራዊ ግሌጋልት” ማሇት 15.“የህዛብ ማሔበራዊ ኣገሌግልት” ማሇት
ዔሊማኡ ንትርፉ ዖይኮነ ብቐጥታ ንህዛቢ ጥቕሚ ዒሊማው ሇትርፌ ያሌሆነ በቀጥታ ሇህዛብ
ዛዉዔሌ ግሌጋልት እዩ። ጥቅም የሚዉሌ ኣገሌግልት ማሇት ነው።
123
16.“ኮንስትራክሽን” ማሇት ኣብ ሌዔሉ ብሉዛ 16.“ኮንስትራክሽን” ማሇት በሔጋዊ መንገዴ

ዛተወሃበ መሬት ዛካየዴ ናይ ህንፀት ስራሔ እዩ። በተሰጠው ቦታ ሊይ የሚዯረግ የግንባተ ስራ
ነው
17.“ሰብ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ዴማ ሔጋዊ 17.“ሰው” ማሇት ማንኛዉም የተፇጥሮ ሰው
ሰዉነት ዖሇዎ እዩ። ወይም በሔግ የሰዉነት መብት የተሰጠው
ኣካሌ ነው።
ናይ ተፇፃሚነት ወሰን የ ተፇፃሚነት ወሰን
1. እዘ ዯንቢ‟ዘ ብመሰረት ናይ ሉዛ ኣዋጅ ቁፅሪ 1. ይህ ዯንብ በሉዛ አዋጅ ቁጥር 272/94
3/94 ዒንቀፅ 3 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ኣብ ሌዔሉ አንቀፅ 3 ንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት ቀዯም
ብሉዛ ወይ ብምርሑት ወይ ብካሉእ ሲሌ በሉዛ ወይም ብምሪት ወይም በላሊ
መንገዱዛተትሒዖ ይኹን ንዴሔሪ ሔዘ ዛወሃብ ሁኔታ በተያዖም ሆነ ከዘህ በኃሊ
ናይ ከተማ ቦታ ተፇፃሚ ይኸዉን። በሚፇቀዴ የከተማ ቦታ ሊይ ተፇፃሚ
ይሆናሌ።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ ከምዖል 2. በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ ሊይ የተጠቀሰ
ኮይኑ ኣፇፃፅምኡ ኣመሌኪቱ እቲ ኣዋጅ ክሌሌ እንዯተጠበቀ ሆኖ ኣፇፃፀሙን
መንግስቲ ብዛዉሰኖ ጊዚን ኹነታትን ይኸዉን ኣስመሌክቶ የክሌሌ መንግስት
ብዛበል መሰረት ከም እዋን ስግግር እዘ ዯንቢ‟ዘ በሚወስነው ጊዚና ሆኔታ ይሆናሌ
ኣብዜም ዛስዔቡ ተፇፃሚ ይኸዉን። በሚሇው መሰረት እንዯ መሸጋገሪያ ጊዚ
በሚከተለት ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ሀ. ብናይ ኪራይ ዯንቢ ቁፅሪ ዖይተሸፇኑን ሀ. በኪራይ ዯንብ ቁጥር ያሌተካተቱ
ዛኾነ ዒይነት ናይ ማሔበራዊ ማናቸዉም ዒይነት የማህበራዊ
ግሌጋልት፤ናየ ኢንደስትሪን ንግዱን አገሌግልቶች የኢንዯስትሪና የንግዴ
ስራሔቲ ዛካየዯልም ስራ የሚካሄዴባቸዉን
ሇ. ንሒደሽ ናይ ዉሌቀ መንበሪ ገዙ መስርሑ ሇ. ሇግሌ መኖሪያ መስሪያ የሚሰጡ
ዛምራሔ ናይ ቦታ ትሔዛቶ፤ ኣዲዱስ ቦታ ይዜታዎች
ሏ. ንሒደሽ ናይ ማሔበራዊ ግሌጋልት ፤ ሏ. ሇማህበራዊ አገሌግልት ፣
ናይ ኢንደስትሪን ንግዴን ስራሔቲ ሇኢንደስትሪና ንግዴ ስራዎች
ንዛዉዔሌ ናይ ቦታ ትሔዛቶ። የሚሰጡ አዲዱስ የቦታ ይዜታዎች፣
መ. ካብ ናይ ከተማ ኪራይ ዯንቢ ናብ ናይ መ. ከምሬት የቦታ ይዜታነት ወዯ ሉዛ
ሉዛ ዯንቢ ክዙወረልም ንዖመሌክቱ በዒሌ ይዜታነት እንዱዙወርሊቸው
ትሔዛቶታት፤ የሚያመሇክቱ ባሇ ይዜታዎች፣
ረ. አብ ነባር ትሔዛቶ ተወሳኺ ናይ ረ. በምሪት ቦታዎች ሊይ ተጨማሪ
መስፊሔፌሑ ቦታ ሔቶ እንትቐርብ እቲ ማስፊፌያ ቦታ ጥያቄ ሲቀርብ ጥያቄ
ተወሳኺ ቦታ ክዔዯሌ ዛኽእሌ እንተኾይኑ የቀረበበትን ቦታ ሇላሊ ኣገሌግልት
ጥራሔ ናብ ሉዛ ይኣትው። ዛርዛሩ ሉዉሌ የሚችሌ ሲሆን ብቻ በሉዛ
ብመምርሑ ይዉሰን። ይዜታነት ይያዙሌ። ዛርዛሩ በመመሪያ
ይወሰናሌ።
ነባር ናይ ከተማ ቦታ ትሔዛቶ ነባር የ ከተማ ቦታ ይዜታዎች
ነባር ትሔዛቶ ብዛምሌከት ንኣፇፃፅማ እዘ ዯንቢ ሇዘህ ዯንብ ኣፇፃፀም ሲባሌ ነባር ይዜታ
እዜም ዛስዔቡ ትሔዛቶታት የጠቓሌሌ። የሚከተለትን ያጠቃሌሌሌ።
124
1. ቅዴሚ ኣዋጅ ቁፅሪ 47/67፣ 1. ኣዋጅ ቁ 47/67 ከመዉጣቱ በፉት

ሀ. ካርታ ዖሇዎምን ዖይተወረሱን ትሔዛቶታት፤ ሀ. ካርታ ይዜታዉና ያሌተወረሱ ይዜታዎች፣
ሇ. ካብ ባዒሌ ርስቲ ብክራይ ይኹን ብኻሌእ ሇ. ከባሇ ርስት በኪራይ ወይም በላሊ መንገዴ
ምኽንያት ተታሑዜም ብምፅንሕም ብኣዋጅ ተይዖው በመቆየታቸዉ በአዋጅ ቁጥር 47/1967
ቑፅሪ 47/67 ሔጋዊ ዛኾኑ ትሔዛቶታት፣ ዒ/ም ሔጋዊ የሆኑ ይዜታዎች፣
ሏ. ንዛሒዛዎ ትሔዛቶ ብሔጋዊ መንገዱ ሏ. በህጋዊ መንገዴ ባሇቤት የሆኑበት መሆኑን
ወነንቲ ምዃኖም መረዲእታ ከቕርቡ ማስረጃ ሉቀርብበት የሚችሌ ይዜታ፣
ዛኽእለ።
2. ዴሔሪ ኣዋጅ ቁፅሪ 47/67 2. ከአዋጅ ቁጥር47/1967 ዒ.ም
ሀ. ብሔጋዊ መንገዱ ቦታ ተመሪሕም አብ ቤት ሀ. በኋሊ ቦታ ተመርተው ከማዙጋጃ ቤት ካርታ
ማዖጋጃ ዛተመዛገቡ ካርታ ዖሇዎምን ትሔዛቶታት፤ የተሰጣቸው
ሇ. ብምኽንያት ናይ ከተማ ምስፌሔፊሔ ናብ ከተማ ሇ. በከተማ ክሌሌ መስፊፊት ምክንያት ወዯ
ክሌሌ ዛተጠቓሇለ ናይ ገጠር ትሔዛቶታት ፤ ከተማ ክሌሌ የተጠቃሇለ የገጠር ይዜታዎች፣
ሏ. ተወሪሶም ፀኒሕም ገዙ ንባዒሌ ገዙ ብዛብሌ ናይ ሏ. በመንግስት ተወርሶው የቆዩና ቤት ሇባሇቤት
ክሌሌ ትግራይ ስሪት መሰረት ዋንነቶም ተረጋጊፁ በሚሇው የክሌለ ፕሉሲ መሰረት የተመሇሱ
ዛተመሇሱ ትሔዛቶታት፤ ይዜታዎች፣
መ. ብመሸጣ፣ብዉርሲ፣ ብዉህብቶ ወይ ዴማ ብሔጊ መ. በሽያጭ፣ በዉርስ፣ በስጦታ ወይም በሔግ
በዒሌ ትሔዛቶ ንምዃኖም መሰልም ዛተረጋገፀልም የባሇይዜታነት መብታቸዉ ተረጋግጦ የስም
ኾይኖም ዛዉዉር ተኻይደ ካብ ዛምሌከቶ ኣካሌ ዛውውር ተካሂድ ከሚመሇከተው ኣካሇ ማስረጃ
መረዲእታ ዛተዉሃቦም የተሰጣቸው፣
ረ. ብቀበላ ተመሪሕም ሔጋዊ ትሔዛቶ ምዃኖም ረ. በቀበላ በምሪት ተሰጥተው ሔጋዊ ይዜታ
ተፇሉጡ ሔጋዊ ምስክር ወረቐት ዛተዉሃቦም። በመሆናቸው የበሇይዜታነት ምስክር ወረቀት
የተሰጣቸው፣
ሰ. ሔጋዊ መረጋገፂ ዖይብልም ነባር ትሔዛቶታት ሰ. ሔጋዊ ማረጋገጫ የላሊቸው ነባር ይዜታዎች
ስካብ 1994 ዒ/ም እንተነኣሰ ን15 ዒመት ኣብ እስከ 1994 ዒ.ም ቢያንስ ሇ15 ዒመት በይዜታነት
ኢድም ብምፅንሐ ሔጋዊ ኮይኑ ዛፀንዏልም፣ ኣግባብ ከቆየ ሔጋዊ ይዜታ ሆኖ የሚፀዴቅሊቸው፣ ዛርዛሩ
ኣመሒዴርኦም ብሉዛ ይኸዉን ዛርዛሩ ዯማ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
ብመምርሑ ይዉሰን፣
ሸ. ስራሔ ፇፃሚ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ሔጋዊ ሸ. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ሔጋዊ ይዜታዎች
ትሔዛቶታት ንክኑ ዛወሰኖም ትሔዛቶታት ፣ እንዱሆኑ ዉሳኔ የሰጠባቸው ይዜታዎች፣
ናይ ከተማታት ዯረጃ የ ከተማ ዯረጃ
1. ከተማታት ብመንፅር ዛርከባለ ናይ ዔብየት ዯረጃ 1. ከተሞች በሚገኙበት የዔዴገት ዯረጃ
ኣብ ኣርባዔተ ዯረጃ ተመዱበን ኣሇዋ። ሉዛ መሰረት በኣራት ተከፊፌሇዋሌ። የሉዛ
ዛትገበረሇን ከተማታትን ናይ ከተማ ዯረጃን ዯንቡ ተፇፃሚ የሚሆኑባቸው ከተሞች
ዛርዛሩ ብመምርሑ ይዉሰን። በመመረያ ይወሰናሌ።
2. እቲ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ናይተን ከተማታት 2. የክሌለ ስራ ኣስፇፃሚ የከተሞቹ
ናይ ዔብየት ዯረጃ ብምርኣይ ኣብ ዛተወሰነ ጊዚ የዔዴገት ዯረጃ በማየት ከጊዚ ወዯ ግዚ
ናይ ዯረጃ ምምሔያሽ ክገብር ይኽእሌ እዩ። የዯረጃ ማሻሻሌ ሇማዴረግ ይችሊሌ።
ናይ ከተማ ቦታ ዯረጃ የ ከተማ ቦታ ዯረጃ
ናይ ከተማ ቦታታት ብመሰረት ንተጠቀምቲ ዛህብዎ የከተማ ቦታዎች ሇተጠቃሚዎች በሚሰጡት
ግሌጋልት እዜም ዛስዔቡ ናይ ቦታ ዯረጃታት ኣገሌግልት ኣንፃር የሚከተለትን የቦታ ዯረጃዎች
125
ተዋሂብዎም ኣል። ተሰጥቷቸዋሌ፣

1. ኣብ ቀዲማይ ዯረጃ ከተማ ሰሇስተ ናይ ከተማ 1. በአንዯኛ ዯረጃ ከተማ ሶስት የከተማ ቦታ
ቦታ ዯረጃን ሰሇስተ ንኡስ ዯረጃን ሰሇስተ ዯረጃዎችና ሶስት ንዐስ ዯረጃዎች
ንኡስ ዯረጃን ይህሌዉ፣ ይኖራለ
2. ኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ከተማ ሰሇስተ ናየ ከተማ 2. በሁሇተኛ ዯረጃ ከተማ ሶስት የከተማ ቦታ
ቦታ ዯረጃን ሰሇስተ ንኡስ ዯረጃነ ይህሌዉ፣ ዯረጃዎች ሶስት ንዐስ ዯረጃዎች
ይኖራለ።
3. ኣብ ሳሌሳይን ራብዒይን ዯረጃ ከተማ ክሌተ 3. በሶስተኛ /አራት/ ዯረጃ ከተማ ሁሇት
ናይ ከተማ ቦታ ዯረጃን ክሌተ ንኡስ ዯረጃን የከተማ ቦታ ዯረጃዎች ሁሇት ንዐስ
ይህሌዉ፣ ዯረጃዎች ይኖራለ።
ኣግባብ ኣዋሃህባ ናይ ከተማ ቦታ የከተማ ቦታ አሰጣጥ
1. ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ እንትወሃብ ዋግኡ 1. የከተማን ቦታ በሉዛ ሲሰጥ ዋጋው
ብጨረታ ወይ ብዴርዴር ወይ ብትሙን በጨረታ ወይም በዴርዴር ወይም
ዛዉሰን ይኸዉን። ዛርዛሩ ብመምርሑ በተመን የሚወሰን ይሆናሌ ዛርዛሩ
ይዉሰን። በመመሪያ ይወሰናሌ።
2. ናይ ሔዴሔዴ ዯረጃ ቦታ ናይ ሉዛ መበገሲ 2. የእያንዲንደ የቦታ ዯረጃ የሉዛ የመነሻ
ዋጋ ብግሌፂ ክፌሇጥ ይግበር በቢግዘኡ‟ዉን ዋጋ በግሌፅ እንዱታወቅ ይዯረጋሌ
ዛኽሇስ ይኸዉን። ዛርዛሩ ብመምርሑ በየግዚዉም የሚሻሻሌ ይሆናሌ። ዛርዛሩ
ይዉሰን ። በመመሪያ ይወሰናሌ።
ንናይ ዉሌቀ መንበሪ ገዙ ዛወሃብ ናይ ቦታ መጠን ሇግሌ መኖሪያ ቤት መስሪያ የሚሰጥ የቦታ መጠን
ንናይ ዉሌቀ መንበሪ ገዙ መስርሑ ዛወሃብ ናይ ቦታ ሇግሌ መኖሪያ ቤት መስሪያ የሚሰጥ የቦታ መጠን
መጠን
1. ብዔፃን ብማሔበርን ዛዔዯሌ ቦታ ከከም ናይ 1. በዔጣና በማህበር የሚሰጡ ቦታዎች
ከተማ ዯረጃ ዛፇሊሇ ኾይኑ እቲ ዛሇዒሇ እንዯየከተሞች ዯረጃ የሚሇያይ ሆኖ
ስፌሒት ካብ 250 ካሬ ሜትር ክበሌፅ ከ250 ካሬ ሜትር መብሇጥ የሇበትም።
የብለን። ዛርዛሩ ብመምርሑ ይዉሰን። ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ
2. ኣብ “ሀ” ካብ ዛተጠቐሰ ናይ ቦታ መጠን 2. በ”ሀ” ከተጠቀሰ የቦታ መጠን በሊይ
ንሊዔሉ ቦታ ንዛሒቱ ብጨረታ፤ ብዴርዴር ሇሚጠየቁ በጨረታ በዉዴዴር ወይም
ወይ ዴማ ብትሙን ዋጋ ክወስደ ይኽእለ በተመን ዋጋ መውሰዴ ይቻሊሌ
እዮም።
ንናይ ዉሌቀ መንበሪ ገዙ መስርሑ ዛዉዔሌ ናይ ቦታ ሇግሌ መኖሪያ ቤት መስሪያ የሚውሌ የቦታ ይዖት
ትሔዛቶ ናይ ሉዛ ክፌሉት መጠን የሉዛ ክፌያ መጠን
1. ኣብ ኣንቀፅ 8 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይ 1. በኣንቀፅ 8 ንዐስ ኣንቀፅ 1/ሀ የተጠቀሱ
ዛተጠቐሱ ቦታታት ናይ ሉዛ ክፌሉት ተመን ቦታዎች የሉዛ ክፌያ ተመን ከጨረታ
ካብ ጨረታ ወፃኢ ኾይኑ በቢዒመቱ፣ ዉጭ ሆኖ በየዒመቱ፣
ሀ. ኣብ ቀዲማይ ዯረጃ ከተማ ብር 0.75 ሀ. በኣንዯኛ ዯረጃ ከተማ ብር 0.75
ብሜትር ካሬ ይኸዉን፤ በሜትር ካሬ ይሆናሌ
ሇ. ኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ከተማ ብር 0.50 ሇ. በሁሇተኛ ዯረጃ ከተማ ብር 0.50
ብሜትር ካሬ ይኸዉን፤ በሜትር ካሬ ይሆናሌ
ሏ. እዘ ኣብ “ሀ”ን “ሇ” ዛተጠቐሰ ተመን ሏ. በ “ሀ” ና “ሇ” የተጠቀሱ ተመኖች
126
ከከምአዴሊይነቱ በብሒሙሽተ ዒመቱ እንዯየኣስፇሊጊነቱ በየኣምስት ዒመቱ

ክመሒየሽ ይኽእሌ እዩ። ሉሻሻለ ይችሊሌ።
2. ኣብ ዒንቀፅ 8 ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ ናይ 2. በኣንቀፅ 8 ንዐስ ኣንቀፅ 1/ሇ የተጠቀሱ
ዛተጠቐሱ ቦታታት ናይ ለዛ ክፌሉት ዋጋ ቦታዎች የሉዛ ክፌያ ዋጋ በዴርዴር
ናየ ዴርዴር ወይ ጨረታ ዋጋ ዛዉስኖ ወይም የጨረታ ዋጋ የሚወሰነው
ይኸዉን። ይሆናሌ።
ኣዋህባ ናይ ሉዛ ትሔዛቶ ምስክር ወረቐትን ናይ የሉዛ ይዜታ ማረጋገጫ ምስክር ወረቀት የግንባታ
ኮንስትራክሽን ፌቓዴን ፌቃዴ ኣሰጣጥ
1. ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ዛተወሃቦ ሰብ ብመሰረት 1. በሉዛ የተሰጠ የከተማ ቦታ በዘህ ዯንብ
እዘ ዯንቢ እቲ ቦታ ብሉዛ ዛተዉሃቦ ምዃኑ መሰረት በሉዛ የተሰጠው መሆኑ የሚገሌፅ
ዛገሌፅ መረዲእታ ምስ ኣቕረበ ናይ ሉዛ ማስረጃ ሲያቀርብ የሉዛ ይዜታ ምስክር
ትሔዛቶ ምስክር ወረቐት ይወሃቦ። ወረቀት ይሰጠዋሌ።
2. ኣብዘ ዯንቢ እዘ ብዒንቀፅ 22 መሰረት 2. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 22 መሰረት
ንግሌጋልት ሇውጢ እንትፌቀዴ ናይ ሉዛ የኣገሌግልት ሇውጥ ሲፇቀዴ የሉዛ ዖመንና
ዖመንን ናይ ሉዛ ተመንን ዛገሌፅ መረዲእታ የሉዛ ዋጋ ሇውጥ የሚገሌፅ ማስረጃ ይሰጣሌ።
ይወሃቦ
3. ናይ ሉዛ ትሔዛቶ ምስክር ወረቐትን ናይ 3. የሉዛ ይዜታ ምስክር ወረቀትና የግንባታ
ኮንስትራክሽን ፌቓዴን ኣወሃህባ ዛርዛር ኩነታት ፌቃዴ ኣሰጣጥ ዛርዛር ቢሮው በሚያወጣው
እቲ ቢሮ ብዖውፀኦ መምርሑ መሰረት ዛዉሰን መመሪያ መሰረት የሚወሰን ሆኖ የሉዛ
ኮይኑ ናይ ሉዛ ትሔዛቶ ምስክር ወረቐት ይዜታ የምስክር ወረቀት በዋነኝነት
ብዋናነት እዜም ዛስዔቡ ዖጠቓሇሇ ክኸዉን የሚከተለትን ማካተት ኣሇበት።
ይግባእ
ሀ. ናይ ሉዛ ትሔዛቶ ፀኒዐ ዛፀንሏለ ጊዚ ሀ. የሉዛ ይዜታ ፀንቶ የሚቆይበት ጊዚ፣
ሇ. ናይቲ ቦታ ጠቅሊሊ ናይ ሉዛ ዋጋ ሇ. የቦታው ጠቅሊሊ የሉዛ ዋጋ፣
ሏ. ናይ ሉዛ ዉዔሉ ዛተፇረመለ ዔሇት ሏ. የሉዛ ዉሌ የተፇፀመበት ቀን ፣
መ. ናይ ቅዴሚያ ክፌሉት መጠን መ. የቅዴሚያ ክፌያ መጠን፣
ረ. እቲ ዛተርፌ ክፌሉት ዛውዯአለ ጊዚን ረ. ቀሪዉን ክፌያ የሚጠናቀቅበት ጊዚና
ኩነታትን ሁኔታ፣
ሰ. ዛወሃቦ ናይ እፍይታ እዋን ሰ. የሚሰጠው የእፍይታ ጊዚ፣
4. ዛኾነ ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ዛሒዜ ሰብ እቲ ቦታ 4. ማነኛው በሉዛ የከተማ ቦታ የያዖ ሰው ቦታዉ
ተረኪቡ ናይ ኮንስትራክሽን ፌቓዴ ካብ ዛተወሃቦ ተረክቦ የግንባታ ፌቃዴ ከተሰጠው ቀን
ዔሇት ጀሚሩ ክሳብ 6 ወርሑ ኮንስትራክሽን ጀምሮ እስከ 6 ወር ግንባታ መጀመር
ክጅምር ኣሇዎ። ይኹን ዲእምበር ካብዘ ንሊዔሉ ኣሇበት። ሆኖም ግን ከተቀመጠው የጊዚ
ግዚ ንዛሒቱ ዒበይቲ ስራሔቲ ዉዔሉ ወሃቢ ኣካሌ ገዯብ በሊይ ጊዚ የሚያስፇሌጋቸው ትሊሌቅ
እንተኣሚንለ እቲ መጀመሪ እዋን ኣናዊሐ የግንባታ ስራዎች ወሌ ሰጪው ኣካሌ
ክዉስኖ ይኽእሌ እዩ። ዛርዛሩ ብመምርሑ ካመነበት የግንባታ መጀመሪው ጊዚ ኣራዛሞ
ይዉሰን ሉወስን ይችሊሌ። ዛርዛሩ በመመርያ
ይወሰናሌ።
5. ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ዛሒዖ ሰብ በዘ ዒንቀፅ 5. የከተማ ቦታ በሉዛ የያዖ ሰው በዘህ ኣንቀፅ
እዘ ንኡስ ዒንቀፅ 4 መሰረት ኣብዛተወሰነ ግዚ ንዐስ ኣንቀፅ 4 መሰረት በተወሰነው የጊዚ
ኮንስትራክሽን እንተዖይጀሚሩ እቲ ቦታ ገዯብ ግንባታ ካሌጀመረ ቦታው እንዱሇቅ
ንክሇቅቕ ይግዯዴ ፣ በዘ ምኽንያት ዴማ ግቡእ ይገዯዲሌ፣ በዘህ ምክንያም ኣስፇሊጊዉን
127
ወፃኢን መቕፃዔትን ተቐኒሱ እቲ ተረፌ ናይ ሉዛ ወጪና መቀጮ ተቀንሶ ቀሪው የሉዛ ክፌያ
ክፌሉት ይምሇሰለ።ኮይኑ ግና እቲ ቦታ ብእዋኑ ይመሇስሇታሌ። ሆኖም ግን ቦታው በጥቅም
ኣብ ጥቕሚ ዖየውዏል ብፌታብሄር ሔጊ ቁፅሪ ያሊዋሇው በፌታብሄር ሔግ ቁጥር 1793
1793 ብዛተዯንገገ መሰረት ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ በተዯነገገው መሰረት ከአቅም በሊይ በሆነ
ብዛኾነ ምኽንያት ምዃኑ እንተዯኣ ተረጋጊፁ ምክንያት መሆኑ ከተረጋገጠ ቅጣቱ
እቲ መቕፃዔቲ ዛተርፌ ይኸዉን። ይቀራሌ።
ናይ ሉዛ ዉዔሉ ዖመን ጣርያ የሉዛ ዖመን ጣራ
1. ኣብ ኩሇን ሉዛ ዛትግበረሇን ከተማታት ናይ 1. ሉዛ ዯንብ በሚካሄዴባቸው ከተሞች ሁለ
ሉዛ ዉዔሉ ዖመን ጣርያ ብመሰረት ዒይነት የሉዛ ዖመን ጣራ በየኣገሌግልት ዒይነት
ግሌጋልት ከም ዛስዔብ ይኸዉን። እንዯሚከተሇው ይሆናሌ
ሀ. ንመንበሪ ዛዉዔሌ ቦታ …99 ዒመት ሀ. ሇመኖሪያ ኣገሌግልት የሚዉሌ ቦታ….99
አመት
- ንዉሌቀ መንበሪ ዛዉዔሌ ቦታ …99ዒመት - ሇግሌ መኖሪያ የሚዉሌ ቦታ….99 አመት
- ንኪራይ መንበሪ ዛዉዔሌ ቦታ …99ዒመት - ሇኪራይ መኖሪያ የሚዉሌ ቦታ….99
አመት
ሇ. ንኢንደስትሪ ዛዉዔሌ ቦታ …80ዒመት ሇ. ሇኢንዲስትሪ የሚዉሌ ቦታ….80 አመት
ሏ. ንትምህርቲ ፣ ንሳይንስን ቴክኖልጅን፣ ሏ. ሇትምህርት፣ ሇሳይንስ ፣ ሇቴክኖልጂ ፣
ንባህሉ፣ ንጥዔናን ስፕርትን ፣ ሇባህሌ፣ ጤናና ስፕርት ሇጥናትና ምርምር ፣
ንመፅናዔትን ምርምርን ፣ ኣትራፉ ሊሌሆነ የበጎ ኣዴራጎት ተቋም የሚዉሌ
ንዖይመትረፌቲ ገበርቲ ሰናይ ትካሊት ቦታ….99 አመት
ዛዉዔሌ ቦታ …99ዒመት
መ. ንንግዱ ዛዉዔሌ ቦታ …70ዒመት መ. ሇንግዴ ኣገሌግልት የሚዉሌ ቦታ….70
አመት
ረ. ንከተማ ሔርሻ …15ዒመት ረ. ሇከተማ ግብርና ….15 አመት
ሰ. ንካሌኦት ዛዉዔሌ ቦታ …70ዒመት ሰ. ሇላልች ኣገሌግልቶች ቦታ ….70 አመት
ሸ. ኣናእሽቱን ዯቀቅትን ትካሊት ሸ. ሇኣነስተኛናጥቃቅን ንግዴ ዴርጅቶች ኣመት
ብግዘያውነት ዛውሃብ ቦታ…..5/ከከም /እንዯየሁኔታው/
ኩነታቱዛህዯስ/
1. ኣብዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ/1/ ዛተዯንገገ 1. በዛህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ ብባህሪኦም ነዊሔ ሉዛ እንዯተጠበቀ ሆኖ በባህሪው ረዖም ያሇ የሉዛ
ዖመን ዖዴሌዮም ናይ ኢንቨስትመንት ዖመን በሚጠይቅ የሌማት ስራ ወይም
ስራሔቲ ነቲ ግሌጋልት ካብ ዛተወሰነ ናይ ኣገሌግልት በስራው ወይም በኣገሌግልቱ
ሉዛ ዖመን ጣርያ ካብ ፌርቂ ከይበሇፀ ከተወሰነው የዖመን ጣራ ከግማሽ ሳይበሌጥ
ክውሰክ ይክእሌ እዩ። ሉጨምር ይችሊሌ።ዛርዛሩ በመመሪያው
ይወሰናሌ።
ናይ ሉዛ ዋጋ ኣከፊፌሊን ኣጠቃቅማን እቶትን የሉዛ ክፌያ ኣፇፃፀምና የገቢ የግሌ ኣጠቃቀም
ብሉዛ ዯንቢ ኣብ ዛመሒዯራ ከተማታት ብሉዛ ናይ በሉዛ ዯንብ በሚተዲዯሩ ከተሞች በሉዛ
ዛተሒ዗ ቦታታት ኣከፊፌሊ ተመነ ብመንፅር የተያ዗ ቦታዎች የክራይ ኣፇፃፀም
ዛውዒሇለ ግሌጋልት ከምዛ ስዔብ ይከውን። እንዯየኣገሌግልቱት እንዯሚከተሇው
ይሆናሌ።
ሀ. ንውሌቀ መንበሪ ገዙ ዛውዔሌ ቦታ በቢ ዒመቱ ሀ. ሇግሌ መኖሪያቤት የሚውሌ ቦታ በየዒመቱ
128
እናተከፇሇ ኣብ 99 ዒመት ተከፉለ ይውዲእ እየተከፇሇ በ99 አመት ተከፌል ይጠናቀቃሌ።

ሇ. ንንግዱኣብ ቀዲማይ ዯረጃ ከተማ ኣብ 50 ዒመት ሇ. ሇንግዴ አገሌግልት የሚውሌ ቦታ በአንዯኛ
ውሽጢ ኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ከተማ ኣብ 60 ዯረጃ ከተማ በ50 አመት ውስጥ በሁሇተኛ ዯረጃ
ዒመት ውሽጢተከፉለ ይውዲእ፡፡ ከተማ በ60 አመት ውስጥ ተከፌል ይጠናቀቃሌ።
ሏ. ንእንዱስትሪ ዛውዔሌ ቦታኣብ ቀዲማይ ዯረጃ ሏ. ሇእንዱስትሪ የሚውሌ ቦታ በአንዯኛ ዯረጃ
ከተማ ኣብ 50 ዒመት ውሽጢ ኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ከተማ በ50 አመት ውስጥ በሁሇተኛ ዯረጃ ከተማ
ከተማ ኣብ 60 ዒመት ውሽጢ ተኸፉለ ይውዲእ፡፡ በ60 አመት ውስጥ ተከፌል ይጠናቀቃሌ።
መ. ንሪሌ እስቴት ዛውዔሌ ቦታኣብ ቀዲማይ መ. ሇሪሌ እስቴት የሚውሌ ቦታ በአንዯኛና
ይኩንኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ከተማ ኣብ 50 ሁሇተኛ ዯረጃ ከተሞች በ50 አመትውስጥ
ዒመትውሽጢ ተከፉለ ይውዲእ ተከፌል ይጠናቀቃሌ።
ረ.ንከተማ ሔርሻ ዛውዔሌ ቦታኣብ ቀዲማይን ረ. ሇከተማ ግብርና የሚውሌ ቦታ በአንዯኛና
ካሌኣይን ዯረጃ ከተማ ኣብ 15 ዒመት ውሽጢ ሁሇተኛ ዯረጃ ከተማ በ15 አመት ውስጥ ተከፌል
ተከፉለ ይውዲእ ይጠናቀቃሌ።
ሰ.ንማሔበራዊ ግሌጋልትዛውዔሌ ቦታኣብ ቀዲማይ ሰ. ሇማህበራዊ አገሌግልት የሚውሌ ቦታ
ዯረጃ ከተማ ኣብ 50 ዒመትኣብ ካሌኣይ ዯረጃ በአንዯኛ ዯረጃ ከተማ በ50 አመት በሁሇተኛ
ከተማ ኣብ 60 ዒመትተከፉለ ይውዲእ፡፡ ዯረጃ ከተማ በ60 አመት ተከፌል ይጠናቀቃሌ።
ሸ. ንኻሌኦት ዛውዔሌ ቦታ ኣብ ቀዲማይ ይኹን ሸ. ሇላልች አገሌግልቶች የሚውሌ ቦታ
ካሌኣይ ዯረጃ ከተማ ኣብ 50 ዒመት ውሽጢ በአንዯኛና ሁሇተኛ ዯረጃ ከተሞች በ50 አመት
ተኸፉለ ይውዲእ ውስጥ ተከፌል ይጠናቀቃሌ።
ቀ.ንኣናእሽቱን ዯቀቕትን ትካሊት ብግዛያውነት ቀ. ሇአነስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች
ዛውሃብ ቦታ ኣብ ቀዲማይ ይኹን ካሌኣይ ዯረጃ በግዛያውነት የሚሰጥ ቦታ በአንዯኛና ሁሇተኛ
ከተማ በቢዒመትእንዲተከፇሇ ኣብ 5 ዒመት ዯረጃ ከተሞች በየዒመቱ እየተከፇሇ በ5 ዒመት
ውሽጢ ተኸፉለ ይውዲእ ውስጥ ይጠናቀቃሌ።
2. ቅዱምያ ክፌሉት ናይቲ ጠቅሊሊ ናይ ሉዛ ዋጋ 2. ቅዱምያ ክፌያ ከጠቅሊሊ የሉዛ ዋጋ አምስት
ሒሙሽተ ሚእታዊ/5%/ይኸውን በመቶ/5%/ ይሆናሌ።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ ዛተጠቐሰ 3. በዛህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከተሰጠው ግዚ
ግዚ ገዯብ ቀዱሙ ንዛኸፌሌ ብናይ ባንኪ ገዯብ አስቀዴሞ የሚከፌሌ በባንክ
መቐመጢ ወሇዴ ቅናሽ ይግበረለ። የማስቀመጫ ወሇዴ ቅናሽ ይዯረግሇታሌ።
4. ናይ ሉዛ ዋጋ ዴሔሪ እፍይታ ግዚ በብ ዒመቱ 4. የሉዛ ዋጋ ከእፍይታ ግዚ በኋሊ በየዒመቱ
ዛኽፇሌ ኮይኑ ዒመታዊ ክፌሉት እቲ ቅዱሚያ የሚከፇሌ ሆኖ አመታዊ ክፌያውም ቅዴሚያ
ክፌሉት ተቐኒሱ ዛተረፇ ጠቕሊሊ ናይ ቦታ ሉዛ ክፌያ ከተከፇሇ በኋሊ ቀሪው የቦታ የሉዛ ዋጋ
ዋጋ ንናይ መኽፇሉ ዒመት ተመቒለ ዛመፅእ ሇመክፇያ ግዚ ተካፌል የሚገኘው አማካይ
ማእከሊይ ዋጋ ይኸውን። ዋጋ ይሆናሌ።
5. በቢ ዏመቱ ዛክፇሌ ናይ ሉዛ ክፌሉት ብናይ 5. በቀረው ክፌያ ሊይ በባንክ የማበዯሪያ ተመን
ባንኪ መሇቀሑ ተመን መሰረት ወሇዴ ተወሲኩ መሰረት ወሇዴ ይከፌሊሌ።
ይክፇሌ።
6. ዒመታዊ ናይ ሉዛ ክፌሉትን ወሇዴን ብእዋኑ 6. በዘዚው ሇማይፇፀም አመታዊ ክፌያና ወሇዴ
ንዖይከፌሌ ብናይ ባንኪ ሌቃሔ መመሇሲ በባንክ የብዴር ማስመሊሻ መቀጮ መሰረት
ቅፅዒት መጠን መሰረት መቅፃዔቲ ይከፌሌ። ይከፌሊሌ።
7. ኣብዘ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ2ን 5ን ዛተጠቀሱ 7. በዘህ አንቀፁ ንኡስ አንቀፅ 2ና5
ካብ ጨረታ ዴርዴርን ትሙንን ወፃኢ ናይ የተመሇከተው ከጨረታ፣ ከዴርዴርና ተመን
ውሌቂ መንበሪ መስሪሑ ብሉዛ ኣብ ዛፌቀዴ ውጭ ሇግሌ መኖሪያ ቤት መስሪያ እንዱውሌ
ቦታን ንኣናእሽተይን ዯቀቅትን ትካሊት የተፇቀዯ ቦታና ጥቃቅን አነስተኛና
129
ብግዘያውነት ኣብ ዛውሃብ ቦታን ተፇፃሚነት ዴርጅቶች በጊዚያዊነት በሚሰጥ ቦታዎች ሊይ

የብለን። ተፇፃሚ አይሆንም።
8. ካብ መሸጣ ሉዛ ዛርከብ እቶት እንተንኣሰ 8. ከሉዛ ቦታ ሽያጭ የሚሰበሰበውን ገቢ ቢያንስ
90ሚእታዊ ዛከውን ንህንፀት መሰረተ ሌምዒት 90በመቶ የሚሆነው ሇመሰረተ ሌማት
መስፊሔፇሑ ክውዔሌ ኣሇዎ።ከተማታት ወይ ማስፊፉያ መዋሌ ይኖርበታሌ።እያንዲንዴ
ቤት ማዖጋጃ እቲ እቶት በዘ መሰረተ ኣብ ከተማ ወይም ማዖጋጃ ቤት ያገኘውን ገቢ
ተግባር ምውዒለ ንዛምሌከቶ መንግስታዊ ኣካሌ በዘህ መሰረት መጠቀሙ ሇሚመሇከተው
ፀብፃብ ካቅርባ ኣሇወን። መንግስታዊ አካሌ ሪፕርት ማቅረብ
ይኖርበታሌ።
መተባበዑን ናይ እፍይታ ግዚን ማበራታትና የችሮታ ጊዚ
1. ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ዛወሰዯ ሰብ ከከም 1. የከተማ ቦታ በሉዛ የተቀፇዯሇት ሰው
ዒይነት ናይ ሌምዒት ስራሔን ግሌጋልቱን እንዯሌማት ስራው ወይም እንዯአገሌግልቱ
እናተርኣየ ካብ 2 ክሳብ 7 ዒመት ዛበፅሔ አይነት እየታየ ከሁሇት እስክ ሰባት አመት
ናይ እፍይታ ግዚ ይውሃቦ ዛርዛር የሚዯርስ የችሮታ ጊዚ ሉሰጠው ይችሊሌ።
ኣፇፃፅማኡ ዴማ ብመምርሑ ይውሃብ። ዛርዛር አፇፃፀሙ በመመሪያ ይወሰናሌ።
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብፌለይ 2. የክሌለ ስራ አሰፇፃሚ ሉያበረታታቸው
ከተባብዕም ዛዯሉ ማሔበራዊን ኢኮነሚያውን ሇሚፇሌጋቸው ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ረብሒ ዛህቡ ናይ ሌምዒት ስራሔቲ ወይ ጠቀሜታ ያሊቸው የሌማት ስራዎች ወይም
ግሌጋልትታት ካብ ጨረታን ዴርዴርን አገሌግልቶች ከጨረታና ዴርዴር ውጭ
ወፃኢ ክሳብ ብነፃ ክህብ ይክእሌ እስክ ነፃ ዴርስ መስጠት ይችሊሌ።ዛርዛሩ
እዩ።ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን። በመመሪያ ይወሰናሌ።
3. ኣብዘ ዯንቢ ኣንቀፅ 12 ንኡስ ዒንቀፅ 5 3. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 12 ንኡስ አንቀፅ 5
ዛተቐመጠ ወሇዴ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ የተቀመጠ ወሇዴ የመክፇሌ ግዳታ ቢኖርም
ሔለው ኮይኑ እዘ ዯንቢ ካብ ዛፀዯቐለ ዔሇት ይህ ዯንብ ከታወጀበት ጀምሮ
ጀሚሩ ኣብ ዉሽጢ ናይ መጀመርታ በመጀመርያዎቹ ተከታታይ ሶስት አመታት
ተኸታታሉ 3 ዒመት ንኢንዴስትሪ፣ ሇኢንዲስትሪ፣ሇማህበራዊ አገሌግልቶች
ንማሔበራዊ ግሌጋልት ንሪሉስቴትን ዉሌቀ ፣ሇሪሌ ኢስቶትና ሇግሌ መኖሪያቤቶች
መንበሪ ገዙን መስርሑ ብሉዛ ዛወሃብ በሉዛ የሚያ዗ ቦታዎች ከወሇዴ ነፃ
ቦታታት ካብ ወሇዴ ነፃ እዮም። ይሆናሌ።
ናይ ሉዛ ትሔዛቶ መሰሌን ንብረት ምትሔሌሊፌን የሉዛ መብትን ማስተሊሇፌና በዋስትና ማስያዛ
ብዉሔስና ብዙዔባ ምትሒዛን
1. ዛኾነ በዒሌ ሉዛ ትሔዛቶ ናይ ሉዛ ምጥቀም 1. የሉዛ ባሇይዜታ መብቱን በሙለ ውይም
መሰለ ብምለእ ወይ ብኽፊሌ ናብ ካሌእ በከፉሌ ሇላሊ ሰው ሇማስተሊሇፌ በዋስትና
ወገን ናይ ምትሔሌሊፌ ፣ ብዉሔስና ናይ ሇማስያዛ ወይም የፇፀመውን ክፌያ
ምትሒዛ ፣ ዛኽፇል ናይ ሉዛ ዋጋ በካቲታሌ አስተዋፆነት ሇመጠቀም
ብካፑታሌ ተዋፅኦ መሌክዔ ምጥቃም ይችሊሌ።
ይከኣሌ።
2. ብኻሌእ ኩነታት እንተዖይተወሲኑ ናይ ቦታ 2. በላሊ አካሃን ካሌተወሰነ በስተቀር በሉዛ
ሉዛ ትሔዛቶ መሰሌ ብዉሔስነት ክተሒዛ መሬት የመጠቀም መብት በዋስትና ሲያዛ
ከል ኣብ ሌዔሉ እቲ መሬት ዛዒረፇ ህንፃ መሬቱ ሊይ የተገነባው ህንፃና ከህንፃው
ምስቲ ህንፃ ዛተሒሒ዗ መሳሪሑታት‟ዉን ጋር የተያየ዗ መገሌገያዎች አብረው
130
ሒቢሮም ብዉሔስነት ይተሒ዗ ከምኡ‟ዉን በዋስትና ይያዙሌ።

ብኻሉእ መዲይ እንተዖይተወሲኑ ህንፃኡን እንዱሁም በላሊ አካሃን ካሌተወሰነ
መሳርሔታቱን ንዉሔስና እንትትሒ዗ በስተቀር ህንፃውና መገሌገያዎቹ
ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰለ ሒቢሩ በዋስትና ሲያ዗ በመሬት የመጠቀም
ይትሒዛ። መብቱም አብሮ ይያዙሌ።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን2ን ዛተዯንገገ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 እና 2
ከም ዖል ኮይኑ ብሉዛ እተወሰዯ ቦታ ብዖይ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ በሉዛ
ምንም ናይ ኮንስትራክሽን ቅዴመ ኩነት የተያዖ መሬት ካሇምንም የኮንስትራክሽን
ብባንኪ ዉሔስና ንምትሒዛ ይከኣሌ እዩ። ቅዴመ ሁናት በባንክ ዋስትና ማስያዛ
ዛርዛሩ ብመምርሑ ይዉሰን። ይቸሊሌ።ዛርዛሩ በመመርያ ትወሰናሌ።
4. ናይ ሉዛ ምጥቃም መሰለ ብዉሔስነት 4. በሉዛ መሬት የመጠቀም መብቱን
ዖትሒዖሰብ ብመሰረት ዉዔሉ ዉሔስን ግቡኡ በዋስትና ያስያዖ ሰው በዋስትናው ውሌ
ክፌፀም እንተዖይክኢለ ወይ ዴማ ኪሳራ መሰረት የ ዋስትናውን ግዳታ ማማሊት
ዛበፅሕ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንተተወሲኑ ካሌቻሇ፣ ወይም ኪሳራ የዯረሰበት መሆኑ
እቲ ብዉሔስና ዛሒዜ ሰብ ናይ ሉዛ መሰለን በፌርዱ ቤት ከተወሰነ በዋስትና የያዖው
ኣብቲ ቦታ ዛዒረፇ ህንፃን ምስቲ ህንፃ ሰው መብቱን በቦታው ሊይ ያሇውን ህንፃና
ዛተተሒሒ዗ መሳርሑታትን ብመሰረት ከህንፃው ጋር የተያያ዗ትን መገሌገያዎች
ሔጊን ካሌእን ምትሔሌሊፌ ወይ ዴማ ባዔለ በህግ መሰረት ሇላሊ ሰው ሇማስተሊሇፌ
ናይ ምጥቃም መሰሌ ኣሇዎ። ወይም ሇእራሱ ሇመጠቀም ይችሊሌ።
ብዙዔባ ዉዔሉ ምቁራፅን ኣከፊፌሊ ካሔሳን የሉዛ ይዜታ መቃረጥና የካሳ አከፊገሌ
1. ብመሰረት እቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 15 ናይ ከተማ 1. በአዋጅ አንቀፅ 15 መሰረት የከተማ ቦታ
ቦታ ሉዛ ዉዔሌ ክቋረፅ ዛኽእሌ:- የሉዛ ይዜታ ሉቃረጥ የሚችሇው።
ሀ. በዒሌ ትሔዛቶ በዘ ዯንቢ ዯንቢ ዒንቀፅ ሀ. ባሇይዜታው በዘህ ዯንብ አንቀፅ 10 ንኡስ
10 ንኡስ ዒንቀፅ 4 እቲ ቦታ ኣብ ጥቕሚ አንቀፅ 4 መሰረት ቦታውን ጥቅም ሊይ ካሊዋሇው
እንዴሔር ዖይኣውዑለዎ። ሇ. ቦታው ሇህዛብ ጥቅም ተብል ሇላሊ ስራ
ሇ. እቲ ቦታ ንረብሒ ህዛቢ ተባሂለ ቕዴሚ ውይም አገሌግልት እንዱውሌ የሉዛ ዖመን
ናይ ሉዛ ዉዔሉ ዖመን ምዉዴኡ እንትሔዯግ ከማሇቁ በፉት እንዱሇቅ ሲወሰን ውይም፣
ሏ. ናይ ሉዛ ዉዔሉ ዖመንን በዘ ዯንቢ ሏ. የሉዛ ውሌ ዖመኑ በዘህ ዯንብ አንቀፅ 23
ዒንቀፅ 23 መሰረት እንተዖይተሒዱሱ እዩ። መሰረት ካሌታዯሰ ነው።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ መሰረት 2. የከተማ ቦታ የሉዛ ይዜታ አንቀፅ ንኡስ
ብሉዛ ዛተትሒዖ ቦታ ናይ ዉዔሉ ዖመኑ አንቀፅ 1(ሇ) መሰረት ሲቃረጠ ባሇይዜታው
ቅዴሚ ምዉዴኡ እንትቋረፅ ካሔሳ ኣከፊፌሊ የሚከፌሇው ካሳ እንዯሚከተሇው ይሆናሌ።
ከምዛስዔብ ይኸዉን:-
ሀ. ኣብ ሌዔሉ ቦታ ንዛሰፇረ ንብረት ሀ. በመሬቱ ሊይ ሊሰፇረው ንብረት ተመጣጣኝ ካሳ
ተመጣጣኑ ካሔሳ ይኽፇሌ ይከፇሊሌ ።
ሇ. ነቱ መሬት ኣቐዱሙ ዛኸፇል ሇ. ሇመሬትቱ በቅዴሚያ የተከፇሇ የሉዛ ዋጋ
ዖይተጠቐመለ ናይ ሉዛ ዋጋ ብባንኪ ያሌተጠቀመበትን በባንክ የብዴር ማስመሇሻ
መሇቅሑ ወሇዴ ተሒሲቡ ይምሇሰለ። ወሇዴ ታስቦ ይመሇስሇታሌ።
ሏ. ንተመሳሳሉ ግሌጋልት ዛኸዉን ቦታ ሏ. ሇተመሳሳይ አገሌግልት የሚውሌ ተሇዋጭ
ብዖይ ጨረታ ይወሃቦ፣ ቦታ ክወሃቦ ከል ቦታ( መሬት)ከጨረታ ውጭ ይሰጠዋሌ።ቦታው
ከምብሒደሽ ሉዛ ዉዔሉ ይፌርም። አዱስ ተዋውል ይፇራረማሌ።
3. ናይ ካሔሳ ሔቶ ዛቐረበለ ኣካሌ እቲ ሔቶ 3. የካሳ ጥያቄ የተቀረበሇት አካሌ ጥያቄው
131
ካብ ዛበፅሕ ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ዉሽጢ 30 ከቀረበሇት ጊዚ ጀምሮ ባለት 30 ቀናት

መዒሌቲ ነቲ ናይ ካሔሳ ሔቶ ዖቕረበ ኣካሌ ውስጥ ውሳኔውን የካሳ ጥያቄ ሊቀረበ አካሌ
ዉሳነኡ ብፅሐፌ የቕርብ። በፅሁፌ ማሳወቅ አሇበት።
4. በቲ ካሔሳ ኣከፊፌሊ ቅሬታ ዛተሰምዕ ሰብ 4. በካሳ አከፊፇለ ሊይ ቅሬታ ያሇው ሰው
እቲ ዉሳነ ብፅሐፌ ካብ ዛበፅሕ ዔሇት ጀሚሩ የፅሁፌ ውሳኔው ከዯረሰው በዘህ ዯንብ
ኣብ ዉሽጢ 15 መዒሌቲ በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ አንቀፅ 21 መሰረት ሇተቃቃመው የካሳ
21 መሰረት ንዛተጣየሸ ናይ ካሔሳ ግምት ግምት ቅሬታ ሰሚ ጉባኤ ማቅረብ
ቅሬታ ሰማዑ ጉባኤ ከቕርብ ይኽእሌ እቲ ይችሊሌ።ጉባኤው በሚሰጠው ውሳኔ
ጉባኤ ብዛሃቦ ዉሳነ ዖይተሰማዔመዏ ኣብ ካሌተስማማ በ15 ቀናት ውስጥ ክሱን
ዉሽጢ 15 መዒሌቲ ናብ ቤት ፌርዱ ክሲ ሇፌርዴ ቤት ማቅረብ ይችሊሌ።
ከቕርብ ይኽእሌ እዩ።
5. ናይከተማ ቦታ ሉዛ ትሔዛቶ በዘ ኣንቀፅ 5. የከተማ ቦታ የሉዛ ይዜታ በዘህ አንቀፅ ንኡስ
ንኡስ ኣንቀፅ 1/ሀ/ መሰረት እንትቋረፅ አንቀፅ 1(ሀ) መሰረት ሲቃረጥ ተገቢው
ግቡእ ወፃኢን ቅፅዒትን ተቀኒሱ እቲ ወጪና መቀጫ ተቀንሶ የሉዛ ክፌያው
ዛኸፇል ተመሊሲ ይኸውን ።ኮይኑ ግን እቲ ተመሊሽ ይሆናሌ።ሆኖም ቦታው ጥቅም ሊይ
ቦታ ኣብ ጥቅሚ ዖይዋዒሇለ ብፌታብሄር ያሌዋሇው በፌትሃብሄር ሔግ ቁጥር 1793
ሔጊ ቁፅሪ 1793 ብዛተጠቐሱ ካብ ዒቅሚ በተጠቀሰው ከአቅም በሊይ በሆነ ምክንያት
ንሊዔሉ ብዛኾነ ምክንያት ምኾኑእንተረጋጊፁ መሆኑ ከተረጋገጠ መቀጫ አይኖርም።
እቲ ቅፅዒት ይሌዒሌ።
6. ናይ ከተማ ቦታ ሉዛ ትሔዛቶ በዘ ዒንቀፅ 6. የከተማ ቦታ የሉዛ ይዜታ በዘሀ አንቀፅ
ንኡስ ኣንቀፅ 1/ሏ/ መሰረት እንትቋረፅ 1(ሏ) መሰረት ሲቃረጥ ባሇው ይዜታው ካሳ
እቲ በዒሌ ትሔዛቶ ካሔሳ ናይ ምሔታት የመጠየቅ መብት የሇውም።ሆኖም ግን እስከ
መሰሌ የብለን ኮይኑ ግና ኣብቲ ቦታ ዖዔረፍ አንዴ ዏመት ባሇው ጊዚ ውስጥ በቦታው ሊይ
ንብረት ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ኣሌዑለ ያስፇረውን ንብረት በማንሳት ቦታውን
እቲ ቦታ ንዖረከቦ ኣካሌ ክምሌስ ኣሇዎ። ሇአስረከበው አካሌ መሌስ መስጠት አሇበት።
ብዙዔባ ቅዴም ኢልም ብሉዛ ዛተትሒ዗ ቦታታት ከዘህ ቀዯም በሉዛ ስሇተያዖ የከተማ ቦታ
ካሔሳን
1. ቅዴሚ እዘ ዯንቢ ምውፅኡ ናይ ከተማ ቦታ 1. ይህ ዯንብ ከመውጣቱ በፉት የከተማ ቦታ
ብሉዛ ዛሒዖ ዛኾነ ሰብ እቲ ዛፇረሞ ውዔሉ ሉዛ በሉዛ የያዖ ማንኛዉም የሉዛ ባሇይዜታ
ዛተሒሇወ ኾይኑ ኣብ ናይ ኣከፊፌሊ ጊዚን የፇረመው የሉዛ ዉሌ እንዯተጠበቀ ሆኖ
እፍይታ ጊዚን ጥራሔ በዘ ዯንቢ ዘ ተጠቃሚ የሉዛ ክፌያ አፇፃፀምና የችሮታ ጊዚ
ይኸውን። በሚመሇከት ብቻ በዘህ ዯንብ ተጠቃሚ
ይሆናሌ።
2. ቅዴሚ እዘ ዯንቢ ምውፅኡ ብዔፃን 2. ይህ ዯንብ ከመውጣቱ በፉት በዔጣና
ማሔበርንዛተውሃቡ ቦታታት እዘ ዯንቢ‟ዘ ካብ በማህበር የተሰጡ ቦታዎች በዘህ ዯንብ
ዛፀዯቐለ እዋን ጀሚሩ ኣብ ዒንቀፅ 9 ንኡስ ኣንቀፅ 9 ንኡስ ኣንቀፅ 1 በተቀመጠ
ዒንቀፅ 1 ብዛተቀመጠ ተመን መሰረት ክፌሉት የሉዛ ዋጋ ተመን መሰረት ተግባራዊ
ይፌፀም። ይሆናሌ።
ብዙዔባ ካብ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ ከኪራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ
ምትሔሌሊፌ ስሇሚዯረግ ዛውውር
ካብ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ ከኪራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ የሚተሊሇፌ
132
ዛመሒሊሇፌ ናይ ከተማ ቦታ የከተማ ቦታ

1. በዒሌ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ 1. የኪራይ ባሇይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ
ንምዛዋር ውዔሌ ሉዛ እንተፇሪሙ እንዱዙወርሇት ዉሌ ሲፇርም፣
2. ናይ ክራይ ትሔዛቶ ቦታ ናብ ሉዛ 2. የኪራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ
ትሔዛቶ ክሰጋገር ብዛምሌከቶ ኣካሌ እንዱተሊሇፌ የሚመሇከተው ኣካሌ
እንተተወሲኑ ሲወስን፣
3. ናይ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ 3. ከኪራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ
እንትዙወር ብዖይ ጨረታ ዛፌፀም ኾይኑ የሚዯረግ ዛውውር ያሇጨረታ ሆኖ
ኣግባብ ኣማሒዴራኡ በዘ ዯንቢ እዘ በዘህ ዯንብ መሰረት የሚተዲዯር
መሰረት ይኸውን ።ዛርዛሩ ብመምርሑ ይሆናሌ። ዛርዛር ኣፇፃፀሙ
ይውሰን። በመመርያ የሚወሰን ይሆናሌ።
ናይ ከተማ ቦታ ክሔዯግ ምግባር የከተማ ቦታ ስሇማስሇቀቅ
1. ኣግባብነት ዖሇዎ ኣካሌ ናይ ከተማ ቦታ ንረብሒ 1. ኣግባብ ያሇው ኣካሌ ሇህዛብ ጥቅም
ህዛቢ ክውዔሌ ኢለ እንተዯኣወሲኑ ንዛምሌከቶ ይዉሊሌ ብል በሚወሰነው መሰረት
ሰብ ናይ መሌቀቂ ትእዙዛ ወይ መጠንቀቅታ ሇሚመሇከተው ሰው የማስሇቀቂያ ትእዙዛ
ብፅሐፌ ዴሔሪ ምፌሊጥ ኣብ ውሽጢ 6 ወርሑ ወይም ማስጠንቀቂያ በፅሐፌ በመስጠት
እቲ ቦታ ካሔዴጎን ክርከቦን ይኸእሌእዩ። እቲ የሚፇሇገዉን የከተመ ቦታ በ6 ወር ጊዚ
ትእዙዛ እውን ብዖመችው መንገዱ ዔሊዊ ዉስጥ ማስሇቀቅና መረከብ ይችሊሌ።
ይገብር። ትእዙ዗ንም ኣመች በሆነ ላሊ መንገዴ
ይፊ ያዯርጋሌ።
2. ምስ ምሌቃቕ ቦታ ብዛተኣሳሰረ ዛቐርብ ዛኾነ 2. ከማስሇቀቅ ትእዙዛ ወይም ከማስጠንቀቂያ
ጥርዒን ብቐዲምነት ነቲ ትእዙዛ ዛሃቦ ኣካሌ ፅሁፌ ጋር በተያያዖ ማንኛዉም ሇፌርዴ
ኮይኑ ብይግበኣኒ ዴማ ንከተማ ይግበኣኒ መቅረብ የሚገባው ኣቤቱታ ሉቀርብ
ሰማዑ ጉባኤ እንትኸውን ናይ ካሔሳ ይግበኣኒ የሚችሇው በመጀመሪያ ትእዙ዗ን ወይም
እንተኾይኑ ጥራሔ ንዛምሌከቶ ማእኸሊይ ቤት ማስጠንቀቂያን ሇሰጠው ኣካሌ ፣
ፌርዱ ወይ ዴማ ንከተማ ተንከፌ ጉዲያት በይግባኝ ሇከተማ ቦታ ማስሇቀቅ ይግባኝ
ይግበኣኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ ይኸውን። ሰሚ ጉባኤና በይግባኝ በካሳ ጉዲይ ሊይ
ብቻ ሇሚመሇከተው ማእከሊዊ ፌርዴ ቤት
ወይም ሇከተማ ነክ ጉዲዮች ይግባኝ ሰሚ
ፌርዴ ቤት ይሆናሌ።
3. ካብ ሔጊ ወፃኢ ቦታ ብምሒዛ ህንፀት ንዖካየዯ 3. በህገወጥ መንገዴ ቦታ በመያዛ ንብረት
ሰብ በቲ ኣዋጅን በዘ ዯንብን መሰረት ናይ ያሰፇረ ሰው በኣዋጁና በዘህ ዯንብ
መሌቀቂ ትእዙዛን ካሔሳን እንተየዴሇየ ኣግባብ መሰረት የማስሇቀቂያ ትእዙዛ መስጠትና
ዖሇዎ ኣካሌ ናይ ፅሐፌ መጠንቀቅታ ብምሃብ ካሳ መክፇሌ ሳያስፇሌግ ኣግባብ ያሇው
ነቲ ቦታ ከሔዴጎ ይክእሌእዩ። ኣዴሊይ ኮይኑ ኣካሌ የፅሁፌ ማስጠንቀቂያ በመስጠት
እንትርከበ ዴማ ናይ ፕሉስ ሒይሉ ብምጥቃም በህገ-ወጥ መንገዴ ከያዖው ቦታ ማሇቀቅ
ነቲ መጠንቀቅታ ዛተውሃበለ ቦታ ኣሔዱጉ ይችሊሌ። ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
ይርከቦ። የፕሉስ ሃይሌ በመጠቀም ማጠንቀቂያ
የተሰጠበትን ቦታ ኣስሇቅቆ ይረከባሌ።
4. በዘ ዯንብ ኣንቀፅ 15 ንኡስ ኣንቀፅ 1/ሏ/ 4. ባሇይዜታው በዘህ ዯንብ ኣንቀፅ 15 ንኡስ
ብዛተውሃበ ናይ ግዚ ገዯብ ንብረቱ ዖየሌዒሇ ኣንቀፅ 1(ሏ) በተመሇከተው ጊዚ ገዯብ
እቲ ቦታ ዛሃቦ ኣካሌ ነቲ ቦታ ምስ ንብረቱ ዉስጥ ንብረቱን ካሊነሳ የከተማ ቦታዉን
133
ብዖይ ምንም ክፌሉት ክወስድ ይክእሌ ያስረከበው ኣካሌ ቦታዉን ከነንብረቱ

እዩ።ንኣፇፃፅማኡ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ ያሇምንም ክፌያ ሉወስዯው ይችሊሌ።
ዴማ ናይ ፕሉስ ሒይሉ ምእዙዛ ይክእሌ እዩ። ሇኣፇፃፀሙ ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
ፕሉስን ማዖዛ ይችሊሌ።
ኣቀራርባን ኣወሳስናን ጥርዒን ስሇ ኣቤቱታ ኣቀራረብና ኣወሳሰን
1. ብዒንቀፅ 18 ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ናይ 1. በዘህ ዯንብ ኣንቀፅ 18 ንኡስ ኣንቀፅ 1
መሌቀቒ ትእዙዛ ዛበፅሕ ወይ ዴማ ኣብ ሌዔሉ መሰረት የማስሇቀቂያ ትእዙዛ የዯረሰው
ትእዙዛ ዛበፅሕ ወይ ዴማ ኣብ ሌዔሉ ትእዙዛ ወይም ትእዙዛ በተሰጠቅ ንብረት ሊይ መብት
ዛተዉሃበ ንብረት መሰሌ ወይ ጥቕሚ አሇኒ ወይም ጥቅም አሇኝ የሚሌ ሰው የካሳ ሆነ
ዛብሌ ወይ ብዒንቀፅ 18 ንኡስ ዒንቀፅ 3 ማንኛዉም ሇፌርዴ ሉቀርብ የሚገባው ላሊ
መሰረት ብዛተወሃበ ዉሳነ ዖይሰማማዔ ሰብ ናይ ኣቤቱታ ከዛርዛር ምክንያቱና ማስረጃው ጋር
ካሔሳ ኮነ ካሌእ ንዉሳነ ክቐርብ ዛግበኦ ጥርዒን ትእዙኡን ሇሰጠው ኣካሌ የማቅረብ መብት
ምስ ዛርዛር መረዲእታ ናብቲ ትእዙዛ ዛሃቦ ኣሇው
ኣካሌ ናይ ምቕራብ መሰሌ ኣሇዎ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ወይ ብዒንቀፅ 18 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ወይም በኣንቀፅ
ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ጥርዒን ዛቐርበለ 18 ንኣስ ኣንቀፅ 2 መሰረት ኣቤቱታ
ኣካሌ ናይቲ ጥርዒን ምኽንያት ዛኾነ ንብረት የቀረበሇት ኣካሌ የኣቤቱታው ምክንያት
ብሔጋዊ መንገዱ ዛሰፇረ ምዃኑ ኣቐዱሙ የሆነው ንብረት በህጋዊ መንገዴ የሰፇረ
ዴሔሪ ምርግጋፅ፣ መሆኑን በቅዴሚያ በማረጋገጥ:-
ሀ. ካሔሳ ክኽፇል ግቡእ ምዃኑ እንትኣምን ሀ. ካሳ መክፇሌ የሚገባው መሆኑ ሲያምን
ተመጣጣኒ ካሔሳ ብምዉሳን፣ ወይ ተመጣጣኝ ካሳ በመወሰን ፣ ወይም
ሇ. ዛቐረበለ ዛኾነ ይኹን ጥርዒን ዖይቕበል ሇ. የቀረበሇትን ማነኛዉም ኣቤቱታ
እንተኾይኑ ዖይተቐበሇለ ምኸንያት የማይቀበሇው ከሆነ ያሌተቀበሇበትን
ብምግሊፅ፣ ነቲ ጥርዒን ዖቕረበ ብፅሐፌ ምክንያት በመግሇፅ ሇኣቤቱታ ኣቅራቢው
ከፌሌጦ ኣሇዎ። በፅሁፌ ያሳዉቀዋሌ
3. ጥርዒንን ዛቐረበለ ኣካሌ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ 3. ኣቤቱታ የቀረበሇት ኣካሌ በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ 2 መሰረት ዉሳነ እንትህብ ግምት ኣንቀፅ ሁሇት መሰረት ዉሳኔ ሲሰጥ የካሳ
ናይቲ ናይ ካሔሳ ሔቶ ዛቐረበለ ንብረት ፣ ጥያቄ የቀረበሇት ንብረት ግምት ፣ የግምቱ
ናይቲ ግምት ተሒሳቢታትን ናይ ኣገማምትኡ ታሳቢዎችና የኣገማመቱ ሂዯት በዛርዛር
ከይዱ ብዛርዛር መዛጊቡ ክሔዛ ኣሇዎ። መዛግቦ መያዛ ኣሇበት።
4. በዘ ዒንቀፅ መሰረት ጥርዒን ንዛቐርበለ ኮነ 4. በዘህ ኣንቀፅ መሰረት ኣቤቱታ
ዉሳነ ዛወሃበለ ናይ ግዚ ገዯብን ናይ ካሔሳ የሚቀርብበትም ሆነ ዉሳኔ የሚሰጥበት የግዚ
ኣከፊፌሊ ዛርዛር ኩነታትን ብመምርሑ ገዯብና የካሳ ኣከፊፇሌ ዛርዛር ሁኔታ
ይዉሰን። በመመሪያ ይወሰናሌ
ብዙዔባ ይግበአኒ ስሇ ይግባኝ
1. ብዒንቀፅ 19 ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት 1. በኣንቀፅ 19 ንኡስ ኣንቀፅ ሁሇት መሰረት
ዛተዉሃበ ዉሳነ ዖይሰማማዔ መቕረባይ በተሰጠው ዉሳኔ የማይስማማ ኣቤቱታ ኣቅርቦ
ጥርዒን እቲ ዉሳነ ብዛተዉሃበ ኣብ ዉሽጢ ዉሳኔ ከተሰጠበት ቀን ጀምሮ በ30 ቀናቶች
30 መዒሌቲ ይግበአኒ ነቲ ጉባኤ ከቕርብ ዉስጥ ሇጉባኤው ይግባኝ ማቅረብ ኣሇበት።
ኣሇዎ። ኣዘ ግዚ ዉሽጢ ይግበአኒ በዘህ ግዚ ዉስጥ ይግባኝ ካሊቀረበ ግን
እንተዖይኣቕሪቡ ግና እቲ መሰለ ብይርጋ ዉሳኔው እንዯተቀበሇ ይቆጠራሌ።
134
ተራፉ ይኸዉን።
2. እቲ ጉባኤ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 2. ጉባኤው በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1
መሰረት ዛቐረበለ ይግበአኒ መርሚሩ ካብ 2 መሰረት የሚቀርብሇትን ይግባይ መርምሮ
ወርሑ ኣብ ዖይነዉሔ ግዚ ዉሽጢ ዉሳኔ ከሁሇት ወር ባሌበሇጠ ጊዚ ዉስጥ ዉሳኔ
ይህብ።እቲ ዉሳኔ ዴማ ንተኻራኸርቲ ይሰጣሌ ።ዉሳኔዉም ሇተከራካሪ ወገኖች
ወገናት ብፅሐፌ የፌሌጥ።ኣብዘ ዒንቀፅ በፅሐፌ ያሳዉቃሌ።በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ
ንኡስ ዒንቀፅ 3 ዛተዯንገገ ከም ዖል ኮይኑ ኣንቀፅ 3 የተዯነገገ እንዯተጠበቀ ሆኖ ከካሳ
ካብ ካሔሳ ጉዲያት ወፃኢ ኣብ ዛቐርቡ ክርክች ዉጭ በሚቀርቡ ላልች ክርክሮች
ካሌኦት ጥርዒናት እቲ ጉባኤ ዛህቦ ዉሳኔ ሊይ ጉባኤው የሚሰጠው ዉሳኔ የመጨረሻ
ናይ መወዲእታ ይኸዉን። ይሆናሌ።
3. እቲ ጉባኤ ንካሔሳ ኣመሌኪቱ ብዛህቦ ዉሳኔ 3. ጉባኤው ካሳን በሚመሇከት በሚሰጠው ዉሳኔ
ጥራሔ ቅሬታ ዖሇዎ ተኸራኻሪ ወገን ናይ ብቻ ቅር የተሰኘ ተከራካሪ ወገን የይግባኝ
ይግበአኒ ምኽንያት ዛኾነ ንብረት ኣብ ንብረት በሚገኝበት ቦታ ሊሇው ማእከሊዊ
ዛርከበለ ቦታ ንዛርከብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዴ ቤት ወይም ሇከተማ ነክ ጉዲዮች
ፌርዱ ወይ ከተማ ተንከፌ ጉዲይ ይግበአኒ ይግባኝ ሰሚ ፌርዴ ቤት ዉሳኔው ከተሰጠበት
ሰማዑ ቤት ፌርዱ እቲ ዉሳኔ ካብ ዛተወሃበለ ቀን ጀምሮ ባለት 30 ቀናት ዉስጥ ይግባኝ
ኣብ ዉሽጢ 30 መዒሌቲ ይግበኣኒ ከቕርብ ማቅረብ ይችሊሌ።በዘህ ግዚ ዉስጥ ይግባኝ
ይኽእሌ።ኣብዘ ግዚ እዘ ዉሽጢ ይግበኣኒ ካሊቀረበ መብቱ በይርጋ ቀሪ ይሆናሌ፣ በዘህ
ዖየቕረበ መሰለ ብይርጋ ተራፉ የይግባኝ የሚሰጥ የፌርዴ ቤት ዉሳኔ
ይኸዉን።በዘ ብርኪ ይግበአኒ ሰማዑ ቤት የመጨረሻ ይሆናሌ።
ፌርዱ ዛተወሃበ ዉሳኔ ናይ መወዲእታ
ይኸዉን።
4. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 መሰረት 4. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 3 መሰረት ይግባኝ
ይግበአኒ ዛሒትት ናይ መሌቀቂ ትእዙዛ የሚጠይቅ የማስሇቀቅያ ትእዙዛ ወይም
ዛመፅሕ ሰብ እንተኾይኑ ይግበአኒ ከቕርብ ማስጠንቀቅያ ፅሁፌ የዯረሰው ሰው ይግባኝ
ዛኽእሌ ንክሇቕቅ ትእዙዛ ዛተወሃቦ ቦታ ማቅረብ የሚችሇው እንዱሇቅቅ ትእዙ዗ን
ሇቒቑ ነቲ ትእዙዛ ዛሃቦ ኣካሌ ዴሔሪ ወይም ማስጠንቀቂያዉን ሇሰጠው ኣካሌ
ምርካቡን ዖረከበ ምዃኑ ዛገሌፅ መረዲእታ ካስረከበና ያስረከበበትን ሰነዴ ከይግባኝ
ሰነዴ ምስ ጥርዒኑ ኣተሒሑ዗ እንትቐርብ ኣቤቱታው ጋር ኣያይዜ ካቀረበ ብቻ
ጥራሔ እዩ። ይሆናሌ።
ብዙዔባ ጉባኤ ስሇ ጉባኤው
1. ብዒንቀፅ 20 ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዛቐርቡ 1. በአንቀፅ 20 ንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት
ይግበኣኒታት መርሚሩ ብዒንቀፅ 20 ንኡስ የሚቀርበው ይግባኞችን መርምሮ በኣንቀፅ
ዒንቀፅ 2 መሰረት ዛዉሃቡ ዉሳኔታት 20 ንኡስ ኣንቀፅ 2 መሰረት የተሰጡት
ከከምኩነታቱ ናይ ምፅዲቅ ፣ ምስዒር ወይ ዴማ ዉሳኔዎችን እንዯየኣግባቡ የማፅናት ፣
ምምሔያሽን ካሌኦት ኣዴሇይቲ ትእዙዙት ናይ የመሻር ወይም የማሻሻሌና ላልች ኣስፇሊጊ
ምሃብ ስሌጣን ዛህሌዎ ናይ ቦታ ምሌቃቕ ትእዙዜችን የመስጠት ስሌጣን የሚኖረው
ይግባኣኒ ሰማዑ ጉባኤ ብቤት ምኽሪ ስራሔ የከተማ ቦታ ማስሇቀቅ ጉዲይ ይግባኝ ሰሚ
ፇፃሚ መንግስቲ ትግራይ ይጣየሽ። ዛርዛር ጉባኤ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
አጣይሽኡ ብመምርሑ ይዉሰን። መስተዲዯር ቤት ይቋቋማሌ። ዛርዛር
በመመርያ ይወጣሌ።
2. ናይቲ ጉባኤ ተፀዋዔነት ንቤት ምኽሪ ስራሔ 2. በጉባአው ተጠሪነት ሇትግራይ ብሄራዊ
135
ፇፃሚ መንግስቲ ትግራይ ይኸዉን። ክሌሊዊ መንግስት መስተዲዯር ምክር ቤት

ይሆናሌ
3. እቲ ጉባኤ ኣግባብ ካብ ዖሇዎም ኣካሌት 3. ጉባኤው ኣገባብ ካሊቸው ኣካሊት የተዉጣጡ
ዛተዉፃፅኡ ካብ 5-7 ኣባሊት ይህሌዉዎ። ናይ ከ5-7 ኣባሊት ይኖሩታሌ። የኣባሊቱ ሙያዊ
ኣባሊት ሞያዊ ተዋፅኦ ብመምርሑ ይዉሰን። ተዋፅኦ በመመርያ ይወሰናሌ።
4. እቲ ጉባኤ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ 4. ጉባኤው ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው የፕሉስ
ንዖሔሌፍም ትእዙዙት ሒይሉ ፕሉስ ተጠቂሙ ሃይሌ በማዖዛ የሚሰጣቸዉን ትእዙኦች
ከፇፅም ይኽእሌ እዩ። ማስፇፀም ይችሊሌ።
5. እቲ ጉባኤ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ ዛኾነ 5. ጉባኤው ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ኣግባብነት
ሰብ ኣዘ዗ ሙያዊ ሪኢቶኡ ክቕበሌ ወይ ያሊቸዉን ኣካሊት በማዖዛ ሙያዊ ኣስተያየት
መረዲእታ ከቕርበለ ክገብር ይኽእሌ እዩ። መቀበሌ ወይም ማስረጃ እንዱቀርብሇት
ማዴረግ ይችሊሌ።
6. እቲ ጉባኤ ብዖይካ ሔጊ ካብ ካሌእ ዛኾነ ዒይነት 6. ጉባኤው ከህግ በቀር ከማናቸዉም ተፅእኖ ነፃ
ፅዔንቶ ነፃ ይኸዉን። ይሆናሌ።
7. እቲ ጉባኤ ስርሐ ኣብ ዖሳሌጠለ ጊዚ ብሔጊ ስነ- 7. ጉባኤው ስራዉን በሚያከናዉንበት ጊዚ
ስርዒት ስሩዔ ፌትሃብሄር ኣይምራሔን።ኮይኑ ግና በመዯበኛዉ የፌትሃብሄር ስነ-ስርኣት ህግ
ብስለጥ ስነ-ስርዒት ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ኣይመራም። ሆኖም በተቀሊጠፇ ስነ-ስርኣት
ይዉሰን። ይመራሌ። ዛርዛር የኣሰራር ስነ-ስርኣቱ
በክሌለ ስራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት ይወሰናሌ
8. ናይቲ ጉባኤ ስራሔ ዖመን 5 ዒመት ይኸዉን። 8. የጉባኤው የስራ ዖመን 5 ዒመት ይሆናሌ።
ብዙዔባ ናይ ቦታ ግሌጋልት ሇውጢ ስሇ የቦታ አጠቃቀም ሇውጥ
1. ዛምሌከቶ አካሌ ምስቲ ናይ ከተማ ዔብየት ፔሊን 1. የሚመሇከተው ኣካሌ ከከተማው የእዴገት
ብምግንዙብ ብፅሐፌ ክፇቕዴ ከል ብዒሌ ሉዛ ፔሊን ጋር በማገናዖብ በፅሁፌ ሲፇቀዴ የሉዛ
ትሔዛቶ እቲ ቦታ ዛህቦ ዛነበረ ግሌጋልት ባሇይዜታ የቦታው ኣጠቃቀም ሇውጥ ማዴረግ
ክሌዉጦ ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ
2. ናይ ግሌጋልት ሇውጢ ክግበር ከል ናይ ሉዛ 2. ኣግባብ ያሇው ኣካሌም ማመሌከቻው
ዋጋን ዉዔሉ ዖመንን በቲ ዛተሇወጠ ዒይነት በቀረበሇት በ1 ኣመት ጊዚ ዉስጥ ዉሳኔዉን
ግሌጋልት ይኸዉን። ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ ሇኣመሌካቹ በፅሁፌ ማሳወቅ ኣሇበት። በዘህ
ብመምርሑ ይዉሰን። ጊዚ ዉስጥ ዉሳኔዉን ካሊሳወቀ ግን በእዴሳት
ጥያቄው እንዯተስማማ ይቆጠራሌ።
3. እዋን ትሔዛቶ ሉዛ እንተብቅዔ እቱ ቦታ በቱ 3. የሉዛ ይዜታ ዖመን ሲያበቃ ቦታው በወቅቱ
እዋን ብዛበፅሕ ስምምዔነት መሰረት ናይ ሉዛ በሚዯርስበት ስምምነት መሰረት የሉዛ ዖመኑ
እዋን ክሔዯስ ኣብ ዖይኽእሇለ እዋን ንሉዛ በዒሌ ሉታዯስ በማይችሌበት ጊዚ ሇሉዛ ባሇይዜታው
ትሔዛቶ ካሔሳ ኣይኽፇሌን። ካሳ ኣይከፇሌም።
ብዙዔባ ምሔዲስ ዉዔሉ ዉሌ ስሇማዯስ
1. በዒሌ ሉዛ ትሔዛቶ ናይ ሉዛ ዖመኑ 1. የሉዛ ባሇይዜታ የሉዛ ዖመኑ ሲያበቃ
እንተብቅዔ ዉዔሉ ክሔዯሰለ ዛዯሉ ዉሌ ሉታዯስሇት የሚፇሌግ ከሆነ ያ
እንተኾይኑ እቲ ዛፀንሏ ዉዔሉ ቅዴሚ የቆየው ዉሌ ከማሇቁ በፉት ከ 10
ምዉዴኡ 10 ዒመት ጀሚሩ ንክዉዲእ 2 ዒመት ጀምሮ ሉያሌቅ 2 ዒመት
ዒመት ክሳብ ዛተረፍ ኣብ ዖል ጊዚ ዉሽጢ እስኪቀረው ዴረስ ባሇው ጊዚ ዉስጥ
ኣግባብ ንዖሇዎ ኣካሌ ብፅሐፌ ከመሌክት ኣግባብ ሊሇው ኣካሌ በፅሐፌ
136
ኣሇዎ። ማመሌከት ኣሇበት

2. እቲ ዛምሌከቶ ኣካሌ ማመሌከቻ ካብ 2. ያ የሚያመሇክተው ኣካሌ ካቀረበበት
ዛቐረበለ ጊዚ ኣብ ሒዯ ዒመት ዉሽጢ ጊዚ ባሇው ኣንዴ ኣመት ዉስጥ መሌስ
መሌሲ ክህብ ኣሇዎ። በዘ ጊዚ መሌሲ መስጠት ኣሇበት በዘህ ጊዚ መሌስ
እንተዖይሂቡ በቲ ምሔዲስከም ዛተስማምዏ ካሌሰጠ በማዯሱ እንዯተሰማማ ተዯርጎ
ተገይሩ ይዉሰዴ። ይወሰዲሌ።
ፌለይ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
መፇፀሚ ኣካሌ ኣስፇፃሚ ኣካሌ
1. ነዘ ዯንቢ እዘ ኣብ ምትግባር ምምሔዲር 1. ይህ ዯንብ ሇማስፇፀም የከተማ
ከተማታትን ማዙጋጃቤታትን ዛሇዒሇ መስተዲዴሮችና የማዖጋጃ ቤቶች ከፌተኛ
ሒሊፌነት ኣሇወን።በብዯረጅኡ ዛጣየሹ ሃሊፉነት ኣሇባቸው። በየዯረጃው የሚቋቋሙ
ዛምሌከቶም ኣካሊት ቴክኒካዊ ዴጋፌ ናይ የሚመሇከታቸው ኣካሊት ቴክኒካዊ ዴጋፌ
ምሃብ ሒሊፌነት ኣሇዎም የመስጠት ሃሊፉነት ኣሇባቸው።
2. ኣብ ኣፇፃፅማ እዘ ኣዋጅን ዯንብን ፣ 2. የሉዛ ኣዋጁንና ይህ ዯንብ በማስፇፀም ሂዯት
ዖጋጠሙ ፀገማት ዛፇትሔ ናይ ሉዛ ቦርዴን ሇሚያጋጥሙ ችግሮች መፌትሄ ሇመስጠት
ካሌኦት ኮሚቴታትን ከከም ኣዴሊይነቱ ኣብ የሉዛ ቦርዴና ላልች ኮሚቴዎች
ምምሔዲር ከተማታት ቤት ማዙጋጃን እንዯኣስፇሊጊነቱ በየከተማ መስተዲዴሮችና
ይጣየሽ። ዛርዛር ኣሰራርሔኡ ብመምርሑ ማዖጋጃ ቤቶች ይቋቋማለ። ዛርዛሩ
ይንፅር። በመመርያ ይወሰናሌ።
ተፇፃሚነት ዖይብልም ሔግታት ተፇፃሚነት የሚኖራቸው ሔጎች
1. ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ዛወፀ ዯንቢ 1. የከተማ ቦታ በሉዛ ሇመያዛ የወጣ ዯንብ
ቁፅሪ 1/87/ በዘ ዯንቢ እዘ ተተኪኡ ኣል። ቁጥር 1/87 በዘህ ዯንብ ተተክቷሌ።
2. ምስ እዘ ዯንቢ እዘ ዛፃረር ዛኾነ ዯንብን 2. ከዘህ ዯንብ ጋር የሚፃረር ማንኛዉም
መምርሑን ተፇፃሚነት የብለን ዯንብና መመሪያ ተፇፃሚነት የሇዉም።
መሰጋገሪ ዴንጋገ መሸጋገሪያ ዴንጋጌ
1. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 16 ዛተዯንገገ ሔለው 1. በዘህ ዯንብ ኣንቀፅ 16 የተዯነገገው
ኮይኑ ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 80/1986 ናይ እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተማ ቦታ በሉዛ
ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ዛወፀ ኣዋጅን ሇመያዛ በወጣው ኣዋጅ ቁጥር 80/1986
ብክሌሌ ትግራይ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 1/1987 እና በክሌሌ ትግራይ የወጣ ሉዛ ዯንብ
ዛተረከቡ መሰሊትን ግቡኣትን ዛፀንዐ ቁጥር 1/1987 የተገኙ መብትና ግዳታዎች
ኾይኖም ይቅፅለ። የፀኑ ሆነው ይቀጥሊለ።
ዒንቀፅ 27 ኣንቀፀ 27
እዘ ዯንቢ እዘ ዛፀንዐ እዋን ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣ ቀን ጀምሮ የፀና
ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸዉን። ይሆናሌ።
መቐሇ መቐሇ ጳጉሜን 1994 ዒ/ም
ጳጉመን 1994 ዒ/ም ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ርእሰ ምምሔዲር
137

10ይ ዒመት ቑ.6 10ይ ዒመት ቑ.6
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ
ናይ ንግዱ ምዛገባን ፌቃዴን ዯንቢ የንግዴ ምዛገባና ፇቃዴ ዯንብን ሇማሻሻሌ
ንምምሔያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቑፅሪ 17/1994 የወጣ ዯንብ ቁጥር 17/1994 ዒ.ም
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የንግዴ
ናይ ንግዱ ምዛገባን ፌቓዴን ንምምሔያሽ ዛወፀ ምዛገባና ፇቃዴ ዯንብን ሇማሻሻሌ የወጣ
ዯንቢ ቁፅሪ 17/1994 ዯንብ ቁጥር 17/1994
ኣብ ንግዱ ምዛገባ ፇቓዴን ስራሔቲ ዖጋጥሙ ናይ በንግዴ ምዛገባ ፌቃዴ ኣሰራር ሊይ ያጋጠሙ
ኣፇፃፅማ ፀገማት ብምዉጋዴ ቅሌጡፌን የኣፇፃፀም ችግሮችን ሇማስወገዴ የተሻሻሇና
ዛተማሒየሸን ግሌጋልት ምሃብ ኣዴሊይ ኾይኑ ቀሌጣፊ ኣገሌግልት መስጠት ኣስፇሊጊ ስሇሆነ
ስሇዛተረኸበ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ የስራ ኣስፇፃሚ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ ኮሚቴ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ህገመንግስት
መንግስቲ ክሌሌ ትግረይ ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት አንቀፅ 56/7/ መሰረት እንዯሚከተሇው ማሻሽያ
እዘ ዛስዔብ መመሒየሺ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። ዯንብ ኣውጥቷሌ።
ሒፂር ርእሲ ኣጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ ናይ ንግዱ ምዛገባን ፌቓን ዯንቢ ቁፅሪ ይህ ዯንብ የንግዴ ምዛገባና ፌቃዴ ዯንብ
7/1991 ንምምሔያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 17/1994 ቁጥር 7/1991 ሇማሻሻሌ የወጣ ዯንብ
ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ ቁጥር 17/1994 ተብልሉጠቀስ ይችሊሌ።
መመሒየሺ ማሻሽያ
1. ዒንቀፅ 2 ንኡስ ቁፅሪ 2 በዘ ዛስዔብ ኣግባብ 1. ኣንቀፅ 2 ንኡስ ቁጥር 2 እንዯሚከተሇው
ተመሒይሹ ኣል። ተሻሽሎሌ።
“2/2/ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ማረት ብሔብረት 2/2/ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ማሇት
ስራሔ ማሔበር ተወዱቦም ኣብ ስራሔቲ ንግዱ በህብረት ስራ ማህበር ተዯራጅተው በንግዴ
ዛተዋፇሩ” ማሇት እዩ። ስራ ሊይ የተሰማሩ ማሇት ነው ።
2. ዒንቀፅ 2 ንኡስ ቁፅሪ 3 በዘ ዛስዔብ ተመሒይሹ 2. አንቀፅ 2 ንኡስ ቁጥር 3 እንዯሚከተሇው
ኣል። ተሻሽሎሌ።
2/3/ “ቢሮ” ማሇት ነዘ ዯንቢ ንምፌፃም 2/3/ “ቢሮ” ማሇት ይህን ዯንብ ሇማስፇፀም
ኣግባብነት ዖሇዎ ቢሮ ኢንዱስትሪን፣ ንግዴን ኣግባብ ያሇው የትግራይ ክሌሌ ኢንዱስትሪ
ከተማ ሌምዒትን ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስቲ ንግዴና ከተማ ሌማት ቢሮ ነው።
ትግራይ እዩ።
3. ዒንቀፅ 2 ንኡስ ዒንቀፅ 4 በዘ ዛስዔብ 3. ኣንቀፅ 2 ንኡስ ቁጥር 4 እንዯሚከተሇው
ተመሒይሹ ኣል። ተሻሽሎሌ “ፅህፇትቤት” ማሇት ይህን ዯንብ
“ቤት ፅሔፇት” ማሇት ነዘ ዯንቢ ንምፌፃም ኣብ ሇማስፇፀም በቢሮው ስር በክሌሌና ዜን
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፕ.ሰ.ቁ
ትሔቲ ቢሮ ብክሌሌ ብዜባን ከምኡ‟ዉን ከም እንዱሁም እንዯኣስፇሊጊነቱ በወረዲ ዯረጃ

ኣዴሊይነቱ ብወረዲ ዯረጃ ዛጣየሽ ኣግባብ ዖሇዎ የሚቋቋም አግባብነት ያሇው የእንዴስትሪና
ቤት ፅሔፇት ኢንዴስትሪ ንግዴን እዩ። ንግዴ ጽ/ቤት ነው።
4. ኣንቀፅ 3 ንኡስ ቁጥር 2 ተሰሪ዗ ኣል። 4. አንቀፅ 3 ንኡስ ቁጥር 2 ተሰርዝሌ።
5. ዒንቀፅ 6 ንኡስ ቁጥር 2/ሏ/ “ናይ 5. አንቀፅ ” 6 ንኡስ ቁጥር
ኢንቨስትመንት ፍቶ ኮፑ” ዛብሌ ተሰሪ዗ በዘ 2/ሏ/”ኢንቨስትመንት ፍቶ ኮፑ የሚሇው
ዛስዔብ ተተኪኡ ተመሒይሹ ኣል። “6/2/ሏ ተሰርዜ በምትኩ”6/2/ሏ እንዯ ሃገር ውስጥ
ከም ዒዱ ዉሽጢ ዚጋ ምዃኑ ካብ ቤት ፅሔፇት ባሇሃብት የሚቆጠር የውጭ አገር ዚጋ መሆኑ
ኢንቨስትመንት መረጋገፂ ዯብዲቤ” ከኢንቨስትመንት ጽ/ቤት የተሰጠ ማረጋገጫ
ዯብዲቤ
6. ዒንቀፅ 14 ሒደሽ ንኡስ ቁፅሪ 5 ተወሲኽዎ ከም 6. አንቀፅ 14 አዱስ ንኡስ ቁጥር 5 በመጨመር
ዛስዔብ ተመሒይሹ ኣል። እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
“5 ብባህሪ ናይቲ ስራሔ ኣብ ዉሽጢ ክሌሌና “5 በንግዴ ስራው ባህሪ በክሌሌ ውስጥ
ካብ ሒዯ ጊዚ ንሊዔሉ ሒፂር ምዛገባ ክገብሩ ከአንዴ ግዚ በሊይ አጭር ምዛገባ
ዖይግዯደ ስራሔቲ ንግዱ ብመምርሑ እንዱያዯርጉ የማይገዯደ ንግዴ ስራዎች
ይዉሰን።” በመምርያ ይወሰናሌ።
7. ዒንቀፅ 18 ንኡስ ቁፅሪ 2 ዛጠፌአ ብጋዚጣ 7. አንቀፅ 18 ንኡስ ቁጥር 2 የጠፊ በጋዚጣ
ምዉፃእ ከየዴሇየን ዛብሌ ተወሲኹዎ ከም መውጣት ሳያስፇሌገው የሚሌ ተጨምሮበት
ዛስዔብ ተመሒይሹ ኣል። እንዯሚከተሇው
“18/2/ ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪን፣ ንግዴን ተሻሽሎሌ።”18/2/እንዴስትሪና ንግዴ ጽ/ቤት
ማመሌከቻ እንትቐርበለ ፣ ዛተበሊሸወ ምስክር ማመሌከቻው ሲቀርብሇት የተበሊሸውን ምስክር
ወረቐት ክመሌስ ብምግባር ነቲ ዛጠፌኦ ወረቀት ተመሊሽ በማዴረግ ሇጠፊበት በጋዚጣ
ብጋዚጣ ምዉፃእ ከየዴሇየን ምስ እዘ ዯንቢ ማውጣት ሳያስፇሌግ ከዘህ ዯንብ ጋር ተያይዜ
ተታሑ዗ ብዛርከብ ሰንጠረዥ “ሀ” ዛተወሰነ በሚገኘው ሰንጠረዞ “ሀ”የተወሰነው አግባብ
ኣገባብ ዖሇዎ ክፌሉት ኣኽፉለ ኣብ ዉሽጢ 5 ያሇው ክፌያ አስከፌል ምትክ የምዛገባ ምስክር
ናይ ስራሔ መዒሌቲ መተካእታ /ቅያር/ ምስክር ወረቀት በ5 የስራ ቀናት ውስጥ ሇአመሌካቹ
ወረቐት ንመመሌከቲ ይወሃቦ ።” ይሰጣሌ።
8. ዒንቀፅ 20 ሒደሽ ንኡስ ዒንቀፅ “3” ተወሲኽዎ 8. አንቀፅ 20 አዱስ ንኡስ አንቀፅ 3 ተጨምሮ
ከም ዛስዔብ ተመሒይሹ ኣል። “20/3/ እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።”20/3/ሇምዛገባ
ንምዛገባ ዛቐርብ ሽም ንግዱ ቅዴሚ የሚቀርብ የንግዴ ስም ከመመዛገቡ በፉት
ምምዛጋቡ ኣብ ማእኸሊይ ንግዱ መዛገብ በማእከሊዊ ንግዴ መዛገብ የተመዖገበ ወይም
ምምዛጋቡን ዖይምምዛጋቡን ክረጋገፅ ኣሇዎ።” ያሌተመዖገበ መሆኑ መጣራት አሇበት።
9. ዒንቀፅ 24 ሒደሽ ንኡስ ቁፅሪ 2ተወሲኽዎ ከም 9. አንቀፅ 24 አዱስ ንኡስ ቁጥር 2 ተጨምሮ
ዛስዔብ ተመሒይሹ ኣል። እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።”24/2/የንግዴ
“24/2/ ዛርዛር ናይቶም ዖርፌታት ስራሔቲ ስራዎች ዛርዛር በአፇፃፀም መመሪያ
ንግዱ ብኣፇፃፅማ መምርሑ ይውሰን።” ይወሰናሌ።
10.ኣብ ዒንቀፅ 26 ዛተዖርዖሩ ከምዖሇዉ ኾይኖም 10.አንቀፅ 26 የተዖረዖሩት እንዯዲሇ ሆኖ ላልች
ኣብ ትሔቲ እዘ ዛስዔብ ተወሲኽዎ ኣል። እንዯየ አስፇሊጊነቱ ቢሮው አጣርቶ በማቅረብ
ካሌኦት ብቕዒት መረጋገፂ ዖዴሌዮም ክሌሌ መስተዲዴር በሚወስነው አገባብ የብቃት
እንተሃሌዮም ንቕዴሚት በቲ ቢሮ ወይ ቤት ማረጋገጫ ሉሰጥ ይችሊሌ የሚሇው ተሰርዜ
ፅሔፇት ዛዉሰን ይኽዉን። በሚከተሇው ተተክቷሌ።ላልች ብቃት
ማረጋገጫ የሚያስፇሌጋቸው ካለ በቢሮ ወይም
በጽ/ቤት የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
139
11.ዒንቀፅ 27 በዘ ዛስዔብ መሌክዔ ተመሒይሹ 11.አንቀፅ 27 እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።

ኣል።
ሀ. ዒንቀፅ 27/2/ ንተመሳሳሊይ ዛብሌ ቃሌ ሀ. አንቀፅ27/2/ሇተመሳሳይ የሚሇው ቃሌ
ተወሲኹ ከም ዛስዔብ ተማሒይሹ “በዘ ዯንቢ ተጨምሮ እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።”በዘህ
መሰረት ሒፂር ምዛገባ ዛገበረ ማንም ሰብ ዯንብ መሰረት አጭር ምዛገባ ያዯረገ
ሒፂር ምዛገባ ኣብ ዛገበረለ ቦታ ማንኛውም ሰው አጭር ምዛገባ ባዯረገበት ቦታ
ንተመሳሳሊይ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ከዉፅእ ሇተመሳሳይ የንግዴ ስራ ፇቃዴ እንዴያወጣ
ኣይግዯዴን። አይገዯዴም።
ሇ. ዒንቀፅ 27/4/ ዴርጅት ብቅዒት ዛብሌ ሃረግ ሇ. አንቀፅ 27/4/ ዴርጅት ብቃት የሚሌ ሃረግ
ተወሲኹ በዘ ዛስዔብ ዒይነት ተመሒይሹ ተጨምሮ እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።”በንኡስ
ኣል። ቁጥር 1 የተቀመጠው አባባሌ እንዲሇ ሆኖ
“ኣብ ንኡስ ቁፅሪ ሒዯ ዛተቐመጠ ኣባህሊ ሙያና ዴርጅት ብቃት ማረጋገጫ መሰረት
ከም ዖል ኮይኑ ሞያኦምን ዴርጅት ብቕዒት በማዴረግ በንግዴ ስራዎች የተሰማሩ ሰዎች ግን
መረጋገፅን መሰረት ገይሮም ኣብ ስራሔቲ ተቀምጮ ያሇው የካፑታሌ ወሇሌ
ንግዱ ንዛዋፇሩ ሰባት ግና ተቐሚጡ ዖል አይመሇከታቸውም።
ካፑታሌ ወሇሌ ኣይምሌከቶምን።”
ሏ. ዒንቀፅ 27 ሒደሽ ንኡስ ቁፅሪ 5 ተወሲኹ ሏ. አንቀፅ 27 አዱስ ንኡስ ቁጥር 5 ተጨምሮ
ከም ዛስዔብ ተመሒይሹ ኣል። እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
“ እቱ ፌቓዴ ዖውፅኦ ኢንዴስትሪ ፣ “የእንዴስትሪ ፇቃዴ የተሰጠው የእህሌ ወፌጮ
መጥሒን እንተኾይኑ ናይ ግሌጋልት ንግዱ ከሆነ በተጨማሪ የአገሌግልት ንግዴ ስራ ፇቃዴ
ፌቓዴ ከውፅእ ኣይግዯዴን።” እንዱያወጣ አይገዯዴም።
12.ዒንቀፅ 28 ንኡስ ቁጥር 2 ከምዛስዔብ 12.አንቀፅ 28 ንኡስ ቁጥር 2 እንዯሚከተሇው
ተማሒይሹ ኣል ተሻሽሎሌ።
ሀ. 28/2/እቱ ሔቶ ዛቐረበለ ቤት ፅሔፇት ሀ. 28/2/ ጥያቄ የቀረበሇት ፅ/ቤት
ከም አዴሊይነቱ ነቲ ዔዮ ንግዱ ክሰርሒለ እንዲስፇሊጊነቱ የንግዴ ስራው ሉሰራበት
ዛሒሰበለ ገዙ ወይ ቦታ ብከተማ ምምሔዲር የታሰበው ቤት ወይም ቦታ በከተማ
/ማዖጋጃ ቤት/ ዛፌቀዴ ምዃኑ ጥዔናን መስተዲዴር /ማዖጋጃ ቤት/ የሚፇቀዴ
ፅርየትን ከባብያዊ ሒሇዋ ሒዯጋ መሆኑን፣ ጤንነትና ንፅህና ኣከባቢ ጥበቃ፣
ምክሌካሌን ብዛምሌከት ካብቶም ነቲ ኣዯጋ መከሊከሌ በሚመሇከት ጉዲዩ
ጉዲይ ዛምሌከቶም አካሊት መረጋገፂ ከሚመሇከታቸው ኣካሊት ማረጋገጫ
ክቀርበለ ክገብር ኣሇዎ።እዘ ዒይነት ዴጋፌ እንዱያቀርብሇት ማዴረግ ኣሇበት። የዘህ
ዯብዲቤ ዖዴሌዮም ዒውዯ ስራሔቲ ንግዱ ዒይነት ዴጋፌ ዯብዲቤ የሚያስፇሌጋቸው
እቲ ቢሮ ብዖውፅኦ ናይ አፇፃፅማ መምርሑ የንግዴ ስራ መስኮች ቢሮ በሚያወጣው
ይውሰን። ከምዛ ዒይነት ካብ ካሌኦት የአፇፃፀም መመሪያ ይወሰናሌ፡፡ እንዯዘህ
ኣካሊት ዛመፅእ ናይ ዴጋፌ ዯብዲቤ እቲ ዒይነት ከላልች ኣካሊት የሚመጣው
ቤት ፅሔፇት ባዔለ ተፀሒሑፈ የምፅእ። የዴጋፌ ዯብዲቤ ፅሔፇት ቤቱ ራሱ
በሚያዯርገው መፃፃፌ ይሆናሌ፡፡
ሇ. ዒንቀፅ 28/3/ ተሰሪ዗ ኣል።ዒንቀፅ 28 ሇ. አንቀፅ 28/3/ ተሰርዝሌ። ኣንቀፅ 28
ንኡስ ቁፅሪ 4 ናብ ንኡስ ቁፅሪ 3 ንኡስ ንኡስ ቁጥር /4/፣ /5/፣ /6/ ና/7/ እንዯ
ቁፅሪ 5 ናብ ንኡስ ቁፅሪ 4 ንኡስ ቁፅሪ 6 ቅዯም ተከተሊቸው ንኡስ ቁጥር /3/፣ /4/፣
ናብ ንኢስ ቁፅሪ 5 ንኡስ ቁፅሪ 7 ናብ ንኢስ /5/ ና /6/ ሆነዋሌ።
ቁፅሪ 6 ብምሽግሻግ ተመሒይሹ ክፅሒፌ
ተገይሮም ኣሇው።
140
ሏ. ዒንቀፅ 28 እዘ ዛስዔብ ሒዴሽ ንኡስ ሏ. በአንቀፅ 28 እንዯሚከተሇው ኣዱስ ንኡስ

ኣንቀፅ 7 ተወሲኽዎ ኣል። ኣንቀፅ 7 ተጨምሯሌ
“ኣመሌካቲ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ኣብ “አመሌካች ሔብረት ስራ ማሔበር በሚሆንበት
ዛኾነለ እዋን” ጊዚ”
ሀ. ናይ ምዛገባ ምስክር ወረቐት ሀ. የንግዴ ምዛገባ ምስክር ወረቀት
ሇ. ናይ ምዛገባ ዯብዲቤ /መካየዱ ስራሔ/ ኣቦ ሇ የምዯባ ዯብዲቤ /የስራ አስከያጅ፣
ወንበር/ወዖተ ሉቀመንበር ወ.ዖ.ተ./
ሏ. መመስረቲ ፅሐፌ መተሒዲዯሪ ዯንቢ ምስ ሏ. መመስረቻ ፅሐፌ ወይም ዉሌ ፣ ካሇ
ማመሌከቻኡ ኣተሒሑ዗ የቕርብ፡፡ መተዲዯሪያ ዯንብ ከማመሌከቻው ጋር ኣያይዜ
መቅረብ ኣሇበት።
13. ዒንቀፅ 29/1/ሏ ካብዘ ዯንቢ ተሰሪ዗ ኣል። 13.ኣንቀፅ 29 /1/ ሏ/ ከዘህ ዯንብ ተሰርዝሌ።
ዒንቀፅ 29 /1/መ/ዛነበረ ዒንቀፅ 29/1/ሏ/ ኣንቀፅ 29/1/መ/ የነበረው ኣንቀፅ
ዒንቀፅ 29 /1/መ/ዛነበረ ዒንቀፅ 29/1/ሏ/ 29/1/ሏ/ እንዱሆን ተዯርጓሌ።
ኾይኑ ተመሒይሹ ተፃሑፈ ኣል።
14.ዒንቀፅ 30/2/ሀ/ ንግዱ ፌቓዴ ንምሔዲስ ካብ 14.ኣንቀፅ 30/2/ሀ/ ንግዴ ፌቃዴ ሇማዯስ
ማዖጋጃ ቤት መረዲእታ የምፅእ ዛብሌ ካብዘ ከማዙጋጃቤት ማስረጃ ማቅረብ ኣሇበት የሚሇው
ዯንቢ ተሰሪ዗ ዒንቀፅ 30/2/ሀ/ ከምዛስዔብ ተሰርዜ ኣንቀፅ 30 /2/ሀ/ እንዯሚከተሇው
ተመሒይሹ ኣል።”30/2/ሀ ካብ ቢሮ ፊይናንስ ተሻሽሎሌ።
ኣታዊ ግብሪ ዛተኸፇሇ ምዃኑ ወይ ከዒ እቱ “30/2/ሀ/ ከፊይናንስ ቢሮ የገቢ ግብር
ፌቓዴ ክሔዯስ ዛተውሃበ መረዲእታ” የተከፇሇ ሇመሆኑ ወይም ፌቃዴ እንዱታዯስ
የተሰጠ ማስረጃ “
15.ዒንቀፅ 33 እዘ ዛስዔብ ሒዴሽ ንኡስ ቁፅሪ 4 15.አንቀፅ 33 እንዯሚከተሇው ኣዱስ ንኡስ ቁጥር
ተወስኺዎ ኣል። 4 ብመሸጣን ብውህብቶን ናብ 4 ተጨምሯሌ።
ካሌእሰብ ዛመሒሊሇፌ ንግዱ ፌቃዴ ናይ ጋዚጣ “4 ንግዴ ፇቃዴ በሽያጭና በስጦታ ሇላሊ
ምሌክታ ክወፅእ ኣሇዎ። ሰው ሲተሊሇፌ በጋዚጣ መስታወቂያ
መውጣት ኣሇበት”
16.ዒንቀፅ 34/1/ምዛገባ ሰርቲፉኬት የቅርብ 16.አንቀፅ 34/1/ ምዛገባ ሰርተፉኬት ያቀርባሌ
ዛብሌ ሒረግ ተወሲኹ ከምዛስዔብ ተመሒይሹ የሚሌ ሃረግ ተጨምሮ እንዯሚከተሇው
ኣል።”34/1/ በቲ ኣዋጅ ኣንቀፅ 31/1/ ተሻሽሎሌ።“34/1/ በኣዋጅ ኣንቀፅ 31/1/
ዛተረቑሐ ስራሔቲ ንግዱ ግዛያዊ ፌቓዴ በተጠቀሱ የንግዴ ስራዎች ጊዘያዊ ፌቃዴ
ክውሃቦ ዛሒትት ዛኾነ ሰብ ምስዘ ዯንቢ እንዱሰጠው ጥያቄ የሚያቀርብ ማንኛዉም ሰው
ተተሒሑ዗ ምስ ዛርከብ ሰንጠረዥ “ሏ” ከዘህ ዯንብ ጋር ተያይዜ በሚገኘው
ዛተመሌከተ ኣገባብ ዖሇዎ ማመሌከቻ ሰንጠረዥ”ሏ” ኣግባብ ያሇው ማመሌከቻ ቅፅ
ብምምሊእ ናይ ቀረባ ግዚ ክሌተ ጉርዴ ፍቶ በመሙሊት የቅርብ ጊዚ ሁሇት ጉርዴ
ግራፌ ናይ ንግዱ ምዛገባ ሰርቲፉኬት የቅርብ።” ፍቶግራፌና የንግዴ ምዛገባ ሰርተፉኬት
17.ዒንቀፅ 38 ንኡስ ቁፅሪ 3 ተወሲኹ ተማሒይሹ 17. ኣንቀፅ 38 ንኡስ ቁጥር 3 በመጨመር
ኣል።”38/3/ ዛርዛር ስራሔ ተቆፃፀርቲ ኣብ ተሻሽሎሌ።
መምርሑ ይግሇፅ።” “38/3/ የንግዴ ቁጥጥር ስራዎች ዛርዛር
በመመሪያ ይገሇፃሌ”
18.እዘ ዛስዔብ መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 18.መመሪያ የማውጣት ስሌጣን በሚመሇከት
ዛምሌሌከት ሒደሽ ዒንቀፅ ተወሲኹ አዱስ አንቀፅ ተጨምሯሌ
ኣል።”ኣንቀፅ 43 መምርሑ ናይ ምውፃእ “አንቀፅ 43 መመሪያ የማውጣት ስሌጣን “
ስሌጣን “ነዘ ዯንቢ ንምፌፃም ዖክእሌ መምርሑ ይህን ዯንብ ሇመፇፀም የሚያስችሌ መመሪያ
141
ብቢሮ ኢንዱስትሪን ንግዴን ከተማ ሌምዒትን የኢንዴስትሪ ንግዴና ከተማ ሌማት ቢሮ

ክወፅእ ይክእሌ። ማውጣት ይችሊሌ።
19.ምስቲ ዯንቢ ተተሒሑ዗ ዖል ክፌተት 19.ከዯንቡ ጋር ክፌያን በሚመሇከት ተያይዜ
ዛምሌከት ሰንጠረዞ “ሀ”ምስቲ መመሒየሺ የሚገኘው ሰንጠረዥ “ሀ” ከዘህ ማሻሽያ ዯንብ
ዯንቢ ተተሒሑ዗ ብዖል ሒዴሽ ሰንጠረዞ ጋር ተያይዜ በሚገኘው ኣዱስ ሰንጠረዥ “ሀ”
“ሀ”ተቀይሩ ኣል። ተተክቷሌ።
20.ኣብቱ ዯንቢ ሰንጠረዞ “ሇ”ቅጥዑ 01 20.በዯንቡ ሰንጠረዥ “ሇ” ቅፅ 01 ካፑታሊቸው
ካፑታልም ካብ ብር 5000 ንታሔቲ ንዛኾነ ከብር 5000 በታች በሆነ ግሇሰብ ነጋዳ ሇዋና
ብውሌቀ ነጋዲይ ንዋና ምዛገባ ዛቀርብ ሔቶ ምዛገባ የሚቀርብ ጥያቄ የሚሇው አስፇሊጊ
ዛብሌ ዛነበረ ኣዴሊይነት ስሇዖይብለ ክስረዛ ስሊሌሆነ ተሰርዝሌ።
ተገይሩ ኣል።
21.እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ 21. ዯንቡ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪተ ጋዚጣ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዔ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን።
ሰንጠረዥ “ሀ” ሰንጠረዥ “ሀ”
ናይ ንግዱ ምዛገባ ፌቃዴን ዛተፇሊሇዩ ዒይነት የንግዴ ንምዛገባ ፣ፌቃዴና የተሇያዩ ዒይነት
ክፌሉት ክፌያዎች
ተ ምክንያት የክፌያ
ተ ምኽንያት ተመን ቁ ተመን
ቁ ክፌሉት 1 1.1. ሇእያንዲንደ ማመሌከቻ ብር 200
ብር 200
1 1.1.ንሔዴሔዴ ማመሌከቻ ብር 200 1.2 ሇእያንዲንደ የምዛገባ ምስክር
ብር 200
1.2. >> ምዛገባ ምስክር ወረቀት ብር 200 ወረቀት
1.3. >> ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ ብር 200 1.3 ሇእያንዲንደ የንግዴ ስራ ፌቃዴ ብር 100
ምስክር ወረቀት ብር 100 ምስክር ወረቀት

ብር 500
1.4. >> ቅዲሔ የምስክር ወረቀት ብር 500 1.4 ሇእያንዲንደ የምስክር ወረቀት
/ቅዲሔ ማህዯር/ /የማህዯር ቅጅ/
1.5.>> መንነት ዯብተር 1.5 ሇእያንዲንደ የንግዴ ፌቃዴ
2 ንመመዛገቢ መታወቅያ ዯብተር
2.1.ንዋና ምዛገባ 2 ሇመመዛገቢያ
ሀ. ንዉሌቀ ነጋዲይ፣ንሔብረት ብር 50.00 2.3.ሇዋና ምዛገባ
ስራሔ ማሔበርን መንግስታዊ ሀ. ሇግሌ ነጋዳ፣ ሇህብረት ስራ ብር
3 ንንግዱ ሽም ትካሌን
ሌምዒትን ዛገባ ብር 70.00
60.00 ማህበራትና ሇመንግስታዊ ሌማት 50.00
3 ሇንግዴ ስም ምዛገ
ተቋማት ብር
4 ንንግሇ. ንግዱ ምዛገባማሔበር
ሇውጢ ፣ ተወሳኺ ብር 10.00
4 ሇንግዴ ምዛገባ
ሇ. ሇንግዴ ሇውጥ ፣ ተጨማሪ
ማህበራት 60.00
ብር
ብር
2.2.ሒፂር
ምዛገባ ፣ ምዛገባ
ስረዙ፣ ዛተውፃፅአ ቅዲሔ
ምዛገባ ፣ ስረዙ፣
2.4.ሇአጭር ምዛገባ የተወጣጣ ቅጅ፣ 10.00
70.00
ወይ ኸዒ ዛተሒተተ ጉዲይ
የተጠየቀው ጉዲይ ያሌተመዖገበ ስሇመሆኑ ብር
ዖይተ ዛገበ ንምዃኑ መረጋገፂ ።
ሇሚሰጥ ማረጋገጫ 10.00
5 ንንግዴ ሽም ምዛገባ ሇውጢ ወይ ኸዒ ብር 10.00
5 ሇንግዴ ስም ምዛገባ ሇውጥ ወይም ብር
ምምሔያሽ
ማ ሽያ 10.00
6 6.1.ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ መውፅኢ ብር 100.00
6 6.3.ሇንግዴ ስራ ፌቃዴ ማውጪያ ብር
7 6.2.ን
ንግዘያዊ ዱ ስራሔ ፌቃዴ መሏዯሲ
፣ ንምስፌሔፊሔ ወይም ከዒ ብር 50.00
ብር 100.00
7 6.4.ሇንግዴ
ሇግዘያዊ ስራ ፌቃዴ ማሳዯሻ
፣ ሇማስፊፊት ወይም ሇማሻሽያ 100.00
ብር
8 ንምምሔያሽ
ንግዴ ፌቃዴ ንምትካእ ብር 20.00
8 ንግዴ ፌቃዴ ሇመተካት ብር
100.00
ብር
9 ምዛገባ ሰርተፉኬት ንምትካእ ብር 10.00
1 ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ንምዉፃእ እቲ ቢሮ ምስ 9 የምዛገባ ሰርተፉኬት ሇመተካት ብር
50.00
20.00
1 የንግዴ ስራ ፌቃዴ ሇማውጣት ሉሟለ ቢሮኣችን
10.00
ክማሌኡ ዛግበኦም ዛተፇሊሇዩ ፊይናንስ ቢሮ
0 የሚገባቸው የሌዩ ሌዩ መስፇርቶች ከፊይናንስ
ረቋሑታት ቅጥዑ ንሔዴ ዴ ብምዃን ቢሮ ጋር
ሇእያንዲንደ ጅ
ብመምርሑ በመሆን በ
ይዉሰን መመሪያ
ይወሰናሌ
142
ዒዉዱ ስራሔቲ ንግዱ የንግዴ ስራ መስኮች

1. ናይ ጅምሊን ችርቻሮ ንግዱ ዒውዯ ስራሔቲ 1. የጅምሊና የችርቻሮ የንግዴ ስራ መስኮች
ናይ ኢንደስትሪ ፣ ሔርሻን ኢዯ ጥበብን የኢንዴስትሪ እርሻና እዯጥበብ ምርቶች
ፌርያት ብጅምሊ ይኹን ብችርቻሮ ምሻጥ በጅምሊም ሆነ በችርቻሮ ሇመሸጥ የንግደ
ባህርያት ናይቲ ንግዱ ምስ ዛኾነ ዒይነት ኣቅሒ ባህሪ ከላሊ ዒይነት እቃ የማይቀሊቀሌ
ዖይሔወስ እንተዖይኮይኑ ሰብ ሃፌቲ ዛመረፅዎ ካሌሆነ በስተቀር ባሇሃብቶች
ንግዱ ስራሔቲ ዖርፉ ይጥቀስ። የሚመርጡዋቸው የንግዴ ስራ መስኮች
እዜም ዛስዔቡ ናይ ንግዱ ዒውዯ ስራሔቲ ይጠቀሳሌ።
ብባህሪኦም ምስ ካሉእ ተሒዊሶም ዖይሰርሐ የሚከተለት የንግ ስራ መስኮች
እዮም። በባህሪያቸው ከላሊ ተቀሊቅሇው የማይሰሩ
ናቸው።
1.1. ፊርማሲ ንግዱ 1.1. የፊርማሲ ንግዴ
1.2. እንስሳት መዴሒኒት ንግዱ 1.2. የእንስሳት መዴሒኒት ንግዴ
1.3. ፀረ ባሌዔ መዴሒኒት ንግዱ 1.3. የፀረ ተባይ መዴሒኒት ንግዴ
1.4. ተሽከርከርቲ ዛተፇሊሇዩ ዖይትን 1.4. የሌዩሌዩ ተሽከርካሪዎች ዖይትና
ቅብኣትን ንግዱ ቅባት ንግዴ
1.5. ብበርሚሌ ነዲዴን ዉፅኢት ነዲዱን 1.5. በበርሚሌ ነዲጅ ና የነዲጅ ዉጤቶች
ንግዱ ምርት
1.6. ቡታ ጋዛ ንግዱ 1.6. የቡታጋዛ ንግዴ
1.7. ናፌጣን ፃዔዲ ሊምባን ንግዱ 1.7. የናፌጣና ነጭ ጋዛ ንግዴ
1.8. ቡን ቖሉኻ ጥሑንካ ምሻጥ 1.8. ቡና ቆሌቶና ፇጭቶ መሸጥ
1.9. ካሌኦት ብመምርሑ ዛዉሰኑ 1.9. ላልች በመመሪያው የሚወሰኑ
2. ሔርሻን /ዯን/ ዉፅኢት ንግዱ ዒዉዱ 2. የእርሻ /ዯን/ ዉጤቶች ንግዴ ስራ መስክ
ስራሔቲ ሰብ ሃፌቲ ዛመርፅዎም ንግዱ ባሇሃብቶች የሚመርጡዋቸው የንግዴ መስክ
ዖርፌ ይጥቀስ። ይጠቀሳሌ
3. ግሌጋልት ንግዱ ዒዉዯ ስራሔቲ 3. የአገሌግልት ንግዴ ስራ መስኮች
3.1 ስራሔ ተቋራፅነት ንግዱ 3.1. የተቋራጭነት ስራ ንግዴ
3.2 ምህንዴስና ግሌጋልት ንግዱ ቢሮ ዔዮን 3.2. የምህንዴስና ኣገሌግልት ንግዴ የስራና
ከተማ ሌምዒትን ዛርዛሮም ዖርፉ ይጥቀስ ከተማ ሌማት ቢሮ የሚዖረዛራቸው ዖርፌ
3.3 ቡና ቤት /ቤት መስተ/ ይጠቀሳሌ።
3.4 እንዲሜስ 3.3. ቡና ቤት
3.5 ቁንጅና ሳልን 3.4. ጠጅ ቤት
3.6 ሊዉንዯሪ /ቤት ሔፅቦ/ 3.5. ቁንጅና ሳልን
3.7 ነዲዱ መዏዯሉ 3.6. ሊዉንዯሪ
3.8 ጋራዥ 3.7. ነዲጅ ማዱያ
3.9 ትራንስፕርት 3.8. ጋራጅ
3.10 ዛተፇሊሇዩ ፅገናን ምትካሌን 3.9. ትራንስፕርት
ስራሔቲ 3.10. የተሇያዩ የጥገናና የተከሊ ስራዎች
3.11 ሔትመት 3.11. ህትመት
3.12 ዛተፇሊሇዩ ቴክኒካሌ ፣ ኢዴ 3.12. የተሇያዩ የቴክኒክ ፣ የእጅ ስራና
ስራሔትን ጥበብን ስራሔቲ ጥበብ ስራዎች
3.13 ምክራይ ስራሔቲ 3.13. የማከራየት ስራዎች
3.14 ጉዲይ ምፌፃም ስራሔቲ 3.14. የጉዲይ ኣስፇፃሚነት ስራ
143
3.15 ግሌጋልት /ሆስፑታሌ ፣ ክሉኒክ/ 3.15. ሆስፑታሌ ፣ ክሉኒክ …

ኣገሌግልት
3.16 ጥዔና ሊብራቶሪ 3.16. የጤና ሊባሊቶሪ
3.17 ምምኻር ስራሔ /ዛተፇሊሇዩ ዒይነት 3.17. የማማከር ስራ /በሌዩ ሌዩ ዒይነት
ሞያ/ ስራ/
3.18 ኣፀዯ ህፃናት 3.18. ኣፀዯ ህፃናት
3.19 ቤት ትምህርቲ 3.19. ትምህርት ቤት
3.20 ኮምፑተር ግሌጋልት 3.20. የኮምፑተር ግሌጋልት
3.21 ግሌጋልት ሔጊ 3.21. የህግ ኣገሌግልት
3.22 ግሌጋልት ኦዱት 3.22. የኦዱት ኣገሌግልት
3.23 ሆቴሌ 3.23. ሆቴሌ
3.24 ካሌኦት ንሰብ ሃፌቲ ዛምረፁ ዒዉዯ 3.24. ላልች በባሇሃብቶች የሚመረጡ
ስራሔቲ የንግዴ ስራ መስኮች፣
4. ናይ ኢንዴስትሪ ፌርያት ኣፌሪኻ ምሻጥ 4. የኢንደስትሪ ምርት አምርቶ መሸጥ፣ ባሇ
ሰብ ሃፌቲ ዛመርፅዎ ዒይነት ምህርቲ ሃብቶች የሚመርጡዋቸው የምርት ዒይነት
ይጥቀስ። ይጠቀሳሌ።
5. ካሌኦት ሰብ ሃፌቲ ዛመርፅዎምን ኣብ ንግዱ 5. ላልች ባሇ ሃብቶች የሚመርጡዋቸው በንግዴ
ሔጊ ዒንቀፅ 5 ብክሌሌ ክወሃቡ ዛኽእለ ሔግ አንቀፅ 5 በክሌሌ ሉሰጡ የሚችለ የንግዴ
ስራሔቲ ንግዱ የጠቓሌሌ። ስራዎች ያጠቃሌሊሌ።
ትግራይ ምምሔዲር
መቐሇ ጳጉመን 1994 ዒ/ም መቐሇ ጳጉሜን 1994 ዒ/ም
144

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ ንግስት
11 ዒመት ቁ.1
11ኛ ዒመት ቁ.1
መቐሇ ጥቅምቲ
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ ጥቅምት
1995 ዒ.ም
1995 ዒ.ም
ቑፅሪ ኣዋጅ 59/1995 ዒ.ም ኣዋጅ ቁጥር 59/1995 ዒ/ም

ዲግም ዛተመሒየሸ ኣዋጅ ኢንቨስትመንት ብሄራዊ ዲግም ተሻሽል የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስቲ የኢንቨስትመንት ኣዋጅ
ገፅ 1 ገፅ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 59/1995 ኣዋጅ ቁፅሪ 59/1995
ዲግም ዛተመሒየሸ ኣዋጅ ኢንቨስትመንት ብሄራዊ ዲግም ተሻሽል የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት የኢንቨስትመንት ኣዋጅ
ቁጠባዊ ዔብየት ብሄራዊ ክሌሌና ንምስሊጥን የክሌሊችን የኢኮኖሚ እዴገት ሇማቀሊጠፌና
ናብራ ህዛብና ንምምሔያሽን ኢንቨስትመንት የህዛባችን ኑሮ ሇማሻሻሌ፣ ኢንቨስትመንትን
ንምብርትታዔን ንምስፌሔፊሔን ኣዴሊይ ኮይኑ ሇማበረታታትና ሇማስፊፊት ኣስፇሊጊ ሆኖ
ስሇዛተረኸበ፣ በመገኘቱ
ምንቅስቓስ ኢንቨስትመንት ብሄራዊ ክሌሌና የብሄራዊ ክሌሊችን ኢንቨስትመንት ሇማሳዯግ
ንምዔባይ ካብ ሰብ ዉሌቀ ሃፌቲ ሃገርና ብተወሳኺ ከሃገር ዉስጥ ባሇሃብቶች በተጨማሪ የዉጭ
ሰብ ዉሌቀ ሃፌቲ ወፃኢ ዛሳተፈለ ዒዉዯ ስራሔቲ ባሇሃብቶች የሚሳተፈበት የኢንቨስትመንት
ምስፊሔን ዛበሇፀ ምቹው ኩነታት ክህለን ዖርፍች ሇማስፊፊት የበሇጠ ምቹ ሁኔታ እንዱኖር
ስሇዛተዯሇየ፣ ስሇተፇሇገ፣
ኢንቨስትመንት ዛምርሒለ ስርዒት ግሌፅን ኢንቨስትመንት የሚመራበት ስርዒት ግሌፅና
ቅሌጡፌን ምግባር ስሇዖዴሇየ፣ እዘኦም ዔሊማታት ቀሌጣፊ ሇማዴረግ ስሊስፇሇገ፣ እነዘህ ዒሊማዎች
ኣብ ሽቶኦም ንምብፃሔ ኣብ ስራሔ ዖል ሔጊ ከግብ ሇማዴረስ በስራ ሊይ ያሇዉን
ኢንቨስትመንት ምምሔሽ ኣዴሊይ ኮይኑ የኢንቨስትመንት ህግ ማሻሻሌ ኣስፇሊጊ ሆኖ
ስሇዛተረኸበ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በመገኘቱ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፅአ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው የክሌለ ህገ
49/3/ሀ/ ክሌሌና ብዛተዉሃቦ ስሌጣን መሰረት መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን
ዛስዔብ ኣዋጅ ኣዉፂኡ ኣል። መሰረት የሚከተለዉን ኣዋጅ ኣዉጀዋሌ።
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 ኣጭር ርእስ
እ዗ይ ኣዋጅ እ዗ይ “ዲግም ዛተመሒየሸ ኣዋጅ ይህ ኣዋጅ “ዲግም ተሻሽል የወጣ የትግራይ
ኢንቨስትመንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የኢንቨስትመንት
ቁፅሪ 59/1995» ዒ.ም ተባሂለ ክፅዋዔ ይኽእሌ። ኣዋጅ ቁጥር 59/1995» ዒ/ም ተብል ሉጠራ
ይችሊሌ።
ናይ ሒዯ ዋጋ 2.00 ቅርሾ ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477

ያንደ ዋጋ ነጋሪተ ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ
145
ዒንቀፅ 2 ምቛም ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት አንቀፅ 2 የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት

ስሇመቋቋም
ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ በዘ ኣዋጅ እዘ ዒርሱ ዛኸኣሇ የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት በዘህ
ናይ ሔጊ ሰብነት ዖሇዎ ቤት ፅሔፇት ኮይኑ ዛቖመ ኣዋጅ ራሱን ችል ሔጋዊ ሰዉነት ያሇው
ኮይኑ ዛርዛሩ ንቕዴሚት ብሔጊ ይዉሰን። ሆኖ የተቋቋመ ሲሆን ዛርዛሩ ወዯፉት በህግ
ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 3 ወሰን ስሌጣን አንቀፅ 3 የስሌጣን ወሰን
1. ብፋዯራሌ መንግስቲ ዛወፁ ኣዋጅን ዯንብን 1. በፋዯራሌ መንግስት የወጡት
ኢንቨስትመንት ንክሌሊት ዛህቦ ስሌጣንን የኢንቨስትመንት ኣዋጅና ዯንብ ሇክሌልች
ተግባርን ከም ዖል ኣብ ብሄራዊ ክሌሌና የሚሰጡትን ስሌጣንና ተግባር በብሄራዊ
ተፇፃሚ ይኸዉን። ክሌሊችን ተፇፃሚ ይሆናሌ።
2. በዘ ሒደሽ ኣዋጅ ኣወዲዴብኡን 2. በዘህ አዱስ ኣዋጅ ኣዯረጃጀትና ማበረታቻ
መተባብዑን ዛምሌከት ዛግበር ሇውጢ በሚመሇከት ሚዯረግ ሇውጥ ካሇ የትግራይ
እንተሃሌዩ ስራሔ ፇፃሚነት ክሌሊዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ ኣስፇፃሚ
መንግስቲ ትግራይ ብዖውፀኦ ዯንቢ ዛዉሰን በሚያወጣው ዯንብ የሚወሰን ይሆናሌ።
ይኸዉን።
ዒንቀፅ 4 ዛተሰዒሩ ሔግታት አንቀፅ 4 የተሻሩ ሔጎች
ዛተመሒየሸ ኣዋጅ ቁፅሪ 24/1989 ዒ/ም ተሻሽል የወጣው ኣዋጅ ቁጥር 24/1989 ዒ/ም
በ዗ይ ኣዋጅ እ዗ይ ተሳዑሩ ኣል። በዘህ ኣዋጅ ተሽሯሌ።
ዒንቀፅ 5 መሰጋገሪ ዴንጋጌ አንቀፅ 5 የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
እ዗ይ ኣዋጅ እ዗ይ ዴጋሜ ምፅንዐ ይህ ኣዋጅ ከመጽናቱ በፉት የተፇቀደ
ንዛተፇቐደ ስራሔቲ ኢንቨስትመንት የኢንቨስትመንት ስራዎች ኣዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ቁጥሪ 24/1989 ንምፌፃም 24/1989 ሇማስፇፀም በወጡ ዯምቦች እና
ብዛወፅኡ ዯምብታት ወይ መምርሑታት መመሪያ መሰረት የሚሰጡ ማበረታቻዎቸ
መሰረት ዛወሃቡ መበረታትዑታት ተፇጻሚነት ይቀጥሊሌ።
ተፇፃምነት ይቕፅሌ።
ዒንቀፅ 6 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን አንቀፅ 6 ይህ ኣዋጅ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ተሒቲሙ ካብ ዛወፅአለ ዔሇት ጀሚሩ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና
ዛፀንዏ ይኸዉን። ይሆናሌ።
ትግራይ ምምሔዲር
ጥቅምቲ 1995 ዒ/ም መቐሇ መቐሇ ጥቅምት 1995 ዒ/ም
146

11 ዒመት ቑ.2 11ኛ ዒመት ቑ.2
መቐሇ ጥቅምቲ 1995 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ ጥቅምት 1995
ዒ.ም ዒ.ም
አዋጅ ቁፅሪ 60/1995 አዋጅ ቁጥር 60/1995
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ የትግራይ ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት
ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁጥር 60/1995 ዒ.ም ኣዋጅ ቁጥር 60/1995 ዒ.ም

ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ የትግራይ ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት ስሌጣንና
ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ተግባር ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ኣብ ክሌሌ ትግራይ ናይ ዛርከባ በትግራይ ክሌሌ የተገኙ ከተሞች እዴገት
ከተማታት ፅ/ቤት ንምስሊጥ እቲ ዛነበረ ሇማፊጠን የነበረው ኣዯረጃጀት ፇጣን ዴጋፌ
ኣወዲዴባ ስለጥ ዯገፌ ንምሃብ ዖየመችው ሇመስጠት ምቹ ባሇመኖሩ፤
ብምንባሩ
እቲ ነተን ከተማታት ዛውሃብ ሞያዊን ሇከተሞች የሚሰጥ ሞያዊና ቴክኒካዊ እገዙ
ቴክኒካዊን ሒገዛ ንዔብየተን ዖሳሌጥን ሇእዴገታቸው የሚያፊጥን ሇኢንቨስትመንት
ንኢንቨስትመንት ዖመችውን ንኽኸውን የሚመችእንዱሆን በማሰብ ማዯራጀት ኣስፇሊጊ
ብምሔሳብ ምውዲብ ኣዴሊይ ብምዃኑ በመሆኑ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ናይቲ ክሌሌ ሔገ ቤት ተሻሽል በወጣው የክሌለ ሔገ መንግስት
መንግስቲ ዒንቀፅ 49/3/ሀ ብዛተውሃቦ ስሌጣን ኣንቀፅ 49/3/ሀ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህ
መሰረት እዘ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። ኣዋጅ ኣውጥቷሌ።
ክፌሉ 1 ክፌሌ 1
ሒፇሻዊ ኣጠቃሊይ
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ ኣንቀፅ 1 ኣጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ይህ ኣዋጅ የትግራይ ከተማ ሌማት ፅሔፇት
ሌምዒት ከተማ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቤት ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ቁ.60/1995 ተባሂለ ክጥቀስ ይክእሌ። ቁ.60/1995 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ጻንቀፅ 2 ትርጉም ኣንቀፅ 2 ትርጉም
1.ቢሮማሇት ቢሮ ንግዴ ኢንዱስትሪን ከተማ 1.ቢሮ ማሇት የንግዴ ኢንዴስትሪና ከተማ ሌማት
ሌምዒትን ማሇት እዩ። ቢሮ ማሇት ነው።
2.ቤት ፅሔፇት ማሇት ቤተ ፅሔፇት ሌምዒት 2. ፅሔፇት ቤት ማሇት የትግራይ ከተማ ሌማት
ከተማ ትግራየ እዩ። ፅሔፇት ቤት ማሇት ነው።
3.ሒሊፉ ቤትፅሔፇት ማሇት ቤት ፅሔፇት 3. ፅሔፇት ቤት ሃሊፉ ማሇት የከተማ ሌማት
ሌምዒት ከተማ ንክመርሔ ብርእሰ ምምሔዲር ፅሔፇት ቤት እንዱመራ በርእሰ መስተዲዴር
ዛሽየም ሒሊፉ ማሇት እዩ። የሚሾም ሃሊፉ ማሇት ነው።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 1.75 147
ዒንቀፅ 3 ምጥያሽ አንቀፅ 3 ማቋቋም

1.በዘ ኣዋጅ እ዗ይ ሔጋዊ ሰብነትዖሇዎ ቤት 1.በዘህ እዋጅ ህጋዊ ሰውነት ያሇው የትግራይ
ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ተጣይሹ ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት ተቀቁማሌ።
ኣል።
2.ተፀዋዔነት እዘ ቤት ፅሔፇት ንቢሮ ንግዱ 2. ፅሔፇት ቤት ተጠሪነቱ ሇንግዴ ኢንዲትሪና
ኢንዱስትሪን ከተማ ሌምጻትን እዩ። ከተማ ሌማት ቢሮ ነው።
ዒንቀፅ 4 ኣወዲዴባ አንቀፅ 4 አዯረጃጀት
1.እዘ ቤተ ፅሔፇት ብርእሰ ምምሔዲር ዛሽየም 1. ይህ ፅሔፇት ቤት ከርእሰ መስተዲዴሩ የሚሾም
ሒሊፉን ኣዯሇይቲ ሰራሔተኛታትን ሃሊፉና አስፇሊጊ ስራተኞች ይነሩታሌ።
ይህሌውዎ።
2.ዋና በወት ፅሔፇት ኣብ መቀሇ ኮይኑ ከም 2. ዋናው ፅሔፇት ቤት በመቀላ ከተማ ሆኖ እንዯ
ኣዯሊይነቱ ኣብ ዛተፇሊሇዩ ቦታታት አስፇሊጊነቱ በተሇያዩ ቦታዎቸ ቅርንጫፌ /ፍች
ጨናፌራት ከጣይሽ ይክእሌ እዩ። ሇማቆቆም ይቻሊሌ።
ክፌሌ 2 ከፌሌ 2
ዔሊማን ስሌጣንን ተግባርን አሊማ ፣ ስሌጣንና ተግባር
ዒንቀፅ 5 ዔሊማ አንቀፅ 5 አሊማ
1.ኩሇመዲይዊ ዔብየት ከተማታትን ምንቅስቓስ 1. ሁለም አቀፌ የከተሞች እዴገትና የከተሞች
ግሌጋልት ከተማታት ንምጥንኻር አዴሊይ አገሌግልት እንቅስቃሲ ሇማጠናከር አስፇሊጊ
ዯገፌ ምሃብ፤ ባይታ ምምችቻው፤ ብውሌቀ ዴጋፌ መስጠት፣ ሁኔታዋች ማመቻቸት፣
ይኹን ብሒባር ንዛገብረኦ ፃዔሪ ምትሔብባር በግሌ ይሁን በሔብረት ሇማያዯርጉት ጥረት
ምሔጋዛን ከተማታት አመሌኪቶም ዛወፁ ማስተባበርና ማገዛ ፣ከተሞች አስመሌክቶ
ሔግታት ዯንብታትን ዛተሒሇወ ምዃኖም የሚወጡ ሔጎችና ዯንቦች የተጠበቁ መሆናቸው
ምርግጋፅን ጉዲይ ከተማታት ኣመሌኪቱ ማረጋገጥና የከተሞች ጉዲይ አስመሌክቶ
ንክሌሌ መንግስቲ ምምኻር፤ የክሌለ መንግስት ማማከር።
2. ፒሉሲ ተንከፌ ምርምራትን መፅናዔታትን 2. ፒሉስ ነክ ምርመራና ጥናት፣ ዴርጅታዊ
ትካሊዊ ተቋማዊ ዔንየትን ናይ ኣሰራርሒ ተቋም እዴገትና የአሰራር ዖዳዎችን እንዱሁም
ሜሊታትን ከምኡ‟ውን ኣወዲዴበን የከተማ አዯራጃጀትና አመራር እና ግሌጋልት
ኣመራርሒና ከተማን አዋህባ ግሌጋልትን አሰጣጥ አስመሌክቶ የተገኙ እወቀቶችና
ኣመሌኪቱ ዛተረኸቡ ፌሌጠታትን ተሞክሮዎችን ማስፊፊት፣
ተሞክሮታትን ምትእትታው፣
3. ኣባይቲ ዛምሌከቱ ፒሉሲታት፣ 3. ቤቶች የሚመሇከቱ ፒሉሲዎች፣
ስትራተጂታትን ፔሮግራማትን መፅናዔትታት ስትራተጅዎች ፔሮግራሞች ጥናቶች ማካሄዴ
ምክያዴ፣
4. ሌምዒት ከተማታት ዛምሌከቱ ፔሮጀክታትን 4. የከተሞች ሌማት የሚመሇከቱ ፔሮጀክቶችና
ፔሮግራማትን አብ ምቅራፅ፣ ነዘ ዖዴሉ ፔሮግራሞችን መቅረፅ፣ ሇዘህ የሚያስፇሌጉ
ግብአታት አብ ምትእሌሊሽን ዴጋፌ ምሃብን ግብአቶች በማፇሊሇግ ዴጋፌ መስጠትና በተሇዩ
ብዛተፇሊሇዩ አካሊት ዛርከቡ ሒገዙት አካሊት የሚገኙ እገዙዎች ማስተባበር
ምትሔብባርን፣
ዒንቀፅ 6 ስሌጣንን ተግባርን ዒንቀፅ 6 ስሌዒንና ተግባር
ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ዛስፅቡ ዛርዛር የከተማ ሌማት ፅሔፇት ቢት ከዘህበታች
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ የተዖረዖሩት ስሌጣን እና ተግባራት
ይኖርታሌ።
1. ብዙዔባ ምርካብ ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማነትን 1. ህጋዊ እውቅና ከተማነት ሇማግኘትና የከተማ
148
ሇውጢ ዯረጃ ከተማን አመሌኪቱ ንዛቐርቡ ዯረጃ ሇውጥ አስመሌክቶ የሚቀርብ

ሔቶታት ይምርምር ናይ ውሳነ ሏሳብ ናብ ጥያቄዎች ይመረምራሌ፣ የውሳኔ ሃሳብ
ዛምሌከቶ የቅርብ ፣ ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ።
2. ኩሇመዲያዊ ዔብየትን ሌምዒትን ከተማ 2. ሁለም አቀፌ የከተማ እዴገትና ሌማት
ንምቅሌጣፌ ፕሉሲ ተንከፌ መፅናዔቲን ሇማፊጠን ፕሉሲ ነክ ጥናትና ምርምር
ምርምርን የካይዴ፣ ያካሂዲሌ።
3. ዒቕሚ ከተማታት ንምዔባይ ብቴክኒክ፣ 3. የከተሞች አቅም ሇማሳዯግ የቴክኒክ፣
ብኣወዲዴባ፣ ብኣመራርሒን ፊይናንስን በአመራርና፣ አዯረጃጀት፣ በፊይናንስና
ብኣዋህባ ግሌጋልትን ስርዒታት ይቕይስ፣ አገሌግልት አሰጣጥ ስርዒት ይቀይሳሌ፣
አብ ተግባራዊነቱ ይሔግዛ ሇተግባራዊነቱ ይገዙሌ፣
4. ንከተማታት ምዔባሇን ምጥንኻርን 4. ሇከቶሞች እዴገት እና ሇከቶሞች አገሌግልት
ግሌጋልት ከተማታትን ስርዒታት ጥንካሪ የምያግ዗ የስሌጠና እና የትምርት
ይቅይስ፣ አብ ተግባራዊነቱ ይሔግዛ፣ ፔሬግራሞች እንዱቀረፁ ያዯርጋሌ፣
5. ኣብ መንጎ ከተማታትን መሒውራትን ይስፇፅማሌ
መንግስትን ዖል ርክብ ኣብ ምጥንኻር 5. በከቶሞች እና በመንግስት መዋቅር ማሃከሌ
ይዴገፌ ንምትእስሳሩ የተሒባብር፣ ነዘ ዖዴሉ ያሇው ግንኝነት በመጣናከር ይዯግፊሌ፣
መፇፀሚ ማንዋሌ የዲለ፣ እንዱተሳሰሩ ያስተባብራሌ በዘህ ማስፇፀምያ
6. ጉዲይትን ተግባራትነ ከተማታት ዛምሌከት የምያስፇሌግ ማንዋሌ ያዖጋጃሌ፣
ዯንቢ፣ መምርሑን መይሊ አፇፃፅማ አፅኒዐ 6. የከቶሞች ጉዲዮች እና ተግባራት በሚመሇከት
ናብ ዛምሌከቶ የቕርብ፣ ዯንብ፣ መመርያ እና የአፇፃፀም ስሉት አጥንቶ
ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ።
7. ኣማሏዴራን አጠቓቕማን መሬትን 7. የመሬት አስተዲዯር እና አጠቃቀም እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ካሌኦት ከተማታት ዛህብዎም ላልች በከቶሞች የሚሰጡት አገሌግልቶች
ግሌጋልትን አሳሌጦን ስርዒት ኣታሏሔዙ የምያፊጥኑ የመረጃ አያያዛ ስርዒት እንዱኖር
መረዲእታ ንኽህለ ኣሰራርሏታት የተኣታቱ አሰራሮቹን ይቀይሳሌ ሇአፇፃፀሙ ይገዙሌ።
ኣብ ኣፇፃፅምኡ ይሔግዛ፣
8. ንከተማታት ብፌሊይ ዴማ ኣብ ምዔባይ 8. ሇከተሞች በተሇይ በማዯግ ሊይ ሇሚገኙ
ንዛርከባን ሒዯሽቲ ንዛፌጠራን ናይ ከተማ አዲዱስ ሇሚፇጠሩ የከተማ ፔሊን፣ ቅየሳና
ፔሊን ፣ ቅየሳን ካሌኦት ናይ ምህንዴስናን ላልች የምህንዴስና አገሌግልት ይሰራሌ፣
ግሌጋልት ይሰርሔ፣ ንኽስራሔ፣ እንዱሰራ ያዯርጋሌ፣
ንኽሰርሔ ይገብር፣
9. ብፋዯራሌ ፣ ብክሌሌ መንግስቲ ካሌኦት 9. በፋዯራሌ፣ በክሌሌ መንግስትና በላልች ቦጎ
ገበርቲ ሰናይ ካሌኦት ዴጋፌ ንዛካየደ አዴራጊዎች ዴጋፌ ሇሚካሄደ ፔሮጀክቶች
ፔሮጀክትታት መፅናዔቲ የካይዴ ጥናት ያሂዲሌ ሇተግባራውነቱ ይከታተሊሌ፣
ንተግባራዊነቶም ይከታተሌ፣
10. ሌምዒት አባይቲ ዛምሌከቱ ፕሉስታት 10.የቤቶች ሌማት ሇሚመሇከቱ ፕሉሲዎች እና
ፔሮግራምን የዲለ ንውሳነ ናብ ዛምሌከቶ ፔሮግራሞችን ያዖጋጃሌ፣ ሇውሳኔ
አካሌ የቅርብ ፣ ሇሚመሇከተው አካሌ ያቀርባሌ፣
11. ከተማታት ብመሰረት ዛወፀ ስርዒት 11.ከቶሞች በወጣው የአከታተሌ ስርዒት ፒሉሲ
አከታትማ ፒሉሲን ፔሊን እቲ ክሌሌ እና በክሌለ መንግስት ፔሊን መሰረት እያዯጉ
መንግስትን ይዒብያ ምህሊየን የረጋግፃ ፣ መሆናቸው ያረጋግጣሌ፣
12. ከተማታት ስራሔተንን ሒሊፌነተንን 12.ከቶሞች ስራዎቻቸውና ሃሊፉነታቸው
ብመሰረት ሔግን ዯንብን መንግስቲ ንክካይዲ በመንግስት ህግን ዯንብ መሰረት
149
ይሔግዛ፣ እንዱያካይሄደ ያግዙሌ፣

ዒንቀፅ 7 ስሌጣንን ተግባርን ሏሊፉ ቤት ፅሔፇት አንቀፅ 7 የፅሔፇት ቤት ሃሊፉ ስሌጣንና ትግባር
ሏሊፉ እዘ ቤት ፅሔፇት ዛስዔቡ ስሌጣንን የፅሔፇት ቤቱ ሃሊፉ የሚቀጥለት ስሌጣንና
ተግባራትን ይህሌውዋ፣ ተግባራት ይኖርታሌ።
1. ሊዔሇዋይ መራሑ ስራሔን ተፀዋዔን እቲ ቤት 1.ፅሔፇት ቤቱ የበሊይ ሃሊፉና የስራ ተጠሪ
ፅሔፇት ብምዃኑ ይሰርሔ ። በመሆን ይሰራሌ፣
2. አብዘ አዋጅ ዒንቀፅ 6 ዛተዖርዖሩ ናይቲ ቤት 2. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 6 የተዖረዖሩት የፅሔፇት
ፅሔፇት ስሌጣንን ተግባርን አብ ስራሔ ቤቱ ስሌጣንና ተግባር በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ይውዔሌ
3. ብመሰረት ሲቪሌ ሰርቪስ ሔጊ ናይቲ ቤት 3. በስቪሌ ሰርቪስ ሔግ መሰረት ፅሔፇት ቤቱ
ፅሔፇት ሰራሔተኛታት ይቆፅር ፣የማሏዴር ስራተኞች ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
የሰናብት ፣ ያሰናብታሌ፣
4. ትሌሚ ስራሔን በጀትን እቲ ቤት ፅሔፇት 4. የፅ/ቤቱ የስራ እቅዴና በጀት ያዙጋጃሌ
የዲለ ምስ ተፇቀዯ አብ ስራሔ የውዔሌ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
5. ብዙዔባ ምንቅስቃስ ስራሔቲ እቲ ቤት ፅሔፇት 5. የፅ/ቤቱ የስራ እንቅስቃሴ አስመሌክቶ
አመሌኪቱ ናብ ብሉዔሉዐ ዖል ቤሮ ፀብፃብ ሇበሊይ ቢሮ ሪፕርት ያቀርባሌ፣
የቅርብ
6. ካሌኦት እቲ ቤሮ ዛዋሃቦስራሔቲ ይሰርሔ ። 6. ላልች በቢሮው የሚሰጡት ስራዎች ይሰራሌ።
ዒንቀፅ 8 ሑሳብ መዙግብቲ አንቀፅ 8 የሂሳብ መዙግብቶች
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ዛተማሌኡን ዛፀፇፈን 1. ፅ/ቤቱ የተሞለና የተጣሩ መዙግብቶች
መዙግብቲ ይሔዛ፣ ይይዙሌ፣
2. ሑሳብ መዙግብትን ሰነዲትን እቲ ቤት 2. 2.የፅ/ቤቱ የሂሳብ መዙግብቶችና ሰነድች
ፅሔፇት ብቢሂራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ቤት በቤሄራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ፅ/ቤት ወይን
ፅሔፇት ወይ ንሱ ብዛወከል ወይ ዴማ እሱ በወከሇው ወይም ዯግሞ በላሊ አግባብ
ብኻሉእ አገባብ ዖሇዎ ቢሮ ይምርመሩ። ባሇው ቢሮ ይመረምራለ።
ዒንቀፅ 9 ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን አንቀፅ 9 ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ነዘ አዋጅ መፇፀሚ ዛርዛር ዯንቢ እንትዯሉ ሇዘህ አዋጅ ማስፇፀሚያ ዛርዛር ዯንብ
ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ሲያሰፌሇግ በትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ሰራ
ይወፀለ። አስፇፃሚ ይወጣሇታሌ።
ዒንቀፅ 10 ናይ መሰጋገሪ ዴንጋገ አንቀፅ10 የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
ብቤት ፅሔፇት ዔዩን ከተማ ሌምዒትን ከተማ በስራና ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት ከተማ
ሌምዒት ኣመሌኪቱ ዛተረኸቡ መሰሊትን ሌማትና አስመሌክቶ የተገኙ መብቶችና
ግቡኣትን ከምኡ‟ውን ዛተጀመሩ ስራሔቲ በዘ ግዳታዎች እንዱሁም የተጀመሩ ስራዎች በዘህ
አዋጅ ንዛቖሞ ቤት ፅሔፇት ተሰጋጊሮም አዋጅ ሇቆመው ፅ/ቤት ተሸጋግረዋሌ።
አሇው።
ዒንቀፅ 11 ዛተሳዒሩ ሔግታት አንቀፅ 11 የተሻሩ ህጎች
1. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት ንምውሳን 1. የቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ቢሮዎች
እብ ዛወፀ ብሄራዊ ምንግስቲ ትግራ ይ ሇመወሰን በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
አዋጅ ቁፅሪ9/88 ዒንቀፅ10 ንቢሮ ፅዩን መንግስት አዋጅ ቁጥር 9/88/
ከተማ ሌምዒትን ተውሂቦም ዛነበሩ ከተማ አንቀፅ10ሇስራና ከተማ ሌማት ቢሮ
ሌምዒት ዛምሌከቱ ስሌጣንን ተግባራትን ተሰጥተው የነበሩ ከተማ ሌማት የተመሇከቱት
150
በዘ አዋጅ ተሳዑሮም አሇው። ስሌጣንና ተግባሮች በዘሁ አዋጅ ተሽረዋሌ።

2. ምስዘ አዋጅ እ዗ይ ዛጉነፅ ሔጊ ወይሌምዱ 2. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚጋጭ ህግ ወይም ሌምዴ
እብዘ አዋጅ ዛተመሌከቱ ጉዲያት በዘሁ አዋጅ በተመሇከቱት ጉዲያት
ተፇፃሚነት እይህሌወን። ተፇፃሚነት አይኖሮውም።
ዒንቀፅ 12 ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ አንቀፅ12 አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ አብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ጊዚ ጀሚሩ ዛፀንዏ ከወጣበት ግዚ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን። ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ መስተዲዴር
ትግራይ ጥቅምት 1995
ጥቅምቲ 1995 መቀሇ
መቐሇ
151

11 ዒመት ቑ.2 11ኛ ዒመት ቑ.2
መቐሇ ጥቅምቲ 1995 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ ጥቅምት 1995
ዒ.ም ዒ.ም
አዋጅ ቁፅሪ 61/1995 አዋጅ ቁጥር 61/1995
ስሌጣንን ተግባርን በዒሌ ስሌጣን ኮንስትራክሽንን የትግራይ ኮንስትራክሽንና ዘዲይን ባሇስሌጣን፣
ዱዙይንን ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ
ኣዋጅ
ገፅ 1 ገጽ 1
ቁፅሪ አዋጅ 61/1995 አዋጅ ቁጥር 61/1995

ስሌጣንን ተግባርን በዒሌ ስሌጣን የትግራይ ኮንስትራክሽንና ዘዲይን ባሇስሌጣን፣
ኮንስትራክሽን ን ዱዙይንን ትግራይ ንምውሳን ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ፣
ዛወፀ አዋጅ
ስራሔቲ ሌምዒት ከተማን ናይ ኮንስትራ ክሽን የከተማ ሌማት ስራዎችና የኮንስትራክሽን
ኢንዲስትሪን ብሒባር ጠሚርካ ምምራሔ ኢንደስትሪ በአንዴ ሊይ በማጣመር መምራት
እቲ ዛዴሇ ስለጥ ዔብየት ንምምፃእ ዖየመችው የሚፇሇገውን ፇጣን እዴገት ሇማምጣት የማያመች
ብምንባሩ፣ በመኖሩ፣
እቲ ነተን ከተማታት ዛውሃብ ሞያውን ሇከተሞች የሚሰጥ የሙያና ቴክኒክ እገዙ
ቴክኔካዊን ሒገዛ ንዔብየትን ዖሳሌጥ፣ ሇእዴገታቸው የሚያፊጥንና ሇኢንቨስትመንት
ንኢንቨስትመንት ዖመችውን ንክኸውን የሚያመች እንዯሚሆን በማሰብ እንዱሁም
ብምሔሳብ ከምኡ‟ውን ናይ ኮንስትራክሽን የኮንስትራክሽን ኢንደስትሪ በክሌለ በሚገባ
ኢንዲስትሪን አብዘ ክሌሌ ብዛግባእ እንዱያዴግ በሚቻሌ መሌኩ በዴጋሚ ማዯራጀት
ንክምዔብሌ ብዖኽእሌ መሌክዐ ዲግም አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ምውዲብ ኣዴሊይ ብምዃኑ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር ቤት
ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ናይቲ ክሌሌ ሔጊ ተሻሽል በወጣው የክሌለ ሔገ መንግስት አንቀጽ
መንግስቲ አንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዛተውሃቦ 49/3/ሀ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህ አዋጅ
ስሌጣን መሰረት እዘ ኣዋጅ ኣውፂኡ፣ አውጥቷሌ፣
ዒንቀፅ 1ሒፂር ርእሲ አንቀፅ1 አጭር ርእስ
«
እዘ አዋጅ ስሌጣን ተግባርን በዒሌ ስሌጣን ይህ አዋጅ «የኮንስትራክሽንና ዱዙይና ባሇስሌጣን
ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ ትግራይ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
»
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁ 61/1995 ተባሂለ የወጣ አዋጅ ቁ61/1995» ተብል ሉጠቀስ
ክጥቀስ ይካአሌ። ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀፅ 2 ትርጉም
1. «ቢሮ» ማሇት ቤሮ ንግዱ፣ እንዴስትርን 1. «ቢሮ» ማሇት የንግዴ፣ ኢንዴስትሪ እና ከተማ
ከተማ ሌምዒት ማሇት እዩ። ሌማት ቢሮ ማሇት እዩ።
2. «በዒሌ ስሌጣን» ማሇት በዒሌ ስሌጣን 2. «ባሇስሌጣን» ማሇት የትግራይ ኮንስትራክሽን
ናይ ሒዯ ዋጋ 2.75 ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477 152

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፒ.ሳ.ቁ
ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን ትግራይ ማሇት እና ዱዙይን ባሇስሌጣን ማሇት ነው።

እዩ።
3. «ዋና ኣካያዱ» ስራሔ ማሇት በዒሌ ስሌጣን 3. «ዋና ስራስከያጅ» ማሇት የኮንስትራክሽን እና
ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን ንኽሰርሔ ብርእሰ ዱዙይን ባሇ ስሌጣን እንዱመራ በርእሰ
ምምሔዲር ዛሽየም ሒሊፉ ማሇት እዩ። መስተዲዴር የሚሾም ሃሊፉ ማሇት ነው።
1. በዘ አዋጅ እ዗ይ ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎ 1. በዘህ አዋጅ ህጋዊ ሰውነት ያሇው የትግራይ
ባዒሌ ስሌጣን ኮንስትራክሽን ን ዱዙይንን ኮንስትራክሽን እና ዱዙይን ባሇስሌጣን
ትግራይ ተጣይሹ አል። ተቆቁመዋሌ።
2. ተፀዋዑነት እዘ በዒሌ ስሌጣን ነቢሮ 2. ይህ ባሇስሌጣን ተጠሪነቱ ሇንግዴ፣ እንዱስትሪ
ንግዱ፣ ኢንዴስትሪን ከተማ ሌምዒትን እና ከተማ ሌማት ቢሮ ነው።
እዩ።
ዒንቀፅ 4 አወዲዴባ ዒንቀፅ 4 አዯረጃጀት
1. እዘ በዒሌ ስሌጣን ብርእሰ ምምሔዲር 1. ይህ ባሇስሌጣን በርእሰ መስተዲዴሩ የሚሾም
ዛሽየም ሒሊፌን ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታትን ሃሊፉና አስፇሊጊ ሰራቶኞች ይኖርታሌ።
ይህሌውዎ።
2. ናይዘ ባዒሌ ስሌጣን ዋና ቤት ፅሔፇት አብ 2. የዘህ ባሇስሌጣን ዋና ፅሔፇት ቤት በመቀላ
መቐሇ ኮይኑ ከም አዴሊይነቱ ኣብ ዛተፇሊሇዩ ሆኖ እንዯየ አስፇሊጊነቱ በተሇያዩ ቦታዎች
ቦታታት ጨንፇር /ራት ከጣይሽ ይኽእሌ ቅርንጫፍች ሇማቋቋም ይችሊሌ።
እዩ።
ዔሊማን ስሌጣንን ተግባርን አሊማ፣ ስሌጣን እና ተግባር
1. ኣብዘ ክሌሌ ናይ ኮንስትራክሽን ኢንዴስትሪ 1. በዘህ ክሌሌ የኮንስትራክሽን ኢንዴስትሪ
ንኽምዔብሌን በዘ ሴክተር ግዯ ሰብ ውሌቀ እንዴያዴግ እና በዘህ ሲክተር የግሌ ባሇሃፌት
ሃብቲ ንኽጠናከር ምዴጋፌ፣ ዴርሻ ኢንዱጣናከር መዯገፌ፣
2. ብዯረጃ ፋዯራሌን ክሌሌን ዴዙይንን 2. በፇዯራሌ እና በክሌሌ ዯረጃ ዱዙይን እና
ኮንስትራክሽንን ኣመሉኪቶም ዛወፁ ኮንስትራክሽን አስመሌክቶ የሚወጡ ህጎች፣
ሔግታት፣ ዯረጃታት፣ መምርሔታትን ዯረጃዎች፣ መመሪያዎች እና ሌምድች በዘህ
ሌምዴታትን አብዘ ክሌሌ ምትግባሮም ክሌሌ መተግበራቸው ማራጋገጥ፣
ምርግጋፅ፣
3. ብመንግስቲ በጀት ዛስርሐ ናይ 3. በመንግስት በጀት የሚሰሩ የኮንስትራክሽን
ኮንስትራክሽን ፔሮጀክትታት ብመሰረት ፔሮጀክቶች ሇክሌለ መመዖኛና ዯረጃ መሰረት
ናይቲ ክሌሌ መመዖኒ ዯረጃን ዛተሰርሐ መተግባራቸው ማራጋገጥ።
ምዃኖም ምርግጋፅ።
ዒንቀፅ 6 ስሌጣንን ተግባርን አንቀፅ 6 ስሌጣንና ተግባር
በዒሌ ስሌጣን ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን የኮንስትራክሽንን ዱዙይን ባሇስሌጣን የሚከተለት
ዛስዔቡ ዛርዛር ስሌጣንን ተግባርን ይህሌውዎ፣ ዛርዛር ስሌጣን ተግባሮች ይኖርታሌ፣
1. ብመሰረት ናይ ፋዯራሌ ፕሉሲን 1. በፇዯራሌ ፕሉሲና እስትራተጂ መሰረት
እስትራተጅን ናይቲ ክሌሌ ዱዙይንን የክሌለ ዱዙይንና ኮንስትራክሽን የሚመሇከት
ኮንስትራክሽንን ዛምሌከት ፕሉሲን ፕሉሲና ስትራተጂ ይቀርፃሌ፣ በክሌሌ
እስትራተጅን ይሔንፅፅ፣ ብክሌሌ መንግስቲ መንግስት ሲፀዴቅ ያስፇፅማሌ፣
የተግብር፣
153
2. ኣብዘ ክሌሌ ናይ ዛሰርሐ ህንፃታትን 2. በዘህ ክሌሌ የሚሰሩ ህንፃኦች እና ሉልች

ኮሌኦት ሲቪሌ ስራሔትን ዱዙይኖምን የሲቪሌ ስራዎች ዱዙይናቸው እና ግንባታቸው
ህንፀቶምን ዯረጆኦምን ዛተሒሇወ ምዃኑ ዯረጃቸውን የጠበቀ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣
3. ኣብዘ ክሌሌ ናይ ኮንስትራክሽን ኢንዴስትሪ 3. በዘህ ክሌሌ የኮንስትራክሽን ኢንዴስትሪ
ንክምዔብሌ ዛርዛር ናይ ፕሉሲን እንዱያዴግ ዛርዛር የፕሉሲ እና እስትራተጂ
እስትራተጅን ፅንዒት የካይዴ ብዛምሌኮቶ ጥናት ያካሂዲሌ በሚመሇከተው ሲፀዴቅ
እንትፀዴቅ ንአፇፃፅሞኦም ይሔግዛ፣ ሇአፇፃፀማቸው ያግዙሌ፣ ተግባራዊነታቸውን
ተግባራዊኖቶም ይከታተሌ፣ አፇፃፅማ ይከታተሊሌ የአፇፃፀም ሂዯትና ሞዲሉት
መስርሔን ሞዲሉትን የውፅእ፣ ያወጣሌ፣
4. ብክሌሌ መንግስቲ በጀት ዛስርሐ 4.በክሌለ መንግስት በጀት የሚሰሩ
ኮንስትራክሽን ስራሔቲ ግቡእ ዱዙይን የኮንስትራክሽን ስራዎች ተገቢ ዱዙይንና
ናይ ስራሔ ውዔሌን ዛተዲሇወልም ምዃኑ የስራ ውሌ የተዖጋጀሊቸው ሙሆኑን
የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
5. ብክሌሌ መንግስቲ በጀት ዛሰሪሐ 5. በክሌለ መንግስት በጀት የሚሰሩ
ኮንስትራክሽን ስራሔቲ ብመሰረት ኮንስትራክሽን ስራዎች በተገባሊቸው ውሌ
ዛተአተውዎ ውዔሉ፣ ዯረጃ ፅሬት፣ ጊዚን ዯረጃ ጥራት፣ ጊዚና ዋጋ ጠብቀው የተሰሩ
ዋጋን ሒሌዩም ዛተሰረሐ ምዃኖም መሆናቸው ያረጋግጣሌ፣ በበሊይነት
የረጋግፅ፣ ብሊዔሇዋይነት ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
6. ንኮንስትራክሽን ዔቤት ዛሔግ዗ ሏዯሽቲ 6. ሇኮንስትራክሽን እዴገት የሚያግ዗ አዲዱስ
ቴክኖልጂ ታት፣ ናውቲ ህንፀትን ቴክኖልጂዎች፣ የግንባታእቃዎችና
መሳርሑታት ንምእታው መፅናዔትን መሳሪያዎች ሇማስተዋወቅ ጥናትና ምርምር
ምርምርን የካይዴ፣ ክካየዴ ይገበር፣ ያካሂዲሌ፣ ኢንዱካሄዴ ያዯርጋሌ፣
7. ንዘ ክሌሌ ዖገሌግለ ዱዙይን 7. ሇክሌለ የሚያገሇግለ ዱዙይንና ኮንስትራክሽን
ንኮንስትራክሽንን ዛምሌከቱ ናይ የሚመሇከቱ የኮንትራክት ሀጎች፣ ድንቦችና
ኮንትራክት ሔግታት ፣ ዯንብታት፣ መመርያዎች ያዖጋጃሌ፣ በሚመሇከተው
መምርሑታት የዖጋጂ፣ብዛምሌከቶ ሲጸዴቅ ተግባራዊነቱ ይከታተሊሌ፣
እንትፀዴቕ ተግባራዊነቱ ይከታተሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር፣
8. ንናይ ዱዙይንና ኮንስትራክሽን ሰብሞያ 8. ሇዱዙይንና ኮንስትራክሽን ባሇሙያዎች የሙያ
ናይ ሞያ ብቕዒት መረጋገፂ ስራሔ ፇቓዴ ብቃት ማረጋገጫ ስራ ፌቃዴ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣ አብ ዱዙይንን ኮንስትራክሽንን በዱዙይንና ኮንስትራክሽን የሚሰሩ ስራ
ንዛዋፇሩ ተዃናተርቲ፣ መማኸርቲን ተቋራጮች አማካሪዎችና ባሇሞያዎች የሚሰጥ
በዒሌሞያታትን ንዛወሃብ ፌቓዴ መመዖኒ ፌቃዴ መመዖኛ ዯረጃ ያወጣሌ፣ የወጡ
ዯረጃ የውፅእ፣ ዛወፁ መመዖኒን ሞያዊ ስነ መመዖኛዎችና ሞያዊ ስነምግባር የተተገበሩ
ምግባርን ዛተተግበሩ ምዃኖም የረጋግፅ፣ መሆናቸው ያረጋግጣሌ፣
9. አብዘ ክሌሌ ንዛርከቡ ዛተፊሊሇዩ 9. በዘሁ ክሌሌ የሚገኙ የተሇያዩ የመንግስት
መንግስታዊ አካሊት ብዱዙይንን አካሊት በዱዙይንና ኮንስትራክሽን አስተዲዯር
ኮንስትራክሽንን ምምሔዲርን ኩሇመዯያዊ ሁለም አቀፌ ዴጋፌ ያዯርጋሌ፣
ዯገፌ ይገብር፣
10. አብ ስራሔቲ ኮንስትራክሽን እቲ ክሌሌ 10. በክሌለ ኮንስትራክሽን ስራዎቸ የክሌለ
መንግስትን ሰብ ውሌቀ ሃብትን ተሒባቢሮም መንግስትና የግሌ ባሇሃብቶች ተባብሮ
ዛስረሔለ ባይታ የመቻችው። የሚሰሩበት ሁኔታ ያመቻቻሌ።
154
ዒንቀፅ 7 ስሌጣንን ተግባርን ዋና አካያዱ ስራሔ አንቀፅ 7 የዋና ስራአስከያጁ ስሌጣንና ተግባር
ዋና አካያዱ ስራሔ እዘ ባዒሌ ስሌጣን ዛስዔቡ የዘሁ ባሇስሌጣን ዋና ስራስከያጅ የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ፣ ስሌጣንና ተግባሮች ይኖርታሌ፣
1. ሊዔሇዋይ መራሑ ስራሔን ተፀዋዔን እቲ ባዒሌ 1. የባሌስሌጣኑ የበሊይ ሃሊፉና የስራ ተጠሪ
ስሌጣን ብምዃን ይሰርሔ፣ በመሆኑ ይሰራሌ፣
2. አብዘ አዋጅ ዒንቀፅ 6 ዛተዖርዖሩ ናይቲ 2. በዘህ አዋጅ ዒንቀፅ 6 የተዖረዖርቱን
ባዒሌ ስሌጣን ስሌጣንን ተግባርን አብ ስራሔ የባሇስሌጣኑ ስሌጣንና ተግባር በስራ ሊይ
የውዔሌ፣ ይውሊሌ፣
3. ብመሰረት ሲቪሌ ሰርቪስ ሔጊ ናይቲ በዒሌ 3. በስቪሌ ሰርቪስ ህግ መሰረት የባሇስሌጣኑ
ስሌጣን ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ የማሏዴር፣ ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ
የሰናብት፣ ያሰናብታሌ፡፡
4. ትሌሚ ስራሔን በጀትን እቲ ባዒሌ ስሌጣን 4. የባሇስሌጣኑ የስራ እቅዴና በጀት ያዖጋጃሌ
የዲለ ምስተፇቀዯ አብ ስራሔ የውዔሌ። ሲፇቀዴ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
5. ብዙዔባ ምንቅስቓስ ስራሔቲ እቲ በዒሌ 5. የባሌስሌጣኑ ስራ እንቅስቃሴ አስመሌክቶ
ስሌጣን ኣመሌኪቱ ናብ ብሌዔሉኡ ዖል ቢሮ ሇበሊይ ቢሮ ሪፕርት ያቀርባሌ፣
ፀብፃብ የቕርብ፣
6. ካሌኦት በቲ ቢሮ ዛተውሃብዎ ስራሔቲ 6. ላልች በቢሮው የሚሰጡት ስራዎች ይሰራሌ።
ይሰርሔ።
ዒንቀፅ 8 ሑሳብ መዙግብቲ አንቀፅ 8 የሂሳብ መዙግብቶች
1. እቲ ባዒሌ ስሌጣን ዛተማለኡን ፅፈፈን 1. ባሇስጣኑ የተሟለና የተጣሩ መዙግብቶች
መዙግብቲ ይሔዛ፡፡ ይይዙሌ
2. ሑሳብ መዙግብትን ሰነዲትን እዘ ባዒሌ 2. የባሇስሌጣኑ የሂሳብ መዙግብቶችና ሰነድች
ስሌጣን ብሄራዊ ክሌሊዊ ዋና ኦዱተር ቤት በቢሄራዊ ክሌሊዊ ዋና ኦዱተር ፅሔፇትቤት
ፅሔፇት ወይ ንሱ ብዛወኮል ወይ ዴማ ወይም እሱ በወከሇው ወይ ዯግሞ በላሊ አገባብ
ብካሉእ አገባብ ዖልዋ ቢሮ ይምርመሩ ባሇው ቢሮ ይመረምራሌ።
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጊዎች
ዒንቀፅ 9 ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን አንቀፅ 9 ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ነዘ አዋጅ መፇፀሚ ዛርዛር ዯንቢ እንትዯሉ ሇዘህ አዋጅ ማስፇፀሚያ ዛርዛር ዯንብ ስያስፇሌግ
ብቢት ምክሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ ምክርቢት ስራ አስፇፃሚ
ይወፀለ፣ ይዎጣሇታሌ
ዒንቀፅ 10 ናይ መሰጋገሪ ዴንጋገ አንቀፅ 10 የመሸጋገርያ ዴንጋጌ
ብቤት ፅሔፇት ዔዮን ከተማ ሌምዒትን በስራና ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት
ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን ኣመሌኪቱ ዛተረኸቡ ኮንስትራክሽንና ዱዙይን አስመሌክቶ የተገኙ
መሰሊትን ጉቡኣትን ከምኡ‟ውን ዛተጀመሩ መብቶችና ግዳታዎች እንዱሁም የተጀመሩ
ስራሔቲ በዘ ኣዋጅ ንዛቖመ በዒሌ ስሌጣን ስራዎች በዘህ አዋጅ ሇቆመው ባሇስሌጣን
ተሰጋጊሮም ኣሇዉ። ተሸጋግረዋሌ።
ዒንቀፅ 11 ዛተሳዒሩ ሔግታት አንቀፅ 11 የተሻሩ ህጎች
1. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት ንምውሳን አብ 1. የቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን በወጣው
ዛወፀ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አዋጅ
ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 9/88ዒንቀፅ 10 ቀጥር 9/88 አንቀፅ 10 ሇስራና ከተማ ሌማት
ንቢሮ ዔዮን ከተማ ሌምዒትን ተውሂቦም ቢሮ ተሰጥቶው የነበሩ ኮንስትራክሽን
ዛነበሩ ኮንስትራክሽን ዛምሌከቱ ስሌጣንን የተመሇከቱት ስሌጣንና ተግባሮች በዘህ አዋጅ
155
ተግባራትን በዘ አዋጅ ተሰዑሮም አሇዉ። ተሽረዋሌ።

2. ምእዘ ኣዋጅ እዘ ዛጓነፅ ሔጊ ወይ ሌምዱ 2. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚጋጭ ህግ ወይ ሌምዴ
ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ዛተመሌከቱ ጉዲያት በዘሁ አዋጅ በተመሇከቱት ጉዲዮች
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን። ተፇፃሚነት አይኖሮውም።
ዒንቀፅ 12 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ግዘ አንቀፅ 12 ኣዋጅ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ግዚ ጀሚሩ ዛፀንዏ ከወጣበት ግዚ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ ።
ይኸውን።
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ጥቅምቲ 1995 ጥቅምት 1995
መቐሇ መቀሇ
156

11 ዒመት ቑ.15 11ኛ ዒመት ቑ.4
መቐሇ ሔዲር 1995 ዒ.ም መቐሇ ህዲር 1995 ዒ.ም
አዋጅ ቁፅሪ 62/1995 አዋጅ ቁጥር 62/1995
ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምቋምን ስሌጣንን ቤት ጽህፇት ቤት ሇማቋቋም፣ ስሌጣኑንና
ተግባርን ንምውሳንን ዛወፀ ኣዋጅ ተግባሩን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 62/1995 ዒ.ም ቤት ፅሔፇት ቤት አዋጅ ቁጥር 62/1995 ዒ/ም

ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር ቤት
ንምቋምን ስሌጣንን ተግባርን ንምውሳንን ዛወፀ ጽህፇት ቤት ሇማቋቋም፣ ስሌጣኑንና ተግባሩን
ኣዋጅ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር ቤት
ካብ ፇፃሚ ኣካሌ ተፇሌዩ፣ ዒርሱ ክኢለ ከስራ አስፇፃሚ አካሌ በመሇየት ራሱን ችል
ንኽቖውምን ናይ ባዔለ ነፃ ኣመራርሒ ንክህሌዎ እንዱቆምና የራሱን ነፃ አመራር እንዱኖረው
ብ1994 ዒ.ም ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ በ1994 ዒ.ም ተሻሽል በወጣው የትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 50/2/ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት አንቀፅ 50/2/
ዛተሒገገ ብምዃኑ፣ የተዯነገገ በመሆኑ፣
ብ዗ይ መሰረት እቲ ቤት ምኽሪ በቲ ሔገ በዘሁ መሰረት ምክር ቤቱ በሔገ መንግስቱ
መንግስቲ ዛተውሃቦ ሒሊፌነት ብብቕዒት ንኽዋፃእ የተሰጠውን ሀሊፉነት በብቃት እንዱዋጣ ዖንዴ
ናይ ባዔለ ቤት ፅሔፇት ምቛምን ስሌጣኑን የራሱን ጽ/ቤት ማቋቋም፣ ስሌጣኑንና ተግባሩን
ተግባሩን ምውሳንን ኣገዲሲ ኾይኑ ስሇዛተረኸበን፣ መወሰን አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ብመሰረት እቲ ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንገስቲ
ዒንቀፅ 78፣95 ኣብ ውሽጢ እቲ ብሄራዊ ክሌሌ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ
ዛርከቡ ቤት ምኽርታት ወረዲን ጣብያን ነናይ መንግስት አንቀፅ 78 እና 95 መሰረት በክሌለ
ባዔልም ቤት ፅሔፇታት ንኽህሌዎምን ርእሶም ስር የሚገኙት የወረዲና የጣብያ ምክር ቤቶች
ኪኢልም ብነፃ ንኽመርሐ ኾይኖም ስሇዛቖሙ የየራሳቸው ጽ/ቤት እንዱኖራቸውና ራሳቸውን
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ችሇው በነፃ እንዱመሩ ተዯርገው ስሇተቋቋሙ፣
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል
49/3/ሀ ብዛተውቦ ስሌጣን መሰረት እዘ ዛስዔብ በወጣው ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ
ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህንን አዋጅ
አውጥተዋሌ፡፡
እዘ ኣዋጅ «ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ይህ አዋጅ «የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምቛም ስሌጣንን ምክር ቤት ጽ/ቤት ሇማቋቋም፣ ስሌጣኑንና
ተግባርን ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 62/1995» ተግባሩን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 62/1995
ዒ.ም ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ ዒ.ም» ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡

ኣብዘ ኣዋጅ ናይቲ ቃሌ ኣጠቃቅማ ካሉእ በዘህ አዋጅ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም
ትርጉም እንተዖይተዋሂብዎ፣ እስካሌተሰጠው ዴረስ፣
1. «ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ» ማሇት ብ1994 1. “ብሄራዊ ክሌሌ ም/ቤት” ማሇት በ1994
ዒ.ም ተማሒይሹ ብዛውፀ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ዒ.ም ተሻሽል በወጣው የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ ብ/ክ/መ/ሔገ መንግስት አንቀጽ 46/1/
46/1/ መሰረት ዛቆመ ኣካሌ እዩ፤ መሰረተ የቆመ አካሌ ነው፡፡
2. “ኣፇ ጉባኤ” ማሇት ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ 2. “አፇ ጉባኤ” ማሇት ተሻሽል በወጣው ሔገ
መንግስቲ ዒንቀፅ 50 መሰረት ካብ መንጎ መንግስት አንቀፅ 50 መሰረት ከብሄራዊ
ኣባሊት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ተመሪፁ ክሌሌ ምክር ቤት አባሊት ተመርጦ ሇምክር
ነቲ ቤት ምኽሪ ናይ ስራሔ ዖበን ንከገሌግሌ ቤቱ የስራ ዖመን እንዱያገሇግሌ የተሾመ
ዛተሾመ በዒሌ ስሌጣን እዩ ባሇስሌጣን ነው፡፡
3. “ኮሚቴታት” ማሇት ቀወምትን ጊዘያዊን 3. «ኮሚቴዎች» ማሇት የብሄራዊ ክሌሌ ም/ቤት
ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌዊ ቋሚና ጊዘያዊ ኮሚቴዎች ማሇት ነው፡፡
መንግስቲ ትግራይ ማሇት እዩ፡
ብዙዔባ ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ምቋም፣ ተፀዋዔነቱ ስሇ ምክር ቤቱ ጽ/ቤት መቋቋም፣ ተጠሪነቱ፣
፣ አወዲዴባን ተሌእኾን አዯረጃጀቱ ዒሊማው
ብዙዔባ ምቛም ስሇ መቋቋም
ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር ቤት
መንግስቲ ትግራይ ዴሔሪ‟ዘ “ቤት ፅሔፇት” ጽ/ቤት ከዘህ በኋሊ ጽ/ቤት ተብል የሚጠራ
እናተብሃሇ ዛፅዋዔ ዒርሱ ኪኢለ ሔጋዊ ሰብነት ሲሆን ራሱን የቻሇ ሔጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ
ዖሇዎ ኣካሌ ኾይኑ በዘ ኣዋጅ ቆይሙ ኣል፡፡ ሆኖ በዘህ አዋጅ ተቋቁመዋሌ፡፡
ብዙዔባ ወረዲን ጣብያን ቤት ፅሔፇታት ቤት ስሇ ወረዲና ጣብያ ምክር ቤት ጽ/ቤቶች
ምኽሪ ኣመሰራርታን ኣወዲዴባን አመሰራረትና አዯረጃጀት፡፡
1. ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ስር
ውሽጢ ዛርከቡ ቤት ምኽሪታት ወረዲን የሚገኙ የወረዲና የጣብያ ምክር ቤቶች በሔገ
ጣብያን ብሔገ መንግስቲ ብዛተዯንገገ መሰረት መንግስቱ እንዯተዯነገገ ስራቸውን
ስራሔቶም ንምፌፃም ቤት ፅሔፇት እንዱያስፇጽሙ የየራሳቸው ጽ/ቤት
ንክህሌዎም በዘ ኣዋጅ ሔጋዊ ሰብነት ረኺቦም እንዱኖራቸው በዘሁ አዋጅ ህጋዊ ሰውነት
ቆይሞም ኣሇዉ፡፡ አግኝተው ተቋቁመዋሌ፡፡
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ዛተመሌከቱ ቤት 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተጠቀሱ
ምኽሪታት በዘ ኣዋጅ ንቤት ፅሔፇት ቤት ም/ቤቶች በዘሁ አዋጅ ሇብሄራዊ ክሌሌ
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዛተውሃቦ ምክር ቤት ጽ/ቤት የተሰጡትን ዛርዛር
ዛርዛር ስሌጣንን ሒሊፌነትን ንቤት ፅሔፇቶም ስሌጣንና ሃሊፉነት ሇጽ/ቤታቸው እንዯየ
ብዖዴሌዮምን ብዛጥዔሞምን ተግባራዊ ክገብሩ አስፇሊጊነቱ እና እንዯየአመቺነቱ ተግባራዊ
ይኽእለ፡፡ ማዴረግ ይችሊለ
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ዛተዯንገገ 3. በዘሁ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተዯነገገው
ከምዖል ኾይኑ ናይ ወረዲን ጣብያን ቤት እንዲሇ ሆኖ የወረዲና የጣብያ ም/ቤት
ምኽሪ ቤት ፅሔፇታት ንቅዴሚት ዒርሶም ጽ/ቤቶች ሇወዯፉቱ ራሳቸውን ችሇው በበቂ
158
ኪኢልም ብእኹሌ ሒይሉ ሰብን የሰውና ማተሪያሌ ሀይሌ እስከመዯራጀት

ንዋትን/ማተሪያሌ/ ክሳብ ዛውዯቡ በብብርኩ ዴረስ በየዯረጃው በተመረጡት አፇ ጉባኤዎች
ብዛተመረፁ ኣፇጉባኤታት እንዲተመርሐ እየተመሩ በወረዲና ጣብያ ጽ/ቤቶች ዋና
ብናይ ዋና ኣማሒዯርቲ ወረዲን ጣቢያን ቤት አስተዲዲሪዎችና የዴጋፌ ሰጭ አካልች
ፅሔፇታት ዴጋፌ ወሃብቲ ተዯሪቦም ክጥቀሙ በመታገዛ ሉጠቀሙ ይችሊለ፡፡
ይኽእለ፡፡
ስሩዔ ኣዴራሻ አዴራሻ
ስሩዔ ኣዴራሻ ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ የፅ/ቤቱ ዋና መስሪያ ቤት መቐሇ ይሆናሌ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መቐሇ ይኸውን፡፡
ዔሊማ አሊማ
መሰረታዊ ዔሊማ እዘ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌን መሰረታዊ አሊማው የትግራይ ብሄራዊ ከሌሌ
ኣመራርሔኡን ብሔገ መንግስቲ ዛተውሃቦም ም/ቤትና አመራሩን በሔገ መንግስቱ
ሔጋዊ ሒሊፇነትን ሔዛባዊ ሒዯራን ብብቕዒትን የተሰጣቸውን ሀሊፉነትና ህዛባዊ አዯራን
ብተኣማንንትን ንኽዋፃእ ምግባር ተሌእኾኦም በብቃትና በታማኝነት እንዱዋጣ ማዴረግና
ምዔዋትን እዩ፡፡ ተሌእኮውን ማሳካት ይሆናሌ፡፡
ዒንቅፅ 7 አንቀፅ 7
ስሌጣን ተግባርን እቲ ቤት ፅሔፇት የጽ/ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር ቤት
መንግስቲ ትግራይ በዘ ኣዋጅ መሰረት ዛስዔቡ ጽ/ቤት በዘህ አዋጅ መሰረት የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፡፡ ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ
1. ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ም/ቤት
መንግስቲ ትግራይ ቤት ፅሔፇት ኣፇጉባኤ የአፇ ጉባኤ ጽ/ቤት በመሆን ያገሇግሊሌ፡፡
ብምዃን የገሌግሌ፡፡
2. ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌን ንዛተፇሊሇዩ 2. ሇብሄራዊ ክሌሌ ም/ቤትና ሇተሇያዩ የምክር
ኮሚቴታት ቤት ምኽርን ናይ ቤት ፅሔፇት ቤቱ ኮሚቴዎች የጽ/ቤት አገሇግልት
ግሌጋልት ይህብ፣ መአከቢ ኣዲራሽ የዲለ ይሰጣሌ፣ የመሰብሰብያ አዲራሽ ያዖጋጃሌ፣
መገሌገሉ ኣቁሐት የማሌእ፡፡ የመገሌገያ እቃዎችንም ያሟሊሌ፡፡
3. ቤት ምኽርን ኮሚቴታትን ዛተመያየጡልም 3. ም/ቤቱም ሆነ የም/ቤቱ ኮሚቴዎች
ቃሇ ጉባኤታት፣ ውሳኔታትን ሰነዲትን የተወያዩባቸውን ቃሇ ጉባኤዎች ፣
ብዛግባእ ተመዛጊቦም ንኽተሒ዗ን ውሳኔዎችና ሰነድችን ተመዛግበው
ንኽሔሇዉን ይገብር፡፡ እንዱያ዗ና እንዱጠበቁ ያዯርጋሌ፡፡
4. ንኣባሊት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ግሌጋልት 4. ሇክሌሇለ ም/ቤት አባሊት የቤት መጻህፌት
ቤት መፃሔፌቲ፣ ምርምርን መረዲእታን የምርምርና የመረጃ አገሌግልት ይሰጣሌ፡፡
ይህብ፣
5. ካብ ኣፇጉባኤ ብዛወሃቦ ኣመራርሒ መሰረት 5. ከአፇጉባኤው በሚሰጠው አመራር መሰረት
ናብ ቤት ምኽሪ ኣባሊትን ዔደማትን ኣጋይሽ ሇጽ/ቤቱ አባሊትና ሇተጋባዥ እንግድች
ይቕበሌ፣ ኣዴሊይ እንግድት ተማሉኡ የተዯረገሊቸው መሆኑ ያረጋግጣሌ፡፡
ዛቐረበልም ምዃኑ የረጋግፅ፡፡
6. ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌን በቢዯረጅኡ 6. የክሌለ ምክር ቤትና በየዯረጃው ሇሚገኙ
ንዛርከቡ ቤት ምኽርታትን ዒቕሞም ም/ቤቶች አቅማቸውን የሚያጎሇቡትበትን
ዖጎሌብትለ ምቹው ኩነታት ይፇጥር አመቺ ሁኔታዎች ይፇጥራሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ
159
ይዴግፌ፡፡
7. ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ 7. የክሌሌ ም/ቤት የሚያሳሌፈባቸው
ትግራይ ዖሔሇፍም ውሳነታት ንዛምሌከቶም ውሳኔዎችን ሇሚመሇከታቸው አካልች
ኣካሊት ብእዋኑ ክበፅሐ ይገብር፡፡ በግዚው እንዱዲረሱ ያዯርጋሌ
8. ወናኒ ንብረት ይኸውን፣ ብሽሙ ውዔሉ 8. የንብረት ባሇቤት ይሆናሌ፣ ከሶስተኛ ወገን
ይወዒዒሌ ይኸስስ፣ ይኽሰስ፡፡ ጋር ይዋዋሊሌ፣ ይከሳሌ ይከሰሳሌ፣
9. ስራሔ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ንክዔወት 9. የም/ቤቱ ስራዎች እንዱሳኩ የሚያግ዗ና
ዛሔግ዗ን በቲ ኣፇጉባኤ ዛወሃቡን ካሌኦት በአፇጉባኤው የሚሰጡ ላልች ተመሳሳይ
ተመሳሰሌቲ ተግባራት ይፌፅም፡፡ ተግባሮችን ይፇፅማሌ
ብዙዔባ እዘ ቤት ፅሔፇት ኣወዲዴባ፣ ኣመራርሒን የጽ/ቤቱ አዯረጃጀት፣ አመራርና ተጠሪነት
ተፀዋዔነትን
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ንኣፇ ጉባኤን ም/ኣፇ 1. ጽ/ቤቱ ሇአፇጉባኤው ሇምክትሌ አፇጉባኤው
ጉባኤን ብሞያ ጉባኤ ዛምዯቡ ኣማኸርቲ‟ውን ሞያዊ እገዙ የሚሰጡ በችልታቸውና
ዛሒዖ እንትኾን ካብዘ ብተወሳኺ ዔሊምኡ ኣብ በብቃታቸው አፇ ጉባኤ የሚመዴባቸው
መወዲእታ ንምብፃሔ ዖዴሌዩ ናይ ኣወዲዴባ አማካሪዎች የሚያጠቃሌሌ ሲሆን
መሒውር ኣፅኒዐ በቲ ኣፇ ጉባኤ ኣቢለ ንቤት በተጨማሪም ዯግሞ አሊማውም ከግብ
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ብምቕራብ የወስን፡፡ ሇማዴረስ የሚያስፇሌጉትን የአዯረጃጀት
መዋቅር በማጥናት በአፇጉባኤ አቅራቢነት
በክሌሌ ም/ቤት ያስወስናሌ
2. እቲ ቤት ፅሔፇት ብኣፇ ጉባኤ መቕረባይነት 2. ጽ/ቤቱ በአፇ ጉባኤ አቅራቢነት በክሌሌ
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ምክር ቤት የሚሾም በአንዴ የበሊይ ሀሊፉ
ትግራይ ዛሽየም ብሒዯ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ይመራሌ፣ ይተዲዯራሌ
ይምራሔ፣ ይመሒዯር፡፡
3. ሒሊፉ እቲ ቤት ፅሔፇት ተፀዋዔነቱ ንኣፇ 3. የጽህፇት ቤቱ ሃሊፉ ተጠሪነቱ ሇአፇ ጉባኤው
ጉባኤ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ
ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት የጽ/ቤቱን ሃሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ሒሊፉ እዘ ቤት ፅሔፇት ዛስዔቡ ስሌጣንን የጽ/ቤቱ ሃሊፉ የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ይህለውዎ፡፡ ይኖረዋሌ
1. ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ነቲ ቤት ፅሔፇት 1. በዘህ አዋጅ አንቀጽ 7 ሇጽ/ቤቱ የተሰጡትን
ዛተውሃቡ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ ስሌጣንና ተግባር በስራ ሊይ ያውሊሌ
የውዔሌ፡፡
2. ካብ ኣፇጉባኤ ብዛተውሃቦ ኣመራርሒ መሰረት 2. በአፇ ጉባኤው በሚሰጠው አመራር መሰረት
ስራሔቲ ቤት ፅሔፇት ብሊዔሇዋይነት የጽ/ቤቱ ስራዎች በበሊይነት ይመራሌ፣
ይመርሔ፣ የተሒባብር ይቆፃፀር፡፡ ያስተባብራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
3. ንቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛታት ብስቪሌ ሰርቪስ 3. የስቪሌ ሰርቪስ ሔጎቸና ዯንቦች መሰረት
ሔግታትን ዯንብታትን መሰረት ይቆፅር በማዴረግ ሇጽ/ቤቱ ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣
የመሒዴር፣ የሰናብት፡፡ ያስተዲዴራሌ ያሰናብታሌ
4. ፔሮግራም ስራሔን ዒመታዊ በጀትን እቲ ቤት 4. የጽ/ቤቱ የስራ ፔሮግራምና አመታዊ በጀትን
ፅሔፇት ኣዲሌዩ ንአፇጉባኤ የቅርብ፣ አዖጋጅቶ ሇአፇ ጉባኤው ያቀርባሌ፣ ሲፇቀዴ
እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፡፡ ዯግሞ በስራ ሊይ ያውሊሌ
5. ሑሳብ ቤት ፅሔፇት የንቀሳቅስ፣ ብመሰረት 5. የጽ/ቤቱ ሂሳብ ያንቀሳቅሳሌ፣ በተፇቀዯው
160
ዛተፇቀዯ በጀት ናይ ፊይናንስ ሔጊ ተኸቲለ በጀትና የፊይናንስ ሔግ መሰረት በማዴረግ

ገንዖብ ወፃኢ ይገብር ገነዖብ ወጪ ያዯርጋሌ
6. ካብ ኣፇጉባኤ ብዛወሃቦ ኣመራርሒ መሰረት 6. ከአፇ ጉባኤ በሚሰጠው አመራር መሰረት
ምስ ዛኾነ ወገን ኣብ ዛግበሩ ርክባት ኩለ ነቲ ከማንኛውም የ3ኛ ወገን በሚዯረጉ
ቤት ፅሔፇት ይውክሌ ግንኙነቶች ጽህፇት ቤቱን ይወክሊሌ
7. ምንቅስቃስን ሑሳብ ሪፕርትን ናይቲ ቤት 7. የጽህፇት ቤቱ እንቅስቃሴና የሂሳብ ሪፕርት
ፅሔፇት ንኣፇ ጉባኤ የቕርብ ሇአፇ ጉባኤ ያቀርባሌ
8. ንስራሔ ኣሳሌጦ እንትብሃሌ ካብ ተግባራቱ 8. ሇስራ ቅሌጥፌና ሲባሌ ከስሌጣኑ በመቀነስ
ቀኒሱ ነቲ ቤት ፅሔፇት ታሔተዎት ሒሇፌቲ እስሩ ሊለት ሃሊፉዎች በውክሌና መስጠት
ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ
9. ብኣፇ ጉባኤ ዛወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት 9. በአፇ ጉባኤ የሚሰጡትን ላልች ተግባሮችን
ይፌፅም ይፇፅማሌ
በጀት በጀት
በጀት እዘ ቤት ፅሔፇት ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ የጽ/ቤቱ በጀት በክሌሌ ም/ቤት የሚመዯብ
ከሌሌዊ መንግስቲ ትግራይ ዛምዯብ ይኸውን ይሆናሌ
ሑሳብ መዙግብቲ የሂሳብ መዙግብት
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ዛተማሌኡን ዛፀፇፈን 1. ጽ/ቤቱ የተሟለና ትክክሇኛ የሆነ የሂሳብ
መዙግብቲ ይሔዛ መዙግብት ይይዙሌ
2. ሑሳብ መዙግብቲን ሰነዲትን እዘ ቤት ፀሔፇት 2. የጽ/ቤቱ ሂሳብ መዙግብትና ሰነድች በክሌሌ
ብብሄራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ጽ/ቤት ወይም እሱ በሚወክሇው
ወይ ንሱ ብዛውክል ወይ ዴማ ብኻሉእ አካሌ ወይም ዯግሞ ላሊ አግባብነት ባሇው
ኣግባብ ዖሇዎ ቢሮ ይምርምሩ፡፡ ቢሮ ይመረመራለ፡፡
ተፇፃሚነት ተፇፃሚነት
ኣግባብ ዖሇዎም ናይዘ ኣዋጅ ዴንጋገታት ኣብ አግባብነት ያሊቸው የዘህ አዋጅ ዴንጋጌዎች
በብብርኩ ዖሇዋ ናይ ወረዲን ጣብያን ቤት ምኽሪ በየዯረጃቸው ባለት የወረዲና የጣብያ ምክር ቤት
ቤት ፅሔፇታት ሒሊፌነትን ኣሰራርሒን ከከም ጽ/ቤቶች ሃሊፉነትና አሰራር እንዯየአስፇሊጊነቱ
ኣዴሊይነቱ ተፇፃሚ ክኾኑ ይኽእለ፡፡ ተግባራዊ መሆን ይችሊለ፡፡
ስሌጣን ምውፃእ ዯምቢ ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የክሌለ ም/ቤት ሇአዋጁ የሚያስፇሌገውን
ነዘ ኣዋጅ ዖዴሌዩ ናይ ኣፇፃፅማ ዯምቢ ከውፅእ የአፇፃፀም ዯንብ ማውጣት ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
ኣፇ ጉባኤ ነዘ ኣዋጅ ዖዴሌዩ ናይ ኣፇፃፅማ አፇ ጉባኤ ሇአዋጁ አፇፃፀም የሚያስፇሌጉትን
መምረሑታት ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ መመሪያዎችን ማውጣት ይችሊሌ
ዒንቀፅ 15
161
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ግዖ አንቀፅ 15

እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ አዋጁ የሚፀናበት ግዚ
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ፀጋይ በርሀ ከወጣበት ዔሇት ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ፀጋይ በርሀ
ትግራይ የተግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት
ሔዲር/1995 ዒ.ም ርእሰ መስተዲዴር
መቐሇ ሔዲር/1995 ዒ.ም
መቐሇ
162

11 ዒመት ቑ.15 11ኛ ዒመት ቑ.4
መቐሇ ሔዲር 1995 ዒ.ም መቐሇ ህዲር 1995 ዒ.ም
አዋጅ ቁፅሪ 63/1995 አዋጅ ቁጥር 63/1995
ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ምክር
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምቋምን ስሌጣንን ቤት ጽህፇት ቤት ሇማቋቋም፣ ስሌጣኑንና
ተግባርን ንምውሳንን ዛወፀ ኣዋጅ ተግባሩን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
አዋጅ ቁፅሪ 63/1995 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 63/1995 ዒ/ም

ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣወዲዴባ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የርእሰ
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፀሔፇት ርእሰ ምምሔዲር መስተዲዯር ጽ/ቤት አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ብሔጊ ዛተውሃቦ ስሌጣን ሒሊፌነትን ብብቕዒት መስተዲዴር በህግ በተሰጠው ስሌጣንና ሒሊፉነት
ንኽፌፅም ዖኽእል ናይ ባዔል ቤት ፅሔፇት ክህሌዎ በብቃት ሇመፇፀም የሚያስችሇው የራሱ ጽ/ቤት
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌዊ እንዱኖረው ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 60 ዛተሒገገ ብምዃኑ፣ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 60
የተዯነገገ ስሇሆነ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት ምክር ቤት
ተማሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 49/3/ሀ ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስት አንቀፅ
ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዘ ዛስዔብ አዋጅ 49/3/ሀ/በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህ
አውፂኡ ኣል፡፡ የሚከተሇው አዋጅ አውጥተዋሌ፡፡
እዘ ኣዋጅ ኣወዲዴባ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ይህ አዋጅ የርእሰ መስተዲዴሩ ፅሔፇት ቤት
ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ አዯረጃጀት ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ
ቁፅሪ 63/1995 ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ አዋጅ ቁጥር 63/1995 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
ኣብዘ ኣዋጅ ውሽጢ ናይቲ ቃሌ ኣገባብ ካሉእ በዘህ አዋጅ ውስጥ እንዯየቃሊቶች አገባብ ላሊ
ትርጉም እንተዖየሂብዎ፣ ትርጉም ካሌተሰጠው በስተቀር
1. “ርእሰ ምምሔዲር” ማሇት ተመሒይሹ ብዛወፀ 1. ˝ርእሰ መስተዲዴር˝ ማሇት ተሻሽል በወጣው
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 58/1/ መሰረት ዛቆመ ኣካሌ ዒንቀፅ 58/1 መሰረት የቆመ አካሌ ነው፡፡
እዩ
2. “ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ” ማሇት ኣካሌ 2. ˝ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት˝ ማሇት
መውፅኢ ሔጊ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት ሔገ
ትግራይ እዩ፡፡ አውጪ አካሌ ነው፡፡

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ 163
ናይ ተፇፃሚነት ወሰን የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ኣዋጅ ከከም ኣዴሊይነቱ ንቤት ፅሔፇት ርእሰ ይህ አዋጅ እንዯየአስፇሊጊነቱ ሇርእሰ
ምምሔዲርን እቲ ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ወኪልም መስተዲዴሩ ጽ/ቤት እና ሇመስተዲዴሩ ፅ/ቤት
ክሰርሐ ኣብ ዛቆሙን ወይ ዴማ ንዛቋቆሙን ተወክሇው እንዱሰሩ የተቋቋሙት ወይም
ምምሔዲር ቤት ፅሔፇት ተፇፃሚነት ይህሌዎ፡፡ ሇሚቋቋሙ የመስተዲዴር ጽ/ቤቶች ተፇፃሚነት
ይኖረዋሌ፡፡
ብዙዔባ ርእስ ምምሔዲር ቤት ፅሔፇት ምቋም፣ ዔሊማን ስሇ ርእስ መስተዲዴሩ ጽ/ቤት ማቋቋም ዒሊማና
ኣወዲዴባን አዯረጃጀት
ምቋም ማቋቋም
በዘ ኣዋጅ ቤት ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ የብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ርእሰ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዴሔሪ ሔዘ ቤት ፅሔፇት መስተዲዴር ጽ/ቤት ከዘህ ቀጥል “ፅሔፇት ቤት”
እንዲተብሃሇ ዛፅዋዔ ዒርሱ ዛኽኣሇ መንግስታዊ እየተባሇ የሚጠራ ራሱን የቻሇ መንግስታዊ ስራ
ፇፃሚ ኣካሌ ቤት ፅሔፇት ኮይኑ ቇይሙ ኣል፡፡ አስፇፃሚ አካሌ ሆኖ ተቋቁመዋሌ፡፡
ብዙዔባ ካሌኦት ታሔተዎት ቤት ፅሔፇታትን ስሇ ላልች የስር ጽ/ቤቶች
ኣብቲ ብሄራዊ ክሌሌ ውሽጢ ዛርከቡ “ቤት በብሄራዊ ክሌሌ ውስጥ የሚገኙ ወረዲ ዋና
ፅሔፇት” ዋና ኣመሒዯርቲ ወረዲ፣ ቤት ፀሏፇት ዋና አስተዲዯር ጽ/ቤት ፣ የጣብያ ዋና አስተዲዯር
ኣመሒዯርቲ ጣብያን ነቲ ብሄራዊ ክሌሌ ወኪልም ፅ/ቤት እና ብሄራዊ ክሌሌ ወክሇው የሚሰሩ የዜን
ዛሰርሐ ቤት ፅሔፇት ዋና ኣመሒዯርቲ ዜባ ብሔገ ዋና አስተዲዯር ጽ/ቤት በሔገ መንግስት
መንግስቲ ብዛተዯንገገ መሰረት ስራሔቶም ንምፌፃም በተዯነገገው መሰረት ስራዎቻቸውን ሇመፇፀም
ዖኽእልም ቤት ፅሏፇታት ንክህሌዎም በዘ ኣዋጅ የሚያስችሊቸውን ጽ/ቤቶች እንዱኖራቸው በዘህ
ናይ ባዔልም ቤት ፅሏፇት ሔጋዊ ሰብነት ረኺቦም አዋጅ የየራሳቸው ፅ/ቤት ህጋዊ ሰውነት
ቆይሞም ኣሇዉ፡፡ በዘ ኣዋጅ ንቤት ፅሔፇት ርእስ አግኝተው ተቋቁመዋሌ፡፡ በዘህ አዋጅ ሇርእሰ
ምምሔዲር ዛተውሃቦ ሒሊፇነት ንንባዔልምን መስተዲዴሩ ጽ/ቤት የተሰጠው ሏሊፉነት
ብዛምጥኖምን መጠን ኣብ ስራሔ ከወዔለ ይኽእለ፡፡ ሇየራሳቸው በሚያስፇሌጋቸውና በሚመቻቸው
መጠን በስራ ሊይ ሉያውለት ይችሊለ፡፡
ዔሊማ ዒሊማ
ዔሊማ እዘ ቤት ፅሔፇት ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት የዘህ ጽ/ቤት ዒሊማ ሇምክር ቤቱ ስራ አስፇፃሚ
ዛተውሃቦ ሔገ መንግስታዊ ሒሊፌነት ብብቅዒት የተሰጡትን ሔገ መንግስታዊ ሃሊፉነቶች በብቃት
ንክዋፃእ ኩሇመዲያዊ ዔሇታዊን ዯገፌ ንምሃብ ሇመወጣት አጠቃሊይ እና እሇታዊ ዴጋፌ
ብዛተዋዯዯ ኣሰራርሒ ምምሔዲራዊ ግሌጋልት በመስጠት በተቀናጀ አሰራር አስተዲዯራዊ
ብምሃብ ስራሔቱ ክዔወት ምግባር እዩ፡፡ አገሌግልት በመስጠት ስራዎች እንዱሳካ ማዴረግ
ነው፡፡
ኣወዲዴባ አዯረጃጀት
እዘ ቤት ፅሔፇት ተፀዋዔነቱ ንርእሰ ምምሔዲር ኮይኑ ይሄ ጽ/ቤት ተጠሪነቱ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ሆኖ
እዜም ዛስዔቡ ኣካሊት ይህሌዉዎ፡፡ የሚከየለት ተግባራት ይኖሩታሌ፡፡
1. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት 1. የጽ/ቤቱ ሃሊፉ
2. ብሞያ ኣገሌግልት ዛሔግ዗ ኣማኸርትን ነቲ ቤት 2. የሙያ አገሌግልት ዴጋፌ የሚሰጡ አማካሪዎች
164
ፅሏፇት ስራሔቲ ዖዴሌዩ ካሌኦት እና ሇጽ/ቤቱ ስራዎች የሚያስፇሌጉ ላልች

ሰራሔተኛታትን፣ ሰራተኞች፣
3. ኣዴራሻ እ዗ይ ቤት ፅሔፇት መቐሇ እዩ፡፡ 3. የጽ/ቤቱ አዴራሻ መቐሇ ነው
ብዙዔባ ስሌጣንን ተግባርን ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር የርእሰ መስተዲዴሩ ጽ/ቤት ስሌጣንና ተግባር
ተመሒይሹ ኣብ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተሻሽል በወጣው በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 58 ንርእሰ ምምሔዲር መንግስት ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 58 ሇርእስ
ዛተውሃቡ ስሌጣንን ተግባርን ከምዖሇዉ ኮይኖም መስተዲዴሩ በተሰጠው ስሌጣንና ተግባር እንዲሇ
ብተወሳኺ እዜም ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን ሆኖ በተጨማሪ ቀጥል የተዖረዖሩትን ስሌጣንና
ይህሌዉዎ፡፡ ተግባር ይኖሩታሌ
1. ንርእሰ ምምሔዲርን ንቤት ምኽሪ ስራሔ 1. ሇርእሰ መስተዲዴሩና ሇስራ አስፇፃሚ ምክር
ፇፃሚትን ሒፇሻዊ ምምሔዲራዊ ግሌጋልት ቤት አጠቃሊይ አስተዲዯራዊ አገሌግልቶች
ይህብ፣ ነዘ ዖዴሉ ሒይሉ ሰብን ናውትን ይሰጣሌ፡፡ ሇዘህ አስፇሊጊ የሆነ የሰው ሃይሌና
ተማሉኡ ዛተመዯበ ምዃኑ የረጋግፅ ማተሪያልች የተሟለ መሆናቸውን
ያረጋግጣሌ፣
2. ነቲ ብሄራዊ ክሌሌ ሊዔሇዎት ሰብ ስሌጣን 2. ሇብሄራዊ ክሌሌ ከፌተኛ ባሇ ስሌጣኖች
ኣዴሊይ ዛኾነ ናይ ፔሮተኮሌ ግሌጋልት ይህብ፣ አስፇሊጊ የሆነ የፔሮቶኮሌ አገሌግልቶች
ይሰጣሌ
3. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ንዖካይድም ስሩዔን 3. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇሚያካሂዲቸው
ህፁፅን ኣኼባታት ናይ መአከቢ ቦታን ነቲ ኣኼባ መዯበኛና አስቸኳይ ስብሰባዎች የመሰብሰቢያ
ዖዴሌዩ ካሌኦት ማተሪያሊትን/ንዋያትን/የዲለ ቦታ እና ሇስብሰባው የሚያስፇሌጉ
ማተሪያልች ያዖጋጃሌ
4. ቃሇ ጉባኤ ሰነዲትን ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት 4. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ቃሇጉባኤ እና
ብኣግባቡ ተፇሪሞምን ተረጋጊፆምን ሰነድች በአግባቡ ተፇርመውና ተረጋግጠው
ዴሔንነቶምን ተሒሌዩ ክተሒ዗ን ክዔቀቡን እና ዯህንነታቸው ተጠብቆ እንዱያ዗
ይገብር ያዯርጋሌ
5. ብቤት ምኽሪን፣ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚትን 5. በምክር ቤት እና በስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ዛወፁ ኣዋጃትን ዯንብታትን ብቋንቋታት የወጡትን አዋጆችና ዯንቦች በትግርኛና
ትግርኛን ኣምሒርኛን ብእዋኑ ኣዲሌዩ በአማርኛ ቋንቋ አዖጋጅቶ በማሳተም
ምስተሒተመ ንመንግስታዊ ቤት ፅሔፇታትን ሇመንግስት ፅ/ቤቶችና ሇተጠቃሚው
ነቲ ተጠቃማይ ሔ/ሰብ ቀሌጢፍም ዛበፅሔለ ህብረተሰብ በአፊጣኝ የሚዯርሱበትን ሁኔታ
ኩነታት የመቻችው፣ ይከታተሌን ይቆፃፀርን ያመቻቻሌ ፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
6. ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ንኣማኸርቲ፣ 6. ሇስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇአማካሪዎች፣
ንዯገፌ፣ ኤክስፏርትታትን ናይ ቤት መፃሔፌቲ ሇዴጋፌ ሰጪዎችና ሇኤክስፏርቶች የቤተ
ምርምርን መረዲእታን ግሌጋልት የበርክት፣ መፃህፌት ምርምር እና የማስረጃ አገሌግልት
ያቀርባሌ፣
7. ካብ ወፃእን ውሽጢ ዒዱን ንዛመፁ ናይቲ ክሌሌ 7. ሇአገር ውስጥና ከውጭ አገር ሇሚመጡት
አጋይሽ ብሽም ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት የክሌለ እንግድች በስራ አስፇፃሚው ምክር
ግሌጋልት ምትእንጋዴ ይህብ፣ ቤት ስም ያስተናግዲሌ፣
8. ብሽም ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ዛወፁ ብሄራዊ 8. በስራ አስፇፃሚው ምክር ቤት ስም የወጡ
ክሌሊዊ ዒውዯ መፅናዔቲ ሲምፕዛየም፣ ብሄራዊ ክሌሊዊ ዒውዯ ጥናቶች፣ ሲምፕዘየም
165
ኮንፇረንስ ብዛተቐመጠልም ጊዚ ሰላዲ መሰረት ኮንፇረንስ በተመዯበሊቸው የጊዚ ሰላዲ

ንኽፌፀሙ ይገብር፡፡ መሰረት እንዱፇፀሙ ያዯርጋሌ፣
9. ናብቲ ቤት ፅሔፇት ርእስ ምምሔዲር 9. አስተዲዯራዊ ፌትህ ፌሇጋ ወዯ ርእሰ
ምምሔዲራዊ ፌትሑ ሒቲቶም ንዛመፁ ሰብ መስተዲዴሩ ፅ/ቤት ሇሚመጡ ባሇጉዲዮች
ጉዲይ ምስቲ ጉዲይ ኣግባብ ዖሇዎ ሒሊፉ ከሚመሇከተው ሃሊፉ ሳይውሌ ሳያዴር
ብዖይወዒሌ ሔዯር ቀሌጢፍም ንኽራኸቡ ምቹው በፌጥነት እንዱገናኙ ምቹ ሁኔታ ይፇጥራሌ፡፡
ኩነታት ይፇጥር፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት የፅ/ቤቱ ሒሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ሒሊፉ እዘ ቤት ፅሔፇት በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 8 ነቲ የፅሔፇት ቤቱ ሒሊፉ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 8
ቤት ፅሔፇት ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ሇፅሔፇት ቤቱ የተሰጡትን ስሌጣንና ተግባሮች
ስራሔ ዖውዔሌ ኮይኑ ብተወሳኺ እዜም ዛስዔቡ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣ በተጨማሪም ቀጥል
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፣ የተጠቀሱትን ስሌጣንና ተግባሮች ይኖሩታሌ፣
1. ካብ ርእሰ ምምሔዲር ብዛተውሃቦ ኣመራርሒ 1. በርእሰ መስተዲዴሩ በሚሰጠው አመራር
መሰረት ስራሔቲ እቲ ቤት ፅሏፇት መሰረት የጽ/ቤቱ ስራዎች በበሊይነት ይመራሌ፣
ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ ይቆፃፀር ያስተባብራሌ ይቆጣጠራሌ
2. ንቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛታት ብስቪሌ ሰርቪስ 2. የጽ/ቤቱ ሰራተኞች በሲቪሌ ሰርቪስ ሔጎቸና
ሔግታትን ዯንብታትን መሰረት ይቆፅር ዯንቦች መሰረት በማረግ ይቆጣጠራሌ
የማሒዴር፣ የሰናብት ያስተዲዴራሌ ያሰናብታሌ፣
3. ፔሮግራም ስራሔን ዒመታዊ በጀትን ነቲ ቤት 3. የጽ/ቤቱ ዒመታዊ የስራ ፔሮግራም በጀት
ፅሔፇት ኣዲሌዩ ንርእሰ ምምሔዲር የቕርብ አዖጋጅቶ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ያቀርባሌ፣
እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ ሲፇቀዴም ስራ ሊይ ያውሊሌ
4. ሑሳብ ቤት ፅሔፇት የንቀሳቕስ ብመሰረት 4. የፅሔፇት ቤቱ ሑሳብ ያንቀሳቅሳሌ፣ የፊይናንስ
ዛተፇቐዯ በጀት ናይ ፊይናንስ ሔጊ ተኸቲለ ሔግ በተመሇከተ የተፇቀዯው በጀት ገንዖብ ወጪ
ገንዖብ ወፃኢ ይገብር ያዯርጋሌ፣
5. ካብ ርእሰ ምምሔዲር ብዛተውሃቦ ኣመራርሒ 5. ከርእሰ መስተዲዴሩ በሚሰጠው አመራር
መሰረት ምስ ዛኾነ ወገን ኣብ ዛግበሩ ርክባት መሰረት ከሶስተኛ ወገን ሇሚያዯርገው ግንኙነት
ኩለ ነቲ ቤት ፀሔፇት ይውክሌ ሁለ ፅሔፇት ቤቱን ይወክሊሌ፣
6. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ምንቅስቓስን ናይ ሑሳብ 6. የፅህፇት ቤቱን እንቅስቃሴና የሑሳብ ሪፕርት
ሪፕርትን ንርእሰ ምምሔዲር የቕርብ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ያቀርባሌ፣
7. ንስራሔ አሳሌጦ እንትበሃሌ ካብ ተግባራቱ ቀኒሱ 7. ሇስራው ቅሌጥፌና ሲባሌ ከተግባሮቹ ተቀንሰው
ነቲ ቤት ፅሔፇት ታሔተዎት ሒሇፌቲ ብውክሌና ሇፅሔፇት ቤቱ የስራ ሃሊፉዎች በውክሌና ሉሰጥ
ክህብ ይኽእሌ ይችሊሌ፣
8. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ስራሔቲ ቁፃር፣ ዔብየት፣ 8. የፅሔፇት ቤቱ የሰራተኞች የቅጥር፣ የዔዴገት፣
ዛውውር ፣ ጡረታ፣ ስንብት፣ ዴስፔሉን፣ የዛውውር፣ የጡረታ፣ የስንብትና የዱስፔሉን
ይቆፃፀር ጉዲዮችን ይቆጣጠራሌ
9. ናይ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ኣኼባ ምዴሊዋት 9. የስራ አስፇፃሚው ምክር ቤት የስብሰባ ዛግጅት
ይከታተሌ፣ ፀሒፉ ኮይኑ የገሌግሌ ይከታተሊሌ፡፡ ፀሒፉ ሆኖም ያገሇግሊሌ፣
10.ብርእሰ ምምሔዲር ዛውሃቡዎ ካሌኦት ተግባራት 10.በርእሰ መስተዲዴሩ የሚሰጡት ላልች
ይፌፅም፡፡ ተግባሮችም ይፇፅማሌ፡፡
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
166
በጀት በጀት
በጀት እዘ ቤት ፅሔፇት ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ የፅሔፇት ቤቱ በጀት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛምዯብ ይኸውን፡፡ መንግስት ምክር ቤት የሚመዯብ ይሆናሌ፡፡
ብዙዔባ ሑሳብ መዙግብቲ የሑሳብ መዙግብት አያያዛ
1. እዘ ቤት ፅሔፇት ዛተማሌኡን ዛፀፇፈን 1. ፅሔፇት ቤቱ የተሟለና ትክክሇኛ የሑሳብ
መዙግብቲ ይሔዛ መዙግብት ይይዙሌ
2. ሑሳብ መዙግብትን ገንዖብ ተንከፌ ሰነዲትን እዘ 2. የፅሔፇት ቤቱ የሑሳብ መዙግብትና ገንዖብ
ቤት ፅሔፇት ብብሄራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ቤት ነክ ሰነድችን በብሄራዊ ክሌሌ ዋና ኦዱተር
ፅሏፇት ወይ ንሱ ዛወከል ወይ ኣግባብ ብዖሇዎ ፅሔፇት ቤት ወይም በሱ በተወከለ ወይም
ቢሮ ይምርምሩ፡፡ ላሊ በሚመሇከተው ቢሮ ይመረመራለ፡፡
ስሌጣን ምውፃእ ዯንብን መምርሑን ዯንብና መምርያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ነዘ ኣዋጅ ዖዴሌዩ 1. የስራ አስፇፃሚው ምክር ቤት ሇዘህ አዋጅ
መፇፀሚ ዯምቢ ከውፅእ ይኽእሌ፣ ማስፇፀሚያ ዯንቦች ሉያወጣ ይችሊሌ
2. ርእሰ ምምሔዲር ነዘ ኣዋጅ መፇፀሚ ዛኸውን 2. ርእሰ መስተዲዴሩ ይህ አዋጅ ማስፇፀሚያ
መምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ የሚሆን መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዚጣ ተግራይ ታትሞ
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ሔዲር /1995 ዒ.ም ርእሰ መስተዲዴር
መቐሇ ሔዲር/1995 ዒ.ም
መቀላ፣
167

መበሌ 13 ዒመት ቑ. ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 13ኛ ዒመት ቁ.
መቐሇ ዒ/ም
መቐሇ ዒ/ም
አዋጅ ቁፅሪ 64/1995 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 64/1995 ዒ.ም
ናይ 1995 በጀት ዒመት አዋጅ በጀት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የ1995 በጀት ዒመት የበጀት አዋጅ
አዋጅ ቁፅሪ64/1995 አዋጅ ቁፅሪ64/1995

ናይ 1995 በጀት ዒመት ኣዋጅ በጀት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1995
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በጀት ዒመት የበጀት አዋጅ
ኣብ 1995 በጀት ዒመት ኣብ ውሽጢ እዘ ክሌሌ በ1995 በጀት ዒመት በክሌለ ውስጥ ሇሚሰሩ
ንዛፌፀሙ መንግስታዊ ስራሔቲ ዛውዔሌ በጀት ሌዩ ሌዩ መንግስታዊ ስራዎች ማስፇፀሚያ
ኣፅዱቕካ ኣብ ስራሔ ክውዔሌ ምግባር ኣዴሊይ የሚውሌ በጀት በመመዯብ ማፅዯቅና በስራ ሊይ
ብምዃኑ፣ እንዱውሌ ማዴረግ አስፇሊጊ በመሆኑ
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ፋዳራሊዊ በኢትዮዽያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ዱሞክራሲያዊ ሪፒብሉክ ኢትዮዽያ ዒንቀጽ ሪፏብሉክ ሔገ መንግስ አንቀፅ 52/2/ሠ/እና
52/2/ሰን ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/9/
49/3/9/ ናይ ባዔለ በጀት ንምፅዲቕ ስሌጣን መሰረት ክሌለ የራሱን በጀት ሇማፅዯቅ ስሌጣን
ዛተውሃቦ ብምዃኑ፣ የተሰጠው በመሆኑ፣
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መነግስት ሔገ
49/3.1/ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ መንግስት አንቀፅ 49/3.1/ መሰረት የሚከተሇው
እዘ ዛስዔብ ናይ በጀት ኣዋጅ ኣውፂኡ አል። የበጀት አዋጅ አውጥቷሌ።
እዘ ኣዋጅ ˝ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ ˝የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ናይ 1995 ዒ.ም በጀት ኣዋጀ ቁፅሪ መንግስት የ1995 ዒ.ም በጀተ አዋጅ ቁጥር
64/1995˝ ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ ። 64/1995˝ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ካብ ሒምሇ 1/1994 ክሳብ ሰነ 30/1995 ዒ.ም ከሏምላ 1/1994 እስከ ሰኔ 30/1995 ዒ.ም
ኣብ ዖል ናይ በጀት ዒመት ጊዚ ውሽጢ አብዘ ባሇው የበጀት ዒመት ጊዚ ውስጥ በክሌለ የሚገኝ
ክሌሌ ካብ ዛርከብ ኣታዊ፣ብፋዳራሌ መንግስቲ ገቢ፣ ከፋዳራሌ መንግስት የሚሰጥ ዴጎማ
ዛተውሃበ ዴጎማ ካብ ሌቓሔን ሒገዛን ዛርከብ ከብዴርና እርዲታ የሚገኝ ገንዖብ በመጠቀም
168
ናይ ሒዯ ዋጋ 3.25ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477
ገንዖብ ብምጥቓም ምስዘ ኣዋጅ ተታሒሑ዗ ኣብ ከዘህ አዋጅ ጋር ተያይዜ በቀረበው ቅፅ

ዖል ቅጥዑታት ንዛተጠቐሱ ስራሔቲ ንምፌፃም ሇተጠቀሱት ስራዎችና አገሌግልቶች የሚውሌ
ዛውዔሌ
1.ንክሌሌ መንግስቲ 1.ሇክሌሌ መንግስት
1.1 ንስሩዔ በጀት-----134110675 1.1 ሇመዯበኛ በጀት-----134110675
1.2 ንካፑታሌ በጀት ፣ 1.2 ሇካፑታሌ በጀት ፣
1.2.1 ካብ መንግስቲ ግምጃ ቤት ብር--- 1.2.1 ከመንግስት ግምጃ ቤት ብር
86389325 86389325
1.2.2 ካብ ሌቓሔ --------------59900000 1.2.2 ከብዴር ------------59900000
1.2.3 ካብ ሒገዛ----------------47600000 1.2.3 ከእርዲታ --------47600000
193889325 193889325
2.ንገጠር ወረዲታት ------------220000000 2.ሇገጠር ወረዲዎች ------------220000000
3.ንከተማታት ---------------47000000 3.ሇከተማዎች ---------------47000000
ሒፇሻዊዴምር----------ብር 595000000 ጠቅሊሊ ዴምር ----------ብር 595000000
ኣጠቓቐማ እዘ በጀት ብመሰረት ናይ ብሄራዊ የዘህ በጀት አጠቃቀም በትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ፊይናንስ ክሌሊዊ መንግስት የፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ
ምምሔዲር አዋጅ ቁፅሪ 26/1989 ከምኡውን ቁጥር 26/1989፣እንዱሁም በዘህ አዋጅ
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ብዛወፅእ ዯንብን ናይ መሰረት አዴርጎ በሚወጣው መሰረት አዯርጎ
አፇፃፀማ መምርሑታቱን ዛፌፀም ኮይኑ በሚወጣው ዯንብና የአፇፃፀም መመሪያዎች
የሚፇፀም ሆኖ፤
1.ሀ.ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴብዖውፅኦ ዯንቢ መሰረት 1.ሀ. ስራ አሰፇፃሚ ኮሚቴው በሚያወጣው ዯንብ
ካብ ስሩዔ በጀት ናብ ካፑታሌ በጀት መሰረት ከመዯበኛ በጀት ማዖዋወር ይቻሊሌ።
ምዛዋር ይከኣሌ። ሇ.ከካፑታሌ በጀት ወዯ መዯበኛ በጀት ማዖዋወር
ሇ.ካብ ካፑታሌ በጀት ናብ ስሩዔ በጀት አይቻሌም።
ምዛዋር አይካኣሌን።
2. በብወርሑ ከይተቛረፀ እንዲተኸፇሇ ዛውዲእ 2. በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ የሚያሌቅ ሇቋሚ
ንቐወምቲ ሰራሔተኛታት መንግስቲ ኣዴሊይ የመንግስት ሰራተኞች አስፇሊጊ ሇሆኑ ጉዲዮች
ንዛኾነ ዋኒናት መምርሑ ብምውፃእ ናይ መመሪያ በማውጣት የዯመወዛ ብዴር
መሃያ ሌቓሔ ብዒመት 12% ወሇዴ ሇመስጠት፣የአከፊፇሌ ጊዚ ሇመወሰን
ንኽኽፇሌ ንቢሮ ፊይናንስን ቁጠባዊ እንዱሁም በብዴሩ በዒመት 12% ወሇዴ
ሌምዒትን ስሌጣን ተዋሂቡ ኣል። እንዱከፇሌ የማዴረግ ስሌጣን ሇፊይናንስና
ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ተሰጥቷሌ።
3. ንዴንገተኛ ወፃኢ መጠባበቒ ዛተመዯበ 3. ሇዴንገተኛ ወጪ መጠባበቂያ በጀት መጠቀም
በጀት ምጥቓም ኣዴሊይ ኮይኑ፣ ስራሔ ፇፃሚ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወጪ ሇማዴረግ የሚቻሇው
ኮሚቴ ውሳነ ኮይኑ፣ ስራሔ ፇፃሚ ኣብ በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው ውሳኔ ሲሆን የስራ
ዖይእከበለ ግና ብርእሰ ምምሔዲር ውሳነ አስፇፃሚው ኮሚቴ በማይሰበሰብበት ወቅት
ይኸውን። በርእሰ መስተዲዴሩ ውሳኔ ይሆናሌ።
4. ዛምሌከቶም ሊዔሇዎት ሒሇፌቲ እዘ ብሄራዊ 4. በክሌለ የሚመሇከታቸወ የስራ ሃሊፉዎች
ክሌሊዊ መንግስቲ ንናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ሇቢሯቸው ወይም ሇፅ/ቤታቸው ስራ
ፅሔፇቶም ስራሔቲ ንምፌፃም በዘ ኣዋጅ ማስፇፀሚያ በዘህ አዋጅ የተፇቀዯሊቸውን
ዛተፇቐዯልም በጀት ኣብ ዛተሒተለ እዋን በጀት ሇመጠቀም ጥያቄ በሚያቀርቡበት ወቅት
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ቑጠባዊ ሌምዒትን የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ
169
ካብቲ ክሌሌ ኣታዊን ካሌእ ፌሌፌሊትን ከክሌለ ገቢና ከላልች የገቢ ምንጮች
ንክኽፇሌ ተፇቒደ ኣል። እንዱከፇሌ ተፇቅዶሌ።
5. ዛውውር በጀት ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ 5. የበጀት ዛውውር አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በትግራይ
ኣብ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የፊይናንስ
ናይ ፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ
1. 42(ሇ) ዛኾነ ከፊሉ ግብሪ ከቢዴ ናይ 1.42(ሇ) ማንኛውም ግብር ከፊይ ከፌተኛ
ተፇጥሮ ፀገም ወይ ካሌእ ሒዯጋ ወይ ጥፌኣት የተፇጥሮ ችግር ወይም ላሊ ከባዴ አዯጋ ወይም
እንትበፅሕ ወይ ዴማ ብሸሇሌተኝነት ጥፊት ሉዯርስበት ወይም በቸሌተኝነቱ
ምኽንያት ከይኮነስ ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ ምክንያት ሳይሆን ከአቅሙ በሊይ በሆኑ
ብዛኾነ ምኽንያታት ብመሰረት እዘ አዋጅ ምክንያቶች በዘህ አዋጅ መሰረት ያለበትን
ዖሇዎ ግብሪ ናይ ምኽፊሌ ግዳትኡ ግብረ የመክፇሌ ግዳታውን ሇመፇፀም
ንምፌፃም ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ ብዛኾነ ፀገም የማያስችሇው ከአቅም በሊይ የሆነ ችግር
ዛበፅሕ ኮይኑ እንትርከብ፣ ክሳብ ብር የዯረሰበት እንዯሆነ እስክ ብር 50000.00
50000 ናይ ግብሪ ዔዲ ናይ ምስራዛ መሰሌ የግብር ዔዲ የመሰረዛ ስሌጣን ሇፊይናንስና
ንሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒት ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ ተሰጥቷሇ የተሰጠ
ዛተውሃበ እንትኸውን ሲሆን፣
2. 42(ሏ) ካብ ብር 50000 ንሊዔሉ ዛኾነ ናይ 2.42(ሏ) ከብር 50000.00 በሊይ የሆነ የግብር
ግብሪ ዔዲ ክተርፌ ወይ ክስረዛ ዛኽእሌ ናብ ዔዲ ቀሪ ሉሆን የሚችሇው ሇስራ አስፇፃሚ
ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ቀሪቡ እንትፌቐዴ ምክር ቤት ቀርቦ ሲፇቀዴ ብቻ ይሆናሌ።
ጥራሔ ይኸውን። ሰ.አንቀፅ 113 በሚከተሇው ተተክቷሌ።
ሰ. ዒንቀፅ 113 በዛስዔብ ተተኪኡ አል፣ አንቀፅ 113 የይግባኝ ጉባኤ መቋቋም
ዒንቀፅ 113 ምጥያሽ ጉባኤ ይግባኣኒ
1 እዜም ዛስዔቡ ጉባኤታት ግብሪ ይግባኣኒ ከከም 1.የሚከተለት የግብር ይግባኝ ጉባኤዎች እንዯ
ኣዴሊይነቶም ይጣየሹ። አስፇሊጊነታቸው ይቋቋማለ
ሀ.ኣብ ሔዴሔዴ ከተማ ጉባኤ ግብሪ ይግባኣኒ ሀ.በእያንዲንደ ከተማ የከተማ ግብር ይግባኝ ጉባኤ
ከተማ ይጣየሽ ይቋቋማሌ።
ሇ.ኣብ ሔዴሔዴ ወረዲ ጉባኤ ግብሪ ይግባኣኒ ሇ.በእያንዲንደ ወረዲ የወረዲ ግብር ይግባኝ ጉባኤ
ወረዲ ይጣየሽ ይቋቋማሌ።
ሏ.ቤት ምኸሪ ፇፃሚ ስራሔ ኣዴሊይ እዩ ኣብ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አስፇሊጊ ነው ብል
ዛበል ቦታ ጉባኤ ይግባኣኒ ግብሪ ክጣየሽ ባመነበት ቦታ የግብር ይግባኝ ኮሚቴ ማቋቋም
ይኽእሌ ዩ ይችሊሌ።
2.ሔዴ ሔዴ ጉባኤ ግብሪ ይግባኣኒ ተፀዋዔነቱ 2.እያንዲንደ የግብር ይግባኝ ጉባኤ ተጠሪነቱ
ንናይ ከባቢኡ ምምሔዲር ኮሚቴ ፇፃሚ ሇየአካባቢያቸው ምክር ቤት የስራ አስፇፃሚ
ስራሔ(ካቢኔ) ቤት ምኸሪ ይኸውን። ኮሚቴ ይሆናሌ።
መሰጋገሪ ዴንጋጌታት የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
ካብ ሒምሇ 1/1994 ዒ.ም ጀሚሩ ክሳብ እዘ ከሏምላ 1/1994 ዒ.ም ይህ አዋጅ በትግራይ
ኣዋጅ እዘ ብነጋሪት ጋዚጣ ተሒቲሙ ዛወፀለ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ እስከሚወጣበት ጊዚ በገቢ
ግዚ ብግብሪ ኣታዊ ኣዋጅ ቁፅሪ 2866/94 ግብር አዋጅ ቁጥር 286/1994 መሰረት
መሰረት ዛተወሰኑ ውሳኔታት ኣካሌ ናይዘ የተፇፀሙና የተሰጡ ወሳኔዎችም እንዯ አዋጅ
ኮይኖም ይውሰደ። አካሌ ተዯርገወ ይወሰዲለ።
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
170
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ትግራይ ትግራይ
መጋቢት/1995 መጋቢት/1995
መቐሇ መቐሇ
171

መቐሇ ዒ/ም
መቐሇ ዒ/ም
ኢንተርፔራይዛ ስራሔቲ ማይ ትግራይ የትግራይ ውሃ ስራዎች ኮንስትራክሽን ኢንተርፔራይዛ
ንምጥያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 8/1992 ንምምሔያሽ ሇማቋቋም የወጣው ዯንብ ቁጥር 8/1992 ሇማሻሻሌ
ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 18/1995 የወጣ ዯንብ ቁጥር 18/1995
ገፅ 1 ገፅ 1
ዯንቢ ቁፅሪ 18/1995 ዯንብ ቁጥር 18/1995

ኢንተርፔራይዛ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ትግራይ የትግራይ ውሃ ስራዎች ኯንስትራክሽን
ንምጥያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 8/1992 ኢንተርፔራይዛ ሇማቋቋም የወጣው ዯንብ ቁጥር
ንምምሔያሽ ዛወፀ ዯንቢ 8/1992 ሇማሻሻሌ የወጣ ዯንብ፣
ኢንተርፔራይዛ ህንፀት ስራሔቲ ማይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የውሃ
ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ዛወፀ ዯንቢ ስራዎች ኮንስትራክሽን ሇማቋቋም የወጣ ዯንብ
ቁፅሪ 8/1992 ምምሔያሽ ንኣሳሌጦ ህንፀት ቁጥር8/1992 ማሻሻሌ የውሃ ስራዎች
ስራሔቲ ማይ አዴሊይ ከይኑ ስሇዛተረኸበ፣ ቤት ኮንስትራክሽን ሇማፊጠን አስፇሊጊ ሆኖ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ስሇተገኘ፣
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል
ዒንቀፅ 56/7/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት በወጣው የትግራየ ህገ መንግስት ዒንቀፅ 56/7/
ዛስዔብ መመሒየሺ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን
የማሻሻያ ዯንብ አውጥቷሌ።
እዘ ዯንቢ ኢንተርፔራይዛ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ይህ ዯንብ የትግራይ ውሃ ስራዎች ኮንስትራክሽን
ትግራይ ንምጥያሽ ዖወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 8/1992 ኢንተርፔራይዛን ሇማቃቋም የወጣው ዯንብ
ንምምሔያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 18/1995 ቁጥር 8/1992ን ሇማሻሻሌ የወጣ ዯንብ ቁጥር
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። 18/1995 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፣
መመሒየሺ ማሻሻያ
1.ዒንቀፅ 9 ተፀዋዔነት እዘ ኢንተርፔራይዛ 1.ዒንቀፅ 9 የኢንተርፔራይ዗ ተጠሪነት
ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ
ትግራይ ዛብሌ ተሰሪ዗ በዘ ዛስዔብ ተተኪኡ ኮሚቴ ነው የሚሇው ተሰርዜ በሚከተሇው
አል። 9 ተፀዋዔነት እዘ ኢንተርፔራይዛ ተተክቷሌ።9 የኢንተርፔራይ዗ ተጠሪነት
ንመንግስታዊ ሌምዒት ኣካሊት ተቆፃፃሪ ባዒሌ ሇብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሌማት
ስሌጣን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዴርጅት ተቆጣጣሪ ባሇ ስሌጣን ይሆናሌ።
172
ናይ ሒዯ ዋጋ 2.25ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477
ይኸውን።
2.ዒንቀፅ 11 ተሰሪ዗ በዘ ዛስዔብ ተተኪኡ 2. ዒንቀፅ 11 ተሰርዜ በሚከተሇወ
ኣል።‟‟11 ኢንተርፔራይዛ ህንፀት ስራሔቲ ተተክቷሌ።‟‟11 የውሃ ስራዎች
ማይ ኣቃውማ ኣመራርሒ ቦርዴን ኮንስትራክሽን ዴርጅት የአመራር ቦርዴ
ተፀዋዔነትን፣ አመሰራረትና ተጠሪነት፣
ሀ.ናይ ቦርዴ አባሊት ቁፅሪ ተኣነሰ 5 ተበዛሏ 9 ሀ.የቦርዴ ኣባሊት ቁጥር ቢያንስ 5 ቢበዙ 9
ይኸውን፣ ይሆናሌ
ሇ.ካብ ሲሶ /1/3/ ዖይበሇፁ ኣባሊት ዛምረፁ ሇ.ከ 1/3 የማይበሌጡ ኣባሊት የሚመረጡተ
ብሰራሔተኛታት ጠቅሊሊ ጉባኤ ኮይኑ ክሌተ በሰራተኞች ጠቅሊሊ ጉባኤ ሆኖ 2/3 የቦርዴ
ሲሶ /2/3/ ኣባሊት እቲ ቦረዴ ዴማ ብተቖፃፃሪ ኣባሊት ዯግሞ በተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን
ባዒሌ ስሌጣን ይምዯቡ፣ ይመዯባለ።
ሏ.ናይቲ ቦርዴ አቦ ወንበር ብተቖፃፃሪ ባዒሌ ሏ.የቦርደ ሉቀመንበር በተቆጣጣሪው ባሇስሌጣን
ስሌጣን ይምዯብ፣ ይመዯባሌ።
መ.ናይ ቦርዴ አባሊት ምዯባን መረፃን ሞያ፣ መ.የቦርደ ኣባሊት ምርጫና ምዯባ ሞያ፣የስራ
ስራሔ ተሞክሮ ክእሇትን ብቕዒትን መሰረት ሌምዴ፣ችልታና ብቃትን መሰረት ያዯረገ
ዛገበረ ይኸውን፣ ይሆናሌ፤
ሠ.ናይቲ ቦርዴ ናይ ስራሔ እዋን ካብ 3 ክሳብ 5 ሠ.የቦርደ የስራ ጊዚ ከ3 እስከ 5 ዒመት
ዒመት ይኸውን። ናይ ስራሔ እዋኑ ዛወዯአ ይሆናሌ፣የስራ ጊዚውን ከጨረሰ የቦርደ
ኣባሌ ቦርዴ ዲግም ክምዯብን ክምረፅን ኣባሌ ዲግም ሉመዯብና ሉመረጥ ይችሊሌ፣
ይኽእሌ እዩ።
ረ.ዛኾነ ኣባሌ ቦርዴ አባሌነቱ ዛገዴፍ ረ.ማንኛውም የቦርዴ አባሌ ኣባሌነቱን የሚተው
እንተኾይኑ እቲ ቦርዴ መተካትኡ ንኽምረፅ ከሆነ ተተኪው እንዱመረጥ ወይም
ወይ ንኽምዯብ ንተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን እንዱመዯብ ቦርደ ሇተቆጣጣሪው ባሇስሌጣን
መተሒሳሰቢ ከቕርብ ኣሇዎ። ማሳሰቢያ ማቅረብ አሇበት፣
ሰ.ሒዯ ኣባሌ ቦርዴ ነቲ ስራሔ ብቑዔ ዖይምዃኑ ሰ.አንዴ የቦረዴ አባሌ ሇስራው ብቁ ሊሇመሆኑ
እኹሌ ምኽንያት እንትኽለ ተቖፃፃራይ በዒሌ በቂ ምክንያት ሲኖር ተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን
ስሌጣን ኣብ ዛኾነ ብውሳነ ከሌዔል ይኽዔሌ በማናቸውም ጊዚ በውሳኔ ሉያነሳው
እዩ። እዘ ጉዲይ ብሰራሔተኛ ንዛተመረፀ ይችሊሌ።ይህ ጉዲይ በሰራተኛው በተመረጠ
ኣባሌ ተፇፃሚ ኣብ ዛኾነለ ግዚ ዴማ ነቲ ናይ አባሌ ሊይ ተፇፃሚ በሚሆንበት ጊዚ ዯግሞ
ሰራሔተኛ ጠቕሊሊ ጉባኤ መረዲእታ ክበፅሕ የሰራተኛው ጠቅሊሊ ጉባኤ መረጃወ
ተገይሩ መተካእታ ኣባሌ ክመርፅ ይኽእሌ። እንዱዯርሰው ተዯርጎ ተተኪ ኣባሌ ሉመርጥ
ይችሊሌ።
ሸ.ተፀዋዔነት እቲ ቦርዴ ንተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ሸ.የቦርደ ተጠሪነት ሇተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን
ይኸውን፣ ይሆናሌ።
ቀ. ዛኾነ ሰብ ናይቲ ኢንተርፔራይዛ ተወዲዲራይ ቀ. የኢንተርፔራይ዗ ተወዲዲሪ ባሌሆነ ዴርጅት
ኣብ ዖይኾኑ ትካሊት ቦርዴ ኣባሌ ኮይኑ የቦርዴ አባሌ ሆኖ የሚሰራ ማንኛውም ሰው
ዛሰርሔ ናይዘ ኢንተርፔራይዛ ቦርዴ ኣባሌ የዘህ ኢንተርፔራይዛ የቦርዴ አባሌ ሆኖ
ኮይኑ ተመሪፁ ክሰርሔ ይኽእሌ እዩ። ተመርጦ ሉሰራ ይችሊሌ
3.ዒንቀፅ 12 ቦርዴ ዛብሌ ተሰሪ዗ በቲ ዛስዔብ 3. ዒንቀፅ 12.ቦርዴ የሚሇው ተሰርዜ
ተተኪኡ ኣል። በሚከተሇው ተተክቷሌ፣
‟‟12 ናይ ቦርዴ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት ‟‟12 የቦርደ የስብሰባ ስነ ስርዒት
ሀ.እዘ ቦርዴ ኣብ 3 ወርሑ ሒዯ ግዚ ስሩዔ አኼባ ሀ.ቦርደ ቢያንስ በ3 ወር አንዴ ጊዚ መዯበኛ
ይህሌዎ። አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ዴማ ስብሰባ ይኖረዋሌ።አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም
173
ኣብ ዛኾነ ግዖ ህፁፅ ኣኼባ በቲ ኣቦ ወንበር በሉቀመንበሩ ወይም በቦርዴ አባሊት ጥያቄ

ወይ ብሔቶ ኣባሊት ቦርዴ ክፅዋዔ ይኽእሌ፣ አስቸኳይ ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ፣
ሇ.ናይ ቦርዴ ናይ ኣኼባ አጀንዲ ንኣባሊት ቦርዴ ሇ.የቦርደ የስብሰባ አጀንዲ ከ3 ቀነ በፉት ሇቦርደ
ቅዴሚ 3ተ መዒሌቲ ክበፅሔ ይግበር። አባሊት እንዱዯርስ ይዯረጋሌ፣
ሏ.ካብ ቦርዴ ኣባሊይት 2/3 ተተረኺቦም ሏ.ከቦርዴ አባሊት መካከሌ 2/3 ከተገኙ ምሌዒተ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ጉባኤ ይሆናሌ።
መ. ናይቲ ቦርዴ ውሳነታት ዛመሒሊሇፈ መ.የቦርደ ውሳኔዎች የሚተሊሇፈት በአብሊጨ
ብኣብሊፂ ዴምፂ ይኸውን። ኮይኑ ግን ማዔረ ዴምፅ ይሆናሌ።ሆኖም እኩሌ ዴምፅ ሲኖር
ዴምፂ እንትህለ ኣቦ ወንበር ዖሇዎ ወገን ሉቀመንበሩ ያሇበት ወገን ወሳኘ ዴምፅ
ወሳናይ ዴምፂ ይህሌዎ፣ ይኖረዋሌ።
ሠ. እቲ ቦርዴ ካብ ሰራሔተኛታት ውሽጢ ሒዯ ሠ.ቦርደ ከሰራተኞች መካከሌ አንዴ ፀሃፉ
ፀሒፉ መሪፁ ይምዴብ፣ ኮይኑ ግን እቲ ፀሒፉ ይመዯባሌ፣ሆኖም ፀሃፉው ዴምፅ
ዴምፂ አይህሌዎን፣ አይኖረውም፣
ረ.ዋና መካየዱ ስራሔ እቲ ኢንተርፔረይዛ ኣብ ረ.የኢንተርፔራይ዗ ዋና ስራ አስኪያጅ በቦርደ
ቦርዴ ኣኼባ ክርከብ ይኽእሌ፣ ኮይኑ ግና ስብሰባ ሉገኝይችሊሌ፣ሆኖም ዴምፅ
ዴምፂ ናይ ምሃብ መሰሌ ኣይህሌዎን፣ የመስጠት መብት አይኖረውም።
ሰ.ዴንጋጌታት እዘ ዯንቢ ሔሌዋት ኮይኖም እቲ ሰ.የዘህ ዯንብ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው
ቦርዱ ዛምረሏለ ናይ ባዔለ ናይ ኣኼባ ስነ ቦርደ የሚመራበትን የራሱ የስብሰባ
ስርዒት ዯንቢ ከውፅዔ ይኽእሌ። ስነስርዒት ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።
4.ዒንቀፅ 13 ንኡስ ቁፅሪ /7/8/ ከም ዛስዔብ 4.ዒንቀፅ 13 ንኡስ ቁጥር /7/ /8/
ተመሒይሾም ንኡስ ቁፅሪ /9/ እውን እንዯሚከተሇው ተሻሽል ንኡስ ቁጥር /9/
ተወሲኹ ኣል። ተጨምሯሌ፡፡
1.‟‟7 ናይ ፕሉሲ ሒሳባት ይሔንፅፅ፣ ናብ 1.‟‟7 የፕሉሲ ሃሳቦችን ያመነጫሌ፣
ተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን አቕሪቡ ክፀዴቕ ሇተቆጣጣሪው ባሇስሌጣነ በማቅረብ
ይገብር፣‟‟ እንዱፀዴቅ ያዯርጋሌ፣
2.‟‟8 ንተቆፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ፀብፃብ የቕርብ፣‟‟ 2.‟‟ሇተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን ሪፕርት ያቀርባሌ።‟‟
3 ኣብ ዒንቀፅ 13 ስሇጣንን ቦርዴን ተግባርን 3.ዒንቀፅ 13 የቦርደ ስሌጣንና ተግባርን
ቦርዴ ብዛምሌከት ካብ ንኡስ ኣንቀፅ /8/ በሚመሇከት ከንኡስ አንቀፅ /8/ ቀጥል
ቀፂለ እዘ ዛስዔብ ሒደሽ ንኡስ ቁፅሪ 9 የሚከተሇው አዱስ ንኡስ ቁጥር 9
ተወሲኹ ኣል። ተጨምሯሌ፣
‟‟9 ስሌጣን ተግባርን ቦርዴን ‟‟9 የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
ሀ.ነቲ ኢንተርፔራይዛ ዋና መካየዱ ስራሔ ሀ. ሇኢንተርፔራይ዗ ዋና ስራ አስኪያጅ ተጠሪ
ተፀዋዔቲ ዛኾኑ ናይ ስራሔ ሒሇፌቲ፣ ቁፃር፣ የሆኑ የስራ ሃሊፉዎችን ቅጥር ምዯባና
ምዯባን ስንብትን መሃያን ኣበሌን የፅዴቕ፣ ስንብት፣ዯመወዛና አበሌ ያፀዴቃሌ።
ሇ.ናይቲ ኢንተርፔራይዛ ናይ ነዊሔ እዋን ሇ. የኢንተርፔራይ዗ የረጅም ጊዚ ብዴሮች
ሌቓሔ የፅዴቕ፣ ያፀዴቃሌ።
ሏ.ናይቲ ኢንተረፔራይዛ ናይ ሒፂር እዋን ሏ. የኢንተርፔራይ዗ የአጭር ጊዚ ብዴሮች
ሌቓሒት ዖርዘሩ የፌሌጥ፣ ዖርዛሮ ያሳውቃሌ።
ናይቲ ኢንተርፔራይዛ ህሌውና ዖይትንክፈ መ. የኢንተርፔራይ዗ን ህሌውና የማይነኩ የቋሚ
ቀወምቲ ንብረት መሸጣ የፅዴቕ፣ ንብረቶችን ሽያጮች ያፀዴቃሌ።
ሠ.ብኦዱተራት ናይቲ ኢንተርፔራይዛ ሑሳብ ሠ. የኢንተርፔራይ዗ የሂሳብ መዙግብት
መዙግብቲ ክምርምሩ ይገብር፣ንተቆፃፃሪ በኦዱተሮች እንዱመረመሩ ያዯርጋሌ።
በዒሌ ስሌጣን ዴማ ናይቲ ኢንተርፔራይዛ ሇተቆጣጣሪው ባሇስሌጣን ዯግሞ
174
ናይ ስራሔ አፇፃፅማ ፀብፃብን ናይ ሑሳብ የኢንተርፔራይ዗ የስራ አፇጻጸም ሪፕርትና

መግሇፂታትን የቕርብ፣ የስራ መግሇጫዎችን ያቀርባሌ።
ረ.ናይቲ ትካሌ ካፑታሌ ክውስኽ ወይ ክቕንስ ረ. የኢንተርፔራ዗ ካፑታሌ እንዱጨምር ወይም
ንተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ሒሳብ የቕርብ፣ እንዱቀንስ ሇተቆጣጣሪው ባሇስሌጣን ሃሳብ
ያቀርባሌ።
5.ዒንቀፅ 14 ስሌጣንን ተግባርን ኣካየዱ ስራሔ 5. ዒንቀፅ 14 የዋናው ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና
ብዛምሌከት ካብ ንኡስ ቁፅሪ /11/ ቀፂለ ተግባር በሚሇው ሊይ ከንኡስ ቁጥር /11/
እዘ ዛሰዔብ ሒደሽ ንኡስ አንቀፅ 12 ቀጥል የሚከተሇው ንኡስ ዒንቀፅ 12
ተወሲኹ ኣል። ተጨምሯሌ፣
‟‟12 ስሌጣንን ተግባርን ኣካየዱ ስራሔ “12 የዋናው ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
ሀ. ንቦርዴ ብምቕራብ ንኡኡ ተፀዋዔቲ ዛኾኑ ሀ. ሇቦርደ እያቀረበ ሇእሱ ተጠሪ የሆኑ
ናይ ስራሔ ሒሇፌቲ ይቖፅር፣ ይምዴብ፣ የስራሃሊፉዎችን ይቀጥራሌ፤
ስርሕም ይውስን የሰናብት፣
ሇ. ነቲ ኢንተርፔራይዛ ስራሔ መካየዱ ዛውዔሌ ሇ. ሇዴርጅቱ ስራ ማስኬጃ የሚውሌ የአጭር ጊዚ
ናይ ሒፂር ሌቓሔ ብቦርዴ ተዖርዘሩ ብዴር በቦርዴ ተዖርዛሮ በሚሰጠው መሰረት
ብዛዋሃቦ መሰረት ይዋዒዒሌ፣ ንቦርዴ ይዋዋሊሌ፣ ቦርደን በማስፇቀዴ የረጅም ጊዚ
ብምፌቓዴ እውን ናይ ነዊሔ እዋን ሌቓሔ ብዴር ይበዯራሌ፣ ሲበዯርም
ይሌቓሔ፣ እንትሌቓሔ እውን ናይቲ የኢንተርፔራይ዗ን የሚንቀሳቀስና
ኢንተርፔራይዛ ዛንቀሳቐስን ዖይንቀሳቐስን የማይንቀሳቀስ ንብረት በመያዣነት
ንብረት ብመትሒጃ ይህብ፣ ይሰጣሌ፤
ሏ. ንቦርዴ ብምፌቓዴ ናይቲ ኢንተርፔራይዛ ሏ. ቦርደን በማስፇቀዴ የኢንተርፔራይ዗ን
ህሌውና ዖይትንክፈ ቀወምቲ ንብረት ህሌውና የማይነኩትን ቋሚ ንብረቶች
ይሸይጥ፣ ይሸጣሌ።
መ. ኣብ ስራሔ ገምጋማት፣ትሌምታትን መ. በስራ ግምገማዎች፣ ዔቅድችና ውሳኔዎች
ውሳነታትን ዛመክር ኮሚቴ ማነጀመንት የሚመክር የማኔጅመንት ኮሚቴ ያቋቁማሌ፣
የጣይሽ፣ናይ ማኔጅመንት ኮሚቴ ኣኼባ ስብሰባውንም ይመራሌ።
ይመርሔ ፣
6. እቲ ዯንቢ ዛፀንዒለ ጊዚ 6. ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፣ ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ርዔሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርዔሰ
ትግራይ መሰተዲዴር
ጥሪ/1995 ጥር/1995
መቐሇ መቐሇ
175

መቐሇ ዒ/ም
መቐሇ ዒ/ም
ናይ ከተማ ቦታ ብክራይ ንምሒዛተማሒይሹ የከተማ ቦታ በክራይ ሰሇመያዛ እንዯገና ሇመዯንገግ

ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ19/1995 የወጣዯንብቁጥር19/1995
ገፅ 1 ገፅ 1
ዯንቢ ቁፅሪ19/1995 ዯንቢ ቁጥር 19/1995
ናይ ከተማ ቦታ ብክራይ ንምሒዛ ተማይሹ ዛወፀ የከተማ ቦታ በክራይ ስሇመያዛ እንዯገና

ዯንቢ ቁፅሪ 19/1995 ሇመዯንገግየወጣ ዯንብ ቁጥር 19/1995
ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ብፋዯራሌ በኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ መንግስት የከተማ ቦታበሉዛ
መንግስቲ ተማሒይሹ ዛወፀ አዋጅ ስሇመያዛ እንዯገና ሇመዯንገግ የወጣውን አዋጅ
ቁፅሪ272/1995 ዒንቀፅ 3 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ክሳብ 272/1995 አንቀፅ 3 ንኡስ አንቀፅ 2 እሰከ አሁን
ሏዘ ናብ ናይ ሉዛ ትሔዛቶ ስሪት ንዖይኣትው በሉዛ ይዜታ የማይተዲዯሩ ይ዗ታዎች በክሌሌ
ናይ ከተማ ቦታ ናይ ክሌሌ ወይ ምምሔዲር ወይም በከተማ መሰተዲዴሮች በሚወሰኑበት ግዚና
ከተማ ብዛወሰንዎ ጊዚን ኩነታትን ክውሰን ሁኔታ እንዱወሰን በፇቀዯው መሰረት እንዯ
ብመሰረት ዛፇቐደ ብጊዚያዊነትን ከም እዋን መሸጋገሪያ የክራይ ዯንብ አሰፇሊጊ በመሆኑ
ሰግግርን ናይ ምርሑት ትሔዛቶ ዯንቢ ዖዴሇየ
ብምዃኑን።
ብመሰረት እቲ ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሰቲ ትግራይ ዒንቀፅ56/7 መንግስት ሔገመንግስት አንቀፅ 56/7 መሰረት
ቤት ምክሪ ሰራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ እዘ የክሌለ ስራ አሰፇፃሚ ምክርቤት ይህንኑ ዯንብ
ዛስዔብ ዯንቢ አውፂኡ አል። አውጥቶ አውጥቶዋሌ።
ክፌሉ1 ክፌሌ አንዴ
እዘ ዯንቢናይ ከተማ ቦታ ብክራይ ንምሒዛን ይህ ዯንብ የከተማ ቦታ በክራይ ስሇመያዛእና
ናይ ክራይተመን ንምውሳን ተመሒይሹ ዛወፀ የክራይ ተመን ሇመወሰን እንዯገና ሇመዯንገግ
ዯንቢ ቁፅሪ 19/1995 ተባሂለ ክፅዋዔ ይካአሌ። የወጣ ዯንብ ቁጥር 19/1995 ዒ/ም ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ።
ናይ ሒዯ ዋጋ 3.25 ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477

176
ናይቲ ቃሌ ኣጠቓቕማ ካሌእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም እስካሌተሰጠው ዴረስ
እንተዖይኮይኑ አብዘ ዯንቢ እዘ፤ በዘህ ዯንብ ውስጥ፣
1 .አዋጅ ማሇት ብፋዯራሌ መንግሰቲ ናይ 1. አዋጅ ማሇት የከተማ ቦታ በሉዛ ስሇ መያዛ
ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ተመሒይሹ ዛወፀ በፋዯራሌ መንግስት ተሻሽል የወጣው አዋጅ
አዋጅ ቁፅሪ 272/94 እዩ። ቁጥር 272/1994 ነው።
2. ቤት ምክሪ ስራሔ ፇፃሚ ማሇት ብሔገ 2. የስራ አስፇፃሚ ምክርቤት ማሇት በትግራይ
መንግስቲ ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገመንግስት ዒንቀፅ
ዒንቀፅ 54 መሰረት ዛቖመ ሊዔሇዋይ ፇፃሚ 54 መሰረት የተቋቋሙ የክሌለ መንግስት
ሔጊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አዩ። የበሊይ የሔግ አስፇፃሚ አካሌ ነው።
3. ቢሮ ማሇት ቢሮ ንግዱ ኢንዴስትሪን ከተማ 3. ቢሮ ማሇት የትግራይ ክሌሌ ንግዴ ፣
ሌምዒት ክሌሌ ትገራይ እዩ። ኢንዴስትሪና ከተማ ሌማት ቢሮ ነው።
4. ከተማ ማሇት ቤት ማዖጋጃ ዛተጣየሸለ ወይ 4. ከተማ ማሇት ማዙጋጃ ቤት የተቆቆመሇት
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ከተማ ኢለ ወይም የክሌለ ምክር ቤትየተሰጠው አከባቢ
አፌሌጦ ዛሃቦ ከባቢ እዩ። ነው።
5. ናይ ከተማ ቦታ ማሇት አብ ከተማ 5. የከተማ ቦታ ማሇት በከተማ ክሌሌ የሚገኙ
ክሌሌዛርከብ ዛኾነ ቦታ እዩ። ማንኛንውም ቦታ ማሇት ነው።
6. ጉባኤ ማሇት መሬት ንብረታት ብዛምሌከት 6. ጉባኤ ማሇት መሬት ነክ ንብረቶች
ንዖቕርቡ ናይ ይግባአኒ ጉዲያት ዛሰምዔን በሚመሇከት የሚነሱ የይግባኝ ጉዲዮች
ውሳነ ዛህብን ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ስራሔ የሚሰማና ውሳኔ የሚሰጥ በክሌለ ምክር ቤት
ፇፃሚት ዛሽየም አካሌ አዩ። የሚሰየም አካሌ ነው።
7.ናይ ከተማ ዯረጃ ማሇት በመንፅር ዛርከበለ 7. የከተማ ዯረጃ ማሇት ከተሞች በሚገኝበት
ናይ ዔብየት ብርኪ ንከተማታት ዛተውሃበ የእዴገት ዯረጃ አንፃር ሇከተሞች የተሰጠ
ዯረጃ እዩ። ዯረጃ ነው።
8.ናይ ቦታ ዯረጃ ማሇት ብመሰረት ንተጠቀምቲ 8. የቦታ ዯረጃ ማሇት ሇተጠቃሚዎች
ክህብዎ ዛኽእለ ረብሒ ንቦታታት ዛተውሃብ በሚሰጡት አገሌግልት አንፃር ሇቦታዎች
ዯረጃ እዩ። የሚሰጥ ዯረጃ ነው።
9.ነባር ትሔዛቶ ማሇት አብዘ ዯንቢ እዘ አብ 9. ነባር ይዜታ መሇት በዘህ ዴንብ አንቀፅ 3 ሊይ
ዒንቀፅ 3 ንዛተዖርዖሩ ዛምሌከት ኮይኑ ናይ የተዖረዖሩትን የሚመሇከት ሆኖ በሉዛ አዋጅ
ሉዛ አዋጅ ቁፅሪ 80/86 ቅዴሚ ምውፅኡ ቁጥር 80/86 ከመውጣቱ በፉት በነበሩ
ብዛነበሩ ሔግታትን ዯንብታትን ብሔጋዊ ሔጉችና ዯንቦች በህጋዊ ይዜታነት የሚታወቁ
መንገዱ ዛተትሒ዗ ትሔዛቶታት እዩም። ይዜታዎች ናቸው።
10.ናይ ውሌቀ መንበሪ ገዙ ማሇት ብውሌቀ 10.የግሌ መኖርያ ቤት ማሇት በግሌ ወይም
ወይዴማ ብሔብረት አብ ዛተወሰዯ ቦታ በሔብረት በተወሰዯ ቦታ ሊይ ተሰርቶ ሇመኖርያ
ተሰሪሐ ንመንበሪ ግሌጋልት ዛውዒሇ ብሒዯ ቤት አገሌግልት የዋሇ በአንዴ ይዜታነት
ትሔዛቶ ዛፌሇጥ ገዙ እዩ። የሚታወቅ ቤት ነው።
11.ቤተ ፀልት መንበሪ ገዙ ማሇት መንፇሳዊ 11.ፀልት ቤት ማ ሇት መንፇሳዊ አገሌግልት
ግሌጋልት ዛወሃበለ ገዙ እዩ። የሚሰጥበት ቤት ነው።
12.ንግዱ ስራሔ ማሇት ፌቓዴ ናይ ምሃብ 12.ንግዴ ሰራ ማሇት ፌቃዴ የመሰጠት ስሌጣን
ስሌጣን ብዖልዎ አካሌ ሔጋዊ ፌቓዴ ባሇው አካሌ ህጋዊ ፌቃዴ የተሰጠው የሸቀጥ
ዛተውሃቦ ናይ ሸቐጥ ስራሔ ወይ ግሌጋልት ስራ ወይ አገሌግልት የሚሰጥበት ዴርጅት
ዛካየዯለ ትካሌ እዩ። ነው።
177
13. ኢንደስትሪ ማሇት ፌቓዴ ናይ ምሃብ 13.ኢንደስትሪ ማሇት ፌቃዴ መሰጠት ስሌጣን
ስሌጣን ብዖሇዉ አካሌ ፌቓዴ ዛተውሃቦ ናይ ባሇው አካሌ ሔጋዊ ፌቃዴ የተሰጠው የማምረቻ
ምፌራይ ስራሔ ዛካየዯለ ትካሌ እዩ። ዴርጅት ማሇት ነው።
14. ማሔበራዊ ግሌጋልት ማሇት ብመንግሰታዊን 14.ማህበራዊ ግሌጋልት ማሇት መንግስታዊና
ዖይመንግስታዊን ትካሊት ዛካየደ ንህዛቢ መንግስታዊ ባሌሆኑ ዴርጅቶች የሚካሄዴ
ግሌጋልት ዛውዔለ ስራሔቲ እዩም። ሇህዛብ አገሌግልት የሚውሌ ስራዎች
ናቸው።
15. ናይ ህዛቢ ማሔበራዊ ግሌጋልት ማሇት 15.የህዛብ ማህበራዊ አገሌግልት ማሇት አሊማው
ዔሊምኡ ንትርፉ ዖይኮነ ብቐጥታ ንህዛቢ ሇትርፌ ያሌሆነ በቀጥታ ሇህዛብ ጥቅም
ጥቕሚ ዛውዔሌ ግሌጋልት እዩ፡፡ የሚውሌ አገሌግልት ማሇት ነው።
16. ኮንስትራክሽን ማሇት አብ ሌዔሉ ብሔጋዊ 16.ኮንስትራክሽን ማሇት በህጋዊ መንገዴ
መንገዱ ዛተወሰዯ መሬት ዛካየዴ ናይ ህንፀት በተሰጠው ቦታ ሊይ የሚዯረግ የግንባታ ስራ
ስራሔ እዩ ነው።
17. ሰብ ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ዴማ 17.ሰው ማሇት ማንኛወም የተፌጥሮ ስው ወይም
ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎ እዩ፡፡ በህግ የሰውነት መብት የተሰጠው አካሌ ነው።
ክፌሉ 2 ክፌሌ2
ናይ ተፇፃምነት ወሰን የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ዯንቢ እዘ ኣብ ክሳብ ሏዘ ናብ ትሔዛቶ ሉዛ ይህ ዯንብ ቀዯም ሲሌ ወዯ ሉዛ ይዜታ ስሪት ያሌገቡ
ንዖይኣተዉ ከተማታት ወይ ናይ ከተማ ቦታ ከተሞች ወይም የከተማ ቦታ ይዜታ ሊይ ተፇፃሚ
ትሔዛቶ ተፇፃሚ ይከውን። ይሆናሌ።
1. እዘ ዯንቢ እዘ አብ ሌዔሉ ብሉዛ ዛማሏዯራ 1. ይህ ዯንብ ቀዯም ሲሌ በሉዛ የሚተዲዯሩ
ከተማታት ብምርሑት ዛተታሔዖ ነባር ከቶሞች ወይም በምርት የተያዖ ነባር ይዜታ
ትሔዛቶ ይኹን ንዴሔሪ ሔዘ ብክራይ ኣብ ወይም ከዘህ በኃሊ በክራይ ይዜታ በሚተዲዯሩ
ዛማሏዯራ ከተማታት ዛወሃብ ናይ ከተማ ከተሞች በሚሰጥ የከተማ ቦታ ሊይ ተፇፃሚ
ቦታ ተፇፃሚ ይኸውን። ይሆናሌ
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀ/1/ የተመሇከተው
ከምዖል ኮይኑ ኩሇን ከተማታት ብትሔዛቶ ቢኖርም ከተሞች ሁለ በሉዛ ይዜታ ስሪት ብቻ
ሉዛ ጥራሔ ክማሏዯራ ክሳብ ዛግበር ንዛህለ እንዱተዲዯሩ እስከሚዯረግ ስሇሚነሮው
ናይ ስግግር ግዚ እዘ ዯንቢ እዘ አብዜም የሽግግር ግዚ ይህ ዯንብ በሚከተለት ይዜታዎች
ዛስዔቡ ትሔዛቶታት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ሀ. ብሇዛ ዯንብ ቁፅሪ 1694 ዖይተሸፇኑ ዛኾኑ ሀ. በሉዛ ዯንብ ቁጥር 1694 ያሌተካተቱ ማንኛውም
ዒይነት ናይ ማሔበራዊ ግሌጋልት ፣ ዒይነት የማሔበራዊ አገሌግልት የእንዴስትሪ
እንዴስትሪን ንግዴን ስራሔቲ ዛካየዯልም ናይ እና ንግዴ ስራዎች በሚካየዴባቸው ከተማ ቦታ
ከተማ ቦታ ነባር ትሔዛቶታት፣ ነባር ይዜታዎች፡፡
ሇ. አብ ብክራይ ትሔዛቶ ዛማሏዯር ከተማ ሇ. በክራይ ይዜታ በሚተዲዯሩ ከተማ ሇአዱስ የግሌ
ንሏደሽ ናይ ውሌቀ መንበሪ ገዙ ዛምራሔ ናይ መኖርያ ቤት ሇመስራት የሚሰጥ የቦታ ይዜታ
ቦታ ትሔዛቶ፡፡
ሏ. አብ ብክራይ ትሔዛቶ ዛማሏዯር ከተማ ሏ. በክራይ ይዜታ በሚታዲዯሩ ከተማ ሊዱስ
ንሏደሽ ናይ ማሔበራዊ ግሌጋልኢንዴስትሪን የማሔበራዊ አገሌግልት ሇእንዴስትሪ እና ንግዴ
ንግዴን ስራሔቲ ዛውዔሌ ናይ ቦታ ትሔዛቶ፣ ስራዎች የሚውሌ የቦታ ይዜታ፣
መ. ሔጋዊ መረጋገፂ ዖይብልም ነባር ትሔዛቶ መ.ሔጋዊ ማረጋገጫ የላሊቸው ነባር ይዜታዎች
ክሳብ 1994 ዒ.ም እንተናአሰ ን15 ዒመታት እስከ 1994 ዒ.ም ቢያንስ 15 ዒመታት በባሇ
178
አብ ኢድም ብምፅንሐ ሔጋዊ ኮይኑ ይዜታነት በመቆየቱ ሔጋዊ ተዯርጎ

ዛፀንዒልም ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን፡፡ የሚፀናሊቸው። ዛርዛር አፇፃፀም በመመርያ
ረ. አብ ብሉዛ ትሔዛቶ ዛማሏዯር ከተማ ዛርከብ ይወሰናሌ
ነባር ትሔዛቶ ተወሳኺ ናይ ቦታ ምስፌሔፊሔ ረ. በሉዛ ስሪት የሚተዲዯሩ ከተማ የሚገኝ ነባር
ሔቶ እንትቐርብ እቲ ተወሳኺ ቦታ ንኻሉእ ይዜታ ተጨማሪ የማስፊፌያ ቦታ ሇሉሊ ሉሰጥ
ክዔዯሌ ዖይኽእሌ ተኾይኑ ጥራሔ ብክራይ የማይችሌ ከሆነ ብቻ በክራይ ይዜታ
ስሪት ክማሒዯር እንትፌቀዴ እንዱተዲዯሩ ሲፇቀዴ ይሆናሌ።
ናይ ከተማ ዯረጃ የከተማ ዯረጃ
1. እተን ከተማታት ብመንፅር ዛርከባለ ናይ 1.ከተማዎች በሚገኝበት የእዴገት ዯረጃ አንፃር
ዔብየት ዯረጃ አብ 4 ዯረጃ ይምዯባ ።ዛርዛሩ በአራት ዯረጃዎች ይመዯባለ።ዛርዛሩ
ብመምርሑ ይውሰን። በመመርያ ይወሰናሌ።
2. ቢት ምክሪ ስራሔ ፇፃሚ ናይተን ከተማታት 2.የክሌለ ስራአስፇፃሚ ምክርቤት የከተሞች
ዯረጃ ዔብየት ብምርአይ አብ ዛተወሰነ ግዚ የእዴገት ዯረጃ በማየት በተወሰነ ግዚ በከተሞች
ናይ ዯረጃ ምምሔያሽ ክገብር ይኽእሌ እዩ። ዯረጃ ማሻሻያ ሉያዯርግ ይችሊሌ።
ናይ ከተማታት ቦታ ዯረጃ የከተሞች ቦታ ዯረጃ
ናይ ከተማ ቦታታት ብመሰረት ንተጠቀምቲ የከተማ ቦታዎች ሇተጠቃሚዎች በሚሰጡት
ዛህብዎ ግሌጋልት እዜም ዛስዔቡ ናይ ቦታ አገሌግልት መሰረት የሚከተለት የቦታ ዯረጃዎች
ዯረጃታተ ተዋሂብዎም አል። ተሰጥታቸዋሌ።
1. አብ ቀዲማይ ዯረጃ ከተማ ሰሇስተ ናይ ከተማ 1.በአንዯኛ ዯረጃ ከተማ ሶስት የከተማ ቦታ ዯረጃ ና
ቦታ ዯረጃ ሰሇስተ ንኡስ ዯረጃን ይህሌውዎ፡፡ ሶስት ንኡስ ዯረጃ ይኖራሌ።
2. አብ ካሌአይ ዯረጃ ከተማታት ሰሇስተ ናይ 2.በሁሇተኛ ዯረጃ ከተማ ሶስት የከተማ ቦታ
ከተማ ቦታ ዯረጃን ሰሇስተ ንኡስ ዯረጃ ዯረጃናሶስት ንኡስ ዯረጃ ይኖራሌ።
ይህሌውዎ፡፡
3. አብ ሳሌሳይ ራብዒይን ዯረጃ ከተማ ክሌተ ናይ 3.በሶስተኛ ና አራተኛ ዯረጃ ከተሞች ሁሇት የከተማ
ከተማ ቦታ ዯረጃን ክሌተ ንኡስ ዯረጃን ቦታ ዯረጃናሁሇት ንኡስ ዯረጃ ይኖራሌ።
ይህሌውዎ፡፡
ናይ ቦታ ክራይ ተመን አከፊፌሊ የክራይ ቦታ ተመን አከፊፇሌ
እዘ ናይ ክራይ ዯንቢ እዘ ተፇፃሚ አብ ዛኾነሇን ይህ የክራይ ዯንብ ተፇፃሚ የሚሆንባቸ ከተሞች ሆነ
ከተማታት ይኹን ናይ ከተማ ቦታ ትሔዛቶ ቀፂለ የከተማ ቦታ ይዜታ ቀጥል በሚገኘውና በዘህ ዯንብ
ብዖልን በዘ ዯንቢ አብ ሏባር ቁፅሪ 1፣2፣3፣4 በአባሪ ቁጥር 1፣2፣3፣4 የተገሇፁት የቦታ ክራይ
ዛተገሇፁን ናይ ክራይ ተመን በብዒመቱ ይኽፇሌ፡፡ ተመን በየአመቱ ይከፇሊሌ።
1. ንናይ ውሌቀ መንበሪ ገዙ መስርሑ ዛውዔሌ 1.ሇግሌ መኖርያ ቤት መስሪያ የሚውሌ ቦታ
ቦታ ፣
ሀ. አብ ቀዲማይ፣ ካሌአይን ሳሌሳይን ዯረጃ ሀ.በአንዯኛ ፣ሁሇተኛ ና ሶስተኛ ዯረጃ ከተሞች እስከ
ከተማታት ክሳብ 175 ሜ.ካ ኮይኑ፡፡ 175 ካ/ሜ ሁኖ።
አብ ቀማይ ዯረጃ ከተማ ንሜ.ካ ብር 0.62 .ሇአንዯኛ ዯረጃ ከተማ ሇካ.ሜ ብር 0.62 በአመት
ብዒመት ይኽፇሌ፡፡ ይከፌሊሌ።
አብ ካሌአይ ዯረጃ ከተማ ንሜ.ካ ብር 0.35 .ሇሁሇተኛ ዯረጃ ከተማ ሇካ.ሜ ብር 0.35
ብዒመት ይኽፇሌ፡፡ በአመት ይከፌሊሌ።
አብ ሳሌሳይ ዯረጃ ከተማ ንሜ.ካ ብር 0.25 .ሇሶስተኛ ዯረጃ ከተማ ሇካ.ሜ ብር 0.25
179
ብዒመት ይኽፇሌ፡፡ በአመት ይከፌሊሌ።

ሇ. አብ ራብዒይ ዯረጃ ከተማ ክሳብ 250 ሜ.ካ ሇ. በአራተኛ ዯረጃ ከተማ እስከ 250 ካ.ሜ ሁኖ
ኮይኑ ንሜ.ካ ብር 0.15 ብዒመት ይኽፇሌ፡፡ ሇካ.ሜ ብር 0.15 በአመት ይከፌሊሌ።
2. ናይ ውሌቀ መንበሪ ገዙ ኮይኑ ካብ 500 ሜ.ካ 2. የግሌ መኖርያ ቤት ሁኖ ከ 500 ካ.ሜ በሊይ
ንሊዔሉ አብ ዛኾነ ቦታ ንሔዴሔዴ ተወሳኺ ሇሆነ ቦታ ሇያንዲንደ ተጨማሪ 100 ካ.ሜ
100 ሜ.ካ ክንዴቲ ናይ 500 ሜ.ካ ዋጋ የ500 ካ.ሜ ያህሌ ዋጋ ተጨማሪ ይከፇሊሌ።
ይኽፇሌ።
3. ምዴርቤትን ፍቕን ዛተሰራሏለ ንመንበሪ 3. ምዴር ቤትና ፍቅ የተሰራሇት ሇመኖሪያ የተሰጠ
ዛተዋሃበ ቦታ ካብ መንበሪ ብተወሳኪ ሔጋዊ ቦታ ከመኖሪያ ቤት በተጨማሪ ህጋዊ ፌቃዴ
ፌቃዴ ንዖሇዎ ናይ ንግዱ ወይ እንዴስትሪ ሊሇው የንግዴ ወይም ሇእንዴስትሪ ስራ ከዋሇ
ስራሔ እንተዊዑለ ንንግዱ ወይ ንእንዴስትሪ ሇንግዴ ወይም ሇእንዴስትሪ የተመዯበው ተመን
ዛተመዯበ ተመን ይከፌሌ። ይከፌሊሌ።
4. አብ መዯዲ ገዙውቲ ዛተሰረሏለን መንበሪ ካብ 4. በመዯዲ ቤቶች የተሰሩበት እና ሇመኖርያ
ዛተዋሃበ ቦታ ካብ መንበሪ ብተወሳኺ ሔጋዊ ከተሰጠው ቦታ ከመምርያ በተጨማሪ ህጋዊ
ፌቓዴ ዖሇዎ ናይ ንግዱ ስራሔ ዛካየዯለ ፌቃዴ ያሇው የንግዴ ስራ በሚካሄዴበት ከሆነ
እንተኾይኑ እቲ ቦታ አብ ቀፃሊይ በየናይ ናይ ቦታው ሇወዯፉቱ ቤትኛው የአገሌግልት ዒይነት
ግሌጋልት ዒይነት ክጥቀመለ ከምዛዯሉ ሉጠቀምበት እንዯሚፇሌግ ምርጫ ይሰጠዋሌ ።
ምርጫ ይዋሃቦ። እቲ ተጠቃማይ በቲ ዛመረፆ ተጠቃሚው በመረጠው መሰረት ህንፃው ወዯ
መሰረት እቲ ህንፃ ናብ ሒዯ ግሌጋልት አንዴ አገሌግልት ይጠቃሇሊሌ ክፌያውም
ይጠቓሇሌ። ክፌሉት ንዛመሮፆ ግሌጋልት ሇመረጠው አገሌግልት የተተመነው ይሆናሌ።
ዛተተመነ ይኸውን ።
5. ቤት ፀልትን ናይ ህዛቢ ማሔበራዊ ግሌጋልት 5 ፀልትቤት እና የህዛብ ማህበራዊ አገሌግልት ሰጭ
ዋሃብቲ ትካሊትን ካብ ክፌሉት ክራይ ቦታ ነፃ ተቆማት ከክራይ ቦታ ክፌያ ነፃ ናቸው።
እዮም ።
6. ባይ ቦታ ክራይ ተመን በቢ ሏሙሽተ ዒመቱ 6 የቦታ ክራይ ተመን በየ አምስት ዒመቱ ሉሻሻሌ
ክማሏየሽ ይክእሌ እዩ። ይችሊሌ።
መሰሌ ምተሔሌሊፌ ብክራይ ትሔዛቶ ዛተታሒዖ በክራይ ይዜታነት የተያዖ ይዜታ ቦታ መብት ሰሇ
ቦታ ማስተሊሇፌ
1. በዘ ዯንቢ መሰረት ብክራይ ትሔዛቶ አብ 1. በዘህ ዯንብ መሰረት በክራይ በተያዖ የከተማ ቦታ
ዛተታሏዖ ናይ ከተማ ቦታ ዛተኻየዯ ህንፀት የተካሄዯ ግንባታ በሽይጭ፣ በውርስ፣ በስጦታ እና
መሸጣ፣ ብውርሲ፣ ብውህብቶ ይኩን በዋስትናነት በከፉሌ ሆነ በሙለ ሇሉሊ ወገን
ብውሔስነት ብክፊሌ ብሙለእ ንካሉእ ወገን ሉተሊሇፌ ይችሊሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ
ክማሏሊሇፌ ይኽእሌ እዩ። ዛርዛር በመመርያ ይወሰናሌ።
አፇፃፅሙኡ ብመምርሑ ይውሰን።
2. ብክራይ ዛተታሏዖ ናይ ከተማ ቦታ ናብ 2. በኪራይ የተያዖ የከተማ ቦታ ላሊ ወገን ሉተሊሇፌ
ካሉእ ክማሒሊሇፌ ዛፇቅዴ ህንፃ ወይ ገዙ የሚፇቀዯው ግንባታ የተካሄዯበት ከሆነ ብቻ
ዛዒረፍ እንተኾይኑ ጥራሔ እዩ። ዛርዛሩ ነው።
ብመምርሑ ይውሰን ። ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ።
3. ብክራይ ዛተታሏዖ ህንፃ ዛዒረፍ ናይ ከተማ 3. በኪራይ የተያዖ ግነባታ የተካሄዯበት የከተማ ቦታ
ቦታ መቒሌካ ናብ ካሉእ ወገን ክማሏሊሇፌ በከፉሌ ሇላሊ ወገን ማስተሊሇፌ ይቻሊሌ። ዛርዛር
ይኽእሌ እዩ። ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን አፇፃፀሙ በመመሪያው ይወሰናሌ።
።
180
4. ብውሔስነት ዛተታሏዖ ናይ ከተማ ቦታ እቲ 4. በዋስትና የተያዖ የከተማ ቦታ ዋስትናው

ውሔስነት አብ ሌዔሉ መሬት ንዛሰፇረ ተቀባይነት የሚኖሮው በመሬት ሊይ ሇሰፇረ
ንብረት እምበር ነቲ መሬት ኣይሒውስን። ንብረት ብቻ እንጅ መሬቱን አያጣቃሌሌም።
5. ብክራይ ዛተታሏዖ ናይ ከተማ ቦታ ብመሸጣ 5. በክራይ የተያዖ የከተማ ኖታ በሽያጭ ይሁን
ኮነ ውህብቶ ናብ ካሉእ ወገን ክመሒሊሇፌ በስጦታ ሇሉሊ ወገን ሲተሊሇፌ ከቦታ ንብረት
ከል ካብቲ ቦታን ንብረትን መሸጣ ካብ ስያጭ ከሚገኛው ትርፌ ሉከፇሇው ከሚገባ
ዛረኸቦ ትርፉ ክኸፌል ካብ ዛግባእ ናይ የካፒታሌ ትርፌ ግብር በተጨማሪ 5% /አምስት
ካፑታሌ ትርፉ ቀረፅ ብተወሳኪ 5% ከሞቶ/ ሇማዙጋጃቤት ይከፌሊሌ። ዛርዛር
/ሏሙሽተ ሚኢታዊ/ ንመዙጋጃቤት አፇፃፀሙ በመመርያ ይወሰናሌ።
ይኸፌሌ። ዛርዛር ኣፇፃፅሙኡ ብመምርሑ
ይውሰን ።
አዋሃህባ ናይ ክራይ ትሔዛቶ ምስክር ወረቐትን የክራይ ይዜታ ምስክር ወረቀት እና
ናይ ኮንስትራክሽን ፌቓዴ የኮንስትራክሽን ፌቃዴ አሰጣጥ
1. ናይ ከተማ ቦታ ብክራይ ዛተዋሃበ ሰብ 1. የከተማ ቦታ በክራይ የተሰጠው ሰው በዘህ
ብመሰረት እዘ ዯንቢ እቲ ቦታ ብክራይ ዯንብ መሰረት ቦታው በክራይ የተሰጠው
ዛተዋሃቦ ምዃኑ ዛገሌፅ መረዲእታ ምስ መሆኑ የሚገሌፅ መረጃ ካቀረበ ቦሃሊ የይዜታ
ኣቕረበ ትሔዛቶ ምስክር ወረቐት ይወሃቦ። ምስክር ወረቀት ይሰጠዋሌ።
2. አብዘ ዯንቢ እዘ ብዒንቀፅ 9 መሰረት ናይ 2. በዘህ ዯንብ በዒንቀፅ 9 መሰረት የአገሌግልት
ግሌጋልት ሇውጢ እንትፌቀዴ ናይ ክራይ ሇውጥ ሲፇቀዴ የክራይ ተመን ሇውጥ
ተመን ሇውጢ ዛገሌፅ መረዲእታ ዛወሃብ የሚገሌፅ መረጃ የሚሰጥ ይሆናሌ።
ይከውን።
3. ናይ ክራይ ትሔዛቶ ምስክር ወረቐትን ናይ 3. የክራይ ይዜታ ምስክር ወረቀት እና
ኮንስትራክሽን ፌቓዴን ኣወሃህባ ዛርዛር የካንስትራክሽን ፌቃዴ አሰጣጥ ዛርዛር ሁኔታ
ኩነታት እቲ ቢሮ ብዖውፆኦ መምርሑ ቢሮው በሚያወጣው መመርያ መሰረት
መሰረት ዛውሰን ይኸውን። የሚወሰን ይሆናሌ ።
4. ዛኾነ ናይ ከተማ ቦታ ብክራይ ዛሏዖ ሰብ እቲ 4. ማንኛውም የከተማ ቦታ በክራይ የያዖ ሰው
ቦታ ተረኪቡ ናይ ኮንስትራክሽን ፌቓዴ ካብ ቦታው ተረክቦ የካንስትራክሽን ፌቃዴ
ዛተዋሃቦ ዔሇት ጀሚሩ ክሳብ 6 ወርሑ ከተሰጠው ቀን ጀምሮ እስከ 6 ወር
ኮንስትራክሽን ክጅምር ኣሇዎ። ይኹን ኮንስትራክሽን ሉጀምር ይገባዋሌ ሆኖም ግን
ዲኣ‟ምበር ካብዘ ንሊዔሉ ግዘ ንዛሒቱ ዒበይቲ ከዘህ በሊይ ግዚ ሇሚጠይቁ ተሊሌቅ ስራዎች
ስራሔቲ ውዔሉ ወሃቢ አካሌ እንተአሚንለ እቲ ውሌ ሰጪ አካሌ ካመነበት የኮንስትራክሽን
መጀመሪ እዋን አናዊሐ ክውስኖ ይኽእሌ መጀመርያ ግዚ በማራዖም ሉወሰንሇት
እዩ። ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን። ይችሊሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ በመመርያ
ይወሰናሌ።
5. ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ዛሒዖ ሰብ በዘ ዒንቀፅ 5. የከተማ ቦታ በሉዛ የያዖ ሰው በዘህ ዒንቀፅ
እዘ ንኡስ ዒንቀፅ 4 መሰረት አብ ዛተወሰነ ንኡስ ዒንቀፅ 4 መሰረት በተወሰነ ግዚ
ግዚ ካንስትራክሽን እንተዖይ ጀሚሩ እቲ ቦታ ኮንስትራክሽን ካሌጀመረ የያዖው ቦታ
ንክሇቅቅ ይግዯዴ። ዛርዛሩ ብመምርሑ እንዱሇቅ ይገዯዲሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ
ይውሰን። ኮይኑ ግና እቲ ቦታ ብእዋኑ አብ በመመርያ ይወሰናሌ። ሆናም ግን ባሇ
ጥቕሚ ዖየውዒል ብፌታቢሄር ሔጊ ቁፅሪ ይዜታው በግዚው ጥቅም ሊይ ይሊዋሇበት
1793 ብዛተዯንገገ መሰረት ካብ ዒቕሚ በፌታቢሂር ህግ ቁጥር 1793 በተዯነገገው
ንሊዔሉ ብዛኾነ ምኽንያት ምዃኑ እንተዲ መሰረት ከአቅም በሊይ በሆነ ምክንያት መሆኑ
181
ተረጋጊፁ እቲ መቕፃዔቲ ዛተርፌ ይኸውን። ከተረጋገጠ መቆጮው የሚቀር ይሆናሌ።

ናይ ከተማ ቦታ አጠቓቕማ ሇውጢ የከተማ ቦታ አጠቃቀም ሇውጥ
1. ናይ ቦታ ግሌጋልት አጠቓቕማ ሇውጢ 1. የከተማ ቦታ አጠቃቀም ሇውጥ
ብዛምሌከቶ አካሌ ፌቓዴ እንትረክብ ጥራሔ በሚመሇከተው አካሌ ፌቃዴ ሲሰጠው ብቻ
ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ተፇፃሚ ይሁናሌ።
2. ናይ ቦታ ግሌጋልት ሇውጢ እንትፌቀዴ ነቲ 2. የቦታ አጠቃቀም ሇውጥ ሲፇቀዴ
ዛተሇወጠ ግሌጋልት ዛተተመነ ክራይ ሇተሇወጠው አገሌግልት የተቀመጠው
ተፇፃሚ ይኸውን። የክራይ ተመን ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ብዙዔባ ምቁራዔ ናይ ክራይ ትሔዛቶ የክራይ ይዜታ ማቆረጥ በሚመሇከት
ሏዯ ብነባር ትሔዛቶ ዛፌሇጥ ይኹን ሒደሽ ናይ አንዴ በነባር ይዜታ የሚታወቅ ይሁን አዱስ የክራይ
ክራይ ቦታ በዜም ዛስዔቡ ምኽንያታት ክቋረፅ ቦታ በሚከተለት ምክንያቶች ሉቆረጥ ይችሊሌ
1. ብዒሌ ክራይ ትሔዛቶ በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 1. ባሇ ኪራይ ይዜታ በዘህ ዯንብ አንቀፅ 8 ንኡስ
ንኡስ ዒንቀፅ 5 መሰረት እቲ ቦታ አብ ጥቕሚ አንቀፅ 5 መሰረት ቦታው ጥቅም ሊይ ካሌዋሇው
እንዴሔር ዖይኣውዑሌዎ ናይ ክራይ ትሔዛቶ የክራይ ይዜታ ወሌ በየዒመቱ ካሊዯሰ፣
ውዔሉ በቢ ዒመቱ እንተዖይተሒዱሱ፣
2. በዒሌ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ትሔዛቶ ብምዛዋር 2. ባሇ ክራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ በማዙወር
ውዔሉ ሉዛ እንተፇሪሙ፣ የሉዛ ውሌ ከፇረመ፣
3. ብክራይ ትሔዛቶ ዛተተሒዖ ቦታ ንህዛቢ 3. በክራይ ይዜታ የተያዖ ቦታ ሇህዛብ ጥቅም
ክሰጋገር ብሔጊ እንተተወሲኑ። ከተፇሇገ
4. የክራይ ይዜታ ቦታ ወዯ ሉዛ ይዜታ እንዱሸጋገር
በሔግ ከተወሰነ።
ዒንቀፅ 11 አንቀዔ 11
ብዙዔባ አከፊፌሊ ካሔሳ የካሳ አከፊፇሌ በሚመሇከት
1. ናይ ክራይ ትሔዛቶ በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 10 1. የክራይ ቦታ ይዜታ በዘዯብ ዒንቀፅ 10 ንኡስ
ንኡስ ዒንቀፅ 1 ን 3 ን መሰረት እንተቋረፅ ዒንቀፅ 1፣3 መሰረት ሲቆረጥ ከመሬት በሊይ
አብ ሌዔሉ መሬት ንዛሰፇረ ንብረት ጥራሔ ሊረፇው ንብረት ብቻ ተመጣጣኝ ካሳ
ተመጣጣኒ ካሔሳ ይኽፇሌ፣ ይከፌሊሌ ።
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተሰጠው
ከምዖል ኮይኑ ብምኽንያት ምቁራፅ ናይ እንዲሇ ሆናው በክራይ ይዜታ መቆረጥ
ክራይ ትሔዛቶ ንዛቐርብ ተሇዋጢ ቦታ ሔቶ ምክንያት ሇሚቀርብ ሇተሇዋጭ ቦታ ጥያቄ
ዛምሌከቶ አካሌ ቅያር ቦታ ክህብ የሚመሇከተው አካሌ ተሇዋጭ ቦታ እንዱሰጥ
ኣይግዯዴን። አይገዯዴም።
ብዙዔባ ካብ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ከክራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ ሽግግር
ትሔዛቶ ምትሔሌሊፌ በሚመሇከት
ናይ ከተማ ቦታ ካብ ክራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ የከተማ ቦታ ከክራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ
ትሔዛቶ ዛመሒሊሇፌ በዛስዔቡ አግባባት የሚሸጋገረው በሚከተሇው አገባብ ይሆናሌ።
ይኸውን፡፡
1. በዒሌ ኪራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ 1. ባሇ ክራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ መዙወር
ንምዛውዋር ውዔሉ ሉዛ እንተፇሪሙ፣ የሉዛ ውሌ ሲፇርም፣
182
2. ናይ ኪራይ ትሔዛቶ ቦታ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ 2. የክራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ እንዱሸጋገር

ክሰጋገረ ብዛምሌኮቶ አካሌ እንተተወሲኑ፣ የሚመሇከተው አካሌ ሲወስን።
3. ናይ ኪራይ ትሔዛቶ ናብ ሉዛ ትሔዛቶ 3. የክራይ ይዜታ ወዯ ሉዛ ይዜታ ሲዙወር ያሇ
እንትዙወር ካብ ጨረታ ወፃኢ ዛፌፀም ኮይኑ ጨረታ የሚፇፀም ሆኖ የአፇፃፀሙ አገባብ
አገባብ አፇፃፁምኡ ብሉዛ ዯንቢ ቁፅሪ በሉዛ ዯንብ ቁጥር 16/1994 ዒ.ም መሰረት
16/1994 መሰረት ይከውን። ይሆናሌ
ናይ ከተማ ቦታ ክሔዯግ ምግባር የከተማ ቦታ ስሇ ማስሇቀቅ
1. አግባብ ዖሇዎ አካሌ ናይ ከተማ ቦታ ንረብሒ 1. አግባብ ያሇው አካሌ ሇህዛ ጥቅም ይውሊሌ ብል
ህዛቢ ክውዔሌ ኢለ እንተዲአ ወሲኑ በሚወስነው መሰረት ሇሚመሇከተው ሰው
ንዛምሌከቶ ሰብ ናይ መሌቀቒ ትእዙዛ ወይ የማስሇቀቅያ ትእዙዛ ወይም ማስጠንቀቅያ
መጠንቀቕታ ብፅሐፌ ዴሔሪ ምሃብ አብ በፅሐፌ በመስጠት የሚፇሌገውን የከተማ ቦታ
ውሽጢ 6 ወርሑ እቲ ቦታ ከሔዴጎን ክርከቦን የስዴስት ወር ግዚ ውስጥ ማስሇቀቅና መረከብ
ይኽእሌ እዩ። እቲ ትእዙዛ እውን ብዛጥዔም ይችሊሌ።ትእዙ዗ንም አመች በሆነ ሉሊ መንገዴ
መንገዱ ዔሊዊ ይገብር። ይፊ ያዯርጋሌ።
2. ምስ ምሌቃቕ ቦታ ብዛተአሳሰር ዛቐርብ 2. ከቦታው ማስሇቀቅ ትእዙዛ ጋር በተያያዖ
ዛሾነ ጥርዒን ብቐዲምነት ነቲ ትእዙዛ ወይ የሚቀርብ ማንኛውም አቢቱታ ሉቀርብ
መጠንቀቕታ ዛሃቦ አካሌ እንትኸውን፣ የሚችሇው በመጀመርያ ትእዙ዗ን ወይም
ብይግባአኒ ዴማ ንከተማ ቦታ ምሌቃቕ ማስጠንቀቂውን ሇሰጠው አካሌ ሆኖ በይግባኝ
ይግባአኒ ሰማዑ ናይ ካሔሳ ይግባአኒ ሇከተማ ቦታ ማስሇቀቅ ይግባኝ ሰሚ ጉባኤ እና
እንተኾይኑ ጥራሔ ዴማ ንዛምሌከቶ በካሳ ይግባኝ ጉዲይ ሊይ ብቻ ሲሆን ዯግሞ
ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ወይ ዴማ ንከተማ ሇሚመሇከተው ማእከሊዊ ፌርዴ ቤት ወይም
ተንከፌ ጉዲያት ይግባአኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ ሇከተማ ነክ ጉዲዮች ይግባይ ሰሚ ፌርዴ ቤት
3. ካብ ሔጊ ወፃእ ቦታ ብምሏዛ ህንፀት ንዖካየዯ 3. በህገወጥ መንገዴ ቦታ በመያዛ ግንባታ ያካሄዯ
ሰብ በቲ አዋጅን በዘ ዯንብን መሰረት ናይ ሰው በአዋጁና በዘህ ዯንብ መሰረት የማስሇቀቅያ
መሌቀቒ ትእዙዛን ካሔሳን እንተየዴሇየ ትእዙዛ መስጠት እና ካሳ መክፇሌ ሳይስፇሌግ
አግባብ ዖሇዎ አካሌ ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ አገባብ ያሇው አካሌ የፅሐፌ ማስጠንቀቅያ
ብምሃብ ነቲ ቦታ ከሔዴጎ ይኽእሌ እዩ። በመስጠት በሔገወጥ መንገዴ ከያዖው ቦታ
አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ዴማ ናይ ፒሉስ ማስሇቀቅ ይችሊሌ ። አስፇሊጊ ሆኖ ስያገኘው
ሏይሉ ብምጥቃም ነቲ መጠንቀቕታ የፒሉስ ሃይሌ በመጠቀም ማስጠንቀቅያ
ዛተውሃበለ ቦታ አሔዱጉ ይርከቦ። የተሰጠበትን ቦታ አስሇቅቆ ይረከባሌ፡፡
አቀራርባን አወሳሰናን ጥርዒን ስሇ አቤቱታ አቅራረብና አወሳሰን
1. ብዒንቀፅ 13 ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ናይ 1. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 13 ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
መሌቀቂ ትእዙዛ ዛበፅሕ ወይ ዴማ አብ የማስሇቀቂያ ትእዙዛ የዯረሰው ወይም ትእዙዛ
ሌዔሉ ትእዙዛ ዛተውሃቦ ንብረት መሰሌ ወይ በተሰጠው ንብረት ሊይ መብት ወይም ጥቅም
ጥቕሚ አሇኒ ዛብሌ ሰብ ናይ ካሔሳ ኮነ ዛኾነ አሇኝ የሚሌ ሰው የካሳም ሆነ ማንኛውም ሇፌርዴ
ካሌእ ጥርዒን ምስ ዛርዛር መረዲእታ ናብቲ ሉቀርብ የሚገባ ላሊ አቤቱታ ከዛርዖር
ትእዙዛ ዛሃቦ አካሌ ናይ ምቕራብ መሰሌ ምክንያቱና ማስረጃው ጋር ትእዙ዗ን ሇሰጠው
አሇዎ። አካሌ የማቅረብ መብት አሇው።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ወይ ብዒንቀፅ 13 2. ቢዘህ አንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ 1 ወይም በአንቀፅ
ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ጥርዒን ዛቐረበለ 13 ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት አቢቱታ የቀረበሇት
183
አካሌ ናይቲ ጥርዒን ምኽንያት ዛኾነ ንብረት አካሌ የአቤትታው ምክንያት የሆነውን ንብረት
ብሔጋዊ መንገዱ ዛሰፇረ ምዃኑ አቐዱሙ በሔጋዊ መንገዴ የሰፇረ መሆኑ በቅዴምያ
ዴሔሪ ምርግጋፅ፡፡ በማረጋገጥ
ሀ. ካሔሳ ክኽፇል ግቡእ ምዃኑ እንትአምን ሀ. ካሳ መክፇሌ የሚገባው መሆኑ ስያምን
ተመጣጣኒ ካሔሳ ብምውሳን፣ ወይ ተመጣጣኝ ካሳ በመወሳን ወይም፣
ሇ. ዛቐረበለ ዛኾነ ይኹን ጥርዒን ዖይቕበል ሇ. የቀረበሇትን ማንኛውም አቤቱታ የማይቀበሇው
እንተኾይኑ ዖይተቐበሇለ ምኽንያት ከሆነ ያሌተቀበሇበትን ምክንያት በመግሇፅ
ብምግሊፅ፣ ነቲ ጥርዒን ዖቕረበ ብፅሐፌ ሇአቤቱታ አቅራቢው በፅሐፌ ያሳውቀዋሌ።
የፌሌጦ።
3. ጥርዒን ዛቐረበለ አካሌ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ 3. አቤቱታ የቀረበሇት አካሌ በዘህ አንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ 2 መሰረት ውሳነ እንትህብ ናይ ካሔሳ አንቀፅ 2 መሰረት ውሳኔ ሲሰጥ የካሳ ጥያቄ
ግምት ሔቶ ዛቐረበለ ንብረት፣ ናይቲ ግምት የቀረበሇት ንብረት ግምት፣ የግሙቱ ታሳቢዎች
ተሒሳብታትን ናይ አገማምታኡ ከይዱ እና የአገማመቱ ሂዯት በዛርዛር መዛግቦ መያዛ
ብዛርዛር መዛጊቡ ክሔዛ አሇዎ። አሇበት ።
4. በዘ ዒንቀፅ መሰረት ጥርዒን ዛቐርበለ ውሳነ 4. በዘ አንቀፅ መሰረት አቤቱታ የሚቀርብበትን ሆነ
ዛዋሃበለ ናይ ጊዚ ገዯብን ናይ ካሔሳ ውሳኔ የምሰጥበት የግዚ ገዯብ እና የካሳ አከፊፇሌ
አካፊፌሊ ዛርዛር ኩነታትን ብመምርሑ ዛርዛር ሁኔታ በመመርያ ይወሰናሌ።
ይውሰን።
ብዙዔባ ይግባአኒ ስሇ ይግባኝ
1. ብዒንቀፅ 14 ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት 1. ብአንቀፅ 14 ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት
ብዛተውሃበ ውሳነ ዖይተስማምዏ መቕረባይ በተሰጠው ውሳኔ የማይስማማ አቤቱታ
ጥርዒን እቲ ውሳነ ብዛተውሃበ አብ ውሽጢ 30 አቅራቢ ውሳኔው ከተሰጠበት ቀን ጀምሮ በ 30
ማዒሌቲ ይግባአኒ ነቲ ጉባኤ ከቕርብ አሇዎ። ቀናቶች ውስጥ ሇጉባኤው ይግሳኝ ማቅረብ
አብዘ ጊዚ ውሽጢ ይግባአኒ እንተዖይአቅሪቡ አሇበት። በዘህ ግዘ ውስጥ ይግባኝ ካሊቀረበ
ግና እቲ መሰለ ብይርጋ ተራፉ ይኸውን። ግን የመጠየቅ መብቱ በይርጋ ውዴቅ
ይሆናሌ፡፡
2. እቲ ጉባኤ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. ጉባኤው በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
መሰረት ዛቐረበለ ይግባአኒ መርሚሩ ካብ መሰረት የሚቀርብሇትን ይግባይ መርምሮ ከ2
ክሌተ ወርሑ አብ ዖይነውሏ ግዚ ውሽጢ ወር ባሌበሇጠ ግዚ ውስጥ ውሳኔ ይሰጣሌ።
ውሳነ ይህብ። እቲ ውሳነ ዴማ ንተኸራኸርቲ ውሳኔውን ሇተካራካሪ ወገኖች በፅሐፌ
ወገናት ብፅሐፌ የፌሌጥ። አብዘ ዒንቀፅ ያሳውቃሌ። በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3
ንኡስ ዒንቀፅ 3 ዛተዯንገገ ከምዖል ኮይኑ ካብ የተዯነገገ እንዯተጠበቀ ሆኖ የካሳ ክርክሮች
ካሔሳ ጉዲያት ወፃኢ አብ ዛርከቡ ካሌኦት ውጭ የሚቀርቡ ላልች ክርክሮች ሊይ
ጥርዒናት እቲ ጉባኤ ዛህቦ ውሳነ ናይ ጉባኤው የምሰጠው ውሳነ የመጨረሻ
መወዲእታ ይኸውን። ይሆናሌ።
3. እቲ ጉባኤ ንካሔሳ አመሌኪቱ ብዛህቦ ውሳነ 3. ጉባኤው ካሳን በሚመሇከት በሚሰጠው ውሳኔ
ጥራሔ ቅሬታ ዖሇዎ ተኸራኻሪ ወገን ናይ ብቻ ቅር የተሰኝ ተካራካሪ ወገን የይግባኙ
ይግባአኒ ምኽንያት ዛኾነ ንብረት አብ ምክንያት የሆነውን ንብረት ሇሚገኝበት ቦታ
ዛርከበለ ቦታ ንዛርከብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሊሇው መእከሊዊ ፌርዱቤት ወይም ሇከተማ ነክ
ተንከፌ ጉዲይ ወይ ዴማ ይግባአኒ ሰማዑ ቤት ጉዲዮች ይግባኝ ሰሚ ፌርዱቤት ውሳኔው
ፌርዱ እቲ ውሳነ ካብ ዛተዋሃበለ ዔሇት ጀሚሩ ከተሰጠበት ቀን ጀምሮ ባለት 30 ቀናት
አብ ውሽጢ 30 ማዒሌቲ ይግባአኒ ከቕርብ ውስጥ ይግባኝ ማቅረብ ይችሊሌ። በዘህ ግዚ
184
ይኽእሌ። አብዘ ግዚ እዘ ውሽጢ ይግባአኒ ውስጥ ይግባኝ ካሊቀረበ መብቱ በይርጋ ቀሪ

ዖየቕረበ መሰለ ብይርጋ ተራፉ ይኸውን። ይሆናሌ። በዘህ የይግባኝ ሰሚ ፌርዴ ቤት
ቢዘ ብርኪ ይግባአኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ የሚሰጥ ውሳኔ የመጨረሻ ይሆናሌ።
ዛተውሃበ ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን።
4. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 መሰረት ይግባአኒ 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3 መሰረት ይግባኝ
ዛሒትት ናይ መሌቀቒ ትእዙዛ ዛበፅሕ ሰብ የሚጠይቅ የማስሇቀቅያ ትእዙዛ የዯረሰው ሰው
እንተኾይኑ ይግባአኒ ከቕርብ ዛኽእሌ ከሆነ ይግባኝ ማቅረብ የሚችሇው እንዱሇቀቅ
ንኽሇቅቕ ትእዙዛ ዛተውሀቦ ሇቒቑ ነቲ ትእዙዛ የተሰጠበትን ቦታ ትእዙ዗ን የሰጠው
ትእዙዛ ዛሃቦ አካሌ ዴሔሪ ምርካቡን ዖረከበ አካሌ ካስረከበና ያስረከበበትን ሰነዴ ከይግባይ
ምዃኑ ዛገሌፅ መረዲእታ ሰነዴ ምስ አቤቱታ ጋር አያይዜ ካቀረበ ብቻ ይሆናሌ።
ይግባአኒ ጥርዒኑ እንተቕርብ ጥራሔ እዩ።
ብዙዔባ ጉባኤ ስሇ ጉባኤው
1. ብአንቀፅ 15 ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት 1. በአንቀፅ 15 ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት የሚቀርቡ
ዛቕረቦ ይግባአኒታት መርሚሩ ብዒንቀፅ ይግባኞችን መርምሮ በአንቀፅ 14 ንኡስ አንቀፀ
14 ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ዛተውሃቡ 2 መሰረት የተሰጡ ውሳኔዎችን እንዯየ አግባቡ
ውሳኔታት ከከም ኩነታቱ ናይ ምፅዲቕ፣ የማፅዯቅ የመሻር ውይም የመሻሻሌ እና ሉልች
ምስዒር ወይ ዴማ ምምሔያሽን ኣሌኦት አስፇሊጊ ትእዙዜችን የመስጠት ስሌጣን
አዴሇይቲ ትእዙዙት ናይ ምሃብ ስሌጣን የሚኖረው የከተማ ቦታ ማስሇቀቅ ጉዲይ ይግባይ
ዛህሌዎ ናይ ቦታ ምሌቃቕ ይግባአኒ ጉባኤ ሰሚ ጉባኢ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ መንግስቲ ስራ አስፇፃሚ ምክርቤት ይቆቆማሌ።
ትግራይ ይጣየሽ። ዛርዛር አጣይሽኡ የማቆቆምያም ዛርዛር በመመርያ ይወሰናሌ ።
ብመምርሑ ይውሰን።
2. ናይ ጉባኤ ተፀዋዔነት ንቤት ምኽሪ ስራሔ 2. የጉባኤው ተጠሪነት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ፇፃሚ መንግስቲ ትግራይ ይኸውን። ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይሆናሌ።
3. እቲ ጉባኤ አግባብ ካብ ዖሇዎም አካሊት 3. ጉባኤው አገባብ ካሊቸው አካሊት የተውጣጡ 5-7
ዛተውፃፅኡ ካብ 5-7 አባሊት ይህሌውዎ። አባሊት ይኖርታሌ። የአባሊቱ ሞያዊ ተዋፅኦ
ናይ አባሊት ሞያዊ ተዋፀኡ ብመምሪሑ በመመርያ ይወሰናሌ።
ይውሰን።
4. እቲ ጉባኤ ኣዴሊይ ኮይኑ እንተረኺብዎ 4. ጉባኤው አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው የፒሉስ ሃይሌ
ንዖሔሌፍም ትእዙዖት ሒይሉ ፕሉስ በማዖዛ የሚሰጣቸውን ትእዙዜች ማስፇፀም
ተጠቒሙ ከፇፅም ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
5. እቲ ጉባኤ ኣዴሊይ ኮይኑ እንተረኺብዎ 5. ጉባኤው አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው አግባብነት
እግባብነት ንዖሇዎም አካሊት አዘ዗ ሙያዊ ያሊቸውን አካሊት በማዖዛ ሙያዊ አስተያየት
ሪኢቶኡ ክቕበሌ ወይ መረዲእታ ከቕርበለ መቀበሌ ወይም ማስረጃ እንዱቀርብሇት ማዴረግ
ክገብር ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
6. እቲ ጉባኤ ብዖይካ ሔጊ ካብ ካሉእ ዛኾነ 6. ጉባኤው ከህግ በቀር ከማናቸውም ተፅእኖ ነፃ
ዒይነት ፅዔንቶ ነፃ ይኸውን። ይሆናሌ።
7. እቲ ጉባኤ ስሪሐ አብ ዖሳሌጠለ እዋን 7. ጉባኤው ስራው የሚያከናውንበት ግዚ
ብስሩዔ ስነ-ስርዒት ሔጊ ፌትሃብሄር በመዯበኛው የፌታቤሂር ህግ አይመራም። ሆኖም
አይምራሔን። ኮይኑ ግና ብስለጥ ስነ-ስርዒት በተቀሊጠፇ ስነስራዒት ይመራሌ። ዛርዛር
ይምራሔ። ዛርዛር አሰራርሒ ስነ-ስርዒት የአሰራራ ስነ ስርዒቱ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ይውሰን። ምክር ቤት ይወሰናሌ።
185
8. ናይቲ ጉባኤ ስራሔ ዖመን 5 ዒመት ይኸውን 8. የጉባኤው የስራ ዖመነ 5 ዒመት ይሆናሌ።
ፈለይ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
መፇፀሚ አካሌ አስፇፃሚ አካሌ
1. ነዘ ዯንቢ እዘ አብ ምትግባር ምምሔዲር 1. ይህ ዯንብሇማስፇፀም የከተማ መስተዲዴሮችና
ከተማታትን አብያተ ማዙጋጃን ዛሊዒሇ የማዖጋጃ ቤቶች ከፌተኛ ሃሊፉነት አሇባቸው።
ሒሊፌነት አሇወን በብዯረጁኡ ዛጣየሹ በየዯረጃው የሚቋቋሙ የሚመሇከታቸው አካሊት
ዛምሌከቶም አካሊት ቲክኒካዊ ዴጋፌ ቲክኒካዊ ዴጋፌ የመስጠት ሃሊፉነት አሇባቸው።
ሒሊፌነት አሇዎም። 2. የሉዛ አዋጁ እና ይህ ዯንብ በማስፇፀም ሂዯት
2. አብ አፇፃፅማ ናይ ሉዛ አዋጅን እዘ ዯንብን ሇሚያጋጥሙ ችግሮች መፌትሄ ሇመስጠት
ዖጋጥሞ ፀገማት ዛፇትሐ ናይ ክራይ ቦርዴን የክራይ ቦርዴ እና ላልች ኮሚቴዎች እንዯ
ካሌኦት ኮሚቴታትን ከከም አዴሊይነቱ አብ አስፇሊጊነቱ በየከተማ መስተዲዴሮች እና
ምምሔዲር ከተማታትን ቤት ማዙጋጃን ማዖጋጀቤቶች ሉቋቋሙ ይችሊለ። ዛርዛሩ
ክጣየሹ ይኽእለ። ዛርዛሩ ብመምርሑ በመመርያ ይወሰናሌ ።
ይንፀር ።
ተፇፃምነት ዖይብልም ተፇፃሚነት የሚኖራቸው ህጎች
ዯንብታትን መምርሔታትን
1. ናይ ከተማ ቦታ ብክራይ ንምሏዛ ዛወፀ 1. የከተማ ቦታ በሉዛ ሇመያዛ የወጣ ዯንብ ቁጥር
ዯንቢ ቁፅሪ 2/1987 በዘ ዯንቢ እዘ ተተኪኡ 2/1987 በዘህ ዯንብ ተተክተዋሌ።
አል።
2. ምስዘ ዯንቢ እዘ ዛፃረር ዛኾነ ዯንብን 2. ከዘህ ዯንብ ጋር የሚፃረር ማንኛውም ዯንብና
መምርሔን ተፇፃምነት አይህሌዎን። መመርያ ተፇፃምነት የሇውም
መሸጋገሪ ዴንጋገ መሸጋገርያ ዴንጋጊ
አብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 7 ዛተዋሃቦ መሰሊት ቢዘህ ዯንብ አንቀፅ 7 የተሰጡ መብቶች
ዛተሒሇዉ ኮይኖም አብ አዋጅ ቁፅሪ 80/1986 እንዯተጠበቁ ህኖው የከተማ ቦታ በሉዛ ሇመያዛ
ናይ ከተማ ቦታ ብሉዛ ንምሒዛ ዛወፀ አዋጅን በወጣው አዋጅ ቁጥር 80/1986 እና በትግራይ
ብክሌሌ ትግራይ ዛወፀ ናይ ክራይ ዯንቢ ቁፅሪ ክሌሌ የወጣ የቦታ ክራይ ዯንብ ቁጥር 2/1987
2/1987 ዛተረኸቡ መሰሊትን ጉብአትን ዛፀንዐ የተገኙ መብቶች እና ግዱታዋች የፀኑ ህኖ
ኮይኖም ይቕፅለ። ይቀጥሊለ።
እዘ ዯንቢ እዘ ዛፀንዒለ እዋን ይህ ዯንብ የምፃነበት ግዘ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዘጣ ቢሄራዊ ክሌሊዊ ይህ ዯንብ በትግራይ ቢሂራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ተሏቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ነጋሪት ጋዘጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ሚሩ ዛፀንዔ ይከውን ይሆናሌ
ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መስተዲዴር
ሇካቲት 1995 ዒ/ም የካቲት 1995 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
186
ሒባሪ 1
ካብ ንናይ ግሉ መንበሪ ወፃኢ ንካሉእ ግሌጋልት ናይ ዛውዔሌ ቦታ ናይ ኪራይ ተመን /ብብር/
ሀ/ አብ ቀዲማይ ዯረጃ ከተማ

ዒይነት ቦታ 1ይ ዯረጃ 2ይ ዯረጃ 3ይ ዯረጃ
ንንግዱ ንክራይ ንእንዴስት ንማሔበራዊ ንንግዱ ንክራይ ንእንዴስትሪ ንማሔበራዊ ንንግዱ ንክራይ ንእንዴ ንማሔበራዊ
መንበሪ ሪ ግሌጋልት መንበሪ ግሌጋልት ምንበሪ ስትሪ ግሌጋልት
አዯባባይ 1.76 0.88 0.88 0.71 1.28 0.65 0.65 0.51 0.90 0.60 0.60 0.45
መገጣጠሚ 1.42 0.71 0.71 0.57 1.04 0.60 0.60 0.42 0.85 0.55 0.55 0.40
መንገዱ
ወሰን መንገዱ 1.11 0.60 0.60 0.45 0.81 0.50 0.50 0.33 0.70 0.45 0.45 0.35
አባሪ 1
ከግሌ ሞኖርያ ውጭ ሇሉሊ አገሌግልት የሚውሌ ቦታ የቦታ ክራይ ተመን /በብር/

የቦታ 1ኛ ዯረጃ 2ኛ ዯረጃ 3ኛ ዯረጃ
አይነት ሇንግዴ ሇመኖርያ ሇኤንዴስትሪ ሇማሔበራዊ ሇንግዴ ሇሞኖርያ ሇኤንዴስትሪ ሇማሔበራዊ ሇንግዴ ሇሞኖርያ ሇኤንዴስ ሇማሔበራዊ
የሚከራ ግሌጋልት የሚካራይ ግሌጋልት የሚከራይ ትሪ ግሌጋልት
ቢት ቤት ቤት
አዯባባ 1.76 0.88 0.88 0.71 1.28 0.65 0.65 0.51 0.90 0.60 0.60 0.45
ይ
መንገዴ 1.42 0.71 0.71 0.57 1.04 0.60 0.60 0.42 0.85 0.55 0.55 0.40
መገጣ
ጠምያ
መንገዴ 1.11 0.60 0.60 0.45 0.81 0.50 0.50 0.33 0.70 0.45 0.45 0.35
ዲር
ሒባረ 2
አብ ቀዲማይ ዯረጃ ከተማታት በቢግዘይኡ ንዛወፁ ናይ ኪራይ ተመንጣራ /ዛሊዒሇ ዋጋ /ንውሌቀ መንበሪ
ህንፃታት ዛውዔሌ ቦታ ክራይ ተመን /ብብር /
ተ.ቁ 1ይ 2ይ 3ይ
1 አዯባባይ ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.62 0.62 0.62

- ካብ 176-275 “ 0.70 0.66 0.64
- “ 276 -375 “ 0.82 0.0 0.65
- “ 376- 500 “ 1.06 0.78 0.66
2 ወሰን መንገዱ ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.62 0.62 0.62
- ካብ 176 – 275 “ 0.64 0.66 0.63
- “ 276 – 375 “ 0.70 0.68 0.64
- “ 376 – 500 “ 0.85 0.70 0.70
3 አብ መንዯር ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.62 0.62 0.62
- ካብ 176 – 275 “ 0.63 0.62 0.62
- “ 276 – 375 “ 0.65 0.62 0.62
- “ 376 – 500 “ 0.67 0.62 0.62
አባሪ 2
በአንዯኛ ዯረጃ ከተሞች በየግዘው ሇሚወጡ የክራይ ተመን ጣራ /ሇግሌ ሞኖርያ ህንፃ የሚውሌ ቦታ ኪራይ
ተመን /
ተ.ቁ 1ኛ 2ኛ 3ኛ
1 አዯባባይ እስከ 175 ሜ.ካ 0.62 0.62 0.62

- ከ 176-275 “ 0.70 0.66 0.64
- “ 276 -375 “ 0.82 0.0 0.65
- “ 376- 500 “ 1.06 0.78 0.66
2 መንገዴ ዲር እስከ 175 ሜ.ካ 0.62 0.62 0.62
- ከ 176 – 275 “ 0.64 0.66 0.63
- “ 276 – 375 “ 0.70 0.68 0.64
- “ 376 – 500 “ 0.85 0.70 0.70
3 መንዯር እስከ 175 ሜ.ካ 0.62 0.62 0.62
- ከ 176 – 275 “ 0.63 0.62 0.62
- “ 276 – 375 “ 0.65 0.62 0.62
- “ 376 – 500 “ 0.67 0.62 0.62
ሒባሪ 3
187
ንዛተፇሊሇዩ ግሌጋልት ዛውዔሌ ናይ መሬት ዋጋ ተመን
ሇ.አብ ካሌአይ ዯረጃ ከተማታት
ዒይነት ግሌጋልት
ዯረጃ ንማሔበራዊ ግሌጋልት
ንንግዱ „ መንበሪ ዛካረ ገዙ ንእንዴስትሪ
1ይ ዯረጃ
- አዯባባይ 0.99 0.83 0.83 0.56
- ወሰን መንገዱ 0.60 0.71 0.71 0.51
- መንዯር 0.56 0.56 0.56 0.40
2ይ ዯረጃ
- አዯባባይ 0.71 0.62 0.62 0.45
- ወሰን መንገዱ 0.56 0.50 0.50 0.36
- መንዯር 0.45 0.40 0.40 0.34
3ይ ዯረጃ
- አዯባባይ 0.45 0.45 0.45 0.38
- ወሰን መንገዱ 0.36 0.36 0.36 0.35
- መንዯር 0.34 0.34 0.34 0.30
ሏ አብ ሳሌሳይ ዯረጃ ከተማታት
ዒይነት ግሌጋልት
ዯረጃ
ንንግዱ „ መንበሪ ዛካረ ገዙ ንእንዴስትሪ ንማሔበራዊ ግሌጋልት
- አዯባባይ 0.60 0.35 0.35 0.30

- ወሰን መንገዱ 0.55 0.30 0.30 0.25
- መንዯር 0.45 0.25 0.25 0.22
መ .አብ ራብዒይ ዯረጃ ከተማታት
ዒትነት ግሌጋልት 1ይ ዯረጃ 2ይ ዯረጃ
ንንግዱ 0.40 0.35

ንኢንዴስትሪ 0.35 0.25
ንካሌኦት 0.20 0.15
ዛካረ ገዙ ፣ ማሇት ካብ መጀመርያ ንዖካረዮ ገዙውቲ መስርሑ ዛተወሰዯ ቦታ ወይ እቲ ገዙ ሙለእ ንሙለእ አብ ክራይ ዛዋዒሇ
እንተኮይኑ እዩ።
ሇተሇያዩ ግሌጋልቶች የሚውሌ የመሬት ዋጋ ተመን
አባሪ 3
የግሌጋልት ዒይነት
ዯረጃ ሇንግዴ ሇሞኖርያ የሚከራይ ቤት ሇኢንዴስትሪ ሇማሔበራዊ ግሌጋልት
1ኛ ዯረጃ
- አዯባባይ 0.99 0.83 0.83 0.56
- መንገዴ ዲር 0.60 0.71 0.71 0.51
- መንዯር 0.56 0.56 0.56 0.40
2ኛ ዯረጃ
- አዯባባይ 0.71 0.62 0.62 0.45
- መንገዴ ዲር 0.56 0.50 0.50 0.36
- መንዯር 0.45 0.40 0.40 0.34
3ኛ ዯረጃ
- አዯባባይ 0.45 0.45 0.45 0.38
- መንገዴ ዲር 0.36 0.36 0.36 0.35
- መንዯር 0.34 0.34 0.34 0.30
ሏ. በ 3ኛ ዯረጃ ከተሞቹ
የግሌጋልት ዒይነት
ዯረጃ
ሇንግዴ ሇሞኖርያ የሚከራይ ቤት ሇኢንዴስትሪ ሇማሔበራዊ ግሌጋልት
- አዯባባይ 0.60 0.35 0.35 0.30

- መንገዴ ዲር 0.55 0.30 0.30 0.25
- መንዯር 0.45 0.25 0.25 0.22
መ. በ 4ኛ ዯረጃ ከቶሞች
የግሌጋልት ዒይነት 1ኛ ዯረጃ 2ኛ ዯረጃ
ሇንግዴ 0.40 0.35

ሇኢንዴስትሪ 0.35 0.25
ሉልች 0.20 0.15
የሚካራይ ቤት ማሇት ከመጀመርያ ጀምሮ የሚካራይ ቤት መስርያ እንዱውሌ የተወሰዯ ቦታ ወይም ቤቱ ሙለበሙለ ሇኪራ አገሌግልት
የዋሇ ቤት ኮሆነ ነው።
188
ሏባሪ 4
አብ ካሌአይ ዯረጃ ከተማታት በበ ግዘኡ ንዛወፁ ናይ ክራይ ተመን ጣራ /ወይ ዛሊዒሇ ዋጋ/ንመንበሪ
ህንፃታት ዛውዔሌ ቦታ ክራይ ተመን
ተ.ቁ 1 2 3
1 አዯባባይ ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.35‟ 0.35 0.35

- ካብ176-275 “ 0.40 0.38 0.37
- “ 276 -375 “ 0.50 0.42 0.39
- “ 376- 500 “ 0.65 0.45 0.42
2 ወሰን መንገዱ ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.35 0.35 0.35
- ካብ 176 – 275 “ 0.38 0.37 0.37
- “ 276 – 375 “ 0.42 0.39 0.39
- “ 376 – 500 “ 0.45 0.42 0.40
3 ኣብ መንዯር ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.35 0.35 0.35
- ካብ 176 – 275 “ 0.37 0.37 0.37
- “ 276 – 375 “ 0.39 0.38 0.38
- “ 376 – 500 “ 0.40 0.39 0.39
3. አብ ሳሌሳይ ዯረጃ ከተማታት ክሳብ 500ሜትር ካሬ ንመንበሪ ዛውዔሌ ቦታ ናይ ተመኑ ብብር
 አብ ቀዲማይ ዯረጃ ቦታ 0.25
 አብ ካሌአይ ዯረጃ ቦታ 0.25
 አብ ሳሌሳይ ዯረጃ ቦታ 0.15
4. አብ ራብዒይ ዯረጃ ከተማታት ክሳብ 500 ሜትር ካሬ ንመንበሪ ዛውዔሌ ቦታ ናይ ኪራይ ተመኑ
ብብር
 አብ ቀዲማይ ዯረጃ ቦታ 0.15
 አብ ካሌአይ ዯረጃ ቦታ 0.12
ሒባሪ 4
በሁሇተኛ ዯረጃ ከተሞች በየግዘው ሇሚወጡ የኪራይ ተመን ጣሪያ
/በግሌ መኖርያ ህንፃ የሚውሌ ቦታ ኪራይ ተመን/
ተ.ቁ 1 2 3
1 አዯባባይ ክሳብ 175 ሜ.ካ 0.35‟ 0.35 0.35

- ከ176-275 “ 0.40 0.38 0.37
- “ 276 -375 “ 0.50 0.42 0.39
- “ 376- 500 “ 0.65 0.45 0.42
2 መንገዴ ዲር እስከ 175 ሜ.ካ 0.35 0.35 0.35
- ከ 176 – 275 “ 0.38 0.37 0.37
- “ 276 – 375 “ 0.42 0.39 0.39
- “ 376 – 500 “ 0.45 0.42 0.40
3 መንዯር ውስጥ እስከ 175 ሜ.ካ 0.35 0.35 0.35
- ከ 176 – 275 “ 0.37 0.37 0.37
- “ 276 – 375 “ 0.39 0.38 0.38
- “ 376 – 500 “ 0.40 0.39 0.39
3. ሶስተኛ ዯረጃ ከተሞች እስከ 500 ሜትር ካሬ ሇመኖርያ የሚውሌ ቦታ ተመኑ በብር
 በአንዯኛ ዯረጃ ቦታ 0.25

 በሁሇተኛ ዯረጃ ቦታ 0.20
 በሶስተኛ ዯረጃ ቦታ 0.15
4. በአራት ዯረጃ ከተሞች እስከ 500 ሜትር ካሬ ሇመኖሪያ የሚውሌ ቦታ የኪራይ ተመኑ በብር
 በአንዯኛ ዯረጃ ቦታ 0.15
 በሁሇተኛ ዯረጃ ቦታ 0.12
189

የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
11 ዒመትቑ7 11ኛ ዒመት ቁ7
ብሒሌዩት ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መቐሇ ታሔሳስ መቐሇ ታህሳስ
1995 ዒ/ም
መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ 1995 ዒ/ም
አዋጅ ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የከተማ አ
አወዲዴባ ፣ስሌጣን ሒሊፌነትን ከተማታት ንምውሳን የከተሞች አዯረጃጀት ስሌጣንና ሃሊፉነት ሇመወሰን
ዛወፀ አዋጅ ቁ.65/1995 የወጣ አዋጅ ቁ.65/1995
ገፅ1 ገፅ 1
አዋጅ ቁ.65/1995 አዋጅ ቁ.65/1995
አዋጅ ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የከተማ አዋጅ
ትግራይ አወዲዴባ ፣ስሌጣንን ሒሊፌነትን የከተሞች አዯረጃጀት ስሌጣንና ሃሊፉነት ሇመወሰን
ከተማታት ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ የወጣ አዋጅ
ከተማታት አብ ምጉሌባት ዱሞክራሲ ፤ ፅቡቅ ከተሞች በኢትዮጵያ ውስጥ ዱሞክራሲን

ምምሔዲር ሌምዒት ከባቢን ህንፀት ሃገርን ከምኡ መሌካም አስተዲዯርን ከባቢያዊ ሌማትን እና
ውን ዴሌየት ነበርቲ መሰረት ዛገበረ ግሌጋልት የሃገር ግንባታን በማጠናከር ረገዴ እንዱሁም
አብ ምርግጋፅ መተካእታ ዖይብለ ተራ ክፃወታ ሇኗሪዎቻቸው ፌሊጎት ምሊሽ ሉሰጥ በሚችሌመሌኩ
ንክኽእሊ ፤ አገሌግልቶች መቅረባቸውን በማረጋገጥ አንፃር
ወሳኝ ሚና ሇመጫወት እንዱችለ፤
ብምኽንያት ፕሉስታት ዛሒሇፈ ስርዒታት ባሇፈት ስርዒቶች በነበሩት ፕሉስዎች
ከተማታት ትግራይ ነቶም አብ ሊዔሉ ዛተገሇፁ ምክንያት የትግራይ ከተሞች ከሊይ የተጠቀሱት
ዒበይቲ ዔማማት ክፌፅማ ብዖይምኽአሇን ፤ ዒበይት ተግባራት ከግብ ሇማዴረስ ባሇመቻሊቸው፣
አብዘ እዋን‟ዘ ከተማታት ንክምዔብሊ ከም በአሁኑ ጊዚ የህዛብን የራስ አስተዲዯር
ማእከሌ ዔብየትን ሌምዒትን ኾይነን ተርአን በሚያረጋግጡት የፋዯራሌና የክሌሌ ሔግጋት
ክፃወታ አብ ምዔባሇ ክሌሌን ሃገርን እጃም መንግስት ምክንያት ከተሞች ሇእዴገት
ክህሌወን ዖኽእሌ ጥጡሔን ባይታ ብመሰረት ሔገ የሚገሰግሱበት ሇእዴገትን የሌማት ማዔከሌነት
መንግስቲ ፋዯራሌን ክሌሌን ዛተፇጠረ ብምዃኑ፤ ሚናቸውን የሚጫውትበት ሇክሌለ ብልም
ሇሃገሪቱ አጠቃሊይ የእዴገት እርምጃ አስተዋፅኦ
የሚያዯርጉበት አዱስ እና አመቺ ሁኔታ በመፇጠሩ
ንከተማታት ሔጋዊ አፌሌጦ ዛህብን ፤
ተፇፃምነት መትከሌ ዒርሰ ምምሔዲር አብ ተግባር ከተሞች ሔጋዊ ሰውነት ያሊቸው አካሊት
ኸውዔሌ ዛገብር ሒደሽን ኩሇ መዯያዊ ዛኾነ ሔጊ ስሇመሆናቸውእውቅና የሚሰጥና የራስ በራስ
ከተማ ምዴንጋግ አዴሊይ ብምዃኑን ፤ አስተዲዯር በተግባር እንዱውሌ የሚያዯርግ አዱስና
የተሟሊ የከተማ ህግ መዯንገግበማስፇሇጉ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ በወጣው የክሌለ ሔገ መንግስት አንቀፅ 49(3)
190
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህንን

49/3/ሀ/ዛተውሃቦ ስሌጣን ዛስዔብ ኣዋጅ አዋጅአውጥቷሌ።
ኣውፂኡ አል።
ምዔራፌ ሒዯ ምዔራፌ አንዴ
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርዔስ
እዘ አዋጅ ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ከተማታት አወዲዴባ ስሌጣንን ከተሞች አዯረጃጀት ስሌጣንና ሃሊፉነት ሇመወሰን
ሒሊፌነትን ንምውሳን ዖወፀ ኣዋጅ የወጣ አዋጅ ቁ.65/1995 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
ቁ.65/1995 ተባሂለ ክፅዋዔ ይካኣሌ፡፡ ።
2. ትርጉም 2. ትርጓሜ
እዘ አዋጅ ናይቲ ቓሌ ኣጠቓቕማ ካሌእ ትርጉም በዘህ አዋጅ የቃለ ትርጓሜ በተሇየ ሁኔታ
ዛውሃቦ ተዖይኮይኑ ፣ ካሌተመሇከተ በስተቀር ፣
1. “ከተማ “ማሇት ብመሰረት እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 1. “ከተማ “ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 5 መሰረት
5 ብውሳኔ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ በክሌለ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ውሳኔ
ትግራይ ምክታሙ ኣፌሌጦ ዛረኸበ ማሔበረ በከተማነት እንዱዯራጅ እውቅና የተሰጠው
ሰብ እዩ። ማህበረሰብ ማሇት ነው ።
2. “ቤት ምኽሪ ከተማ” ማሇት ብመሰረት እዘ 2. “የከተማ ምክር ቤት“ ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ
አዋጅ ዒንቀፅ 15/1 አብ ከተማታት ዖቖመ 15 (1) መሰረት በከተሞች የተቋቀመ ምክር
ቤት ምኽሪ እዩ። ቤት ነው ።
3. “ቤት ፌርዱ ከተማ “ማሇት ብመሰረት እዘ 3. “ የከተማ ፌርዴ ቤት “ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 39
አዋጅ ዒንቀፅ 39 ዛቖመ አብ ጉዲያት ከተማ መሰረት የተቋቋመ ማሇት የከተማ ነክ ጉዲዮችን
ተንከፌ ናይ ምዴናይ ብሔታዊ ስሌጣን ዖሇዎ በተመሇከተ እንዱያገኝ ብቸኛ ስሌጣን
ቤት ፌርዱ እዩ። የተሰጠው ፌርዴ ቤት ነው ።
4. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት ተመሒይሹ ዖወፀ ናይ 4. “ሔገ መንግስቲ “ማሇት በ1994 ዒ/ም ተሻሽል
1994 ዒ/ም ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ሔገ
መንግስቲ ትግራይ አዩ። መንግስቲ ነው ።
5. “ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማነት “ማሇት ብመሰረት 5. “የከተማነት ህጋዊ እውቅና “ ማሇት በዘህ አዋጅ
አዘ አዋጅ ዒንቀፅ 5 ሒዯ ማሔበረሰብ አንቀፅ 5 መሰረት ሇአንዴ ከተማ የህዛብ
ብምክታም ዛበቕዏ ምዃኑ ዖረጋግፀለ ማህበረሰብ የከተማነት ዯረጃ የማጎናፀፌ ተግባር
መስርሔ እዩ። ነው።
6. “ከንቲባ” ማሇት ብመሰረት እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 6. “ከንቲባ “ ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 16(1)
16(1) ናይቲ ከተማ ዋና ስራሔን ዋና መሰረት የአንዴ ከተማ ዋና አስኪያጅና ዋና
መመሒዯሪን ኮይኑ ፣ ብኸገሌግሌ ብቤት አስተዲዯሪ ሆኖ እንዱያገሇግሌ በከተማ ምክር
ምኽሪ ከተማ ዛሽወም አዩ። ቤት የሚሾም ነው።
7. “ኮምቴ ከንቲባ “ማሇት ብመሰረት እዘ አዋጅ 7. “የከተማ ኮምቴ “ ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ
ዒንቀፅ 16(3) ናይቲ ከተማ ሰራሔ ፇፀምቲ 16(3) መሰረት በከንቲባ አቀራቢነት የከተማ
ኾይኖም ንከገሌግለ፣ ብመቕረባይነት ከንቲባ ስራ አስፇፃሚ ሆነው እንዱያገሇግለ በከተማ
ቤት ምኽሪ ዛሽወሙ አባሊት ዛሒዖ አካሌ ምክር ቤት የሚሾሙ አባሊት የያዖ አካሌ አው።
አዩ።
8. “መከያዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ “ ማሇት 8. የከተማ አገሌግልት ስራ አስኪያጅ “ ማሇት
ብመሰረት እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 17(1) ንስራሔ በዘህ አንቀፅ 17/1 መሰረት ሁለንም የከተማ
ግሌጋልት ከተማ ክመርሔ ብከንቲባ ዛሸውም አገሌግልቶች በበሊይነት ሇመምራት በከንቲባ
191
ሒሊፉ አዩ። የሚሾም ሃሊፉ ነው ።

9. “ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ 9. “የትግራይ የከተማ ሌማት ፅ/ቤት “ማሇት
“ማሇት ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 60/95 ዖቖመ የከተማ ጉዲዮች ሃሊፉ እንዱሆን በአዋጅ ቁጥር
ንጉዲያት ከተማ ሒሊፌነትዖሇዎ መንግስታዊ 60/95 መሰረት የተቋቀመ በከተማ ጉዲዮች
ቤት ፅሔፇት እዩ። ሃሊፉነት የተሰጠው መንግስታዊ ፅ/ቤት ነው።
3. ኣገሊሌፃ ፆታ 3. የፆታ አገሊሇፅ
አብዘ አዋጅ ብተባዔታይ ዛተገሇፀ ኹለ በዘህ አዋጅ ውስጥ በወንዴ ፆታ የተዯነገገው
ንአነስታይ ፆታውን ዛምሌከት እዩ። የሴትንም ፆታ ያካትታሌ ።
4. ወሰን ተፇፃምነት 4. የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ አዋጅ አብ ኩሇን ከተማታት ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ከተሞች ሁለ ተፇፃሚ ይሆናሌ
ተፇፃምነት ይህሌዎ። ።
5. ምርካብ ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማነት (in 5. የከተማነት ህጋዊ እውቅና ስሇማግኘት ፤
corporation)
1. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረትን ቤት 1. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት በትግራይ
ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ዛተዖርዖሩ የከተማ ሌማት ፅ/ቤት የተዖረዖሩትን የከተማነት
ረቋሔታት ምርካብ አፌሌጦ ከተማነት ዖማሌአ እውቅና ሉያስገኝ የሚችለ መመዖኛዎች ያሟሊ
ማሔበረሰብ ብተወከሌቱ አቢለ ንቤት ምኽሪ ማህበረሰብ የከተማ ዯረጃ እንዱሰጠው በተወካዮቹ
ስራሔ ፇፃሚ አፌሌጦ ከተማነት ከረጋግፅ አማካይነት ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ንዛወከል አካሌ ከመሌክት ይኽእሌ እዩ። ወይም የምክር ቤቱ ስራ አስፇፃሚ የከተማ
እውቅና ሇማረጋገጥ ሇወከሇው አካሌ ሉያመሇክት
ይችሊሌ ።
2. ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማ ንምርካብ ዛቐርብ ሔቶ 2. የከተማነት ሔጋዊ እውቅና ሇማግኘት የሚቀርበው
ብፅሐ ኾይኑ ነዜም ዛስዔቡ ዛሒዖ ይኸውን ። ማመሌከቻ በፅሁፌ ሆኖ የሚከተለቱን ያካትታሌ
ሀ/ናይ ዛሒትት ማሔበረሰብ ዛነብረለ ወሰን ሀ/ አግባብ ባሇው መንግስታዊ አካሌ የተሰጠ
ከባቢ ዛገሌፅ ብዛምሌከቶ መንግስታዊ ማህበረሰቡ የሚኖርበትን አከባቢ ዲር ዯንበር
አካሌ ዛተረጋገፀ ሰነዴ ፤ የሚገሌፅ ሰነዴ።
ሇ/በዛሑ ህዛብን ስፌሒት ከባቢን ሇ/ የህዛቡ ብዙትና እና የአካባቢው ስፊት
ሏ/ ፃዔቒህዛቢ ናይቲ ከባቢ ሏ/ ከአከባቢው ስፊት አንፃር የኗዋሪው ህዛብ የብዙት
መጠን
መ/ናይ ዛበዛሔ መነባብሮ እቲ ማሔበረሰብ መ/አብዙኛው ኗሪ በኢንዴስትሪና በንግደ እንቅስቃሴ
ብዋናነት አብ ንግዴን ኢንዴስትርን አብ ወይም በአገሌግልት አቅርቦት ሊይ የተሰማራ
ምሃብ ግሌጋልትን ዛተመስረተ ምዃኑ ሰሇመሆኑየሚያመሊክተ ማስረጃ ፤
ዖርእይ ሰነዴ፤
ሠ/ሔጋዊ አፌሌጦ ዛሒትት ማሔበረሰብ ሔጋዊ ሠ/ሔጋዊ እውቅና የሚጠይቅበት ማህበረሰብ ህጋዊ
አፌሌጦ አብ ዛሒተለ እዋን ዖሇዎ ግምት እውቅና በሚጠይቅበት ወቅት ያሇው ያሇው
ዒመታዊ እቶትን ናይቲ ማሔበረሰብ አመታዊ ገቢውና የነብስ ወከፌ ነዋሪ ዴርሻ ግምት
ነብሲወከፌ እቶትን (ፏር ካፑርኢንካም)
ረ/ ሌዔሉ ርብዑ ዛኾን ካብቲ ከዴምፅ ዛኽእሌ ረ/ ከመራጩ ህዛብ ከመቶ ሃያ አምስቱ (25%) በሊይ
ናይቲ ከባቢ ነባሪ ነቲ ሔቶ ዛዴገፌ ምዃኑ የሚሆን የፅሁፌ ማረጋገጫ ሰነዴ ፤
ብፉርማኡ ምርግጋፁ ዛገሌፅ ሰነዴ ፣
ሰ/ ካሌኦት ብቤት ፅሔፇት ሌምዒትን ከተማ ሰ/ በትግራይ ከተማ ሌማት ፅህፇትቤት የሚወጡ
ትግራይ ዛንፀሩ መመዖኒታት፣ ላልች መመዖኛዎች ።
3. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ እሱ ዛወከል 3. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም እርሱ
192
አካሌ ዛቐረበለ ሔቶ ሪኡን መርሚሩን አብ የወከሇው አካሌ የቀረበሇት ጥያቄ ከመረመረ ብኃሊ
ውሽጢ 6 ወርሑ ናይ ምቕባሇ ወይ ምንፃግ በስዴስት ወር ጊዚ ውስጥ በሔጋዊ አካሌነት
ውሳነ ክህብ አሇዎ ። ሇመቋቋም የቀረበውን ጥያቄ በመቀበሌ ወይም
ውዴቅ በማዴረግ ይወሰናሌ ።
4. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ እሱ ዖወከል 4. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም እርሱ
አካሌ ብቑዔ ምኽንያት እንተሃሌይዎ ነቲ ሔቶ የወከሇው አካሌ በቂ ምክንያት ካሇው ጥያቄውን
ክነፅጎ ይኽእሌ እዩ። ነቲ ሔቶ ዖይተቐበሇለ ሊሇመቀበሌ ይችሊሌ ።ሆኖም ጥያቄውን
ምኽንያት ዴማ ብፅሐፌ ነቲ ሔቶ ዖቕረበ ያሌተቀበሇበት ምክንያት በፅሁፌ ጥያቄው
ማሔበረሰብ ከፌሌጦ ይግባእ። በቲ ውሳነ ያሌተቀበሇበት ሉያሳውቀው ይገባሌ ። የስራ
ዖይዒገበ ማሔበረሰብ ጥርዒኑ ናብ ቤት ምኽሪ አስዯፃሚ ምክር ቤቱ በሰጠው ውሳኔ ቅር የተሰኘ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ከቕርብ ማህበረሰብ ይግባኙን ሇክሌለ ምክር ቤት
ይኽእሌ እዩ። እዘ ቤት ምኽሪ ዛህቦ ውሳነ ሉያቀርብ ይችሊሌ።የምክር ቤቱ ውሳኔም
ዴማ ናይ መወዲእታ ይኸውን ። የመጨረሻ ይሆናሌ።
5. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ ንሱ ዖወከል 5. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም እርሱ
አካሌ ነቲ ሔቶ እንተተቐቢሌዎ ሔጋዊ የወከሇው አካሌ ጥያቄው የተቀበሇው እንዯሆነ
አፌሌጦ ከተማነት ዖረጋግፅ ምስክር ወረቐት የከተማነት ህጋዊ እውቅና የሚያረጋግጥ የምስክር
ይህቦ። ወረቀት ሇማህበረሰቡ ይሰጣሌ ።
6. ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማነት ብርኪ ምዔባሇ 6. የከተማነት ህጋዊ እውቅና እንዯየከተሞቹ
ከተማታት መሰረት ብምግባር ሔጊ (ጀነራሌ የእዴገት ዯረጃ በጠቅሊሊ ህግ ወይም በቻርተር
ልው) ወይ ብቻርተር ክትግበር ይኽእሌ። ሉተገብር ይችሊሌ ።
6. ውፅኢት ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማ 6. የከተማነት ህጋዊ እውቅና ውጤት
ብመሰረት እዘ አዋጅ ዛቖመ ከተማ ብከተማነቱ በዘህ አዋጅ መሰረት ህጋዊ እውቅና የተሰጠው
በዘ አዋጅ ዛተውሃቦ ስሌጣን ሒሊፌነትን አብ ከተማ በዘህ አዋጅ የተሰጠውን ስሌጣንና ሃሊፉነት
ተግባር ንምውዒሌ ብሽሙ ውዔሉ ክአቱ፣ ንብረት በስራ መተርጎም ተግባራትንም ሇመፇፀም ፤በስሙ
ክውንን ከመሒዴርን ፣ክኸስስን ክኽሰስን ዖኽእል ውሌ ሇመዋዋሌ ፣የንብረት ባሇቤት ሇመሆንና
ሔጋዊ ሰብነት ይህሌዎ፤ እዘ ናይ ምውዔዒሌ ንብረቱንም ሇማስታዲዯር ፣ሇመክሰስና ሇመከሰስ
ኽእሇት ካብ ፌለጣት ትካሊት ገንዖብ ናይ ምሌቃሔ የህግ ችልታ ይኖረዋሌ ፤ውሌ የሚፇፅም ችልታ
ክእሇት‟ውን ዛሒወሰ እዩ። ከታወቁ የፊይናንስ አካሊት የመዯበር ችልታንም
ያካትታሌ ።
7. ምቁራፅ ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማ 7. የከተማነትን ሔጋዊ እውቅና ስሇማቋረጥ
(DEINCOR PORATION )
ሒንቲ ከተማ ሔጋዊ አፌሌጦ ከተማነት የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇከተማነት
ዖውሃቡዋ ረቋሑታት አይተማሌአን ዖሊ ኢለ ህጋዊ እውቅና ያበቁዋትን መመዖኛዎች ማሟሊት
እንተአሚኑ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ነቲ የተሳናትን አንዴን ከተማ የተሰጣትን እውቅና
ዛተውሃባ ከሔዯጋ ይኽእሌ። ሉሰረዛ ይችሊሌ ።
ኮይኑ ግና ብሔጋዊ አፌሌጦ ከተማነት ዛተፇጠሩ ሆኖም የእውቅናው መሰረዛ እውቅናው ከመሰረ዗
መሰሊትን ግቡኣትን ከተማ ብምቁራፅ ሔጋዊ በፉት የተገኙትን መብቶችና ግዳታዎች
አፌሌጦ ከተማነት አይተርፌን ። አያሳጣውም።
8. ዒይነታት ዯረጃን ከተማታት 8. የከተሞች ዒይነትና ዯረጃ
1. ዒይነታት ከተማታት 1. የከተሞች ዒይነት
ከተማታት ንምምሔዲርን አመራርሒ ሇአስተዲዯርና ስራ አመራር ጉዲይ ከተሞች ከዘህ
ስራሔን ብዛህሌወን አገዯስቲ ከም ዛስዔብ አብ በሚከተለት ሶስት ዒይነቶች ይመዯባለ።
ሰሇስተ ዒይነት ይዴሌዯሊ ፤
193
ሀ/ ዒባዩ(ዔሸሌ) ከተማ ሀ. ታዯጊ ከተማ

ሇ/ ከተማ ሇ/ከተማ
ሏ/ ሜትሮፒሉታን ከተማ ሏ/ ሜተሮፕሉታን ከተማ
ሀ/ ዒባዩ(ዔሸሌ )ከተማ ሀ/ታዲጊ ከተማ
1. ዒባዩ (ዔሸሌ) ከተማ ካብ 5000(ሒሙሽተ ሽሔ) 1. አንዴ ታዲጊ ከተማ 5000 ወይም ከዘህ በሊይ
ዖይንእስ በዛሑ ህዛቢ ዖሇዎ ኮይኑ ብመሰረት የሆነ ህዛብ ያሇው ሆኖ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 5
እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 5 ከተማነት ሔጋዊ አፌሌጦ መሰረት የከተማነት ህጋዊ እውቅና ሉያገኝ
ክረክብ ይኽእሌ። ይችሊሌ ።
2. ሒዯ ዒበዩ(ዔሸሌ) ከተማ አብዘ አዋጅ አብ 2. አንዴ ታዲጊ ከተማ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 14
አንቀፅ 14 ዛተገሇፁ ኹልም አካሊት የተዖረዖሩት ሁለም የአስተዲዯር አካሊት
ምምሔዲር ይህሌዉዎ። ይኹን እምበር ምሰ ይኖሩታሌ ።ሆኖም ሇዯረሰበት የዔዴገት ዯረጃ
ዯረጃ ዔበየት ዛጠዒዒም ቀሉሌን ምቹውን ተስማሚ የሆነ ቀሊሌ እና እንዯሁኔታው ሉሰራ
ኣመራርሒ ስራሔ ከተኣታቱ ይክኣሌ፡፡ የሞችሌ የአሰራርና ስርዒት ሉኖረው ይችሊሌ ።
3. ሒዯ ዒብዩ ከተማ ቀዋሚ ከንቲባ ይህሌዎ፣ 3. አንዴ ታዲጊ ከተማ ቋሚ ከንቲባ
ኮይኑ ግና ግሌጋልት ስራሔ ከተማ ንምስሊጥ ይኖረዋሌ።ሆኖም የበጎ ፌቃዴ አገሌጋዮች ወይም
ነፃ ግሌጋልት ዛህቡን ሒገዛቲ ስራሔተኛታት የትውስት ሰራተኞች ሉጠቅም፣ከላልች ከተሞች
ክጥቀም፣ ምስ ናይ ካሌኦት ከተማታት ሰብ ጋር ባሇሙያ ሉጋራ ወይም የተወሰኑ የከተማ
ሞያ ብሒባር ክግሌገሌ ወይ ናይ ህዛቢ ተግባራትን እንዱያከናውኑሇት ከህዛቡ
ኮሚቴታት ብምውዲብ ክንቀሳቐስ ይኽእሌ፡፡ በኮምቴነት ሉያዯራች ይችሊሌ ።
4. ብፌለይኩነታት 3000 ወይ ሌዔሉኡ በዛሑ 4. በተሇየ ሁኔታ 3000 ወይም ከዘያ በሊይ የህዛብ
ህዛቢ ዖሇዎ ማሔበረሰብ ሒንቲ ዒብዪት ከተማ ብዙት ያሇው ማህበረሰብ የታዲጊ ከተማን
ክትሰርሕ ትኸእሌ ዖስርሔ ዒቅሚ ስሇዖሇኒ ተግባራት ሇመምራት የሚያስችሌ ብቃት ስሊሇኝ
ሔጋዊ ኣፌሌጦ ከተማ ይወሃበኒ፣ ኢለ ክሒትት የታዲጊ ከተማነት ህጋዊ እውቅናይሰጠኝ ብል
ትኽእሌ፡፡ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ነቲ ሉያመሊክት ይችሊሌ፡፡ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ሔቶ ተቐቢለ አፌሌጦ ክህብ ወይ ክሻብ ነቲ ምክር ቤት ጥያቄውን ተቀብል እውቅና ሉሰጠው
ረቛሑ ዖማሌእ አብ ትሔቲ ዴጋፌ ቤት ፅሔፇት ወይም ማህበረሰቡ ሇከተማ ዯረጃ በቂ እስኪሆን
ሌምዒት ከተማ ትግራይ ክፀንሔ ክገብር ዴረስ በትግራይ ከተማ ሌማት ጽ/ቤት ስር ሆኖ
ይኽእሌ ። እንዱሇማመዴ ሉያዯርግ ይችሊሌ ።
ሇ/ ከተማ ሇ/ ከተማ
ሒዯ ከተማ በዛሑ ህዛቡ ሌዔሉ 20000 ዛኾነ አንዴ ከተማ ከ20000 ወይም በሊይ የሆነ የህዛብ
ብተነፃፃሪ ዛሇዒሇ ብርኪ ዔብየት ኢኮኖሚን፣ አዛዩ ያሇው ፣በተነፃፃሪ ከፌ ያሇ የአኮኖሚ ሌማት ዯረጃ ሊይ
ዛተሒሊሇኸ ንግዲዊ ምንቅስቓስ ዛሒሸን የዯረሰ ይበሌጥ የተወሳሰበ የንግዴ እንቅስቃሴ
ዛማዔበሇን ግሌጋልት መሰረት ሌምዒትን ዖሇዎ የተሻሇና የዲበረ የአገሌግልት አውታር ያሇው ነው፤
እዩ። ናይዘ ከተማ ስርዒተ ምምሔዲርን የከተማው የአስተዲዯር እና የአመራር ስርዒቱም በዘህ
አመራርሒን ስራሔ አብ ትሔቲ ምዔራፌ 3 አዋጅ ምዔራፌ 3 እንዯተመሇከተው ሆኖ ዛርዛሩ
ብዛተቐመጠ መሰረት ይኸውን ።ዛርዛሩ ብቤት የትግራይ ከተማ ሌማት ጽ/ቤት በሚያወጣው
ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ብዛወፅእ መምርያ ይወሰናሌ።
መመርሑ ይኸውን ።
ሏ/ሜትሮፕሉታን ከተማ ሏ/ የሜትሮፕሉታን ከተማ
1. ብከተማነት ዛተሸፇነ ከባቢ አዏርዩ እናገፌሏ 1. የአንዴ ከተማስፊቱ ከመጠን በሊይ በማዯጉ
እንትመፅእ፣ ዛሒዜ በዛሑ ህዛቢ ቁፅሩ አዛዩ ፤የህዛቡ ብዙት እጅግ ከፌ በማሇቱ ፤ኢኮኖሚና
እናወሰኸ እንትኸዴን ዛጠሌቦ ኢኮኖሚያዊ ማህበራዊ እንቅስቃሴው እንዱሁም የአገሌግልት
ማሔበራዊን ተግባራት ከምኡ እውን ዛህለ አቅርቦቱ የተወሳሰበ በመሆኑ የተነሳ በአንዴ
194
ግሌጋልት ብሒዯ ናይ ከተማ መሒውር እርከን የተዯራጀ ከተማ ሉመራው ካሌቻሇ

ንምምሔዲር አፀጋሚ ኾይኑ እንትርከብ እታ ያከተማ የሜትሮፕሉታን ከተማ ዯረጃ
ከተማ ናይ ሜተሪፕሉታን ከተማነት አፌሌጦ እንዱሰጠው ሉያመሇክት ይችሊሌ ።
ክውሃባ ክትሒትት ትኽእሌ ።
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ሔቶ ኣፌሌጦ 2. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ፤አንዴ ከተማ
ሜትሮፕሉታን ከተማ ንብቕዒት አመራርሒ የሜትሮፕሉታን ከተማ ዯረጃ ቢሰጠው የአመራር
ስራሔ ናይቲ ከተማ ዖጎሌብት ኾይኑ ብቃት ያዴጋሌ ብል ካመነ ያንን ዯረጃ ሉዛያ
እንተረኺብዎ አፌሌጦ ክህብ ይኽእሌ ። ከተማ ሉሰጠው ይችሊሌ ።
3. ሜትሮፕሉታን ከተማ ኣብ ትሔቲኡ 3. የሜትሮፑሉታን ከተማ በሰሩ የተሇያዩ የከተማ
ዛተፇሊሇያ ከተማዊ ምምሔዲራት ዛሒዖ መስተዲዯሮችን ያቀፇ የሜተሮፕሉታን ከተማ
ምምሔዲር ሜትሮፕሉታን ከተማ ይህሌዎ ። መስተዲዯር ይኖረዋሌ ፤የሜተሮፕሉታን ከተማ
እቲ ምምሔዲር ሜትሮፕሉታን ከተማ አብ አስተዲዯር እና በሰሩ የሚገኙ የከተማ
ትሔቲኡ ዛርከባ ዛተፇሊሇያ ከተማዊ መስተዲዯሮቹ በዘህ አዋጅ ምዔራፌ 3 መሰረት
ምምሔዲራትን አብ ምዔራፌ 3 ናይዘ አዋጅ የየራሳቸው የአስተዲዴር ስርዒት ይመሰርታለ ።
ብዛተገሇፀ መሰረት ነናይ ባዔሇን ስርዒት
ምምሔዲር የቑማ።
4. አብ ሞንጎ ሜትሮፕሉታን ከተማን አብ 4. በሜትሮፕሉታን ከተማና በስሩ የሚገኙ ከተማ
ውሽጢ ዛርከባ ከተማዊ ምምሔዲራት ንዛህለ መስተዲዯሮች መካከሌ የሚኖር ግንኙነትና
አግባብ አመሰራርታ ምምሔዲራዊ ስርዒት የስሌጣንና ኃሊፉነት ክግግሌ በሜትሮፕሉታን
፣ርክባት ፣መቐልስሌጣንን ሒሊፌነትን ከተማው መመሥረቻ ሰነዴ ሊይ ይዖረዖራሌ ።
፣ሜትሮፕሉታን ከተማ ንምቋም አብ አብ
ዛወፅእ ሰነዴ ይዛርዛር።
2. ዯረጃ ከተማታት 2. የከተሞች እርከን
ሀ/ ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ሀ/ የትግራይ ከተማ ሌማት ፅ/ቤት ፣ሇላልች
ንኻሌኦት ጉዲያት አዴሇይቲ እዩም ዛብልም ጉዲዩች አስፇሊጊ ናቸው ብል ሲያምን በነፌስ ወከፌ
ተግባራት ነብሲ ወከፌ እቶት ፣ብርኪ ዔብየትን ገቢያቸው በሌማት ዯረጃቸው እና ላልች አግባብነት
ካሌኦት አገዯስቲ ረቋሔታትን መሰረት ዛገበረ ባሊቸው መስፇርቶች መሰረት የከተሞች እርከን
ዴሌዴሌ ከተማታት አመሌኪቱ ሪኢትኡ በተመሇከተ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሃሳብ
ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ከቕርብ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
ይክእሌ ።
ሇ/በዛሑ ዯረጃ ከተማታት ንአጠቓሊሉ አመራርሒ ሇ/ የእርከኑ ብዙት ፤የከተማው አመራር በሚያመቸው
ከተማ ብዖመቹን ውፅኢታዊ ብዛገብር አገባብ እና ውጤታማ ሇማዴረግ በሚያስችሌ መሌኩ
ይውሰን ። የሚወሰን ይሆናሌ ።
3. ሇውጢዒይነት ወይ ዯረጃ ከተማታት 3.በከተሞች ዒይነትና እርከን ሊይ ስሇሚዯረጉ
ዔብየት ናይቲ ከተማ ግዴን ዛገበር እንተኾይኑ ሇውጦች
ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ብናይ የከተማ ዔዴገት የሚያስገዴዴ ሆኖ ሲገኝ የትግራይ
ባዔለ ተበግሶ ወይ ሔቶ ዛምሌከቶ ከተማ ናይ የከተማ ሌማት ፅ/ቤት በራሱ አነሻሽነት ወይም
ዒይነት ወይ ዯረጃ ከተማነት ሇውጢ ምምዔራይ በሚመሇከተው ከተማ ጥያቄ በከተማውዒይነት
ዛግበረለ ናይ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ አቅሪቡ ወይም ዯረጃ ሊይ ማስተካክያ እንዱያዯርግ
ክውስን ይክእሌ ። ሇክሌለስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሃሳብ በማቅረብ
ሉያስወስን ይችሊሌ፡፡
195
ምዔራፌ ክሌተ ምዔራፌ ሁሇት

ዔሊማ ስሌጣንን ተግባርን ከተማታት የከተሞች አሊማ ፣ስሌጣንና ተግባር
9. ዔሊማ ከተማታት 9. የከተሞች አሊማ
ከተማታት ዛስዔቡ መሰረታዊ ዔሊማታት ከተሞች ከዘህ የሚከተለት ዋናዋና ዒሊማዎች
ይህሌወን ፤ ይኖራቸዋሌ ።
ሀ/ዱሞክራስያዊ ዒርሰ ምምሔዲር ክሳብ ታሔቲ ሀ/ ዳሞክራስያዊ ራስ አስተዲዯር እስከ ዛቅተኛው
ክትግበርን ከምዔብሌን ፣ እርከን እንዱተገብር እና እንዱጎሇብት ።
ሇ/ ማሔበረ ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ከባቢኤን ሇ/ የአከባቢያቸው ማህበረ-ኢኮኖሚያዊ ሌማት
ምስሊጥ፤ ማፊጠን
ሏ/ ዴሌየት ነበርተን መሰረት ዛገበሩ ሏ/ የኗሪውን ፌሊጎት በሚያሟሊ መሌኩ
ግሌጋልታት ምቕራብ ወይ ብዛግባእ ይቐርቡ አገሌግልት ማቅርብ ወይም መቅረቡን
ምህሊዎም ምርግጋፅ፣ ማረጋገጥ፤
መ/ አብ መንጎ ህዛብን በብዯረጃኡ ዛርከቡ መ/ በህዛቡና በየዯረጃው ባለ የመስተዲዯር አካሊት
አካሊት ምምሔዲር አብ ምርዴዲእ መካከሌ መሌካም ግንኙነት እንዱኖር መጣር ፤
ብዛተመስርተ ፅቡቕ ርብክ ክህለ ምፅዒር፤
ሠ/ዛተፇሊሇየ ዴሌየታት ዛተጠዒዑሞም ሠ/የተሇያዩ ፌሊጎቶች የሚገሌፁበትና
ብዛተአናገዴለ ናይ ሒባር ራእይ ዛፌጠረለ የሚጣጣሙበት እንዱሁም የጋራ ራዔይ
መዴረኽ ኾይነን የገሌግሌ። የሚቀመርበት መዴርክ ሆኖ ማገሌገሌ ።
10. ስሌጣን ከተማ 10.የከተሞች ስሌጣን
1. ሒዯ ከተማ አብ ሌዔሉ ጉዲያት ከተማኡ 1. አንዴ ከተማ በከተማው ጉዲዩቸ ሊይ ስሌጣን
ስሌጣን አሇዎ ።እዘ ስሌጣን ብሔጊ ይኖረዋሌ፡፡ ይህም በህግ የተፇቀዯውን
ዛተውሃቦም ይኹን ብሔጊ ያሌተከሇከሇውን ስሌጣን ሁለ ያካትታሌ። በዘህ
ንዖይተኸሌኸሌለን ዛሒውሰ እዩ ። ስሌጣን አዋጅ ውስጥ ስሌጣኖቹ መዖርዖራቸው የከተማው
ከተማ አብዘ ምዛርዙሮም እቲ ከተማ ካብዘ ስሌጣን የተዖረዖረው ብቻ ነው ወይም በዘህ
ወፃኢ ስሌጣን የብለን ወይ ዴማ በዘ ጥራሔ ተገዴቧሌ የሚያሰኝ አይሆንም።
ዛተገዯበ እዩ ማሇት አይኾነን። 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ አንዴ የሰፇረው
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተገሇፀ አጠቃሊይ ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ ሆኖ አንዴ ከተማ
ሒፇሻዊ ዴንጋገ ሔለው ኾይኑ ሒዯ ከተማ ከዘህ በታች በዛርዛር የተመሇከተው ስሌጣን
ዛስዔብ ዛርዛር ስሌጣን አሇዎ ። ይኖረዋሌ ።
ሀ/ ናይ ከተማኡ ራእይ ፣ዔሊማን ተግባርን፣ ሀ/ ራእዩ፣ አሊማውን እና ተግባራቱን እንዱሁም
መሒውር ውዲበ ምምሔዲር ከተማ ከምኡ‟ውን አግባብነት ያሊቸውን መስፇርቶች እና የአፇፃፀም
ጠቐምቲ ናይ አመራርሒ ስርዒት ምውሳንን ስርዒቶች ሇመወሰንና ሇመተግበር፣
አብ ስራሔ ምውዒሌን።
ሇ/ ንከተምኡ ዛምሌከቱ ፕሉስታት ይሔንፅፅ፣ ሇ/ ከተማውን በተመሇከተ ፕሉስዎችን ይቀርፃሌ፣
ውሳነታት ይውስን ነዘኦም አብ ግብሪ ውሳኔዎችን ይወስናሌ፣ እነኚሁን ሇመተግበር
ንምውዒሌ ዛሔግ዗ ከተማዊ ሔግታት የሚረደ የከተማ ህጎች /ኦርዱናንስ/ ያወጣሌ፤
(አርዱናንስ) የውፅእ ።
ሏ/ ሔጊ መሰረት ብምግባር ግብርን ክፌሉት ሏ/ በህግ መሰረት ግብር እና የአገሌግልት ክፌያ
ግሌጋልትን ይእክብ፣ የመሒይሽ፣ ሒዯሸቲ ይሰበስባሌ ያሻሽሊሌ አዲዱስ የግብርእና
እውን የተአታቱ። የአገሌግልት ክፌያም ይጥሊሌ።
መ/ ንሰራሔተኛታቱ ብመሰረት ሔጊ የመሒዴር ። መ/ በህግ መሰረት ሰራተኛውን ያስተዲዴራሌ ።
ሠ/አብ ኩለ ብርኪ ምስ ዛርከብ አካሊት ሠ/ በሁለም ዯረጃ ሊይ ከሚገኙ የመንግስት፣ የግሌ
መንግስቲ፣ ውሌቀ ትካሊትን ገበርቲ ሰናይ እና ከበጎ አዴራጎት ዴርጅቶች ጋር ስምምነት
196
ማሔበራትን ስምምዔነት ይፌፅም፡፡ ይፇፅማሌ፤

ረ/ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ረ/ ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ህገ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 44(2) መንግስት አንቀፅ 44(2) እንዯተጠበቀ ሆኖ
ሔለው ኾይኑ አቐዱሙ ተመጣጣኒ ካሔሳ ሇህዛቡ አገሌግልት አስፇሊጊ የሆነውን የግሌ
ምኽፊሌ ናይ ውሌቀ ንብረት ንረብሒ ህዛቢ ንብረት በቅዴሚያ ተመጣጣኝ ካሳ በመክፇሌ
ንከውዔል ክወስዴ ይክእሌ ። መውሰዴ ይችሊሌ ።
11.ተግባራት ከተማ 11. የከተሞች ተግባራት፣
1. አብዘ አዋጅ አብ ዒንቀፅ 20ን21ን ዛተዯንገገ 1. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 20 እና 21 የተመሇከተው
ሔሌው ኾይኑ ከተማታት ዛቆማለ ዔሊማ አብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ከተሞች ዒሊማዎቻቸውን
ግብሪ ንምውዒሌ ዖኽእለ ተግባራት ኸለናይ ከግብ ሇማዴረስ የሚያስፇሌገውን ተግባር ሁለ
ምፌፃምወይ ምፌፃሞም ናይ ምርግጋፅ የመፇፀም ወይም መፇፀሙን የማረጋገጥ
ሒሊፌነት አሇወን ። ኃሊፉነት አሇባቸው።
2. አብዘ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዛተመሌከተ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 አጠቃሊይ ዴንጋጌ
ሒፇሻዊ ዴንጋገ ሔለው ኾይኑ ብብሄራዊ እንዯተጠበቀ ሆኖ ከተሞች በትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወሃበን አንፇት ክሌሊዊ መንግስት በሚሰጣቸው አቅጣጫ
መሰረት ብምግባር ከተማታትዛስዔቡ ዛርዛር መሰረት በማዴርግ የሚከተለትን ዛርዛር
ተግባራት ይህሌወን ። ተግባራት ይኖሯቸዋሌ ።
3. ከተማታት ዛቖማለ ዔሊማ አብ ተግባር 3. ከተሞች ዒሊማቸውነ ከግብ ሇማዴርስ
እንተውዔሊ ፆታዊ ማዔርነት ንምርግጋፅ በሚያዯርጉት እንቅስቃሴ ፆታዊ እንቅስቃሴ
ዛዒሇመ ፆታ ተኮር አፇፃፅማ ይህሌወን ። ፆታዊ እኩሌነት እውን ሲሆን ይችሌ ዖንዴ
አስፇሊጊ የሆነውን ፆታ ተኮር ተግባር ይፇፅማሌ
ሀ/ ግሌጋልት ሀ/ አገሌግልቶች
ዒቕምን ኩነታትን ክንዱ ዛፇቐድ ዛስዔቡ አቅምና ሁኔታ በፇቀዯ መጠን የሚከተለትን
ግሌጋልት ከተማ ከማሌእ ምግባር ወይ ዛተማሌአ የከተማ አገሌግልቶች ማቅረብ ወይም መቅረባቸውን
ምዃኑ ምርግጋፅ። ማረጋገጥ
I. ግሌጋልት ሒሇዋ ከባቢ፦ ከም ህንፀት መንገዱ I.የአከባቢ ጥበቃ አገሌግልት ፦እንዯ ከተማ
መተሒሊሇፉ መስመራት ፇሳስን ርስሒትን መንገድች የቆሻሻና የተፊሳሽ መስመሮችን፣
፣ፒርክታት፣ ስፌራታት አትክሌትን መዖናግዔን መናፇሻዎች ን የአትክሌትና የመዛናኛ ስራዎች
ምዴሊውን ምምሔዲር፤ ምትእትታው ሜሊታት መስራትንና የአከባቢ ብክሇት መከሊከሌና
መወገዱ ርስሒት፣ ምክሌኻሌ ምቁፅፃር ሒዯጋ መቆጣጠርን ያካትታሌ ።
ውሔጅን ብኽሇት ከባቢን፤
II. ማሔበራዊ ግሌጋልት፦ ከም ትምህርቲ፣ II.ማህበራዊ አገሌግልቶች ፦ እንዯ ትምህርት
ሔክምናን ግሌጋልት ክንክን ጥዔናን ምሃብ፤ የህክምና ና የጤና እንክብካቤ አገሌግልቶችን ፀረ
ኹሇመዲያዊ ወፌሪ ፀረ ኤች አይ ቪ ኤዴስን ኤች አይቪ ዖመቻ ማዴረግን የሴቶች
ምክያዴ፣ ማሔበራዊ ፀገማት ዯቂ አንስትዩ ማህበረሰባዊ ችግሮች ሇመፌታት ሌዩ
ንምፌታሔ ፌለይ ትኹረትን ዴጋፌን ምሃብ ትኩረትማዴረግና ዴጋፌ መስጠት፣ የአምቡሊንስ
ግሌጋልት አምቡሊንስ፣ ቐረብ መንበሪ አባይቲ አገሌግልት ማቅረብን፤ የቤት አቅርቦትን
ምምሊእ ፣ንአረጋውያን፣ ሽማግሇታት፣ አካሌ ማሻሻሌና ሇአረጋውያን ሇአካሌ ጉዲተኞች
ጉዴአት ንዯኽታማትን ወሇድም ዛስአኑን ሇተጣለ እና ወሊጆቻቸውን ሊጡ ህፃናት
ምክንኻን፣ ግሌጋልት መረዲእታ ሌዯት፣ እንክብካቤ ማዴረግን፤ መሰረታዊ የእስታስቲክስ
መርዒን ሞትን ግሌጋልት ውዔሌን መርትዕን መጃዎችን መያዛና፤ የማስረጃ ማረጋገጥና ምዛገባ
ምሃብ ዛመሳሰለን ቐረብ ግሌጋልት መካነ አገሌግልቶችን የመቃብር ስፌራአቅርቦትን
መቓብርን ናይ መሔረዱ ቦታታት ምምሊእ። እንዱሁም የቄራ አገሌግልቶችን ማሟሊት
197
ያካትታሌ።
III. ባህሊዊ ግሌጋልት ፦ ከም ስፕርትን III.የባህሌ አገሌግልቶች፦እንዯ ስፕርትና ቲያትርን
ትያትርን ከምዔብለ ምትብባዔ ፣ናይ ህዛቢ ቤተ እንዱጎሇብቱ ማበረታታት፣ የህዛብ ቤተ
ንባብን ቤተ መዖክርን ምጥያሽ፤ መፃህፌትንና ሙዘየሞችን ማቋቋምን ያካትታሌ
IV. መሰረታዊ ግሌጋልት፦ ከም ቀረብ ማይ፣ IV.መሰረታዊ አገሌግልቶች፦ ይህም የውሃሀን
ኤላክትሪክ፣ ስሌኪን መጓዒዛያን ዛአመሳለ የኤላትሪክ፣ የስሌክና የትራንስፕርትን
ምምሌእ። አገሌግልቶች ማሟሊትና ያካትታሌ።
V. ግሌጋልት ሒሇዋ ዴሔንነት፦ ከም ምርግጋፅ V.የዴህንነት ጥበቃ አገሌግልት፦ ይህም የህዛብ
ዴሔንነት ሔ/ሰብ ግሌጋልት፣ ጉዲያት ቤት ዯህንነት ጥበቃን፣ ፌ/ቤት አገሌግልቶች፣ የእሳት
ፌርዱ ከተማ፤ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሒዯጋ አዯጋ መከሊከሌና መቆጣጠርን የሚዙንና
ባርዔ፣ ኣብ ሚዙንን ዒቐንን፤ ምግብን መሰፇርያ እንዱሁም የምግብና መዴሒኒት
መዴሒኒትን ክትትሌ ምክያዴ። ቁጥጥር ያካትታሌ።
ሇ/ ምጉሌባት ሌምዒት ከተማን ነበርታን፦ እዘ ሇ/ የከተማውንና የኗሪዎቹን ሌማት ማጎሌበት
እውን ኢንቨስትመንት ብምግፊሔን ፦ይህም ኢንቨስትመንት፣የገቢ ማስገኛና የስራ
ብምስሊጥን፣ እቶት ዖዯንፌዐ ስራሔ ዔዴሌ መፌጠርያ እቅድችን፤ እንዱሁም የዴህነት ቅነሳ
ዛፇጥሩን ዴኽነት ንምንካይ ዖኽእለን ፔራግራሞችን በማበረታታት ሇነሱም አመቺ
ፔሮግራማት ብምቑራፅ ብምብርትታዔን ምችዊ ሁኔታዎችን በመፌጠር የሚፇፀም ይሆናሌ
ኩነታት ብምፌጣርን ዛፌፀም ይኸውን ።
ሏ/ክትትሌን ቑፅፅርን ምክያዴ፦ እዘ እውን ሔግን ሏ/የክትትሌና ቁጥጥር ስራዎች ፦ይህም የመንግስት
እስታንዲርዴን መንግስቲ ተግባራዊ ምዃኖም ህጎችንና ዯረጃዎች ማስፇፀምን፣ የመጠጥ ንግዴን፤
ምክትታሌ ስራሔቲ ንግዱ ቤት መስተታት የህዛብ መዛናኛ ስፌራዎችን እና የመሳሰለትን
ምንቅስቓስ ግሌጋልት ውሃብቲ ትካሊትን በስራ ፌቃዴ አማካይነት መቆጣጠርን ያካትታሌ።
ዛመሳሰለን ተግባራትን ብመሰረት ስራሔ
ፌቓዴ ምቑራፅ።
መ. ስራሔቲ ፔሊንን ምውዲዴን፡- እዘ እውን መ/ፔሊንና ቅንጅት ፦ይህም ዛርዛር የከተማ ዔዴገት
ዛርዛር ዔብየት ፔሊን ከተማ ምዴውን ፔሊን ማዖጋጀትንና ማስፇፀምን ያካትታሌ ።
ምትግባርን የጠቓሌሌ፡፡
ሠ. ውክሌና፡- እዘ እውን ካብ ስሌጣኑ ወፃኢ ኣብ ሠ/ውክሌና ፦ ከስሌጣን ክሌለ ውጭ በሆኑት ጉዲዩች
ዛኾኑ ጉዲያት ነቲ ሔ/ሰብ ብምውካሌ ናይቲ ሊይ የአባቢውን ህዛብ ሃሳብ መግሇፅን ያካትታሌ ።
ህዛቢ ሒሳብ ይግሇፅ፡፡
3. አግባብ ቀረብ ግሌጋልት 3. የአገሌግልት አቅርቦት ስሌት
ሀ/ ሒዯ ከተማ ብቑዔ ቀረብ ግሌጋልት ንምርግጋፅ ሀ/ ቀሌጣፊ የሆነ የአገሌግልትን አቅርቦት
ምስ መንግስት ስምምዔነት ክፌፅም ፤ምስ ሇማረጋገጥ፣ አንዴ ከተማ ከመንግስት ጋር ቅንጅት
ዖይመንግስታዊ ትካሊትን ምስ ህዛቢ ተሒባቢሩ ሉያዯርግ ፤ከመንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶችና
ክሰርሔ፤ ህዛባዊ ትካሊት ከጣይሽ፤ ከህዛቡ ጋር በመተባበር ሉሰራ፣ ህዛባዊ
ግሌጋልታት ብውሌቀ ክውሃቡ ወይ ኩነታት ኤጀንሲዎችን ሉያቋቁም አገሌግልት ወዯ ግሌ
ክንዱ ዛፇቕድ ኻሌእ መፌትሔታት ክወስዴ ሉያዙውር፤ ወይም እንዯየሁኔታው ላልች
ይኽእሌ። እርምጃዎች ሉወስዴ ይችሊሌ።
ሇ/ ሒዯ ከተማ አብ ምሃብ ግሌጋልት እንታይ ሇ/ አንዴ ከተማ የትኛውን አማራጭ ሇየትኛው
ዒይነት መማረፂ፤ ነየናይ ዒይነት ግሌጋልትን አገሌግልት እና በየትኛው ጊዚ ሉጠቀም
መዒዛ ከም ዛጠቅም ናይ ምውሳን ስሌጣን እንዯሚገባ ሇመወሰን ስሌጣን ይኖረዋሌ ።
አሇዎ።
ሏ/ ቤት ምኽሪ ከተማ ንአወሃህባ ግሌጋልት ሏ/ የከተማው ምክር ቤት የአገሌግልት አቅርቦት
198
ዛምርሒልም መትከሊት ይውስን። የሚመራበት መርሀ ይወስናሌ።

ምዔራፌ ሰሇስተ ምዔራፌ ሶስት
ብዙዔባ ምምሔዲር ስሇ አስተዲዯር
12.ስርዒት ምምሔዲር 12. የአስተዲዯር ስርዒት
ሔዴሔዴ ከተማ ብናይ ቤት ምኽሪ ከንቲባ እያንዲንደ ከተማ በምክር ቤት ከንቲባ የአስተዲዯር
(ካውንስሌ ሜየር ) ስርዒት ምምሔዲር ስርዒት ይመራሌ፡፡
ይምራሔ።
13.ስርዒት ቤት ምኽሪ - ከንቲባ 13. የምክር ቤት ከንቲባ ስርዒት
“ስርዒት ቤት ምኽሪ - ከንቲባ “ማሇት ቤት ምኽሪ «የምክር ቤትከንቲባ ስርዒት» ማሇት ምክር ቤት
ከተማ ብመሰረት አዋጅ ከተማታት ኩልም የከተማው አዋጅ በሚሰጠው ስሌጣን መሰረት ሁለም
ፕሉስታትን ቑሌፉ ውሳነታትነ ዛወሰነለን፣ ፕሉስዎችና ከፌተኛ ውሳኔዎች የሚያሰትሊሌፌበት፣
ከተማዊ ሔጊታት ዛዴንግገለን፣ ዛሌዒሇ ናይ የከተማ ህጎች የሚዯነገጉበት እና ከንቲባው እና
ስራሔ ፇፃሚ ስሌጣን ዴማ ብከንቲባን በኮሚቴ- የከንቲባው ኮምቴ ዯግሞ የስራ አስፇጻሚ ስሌጣንን
ከንቲባን ዛተሒዖለን ስርዒት እዩ፡፡ የያ዗በት ስርዒት ነው ።
14.አካሊት ምምሔዲር 14. የአስተዲዯር አካሊት
ስርዒተ ምምሔዲር ቤት ምኽሪ ከንቲባ እዜም የምክር ቤት፦ ከንቲባ የአስተዲዯር ስርዒት
ዛስዔቡ አካሊት ይህሌውዎ። የሚከተለትን አካሊት ይኖሩታሌ ።
ሀ/ ቤት ምኽሪ ከተማን አፇጉባኤ ቤት ምኽርን ሀ/ የከተማ ምክር ቤት እና ምክር ቤቱ
ሇ/ከንቲባን ኮምቴኡን አፇጉባኤ፣
ሏ/ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ /ቤት ሇ/ከንቲባው አና የከንቲባ ኮምቴ
ማዖጋጃ/ ሏ/የከተማ አገሌገልቶች ስራ
መ. ቤት ፌርዱ ከተማ አስኪያጅ፣/ማዖጋጃቤት/
መ. የከተማ ፌርዴ ቤት
15. ቤት ምኽሪ ከተማን አፇ ጉባኤን 15. የከተማ ምክር ቤት እና የምክት ቤት አፇ
ጉባኤ
1. ቤት ምኽሪ ከተማ 1. የከተማ ምክር ቤት
1.1ተዋፅኦ ፣መረፃን ዖበን ስራሔን 1.1 ስሇ አባሊት ተዋፅኦ ምርጫ እና የአገሌግልት
ዖመን
ሀ/ አብ ሔዴሔዴ ከተማ ብነበርቲ ናይቲ ከተማ ሀ/ ምክር ቤቱ በከተማው ኗሪዎች ነፃ፣ ቀጥተኛና
ብነፃ ቀጥታዊን ምሽጥራዊን መረፃ ዛተመረፁ ሚስጢራዊ የምርጫ ስነ ስርዒት የሚመረጡ
ብጎዯል ቁፅሪ ዛግሇፅ በዛሑ አባሊት ዛሒዖ ጎዯል ቁጥር ያሊቸው አባሊት ይኖሩታሌ ።
ቤት ምኽሪ ይህሌው።
ሇ/ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ወይ ነዘ ሇ/ የክሌለስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም እሱ
ንምትግባር ስሌጣን ዛተውሃቦም በዛሑ አባሊት የሚወክሇው ስሌጣን ያሇው አካሌ የየከተማውን
ቤት ምኽሪ ከተማ ይውስን። ህዛብ ብዙት መሰረት በማዴርግ የከተማ ምክር
ቤቱን አባሊት ብዙት ይወስናሌ፡፡
ሏ/ ሒንቲ ጣብያ ጥራሔ አብ ዖሊታ ከተማ መረፃ ሏ/ አንዴ ቀበላ ብቻ ባሊቸው ከተሞች የምክር ቤት
ተወከሌቲ ቤት ምኽሪ ብከተማ ዯረጃ ኾይኑ አባሊት ምርጫ በከተማ አቀፌ የምርጫ ስርዒት
ሌዔሉ ሒዯ ጣብያ አብ ዖሇዎን ከተማታት ግና የሚካሄዴ ሆኖ ከአንዴ በሊይ ቀበላ ባሊቸው
መረፃ ብከተማ ዯረጃን ብጣብያ ዯረጃን ይኾና ከተሞች ግን የምክር ቤት አባሊት የሚመረጡት
መጠን ውክሌና ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ በከተማ አቀፌና በቀበላ አቀፌ በውክሌናን
ዛውሰን ኾይኑ እንተንአሰ ግና ሒንቲቀበላ በያቀናጅ መሌኩ ይሆናሌ። የውክሌናው
ሒዯ ተወካሉ ይህሌዋ። ብከተማ ዯረጃ ዛምረፁ መጠንበክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
199
ተወከሌቲ በዛሕም ካብ ሲሶ 1/3/ ናይቲ ቤት የሚወሰን ሆኖ እያንዲንደ ቀበላ ቢያንስ አንዴ

ምኽሪ ወንበር ክበሌፅ የብለን። ተወካይ እንዱኖሮው፣ በከተማ አቀፌ ዖይቤ
የሚመረጡ ከምክር ቤቱ መቀመጫ ከአንዴ
ሶስተኛ የምክር ቤቱ ወንበር መብሇጥ የሇበትም፣
መ/ስሩዔ መረፃ አባሊት ቤት ምኽሪ በቢሒሙሽተ መ/የከተማ ምክር ቤት አባሊት መዯበኛ ምርጫ
ዒመት /ሒዯ ጊዚ ይግበር ፤ዔሇት መረፃ ምስ የሚካሄዯው በየአምስት /5/ አመቱ ይሆናሌ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ።የምርጫ ዔሇት የሚወሰነው በብሄራዊ ምርጫ
ብምምኽኻር ብብሄራዊ ቦርዴ መረፃ ይውሰን ። ቦርዴ ሆኖ ውሳኔውም የሚዯረገው ከትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ጋር
በመመካከር ይሆናሌ ።
ሠ/ኩልም መረፃአባሊት ቤት ምኽሪከተማ ሠ/ ሁለም የከተማ ምክር ቤት ምርጫዎች በብሄራዊ
ብመሰረት ሃገራዊ ሔጊ መረፃ ይፌፀሙ። የምርጫ ህግ መሰረት ይከናወናለ። የጎዯለ
መማሌኢ መረፃ ብመሰረት ብሄራዊ ቦርዴ አባሊትን ሇመተካት የሚዯረጉ ምርጫዎች
መረፃ ዖምፅኦ ዯንቢ ዛፌፀም ይኸውን። የብሄራዊ ምርጫ ቦርዴ በሚያወጣው ዯንብ
መሰረት ሉካሄደ ይችሊለ።
1.2ስሌጣንን ሒሊፌነትን ቤት ምኽሪ 1.2 የምክር ቤቱ ስሌጣንና ኃሊፉነት
ሀ/ ንከተማ ዛተውሃቦ ስሌጣን ኩለ ቤት ምኽሪ ሀ/መሊው የከተማው ስሌጣን ሇከተማው ምክር ቤት
ዛተውሃበ ኮይኑ እቲ ቤት ምኽሪ ዴማ ነዘ ናይ የተሰጠ ሆኖ ፤ምክር ቤቱም የከተማው ስሌጣን
ከተማ ስሌጣን አብ ስራሔ ዛውዔሇለን ተግባራዊ በስራ ሊይ የሚውሌበትና ተግባራዊ የሚሆንበት
ዛኾነለን አግባብ የመቻቹ። ሁኔታ ያመቻቻሌ ፤
ሇ/ አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1.2/ሀ/ ዛተቐመጠ ሇ/ ሇዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1.2(ሀ) ዴንጋጌ
ሒፇሻዊዴንጋገ ሔለው ኮይኑ ቤት ምኽሪ ከተማ እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተማው ምክር ቤት
ዛስዔቡ ስሌጣንን ሒሊፌነትን ይህሌዎም ። የሚከተለት ስሌጣንና ኃሊፉነት ይኖረዋሌ ።
1. ከባብያዊ ፕሉስታት የውፅእ፣ ውሳኔታት 1.ከባብያዊ ፕሉስዎችን ያወጣሌ፤ ውሳኔዎች
ይውስን፣ አወዲዴባን አቀራርባ አዴሇይቲ ይወስናሌ፣ መሰረታዊ የአዯረጃጀትና የስራ
መሒውራትን ዛርዛር ስራሔቶምን ዛገሌፅ ሰነዴ አፇፃፀም ሰነድችን ያፀዴቃሌ፤ መፇፀማቸውን
ብምውፃእ አብ ተግባር ምውዒልም የረጋግፅ። ያረጋግጣሌ። ሇዘሁ እንዱበጅ የፕሉሲ ትግበራ
ብአንፃር እዘ አፇፃፅማ ፕሉሲ ይከታተሌ ሂዯቱን ይከታተሊሌ፣ይቆጣጠራሌ።
ይቆፃፀር።
2. ኩሇመዲያዊ ተሳትፍ ዯ/አንስትዮ ምጉሌባት፣ 2. ሴቶች በሁለም መስክ የሚኖራቸውን ተሳትፍ
ያጠናክራሌ፡፡
3. ብናይ ከባቢኦም ጋዚጣ ምስተሒተሙ አብ ስራሔ 3. በየአከባቢው ጋዚጣ ታትሞ ሲወጣ ተፇፃሚነት
ዛውዔለ ከተማዊ ሔጊ(ኦርዱናንስ) የውፅእ። የሚኖረውን የከተማ ህግ (ኦርዱናንስ) ያወጣሌ።
4. ብመሰረት ሔጊ ግብርን ክፌሉት ግሌጋልትን 4. በህግ መሰረት ግብር እና የአገሌግልት ክፌያ
የተአታቱ፣ የመሒይሽን በዘ መሰረት ዴማ ይጥሊሌ ሇነባሩ ማስተካክያ ያዯርጋሌ ።
እቶት ከተማ ክእከብ ይገብር። መሰበሰቡንም ያረጋግጣሌ።
5. ብመሰረት ሔጊ አብ ውሽጢ እቲ ከተማ ዛርከብ 5. በከተማው ክሌሌ ውስጥ ያሇውን መሬት ህግ
መሬት ይመሒዯር ። መሰረት ያስተዲዴራሌ ።
6. መሰረታዊ ዛኾኑ አወዲዴባ መሒውር ምምሔዲር 6. መሰረታዊ የሆነ የከተማው ዴርጅታዊ አወቃቀር
ከተማ ይውስን ብመሰረት መበገሲ ሒሳብ ከንቲባ ይወስናሌ ከንቲባው በሚያቀርበው መነሻ ሃሳብ
አመሰራርታት አግባብ አፇራርሳን ክፌሌታት፣ መሰረት የመምርያዎችን ፅ/ቤቶችን፣ ቦርድችን፣
ቤት ፅሔፇታት፣ ቦርዴታት ኮምሽናትን ከምኡ ኮምሽኖችን መቋቋም ወይም መፌረስ እንዱሁም
እውን መማረፂ አወሃህባ ግሌጋልታት የፅዴቕ። የአገሌግልት አቅርቦት አማራጮችን ያፀዴቃሌ።
200
7. አዴሊይ ኾይኑ አብ ዛረኸቦ ኮምቴታት፣ 7. አስፇሊጊነታቸው የታመነባቸውን ኮሚቴዎች

ቦርዴታትን ኮምሽናትን የጣይሽ ስራሔ ቦርድች፣ እና ኮምሽኖች ያቋቁማሌ ተግባራቸውንም
ተግባሮም ይንፅር። የወስናሌ ።
8. ነቲ ቤት ምኽሪ ዖማኽሩ ቀወመትን ግዛያውን 8. ምክር ቤቱ የሚያማክሩ ቋሚ ወይም ጊዘያዊ
ኮምቴታት የቑውም። ሔዴሔዴ ከተማ ኮሚቴዎች ያቋቁማሌ። እያንዲንደ ከተማ በተሇይ
እንተንአሰ ናይ ሔጊ ኮምቴ፣ በጀትን ፊይናንስን የህግ ኮምቴ የበጀትና ፊይናንስ ኮምቴ እንዱሁም
ኮምቴን ከተማ ሌምዒት ኮምቴን ክህሌዋ የከተማ ሌማት ኮምቴ ይኖረዋሌ ።የኮምቴዎቹ
ይግባእ። አባሊት እተን ኮምቴ ካብ አባሊት ቤት አባሊትተዋፅኦ የምክር ቤት አባሊትና አባሊት
ምኽርን ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ ወፃኢን ያሌሆኑትን ያካትታሌ ሆኖም አባሊት ያሌሆኑ
ኾይኖም እቶም ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ ወፃኢ ዴምፅ አይሰጡም።
ዛኾኑ ብዖይዴምፂ ይካፇለ።
9. እቲ ቤት ምኽሪ ካብ መንጎ አባሊቱ ከንቲባ 9. ምክር ቤቱ ከአባሊቱ መካከሌ ከንቲባውን አስፇሊጊ
ይመርፅ፣ አዴሊይ እንተኾይኑ ዴማ ምክትሌ ሆኖ ሲገኝም ምክትሌ ከንቲባውን ይመርጣሌ፣
ከንቲባ እውን ክመርፅ ይኽእሌ፣ ኩነታት አገሌግልታቸውንም ሁኔታ ይወስናሌ ።
ስርሕም ይውስን ።
10. ካብ መንጎ አባሊቱ አፋ ጉባኤ ይመርፅ። 10. በአባሊቱ መካከሌ የምክር ቤቱን አፇጉባኤ
አዴሊይ እንተኾይኑ ዴማ ምክትሌ አፇ ጉባኤ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም ምክትሌ አፇጉባኤውን
እውን ይመርፅ። ይመርጣሌ ።
11. ብከንቲባ ንዛቐረበለ በዛሔን አባሊት 11. በከንቲባው አስተያየት ሊይ በመመስራት
ኮምቴ ከንቲባ የፅዴቕ። በዛሑ አባሊት እቲ የከንቲባውን ኮምቴ አባሊት ብዙት እና ማንነት
ኮምቴ ከንቲባ የፅዴቅ ።በዛሕ አባሊት እቲ ኮምቴ ይወስናሌ። የኮሚቴው አባሊት ብዙት እና ማንነት
ካብ 3 ዖይውሔዴ ካብ 9 ዴማ ዖይበዛሔ ይወስናሌ ።የኮምቴው አባሊት ብዙት ከ3 የማያንስ
ይኸውን። ከዖጠኝ የማይበሌጥ ይሆናሌ ።
12. ናይ ከተማ ቤት ፌርዱ ፔሬዛዲንትን 12. የከተማ ፌ/ቤት ፔሬዖዲንትና ዲኞች ይሾማሌ።
ዲያኑን ይሸውም።
13. ብጣዔሚ ፌለይ ትኹረት ንዛሒቱ ጉዲያት 13. ሇየትያሇ ግምት የሚሰጣቸው ጉዲዮች በህዛብ
ንምውሳን ብህዛቢ ውሳነ /ሪፇረንዯም /ክውስኑ ዴምፅ ውሳኔ ይወሰናሌ።
ይገብር።
14. ናይ ከተማኡ ፔሊን ክዲሇው ተበግሶ ይወስዴ 14.የከተማ ፔሊን ዛግጅትን በራሱ ተነሻሽነት
ክትትሌ ይገብር ባዔለ′ውን የፅዴቕ። ምስ ህዛቢ ያስጀምራሌ፣ በበሊይነት ይከታተሊሌ ያፀዴቃሌ።
ብምምኽኻር አቲ ፔሊን ዛፌፀመለ አግባብ ከህዛቡ ጋር በመመካከር የፔሊኑን ተግባራዊነት
የቐምጥ። ያረጋግጣሌ።
15. ዒመታዊ ናይ ስራሔ ፔሮግራም በጀትን 15.የከተማውን ዒመታዊ የስራ ፔራግራም እና በጀት
የፅዴቕ ብትኽክሌ አብ ስራሔ ምውዒልም ያፀዴቃሌ በአግባቡ በስራ መተርጎማቸውንም
16. ብከንቲባ ብመካየዱ ስራሔ ግሌጋልት 16. ከንቲባውና የከተማ አገሌግልት ስራ አስኪያጅ
ከተማን ብዛቐርብ ርኢቶ መሰረት አቲ ቤት በሚያቀርቡት ሃሳብ ሊይ በመመርኮዛ ካለት
ምኽሪ ካብቶም ዖሇው ግሌጋልት መውሃቢ የአገሌግልት መስጫ ጣብያዎች በተጨማሪ
ጣብያታት ብአንፃር ከባቢን ጠቓምነትን ተወሳኺ በአከባቢያዊ አቀማመጣቸውና በሚሰጡት ጥቅም
ካሌኦት ግሌጋልት መውሃቢ ናቑጣታትኽቐውም ታይቶ ላልች አገሌግልት መስጫ ጣብያዎችን
ይኽእሌ ። ሉያቋቁም ይችሊሌ።
17.ሔጋዊ አፌሌጦ ዖሇዎ ናይ ዯገ ኦዱተር ይስይም 17. ህጋዊ እውቅና ያሇው የውጭ ኦዱተር ይሰይማሌ
ንሱ አብ ዖቕርቦ ሪፕርት ተዯሪኹ ስጉምቲ ፤እርሱ በሚያቀርበው ሪፕርት በመነሳትም እርምጃ
201
ይወስዴ። ይወስዲሌ።
18.አባሊቱን ኻሌኦት ሰራሔተኛታትን ዛመሒዯርለ 18. አባሊቱን እና ላልች የከተማው አገሌግልት
ዯንቢ ስነ - ምግባር የውፅእ አብ ግብሪ ምውዒለ ስራተኞች የሚተዲዯሩበት የስነ - ምግባር ዯንብ
የረጋግፅ። ያወጣሌ ፣ተፇፃሚነቱን ያረጋግጣሌ።
19.አብ ዛተነፀረ ጊዚ ንዛመረፆህዛቢ ሪፕርት 19. ሇመራጩ ህዛብ ወቅታዊ ዖገባ ያቀርባሌ ።
የቕርብ።
20.ነቲ አመራርሒ ዒመታዊ ናይ ስራሔ አፇፃፅማ 20.የስራ አመራሩ ዒመታዊ የስራ አፇፃፀም
አንፇታትን ሽቶታትን የውፅአለ። ነዘ መሰረት አቅጣጫዎች ገቦች ይዯነግጋሌ፣ በዘያው
ገይሩ ይፌፅም ምህሊው′ውን ይግምግም። መሰረትም መፇፀሙን ይገመግማሌ።
1.3 ስርዒት አመራርሒ ቤት ምኽሪ 1.3 የከተማው ምክር ቤት የአሰራርስነ ስርዒት
ሀ/ ቤት ምኽሪ ስሩዔ አኼባኡ በቢክሌተ ወርሑ ሀ/ምክር ቤቱ መዯበኛ ስብሰባውን በየሁሇት ወሩ

የካይዴ ። ከንቲባ ህፁፅ አኼባ የዴሉ ኢለ ያዯርጋሌ፣ ሆኖም አስቸኳይ ሰብሰባ ያስፇሌጋሌ
እንትአምን ንአፇ ጉባኤ ብምፌሊጥ ወይ ብሲሶ ብል ከንቲባው ሲያምን አፇጉባኤውን በማሳወቅ
አባሊት ቤት ምኽሪ ሔቶ እንትቐርብ ህፁፅ አኼባ ወይም በአንዴ ሰስተኛ የምክር ቤቱ አባሊት ጥያቄ
ክፅዋዔ ይኽእሌ ። አስቸኳይ ስበሰባ ሉጠራ ይችሊሌ።
ሇ/ ካብ መንጎ አባሊት ቤት ምኽሪ 2/3/ ክሌተ ሲሶ ሇ/ ከምክር ቤት አባሊቱ ሁሇት ሶስተኛው ከተገኙ
እንተተረኺቦም ምሌአተ ጉባኤ ይኸውን ። ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ ።
ሏ/ ውሳነ ቤት ምኽሪ ካብቲ አብ ምሌአተ ጉባኤ ሏ/ የምክር ቤቱ ውሳኔ በሚተሊሇፇው ምሌአተ
ዛተረኸበ አባሌ ብአብዛሒ ዴምፂ (50+1%) ጉባኤውን በሚያቋቁሙት አባሊት አብሊጫ ዴምፅ
ይኸውን ። ይሆናሌ።
መ/ ኹልም አኼባታት ቤት ምኽሪ ንህዛቢ ግሌፂ መ/ ሁለም የምክር ቤት ሰብሳቢዎች ሇሔዛብ ግሌፅ
ኮይኖም ይካይደ። ይኹን እምበር እቲ ቤት ይሆናለ።ይሁን እንጂ ሇአከባቢው ህዛብ ዴህንነትና
ምኽሪ ንናይቲ ከባቢ ዴሔንነት ሞራሌን ኢለ′ውን ፤ሞራሌ ወይም ሇላልች ሰዎች መብት ጥበቃ
ናይ ካሌኦት መሰሌ ከይትንክፌ ንምሔሊው እቲ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ስበሰባው በዛግ እንዱካሄዴ
አኼባ ዔፅው ብዛኾነ አገባብ ንኽካየዴ ክውሰን ምክር ቤቱ ሉወስን ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
ሠ/ቤት ምኽሪ ብዙዔባ ስራሔቱ ብመፅሄትን ሠ/ምክር ቤቱ የስራው ሂዯት በተመሇከተ በመፅሄትና
ካሌኦት ፅሐፊት ኽወፅእ ይገብር። እቲ ቤት በላልች አገባቦች በፅሐፌ እንዱወጣ ያዯርጋሌ፡፡
ምኽሪ ንናይቲ ከባቢ ዴህንነት፣ ሞራሌ ህዛብን ምክር ቤቱ ሇአከባቢው ህዛብ ዴህንነትና ሞራሌ
መሰሌ ኻሌኦት ሰባትን ከይፃባእ ብምሔሳብ ወይም ሇላልች ሰዎች መብት ጥበቃ ሲሌ በላሊ
ዛኸሌኸለ እንተዖይኮይኑ አቲ ዛዲል መዔሄት ውን ሁኔታ ካሌወሰነ በስተቀር መዛገቡ ክፌት ይሆናለ።
ናብ ህዛቢ ክዛርጋሔ ይግባእ።
1.4 ተፀዋዔነት 1.4 ተጠሪነት
ተፀዋዔነት ቤት ምኽሪ ከተማ ብኹልም ጉዲያት የከተማውን ምክር ቤት ተጠሪነት ሇሁለም ጉዲዮች
ንቲ ዛመርፆ ህዛቢ ይከውን ። ሇመረጠው ህዛብ ይሆናሌ።
1.5 ምብታን ቤት ምኽሪ 1.5 ስሇ ምክር ቤቱ መበተን
ቤት ምኽሪ ከተማን ክብተን ዛኽእሌ ብመሰረት የከተማው ምክር ቤት ሉበተን የሚችሇው በዘህ አንቀፅ
እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 24 ጥራሔ ይኸውን። ንኡስ አንቀፅ 24 መሰረት ብቻ ይሆናሌ።
1.6 ኽሌከሊ 1.6 ክሌከሊዎች
ሀ/ አብ ኻሌእ ሒሊፌነት ብዙዔባ ምውፊር ብሔጊ ሀ/ በላሊ ኃሊፉነት ሊይ ስሇመስማራት በህግ
ዛተፇቐዯ ተዖይኾይኑ ዛኾነ አባሌ ቤት ምኽሪ ካሌተፇቀዯ በስተቀር ማናቸውም የምክር ቤት አባሌ፣
202
አብ እዋን ዖበን ስርሐ አብ ካሌእ መረፃ ዛትሒዛ በምክር ቤት አባሌነት ተመርጦ በሚያገሇጉሌበት
ህዛባዊ ስሌጣን ክሰርሔ የብለን። ዖመን በምርጫ በሚያዛ በላሊ የህዛብ ኃሊፉነትሊይ
ሉሰማራ አይችሌም።
ሇ/ ቁፃርን ስንብትን ሰራሔተኛታት ግሌጋልት ሇ/ የከተማ ሰራተኞችን ስሇመቀጠርና ከስራ
ከተማ ቤት ምኽሪ ከተማ ኾነ አባሊት አብ ስሇመሰናበት፣ የከተማውን ምክር ቤትም ይሁን
አቆፃፅራን ስንብትን ታሔተዎት ሰራሔተኛታት ማንኛቸውም የምክር ቤት አባሌ በከተማው የበታች
ኢድም ከእትው የብልምን፡፡ ሒሊፌነት ምቑፃርን ሰራተኞች የቅጥርም ሆነ የስንብት አፇፃፀም
ምስንባትን ሰራሔተኛታት ናይቲ መካየዱ ስራሔ በሚመሇከት ጣሌቃ መግባት የተከሇከሇ ነው
ግሌጋልት ከተማ ኾይኑ እቲ ቤት ምኽሪ ብዙዔባ የከተማው የበታች ሰራተኞችን የመቀጠርና
አገዯሰቲ እዮም ዛብልም ጉዲያት መብርሂ የማሰናበት ሃሊፉነት የከተማው አገሌግልት ሰራ
ንኽውሃቦ ንዛምሌከቶም አካሌ ንምሔታት ግን አስኪያጅ ቢሆንም ይሀ አንቀፅ ምክር ቤቱንም ሆነ
በዘ ዴንጋገ አይዔገትን። ማንኛውንም የምክር ቤት አባሌ ፤አግባብነት ያሇው
አካሌ አስፇሊጊውን ማብራርያ አያግዯውም።
ሏ/ ብዖይካ አገዲሲ እዩ ዛብሃሌ ጉዲይ ምሔታትን ሏ/ ሇተፇሊጊ ጥያቄዎችና ምርምሮች ካሌሆነ
ምፅራይን ቤት ምኽሪ ከተማ ወይ አባሊቱ ምስ በስተቀር ምክር ቤቱም ሆነ የምክር ቤቱ አባሊት
ሒሊፌነትን ሰራሔተኛታትን ግሌጋልት ከተማ ከከተማው ሽማምንትና ሰራተኞች ጋር የሚያዯርጉት
ርክብ ክገብሩ ዛኽእለ ብከንቲባ አቢልም ጥራሔ ግንኙነት በከንቲባው አማካይነት ብቻ ይሆናሌ ።
ይኸውን።
መ/ዛኾነ አባሌ ቤት ምኽሪ ናይ ባዔለ ረብሒ ምስ መ/ማንኛውም የምክር ቤት አባሌ የግሌ ጥቅሙ
ረብሒ እቲ ከተማ ዛጓነፅ እንተኾይኑ አባሌ ከከተማው ጥቅም ጋር የሚጋጭ በሚሆንበት ጊዚ
መኮናተሪ ኮምቴ ክኸውንአይክእሌን ። የውሌ ሰጪ ኮምቴ አባሌ ሲሆን አይችሌም ።
2. አፇ ጉባኤ 2. አፇ ጉባኤ
ሀ/ አፇ ጉባኤ ተፀዋዔነቱ ንቤት ምኽሪ አዩ። ሀ/ አፇጉባኤው ተጠሪነቱ ሇምክር ቤቱ ነው።
ሇ/ ዖበን ስራሔ አፇ ጉባኤ ዖበን ስራሔ አቲ ቤት ሇ/የአፇጉባኤው የስራ ዖመን የምክር ቤቱ የስራ ዖመን
ምኽሪ እዩ። ነው።
ሏ/ አፇ ጉባኤ አኼባታት ቤት ምኽሪ ይመርሔ ። ሏ አፇጉባኤው የምክር ቤት ስበሰባዎች ይመራሌ፣
ንኹልም ብቤት ምኽሪ ዛቖሙ ኮሚቴታት በምክር ቤቱ የሚቋቋሙ ኮምቴዎችንም
የተሒባብር። ያስተባብራሌ።
መ/ አፇጉባኤ ምምሔዲራዊ ስራሔቲ ናይቲ ቤት መ/አፇጉባኤው የምክር ቤቱን የአስተዲዴር ጉዲዮች
ምኽሪ ይመርሔ፣ እቲ ቤት ምኽሪ አብ ሌዔሉ ይመራሌ የምክር ቤቱ በአባልች ሊይ የወሰነውንም
አባሊቱ ዛውስኖም ስጉምትታት ስነ ምግባር የዴስፔሉን እርምጃ ያስፇፅማሌ ።
የፇፅም።
ሠ. ብፌለይ ብቤት ምኽሪ ዛተወሰነ ተዖይኾይኑ ሠ/ምክር ቤቱ በላሊ አኳኃን ካሌወሰነ በስተቀር
አፇ ጉባኤ ንምክትለን ብትርፉ ግዘኦም የምክር ቤቱ አፇ ጉባኤ አና ምክትሌ አፇ ጉባኤ
ዖገሌግለ ብዙዔባ ስራሔቶምን ግሌጋልቶምን የከፉሌ ጊዚ አገሌግልት ይሰጣለ፣ የስራ
ዴማ ብቤት ምኽሪ ይውስን። ሁኔታቸውም በምክር ቤቱ ይወስናሌ።
ረ/ አገሌግልት አፇ ጉባኤ ዖቋረፅ ረ/የአፇጉባኤው አገሌግልት የሚቋረጠው
1. ካብ አፇ ጉባኤነቱ ባዔለ እንትሇቅቕ 1. ኃሊፉነታቸውበፌቃደ ሲሇቅ፣
2. ካብ አፇ ጉባኤነቱ ብቤት ምኽሪ 2. ምክር ቤቱን ብኃሊፉነቱ ሲያነሳው፣
እንትሌዒሌ
3. አባሌ ቤት ምኽሪ ምዃኑ እንተብቅዔ 3. የምክር ቤቱ አባሌ መሆኑን ሲያቆም ይሆናሌ
ኾይኑ ዛርዛሩ ብናይቲ ቤት ምኽሪ ከተማ ዛርዛሩ በከተማው ምክር ቤት የውስጥ
ውሽጠ ዯንብን መምርሔን ይውስን። ዯንብርና መሳርያ ይወናሌ።
203
16 ከንቲባን ኮምቴኡን 16. ከንቲባው እና ኮምቴው

1. ከንቲባ 1. ከንቲባ
ሀ/ከንቲባ ካብ መንጎ አባሊት ቤት ምኽሪ ይምረፅ፡፡ ሀ/ ከንቲባው ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ
ተፀዋዔነቱ ንቤት ምኽሪ ከተማን ንርእሰ ይመረጣሌ፡፡ ተጠሪነቱም ሇከተማው ምክር ቤት
ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እና ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእስ
ይኸውን። መስተዲዯር ይሆናሌ
ሇ/ዖበን ስራሔ ከንቲባ ዖመን ስራሔ እቲ ቤት ሇ/ የምክር ቤቱ የስራ ዖመን የከንቲባው የስራ ዖመን
ምኽሪ እዩ። ይሆናሌ
ሏ/ሒዯ ከንቲባ ነቲ ዖመሒዴሮ ከተማ ንምምራሔ ሏ/ ከንቲባው የሚያስተዲዴርውን ከተማ በሚገባ
ዖኽእል ፕሇቲካዊ፣ ምምሔዲራዊን ናይ ሇመምራት የሚያስችሇው የፕሇቲካ፣
አመራርሒ ሙያዊ ብቕዒት ክህሌዎ ይግባእ። የማስፇፀምና እና የስራ አመራር ሙያዊ ብቃት
ሉኖሮው ይገባሌ።
መ/ብፌለይ ብቤት ምኽሪ ተዖይተወሲኑ ከንቲባ መ/ በምክር ቤቱ በተሇየ ሁኔታ ካሌተወሰነ በስተቀር
ሙለእ ጊዚኡ ዛሰርሔ ይኸውን። ኩነታት ከንቲባው የሙለ ጊዚ አገሌግልት ይሰጣሌ ።የስራ
ስርሐ ግሌጋልቱን ቤት ምኽሪ ይውሰን። ሁኔታውም በምክር ቤቱ ይወስናሌ ።
ሠ ዖመን ግሌጋልት ከንቲባ ዛቋረፅ ሠ/ የከንቲባው አገሌግልት ዖመን የሚቋረጠው።
1. ካብ ከንቲባነቱ ባዔለ እንትሇቅቕ፣ 1. ኃሊፉነቱን በገዙ ፌቃደ ሲሇቅ፣
2. ብቤት ምኽሪ ካብ ከንቲባነቱ እንትሌዒሌ፣ 2. ምክር ቤቱ ከኃሊፉነቱ ሲያነሳው፣
3. አባሌ ቤት ምኽሪ ምዃኑ እንተብቅዔ፡፡ 3. የምክር ቤቱ አባሌ መሆኑን ሲያቆም ይሆናሌ
ዛርዛሩ ብናይቲ ከተማ ቤት ምኽሪ ውሽጠ ።ዛርዛሩ በምክር ቤቱ የውስጥ ዯንብና መመርያ
ዯንብን መስርሔን ይውስን። ይወሰናሌ ።
ረ/ ስሌጣንን ተግባርን ከንቲባ ረ/ የከንቲባው ስሌጣንና ተግባር
1. ዋና ስራሔ ፇፃምን ዋና መማሒዯርን ናይታ 1. የከተማው ዋና ስራ አስፇፃሚ እና ዋና
ከተማ ኾይኑ የገሌግሌ አስተዲዲሪ ሆኖ ያገሇግሊሌ።
2. ናይ ፕሉሲ ሒሳባት ብምምንጫው ንቤት 2. የፕሉሲ ሒሳብ እያመነጨ ሇምክር ቤቱ
ምኽሪ የቕርብ ምስ ፀዯቐ ተግባራዊነቶም ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅም ተግባራዊነቱ
3. ናይቲ ከተማ ኣመሒዲርን አምባሳዯርን 3. የከተማው መሪ እና አምባሳዯር ሆኖ
(ሊዔሇዋይ ወኪሌን) ኾይኑ የገሌግሌ። ያገሇግሊሌ።
4. ሔግታትን ኣፇፃፅመኦምን ከምኡ′ወን ህፁፃት 4. ዴህንነትን ህግ ማስፇፀምን እና የአስቸኳይ ጊዚ
ዛብሃለ ጉዲያት ሒዊሱ ንኹልም አብ ጉዲዮችን አክል የመንግስት ስራዎችን
ከተማኡ ዛፌፀሙ መንግስታዊ ተግባራት በኃሊፉነት ይመራሌ ።
ሒሊፌነት ይወስዴ።
5. ብመሰረት እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 16/3/ ኮሚቴ - 5. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 16(3) መሰረት የከንቲባ
ከንቲባ የቕውምን ምንቅስቓሳቱ ይመርሔ። ኮምቴ ያቋቁማሌ ፤የስራ እንቅስቃሴውንም
ይመራሌ።
6. ብመሰረት ስምምዔነት ቤት ምኽሪ ሙያዊ 6. በምክር ቤቱ ስምምነት፤ የከተማ አገሌግልት
ክእሇቱን ስራሔ ናይ ምፌፃምን ናይ ስራ አስኪያጅን በስራ ማስፇፀም፣ በስራ
አመራርሒ ብቕዒትን መሰረት ገይሩ መካየዱ አመራር እና ሙያዊ ብቃትን መሰረት
ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ብኮንትራት ቆፂሩ በማዴርግ በኮንትራት ቀጥሮ ያሰራሌ።
የስርሔ፤
7. ኮምቴ ከንቲባ ይእክብ ፤ 7. የከንቲባ ኮሚቴን ይሰበስባሌ፤
8. ግሌጋልት ከተማ በቲ መካየዱ ስራሔ አቢልም 8. የከተማ አገሌግልቶች፣ በከተማ አገሌግልቶች
204
ብግቡእ ይውሃቡ ምህሊዎም የረጋግፅ። ስራ አስኪያጅ አማካኝነት መቅረባቸውን

ያረጋግጣሌ ፤
9. እቲ ከተማ ምስ ካሌኦት ዛገብሮ አፇሰሊውን 9. ከተማው ከላልች ጋር የሚያዯርጋቸውን
ስነስርዒታዊን (ceromonial) ርክባት ኦፉሻሊዊና ስነ ስርዒታዊ መስተጋብሮች
አመሌኪቱ ነቲ ከተማ ይውክሌ ። በተመሇከተ ከተማውን ይወክሊሌ።
10. ምስ ዛምሌከቶም አካሊት ብምርዴዲእ ናይታ 10.አግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር በመመካከር፣
ከተማ ናይ ስራሔ ፔሮግራም፣ በጀት አፇፃፅማ የከተማው የስራ ፔሮግራም፣ በጀት አፇፃፀም፤
ስራሔ ፀብፃብ ፊይናንስን ኻሌኦት ጉዲያትን የፊይናንስ ሪፕርት እና ላልች ተዙማጅ
ናብ ህዛቢ ቐሪቦም ንክዛተየልም መዴረኽ ጉዲዮች የሚቀርቡበትንና የህዛቡ ሃሳብ
ይፇጥር ናብ ህዛቢ ቐሪቦም ናብ ህዛቢ የሚዯመጥበትን የህዛብ መዴረክ ያዯራጃሌ
ቐሪቦም ንክዛተየልም መዴረኽ ይፇጥር ፤የህዛብ አስተያየት ያሰባስባሌ፤
ሪኢቶ ህዛቢ የተአኻኽብ ።
11.ኻሌኦት ቤት ምኽሪ ዛወሃቦም ተመሳሰሌቲ 11.በምክር ቤቱ የሚሰጡትን ላልች መሰሌ
ተግባራት ይፌፅም ተግባራት ያከናውናሌ ።
2. ምክትሌ ከንቲባ 2. ምክትሌ ከንቲባ
ሀ/ምክትሌ ከንቲባ አዴሊይ እዩ ኢለ ቤት ምኽሪ ሀ/ ምክር ቤቱ የምክትሌ ከንቲባ አስፇሊጊነት
እንተአሚኑካብ መንጎ አባሊቱ ምክትሌ ከንቲባ ሲያምን ከአባሊቱ መካከሌ አንደን ይመርጣሌ ።
ይመርፅ።
ሇ/ ከንቲባ አብ ዖየሇለ እዋን ተኪኡ ይሰርሔ ሇ/ከንቲባው በማይኖርበት ጊዚ ተክቶ ይሰራሌ።
ሏ/ ብከንቲባ ዛቐርብ መበገሲ ሒሳብ ቤት ምኽሪ ሏ/ምክትሌ ከንቲባው፣ በከንቲባው ሃሳብ
እንተአሚንለ ምክትሌ ከንቲባ ካብ መንጎ አቅራቢነትና በምክር ቤቱ ስምምነት የከተማው
ተግባራት ከተማ ንሒዱኡ ሌክመርሔ ክግበር የአንዴ የስራ ዖርፌ ሃሊፉ ሉሆን ይችሊሌ።
ይኽእሌ ።
መ. ምክትሌ ከንቲባ ብከንቲባ ወይ ብቤት ምኽሪ መ/ ምክትሌ ከንቲባው በከንቲባው ወይም በምክር
ተነፂሮም ዛውሃብዎ ኻሌኦት ተግባራት ቤቱ የሚሰጡትን ላልች መሰሌ ተግባራት
ይፌፅም፤ ያከናውናሌ።
ሠ/ ምክትሌ ከንቲባ ሙለእ ጊዛኡ ወይ ብትርፉ ሠ/ ምክትሌ ከንቲባው የሙለ ጊዚ ወይም የከፉሌ
ጊዚ ዛሰርሔ ክኾን ይኽእሌ፡፡ ኩነታት ስርሐን ጊዚ አገሌጋይ ሉሆን ይችሊሌ። የምክትሌ
ግሌጋልቱን ብቤት ምኽሪ ይውሰን። ከንቲባው የስራ ጊዚና ሁኔታ በምክር ቤቱ
ይወሰናሌ።
3. ኮምቴ ከንቲባ 3. የከንቲባው ኮምቴ
3.1 አሰያይማን ተዋፅኦን 3.1 ተዋፅኦና አሰያየም
ሀ/አባሊት ኮምቴ፦ ከንቲባ ካብ አባሊት ቤት ሀ/ የከንቲባው ኮሚቴ አባሊት የምክር ቤት አባሊትና
ምኽርን ካብኡ ወፃእን ክኾኑ ይኽእለ። ከምክር ቤት አባሊት ውች ሉሆን ይችሊለ።
ሇ/ናይቲ ከተማ ፊይናንሳዊ ዒቕምን መጠን ሇ/ ከንቲባው የከተማውን የገንዖብ አቅም እና
ስራሔን አብ ግምት ዖእተወ መበገሲ ሒሳብ የስራውን ብዙት ግምት ውስጥ በማስገባት
በዛሑ አባሊት ብከንቲባ ምስ ቀረባኡ ብቤት የከንቲባ ኮምቴውን አባሊት ብዙት ምክር ቤቱ
ምኽሪ ይውሰን ፤ይኹን እምበር በዛሑ አባሊት እንዱያፀዴቅሇት ሃሳብ ያቀርባሌ የአባሊቱም ብዙት
ኮምቴ ከንቲባ ካብ 3 ዖይውሔደ ካብ 9 ከሶስት የማያንስ እና ከዖጠኝ የማይበሌጥ
ዖይበዛሔን ይኸውን ። ይሆናሌ።
ሏ/ አባሊት ኮምቴ፦ ከንቲባ ብመቕረባይነት ሏ/ የከንቲባው ኮሚቴ አባሊት በከንቲባው አቅራቢነት
ከንቲባ ብቤት ምኽሪ ከተማ ዛሽወሙ ይኾኑ። በምክር ቤቱ የሚሾሙይሆናለ።
205
መ/ ከከም ዒቕሚ ናይቲ ከተማ አባሊት ኮምቴ፦ መ/ እንዯከተማው አቅም የከንቲባው ኮምቴ አባሊት
ከንቲባ ብሙለእ ጊዚ ወይ ብትርፉ ጊዚ በሙለ ወይም በከፉሌ ጊዛአቸው ሉያገሇገለ
ክሰርሐ ይኽእለ። እቲ ቤት ምኽሪ ብመሰረት ይችሊለ ፤ምክር ቤቱ በከንቲባው በሚቀርብሇት
ሪኢቶ ከንቲባ ናይቶም አባሊት ኮሚቴ አስተያየት መሰረት የአባሊቱን የአገሌግልት
ኩነታት ስራሔን ግሌጋልትን ይውሰን። ሁኔታ ይወሰናሌ ።
ሠ/ሔዴሔዴ አባሌ ኮምቴ ካብ ግሌጋልት ከተማ ሠ. እያንዲንደ የከንቲባ ኮሚቴ አባሌ የከተማ
ወፃኢ ብውሌቁ ዛመርሕ አብ ሒዯ ወይ ካብ አገሌግልት ባሌሆነ በአንዴ ወይም ከዘያ በበሇጠ
ሒዯ ንሊዔሉ አብ ዛኾነ ናይ ስራሔ ኽፊሌ ናይ የስራ ዖርፌ የስራ አስፇጻሚነት ሚና ይኖረዋሌ፡፡
ስራሔ ፇፃሚነት ተራ ይህሌዎ።
ረ/ ግሌጋልት ዖበን ኮምቴ፦ከንቲባ ዖበን ረ/ የከንቲባው ኮምቴው የስራ ዖመን የምክር ቤቱ
ግሌጋልት እቲ ቤት ምኽሪ ይኸውን። የስራ ዖመን ይሆናሌ ።
ሰ/ ተፀዋዔነት ኮምቴ ፦ ከንቲባ ነቲ ከንቲባ ንቤት ሰ/የከንቲባ ኮምቴው ተጠሪነት ሇከንቲባው ሇምክር
ምኽሪ ከተማን እዩ። ቤቱ ይሆናሌ ።
3.2 ስሌጣንን ተግባርን 3.2 ስሌጣንና ተግባር
ሀ/ ብክሌሌ መንግስትን ብብቤ ምኽሪ ከተማን ሀ/ በክሌለ መንግስትና በከተማው ምክር ቤት የወጡ
ዛወፁ ሔግታት ስታንዲርዴን ዛተውሃቡ ሔጎች እስታንዲርድችና የተሊሇፈ ውሳኔዎች
ውሳነታት አብ ውሽጢ ከተማኡ አብ ግብሪ በከተማው ውስጥ መተግበራቸውን ያረጋግጣሌ።
ምውዒልም የረጋግፅ። ሇ/ በከተማው ውስጥ ያሇውን የምንግስት ስራ
ሇ/ አብ ከተማኡ ንዖል መንግስታዊ ስራሔቲ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ።
ይመርሔን የተሒባብርን። ሏ/ የከተማው ዒመታዊ በጀት ያዖጋጃሌ፣ በከተማው
ሏ/ዒመታዊ በጀት እቲ ከተማ የሰናዴእን ቤት ምክር ቤት ሲፀዴቅም በተግባርሊይ እንዱውሌ
ምኽሪ እቲ ከተማ የቕር እንትፀዴቕ ዴማ አብ ያዯርጋሌ።
ተግባር ክውዔሌ ይገብር።
መ/ ናይቲ ከተማ ማሔበረ ኢኮኖሚያዊ መ/የከተማው ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊና የሌማት
ፕሉስታት፣ ስትራተጀታትን ትሌምታት ፕሉስዎችን፣ ስትራተጂዎችንና ፔሮግራሞችን
የዲለ። ብቤት ምኽሪ ከተማ ምስ ፀዯቐ ዴማ ይቀይሳሌ፣ በከተማው ምክር ቤት ሲፀዴቅም
ተግባራዊነቱ ይከታተሊሌ። ተግባራዊነቱን ይከታተሊሌ ።
ሠ/ከተማዊ ሔግታት አብ ዛወፀልም ጉዲያት ሠ/ በስሌጣን ክሌለ ውስጥ ባለ ጉዲዮች ሊይ የከተማ
ረቒቕ አዲሌዩ ናብ ቤት ምኽሪ ከተማ ህግ እየረቀቀ ሇከተማው ምክር ቤት ያቀርባሌ።
የቕርብ።
ረ/ አብ ከተማኡ ሔግን ስርዒትን ዛኽበር ዖል ረ/ በከተማው ህግና ስርዒት መከበሩ ያረጋግጣሌ።
ምዃኑ የረጋግፅ።
ሰ/ ብቤት ምኽሪ ከተማን ከንቲባን ዛወሃብዎ ሰ/በከተማው ምክር ቤት እና በከንቲባው የሚሰጡትን
ካሌኦት ዔማማት ይፌፅም፡፡ ላልች ተግባራት ያከናውናሌ።
17.መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ (ማዖጋጃ) 17.የከተማ አገሌግልት ስራ አስኪያጅ፣
1. መካየዱ ስርሔ ግሌጋልት ከተማ፡- 1. የከተማ አገሌግልት ስራ አስኪያጅ፣
ሀ/ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ብመሰረት ሀ/ የከተማ አገሌግልቶች ስራ አስኪያጅ በምክር ቤቱ
ናይ ምፌፃምን ምምሔዲርን ሙያዊ ብቕዒቱን ስምምነት በከንቲባው የሚሾም ሆኖ የሚሾመውም
ስምምዔነት ናይቲ ቤት ምኽሪ ብምርካብ በስራ አፇፃፀም፣ ስራ አመራርእና በሙያዊ ብቃቱ
ብከንቲባ ይሽወም ። መሰረት ይሆናሌ።
ሇ/ ተፀዋዔነት መካየዱ ስርሔ ግሌጋልት ከተማ ሇ/ የከተማ አገሌግልቶች ስራ አስኪያጅ ተጠሪነቱ
ንከንቲባ ይኸውን ። ሇከንቲባው ይሆናሌ።
ሏ/ እቲ መካየዱ ስራሔ ንስራሔቲ ግሌጋልት ሏ/ ስራ አስኪያጅ የከተማ አገሌግልቶችን ስራ
206
ከተማ ናይ ምስራሔ ሙለእ ሒሊፌነትን ሇመምራትሙለ ስሌጣን ተሰጥቶታሌ ።ሁለም

ስሌጣንን አሇዎ። ኹልም ግሌጋልት ከተማ የከተማ አገሌግልቶች በአንዴአካሌ ተማክሇው
ዴማ አብ ሒዯ ዛተማእኸሇ አካሌ ኾይኖም ሉዯራጁ ይችሊለ።
ኽውዯቡ ይኽእለ።
መ/ እቲ ከንቲባ ኾነ አባሊት ኮምቴ ከንቲባ ምስ መ/ ከንቲባው ሆነ ከንቲባው ኮምቴ አባሊት ከከተማ
ሒሊፌነትን ሰራሔተኛታትን ግሌጋልት ከተማ አገሌግልት ኃሊፉዎች ወይም ሰራተኞች ጋር
አቢለ ዛህሌውዎ ርክብ በቲ መካየዱ ስራሔ የስራ ግንኙነት የሚያዯርጉበት በከተማው
ግሌጋልት ከተማ ይኸውን። አገሌግልት ስራ እስኪያጅ አማካኝነት ብቻ
ይሆናሌ።
ሠ/ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ እዜም ዛስዔቡ ሠ/ የከተማ አገሌግልቶች ስር አስኪያጅ ከዘህ
ተግባራትን ሒሊፌነትን ይህሌውዎ፡- የሚከተለትን ተግባርና ኃሊፉነቶች ይኖሩታሌ።
1. ንአመራርሒ ግሌጋልት ከተማ ይመርሔ 1. የከተማ አገሌግልቶች ስራ ይመራሌ፣
የተሒባብር የሇዒዔሌን የተባብዔን፤ ያስተባብራሌ ያነሳሳሌ ፣ያበረታታሌ
2. ዯረጃ አወሃህባ ግሌጋልት ብኸመይ ከም 2. የአገሌግልት አቅርቦት ዯረጃዎች የሚሻሻለበት
ዛምዔብሌ፣ መዏቀኒታት አፇፃፅማ አፅኒዐ ናብ የአፇፃፀም መመዖኛዎችን አጥንቶ ሇከንቲባው
ከንቲባ የቕርብ፤ ብቤት ምኽሪ ምስ ፀዯቐ ሃሳብ ያቀርባሌ ፣በምክር ቤቱ ሲፀዴቅም
ብትኽኽሌ አብ ተግባር ይውዔሌ ምህሊው በአግባቡ በስራ ሊይ መዋለን ያረጋግጣሌ ።
የረጋግፅ።
3. ግሌጋልት ከተማ ዛምሌከቱ ውሳነታት ቤት 3. ከከተማ አገሌግልቶች ጋር የሚዙመደ የምክር ቤት
ምኽርን ብመንግስቲ ዛወፁ ውሳኔዎች መተግበራቸውን ፣እንዱሁም
ሔግታት፣ፕሉስታት፣መዔቀኒታት፣አብ የመንግስት ሔጎች፣ ፕሉስዎች እና ዯረጃዎች
ተግባር ይውዔለ ምህሊዎም የረጋግፅ ። መፇፀማቸውንእና በተግባርመተርጎማቸውን
ያረጋግጣሌ።
4. ንሱለጥ ምውዲዴ ስራሔቲ፣ ንሌውውጥ 4. ሇተፊጠነ የስራ ቅንጅትን፣ የመረጃ ሌውውጥ፣
መረዲእታ ፅቡቕ ወነ ስራሔ ንምፌጣር፣ ዛሒሸ የተባበረ የስራ መንፇስን የተሻሇ ውጤታማነትን
አፇፃፅማ ስራሔ ዖማኽሩን ዛግምግሙን ኣብ ሇማምጣት የሚያማክሩና፣ የሚገመግሙ በስሩ
ትሔቲኡ ዖሇው መምርሑ ሒሇፌቲ ወይ ጉጅሇ ካለት የከተማ አገሌግልቶች መመርያ ሃሊፉዎች
ጠርነፌቲ ግሌጋልት ከተማ ዛርከብዎ ኮምቴ ወይም ቡዴን መሪዎች የሚያካትት መነጅመንት
ማነጅመንት የጣይሽን ይመርሔን ፤ ኮምቴ ያቋቁማሌ፣ ይመራሌ።
5. ሒሇፌቲ መመርሑታት፣ ኤጀንስታትን ቤት 5. የከተማ አገሌግልት መመሪያዎችን፣

ፅሔፇታትን ግሌጋልት ከተማ ይምዴብ። ኤጀንስዎችን እና ፅህፇት ቤት ኃሊፉዎች
ይመዴባሌ።
6. አብ ትሔቲ ግሌጋልት ከተማ ዛሰርሐ 6. በከተማ አገሌግልቶች ስር የሚሰሩ ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት ይቖፅር፣ መሃያኦም ጥቕማ ይቀጥራሌ፣ ዯመወዛና፣ ጥቅማ ጥቅሞቻቸውን
ጥቕሞምን ይውስን፣ የዔቢ ፣ የመሒዴር አብ ይወስናሌ ያሳዴጋሌ፣ ይመራሌ፣ ከስራ
ሌዔሉ ሰራሔተኛታቱ ክሳብ ምብራር ዛበፅሔ ማሰናበትን የሚካትት የስነ ስርዒት እርምጃ
ናይ ስነ ምግብር ጉዴሇት መስተኻኸሉ ይወስዲሌ።
ስጉምቲ
7. ኤጀንስትት፣ ናይ ከተማ ሌምዒት ትካሊት 7. መቋቋም ስሇሚገባቸው ኤጀንሲዎችና የከተማ
ካሌኦት ንከተማ ግሌጋልት አገዯስቲ ዛብሃለ ዴርጅቶች፣ ስሇአዲዱስ እና የተሻሻለ
መመረፂታት ግሌጋልት አወዲዴባን ቅርዔን የአገሌግልት አቐርቦት አማራጮች ስሇከተማ ነክ
ክፌሌታት ምምሔዲር ከተማ ዴጋፌ ውሃብቲ መመርያዎች ዴጋፌ ሰጪ አገሌግልቶች
207
ቤት ዔሔፇታትን አሃዱታትን ናብቲ ከንቲባ ፣ፅ/ቤቶች እና ንኡሳን ክፌልች አዯጀረጃጀትና

አቕሪቡ ብቤት ፅሔፇታት አሃደታት ናይቲ አወቃቀር ሇከንቲባው ሃሳብ ያቀርባሌ በምክር
ከንቲባ አቕሩቡ ብቤት ምክሪ ምኽሪ ቤት ሲፀዴቕም በተግባርሊይ ያውሊሌ።
ዛንትፀዴቕ አብ ትግባር ይውዔሌ ።
8. ምስ ከንቲባን አብ ትሔቲኡ ምስ ዛርከቡ 8. ከንቲባው እና በሰሩ ከሚገኙት የመመሪያዎች፣
ሒሇፌቲ መምርሑታት፣ ኤጀንስታትን ቤት ኤጀንስዎች እና የፅ/ቤት ኃሊፉዎች ጋር በመሆን
ፅሔፇታትን ብሒባር ኮይኑ ናይ አፇፃፅማ ሽቶ የአፇፃፀም ግቦች ይነዴፊሌ አፇፃፀማቸውን
የነፅር ውፅኢት አፇፃፅማ ዴማ የገምግም። ይገመግማሌ ።
9. ዒመታዊ ትሌምን በጀትን ግሌጋልትን ከተማ 9. የከተማውው አገሌግልቶች ዒመታዊ የስራ
አዲሌዩ ናብ ከንቲባ የቕርብ ብቤት ምኽሪ ፔሮግራም እና በጀት አዖጋጅቶ ሇከንቲባው
ምስፀዯቐ አብ ተግባር ይውዔሌ ። ያቀርባሌ ምክር ቤቱ ሲያፀዴቀውም ተግባራዊ
ያዯርገዋሌ።
10. አብ አኼባ ቤት ምኽሪ ብዖይ ዴምፂ ይሳተፌ፣ 10.ያሇ ዴምፅ በምክር ቤት ስበሰባዎች ይሳተፊሌ።
እንትሔተት ብዙዔባ ግሌጋልት ከተማ መብርሂ ሲጠይቅም የከተማው አገሌግልቶች አስመሌክቶ
ይህብ። ማብራርያ ይሰጣሌ።
11. ምስ ከንቲባ ብምምኽኻር እቶት ከተማ 11.ከከንቲባው ጋር በመመካከር የከተማውን ገቢ
ዛመሒይሹለ ስጉምቲ ይውሰዴ፣ ንከንቲባን ሇማሻሻሌ እርምጃዎች ይወስዲሌ፣ በከተማ
ንቤት ምኽርን ብዙዔባ ምምሔያሽ ከተማን በኗሪው ዯህንነት ሊይ ተፅእኖ ባሊቸው ነገሮች ሊይ
ነበርታን የማኽር መረዲእታ ይህብ ። ብቤት ሁለ ሇከንቲባውና ሇምክር ቤቱ ምክርና መረጃ
ምኽሪ ውሳነ ዖዴሌዮም ናይ ፕሉሲ ሒሳባት ይሰጣሌ ምክር ቤቱ ውሳኔ ይሰጥባቸው ዖንዴም
ነቲ ከንቲባ የቕርብ ። ፕሉሲ ሀሳቦች ሇከንቲባው ያቀርባሌ።
12. ተግባራት ዔሇታዊ ስራሔትን ፊይናንስን 12.ወቅታዊ እንቅስቃሴና የሂሳብ ሪፕርት ሇከንቲባው
ዛምሌኸት ሪፕርት ንከንቲባ የቕርብ ። ያቀርባሌ ።
13. ምስ ማሔበረሰብ ፅቡቕ ዛምዴና ክህሌውን 13.ከማህበረሰቡ ጋር ተስማሚ ግንኙነት እንዱኖርና
ተዒቂቡ ክኸይዴን ይገብር፣ ጥርዒን ነበርቲ ታቅቦ እንዱቆይ ያዯርጋሌ፤ የኗሪዎችን አቤቱታ
ከተማ ብአግባቡ የተአናግዴ ብእዋኑ ፌታሔ በአግባቡ በማስተናገዴ በጥንቃቄና በአትኩሮት
ይህብን ሰነዲት ከተማ እቲ ህዛቢ መርምሮ ሳይዖገይ እርምጃ ይወስዲሌ ከተማውን
ብቐሉለዛረኽበለን ዛፇሌጠለን ግሌፅነት የሚመሇከቱ ሰነድች ነዋሪው ህዛብ የሚያገኝበትና
ዖሇዎ ስርዏት የመቻቹ። የሚከተለትና የሚያውቁበት ግሌፅነት ያሇው
ስርዒት ያመቻቻሌ።
14. አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ቁፃር ምክትሌ 14.አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የከተማ አገሌግልቶች
መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ንከፅዴቀለ ምክትሌ ስራ አስኪያጅ ቅጥር እንዱያፀዴቅሇት
ሪኢቶኡ ናብ ከንቲባ የቕርብ። ሇከንቲባው ሃሳብ ያቀርባሌ።
2. ምክትሌ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ 2. የከተማ አገሌግልቶች ምክትሌ ስራ አስኪያጅ
1. አዴሊይ ኾይኑ እንትርኸብ ብመበገሲ ሒሳብ 1. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከንቲባው የማዖጋጃ ቤት

መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ እቲ ከንቲባ አገሌግልቶች ስራ አስኪያጅ በሚያቀርብሇት
ምክትሌ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ሃሳብ መነሻነት የከተማ አገሌግልቶች ምክትሌ
ክሸውም ይኽእሌ። ስራ አስኪያጅ ሉሾም ይችሊሌ።
2. ምክትሌ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ 2. የከተማ አገሌግልቶች ምክትሌ ስራ አስኪያጅ
ተፀዋዔነቱ ንመካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ተጠሪነቱ ሇከተማ አገሌግልቶች ስራ እስኪያጅ
ኾይኑ እዜም ዛስዔቡ ተግባርን ሒሊፌነትን ሆኖ ከዘህ የሚከተሇው ተግባርና ኃሊፉነት
208
ሀ/ ንመካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ይሔግዛ፣ ሀ/ የከተማ አገሌግልት ስራ እስኪያጅ ያግዙሌ፣

ሇ/መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ አብ ሇ/ የከተማ አገሌግልቶች ስራ እስኪያጅ በማይገኝበት
ዖይህሌወለ ወይ ክሰርሔ ዖይኽእሇለ ኩነታት ወይም ስራው በአግባቡ ሉያከናውን በማይችሌበት
ተኪኡ ይሰርሔ። ጊዚ እሱን ተክቶ ይሰራሌ።
18. መምርሔታት፣ ኤጀንስታት፣ ዴጋፌ ውሃብቲ 18.መመርያዎች ፣ኤጀንሲዎች ፣ዴጋፌ ሰጪ
ቤት ፅሔፇትን አገሌግልቶች እና ፅ/ቤቶች
1. ቤት ምኽሪ ከተማ ብመቕረባይነት ከንቲባ 1. የከተማው ምክር ቤት ፣የከንቲባው ሃሳብ መሰረት
አዴሇይቲ ዛብልም መምርሑታት፣ በማዴረግ በከተማው ውስጥ አስፇሊጊ ናቸው
ኤጀንሲታት ፣ቦርዴታት ኮምሽንን ቤት የሚሊቸውን መመርያዎች ፣ኤጀንሲዎቸ ፣ቦርድች
ፅሔፇታትን አብ ከተምኡ ንኽጣየሹ ፣ ኮምሽኖች እና ፅ/ቤቶች እንዱቋቋሙ
ይውስን ይወስናሌ።
2. አብ ምሃብ ግሌጋልት ከተማ ዛሰርሐ 2. መመርያዎች ፣ኤጀንስዎቹ፣ዴጋፌ ሰጪ
ሒሇፌቲ መመርሑታት፣ ኤጀንስታት፣ አገሌግልቶች እና ፅሔፇት ቤት ኃሊፉዎች
ግሌጋልታትን ቤት ፅሔፇታት ተጠሪነታቸው የተሰማሩበት ስራ ከከተማ
እንተኾይኖም ተፀዋዔነቶም ነቲ ስራሔ አገሌግልቶች ውጭ ከሆነ ሇከንቲባው የተሰማሩት
መካየዱ ይኸውን። ካብዘ ወፃኢ በከተማ አገሌግልቶች ውስጥ ከሆነ ሇከተማ
(ግሌጋልት ከተማ ዖይኮኑ) ዛስርሐ አገሌግልቶች ስራ አስኪያጅ ይሆናሌ፡፡
ሒሇፌቲ እንተኾይኖም ዴማ ተፀዋዔነቶም ስራቸውንም ከየተሰማሩበት ዖርፌ በሚያገኙት
ነቲ ከንቲባ ይኸውን። ስራሔቶም′ ካብ መመርያ መሰረት ያከናውናለ።
ዛተዋፇርለ ናይ ስራሔ ክፌሉ ብዛወሃቦም
መምርሑ መሰረት ይፌፅሙ።
3. ውሽጣዊ አወዲዴባን ምንቅስቓስ 3. የመመርያዎቹ፣ ኤጀንሲዎቹ፣ ዴጋፌ ሰጪ
መምርሔታት ኤጀንስታት፣ ዴጋፌ አገሌግልቶች እና ፅህፇት ቤቶች የውስጥ
ወሃብቲን ቤት ፅሔፇታትን አብ አዯረጃጀትና የአሰራር ዖይቤ በከተማው
ምምሔዲራዊ ማንዋሌ ናይታ ከተማ የአስተዲዯር ማንዋሌ ይዖረዛራሌ።
ይዛርዛር።
ምዔራፌ አርባዔተ ምዔራፌ አራት
ምሔዛነት መንግስትን ምምሔዲር የመንግስትና የከተሞች አስተዲዯር አጋርነት
ከተማታትን
19.መትከሌ 19. መርህ
1. ከተማታት አብ መንጎአን ይኹን ምስ አብ 1. ከተሞች በመሃከሊቸውም ሆነ በከተሞች እና
ዛተፇሊሇየ ብርኪ ዛርከቡ ምምሔዲራት በሁለም ዯረጃ በሚገኙ የመንግስት
መንግስቲ ዛህሌወን ርክብ ምትሔብባርን፣ መስተዲዯሮች መካከሌ የሚኖራቸው ግኙኝነት
ዛምዴናን ምዴጋፌን ብዖጎሌብት በመተባበር፣በአጋርነት፣ እርሰ በርስ
አግባብን ሔጊ መሰረት ዛገበረን ክኸውን በመተጋገዛ መንፇስ እና ህግን በማክበር
ይግባእ ። መሰረት ያዯረገ ይሆናሌ።
2. ምሔዛነት ከተማታትን መንግስትን ናይ 2. የከተሞችና የመንግስት አጋርነት ዒሊማ፣
ሒባር ውሳነ አዋሃህባ አብ ምጉሌባት፣ በአጋሮቹ መካከሌ የጋራ ውሳኔ አሰጣጥን
ዛተዋዯዯ ፔሊን አብ ምውፃእን አብ ስለጥ የተቀናጀ ፔሊን አሰራርን እና የሰሇጠነ የመረጃ
ሌውውጥ መረዲእታ ዖዴሃበ ኽኾን ይግባእ ሌውውጥ ማጠናከር ሉሆን ይችሊሌ።
።
20. ምሔዛነት መንግስትን ከተማን 20. የከተማ እና መንግስት አጋርነት ፦
209
1. ሒዯ ከተማ ምስ ክሌሌ ወይ ፋዯራሌ 1. አንዴ ከተማ ከክሌሌ ወይ ከፋዯራሌመንግስት

መንግስቲ ወይ ናታቶም መምሪሑታት ወይ ጋር ወይም ከነሱ መምርያዎቻቸው ወይም
ኤጀንስታት ወይኽዒ ምስ ካሌኦት ኤጀንሲዎቻቸው ወይም ከላልች ከተሞች ጋር
ከተማታት ብሽርክና ወይ ብምትሔብባር በጋራ ወይ በመተባበር በውሌ ወይም በላሊ
ብውዔሉ ወይ ብኻሉእ አግባብ ስሌጣኑ አብ መንገዴ ስሌጣኑን በተግባር ሉተረጎም ወይም
ተግባር ንክውዔሌ ወይ ዖኾኑ ተግባራት የትኛውንም ተግባሩን ሉያከናውን ወይም
ንኽፌፅም ወይ አብ ዛኾነ ናይ መዋእሇ በመዋእሇ ንዋይ አቅርቦት ረገዴ ሉሳተፌ
ንዋይ ቐረብ ክሳተፌ ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
2. ሒዯ ከተማ ዒቕሙ ዖፌቅዯለ እንተኾይኑ 2. የከተማው አቅም በፇቀዯ ጊዚ በየትኛውም አካሌ
መንግስታዊ ተግባራት ንኽፌፅም ሔቶ የሚገኝን የመንግስት ስራ እንዱሰራ
ብምቕራብ ኣብ ዛተፇሊሇየ ብርክን ኣካሌን እንዱፇቀዴሇት ሉያመሊክት ስራውንም አግባብ
ምስ ዛርከቡ ዛምሌከቶም ምምሔዲራት ካሇው የመንግስት አካሌ ወይም ክፌሌ ጋር
ስምምዔነት ብምፌጣር መንግስቲ ክፌፅም ስምምነት በማዴረግ ሇመከናወን ይችሊሌ።
ይኽእሌ። ወፃኢ ብዛምሌከት ብዛገብርዎ የወጪ ክፌያ ሁኔታ በስምምነቱ ውስጥ
ስምምዔነት መሰረት ዛውሰን ይኽውን። ይዖረዖራሌ።
21.ምውፃእን ምትግባርን ሔግን ስታንዲርዴን 21. ህጎችንና ዯረጃዎች ስሇማውጣትና ስሇማስፇፀም
1. ፋዯራሌን ክሌሌ መንግስቲን ከተማታት 1. የፋዯራሌና የክሌሌ መንግስታት ከተሞች

ብሔገ መንግስቲ ንዛተውሃበን ስሌጣንን በህገ መንግስት የተረጋገጠሊቸውን ስሌጣን
ተግባርን አብ ስራሔ ንምውዒሌ ምእንታን የሚተገብሩበትንና ተግባራቸውን
ክኽእሊ፣ ንከተማታት ዖገሌግሌ ሔግን የሚያከናውኑበት አጠቃሊይ ማዔቀፌ
ስታንዲርዴን አብ ምንታይ ኩነታት የሚዯነግጉ ሔጎችና ዯረጃዎች ሇማውጣት
ኾይነን ክሰርሒ ከምዖሇወን ዖነፅር አንፇት ስሌጣን አሊቸው ከተሞችም ህጎቹ የማስፇፀም
ናይ ምውፃእ ስሌጣን አሇወን። ከተማታት እና ዯረጃዎቹን የማክበር ግዳታ አሇባቸው።
ዴማ ዛወፀ ሔጊ ናይ ምፌፃምን ነቲ
ዛተቐመጠ ስታንዲርዴ ናይ ምኽባር ግቡእ
ኣሇወን፡፡
2. ኩልም ፕሉስታት ውሳነታት ዯንብታትን 2. ሁለም የከተሞች ፕሉስዎች፣ ውሳኔዎች፣
መምርሔታትን ከተማታት ምስ ዯንቦችና መመርያዎች ከፋዯራሌ እና ክሌሌ
ፕሉስታትን ውሳነታትን ዯንብታትን መንግስትታት፣ ፕሉሲዎች፣ ውሳኔዎች፣
መምርሔታትን ፋዯራሌን ክሌሌን ዯንቦችና መመሪያዎች ጋር የሚጣጣሙ
ተጠዒዑሞም ክኸደ ይግባእ። መሆን ይኖርባቸዋሌ።
22.መንግስታዊ ዯገፌ ንከተማታት 22.መንግስት ሇከተሞች የሚያዯርገው ዴጋፌ፣
1. መንግስቲ ንከተማታት ዛህበን ብፅሑት 1. መንግስት ሇከተሞች የሚሰጠው ዴርሻ
ከምዖል ኮይኑ ዒቕሙ ዛፇቕዯለ ኣብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ኣቅም በፇቀዯ መጠን ፌትሒዊ
ውዴዴርን ፌትሒዊ ማዔርነትን መሰረት በሆነና ከተሞችን በማፍካከር ሊይ የተመሰረተ
ዛገበረ ንዔብየተን ዖሳሌጥ ዴጋፌ ይገብር፣ ሌማትን የሚፊጥን ዴጋፌ ያዯርግሊቸዋሌ።
2. መንግስቲ ከተማታት ዛዒብያለን ዛምዔብሊለን 2. መንግስት ከተሞች የሚሇሙበትንና
ምችው ኩነታት ክፌጠረሇን ይገብር የሚያዴጉበትን ኣመቺ ሁኔታ እንዱፇጠሩ
ያዯርጋሌ።
23.ናይ ሒባር ኮሚቴ 23.የጋራ ኮሚቴ
210
1. ከተማታት ምስ ዖዋስንአን ወረዲታት ናይ 1.ከተሞች ከኩታገጠም ወረዲዎች ጥቅሞቻቸው

ሒባር ዴሌየት ንምንፃርን ናይ ሒባር የሚገጣጠሙባቸውን መስኮች ሇመሇየት እነሱም
ስትራተጂ ንምሔንፃፅን ዖሳሌጥ ናይ ሒባር በጋራ ፇር የሚይ዗በትን ሥሌት ሇመቀየስ ኣንዴ
ኮሚቴ ከጣይሻ ይኽእሊ፣ ናይ ወሰን ምክሊሌ የጋራ ኮሚቴ ሉያቋቁሙ ይችሊለ። የዴንበር
ክርክራት ብስምምዔነት ወይ ዯማ ብቤት ጉዲዮች በስምምነት ወይም በክሌለ ሥራ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ክሌሌ ትግይ ይውሰን። ኣስፇፃሚ ምክር ቤት ውሳኔ እሌባት ያገኛሌ።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተዯነገገው
ሔለው ኮይኑ ከተማ መቐሇ ምስ ናይ ክሌሌ እንዯተጠበቀ ሆኖ የመቀላ ከተማ ከክሌለ
መንግስቲ ናይ ሒባር ኮሚቴ ክተቕውም መንግስት ጋር የጋራ ኮሚቴ ማቋቋም ትችሊሇች፡፡
ትኽእሌ እያ።
24.ኢዴ ኣእታውነት መንግስቲ 24.የመንግስት ጣሌቃ ገብነት፣
1. ንሔገ መንግስቲ ኣብ ሒዯጋ ዖውዴቕ ወይ 1.የኣንዴ ከተማ አሠራር በሔገመንግሥቱ ሊይ ኣዯጋ
ዴማ ንናይ ህዛቢ ረብሒ ዛፃረር እዩ ኢለ የሚያስከትሌ ካሌሆነ ወይም የህዛብን ጥቅም
እንተዖይኣሚኑ መንግስቲ ኣብ ስራሔቲ የሚፃረር ካሌሆነ ማንኛውም መንግሥት በከተማው
ከተማ ኢደ ክእቱ የብለን። ኣሠራር ጣሌቃ መግባት የሇበትም።
2. ቤት ምኽሪ ከተማ ኣብ ምፌራስ ዛህለ ኢዴ 2. የከተማውን ምክር ቤት ማፌረስን የሚመሇከት
ኣእታውነት ኣብ ቤት ምኽሪ ክሌሊዊ ጣሌቃ ገብነት በክሌሌ ምክር ቤት ተመርምሮ
መንግስቲ ትግራይ ቐሪቡ ዛውሰን ይኸውን። ውሳኔ የሚያገኝ ይሆናሌ።
3. ቤት ምኽሪ ከተማ ብውሳነ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 3. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሥት ምክር ቤት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክፇርስ ይኽእሌ የአንዴን ከተማ ምክር ቤት ሉያፇርስ ይችሊሌ
እዩ። እዘ ተግባራዊ ዛኸውን ብቐዲምነት ሆኖም ይህ ተግባራዊ የሚሆነው በቅዴሚያ
ናይቲ ከተማ ነባራይ ፌቓዴ ብህዛበ ውሳነ የኗሪውን ስምምነት በሔዛበ ውሳኔ ሲረጋገጥ ብቻ
ብምርግጋፅ ጥራሔ እዩ። ይሆናሌ።
4. ቤት ምኽሪ ከተማ ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ 4. የከተማው ምክር ቤት በዘህ ኣንቀፅ ንዐስ ኣንቀፅ 3
ዒንቀፅ 3 እንትፇርስ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ መሰረት የፇረሰ እንዯሆነ የክሌለ ምክር ቤት
ክሌሌ ጊዘያዊ ምምሔዲር ከተማ የቕውም። ጊዘያዊ የከተማ ኣስተዲዯር ይመሰርታሌ፣
ኣብ ውሽጢ ሽደሽተ ወርሑ ዴማ ሒደሽ በስዴስት(6) ወር ጊዚ ውስጥ ኣዱስ ምርጫ
መረፃ ዛግበረለ ምዴሊዋት ይገብር። የሚካሄዴበትን ዛግጅት ያዯርጋሌ።
25.ከተማን ጣብያታት ከተማን 25.ከተማና የከተማ ቀበላ፣
1. ኣብ ሒዯ ከተማ ዛረከባ ጣብያታት ናይቲ 1. የከተማ ቀበላ፣ ኣግባብ ያሇው የከተማ ንዐስ
ዛርከባለ ከተማ ሒዯ ኽፊሌ ኣካሌ ምምሔዲር የኣስተዲዯር ክፌሌ ነው። የከተማ ቀበላ
እየን። ናይቲ ጣብያ ስራሔ፣ ተግባርን ተግባራትና የውስጥ ኣዯረጃጀት በከተማው ምክር
ውሽጣዊ ውዲበን ብናይታ ከተማ ቤት ምኽሪ ቤት ብቻ ይወሰናሌ።
ጥራሔ ይውሰን፣
2. ተፀዋዔነት ጣብያ ከተማ ንዛመረፆ ናይቲ 2. የከተማ ቀበላ ተጠሪነት፣ ሇቀበላው መራጭ
ጣብያ ህዛብን ንምምሔዲር ከተማን እዩ፣ ሔዛብ እና ሇከተማው ኣስተዲዯር ይሆናሌ
3. ናይ ከተማ ጣብያ ብህዛቢ ዛተመረፀ ቤት 3. የከተማ ቀበላ በሔዛብ የተመረጠ ምክር ቤት
ምኽሪ ይህሌዎ። ናይ ከተማ ጣብያ ቤት ምኽሪ ይኖረዋሌ። የቀበላ ምክር ቤት የኣባሊት ተዋፅኦ፣
ተዋፅኦ፣ ኣግባብ ኣመራርፃ፣ ናይ ስራሔ የአመራረጥ ዖይቤ፣ የሥራ ዖመን እና የኣሠራር
ዖበንን ስነ-ስርዒት ኣሰራርሒ ናይቲ ጣብያ ሥነ ሥርዒት ሃገራዊ የምርጫ ሔግ መሰረት
ሔጊ ሃገራዊ መረፃ መሰረት ጌሩ ብቤት ምኽሪ ኣዴርጎ በከተማው በሚወጣ ሔግ
ከተማ ብዖወፅእ ከተማዊ ሔጊ/ ኦርዱናንስ (ኦርዱናንስ)ይወሰናሌ።
ይውሰን።
211
4. ቤት ምኽሪ ጣብያ ከም ኣማኻሪ ናይ ከተማ 4. የቀበላው ምክር ቤት የከተማውን ኣስተዲዯር

ምምሔዲር ኾይኑ ይሰርሔ ከምኡ‟ ውን በኣማካሪነት ያገሇግሊሌ። እንዱሁም በከተማው
ብከተማዊ ሔጊ(ኦርዱናንስ)ናይቲ ከተማ ሔግ ውስጥ የተመሇከተውን ሥሌጣንና ሃሊፉነት
ዛተነፀረለ ስሌጣንን ሒሊፌነትን ኣብ ግብሪ ያስፇፅማሌ።
የውዔሌ።
5. ጣብያ ከተማ ብናይ ጣብያ ቤት ምኽሪ 5. የከተማ ቀበላ፣ ዯኞቹ በቀበላው ምክር ቤት
ዛተሸሙ ዲያኑ ዛሒዖ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ የሚሾሙ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ይኖረዋሌ። የዘህ
ይህሌዎ። ኣቃውማ፣ ስሌጣንን ኣሰራርሒን ፌርዴ ቤት ኣቋቋም፣ ሥሌጣንና አሠራር በሔግ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብሔጊ ከምዛተመሌከተ እንዯተመሇከተው ይሆናሌ።
ይኸውን።
6. ቅዴሚ እዘ ኣዋጅ ኣብ ስራሔ ምውዒለ 6. ይህ ኣዋጅ በስራ ሊይ ከመዋለ በፉት በቀበላ
ብጣብያ ዛሰርሐ ዛነበሩ ስራሔቲ እቲ ክሌሌ ይከናወኑ የነበሩ የፋዯራሌ ሆኑ የክሌሌ መንግስታት
ይኹን ፋዯራሌ ምስ ምምሔዲር ከተማ ተግባራት፣ የሚመሇከተው መንግሥት ከከተማው
ብምስምማዔ ወይ ዴማ ብባዔለ በቲ መንግስቲ መስተዲዴር ጋር በሚያዯርገው ስምምነት መሰረት
ይፌፀሙ። ወይም መንግስት በራሱ ሉከናወኑ ይችሊለ።
ምዔራፌ ሒሙሽተ ምዔራፌ አምስት
ዛምዴና ማሔበረሰብ ከማህበረሰቡ ጋር ስሇሚኖር ግንኙነት፣
26.መትክሌ 26.መርህ፣
ኣብ መንጎ ምምሔዲር ከተማን ነበርታን ክህለ በከተማው መስተዲዴር እና በኗሪው ሔዛብ
ዛግባእ ዛምዴና ስሌጣን ናይ ህዛቢ እዩ ብዛብሌ መካከሌ የሚኖረው ግንኙነት የሚገዙው የሁለም
መትከሌ ዛግዙእ ይኸውን። ተወከሌቶም ከባቢያዊ ሥሌጣን ምንጭ ሔዛቡ ነው በሚሇው
ዛመርፁን እምነት እንትስእነልም ዖውርደን መርህ ይሆናሌ። የምክር ቤት ኣባሊትን የሚመርጥ
ነበርቲናይታ ከተማ እዮም። ምኽንያትን ስነ- እና ከኋሊፉነትም የሚያነሳ ኗሪው ብቻ ነው፣
ስርዒትን ኣወራርዲን ተወከሌቲ ህዛቢ ብመሰረት የምክርቤቱ አባሊት ከሃሊፉነት የሚነሱበት ሁኔታና
ኣግባብ ዖሇዎ ሔጊ ይፌፀም። ሥነ ሥርዒት ኣግባብ ባሇው ሔግ መሰረት
ይሆናሌ።
27.ተሳትፍ 27.ተሳትፍ
1. ነበርቲ፣ ስቪሌ ማሔበራትን ውሌቀ ትካሊትን 1. ኗሪዎች፣ ሔዛባዊ ዴርጅቶች እና የግለ ሴክተር
ኣብ ናይ ከተማ ትሌሚ ዒመታዊ ስራሔ፣ ማው ዒመታዊ የሥራ ፔሮግራም፣ በበጀት ረቂቅ፣
ረቂቕ በጀት፣ ሒሳባት ፔሮጀክትን በፔሮጀክት ሀሳቦች እና ኣፇፃፀም በሂሳብና የኦዱት
ኣፇፃፅምኡን፣ ኣብ ጉዲይ ፊይናንስን ፀብፃብ ሪፕርቶች ሊይ የመወያየት፣ የመከራከር፣
ኦዱትን ክዙተዩን ሪኢቶ ክህቡን መሰሌ ሀሳባቸውንም የመግሇፅ መብት ኣሊችው።
ኣሇዎም።
2. ምምሔዲር ከተማ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2. የከተማው መስተዲዴር፣ ኗሪዎች፣ ሔዛባዊ
1 ንዛተዖርዖረ ማሔበራዊ ጉዲያት ምስ ዴርጅቶች እና የግለ ሴክተር በዘህ ኣንቀፅ ንዐስ
ነበርቲ፣ ስቪሌ ማሔበራትን ውሌቀ ትካሊትን ኣንቀፅ 1 በተመሇከቱት የህዛብ ጉዯዮች ሊይ
ሒበራዊ ዖተ ዛካየዯለ ህዛባዊ መዴረኽ መወያየትና መከራከር እንዱችለ ቢያንስ በሦስት
እንተነኣሰ ኣብ 3 ወርሑ ሒዯ ጊዚ ከዲለ ወር ኣንዴ ጊዚ ሔዛባዊ ስብሰባ መዖጋጀት
ኣሇዎ። ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ እውን ኣሇበት። ሁኔታዎች ሲያስገዴደ ሔዛባዊ ስብሰባ
ህዛባዊ ኣኼባ ብቤት ምኽሪ ከተማ ክፅዋዔ በከተማው ምክር ቤትም ሉጠራ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
3. ዴላትን ሪኢቶን ህዛቢ ንምፌሊጥ እቲ 3. የህዛቡን ፌሊጎትና ኣመሇካከት ሇይቶ ማወቅ ይቻሌ
ከንቲባን ስራሔ መካየዱ ግሌጋልት ከተማን ዖንዴ ከንቲባው እና የማዙጋጃ ቤት ቤት
212
ኣብ ዛተነፀረ ጊዚ ሰላዲ ንነበርቲ ከተማ ዐዯት ኣገሌግልቶች ሥራ ኣስኪያጅ ሔዛቡን በየወቅቱ

ይገብሩ። እቲ ከንቲባን መካየዱ ስራሔን ይጎበኛለ። ከንቲባው እና የከተማ ኣገሌግልቶች
ነበርቲ እታ ከተማኦም ረኺቦም ዖዖራርብለ ስራኣስኪያጅ ነዋሪዎች እነሱን ኣግኝተው
ጊዚ ንፁር እዋን የቐምጡ። የሚያነጋግሩዋቸው የተሇየ የጊዚ ሰላዲ
ያስቀምጣለ።
4. ነበርቲ እቲ ከተማ ንናይ ከተማ ስራሔቲ 4. የከተማው መስተዲዴር ኗሪዎች ሇከተማው ሥራ
ከሳሌጡ ተባሂልም ኣብ ዛቆሙ ቦርዴታትን ጉዲይ በተቋቋሙ በርድች እና ኮሚቴዎች ውስጥ
ኮሚቴታትን ንክሳተፈ ምምሔዲር ከተማ እንዱያገሇግለ መጋበዛና፣ ማበረታታት ኣሇበት።
ክዔዴምን ከተባብዔን ኣሇዎ።
5. ምምሔዲር ከተማ ይጥዔም እዩ ኢለ 5. የከተማው መስተዲዴር ሁለንም ተስማሚ መንገድች
ብዛኣመነለ ኣገባብ ኣብታ ከተማ ንዖል በመጠቀም በከተማው ስሊሇው ኣጠቃሊይ ሁኔታ
ኩነታት፣ ፀገማትን ሒዯሽቲ ሇውጢታትን ችግሮችንና ስሇተፇጠሩት ኣዲዱስ ሇውጦችና
ምዔባሇታትን ነቲ ነባራይ ህዛቢ ከፌሌጥ እዴገቶች ሇነዋሪው ሔዛብ ማሳወቅ ኣሇበት።
ኣሇዎ።
6. ምምሔዲር ከተማ ብህዛቢ ንዛቐርበለ 6.የከተማው መስተዲዴር ሔዛቡ ሇሚያነሳቸው
ሔቶታትን ቅሬታታትን ቅሌጡፌን ግቡእን ጥያቄዎችና ሇሚያቀርባቸው ኣቤቱታዎች ፇጣንና
መሌሲ ናይ ምሃብ ሒሊፌነት ኣሇዎ። ተገቢ ምሊሽ የመስጠት ግዳታ ኣሇበት።
28. መሰሌን ምምንጫውን ምቕራብን ኣጀንዲ 28. ኣጀንዲ የማመንጨትና የማቅረብ መብት፣
ዒሰርተ ሚኢታዊ ወይ ሌዔሉኡ ዛኾኑ ነበርቲ አስር ከመቶ ወይም ከዘያ በሊይ የሆነው ኗሪ፣
ቤት ምኽሪ ከተማ ዖትዩ ክውሰነልም ሒዯ ወይ ምክር ቤቱ መክሮ ውሳኔ የሚሰጥበት ኣንዴ ወይም
ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ዛኾነ ኣጀንዲ ናይ ምቕራብ ከዘያ በሊይ የሆነ ኣጀንዲ የማመንጨትና የማቅረብ
መሰሌ ኣሇዎም። እቲ ኣጀንዲ ቤት ምኽሪ መብት ኣሇው። በኣጀንዲው የመምከሪያ ግዚ
ዛዙተየለ እዋን ብመሰረት ስርዒት ኣሰራርሒ የምክር ቤቱን የአሠራር ሥነ ሥርዒት በመከተሌ
ቤት ምኽሪ ይኸውን። የሚወሰን ይሆናሌ።
ምዔራፌ ሽደሽተ ምዔራፌ ስዴስት
ናይ ከተማ ፊይናንስ የከተማ ፊይናንስ
29. በጀት ዒመት 29. የበጀት ዒመት
በጀት ዒመት ከተማ ምስ በጀት ዒመት ብሄራዊ የያንዲንደ ከተማ የበጀት ዒመት ከክሌለ መንግሥት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሳሳሉ ይኸውን፡፡ የበጀት ዒመት ጋር ተመሳሳይ ይሆናሌ።
30. ፌሌፌሌ እቶት ከተማ 30. የከተማው የገቢ ምንጭ „
1. ምምሔዲር ከተማ ምስ ነበርቲ ቲ ከተማ 1. የከተማው መስተዲዴዲዴር ከኗሪው ጋር በቅርብ
ብምምኻር ንኻሌኦት መንግስታዊ ኣካሊት በመመካከር ሇላሊ ዯረጃ ሇሚገኝ የመንግሥት
ዖይተውሃቡ ሒዯሽቲ ግብርታት፣ ኪራይን ኣካሊት ያሌተመዯበ ኣዱስ ግብር፣ ኪራይና
ክፌሉት ግሌጋልትን ከተኣታቱን ክእክብን፣ የኣገሌግልት ክፌያ ሇመጣሌና ሇመሰብሰብ፣
እናተሰርሒልም ዛፀንሐ‟ ውን ከመዒራሪ እንዱሁም ነባሩን ሇማስተካከሌ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
2. ዛኾነ ከተማ ባዔለለ ካብ ዖዲሇዎ እቶት 2. ኣንዴ ከተማ ራሱ ከሚያዖጋጃቸው የገቢ ማሰባሰቢያ
መተኣኻኸቢ ፔሮግራማት፣ ካብ ብወፇያ ፔሮግራሞች ፣ ከበጎ ፇቃዴ መዋጮዎች፣
ዛረኽቦ ውህብቶን ሒገዛን ናይ ፊይናንስ ከስጦታዎችና ሌገሣዎች ገንዖብ ሉያሰባስብ
ዒቕሙ ከዔቢ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
3. ክሌሊዊ መንግስቲ ኣብ ከተማታት ካብ ዛእክቦ 3. የክሌለ መንግሥት ኣንዴ ከተማ በራሱ ክሌሌ
እቶት እተን ከተማታት ብፅሑተን ዛማቐሊለ ውስጥ ከተሰበሰበው ገቢ የተወሰነውን ክፌሌ
ስርዒት ክፌፌሌ እቶት የመዒራሪ። በዘ ማግኘት የሚችሌበትን መብት የሚሰጥ የገቢ
213
መሰረት ካብ መንግስቲ ዛርከብ ብፅሑት ማከፊፇያ ዖይቤ ሉዯነግግ ይችሊሌ። ይህ

ብመንፅር ኣብ መንጎ ከተማታት ዛህለ መንግሥት የሚያዯርገው የገንዖብ ማስተሊሇፌ
ብቕዒት ኣፇፃፅማ ስራሔ ብዖጎሌብትን የሚፇፀመው በከተሞች መካከሌ የኣፇፃፅም
ብኽነት ብዖየተባብዔን መሌክዔ ይፌፀም። ፈክክርን በሚያጠናክርና ብክነትን በሚያስቀር
ዛርዛሩ ብሔጊ ይውሰን። መሌኩ የሚፇፀም ይሆናሌ። ዛርዛሩ በሔግ
ይወሰናሌ።
4. ሒዯ ከተማ ንመንግስቲ ወኪለ ንዛሰርሕም 4. ኣንዴ ከተማ መንግሥትን ወክል ሇሚያከናውነው
ስራሔቲ ዛምጥን በጀት ካብ መንግስቲ ተግባር ከመንግሥት ተመጣጣኝ በጀት ማግኘት
ክረክብ ኣሇዎ። ኣሇበት።
5. ኣብ ክሉ ናይ ፋዯራሌ መንግስቲ ማክሮ 5. ኣንዴ ከተማ የፋዯራሌ መንግሥትጣውን የማክሮ
ኢኮኖሚያዊ ኩነታት ተዯሪኹ ሒዯ ከተማ ኢኮኖሚ ማረጋጊያ ወሰን ጠብቆ ሇካፑታሌ ወጪ
ካብ ፋዯራሌን ክሌሌ መንግስትን፣ ኣፌሌጦ የሚውሌ ገንዖብ ከፋዯራሌና ክሌሌ መንግሥታት
ካብ ዛረኸቡ ውሌቀ ገንዖባዊ ትካሊትን እንዱሁም እውቅና ካሊቸው የግሌ የፊይናንስ
ንካፑታሌ ወፃኢ ዛውዔሌ ገንዖብ ክሌቃሔ ተቋማት የመበዯር የህግ ችልታ ይኖረዋሌ።
ሔጋዊ ኽእሇት ኣሇዎ። ይኹን እምበር ካብ ሆኖም ከውስጥና ከውጭ ምንጮች ብዴር
ዯገን ውሽጢ ዒዴን ፌሌፌሊት ንዛሌቅሕም ሇመውሰዴ የክሌሌ መንግሥቱ የቅዴሚያ ፇቃዴ
ኣቐዱሙ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ፌቓዴ ማግኘት ኣሇበት። እንዱሁም ከተማው ስቶክ እና
ክረክብ ኣሇዎ። ብተወሳኺ ብመሸጣ ስቶክን ተዖዋዋሪ ሰነድች በመሸጥ ሇመበዯር ይችሊሌ።
(Stock) ፌልቲንገ ቦንዴን (floating ይሁን እንጂ ከተማው ሉወስዴ ባሰበው ብዴር
bonds) ብምሻጥ ኣቢለ‟ ውን ክሌቃሔ ምክንያት ዒመታዊ የብዴር ክፌያ መጠን
ይኽእሌ ። ዛኾነ ከተማ ብምኽንያት እቲ ከከተማው ዒመታዊ ገቢ ከመቶ ሃያ ኣምስት እጅ
ዛሌቀሕ ገንዖብ ኣብቲ ዒመት ናይ ዛኸፌል (25%) የሚበሌጥ ከሆነ ከተማው የኗሪውን
ዔዲ መጠን ካብ ዒመታዊ ኣታዊኡ ዑስራን የቅዴሚያ ስምምነት ሳያገኝ ብዴር ሉወስዴ
ሒሙሽተን ሚኢታዊ (25%) ዛሒሌፌ አይችሌም። ዛርዛሩ በሔግ ይወሰናሌ።
እንተኾይኑ ንክሌቃሔ ኣቐዱሙ ፌቓዴ ነባሪ
ከተምኡ ክረክብ ኣሇዎ። ዛርዛሩ ብሔጊ
ይውሰን።
6. ናይ ፋዯራሌን ክሌሌን መንግስታት፣ 6.የፋዯራሌና የክሌሌ መንግሥታት፣ ከተሞችና ሇጋሹ
ከተማታትን ሒገዛ ውሃብቲ ትካሊትን ማህበረሰብ በኣንዴ ሊይ ሆነው ከተሞች ሉበዯሩበት
ብምትሔብባር ከተማታት ዛሌቃሒለ ፇንዴ የሚችለ ኣንዴ የከተማ ፇንዴ ሉያቋቁሙ ይችሊለ።
ከተማ ከቑሙ ይኽእለ። ዛርዛሩ ፇንዴ ዛርዛሩ ፇንደን በሚያቋቁመው ሰነዴ ይወሰናሌ።
ከተማ ንምቋም ብዛወፅእ ሰነዴ ይውሰን።
7. ሔጊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መሰረት 7. በክሌለ መንግሥት ሔግ መሰረት ከመሬትና
ብምግባር ካብ መሬትን ግብሪ ዋንነት ቋሚ ከንብረት ባሇቤትነት የሚሰበሰብ ግብር የከተማው
ንብረት /ፔሮፕርቲ ታክሲ) ዛርከብ እቶት ገቢ ይሆናሌ።
ኣታዊ ናይታ ከተማ ይኸውን።
31. ምምሔዲር ፊይናንስ 31. የፊይናንስ ኣስተዲዯር፣
1. ዛኾነ ከተማ ናይ ባዔለ ሃብቲ ከተኣኻኽብን 1. እያንዲንደ ከተማ ሀብቱን የማዯራጀትና
ከመሒዴርን ስሌጣንን ሒሊፌነትን ኣሇዎ። የማስተዲዯር ሥሌጣንና ኃሊፉነት ኣሇው።
2. ዛኾነ ከተማ ቐሉሌን ኣብ ግሌፅነትን 2. እያንዲንደ ከተማ ቀሊሌ፣ ግሌፅ እና ውጤት ተኮር
ውፅኢታዊነትን ዛተመስረተ ምምሔዲር የሆነ የፊይናንስ ኣስተዲዯር ሥርዒት ሉኖረው
ስርዒት ፊይናንስ ይህሌዎ። ይገባሌ።
3. ክሌሌ መንግስቲ ንከተማታት ዯንቢ ምምሔዲር 3. የክሌለ መንግሥት ሇከተሞች የፊይናንስ
214
ፊይናንስ ከውፅእ ይኽሌ። ኣስተዲዯር ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።

32. ሑሳብ 32. ሂሳብ
1. ዛኾነ ከተማ ብመሰረት እዘ ኣዋጅን ካሌኦት 1. እያንዲንደ ከተማ በዘህ ኣዋጅ ወይም በላልች
ሔግታትን ዛረኽቦ ኩለ ኣታዊ ዖቐምጠለ ሔጎች መሰረት የሚሰበሰበው ገንዖብሁለ ገቢ
ብናይ ባዔለ ሽም ዛንቀሳቐስ ባንኪ ሑሳብ የሚዯረግበት በስሙ የሚንቀሳቀስ የባንክ ሂሳብ
2. ዛኾነ ከተማ ትኽክሇኛን ዛተማሌአን ይሳብ 2. እያንዲንደ ከተማ ትክክሇኛ የሆኑና የተሟለ የሂሳብ
መዛገብ ክሔዛ ይግባእ። መዙግብት ሉይዛ ይገባሌ።
33. በጀት 33. በጀት፣
1. ዛኾነ ከተማ በጀቱ ናይ ምውሳንን ምምሔዲርን 1. እያንዲንደ ከተማ በጀቱን ሇመወሰን እናዲዯርጣን
ስሌጣን ኣሇዎ። ይኖረዋሌ፣
2. እቲ ከንቲባ ረቂቕ በጀት ብምዴሊው ነባሪ እቲ 2. ከንቲባው የበጀቱን ረቂቅ ኣዖጋጅቶ በቅዴሚያ
ከተማ ምስዖተየለ ናብ ቤት ምኽሪ ኣቕሪቡ ሇሔዛብ ውይይት በኃሊም መክሮ እንዱያፀዴቀው
የፅዴቕ። ሇምክርቤቱ ያቀርባሌ።
3. ዛዲል በጀት ካብ መንጎ ከማሌኦም ዛግባእ 3. የሚዖጋጀው በጀት ሉያካትታቸው ከሚገቡ ነገሮች
ጉዲያት ዛስዔብ ክሔዛ ኣሇዎ፦ በተጨማሪ የሚከተለትን ማመሌከት
ሀ. ክብፃሔ ዛተዯሇየ ዔሊማ፣ ዔማምን ተግባርን፣ ሀ. ታሳቢ ዒሊማዎች፣ ተግባራትና እንቅስቃሴዎች፣
ሇ. ዖዴሉ ካፑታሌን ስሩዔን በጀት፣ ሇ. ኣስፇሊጊ የካፑታሌና የመዯበኛ በጀት ወጪ፣
ሏ. ክርከብ ዛሔሰብ ኣታዊን ፌሌፌለን ሏ. ይገባሌ ተብል የሚጠበቀው ገንዖብና ምንጮቹ፣
መ. ናይቲ ውፅኢት መዏቀኒታት መ. የውጤት መሇኪያዎች።
4. ቤት ምኽሪ ከተማ ከከም ኣዴሊይነቱ 4. ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ምክር ቤቱ የበጀት
ምምዔርራይ በጀት ክገብር ይኽእሌ። ካብ ማስተካከያዎች ሉያዯርግ ይችሊሌ። ገንዖብ
ሒዯ ርእሲ በጀት ናብ ካሌእ ዛግበር ከአንዴ ርእስ ወዯላሊ የሚዖዋወርበትንና የገንዖብ
ዛውውርን ዛተፇሊሇዩ ናይ ኣወፃፅኣ ኣወጣጥ ሉሇወጥ የሚችሌበትን ስርዒት
ኣግባባትን „ውን ይውስን። ይዯነግጋሌ።
34. ፀብፃብ ፊይናንስ 34. የፊይናንስ ሪፕርቶች፣
እቲ ከንቲባ በቢዒመቱ ፀብፃብ ፊይናንስ ናብ
ከተማ ቤት ምኽሪ የቕርብ። እቲ ፀብፃብ ከንቲባው በየዒመቱ የፊይናንስ ሪፕርት ሇምክር
ንህዛቢ ግሌፂ ይኸውን። ቤቱ ያቀርባሌ። ሪፕርቱ ሇህዛብ ግሌፅ ይሆናሌ።
35. ኦዱት 35. ኦዱት
1. ዛኾነ ከተማ ናይ ውሽጢዱተር ይህሌዎ። 1. እያንዲንደ ከተማ የውስጥ ኦዱተር ይኖረዋሌ ።
ይኹን እምበር ኣብ ምዔባይ ኣብ ዛርከባ ሆኖም በታዲጊ ከተሞች ውስጥ የውስጥ ኦዱተሩ
ከተማታት ኩነታት ኣቆፃፅራ ናይ ውሽጢ ኣቀጣጠር ሁኔታ እንዯ ከተሞቹ ኣቅምና ፌሊጎት
ኦዱተር ብናይታ ከተማ ዴሌየትን ዒቕምን የሚወሰን ይሆናሌ።
ይውሰን።
2. ተፃዋዔነቱ ነቲ ከንቲባ ዛኾነ ናይ ውሽጢ 2. ተጠሪነቱ ሇከንቲባው የሆነ የውስጥ ኦዱተር
ኦዱተር ምምሔዲር ሃፌቲ ናይታ ከተማ የከተማው የሀብት ኣስተዲዯር በፀዯቀው የፊይናንስ
ብመሰረት ዛፀዯቐ ዯንቢ ፊይናንስ ይፌፀም ዯንብ መሰረት መሆኑን ያረጋግጣሌ።
ምህሊዉ የረጋግፅ።
3. ኣፌሌጦ ዖሇዎ ናይ ዯገ ኦዱተር ስርዒት 3. የተመሰከረሇት የውጭ ኦዱተር የሂሳብ ሥርዒቱንና
ፊይናንስን ናይታ ከተማ ፇንዴን ብኣግባቡ የከተማው ገንዖብ በኣግባቡ ጥቅም ሊይ መዋለን
ኣብስራሔ ዛውዒሇ ምዃኑ ዒመታዊ ኦዱት በየዒመቱ ይመረምራሌ፣ እንዱሁም በከንቲባው
215
ይገብር፣ ብከንቲባ ዛቐረበ ሪፕርት′ውን የቀረበው ሪፕርት የተሟሊና ትክክሇኛ ስሇመሆኑ

ንፁርን ትኽክሇኛን ምዃኑ የረጋግፅ። ናይ ያጣራሌ ይህም ምርመራ የሚካሄዯው በግብኣትና
ሪፕርት ምርመራ ምስ ኣጠቓሊሉ ዛተመዛገበ ውጤት ግንኙነት ሊይ ባተኮረ መሌኩ ይሆናሌ።
ውፅኢት ከዙመዴ ኣሇዎ። ናይ ዯገ ኦዱተር የውጭ ኦዱተር ስራውን በተመሇከተ ሪፕርት
ስራሔቲ ኣመሌኪቱ ንቤት ምኽሪ ከተማ የሚያዯርገው ሇከተማው ምክር ቤት ይሆናሌ።
ፕርት ይገብር።
4. ጠቕሊሊ ኦዱት ብቕዒት ኣፇፃፅማ ስራሔ ናይታ 4. የከተማው ኣጠቃሊይ የኣፇፃፀም ኦዱት በውጭ
ከተማ ብናይ ዯገ ኦዱተር ወይ ኣማኻሪ ትካሌ ኦዱተር ወይም ኣማካሪ ቢያንስ በኣምስት ዒመት
እንተነኣሰ ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ዒመት ሒዯ ኣንዴ ጊዚ መዯረግ ኣሇበት።
ጊዚ ክግበር ኣሇዎ።
ምዔራፌ ሸውዒተ ምዔራፌ ሰባት
ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ከተማ ስሇከተማው የሰው ኋይሌ ኣስተዲዯር፣
36. መትከሌ 36. መርህ
1. ሔዴሔዴ ከተማ ብመሰረት ሔጊ ሰራሔተኛታት 1. እያንዲንደ ከተማ፣ በከተማ የሰው ኋይሌ
ማ ንሰራሔተኛታቱ ናይ ምቑፃር፣ ምምዲብ፣ ኣገሌግልት ሔግ መሰረት ሰራተኛውን
ተግባሩ፣ መሃይኡን ጥቕማጥቕምን ናይ የመቅጠር፣ የመመዯብ፣ ተግባሩን፣
ምውሳን፣ ናይ ምምሔዲር፣ ዔብየት ምሃብ፣ ዯመወ዗ንና ጥቅማጥቅሙን የመወሰን፣
ስጉምቲ ስነ-ምግባር ናይ ምውሳዴን ካብ የማስተዲዯር፣ የማሳዯግ፣ የሥነ ሥርዒት
ስራሔ ናይ ምስንባትን ስሌጣን ኣሇዎ። ጉዴሇት ሲኖር የመቅጣትና፣ ከሥራ
የማሰናበት ሥሌጣን ይኖረዋሌ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዛካየዴ 2. በዘህ ኣንቀፅ ንዐስ ኣንቀፅ (1) መሰረት የሚፇፀም
ዛኾነ ዒይነት ሹመት፣ ምዯባን፣ ዔብየትን ማንኛውም ሹመት፣ ምዯባና እዴገት የሚካሄዯው
ናይ ከተማ ግሌጋልት ሒሇፌትን ትክክሇኛ ወይም ኣስተማማኝ በሆነ ፇተና ወይም
ሰራሔተኛታትን ነቲ ዛሔረ ሰብ ብዛወሃብ በላሊ የብቁነት ማሥረጃ በተረጋገጠ ቅልታ ወይም
መመዖኒ ፇተና ወይ ካሌኦት መረጋገፂ ዒት ተስማሚነት ሊይ በመመሥረት ብቻ ይሆናሌ።
ብዛግሇፅ ናይቲ ሰብ ክእሇትን ዒቕምን
ይኸውን።
3. ተሳትፍ ዯ/ኣንስትዮ ዖጎሌብቱ ፕሉሲታት 3. የሴቶችን ተሳትፍ የሚያጎሇብት የሰው ኃይሌ
ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ክትግበሩ ኣስተዲዯር ፕሉሲ መተግበር ኣሇበት።
ኣሇዎም።
37. ቦርዴ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ከተማ 37. የከተማ የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ቦርዴ፣
1. እዜም ዛስዔቡ ስሌጣንን ሒሊፌነትን ዖሇዎ 1. የሚከተሇው ሥሌጣንና ኃሊፉነት ያሇው
ቦርዴ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ከተማ የከተማ ሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ቦርዴ በዘህ
በዘ ኣዋጅ ቆይሙ ኣል። ኣዋጅ ተቋቁሟሌ።
ሀ. መመሒዯሪ ሔጊ ሰራሔተኛታት ከተማ ሀ. የከተማ የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ሔግ ይነዴፊሌ፣
ይቐርፅ፣ የማዔብሌን፣ የማሒይሸ፣ ሔጊ ኾይኑ ይቀርፃሌ፣ እንዱታወጅ የማግባቢያ ጥረት
ንኽወፀለ ይፅዔር፣ ምስተዯንገገ ኣብ ተግባር ያዯርጋሌ፣ ኣተገባበሩን ይቆጣጠራሌ።
ምውዒለ ይቆፃፀር።
ሇ. ከተማታት ብዙዔባ ሔጊታት ምምሔዲር ሇ. ከተሞች ስሇሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ሔግ ግንዙቤ
ሰራሔተኛታት ከተማ ግቡእ ግንዙበ ከሔዴሩን እንዱኖራቸው ያዯርጋሌ። ግንዙቤኣቸውን
ከዔብዩን ይገብር። ያሳዴጋሌ።
ሏ. ኣብ ዛተፇሊሇየ ናይ ዔብየት ብርኪ ንዛርከባ ሏ. በተሇያየ የእዴገት ዯረጃ ሊይ ሇሚገኙ ከተሞች
ከተማታት ዛስማማዔ ስታንዲርዴ ስርዒት ተስማሚ የሚሆኑ የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር
216
ምምሔዲር ሰራሔተኛ የውፅእ፣ ዯረጃዎች ያወጣሌ።

መ. ከተማታትዒት ስርዒት ምምሔዲር ሒይሉ መ. ከተሞች የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ሥርዒታቸውን
ሰበን ንምምሔያሽ ብፌሊይ ዴማ ስሌጠና ሇማሻሻሌ የሚያዯርጉትን ጥርት በተሇይ
ንምምችቻውን ሰራሔተኛታት ብሒባር ሥሌጠናንና የሰው ሃይሌ በጋራ የመጠቀምን
ንምጥቃም ኣብ ዛገብርኦ ፃዔሪ ይዴግፌ። አሠራር በማመቻቸት ይረዲሌ።
ሠ. ስርዒት ሜሪት የበረታትዔን ተዒቂቡ ክቕፅሌ ሠ. የብቃት ሥርዒትን ያበረታታሌ፣ እንዱጠበቅም
ይገብርን። ይረዲሌ።
ረ. ጉዲያት ስነ - ምግባር ብዛምሌከት ከም ረ. በሠራተኛሥነ ምግባር ጉዲይ ሊይ በይግባኝ ሰሚ
ይግባኣኒ ሰማዑ መጋባእያ ኮይኑ የገሌግሌ። ፌርዴ ቤትነት ያገሇግሊሌ። ዛርዛሩ በሔግ
ዛርዛሩ ብሔጊ ይውሰን። ይወሰናሌ።
2. ቦርዴ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ከተማ እዜም 2. የከተማ የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ቦርዴ
ዛስዔቡ ሸውዒተ ኣባሊት ይህሌዉዎ። የሚከተለትን ሰባት ኣባሊት ይኖሩታሌ።
ሀ. ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ዛምረፁ ሒዯ ሀ. በክሌለ ሥራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት የሚመረጡ
ኣቦወንበርን ክሌተ ኣባሊትን፣ ሰብሳቢውና ሁሇት ላልች ኣባሊት፣
ሇ. ካብ ኣብ ዛተፇሊሇየ ብርኪ ዔብየት ዛርከባ ሇ. በተሇያየ የእዴገት ዯረጃ ሊይ በሚገኙ ከተሞች
ከተማታት ዛምረፁ ካሌኦት ሰሇስተ ኣባሊት፣ የሚመረጡ ሦስት ኣባሊት፣
ሏ. ሒዯ ተወካሉ ሰራሔተኛታት ከተማ፣ ሏ. የከተማ ሠራተኞች ኣንዴ ተወካይ፣
መ. ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ፀሒፉ መ. የትግይ ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት የቦርዴ
ናይቲ ቦርዴ ኮይኑ ብዖይዴምፂ ይካፇሌ። ፀሒፉ ሆኖ ያሇዴምፅ ይሳተፊሌ።
3. ኣባሊት ቦርዴ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ከተማ 3. የከተማ የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ቦርዴ ተጠሪነት
ተፀዋዔነቶም ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ሇሥራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት ይሆናሌ።
ክሌሌ እዩ።
38. ናይ መንግስቲ ናይ ሰራሔተኛ ፕሉሲታትን 38. የመንግሥት የሠራተኛ ፕሉሲዎችና
ስታንዲርዴን ስታንዲርድች፣
ቦርዴ ምምሔዲር ሰራሔተኛ ከተማ ንናይ የከተማ የሰው ኃይሌ ኣስተዲዯር ቦርዴ የከተማ
ከተማታት ሰራሔተኛ ዛመሒዲዯርለ ሔጊ ሰራተኞች የሚተዲዯሩበት ህግ በሚወጣበት ጊዚ
እንተውፅእ ብመንግስቲ ዛወፁ ፕሉሲ ስራሔን መንግሥት ያወጣችውን የኣሠሪና ወራተኛ
ስቪሌ ሰርቪስን ንዛተነፀሩ ኣገዯስቲ እንዱሁም የመንግስት ሠራተኛ ኣስተዲዯር
ስራንዲርዴታት ከኽብር ይግባእ። ፕሉሲዎችንና ኣስፇሊጊ ዯረጃዎችን ማክበር
ምዔራፌ ሸሞንተ ምዔራፌ ስምንት
ቤት ፌርዱ ጉዲያት ከተማ የከተማ ነክ ፌርዴ ቤት
39. ምቛም 39. ምሥረታ /ኣቋቋም/
1. ሒንቲ ከተማ ብዛህሌዋ ዒቕሚ ፊይናንስን 1. ኣንዴ ከተማ እንዯገንዖብ ኣቅሙና እንዲለት
በዛሑ ጉዲያትን ዒርሳ ኪኢሊ ወይ ምስ ጉዲዮች ብዙት በተናጠሌ ወይም ከተጎራባች ከተሞች
ካሌኦት ተጎራበቲ ከተማታት ብሒባር ብምዃን ጋር በመቀናጀት የከተማ ፌርዴ ቤት ሉያቋቁምኝ
ቤት ፌርዱ ከተማ ክተቕውም ትኽእሌ። ይችሊሌ። ዛርዛሩ በሔግ ይወሰናሌ።
ዛርዛሩ ብሔጊ ይውሰን።
2. ካብ ክሌተ ንሊዔሉ ዛኾና ከተማታት ብሒባር 2. ሁሇት ወይ ከዘያ በሊይ የሆኑ ከተሞች ኣንዴ
ቤት ፌርዱ ከተማ ከቑማ ወይ ክጥቀማ የከተማ ፌርዴ ቤት በጋራ ሲያቋቁሙ ወይም
እንተሇዋ ኩነታት ኣሰራርሒ ናይቲ ቤት ፌርዱ ሲጠቀሙ የፌርዴ ቤቱ ኣሠራር በከተሞቹ የጋራ
በተን ከተማታት ብዛግበር ስምምዔነት ስምምነት የሚወሰን ይሆናሌ።
ይውሰን።
217
40. ኣወዲዴባ ቤት ፌርዱ ከተማ 40. የፌርዴ ቤቱ ኣዯረጃጀት፣

1. ቤት ፌርዱ ከተማ ዛስዔቡ ብርክታት 1. የከተማ ፌርዴ ቤት የሚከተለት ሁሇት እርከኖች
ይህሌውዎ። ይኖሩታሌ።
ሀ. ቐዲማይ ብርኪ ቤት ፌርዱ ሀ. የመጀመሪያ ዯረጃ ፌርዴ ቤት፣
ሇ. ይግባኣኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ ኮይኖም፤ ሇ. የይግባኝ ሰሚ ፌርዴ ቤት ሆነው፣ የይግባኝ ሰሚው
ይግበኣኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ ናይ ሰበር ፌርዴ ቤት የሰበር ችልትም ይኖረዋሌ። ዛርዛሩ
መጋባእያ „ውን ዛሒዖ ይኸውን። ዛርዛሩ በሔግ ይወሰናሌ።
ብሔጊ ይውሰን።
2. እቲ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፔረዘዲንት፣ ኣዴሊይ 2. ፌርዴ ቤቱ ኣንዴ ፔሬዘዲንትና የሚያስፇሌጉትን
ቑፅሪ ዲያኑን ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ። የዲኞች ብዙትና ሠራተኞች ይኖሩታሌ።
3. ብመቕራባይነት ከንቲባ ናይቲ ቤት ፌርዱ 3. የፌርዴ ቤቱ ፔሬዘዲንትና ዲኞቹ በከንቲባው
ፔረዘዲንትን ዲያኑን ብቤት ምኽሪ ከተማ ኣቅራቢነት በከተማው ምክር ቤት ይሾማለ።
ይሽወሙ።
4.እቲ ቤት ፌርዱ ከከም ኣዴሊይነቱ ብ዗ሒት 4. ፌርዴ ቤቱ እንዯየኣስፇሊጊነቱ ብ዗ ችልቶች
መጋባእያታት ክህሌዉዎ ይኽእለ። ይኖሩታሌ።
5. ኣብ ሔዴሔዴ መጋባእያ ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ 5. በእያንዲንደ ችልት ውስጥ ኣንዴ ወይም ከዘያ
ንሊዔሉ ዲኛ ይህለ። ዛርዛሩ ብሔጊ ይውሰን። በሊይ የሆኑ ዲኞች ሉያስችለት ይችሊለ። ዛርዛሩ
በሔግ ይወሰናሌ።
41. ስሌጣን ቤት ፌርዱ 41. የፌርዴ ቤቱ ሥሌጣን፣
ቤት ፌርዱ ከተማ ኣብዜም ዛስዔቡ ጉዲያት የከተማ ፌርዴ ቤት በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ በሚነሱ
ኣመሌኪቶም ኣብ ዛሊዒለ ክታዒት ብሔታዊ ክርክሮች ብቸኛ ስሌጣን ይኖረዋሌ።
ስሌጣን ኣሇዎ።
ሀ. ኣፇፃፅማ ፔሊን ከተማ ሀ. የከተማ ፔሊን ትግበራ፣
ሇ. ኣጠቓቕማ ናይ ከተማ ቦታን ገዙን ሇ. የቤት እና የከተማ ቦታ ኣጠቃቀም፣
ሏ. ናይ ከተማ ግብሪ፣ ኪራይ፣ ክፌሉት ሏ. የከተማ ግብር፣ ከራይ የኣገሌግልት እና
ግሌጋልትን ካሌኦት ክፌሉታትን ላልች ክፌያዎች፣
መ. ከባቢያዊ ፅሬት መ. የኣከባቢ ፅዲት፣
ሠ. ግሌጋት ቤት ማዖጋጃ ሠ. የማዖጋጃ ቤት ኣገሌግልቶች፣
ረ. ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ትራፉክ ረ. የትራፉክ ዯንብ መጣስ፣
42. ተፇፃምነት ዖሇዎም ሔግታት 42. ተፇፃሚ ሔጎች
1. ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ትሔቲ ኣንቀፅ 41 1. ፌርዴ ቤቱ በዘህ ኣዋጅ ኣንቀፅ 41 ሇተጠቀሱት
ንዛተዖርዖሩ ስራሔቲ ኣብ ተግባር ንምውዒሌ ጉዲዮች ኣግባብነት ያሊቸውን የመንግሥት የፌሬ
ቤት ፌርዱ ከተማ ንኹልም መሰራታውን ናይ ነገር እና የሥነ ሥርዒት ሔጎች እንዱሁም የከተማ
ስነ-ስርዒት ሔግታት መንግስቲን ከምኡ‟ ውን ሔጎች ተፇፃሚ ያዯርጋሌ።
ከተማዊ ሔግታት ተፇፃሚ ይገብሩ።
2. ንዲያኑ ምምሔዲር ዛሰርሔ ክሌሊዊ ሔጊ 2. የፌትህ አስተዲዯሩ በሚመራባቸው የክሌለ ህጎች
ኣዴሊይ ምስትኽኻሌ እንዲተገበረሇ ንዲያኑ ተገቢው ማስተካከያእየተዯረገባቸው ሇከተማ ፌርዴ
ቤት ፌርዱ ከተማ‟ ውን ብዛስማዔማዔ ቤት ዲኞች ተፇፃሚ የሆናሌ ።
መሌክዐ ይሰርሔ።
ምዔራፌ ትሽዒተ ምዔራፌ ዖጠኝ
ብዙዔባ ፔሊን ከተማ ስሇ ከተማ ፔሊን
43. ሒሊፌነት ምዴሊውን ምትግባርን ፔሊን 43. ፔሊን የማዖጋጀትና የመተግበር ፅሌጣን
1. ዛኾነት ከተማ መበገሲ ፔሊን ክተመንጩ፣ 1. እያንዲንደ ከተማ የከተማ ፔሊን ዛግጅትን
218
ክተቕርብ፣ ክተዲለን ክተፅዴቕን ሇማነሳሳት እንዱዖጋጅ ሇማዴረግ፣ ሇማፅዯቅ፣

ክተመሒይሽን ኣብ ግብሪ ክተውዔሌን ሇመከሇስ እና ሇመተግበር ስሌጣን ይኖሮዋሌ፣
ሒሊፌነት ኣሇዋ። ዛኾነት ከተማ ፔሊን ከፔሊን ዛግጅትና ትግበራ ሂዯት ሊይ ከተማው
ክተውፅእን ኣብ ተግባር ክተውዔሌን እንተሊ የክሌሌ መንግስቱ የፔሊን አዖጋጃጀት መርሆች
ብክሌሌ መንግስቲ ንዛተነፀረ መሰረተ ሒሳብ ፣መመርያዎች ዯረጃዎችና መሇኪያዎች ማክበር
ፔሊን፣ ኣንፌታት፣ ዯረጃታትን መዏቀንታትን ይኖርበታሌ፤
዗ርያ መሇሽ ጠመተ ሂባ ክተኽብር ይግባእ።
2. ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ነቲ 2. የትግራይ ከተማ ፅህፇት ቤት የፔሊኑን ሔጋዊነት
ዛወፀ ፔሊን ሔጋዊነቱ ብዛምሌከት ሇማጣራትና ሇማረጋገጥ ስሌጣን ይኖረዋሌ።
ምምርማርን ምርግጋፅን ስሌጣን ኣሇዎ።
44. ተሳትፍ ነበርቲ ከተማ 44. የከተማ ኗሪዎች ተሳትፍ
1. ነበርቲ ናይቲ ከተማ ፔሊን ካብ ምምንጫው 1. የከተማ ኗሪዎች በሁለም የፔሊን ዛግጅትና
እስካብ ምትግባር ኣብ ዖል ከይዱታት ኩለ ኣተገባበር ሂዯት ዯረጃዎች የመሳተፌ መብት
ናይ ምስታፌ መሰሌ ኣሇዎም። ይኖራቸዋሌ።
2. ቤት ምኽሪ ከተማ ነቶም ነበርቲ ናይታ ከተማ 2. የከተማው ምክር ቤት የከተማው ኗሪዎች በፔሊን
ብዙዔባ እቲ ፔሊን ካብ ምዴሊው ጀሚሩ እስካብ ዛግጅት እና ትግበራ ሂዯት ሊይ ኣመሇካከታቸውን
ኣተገባብርኡ ንዖል ከይዱ ዖሇዎም ሪኢቶን እና ሀሳቦቻቸውን ውጤታማ በሆነ መንገዴ መግሇፅ
ሒሳብን ውፅኢታዊ ብዛኾነ ዛገሌፅለ መዴረኽ የሚችለባቸውን መንገድችና ዖዳዎች ይቀይሳሌ።
ከመዒራርየልም ይግባእ።
ምዔራፌ ዒሰርተ ምዔራፌ ኣስር
ብዙዔባ ከተማታት ስሇ የከተማ ማህበር
45. ምቋም ማሔበር ከተማታት 45. የከተማ ማሔበር አቋቋም፣
1. ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ውስጥ ያለ ከተሞች
ዛርከባ ከተማታት ብንቕሒት ዖሳተፊለ ናይ የራሳቸውን ክሌሌ ኣቀፌ ማሔበር ሉያቋቁሙ እና
ባዔሇን ክሌሊዊ ማሔበር ከተማ ከቑማ ይኽእሊ። በኣሠራሩም ሊይ ንቁ ተሳትፍ ሇማዴረግ ይችሊለ።
2. እቲ ማሔበር ኣብቲ ክሌሌ ኣብ ዖል ሔጋዊነት 2. ማህበሩም ኣግባብነት ባሇው የክሌለ መንግሥት
ዖሇዎ ናይቲ ክሌሌ መንግስታዊ ኣካሌ ኣካሌ ዖንዴ መመዛገብ ይኖርበታሌ።
ክምዛገብ ይግባእ።
3. ናይቲ ማሔበር ቅርፅን ስርዒት ኣሰራርሒን 3. የማህበሩ ኣወቃቀር እና የኣሠራር ዖይቤ ማህበሩ
ብመመስረቲ ፅሐፌ ናይቲ ማሔበር ይውሰን። መመሥረቻ ሠነዴ ይወሰናሌ።
46. ተግባራት ማሔበር ከተማታት 46. የከተማ መህበር ተግባራት፡-
ማሔበር ከተማታት ካብ ዛፌፅምዎም ተግባራት የከተማ ማህበራት ከሚፇፅሙት ተግባራት ውስጥ
ውሽጢ እዜም ዛስዔቡ ይርከቡዎም፣ የሚከተለት ተግባራት ይገኙበታሌ፦
ሀ. ናይ ሃብትን ተመክሮን ሒሳብን ሌውውጥ ሀ. በሀብት፣ በሌምዴና በሃሳብ ሌውውጥ ኣማካኝነት
ብምግባር ኣብ መንጎ ከተማታት ዖል ሔብረት በከተሞች መካከሌ ያሇው ትብብር ማጎሌበትና
ምጥንኻርን ምግፊሔን፣ ማበረታታት፣
ሇ. ንከተማታት ብሒባር ይውከሊ፣ ኣብ ናይ ሒባር ሇ. ከተሞችን በጥቅሌ ይወክሊሌ፣ በጋራ ጉዲይ ሊይ
ጉዲያት ዖሇወን ሪኢቶ ይገሌፃ፣ ብመንግስቲ ያሊቸውን ኣመሇካከት ይገሌፃሌ፣ በመንግስት
ምምሔያሽ ክገብረልም ዛዴሇዩ ብዖእምን በኩሌ መሻሻሌ ሇሚገባው ህግ በሚያሳምን ኣግባብ
ኣገባብ ሒሳበን የቅርባ፣ ሃሳቡን ይገሌፃሌ።
ሏ. ሒገዛ ገንዖብ፣ ናውቲ ትምህርትን ስሌጠናን ሏ. በሥሌጠና፣ በማቴሪያሌ እና በገንዖብ ዴጋፌ እና
ብምሃብ ክእሇት ኣባሊት ማሔበረን ክዒቢ በመሳሰለት ግብኣቶች ኣመካኝነት የኣባልቹን
ይሔግዙ፣ ኣቅም በመገንባት ይረዲሌ፣
219
መ. ናይ ኣባሊተን ዯንቢ ስነ-ምግባር የውፅኣ፣ ኣብ መ. ሇኣባልች የሚሆን የሥነ ምግባር ዯንብ ያወጣሌ፣
ስራሔ ምውዒለ የረጋግፃ፣ መከበሩንም ያረጋግጣሌ።
ሠ. ምስ ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ሠ. ከትግይ ከተማ ሌማት ፅ/ቤት ጋር በመመካከር
ብምምኽኻር ምስ ናይ ዯገን ናይ ውሽጢ በሀገር ውስጥ እና በውጭ ካለ የከተማ ማህበራት
ዒዴን ማሔበራት ፅቡቕ ናይ ስራሔ ርክብ ጋር መሌካም የሥራ ግንኙነት እንዱፇጠርና
ኽምዔብሌን ክዒብን ይገብራ፣ እንዱጎሇብት ያዯርጋሌ።
ረ. ኣብቲ ክሌሌ ናይ ዛርከባ ከተማታት ዔብየት ረ. በክሌለ ውስጥ ያለትን ከተሞች እዴገት
ዖጎሌብቱ ካሌኦት ተመሳሳሉ ተግባራት የሚያጎሇብቱ ላልች መሰሌ ተግባራት
ይፌፅማ። ያከናውናሌ።
ምዔራፌ ዒሰርተ ሒዯ ምዔራፌ ኣሥራ ኣንዴ
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
47. ነዘ ኣዋጅ ዖፇፅም ኣካሌ 47. ኣስፇፃሚ አካሌ
1. ንጉዲይ ከተማታት ሒሊፌነት ዖሇዎ ቤት 1. ሇከተሞች ጉዲይ ኃሊፉነት ያሇው ራሱ የቻሇ
ፅሔፇት ርእሱ ዛኸኣሇ ኣካሌ ናይቲ ክሌሌ የክሌሌ መንግሥት ፅ/ቤት ሆኖ ይቋቋማሌ።
መንግስቲ ኮይኑ ይጣየሽ። ዛርዛሩ ብሔጊ ዛርዛሩ በሔግ ይወሰናሌ።
ይውሰን።
2. እዘ ቤት ፅሔፇት ንከተማታት ዛግበር 2. ዴሔፇት ቤቱ መንግሥትሇከተሞች
መንግስታዊ ዯገፌ የሳሌጥ፣ ሔግን ዯረጃታትን የሚያዯርገውን እርዲታ ያመቻቻሌ፣
መዏቀንታትን መንግስቲ ብትኽክሌ ይኽበሩ የመንግስት ሔጎች፣ ዯንቦችና ዯረጃዎች
ምህሊዎም የረጋግፅ ከምኡ‟ ውን ጉዲያት በኣግባቡ መከበራቸውን ያረጋግጣሌ፣
ከተማ ዛምሌከቱ ንመንግስቲ የማኽር። እንዱሁም መንግሥትን በከተማ ነክ ጉዲዮች
ዛርዛሩ ኣብ መቖሚ ኣዋጁ ይውሰን። ሊይ ይመክራሌ። ዛርዛሩ በመቋቋምያ ኣዋጁ
ሊይ ይወሰናሌ።
48. ፇተነ ብዙዔባ ምግባር 48. ኣዲዱስ ኣሠራሮችን ስሇመሞከር፣
1. ዛኾነ ከተማ ምስ ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ 1. ኣንዴ ከተማ፣ ከትግራይ ከተማ ሌማት ፅህፇት
ትግራይ ብምምኽኻር ስሌጣኑን ተግባራቱን ቤት ጋር በመመካከር የኣስተዲዯርና የሥራ
ንምፌፃም ዖኽእሌዎ ሒደሽ ኣወዲዴባ ኣመራር ሥርዒቱን የሚያዯራጅበት፣ ሥሌጣኑን
ምምሔዲራዊ ስርዒትን ስራሔ ኣመራርሒ በሥራ የሚተረጉምበት፣ ተግባሩንም
ከምህዛን ብተግባር ክፌትንን ይኽእሌ እዩ። የሚያከናውንበት ኣዲዱስ ዖዳዎች ሇማፌሇቅና
ሇመሞከር ይችሊሌ።
2. ቤት ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ትግራይ ናይቲ 2. የትግራይ ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት ሙከራው
ፇተነ ጊዚ ሰላዲ ብምቕማጥን ተከታታሉ የሚከናወንብትን የጊዚ ገዯብ በማስቀመጥና፣
መመሒየሺ ገምጋም ብምክያዴን ንፃዔሪ እታ ሙከራው ባዯረገው እርምጃ ሊይ ወቅታዊ
ከተማ ሒገዛ ክገብር ኣሇዎ። ተከታታይ ግምገማ በማካሄዴ የከተማውን ጥረት
ያግዙሌ።
49. መሰጋገሪ ዴንጋገታት 49. የሽግግር ዴንጋጌዎች
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ኣዴሊይ ኮይኑ 1. ሁኔታዎች ሲያስገዴደ የክሌሌ ሥራ ኣስፇፃሚ
እንተረኺብዎ እዘ ኣዋጅ ብዯረጃ ኣብ ተግባር ምክር ቤት ኣዋጁ ዯረጃ በዯረጃ እንዱ ተገበር
ክውዔሌ ክገብር ይኽእሌ እዩ። ሉዯነግግ ይችሊሌ።
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብመሰረት እዘ ኣዋጅ 2. በከተማነት ዯረጃ እውቅና ሇማግኘት መመዖኛ
ንሔጋዊ ኣፌሌጦ ከተማነት ብሙለእነት ያሊሟለ ከተሞች የከተማነት ዯረጃ እውቅና
ዖይበቕዒ ከተማታት ብዛምሌከት ጊዘያዊ እስኪያገኙ ዴረስ የክሌለ ስራ ኣስፇፃሚ ምክር
መምርሑታት ከውፅእ ኣሇዎ። ቤት ጊዚያዊ መመሪያ ያወጣሊቸዋሌ።
220
3. ቅዴሚ እዘ ኣዋጅ ምውፅኡ ብክሌሊዊ 3. የክሌለ መንግሥት ወይም ኣካሊቱ፣ ይህ ኣዋጅ

መንግስቲ ትግራይን ኣካሊቱን ክመሒዯሩ ከመውጣቱ በፉት ሲያስተዲዴሯቸው የነበሩትን
ዛፀንሐ ብባህሪኦም ናይ ከተማ ዛኾኑ በስረ መሰረታቸው ወይም በባህሪያቸው ከተማ ነክ
ንብረታት ከምኡ‟ ውን ሒይሉ ሰብ የሆኑትን ሠራተኞችና ንብረት ኣግባብ ሊሇው
ንዛምሌከቶ ከተማ ከመሒሊሌፈ ኣሇዎም። ከተማ የሰተሊሌፊለ።
50. ዯንብን መምርሑን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 50. ዯንብና መመርያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ንስራሔ ፇፃሚ ንኣፇፃፅም እዘ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይህን አዋጅ
ኣዋጅ ኣመሌኪቱ ኣዴሇይቲ ዛብልም ሇመተግበር የሚያስፇሌጉ ዯንቦች ሉያወጣ
ዯንብታት ከውፅእ ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
2. ቤት ምኽሪ ስሔ ፇፃሚ ዖውፀኦም ዯንብታት 2. የምክር ቤቱ ስራ አሰፇፃሚ የሚያወጣቸው ዯንቦች
መሰረት ብምግባር ቤት ፅሔፇት ሌምዒት መሰረት በማዴርግ የትግራይ ከተማ ሌምት
ከተማ ትግራይ ንኣፇፃፅማ እዘ ኣዋጅን ፅህፇት ቤት ዯንቡን በመከተሌ ሇአዋጁና
ዯንቢታትን ኣዴሇይቲ ዛብልም ሇዯንቦቹ መተግበር አስፇሊጊ የሆኑትን
መምርሑታት (ዲይረክቲቭስ) ከውፅእ መመርያዎች ሉያወጣ ይችሊሌ።
51. ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት 51 ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
1. ምስዘ ኣዋጅ ዛጓነፁ ኩልም ሔግታት 1. ከዘህ አዋጅ ጋር የማይጣጣሙ ህጎች
መምርሔታትን ኣሰራርሒታትን ተፇፃምነት ፣መመርያዎችና አሰራሮች ሁለ በዘህ አዋጅ
ኣይህሌዎምን። በተመሇከቱ ጉዲዮች ሊይ በከተማው ውስጥ
ተፇፃሚነት አይኖራቸውም ።
2. ብፌሊይ ዴማ ማዖጋጃ ቤታት ንምቋም ዛወፀ 2. በተሇይ የማዖጋጃ ቤቶች አዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ቁፅሪ 21/1989 ከምኡ‟ ውን ከተማ 21/1989 እና መቐላን በሌዩ ዜንነት ሇማቋቋም
መቐሇ ብፌለይ ዜባ ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ የወጣው አዋጅ ቁጥር 18/1988 በዘህ አዋጅ
ቁፅሪ 18/1988 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሮም ኣሇዉ። ተሽረዋሌ።
52. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ 52. አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግይ ተሒቲሙ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ርእስ
ትግራይ መስተዲዯር
ታሔሳስ /1995 ታህሳስ 1995
መቐሇ መቀሇ
221
6ይ ዒመት ቁፅሪ 30
6ኛ ዒመት ቀቁጥር 30 ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ መቐሇ ፣ ነሒሰ 1990

11 ዒመት ቑ3 11ኛ ዒመት ቁ 3
መቐሇ መጋቢት መቐሇ መጋቢት
1995 ዒ/ም
መንግስቲ ትግራይ 1995 ዒ/ም
ቁጠባ አባይቲ ኮንስትራክሽን ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የቁጠባ ቤቶች
ኢንተርፔራይዛ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኮንስትራሽንና አስተዲዯር ኢንተርፔራይዛ እንዯገና
ዲግም ንምጥያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቑፅሪ 20/1995 ሇማቋቋም የወጣ ዯንብ ቁጥር
ገፅ 1 ገፅ 1
ዯንቢ ቁፅሪ 20/1995 ዯንብ ቁጥር 20/1995
ቁጠባ አባይቲ ኮንስትራክሽን ምምሔዲርን የትግራይ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የቁጠባ ቤቶች
ኢንተርፔራይዛ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ኮንስትራክሽንና አስተዲዯር ኢንተርፔራይዛ እንዯገና
ትግራይዲግሞ ንምጥያሽ ዛወፀ ዯንቢ ሇማቋቋም የወጣ ዯንብ
ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ በሄራዊ አስፇፃሚ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 56/7 መሰረት እዘ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ 56/7/ መሰረት
ዛስዔብ ዯንቢ አውፂኡ አል። የሚከተለት ዯንብ አውጥቷሌ።
ዒንቀፅ 1 አንቀፅ
እዘ ዯንቢ “ቁጠባ አባይቲ ኮንስትራክሽን” ምምሔዲርን ይህ ዯንብ “የቁጠባ ቤቶች የኮንስትራክሽን አስተዲዯር
ኢንተርፔራይዛ ዲግም ንምጥያሽ ዛወፀ ዯንቢ ቑፅሪ ኢንተርፔራይዛ እንዯገና ሇማቋቋም የወጣ ዯንብ ቁጥር
20/1995 ተባሂለ ክጥቀስ ይክእሌ። 20/1995 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ምቋም ማቋቋም
1. ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቁጠባ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የቁጠባ ቤቶች
አባይቲ ኮንስትራክሽን ምምሔዲር ኮንስትራክሽንና አስተዲዯር ኢንተርፔራይዛ ከዘህ
ኢንተርፔራይዛ እንዲተብሃሇ ዛፅዋዔ ሔጋዊ ብኃሊ ኢንተርፔራይዛ እየተባሇ የሚጠራ ሔጋዊ
ሰብነት ዖሇዎ ዒርሱ ዛኽአሇ ኢንተርፔራይዛ ሰውነት ያሇው ራሱን የቻሇ ኢንተርፔራይዛ ሆኖ
ኮይኑ ቆይሙ አል። ተቋቋ መዋሌ።
2. እዘ ኢንተርፔራይዛ ዛተጣየሸ ንዖይተወሰነ ጊዚ 2. ይህ ኢንተርፔራይዛ የተቋቋመው ሊሌተወሰነ ጊዚ
ኮይኑ ተፀዋዔቲ ንክሌሌ መንግስቲ ሌምዒት ሆኖ ተጠሪነቱ ሇክሌለ መንግስት የሌማት
ትካሊት ተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ይኸውን። ዴርጅቶች ተቆጣጣሪ ባሇ ስሌጣን ይሆናሌ።

222
ዒንቐፅ3 ዒንቀፅ 3
ተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ተቆጣጣሪ ባሇ ስሌጣን
ናይ ክሌሌ መንግስቲ ሌምዒት ትካሊት ንምጥያሽ የክሌለ መንግስት የሌማት ዴርጅቶች ሇማቋቋም
አብ ዛወፀ አዋጅ ብዛተዯንገገ መሰረት ዛስየም አካሌ በወጣው አዋጅ በተገነገገው መሰረት የሚሰየም አካሌ
ናይቲ ትካሌ ተቖፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ይኸውን ። የዘህ ዴርጅቶች ተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን ይሆናሌ።
ዒሊማ ዒሊማ
አብዘ ክሌሌ ዛርአ ዖል ናይ መንበሪ አባይቲ በዘህ ክሌሌ ያሇውን የመኖርያ ቤቶች እጥረት
ሔፅረት ንምቅሊሌ ሒዯሽቲ ናይ ቁጠባ አባየቲ ሇማቃሇሌ አዲዱስ የቁጠባ ቤቶች መስራትንና
ምስራሔን እቶም ገዙውቲ ንተጠቀምቲ ናይ ክራይ ቤቶችንም ሇተጠቃሚዎች የኪራይ አገሌግልት
ግሌጋልት ምሃብ ፅገና ምክያዴን እዩ። መስጠትና ጥገና ማካሄዴ ነው።
ካፑታሌ ካፑታሌ
ነዘ ኢንተርፔራይዛ ዛተፇቐዯ ካፑታሌ ብር ሇዘህ ኢንተርፔራይዛ የተፇቀዯ ካፑታሌ ብር
29,139,833.00 (ዔስራን ትሽዒንተን ሚሉዮን ሒዯ 29,139,833.00 /ሃያ ዖጠኝ ሚሌዩን አንዴ መቶ
ሚእትን ሰሊሳን ትሽዒተን ሽሔን ሸሞንተ ሚኢትን ሰሊሳ ዖጠኝ ሺ ስምንት መቶ ሰሊሳ ሶስት/ ሲሆን ከዘህ
ሰሊሳን ሰሇስተን ቅርሺ) እንትኾን ካብዘ ውሽጢ ብር ውስጥ ብር 29,139,833.00 /ሃያ ዖጠኝ ሚሌዩን
29,139,833.00 (ዔስራን ትሽዒንተን ሚሉዮን ሒዯ አንዴ መቶ ሰሊሳ ዖጠኝ ሺ ስምንት መቶ ሰሊሳ ሶስት/
ሚእትን ሰሊሳን ትሽዒተን ሸሞንተ ሚኢትን ሰሊሳን ብር በዒይነት እና በገንዖብ ተከፌሎሌ።
ሰሇስተን ቅርሺ) ብዒይነትን ብገንዖብን ተኸፉለ አል።
ምዔራፌ ክሌተ ክፌሌ ሁሇት
ምምሔዲርን ስሌጣንን ተግባርን አስተዲዯር ፣ስሌጣንና ተግባር
ብዙዔባ ምምሔዲር ስሇ አስተዲዯር
እዘ ትካሌ ዛመሒዯር ናይ መንግስቲ ሌምዒት ትካሊት ይህ ዴርጅት የሚተዲዯረው የመንግስት የሌማት
ንምጥያሽ ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፅአ አዋጅ ዴርጅቶች ሇማቋቋም የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
መሰረት እዩ። ባወጣው አዋጅ መሰረት ነው።
እዘ ኢንተርፔራይዛ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግብርን ይህ ኢንተርፔራይዛ የሚከተሇው ስሌጣንና ተግባር
ይህሌዎ፤ ይኖረዋሌ።
1. ናይ ዖካርዮም ገዙውቲ ኪራይ መጠን ዛቑፅ 1. የሚያከራያቸውን ቤቶች የኪራይ መጠን ብቁ ጥናት
መፅናፅቲ ብምክያዴዯረጃኦም ይውስን። በሚካሄዴ ዯረጃቸው ይወስናሌ።
2. መንግስቲ ዛውንኖም ናይ ቁጠባ አባይቲ 2. የመንግስት የሆኑ የቁጠባ ቤቶች በተጠቃሚዎች
ንተጠቀምቲ ናይ ክራይ ግሌጋልት ይህብ፣ናይ የኪራይ አገሌግልት ይሰጣሌ
ክራይ ክፌሉት ብእዋኑ ይእክብ።
3. ሒዯሽቲ ገዙውቲይሰርሔ የካሪ፣ 3. አዲዱስ ቤቶች ይሰራሌ ያከራያሌ።
4. ንዖምሒዴሮም ናይ መንግስቲ ቁጠባ አባይቲ ናይ 4. ሇሚያስተዲዴራቸው የመንግስት ቤቶች የጥገና
ፅገና ግሌጋልት ይህብ ። አገሌግልት ይሰጣሌ።
5. ነባር ሒዯሽቲ ገዙውቲ አቲ ቦርዴ ብዖውፅኦ 5. የነባርና አዲዱስ ቤቶች ቦርደ የሚያመጣው
መቆፃፀሪ መምርሑ መሰረት ይሸጥ ይሌውጥ። የመቆጣጠርያ መመርያ መሰረት ይሸጣሌ
ይሇውጣሌ።
223

ፌሌፌሌ በጀት በጀት ዒመትን ምምሔዲር ስሇ በጀት ምንጭ ፣የበጀት አመትና አስተዲዯር
ፌሌፌሌ በጀት የበጀት ምንጭ
ፌሌፌሌ በጀት እዘ ኢንትርፔራይዛ ካብ የዘህ ኢንተርፔራይዛ የበጀት ምንጭ የሚከተለት
ዛስዔብ ይኸውን ይሆናሌ።
1. አብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ “5” ዛተገሇፀ ካፔታሌ 1. በዘሁ ዯንብ አንቀፅ “5” የተገሇፀው ካፑታሌ
ከምዖል ኮይኑ እዘ ኢንተርፔራይዛ ካብ እንዲሇ ሆኖይህ እንተርፔራይዛ የሚሰበስበው
ዛእክቦ ገዙ ክራይን ካሌኦት ግሌጋልታትን የቤት ክራይና ላልች አገሌግልቶችን
2. ንካፑታሌ በጀት ካብ ባንክ ካሌኦት 2. ሇካፑታሌ በጀት ከባንክና ላልች ዴርጅቶች
ትካሊትን ካብ ዛርከብ ሌቃሔ። ከሚገኝ ብዴር፤
3. ከከም ኩነታቱ ካሌኦት ፌሌፌሊት ከም 3. እንዯሁኔታውከላልች ምንጮች እንዯ እርዲታና
ሒገዛን ወህብቶን ። ስጦታ ።
በጀት ዒመት በጀት ዒመት
ናይዘ ኢንተርችራይዛ በጀት ዒመት ካብ ሒምሇ 1 የዘህ ኢንተርፔራይዛ በጀት ዒመት ከሒምላ 1 እስከ
ስጋብ ሰነ 30 ዖል ጊዚ ይኸውን ። ሰኔ 30 ይሆናሌ።
ቑፃርን ምምሔዲርን ሰራሔተኛታት የሰራተኞች ቅጥርና አስተዲዯር
ናይዘ ኢንተርፔራይዛ ሰራሔተኛታት ቁፃርን የዘህ ኢንተርፔራይዛ ሰራተኞች ቅጥርና አስተዲዯር
ምምሔዲርን ብመስረሒይን ሰራሔተኛታት ሔጊ በአሰሪውና ሰራተኛ ህግ መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ።
መሰረት ዛፌፀም ይኸውን።
ብዙዔባ ሑሳብ ዙግብቲ ስሇሂሳብ መዙግብት
1. እዘ ኢንተርፔራይዛ ዛተማሌኡ ትክክሇኛን 1. ይህ ኢንተርፔራይዛ የተማለና ትክክሇኛ የሆኑ
ዛኾኑ ሑሳብ መዙግብቲ ይሔዛ። የሂሳብ መዙግብት ይይዙሌ።
2. አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ተቖፃፃሪ በዒሌ 2. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ተቆጣጣሪ ባሇ ስሌጣን ወይም
ስሌጣን ወይ ቦርዴ ተቐባሌነት ዖሇዎ ናይ ቦርዴ ተቀባይነት ያሇው የሂሳብ መዙግብት
ሑሳብ መዙግብቲ አተሒሔዙን አሰራርሒታትን አያያዛና አሰራሮችን ሇማስቀመጥ ይችሊሌ።
ከቐምጥ ይኽእሌ።
ሑሳብ ምርመራ ሂሳብ ምርመራ
ናይዘ ኢንተርፔራይዛ ሑሳብ መዙግብቲን ገንዖብ የዘህ ኢንተርፔራይዛ ሂሳብ መዙግብትና ገንዖብ
ተንከፌ ሰነዲትን ብዋና ኦዱተር ወይ ንሱ ነክ ሰነድች በዋናው ኦዱተር ወይም አሱ
ብዛወከል ወይ አቲ ቦርዴ ብዛስይሞ ብቕዒት በሚወክሇውወይም ቦርዴ በሚሰይመው ብቃት ባሇው
ብዖሇዎ ናይ ዯገ ኦዱተር በብዒመቱ ይምርምር። የውጭ ኦዱተር በየዒመቱ ይመረመራሌ።
ዋና ቤት ፅሔፇት ዋና ፅሔፇት ቤት
ናይዘ ኢንተርፔራይዛ ዋና ቤት ፅሔፇት መቐሇ በዘህ እንተርፔራይዛዋና ፅ/ቤት መቐሇ ይሆናሌ።
ይኸውን ። ከከምአዴሊይነቱ አብ ዜባታት ጨንፇር እንዯ አስፇሊጊነቱ በዜኞቹ ቅርንጫፌ ሉኖረው
ክህሌዎ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
224
መሰሌን ግቡእን ምትሔሌሊፌ መብትና ግዳታን ስሇማስተሊሇፌ
ቅዴም ክብሌ ናይ ቁጠባ አባይቲ ኮንስትራክሽን ቀዯም ሲሌ የቁጠባዎች ቤቶችና ኮንስትራክሽን
ኢንተርፔራይዛ ዛነበረ መሰሌን ግቡእን በዘ ዯንቢ ኢንተርፔራይዛ የነበረ መብትና ግዳታ በዘህ ዯንብ
ዲግም ንዛተጣየሸ ቁጠባ አባይቲ ኮንስትራክሽን ዲግም ሇተቋቋመው ኢንተርፔራይዛ ተሊሌፎሌ።
ምምሔዲርን ኢንተርፔራይዛ ተመሒሊሉፈ አል ።
ተሒታትነት ተጠያቂነት
አዘ ኢንተርፔራይዛ ካብ ዖሇዎ ጠቕሊሊ ንብረት ይህ ኢንተርፔራይዛ ካሇው ጠቅሊሊ ንብረት በሊይ በእዲ
ብሊዔሉ ብዏዲ ተሒታቲ አይኸውንን። ተጠያቂ አይሆንም።
መምርሑታት ናይ ምውፃእ ስሌጣን መመርያዎን የማውጣት ስሌጣን
ናይዘ ኢንተርፔራይዛ ቦርዴ እዘ ዯንቢ የዘህ እንተርፔራይዛ ቦርዴ ይህን ዯንብ ሇማስፇፀም
ንምፌፃም ዖኽእል መምርሑታት ከውፅእ ይኽእሌ የሚችለ መመሪያዎች ሇማውጣት ይችሊሌ።
እዩ ።
ዛተስዒሩ ሔጊታት የተሻሩ ህጎች
ቁጠባ አባይቲ ኮንስትራክሽን ምምሔዲርን የቁጠባ ቤቶች ኮንስትራክሽንና አስተዲዯር
ኢንተርፔራይዛ መጣየሺ ዯንቢ ቁፅሪ5 1989 በዘ ኢንተርፔራይዛ ማቋቋሚያ ዯንብ ቁጥር 5/1989 በዘህ
ዯንቢ ከምዛተፇፀሙ ይቑፅር። ዯንብ ተሽሯሌ።
መሰጋገሪ ዯንቢ የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
ብዯንቢ ቑፅሪ 5/1989 መሰረት ዛተፇፀሙ ናይዘ በዯንብ ቁጥር 5/1989 መሰረት የተፇፀሙ የዘህ
ኢንተርፔራይዛ ስራሔቲ በዘ ዯንቢ ከምዛተፇፀሙ ኢንተርፔራይዛ ስራዎች በዘህ ዯንብ እንዯተፇፀሙ
ይቑፀር። ይቆጠራሌ።
ዒንቐን 19 አንቀፅ 19
እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይተሒቲሙ ካብ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ርእስ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእስ መስተዲዯር
ትግራይ መጋቢት 1995 መጋቢት 1995
መቀሇ
225

11 ዒመት ቑ9 11ኛ ዒመት ቁ9
መቐሇ ሇካቲት መቐሇ የካቲት
1995 ዒ/ም
መንግስቲ ትግራይ 1995 ዒ/ም
ቑፀሪ አዋጀ 67/1995 ዒ/ም ኮምሽን ስነ ምግባርን ፀረ አዋጅ ቁጥር 67/1995

ግዔዛናን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነ ምግባር እና ፀረ
ስሌጣኑ ተግባሩን ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ሙስና ኮምሽን ሇማቋቋም ስሌጣኑንና ተግባሩን ሇመወሰን
ገፅ 1 የወጣ አዋጅ
ገፅ 1
ቑፅሪ አዋጅ 67/1995 ዒ/ም ኮምሽን ስነ ምግባርን አዋጅ ቁጥር 67/1995
ፀረ ግዔዛናን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነ ምግባር
ንምጥያሽ ስሌጣኑ ተግባሩን ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ እና ፀረ ሙስና ኮምሽን ሇመቋቋም ስሌጣኑንና
ተግባሩ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
አብ ክሌሌና ተታሑ዗ ነዖል ህንፀት በክሌሊችን በተያያዛነው የዯሞክራስያዊ ስርዒት
ዱሞክራሰያዊ ስርዒትን መንገዱ ምዔባሇን ግንባታና የእዴገት አቅጣጫ ሲፊጠን ሙስናና
ንምቅሌጣፌ ግዔዛናንብሌሽው አሰራርሒታት ዒብይ ብሌሹ አሰራሮች ዒብይ ዔንቅፊት በመሆናቸው
ዔንቅፊት ብምኳኖም ምቁፅፃር አዴሊይ ስሇዛኾነ ፤ መቆጣጠሩ አስፇሊጊ በመሆኑ ።
ነዘይ ንምትግባር አብ ህዛብና ፅቡቅ ስነ ይህንን ሇመተግበር በህዛባችን መሌካም ስነ

መግባር ክስፊሔፊሔ ፣ንግዔዛና ዖይፃወርን ብትረት ምግባር እንዱስፊፊ ፣ሙስናን የማይሸከምና
ዛዋጋእ ሔ/ሰብ ከምኡውን ዒርሱ ዛኻሇን ነፃ ኮይኑ በአፅንኦት የሚዋጋ ሔ/ሰብ መፌጠር ፣እንዱሁም
ዛሰርሔ መንግስታዊ አካሌ ብዯረጃ ክሌሌና ምጥያሽ ራሱን የቻሇና ነፃ ሆኖ የሚሰራ መንግስታዊ አካሌ
አዴሊይ ኮይኑ ስሇዛተረኸበ ፣ዛተመሒየሸ ሔገ ብክሌሊችን ዯረጃ ማቋቋምአሰፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3//ሀ/ብዛሃቦ ስሌጣን መሰረት ተሻሽል በወጣው የትግራይ በሄራዊ ክሌሌ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/ በሰጠው ስሌጣን መሰረት
ትግራይዛስዔብ አዋጅ አውዑኡ አል። የሚከተሇውን አዋጅ አውጥተዋሌ።
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ
እዘ አዋጅ “ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ኮምሽን ስነ ምግባር ፀረ ግዔዛናን መጣየሺ አዋጅ የስበ ምግባር እና ፀረ ሙስና ኮምሽን ማቋቋሚያ
ቁፅሪ 67/1995 ዒ/መ ተባሂለ ይፅዋዔ። አዋጅ ቁጥር 67/1995 ዒ/ም ተብል ይጠቀሳሌ።

ዒንቀፅ 2 ትርጉም ዒንቀፅ 2 ትርጉም

አብ‟ዘ አዋጅ፦ በዘህ አዋጅ፦
1. “ሰብ “ ማሇት ተፇጥርኣዊ ሰብን ብሔጊ አፌሌጦ 1. “ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ሰው እና በህግ እውቅና
ዛተውሃቦ ሰብን እዩ። የተሰጠው ሰው ነው።
2. “ቤት ፅሔፇት መንግስቲ “ማሇት በሄራዊ ክሌሊዊ 2. “የመንግስት ፅህፇት ቤት “ ማሇት የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ብሔጊ ዖጣይሾን በጀት ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ህግ ያቋቋመውና በጀት
ዛምዯበለ ዛኾኑ ቤት ፅሔፇት እዩ። የሚመዯብሇትማንኛውም ፅህፇት ቤት ነው።
3. ትካሌ ሌምዒት መንግስቲ ማሇት ብሄራዊ 3. “የመንግስት የሌማት ዴርጅት “ማሇት የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ብሙለእነት ይኹን ብክፊሌ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ባሇቤትነት ዴርሻ በሙለ
ዛውንኖ ናይ ሌምዒት ተካሌ ወይ ዴማ አክስዮን ወይም በከፌሌ ያሇበት የሌማትዴርጅት ወይም
ኩባንያ እዩ። አክስዮን ኩባንያ ነው።
4. “በዒሌ ስሌጣን መንግስቲ” ማሇት አብ አባይተ 4. “የመንግስት ባሇ ስሌጣን”ማሇት በመንግስት ፅህፇት
ፅሔፇትመንግስቲ ኮነ ትካሊት ሌምዒት መንግስቲ ቤት ወይም ዴርጅት ውስጥ በሃሊፉነት
ብሒሊፌነት ከገሌግሌ ብመንግስቲ ወይ ብቦርዴ እንዱያገሇግሌ በመንግስት ወይም በቢርዴ የተሾመ
ዛተሾመ ዖተመዯበ ዛተቖፀረ ወይ ብህዛቢ ፣የተመዯበ ፣የተቀጠረ ወይም በህዛብ የተመረጠ
ዛተመረፀ ዛኾነ ሰብ አዩ። ማንኛውም ሰው ነው።
5. “ሰራሔተኛታት መንግስቲ “ ማሇት ንአፇፃፅማ 5. “የመንግስት ሰራተኛ “ማሇት በዘህ አዋጀ አፇፃፀም
እዘ አዋጅ ብናይ ሲቨሌ ሰርቪስ ሔጊ ወይ ብናይ በሲቨሌ ሰርቪስ ህግ ወይም በአሰሪና ሰራተኛ
መስርሔን ሰራሔተኛ መመሒዯሪ ሔጊ ወይ ክዒ መመርያ ህግ ወይም ዯግሞ ራሱን በቻሇ ላሊ ህግ
ዒርሱ ዛኽአሇ ካሌእ ሔጊ ዛመሒዯርን አብ ናይ የሚያተዲዴርና በመንግስት ዔህፇት ቤቶች ይሁን
መንግስቲ አብያተ ፅሔፇት ኮነ ትካሇት ሌምዒት በሌማት ዴርጅቶች ተቀጥሮ ተመርጦ የሚሰራ
ተቖፂሩ ወይ ተመሪፁ ዛሰርሔ ዛኾነ ሰብ እዩ። የማንኛውም ሰው ነው ።
6. “ግዔዛና” ማሇት ኣብ ፋዳራሌ አዋጅ ቁጥሪ 6. “ሙስና” ማሇት በፋዳራሌ አዋጅ ቁጥር 236/93
236/91 ዒ/ም ማሇት ዛተውሃበ ትርጉም ይህሌዎ ዒ/ም የተሰጠው ትርጉም ይኖረዋሌ።
7. “ኮምሽን” ማሇት ኮምሽን ስነ ምግባር ፀረ 7. “ኮምሽን “ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ግዔዛይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት የስነ ምግባር እና ፀረ ሙስና ኮምሽን
እዩ። ነው።
ተፀዋዔነት ፣አወዲዴባ ፣ምጥያሽን እዘ ኮምሽን የኮምሽኑ /መቋቋም ተጠሪነት አዯረጃጀት ስሌጣን
ስሌጣኑን ተግባሩን ተግባር
ዒንቀፅ 3 ምጥያሽ አንቀፅ 3 መቋቋም
ኮምሽን ስነ ምግባር ፀረ ግዔዛናን ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የስነ ምግባር ፀረ
ክሌሊዊ መንግስቲ /ካብ዗ይ ንዴሒር”ኮምሽን ሙስና ኮምሽን ከዘህ ብኃሊ “ኮመሽን “ እየተባሇ
እናተብሃሇ ዛፅዋዔ /ዒርሱ ዛኽአሇ ሔጋዊ ሰብነት የሚጠራ ራሱን የቻሇ ህጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ
ዖሇዎ አካሌ ኮይኑ በዘ አዋጅ ተጣይሸ አል። ሆኖ በዘህ አዋጅ ተቋቁማሌ።
ዒንቀፅ 4 ተፀዋዔነት ዒንቀፅ 4 የኮሚሽኑ ተጠሪነት
እዘ ኮምሽን ይህ ኮምሽን ፦
1. ተፀዋዔነቱ ንርእስ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ 1. የኮምሽኑ ተጠሪነት ሇክሌለ ርእስ መስተዲዯር
2. ካብ ፅዔንቶ ስራሔ ፇፃሚ አካሌ ይኹን ካሌኦት 2. ከስራ አስፇፃሚ አካልች ጫና ነፃ ሆኖ በህግ
አካሊት ነፃ ኮይኑብሔጊ ዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይሰራሌ።
ይሰርሔ ።
ዒንቀፅ 5 ዋና ቤት ፅሔፇት ዒንቀፅ 5 ዋና ፅህፇት ቤት
227
ዋና ቤት ፅሔፇት አብ መቐሇ ኮይኑ ከከም ዋና ፅህፇት ቤቱ መቐሇ ሆኖ እንዯአስፇሊጊነቱ

አዴሊይነቱ ጨንፇር ቤት ዔሔፇታት ከጣይሽ ቅርንጫፌ ቤቶች ሇማቋቋም ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
ዒንቀፅ 6 ዔሊማታት እዘ ኮምሽን ዒንቀፅ 6 የዘህ ኮምሽን አሊማዎች
1. ስነ ምግባርፀረ ግዔዛና ዛምሌከት ትምህርት 1. የስነ ምግባርና ፀረ ሙስና በሚመሇከት ትምህርት
ምግፊሔ ግዔዛይና ዖይፃወር ሔ/ሰብ ንክፌጠር በማስፊፊት ሙስናን የማይሸከም ህብረተሰብ
ምግባር። እንዱፇጠር ማዴርግ።
2. ገበን ግዔዛይናን ብሌሹው አሰራርሒታት 2. የሙስና ወንጀሌ ብሌሹ አሰራሮችን እንዲይፇፅሙ
ንኸይፌፀሙ ምክሌኻሌን አብ ዛፌፀመለ እዋን መከሊከሌ ፣በሚፇፀሙበት ጊዚ ተገቢ ማጣራት
ግቡእ ምፅራይ ገይሩ ክሲ ክምስረቶም ክቃሊዔ አዴርጎ ክስ እንዱመሰርትበት እንዱያጋሌጥ
ብምግባር ስለጥን ቁኑዔን ግሌጋልት ህዛቢ በማዴረግ ቀሌጣፊና ሒቀኛ የህዛብ አገሌግልት
ክዒሙቕ ምግባር። እንዱስፊፊ ማዴርግ።
3. ሰብ ስሌጣናት ሰራሔተኛታት መንግስቲ 3. የመንግስት ባሇ ስሌጣኞችንናየመንግስት
ዛምሌከቱ ዛተፇሊሇዩ ናይ ሰነ ምግባር ዯንብታት ሰራተኞችን የሚመሇከቱ የተሇያዩ የስነ ምግባር
ክዲሇው ትገብር ፣ይትግብሩ ምህሊዎም ዯንቦች እንዱዖጋጅ ማዴርግ ተፇፃሚነታቸውን
ይከታተሌ ።ካሌኦት ናይ ስነ ምግባር ዯንብታት መከታተሌ እና ላልች የሚያዖጋጃቸው የስነ ምግባር
ክዲሇው ንዛዴሌዩ ሒገዛ ይህብ። ዯንቦች ሲጠየቅ ዴጋፌ ማዴርግ።
ዒንቀፅ 7 ስሌጣንን ተግባርን ዒንቀፅ 7 ስሌጣንና ተግባር
ከምሽኑ የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባራት
እዘ ኮምሽን ዛስዔብ ስሌጣን ተግባራትን ይህሌዎም፤ ይኖሩታሌ።
1. ህዛቢ ግዔዛናን ዛስዔቦ ሒዯጋ ብዛግባእ ክርዲእን 1. ህዛብ ሙስናን የሚያስከትሇውን አዯጋ በሚገባ
አብ ኣብያተ ፅሔፇታት ህዛብን ፅቡቕ ስነ ምግባር እንዱረዲና በፅህፇት ቤቶች እና ህዛቡ መሌካም ስነ
ንኽዒሙቕ ብምግባር ግዔዛናን ብሌሽው ምግባር እንዱያዲብር በማዴረግ ሙስናን እና ብሌሹ
አሰራርሒታት ይቃሇስ አቲ ሔ/ሰብ እውን ብግቡእ አሰራሮችን ይታገሊሌ ህብረተሰቡም በሚገባ
ንኽቃሇስ የተሒባብር። እንዱታገሌ ያስትባብራሌ።
2. አብ መንግስታዊ አብያተ ፅሔፇታት ናይ ሌምዒት 2. በመንግስታዊ ፅሔፇት ቤቶች እና ሌማት ዴርጅቶች
ትካሊት ንግዔዛናን ዖተቓሌዐ አሰራርሒታት ፇትሹ ሇሙስና የተጋሇጡ አሰራሮች መርምሮ ፇትሾ
ንክመሒየሹ ብምግብር ግዔዛናይና ምክሌካሌ እንዱሻሻለ በማዴርግ ሙስናን መከሊከሌ በላልች
ብካሌኦት ሰባት እንትሒት ዴማ ተመሳሳሉ ዴጋፌነ ሰዎች ሲጠይቅተመሳሳይ ዴጋፌና ምክር መስጠት ፤
ምክርን ምሃብ።
3. አብ መንግስታዊ አብያተ ፅሔፇታትን ናይ 3. በመንግስታዊ ፅሔፇት ቤቶች እና ሌማት ዴርጅቶች
ሌምዒት ትካሊትን ወይ ክዒ እዘኦም ምስ ውሌቀ ወይም ዯግሞ እነዘህ ከግሌ ባሇ ሃብት ጋር
ሰብ ሃፌቲ ብሒባር አብ ዖጣየሽዎ ትካሊት ከቢዴ በሚያቋቁሙት ዴርጅቶች ከባዴ ሙስና ወይም የስነ
ናይ ግዔዛይና ወይ ክዒ ስነ ምግባር ምጥሒስ ምግባር መጣስ ተግባር ስሇሚፇፀሙ ጥቆማ
ተግባራት ዛተፇፀሙ ንምዃኑ ሒበሬታ እንትርክብ ሲዯርሰው ወይም ሇመፇፀሙ በቂ ጥርጣሬ ሲኖረው
ወይ ክዒ ንምፌፃሙ እኹሌ ጥርጣረ እንተሔዴር እንዱጣራ አስፇሊጊ እርምጃ ይወስዲሌ ፤ በህግም
ንክፃረ ጥርጣረ እንትሒዴር ንክፃረ አዴሊይ ስጉምቲ ይከታተሌ ።
ይወስዴ ፣በሔጊ ወን ይከታተሌ።
4. አብ ከይዱ ምዔራይ ገበናት ግዔዛይና ብመሰረት 4. በሙስና ወንጀልች ማጣራት ሂዯት በኢትዮጰያ
ሔጊ ስነ ስርዒት መቅፅዑ ገበን ኢትዮጵያ ኮነ ወንጀሇኛ መቅጫ ስነ ስርዒት ህግም ሆነ ላልች
ካሌኦት ሔግታት ዛኾነ ግቢ፣ ናይ ስራሔ ቦታ ፣ ህጎች መሰረት ማናቸውም ገቢ ፣የስራ ቦታ
ተሽከርካሪ ወይ ክዒ ዛኾነ ይኹን ካሌእ ንብረት ተሽከርካሪ ወይም ማንኛውም ላሊ ንብረት
ከከም አዴሊይነቱ ንክፌተሽ ንኽምርምር ንክሔዛን። እንዯአስፇሊጊቱ የመፇተሽ የመበርበርና የመያዛ ።
228
5. ብግዔዛናን ዛተጠርጠሩ ውሌቀ ሰባት ሔጊ ስነ 5. በሙስና የተጠረጠሩ ግሇሰቦች የኢትዮጵያ ወንጀሇኛ

ስርዒት መቕፅዑ ገበን ኢትዮጵያ ብዛእዛዜ ስርዒት መቅጫ ህግ ስነ ስርዒት በሚያዖው ስርዒት መሰረት
መሰረት አብ አርባዒን ሾሞንተን (48) ስዒታት ከአርባ ስምንት (48 )ስዒቶች ሇማይበሌጥ ጊዚ አስሮ
ንዖይበሌፅ ጊዚ አሲሩ ንኸፅንሕም ፣ ፍቶ ግራፌ የማቆየት ፣ ፍቶ ግራፌ የማንሳት ሆነ የጣት አሻራ
ከሌዔሌ ይኹን አሰር አፃብዔቲ (አሻራ ኢዴ) የመውሰዴ ።
ንኽወስዴ።
6. ንምዔራይ አዴሊይ ኮይኑ እንተረኪቡዎ ንዛኾነ 6. ሇማጣራት አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ማንኛውም ሰው
ሰብ ብሔጊ መሰረት ፀዊዐ ክሒትት ወይ ቃሌ በህግ መሰረት ጠርቶ ሇመጠየቅ ወይም ወይም ቃሌ
ክቕበሌ ከምኡ‟ውን ካብ ሰብ መረዲእታ ንክቐርበለ የመቀበሌ እንዱሁም ከምንኛው ሰው ማስረጃ
ምእዙዛ። እንዱቀርበሇት የማዖዛ ።
7. ምስ ገበን ግዔዛይና ብዛተትሒዖ ዛተረኸበ አብ 7. ከሙስና ወንጀሌ በተያያዖ የተገኘና በባንክ
ባንኪ ዛተቐመጠ ገንዖብ ንምህሊው እኹሌ ጥርጣሪ የተቐመጠ ገንዖብ ሇመኖሩ በቂ ጥርጣሬ ወይም
ወይ ክዒ መረዲእታ እንትህለ አብ ዛኾነ ባንኪ ማስረጃ ሲኖረው። በማንኛው ባንክ የሚገኝ
ዛርከብ ናይ ተጠርጠርቲ ሑሳብ ባንኪ ብትእዙዛ የተጠርጣሪዎች የባንክ ሑሳብ በዔህፇት ቤቱ ፅሃፉ
ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ንምርምር ምግባር አዴሊይ በትእዙዛ እንዱመረምር ማዴርግ እና አስፇሊጊ ሆኖ
ኮይኑ እንትርከብ ብትእዙዛ ቤት ፌርዱ ንክኸብር ሲገኝመ በፌርዴ ቤት ትእዙዛ እንዱከበር
/ንክእግዴ/ ምግባር ። (እንዱታገዴ)የማዴርግ፤
8. ሰበ ስሌጣናት መንግስት ካሌኦት ብሔጊ ሃፌቶምን 8. የመንግስት ባሇስሌጣኖችንና ላልች በህግ
ናይ ገንዖብ ጥቕሞምን ከምዛግቡ ዛግዯደ ሃብታቸውንና የገንዖብ ጥቅሞቻቸው ሇማስመዛገብ
ሰራሔተኛታት መንግስቲ ሃብቶምን ናይ ገንዖብ የሚገዯደ የመንግስት ሰራተኞች ሃብታቸውንና
ጥቕሞምን መዛጊቡ ይሔዛ ወይ ከዒ ተመዛጊቦም የገንዖብ ጥቅማቸውን መዛግቦ የመያዛ ወይም
ንኽተሒ዗ ይገብር። ተመዛግበው እንዱያ዗ የማዴርግ።
9. ምስ ግዔዛይና ብዛተተሒዖ አብ ከይዱ ምፅራይ 9. ከሙስና ወንጀሌ ጋር በተያያዖ በማጣራት ሂዯት ሊይ
ናይ ዛርከቡ ሰባት ሃፌቲ ንከይንቀሳቀስ ብትእዙዛ የሚገኙ ሰዎች ሃብት እንዲይንቀሳቀስ በፌርዴ ቤት
ቤት ፌርዱ ንክእገዴ ፣ዴሔሪ ውሳነ ቤት ትእዙዛ እንዱታገዴ ፤ከፌርዴ ቤቱ ውሳኔ ብሃሊ
ፌርዱዴማ ንክውረስ ብምግባር በዒይነቱ ከነ እንዱወረሱ በማዴርግ በዒይነት ይሁን በጥሬ
ብገንዖብ አታዊ ንኽኸውን ምግባር። ገንዖቡን ገቢ እንዱሆን ማዴርግ ።
10.ንመውፃእቲ ህግን አካሊትን ዲይነት ከይሒወሰ 10.የህግ አውጭና የዲኝነት አካልች ሳይጨምር
ንመንግስታዊ አብያተ ፅሔፇታት ናይ ሌምዒት ሇመንግስት ፅህፇት ቤቶች እና ሌማት ዴርጅቶች
ትካሊት ናይ ስነ ምግባር ዯምብታት ዛተዲሇወ የስነ ምግባር ዯንቦች የተዖጋጁ መሆናቸውን
ምኻኖም የረጋግፅ ወይ የዲለ፣ ይትግብሩ ማረጋገጥ ወይም ማዖጋጀት በተግባር ሊይ
ምህሊዎምን ይከታተሌ። ካብ መውፃእቲ ሔግን መሆናቸውን ማረጋጥ ወይም ማዖጋጀት በተግባር
አካሊት ዲይነትን ሔግን አካሊት ዲይነት ሔቶ ሊይ መዋሊቸው መከታተሌ፤ በህግ አውጪና ከፌርዴ
እንትቐርበለ ብዙዔባ ምዴሊው ዯንቢ ምኽሪ ይህብ ቤቶች ጥያቄ ሲቀርብሇት ስሇዯንቦች አዖገጃጀት
። ምክር መስጠት ።
11.ሔግታት ፀረ ግዔዛናን ናይ ስነ ምግባር ዯንብታት 11.የፀረ ሙስና ህጎች እና የስነ ምግባር ዯንቦች ተግባር
ይትግብሩ ምህሊዎም ይከታተሌ ንአፇፃፅመኦም ሊይ መዋሊቸው መከታተሌ ሇአፇፃፀም ጠቃሚ ምክር
ዛጠቅም ክሪ ይህብ። መስጠት ።
12.ናይ ሰነ ምግባር ዯንብታት እንትጥሒሱ ዛውሰደ 12.የስነ ምግባር ዯንቦች ሲጣሱ የሚወሰደ እርምጃዎች
ስጉምትታት ተመሳሳሌነት ንክህሌዎም ንቶም ተመሳሳይ እንዱኖራቸው ላልች የስነ ምግባር
ካሌኦት ናይ ስነ ምግባር መሒውራት የተሒባብር። አውታሮቶች ማስተባበር።
13.ፀረ ግዔዛናን ስነ ምግባርን ስነ ምግባር ዛምሌከቱ 13.ሙስናና ስነ ምግባር በተመሇከተ የጥናትና
ናይ ምርምርን ፅንዒቱ ስራሔቲ የካይዴ ፣ካሌኦት የምርምር ስራዎች ያካሄዲሌ ላልች ተመሳሳይ
229
ከምኡ ዒይነት ናይ ምርምር ፅንዒት ስራሔቲ ስራዎች ሇሚያሃሂደ ይበረታታሌ፤አሊማውን ከግቡ

ንዛካየደ የተባብዔ ዔሊምኡ ንምዔዋት ዛሔግዛዎ ሇማዴረስ የሚያግ዗ት ሪፕርቶችን እና ጥናቶች
ፀብፃባትን ፅንዒታት ዛአመሳለ ብፅሐፌ አሳትሞ ያሳጫሌ።
እናሒተመ ይብትን ።
14.መንግስታዊ አብያተ ፅሔፇታት ሌምዒታዊ 14.የመንግስት ፅሔፇት ቤቶች እና መንግስት የሌማት
ትካሊት አብ ውሽጠን ናይ ስነ ምግባር ምጥሒስ ዴርጅቶች የስነ ምግባር መጣስ እና የሙስና
ወይ ክዒ ናይ ግዔዛይና ተግባር ዛተፇፀመ ንምዃኑ ወንጀሌ የተፇፀመ ሇመሆኑ ጥርጣሬ ሲኖራቸው
ዖጠራርጥ ምክንያት እንተረኪበን ብናይ ባዔሇን በራሳቸው ተነሻሽነት ምርምራ ማካሄዴ ይችሊለ።
ተበግሶ ከፃርያ ዛኽእሊ ኮይኑ እቲ ተግባር ከቢዴ ሆኖም ግን ተግባሩም ከባዴ የስነ ምግባር ጉዴሇት
ናይ ስነ ምግባርጉዴሇት ወይ ክዒ ግዔዛይና ፀገም ወይም የሙስና ወንጀሌ ጉዲይ ከሆነ ውሳኔ ሊይ
ንምኳኑ ዖጠራጥር ምክንያት እንተረኪበን ብናይ ከመዴረሳቸው በፉት ሇኮምሽኑ ማሳወቅ ግዳታ
ባዔሇን ተበግሶ ከፃርያ ዛኽእሊ ኮይኑ ቅዴሚ ናይ አሇባቸው ። ኮምሽኑም ጉዲዩን አይቶ ራሱ
ባዔሇን ውሳነ ምዔራፇን ብግዴን ነቲ ኮምሽን የሚከታተሇው መሆኑወይም ራሳቸው ሉቀጥለበት
ሪፕርት ይገብራ ነቲ ጉዲይ ሪኡ ባዔለ ዛከታተል እንዯሚገባ በአጭር ጊዚ ውስጥ ማሳወቅ አሇበት።
ምኳኑ ወይ ንሰን ክቕፅሊለ ዖሇወን ምኳኑ ወይ
ንሰን ክቕፅሊለ ዖሇወን ምኳኑ አብ ዛሒፀረ ጊዚ
ወሲኑ የፌሌጠን። 15.ስሇሙስና እና የስነ ምግባር መጣስ በተመሇከቱ
15.ብዙዔባ ግዔዛናን ናይ ስነ ምግባር ምጥሒስን ጥቆማ ሇሚሰጡ እና ሇሚመሰክሩ ግሇሰቦች የአካሌ
ዛምሌከት ሒበሬታ ዛህቡን ንዛምስኩሩን ውሌቀ እና የስራ እዴሊቸው ዋስትና ይሰጣሌ።
ሰባት ናይ አካልም ናይ ስርሔ ዔዴልም ውሔስና
ይህብ ። 16.ሙስናን እና ብሌሹ አሰራሮች ሇሚዋጉ ሰዎችን እና
16.ፀረ ግዔዛይናን ብሌሽው አሰራርሒታት ንዛቃሇሱ ፅሀፇት ቤቶችን አወዲዴሮ የማበረታቻ ሽሌማት
ሰባት አብያተ ፅሔፇታት አወዲዱሩ መተባብዑ የሚሰጥበት ስርዒት ይፇጥራሌ ያስተባብራሌ።
ሽሌማት ዛዋሃበለ ስርዒት ይፇጥር ብኡኡ
መሰረት ይትግብር። 17. ተመሳሳይ ዒሊማ ካሊቸው የፋዯራሌና የክሌሌ
17. ተመሳሳሉ ዔሊማ ምስ ዖሇዎም ናይፋዯራሌን አባሊት ጋር የስራ ግንኝነት ይፇጥራሌ።
ክሌሊትን ናይ ስራሔ ርክብ ይፌጥር ፤ 18. ከህዛብ ጥቆማ የሚገኝበት ዖዳዎች ይቀይሳሌ።
18.ካብ ህዛቢ ሒበሬታ ዛርኸበለ ሜሊታት ይሔንፅፅ 19. በፌርዴ ቤቶች ትእዙዛ ወይም በህግ እስካሌተገዯዯ
19.ብዖይካ ብናይ ቤት ፌርዱ ትእዙዛ ወይ ክዒ ሔጊ ዴረስ ከሙስና ወንጀሌ ጋር በተያያዖ የሚገኘው
እንተዯይገዱዴዎ ብዙዔባ ግዔዛይና ዛረክቦ ጥቆማ ሆነ መስክርነት በሚስጥር የመያዛ ግዳታ
ሒበሬታ ይኹን ምስክርነት ብግዴን ብምሽጥር የኖርበታሌ።
ይሔዛ። ዒንቀፅ 8
ዒንቀፅ 8 አዯረጃጀት
ኣወዲዴባ ኮምሽኑ
አቲ ኮምሽን ፦ 1. በርእሰ መስተዲዯሩ አቅራቢነት በምክር ቤቱ
1. ብመቕራይነት ርእሰ ምምሔዲር በቲ ክሌሌ ቤት የሚሾም ሒሊፉና ምክትሌ ሒሊፉ ፤
ምኽሪ ዛሸወሙ ሒሊፉን ምክትሌ ሒሊፉን፤ 2. ሇስራው አስፇሊጊየሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
2. ስርሐ ንምፌፃም ዖዴሌዩ ኮሌኦት ሰራሔተኛታት
ይህሌውዎ ። 3. ምክትሌ ኃሊፉው ተጠሪነቱ ሇኃሊፉው ይሆናሌ።
3. አቲ ምክትሌ ሒሊፉ ተፀዋዔነቱ ነቲ ሒሊፉ እዩ። ዒንቀፅ 9
ዒንቀፅ 9 የኮምሽኑ ሒሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ እዘ ኮምሽን 1. የኮምሽን እቅዴ ያዖጋጃሌ ፣ኮምሽኑ ስሌጣኑ እና
1. ናይ ኮምሽን ትሌሚ የዲለ ፣ነቲ ኮምሽን ተግባራቱን በተግባር ሊይ ንዱውሌ ያስተባብራሌ
230
ዛተውሃቡ ስራሔን ሒሊፉነትን አብ ተግባር ይመራሌ ይቆጣጠራሌ ።

ክውዔለ የተሒባብር ይመርሔን ይቆፃፀርን ፣
2. ነቲ ኮምሽን ዖዴሌዩ ሰራሔተኛታትአብ ናይ 2. የሲቭሌ ሰርቪስ ሽግ አጠቃሊይ መርሆች መሰረት
ስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረተ ሒሳባት ተዯሪኹ በማዴርግ በሚያወጣው ዯንብና አሰራር መሰረት
ብዛወፅእ ናይ ኮምሽን ዯንቢ መሰረት ብምግባር የኮምሽኑ ሰራተኞች ይቀጥራሌ ፣ያስተዲዴራሌ
ክቆፅሩ ከመሒዴሩን ከሰናብቱን ይገብር፤ ፣ያሰናብታሌ
3. ነቲ ኮምሽን ዛተፇቐዯ በጀት ብናይ ፊይናንስ 3. ሇኮምሽኑ የተመዯበ በጀት በፊይናንስ አሰራር በስራ
አሰራርሒ መሰረት አብ ስራሔ ክውዔሌ ይገብር። ሊይ እንዱውሌ ያዯርጋሌ።
4. ግዔዛይና ዛተጠርጠሩ ውሌቀ ሰባት በሔጊ 4. በሙስና ወንጀሌ የተጠረጠሩ ግሇሰቦች በህግ
መሰረት ንኽምርምሩ ይኹን ንክአስሩ መሰረት እንዱመረምሩም ሆነ እንዱሰሩ ሇኮምሽኑ
ንሰራሔተኛታትእቲ ኮምሽን ስሌጣን ይህብ። ሰራተኞች ስሌጣን ይሰጣሌ።
5. አብ ከይዱ ምዔራይ ንዖሇው ጉዲያት አዴሊይ 5. በምርመራ ሂዯት ሊለት ጉዲዮች በተመሇከተ
ኮይኑ እንትረኺብዎ ናይ ዛኾነ ሰብ ሑሳብ ባንኪ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው የማንኛውም ሰው ባንክ
ክፌትሽ መረዲእታ ክእክብ ትእዙዛ ክህብ ይክእሌ ሑሳብ እንዱፇተሽና መረጃ እንዱሰበስብ ትእዙዛ
። መስጠት ይችሊሌ።
6. ብዙዔባ ናይቲ ኮምሽን ናይ ስራሔ አፇፃፅማ 6. የኮምሽኑ የስራ አፇፃፀም ግምገማ ውጤቱን
ገምጋምን ውፅኢቱን ብዛምሌከት ንርእስ በተመሇከተ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ሪፕርት ያቀርባሌ
ምምሔዲር ፀብፃብ የቕርብ ። ፤
7. ምስ ሳሌሳይ ወገን ንዛግበሩ ርክባት ነቲ ኮምሽን 7. የሶስተኛ ወገኖች ጋር በሚያዯርጉ ግንኙነቶች
ይውክሌ። ኮምሽኑ ሒሊፉዎችና ሰራተኛች በውክሌና
ሉያስተሊሌፇሌ ይችሊሌ።
8. ብትሔቲኡ ንዖሇው ሰራሔተኛታት ገሇ ክፊሌ 8. ሇስራ ቅሌጥፌና ሲባሌ ስሌጣንና ተግባሩን በከፉሌ
ስሌጣኑ ንቁሌጡፌ አሰራርሒ ብዛጥዔም አገባብ ሇኮምሽኑ ሒሊፉዎችና ሰራተኞች በውክሌና
ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ። ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ።
ብዙዔባ ናይ ስራሔ ዖመንን ካብ ስራሔ ምሌዒሌን ስሇ ስራ ዖመንና ከስራ መነሳት
1. ሒሊፉ እቲ ኮምሽን ንተከታታሉ 6(ሽደሽተ) 1. የኮምሽኑ ሃሊፉ ተከታታይ 6(ስዴስት) ዒመት ሉሰራ
ዒመት ይሰርሔ ። ይችሊሌ።
2. እቲ ቤት ምኽሪ እንተአሚኑለ ዲግም ክሾም 2. ምክር ቤት ካመነበት እንዯገና ሉሾም ይችሊሌ፤
ይኽእሌ፤ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ ቁጥር አንዴ እና ሁሇት
3. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቑፅሪ ሒዯን ክሌተን እና ሁሇት የተጠቀሰው እንዲሇ ሆኖ ፤
ዖተጠቐሰ ከምዖል ኮይኑ።
ሀ\ብገበን ተኸሲሱ ብቤት ፌርዱ ጥፌአተኛ ምዃኑ ሀ/በወንጀሌ ተኮሶ ፌርዴ ቤት ጥፊተኛ መሆኑን
ምስተረጋገፀ እቲ ቤት ምኽሪ ካብ ስሌጣኑ ሲያተጋግጥ እና ምክር ቤት ከስራው ሇመነሳት በቂ
ንምሌዒሌ በቑዔ ምኽንያት እዩ ኢለ እንትአምን። ምክንያት ሆኖ ሲያገኘው ፤
ሇ\ ብዛሒዯሮ ሔማም ስርሐ ብአግባቡ ክፌፅም ሇ/ ባዯረበት ህመም ምክንያት ስራውን በተገቢ ሁኔታ
እንተዖይክኢለ ካብ ሒሊፉነት ይሇዒሌ። ማከናወን ሲሳነው የሹመት ዖመኑ ከማሇቁ በፉት
ከስራው ይነሳሌ።
ዒንቀፅ 11 ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ሒሊፉ እቲ ዒንቀፅ 11 የምክትሌ ሒሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ኮምሽን
1. እቲ ሒሊፇ አብዖይህሌወለ እዋን ወይ አብ 1. ሃሊፉው በማይኖርበት ወይም በሚከናወንበት ጊዚ
ዛወከል እዋን ንኡኡ ተኪኡ ይሰርሔ። ሃሊፉውን ተክቶ ይሰራሌ።
2. ናይ ምርመራ (ምፅራይ) ስራሔቲ ዛመርሐ 2. የኮምሽኑ የምርመራ ቡዴን በኃሊፉነት ይመራሌ።
231
ናይቲ ኮምሽን አካሊት ይመርሔ። 3. በኮምሽኑ ሒሊፉ የሚሰጡበት ላልች ስራዎችን

3. ሒሊፉ እቲ ኮምሽን ዛህቦ ካሌኦት ስራሔቲ ያከናውናሌ።
የተግብር።
ዒንቀፅ 12 ብዙዔባ ናይ ስራሔ ዖበን ካብ ስራሔ ምሌዒሌ ዒንቀፅ 12 የምክትሌ ሃሊፉ የስራ ዖመንና ከስራ
መነሳት
አብዘ አዋጅ አብ ዒንቀፅዒሰርተ(10) ዛተገሇፁ አብ በዘህ አዋጅ አንቀፅ አስር (10) የተጠቀሱት
ሊዔሉ ምክትሌ ሒሊፉ እቲ ኮምሽን ውን ተፇፃምነት በምክትሌ ሃሊፉውም ሊይ ተፇፃሚ ይሆናለ።
ይህሌዎ።
ዒንቀፅ 13 ብዙዔባ ሰራሔተኛታት ምቑፃር ብዛምሌከት ዒንቀፅ 13 ስሇኮምሽኑ ሰራተኞች ቅጥር ሁኔታ
1. እቲ ኮምሽን ስርሐን ሒሊፌነቱን ብዛግባእ 1. ኮምሽኑ ስሌጣኑን እና ተግባሩ በስራ ሊይ
ብምትግብር ዖዴሌዮም ሰራሔተኛታት የሚያስፇሌጉት ሰራተኞች ችልታቸውና ስነ
ክእሇቶምን ስነ ምግባሮምን መሰረት ገይሩ ምግባራቸው መሰረት በማዴረግ ይቀጥራሌ።
ይቖፅር። 2.ስሇ ሰራተኞች አቀጣጠር ፣እዴገት፣ዴስፔሉንና
2. ናይ ሰራሔተኛታት አቆፃፅራ ፣ዔብየት ከስራ ማሰናበትን በተመሇከተ ዛርዛሩ በዯንብ
፣ዴስፔሉን ካብ ስራሔ ምስንባትን ዛአመሳለ ይገሌፃሌ።
ንቕዴሚት ብዛወፅእ ዯንቢ ይዛርዛር ።
ዒንቀፅ 14 በጀት ዒንቀፅ 14 በጀት
አቲ ኮምሽን በብዒመቱ ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ኮምሽኑ በየ ዒመቱ በክሌለ ምክር ቤት
ብዛምዯበለ በጀት ይንቀሳቐስ። በሚመዯብሇት በጀት ይንቀሳቀሳሌ።
ዒንቀፅ 15 ናይ ሑሳብ ሰነዲት ዒንቀፅ 15 የሂሳብ መዙግብት
1. እቲ ኮምሽን ዛፀፇፌ ፣ዛተማሌኡ ዛተመሒየሹን 1. ኮምሽኑ የጠሩ ፣የተሟለ እና ዖመናዊ የሂሳብ
ብዖመናዊት አሰራርሒን ሑሳብ ሰነዲት አያያዛ ዖዳ የተያ዗ የሂሳብ መዙግብት መያዛ
ክህሌውዎን ብአግባቡ ክሔዜምን ይግባእ ። ይኖርበታሌ።
2. እቶም ናይ ሑሳብ ሰነዲት ቤት ፅሔፇት አዱት 2. የኮምሽኑ የሂሳብ መዙግብት በክሌለ የኦዱት ፅህፇት
በብዒመቱ ይምርምሮም። ቤት በየ ዒመቱ ይመረምራሌ።
ዛተፇሇያዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ16 ብዙዔባ ስነ ምግባር ዛከታተለ አካሊት አንቀፅ 16 ስሇ ስነ ምግባር መከታትያ ክፌልች
ምጥያሽ መቋቋም
1. በብ ዯረጃኡ አብ ዛርከቡ መንግስትዊ አብያተ 1. በየዯረጃው በሚገኙ የመንግስተ ፅህፇተ ቤቶችና
ፅሔፇታት ሌምዒታዊ ትካሊት ስነ ምግባር የመንግስት የሌማት ዴርጅቶች ውስጥ ሆነ የስነ
ብዛምሌከት ዖተሒባብሩ ዛከታተለን ንሒሇፌቶም ምግባር ሁኔታን የሚያስተባብሩ እና በመሳርያ
ዖማኽሩ ክፌሌታት የጣይሹ። ቤቶች የበሊይ ሃሊፉዎች የሚያማክሩ የስነ ምግባር
መከታትያ ክግልች ያቋቁማሌ።
2. እቶም አ዗ዩ ዒንቀፅ ሒዯ ዛተገሇፁ ክፌሌታት 2. የስነ ምግባር መከታትያ ክፌሌ ተጠሪነቱ ሇመስርያ
ተፀዋዔነቶም ንናይ ባዔልም ቤት ፅሔፇታት ኮይኑ ቤቱ ሆኖ ከኮምሽኑ ጋር የስራ ትብብር ይኖረዋሌ።
ምስ ኮምሽን ስነ ምግብር ፀረ ግዔዛይናን ናይ
ስራሔ ምትሔብባር ይህሌዎም ።
ዒንቀፅ 17 ናይ ምትሔብባር ግቡእ አንቀፅ 17 የመተባበር ግዳታ
1. ዛኮነ ይኹን ሰብ ነቲ ናይቲ ኮምሽን ስሌጣንን 1. ማንኛው ሰው ከኮምሽኑ ስሌጣንና ተግባር ጋር
ተግባርን ንዛምሌከቱ ጉዲያትን እቲ ኮምሽን በተያየዖ ኮምሽኑ ሇሚጠየቀው ትብብር እና
ንዛሒቶ ዴጋፌን ናይ ምትሔብብር ግቡእ አሇዎ። ዴጋፌየመተባበር ግዳታ አሇበት።
2. አቲ ኮምሽን ሞያዊወይ ክዒ ቴክንካዊ ሒገዛ አብ 2. ኮምሽኑ ሞያዊ ወይም ቴክንካዊ ትብብር
232
ዛሒተለ እዋን ናይዘ ዒንቀፅ ሒዯ ዴንጋገ ተፇፃሚ በሚጠይቅበት ጊዚ የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ አንዴ
ይኸውን። ዴንጋጌ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ18 ብዙዔባ አብ ካሌኦት ሔግታት ዛተዯንገጉ አንቀፅ 18 ስሇ በላልች ህጎች በተዯነገጉ የተሰጠው
ዴንጋገታት ዛተውሃቦ ስሌጣንን ብዛምሌከት ስሌጣን
አብዘ አዋጅ ንዛመሌከቱ ጉዲያት አብ ገበን መቕፅዑ በዘህ አዋጅ የተመሇከቱ ጉዲዮች በተመሇከተ
ስነ ስርዒት ሔጊ ኢትዮዽያን ካሌኦት ሔግታት ብዙዔባ በኢትዮዽያ ወንጀሇኛ መቅጫ ስነ ስርዒት ህግም ሆነ
ምርምርን ምኽሳስን ብዛምሌከት ንፕሉስ ንዒቃቢ በላልች ህጎች ስሇመመርመርእና ስሇመከሰስን
ሔግን ዛተውሃቡ ስሌጣናት በዘ አዋጅ ነዘ ኮምሽን በተመሇከተ ሇፕሉስና ሇዒቃቢ ህግ የተሰጡ ስሌጣን
ተዋሂብዎ አል። በዘህ አዋጅ ሇኮምሽኑተሰጥተዋሌ።
ዒንቀፅ 19 መሰጋገሪ ዴንጋጌ አንቀፅ 19 መሸጋገርያ ዴንጋጌ
እዘ አዋጅ አብ ስራሔ ቅዴሚ ምውዒለ ከይዱ ይህ አዋጅ በስራ ሊይ ከመዋለ በፉት የምርመራ
ምዔራዮም ተጀሚሩ ዛፀንሐ አብ ኢዴ ዒቃቢ ሔግን ሂዯታቸው የጀምረው የቆዩ ጉዲዮች ወይም በፌርዴ
ቤት ፌርዱን ዛርከቡ ጉዲያት በቲ ዛፀንሏ አግባብ ቤት በመታየት ሊይ ያለ ጉዲዮች በነበሩት ሁኔታ
ይውዴእ። ቀጥሇው ውሳኔ ያገኛሌ።
ዒንቀፅ 20 ዯንብን መምርሑን ናይ ምውፃእ ስሌጣን አንቀፅ 20 ዯንብና መመርያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ነዘ አዋጅ 1. የትግራይ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇአዋጅ
መፇፀሚ ዛኸውን ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ ፤ ማስፇፀምያ ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።
2. እቲ ኮምሽን ነዘ አዋጅን ሲዔቡ ንዛወዔእ ዯንቢ 2. ኮምሽኑ አዋጁን ተከትል ሇሚያወጣው ዯንብ
መተግበሪ መመርሑ ከውፅእ ይኽእሌ። ማስፇፀምያ መመርያ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 12 ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት አንቀፅ 21 ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
ምስዘ አዋጅ ዛፃበኡ ካሌኦት ሔግታት አብዘ ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረኑ ማናቸው ላልች
አዋጅ ንዛመሌክቱ ጉዲያት ተፇፃምነት ህጎች በዘህ አዋጅ ውስጥ ሇተመሇከቱ ጉዲዮች
አይህሌዎምን። ተፇፃሚነት አይኖረቸውም ።
ዒንቀፅ 22 ቅፅዒት ፣ስነ ምግባር መረዲእታን አንቀፅ 22 ስሇ ቅጣት ፣የስነ ስርዒት እና የማስረጃ
ዛምሌከት ሔግታት ህጎች
1. ቅፅዒት ዛምሌከት ናይ ፋዳራሌ ኣዋጅ ቁፅሪ 1. ቅጣት በተመሇከተ የፋዯራሌ አዋጅ ቁጥር
236/1993 ዒ/ም ተፇፃሚ ይኸውን። 236/1993 ዒ/ም ዴንጋጌዎች ተፇፃሚ ይሆናሌ።
2. ስነ ስርዒት መረዲእታ ሔግን ብዛምሌከት ናይ 2. ስነ ስርዒትን እና ማስረጃን በተመሇከተ የፋዯራሌ
ፋዯራሌ አዋጅ ቁፅሪ 236/1993፣ ቁፅሪ አዋጅ ቁጥር 236/1993 ዒ/ም እና አዋጅ ቁጥር
239/93 ዒ/ም ተፇፀምቲ ይኾኑ። 239/1993 ዒ/ም ዴንጋጌዎች ተፇፃሚ ይሆናለ።
ዒንቀፅ 23 እዘ አዋጅ ዛፀንዒለ ግዚ ዒንቀፅ 23 አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ አብ ነጋሪት ጋዚጣ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ተሒቲሙ አብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ነጋሪት ጋዚጣ ከወጣበት ዔሇት ጀምሮ የፀና
ሇካቲት /1995 ዒ/ም መስተዲዯር የካቲት /1995 ዒ/ም
መቐሇ መቐሇ
233

11 ዒመት ቑ 10 11ኛ ዒመት ቁ10
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መቐሇ መጋቢት መቐሇ መጋቢት
1995 ዒ/ም
መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ 1995 ዒ/ም
አዋጅ ግብሪ አታዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የገቢ ግብር
ትግራይ ቁፅሪ 68/1995 አዋጅ ቁጥር 68/1995
ገፅ1 ገፅ1
አዋጅ ቁፅሪ 68/1995 አዋጅ ቁጥር 68/1995

አዋጅ ግብሪ አታዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የገቢ ግብር
ትግራይ ቁፅሪ68/1995 አዋጅ ቁጥር 68/1995
ፕሉሲ ቁጠባ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ኢኮኖሚ
ትግራይ አብ ውሽጢ እዘ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ፕሉሲ በክሌለ ውስጥ የማህበራዊና የኢኮኖሚ
ማሔበራዊን ኢኮኖሚያዊን ርክባት ትካሊትን ግንኝነቶችን እና ተቋሞች ሇማሳዯግ እና ሇማስፊፊት
ብምዔባይን ንምግፊሔ ሒደሽ ምዔራፌ ዛኸፇተ አዱስ ምዔራፌ የከፇተ መሆኑ፤
ስሇዛኮነ፤ በዘህ ምክንያት አሁን በስራ ሊይ ያሇውን የገቢ
በዘ ምክንያት እዘ አብ ስራሔ ዖል ስርዒት ግብር ስርዒት በመሇወጥና በማስተካከሌ በነፃ ገበያ
ግብሪ አታዊ ብምቕያርን ብምዔርራይን አብ ስርዒት ስርዒት ውስጥ ስሇተሇያዩየገቢ ምንጮች
ነፃ ዔዲጋ ውሽጢ ብዙዔባ ዛተፇሊሇዩ ናይ አታዊ ከሚሰራባቸው የገንዖብ ነክ ጉዲይ መርሆች ጋር
ፌሌፌሊት ምስ ዛስረሏልም ዖል ገንዖብ ተንከፌ እንዱዋሃዴ ማዴርግ አስፇሊጊ በመሆኑ፤
መትከሊት ክውሃሃዴ ምግባር አዴሊይ ስሇዛኾነ።
ስርዒት ግብሪ ዖመናዊ ብምግባር መሰረቱ የግብር ስርዒቱ ዖመናዊ በማዴርግና የግብር
ብምስፊሔን ቁጠባ ንኢንቨስትመንት ብምብርትታዔ መሰረቱን በማስፊት ቁጠባንና ኢንቨስትመንት
ቅሌጡፌ ኢኮኖሚያዊ ዔብየት ንምርግጋፅ ዛሔግዛ በማበረታት ፇጣን የኢኮኖሚ ዔዴገት ሇማረጋገጥ
ምዃኑ ስሇዛተኣመነለ፤ የሚያግዛ መሆኑ ስሇታመነበት፤
ናይዘ ብሄራዊ ክሌሌ ስርዒት ግብሪ ምስ ናይ የብሄራዊ ክሌሌ የግብር ስርዒት በኢትዮጵያ
ኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፏብሉክ ፋዯራሊዊ ሪፏብሉክ የግብር ስርዒት ጋር በማጣጣም
ስርዒት ግብሪ ተጠዒዑሙ ክኸይዴ ኣዴሊይነቱ እንዴካሄዴ አስፇሊጊነቱ በመረዲት፤
ብምርዲእ።
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ 49(3)(ሀ) ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
እዘ ዛስዔብ ተኣዊጁ አል። መንግስት አንቀፅ 49(3)(ሀ)መሰረት የሚከተሇውን
ታውጇሌ፡፡
ናይ ሒዯ ዋጋ 1.95 ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ. 477

እዘ አዋጅ “አዋጅ ግብሪ አታዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ 68/1995 ተባሂለ ክጥቀስ የገቢ ግብርአዋጅ 68/1995 ተብል ሉጠቀስ
ይካኣሌ። ይችሊሌ።
ተፇፃምነት አዋጅ ፋዯራሌ የፋዯራሌ አዋጅ ተፇፃሚነት
1. አብዘ አዋጅ አብ ዒንቀፅ 3 ካብ ዛምሌከቱ ወፃኢ 1. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 3 ከሚከተለት ወጪ በፋዯራሌ
ናይ ፋዯራሌ አዋጅ ግብሪ አታዊ ቁፅሪ የገቢ ግብር አዋጅ ቁጥር 286/1994 በትግራይ
286/1994 አብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ።
ትግራይውን ተፇፃምነት ይህሌዎ።
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅንኡስ አንቀጽ 1 የተዯነገገው ተግባራዊ
ተግባራዊ ከይኸውን ዛኽእሌ ብመሰረት ሔገ ሉሆን የሚችሇው በኢትዮጵያ ህገ መንግስት አንቀፅ
መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፏብሉክ 97 መሰረት ክለሌን በተመሇከቱ ጉዲዮች ብቻ
ኢትዮጵያ አንቀፅ 97 ንክሌሌና አብ ዛምሌከቱ ይሆናሌ።
ጉዲያት ጥራሔ ይኸውን።
አብ ናይ ፋዯራሌ ኣዋጅ ግብሪ አታዊ ዛተገበሩ በፋዯራሌ የገቢ ግብር አዋጅ ሊይ የተዯረጉ ሇውጦች
ሇውጥታት
1. አብ ናይ ፋዯራሌ አዋጅ ግብሪ አታዊ ቁፅሪ 1. በፋዯራሌ የገቢ ግብር አዋጅ ቁጥር 286/1994
286/1994 ዛተቐመጡ በተቀመጠው፣
ሀ/ ዒንቀፅ 2(13) ብዛስዔብ ንኡስ ዒንቀፅ ተተኪኡ ሀ/አንቀፅ 2(13) በሚከተሇው ንኡስ አንቀፅ ተተክቷሌ።
አል 2(13) “የግብር ባሇ ስሌጣን ማሇት የፊይናንስ እና
2(13) “ናይ ግብሪ በዒሌ ስሌጣን” ማሇት ቢሮ የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮና የዘህ ብሄራዊ መንግስት
ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ናይ‟ዘ ብሄራዊ የግብር ሰብሳቢ አካሊት ናቸው።
ክሌሊዊ መንግስቲ አካሊት አከብቲ ግብሪ እዩም ። ሇ/አንቀፅ2(14) በሚከተሇው ንኡስ አንቀፅ ተተክቷሌ።
ሇ/ ″ሚኒስትር″ን ″ሚንስቴር″ን ማሇት ናይ ”ሚንስተር” እና “ሚንስቴር” ማሇት የፊይናንስ እና
ፊይናንስን ኢኮኖሚዊ ሌምዒት ቢ ሒሊፌን ቢሮ የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሒሊፉና የፊይናንስና ኢኮኖሚ
ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን እዮም፡፡ ሌማት ቢሮ ናቸው።
ሏ/ አብ አዋጅ ግብሪ አታዊ አብ ዒንቀፅ 118 ንኡስ ሏ/በገቢ ግብር አዋጅ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 118 ንኡስ
ዒንቀፅ 2 ቀፂለ እዘ ዛስዔብ ሒደሽ ንኡስ ዒንቀፅ 3 አንቀፅ 2 ቀጥል የሚከተው አዱስ ንኡስ አንቀፅ 3
ተወሲኹ አል። ተጨመራሌ።
118(3)”አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተቐመጠ 118(3)”በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተቀመጠው
ከም ዖል ኮይኑ ናይ ንብረት ዋንነት ዛውውር እንዲሇሆኖ የንብረት ባሇ ቤትነት ዛውውር ክፌያ
ክፌሉት ዛምሌከት ግና በዘ አዋጅ ዛተስዒሩ በሚመሇከት በዘህ አዋጅ የተሻሩ ህጎች ተፇፃሚነት
ሔጊታት ተፇፃምነት አይህሌዎምን። አይኖራቸውም ።
መ/ ንቤት ምኽሪ ሚንስተራትነ ንሚንስተር እቶትን መ/ሇሚንስትሮች ምክር ቤትና ሇገቢዎች ሚንስተር
ዛተውሃቦ ስሌጣንን ሒሊፌነትን ብቕዯም ስዒብ የተሰጠ ስሌጣንና ሒሊፉነት በቅዯም ተከተሌ ሇክሌለ
ንቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔን ሒሊፉን ቢሮ ስራ አስፇፃሚ ሌማት ምክር ቤትና ሇፊይናንስና
ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ተመሒሊሉፈ አል። ኢኮኖሚ ቢሮ ሃሊፉ ተሊሌፇዋሌ።
ረ/ዒንቀፅ 42(ሇ) ን(ሏ) ብዛስዔቡ ንኡስ ዒንቀፃት ረ/ አንቀፅ42(ሇ) እና (ሏ) በሚከተለት ንኡስ አንቀፆች
ተተኪኦም አሇው። ተተከቷሌ።
ምምሔዲር አዋጅ ዒንቀፅ 17 ክሳብ 20 ብዛተዯንገገ አንቀፅ 17-20 በተዯነገገው መሰረት ተፇፃሚ
235
መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን ። ይሆናሌ።

6. ቢሮ ፊይናንስ ቁጠባዊ ሌምዒትን ዛህሌዎም ናይ 6. የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ የሚኖረው
ምቁፃር ስሌጣን፦ የመቆጣጠር ስሌጣን፣
ሀ/ ቢሮ ፊይናንስን ቁጠባዊ ሌምዒትን ብሄራዊ ሀ/ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስና ኢኮኖሚ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንስራሔ ግሌጋልት ሌማት ቢሮ ሇሌዩ ሌዩ ቢሮዎች ወይም ፅ/ቤቶች ስራ
ቢሮታት ወይ ቤት ፅሔፇታትዛውሃብ በጀት ማስፇፀምያ ተብል የሚሰጠው በጀት
ይምርምር ይቆፃፀር። ይመረምራሌ፣ይቆጣጠራሌ።
ሇ/ ቢሮታት ወይ ቤት ፅሔፇታት ዛወሰዴኦ ገንዖብ ሇ/ቢሮዎች ወይም ፅ/ቤቶች የወሰደት ገንዖብ ምን ሊይ
አብ ምንታይ ከም ዛውዒሇ በብወርሐ ከምኡ ውን እንዲዋሇ በየወሩ እንዱሁም በዒመቱ መጨረሻ ሊይ
አብ ዒመት መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብ ናብ ቢሮ በፊይናንስ እና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሪፕርት
ፊትናንስ ቁጠባዊ ሌምዒት ዛዴሌይዎ መረዲእታ በወቅቱ ማቅረብና መርማሪዎች የሚያስፇሌጋቸውን
አመዒራርየን ክህባ አሇወን። መረጃ አመቻችተው መስጠት ይኖርባቸዋሌ።
ሏ/ ዛኾነ ቢሮ ወይ ቤት ፅሔፇት ናይ ዛተፇቐዯለ ሏ/ ማንኛውም ቢሮ ወይም ፅ/ቤቶች የተፇቀዯሇትን
በጀት አጠቓቕማ ብዛምሌከት ሔጊ ፊይናንስን በጀት አጠቃቀም በሚመሇከት የፊይናንስና ኢኮኖሚ
ቁጠባዊ ሌምዒትን እቲ ፀብፃብ እንተዖይአቕሪቡ ሌማት ቢሮ በሚፇቅዯው አገባብ መሰረት ወቅታዊ
ምኽንያት ናይ ዛኾኑ ሒሇፌቲ መሃያ ከይኽፇሌ ሪፕርት ካሊቀረበ የፊይናንስና ኢኪኖሚያዊ ቢሮ
ክገብር ይኽእሌ እዩ። ሪፕርቱ እንዱያቀርቡ ምክንያት የሆኑትን ኃሊፉች
ዯመወዛ እንዱከፌሌ ማዴርግ ይቻሊሌ።
አብ 1995 ዒ/ም አታዊ ክኸውን ምስዘ አዋጅ በ1995 በጀት ዒመት ገቢ እንዱሆን ከዘህ አዋጅ ጋር
ተታሒሑ዗ አብ ዖል ቅጥዑ ዛተጠቐሰ ናይ አታዊ ተያይዜ ካሇው ቅፅ የተጠቀሰው የገቢ በጀት ከሁለም
በጀትካብ ኩሇን ከተማታት ገጠር ወረዲታት ትግራይ የትግራይ ከተሞችና ገጠር ወረዲዎች የሚሰበሰብ
ዛእከብ ኮይኑ አታዊነቱ ንክሌሌ መንግስቲ ይኸውን። ሁኖ ገቢነቱ ሇክሌሌ መንግስት ይሆናሌ።
አብ ከተማታትን ገጠር ወረዲታትን ትግራይ ዛእከብ ከትግራይ ከተሞችና ገጠር ወረዲዎች የሚሰበሰብ
ናይ መንግስቲ አታዊ ክፌፌሌ (አየናይ ናብ ክሌሌ የመንግስት ገቢ ክፌፌሌ (የትኛው የክሌሌ መንግስት
መንግስቲ ኣየናይ ዴማ ናይቲ ከተማ ወይ ገጠር ወረዲ የትኛው ዯግሞ የከተማው ወይም የገጠሩ ወረዲ መሆን
ክኸውን ከም ዖሇዎ)ከምኡ እውን ካብ ዛተትሒዖ እንዲሇበት) እንዱሁም ከተያዖው እቅዴ በሊይ ገቢ
ትሌሚ ንሊዔሉ አታዊ እንትእከብ ብዙዔባ ሲሰበሰብ ስሇአጠቃቀሙ ስሇሚመሇከቱ ጉዲዮች
አጠቓቕማኡ ዛምሌከቱ ጉዲያት አብ ቀፃሉ በጀት በሚቀጥሇው በጀት ዒመት የሚወሰን ይሆናሌ።
ዒመት ዛውሰን ይኸውን።
236
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1995 በጀት ዒመት አታዊ በጀት
አታዊ ኮዴ ዒይነት አታዊታት ትሌሚ 1995

1000 ጠቅሊሊ ዴምር 920,000,000.00
1100 ቐጥታ ታክስታት 46 ,293,000.00
1101 አታዊ ግብሪ መሃያ 21,962,000.00
1102 አታዊ ግብሪ ኪራይ 1,784,000.00
1103 ግብሪ ስራሔ ንግዱ 10,579,000.00
1104 አታዊ ግብሪ ስራሔ ሔርሻ 4,653,000.00
1106 ግብሪ ዱቪዯንዴን ልቶሪን
1108 አታዊ ግብሪ ካፑታሌ 1,537,000.00
1110 ክፌሉት ግሌጋልት መሬት ገጠር 5,778,000.00
1200 ቐጥታ ዖይኮኑ ታክስታት 21,727,000.00
ታክስ ኤክሳይስ 140,000.00
1206 ጨው
1208 ካብ ኣሌኮሌን መስተ ኣሌኮሌን 140,000.00
ሽያጭ ታክስ 14,647,000.00
1236 ጨው
1237 ምግቢ
1241 አሌኮሌን መስተ አሌኮሌን
1248 ቆርበትን ውፅኢት ቆትበትን
1252 ሒፂን ዖይኮኑ ውፅኢት ማዒዴን 140,000.00
1255 ፅሔፇትን ህንፃ መሳርሑን 7,000.00
1269 ካሌኦት አቁሐት 14,500,000.00
ታክሲ መሸጣ ግሌጋልት 2,883,000.00
1271 ጋራዥ 104,000.00
1272 ቤት ሔፅቦ(ሊውንዴሪ) 11,000.00
1273 ቤት ስፌየት 123,000.00
1274 ጥብቅና
1275 ፍቶ ግራፌን ፍቶ ኮፑ ምሌዒሌን 106,000.00
1276 ምርመራ ሑሳብ
1277 ተቋራጭ ስራሔ 1,024,000.00
1278 ቤት መዯቀሲ 1,235,000.00
1281 ቤት ስኒማ 10,000.00
1282 ፀጉሪ ምስትክካሌን ቁንጅና ሳለንን 30,000.00
1283 ምትእንጋዴ ቱርስት 160,000.00
1284 ምክራይ አቁሐት 73,000.00
1285 ሒበሬታን ምሌክታን 7,000.00
ሽያጣት ቴንብርን ቀረፅን 4,057,000.00
1295 ሽያጣት ቴንብር 300,000.00
1296 ቀረፅ ቴንብር 3,757,000.00
ታክስ ዖይኮኑ አታዊታት 21,980,000.00
1400 ካብ ፌቃዴን ካሌኦት ክፌሉታትን 11,000,000.00
1500 ሽያጭ አቅሒን ግሌጋልትን 6,500,000.00
1600 ንሰራሔተኛ መንግስቲ ወሇዴ ሌቃሔ 80, ,000.00
1700 ካሌኦት አታዊታት 4,400,000.00
237
ናይ 1995 በጀት ዒመት ስሩዔ በጀት
ናይ ቢሮ ሽም ቢሮ /ሽም ቤት ፅሔፇት/ ትካሌ ናይ 1995 በጀት ዒመት በጀት

ኮዴ መሃያን አበሌን ስራሔ መካየዱ ዴምር
100 ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት
31,510,193.00 14,199,914.00 45,710,107.00
111-01 ቤት ፅሔፇት ቤት ምኸሪ ክሌሌ ትግራይ
91,415.00 442,632.00 534,047.00
112-01 ቤት ፅሔፇትምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ
2,921,154.00 2,501,860.00 5,423,014.00
112-03 ስነ ህዛቢ ቤት ፅሔፇት
208,116.00 78,708.00 286,824.00
112-04 ሰብ ሒይሉ ስሌጠና አግበ
450,500.00 450,500.00
112-05 ዯቂ አንስትዮ ቤት ፅሔፇት
144,805.00 91,500.00 236,305.00
112-06 ማሔበራት ምጅርጃው
436,900.00 352,339.00 789,239.00
118-01 ኦዱት ቤት ፅሔፇት
706,696.00 280,900.00 987,596.00
121-01 ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ
5,823,514.00 1,039,000.00 6,862,514.00
121-02 ቃዱ ቤት ፌርዱ 115,394.00 115,394.00
122-01 ቢሮ ፌትሑ
961,331.00 449,500.00 1,410,831.00
122-02 ቤት ፅሔፇት ምሌሻ
417,117.00 272,390.00 689,507.00
122-03 ኮሚሽን ፕሉስ
10,017,992.00 1,708,924.00 11,726,916.00
122-04 ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ቤት ህንፀት
5,331,302.00 5,432,068.00 10,763,370.00
154-01 ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒት
2,841,249.00 1,221,043.00 4,062,292.00
157-01 ሲቪሌ ሰርቪስ ኮሚሽን
638.00 183,000.00 183,638.00
159-01 ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት
204,166.00 146,050.00 350,216.00
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት
17,223,787.00 9,837,381.00 27,061,168.00
211-01 ቤሮ ሔርሻን ተፇጥሮ ሃፌትን
4,710,792.00 2,671,447.00 7,382,239.00
212-01 ቤት ፅሔፇት ምግቢ ውሔስና
65,264.00 118,600.00 183,864.00
213-01 ማእኸሌ ሔርሻ ምርምር
1,344,930.00 711,612.00 2,056,542.00
221-01 ቤት ፅሔፇት ኢንደስትርን ንግዴን
1,056,587.00 554,400.00 1,610,987.00
221-02 ቤት ፅሔፇት ትራንስፕርት
501,912.00 881,878.00 1,383,790.00
222-01 ቤት ፅሔፇት ዯ.ኣ.ኢ.
242,313.00 206,458.00 448,771.00
231-01 ቢሮ ማይ ሃፌቲ
3,271,178.00 944,618.00 4,215,796.00
238
241-01 ቤት ፅሔፇት ማኣዴን

383,603.00 182,518.00 566,121.00
247-01 ቢሮ ባህሌን ሒበሬታን
1,310,800.00 2,605,200.00 3,916,000.00
247-02 ቱሪዛም ኮሚሽን
193,133.00 164,362.00 357,495.00
261-01 ቤት ፅሔፇት ከተማ ሌምዒት
2,062,710.00 473,288.00 2,535,998.00
263-01 በዒሌመዘ ገጠር መንገዱ
2,080,565.00 323,000.00 2,403,565.00
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት
29,240,400.00 27,099,000.00 56,339,400.00
311-01 ቢሮ ትምህርቲ
2,260,600.00 6,975,100.00 9,235,700.00
311-06 ቴክኒክ ት/ቤት
1,374,800.00 1,527,900.00 2,902,700.00
311-07 መምህራን መሰሌጠኒ ትካሌ
812,400.00 2,389,900.00 3,202,300.00
311-09 ዒብይ ዒዱ መምህራን መሰሌጠኒ ኮላጅ
1,637,700.00 673,400.00 2,311,100.00
311-10 ቤት ትምህርቲ ኪነ ጥበባት
451,800.00 483,400.00 935,200.00
311-11 ቲ.ቪ.ኢ.ቲ.
1,803,400.00 1,803,400.00
311-15 ፌለይ ቤት ትምህርቲ
147,700.00 183,100.00 330,800.00
321-01 ቤት ፅሔፇት መናእሰይን ስፕርትን
582,900.00 337,700.00 920,600.00
331-01 ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና
2,213,700.00 2,223,900.00 4,437,600.00
331-02 ቤት ትምህርቲ ነርስ
592,300.00 936,800.00 1,529,100.00
331-03 ሆስፑታሌ
14,917,300.00 5,094,900.00 20,012,200.00
332-12 ምክሌኻሌ ዒሶ
132,800.00 2,064,500.00 2,197,300.00
332-01 ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌ ኤች አይ ቪ/ኤዴስ
312,700.00 2,500.00 315,200.00
341-01 ጉዲይ ሰራሔተኛ ቤት ፅሔፇት
755,800.00 278,400.00 1,034,200.00
341-02 ተሃዴሶ ማእኸሌ/ጉዴኣት መሰሌጠኒ
204,200.00 101,800.00 306,000.00
341-03 ሞያን ቴክኒክ መሰሌጠኒ
1,460,100.00 901,000.00 2,361,100.00
351-01 ሒዯጋ ምክሌካሌ ዴሌውነትን
1,097,100.00 656,900.00 1,754,000.00
361-01 እግሪ ምትካሌ
286,500.00 464,400.00 750,900.00
400 ኻሌኦት ወፃኢታት
5,000,000.00 0.000 5,000,000.00
433-01 ንዯሞዛን ስራሔ መካየዱ መጠባበቒ
5,000,000.00 5,000,000.00
ዴምር 82,974,380.00
239
51,136,295.00 134,110,675.00
240
ፔሮጀክት ኮዴ ሽም ቢሮ /ቤት ፅሔፇት / ትካሌ ን1995 በጀት ዒመት ዛተፇቐዯ ካፑታሌ በጀት
ካብ መንግስቲ ሌቓሔ ሒገዛ ዴምር
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን 4,590,104.00 4,000,000.00 5,360,000.00 13,950,104.00
ሔብረት ስራሔ ማሔበር 63,677.00 63,677.00
ህንፀት መስኖ ፔሮጀክት 6,376,259.00 6,376,259.00
ማይ ሃፌቲ 3,389,376.00 1,620,000.00 4,430,000.00 9,439,376.00
መዒዴን 65,000.00 65,000.00
ገጠር መንገዱ 7,990,170.00 7,990,170.00
ከተማ ሌምዒት 110,970.00 110,970.00
ኢንደስትርን ንግዴን 361,585.00 361,585.00
ዯቀቅቲን አናእሽተን
ኢንተርፔራይዛ 280,640.00 280,640.00
ቱርዛም 20,000.00 20,000.00
ትምህርቲ 29,822,794.00 11,300,000.00 7,740,000.00 48,862,794.00
ትምህርቲ ብዯረጃ ክሌሌ 26,572,794.00 1,200,000.00 7,740,000.00 35,512,794.00
ትምህርቲ ብዯረጃ ወረዲ 3,250,000.00 10,100,000.00 13,350,000.00
ጥዔና 4,507,175.00 27,235,000.00 12,658,000.00 44,400,175.00
ባህሉን ሒበሬታን 1,590,000.00 1,590,000.00
ሰራሔተኛ ጉዲይ 3,258,846.00 3,258,846.00
ጉዲይ መናእሰይ ስፕርትን 950,000.00 950,000.00
ጉዲይ ዯቂ አንስትዮ 180,000.00 180,000.00
ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት 211,500.00 211,500.00
ኦዱት 140,560.00 140,560.00
ስቨሌ ሰርቪስ 27,448.00 27,448.00
አግበ መሰሌጠኒ ማእኸሌ 1,500,000.00 1,500,000.00
ፌትሑ 200,000.00 200,000.00
ፕሉስ 1,500,000.00 1,500,000.00
ቤት ህንፀት 1,200,000.00 1,200,000.00
ፌለይ ትኹረት ዛረኸቡ 13,750,000.00 13,750,000.00
ምምሔዲር ቤት ፅሔፇት 4,022,340.00 4,022,340.00
አብያተ ፌርዱ 280,882.00 280,882.00
ሔብረ ሴክተር 15,745,000.00 17,412,000.00 33,157,000.00
ዴምር 86,389,325.00 59,900,000.00 47,600,000.00 193,889,325.00
ብ1995 በጀት ዒመት ዛተፇቐዯ ካፑታሌ በጀት
241
ን1995 በጀት ዒመት ንገጠር ወረዲታት ዛተፇቐዯ በጀት
ተ.ቑ ሽም ወረዲ ቀመር ብፅሑት

1. ወሌቃይት 7,375,558
2. ፀገዳ 6,935,558
3. ቓፌታ ሐመራ 5,725,570
4. ፀሇምቲ 7,265,558
5. ታ/አዴያቦ 6,363,570
6. ሊ/አዴያቦ 6,407,570
7. አስገዯ ፅምብሊ 7,617,558
8. ታ/ቆራሮ 5,989,570
9. መዯባይ ዙና 7,001,530
10. መረብ ሇኸ 6,240,630
11. አሔፇሮም 8,365,570
12. ወርዑ ሇኸ 7,199,530
13. ገፀር ዒዴዋ 5,879,610
14. ሊ/ማይጨው 4,955,570
15. ታ/ማይጨው 6,165,558
16. ናዔዳር ዒዳት 6,605,558
17. ቆሊ ተንቤን 7,375,530
18. ዯጉዒ ተንቤን 7,067,530
19. ጣርቋ አበርገሇ 5,065,570
20. ሳሒርቲ ሳምረ 6,583,558
21. እንዯርታ 7419,530
22. ሔንጣል ዋጅራት 7,573,530
23. አሊጀ 6,121,570
24. ራያ ዒዖቦ 6,363,570
25. አሊማጣ 5,967,570
26. ኦፌሊ 7,925,530
27. እንዲመኾኒ 6,385,558
28. ጎል መኸዲ 5,593,570
29. ኢሮብ 4,449,530
30. ስ/ፃ/እምባ 6,847,558
31. ጋንታ አፇሹም 5,879,570
32. ሏውዚን 6,165,558
33. ክሌተ ውሊዔል 5,043,570
34. አፅቢ ወንበርታ 6,077,530
ዴምር 220,000.000
242
የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት የ1995 በጀት ዒመት ገቢ በጀት
የገቢ ኮዴ የገቢ ዒይነት 1995 የገቢ እቅዴ

1000 ጠቅሊሊ ዴምር 90,000,000.00
1100 ቀጥታ ታክሶች 46 ,293,000.00
1101 የዯመወዖ ገቢ ግብር 21,962,000.00
1102 የክራይይ ገቢ ግብር 1,784,000.00
1103 የንግዴ ስራ ገቢ ግብር 10,579,000.00
1104 የእርሻ ስራ ገቢ ግብር 4,653,000.00
1106 የዯቪዯንዴና ልቶሪ ግብር
1108 የካፑታሌ ገቢ ግብር 1,537,000.00
1110 የገጠር መሬት መጠቀምያ ክፌይ 5,778,000.00
1200 ቀጥታ ያሌሆኑ ታክሶች 21,727,000.00
ኤክሳይስ ታክስ 140,000.00
1206 ጨው
1208 የአሌኮሌና የአሌኮሌ መጠጦች 140,000.00
የሽያጭ ታክስ 14,647,000.00
1236 ጨው
1237 ምግብ
1241 አሌኮሌና የአሌኮሌ መጠጦች
1248 የቆዲና የቆዲ ውጤቶች
1252 ብረት ያሌሆኑ የማአዴን ውጤቶች 140,000.00
1255 የፅህፇትና ይህንፃ መሳርያዎች 7,000.00
1269 ላልች እቃዎች 14,500,000.00
የአገሌግልት ሽያጭ ታክስ 2,883,000.00
1271 ጋራዥ 104,000.00
1272 የሌብስ ንፅህን መስጫ 11,000.00
1273 የሌብስ ስፋት 123,000.00
1274 ጥብቅና
1275 ፍቶ ግራፌና ፍቶ ማንሳት 106,000.00
1276 ሂሳብ ምርመራ
1277 ስራ ተቋራጭ 1,024,000.00
1278 የመኝታ ቤት 1,235,000.00
1281 ሲኒማ ቤት 10,000.00
1282 ፀጉር ማስተካክያ የቁንጅና ሳልን ስራ 30,000.00
1283 ቱርስት መስተናግድ 160,000.00
1284 ዔቃ ማከራይት 73,000.00
1285 ማስታወቅያ 7,000.00
የቴንብር ሽያጭና ቀረጥ 4,057,000.00
1295 የቴንብር ሽያጭ 300,000.00
1296 የቴንብር ቀረጥ 3,757,000.00
ታክስ ያሌሆኑ ገቢዎች 21,980,000.00
1400 ከፌቃዴና ላልች ክፌያዎች 11,000,000.00
1500 የዔቃ ሽያጭና አገሌግልት 6,500,000.00
1600 ሇመንግስት ሰራተኞች ከተሰጠው ብዴር ወሇዴ 80, ,000.00
1700 ሌዩሌዩገቢዎች 4,400,000.00
243
ን1995 ንከተማ ወረዲ ምምሔዲራት ዛተመዯበ በጀት
ተ.ቁ ከተማ ዛተፇቀዯ በጀት

1. ዒብይ ዒዱ 2,121,100.00
2. ሸራሮ 1,677,100.00
3. ዒዴዋ 4,377,605.00
4. ሐመራ 1,298,400.00
5. ውቕሮ 3,187,000.00
6. እንዲስሊሰ 2,787,800.00
7. ዒዱ ግራት 5,114,897.00
8. አሊማጣ 2,858,729.00
9. ኮረም 1,447,205.00
10. ማይጨው 2,302,200.00
11. አክሱም 4,516,446.00
12. መቐሇ 15,311,518.00
ዴምር 47,000,000.00
ዒንቀፅ 6
እዘ አዋጅ ዛፀንዏለ ግዖ
እዘ አዋጅ ሒምሇ 1, 1994 ዒ/ም ጀሚሩ ተፇፃሚ ይኸውን
ፀጋይ በርሀ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ሔዲር /1995 ዒ/ም
መቐሇ
244
የ1995 በጀት ዒመት መዯበኛ በጀት
የቢሮ ኮዴ የቢሮ /ፅህፇት ቤት ዴርጅት ስም ናይ 1995 በጀት ዒመት

ዯመወዛና አበሌ ስራ ማስኬጃ ዴምር
100 አስተዲዯርና ጠቅሊሊ አገሌግልት 31,510,193.00 14,199,914.00 45,710,107.00
111-01 የምክር ቤት ዔህፇት ቤት
91,415.00 442,632.00 534,047.00
112-01 ክሌሌ አስተዲዯር ፅ/ቤት 2,921,154.00 2,501,860.00 5,423,014.00
112-03 ስነ ህዛብ ፅ/ቤት
208,116.00 78,708.00 286,824.00
112-04 አግበ የሰው ሃይሌ ስሌጠና ማእከሌ
450,500.00 450,500.00
112-05 የሴቶች ጉዲይ ፅ/ቤት
144,805.00 91,500.00 236,305.00
112-06 የማህበራዊ ማዯራጃ
436,900.00 352,339.00 789,239.00
118-01 ኦዱት ጽ/ቤት
706,696.00 280,900.00 987,596.00
121-01 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 5,823,514.00 1,039,000.00 6,862,514.00
121-02 ቃዱ ቤት ፌርዱ 115,394.00 115,394.00
122-01 ፌትህ ቢሮ 961,331.00 449,500.00 1,410,831.00
122-02 ምሌሻ ፅ/ቤት
417,117.00 272,390.00 689,507.00
122-03 ፕሉስ ኮምሽን 10,017,992.00 1,708,924.00 11,726,916.00
122-04 የማረምያ ቤት አስተዲዯር ፅ/ቤት 5,331,302.00 5,432,068.00 10,763,370.00
154-01 የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌምት ቢሮ 2,841,249.00 1,221,043.00 4,062,292.00
157-01 ስቨሌ ሰርቭስ ኮምሽን
638.00 183,000.00 183,638.00
159-01 እንቨስትነመንት ፅ/ቤት
204,166.00 146,050.00 350,216.00
200 ኢኮኖሚያዊ ሌማት 17,223,787.00 9,837,381.00 27,061,168.00
211-01 ግብርናና ተፍጥሮ ሃብት ቢሮ 4,710,792.00 2,671,447.00 7,382,239.00
212-01 የምግብ ዋስትና ፅ/ቤት
65,264.00 118,600.00 183,864.00
213-01 እርሻ ምርምር ማእከሌ 1,344,930.00 711,612.00 2,056,542.00
221-01 ንግዴና እንደትሪ ፅ/ቤት 1,056,587.00 554,400.00 1,610,987.00
221-02 ትራንስፕርት ፅ/ቤት 501,912.00 881,878.00 1,383,790.00
222-01 ጥቃቅንና ትናንሽ ኢንተርፔራይዛ ፅ/ቤት
242,313.00 206,458.00 448,771.00
231-01 የውሃ ሃብት ቢሮ 3,271,178.00 944,618.00 4,215,796.00
241-01 ማኣዴን ፅ/ቤት
383,603.00 182,518.00 566,121.00
247-01 ባህሌናማስታወቅያ ቢሮ 1,310,800.00 2,605,200.00 3,916,000.00
247-02 ቱሪዛም ኮምሽን
193,133.00 164,362.00 357,495.00
261-01 ከተማ ሌማት ፅ/ቤት 2,062,710.00 473,288.00 2,535,998.00
263-01 ገጠር መንገዴ ባሇ ስሌጣን 2,080,565.00 323,000.00 2,403,565.00
300 ማሔበራዊ አገሌግል 29,240,400.00 27,099,000.00 56,339,400.00
311-01 ትምህርት ቢሮ 2,260,600.00 6,975,100.00 9,235,700.00
311-06 ቴክኒክ ት/ቤት 1,374,800.00 1,527,900.00 2,902,700.00
311-07 መምህራን ማሰሌጠኛ ተቋም 812,400.00 2,389,900.00 3,202,300.00
311-09 ዒብይዒዱ መምህራን ትምህርት ኮላጅ 1,637,700.00 673,400.00 2,311,100.00
311-10 ኪነጥበብ ት/ቤት
451,800.00 483,400.00 935,200.00
311-11 ቲ.ቪ.ኢ.ቲ 1,803,400.00 1,803,400.00
245
311-15 ሌዩ ትምህርት ቤት
147,700.00 183,100.00 330,800.00
321-01 የወጣቶችና ስፕርት ፅ/ቤት
582,900.00 337,700.00 920,600.00
331-01 ጤና ጥበቃ ቢሮ 2,213,700.00 2,223,900.00 4,437,600.00
331-02 ነርስ ትምህርት ቤት 592,300.00 936,800.00 1,529,100.00
331-03 ሆስፑታሌ 14,917,300.00 5,094,900.00 20,012,200.00
332-12 ወባ መከሊክያ 132,800.00 2,064,500.00 2,197,300.00
332-01 የኤዴስ መከሊክያና መቆጣጠርያ ፅ/ቤት
312,700.00 2,500.00 315,200.00
341-01 ሰራተኛ ጉዲይ ፅ/ቤት 755,800.00 278,400.00 1,034,200.00
341-02 የተሃዴሶ ማእከሌ
204,200.00 101,800.00 306,000.00
341-03 የቴክኒክ ማሰሌጠናኛ መእከሌ 1,460,100.00 901,000.00 2,361,100.00
351-01 አዯጋ መከሊከሌና ዛግጁነት 1,097,100.00 656,900.00 1,754,000.00
361-01 መሌሶ ማቋቋም
286,500.00 464,400.00 750,900.00
400 ላልች ወጪዎች
5,000,000.00 0.000 5,000,000.00
433-01 ሇዯመወዛ እና ስራ ማስኬጃ መጠባበቅያ 5,000,000.00 5,000,000.00
ዴምር 82,974,380.00 51,136,295.00 134,110,675.00
246
ፔሮጀክት ኮዴ የ ቢሮ /ቤት ፅሔፇት / ዴርጅት ሇ1995 በጀት ዒመት የተፇቀዯ ካፑታሌ በጀት
ስም ከመንግስት ብዴር እርዲታ ዴምር
ግብርናና ተፇጥሮ ሃብት 4,590,104.00 4,000,000.00 5,360,000.00 13,950,104.00
ሔብረት ስራሔ ማህበር 63,677.00 63,677.00
መስኖ ፔሮጀክት ግንባታ 6,376,259.00 6,376,259.00
ውሃ ሃብት 3,389,376.00 1,620,000.00 4,430,000.00 9,439,376.00
መዔዴን 65,000.00 65,000.00
ገጠር መንገዴ 7,990,170.00 7,990,170.00
ከተማ ሌማት 110,970.00 110,970.00
ንግዴና እንዴስትሪ 361,585.00 361,585.00
ጥቃቅንና ትናንሽ ኢንተርፔራይዛ 280,640.00 280,640.00
ቱርዛም 20,000.00 20,000.00
ትምህርት 29,822,794.00 11,300,000.00 7,740,000.00 48,862,794.00
ትምህርት በክሌሌ ዯረጃ 26,572,794.00 1,200,000.00 7,740,000.00 35,512,794.00
ትምህርት በወረዲ ዯረጃ 3,250,000.00 10,100,000.00 13,350,000.00
ጤና 4,507,175.00 27,235,000.00 12,658,000.00 44,400,175.00
ባህሌና ማስታወቅያ 1,590,000.00 1,590,000.00
ሰራተኛ ጉዲይ 3,258,846.00 3,258,846.00
ወጣቶችና ስፕርት ጉዲይ 950,000.00 950,000.00
ሴቶች ጉዲይ 180,000.00 180,000.00
ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት 211,500.00 211,500.00
ኦዱት 140,560.00 140,560.00
ስቪሌ ሰርቨስ 27,448.00 27,448.00
አግበ ማሰሌጠኛ ማእከሌ 1,500,000.00 1,500,000.00
ፌትህ 200,000.00 200,000.00
ፕሉስ 1,500,000.00 1,500,000.00
ማረሚያ ቤት 1,200,000.00 1,200,000.00
ሌዩ ትኩረት የተሰጣቸው 13,750,000.00 13,750,000.00
አስተዲዯር ፅ/ቤት 4,022,340.00 4,022,340.00
ፌርዴ ቤቶች 280,882.00 280,882.00
ሔብረ ሴክተር 15,745,000.00 17,412,000.00 33,157,000.00
ዴምር 86,389,325.00 59,900,000.00 47,600,000.00 193,889,325.00
1995 በጀት ዒመት ዛተፇቐዯ ካፑታሌ በጀት
247
ሇ1995 በጀት ዒመት ሇገጠር ወረዲዎች የተፇቀዯ በጀት
ተ.ቁ የወረዲ ስም ብቀመር ዴርሻ

1. ወሌቃይት 7,375,558
2. ፀገዳ 6,935,558
3. ቓፌታ ሐመራ 5,725,570
4. ፀሇምቲ 7,265,558
5. ታ/አዴያቦ 6,363,570
6. ሊ/አዴያቦ 6,407,570
7. አስገዯ ፅምብሊ 7,617,558
8. ታ/ቆራሮ 5,989,570
9. መዯባይ ዙና 7,001,530
10. መረብ ሇኸ 6,240,630
11. አሔፇሮም 8,365,570
12. ወርዑ ሇኸ 7,199,530
13. ገፀር ዒዴዋ 5,879,610
14. ሊ/ማይጨው 4,955,570
15. ታ/ማይጨው 6,165,558
16. ናዔዳር ዒዳት 6,605,558
17. ቆሊ ተንቤን 7,375,530
18. ዯጉዒ ተንቤን 7,067,530
19. ጣርቋ አበርገሇ 5,065,570
20. ሳሒርቲ ሳምረ 6,583,558
21. እንዯርታ 7419,530
22. ሔንጣል ዋጅራት 7,573,530
23. አሊጀ 6,121,570
24. ራያ ዒዖቦ 6,363,570
25. አሊማጣ 5,967,570
26. ኦፌሊ 7,925,530
27. እንዲመኾኒ 6,385,558
28. ጎል መኸዲ 5,593,570
29. ኢሮብ 4,449,530
30. ስ/ፃ/እምባ 6,847,558
31. ጋንታ አፇሹም 5,879,570
32. ሏውዚን 6,165,558
33. ክሌተ ውሊዔል 5,043,570
34. አፅቢ ወንበርታ 6,077,530
ዴምር 220,000.000
248
በ1995 ሇከተማ ወረዲ መስተዲዯሮች በጀት
ተ.ቁ ከተማ የተመዯበ በጀት

1. ዒብይ ዒዱ 2,121,100.00
2. ሽራሮ 1,677,100.00
3. ዒዴዋ 4,377,605.00
4. ሐመራ 1,298,400.00
5. ውቕሮ 3,187,000.00
6. እንዲስሊሰ 2,787,800.00
7. ዒዱ ግራት 5,114,897.00
8. አሊማጣ 2,858,729.00
9. ኮረም 1,447,205.00
10. ማይጨው 2,302,200.00
11. አክሱም 4,516,446.00
12. መቐሇ 15,311,518.00
ዴምር 47,000,000.00
ዒንቀፅ 6
ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
ይህ አዋጅ ከሒምላ 1, 1994 ዒ/ም ጀምሮ ተፇፃሚ ይሆናሌ
ፀጋይ በርሀ
የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ መስተዲዯር
ህዲር/1995 ዒ/ም
መቐሇ
249

11 ዒመት ቑ.1 11ኛ ዒመት ቁ.1
መቐሇ መጋቢት/1996 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ መቀሇ መጋቢት/1995
ዒ.ም ዒ.ም
ናይ 1995 በጀት ዒመት ተወሳኺ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1995
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ተጨማሪ በጀት አዋጅ
ገፅ 1 ገፅ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 69/1995 ኣዋጅ ቁጥር 69/1995
ናይ 1995 በጀት ዒመት ተወሳኺ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1995
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ተጨማሪ በጀት አዋጅ
ንብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንናይ 1995 በ1995 በጀት በክሌለ ሇሚካሄደ ስራዎች
በጀት ዒመት መፇፀሚ ስራሔ መንግስቲ ዛተኣወጀ ማስፇፀሚያ ተጨማሪ በጀት ሇማወጅ በኢትዮጵያ
ናይ ተወሳኺ በጀት ኣዋጅ ብመሰረት ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ሔገ-መንግስት በክሌለ
ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ሔገ መንግስቲ እዘ ክሌሌ ሔገ-መንግስት በተዯነገገው መሰረት ክሌለ
ናይ ባዔለ በጀት ምፅዲቕን አብ ስራሔ ናይ ምውዒሌን የራሱን በጀት የማወጅና ማስተዲዯር ስሌጣን
ስሌጣን ዛተውሃቦ ብምዃኑ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ የተሰጠው በመሆኑ የክሌለ ምክር ቤት በትግራይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አብ ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል በወጣው ሔገ-
መንግስቲ‟ዘ ክሌሌ ዒንቀፅ /3.ሀ መሰረት እዘ ዛስዔብ መንግስት አንቀፅ 49/3.ሀ መሰረት የሚከተሇው
ናይ ተወሳኺ በጀት ኣዋጅ ተኣዊጁ ኣል፡፡ ተጨማሪ በጀት አዋጅ ታውጃሌ፡፡
ክፌሉ 1 ክፌሌ አንዴ
ዒንቀፅ ሒዯ አንቀፅ 1
እዘ ኣዋጅ‟ዘ “ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ናይ 1995 በጀት ዒመት ተወሳኺ በጀት መንግስት የ1995 ተጨማሪ በጀት አዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ቁፅሪ 69/1995” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 69/1995” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
1. ኣብ 1995 በጀት ዒመት ንናይ መንግስቲ ስራሔ
መፇፀሚ ዛኸውን ተወሳኺ በጀት ኣዴሊይ ኾይኑ 1.በ1995 በጀት ዒመት ሇመንግስት ስራዎች
ስሇዛተረኸበ ምስዘ ኣዋጅ ተተሒሑ዗ ዛርከብ ተጨማሪ በጀት በማስፇሇጉ ከዘህ አዋጅ ጋር
ቕጥሚ ንዛተጠቐሱ ስራሔትን ግሌጋልትን ተያይዜ በሚገኘው ሰንጠረዥ ሇተጠቀሱት
250
ዛውዔሌ፡- ስራዎችንና አገሌግልቶች የሚውሌ፡-

ሀ. ንስሩዔ ወፃኢ ብር 1,585,000.00 ሀ. ሇመዯበኛ ወጪ ብር 1,585,000.00
ሇ.ንዜባ መቐሇን ወረዲታትን ሇ. ሇመቐሇ ዜንና ወረዲዎች
ዴጎማ ብር 6,915,000.00 ዴጎማ ብር 6,915,000.00
ሏ.ንካፑታሌ ወፃኢታት ብር 1,000,000.00 ሏ. ሇካፑታሌ ወጪ ብር 1,000,000.00
ዴምር ብር 9,500,000.00 ዴምር ብር 9,500,000.00
(ትሽዒተ ሚሌዮን ሒሙሽተ ሚኢቲ ሽሔ ብር) /ዖጠኝ ሚሌዮን አምስት መቶ ሺ ብር/ ወጪ ሆኖ
ወፃኢ ኾይኑ ንክኽፇሌ በዘ ኣዋጅ ፀዱቑ ኣል፡፡ እንዱከፇሌ በዘህ አዋጅ ፀዴቋሌ ዛርዛሩ
ዛርዛር አብ ሰዯቓ 1 ተቐሚጡ ኣል፡፡ በሰንጠረዥ 1 ተያይዝሌ፡፡
2. እዘ በጀት ዛሽፇን ካብ ዛስዔቡ ፌሌፌሊት 2. ይህ በጀት ከሚከተለት ምንጮች ይሸፇናሌ፡፡
ይኸውን፣
ሀ.ካብ ክሌሌመንግስቲ ካብ ትካሊት ኢንቨስትመንት ሀ. ከክሌለ መንግስት ሌማት ዴርጅቶች
ዛገብሮ ተመሊሲ ኢንቨስት ተዯርጎ የተመሇሰ ብር
ብር 8,500,000.00 8,500,000.00
ሇ. ካብ ገፀር መንገዱ ፑ.ኣካውንት ሇ. ከገጠር መንገዴ ፑ.አካውንት
1,000,000.00 1,000,000.00
ዴምር 9,500,000.00 ዴምር 9,500,000.00
/ትሽዒተ ሚሌዮንን ሒሙሽተ ሚኢቲ ሽሔ ብር/ /ዖጠኝ ሚሌዮን አምስት መቶ ሺ ብር/
ክፌሉት ብዙዔባ ምፌፃም ክፌያ መፇፀም
እዘ በጀት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር
ትግራይ ናይ 1995 በጀት ዒመት ኣመሒዴሩኡ ቁፅሪ ቤት ቀዯም ሲሌ ባወጣው የበጀት አዋጅ ቁጥር
64/1995 ዒ/ም መሰረት ኣካሌ ናይ‟ዘ ዖበን በጀት 64/1995 አካሌ ሆነ ታውጇሌ፡፡
ተገይሩ ተኣዊጁ ኣል፡፡
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ትግራይ ካብ ዛፀዯቐሇ ጊዚ ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ካፀዯቀበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
መጋቢት 1995 መጋቢት 1995
መቐሇ መቐሇ
251
ሰዯቃ 1
ተ.ቑ ወፃኢ ርእሲ መጠን

ገንዖብ/ብር/
1. መዯበኛ በጀት
1.1 ሇመቐሇ ከተማ ዯመወዛና ስራ ማስኬጃ ዴጎማ 6,100,000.00
1.2 ንጋንታ ኣፇሹም ወረዲ ዯመወዛ ዴጎማ 745,000.00
1.3 ሇጉል መኸዲ ወረዲ ቤት ክራይ 70,000.00
1.4 ሇ10 ከተሞች ሊይብረሪያን ዯመወዛ 175,800.00
ንኡስ ዴምር 7,090,800.00
2. ሇክሌሌ ኣካሊት ተጨማሪ መዯበኛ በጀት

2.1 ኣፇ ጉባኤ ፅ/ቤት /ስራ ማስኬጃ/ 327,550.00
2.2 ሇከፌተኛ ፌርዴ ቤት /ስራ ማስኬጃ/ 446,750.00
2.3 ቱሪዛም ኮሚሽን /ቤት ክራይ/ 30,000.00
2.4 አዯጋ መከሊከሌና ዛግጅነት ኮሚሸን 7,980.00
2.5 የሴቶች ጉዲይ ቢሮ /ስራ ማስኬጃና ቤት ክራይ/ 96,000.00
2.6 ሇክሌሌ መስተዲዯር ጽ/ቤት 120,000.00
2.7 ትምህርት ቢሮ /ስራ ማስኬጃ/ 140,000.00
2.8 ፌትህ ቢሮ 13,320.00
2.9 ጠቃቅንና አነስተኛ ዴርጅቶች ማስፊፌያ ፅ/ቤት 92,000.00
2.10 ፕሉስ ኮሚሽን /የስሌክ ዔዲና ቤት ክራይ/ 135,600.00
ንኡስ ዴምር 1,409,200.00
3. ሇካፑታሌ ወጪ
3.1 ካዙ-ፀገዳ 500,000.00
3.2 ባዔኸር ዒዱ ረመፅ 500,000.00
ንኡስ ዴምር 1,000,000.00
ጠቕሊሊ ዴምር 9,500,000.00
252
ሰንጠረዞ 1
የወጪ አርእስት ገንዖብ መጠን

ተ.ቑ /ብር/
1. ንኸተማታት ወረዲታትን ዴጎማ
1.1 ንኸተማ መቐሇ መሃያን ስራሔ መካየዱ ዴጎማ 6,100,000.00
1.2 ንወረዲ ጋንታኣፇሹም ንመሃያ ዴጎማ 745,000.00
1.3 ንወረዲ ጉልመኸዲ ገዙ ኽራይ 70,000.00
1.4 ን10 ከተማታት ሊይብረሪያን መሃያ 175,800.00
ንኡስ ዴማር 7,090,800.00
2. ንክሌሌ ኣካሊት ተወሳኺ ስራሔ መካየዱ

2.1 ኣፇጉባኤ ቤት ፅሔፇት /ንስራሔ መካየዱ/ 327,550.00
2.2 ንሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ /ስራሔ መካየዱ/ 446,750.00
2.3 ቱሪዛም ኮሚሽን /ገዙ ክራይ/ 30,000.00
2.4 ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን /ብቤት ፌርዱ ትእዙዛ/ 7,980.00
2.5 ንቢሮ ዯቂ ኣንስትዮ ንገዙ ክራይን ቋሚ ንብረት መግዛኢ 96,000.00
2.6 ንቤት ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር /ስራሔ መካየዱ/ 120,000.00
2.7 ንቢሮ ትምህርቲ /ስራሔ መካየዱ/ 140,000.00
2.8 ንቢሮ ፌትሑ 13,320.00
2.9 ንቤት ፅሔፇት ዯቀቕትን ኣናእሽተይን ትካሊት /ኪና መፀገኒ/ 92,000.00
2.10 ንፕሉስ ኮሚሽን /ውዛፌ ስሌክን ገዙ ክራይን/ 135,600.00
ንኡስ ዴምር 1,409,200.00
3. ንካፑታሌ ወፃኢ ገፀር መንገዱ

3.1 ካዙ-ፀገዳ 500,000.00
3.2 ባዔኸር ዒዱ ረመፅ 500,000.00
ንኡስ ዴምር 1,000,000.00
ጠቕሊሊ ዴምር 9,500,000.00
253

መቐሇ ሔዲር /1996 ዒ.ም መቀሇ ህዲር/1996 ዒ.ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 70/1996 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 70/1996 ዒ.ም
ንሔብረት ስራሔ ማሔበራት እታወታትን ፌርያትን ሇህብረት ስራ ማህበራት ሇግብኣቶችና የምርት
ውጤቶች
መዏዯጊ ዛውዔሌ ናይ ገንዖብ ሌቓሔ ውዔሌ ንምፀዲቕ መግዣ የሚውሌ የገንዖብ ብዴር ዋስትና ውሌ
ሇማዔዯቅ
ዛወፀ ኣዋጅ የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 70/1996 አዋጅ ቁጥር 70/1996 ዒ.ም

ንሔብረት ስራሔ ማሔበራት እታወታትን ፌርያትን ሇህብረት ስራ ማህበራት ሇግብኣቶችና የምርት
መዏዯጊ ዛውዔሌ ናይ ገንዖብ ሌቓሔ ውዔሌ ንምፅዲቕ ውጤቶች መግዣ የሚውሌ የገንዖብ ብዴር ዋስትና
ዛወፀ ኣዋጅ ውሌ ሇማፅዯቅ የወጣ አዋጅ
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇሚገኙ
ንዛርከቡ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ንእታወታትን የህብረት ስራ ማህበራት ሇግብኣቶችና የምርት
ንፌርያትን መዏዯጊ ዛውዔሌ ሌቓሔ ንምርካብ ምስ ውጤቶች መግዣ የሚውሌ ብዴር ሇማግኘት
ንግዱ ባንኪ ኢትዮጵያ ዛግበር ናይ ብር ከኢትዮጵያ ንግዴ ባንክ በሚዯረግ የብር
61,771,170.00/ስሌሳን ሒዯን ሚሌዮንን ሸውዒተ 61,771,170.00/ ስሌሳ አንዴ ሚሌዮን ሰባት
ሚኢትን ሰብዒን ሒዯን ሽሔን ሒዯ ሚኢትን መቶ ሰባ አንዴ ሺ አንዴ መቶ ሰባ/ የብዴር ውሌ
ሰብዒን/ ሌቓሔ ውዔሌ ኣብ መንጎ ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስትና
መንግስቲ ትግራይን ንግዱ ባንክ ኢትዮጵያን በኢትዮጵያ ንግዴ ባንክ በሚፇረም የዋስትና
ብዛፌረም ናይ ውሔስነት ስምምዔነት መሰረት ስምምነት መሰረት እንዱፇፀም፣
ንክፌፀም፣
ብመሰረት ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ብሄራዊ በብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የፊይናንስ አስተዲዯር
ክሌሌ ትግራይ ቑፅሪ 26/14989 ዒንቀፅ 32 ቤት አዋጅ ቁጥር 26/1989 አንቀፅ 32 መሰረት
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ናይ ሌቓሔ ውሔስና የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት የብዴር ዋስትና
ንምሃብ እዘ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ ሇመስጠት ይህ አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ኣንቀፅ 1 አንቀፅ 1
እዘ ኣዋጅ ንሔብረት ስራሔ ማሔበራት ይህ አዋጅ ሇህብረት ስራ ማህበራት
እታወታትን ፌርያትን መዏዯጊ ዛውዔሌ ናይ ገንዖብ ግብአቶችና የምርት ውጤቶች መግዣ የሚውሌ
ሌቓሔ ውሔስነት ውዔሌ ንምፅዲቕ ዛወፀ ኣዋጅ የገንዖብ ብዴር የዋስ ውሌ ሇማፅዯቅ የወጣ አዋጅ
ቁፅሪ 70/1996 ተባሂለ ክጥቀስይካአሌ፡፡ ቁጥር 70/1996 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣንቀፅ 2 አብቀፅ 2
254
ያንደ ዋጋ
ነጋሪተ ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ
ተፇፃሚነት ተፇፃሚነት
1. እዘ ናይ ሌቓሔ ውዔሉ ተሇቃሔቲ ሔብረት ስራሔ 1. ይህ የብዴር ውሌ ተበዲሪ የህብረት ስራ
ማሔበራት ንመሇቕሑ ንግዱ ባንኪ ኢትዮጵያ ማሔበራት ሇአበዲሪ የኢትዮጵያ ንግዴ ባንክ ውሌ
ውዔሌ ካብ ዛኣተውለ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ከገቡበት በአንዴ አመት ውስጥ ተከፌል
ተኸፉለ ዛውዲእ ይኸውን፡፡ የሚያሌቅ ይሆናሌ፡፡
2. በዘ መሰረት ዴማ ካብቲ ዛተውሃበ ሌቓሔ ዛእከብ 2. በዘህ መሰረት ከተሰጠው ብዴር የሚሰበሰብ ወሇዴ
ወሇዴ 5.25% ንባንኪ 2.25% ናብ ናይ 2.25% ሇባንክ 2.25% ዯግሞ ወዯ የህብረት ስራ
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ሑሳብ ኣታዊ ማህበራት ገቢ የሚሆነው ወሇዴ ብዴሩ ተጠቃሌል
ይኸውን፡፡ ኾይኑ ግና ናብ ሔብረት ስራሔ ሳይከፌሌ ሲቀር መሸፇኛ ይውሌ ዖንዴ እዲው
ማሔበራት ኣታዊ ዛኸውን ወሇዴ እቲ ዔዲ ተጠቃሌል እስኪከፌሌ ሳይጠቀሙበት መቆየት
ተጠቓሉለ ከይተኸፇሇ እንተተሪፈ ነቲ ሌቓሔ አሇበት፡፡
መሸፇኒ ክውዔሌ ስሇዖሇዎ ዔዲ ተጠቓሉለ ክሳብ
ዛኸፇሌ ከይተጠቐምለ ክፀንሔ ኣሇዎ፡፡
3. እዘ ብሌቓሔ ዛተወሰዯ ገንዖብ ብውሔስና በጀት 3. ይህ በብዴር የተወሰዯ ገንዖብ በክሌለ በጀት
እዘ ክሌሌ ዛተረኸበ ኾይኑ ንሔብረት ስራሔ ዋስትና የተገኘ ሆኖ ሇህብረት ስራ ማሔበራት
ማሔበራት እታወታትን ፌርያትን መዏዯጊ ግብአቶችና የምርት ውጤቶች ግዥ ብቻ የሚውሌ
ጥራሔ ዛውዔሌ እዩ፡፡ ይሆናሌ፡፡
ግቡእ ክሌሊዊ መንግስቲ የክሌለ መንግስት ግዳታ
1. ተሇቃሒይ ዛተሇቀሕ ገንዖብ ብሙለእ ይኹን 1. ተበዲሪ የተበዯረውን ገንዖብ በሙለ ይሁን በከፉሌ
ብኽፊሌ ብእዋኑ ክምሌስ እንተዖይኪኢለ ካብ በግዚው መመሇስ ካሌቻሇ ከክሌለ በጀት ተቀንሶ
በጀት እዘ ክሌሌ ተቐኒሱ ዛኸፇሌ እዩ፡፡ የሚከፇሌ ነው፡፡
2. በዘ መሰረት ዴማ ፋዳራሌ ገንዖብ ሚኒስተር 2. በዘህ መሰረት የፋዯራሌ ገንዖብ ሚኒስተር
ካብዘ ክሌሌ ስምምዔነት እንትፃሒፇለ ካብ ከክሌለ ስምምነት ሲፃፌሇት ከክሌለ ዒመታዊ
ዒመታዊ በጀት እዘ ክሌሌ ተቐኒሱ ንባንክ በጀት ተቀንሶ ሇባንኩ እንዱከፇሌ የሚያዯርግ
ክኸፇሌ ዛገብር እንትኾን እቲ ክሌሌ ዴማ ሲሆን ከሌለ ዯግሞ ብዴሩ የወሰደ ወረዲዎች
ካብተን ሌቓሔ ዛወሰዲ ወረዲታት ሌቓሏን ብዴራቸው መመሇስ ካሌቻለ ከዒመታዊ
ክምሌሳ እንዴሔር ዖይኪኢሇን ካብ ዒመታዊ በጀታቸው ተቀንሶ እንዱከፇሌ ያዯርጋሌ፡፡
በጀተን ተቐኒሱ ክኸፇሌ ይገብር፡፡
ዛፀንዏለ ግዚ አዋጅ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ካብ ዛፀዯቐለ ጀሚሩ ይህ አዋጅ በምክር ቤት ከፀዯቀበት ቀን
ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ሔዲር/ 1996 ህዲር/ 1996
ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
መቐሇ መቀላ
255

በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
መቐሇ ጥሪ /1996 ዒ.ም መቐሇ ጥር/1996 ዒ.ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 71/1996 አዋጅ ቁጥር 71/1996
ስሌጣንን ተግባርን ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ የጣብያ ሔግ አስከባሪ ስሌጣንና
ኣዋጅ ቑፅሪ 71/1996 አዋጅ ቁጥር 71/1996
ስሌጣንን ተግባርን ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ የጣብያ ሔግ አስከባሪ ስሌጣንና
ሔብረተሰብ ክሌሌና ምርዴዲእን ብሰሊም የክሌለ ሔብረተሰብ በመረዲዲትና በሰሊም
ሒቢርካ ምንባርን ዔሊምኡ ዛገበረ ግሌጋልት ፌትሑ ኣብሮ መኖር አሊማው ያዯረገ የፌትህ ኣገሌግልት
አብ ቐረብኡ ክረክብ ክኽእሌ ብምሔሳብ ማሔበራዊ በአቅራብያው እንዱያገኝ በማሰብ የማህበራዊ
አብያተ ፌርዱ በቢጣብይኡ ዛተጣየሹ ብምዃኖም፣ ፌርዴ ቤቶች በየጣብያዎች የተቋቋሙ በመሆኑ፣
ስሌጣን እዜም ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ኣብ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የስሌጣን ክሌሌ
ዛኾኑ ዋኒናት ዯንቢ ምትሔሌሊፌን መንግስታዊ በሆኑ የዯንብ መተሊሇፌና የመንግስት የፌትሃብሄር
ፌትሃብሄር ጉዲያትን ክሲ ዖቕርቡን ዛካትዐን ጉዲዮችና ክስ የሚያቀርቡና የሚከራከሩ የጣብያ
ኣኽበርቲ ሔጊ ጣብያ ስሌጣንን ተግባሮምን ብሔጊ የህግ አስከባሪዎች ስሌጣንና ተግባር በህግ መወሰን
ምውሳን ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇዛተረኸበ፣ ቤት ምኽሪ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣ የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው
ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ የትግራይ ክሌሌ ህገ መንግስት አንቀፅ
49/3/ሀ/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ዛስዔብ 49/3/ሀ/በተጠው ስሌጣን መሰረት ይህ አዋጅ
ኣዋጅ ኣወፂኡ ኣል፡፡ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1- ሒፂር ርእሲ ዒንቀፅ 1- አጭር ርእሰ
እዘ ኣዋጅ “ስሌጣንን ተግባርን ጣብያ ኣኸባሪ ይህ አዋጅ “የጣብያ ሔግ አስከባሪ ስሌጣንና
ሔጊ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 71/1996 “ ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 71/1996”
ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2- ትርጉም ዒንቀፅ 2- ትርጉም
ኣብዘ ኣዋጅ ውሽጢ በዘህ አዋጅ ውስጥ፣
1. ”ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ” ማሇት ብአዋጅ ቑፅሪ 1. ”ማህበራዊ ፌርዱ ቤት” ማሇት በአዋጅ ቁጥር
32/90 መሰረት ኣብ ሔዴ ሔዴ ጣብያ ዛቖመ 32/90 መሰረት ብእያንዲንደ ጣብያ
ቤት ፌርዱ እዩ፡፡ የተቋቋመ ፌርዴ ቤት ነው፡፡
2. “ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ” ማሇት ስሌጣን ማሔበራዊ 2. “የጣብያ ሔግ አስከባሪ” ማሇት የማህበራዊ
አብያተ ፌርዱ ኣብ ዛኾኑ ዋኒናት ዯንቢ ፌርዴ ቤት ስሌጣን በሆኑ ጉዲዮች ሊይ የዯንብ
256

ምትሔሌሊፌን ናይ መንግስቲ ፌትሃብሄር መተሊሇፌና የመንግስት የፌትሃብሄር ጉዲዮችን

ጉዲያትን እንዲ ተኸታተሇ ናብ ማሔበራዊ ቤት እየተከታተሇ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤት በማቅረብ
ፌርዱ ብምቕራብ ዛካታዔ እዩ፡፡ የሚከራከር ነው፡፡
ዒንቀፅ 3- ኣገሊሌፃ ፆታ አንቀፅ 3- የፆታ አገሊሇፅ
አብዘ ኣዋጅ ውሽጢ ብተባዔታይ ዛተገሇፀ ንጓሌ እዘህ አዋጅ ውስጥ በወንዴ ፆታ የተገሇፀ ሇሴት
ኣንስተይቲ ፆታ”ውን ዛምሌከት እዩ፡፡ ፆታንም ይመሇከታሌ፡፡
ዒንቀፅ 4- ወሰን ተፇፃሚነት አንቀፅ 4- የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ኣዋጅ ብብርኪ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ይህ አዋጅ በሁለም የትግራይ ጣብያዎች
ኣኽባሪ ሔጊ ኣብ ዛተጣየሸሇን ኩሇን ጣብያታት በማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዯረጃ የተቋቋመ ሔግ
ትግራይ ተፇፃመሚ ይኸውን፡፡ አስከባሪ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ኽሌተ ክፌሌ ሁሇት
ምጥያሽ፣ተፀዋዔነት፣ ኣመራርፃ፣ ስሌጣንን ተግባርን ማቋቋም፣ ተጠሪነት፣ አመራረጥ፣ ስሌጣንና ተግባር
ዒንቀፅ 5 - ምጥያሽ ዒንቀፅ 5 - ስሇማቋቋም
ስሌጣን ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ዛኾኑ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ስሌጣን በሆኑትን
ዋኒናት ዯንቢ ምትሔሌሊፌን መንግስታዊ የዯንብ መተሊሇፌና የመንግስት የፌትሃብሄር
ፌትሃብሄር ጉዲያትን አብታ ጣብያ ናይ ዖሇው ጉዲዮች በጣብያው ያለት መንግስታዊ አካልችን
መንግስታዊ ኣካሊት ወኪለ ዛኸራኸር ኣኽባሪ ሔጊ ወክል የሚከራከር ሔግ አስከባሪ በዘህ አዋጅ
በዘ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፡፡ ተቋቁሟሌ፡፡
ዒንቀፅ - 6 ተፀዋዔነት ዒንቀፅ - 6 ተጠሪነት
ተፀዋዔነት ኣኽበርቲ ሔጊ ንኣማሒዲሪ ጣብያን የሔግ አስከባሪ ተጠሪነት ሇጣብያው
ንብሌዔሉኡ ዖል ወረዲ ዒቃቢ ሔግን ይኸውን፡፡ አስተዲዯርና ከበሊዩ ሊሇው የወረዲ ዒቃቢ ሔግ
ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 7- አመራርፃ አኽባሪ ጣብያ ሔጊ ዒንቀፅ 7- የሔግ አስከባሪ አመራረጥ
1. ኣኽባሪ ሔጊ ብመቕረባይነት ኣማሒዲሪ ጣብያ 1. ሔግ አስከባሪ በጣብያ አስተዲዯሩ አቅራቢነት
ብቤት ምኽሪ ጣብያ ይምረፅ፡፡ በጣብያው ምክር ቤት ይመረጣሌ፡፡
2. ንኣኽባሪ ሔግነት ዛምረፅ ሰብ እዜም ዛስዔቡ 2. ሇሔግ አስከባሪነት የሚመረጥ ሰው
ረቑሒታት ዖማሌአ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ የሚከተለትን ሟሟሊት አሇበት፣
ሀ. በቲ ካባቢ ሔብረተሰብ ብፅቡቕ ተግባር፣ ስነ ሀ. በአከባቢው ሔብረተሰብ በስነምግባሩ፣
ምግባሩን መርአያታቱን ኣኽብሮት ዛረኸበ፣ መሌካም ተግባርና ኣርአያነቱ አክብሮት ያገኘ
ሇ. ንናይ ጣብያኡ ሔብረተሰብ ብሙለእ ሇ. ሇጣብያው ሔብረተሰብ በሙለ ፌሊጎትና
ዴላትን ብናፃን ከገሌግሌ ፌቓዯኛ ዛኾነ፣ በነፃ ሇማገሌገሌ ፌቃዯኛ የሆነ፡፡
ሏ. እንተነኣሰ ምንባብን ምፅሒፌን ዛኽእሌ፣ ሏ. ማንበብና መፃፌ የሚችሌ፣
3. አብ ሔዴ ሔዴ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ 3. በእያንዲንደ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ሁሇት ሔግ
ዛተጣየሸለ ክሌተ/አክበርቲ ሔጊ ይህሌው፣ አስከባሪዎች ይኖራሌ፣ ተጨማሪ ችልት
ተወሳኺ መጋባእያ አብ ዖሇወን ጣብያታት ዴማ ያሊቸው ጣብያዎች እንዯየአስፇሊጊነቱ ላልች
ከከም አዴሊይነቱ ኽሌተ ተወሳኽቲ መኽበርቲ ሁለት ሔግ አስከባሪዎች ሉመረጡ ይችሊሌ፡፡
ሔጊ ክመርፁ ይካኣሌ፡፡
ዒንቀፅ 8- ዖበን ግሌጋልት አንቀፅ 8- የአገሌግልት ዖመን
ናይ ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ የጣብያ ሔግ አስከባሪ፣
ሀ. ግሌጋልት ዖበኑ ምስ ግሌጋልት ዖበን ጣብያ ሀ. የአገሌግልት ዖመኑ ከጣብያው ምክር ቤት
257
ቤት ምኽሪ ማዔረ ይኸውን፣ አገሌግልት ዖመን ጋር እኩሌ ይሆናሌ፡፡

ሇ. እቲ ጣብያ ቤት ምኽሪ እንተአሚንለ ሇ. የጣብያው ምክር ቤት ካመነበት የአገሌግልት
ግሌጋልት ዖበኑ ምስወዯአ እንዯገና ክመርፆ ዖመኑ ሲያበቃ እንዯገና ሉመርጠው ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
ሏ. ዛተመረፀለ ጣብያ ሇቒቑ እንትኸይዴ ሏ. የተመረጠበት ጣብያ ሇቆ ሲሄዴ የአገሌግልት
ግሌጋልት ዖበኑ የብቕዔ፣ ብካሌእ ሰብ ዴማ ዖመኑ ያበቃሌ፣ በላሊ ሰውም ይተካሌ፡፡
ይትካእ፣
መ. ብዴስፔሉን ጉዴሇት ወይ ብብቕዒት መ. በዴስፔሉን ጉዴሇትም ወይም ብቃት ማነስ
ምንኣስ ምኽንያት በቲ ዛመረፆ ቤት ምኽሪ ምክንያት በመረጠው ምክር ቤት በአብዙኛው
ኣብዛሒ ዴምፂ ውሳነ ኣብ ዛኾነ እዋን ካብ ዴምፅ ሲዯገፌ ከሒሊፉነቱ እንዱነሳ ሉዯረግ
ስርሐ ክሇዒሌ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 9- ስሌጣንን ተግባርን ኣኽባሪ ሔጊ አንቀፅ 9- የሔግ አስከባሪ ስሌጣንና ተግባር
ኣኽባሪ ሔጊ እዜም ዛስዔቡ ስሌጣንን የሔግ አስከባሪ የሚከተለት ስሌጣን ተግባር
ሒሊፌነትን ይህሌዎ፣ ይኖሩታሌ፣
1. ኣብ ጣብይኡ ናይቲ ምምሔዲር መማኸሪ 1. በጣብያው የአስተዲዯሩ የሔግ አማካሪ ሆኖ
ሔጊ ኾይኑ ይሰርሔ፣ ይሰራሌ፣
2. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ናይ ዯንቢ 2. የዯንብ መተሊሇፌ ጉዲዮችን በማህበራዊ ፌርዴ
ምትሔሌሊፌ ዋኒናት ይካታዔ፣ ቤት ይከራከራሌ፣
3. ስሌጣን ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ዛኾነ 3. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ ስሌጣን በሆኑት
ኣብታ ጣብያ ናይ ዖሇው መንግስታዊ በጣብያው የሚገኙ መንግስታዊ አካልች
ኣካሊት ፌትሃብሄር ዋኒናት ይከታተሌ፣ የፌትሃብሄር ጉዲዮች ይከታተሊሌ፣ ከሳሽና
ከሳሲን ተኸሳሲን ኾይኑ ይቐርብ፡፡ ተከሳሽ ሆኖ ይቀርባሌ፡፡
4. ካብ ስሩዔ ዒቃቢ ሔጊ ዛምረሒለ ናይ ዯንቢ 4. ከመዯበኛ ዒቃቤ ሔግ የሚመራሇትን የዯንብ
ምትሔሌሊፌ ዋኒን ተቐቢለ ኣብ ጣብያኡ መተሊሇፌ ጉዲዮች ተቀብል በጣብያው
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ክሲ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ክስ ያቀርባሌ፣
የቕርብ፣ይካታዔ፣ ይከራከራሌ፡፡
5. ናይ ጣብይኡ ሔብረተሰብ ናይ ሔጊ 5. የጣብያው ሔብረተሰብ የሔግ ግንዙቤ አንዱሰፊ
ግንዙቢኡ ክዒቢ ብዛተፇሊሇዩ ኣገባባት ምስ በተሇያዩ ዖዳዎች ከሚመሇከታቸው ጋር
ዛምሌከቶም ብምትሔብባር ናይ ሔጊ በመተባበር የሔግ ትምህርት ይሰጣሌ፡፡
ትምህርቲ ይህብ፣
6. ናይ ስሩዔ ዒቃቢ ሔጊ ስሌጣን ዛኾኑ ጉዲያት 6. የመዯበኛ ዒቃቤ ሔግ ስሌጣን የሆኑ ጉዲዮች
እንትመፅኦ እቲ ጉዲይ ክርእይ ስሌጣን ናብ ሲመጡ ጉዲዩን ሇማየት ስሌጣን ወዯ አሇው
ዖሇዎ ዒቃቢ ሔጊ የመሒሊሌፌ፡፡ ዒቃቤ ሔግ ያስተሊሌፊሌ፡፡
7. ብዙዔባ ዛፇፀሞም ተግባራትን ዖጋጠሙዎ 7. ስሇፇፀማቸው ተግባሮችና ያጋጠሙት ችግሮች
ፀገማትን ንዛመረፆ ቤት ምኽሪ፣ ሇመረጠው ምክር ቤት፣ ሇበሊዩ ዒቃቤ ህግና
ንብሌዔለኡ ዖል ዒቃቢ ሔግን ንኣማሒዲሪ አስተዲዯር የስራ ሪፕርት ያቀርባሌ፡፡
ጣብያን ናይ ስራሔ ፀብፃብ የቕርብ፡፡
ዒንቀፅ 10- ምዔባይ ዒቕምን ኣመራርሒን አንቀፅ 10- ዒቅም ማጎሌበትና አመራር
1. ቢሮ ፌትሑ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፌትህ ቢሮ
ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምዃን ናይ ኣኽባሪ ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመሆን የሔግ
258
ሔጊ ተግባር ፅፈፌን ስለጥን ንምግባር ዛሔግ዗ አስከባሪ ተግባር ቀሌጣፊና የተሟሊ ሇማዴረግ
ትምህርታዊ ስሌጠናታት፣ ሰሚናራትን የሚያግ዗ ትምህርታዊ ስሌጠናዎች፣
መብርህን ይህብ፣ ኣብ ሞያዊ ስራሔቲ ኣኽባሪ ሰሚናሮችና ማብራርያ ይሰጣሌ፣ በሔግ አስከባሪ
ሔጊ ብመሒውሩ ኣቢለ ቴክኒካዊ ኣመራርሒ ሞያዊ ስራዎች ሊይ ቴክኒካዊ አመራር ይሰጣሌ፡፡
ይህብ፣
2. ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ ንስርሐ ዖዴሌዩ 2. የጣብያ ሔግ አስከባሪ ሇስራው የሚያስፇሌጉት
ማተርያሊት፣ ናይ መስርሑ ቦታ፣ ፅሔፇት ማተርያልች፣ የመስሪያ ቦታ፣ የፅህፇት
መሳርሔን ካሌኦት ምምሔዲራዊ ወፃኢታትን መሳርያዎችና ላሊም የአስተዲዯር ወጪዎች
በብዯረጅኡ ብዖል ኣማሒዲሪ ጣብያ ይቐርብ፣ በየዯረጃው ባለት የጣብያ አስተዲዯር
ይቀርብሇታሌ፡፡
3. ብቢሮ ፌትሔን ብኻሌኦት መንግስታዊ ኣካሊትን 3. በፌትህ ቢሮ እና በላልች መንግስታዊ አካሊት
ተወፂዐ ዛገብሮ ወፃኢታት በቶም ኣካሊት ሲጠራ የሚያወጣቸው ወጪዎች በነዘህ አካሊት
ይሽፇነለ፣ ይሸፇናሌ፡፡
4. ኣኽባሪ ሔጊ በቲ ከባቢ ሔብረተሰብ ዛስርሐ 4. ሔግ አስከባሪ በአካባቢው ሔብረተሰብ የሚሰሩ
ማሔበራዊ ግሌጋልት ካብ ምሃብ ነፃ ኾይኑ የማህበራዊ አገሌግልቶች ከመስጠት ነፃ ሆኖ
ብፌቓደ ዛህቦ ንስራሔቱ ዖየተዒናቕፌ በፌቃዯኝነት ሇሚሰጣቸው ከስራው
ግሌጋልት ካብ ምሃብ ዛኽሌኽል ኣይኸውንን፡፡ የማያስተጓጉለ አገሌግልቶች ከመስጠት ግን
የሚከሇክሇው አይሆንም፡፡
ዒንቀፅ 11. ብዙዔባ መዙገብቲ ምሒዛ አንቀፅ 11- ስሇ መዛገብ አያያዛ
ኣኽባሪ ሔጊ ዛተካተዏልም መዙግብትን ካሌኦት የሔግ አስከባሪ የተከራከረባቸው መዙግብትና
ሰነዲትን ብኣግባቡ ይሔዛ፡፡ ላልች ሰነድች በሚገባ ይይዙሌ፡፡
ዒንቀፅ 12. መሰጋገሪ ዴንጋገ አንቀፅ 12- የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
ቅዴሚ እዘ ኣዋጅ ምውፅኡ ብሌምዱ ይህ አዋጅ ከመውጣቱ በፉት የሔግ አስከባሪ
ይሰርሔ ዛነበረ ኣኽባሪ ሔጊ ይሰርሕም ዛነበሩ በሌምዴ ሲሰራቸው የነበሩ ስራዎች በዘህ አዋጅ
ስራሔቲ በዘ ኣዋጅ መሰረት ከምዛተፇፀሙ መሰረት እንዯተፇፀሙ ይቆጠራለ፡፡
ይቑፀር፡፡
ዒንቀፅ 13- ብዙዔባ መምርሑ ምውፃእ አንቀፅ 13- መመርያ ስሇማውጣት
ቢሮ ፌትሑ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዘ ይህ አዋጅ በተግባር ሊይ ሇማዋሌ መመርያ ማውጣት
ኣዋጅ ኣብ ግብሪ ንምውዒሌ መምርሑ ምውፃእ አብ አስፇሊጊ በሚሆንበት ግዚ የትግራይ ክሌሊዊ
ዖዴሌየለ እዋን መምርሑ ከወፅእ ይኽእሌ፡፡፡ መንግስት ፌትህ ቢሮ መመርያ ማውጣት ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 14- ዛፀንዏለ ግዚ አንቀፅ 14- አዋጅ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ይህ አዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
መቐሇ ጥሪ/1996 መቀሇ ጥሪ/1996
ፔሬዛዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት ፔረዛዲንት
259

መቐሇ ጥሪ /1996 ዒ.ም መቐሇ ጥር/1996 ዒ.ም
ኣዋጅ ተርን ኦቨር ታክሲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስቲ የተርን ኦቨር ታክስ
ቑፅሪ 72/1996 ኣዋጅ ቁጥር 72/196
ኣዋጅ ተርን ኦቨር ታክሲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስቲ የተርን ኦቨር ታክስ
ቑፅሪ 72/1996 ኣዋጅ ቁጥር 72/196
ቁጠባ ኢንቨስትመንት ንምዔባይ፣ ግብሪ ካብ ቁጠባንና ኢንቨስትመንት ሇማሳዯግ ታክስ
ምኽፊሌ ንምህዲም ወይ ዴማ ኣብቲ ዛወፀ ሔጊ ከመክፇሌ ሇመሸሽ ወይ በህጉ ውስጥ የሚታየውን
ዛረኣይ ነዃሌ ተጠቒምካ ታክሲ ንዖይምኽፊሌ ክፌተት ተጠቅሞ ታክሱን ሊሇመክፇሌ የሚዯረገው
ዛግበር ፃዔሪ ከምፅኦ ዛኽእሌ ጉዴኣት ንምንካይ፣ ጥረት የሚያስከትሇው ጉዲት ሇመቀነስ የኢኮኖሚ
ናይ ኢኮኖሚ ዔብየት ንምስሊጥ ኣብ መንጎ እዴገትን ሇማፊጠን እና በጠቅሊሊ የአገር ግንኙነት
ኣጠቓሊሉ ምህርቲ ውሽጢ ዒዴን ናይ መንግስቲ ሇማሻሻሌ የተጨማሪ እሴት ታክስ ስራ ሊይ
ኣታውን ዖል ርክብ ንምምሔያሽ ናይ ተወሳኺ እንዱውሌ የተወሰነ በመሆኑ፣
እሴት ታክሲ ኣብ ስራሔ ክውዔሌ ዛተወሰነ ምዃኑ፣
ናይ ተወሳኺ እሴት ታክሲ ምምሔዲራዊ የተጨማሪ እሴት ታክስ አስተዲዯር አመችነት
ምችውነት ኣብ ግምት ብምእታው ሰባት ግብሪ ግምት ውስጥ በማስገባት ሇታክሱ የሚመዖገቡ
ዛኸፌሌለ ዒመታዊ ሌውውጥ ካብ ሰዎች የሚከፇሌበት አመታት ግብይት ከብር
500000(ሒሙሽተ ሚኢቲ ሽሔ) ንሊዔሉ ክኸውን 500000 (አምስት መቶ ሺ) በሊይ እንዱሆን
ዛተወሰነ ብምዃኑ፣ የተወሰነ ስሇሆነ፣
ኣብ ንግዱ ውሽጢ ዖል ርክብ ፌትሒውነት በንግዴ ግንኙነት ፌትሃዊነት ሇማስፇን
ንክህለ ንተወሳኺ እሴት ታክስ ዖየተመዛገቡ ሰባት ሇተጨማሪ እሴት ታክስ ያሌተመዖገቡ ሰዎች
ግቡኦም ንክዋፅኡን ናይቲ ታክሲ ስርዒት ሽፊን ግዳታቸውን እንዱወጡ እና የታክስ ስርአቱ ሽፊን
ዛተማሌአ ንምግባር ናይ መሰተኻኸሉ ተርን ኦቨር የተሟሊ ሇማዴረግ የማስተካከያ ተርን ኦቨር ታክስ
ታክሲ ኣዋጅ ምውፃእ አገዲሲ ኮይኑ ስሇዛተረኸበ፣ አዋጅ ማውጣት አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ናይዘ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ስርዒት ግብሪ
ምስቲ ናይ ኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ሪፏብሉክ ስርዒት ታክሲ ተጠዒዑሙ ክኸይዴ ተሻሽል በወጣው የክሌለ ሔገ መንግስት አንቀፅ
ኣዴሊይ ብምዃኑ፡፡ 49(3) (ሀ) መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ፡፡
ቤት ምኽሪ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትግራይ
ዒንቀፅ 49(3)(ሀ) እዘ ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡
260
ያንደ ዋጋ
ዒንቀፅ 1- ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1- ኣጭር ርእስ

እዘ ኣዋጅ “ኣዋጅ ተርን ኦቨር ታክስ ብሄራዊ ይህ ኣዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ 72/1996” መንግስት ተርን ኦቨር ታክስ ኣዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክጠቅስ ይከኣሌ፡፡ 72/1996 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2- ተፇፃሚነት ኣዋጅ ተርን ኦቨር ታክስ አንቀፅ 2- የተርን ኦቨር ታክስ ኣዋጅ ቁጥር
ቑፅሪ 308/95 308/95 ተፇፃሚነት
1. ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 3 ካብ ዛተመሌከቱ 1. በዘህ ኣዋጅ በአንቀፅ 3 ከተመሇከቱት በስተቀር
ወፃኢ ናይ ፋዯራሌ ኣዋጅ ተርን ኦቨር ታክስ የፋዯራሌ ተርን ኦቨር ታክስ አዋጅ ቁጥር
ቑፅሪ 308/1995 ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ 308/95 በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ‟ውን ተፇፃምነት ይህሌዎ፣ ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ፡፡
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1(ሒዯ) ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
ተፇፃሚ ዛኸውን ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ተፇፃሚነት የሚኖረው በኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ
ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ዱሞክራሲያዊ የክሌልች ስሌጣን አንቀፅ 97
ዒንቀፅ 97 ናይ ክሌሊት ስሌጣን ኣብ ዛኾኑ በተዯነገገው መሰረት የክሌልች ስሌጣን በሆኑና
ንክሌሌና ኣብ ዛተመሌከቱ ጉዲያት ጥራሔ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ይኸውን፡፡ በሚመሇከቱ ጉዲዮች ብቻ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 3- ኣብ ናይ ፋዯራሌ ኣዋጅ ተርን ኦቨር አብቀፅ 3- በፋዯራሌ ተርን ኦቨር ታክስ ሊይ
ታክሲ ዛተገበሩ ሇውጥታት የተዯረጉ ሇውጦች
1. ኣብ ናይ ፋዯራሌ ኣዋጅ ተርን ኦቨር ታክስ 1. በፋዯራሌ ተርን ኦቨር ታክስ አዋጅ ቁጥር
ቑፅሪ 308/95 ዛተቐመጡ፡- 308/95 የተቀመጠው
ሀ. 2(10) “ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ”ማሇት ኣብ ሀ. አንቀፅ 2(10) በሚከተሇው ተተክቷሌ 2(10)
ቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌምዒት ናይ ብሄራዊ “የታክስ ባሇስሌጣን” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣካሊት ኣከብቲ ክሌሊዊ መንግስት በቢሮ ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ
ግብሪ እዮም፡፡ ሌማት የግብር ሰብሳቢ ኣካሊት ናቸው፡፡
ሇ. ዒንቀፅ 2(13) ብዛስዔብ ተተኪኡ ኣል፣ ሇ. አንቀፅ 2(13) በሚከተሇው ተተክቷሌ
“ሚኒስቴር”ን “ሚኒስተር”ን ከምቕዯም ሰዒቦም “ሚንስቴር” እና ሚንስትር” እንዯቅዯም
ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ሒሊፉ ተከተሊቸው የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት
ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት እዮም፡፡ ቢሮ እና የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ
ሏ. ዒንቀፅ 7 (3) ብዛስዔብ ተተኪኡ ኣል፡- ሃሊፉ ናቸው፡፡
ኣብዘ ዒንቀጽ ዛተዖርዖሩ ካብ ታክሲ ነፃ ናይ ሏ. አንቀፅ 7(3) በሚከተሇው ተተክቷሌ፡- በዘህ
ምዃኑ መሰሌ ኣፇፃፅማኡ ቢሮ ፊይናንስ አንቀፅ የተዖረዖሩት ከታክስ ነፃ የመሆን መብቶች
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ብዛውፅኦ መምርሑ የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ
ይውሰን፡፡ በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 - መሰጋገሪ ዴንጋጌታት አንቀፅ 4 - የመሸጋገሪያ ዴንጋጌዎች
ቅዴሚ ሚያዛያ 1/1995 ዒ.ም ዖይተኸፇሇ ከሚያዛያ 1/1995 ዒ.ም በፉት ያሌተከፇሇው
ዛተረፇ ናይ መሸጣ ታክስ ብኣዋጅ መሸጣን የሽያጭ ታክስ በሸያጭ እና ኤክሳይዛ ታክስ
ኤክሳይዛን ታክስ ብዛተዯገገ መሰረት ዛእከብ አዋጅ በተዯነገገው መሰረት የሚሰበሰብ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 5- እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ አንቀፅ 5- ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
261
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ መንግስት ነጋሪ ጋዚጣ ታትሞ በወጣበት ጊዚ
ጀምሮ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መስተዲዯር
ትግራይ ጥሪ/1996 ዒ.ም
ጥሪ/1996 ዒ.ም መቀሇ
መቐሇ
ቑፅሪ ኣዋጅ 308/1995 አዋጅ ቁጥር 308/1995

ናይ ተርን ኦቨር ታክስ ንምኽፊሌ የተርን ኦቨር ታክስ ሇማስከፇሌ
ቁጠባን ኢንቨስትመንትን ንምዔባይን፣ ግብሪ ቁጠባንና ኢንቨስትመንት ሇማሳዯግ ታክስ
ካብ ምኽፊሌ ንምህዲም ወይ ዴማ ኣብ‟ቲ ዛወፀ ሔጊ ከመክፇሌ ሇመሸሽ ወይ በህጉ ውስጥ የሚያየውን
ዛረኣይ ነዃሌ ተጠቒምካ ታክስ ንዖይምኽፊሌ ክፌተት ተጠቅሞ ታክሱን ሊሇመክፇሌ
ዛግበር ፃዔሪ ከምፅኦ ዛኽእሌ ጉዴኣት ንምንካይ፣ የሚዯረገው ጥረት የሚያስከትሇው ጉዲት
ናይ ኢኮኖሚ ዔብየት ንምስሊጥን ኣብ መንጏ ሇመቀነስ የኢኮኖሚ እዴገትን ሇማፊጠን እና
ኣጠቓሊሉ ምህርቲ ውሽጢ ዒዴን ናይ መንግስቲ በጠቅሊሊ የአገር ግንኙነት ሇማሻሻሌ የተጨማሪ
ኣታውን ዖል ርክብ ንምምሔያሽ ናይ ተወሳኺ እሴት ታክስ ስራ ሊይ እንዱውሌ የተወሰነ
እሴት ታክሲ አብ ስራሔ ክውዔሌ ዛተወሰነ በመሆኑ፣
ብምዃኑ፣
ናይ ተወሳኺ እሴት ታክሲ ምምሔዲራዊ የተጨማሪ እሴት ታክስ አስተዲዯር አመችነት
ምችውነት ኣብ ግምት ብምእታው ነቲ ታክሲ ግምት ውስጥ በማስገባት ሇታክሱ የሚመዖገቡ
ዛምዛገቡ ሰባት ግብሪ ዛኸፌሌለ ዒመታዊ ሌውውጥ ሰዎች የሚከፇሌበት አመታት ግብይት ከብር
ካብ ብር 500000/ሒሙሽተ ሚኢቲ ሽሔ/ ንሊዔሉ 500000 (አምስት መቶ ሺ) በሊይ እንዱሆን
ክኸውን ዛተወሰነ ብምዃኑ፣ የተወሰነ ስሇሆነ፣
ኣብ ንግዱ ውሽጢ ዖል ርክብ ፌትሒውነት
ንክህለ ንተወሳኺ እሴት ታክስ ዖይተመዛገቡ ሰባት በንግዴ ግንኙነት ፌትሃዊነት ሇማስፇን
ግቡኦም ንኽዋፅኡን ናይ‟ቲ ታክሲ ስርዒት ሽፊን ሇተጨማሪ እሴት ታክስ ያሌተመዖገቡ ሰዎች
ዛተማሌአ ንምግባር ናይ መስተኻኸሉ ተርን ኦቨር ግዳታቸውን እንዱወጡ እና የታክስ ስርአቱ
ታክስ ኣዋጅ ምውፃእ ኣገዲሲ ኾይኑ ስሇዛተረኸበ፣ ሽፊን የተሟሊ ሇማዴረግ የማስተካከያ ተርን
ብሔገ መንግስቲ ኣንቀፅ 55/1/ን/11/ መሰረት ኦቨር ታክስ አዋጅ ማውጣት አስፇሊጊ ሆኖ
እዘ ዛስዔብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ በመገኘቱ፣ በሔገ መንግስቱ አንቀፅ 55 (1) እና
(11) መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ፡፡
1- ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርዔስ
እዘ ኣዋጅ “ናይ ተርን ኦቨር ታክስ ኣዋጅ ይህ አዋጅ “የተርን ኦቨር ታክስ አዋጅ ቁጥር
ቑፅሪ 308/1995 “ ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡ 308/1995” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
2- ትርጉም 2. ትርጓሜ
262
1. ኣብዘ ኣዋጅ እዘ ትርጉም ዖይተውሃቦም ቃሊትን 1. በዘህ አዋጅ ውስጥ ትርጉም ያሌተሰጣቸው
ሃረጋትን ኣብ ኣዋጅ ተወሳኺ እሴት ታክሲ ቃሊትና ሒረጏች በተጨማሪ እሴት ታክስ አዋጅ
ቑፅሪ 285/1994/ ካብ ዴሔሪ ሔዘ ኣዋጅ ቁጥር 285/1994 ከዘህ በኋሊ የተጨማሪ እሴት
ተወሳኺ እሴት ታክሲ ተባሂለ ብዛጥቀስ ውሽጢ ታክስ አዋጅ ተብል በሚጠቀሰው ውስጥ
ዛተውሃቦም ትርጉም ይሔ዗፣ የተሰጣቸውን ትርጉም ይይዙለ፡፡
2. “ጠቕሊሊ ናይ መሸጣ ኣታዊ” ማሇት ወፃኢ 2. “ጠቅሊሊ የሽያጭ ገቢ” ማሇት የወጪ ተቀናሽ
ከይተቐነሰ ዛተረኸበ ጠቕሊሊ ኣታዊ ሳይዯረግ የተገኘ ጠቅሊሊ ገቢ ሲሆን፣ የተሸጡ
እንትኸውን፣ እቶም ዛተሸጡ ኣቑሐት ዔቃዎች የተመረቱበትን ወይም የተገ዗በትን ዋጋ
ዛተመረተለ ወይ ዴማ ዛተገዛእለ ዋጋ ይጨምራሌ፡፡
ይሒውስ፡፡
3. “ታክስ ዛኽፇሇለ ሌውውጥ” ማሇት ብዘ ኣዋጅ 3. “ታክስ የሚከፇሌበት ግብይት” ማሇት በዘህ
ኣንቀፅ 7 ካብ ተርን ኦቨር ታክስ ነፃ ዛተገበረ አዋጅ አንቀጽ 7 ከተርን ኦቨር ታክስ ነፃ
ሌውውጥ ወፃኢ ኣብ ኸይዱ ስራሔ ንግዱ ወይ ከተዯረገው ግብይት በስተቀር በንግዴ ሥራ
ዴማ ናይ ንግዱ ስራሔ ንጥፇት ንምምሔያሽ ሂዯት ወይም የንግዴ ሥራን እንቅስቃሴ
ኣብ ዛግበር ፃዔሪ ኣቑሐት ምቕራብ ወይ ዴማ ሇማሻሻሌ በሚዯረግ ጥረት ዔቃዎችን ማቅረብ
ግሌጋልት ምሃብ እዩ፡፡ ወይም አገሌግልቶችን መስጠት ነው፡፡
4. “ንተወሳኺ እሴት ታክሲ ዖይተመዛገበ ሰብ” 4. “ሇተጨማሪ እሴት ታክስ ያሌተመዖገበ ሰው”
ማሇት ብተወሳኺ እሴት ታክሲ ኣዋጅ ቑፅሪ ማሇት በተጨማሪ እሴት ታክስ አዋጅ ቁጥር
285/1994 አንቀፅ 16ን 17 ብዛተዯንገገ 285/1994 አንቀጽ 16 እና 17 በተዯነገገው
መሰረት ናይ ዒመታዊ ናይ መሸጣ/ምንቅስቓሱ መሰረት ዒመታዊ የሽያጭ እንቅስቃሴው ከብር
ካብ ብር 500,000 /ሒሙሽተ ሚኢቲ ሽሔ/ 500,000 ወይም ሚኒስትሩ ከሚወስነው መጠን
ወይ ዴማ እቲ ሚኒስተር ካብ ዛውስኖ በዛሑ በታች በመሆኑ ምክንያት ወይም በፇቃዯኝነት
ንታሔቲ ብምዃኑ ምክንያት ወይ ዴማ ያሌተመዖገበ ሰው ነው፡፡
ብፌቓዯኝነት ዖይተመዛገበ ሰብ እዩ፡፡
5. “ሰብ” ማሇት ዛኾነ ውሌቀ ሰብ፣ትካሌ ወይ 5. “ሰው” ማሇት ማንኛውም ግሇሰብ፣ዴርጅት
ዴማ ማሔበር እንትኸውን፣ ካሉእ ብምውካሌ ወይም ማኀበር ሲሆን፣ ላሊን ሰው በመወከሌ
ኣብ ኢትዮጵያ ውሽጢ ዛነብር ኮይኑ ስራሔ ተቀማጭነቱ በኢትዮጵያ ውስጥ ሆኖ የንግዴ
ንግዱ ዖካይዴ ናይ ንግዱ ወኪሌ ይሒውስ፡፡ ሥራ የሚያካሄዴን የንግዴ ወኪሌ ይጨምራሌ፡፡
6. “ትካሌ”ማሇት ስራሔቲ ንግዱ ዖካይዴ ዛኾነ 6. “ዴርጅት”ማሇት የንግዴ ሥራ የሚያካሄዴ
ኩባንያ ወይ ዴማ ዛተመዛገበ ናይ ሽርክና ማናቸውም ኩባንያ ወይም የተመዖገበ የሽርክና
ማሔበር ወይ ዴማ ምስ ዛተመዛገበ ናይ ሽርክና ማህበር ውስጥ በተመዖገበ የሽርክና ማህበር ጋር
ማሔበር ተመሳሳሉ ዛኾነን ብናይ ወፃኢ ዒዱ ተመሳሳይ የሆነና በውጭ አገር ሔግ መሰረት
ሔጊ መሰረት ዛቖመ ትካሌ ወይ ዴማ ዛኾነ ናይ የተቋቋመ ዴርጅት ወይም ማናቸውም
መንግስቲ ናይ ሌምዒት ትካሌ እንትኸውን ኣብ የመንግስት የሌማት ዴርጅት ወይም የገንዖብ
ወፃኢ ዒዱ ዖል ኣካሌ ብምውካሌ ኣብ ኢትዮጵያ ዴርጅት ሲሆን፣ በውጭ አገር ያሇን አካሌ
ውሽጢ ስራሔ ንግዱ ዖካይዴ ወኪሌን ፀኒዐ ኣብ በመወከሌ በኢትዮጵያ ውስጥ የንግዴ ሥራ
ዛሰርሏለ ኣብ ኢትዮጵያ ወይ ዴማ ብናይ የሚያካሂዯውን ወኪሌ እና ፀንቶ በሚሠራበት
ኻሉእ ዒዱ ሔጊ ዛተመስረተ ወይ ዴማ አፌሌጦ በኢትዮጵያ ወይም በላሊ አገር ሔግ የተመሰረተ
ዛተረኸበ ይኹን ኣይኹን ከም ትካሌ ዛንቀሳቐስ ወይም ዔውቅና ያገኘ ቢሆንም ባይሆንም እንዯ
ይሒውስ፡፡ ዴርጅት የሚንቀሳቀስን ይጨምራሌ፡፡
263
7. “ኣቕሒ” ማሇት ናይ ሌውውጥ ዋጋ ዖሇዎ፣ 7. “ዔቃ” ማሇት የሌውውጥ ዋጋ ያሇው፣ ጠቀሜታ

ረብሒ ዛህብ ወይ ዴማ ዴላት ዖማሌእ ዛኾነ የሚሰጥ ወይም ፌሊጏት የሚያሟሊ ማናቸውም
ኣቕሒ ወይ ዴማ ሸቐጥ እንትኾን ዔቃ ወይ ሸቀጥ ሲሆን እንስሳትንም ይጨምራሌ፡፡
ንእንስሳት‟ውን ይሒውስ፡፡
8. “መሸጣ” ማሇት ኣቑሐት ብጥረ ገንዖብ ወይ 8. “ሽያጭ” ማሇት ዔቃዎችን በጥሬ ገንዖብ ወይም
ዴማ ብዒይነት ምሌውዋጥን ዛተወሰነ ኽፌሉት በዒይነት መገበያየት እና የተወሰነ ክፌያ
ብምቕባሌ ግሌጋልት ምሃብ እንትኸውን፣ ታክስ በመቀበሌ አገሌግልት መስጠት ሲሆን፣ታክስ
ኸፊሉ ብዖይክፌሉት ዛህቦም ኣቑሐት ወይ ከፊዩ ያሇክፌያ የሚሰጣቸውን ዔቃዎች ወይም
ዴማ ዖቕርቦም ግሌጋልት ይሒውስ፡፡ የሚያቀርባቸውን አገሌግልቶች ይጨምራሌ፡፡
9. “ግሌጋልት” ማሇት ናይ ኣቑሐት ሌውውጥ 9. “አገሌግልት”ማሇት የዔቃዎችን ዛውውር
ከይወሰኸ ክፌሉት ዛፌፀመለ ዛኾነ ተግባር እዩ፡፡ የማይጨመር በክፌያ የሚከናወን ማናቸውም
ተግባር ነው፡፡
10.“ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ” ዋና ቤት ፅሔፇትን ኣብ 10.“የታክስ ባሇስሌጣን” ማሇት የፋዳራሌ አገር
ዛተፇሊሇዩ ክሌሊት ዛቖመ ጨንፇር ቤ/ፅሔፇት ውስጥ ገቢ ባሇስሌጣን ዋና መሥራያቤት እና
ከምኡ‟ውን ንናይ ክሌለን ናይ ከተማ በተሇያዩ የአገሪቱ ክፌልች የተቋቋሙ ቅርንጫፌ
ምምሔዲራትን ናይ እቶትን ኣከብቲ አካሊት ጽ/ቤቶች እንዱሁም የየክሌለ እና የከተማ
እዮም፡፡ መስተዲዴሮች የገቢ ሰብሳቢ ኣካሊት ናቸው፡፡
11.“ታክስ” ማሇት ናይ ኣቑሐት ወይ ዴማ ናይ 11.“ታክስ” ማሇት የዔቃዎች ወይም የአገሌግልቶች
ግሌጋልት መሸጣ ኣብ ዛተገበረ እዋን ዛኸፇሌ ሸያጭ በተከናወነ ቁጥር የሚከፇሌ ተርን ኦቨር
ተርን ኦቨር ታክስ እዩ፡፡ ታክስ ነው፡፡
12.“ኸፊሉ ግብሪ” ማሇት ናይ ተርን ኦቨር ታክስ 12.“ታክስ ከፊዩ” ማሇት የተርን ኦቨር ታክስ ሰብስቦ
ኣኪቡ ንግብሪ በዒሌ መዘ ኣታዊ ንኽገብር ግቡእ ሇታክሱ ባሇሥሌጣን ገቢ እንዱያዯርግ ግዳታ
ዛወዯቖ ሰብ እዩ፡፡ የተጣሇበት ሰው ነው፡፡
13.“ሚኒስቴር”ን “ሚኒስትር” ማሇት ከምቕዯም 13.“ሚኒስቴር” እና “ሚኒስትር” ማሇት እንዯቅዯም
ሰዒቡ ናይ ገንዖብን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ተከተለ የገንዖብና ኢኮኖሚ ሌማት ሚኒስቴር
ሚኒስቴርን ሚኒስትርን እዩ፡፡ እና ሚኒስትር ነው፡፡
3. ናይ‟ቲ ኣዋጅ ተፇፃሚነት፡- 3. የአዋጁ ተፇፃሚነት፡-
ብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ወይ ዴማ ነቲ ኣዋጅ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7 ወይም አዋጁን መሰረት
መሰረት ብምግባር ብዛወፅእ መምርሑ ነፃ እንዴሔር በማዴረግ በሚወጣው መመሪያ ነፃ ካሌተዯረጉ
ዖይተገበሩ፣ ንተወሳኺ እሴት ታክስ ዖይተመዛገቡ በስተቀር ሇተጨማሪ እሴት ታክስ ያሌተመዖገቡ
ሰባት ኣብ ዒዱ ውሽጢ ካብ ዛሸጡዎች አቑሐትን ሰዎች በአገር ውስጥ በሚሸጡዋቸው ዔቃዎች እና
ግሌጋልትን በዘ ኣዋጅ መሰረት ተርን ኦቨር ታክስ አገሌግልቶች ሊይ በዘህ አዋጅ መሰረት ተርን
ይኸፌሌ፡፡ ኦቨር ታክስ ይከፇሊሌ፡፡
ብዙዔባ ናይ ታክስ መኽፇሉ ዒቐን የታክስ ማስከፇያ ሌክ ስሇመወሰን እና ከታክሱ ነፃ
ምውሳንን ካብ ታክስ ነፃ ምግባር ስሇማዴረግ
4. ዒቐን ተርን ኦቨር ታክስ፡- 4. የተርን ኦቨር ታክስ ተመን፡-
1. ኣብ ዛኾነ ኣብ ዒዱ ውሽጢ ኣብዛሽየጡ 1. በማናቸውም በአገር ውስጥ በሚሸጡ ዔቃዎች ሊይ
ኣቑሐት 2% /ኽሌተ ሚኢታዊ/ በመቶ (ሁሇት ፏርሰንት)
2. ኣብ ዒዱ ውሽጢ ኣብ ዛውሃቡ ግሌጋልት 2. በአገር ውስጥ በሚሰጡ አገሌግልቶች ሊይ፣
264
ሀ. ናይ ህንፃ ተቋራፂ፣ ናይ እኽሉ ሀ. የሥራ ተቋራጮች፣ የእህሌ ወፌጮ ቤቶች

መጥሒናት፣ ናይ ትራክተራትን ዒፂዴካ የትራክተሮች እና ኮምባይን ሀርቨስተሮች
ምእታው /ኮምባይን ሀርቨስተራት/ አገሌግልት 2 በመቶ (ሁሇት ፏርሰንት)፣
ግሌጋልት 2% (ክሌተ ሚኢታዊ) ሇ. ላልች 10 በመቶ (አሥር ፏርሰንት) ተርን
ሇ. ኻሌኦት 10% /ዒሰርተ ሚኢታዊ/ ተርን ኦቨር ኦቨር ታክስ ይከፇሊሌ፡፡
ታክስ ይኸፇሌ፡፡
5. ናይ ተርን ኦቨር ታክስ ዛሔሰበለ መሰረት፡- 5. የተርን ኦቨር ታክስ ስላት መሰረት
ታክሲ ዛሔሰበለ ዋጋ ናይ‟ቲ ኣቕሒ ወይ ዴማ ታክሱ የሚሰሊበት ዋጋ የዔቃው ወይም
ናይ‟ቲ ግሌጋልት ጠቕሊሊ ናይ መሸጣ ኣታዊ የአገሌግልቱ ጠቅሊሊ የሽያጭ ገቢ ነው፡፡
እዩ፡፡
6. ተርን ኦቨር ታክስ ኣኪብካ ኣታዊ ናይ ምግባር 6. የተርን ኦቨር ታክስ ሰብስቦ ገቢ የማዴረግ
ሒሊፉነት፡- ኃሊፉነት፡-
ኣቁሐት ወይ ዴማ ግሌጋልታት ዛሸይጥ ዔቃዎች ወይም አገሌግልቶችን የሚሸጥ
ዛኾነ ሰብ ኣብ ሌዔሉ እቲ መሸጣ ክኸፇሌ ማንኛውም ሰው በሽያጭ ሊይ ሉከፇሌ የሚገባውን
ዛግብኦ ታክሲ ካብ‟ቲ ዒዲጊ ኣኪቡ ንግብሪ በዒሌ ታክስ ከገዥው ሰብስቦ ሇታክሱ ባሇሥሌጣን ገቢ
መዘ ኣታዊ ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ስሇዛኾነ የማዴረግ ግዳታ አሇበት፡፡ ስሇሆነም ሻጩ
ዴማ ሸያጣይ ብዙዔባ እቲ ግብሪ ናይ መጀመሪያ ስሇታክሱ የመጀመሪያ ተጠቃሚ ይሆናሌ፡፡
ተሒታቲ ይኸውን፡፡
7. ካብ ግብሪ ነፃ ብዙዔባ ምዃን፡- 7. ከታክስ ነፃ ስሇመሆን፡-
1. እዜም ዛስዔቡ በዘ ኣዋጅ ካብ ዛተወሰነ ናይ 1. የሚከተለት በዘህ አዋጅ ከተጣሇው የተርን ኦቨር
ተርን ኦቨር ታክስ ኽፌሉት ነፃ እዮም፡፡ ታክስ ክፌያ ነፃ ናቸው፡፡
ሀ. እንተናኣሰ ኽሌተ ዒመት ዖገሌገሇ መንበሪ ገዙ ሀ/ ቢያንስ ሁሇት ዒመት ያገሇገሇ መኖሪያ ቤት
መሸጣን ናይ መንበሪ ገዙ ኪራይን ሽያጭ እና የመኖሪያ ቤት ኪራይ፣
ሇ. ናይ ፊይናንስ ግሌጋልታት፣ ሇ/ የፊይናንስ አገሌግልቶች፣
ሏ. ንሳንቲማትን ንሜዲሌያታትን ፅንዒት ሏ/ ሇሣንቲሞች እና ሜዲሉያዎች ጥናት
ግሌጋልት ካብ ዛውዔለ ወፃኢ ናይ ውሽጢ አገሌገልት ከሚውለት በስተቀር የአገር ውስጥና
ዒዴን ናይ ወፃኢ ዒዱ ገንዖባትን ናይ ውሔስና የውጭ አገር ገንዖቦችን እና የዋስትና ሰነድችን
ሰነዲት ምስርጫው፣ ማሰራጨት፣
መ. ብናይ ሃይማኖት ትካሊት ዛውሃብ ናይ መ/በሃይማኖት ዴርጅቶች የሚሰጡ የእምነት
እምነት ወይ ዴማ ምስ ኣምሌኾት ረኽቢ ወይም ከአምሌኮት ጋር የሚገናኙ አገሌግልቶች፣
ዖሇዎም ግሌጋልታት፣ ሠ/ የሔክምና አገሌግልቶች እና አግባብ ባሇው
ሠ. ግሌጋልት ሔክምና ኣግባብ ብዖሇዎ የመንግስት መሥሪያ ቤት በሚወጣ መመሪያ
መንግስታዊ ቤት ፅሔፇት ብዛወፅእ መምርሑ መሰረት በሏኪም የሚታዖ዗ መዴኃኒቶች፣
መሰረት ብሒኪም ዛተኣዖ዗ መዴሒኒታት፣ ረ/ በትምህርት ተቋማት የሚሰጡ የማስተማር
ረ. ኣብ ትምህርቲ ትካሊት ዛወሃብ ናይ ምምሃር አገሌግልቶች እንዱሁም ሇህፃናት ጥበቃ
ግሌጋልታት ከምኡ‟ውን ንህፃናት ሒሇዋ ኣብ በመዋዔሇ ሔፃናት የሚሰጡ አገሌግልቶች፣
ህፃናት መውዒሉ ዛወሃብ ግሌጋልት፣ ሰ/ ሇሰብአዊ ዔርዲታ የሚውለ ዔቃዎችና
ሰ. ንሰብኣዊ ሒገዛ ዛውዔለ ኣቑሐትን አገሌግልቶች
ግሌጋልታትን፣ ሸ/የኤላክትሪክ የኬሮሲን እና የውሃ አቅርቦት፣
ሸ. ቐረብ ኤላክትሪክ፣ ኬሮሲንን ማይን፣ አገሌግልቶች፣
265
ቀ. ግሌጋልት ትራንስፕርት፣ ቀ/ የትራንስፕርት አገሌግልቶች፣

በ. ዛኾነ ናይ ስራሔ ምንቅስቓስ ንምክያዴ በ/ ማንኛውንም የሥራ እንቅስቃሴ ሇማከናወን
ንመንግስቲ ዛወሃብ ናይ ፌቓዴ ኽፌሉት፣ ሇሚሰጥ ፇቃዴ ሇመንግስት የሚፇጸም ክፌያ፣
ተ. ካብ 60% ንሊዔሉ ሰራሔተኛታት ጉዴኣት ተ/ ከ60 በመቶ በሊይ ሠራተኞች አካሌ
ኣካሌ ካብ ዛኾንዎ ትካሌ ነቶም ጉዴኣት ኣካሌ ጉዲተኞች የሆኑበት አካሌ ጉዲተኞች ቀጥሮ
ቆፂሩ ዛሰርሔ ትካሌ ዖቕርቦም ኣቐሐትን የሚያሠራ ዴርጅት የሚያቀርባቸው ዔቃዎችና
ግሌጋልታትን፣ አገሌግልቶች፣
ቸ. መፅሒፈት፣ ቸ/ መፃሔፌት
2. ሚኒስትር ገንዖብ ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 2. የገንዖብና ኢኮኖሚ ሌማት ሚኒስትር

ብዖውፀኦ መምርሑ ኣብ ኻሌኦት ኣቑሐትን በሚያወጣው መመሪያ በላልች ዔቃዎችና
ግሌጋልትን ዛኸፇሌ ታክሲ ነፃ ንክኸውን አገሌግልቶች ሊይ የሚከፇሇው ታክስ ቀሪ
ክፇቅዴ ይኽእሌ፡፡ እንዱሆን ሉፇቅዴ ይችሊሌ፡፡
3. ኣብ‟ዘ ኣንቀፅ ዛተዖርዖሩ ካብ ታክስ ነፃ ናይ 3. በዘህ አንቀጽ የተዖረዖሩት ከታክስ ነፃ የመሆን
ምዃን መሰሌ አፇፃፅማኡ ናይ ገቢዎች መብቶች አፇፃፀም የገቢዎች ሚኒስትር
ሚኒስተር ብዖውፀኦ መምርሑ ይውሰን፡፡ በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ፡፡
ስርዒት ኣመሒዴራ እቲ ታክሲ የታክሱ አስተዲዯር ሥርዒት
8. ንዘ ታክስ ናይ ምምሔዲርን ፀብፃብ ናይ 8. ታክሱን የማስተዲዯር እና ሪፕርት የማቅረብ
ምቕራብን ሒሊፌነት፡- ኃሊፉነት፡-
1. በዘ ኣዋጅ መሰረት ተርን ኦቨር ታክሲ 1. በዘህ አዋጅ መሰረት የተርን ኦቨር ታክሱን
ብትኽክሌ ናይ ምሔሳብ (ምግባጥ) ተግባር ስላት በትክክሌ የማከናወን፣ የታክሱን
ምፌፃም፣ ናይ ታክሲ ውሳነ መፌሇጢ በቲ ማስታወቂያ በተወሰነው የጊዚ ገዯብ ውስጥ
ዛተወሰነ ናይ ጊዚ ገዯብ ውሽጢ ንግብሪ ሇታክሱ ባሇሥሌጣን የማቅረብና ታክሱን
በዒሌ መዘ ናይ ምቕራብን ታክሲ ብእዋኑ በጊዚው የመክፇሌ ኃሊፉነት የታክስ ከፊዩ ነው፡፡
ናይ ምኽፊሌን ሒሊፌነት ናይ ታክሲ ኸፊለ
እዩ፡፡
2. ተርን ኦቨር ታክሲ ናይ ምምሔዲር ሒሊፉነት 2. የተርን ኦቨር ታክስን የማስተዲዯር ኃሊፉነት
ናይ ታክሲ በዒሌ መዘ እዩ፡፡ የታክሱ ባሇሥሌጣን ነው፡፡
9. ናይ ሑሳብ መዛገብ ብዙዔባ ምሒዛ 9. የሂሳብ መዛገብ ስሇመያዛ
ብኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ ቑፅሪ 286/1994 በገቢ ግብር አዋጅ ቁጥር 286/1994 አንቀጽ
ኣንቀፅ 48 መሰረት ናይ ሑሳብ መዛገብ ክሔ዗ 48 መሰረት የሂሳብ መዛገብ የመያዛ ግዳታ
ግቡእ ዖሇዎም ክፇሌቲ ግብሪ ንተርን ኦቨር የተጣሇባቸው ታክስ ከፊዮች ሇተርን ኦቨር ታክስ
ታክሲ ኣወሳስና ምእንታን ከገሌግሌ ሑሳብ አወሳሰን እንዱያገሇግሌ በገቢ ግብር አዋጅ
መዛገብ ክሔ዗ ኣሇዎም፡፡ የታዖዖውን የሂሳብ መዛገብ መያዛ አሇባቸው፡፡
10. ናይ ተርን ኦቨር ታክሲ መፌሇጢ ብዙዔባ 10. የተርን ኦቨር ታክስ ማስታወቂያ ስሇማቅረብ እና
ምቕራብን እቲ ታክሲ ብዙዔባ ምኽፊሌን ታክሱን ስሇማስከፇሌ
1. ኸፇሌቲ ተርን ኦቨር ታክስ፡- 1. የተርን ኦቨር ታክስ ከፊዮች፡-
ሀ. ሔዴ ሔዴ ናይ ሑሳብ እዋን ምስትወዯአ ኣብ ሀ. እያንዲንደ የሂሳብ ጊዚ በተጠናቀቀ በአንዴ
ውሽጢ ሒዯ ወርሑ ጊዚ ንግብሪ በዒሌ መዘ ናይ ወር ጊዚ ውስጥ ሇታክስ ባሇስሌጣኑ የተርን ኦቨር
266
ተርን ኦቨር ታክስ ግብሪ መፌሇጢ ምቕራብ፣ ታክስ ማስታወቂያ ማቅረብ፣

ሇ. ናይ ተርን ኦቨር ታክስ መፌሇጢ ንምቕራብ ሇ. የተርን ኦቨር ታክስ ማስታወቂያ ሇማቅረቢያ
ኣብ ዛተወሃቦ ናይ ጊዚ ገዯብ ውሽጢ አብ‟ቲ በተሰጠው የጊዚ ገዯብ ውስጥ በሂሳብ ጊዚው
ሑሳብ እዋን ክኸፌሌ ዛግበኦ ግብሪ ናይ መከፇሌ ያሇበትን ታክስ የመክፇሌ፣
ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎም፡፡
2. ነዘ ዒንቀፅ ኣፇፃፅማ “ናይ ሑሳብ ጊዚ “ማሇት 2. ሇዘህ አነቀጽ አፇፃፀም “የሂሳብ ጊዚ” ማሇት”፣
ሀ. ብኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ ቑፅሪ 286/94 ናይ ሀ. በገቢ ገብር አዋጅ ቁጥር 286/94 የዯረጃ
ዯረጃ “ሀ” ኸፇሌቲ ግብሪ ተባሂልም ዛፌሇጡን “ሀ” ግብር ከፊዮች ተብሇው የሚታወቁ እና
ንተወሳኺ እሴት ታክሲ ክምዛገቡ ግዳታ ሇተጨማሪ እሴት ታክስ የመመዛገብ ግዳታ
ዖይብልም ኸፇሌቲ ግብሪ በብወርሐ፣ የላሇባቸው ታክስ ከፊዮች በየወሩ፣
ሇ. ብኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ ቑፅሪ 286/94 ሇ.በገቢ ግብር አዋጅ ቁጥር 286/94 በተዯነገገው
ብዛተዯንገገ መሰረት ናይ ሑሳብ መዛገብ መሰረት የሂሳብ መዛገብ ሇሚይ዗ የዯረጃ “ሇ”
ንዛሔ዗ ናይ ዯረጃ “ሇ” ኸፇሌቲ ግብሪ ብናይ ግብር ከፊዮች በኢትዮጵያ የበጀት ዒመት ወይም
ኢትዮጵያ ናይ በጀት ዒመት ወይ ዴማ በቲ በታክሱ ባሇሥሌጣን ሲፇቀዴ በአውሮታ ዖመን
በዒሌ መዘ እንትፌቀዴ ብናይ ኣውሮፒዊያን አቆጣጠር ከዒመቱ የመጀመሪያ ቀን ጀምሮ
ዖመን ኣቆፃፅራ ካብ‟ቲ ዒመት ፇሊማይ ማዒሌቲ የሚቆጠር የሦስት ወር ጊዚ፣
ጀሚሩ ዛቑፀር ናይ ሰሇስተ ወርሑ እዋን፣
ሏ. ብኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ 286/94 ብዛተዯንገገ ሏ. በገቢ ግብር አዋጅ ቁጥር 286/94
መሰረት ናይ ሑሳብ መዛገብ ንዖይሔ዗ ናይ በተዯነገገው መሰረት የሂሳብ መዛገብ ሇማይ዗
ዯረጃ “ሏ” ግብሪ ኽፇሌቲ ናይ በጀት ዒመቱ የዯረጃ”ሏ” ግብር ከፊዮች የበጀት ዒመቱ ነው፡፡
እዩ፡፡
11. ኣወሳስና ተርን ኦቨር ታክስ ፡- 11. የተርን ኦቨር ታክስ አወሳሰን፡-
1. ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ናይ ግብሪ ኸፊሉ ሑሳብ 1. የታክሱ ባሇሥሌጣን የታክስ ከፊዩን ሂሣብ
ዴሔሪ ምምርማሩ ግብሪ ኸፊሉ ክኸፌል ዛግብኦ ከመረመረ በኃሊ ታክስ ከፊዩ ሉከፌሌ የሚገባውን
ግብሪ ኣንኢሱ ዖፌሇጠ ምዃኑ ዛተበፅሒለ ታክስ አሳንሶ ያስታወቀ መሆኑን የዯረሰበት
እንተኾይኑ ተወሳኺ ናይ ግብሪ ውሳነ ይህብ፡፡ እንዯሆነ ተጨማሪ የታክስ ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
2. ናይ ግብሪ ኸፊሉ ናይ ሑሳብ መዙግብትን 2. የታክስ ከፊዩ የሂሣብ መዙግብትን ዯጋፉ ሰነድቹ
ዯገፌቲ ሰነዲት ብዛኾነ ምኽንያት በቲ ግብሪ በማናቸውም ምክንያት በታክስ ባሇሥሌጣኑ
በዒሌ መዘ ወገን ተቐባሌነት እንተዖይረኺቡ ዖንዴ
ወይ ዴማ ብግብሪ በዒሌ መዘ ክቐርቡ ተቀባይነት ካሊገኙ ወይም በታክስ ባሇስሌጣኑ
ተሒቲቶም እንተዖይቐርቦም ወይ ዴማ ናይ እንዱቀርቡ ተጠይቆ ካሌቀረቡ ወይም የሂሳብ
ሑሳብ መዙግብትን ዯገፌቲ ሰነዲትን እንተዖይ መዙግብትና ዯጋፉ ሰነድች ከላለ የታክስ
ሃሌየዮም ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ብዖሇዎ ባሇስሌጣን ታክሱን ባሇው መረጃ ወይም
መረዲእታ ወይ ዴማ ናይ‟ቲ ኣቕሒ ወይ ኣብ የዔቃውን ወይም የአገሌግልቱን የአገር ውሰጥ
ግሌጋልት ናይ ዒዱ ውሽጢ ዔዲጋ ዋጋ፣ ዋግኡ ተበያ ዋጋ፣ ዋጋው የማይታወቅ ከሆነ
ዖይፌሇጥ እንተኾይኑ ናይ ተመሳሳሉ ዔዲጋ ዋጋ የተመሳሳዩን የገበያ ዋጋ መሰረት በማዴረግ
ተዯሪኹ ይውስን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
3. ብኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ ብዛተዯንገገ መሰረት ናይ 3. በገቢ ግብር ኣዋጅ በተዯነገገው መሰረት የሂሳብ
ሑሳብ መዛገብ ዖይሒ዗ ናይ ዯረጃ “ሏ” ግብሪ መዛገብ የማይ዗ የዯረጃ “ሏ” ግብር ከፊዮች
ኸፇሌቲ ናይ ተርን ኦቨር ታክስ ብቁርጥ የተርን ኦቨር ታክስ በቁርጥ ይወሰናሌ፡፡ በቁርጥ
267
ይውሰን፡፡ ብቁርጥ ዛኽፇሌ ተርን ኦቨር ታክስ የሚወሰን የተርን ኦቨር ታክስ ስላት መሰረት
ንምሔሳብ/ንምግባጥ/መሰረቱ ንኣታዊ ግብሪ ሇገቢ ግብር መሰረት የሆነው ጠቅሊሊ ገቢ ነው፡፡
መሰረት ዛኾነ ጠቕሊሊ ኣታዊ እዩ፡፡
4. ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ዛሃቦ ናይ ታክስ ውሳነ 4. የታክሱ ባሇሥሌጣን የሰጠው የታክስ ውሣኔ
ብመፌሇጢ ተዲሌዩ ነቲ ግብሪ ኸፊሉ ይሇኣኽ፡፡ በማስታወቂያ ተዖጋጅቶ ሇታክስ ከፊዩ ይሊካሌ፡፡
ናይ ውሳነ መፌሇጢ ናይ ምሌኣኽ አፇፃፅማ የውሣኔ ማስታወቂያ የመሊኩ ኣፇፃፀም በገቢ
ብኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ ብዛተውሃቡ ዴንጋጌታት ግብር ኣዋጅ ዴንጋጌዎች መሰረት ይፇፀማለ፡፡
መሰረት ይፌፀም፡፡
5. ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ብንኡስ ኣንቀፅ 1 5. የታክሱ ባሇሥሌጣን በንዐስ አንቀጽ (1)
መሰረት ተወሳኺ ናይ ታክስ ውሳነ ዛሃበን ናይ መሰረት ተጨማሪ የታክስ ውሳኔ የሰጠ እና
ግብሪ ውሳነ መፌሇጢ ዛበፅሕ ሰብ እቲ መፌሇጢ የታክስ ውሳኔ ማስታወቂያ የዯረሰው ሰው
ካብ ዛበፅሕ ኣብ ውሽጢ 30/ሳሊሳ/ ማዒሌቲ ማስታወቂያ በዯረሰው በ30 ቀን ውስጥ
ንኽኸፌሌ ዛተሒተቶ ተወሳኺ ታክስ እንዱከፌሌ የተጠየቀውን ተጨማሪ ታክስ
ተዖይኸፉለ ወይ ዴማ ኣብ ሌዔሉ እቲ ውሳነ ቅር ያሌከፇሇ ወይም በውሳኔው ሊይ ቅሬታ ካሇው
እንተይሌዎ ብዒንቀፅ 21 መሰረት ይግባኣኒ በአንቀፅ 21 መሰረት ይግባኝ ያሊቀረበ እንዯሆነ
ሔቶ ዖይቕረበ እንተኾይኑ ጥፊኣተኛ እዩ፡፡ ጥፊተኛ ነው፡፡
6. በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 8 መሰረት ግብሪ ኸፊሉ 6. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 8 መሰረት ታክስ ከፊዩ
ታክሲ ኣፌሉጡ ካብ ዛኸፇለ ናይ በጀት ዒመት ታክሱን በ5 ዒመት ጊዚ ውስጥ የታክስ
መወዲእታ መበገሲ ብምግባር ኣብ 5/ሒሙሽተ/ ባሇሥሌጣን የታክሱን ሌክወስኖ ቀሪ ሂሳብ
ዒመት ጊዚ ውሽጢ እቲ ግብሪ በዒሌ መዘ መኖሩን ካሊስታወቀ የተከፇሇው ታክስ በቂና
ናይ‟ቲ ታክስ መጠን ወሲኑ ዛተረፇ ሑሳብ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡ ሆኖም ታክስ ከፊዩ ገቢውን
ምህሊው እንተዖይፇሉጡ እቲ ዛተኸፇሇ ግብሪ ያሊስታወቀ ወይም የተጭበረበረ የገቢ
እኹሌን ናይ መወዲእታን ይኸውን፡፡ እዘ ከምዘ ማስታወቂያ ያቀረበ እንዯሆነ የታክሱ
እናሃሇወ እቲ ኸፊሉ ግብሪ ኣታዊኡ ተዖየፌሉጡ ባሇሥሌጣን በማናቸውም ላሊ ሔግ የተዯነገገው
ወይ ዴማ ዛተጭበርበረ ናይ ኣታዊ መፌሇጢ ይርጋ ሳያግዯው ታክሱን በማናቸውም ጊዚ
ዖቕረበ እንተኾይኑ ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ኣብ መወሰን ይችሊሌ፡፡
ዛኾነ ኻሉእ ሔጊ ዛተዯንገገ ይርጋ ተዖይኣገድ
ግብሩ ኣብ ዛኾነ እዋን ምውሳን ይኽእሌ፡፡
ኣፇፃፅማ ኣታኣኻኽባ ታክስ የታክሱ አሰባሰብ አፇፃፀም
12. ናይ ታክስ ባዒሌ መዘ ስሌጣን፡- 12. የታክሱ ባሇሥሌጣን
ብዘ ኣዋጅ ኣብ ኻሌኦት ዒንቀፃት ካብ በዘህ አዋጅ ላልች አንቀጾች ከተጠቀሱት
ዛተጠቐሱ ብተወሳኺ ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ በተጨማሪ የታክሱ ባሇሥሌጣን የሚከተሇው
ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፡፡ ሥሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ፡፡
1. እዘ ኣዋጅ ኣብ ስራሔ ናይ ምውዒሌን ምፌፃምን 1. ይህን አዋጅ በሥራ ሊይ የማዋሌ እና የማስፇፀም
ሒሊፉነት ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ይኸውን፣ ኃሊፉነት የታክሱ ባሇሥሌጣን ይሆናሌ፡፡
2. ኣብ ዛኾነ ካሌእ ሔጊ ውሽጢ ተፃራሪ ዛኾነ 2. በማናቸውም ላሊ ሔግ ውስጥ ተቃራኒ የሆኑ
ዴንጋጌታት እንተሃሇው‟ውን፣ ናይ ግብሪ በዒሌ ዴንጋጌዎች ቢኖሩም፣ የታክሱ ባሇሥሌጣን
መዘ ኣብ ዛኾነ እዋን በቲ ግብሪ ኸፊሉ ዛቐረቡ በማንኛቸውም ግዚ በታክስ ከፊዩ የቀረቡ
ዛኾኑ መብርሂታትን፣ሰነዲትን ናይ ሑሳብ ማናቸውንም መግሇጫዎች፣ ሰነድችና የሂሳብ
268
መዛገብን ንምርግጋፅ፣ መዛገቦች ሇማረጋገጥ፣

ሀ. ሔጋዊ ስሌጣን ዛተውሃቦም ተቆፃፀርቲ ናብ‟ቲ ሀ. ሔጋዊ ሥሌጣን የተሰጣቸውን ተቆጣጣሪዎች ወዯ
ግብሪ ኸፊሉ ናይ ንግዱ ወይ ዴማ ናይ ሞያ ስራሔ ታክስ ከፊዩ የንግዴ ወይም የሙያ ሥራ ቦታ በመሊክ
ቦታ ብምሌኣኽ ናይ ሑሳብ መብርሂታት፣ ሰነዲትን የሂሳብ መግሇጫዎችን፣ ሰነድችን እና የሂሳብ
ናይ ሑሳብ መዙግብትን ወይ ዴማ ኣታዊን ወፃኢን መዛገቦችን ወይም ገቢና ወጪን የሚያሳዩ ሰነድችን
ዖርኢ ሰነዲትን፣ ንንግዱ ዛተኣከቡ ኣቑሐት ወይ ሇንግዴ የተከማቹ ዔቃዎችን ወይም ላልች ዔቃዎችን
ዴማ ኻሌኦት ኣቑሐት ንምምስኻር ንምምርማር፣ ሇማመሳከርና ሇመመርመር፣
ሇ. ግብሪ ኸፊሉ ወይ ዴማ ናይ ሑሳብ መዙግብትን ሇ. ታክስ ከፊዩን ወይንም የሂሳብ መዖገቦቹን እና
ሰነዲትን ወይ ዴማ መረዲእታ ንምርካብ ዖኽእለ ሰነድችን ወይም መረጃን ሇማግኘት የሚችሇውን
ወይ ዴማ ነዘኦም ናይ ምሔሊው ብሒሊፌነት ወይንም እነዘህን የመጠበቅ ኃሊፉነት የተሰጠውን
ዛተውሃቦ ዛኾነ ናይ ግብሪ ኸፊሉ ተቆፃሪ ኣብ ማንኛውንም የታክስ ከፊዩን ተቀጣሪ በአመቺ የታክሱ
ዛጥዔም ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ናይ ስራሔ ሰዒታትን ባሇሥሌጣን የሥራ ሰዒቶች እና ጽ/ቤት ተገኝቶ
ኣብቲ ቤት ፅሔፇት ተረኺቡ ንዛቐርቡለ ኣግባብ ሇሚቀርቡሇት ሇጉዲዩ ኣግባብ ያሊቸው ጥያቄዎች
ዖሇዎም ሔቶታት መሌሲ ንኽህብን ዛተብሃልም መሌስ እንዱሰጥና የተባለትንም ሰነድች እንዱያቀርብ
ሰነዲት ንኽቕርብ ንምግባር፣ ሇማዴረግ፣
ሏ. ማዖጋጃ ቤት፣ናይ ፊይናንስ ትካሌ ወይ ዴማ ሏ. ማዖጋጃ ቤት፣ የፊይናንስ ተቋም ወይም
ዛኾነ ናይ ፋዯራሌ ወይ ዴማ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ማንኛውነም የፋዯራሌ ወይም የክሌሌ መንግስት
ቤት ፅሔፇታት ወሲኹ ዛኾነ ሰብ ብዙዔባ ግብሪ መሥርያ ቤት ጨምሮ ማንኛውም ሰው ስሇታክስ
ኸፊሉ ዛፇሌጦ መረዲእታ ወይ ዴማ ናይ ስራሔ ከፊዩ የሚያውቀውን መረጃ ወይም የሥራ እንቅስቃሴ
ምንቅስቓስ ዛርዛር ንክገሌፅ ክገብር ይኽእሌ፡፡ ዛርዛር እንዱገሌፅ ሇማዴረግ ይችሊሌ፡፡
13.ግብሪ ንምእካብ ሃፌቲ ብዙዔባ ምሒዛ 13. ታክስ ሇመሰብሰብ ሀብት ስሇመያዛ
1. አብ ንኡስ ኣንቀፅ 4 ዛተዯንገገ ከምዖል ኾይኑ 1. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 4 የተዯነገገው
ዛኾነ በዘ አዋጅ ዛተወሰነ ተክስ ዛዴሇዩ ሰብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማናቸውም በዘህ አዋጅ
ብኣንቀፅ 11 ንኡስ ኣንቀፅ 2 ብዛተዯንገገ የተጣሇው ታክስ የሚፇሇግበት ሰው በአንቀጽ 11
መሰረት ጥፌኣተኛ ኮይኑ ዛተረኸበ እንተኾይኑ ንዐስ አንቀጽ 5 ወይም በአንቀጽ 21 ንዐስ
ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ ናይዘ ግብሪ ኸፊሉ ሃፌቲ አንቀጽ 2 በተዯነገገው መሰረት ጥፊተኛ ሆኖ
ብምሒዛ ንዛዴሌዮ ግብሪን ሃፌቱ ንምሒዛ የተገኘ እንዯሆነ የታክሱ ባሇሥሌጣን የዘህን
ንዛተገበረ ተወሳኺ ወፃኢ ንምሽፊን ኽውዔሌ ታክስ ከፊይ ሀብት በመያዛ ሇሚፇሇግበት ታክስ
ንምግባር ሔጋዊ ስሌጣን ይህሌዎ፣ እና ንብረቱን ሇመያዛ የተዯረገውን ተጨማሪ
ወጪ ሇመሸፇን እንዱውሌ ሇማዴረግ ሔጋዊ
ሥሌጣን ይኖረዋሌ፡፡
2. ነዘ ክፌሉ ኣፇፃፅማ “ምሒዛ” ብዛኾነ መንገዱ 2. ሇዘህ ክፌሌ አፇፃፀም “መያዛ” በማናቸውም
ምሒዛን ብተወሳኺ ናይ ተርን ኦቨር ታክሲ መንገዴ መያዛን፣ እንዱሁም የተርን ኦቨር ታክስ
ዖዴሌዩ ሰብ ዛኾነ ገንዖብ ወይ ዴማ ሃፌቲ ኣብ የሚፇሇግበት ሰው የሆነ ገንዖብ ወይም ንብረት
ኢደ ካብ ዛርከብ ሰብ ግብሪ ምእካብ ይሒውስ፡፡ በእጅ ከሚገኝ ሰው ታክስ መሰብሰብን
ብመሰረት ዴንጋገ እዘ አንቀፅ ብንኡስ ዒንቀፅ ይጨምራሌ፡፡ በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 3 እና
3ን 6ን ተዖይኮይኑ ምሒዛ ዛካአሌ ናይ ምሒዛ 6 በተነገረው መሰረት ካሌሆነ በስተቀር መያዛ
ትእዙዛ ኣብ ዛተውሃበለ እዋን ብትሔዛቶ የሚቻሇው የመያ዗ ትዔዙዛ በተሰጠበት ጊዚ
ዛርከብ ንብረትን ናይ ምሒዛ ተግባር ኣብ በይዜታ ሥራ የሚገኝ ንብረት እና የመያ዗
ዛካየዯለ እዋን ፀኒዐ ዖል ግዳታ ብዛምሌከት ተግባር በሚከናወንበት ጊዚ ፀንቶ ያሇ ግዳታን
269
ጥራሔ እዩ፡፡ ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ናይ ግብሪ በተመሇከተ ብቻ ነው፡፡ የታክሱ ባሇሥሌጣን

ኸፊሉ ሃፌቲ አብ ዛሔዖለ እዋን ናይ ፕሉስ የታክስ ከፊዩን ሀብት በሚይዛበት ጊዚ የፕሉስ
ሰራዊት አባሌ ንኽርከብ ክሒትት ይኽእሌ፡፡ ሠራዊት አባሌ እንዱገኝ ሉጠይቅ ይችሊሌ፡፡
በዒሌ መዘ ካብዘ ንሊዔሉ ብዛተመሌከተ መሰረት ባሇሥሌጣኑ ከዘህ በሊይ በተመሇከተው መሰረት
እቲ ሃፌቲ ካብ ዛሒዖለ ዔሇተ ጀሚሩ ካብ ሀብቱን ከያዖበት ቀን አንስቶ ከሚቆጠር ከ10
ዛቑፀር 10 /ዒሰርተ/ ማዒሌቲ እዋን ንዲሒር (አሥር) ቀናት ጊዚ በኋሊ በሏራጅ ወይም
ብሒራጅ ኻሉእ መገዱ ዛሒዖ ንብረት ክሸይጥ በባሇሥሌጣኑ በተፇቀዯ በማናቸውም ላሊ ዖዳ
ይኽእሌ፡፡ ኾይኑ ግን እቲ ንብረት ዛበሊሸው የያዖውን ንብረት መሸጥ ይችሊሌ፡፡ ሆኖም ንብረቱ
እንተኾይኑ ናይ‟ቲ ንብረት ባህሪ ኣብ ግምት የሚበሊሽ ከሆነ የንብረቱን ባህርይ ከግምት ውስጥ
ውሽጢ ብምእታው ግቡእ መሲለ ኣብ ዛተርኣዮ በማስገባት ተገቢ መስል በሚያይው ጊዚ ሉሸጠው
እዋን ክሸጡ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
3. ዛኾነ ዛተትሒዖ ንብረት ንኽትሒዛ ምክንያት 3. ማናቸውም የተያዖ ንብረት ሇመያ዗ ምክንያት
ንዛኾነ ናይ ታክስ ዔዲ ንምሽፊን እኹሌ የሆነውን የታክስ ዔዲ ሇመሸፇን በቂ ሳይሆን የቀረ
ተዖይኾይኑ ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ኣብ ሌዔሉ እንዯሆነ የታክሱ ባሇሥሌጣን ከታክስ ከፊዩ ሊይ
ግብሪ ኸፊሉ ዛዴሇ ናይ ግብሪ ዔዲን ምስ እዘ የሚፇሇገው የታክስ ዔዲ እና ከዘህ ጋር
ብዛተሒሒዖ ዛተፇሊሇዩ ወፃኢታት ተኸፉልም የተየታያ዗ ሌዩ ሌዩ ወጪዎች ተከፌሇው
ስጋብ ዛውዴኡ ናይ ግብሪ ዔዲ ዛዴሇዩ ሰብ እስከሚጠናቀቁ ዴረስ የታክስ ዔዲው
ኻሌኦት ሃፌቲታቱ ምሒዛ ይኽእሌ፡፡ የሚፇሇግበትን ሰው ላልች ሀብቶች መያዛ
4. ካብ‟ዘ ንሊዔሉ ኣብ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ብዛተዯንገገ ይችሊሌ፡፡
መሰረት ካብ ዖይተኸፇሇ ናይ ታክሲ ዔዲ 4. ከዘህ በሊይ በንዐስ ኣንቀጽ 1 በተዯነገገው
ምኽንያት ንብረት ምሒዛ ዛካኣሌ ናይ ግብሪ መሰረት ባሌተከፇሇ የታክስ ዔዲ ምክንያት
በዒሌ መዘ ሃብቲ ናይ ምሒዛ ሒሳብ ከምዖሇዎ ንብረት መያዛ የሚቻሇው የታክሱ ባሇሥሌጣን
ኣቐዱሙ ንቲ ግብሪ ሃብቱ የመያዛ ሃሳብ እንዲሇው አስቀዴሞ ሇታክስ
ኸፊሉ ብፅሐፌ ዴሔሪ ምፌሊጡ ይኸውን፡፡ በዘ ከፊዩ በጸሐፌ ካስታወቀው በኋሊ ይሆናሌ፡፡ በዘህ
ዒይነት ዛወሃቦ መፌሇጢ ሃፌቲ ቅዴሚ ምሒ዗ ኣይነት የሚሰጠው ማስታወቅያ ሃብቱ ከመያ዗
ካብ 30/ሳሊሳ/ መዒሌቲ ቀዱሙ ንቲ ግብሪ ከ30 ቀን በፉት ሇታክስ ከፊዩ ሉዯርሰው
ኸፊሉ ክበፅሕ ይግባእ፡፡ ይገባሌ፡፡
5. ናይ ታክስ በዒሌ መዘ ናይ‟ቲ ታክስ ኣታኣኻኽባ 5. የታክሱ ባሇሥሌጣን የታክሱ አሰባሰብ
ዖተዒናቕፈ ኹነታት ምንባሩ ዛተረዯአ የሚያዯናቅፌ ሁኔታ መኖሩን የተረዲ እንዯሆነና
እንተኾይኑ ብንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተመሌከቱ ናይ በንዐስ አንቀጽ 1 የተመሇከተ የ30 ቀን የጊዚ
30/ሳሊሳ/ ማዒሌቲ ናይ ጊዚ ገዯብን ብንኡስ ገዯብ እና በንኡስ አንቀጽ 4 የተመሇከተው የ30
ዒንቀፅ 4 ዛተመሌከተ ናይ 30/ሳሊሳ/ ማዒሌቲ ቀን ጊዚ ገዯብ ሳይጠበቅ ታክሱ ወዱያውኑ
ናይ ጊዚ ገዯብ ተይሒሇወ እቲ ግብሪ ሽዐ ንሽዐ እንዱከፇሌ ሇማዴረግ ጥያቄ ካቀረበ እንዱሁም
ንኽከፌለ ንምግባር ሔቶ እንትቐርብን ግብሪ ታክስ ከፊዩ ሇመክፇሌ ፇቃዯኛ ካሌሆነ
ኸፊሉ ንምኽፊሌ ፌቓዯኛ እንተዖይኾይኑ ንብረትን በመያዛ ታክስ የመሰብሰቡ ኣፇፃፀም
ንብረቱ ብምሒዛ ግብሪ ናይ ምእካብ ኣፇፃፅማ ሔጋዊ ይሆናሌ፡፡
ሔጋዊ ይኸውን፡፡
6. ዛኾነ ንብረት ዛተትሒዖ ወይ ዴማ ኣብ 6. ማናቸውም ንብረት የተያዖ ወይም እንዱያዛ
አፇፃፅማ ዖል ወይ ዴማ ክተሒዛ ዛተሒሰበ የታሰበ ከሆነ ስሇዘሁ ንብረት ማስረጃ የሚሆን
እንተኾይኑ ብዙዔባ እዘ ንብረት መረዲእታ ወይም መግሇጫ የያዖ ሰነዴ ወይም መዛገብ
270
ዛኸውን ወይ ዴማ መግሇፂ ዛሒዖ ሰነዴ ወይ በእጁ የሚገኝ ወይም በቁጥጥሩ ሥር ያሇ

ዴማ መዛገብ ኣብ ኢደ ዛርከብ ወይ ዴማ ኣብ ማናቸውም ሰው በታክሱ ባሇሥሌጣን ጥያቄ
ትሔቲ ቑፅፅሩ ዖል ዛኾነ ሰብ በቲ ታክስ በዒሌ ሲቀርብሇት ሰነደን ወይም መዛገቡን
መዘ ሔቶ እንትቐርበለ ሰነዴ ወይ ዴማ ሇማስረጃነት ማቅረብ አሇበት፡፡
መዛገብ ንመረዲእታ ከቕርብ ኣሇዎ፡፡
7. ብቤት ፌርዱ ትእዙዛ ዛተኸበረ ወይ ዴማ ኣብ 7. በፌርዴ ቤት ትዔዙዛ የተከበረ ወይም በአፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ዖል ወይ ዴማ ብውሔስና ካብ ሊይ ያሇ ወይም በዋስትና የተያዖ ካሌሆነ
ዛተትሒዖ ወፃኢ ዛኾነ ብታክስና ምኽንያት በስተቀር ማናቸውም በታክስ ምክንያት የተያዖ
ዛተትሒዖ ንብረት ኣብ ኢደ ዛርከብ ወይ ዴማ ንብረት በእጁ የሚገኝ ወይም ሇታክስ ከፊዩ
ንግብሪ ኸፊሉ ዛኾነ ግቡእ ዖሇዎ ሰብ ናይ ግብሪ ማናቸውም ግዳታ ያሇበት ሰው የታክሱ
በዒሌ መዘ እንትሒቶ ዛሒዜ ሃፌቲ ንግብሪ በዒሌ ባሇሥሌጣን ሲጠይቀው የያዖውን ሃብት ሇታክሱ
መዘ ናይ ምርካብ ወይ ዴማ ዖሇዎ ግቡእ ናይ ባሇሥሌጣን የማስረከብ ወይም ያሇበትን ግዳታ
ምፌፃም ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡ የመፇጸም ኃሊፉነት አሇበት፡፡
8. ዛኾነ ሰብ ናይ ታክስ በዒሌ መዘ እንትሒቶ ሒዯ 8. ማናቸውም ሰው የታክሱ ባሇሥሌጣን ሲጠይቀው
ዛተትሒዖ ንብረት ንከረክብ ፌቓዯኛ ከይኾነ አንዴን የተያዖ ንብረት ሇማስረከብ ፌቃዯኛ
እንትተርፌ በቲ ዛተትሒዖ ንብረት ሌክዔ ሳይሆን የቀረ እንዯሆነ በተያዖው ንብረት መጠን
ብውሌቁ ተሒታቲ ይኸውን፡፡ ኾይኑ ግና በግሌ ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡ሆኖም ተጠያቂነቱ
ተሒታትነቱ ነቲ ንብረቱ ምሒዛ ምኽንያት ካብ ሇንብረቱ መያዛ ምክንያተ ከሆነው የታክሱ ዔዲ
ዛኾኑ ናይ ግብሪ ዔዲ ዒቐን /ኣብቲ ታክሲ ዔዲ መጠን /በታክሱ ዔዲ ሊይ የሚታሰበውን ወጪ
ዛሔሰብ ወፃኢን ወሇዴን ወሲኹ/ከሒሌፌ እና ወሇዴ ጨምሮ/ ሉያሌፌ ኣይችሌም፡፡
9. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 8 ዛተሒበረ ናይ ውሌቀ 9. ንዐስ አንቀጽ 8 ከተመሇከተው የግሌ ተጠያቂነት
ተሒታትነት ብተወሳኺ እቲ ንብረት ዛሒዜ ሰብ በተጨማሪ ንብረቱን የያዖው ሰው ንብረቱን
ነቲ ንብረት ንምርካብ ፌቓዯኛ ዖይኾነ ሇማስረከብ ፌቃዯኛ ያሌሆነው ያሇበቂ ምክንያት
ብዖይብቑዔ ምኽንያት እንተኾይኑ ብንኡስ ከሆነ በንዐስ አንቀጽ 8 መሰረት የሚፇሇገውን
ዒንቀፅ 8 መሰረት ካብ ዖዴሌዩ ናይ ገንዖብ ሌክዔ የገንዖብ መጠን 50 ፏርሰንት /ሃምሳ በመቶ/
50% /ሒምሳ ሚኢታዊ/ ብተወሳኺ ክኸፌሌ በተጨማሪ እንዱከፌሌ ይዯረጋሌ፡፡
ይግበር፡፡
10.በዘ ዒንቀፅ መሰረት ኣብ ትሔዛትኡ ውሽጢ 10.በዘህ አንቀጽ መሰረት በይዜታው ሥር ያሇውን
ዖል ንብረት ዖረኸበ ወይ ዴማ ብግብሪ ኸፊሉ ንብረት ያስረከበ ወይም በታክስ ከፊዩ
ዛዯሇዮ ገንዖብ ካብ ግብሪ በዒሌ መዘ የሚፇሇግበትን ገንዖብ ከታክሱ ባሇሥሌጣን
ብዛተሒተቶ መሰረት ኣታዊ ዛገበረ ዛኾነ በተጠየቀው መሰረት ገቢ ያዯረገ ማናቸውም ሰው
ይኹን ሰብ ካብ ዖረኸቦ ንብረት ወይ ዴማ ኣታዊ ካስረከበው ንብረት ወይም ገቢ ካዯረገው ገንዖብ
ምስ ዛገበሮ ገንዖብ ብዛተተሒዖ ናይ ግብሪ ጋረ በተያያዖ የታክስ ግዳታውን ባሌተወጣው
ግቡኡ አብ ዖይተዋፀኦ ግብሪ ኸፊሉ ወይ ዴማ ታክስ ከፊይ ወይም ማናቸውም ላሊ ሰው
ዛኾነ ኻሉእ ሰብ ካብ ዛዴሇዮ ዔዲ ወይ ዴማ ከሚፇሌግበት ዔዲ ወይም ካሇበት ግዳታ ነፃ
ግቡእ ነፃ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
14. ኣብ ሌዔሉ ሃፌቲ ዛቐርብ ናይ ቐዲምነት መሰሌ 14. በሀብት ሊይ የሚቀርብ የቀዯምነት መብት
ሔቶ፡- ጥያቄ፤
1. ውሔስና ዛተወሃቦም ናይ ካሌኦት መሇቃሔቲ 1. ዋስትና የተሰጣቸው የላልች አበዲሪዎች
271
ናይ ቐዲምነት መሰሌ ከምዛተሒሇወ ኾይኑ ብዘ የቅዴሚያ መብት እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ በዘህ

ኣዋጅ መሰረት ታክስ ተኸፊሉ ካብ ዛኾነለ አዋጅ መሰረት ታክስ ተከፊይ ከሚሆንበት ቀን
ዔሇት ጀሚሩ ተኸፉለ እስካብ ዛውዲኣለ እዋን አንስቶ ተከፌል እስከ አሇቀበት ጊዚ ዴረስ ታክስ
ታክስ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ኣብ ዖሇዎ ሰብ ሃፌቲ የመክፇሌ ግዳታ ባሇበት ሰው ሃብት ሊይ የታክስ
ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ናይ ቐዲምነት መሰሌ ባሇሥሌጣን የቀዲምነት መብት ይኖረዋሌ፡፡
ይህሌዎ፡፡
2. ዛኾነ ሰብ ታክስ ናይ ምኽፊሌ ግቡኡ 2. ማናቸውም ሰው ታክስ የመክፇሌ ግዳታውን
ብዖይምውፅኡ ጥፌአተኛ ኾይኑ እንተተረኺቡ ባሇመወጣት ጥፊተኛ ሆኖ የተገኘ እንዯሆነ
ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ብጥፌአት ምኽንያት እቲ የታክስ ባሇሥሌጣን በጥፊት ምክንያት
ዖይተኸፇሇ ታክስን ታክሲ ንምኽፊሌ ዛግበር ያሌተከፇሇው ታክስ እና ታክሱን ሇማስከፇሌ
ምንቅስቓስ ዖስዔቦ ወፃኢ ምኽፊሌ ምእንታን የሚዯረገውን እንቅስቃሴ የሚያስከትሇውን ወጪ
ክካአሌ ናይ‟ቲ ታክስ ዔዲ ዛዴሇዮ ሰብ ሃፌቲ ማስከፇሌ እንዱቻሌ የታክሱ ዔዲ የሚፇሇግበትን
ብውሔስና ተታሑ዗ ንኽፀንሔ ነቲ ንብረት ሰው ሀብት በዋስትና ተይዜ እንዱቆይ ንብረቱን
ንዛመዛገቦ ኣካሌ ናይ ፅሐፌ ትእዙዛ ዛህብ ሇመዖገበው አካሌ የፅሐፌ ትዔዙዛ የሚሰጥ
ምዃኑ ዛገሌፅ መጠንቀቕታ ነቲ ዛተመዛገበ መሆኑን የሚገሌጽ ማስጠንቀቂያ ሇተመዖገበው
ሰብ ይህብ፡፡ ሰው ይሰጣሌ፡፡
3. ብንኡስ ኣንቀፅ 2 ዛተሒበረ መጠንቀቕታ 3. በንዐስ አንቀጽ 2 የተገሇፀው ማስጠንቀቂያ
ዛበፅሕ ናይ ግብሪ ኸፊሉ እቲ መጠንቀቕታ ካብ የዯረሰው ታክስ ከፊይ ማስጠንቀቂያው በዯረሰው
ዛበፅሕ ኣብ 30/ሰሊሳ/ ማዒሌቲ ውሽጢ ታክስ ታክስ ከፊይ ማስጠንቀቂያው በዯረሰው በ30 ቀን
ዖይኸፇሇ እንተኾይኑ ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ንቲ ውስጥ ታክሱን ያሌከፇሇ እንዯሆነ የታክሱ
ንብረት መዛጋቢ በዒሌመዘ ዛተመዛገበ ሰብ ባሇሥሌጣን ሇንብረት መዛጋቢው ባሇሥሌጣን
ሃፌቲ በቲ ዖይተኸፇሇ ናይ ግብሪ ዔዲ ሌክዔ የተመዖገበው ሰው ሀብት ባሌተከፇሇው የታክስ
ብውሔስና ተትሑ዗ ንኽፀንሔ ትእዙዛ ይህብ፡፡ ዔዲ መጠን በዋስትና ተይዜ እንዱቆይ ትዔዙዛ
ይሰጣሌ፡፡
4. ብንኡስ ኣንቀፅ 3 መሰረት ናይ ግብሪ በዒሌ 4. በንዐስ አንቀጽ 3 መሰረት የታክሱ ባሇሥሌጣን
መዘ ታክሲ ዖዴሌዩ ሰብ ሃፌቲ ብውሔስና ታክስ የሚፇሇግበት ሰው ሃብት በዋስትና ተይዜ
ተታሑ዗ ንኽፀንሔ ትእዙዛ ዛሃበ እንትኸውን፣ እንዱቆይ ትዔዙዛ የሰጠ ሲሆን፣ መዛጋቢው
መዛጋቢ በዒሌ መዘ ዛኾነ ዒይነት ኸፌሉት ባሇሥሌጣን ማናቸውንም ክፌያ ሳይጠይቅ
ከይሒተት ንብረቱ ብውሔስና ንክትሒዛ ዛበፅሕ ንብረቱ በዋስትና እንዱያዛ የዯረሰውን ትዔዙዛ
ትእዙዛ ከምዛኾነ ኣብ ሌዔሉ እቲ ሃፌቲ ዖል እንዯማናቸውም በሀብቱ ሊይ እንዲሇ የመያዛ
መትሏዘ ሰነዲት ይምዛገብ፣ ቕዴም ኢለ ሰነዴ ይመዖግባሌ፡፡ ቀዯም ሲሌ የተሰጠ የመያዛ
ዛተውሃበ መትሏዘ ግቡእ ከምዛተሒሇወ ኾይኑ፣ መብት እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ዋስትናው ምዛገባ
ናይ ውሔስና ምዛገባ ዖዴሇዮ ታክስ ንምኽፊሌ የሚፇሇገውን ታክስ ሇማስከፇሌ በማናቸውም
ብዛኾነ መሌክዐ ብሔጊ ከምዛተውሃበ መትሒዘ መሌኩ በሔግ እንዯተሰጠ መያዣ ወይም
ወይ ዴማ ከምዛኾነ ኻሉእ ዔዲ ወይ ዴማ እንዯማናቸውም ላሊ ዔዲ ወይም ክፌያ ሆኖ
ኽፌሉት ኾይኑ ይቑፀር፡፡ ይቆጠራሌ፡፡
15. ግብሪ ኸፊሉ ዖሇዎ ሒሇዋ፡- 15. ታክስ ከፊዩ ስሊሇው ጥበቃ
በዘ ክፌሉ ኣርባዔተ /4/ መሰረት ዛተትሒዖ በዘህ ክፌሌ 4 መሰረት የተያዖ ማናቸውም
ዛኾነ ንብረት ዛእዛዜ፣ ዛሔሌዎን ዛምዛግቦ ንብረት የሚያዖው፣ የሚጠበቀው፣ እና
ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ጥራሔ ይኸውን፡፡ ብዛኾነ የሚመዖገበው የመንግስት ኣካሌ በዘህ ክፌሌ
272
ኻሉእ መንግስታዊ አካሌ በዘ ክፌሉ መሰረት መሰረት የተያዖውን ንብረት ማናቸውንም ላሊ

ዛተትሒዖ ንብረት ዛኾነ ኻሌእ ምኽንያት ምክንያት መሰረት በማዴረግ እንዱሰጠው ወይም
ብምግባር ንክውሃቦ ወይ ዴማ ንክመሒሊሇፇለ እንዱተሊሇፌሇት መጠየቅ ኣይችሌም፡፡ የተያዖ
ምሔታት ኣይኽእሌን፡፡ እቲ ዛተትሒዖ ንብረት ንብረት የተሸጠ እንዯሆነ ከሽያጭ ከተገኘው
ዛተሸጠ እንተኾይኑ ካብቲ ብመሸጣ ዛተረኸበ ገንዖብ ውስጥ ታክስ ከፊዩ ከሚፇሇግበት ዔዲ
ገንዖብ ውሽጢ ግብሪ ኸፊሉ ካብ ዛዴሇዮ ዔዲ በሊይ የሆነው ገንዖብ ሇንብረት ባሇቤት ወዱያውኑ
ንሊዔሉ ዛኾነ ገንዖብ ነቲ በዒሌዋና እቲ ንብረት ይመሇሳሌ፡፡
ሽዐ ንሽዐ ይምሌስ፡፡
16.ናይ ተረካቢ ግቡእ፡- 16. የተረካቢ ግዳታ
1. ብዘ ኣንቀፅ ውሽጢ “ተረካቢ” ማሇት ኣብ 1. በዘህ አንቀጽ ውስጥ “ተረካቢ” ማሇት
ኢትዮጵያ ውሽጢ ዛርከብ ናይ ግብሪ ኸፊሉ በኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኝ የታክስ ከፊዮን ሀብት
ሃብቲ ብዛምሌከት፣ በተመሇከተ፣
ሀ. ናይ‟ቲ ኩባንያ ንብረት መፃረይ ኾይኑ ሀ/ የኩባንያ የንብረት አጣሪ ሆኖ የተሰየመ፣
ዛተሰየመ፣ ሇ/ከፌርዴ ቤት ውጪ ወይም በፌርዴ ቤት
ሇ. ካብ ቤት ፌርዱ ወፃኢ ወይ ዴማ ብቤት የተሾመ ተረካቢ፣
ፌርዱ ዛተሸመ ተረካቢ፣ ሏ/ በኪሣራ ውስጥ የሚገኝ ዴርጅት ባሇአዯራ፣
ሏ. ኣብ ኪሳራ ውሽጢ ዛርከብ ትካሌ በዒሌ መ/የሞተን ሰው ንብረት የሚያስተዲዴር፣ ወይም
ሒዯራ፣ ረ/ በሔግ ችልታ የላሇው ሰው ንግስ ሥራ
መ. መትሒጃ ኣብ ትሔዛትኡ ዛርከብ፣ የሚያካሂዴ፣ ማናቸውም ሰው ነው፡፡
ሠ. ብሔጊ ክእሇት ንዖይብለ ሰብ ናይ ንግዱ
ስራሔ ዖካይዴ ዛኾነ ሰብ እዩ፡፡
2. ኣብ ኢትዮጵያ ውሽጢ ዖል ንብረት ተረካቢ 2. በኢትዮጵያ ውስጥ ያሇ ንብረት ተረካቢ ሆኖ
ኾይኑ ዛተሸመ ወይ ዴማ ንብረት ኣብ የተሾመ ወይም ንብረት በይዜታው ሥር የተዯረገ
ትሔዛትኡ ውሽጢ ዛተገበረ ተረካቢ ካብ ተረካቢ ከተሾመበት ወይም ንብረቱ በይዜታው
ዛተሸመለ ወይ ዴማ ንብረቱ ኣብ ትሔዛትኡ ሥር ከተዯረገበት ከሁሇቱ ከቀዯመው ቀን ጀምሮ
ውሽጢ ካብ ዛተገበረለ ካብ ክሌቲኡ ካብ በ14 ቀን ጊዚ ውስጥ የተሾመ ወይም ንብረት
ዛቐዯመ ማዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ 14/ዒሰርተ በይዜታው ሥር ያሇ መሆኑን ሇታክሱ
ኣርባዔተ/ ማዒሌቲ ጊዚ ውሽጢ ዛተሸመ ወይ ባሇሥሌጣን ማስታወቅ አሇበት
ዴማ ንብረት አብ ትሔዛትኡ ውሽጢ ዖል
ምዃኑ ንግብሪ በዒሌ መዘ ከፌሌጥ አሇዎ፡፡
3. ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ንብረቱ በቲ ተረካቢ 3. የታክሱ ባሇሥሌጣን ንብረቱ በተረካቢው ይዜታ
ትሔዛቶ ውሽጢ ዖል ሰብ ዛዴሇዮ ናይ ግብሪ ሥር ያሇ ሰው የሚፇሇግበትን የታክስ ዔዲ
ዔዲ ንምሽፊን ዖዴሌዩ ናይ ገንዖብ ሌክዔ ሇመሸፇን የሚያስፇሌገውን የገንዖብ መጠን
ንተረካቢ ብፅሐፌ የፌሌጥ፡፡ ሇተረካቢው በጽሐፌ ያስታውቃሌ፡፡
4. ተረካቢ፡- 4. ተረካቢ፡-
ሀ. ብንኡስ ኣንቀፅ 3 መሰረት ብግብሪ ሀ. በንዐስ አንቀጽ 3 መሰረት በታክስ
በዒሌመዘ ዛተገሇፀ ናይ ገንዖብ ሌክዔ ወይ ዴማ ባሇሥሌጣኑ የተገሇፀውን የገንዖብ መጠን ወይም
ካብ‟ቲ ምፌሊጥ ንዲሒር ብስምምዔነት ዛተበፅሏ ከማስታወቂያው በኃሊ በስምምነት የተዯረሰበትን
ኻሉእ ናይ ገንዖብ ሌክዔ ካብ‟ቲ ንብረት መሸጣ ላሊ የገንዖብ መጠን ከንብረቱ ሸያጭ ሊይ ቀንሶ
ቐኒሱ ንበይኑ የቐምጥ፡፡ ሇብቻው ያስቀምጣሌ፡፡
273
ሇ. ተቐኒሱ ንበይኑ ካብዛተቐመጠ ናይ ገንዖብ ሇ. ተቀንሶ ሇብቻው በተቀመጠው የገንዖብ

ሌክዔ ዛተረኸበ ንብረት በዒሌዋና ካብ ዛኾነ ሰብ መጠን ሌክ የተረከበው ንብረት ባሇቤት ከሆነው
ዛዴሇዮ ናይ ታክስ ዔዲ ተሒታቲ ይኸውን፡፡ ሰው ሇሚፇሇገው የታክስ ዔዲ ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
ሏ. ብዘ ኣንቀፅ ዛተሒበረ እንተሃሇወካ ካብ ሏ. በዘህ አንቀጽ የተመከተው ቢኖርም ከታክስ
ታክሱ ቐዲምነት ዖሇዎ ዛኾነ ዔዲ ምኽፊሌ ቀዯምትነት ያሇው ማናቸውም ዔዲ ሉከፌሌ
ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
5. ተረካቢ ብንኡስ ኣንቀፅ 3 ዛተጠቐሰ ግብሪ 5. ተረካቢው በንዐስ አንቀፅ 3 የተጠቀሰውን ታክስ
ብዛምሌከት ብንኡስ ኣንቀፅ 4 መሰረት ተቐኒሱ በተመሇከተ በንዐስ አንቀጽ 4 መሰረት ተቀንሶ
ንበይኑ ንኽቕመጥ ዛተገበረ ናይ ገንዖብ ሌክዔ ሇብቻው እንዱቀመጥ የተዯረገውን የገንዖብ
በዘ ኣንቀፅ ንዛተጠቐሰ ታክስ ተዖየውዑለ መጠን በዘህ አንቀጽ ሇተጠቀሰው ታክስ ካሇዋሇ
ተቐኒሱ ንበይኑ ብዛተቐመጠ ገንዖብ ሌክዔ ተቀንሶ ሇብቻው በተቀመጠው ገንዖብ ሌክ በግሌ
ብውሌቂ ተሒታቲ ይኸውን፡፡ ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
17.ሇውጢታት ብዙዔባ ምፌሊጥ፡- 17. ሇውጦች ስሇማስታወቅ
ዛኾነ ኸፊሉ ግብሪ፡- ማናቸውም ታክስ ከፊይ
1. ሽሙ፣ኣዴራሽኡ፣ ናይ ንግዱ ስራሔ ቦታ፣ 1. ስሙ፣ኣዴራሻው፣ የንግዴ ሥራው ቦታ፣
ኣወዲዴብኡ፣ ወይ ዴማ ግብሪ ዛኸፇሇለ አዯራጃጀቱ፣ ወይም ታክስ የሚከፇሌበትን
ዋና ናይ ንግዱ ስራሔ ምንቕስቓስ ወይ ዴማ ዋንኛው የንግዴ ሥራ እንቅስቃሴ ወይም
ዛፌፅሞም ተግባራት ዒይነት፣ የሚያከናውናቸውን ተግባራት ዒይነት፣
2. ግብሪ ዛኸፇሇለ ናይ ንግዱ ስራሔ 2. ታክስ የሚከፇሌበትን የንግዴ ሥራ እንቅስቃሴ
ምንቕስቓስ ዛፌፀመለ ኣዴራሻ ወይ ዴማ የሚከናወንበትን አዴራሻ ወይም ስም የቀየረ
ሽም ዛቐየረ እንተኾይኑ እዘ ነቲ ግብሪ እንዯሆነ ይህንኑ ሇታክስ ባሇስሌጣን በ21 ቀናት
በዒሌመዘ ኣብ ውሽጢ 21/ዑስራን ሒዯን/ ውስጥ ማስታወቅ ኣሇበት፡፡
ማዒሌቲ ክፌሇጥ ኣሇዎ፡፡
ይግባኣኒ ዛቐርበለ ስርዒት ይግባኝ የሚቀርብበት ሥርዒት
18.ናይ ጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ፡- 18. የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ
ናይ ጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ ኣባሊት ብቲ ናይ የአቤቱታ ኣጣሪ ኮሚቴ አባሊት በታክስ
ታክስ በዒሌመዘ ሒሊፉ መቕረባይነት ከም ባሇሥሌጣኑ ኃሊፉ አቅራቢነት እንዯአግባብነቱ
ኣግባቡ በእቶት ሚኒስትር ወይ ዴማ ኣግባብ በገቢዎች ሚኒስትር ወይም ኣግባብ ባሇው
ብዖሇዎ ናይ ክሌሌ በዒሌ መዘ ይስየሙ፡፡ የክሌሌ ባሇሥሌጣን ይሰየማለ፡፡
19.ናይ ጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ ዛህሌዎ ስሌጣንን 19. የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ ስሇሚኖረው ሥሌጣንና
ተግባርን፡- ተግባር፡-
1. እቲ ኮሚቴ ተፀዋዔነቱ ንግብሪ በዒሌመዘ 1. ኮሚቴው ተጠሪነቱ ሇታክሱ ባሇሥሌጣን ሆኖ፣
ኾይኑሠ ሀ. በታክስ ከፊዮች መቀጫ እንዱነሳ፣ ወሇዴ ቀሪ
ሀ. ቕፅዒት ንኽሇዒሌ፣ ወሇዴ ከምዛተርፌ እንዱዯረግ ወይም የታክስ ግዳታ እንዱሻሻሌ
ንምግባር ወይ ዴማ ናይ ግብሪ ግቡኡ የሚቀርቡ ማመሌካቻዎችን ሇመመርመርና
ንክመሒየሽ ዛቐርቡ ማመሌከቻታት ውሳኔ ሇመስጠት፣
ንምፌታሽን ውሳነ ንምሃብ፣
ሇ. ምስ ዛቐረቡ ጥርዒናት ርክብ ዖሇዎም ዛኾነ ሇ. ከቀረቡት አቤቱታዎች ጋር ግንኙነት
ናይ ፅሐፌ መረዲእታ ወይ ዴማ ሰነዲት ያሊቸውን ማናቸውንም የጽሐፌ ማስረጃዎች
274
ምእካብ፣ ወይም ሰነድች መሰብሰብ፣

ሏ. ኣብ ከይዴ ምርመራ ዛርከብ ዋኒን ሏ. በምርምራ ሊይ የሚገኘውን ጉዲይ
ብዛምሌከት ቐሪቡ ንዛሔተት ሔቶ ንኽምሌስ በሚመሇከት ረገዴ ቀርቦ የሚጠየቀውን ጥያቄ
ኣብ ግብሪ ኣወሳስና ብቐጥታ ወይ ዴማ እንዱመሌስ ከታክሱ አወሳሰን ጋር በቀጥታ
ብተዖዋዋሪ መገዱ ርክብ ዖሇዎ ዛኾነ ሰብ ናይ ወይም ቀጥታ ባሌሆነ መንገዴ ግንኙነት ያሇውን
ምፅዋዔ፡፡ ማንኛውንም ሰው የመጥራት
መ. ናይ ታክስ በዒሌመዘ ዛሃቦ ናይ ግብሪ ውሳነ መ. የታክሱ ባሇሥሌጣን የሰጠው የታክስ ውሳኔ
ትክክሇኛን ዛተሟሌአን ንዘ ኣዋጅ ሒሌዩ ትክክሇኛ፣ የተሟሊ እና ይህንን ኣዋጅ ጠብቆ
ዛተውሃበ ምዃኑ ናይ ምርግጋፅ ስሌጣን የተሰጠ መሆኑን የማረጋገጥ ስሌጣን ይኖረዋሌ፡፡
ይህሌዎ፡፡
2. ናይ ጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ ካብ ግብሪ ኸፇሌቲ 2. የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ ከታክስ ከፊዮች
ዛቐርብ ጥርዒን ክርኢ ዛኽእሌ ግብሪ ኸፊሉ የሚቀርበውን አቤቱታ ሉያይ የሚችሇው ታክስ
ናይ ግብሪ ውሳነ መፌሇጢ ምስበፅሕ ኣብዖሇው ከፊዩ የታክስ ውሳኔ ማስታወቂያ በዯረሰው በ10
10/ዒሰርተ/ ማዒሌቲ ውሽጢ ጥርዒን ቀናት ውስጥ አቤቱታውን ካቀረበ ነው፡፡
እንትቕሪቡ እዩ፡፡
3. ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ሒሊፉ ናይ‟ቲ ኮሚቴ ናይ 3. የታክሱ ባሇሥሌጣን ኃሊፉ የኮሚቴውን የውሳኔ
ውሳነ ሒሳብ ከፅዴቕ ወይ ዴማ በቲ ውሳነ ሒሳብ ሀሳብ ሉያጸዴቀው ወይም በውሳኔ ሀሳቡ
እንተዖይተሰማሚዐ ምክንያቱ ብምብራህ እቲ ካሌተስማማ ምክንያቱን በመግሇጽ ጉዲዩ
ጉዲይ ዲግም ንኸረኣይ ነቲ ኮሚቴ ክምሌሶ እንዯገና እንዱያይ ሇኮሚቴው ሉመሌሰው
ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
20. ቕፅዒት ብዙዔባ ምሌዒሌ፡- 20. መቀጣን ስሇማንሳት
እቲ ኮሚቴ ከም ኣግባብነቱ ናይ እቶት ኮሚቴው እንዯአግባብነቱ የገቢዎች ሚኒስተር
ሚኒስትር ወይ ዴማ ኣግባብ ዖሇዎ ናይ ክሌሌ ወይም አግባብ ያሇው የክሌሌ ባሇሥሌጣን
በዒሌመዘ ብዖውፀኦ መምርሑ መሰረት ኣብ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት በታክስ ከፊዩ
ግብሪ ኸፊሉ ዛተወሰነ ምምሔዲራዊ ቕፅዒት ሊይ የተጣሇው አስተዲዯራዊ መቀጫ በሙለ
ብሙለእ ወይ ዴማ ብኸፊለን ክሇዒሌ ክገብር ወይም በከፉሌ እንዱነሳ ማዴረግ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
21.ይግባኣኒ፡- 21. ይግባኝ
1. ብግብሪ በዒሌመዘ ዛተማሒሊሇፇ ናይ ተወሳኺ 1. በታክሱ ባሇሥሌጣን የተሊሇፇውን የተጨማሪ
ግብሪ ውሳነ ዛቃወም ዛኾነ ግብሪ ኸፊሉ ናይ ታክስ ውሳኔ የሚቃወም ማናቸውም ታክስ ከፊይ
ታክስ ውሳነ መፌሇጢ ካብ ዛበፅሕ ወይ ዴማ የታክስ ውሳኔ ማስታወቂያ ከዯረሰው ወይም
ብጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ ውሳነ ካብ ዛተውሃበለ በአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ ውሳኔ ከተሰጠበት ቀን
ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 30/ሰሊሳ/ መዒሌቲ ጀምሮ በ30 /ሰሊሳ/ ቀናት ውስጥ በባሇሥሌጣኑ
በቲ በዒሌመዘ ዛተወሰነ ተወሳኺ ታክስ 50% የተወሰነውን ተጨማሪ ታክስ 50 በመቶ/ሃምሳ
/ሒምሳ ሚኢታዊ/ ኣብ በዒሌመዘ ብምትሒዛ በመቶ/ በባሇሥሌጣኑ ዖንዴ በማስያዛ ሇይግኝ
ንግብሪ ይግባኣኒ ሰማዑ ጉባኤ ይግባኣኒ ናይ ሰሚ ጉባኤ ይግባኝ የማቅረብ መብት አሇው፡፡
ምቕራብ መሰብ ኣሇዎ፡፡
2. ብንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት ናይ ይግባኣኒ 2. በዘህ አንቀጽ ንዐእ አንቀጽ 1 መሰረት ይግባኝ
ጥርዒን ቐሪቡ ናይ ግብሪ ይግባኣኒ ጉባኤ ግብሪ አቤቱታ ቀርቦ የግብር ይግባኝ ጉባኤ ታክስ ከፊዩ
ኸፊሉ ብተወሳኺ ዛተወሰነለ ግብሪ ብሙለእ በተጨማሪ የተወሰነበትን ታክስ በሙለ ወይም
275
ወይ ዴማ ብኸፊለ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ በከፉሌ የመክፇሌ ግዳታ እንዲሇበት ውሳኔ

ከምዖሇዎ ውሳነ ካብ ዛሃበለ ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ከሰጠበት ቀን አንስቶ በ30/ሰሊሳ/ ቀን ጊዚ ውስጥ
ውሽጢ 30/ሰሊሳ/ መዒሌቲ ውሽጢ ግብሪ ኸፊሉ ታክስ ከፊዩ የሚፇሇግበትን ተጨማሪ ታክስ
ዛዴሇዮ ተወሳኺ ታክሲ ተዖይከፉለ ካሌከፇሇ ጥፊተኛ ነው፡፡
ጥፌአተኛ‟ዩ፡፡
3. ብዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ብዛተሒበረ እዋን 3. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 በተመሇከተ ጊዚ
ውሽጢ ይግባኣኒ ተዖይቐሪቡ በቲ በዒሌመዘ ውስጥ ይግባኝ ካሌቀረበ በባሇሥሌጣኑ
ዛተወሰነ ተወሳኺ ታክስ ትኽክሇኛን ናይ የተወሰነው ተጨማሪ ታክስ ትክክሇኛና
መወዲእታን ኾይኑ ሽዐ ንሽዐ ዛኽፇሌ የመጨረሻ ሆኖ ወዱያውኑ ተከፊይ ይሆናሌ
ይኸውን፡፡
4. ናይ‟ዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ዴንጋጌ 4. የዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 ዴንጋጌ
ከምዛተሒሇወ ኾይኑ ኣብ ኣዋጅ ግብሪ ኣታዊ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ በገቢ ግብር ኣዋጅ
ብዙዔባ ይግባኣኒ ዛተዯንገጉ ኣንቀፃት ከም ስሇይግባኝ የተዯነገጉ አንቀፆች
ኣግባብነቶም ብዘ ኣዋጅ መሰረት ዛተወሰኑ እንዯኣግባብነታቸው በዘህ አዋጅ መሰረት
ታክስታት ብዛምሌከት ንዛቐርቡ ይግባኣኒታት የተወሰኑ ታክሶችን በሚመሇከት ሇሚቀርቡ
ተፇፃሚ ይኸው፡፡ ይግባኞች ተፊፀሚ ይሆናሌ፡፡
22.ናይ ምርዲእ ሒሊፉነት 22. የማስረዲት ኃሊፉነት
እቲ ዛተወሰነ ግብሪ በዘሐ ወይ ዴማ ናይ ግብሪ የተወሰነው ግብር በዛቷሌ ወይም የታክሱ
በዒሌ ስሌጣን ዛሃቦ ውሳነ ትክክሌ ኣይኮነን ባሇሥሌጣን የሰጠው ውሳኔ ትክክሌ አይዯሇም
ብዛብሌ ኣብ ዛቐርብ ኽትዔ ናይ ምርዲእ በሚሌ በሚቀርብ ክርክር የማስረዲቱ ኃሊፉነት
ሒሊፉነት ናይ‟ቲ ዛተወሰነ ታክስ ወይ ዴማ የተወሰነውን ታክስ ወይም የባሇሥሌጣኑን ውሳኔ
ናይ‟ቲ በዒሌ መዘ ውሳነ ዛቃወም ሰብ ይኸውን፡፡ የሚቃወም ሰው ይሆናሌ፡፡
ምምሔዲራቀዊ ቕፅዒታት አስተዲዯራዊ ቅጣቶች
23.ናይ ታክስ መፌሇጢ ብእዋኑ ብዖይምቕራብ 23. የታክስ ማስታወቂያን በጊዚ ባሇማቅረብ
ብዙዔባ ዛፌፀም ቅፅዒት ስሇሚፇፀም ቅጣት
1. በዘ ኣዋጅ ብኻሉእ መሌክዐ ንኽፌፀም ካብ 1. በዘህ ኣዋጅ በላሊ ኣኳኃን እንዱፇጸም
ዛተወሰነ ወፃኢ፣ ኣብቲ ዛተወሰነ እዋን ውሽጢ ከተወሰነው በስተቀር፣ በተወሰነው ጊዚ ውስጥ
ናይ ታክስ ምፌሊጥ ግቡኡ ዖይተዋፅአ ኸፊሉ የታክስ ማስታወቅያ ግዳታውን ያሌተወጣ ታክስ
ግብሪ ነቲ ዛዯንጎየለ ሔዴ ሔዴ ወርሑ ወይ ከፊይ ሇዖገየበት ሇእያንዲንደ ወር ወይም የወሩ
ዴማ ኽፊሌ ናይ‟ቲ ወርሑ ንዛኾነ እዋን፣ ከፉሌ ሇሆነው ጊዚ፣ ያሌተከፇሇውን ታክስ 5
ዖይተኸፇሇ ታክስ 5% /ሒሙሽተ በመቶ /አምስት በመቶ/ 25 በመቶ/ሃያ አምስት
ሚኢታዊ/፣25% ዑስራን ሒሙሽተን ፏርሰንት/ እስኪሞሊ ዴረስ መቀጫ ይከፌሊሌ፡፡
ሚኢታዊ/ ክሳብ ዛመሌእ ቕፅዒት ይኸፌሌ፡፡
2. ናይ ታክስ መፌሇጢ ክቐርብ ኣብዖሇዎ ወርሑ 2. የታክስ ማስታወቂያ መቅረብ ባሇበት ወር ወይም
ወይ ዴማ ናይ‟ቲ ወርሑ ክፊሌ ብዛኾነ እዋን የወሩ ክፌሌ በሆነው ጊዚ የታክስ ማስታወቂያ
ናይ ታክስ መፌሇጢ ዖየቕረበ ሰብ ብዘ ኣንቀፅ ያሌቀረበ ሰው በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ /1/
ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋጌ መሰረት ዛኽፇሌ ዴንጋጌ መሰረት የሚከፇሇው መቀጫ ከብር 50
ቕፅዒት ካብ ብር 50,000/ሒምሳ ሽሔ ብር/ ሺ /ሃምሳ ሺህ/ ኣይበሌጥም፡፡
ኣይበሌፅን፡፡
276
3. ነዘ አንቀፅ ኣፇፃፅማ ዖይተኸፇሇ ታክስ እዩ 3. ሇዘህ አንቀጽ አፇፃፀም ያሌተከፇሇ ታክስ ነው

ዛበሃሌ ኣብ መንጏ ታክስ መፌሇጢ ክረአይ የሚባሇው በታክስ ማስታወቅያ ሊይ መታየት
ብዛነበሮን ታክስ ምኽፊሌ ካብ ዖሇዎ ዔሇት በነበረበት እና ታክሱ መከፇሌ ባሇበት ቀን
ብዛተኸፇሇ ግብሪ ዖሇዎ ኣፇሊሊይ እዩ፡፡ በተከፇሇው ታክስ መካከሌ ያሇው ሌዩነው ነው፡፡
4. አብ ዛኾነ ኹነታት ዛውሰን ቕፅዒት ቐፂለ ካብ 4. በማናቸውም ሁኔታ የሚጣሇው ቅጣት ቀጥል
ዛተገሇፁ ካብ ዛተሒተ ዛነኣሰ ኣይኸውንን፡ ከተመሇከቱት ከዛቅተኛው ያነሰ አይሆንም፣
ሀ. ብር 10,000 /ዒሰርተ ሽሔ ብር/፡፡ ሀ/ ብር 10,000 ሺህ/አሥር ሺህ ብር/
ሇ. ኣብ ሌዔሉ ታክሲ ምፌሊጥ ክረኣይ ካብ ሇ/ በታክስ ማስታወቂያ ሊይ መመሌከት
ዛነበሮ ናይ ታክስ ሌክዔ 100% /ሚኢቲ ከነበረበት የታክስ መጠን 100 በመቶ /አንዴ
ፔርሰንት/፡፡ መቶ ፏርሰንት/፡፡
24. ኣብ ሌዔሉ ዯንጉዩ ዛኽፇሌ ግብሪ ዛሔሰብ 24. ዖግይቶ በተከፇሇ ታክስ ሊይ ስሇሚታሰብ ወሇዴ
ወሇዴ፡- ሀ. መከፇሌ በነበረበት ጊዚ ሊሌተከፇሇ ታክስ፣
ሀ. ክኽፇሌ ኣብ ዛነበሮ ወርሑ ዖይተኸፇሇ ግብሪ፣ መክፇሌ ከነበረበት ቀን እስከተከፇሇበት ቀን ባሇው
ክኸፇሌ ካብ ዛነበሮ ዔሇት ስጋብ ዛተኸፇሇለ ዔሇት ጊዚ ውስጥ ታክስ ከፊዩ ወሇዴ የመክፇሌ ግዳታ
ኣብ ዖል ጊዚ ውሽጢ ግብሪ ኸፊሉ ወሇዴ ናይ አሇበት፡፡
ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎ፡፡
ሇ. ብዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ ሀ መሰረት ዛኸፇሌ ሇ. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ /ሀ/ መሰረት
ናይ ወሇዴ መኽፇሉ መጠን ኣብ ዛሒሇፇ ርብዑ የሚከፇሇው ወሇዴ የማስከፇያ ሌክ ባሇፇው የሩብ
ዒመት ብንግዱ ባንኪ ኣብ ስራሔ ዛዋዒሇ ዛሊዒሇ ናይ ዒመት በንግዴ ባንኯች ሥራ ሊይ በዋሇው ከፌተኛው
መሇቅሑ ወሇዴ ምጣኔ 25% /ዑስራን ሒሙሽተን የማበዯሪያ ወሇዴ ምጣኔ ሊይ በመቶ/ሃያ አምስት
ሚኢታዊ/ ተወሲኽዎ ይኸውን፡፡ ፏርሰንት/ ታክልበት ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ሽውዒተ ክፌሌ ሰባት
ናይ ወንጀሌ ቕፅዒታት የወንጀሌ ቅጣቶች
25.ኣብ ታክስ ንዛፌፀሙ ገበናት ብዙዔባ ዛምርሔለ 25. በታክስ ሊይ የሚፇፀሙ ወንጀልች ስሇሚመሩበት
ስነ-ስርዒት፡- ሥነ- ሥርዒት
ኣብ‟ዘ ክፌሉ ዛተዖርዖሩ ኣብ ሌዔሉ ታክስ በዘህ ክፌሌ የተዖረዖሩት በታክስ ሊይ የሚፇፀሙ
ዛፌፀሙ ገበናት ናይ ገበን መቕፅዑ ሔጊ ወንጀልች የወንጀሇኛ መቅጫ ሔጉን በመተሊሇፌ
ብምትሔሌሊፌን ዛፌፀም ብምዃነዩ ኽሲ የሚፇፀሙ በመሆኑ ክሱ የሚመሠረተው፣
ዛምስረት፣ ዛረኣይን ይግባኣኒ ዛቐርብ ብናይ የሚታየው እና ይግባኝ የሚቀርበው በወንጀሇኛ
ገበነኛ መቕፅዑ ሔጊ ስነ-ስርዒት መሰረት መቅጫ ሔግ ሥነ ሥርዒት መሠረት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
26. ሔጊ ብምጥሒስ ግብሪ ዖይምኽፊሌ 26. ሔግን በመጣስ ታክስ ስሊሇመክፇሌ
ዛኣከቦ ግብሪ ዖየፌሇጠ ወይ ዴማ ዛዴሇዮ ግብሪ የሰበሰበውን ታክስ ያሊስታወቀ ወይም
ዖይኸፇሇ ዛኾነ ሰብ ገበን ከምዛፇፀመ ይቑፀር፡፡ የሚፇሇግበትን ታክስ ያሌከፇሇ ማናቸውም ሰው
ስሇዛኾነ ዴማ በዘ ኣዋጅ ክፌሉ 6 /ሽደሽተ/ ወንጀሌ እንዯፇፀመ ይቆጠራሌ፡፡ ስሇሆነም በዘህ
ካብ ዛውስኖ፣ ቕፅዒት ብተወሳኺ ጥፌአተኛ አዋጅ ክፌሌ መሠረት ከሚጣሌበት መቀጫ
ብምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንትርጋገፅ ካብ 5 በተጨማሪ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት
/ሒሙሽተ/ ዒመት ዖይናኣሰ ብማእሰርቲ ሲረጋገጥ ከ5 ዒመት በማያንስ እሥራት
ይቕፃዔ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
27. ናይ ሒሶት ወይ ዴማ መጋገይ መረዲእታ 27.የሏሰት ወይም አሳሳች መረጃ ስሇማቅረብ
277
ምቕራብ
1. ዛኾነ ግብሪ ኸፊሉ፡- 1. ማናቸውም ታክስ ከፊይ
ሀ. ንግብሪ በዒሌመዘ ሰራሔተኛ ሒዯ ጉዲይ ሀ. ሇታክሱ ባሇሥሌጣን ሠራተኛ አንዴን ነጥብ
ብዛምሌከት ናይ ሒሶት ወይ ዴማ መጋገይ በተመሇከተ የሀሰት ወይም አሳሳች መረጃ ያቀረበ፣
መረዲእታ ዖቕረበ፣ ወይ ዴማ፣ ወይም
ሇ. ንግብሪ በዒሌመዘ ሰራሔተኛ ክቐርብ ካብ ሇ. ሇታክሱ ባሇሥሌጣን ሠራተኛ ሉቀርብ ከሚገባው
ዛግበኦ መብርሂ ውሽጢ እቲ መብርሂ መጋገይ መግሇጫ ውስጥ መግሇጫውን አሳሳች ሉያዯርግ
ክኸውን ብዛኽእሌ መገዱ ክውሰኹ ዛግበኦም በሚችሌ ኣኳን መካተት የሚገባቸውን ነጥቦች ያስቀረ
ነጥቢታት ዖቕረየ እንተኾይኑ፣ ናይ ገበን ኽሲ እንዯሆነ፣ የወንጀሌ ክስ ይመሠረትበታሌ፡፡
ይምስረተለ፡፡ 2. የሏሰት መግሇጫው የተሰጠው ወይም መካተት
2. ናይ ሒሶት መብርሂ ዛተውሃበ ወይ ዴማ ክውስኽ የሚገባው ነጥብ የተተወው ያሇበቂ ምክንያት
ዛግብኦ ነጥቢ ዛተገዯፇ ብዖይ ብቑዔ ምክንያት የሆነ እንዯሆነ፣
እንተኾይኑ፣ ሀ. የመግሇጫው ትክክሇኛ ያሇመሆን ሉዯርስበት
ሀ. ናይ‟ቲ መብርሂ ሒቀኛ ዖይምዃን ክብፀሒለ ባሇመቻለ ሉከፇሌ የሚገባው ታክስ ከብር 1000 ሺህ
ዖይምኽኣለ ክኸፇሌ ዛግበኦ ግብሪ ካብ 1000 በማይበሌጥ አንሶ እንዱከፇሌ የሚያዯርግ ከሆነ
/ሒዯ ሽሔ/ ዖይበሌፅ ንኢሱ ክኸፇሌ ዛገብር ታክስ ከፊዩ ከብር 10 ሺህ በማያንስ እና ከብር 20
እንተኾይኑ እቲ ግብሪ ኸፊሉ ካብ ብር ሺ በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጮ እና ከአንዴ ዒመት
10,000/ዒሰርተ ሽሔ ብር/ ዖይንእስን ካብ ብር በማያንስ እና ከሦስት ዒመት በማይበሌጥ እስራት
20,000 /ዑስራ ሽሔ ብር/ ዖይበሌፅን ናይ ይቀጣሌ፡፡
ገንዖብ ቅፅዒትን ካብ ሒዯ ዒመት ዖይናአሰን ካብ
3/ሰሇስተ/ ዒመት ዖይበሌፅ ብማእሰርቲ
ይቕፃዔ፡፡
ሇ.ንኢሱ ክኽፇሌ ዛተገበረ ግብሪ ካብ 1000/ሒዯ ሇ. ኣንሶ እንዱከፇሌ የተዯረገው ታክስ ከብር 1000
ሽሔ/ ዛበሌፅ እንተኾይኑ ካብ 20,000 /ዑስራ ሽሔ ሺህ የሚበሌጥ ከሆነ ከብር 20 ሽህ በማያንስ እና
ብር/ ዖይነኣሰን ካብ ብር 100,000/ሚኢቲ ሽሔ ከብር 100,000 በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ እና
ብር/ ዖይበሇፀ ቕፅዒትን ካብ ሰሇስተ ዒመት ከሦስት ዒመት በማያንስ እና ከአምስት ዒመት
ዖይናኣሰን ካብ ሒሙሽተ ዒመት ዖይበሇፀ በማይበሌጥ እሥራት ይቀጣሌ፡
ብማእሰርቲ ይቕፃዔ፡፡
3. ናይ ሒሶት መግሇፂ ዛተወሃበ ወይ ዴማ ክካተት 3. የሏሰት መግሇጫ የተሰጠው ወይም መካተት
ዛግብኦ ነጥቢ ዛተገዯፇ ኾነ ተባሂለ ወይ ዴማ የሚገባው ነጥብ እንዱካተት ያሌተዯረገው ሆን
ብኸቢዴ ሸሇሌትነት ዛኾነ እንተኾይኑ፣ ተብል ወይም በከባዴ ቸሇተኝነት የሆነ እንዯሆነ፣
ሀ. ናይ‟ቲ መግሇፂ ትኽክሌ ዖይምዃን ክብፀሒለ ሀ. የመግሇጫው ትክክሇኛ ያሇመሆን ሉዯረስበት
ዖይምኽኣለ ክኽፇሌ ዛግብኦ ግብሪ ካብ ብር ያሇመቻለ ሉከፇሌ የሚገባው ታክስ ከብር 1000 ሺ
1000/ሒዯ ሽሔ ብር/ ብዖይበሌፅ ንኢሱ ክኽፇሌ በማይበሌጥ አንሶ እንዱከፇሌ የሚያዯርግ ከሆነ
ዛገብር እንተኾይኑ ግብሪ ኸፊሉ ካብ ታክስ ከፊዩ ከብር 50 ሽህ በማያንስ እና ከብር
50,000/ሒምሳ ሽሔ/ ዖይንኣሰን ካብ ብር 100,000 ሺህ በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ እና
100,000/ሚኢቲ ሽሔ ብር/ ዖይበሇፀ ናይ ገንዖብ ከአምስት ዒመት በማያንስ እና ከአሥር ዒመት
ቕፅዒትን ካብ ሒሙሽተ ዒመት ዖይናኣሰን ካብ በማይበሌጥ እሥራት የቀጣሌ፡፡
ዒሰርተ ዒመት ዖይበሇፀን ብማእሰርቲ ይቅፃዔ፣
ሇ. ንኢሱ ክኽፇሌ ዛግበር ግብሪ ካብ ብር ሇ. ኣንሶ እንዱከፇሌ የሚዯረገው ታክስ ከብር 1000
278
1000/ሒዯ ሽሔ ብር/ ዛበሌፅ እንተኾይኑ ካብ ብር ሺ የሚበሌጥ ከሆነ ከብር 75,000 በማያንስ እና

75,000/ሰብዒን ሒሙሽተን ሽሔ ብር/ዖይነአሰን ከብር 200,000 ሺ በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ እና
ካብ ብር 200,000 /ክሌተ ሚኢቲ ሽሔ/ ዖይበሌፅ ከ10 ዒመት በማያንስ እና ከ15 ዒመት በማይበሌጥ
ናይ ገንዖብ ቅፅዒት ካብ 10/ዒሰርተ/ ዒመት እሥራት ይቀጣሌ፡፡
ዖይናኣሰን ካብ 15 /ዒሰርተ ሒሙሽተ/ ዒመት
ዖይበሇፀ ብማእሰርቲ ይቕፃዔ፡፡
28. ናይ ታክስ በዒሌመዘ ስራሔ ምትዔንቓፌ፡- 28. የታክሱን ባሇሥሌጣን ሥራ ስሇማሰናከሌ
1. ዛኾነ ሰብ፡- 1. ማንኛውም ሰው፣
ሀ. ብዘ ኣዋጅ መሰረት ስርሐ ኣብ ምስራሔ ንዖል ሀ. በዘህ አዋጅ መሰረት ሥራውን በማከናወን ሊይ
ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ሰራሔተኛ ተግባር ዖተዒናቐፇ ያሇን የታክስ ባሇሥሌጣን ሠራተኛ ተግባር ያሰናከሇ
ወይ ዴማ ከተዒናቕፌ ዛፇተነ፣ ወይ፣ ወይም ሇማስናከሌ የሞከረ፣ ወይም
ሇ. ናይ‟ቲ ኣዋጅ ኣፇፃፅማ ብዛኾነ ኻሉእ መንገዱ ሇ. የአዋጅ አፇፃፀም በማናቸውም ላሊ ኣኳኋን
ዖተዒናቐፇ ወይ ዴማ ከተዒናቕፌ ዛፇተነ ያሰናከሇ ወይም ሇማሰናከሌ የሞከረ እንዯሆነ፣
እንተኾየኑ፣ ገበን ምፌፃሙ ተረጋጊፁ እንትፌረዴ ወንጀሌ መፇፀሙ ተረጋግጦ ሲፇረዴበት ከብር 1000
ካብ ብር 1000/ሒዯ ሽሔ ብር/ዖይናአሰን ካብ ብር ሺ በማያንስ እና ከብር 100,000 ሺ በማይበሌጥ
100000 /ሚኢቲ ሽሔ/ ዖይበሇፀ ናይ ገንዖብ የገንዖብ መቀጫ እና በሁሇት ዒመት እሥራት
ቕፅዒትን ብኽሌተ ዒመት ማእሰርቲ ይቕፃዔ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
2. እዜም ዛስዔቡን ንዒኦም ዛመሳሰለን ኻሌኦት 2. ሇንዐስ አንቀጽ/1/ አፇፃፀም የሚከተለት እና
ተግባራት ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ስራሔ ናይ እነዘህን የመሳሰለ ላልች ተግባሮች የታክሱን
ምትዔንቓፌ ተግባር ተገይሮም ይውሰደ፡፡ ባሇሥሌጣን ሥራ የማሰናከሌ ተግባራት ሆነው
ይወሰዲለ፣
ሀ. ናይ ግብሪ ኸፊሉ ኣታዊ መርከቢ ናይ ስራሔ ሀ. የታክስ ከፊዩን ገቢ አስገኚ የሥራ እንቅስቃሴዎች
ምንቅስቓሳት ዛምሌከቱ መረዲእታትን ፀብፃባትን የሚመሇከቱ ሰነድችን፣ ሪፕርቶችን ወይም ላልች
ወይ ዴማ ካሌኦት ዛኾነ መረዲእታት ንምፌታሽ ማናቸውንም መረጃዎች ሇመመርመር የታክሱ ባሇ
ናይ ግብሪ በዒሌመዘ እንትሒትት ፌቓዯኛ ሥሌጣን ሲጠይቅ ፇቃዯኛ ሆኖ ያሇመገኘት፣
ዖይምዃን፣
ሇ. ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ንሔቶ ንኽቐርብ ሇ. የታክሱ ባሇሥሌጣን ሇጥያቄ እንዱቀርብ ሲያዛ
እንትእዖዛ ፌቓዯኛ ዖይምዃን፣ ፇቃዯኛ ሆኖ ያሇመገኘት፣
ሏ. ሰራሔተኛ በዒሌ መዘ ግብሪ ናይ ኸፊሉ ግብሪ ሏ. የታክሱ ባሇሥሌጣን ሠራተኛ ወዯ ታክስ ከፊዩ
ናይ ንግዱ ስራሔ ቦትኡ ንምእታው ዖሇዎ መሰሌ የንግዴ ሥራ ቦታ ሇመግባት ያሇውን መብት መገዯብ
ምግዲብ፣
29. ሇውጥታት ዖይምፌሊጥ፡- 29.ሇውጥን ያሇማስታወቅ
ኣንቀፅ 17 ብዛእዛዜ መሰረት ኣብ‟ቲ ኹነታት ኣንቀጽ 17 በሚያዖው መሰረት በሁኔታዎች ሊይ
ዛተገበሩ ሇውጢታት ንታክስ በዒሌ መዘ የተዯረጉ ሇውጦች ሇታክሱ ባሇሥሌጣን
ዖየፌሇጠ ዛኾነ ሰብ ጥፌአተኛ ምዃኑ ብቤት ያሊስታወቀ ማናቸውም ሰው ጥፊተኛ መሆኑ
ፌርዱ እንትረጋገፅ፣ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ፡፡
ሀ. እቲ ጥፌአት ዛተፇፀመ ኾነ ተባሂለ ወይ ሀ. ጥፊቱ የተፇፀመው ሆን ተብል ወይም በከባዴ
ዴማ ብኸቢዴ ሸሇሌትነት ዛኾነ እንተኾይኑ ካብ ቸሌተኝነት የሆነ እንዯሆነ ከብር 10,000 ሺ
ብር 10,000/ዒሰርተ ሽሔ ብር/ ዖይናአሰ ናይ በማያንስ የገንዖብ መቀጫ እና በአንዴ ዒመት
ገንዖብ ቕፅዒትን ብሒዯ ዒመት ማእሰርቲ፣ እሥራት፣
279
ሇ. ብኻሌኦት ኹነታት ካብ 5000 /ሒሙሸተ ሇ. በላልች ሁኔታዎች ከብር 5 ሺ በማያንስ የገንዖብ

ሽሔ ብር/ ዖይነአሰ ናይ ገንዖብ ቕፅዒትን ብ6 መቀጫ እና በአንዴ ወር እሥራት ይቀጣሌ፡፡
/ሽደሽተ/ ወርሑ ማእሰርቲ ይቕፃዔ፡፡
30. ብታክስ በዒሌ መዘ ሰራሔተኛታት ዛፌፀሙ 30.በታክሱ ባሇሥሌጣን ሠራተኛ የሚፇፀሙ
ጥፌኣታት፡- ጥፊቶች፣
1. ናይ‟ዘ ኣዋጅ ዴንጋጌታት ንምፌፃም ብግብሪ 1. የዘህ ኣዋጅ ዴንጋጌዎች ሇማስፇጸም በታክስ
በዒሌ መዘ ዛተቖፀረ ሰራሏተኛ ወይ ዴማ ናይ ባሇሥሌጣኑ የተቀጠረ ሠራተኛ ወይም የቀዴሞ
ቐዯም ቑፃር ዛነበሩ፡- ተቀጣሪ የነበረ፣
ሀ. ብሔጊ መሰረት ክረኸቦ ካብ ዛግባእ ክፌሉት ወይ ሀ. በሔግ መሰረት ሉያገኘው ከሚገባ ክፌያ ወይም
ዴማ ሽሌማት ወፃኢ ምስ ዛተቆፀረለ ተግባር ሽሌማት ውጪ ከተቀጠረበት ተግባር ጋር በተያያዖ
ብዛተዙመዯ ብቀጥታ ወይ ዴማ ብተዖዋዋሪ መገዱ ቀጥተኛ ወይም ቀጥተኛ ባሌሆነ መንገዴ የገንዖብ
ናይ ገንዖብ ወይ ዴማ ኻሉእ ዒይነት ክፌሉት ወይ ወይም ላሊ ዒይነት ክፌያ ወይም ስጦታ
ዴማ ውህብቶ ንኽግበረለ ዛሒተተ ወይ ዴማ እንዱዯረገሇት የጠየቀ ወይም የተቀበሇ፣ ሇክፌያው
ዛተቐበሇ፣ ነቲ ክፌሉት ወይ ዴማ ነቲ ውህብቶ ቃሌ ወይም ሇስጦታው ተስፊ ወይም መያዣ የጠየቀ
ወይ ዴማ መትሒጃ ዛሒተተ ወይ ዴማ ዛተቐበሇ ወይም የተቀበሇ ወይም
ወይ ዴማ፣
ሇ. ካብ ታክስ ካብ ዛርከብ ኣታዊ ምጭብርባር ወይ ሇ. ከታክስ በሚገኘው ገቢ ሊይ ማጭበርበር ወይም
ዴማ ምስዘ ኣዋጅ ዴንጋጌታት ወይ ዴማ ካብ ከዘህ ኣዋጅ ዴንጋጌዎች ጋር ወይም ከተሰጠው
ዛተውሃቦ ሒሊፉነት ሰናይ ኣፇፃፅማ ዛፃረር ተግባር ኃሊፉነት መሌካም አፇፃፀም፣ ማዴረግ የሚገባውን
ንምፌፃም፣ ክገብሮ ዛግብኦ ካብ ምግባር ንምዔቃብ፣ ከማዴረግ ሇመታቀብ፣ ተገቢ ያሌሆነ ነገር ሇመፌቀዴ
ግቡእ ዖይኾነ ነገር ንምፌቃዴ፣ ኣብ ሌዔሉ ግብሪ በታክስ ሊይ የሚፇፀመን የማጭበርበር ተግባር
ዛፌፀም ናይ ምውቓዔ ተግባር ንምሔባእ ወይ ዴማ ሇመዯበቅ፣ ወይም በሚስጥር ሇመተግበር ውሌ የገባ
ብሚስጢር ንምፌፃም ውዔሌ ዛኣተወ ወይ ዴማ ኣብ ወይም
ዛእተው ዛኾነ ውዔሌ ውሽጢ ብዘ ተግባር በሚገባ ማናቸውም ውሌ ውስጥ በዘህ ተግባር
ዛተሒባበረ ምዃኑ ዖርኢ ስምምዔነት ዛሃበ፣ መተባበሩን የሚያሳይ ስምምነት የሰጠ፣ ጥፊተኛ
ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ ካብ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ከብር 50 ሺ
ብር 50,000 /ሒምሳ ሽሔ ብር/ ዖይበሇፀ ናይ በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጮ እና ከ10 ዒመት
ገንዖብ ቕፅዒትን ካብ 10/ዒሰርተ/ ዒመት ዖይናኣሰ በማያንስ ከ20 ዒመት በማይበሌጥ እሥራት ይቀጣሌ፡፡
ካብ 20 /ዑስራ/ ዒመት ብዖይበሌፅ ማእሰርቲ
ይቕፃዔ፡፡
2. ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ሰራሔተኛ ዛኾነ ወይ 2. የታክስ ባሇሥሌጣኑ ሠራተኛ የሆነ ወይም የነበረ
ዴማ ዛነበረን ናይ‟ዘ ኣዋጅ ዴንጋጌታት እና የዘህን አዋጅ ዴንጋጌዎች ሇማስፇጸም
ንምፌፃም ዛተቖፀረ፣ ብናይ ኢትዮጵያ ንግዱ የተቀጠረ፣ በኢትዮጵያ ንግዴ ሔግ በንግዴ
ሔጊ ኣብ ናይ ንግዱ ጋዚጣ ተሒቲሙ ክወፅእ ጋዚጣ ታትሞ እንዱወጣ ከታዖዖው ዒይነት መረጃ
ካብ ዛተኣዖዖ ዒይነት መረዲእታ ወፃኢ፣ በስተቀር፣
ሀ.ግብሪ ኣብ ምፌፃም ብዖሇዎ ስሌጣን ወይ ዴማ ሀ. ታክስን በማስፇፀም ረገዴ ባሇው ሥሌጣን ወይም
ግቡእ ምኸንያት ዛፇሌጦ ናይ ኻሉእ ሰብ ዛኾነ ግዳታ መረጃ ሇማናቸው ላሊ ሰው ወይም የዘያ ሰው
መረዲእታ ንዛኾነ ኻሉእ ሰብ ወይ ዴማ ናይ‟ቲ ሰብ ወኪሌ ሇሆነ ሰው ኣሳሌፍ የሰጠ፣
ወኪሌ ንዛኾነ ሰብ ኣሔሉፈ ዛሃበ፣
ሇ. ብዘ ኣዋጅ መሰረት ግብሪ ኣብ ምፌፃም ዖሇዎ ሇ. በዘህ አዋጅ መሰረት ታክስን በማስፇጸም ረገዴ
280
ስሌጣን ንክጥቀም ወይ ዴማ ናይ ስራሔ ግቡእ ያሇውን ሥሌጣን ሇመጠቀም ወይም የሥራ

ንምውፃእ ንክኽእሌ ብግብሪ ብዒሌመዘ ወገን ግዳታውን ሇመወጣት እንዱያስችሌ በታክስ
ዛርከብ ዛኾነ መረዲእታ ካብቤት ፌርዱ ትእዙዛ ባሇሥሌጣኑ ዖንዴ የሚገኘውን ማናቸውንም መረጃ
ወፃኢ ንሳሌሳይ ወገን ኣሔሉፈ ዛሃበ እንተኾይኑ፣ በፌርዴ ቤት ትዔዙዛ ካሌሆነ በስተቀር በሦስተኛ ወገን
ጥፊኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እትረጋገፅ ካብ ብር አሳሌፍ የሰጠ እንዯሆነ፣ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት
10,000 /ዒሰርተ ሽሔ/ ዖይናአሰ ናይ ገንዖብ ሲረጋገጥ ከብር 10,000 ሺ በማያንስ የገንዖብ መቀጫ
ቕፅዒትን ካብ ኽሌተ ዒመት ዖይናአሰ ካብ ሒሙሽተ እና ከሁሇት ዒመት በማያንስ እና ከአምስት ዒመት
ዒመት ዖይበሌፅ ብማእሰርቲ ይቕፃዔ፡፡ በማይበሌጥ እሥራት ይቀጣሌ፡፡
3. ናይ‟ዘ አንቀፅ ዴንጋጌ ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ 3. የዘህ አንቀጽ ዴንጋጌ የታክስ ባሇሥሌጣኑ
ሰራሔተኛ፣ ሠራተኛ፣
ሀ. ዛኾነ ሰነዴ ወይ ዴማ መረዲእታ፡- ሀ. ማናቸውንም ሰነዴ ወይም መረጃ፣
1. ነዘ ኣዋጅ ወይ ዴማ ንዛኾነ ገንዖብ ተንከፌ 1. ሇዘህ ኣዋጅ ወይም ሇማናቸውም ገንዖብ ነክ
ኣዋጅ ኣፇፃፅማ ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነ እዋን፣ ኣዋጅ አፇፃፀም አስፇሊጊ በሆነ ጊዚ፣
2. ብሔጊ ዛተውሃቦ ተግባርን ሒሊፌነትን ንምውፃእ 2. በሔግ የተሰጠውን ተግባርና ኃሊፉነት ሇመወጣት
ኣዴሊይ እንትኸውን፣ ንዋና ኦዱተር፣ አስፇሊጊ ሲሆን፣ ሇዋናው ኦዱተር፣
3. መረዲእታ ንምሌውዋጥ፣ ተዯራራቢ ግብሪ 3. መረጃ ሇመሇዋወጥ፣ ተዯራራቢ ግብርን
ንምትራፌ ኢትዮጵያ ምስ ኻሌኦት ዒዴታት ሇማስቀረት ኢትዮጵያ ከላልች አገሮች ጋር
ብዛገበረቶ ስምምዔነት መሰረት ኣግባብ ባዯረገችው ስምምነት መሰረት አግባብ ሊሊቸው
ንዖሇዎም ናይ ኻሌኦት ዒዴታት ሰብ የላልች አገሮች ባሇሥሌጣኖች፣
ስሌጣናት፣
4. ብሔጊ ዛተውሃቦ ተግባርን ሒሊፌነትን ንምውፃእ 4. በሔግ የተሰጠውን ተግባርና ኃሊፉነት ሇመወጣት
ኣዴሊይ እንትኸውን፣ ንስነ-ምግባርን ንፀረ አስፇሊጊ ሲሆን ሇሥነ ምግባርና ፀረ ሙስና
ግዔዛይና ኮሚሽን፣ ኮሚሽን፣
5. ኣብ‟ዘ ንሊዔሉ ዖይተገሇፀ ዛኾነ ሔጊ መፇፀሚ 5. ከዘህ በሊይ ሊሌተገሇፀ ሇማናቸውም ሔግ
መ/ቤት ግቡእ ንምፌፃም ዖኽእለ መረዲእታ አስፇጻሚ መ/ቤት ግዳታውን ሇመፇፀም
ንኽወሃቦም ብእቶት ሚኒስቴር ብፅሐፌ የሚያስችሇው መረጃ እንዱሰጠው ከገቢዎች
እንትእዖዛ፡፡ ሚኒስቴር በጽሐፌ ሲታዖዛ፡፡
ሇ. ሃሊፉነቶም ንኽዋፅኡ ኣዴሊይ ስጋብ ዛኾነ ሇ. ኃሊፉነታቸውን ሇመወጣት አስፇሊጊ እስከሆነ
እዋን ንሒዯ ሰብ ፇሌዮም ዖይጠቕሱ ዴረስ አንዴን ሰው ሇይተው የማይጠቅሱ
መረዲእታታት ንዛኾነ ኣብ ናይ መንግስቲ መረጃዎች ሇማናቸውም በመንግስት ገቢ ስራ ሊይ
ኣታዊ ስራሔ ንዖገሌገሌን ንስታትስቲክስ ከሚያገሇግሌ እና ሇስታትስቲክስ መ/ቤት
መ/ቤት ሰራሔተኛ ካብ ምሃብ ኣይእግድን፡፡ ሠራተኛ ከመስጠት አያግዯውም፡፡
31.ዖይተፇቐዯ ግብሪ ምእካብ፡- 31.ሳይፇቀዴ ታክስ ስሇመሰብሰብ
ዛኾነ ሰብ በዘ ኣዋጅ መሰረት ማናቸውም ሰው በዘህ አዋጅ መሰረት
ተዖይተፇቐዯለ ግብሪ ወይ ዴማ ከም ግብሪ ሳይፇቀዴሇት ታክስ ወይም እንዯታክስ የሚታይ
ዛረኣይ ካሉእ ኽፌሉት ዛአከበ ወይ ዴማ ላሊ ክፌያ የሰበሰበ ወይም ሇመሰብሰብ የሞከረ
ንምእካብ ዛፇተነ ገበን ዛፇፀመ ኾይኑ፡ ወንጀሌ የፇፀመ ሆኖ፣ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ
ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ ካብ ቤት ሲረጋገጥ ከብር 50 ሺ የማያንስ የገንዖብ
ብር 50,000 (ሒምሳ ሽሔ) ዖይነኣሰ ናይ ገንዖብ መቀጫ እና ከአምስት ዒመት በማያንስ ከአስር
ቕፅዒት ካብ 5 (ሒሙሽተ) ዒመት ብዖይንኣሰ ዒመት በማይበሌጥ እሥራት ይቀጣሌ፡፡
281
ካብ 10 /ዒሰርተ/ ዒመት ብዖይበሌፅ ማእሰርቲ

ይቕፃዔ፡፡
32.ምሔጋዛ ወይ ዴማ ምትብባዔ፡- 32.መርዲት ወይም ማበረታታት
ዛኾነ ሰብ ናይ‟ዘ ኣዋጅ ዴንጋጌታት ማናቸውም ሰው የዘህ ኣዋጅ ዴንጋጌዎች
ንኽጣሒሱ ዛሒገዖ፣ ዖተባብዒ፣ ዖሇዒዒሇ፣ ወይ እንዱጣሱ የረዲ፣ ያበረታታ፣ ያነሳሳ፣ ወይም
ዴማ ብሚስጥር ዛተሒባበረ እንተኾይኑ ከም ሇሚስጥር የተባበረ እንዯሆነ እንዯዋንኛው
ዋና ጥፌአተኛ ናይ‟ዘ ኣዋጅ ዴንጋጌታት ጥፊተኛ የዘህን ኣዋጅ ዴንጋጌዎች በመጣስ
ብምጥሒስ ጥፌአት ይፌፅም፡፡ ካብ‟ዘ ንሊዔሉ ጥፇት ይፇጽማሌ፡፡ ከዘህ በሊይ የተዖረዖሩትን
ዛተዖርዖሩ ዛፇፀመ ሰብ፣ጥፌኣተኛ ምዃኑ የፇጸመ ሰው፣ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት
ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ እቲ ሒገዛ ወይ ዴማ ሲረጋገጥ ዔርዲታውን ወይም ትብብሩን ሇሰጠበት
ትሔብብር ንዛተውሃበ ጥፌአት ካብ ዛተወሰነ ጥፊት ከተወሰነው የገንዖብ እና የእሥራት ቅጣት
ናይ ገንዖብን ናይ ማእሰርቲ ቕፅዒት ብዖይበሇፀ ባሌበሇጠ በገንዖብ እና በእሥራት ይቀጣሌ፡፡
ብገንዖብን ብማእሰርቲ ይቕፃዔ፡፡
33.ብትካሊት ዛፌፀም ጥፌአት፡- 33.በዴርጅቶች የሚፇጸም ጥፊት
1. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 3 ዛተዯንገገ 1. በዘህ ኣንቀጽ ንዐስ አንቀጽ /3/ የተዯነገገው
ከምዛተሒሇወ ኾይኑ፣ ሒዯ ትካሌ ነዘ ኣዋጅ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ አንዴ ዴርጅት ይህንን አዋጅ
ብምትሔሌሊፌ ጥፌኣት እንትፌፅም እቲ ጥፌኣት በመተሊሇፌ ጥፊት የፇጸፇ እንዯሆነ ጥፊቱ
ኣብ ዛተፇፀመለ እዋን ናይ‟ቲ ትካሌ ስራሔ በተፇጸመ ጊዚ የዴርጅቱ ሥራ አስኪያጅ የሆነ
መካየዱ ዛኾነ ማንም ሰብ በቲ ትካሌ ዛተፇፀመ ማናቸውም ሰው በዴርጅቱ የተፇጸመውን ጥፊቱ
ጥፌኣት ከምዛፇፀመ ተቖፂሩ፣ ብዘ ኣዋጅ እንዯፇጸመ ተቆጥሮ በዘህ ኣዋጅ የተጣሇው
ዛተወሰነ ቅፅዒት ተፇፃሚ ይኾነለ፡፡ ቅጣት ተፇጻሚ ይሆንበታሌ፡፡
2. ብንኡስ ኣንቀፅ 3 ዛተዯንገገ ከምዛተሒሇወ 2. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 3 የተዯነገገው
ኾይኑ፣ ዛኾነ ትካሌ ብዘ ኣዋጅ መሰረት እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ማናቸውም ዴርጅት በዘህ
ክኽፌሌ ዛግብእ ኣታዊ ከይገበረ እንትተርፌ አዋጅ መሰረት ሉከፌሌ የሚገባውን ታክስ ወይም
ጥፌኣቱ ኣብ ዛተፇፀመለ እዋን ኣቐዱሞም ኣብ አዋጅ እንዯታክስ የሚቆጥረውን ማናቸውም ላሊ
ዛነበሩ 6 (ሽደሽተ) ኣዋርሔ ውሽጢ ናይ‟ቲ ክፌያ ገቢ ሳያዯርግ የቀረ እንዯሆነ ጥፊቱ
ትካሌ ስራሔ መካየዱ ዛነበሩ ሰባት ምስቲ የተፇፀመበት ጊዚ ወይም ከተፇጸመበት ጊዚ
ትካሌን ምስቲ ኻሉእ ሰብ ብሒባርን ብተናፀሌን አስቀዴሞ በነበሩት ስዴስት ወራት ውስጥ
ናይ ግብሪ በዒሌ መዘ ንዛዯሌዮ ግብርን ካሌኦት የዴርጅት ሥራ አስኪያጅ የነበሩ ከዴርጅቱ እና
ኽፌሉታትን ተሒታቲ ይኾኑ፡፡ ከላሊ ሰው ጋር በአንዴነትና በተናጠሌ የታክሱ
ባሇሥሌጣን ሇሚፇሌገው ታክስ እና ላልች
3. ብንኡስ ኣንቀፅ 1ን2 ዛተዯንገገ፡- ክፌያዎች ተጠያቂ ይሆናለ
ሀ. እቲ ጥፌኣት ዛተፇፀመ እቲ ውሌቀ ሰብ 3. በንዐስ አንቀጽ /1/ እና /2/ የተዯነገጉት፣
ዖይፇሇጠ ወይ ዴማ ዖይተስማምዒለ እንተኾይኑ፣ ሀ. ጥፊቱ የተፇጸመው ግሇሰቡ ሳያውቅ ወይም
ሇ. ሒዯ ነገራት ብጥንቓቐ ዛርኣይ ሰብ ሳይስማማበት ከሆነ፣
ኣብተመሳሳሉ ኹነታት ንዛተፇፀመ ጥፌኣት ሇ. አንዴ ነገሮችን በጥንቃቄ የሚያይ ሰው
ንምክሌኻሌ ክወስድም ይኽእሌ‟ዩ ተባሂለ ዛግመቱ በተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ የጥፊቱን መፇጸም
ጥንቃቐታት፣ ግቡእ ትግሃትን ናይ ኣሰራርሒ ሇመከሊከሌ ይወስዲቸዋሌ ተብል የሚገመቱ
ምህዜን ዛተመሌኦ ስጉምቲ እቲ ውሌቀሰብ ወሲደ ጥንቃቄዎችን፣ ተገቢውን ትጋት እና የአሠራር ጥበብ
እንትርከብ፣ ተፇፃሚ ኣይኾነለን፡፡ የተሞሊበት እርምጃ ግሇሰቡ ወስድ የተገኘ እንዯሆነ፣
282
ተፇጻሚ ኣይሆኑበትም፡፡
4. ንኡስ አንቀፅ 1ን2ን ኣፇፃፅማ “ስራሔ መካየዱ” 4. ሇንዐስ አንቀጽ /1/ እና /2/ ኣፇፃፀም “ሥራ
ማሇት አስኪያጅ” ማሇት
ሀ. ናይ ሽርክና ማሔበር ብዛምሌከት ናይ‟ቲ ሽርክና ሀ. የሽርክና ማኃበርን በሚመሇከት የሽርክናው
ማሔበር አባሌ ወይ ዴማ ናይ‟ቲ ማሔበር ስራሔ ማህበር ኣባሌ ወይም የማህበሩ ሥራ አስኪያጅ ወይም
መካየዱ ወይ ዴማ ካብ ኸሌቲኡ ሒሊፉነት ኣብ ከሁሇት ኃሊፉነቶች በአንደ እንዯሚሠራ ሆኖ
ሒዱኡ ከምዛሰርሔ ኾይኑ እንትረኣይ፣ የሚታይ፣
ሇ. ኩባንያ ብዛምሌከት ናይ‟ቲ ኩባንያ ናይ ስራሔ ሇ. ኩባንያን በሚመሇከት የኩባንያው ሥራ መሪ፣
መራሑ፣ ስራሔ መካየዱ ወይ ዴማ ዛኾነ ኻሉእ ሥራ አሥኪያጅ ወይም ማናቸውም ላሊ ሹም ወይ
ዖይተሸመ ወይ ዴማ ካብዜም ሒሊፉነታት ብሒዱኡ ከእነዘህ ኃሊፉነቶች በአንደ እንዯሚሠራ ሆኖ
ከምዛሰርሔ ኾይኑ እንትረኣይ፣ የሚታይ፣
ሏ. ናይ ሰባት ማሔበር ብዛምሌከት ናይ‟ቲ ሔብረት ሏ. የሰዎችን ህብረት በሚመሇከት የህብረቱ ሥራ
ስራሔ መካየዱ ወይ ዴማ በዘ ሒሊፉነት ከምዛስርሔ አስኪያጅ ወይም ማናቸውም ላሊ ሹም ወይ ከእነዘህ
ተገይሩ ዛረኣይ እዩ፡፡ ኃሊፉነቶች በአንደ እንዯሚሠራ ሆኖ የሚታይ፣
34.ብተረከብቲ ዛፌፀም ጥፌኣት፡- 34.በተረካቢዎች የሚፇጸም ጥፊት
1. ዛኾነ ሰብ ብኣንቀፅ 16 ንኡስ ኣንቀፅ 4 1. ማናቸውም ሰው በአንቀጽ 16 ንኡስ አንቀጽ /4/
ብዛተዯንገገ መሰረት ከይፇፀመ ዛተረፇ በተዯነገገው መሰረት ሳይፇጽም የቀረ እንዯሆነ፣
እንተኾይኑ፣ ጥፌአተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ ጥፊተኛነቱ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ብር 5 ሺ
እንትረጋገፅ ብር 5000/ሒሙሽተ ሽሔ ብር/ የገንዖብ መቀጫ እና በአንዴ ዒመት እሥራት
ናይ ገንዖብ ቕፅዒትን ብሒዯ ዒመት ማእሰርቲ ይቀጣሌ፡፡
ይቕፃዔ፡፡
2. ዛኾነ ሰብ ብኣንቀፅ 16 ንኡስ ኣንቀፅ 4 2. ማናቸውም ሰው አንቀጽ 16 ንዐስ አንቀጽ /4/
መሰረት ንግብሪ ኸፊሉት ዛውዔሌ ገንዖብ ፇሌዩ መሰረት ሇታክስ ከፌያ የሚውሇውን ገንዖብ
ብዖይምቕማጡ ምኽንያት ብንኡስ ኣንቀፅ 1 ሇይቶ ባሇማስቀመጡ ምክንያት በንዐስ አንቀጽ
መሰረት ጥፌኣተኛ ኾይኑ ዛተረኸበ /1/ መሰረት ጥፊተኛ ሆኖ የተገኘ እንዯሆነ፣
እንተኾይኑ፣ እቲ ቤት ፌርዱ ካብ ገንዖብን ፌርዴ ቤቱ ከገንዖብና እሥራት መቀጫው
ማእሰርትን ቕፅዒት ብተወሳኺ ፇሌዩ በተጨማሪ ሇይቶ ያሊስቀመጠውን የገንዖብ
ንዖየቐመጦ ናይ ገንዖብ በዛሑ ንግብሪ በዒሌ መጠን ሇታክሱ ባሇሥሌጣን ገቢ እንዱያዯርግ
መዘ ኣታዊ ንኽገብር ክእዛዛ ይኽእሌ፡፡ ሉያዛ ይችሊሌ፡፡
35. ሽም ጥፌኣተኛ ኣብ ጋዚጣ ተሒቲሙ ብዙዔባ 35.የጥፊተኛ ስም በጋዚጣ አትሞ
ምውፃእ፡- ስሇማውጣት፡-
1. ናይ ታክስ በዒሌ መዘ ብዘ ኣዋጅ ካብ 1. የታክሱ ባሇሥሌጣን በዘህ አዋጅ ከአንቀጽ 25-
ኣንቀፅ 25-34 ዛተዯንገጉ ናይ ወንጀሌ 34 የተዯነገጉትን የወንጀሌ ጥፊቶች በመፇጸም
ጥፌኣታት ብምፌፃም ብይን ዛተውሃቦም የተፇረዯባቸው ሰዎች ስም ዛርዛር በየጊዚው
ሰባት ሽም ዛርዛር በብእዋኑ ብዔሇታዊ በዔሇታዊ ጋዚጦች ታትሞ እንዱወጣ ያዯርጋሌ፡፡
ጋዚጣታት ተሒቲሙ ክወፅእ ይገብር፡፡
2. በዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት 2. በዘህ አንዴ ንዐስ አንቀጽ /1/ መሰረት ታትሞ
ተሒቲሙ ዛወፅእ ዛርዛር፡- የሚወጣው ዛርዛር፣
ሀ. ናይ‟ቲ ትካሌ ወይ ዴማ ናይ‟ቲ ውሌቀ ሀ. የዴርጅቱን ወይም የግሇሰቡን ስም እና
ሰብ ሽምን ኣዴራሻን፣ አዴራሻ፣
283
ሇ. በዒሌመዘ ግቡእ እዩ ኢለ ዛኣምነለ ሇ. ባሇሥሌጣኑ ተገቢ ነው ብል የሚያምንበትን

ናይ‟ቲ ወንጀሌ ኣፇፃፅማ ዛርዛር የወንጀለን አፇጻጸም ዛርዛር
ሏ. እቲ ጥፌኣት ዛተፇፀመለ ናይ ግብሪ ሏ. ጥፊቱ የተፇጸመበትን የግብር ዖመን ወይም
ዖመን ወዴ ዴማ ዖመናት ዖመኖች
መ. ከይተኸፇሇ ዛተረፇ ናይ ግብሪ መጠን መ. ሳይከፇሌ የቀረውን የግብር መጠን
ሠ. ብተወሳኺ ክኽፇሌ ዛተወሰነለ ግብሪ ሠ. በተጨማሪ እንዱከፇሌ የተወሰነበት ግብር
እንተሃሌዩ እዘ‟ውን፣ ካሇ ይህንኑ፣
ክፌሉ ሸሞንተ ክፌሌ ስምንት
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
36.ናይ ምትሔብባር ግቡእ፡- 36. የመተባበር ግዳታ
1. ነዘ ኣዋጅ ኣብ ስራሔ ንምውዒሌ ናይ 1. የህንን አዋጅ በሥራ ሊይ ሇማዋሌ የፋዳራሌ እና
ፋዯራሌን ናይ ክሌሌን መንግስታት ሰበ የክሌሌ መንግሥታት ባሇሥሌጣኖችና
ስሌጣናትን ወከሌቶምን ብተወሳኺ‟ውን ወኪልቻቸው በተጨማሪም ዴረጅቶች፣ የቀበላ
ትካሊት፣ ናይ ጣብያ መመሒዯርቲ፣ መስተዲዴሮች እና ማህበራት ሁለ ከታክሱ
ማሔበራት ምስ ታክስ በዒሌ መዘ ናይ ባሇሥሌጣን ጋር በመተባበር ግዳታ አሇባቸው፡፡
ምትሔብባር ግቡእ ኣሇዎም፡፡
2. ሀ. ኣብ ሌዔሉ ይግባኣኒ ቆፀሮ ተዖይኾይኑ 2. ሀ. በይግባኝ ቀጠሮ ሊይ ካሌሆነ ወይም የታክሱ
ወይ ዴማ ናይ ግብሪ በዒሌመዘ ዛተናወሏ ባሇሥሌጣን የተራዖመ የታክስ መክፇያ ጊዚ
ናይ ግብሪ መኽፇሉ ጊዚ ተዖይሂቡ፣ ግብሪ ካሌሰጠ በስተቀር፣ ታክስ ከፊዩ የሚፇሇግበትን
ኸፊሉ ዛዴሇዩ ግብሪ ብእዋኑ ዛኸፇሇ ግብር በወቅቱ የከፇሇ ስሇመሆኑ ወይም ኣዱስ
ንምኻኑ ወይ ዴማ ሒደሽ ግብሪ ኸፊሉ ታክስ ከፊይን በሚመሇከት የታክስ ከፊይ መሇያ
ብዛምሌከት ናይ ግብሪ ኸፊሉ መሇሇይ ቁጥር ካሊቀረበ በስተቀር፣ ፇቃዴ ሰጪ
ቑፅሪ ተዖየቕሪቡ ፌቓዴ ውሃቢ ሚኒስቴር፣ ሚኒስቴር፣ ማዖጋጃ ቤት አዱስ የንግዴ ሥራ
ማዖጋጃ ቤት ናይ ፋዯራሌ ወይ ዴማ ክሌሌ ፇቃዴ መስጠት ወይም ማዯስ አይችሌም፡፡
መስሪያቤታት ሒደሽ ናይ ንግዱ ስራሔ
ፌቓዴ ምሃብ ወይ ዴማ ምሔዲስ
ሇ. ናይ ታክስ በዒሌመዘ ታክስ ኸፊሉ ዖሇዎ ሇ. የታክሱ ባሇሥሌጣን ታክስ ከፊዩ ያሇበትን
ግቡእ ብዙዔባ ምፌፃሙ ናይ ምስክር ወረቐት ግዳታ ስሇመፇጸሙ የምስክር ወረቀት የማይሰጥ
ዖይህብ እንትኸውን፣ ብዙዔባ እዘ ዖሇዎ ሲሆን ስሇዘሁ ያሇውን ምክንያት በመዖርዖር
ምኽንያት ብዛርዛር ብፅሐፌ ነቲ ሒታቲ ሇጠያቂው ይሰጣሌ፡፡
ይህብ፡፡
ሏ. ናይ ምስክር ወረቐት ኣይህብን ብምባለ ሏ. የምስክር ወረቀት አሌሰጥም በማሇቱ ወይም
ወይ ዴማ ናይ ንግዱ ናይ ስራሔ ፌቓዴ የንግዴ ሥራ ፌቃዴ በመሰረ዗ የግብር አስገቢው
ብምስራ዗ ናይ ግብሪ ኣታዊ በዒሌመዘ ባሇሥሌጣን በሰጣቸው ምክንያቶች ቅር የተሰኘ
ብዛሃቦም ምኽንያታት ቅሬታ ዖሇዎ ዛኾነ ማንኛውም ታክስ ከፊይ ቅሬታውን ሇአቤቱታ
ኸፊሉ ቅሬትኡ ንጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ አጣሪ ኮሚቴ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡
ከቕርብ ይኽእሌ፡፡
37.ናይ ሚኒስትር ስሌጣን፡- 37.የሚኒስትሩ ሥሌጣን
284
በዘ ኣዋጅ ብኻሌኦት ኣንቀፅ ካብ ዛተገሇፀ በዘህ ኣዋጅ ላልች አንቀፆች ከተገሇፀው

ብተወሳኺ እዘ ሚኒስተር ንኢኮኖሚ፣ በተጨማሪ ሚኒስትሩ ሇኢኮኖሚ፣ ሇማህበራዊ
ንማሔበራዊ ወይ ዴማ ንምምሔዲራዊ ወይም ሇአስተዲዯር፣ ምክንያቶች ወይም በገቢ
ምኽንያታት ወይ ዴማ ብኣታዊ ግብሪ ኣዋጅ ግብር ኣዋጅ ቁጥር 286/94 አንቀጽ 42/ሇ/
ቑፅሪ 286/94 ኣንቀፅ 42 (ሇ) ብዛተዖርዖሩ በተዖረዖሩት ምክንያቶች በዘህ አዋጅ ከተጣሇው
ምኽንያታት ብዘ ኣዋጅ ከብ ዛተወሰነ ግብሪ ታክስ ክፌያ በሙለ ወይም በከፉሌ ነፃ የማዴረግ
ኽፌሉት ብሙለእ ወይ ዴማ ብኽፊሌ ነፃ ናይ ሥሌጣን ተሰጥቶታሌ፡፡
ምግባር ስሌጣን ተዋሂብዎ ኣል፡፡
38.መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 38.መመሪያ የማውጣት ሥሌጣን
ናይ እቶት ሚኒስትር ነዘ ኣዋጅ ኣፇፃፅማ የገቢዎች ሚኒስትር ሇዘህ አዋጅ አፇጻጸም
ዛወርደ መምርሑታት ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ የሚረደ መመሪያዎችን ሇማውጣት ይችሊሌ፡፡
39.ብዙዔባ ምስዒር 39.ስሇ መሻር
እዘ ኣዋጅ ኣብ ስራሔ ካብ ዛወዒሇለ እዋን ይህ አዋጅ በሥራ ሊይ ከዋሇበት ጊዚ ጀምሮ
ጀሚሩ ናይ ሽያጥን ኤክሳይዛ ታክስ ኣዋጅ የሽያጭና ኤክሳይዛ ታክስ አዋጅ ቁጥር 68/85/
ቑፅሪ 68/85 (ከምዛተመሒየሽ) ተሰሪ዗ እዩ፡፡ እንዯተሻሻሇው/ ተሽሯሌ፡፡
40.ናይ መሰጋገሪ ዴንጋጌ፡- 40. የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
እዘ ኣዋጅ ቕዴሚ ምፅንዐ ከይተኸፇሇ ዛተረፇ ይህ አዋጅ ከመጽናቱ በፉት ሳይከፇሌ የቀረ
ናይ መሸጣ ግብሪ ብመሸጣ ኤክሳይዛ ግብሪ የሽያጭ ታክስ በሽያጭ ኤክሣይዛ ታክስ አዋጅ
ኣዋጅ ብዛተዯንገገ መሰረት ዛእከብ ይኸውን፡፡ በተዯነገገው መሰረት የሚሰበሰብ ይሆናሌ፡፡
41. እቲ ኣዋጅ ዛፀንዒለ እዋን፡- 41.አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ ታሔሳስ 22 ማዒሌቲ 1995 ይህ አዋጅ ከከታህሣሥ 22 ቀን 1995 ዒ.ም
ዒ.ም ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ኣዱስ ኣበባ ታሏሳስ 22/1995 ዒ.ም አዱስ አባባ ታህሳስ 22/1995 ዒ.ም
ግርማ ወሌዯ ጊዮርጊስ ግርማ ወሌዯጊዮርጊስ
ፔሬዘዲንት ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ የኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ሪፏብሉክ ፔሬዘዲንት
285

12 ዒመት ቑ.11 12ኛ ዒመት ቁ.11
መቐሇ ታሔሳስ /1996 ዒ.ም መቐሇ ታሔሳስ/1996 ዒ.ም
ን1996 ዒመት በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ዛወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የ1996 በጀት ዒመት በጀት ሇመወሰን
ኣዋጅ ቑፅሪ 73/1996 የወጣ አዋጅ ቁጥር 73/1996
ን1996 ዒመት በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1996 በጀት

ዛወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒመት በጀት ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣብ 1996 ዒ.ም በጀት ዒመት ኣብ ውሽጢ እዘ በ1996 ዒ.ም በክሌለ ውስጥ ሇሚሰሩ ሌዩሌዩ
ክሌሌ ንዛፌፀሙ መንግስታዊ ስራሔትን ግሌጋልትን መንግስታዊ ስራዎችና አገሌግልቶች ማስፇፀሚያ
ዛውዔሌ በጀት ኣፅዱቕካ ኣብ ስራሔ ክውዔሌ ምግባር የሚውሌ በጀት አፅዴቆ በስራ ሊይ እንዱውሌ ማዴረግ
ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ ኣስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ ተሻሽል በወጣው የትግራይ
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ቸ/ ናይ 49/3/ሀ የ1996 ዒ.ም በጀት ፀዴቆ ስራ ሊይ
1996 በጀት ፀዱቑ ኣብ ስራሔ ንኽውዔሌ ዛስዔብ እንዱውሌ የሚከተሇው በጀት አዋጅ ታውጇሌ፡፡
ናይ በጀት ኣዋጅ ተኣዊጁ ኣል፡፡
ዒንቀፅ ሒዯ ሒፂር ርዔሲ አንቀፅ አንዴ አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ በጀት 1996 በጀት ዒመት ንምውሳን ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 73/1996 ተባሂለ ክጥቀስ የ1996 በጀት ሇማጽዯቅ የወጣ አዋጅ ቁጥር
ይኽእሌ፡፡ 73/1996 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ክሌተ ፌሌፌሌ በጀት ዒንቀጽ ሁሇት የበጀት ምንጭ
ካብ ሒምሇ 1/1995 ክሳብ ሰነ 30/1996 ዒ.ም ከሒምላ 1/1995 እስከ ሰኔ 30/1996 ባሇው
ኣብ ዖል ናይ በጀት ጊዚ ውሸጢ ካብ ክሌሌ ዛርከብ የበጀት ዒመት ጊዚ ውስጥ በክሌለ ከሚገኝ ገቢ፣
ኣታዊ፣ ካብ ፋዯራሌ መንግስቲ ዛወሃብ ዴጎማ ካብ ከፋዯራሌ መንግስት የሚሰጥ ዴጎማ ብዴርና እርዲታ
ሌቓሔን ሒገዛን ገንዖብ ምጥቃም ምስ‟ዘ ኣዋጅ ከሚገኝ ገንዖብ በመጠቀም ከዘህ አዋጅ ጋር ተያይዜ
ተታሑ዗ ዖል ቅጥዑታት ንዛተጠቀሱ ስራሔቲ በቀረቡ ሠንጠረዦች ሇተጠቀሱት ስራዎችና
ግሌጋልት ዛውዔሌ ፌሌፌሌ በጀት፡- አገሌግልቶች የሚውሌ የገንዖብ ምንጭ፡-
ሀ. ካብዘ ክሌሌ ኣብ 1996 ዛእከብ ኣታዊ ሀ. የክሌለ የ1996 ገቢ
ብር ----------------94000,000.00 ብር----------------94000,000.00
ሇ.ካብዘ ክሌሌ ኣብ 1994 ኣታዊ ሔሌፉ ሇ. ከ1994 ዒ.ም ትርፌ የተሰበሰበ ገቢ
ዛተኣከበ ብር 5000,000.00 ብር 5000,000.00
ሏ. ካብ ክሌሌ 1993-1995 ዛተንከባሇሇ ሒፌቲ ሏ. ከ1993-1995 ዒ.ም የተንከባሇሇ ተመሊሽ ሀብት
ብር ------------------ 25,000,000.00 ብር------------------ 25,000,000.00
286
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 7.24 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ ብር 477
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፆ.ሳ.ቁ
መ. ካብ ክሌሌ ሴክተር መስሪያቤታት ውሽጢ ኣታዊ መ. ከክሌሌ ሴክተር መስሪያቤቶች የውስጥ ገቢ

ብር ---------- ብር --------------11,770,000.00
ሰ. ካብ ፋዯራሌ መንግስቲ ግምጃ ቤት ዴጎማ ሰ. ከፋዯራሌ መንግስት ግምጃ ቤት ዴጎማ
ብር ------------- 376,180,000.00 ብር ------------- 376,180,000.00
ረ. ከውጭ ብዴር ብር ---43,170,000.00
ረ. ካብ ወፃኢ ሌቓሔ ብር ---43,170,000.00 ሸ. ከውጭ እርዲታ
ሸ. ካብ ወፃኢ ሒገዛ ብር ------------------38,810,000.00
ብር ------------------38,810,000.00 (ጠቅሊሊ) ዴምር
ሒፇሻዊ ዴምር ብር --------------- 593,930,000.00
ብር ----------------- 593,930,000.00 /አምስት መቶ ዖጠና ሦስት ሚሉዮን ዖጠኝ መቶ
ሒሙሽተ ሚኢትን ቴስዒን ሰሇስተን ሚሉዮንን ሰሊሳ ሺ ብር/ይሆናሌ፡፡
ትሽዒተ ሚኢትን ሰሊሳን ሽሔ ብር/ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ ሰሇስተ ዴሌዴሌ በጀት አንቀጽ ሦስት የበጀት ዴሌዴሌ
ሀ. ብክሌሌ ብርኪ ንዛካየደ፡- ሀ. በክሌሌ ዯረጃ ሇሚካሄደ፡-
1. ንስሩዔ በጀት 1. መዯበኛ በጀት
ብር -----154,902,600.00 ብር -----154,902,600.00
2. ንካፑታሌ በጀት፡- 2. ሇካፑታሌ በጀት፡-
2.1 ካብ መንግስቲ ግምጃ ቤት 2.1ከመንግስት ግምጃ ቤት
ብር ------46,907,400.00 ብር ------46,907,400.00
2.2 ካብ ወፃኢ ሌቓሔ 2.2ከውጭ ብዴር
ብር ------43,170,000.00 ብር ------43,170,000.00
2.3 ካብ ወፃኢ ሒገዛ 2.3ከውጭ እርዲታ
ብር------ 38,810,000.00 ብር------ 38,810,000.00
ን/ዴምር ----128,887,400.00 ዴምር ------ 128,887,400.00
ጠቕሊሊ ብክሌሌ ብርኪ ዛተዯሌዯሇ ብር ጠቅሊሊ ሇክሌሌ የተመዯበ ብር 283,790,000.00
283,790,000.00 /ሁሇት መቶ ሰማንያን ሦስት ሚሉዮን ሰባት መቶ
ክሌተ ሚኢትን ሰማንያን ሰሇስተን ሚሉዮንን ዖጠና ሺ/ ነው፡፡
ሸውዒተ ሚኢትን ቴስዒን ሽሔ „ዩ፡፡
ሇ. ንገጠር ወረዲታት ብር---245,000,000.00 ሇ. ሇገጠር ወረዲዎች ብር ---245,000,000.00
ሏ. ንኸተማታት ብር -----65,140,000.00 ሏ. ሇከተማ ወረዲዎች ብር-----65,140,000.00
ሒፇሻዊ ዴምር ብር ------593,930,000.00 ጠቅሊሊ ዴምር ብር---------------
/ሒሙሽተ ሚኢትን ቴስዒን ሰሇስተን ሚሉዮንን 593,930,000.00
ትሽዒተ ሚኢትን ሰሊሳ ሽሔ ብር ወፃኢ ኾይኑ አምስት መቶ ዖጠና ሦስት ሚሉዮን ዖጠኝ መቶ ሰሊሳ
ክኸፇሌ በዘ ኣዋጅ ተፇቑደ ኣል፡፡ ሺ ብር/ ወጪ ሁኖ እንዱከፇሌ በዘህ አዋጅ
ተፇቅዶሌ፡፡
አመሒዲዴራ በጀት የበጀት አስተዲዯር
ዒንቀፅ ኣርባዔተ - ዛውውር በጀት አንቀጽ አራት - የበጀት ዛውውር
ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/1989 የፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989
ዒንቀፅ 17 ብዛተዯንገገ መሰረት፡- አንቀጽ 17 በተዯነገገው መሰረት፡-
287
ሀ. በጀት ካብ ካፑታሌ ናብ ስሩዔ ምዛዋር ሀ. በጀት ከካፑታሌ ወዯ መዯበኛ ማዙወር ኣይቻሌም፣

ኣይከኣሌን፣
ሇ. ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ሇ. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ውሳኔ ከመዯበኛ በጀት ወዯ
ብዛውስኖ መሰረት ካብ ስሩዔ በጀት ናብ ካፑታሌ ካፑታሌ በጀት ማዙወር ይቻሊሌ፡፡
በጀት ምዛዋር ይከኣሌ፡፡
ዒንቀፅ ሒሙሽተ - ሌቓሔ አንቀፅ አምስት ብዴር
ብቢወርሐ ከይተቋረፀ እንዲተኸፇሇ ዛውዲእ ሇቋሚ የመንግስት ሰራተኞች በየወሩ ሳይቋረጥ
ንቀወምቲ ሰራሔተኛታት መንግስቲ ኣዴሊይቲ ዛኾኑ እየተከፇሇ የሚቆይ ብዴር ሇመስጠትና የአከፊፇሌ
ሌቓሔ ንምሃብን ናይ ኣከፊፌሊ እዋን ንምውሳን ኣብ ሁኔታ ሇመወሰን የኢትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ
ዛወሃብ ሌቓሔ ብኢትዮጵያ ብሓራዊ ባንክ የሚወስነው የወሇዴ ተመን ጨምሮ ሇማስከፇሌ
ብዛውሰን መሇቕሑ ወሇዴ ንኽኸፌሌ ንቢሮ ሇክሌለ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ስሌጣን
ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ስሌጣን ተዋሂቡ ተሰጥቶታሌ፡፡
ኣል፡፡
አንቀፅ ሽደሽተ - ክፌሉት በጀት አንቀጽ ስዴስት የበጀት ክፌያ
1. ዛምሌከቶም ሊዔሇዎት ሒሇፌቲ እዘ ብሄራዊ 1. የሚመሇከታቸው የክሌለ የበሊይ ሃሊፉዎች
ክሌሌ ንናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ፅሔፇቶም ሇቢሮአቸው ወይ ጽ/ቤታቸው ስራ አገሌግልት
ስራሔን ግሌጋልትን በዘ ኣዋጅ ዛተፇቐዯልም የሚውሌ በዘህ አዋጅ የተፇቀዯሊቸውን በጀት
በጀት ኣብዛሒትለ እዋን ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ሲጠይቁ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሃሊፉ ከክሌለ
ኢኮኖሚ ሌምዒት ካብቲ ክሌሌ ኣታዊን ካብ ገቢና ከላልች የገንዖብ ምንጮች እንዱከፌሌ
ኻሌእ ፌሌፌሊትን ንክኽፌሌ ተፇቑደ ኣል፡፡ ተፇቅዶሌ፡፡
2. በጀት ዛውውር ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከበ ኣብ 2. የበጀት ዛውውር አስፇሊጊ ሆኖ በሚገኘበት ጊዚ
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፊይናንስ
ፊይናንስ ኣዋጅ 26/89 ዒንቀፅ 17-20 አስተዲዯር አዋጅ 26/89 ከአንቀጽ 17-20
ብዖተዯንገገ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ በተዯነገገው መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሸውዒተ- ቁፅፅር በጀት አንቀጽ ሰባት -የበጀት ቁጥጥር
ቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌምዒት ዛህሌዎ ናይ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ የሚኖረው
ምቁፅፃር ስሌጣን፡- የመቆጣጠር ስሌጣን፡-
1. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒት ክሌሌ 1. የትግራይ ክሌሌ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት
ትግራይ ንስራሔ ግሌጋልት ንቢሮታትን ቤት ቢሮ ሇስራ አገሌግልት ሇቢሮዎችና ጽህፇት
ፅሔፇታትን ዛወሃብ በጀት ይምርምር ይቆፃፀር፡፡ ቤቶች የተመዯበውን በጀት ይመረምራሌ
2. ቢሮታትን ቤት ፅሔፇታትን ዛወስድኦ ገንዖብ ይቆጣጠራሌ፡፡
ኣበይ ከምዛወዒሇ በብወርሑ ከምኡውን ኣብ 2. ቢሮዎችና ጽሔፇት ቤቶች የወሰደት ገንዖብ የት
ዒመት መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብ ናብ ቢሮ እንዯዋሇ በየወሩና በኣመቱ መጨረሻ ሇፊይናንስና
ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒት ብእዋኑ ከቕርባን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
መርመርቲ ናይቲ ቢሮ ዛዯሌይዎ መረዲእታ በወቅቱ ሪፕርት ማቅረብና የቢሮው
ክህቡ ኣሇዎም፡፡ ኢንስፓክተሮች የሚፇሌጉትን መረጃ መስጠት
አሇባቸው፡፡
ክፌሌ ሰሇስተ ክፌሌ ሦስት
ዒንቀፅ ሸሞንተ - ንከተማን ገጠር ወረዲን ብዙዔባ አንቀጽ ስምንት- ሇተከማና ገጠር ወረዲዎች
288
ምስርሐ በሚመሇከት
ኣብዘ ኣዋጅ ፊይናንስ ኣዋጅ ቁፅሪ 26/89 በዘህ አዋጅና በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር
ንቤት ምኽሪ ፇፃሚ ክሌሌን ንቢሮ ፊይናንስ 26/89 ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና ሇክሌለ
ኢኮኖያዊ ሌምዒትን ዛተወሃበ ስሌጣን ንኮሚቴ ፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ የተሰጠው ስሌጣን
ከንቲባን፣ ንፇፃሚ ስራሔ ወረዲን ከምኡውን በየዯረጃው ሊለት የከተማ ከንቲባ ኮሚቴና የወረዲ ስራ
ንከተማ/ወረዲን ንቤት ፅሔፇት ፊይናንስን አስፇፃሚ ኮሚቴ እንዱሁም ሇከተማ/ወረዲ
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ከከምኣግባቡ ተዋሂቡ ኣል፡፡ ፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅህፇት ቤት ስሌጣን
ተሰጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ ትሽዒተ- ዛፀንዏለ ጊዚ አንቀጽ ዖጠኝ - የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ካብ ይህ አዋጅ ከሒምላ 1/1995 ዒ.ም ጀምሮ የፀና
ሒመሇ 1/1995 ዒ.ም ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ፔሬዘዲንት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፔሬዘዲንት
1996 መቐሇ 1996 መቐሇ
289
ትግራይ ክሌሊዊ መንግቲ

ናይ 1996 ስሩዔ በጀት
በጀት መግሇፂ ናይ መሃያ ወፃኢ ናይ ሥራህ መካየዱ ዴምር
ቁፅሪ ወፃኢ
000 89,966,630 56,555,710 154,902,540
100 ምምሔዲርን ጠቕሊሊ ግሌጋልትን 32,763,420 15,332,110 48,075,730
111 ቤት ፅሔፇት ኣፇ ጉባኤ 294,400 599,300 893,700
112 ቤት ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር 4,958,400 3,704,000 8,662,400
113 ቤት ፅሔፇት ጠቕሊሊ ኦዱተር 856,200 352,000 1,208,200
119 ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 307,500 209,000 516,500
121 ፌትሑ ቢሮ 1,735,500 439,100 2,174,600
122 ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ 6,063,500 1,266,900 7,330,400
127 ፕሉስ ኮሚሽን 7,721,300 1,612,900 9,334,200
128 ስነምግባርን ፀረ ግዔዛይናን ኮሚሽን 82,600 53,200 135,800
129 ቤት ህንፀት ምምሔዲር 5,379,600 3,837,250 9,216,850
132 ቃዱ ቤት ፌርዱ 251,800 0,000 251,800
134 ቤት ፅሔፇት መሉሻ 394,700 205.900 600,600
152 ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ቢሮ 2,540,770 1,180,470 3,721,240
153 ቢሮ ሒበሬታን ባህሌን 1,518,160 1,744,590 3,262,750
155 ኮምሽን ስቪሌ ሰርቪስ 658,990 127,500 786,490
200 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 19,724,780 8,297,450 28,022,230
211 ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ቢሮ 4,910,390 2,931,160 7,841,550
213 ሔርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 1,672,910 664,010 2,336,920
216 ሔብረት ስራሔ ማሔበር ቤት ፅሔፇት 784,300 301,700 1,086,000
221 ሌምዒት ማይ ሃፌቲ 3,998,850 1,089,290 5,088,140
231 ንግዴን ኢንደስትሪን ቤ/ፅ 1,088,810 446,820 1,535,630
232 ዯቀቕትን ኣናእሽትን ንግዱ ስራሔ 456,910 329,340 786,250
235 እንቨስትመንት ቤት ፅሔፇት 228,640 164,840 393,480
242 ቱሪዛም ኮምሽን 264,990 184,760 449,750
243 ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን 1,055,100 580,300 1,635,400
244 ምግቢ ውሔስና ቤት ፅሔፇት 110,590 37,780 148,370
251 ማዒዴንን ኢነርጅን ቤ/ፅ 483,420 156,400 639,820
265 መንገዴ ትራንስፕርት ቤ/ፅ 651,620 467,430 1,119,050
273 ገፀር መንገዱ በዒሌ መዘ 2,163,140 295,650 2,458,790
276 ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን በዒሌ መዘ 610,070 338,240 948,310
277 ሌምዒት ከተማ ቤ/ፅ 1,245,040 309,730 1,554,770
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 37,478,430 32,926,150 70,404,580
311 ትምህርቲ ቢሮ 13,694,510 20,934,700 34,629,210
321 ስሌጠና መናእሰይ ቤሄራዊ ግሌጋልት ቤ/ፅ 437,070 0,000 437,070
331 ጉዲይ ስፕርትን መናእሰይን ቤት ፅሔፇት 848,520 288,350 1,136,870
341 ቢሮ ጥዔና 20,799,400 10,843,770 31,643,170
345 ምክሌኻሌ ምቁፅፃርን ኤዴስ ቤት ፅሔፇት 373,230 36,000 409,230
351 ሰራሔተኛ ጉዲይ ቤት ፅሔፇት 587,580 337,590 925,170
352 እግሪ ምትካሌን ማሔበራዊ ጉዲይን 738,120 485,740 1,223,860
400 ካሌኦት 0,000 0,000 8,400,00
461 ናይ ባንኪ ኣገሌግልት ክፌሉት --- -- 300,000
462 ተቖሪፁ ዛተረፇ ግብሪ 0,000 0,000 100,000
463 መጠባበቒ --- --- 8,000,000
290
ትግራይ ክሌሊዊ መንግት

የ1996 መዯበኛ በጀት
በጀት መግሇፂ የዯመወዛ ወጪ የሥራ ማስኬጃ ወጪ ዴምር
ቁፅሪ
000 89,966,630 56,555,710 154,902,540
100 አስተዲዯርና ጠቅሊሊ አገሌግልት 32,763,420 15,332,110 48,075,730
111 ኣፇ ጉባኤ ፅሔፇት ቤት 294,400 599,300 893,700
112 ክሌሌ አስተዲዯር ፅሔፇት ቤት 4,958,400 3,704,000 8,662,400
113 ጠቅሊሊ ኦዱተር ፅሔፇት ቤት 856,200 352,000 1,208,200
119 የሴቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት 307,500 209,000 516,500
121 ፌትህ ቢሮ 1,735,500 439,100 2,174,600
122 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 6,063,500 1,266,900 7,330,400
127 ፕሉስ ኮሚሽን 7,721,300 1,612,900 9,334,200
128 ስነምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን 82,600 53,200 135,800
129 የማረሚያ አስተዲዯር ፅሔፇት ቤት 5,379,600 3,837,250 9,216,850
132 ቃዱ ፌርዴ ቤት 251,800 0,000 251,800
134 ሚሉሻ ፅህፇት ቤት 394,700 205.900 600,600
152 ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ 2,540,770 1,180,470 3,721,240
153 ባህሌና ማስታወቂ ቢሮ 1,518,160 1,744,590 3,262,750
155 ስቪሌ ሰርቪስ ኮምሽን 658,990 127,500 786,490
200 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 19,724,780 8,297,450 28,022,230
211 ግብርናና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ 4,910,390 2,931,160 7,841,550
213 እርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 1,672,910 664,010 2,336,920
216 ሔብረት ስራ ማሔበር ፅሔፇት ቤት 784,300 301,700 1,086,000
221 ውሃ ሃብት ሌማት 3,998,850 1,089,290 5,088,140
231 ንግዴና ኢንደስትሪ ፅሔፇት ቤት 1,088,810 446,820 1,535,630
232 ጥቃቅንና ትናንሽ ንግዴ ስራ 456,910 329,340 786,250
235 ኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት 228,640 164,840 393,480
242 ቱሪዛም ኮሚሽን 264,990 184,760 449,750
243 አዯጋ መከሊከሌና ዛግጁነት 1,055,100 580,300 1,635,400
244 የምግብ ዋስትና ፅሔፇት ቤት 110,590 37,780 148,370
251 ማዒዴን ኢነርጂ ፅሔፇት ቤት 483,420 156,400 639,820
265 መንገዴ ትራንስፕርት ፅሔፇት ቤት 651,620 467,430 1,119,050
273 ገጠር መንገዴ ባሇስሌጣን 2,163,140 295,650 2,458,790
276 ኮንስትራክሽንና ዱዙይን ባሇስሌጣን 610,070 338,240 948,310
277 ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት 1,245,040 309,730 1,554,770
300 ማሔበራዊ አገሌግልት 37,478,430 32,926,150 70,404,580
311 ትምህርት ቢሮ 13,694,510 20,934,700 34,629,210
321 ብሄራዊ ወጣቶች ስሌጠና አገሌግልት ፅ/ቤት 437,070 0,000 437,070
331 ስፕርትና ወጣቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት 848,520 288,350 1,136,870
341 ጤና ቢሮ 20,799,400 10,843,770 31,643,170
345 የኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ፅ/ቤት 373,230 36,000 409,230
351 ሰራተኛ ጉዲይ ፅሔፇት ቤት 587,580 337,590 925,170
352 የመሌሶ ማቋቋምና ማሔበራዊ ጉዲይ 738,120 485,740 1,223,860
400 ላልች 0,000 0,000 8,400,00
461 የባንክ አገሌግልት ክፌያ --- -- 300,000
462 ተቆርጦ የሚቀር ግብር 0,000 0,000 100,000
463 መጠባበቂያ --- --- 8,000,000
291

ናይ 1996 ካፑታሌ በጀት
በጀት መግሇፂ ካብ ናይ ውሽጢ ሒገዛ ሌቓሔ ዴምር
ቁፅሪ ማእኸሊይ እቶት
ግምጃ ቤት P- Account
35,137,400 11,770,000 38,810,000 43,170,000 128,887,400
100 ምምሔዲርን ጠቕሊሊ ግሌጋልትን 2,767,890 0,000 15,790,000 0,000 18,557,890
111 ቤት ፅሔፇት ኣፇ ጉባኤ 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
112 ቤት ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር 1,000,000 0,000 0,000 0,000 1,000,000
113 ቤት ፅሔፇት ጠቕሊሊ ኦዱተር 40,600 0,000 0,000 0,000 40,600
119 ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 39,070 0,000 370,000 0,000 409,070
122 ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ 332,900 0,000 0,000 0,000 332,900
127 ፕሉስ ኮሚሽን 639,200 0,000 0,000 0,000 639,200
129 ቤት ህንፀት ምምሔዲር 600,000 0,000 0,000 0,000 600,000
152 ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 53,530 0,000 15,420,000 0,000
ቢሮ 15,473,530
153 ባህሌን ሒበሬታን ቢሮ 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
155 ኮምሽን ስቪሌ ሰርቪስ 62,590 0,000 0,000 0,000 62,590
200 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 9,681,900 9,500,000 4,370,000 3,750,000 27,301,900
211 ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ቢሮ 690,000 4,900,000 2,330,000 3,750,000 11,670,000
216 ሔብረት ስራሔ ማሔበር ቤት 37,400 0,000 0,000 0,000
ፅሔፇት 37,400
221 ሌምዒት ማይ ሃፌቲ 3,014,300 4,600,000 1,820,000 0,000 9,434,300
231 ንግዴን ኢንደስትሪን ቤ/ፅ 2,005,000 0,000 0,000 0,000 2,005,000
232 ዯቀቕትን ኣናእሽትን ንግዱ ስራሔ 754,200 0,000 0,000 0,000 754,200
235 እንቨስትመንት ቤት ፅሔፇት 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
242 ቱሪዛም ኮምሽን 76,000 0,000 0,000 0,000 76,000
243 ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን - - 220,000 0,000 220,000
251 ማዒዴንን ኢነርጅን ቤ/ፅ 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
273 ገፀር መንገዱ በዒሌ መዘ 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
276 ኮንስትራክሽንን ዱዙይንን በዒሌ 3,000,000 0,000 0,000 0,000
መዘ 3,000,000
277 ሌምዒት ከተማ ቤ/ፅ 105,000 0,000 0,000 0,000 105,000
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 22,687,610 2,270,000 18,650,000 39,420,000 83,027,610
311 ትምህርቲ ቢሮ 16,725,160 2,270,000 7,450,000 31,820,000 58,265,160
321 ስሌጠና መናእሰይ ቤሄራዊ ግሌጋልት ቤ/ፅ 449,370 184,000 0,000 0,000 449,370
331 ጉዲይ ስፕርትን መናእሰይን ቤት ፅሔፇት 774,890 0,000 0,000 0,000 774,890
341 ቢሮ ጥዔና 4,653,490 0,000 11,200.000 7,600,000 23,453,490
351 ሰራሔተኛ ጉዲይ ቤት ፅሔፇት 84,700 0,000 0,0000 0,000 84,700
ካብ ናይ ባእሌቶም እቶት
292

የ1996 ካፑታሌ በጀት
በጀት መግሇፂ ከማእከሊይ ከውስጥ ገቢ እርዲታ ብዴር ዴምር
ግምጃ ቤት P- Account
ቁፅሪ
35,137,400 11,770,000 38,810,000 43,170,000 128,887,400
100 አስተዲዯርና ጠቅሊሊ አገሌግልት 2,767,890 0,000 15,790,000 0,000 18,557,890
111 ኣፇ ጉባኤ ፅሔፇት ቤት 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
112 ክሌሌ አስተዲዯር ፅሔፇት ቤት 1,000,000 0,000 0,000 0,000 1,000,000
113 ጠቅሊሊ ኦዱተር ፅሔፇት ቤት 40,600 0,000 0,000 0,000 40,600
119 የሴቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት 39,070 0,000 370,000 0,000 409,070
122 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 332,900 0,000 0,000 0,000 332,900
127 ፕሉስ ኮሚሽን 639,200 0,000 0,000 0,000 639,200
129 የማረሚያ አስተዲዯር ፅሔፇት ቤት 600,000 0,000 0,000 0,000 600,000
152 ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት 53,530 0,000 15,420,000 0,000
ቢሮ 15,473,530
153 ባህሌና ማስታወቂ ቢሮ 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
155 ስቪሌ ሰርቪስ ኮምሽን 62,590 0,000 0,000 0,000 62,590
200 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 9,681,900 9,500,000 4,370,000 3,750,000 27,301,900
211 ግብርናና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ 690,000 4,900,000 2,330,000 3,750,000 11,670,000
216 ሔብረት ስራ ማሔበር ፅሔፇት ቤት 37,400 0,000 0,000 0,000 37,400
221 ውሃ ሃብት ሌማት 3,014,300 4,600,000 1,820,000 0,000 9,434,300
231 ንግዴና ኢንደስትሪ ፅሔፇት ቤት 2,005,000 0,000 0,000 0,000 2,005,000
232 ጥቃቅንና ትናንሽ ንግዴ ስራ 754,200 0,000 0,000 0,000 754,200
235 ኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
242 ቱሪዛም ኮሚሽን 76,000 0,000 0,000 0,000 76,000
243 አዯጋ መከሊከሌና ዛግጁነት - - 220,000 0,000 220,000
251 ማዒዴን ኢነርጂ ፅሔፇት ቤት 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
273 ገጠር መንገዴ ባሇስሌጣን 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
276 ኮንስትራክሽንና ዱዙይን ባሇስሌጣን 3,000,000 0,000 0,000 0,000 3,000,000
277 ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት 105,000 0,000 0,000 0,000 105,000
300 ማሔበራዊ አገሌግልት 22,687,610 2,270,000 18,650,000 39,420,000 83,027,610
311 ትምህርት ቢሮ 16,725,160 2,270,000 7,450,000 31,820,000 58,265,160
321 ብሄራዊ ወጣቶች ስሌጠና አገሌግልት 449,370 184,000 0,000 0,000
ፅ/ቤት 449,370
331 ስፕርትና ወጣቶች ጉዲይ ፅሔፇት 774,890 0,000 0,000 0,000
ቤት 774,890
341 ጤና ቢሮ 4,653,490 0,000 11,200.000 7,600,000 23,453,490
351 ሰራተኛ ጉዲይ ፅሔፇት ቤት 84,700 0,000 0,0000 0,000 84,700
293

ብሄራ ክሌሊዊ ምንግስቲ ትግራይ
የትግራይ ክሌሊዊ መንግስት
12 ዒመት ቑ.1 ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 12ኛ ዒመት ቁ.1
መቐሇ ሔዲር 10/1996 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

ዯንቢ ቑፅሪ 21/1996 ዯንብ ቁጥር 21/1996

ዯንቢ ስነ-ስርዒት ኣፇፃፅማ ዴስፔሉንን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ኣቀራርባ ቅሬታን ሰራሔተኛታት መንግስቲ የመንግስት ሰራተኞች የዴስፔሉን ኣፇፃፀምና
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የቅሬታ ኣቀራረብ ስነ-ስርአት ዯንብ
ዯንቢ ስነ ሰርዒት ኣፇፃፀማ ዴስፔሉንን አቀራርባ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

ቅሬታን ሰራሔተኛታት መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ የመንግስት ሰራተኞች የዴስፔሉን ኣፇፃፀምና
መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ 21/1996 ዒ/ም የቅሬታ ኣቀራረብ ስነ ስርዒት ዯንብ ቁጥር
21/1996 ዒ/ም
ሰራሔተኛታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስሇ
ትግራይ ናይ ዴስፔሉን ኣፇፃፅማን ናይ ቅሬታ የመንግስት ሰራተኞች የዴስፔሉን አፇፃፀምና
ኣቀራርባን ስነ ስርዒት ኣመሌኪቱ ብቤት ምኽሪ የቅሬታ ኣቀራረብ አሰመሌክቶ በትግራይ
ፇፃሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ምክር ቤት ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የወጣ
ዛወፀ ዯንቢ። ዯንብ።
ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ የአስፇፃሚ ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ናይ አፇፀምቲ የወጣ አዋጅ ቁጥር 9/1989 ዒንቀፅ 15/12
ኣካሊት ስሌጣን ተግባርን ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ እና የመንግስት ሰራተኞች ኣዋጅ ቁጥር 88/1
ቑፅሪ 9/1989 ዒንቀፅ 15/12ን ኣዋጅ መሰረት በማዴረግ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ሰራሔተኛታት መንግስቲ ቑፅሪ 66/1995 ዒንቀፅ መንግስት ይህንን ዯንብ አውጥቷሌ።
88/1 እዘ ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል።
ሒፇሻዊ ዯንጋገታት ጠቅሊሊ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ ሒዯ - ሒፂር ርእሲ አንቀፅ አንዴ- አጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ ስነ ስርዒተ ኣፇፃፅማ ዴስፔሉን ይህ ዯንብ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ኣቀራርባ ቅሬታን ሰራሔተኛታት ብሄራዊ ክሌሊዊ የመንግስት ሰራተኞች የዴስፔሉን አፇፃፀምና
መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ 21/96 ተባሂለ ክጥቀስ የቅሬታ አቀራረብ ስነ ስርዒት ቁጥር 21/96
ይኽእሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ክሌተ- ትርጉም አንቀፅ ሁሇት-ትረጓሜ
ኣብዘ ዯንቢ ዯንቢ አጠቓቅማ ናይቲ ቃሌ ፌለይ የቃለ ኣገባብ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው ካሌሆነ
ትርጉም ፌለይ ትርጉም ዛወሃቦ እንተዖይኾይኑ፡- በስተቀር በዘህ ዯንብ ውስጥ፡-
294
ያንደ ዋጋ
1. “ ኣዋጅ” ማሇት ኣዋጅ ስራሔተኛታት 1. “ኣዋጅ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንስቲ ትግራይ መንግስቲ የሠራተኞች መተዲዯርያ አዋጅ
ቁፅሪ 66/95 እዩ። ቁጥር 66/95 ማሇት ነው።
2. በቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 2 ዛተውሃቡ ትርጓመታት 2. በአዋጅ አንቀፅ 2 የተሰጡ ትርጋሜዎች ሇዘህ
ነዘ ዯንቢ እውን ዖገሌግለ እዮም። ዯንብ ተፇፃሚ የሆናለ።
3. “ ቅሬታ” ማሇተ ሰራሔተኛ መንግስቲ ምስ 3. “ቅሬታ” ማሇት የመንግስት ሰራተኛ ከቅርብ
ናይ ቐረባ ሒሊፉኡ ወይ ምስ ዛምሌከቶ ናይ አሇቃው ወይም ከሚመሇከተው የሥራ ኃሊፉ
ስራሔ ሒሊፉ ብዛገብሮ ምይይጥ ክፌታሔ ጋር በሚያዯርገው ውይይት ሉፇታ ያሌቻሇ
ዖይተኽኣሇን ብሰሩዔ ናይ ምፅራይ ከይዱ በመዯበኛ የማጣራት ሂዯት ምሊሽ ሉያገኝ
ምሊሽ ክረክብ ዛግብኦ ጥርዒን እዩ። የሚገባው ኣቤቱታ ነው።
4. “ ምምሔዲር ቤት ፌርዱ” ማሇት ብመሰረት 4. “የአስተዲዯር ፌ/ቤት” ማሇት በአዋጅ አንቀፅ
ናይቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 70 ዛተጣየሸ ምምሔዲር ቤት 70 መሰረት የተቋቋሙ የመንግስት ሰራተኞች
ፌርዱ ሰራሔተኛታት መንግስቲ እዩ። የአሰተዲዯር ፌ/ቤት ነው።
ኣፇፃፅማ ዴስፔሉን የአፇፃፀም ዴስፔሉን
ምዔራፌ ሒዯ ምዔራፌ አንዴ
ብዙዔባ ስጉምቲ ዴስፔሉን ናይ ምውሳዴ ስሌጣንን የዴስፔሉን እርምጃ የመውሰዴ ስሌጣንና
ሒሊፌነትን ኃሊፉነት
ዒንቀፅ ሰሇስተ- ቀሉሌ ጥፌኣት ዴስፔሉን አንቀፅ ሦስት- ቀሊሌ የዴስፔሉን ጥፊቶች
ዛኾነ ሰራሔተኛ መንግስቲ ቀሉሌ ጥፌኣት ማንኛውም የመንግስት ሰራተኛ ቀሊሌ
ዴስፔሉን እንተፇፂሙ ከም ናይቲ ጥፌኣት የዴስፔሉን ጥፊት የፇፀመ እንዯሆነ
ክብዯት፣ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ አቲ ቤት ዔዮ ባዔለ ወይ እንዯጥፊቱ ክብዯት የመስርያ ቤቱ የበሊይ
ዛወከል ኃሊፉ ወይም ወኪለ
1. ናይ ቃሌ መጠንቀቕታ ወይ 1. የቃሌ ማስጠንቀቅያ ወይም
2. ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ወይ 2. የፅሐፇ ማስጠንቀቅያ ወይም
3. ካብ ሒዯ ወርሑ ንዖይበሌፅ መሃያ ክቐፅዔ 3. ከአንዴ ወር የማይበሌጥ ዯመወዛ
ይኽእሌ። ሉቀጣው ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዔተ- ከቢዴ ጥፇኣት ዴስፔሉን አንቀፅ አራት - ከባዴ የዴስፔሉን ጥፊቶች
ዛኾነ ሰራሔተኛ መንግስቲ ከቢዴ ጥፌኣት ማንኛውም የመንግስት ሰራተኛ ከባዴ
ዴስፔሉን እንተፇፂሙ ናይቲ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ የዴስፔሉን ጥፊት የፇፀመ እንዯሆነ የመስርያ
ሒሊፉ ብመሰረት እዘ ዯንቢ ተፃርዩ ምስ ቐረበለ ቤቱ የበሊይ ኃሊፉ በዘህ ዯንብ መሰረት
ከም መጠን እቲ ክብዯት ናይቲ ጥፌኣት ክሳብ ተጣርቶ ሲቀርብሇት እንዯጥፊቱ ክብዯት
ናይ 3 ወርሑ መሃያ ናይ ምቕፃዔ ወይ ካብ ብርኪ እስከ ሦስት ወር ዯመወዛ የመቅጣት ወይም
ስራሔን መሃያን ክትሔት ናይ ምግባር ወይ ካብ ከሥራ ዯረጃና ዯመወዛ ዛቅ ማዴረግ ወይም
ስራሔ ናይ ምስንባት ስሌጣንን ሒሊፌነትን ክሥራ የማሰናበት ስሌጣንና ኃሊፉነት
ዒንቀፅ ሒሙሽተ- ካብ ስራሔ ምእጋዴ አንቀፅ አምስት- ከሥራ ስሇማገዴ
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ መንግስቲ ብመሰረት ናይቲ 1. ማንኛውም የመንግስት ሰራተኛ በአዋጁ
ኣዋጅ ዒንቀፅ 68 መሰረት ካብ ስራሔ አንቀፅ 68 መሰረት ከሥራ ሲታገዴ
እንትእገዴ ዛተኣገዯለ ምኽንያት ብፅሐፌ የታገዯበት ምክንያት በጽሐፌ
295
ይግሇፀለ። ናይቲ ሰራሔተኛ ኣዴራሻ ብዖይ ይገሇጽሇታሌ። የሰራተኛው አዴራሻ

ምፌሊጡ ወይ ብኻሉእ ምኽንያት እቲ ናይ ባሇመታወቁ ወይም በላሊ ምክንያት
መኣዱ ትእዙዛ ነቲ ሰራሔተኛ ንባዔለ ምሃብ የማገጃውን ትእዙዛ ሇሠራተኛው ሇራሱ
እንተዖይተኻኢለ እቲ ትእዙዛ ኣብቲ ናይቲ መስጠተ ካሌተቻሇ ትእዙ዗ በመስሪያ ቤቱ
ቤት ዔዮ ናይ ምሌክታ መጠቅዑ ሰላዲ የማስታወቀያ ሰላዲ ሊይ ተሇጥፍ ሇአስር
ተጠቂዐ ን10 መዒሌቲ ንኽፀንሔ ይግበር። ቀን እንዱቆይ ይዯረጋሌ።
2. እቲ ሰራሔተኛ መንግስቲ ብዛተኸሰሶ 2. የመንግስት ሰራተኛው የተከሰሰበት ጥፊት
ጥፌኣት ምኽንያት ካብ ስራሔ ንኽሰናበት ከሥራ እንዱሰናበት ካሌተወሰነበት
ተወሲንዎ እንተዖይኾይኑ ኣብ እዋን እግዴኡ በሰተቀር በእግደ ወቅት ሳይከፇሇው
ከይተኸፇል ዛቐረየ መሃይኡ ብዖይወሇዴ የነበረው ዯመወ዗ ያሇ ወሇዴ
ይኽፇል። ይከፇሇዋሌ።
3. ምእጋዴ ሰራሔተኛ መንግስቲ ምስቲ እገዲ 3. የመንግስት ሰራተኛው መታገዴ ከእግደ
ዖይተተሒሒ዗ መሰለን ግቡኡን ካብ ምፌፃም ጋር ያሌተያያ዗ መብቶቹንና ግዳታዎቹን
ኣየትርፍን። ተፇፃሚነት አያስቀርም።
ምዔራፌ ክሌተ ምዔራፌ ሁሇት
ምርመራ ዴስፔሉን የዴስፔሉን ምርመራ
ዒንቀፅ ሽዴሽተ- ስለጥ ምርመራ ዴስፔሉን ኣንቀፅ ስዴስት- የተፊጠነ የዴስፔሉን
ምርመራ
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ መንግስቲ ብመሰረት 1. ማንኛውም የመንግስት ሰራተኛ በዘህ ዯንብ
ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ ዒንቀፅ /3/ ንኡስ ዒንቀፅ አንቀፅ 3 ንኡስ አንቀፅ /1/ ወይም /2/
/1/ ወይ /2/ ዖቕፅዔ ቀሉሌ ጥፌኣት ዴስፔሉን መሰረት የሚያሳጣ ቀሊሌ የዴሰፔሉን ጥፊት
ዛፇፀመ እንተኾይኑን ዛምሌከቶ ሒሊፉ ኣዴሊይ የፇፀመ እንዯሆነና የሚመሇከተው ኃሊፉ
ኾይኑ እንተረኺብዎን ነቲ ጥፌኣት ዖፃረዩ ሒዯ አስፇሊጊ ሆኖ ካገኘው ጥፊቱን የሚያጣሩ
ወይ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ሰራሔተኛታት መንግስቲ አንዯ ወይም ከአንዴ በሊይ የመንግስት
ክምዯብ ይኽእሌ። ሰራተኞች ሉመዯብ ይችሊሌ።
2. እቲ ዛተመዯበ መፃረይ ንዛቐረበለ ክሲ 2. የተመዯበው ኣጣሪ የመንግስት ሰራተኛው
ብፅሐፌ መሌሲ ንክወሃበለ እቲ ናይ ክሲ ሇቀረበበት ክስ በጽሐፌ መሌስ እንዱሰጥ
ፅሐፌ ይሌእኸለ። የክሱነ ጽሐፌ የሊክሇታሌ።
3. እቲ ሰራሔተኛ መንግስቲ ጥፌኣቱ ኣሚኑ 3. የመንግስ ሰራተኛው ጥፊቱነ አምኖ መሌስ
መሌሲ እንተሂቡ እቲ መፃረይ ዛቐረበለ የሰጠ እንዯሆነ አጣሪው በዘሁ ሊይ ተመስረቶ
እምነት ተመስሪቱ ናይ ውሳነ ሒሳብ የቕርብ። የወሳኔ ሒሣብ ያቀረባሌ።
4. እቲ ሰራሔተኛ መንግስቲ ጥፌኣቱ 4. የመንግስት ሰራተኛው የቀረበበትን ክሰ
ብምኽሒዴ መሌሲ እንተሂቡ አቲ መፃረይ በመካዴ መሌስ የሰጠ እንዯሆነ ኣጣሪው
ኣግባብ ዖሇዎም መርትዕታት ምስ መርመረ አግባብ ያሊቸወ ማስረጃዎች ከመረመረ በኋሊ
ንዛምሌከቶ ሒሊፉ ናይ ውሳነ ሒሳብ የቕርብ። ሇሚመሇከተው ኃሊፉ የወሳኔ ሒሳብ
ያቀርባሌ።
5. ዛምከቶ ሒሊፉ እቲ ዛቐረበለ ናይ ውሳነ 5. የሚመሇከተው ኃሊፉ የቀረቡትን የውሣኔ
ሒሳብ መርሚሩ ውሳነ ይህብ፣ ኾይኑ ግና እቲ ሃሳብ መርምሮ ውሳኔ ይሰጣሌ፣ ሆኖም
ዛወሃብ ቅፅዒት ዴስፔሉን ካብ ናይ ባዔለ የሚወሰነው የዴስፔሉን ቅጣት ከራሱ ስሌጣን
ስሌጣን ንሊዔሉ እንተኾይኑ ናይ ባዔለ ርኢይቶ በሊይ ከሆነ የበኩለን አሰተያየት ጨምሮ
296
ወሲኹ ንዛምሌከቶ ሒሊፉ የቕርብ። ሇሚመሇከተው ኃሊፉ ያቀርባሌ።

ዒንቀፅ ሸውዒተ- ስሩዔ ምርመራ አንቀፅ ሰባት - መዯበጃ ምርመራ
ዛኾነ ሰራሔተኛ መንግስቲ ብመሰረት ናይዘ ማንኛውም የመንግስ ሰራተኛ በዘህ ዯንበ
ዯንቢ ዒንቀፅ ዒንቀፅ 3/3/ ወይ ዒንቀፅ 4 አነቀፅ 3/3/ ወይም አንቀፅ 4 መሰረት
ብዖቕፅዔ ጥፌኣት ዴስፔሉን ዛተኸሰሰ በሚያስቀጣ የዴስፔሉን ጥፊት የተከሰሰ
እንተኾይኑ እቲ ክሲ ብመሰረት እዜም ዛስዔቡ እንዯሆነ ክሱ የሚከተለትን ዴንጋጌዎቸ
ዴንጋገታት ይፃረይ። ተከትል የጣራሌ።
ዒንቀፅ ሸሞንተ- ፅሐፌ ክሲ አንቀፅ ስምንት- የክስ ጽሐፌ
1. ፅሐፌ ክሲ ዴስፔሉን ብናይቲ ቤት ዔዮ 1. የዴስፔሉን ክስ ጽሐፌ የመንግስት መስርያ
ምምሔዲር ሒሊፉ ዛተፇረመነ ናይቲ ቤት ዏዮ ቤቱ የአስተዲዯር ኃሊፉ የፇረመበትና
ማሔተም ዛዒረፍን ኾይኑ እዜም ዛስዔቡ የመስሪያ ቤቱ ማህተም የተዯረገበት ሆኖ
ክሔዖ ኣሇዎ። የሚከተለት መያዛ አሇበት፣-
ሀ/ ሽም ተኸሳሲ፣ ሀ/ የተከሳሹን ስም፣
ሇ/ ዛርዛር ጥፌኣት ሇ/ የጥፊቱን ዛርዛር፣
ሏ/ እቲ ጥፌኣት ዛተፇፀመለ ጊዚን ቦታን ሏ/ ጥፊቱ የተፇፀመበት ጊዚና ቦታ፣
መ/ ዖተጥሒሰ ናይ ሔጊ ዴንጋገን መ/ የተጣሰውን የሔግ ዴንጋጌ፣ እና
ሰ/ ዛርዛር መርትዕታትን። ሠ/ የማስረጃዎች ዛርዛር
2. እቲ ሰራሔተኛ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ብዛኾነ 2. ሠራተኛው ከአንዴ በሊይ የሆነ ጥፊት የተከሰሰ
ጥፌኣት ዛተኸሰሰ እንተኾይኑ ነንሔዴሔደ ከሆነ እያንዲንደ ጥፊት ተሇይቶ በዘህ አንቀፅ
ጥፌኣት ተፇሌዩ ብመሰረት ናይዘ ዒንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ 1/ሇ/-/ሠ/ በተመሇከተው
ንኡሰ ዒንቀፅ 1/ሇ/ -/ሰ/ ተጠቒሱ ክግሇፅ መሰረት መገሇፅ አሇበት።
ኣሇዎ።
ዒንቀፅ ትሸዒተ- ክሲ ምምሔያሽ አንቀፅ ዖጠኝ- ክስን ስሇ ማሻሻሌ
1. ኣብ ውሽጢ ፅሐፌ ክሲ ዴስፔሉን ዛተገሇፀ 1. በዴስፔሉን ክስ ጽሐፌ ውስጥ የተገሇፀውን
ዛርዛር ጥፌኣት ብዛምሌከት ኣብ መሰረታዊ የጥፊት ዛርዛር በሚመሇከት መሰረታዊ
ዛኾኑ ነጥቢታት ስሔተት ወይ ግዴፇት በሆኑ ነጥቦች ሊይ ስህተት ወይም ግዴፇት
ምህሊው እንትፌሇጥ ናይ ውሳነ ሒሳብ ቅዯሚ መኖሩ ሲታወቅ የውሳኔ ሒሳብ ከመቅረቡ
ምቐራቡ ኣብ ዛኾነ ግዚ እቲ ክሲ ምምሔያሽ በፉት በመናቸውም ጊዚ ክሱን ማሻሻሌ
ይከኣሌ። ይቻሊሌ።
2. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ /1/ 2. በዘህ አንቀፅ ንኢስ አንቀፅ /1/ መሰረት
ናይቲ ቤት ዔዮ ምምሔዲር ናይቲ ክሲ የመንግስት መስርያ ቤቱ አስተዲዯር
ዴስፔሉን ከመሒይሽ ዛኽእሌ ብዒርሰ ተበግሶ የዴስፔሉን ክስን ሉያሻሽሌ የሚችሇው
ወይ ብመሰረት ሔቶ መፃረይ እቲ ክሲ ዛኾኑ በራሱ አነሳሽነት ወይም ክሱን
ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴን እዩ። በሚያጣራው የዴስፔሉን ኮሚቴ ጥያቄ
መሰረት ነው።
ዒንቀፅ ዒሰርተ - ክሲ ዛቛረፀለ ኩነታት አንቀፅ አስር- ክስ የሚቋረጥበት ሁኔታ
1. ክሲ ዴስፔሉን ዛቐረበለ ሰራሔተኛ መንግስቲ 1. የዴስፔሉን ክስ የቀረበበት የመንግስት
ብዛኾነ ምኽንያት ግሌጋልቱ እንተቋሪፁ ሰራተኛ በማናቸውም ምክንያት አገሌግልቱ
ምርኣይ እቲ ክሲ ይቋረፅ። የተቃረጠ እንዯሆነ የክሱ መታየት ይቆማሌ።
2. ብኸቢዴ ጥፌኣት ዴስፔሉን ዛተኸሰሰ 2. በከባዴ የዴስፔሉን ጥፊት የተከሰሰ
297
ሰራሔተኛ መንግስቲ ብናይ ባዔለ ዴላት የመንግስት ሰራተኛ በራሱ ፇቃዴ ሥራውን
ስርሐ ብምሌቃቑ ግሌጋልቱ እንተቋሪፁን በመሌቀቁ አገሌግልቱ ከተቋረጠና ስዴስት
ሽዴሽተ ወርሑ ቅዴሚ ምምሌኡ ኣብ ዛኾነ ወር ከማሇፈ በፉት በማናቸውም የመንግስት
ናይ መንግስቲ ቤት ዔዮ ተመሉሱ መስሪያ ቤት ተመሌሶ የተቋረጠ እንዯሆነ
እንተተቖፂሩ፣ እቲ ዛተቛረፀ ክሲ ምርኣይ የተቋረጠውን ክስ መታየቱ ይቀጥሊሌ።
ይቕፅሌ።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ- ክሲ ምፌሊጥ አንቀፅ አስራ አንዴ- ክስን ስሇማሳወቅ
1. ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴ እቲ ዛተኸሰሰ 1. የዴስፔሉን ኮሚቴ ክስ የቀረበበት ሰራተኛ
ሰራሔተኛ ናይ ክሲ መሌሲ ሑ዗ ንኽቐርብ መሌሱን ይዜ እንዱቀርብ የክሱን ጽሐፌና
ናይቲ ክሲ ፅሐፌን መርትዕታትን ዛሒዖ ማስረጃዎች ቅጅ አያይዜ የክሰ ማስታወቅያ
ቅዲሔ ኣተሒሑ዗ ናይ ክሲ ምሌክታ ይሌክሇታሌ።
ይሌእኸለ።
2. አቲ ናይ ከሲ ምሌክታ ክሲ ዛስምዏለ 2. የክስ ማስታወቅያው ክሱ የሚሰማበትን ቦታ፣
ቦታን መዒሌትን ሰዒትን ዛገሌፅ ኾይኑ ቀንና ሰዒት የሚገሌጽ ሆኖ ክሱን
እንተነኣሰ አቲ ኽሲ ካብ ዛሰምዏለ ቅዴሚ ከሚሰማበት ቀነ ቢያንስ ከ10 ቀናት በፉት
ዒሰርተ መዒሌታት ንተኸሳሲ ክበፅሕ ኣሇዎ። ሇተከሳሹ መዴረስ አሇበት።
3. እቲ ሰራሔተኛ ክርከብ ብዖይምኽኣለ ወይ 3. ሠራተኛው ሇገኝ ባሇመቻለ ወይም ወይም
ንምቕባሌ ፌቓዯኛ ብዖይምዃኑ እቲ ናይ ከሲ ሇመቀበሌ ፇቃዯኛ ባሇመሆኑ የክስ
ምሌክታ ንምሃብ እንተዖይኺኢለ እቲ ናይ ማስታወቀያውን ሇመስጠት ያሇተቻሇ
ክሲ ምሌክታ ኣብቲ ናይቲ ቤት ዔዮ ናይ እንዯሆነ በመስሪያ ቤቱ የማስታወቅያ ሰላዲ
ምሌክታ መጠቅዑ ሰላዲ ተሇጢፈ ን15 ሊይ ተሇጥፍ ሇ15 ቀናት እንዱቆይ
መዒሌታት ንኽፀንሔ ይግበር። ይዯረጋሌ።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ክሌተ- ቀዲማይ ብርኪ ክሲ አንቀፅ አስራ ሁሇት- የመጀመርያ ዯረጃ የክስ
መቃወምያ መቃወምያ
1. ብመሰረት ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 11 ናይ ከሲ 1. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 11 መሰረት የክስ
ፅሐፌ ዛበፅሕ ተኸሳሲ ጽሐፌ የዯረሰው ተከሳሽ
ሀ. እቲ ክሲ ብመሰረት እቲ ኣዋጅ ብይጋዔ ሀ. ክሱ በአዋጁ መሰረት በይርጋ የታገዯ
ዛተዒፀወ እንተኾይኑ ከሆኑ
ሇ. ተፇፂሙ ዛተብሃሇ ተግባር ብዴስፔሉን ሇ. ተፇፀመ የተባሇው ዴርጊት በዴስፔሉን
ክኽሰስ ዖይኽእሌ እንተኾይኑ ወይ ሉያስከስስ የማይችሌ ከሆነ፣ ወይም
ሏ. ብዛተኸሰሶ ዋኒን ቅዴም ክብሌ ውሳነ ሏ. በተከሰሰበት ጉዲይ ሊይ ቀዯም ሲሌ
ዛዒረፍ እንተኾይኑ፣ እቲ ኽሲ ክረኣ ውሳኔ የተሰጠበት ከሆነ፣ ክሱ ሉታይ
ኣይግበኦን ክብሌ መቃወምይኡ ከቕርብ ኣይገባውም በማሇት መቃወምያ
ይኽእሌ። ሉያቀርብ ይችሊሌ።
2. ኮሚቴ ዴስፔሉን 2. የዴስፔሉን ኮሚቴው፡-
ሀ. እቲ ዛቀረበ መቃወምያ ዛተቐበል ሀ. መቃወምያውን የተቀበሇው እንዯሆነ
እንተኾይኑእቲ ክሲ ንክዔፆ ንናይቲ ክሱ እንዱዖጋ ሇመስረያ ቤቱ የበሊይ
ንቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ናይ ውሳነ ኃሊፉ የውሳኔ ሒሳብ ያቀርባሌ፣
ሒሳብ የቕርብ ወይ ወይም
ሇ. ነቲ ዛቀረበ መቃወምያ ዖይተቀበል ሇ. መቃወምያው ያሇተቀበሇው ተከሳሹ
298
እንተኾይኑ አቲ ተኸሳሲ ዛቐረበለ ክሲ ሇቀረበበት ክስ መሌስ እንዱሰጥ

ሰመሌሲ ንክህብ ይእዖዛ። ያዙሌ።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሰሇስተ- መሌሲ ክሲ አንቀፅ አስራ ሦስት- የክስ መሌስ
1. ክሲ ዴስፔሉን ዛቐረቦ ሰራሔተኛ 1. የዴስፔሉን ክሰ የቀረበበት የመንግስት
መንግስቲ ንዛቐረበለ ክሲ ዛኣምን ወይ ሠራተኛ ክሱን የሚያምን ወይም የሚክዴ
ዛኽሔዴ እተኾይኑ ነዘ ብዛርዛር ብምግሊፅ ከሆነ ይህንኑ በዛርዛር በመግሇፅ መሌሱን
መሌሱ ብፅሐፌ የቕርብ። በጽሐፌ ያቀርባሌ።
2. ናይ ክሲ መሌሲ እቲ ተኸሳሲ ወይ 2. የክስ መሌስ ተከሳሹ ወይም ህጋዊ ወኪለ
ሔጋዊ ወኪለ ዛፇረመለ ኾይኑ የፇረመበት ሆኖ፣
ሀ. ኣብቲ ክሲ ብዙዔባ ዛተገሇፀ ሔዴሔዴ ሀ. በክሱ ስሇተገሇፀው እያንዲንደ ዴርጊት
ፌፃመ ወይ ጥፌኣት ኣመሌኪቱ ዛተውሃበ ወይም ጥፊት የተሰጠውን መሌስ፣ እና
መሌስን ሇ. ተከሳሹ እንዱታዩሇት የሚፇሌጋቸው
ሇ. ተኸሳሲ ንክረኣየለ ዛዯሌዮም ናይ የመከሊከያ ማስረጃዎቸ ዛርዛር፣ መያዛ
መከሊኸሉ መርተዕታት ዛርዛርን ክሔዛ አሇበት።
ኣሇዎ።
3. ተኸሳሲ ካብ ማእኸሌ ዛዖርዖሮም ናይ 3. ተከሳሽ ከዖረዖራቸው የመከሊከያ
መከሊኸሉ መርተዕታት ኣብ ኢደ ዛርከቡ ማስረጃዎች መካከሌ በእጁ የሚገኙትን
ናይ ፅሐፌ መርትዕታት ቅዲሔ ኣታሒሑ዗ የጽሐፌ ማስረጃዎች ቅጂ አያይዜ
ከቕርብን ናብ ዴስፔሉን ኮሚቴ ንክቐርበለ ማቅረብና የዴስፔሉን ኮሚቴው
ዛሒተቶም መርትዕታት እውን ኣብ ኢዴ እንዱያስቀርብሇት የሚጠይቃቸው
መን ከምዛርከቡ ክገሌፅን ኣሇዎ። ማስረጃዎች ዯግሞ በማን እጅ እንዯሚገኙ
መገሇፅ አሇበት።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኣርባዔተ- ብምእማን ወይ አንቀፅ አስራ አራት- በማመን ወይም በመካዴ
ብምኽሒዴ ዛተውሃበ መሌሲ ስሇተሰጠ መሌስ
1. ተኸሳሲ ኣብ መሌሱ እንተኣሚኑ ናይ 1. ተከሳሹ ክሱን በማመን መሌስ የሰጠ
ዴስፔሉን ኮሚቴ ተወሳኺ ምፅራይ እንዯሆነ የዴስፔሉን ኮሚቴው ተጨማሪ
ንምግባር ኣዴይ ኾይኑ እንተዖይረኺብዎ ማጣራት ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ ካሊገኘው
አቲ ዖቐረበ ኽሲን ዛተውሃቦ መሌስን በስተቀር የቀረበውን ክስና የተሰጠውን
ብምምርማር ናይ ውሳነ ሒሳብ የቕርብ። መሌስ በመመርመር የውሳኔ ሃሳብ
ያቀርባሌ።
2. ተኸሳሲ ነቲ ዖቐረበለ ጥፌኣት ኣብ መሌሱ 2. ተከሳሽ የጥፊቱን ዴርጊት በመካዴ መሌስ
እንተኸሑደ እቲ ናይ ዴስፏሉን ኮሚቴ የሰጠ እንዯሆነ የዴስፔሉን ኮሚቴው
ናይ ኸሳሲነ ተከሳሲነ ምስክራት የከሳሹ እና የተከሳሹ ምስክሮቸ
ብምስማዔን ናይ ፅሐፌ መርትዕታቶም በመስማትና የጽሐፌ ማስረጃዎቻቸውን
ብምምርማርን ነቲ ኸሲ የፃሪ። በመመርመር ከሱን ያጣራሌ።
ዒንቀፅ ዒሰረተ ሒምሸተ- መርትዕታተ አንቀፅ አስራ አምስት- ማስረጃ ስሇ ማቅረብ
ክቀርብ ምግባር
እቲ ዴስፔሉን ኮሚቴ ተኸሳሲ ንክቐርቡለ የዴስፔሉን ኮሚቴው ተከሳሹ እንዱቀርብሇት
ዛሒተቶም ናይ ፅሐፌ መረትዕታት ቅዲሔ የጠየቃቸውን የጽሐፌ ማሰረጃዎች ቅጂ
ዛምሌከቶ ኣካሌ ንኽቐርበለ መርትዕታት ቅዲሔ የሚመሇከተው አካሌ እንዱያቀርብሇት
299
ዛምሌከቶ ኣካሌ ንከቕርበለ ይሒትት። ይጠየቃሌ።

ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸዴሽተ- ምስክራት ምፅዋዔ አንቀፅ አስራ ስዴስት- ምስክር ስሇመጥራት
1. ናይ ከሳሲን ተኸሰሲን ምስክራት ቐሪቦም ቃሇ 1. የከሳሽና የተከሳሽ ምስክሮች ቀርበው
ምስክርነቶም ንክህቡ እቲ ናይ ዴስፔሉን የምስክርነት ቃሊቸውን እንዱሰጡ
ኮሚቴ መፀዋዔታ ንክበፅሕም ይገብር። የዴስፔሉን ኮሚቴው መጥሪያ
እንዱዯርሳቸው ያዯርጋሌ።
2. ኣብ ሒዯ ወይ ዛተተሒሒዖ ወይ ጭብጢታት 2. በአንዴ ወይም በተያያ዗ ጭብጦች ሊይ
ቃልም ዛህቡ ምስክራት ብሒዯ ግዚ ቃሊቸውን የሚሰጡ ምስክሮች አንዴ
ተፀዊዕም ተራ ብተራ እናቐረቡ ንኽስምዐ በአንዴ ተጠርተው ተራ በተራ እየቀረቡ
ይግበር። እንዱሰሙ ይዯረጋሌ።
3. እቲ ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴ ኣዴሊይ ኾይኑ 3. የዴስፔሉን ኮሚቴው አስፇሊጊ ሆኖ
እንተረኺብዎ ብናይ ባዔለ ተበግሶ ተወሳኺ ሲያገኘው በራሱ አነሳሽነት ተጨማሪ
ምሰክራት ቀሪቦም ናይ ምስክርነት ቃልም ምስክሮቸ ቀርበው የምስክርነት ቃሊቸው
ንክህቡ ክገብር ይኽእሌ። እንዱሰጡ ሉዯረግ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸውዒተ - ምስክር ምስማዔ አንቀፅ አስራ ሰባት - ምስክር ስሇመስማት
1. እቲ ኮሚቴ ዴስፔሉን ምስክራት ዛሰምዔ 1. የዴስፔሉን ኮሚቴው ምስክሮችን የሚሰማው
ተኸሳሲን ተወካሉ እቲ ቤት ዔዮ ኣብ ተከሳሹ እና የመንግስት መስሪያ ቤቱ ተወካይ
ዛተረኸበለ እዋን ይኸውን። በተገኙበት ይሆናሌ።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋገ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ /1/ ዯንጋጌ
እንተሃሇወኳ፡- ቢኖርም፣
ሀ. ናይ ከሳሲ ምስክራት ኣብ ዛሰምዐለ ግዖ ሀ. የከሳሽ ምስክሮች በሚሰሙበት ጊዚ ተከሳሹ
ተኸሳሲ ንክርከብ ተነጊርዎ ኣብ ናይ ቖፀርኡ እንዱገኝ ተነግሮት በቀጠሮ ቀን ሳይቀርብ
መዒሌቲ ከይቀረበ እንተተሪፈ፣ ወይ የቀረ እንዯሆነ ፣ ወይ
ሇ. ናይ ተኸሳሲ መከሊኸሉ ምስክራት ኣብ ሇ. የተከሳሽ መከሊከያ ምስክሮች በሚሰሙበት
ዛስምዐለ ግዖ ናይቲ መንግስቲ ቤት ዔዮ ጊዚ የመንግስት መስሪያቤቱ ተወካይ
ተወካሉ ንክርከብ ተነጊርዎ ከይቀረበ እንዱገኝ ተነግሮት ሳይቀርብ የቀረ እንዯሆነ
እንተተሪፈ፣ እቶም መሰኻኽር ካሌኣይ ፣ ምስክሮቹ ላሇው ተከራካሪ ወገን በላሇበት
ተኸራኻሪ ብዖይብለ ክስምዐ ይኸእለ። ሉሰሙ ይቸሊለ፣
3. ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴ እቲ ምስክር ምስቲ 3. የዴስፔሉን ኮሚቴው ምስክሩ ከክሱ ጋር
ክሲ ዛተተሒሒዖ ባዔለ ዖስምዕ ወይ ዖርኣዮ በተያያዖ ራሱ የሰማውን ወይም ያየውን
ወይ ዛተገንዖቦ ነገር ንከረዴእ እናሒተቶ እቲ ወይም የተገነዖበውን እንዱያስረዲ
ዛህቦ መሌሲ ቃሌ ብቓሌ ይምዛግብ። እየጠየቀው የሚሰጠው መሌስ ቃሌ በቃሌ
ይመዖገባሌ።
4. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /3/ ዴንጋገ 4. የዘህ ዒንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ /3/ ዴንጋጌ
እንተሃሇወኳ ምስክር ዛፀውዏ ተኸራኻሪ ወገን ቢኖርም ምስክሩን የጠራው ተከራካሪ ወገን
ነቲ ምስክር ተወሳኺ ሔቶታት ምሔታትን ምስክሩን ተጨማሪ ጥያቄዎች የሚሰጠው
እቲ ዛህቦ መሌሲ ክምዛገበለ ክሒትት መሌስ እንዱመዖገብሇት ሉጠይቅ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
5. ንናይ ከሳሲ ምስክራት ተኸሳሲ፣ ንናይ 5. የከሳሽ ምስክሮችን ተከሳሹ፣ የተከሳሹ
ተኸሳሲ መከሊኸሉ ምስክራት ናይቲ ቤት ዔዮ መከሊከያ ምስክሮች የመንግስት መስሪያ ቤቱ
300
ተወካሉ፣ ንናይ ዴስፔሉን ኮሚቴ ዛፀውዕም ተወካይ የዴስፔሉን ኮሚቴው የጠራቸውን

ተወሰኽቲ ምስክራት ዴማ ክሌቲኦም ተጨማሪ ምስክሮች ዯግሞ ሁሇቱም ተከራካሪ
ተኸራኸርቲ ወገናት መስቀሊይ ሔቶ ከሒቱ ወገኖች መስቀሇኛ ጥያቄ መጠየቅ ይችሊሌ።
ይኽእለ።
6. መስቀሊይ ሔቶ ዛቐርብ አቲ ምስክር ዛህቦ 6. መስቀሇኛ ጥያቄ የሚቀረበው ምስክሩ
ትኽክሇኛ ዖይኾነ ናይ ምስክርነት ቃሌ የሰጠው ትክክሇኛ ያሌሆነ የምስክርነት ቃሌ
እንተሃሌዩ እ዗ይ እቲ ዴስፔሉን ኮሚቴ ካሇይህንኑ ሇዴስፔሉን ኮሚቴው በግሌፅ
ብግሌፂ ንምርኣይ እዩ። ሇማሳየት ነው።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸሞንተ- ናይ መወዲእታ ሒሳብ አንቀፅ አስራ ስምንት - የተከሳሽ የመጨረሻ
ተኸሳሲ ሃሳብ
ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴ ምርመርኡ ቅዴሚ የዴስፔሉነ ኮሚቴው ምርመራ ከማጠናቀቁ
ምውዴኡ ተኸሳሲ ናይ መወዲእታ ሒሳቡ በፉት ተከሳሹ የመጨረሻ ሃሳቡን ሇመስጠት
ንምሃብ ክኽእሌ ዔዴሇ ክወሃቦ ኣሇዎ። እንዱችሌ ዔዴሌ የሰጠዋሌ።
ዒንቀፅ ዒሰርተ ትሽዒተ- ሪፕርት ምርመራ አንቀፅ አስራ ዖጠኝ - የምርመራ ሪፕርት
1. ዴስፔሉን ኮሚቴ ምርመርኡ ምሰኣጠናቐቐ 1. የዴስፔሉን ኮሚቴው ምርመራውን
ናይቲ ምርመራ ውፅኢትን ናይ ዉሳነ ሒሳብ እንዲጠናቀቀ የምርመራውን ውጤትና የውሳኔ
ዛሒዖ ሪፕርት ንናይቲ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሃሣብ የያዖ ሪፕርት ሇመስሪያ ቤቱ የበሊይ
ሒሊፉ የቕርብ። ሃሊፉ ይቀርባሌ።
2. ናይቲ ምርመራ ውፅኢት ጥፌኣት እቲ 2. የምርመራ ውጤት የተከሳሹን ጥፊተኛነት
ተኸሳሳይ ዖረጋግፅ እንተኾይኑ አቲ ኮሚቴ የሚያረጋግጥ የዴስፔሉን ኮሚቴው
ዴስፔሉን ዖቕረቦ ናይ ውሳነ ሒሳብ ክውሰዴ የሚያቀርበው የወሳኔ ሃሣብ ሉወስዴበት
ዛግብኦ ናይ ቅፅዒት ዴስፔሉን ክርእይ ኣሇዎ። የሚገባውን የጥፊት እርምጃ ማመሌከት
አሇበት።
3. ዴስፔሉን ኮሚቴ ነቲ ቅፅዒት ኣመሌኪቱ 3. የዴስፔሉን ኮሚቴው ቅጣትን በሚመሇከት
ዖቕርቦ ናይ ውሳነ ሒሳብ ፣ በሚያቀርበው የወሳኔ ሃሣብ ፣
ሀ. ክብዯት ናይቲ ጥፌኣትን እቲ ተግባር ሀ. የጥፊቱን ክብዯትና ዴርጊቱ የተፇፀመበትን
ዛተፇፀመለ ኩነታት፣ ሁኔታ፣
ሇ. ተኸሳሲ ኣብ ሔለፌ ናይ ግሌጋልት ዖመኑ ሇ. ተከሳሹ ባሇፇው የአገሌግሌግልት ዖመኑ
ዖርእዮ ዛነበረ ፅቡቕ ስነ ምግባርን ኣዔጋቢ ስራሔ ያሳየውን መሌካም ስነ ምግባርና አጥጋቢ የስራ
ውፅኢትን፣ ውጤት፣ እና
ሏ. ናይቲ ተኸሳሲ ቅዯሚኡ ዛፀነሕ ናይ ጥፌኣት ሏ. የተከሳሹን የቀዴሞ የጥፊት ሪከርዴ ፣
ሪከርዴን ዖገናዖበ ክኸውን ኣሇዎ። ያገናዖበ መሆን አሇበት።
4. ውፅኢት እቲ ምርመራ ናይቲ ተኸሳሲ 4. የምርመራው ውጤት የተከሳሹ ጥፊተኛነት
ጥፌኣት ዖረጋግፅ እንተኾይኑ ካብቲ ክሲ ነፃ የሚያረጋግጥ ካሌሆነ ከክሱ ነፃ መሆኑን
ምዃኑ ዛገሌፅ መረዲእታ ክበፅሕ ይግበር። የሚገሌፅ ማሰረጃ እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ።
ዒንቀፅ ዑስራ- ውሳነ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ አንቀፅ ሃያ- የመስሪያ ቤቱ የበሊይ ኃሊፉ ወሳኔ
1. ናይቲ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ብመሰረት 1. የመስሪያቤቱ የበሊይ ኃሊፉ ወሳኔ በዘሀ
ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 19 ዛቐረበለ ሪፕርት ዯንብ አንቀፅ 19 መሰረት የቀረበሇትን
ምስ መርመረ ናይቲ ኮሚቴ ውሳነ ሒሳብ ሪፕርት ከመረመረ በኋሊ የኮሚቴው ውሣኔ
ከፅዴቅ ወይ ምኸንያት እንትህሌዎ፣ ሃሣብ ሇማጽዯቅ ወይም በቂ ምክንያት
301
ሀ. ካብቲ እቲ ኮሚቴ ዖቕረቦ ናይ ውሳነ ሲኖረው፡-

ሒሳብ ዛተፇሇየ ውሳነ ክህብ፣ ወይ ሀ. በኮሚቴው የቀረበው የውሣኔ ሃሣብ የተሇየ
ሇ. እቲ ኮሚቴ ነቲ ጉዲይ እንዯገና ውሳኔ ሇመስጠት፣ ወይ
ንክምርምሮ ክእዛዛ ይኽእሌ። ሇ. ኮሚቴው ጉዲዩን እንዯገና እንዱመረምር
ሇማዖዛ፣ ይችሊሌ።
2. በቲ ናይቲ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ 2. በመስሪያ ቤቱ የበሊይ ኃሊፉ የተሰጠው
ዛተውሃቦ ውሳነ ነቲ ሰራሔተኛ ብፅሐፌ ውሣኔ ሇሰራተኛው በጽሐፌ መሰጠት
ክወሃብ ኣሇዎ። ናይ ሰራሔተኛ ኣዴራሻ ኣሇበት፣ የሰራተኛው አዴራሻ ባሇመታወቁ
ብዖይምፌሊጡ ወይ ብኻሉእ ምኽንያት እቲ ወይም በላሊ ምክንያት ውሳኔውን
ውሳነ ክወሃቦ እንተዖይኽኢለ ኣብቲ ናይቲ ሇሰራተኛው መሰጠት ካሌተቻሇ በመስሪያ
ቤት ዔዮ ናይ ምሌክታ ሰላዲ ን10 ቤቱ የማስታወቅያ ሰላዲ ሊይ ተሇጥፍ
መዒሌታተ ተሇጢፈ ይፀንሔ፣ ሇ10 ቀናት እንዱቆይ ይዯረጋሌ።
3. እቲ ውሳነ ካብ ብርክን መሃያን ምትሒት ወይ 3. ከዯረጃና ዯመወዛ ዛቅ የማዴረግ
ካብ ስራሔ ምስንባት ዛወሃብ ናይ ዴስፔሉን ወይም ከስራ የማሰናበት የዴስፔሉን
ቅፅዒት እንትኸውን እዘ ኮምሽን ብቕዲሔ ቅጣት ሲወሰን ኮምሽኑ በግሌባጭ
ንክፌሇጦ ይግበር። እንዱያውቀው ይዯረጋሌ።
ዒንቀፅ ዑሰራን ሒዯን- ኣፇፃፅማ ውሳነ አንቀፅ ሃያ አንዴ- የውሣኔ አፇፃፀም
1. ካብ ብርኪ ምትሒት ወይ ካብ ሒዯ ወርሑ 1. ከዯረጃ ዛቅ የማዴረግ ወይም ከአንዴ ወር
ዛበሌፅ ናይ መሃያ መቕፃዔቲ ተግባራዊ የበሇጠ የዯመወዛ ቅጣት ተግባራዊ
ክኸውን ፣ እቲ ሰራሔተኛ እቲ ውሳነ የሚሆነው ሰራተኛውን ውሳኔውን በዘህ
ብመሰረት ናይ ዯንቢ ዒንቀፅ 20/2/ ዯንብ አንቀፅ 20/2/ መሰረት
ንክፇሌጦ ምስተገበረ ብዴሔሪ 30 እንዱያውቀው ከተዯረገ ከ30 ቀናት በኋሊ
መዒሌታት እዩ። ኮይኑ ግና አቲ ሰራሔተኛ ነው፣ ሆኖም ሰራተኛውን በዘህ ዯንብ
ብመሰረት ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 37/2/ አንቀፅ 37/2/ መሰረት ይግባኝ ያቀረበ
ይግበኣኒ ዛቐረበ እንተኾይኑ ኣብ ርእሲ‟ቲ እንዯሆነ የይግባኝ ውሳኔ እስኪሚሰጥ ዴረስ
ይግበኣኒ ውሳነ ክሳብ ዛወሃቦ ኣፇፃፅምኡ አፇፃፀሙ ታግድ ይቆያሌ።
ተዒፅዩ /ተዒጊቱ/ ይፀንሔ። 2. ከስራ በማሰናበት የሚፇፀም ቅጣት በዘሀ
2. ካብ ስራሔ ብምስንባት ንዛፌፀም ቅፅዒት ዯንብ አንቀፅ 33/2/ መሰረት ሰራተኛው
ብመሰረት ናየዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 37/2/ እቲ ይግባኝ አቅርቦ አፇፃፀሙ እንዱቆም
ሰራሔተኛ ይግበኣኒ ኣቕሪቡ ኣፇፃፅምኡ ካሊሳገዯ በስተቀር በዘህ ዯንብ አንቀፅ
ዯው ንክብሌ እንተዖይዔጊትዎ፣ በመሰረት 20/2/ መሰረት ውሳኔውን እንዱያውቀው
ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 20/2/ እቲ ውሳነ ከተዯረገበት ቀን ጀምሮ ተግባራዊ
ንክፇሌጦ ካብ ዛተገበረለ መዒሌቲ ጀሚሩ ይሆናሌ።
ተግባራዊ ይኸውን።
ምዔራፌ ሰሇስተ ምዔራፌ ሦስት
ኮሚቴ ዴስፔሉን የዴስፔሉን ኮሚቴ
ዒንቀፅ ዑስራን ክሌተን- ኣጣይሻ ኮሚቴ ዴስፔሉን አንቀፅ ሃያ ሁሇት - ስሇማቋቋምያ
ዛኾነ ናይ መንግስቲ ቤት ዔዮ ብመሰረት እዘ ማንኛውም የመንግስት መስሪያቤት በዘህ ዯንብ
ዯንቢ ስሩዔ ምርመራ ዴሰፔሉን ዖካይዴን ናይ መሰረት መዯበኛ የዴስፔሉን ምርመራ
ውሳነ ሒሳብ ዖቕርብን ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴ የሚያካሂዴና የውሳኔ ሃሣብ የሚያቀርብ
302
የጣይሽ። የዴስፔሉን ኮሚቴ ያቋቁሟሌ።

ዒንቀፅ ዑሰራን ሰሇስተን- ኣባሊት አንቀፅ ሃያ ሦስት - ኣባሊት
1. ኮሚቴ ዴስፔሉን ሒሙሽተ ኣባሊትን ሒዯ 1. ዴስፔሉን ኮሚቴ አምስት አባሊትና አንዴ
ፀሒፌን ይህሌውዎ። ፀሒፉ ይኖሩታሌ።
2. ናይቲ ኮሚቴ ኣካቢ፣ ክሌተ ኣባሊትን 2. የኮሚቴው ሰብሳቢ፣ ሁሇት ኣባሊትና
ፀሒፌን በቲ ናይቲ መ/ቤት ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ፀሒፉው በመንግስት መስሪያ ቤቱ የበሊይ
ይምዯቡ። ሃሊፉ ይመዯባለ።
3. ናይቲ ኮሚቴ ክሌተ ኣባሊት በቲ ናይቲ ቤት 3. ሁሇት የኮሚቴው አባሊት በመንግስት
ዔዮ ሰራሔተኛታት ይምረፁ። መስሪያ ቤቱ ሰራተኞች ይመረጣለ።
ዒንቀፅ ዑስራን ኣርባዔተን- ኣባሌነት መመዖኒ አንቀፅ ሃያ አራት - የአባሌነት መመዖኛ
ዛኾነ ናይቲ ኮሚቴ ኣባሌ፡- ማንኛውም የኮሚቴው አባሌ፣
1. ብፅቡቕ ስነ ምግባሩን በኣፇፃፅማ ስርሐን 1. በመሌካም ሰነ ምግባሩና በስራ አፇፃፀሙ
ዛተመሰገነ፣ የተመሰገነ፣
2. ኣብ ውሽጢ ዛሒሇፈ ክሇተ ዒመታት 2. ባሇፈት ሁሇት ዒመታት ውስጥ በዴስፔሉን
ብጉዴሇት ዴስፔሉን ዖይተቐፅዏ፣ ጉዴሇት ያሇተቀጣ፣
3. ኣብ ወሽጢ እቲ ቤት ዔዮ ካብ ክሌተ ዒመት 3. በመሰሪያ ቤቱ ውስጥ ከሁሇት ዒመት
ንሊዔሉ ግሌጋልት ዖሇዎ ክኸውን ኣሇዎ። በሊይ አገሌግልት ያሇው መሆን አሇበት።
ዒንቀፅ ዑስራን ሒምሽተን- ናይ ግሇጋልት ዖመን አንቀፅ ሃያ አምስት - የአገሇግልት ዖመን
ናይቲ ኮሚቴ ኣባሊት ናይ ግሌጋልት ዖመን የኮሚቴው አባሊት የአገሌግልት ዖመን ሁሇት
ክሌተ ዒመት ክኸውን፣ ኾይኑ ግን ናይ ዒመት ይሆናሌ። ሆኖም የአገሌግልት
ግሌጋልት ዖመኖም ዛወዴኡ ናይቲ ኮሚቴ ዖመናቸው የጨረሱ የኮሚቴው አባሊት
ኣባሊት እንዯገና ክምዯቡ ወይ ክምረፁ እንዯገና ሉመዯቡ ወይም ሉመረጡ ይችሊለ።
ይኸእለ።
ዒንቀፅ ዑስራን ሽዴሽተን- ኣኼባ ኮሚቴ አንቀፅ ሃያ ስዴስት - የኮሚቴው ስብሰባ
1. ኮሚቴ ዴስፔሉን ንስርሐ ኣዴሊይ ብዛኾነ 1. የዴስፔሉን ኮሚቴው ሇስራው ባስፇሇገ
መጠን ኣብ ዛኾነ ግዖ ክእከብ ይኽእሌ፣ መጠን በማናቸውም ጊዚ ሉሰበሰብ
2. ኣብቲ ኣኼባ ናይቲ ኮሚቴ እቲ ካቢነ ካሌኦት የችሊሌ።
ክሌተ ኣባሊትነ እንተተረኺቦም ምሇኣተ 2. በኮሚቴው ስብሰባ ሊይ ሰብሳቢውና ላልች
ጉባኤ ይኸውን። ሁሇት አባሊት ከተገኙ ምሌአተ ጉባዓ
ይሆናሌ።
3. አቲ ኮሚቴ ዖቕረቦ ናይ ውሳነ ሒሳብ 3. ኮሚቴው የሚያቀርበው የውሳኔ ሃሣብ
ዛሒሌፌ ብዴምፂ ብሌጫ ይኸውን። አቲ የሚያሌፇው በዴምፅ ብሌጫ ይሆናሌ።
ዴምፂ ማዔረ ንማዔረ ኣብ ዛተኸፇሇለ እዋን ዴምፅ እኩሌ ሇእኩሌ የተከፇሇ እንዯሆነ
እቲ ኣካቢ ዖሇዎ ዖቕረቦ ሒሳብ ይሒሌፌ። ሰብሳቢው ያሇበት ወገን ያቀረበው ሃሣብ
ብሒሳብ ዛተፇሇየ ኣባሌ ዛተፇሇየለ ያሌፊሌ። በሃሳብ የተሇየው አባሌ
ምኽንያት ብግሇፂ ክሰፌር ኣሇዎ። የተሇየበትን ምክንያት በግሌፅ ማስፇር
አሇበት።
ዒንቀፅ ዑሰራን ሸውዒተን- ካብ ኣባሌነት ምስራዛን አንቀፀ ሃያ ሰባት- ከአባሌነት ስሇ መሰረዛና
ካብ ስብሰባ ምሌዒሌን ከስበሰባ ስሇ መነሳት
1. ዛኾነ ናይቲ ኮሚቴ ኣባሌ ክሲ ምስ ዛቐረቦ 1. ማንኛውም የኮሚቴው ኣባሌ ክስ ከቀረበበት
303
ፅሌኢ ወይ ናይ ስጋ ወይ ናይ መውሰቦ ሠራተኛ ጋር ፀብ ወይም የስጋ ወይም

ዛምዴና ዖሇዎ ምዃኑ እንተተረጋጊፁ ነቲ የጋብቻ ዛምዴና ያሇው መሆኑ ሲረጋገጥ
ዋኒን ጥራሔ ካብቲ ስብሰባ ንክሌዒሌ ይግበር። ሇዘያ ጉዲይ ከስብሰባው እንዱነሳ
ይዯረጋሌ።
2. ዛኾነ ናይቲ ኮሚቴ ኣባሌ፣ 2. ማንኛውም የኮሚቴው ኣባሌ፣
ሀ. በቲ ኮሚቴ እናተርኣየ ዖል ዋኒን ሀ. በኮሚቴው በመታየት ያሇን ጉዲይ ምስጢር
ብዛምሌከት ምስጢር ዖባኸነ፣ ያባከነ
ሇ. ናይቲ ኮሚቴ ስራሔ ብዛኾነ መንገዱ ሇ. የኮሚቴው ስራ በማናቸውም አኳሃን
ዖተዒናቐፇ፣ ወይ ያዯናቀፇ፣ ወይም
ሏ. ኣብ ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 24 ዛተዖርዖሩ ሏ. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 24 የተመሇከቱትን
መመዖኒታት ዖጓዯሇ፣ እንተኾይኑ ካብ ኣባሌነት መመዖኛዎች ያጎዯሇ እንዯሆነ ከአባሌነት ሉሰረዛ
ክስረዛ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ስነ ስርዒት አቀራርባ ቅሬታ የቅሬታ አቀራረብ ስነ ስርዒት
ዒንቀፅ ዑስራን ሸሞንተን - ዔሊማ አንቀፅ ሃያ ስምንት - ዒሊማ
ናይ ሰራሔተኛታት መንግስቲ ቅሬታ መተኣናገዱ የመንግስት ሰራተኞች ቅሬታዎች ማስተናገጃ
ስርዒት ዔሊማ፡- ስነ ስርዒት ዒሊማ፣
1. ንቅሬታታት ስለጥ መፌትሑ ንምሃብ፣ 1. ሇቅሬታዎች አፊጣኝ መፌትሄ ሇመስጠት፣
2. መበገሲ ቅሬታታት ክኾኑ ዛኽእለ ጌጋታትን 2. ሇቅሬታዎች መንስኤ ሉሆኑ የሚችለ
ዴኽመታትን ንምእራም። ስህተቶችና ዴክመቶችን በማረምና፣
3. ኩልም ሰራሔተኛታት ብማዔረ ንምትእንጋዴ 3. ሁለንም ሰራተኞች በእኩሌነት
ዖኽእሌ ፌትሒዊ ዛኾነ ኣሰራርሒ ሇማስተናገዴ የሚያሰችሌና ፌትሃዊ የሆነ
ብምርግጋፅን፣ ስጡም ናይ ሰራሔተኛ ርክብ አሰራር ሇማስፇን፣ የሰመረ የሰራተኛ
ንክምዔብሌ ንምግባር ይኸውን። ግንኙነት እንዱዲብር ማዴረግ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ ዑስራን ትሸዒተን- ቅሬታ ናይ ምቕራብ አንቀፅ ሃያ ዖጠኝ - ቅሬታ የማቅረብ መብት
መሰሌ
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ መንግስቲ ሔጋዊ መሰሇይ 1. ማንኛውም የመንግስት ሰራተኛ ህጋዊ
ጎዱለኒ ወይ በዯሌ በፂሐኒ ዛብሌ ቅሬታ መብቴ ተጓዴልብኛሌ ወይም በዯሌ
እንተሇሃሌዩዎ ቅሬትኡ ንክረኣየለን ናይ ተፇፅሞብኛሌ በማሊት ቅር የተሰኘ
መፌትሑ ስጉምቲ ንክውሰዯለን ቤት ዔዮ እንዯሆነ ቅሬታው እንዱታይሇትና
ናይ ምሔታት መሰሌ ይህሌዎ። የመፌትሄ እርምጃ እንዱወሰዴሇት
መስሪያ ቤቱን የመጠየቅ መብት
ይኖረዋሌ።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ /1/ ሒፇሻዊ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ አጠቃሊይ
ዴንጋገ ከምዖል ኾይኑ ፡- አነጋግር እንዯተጠበቀ ሆኖ፣
ሀ. ምስ ኣተረጋጉማ ወይ ኣፇፃፅማ ሔግታት፣ ሀ. ህጎች፣ ዯንቦችና መመርያዎች
ዯንቢታትን መምርሑታትን፣ አተረጋጎም ወይም አፇፃፀም፣
ሇ. ምስ ኣተሒሊሌዋ መሰሊትን ጥቕሚታትን ፣ ሇ. ከመብቶችና ጥቅሞች አጠቃቀም
ሏ. ምስ ኩነታት ጥዔናን ዴሔንነትን ከባቢ ሏ. ከስራው አከባቢ ጤንነትና ዴህንነት
ስራሔ፣ ሁኔታዎች፣
304
መ. ምስ ኣወሃህባ ስረሔ ምዯባን ብርኪ መ. ከስራ ምዯባ እና ዯረጃ አሰጣጥ

ስራሔን፣
ሰ. ምስ ምዖና ስራሔ ኣፇፃፅማ፣ ሠ. ከስራ አፇፃፀም ምዖና።
ረ. ኣብ ናይቲ ስራሔ መዯብ መዖርዛር ረ. በስራ መዯቡ የስራ ዛርዛረ ባይሸፇኑ፣
ካይተሸፇኑ ንክፌፀሙ ምስ ዛተወሃቡ እንዱፇፀሙ ከሚሰጡ ተግባራት፣
ተግባራት ፣ ሰ. በአሇቆች ከሚፇፀሙ ተገቢ ያሌሆኑ
ሸ. ብሒሇፌቲ ዛፌፀሙ ግቡእ ምስ ዖይኾኑ ተፅኖዎች፣
ፅዔንቶታት፣ ሸ. ከዴስፔሉን እርማጃ አወሳሰዴ፣ ወይም
ቀ. ምስ ኣወሳስዲ ሰጉምቲ ዴስፔሉን፣ ወይ ቀ. የአገሌግልት ሁኔታዎችን ከሚመሇከቱ
በ. ምስ ኩነታት ግሌጋልት ዛምሌከቱ ካሌኦት ላልች ጉዲዮች ጋር በተያየዖ ምክንያት
ጉዲያትን፣ ዛተተሒሒ዗ ምኽንያታት በዯሌ ዯረሰብኝ የሚሌ የመንግስት
በዯሌ በፂሐኒ እዩ ዛብሌ ሰራሔተኛ ሰራተኛ ቅሬታውን ሉያቀርብ
መንግስቲ ቅሬትኡ ከቕርብ ይኸእሌ። ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ሰሊሳ- መመሌከቲ ቅሬታ አንቀፅ ሰሊሳ- የቅሬታ ማመሌከቻ
1. ቅሬትኡ ክስምዏለ ዛዯሉ ሰራሔተኛ 1. ቅሬታ እንዱሰማሇት የሚፇሌግ የመንግስት
መንግስቲ ናይ ቅሬታ መመሌከቲኡ ሰራተኛ የቅሬታ ማመሌከቻውን
ንናይቲ ቤት ዔዮ ቅሬታ መፃረይ ኮሚቴ ሇመስሪያቤቱ የቅሬታ አጣሪ ኮሚቴ
ከቕርብ ይኽእሌ። ሇማቅረብ ይችሊሌ።
2. እቲ ናይ ቅሬታ መመሌከቲ እዜምዛስዔቡ 2. የቅሬታ ማመሌከቻ የሚከተለትን መያዛ
ክሔዛ ኣሇዎ። አሇበት።
ሀ. ናይ መመሌከቲ ሽምን ኣዴራሻን፣ ሀ. የአመሌካቹን ስምና አዴራሻ፣
ሇ. ናይ ስራሔ መዯቡ መፀውዑ፣ ሇ. የስራ መዯቡ መጠሪያ፣
ሏ. ናይ ቀረባ ሒሊፉኡ ሽም፣ ሏ. የቅርብ አሇቃውን ስም፣
መ. መሌዏሉ እቲ ቅሬታ፣ መ. የቅሬታውን መንስኤ፣
ሰ. ዯገፌቲ መርትዕታት/እንተሃሌዮም/ ሠ. ዯጋፉ ማስረጃዎች( ካለ)፣
ረ. መመሌከቲ ዛዯሌዮም ፌታሔ፣ ረ. አመሌካቹ የሚሻውን መፌትሄ፣
ሸ. ዔሇትን ፉርማን። ሰ. ቀንና ፉርማ፣
3. ናይቶም ቅሬታታት መሌዒሉ ሒዯ ዒይነት 3. የቅሬታቸውን መንስኤ አንዴ ዒይነት የሆነ
እንተኾይኑ እቶ ሰራሔተኛታት መንግስቲ የመንግስት ሰራተኞች የቅሬታ
ናይ ቅሬታ መመሌከቲኦም ብተወካሉኦም ማመሌከቻቸውን በተወካያቸው አማካይነት
ኣቢልም ብሒባር ክቐርቡ ይኽእለ። በቡዴን ሉያቀርቡ ይቸሊለ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሒዯን- ቅሬታ መቕረቢ ግዖ ገዯብ አንቀፅ ሰሊሳ አንዴ - ቅሬታ የማቅረብያ የጊዚ
1. ሒዯ ሰራሔተኛ መንግስቲ ቅር ኣብ ዛበል ገዯብ
እዋን ንናይ ቀረባ ሒሇቕኡ ወይ 1. ቅር የተሰኛ የመንግስተ ሰራተኛ ጉዲዩን
ንዛምሌከቶ ናይ ስራሔ ሒሊፉ ኣቕሪቡ ካብ ሇቅርብ አሇቃው ወይም ሇሚመሇከተው
ዛተመያየጠለ ግዖ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 10 የስራ ኃሊፉ አቅርቦ ከተወያየበት ቀን
ናይ ስራሔ መዒሌታት መመሌከቲኡ ንናይ ጀምሮ በ10 የስራ ቀናት ውስጥ
ቤት ዔዮ ቅሬታ መፃረይ ኮሚቴ ከቕርብ ማመሌከቻውን ሇመስሪያ ቤቱ የቅሬታ
ይኽእሌ። አጣሪ ኮሚቴ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ኣብ 2. በዘህ አንቀፅ /1/ በተወሰነው የጊዚገዯብ
305
ዛተወሰነ ናይ ግዖ ገዯብ ካብ ዒቕሙ ንሊዔሉ ውስጥ ከአቅም በሊይ በሆነ ምክንያት

ብዛኾነ ምኽንያት ናይ ቅሬትኡ መመሌከቲ የቅሬታውን ማመሌከቻ ሉያቀርብ ያሌቻሇ
ከቕርብ ዖይኸኣሇ ሰራሔተኛ መንግስቲ ካብ የመንግስት ሰራተኛ ከአቅም በሊይ የሆነውን
ዒቕሙ ንሊዔሉ ዛኾነ ምኽንያት ካብ ምክንያት ከጠፊበት ቀን ጀምሮ በ10 የስራ
ዛጠፌኣለ ኣብ ውሽጢ 10 ናይ ስራሔ ቀናት ውስጥ ማመሌከቻውን ሉያቀርብ
መዒሌታት መመሌከቲኡ ከቕርብ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ክሌተን- ምፅራይ ቅሬታ አንቀፅ ሰሊሳ ሁሇት- ቅሬታ ስሇማጣራት
1. ናይቲ ቤት ዔዮ ቅሬታ መፃረይ ኮሚቴ ናይ 1. የመስሪያ ቤቱ የቅሬታ አጣሪ ኮሚቴ
ቅሬታ መመሌከቲ እንትቐርበለ ኣብዘ ማመሇከቻ ሲቀርብሇት በዘህ ዯንብ አንቀፅ
ዯንቢ ዒንቀፅ 30 ዛተዯንገገ ኣማሉኡ 30 የተዯነገገውን አሟሌቶ የቀረበ መሆኑን
ዛቐረበ ምዃኑ ብምርግጋፅ ተቐቢለ በማረጋገጥ ተቀብል ይመዖግባሌ።
ይምዛግብ።
2. እቲ ኮሚቴ፡- 2. ኮሚቴው፣
ሀ. ናይ ቅሬታ መመሌከትን ኣግባብ ዖሇዎም ሀ. የቅሬታ ማመሌከቻውንና ኣግባብ
መርትዕታትን ብምምርማር፣ ያሊቸውን ማስረጃዎች በመመርመር፣
ሇ. ምስ መመሌከትን ምስ ናይ መመሌከቲ ሇ. ከኣመሌካቹ እና ከኣመሌካቹ የቅርብ
ናይ ቀረባ ሒሇቓ ወይ ኣብቲ ዋኒን ውሳነ ኣሇቃ ወይም በጉዲዩሊይ ውሳኔ የሰጠው
ምስ ዛሃበ ናይ ስራሔ ሒሊፉ የስራ ኃሊፉ ጋር በመወያየትና
ብምምይያጥን፣
ሏ. ኣግባብ ዖሇዎም ሔግታት፣ ዯንቢታት፣ ሏ. ኣግባብ ያሊቸውን ህጎች፣ ዯንቦች ፣
መምርሑታትን ናይ ኣሰራርሒ መመርያዎችና ኣስራር ሌምድች
ሌምዱታትን ብምግንዙብን ናይ በማገናዖብ ፣ የቀረበሇትን ቅሬታ
ዛቐረበለ ቅሬታ የፃሪ፣ ያጣራሌ።
3. እቲ ኮሚቴ መመሌከቲ ካብ ዛቐረበለ ግዖ 3. ኮሚቴው የምርመራው ውጤትና የውሳኔ
ጀሚሩ ካብ 15 ናይ ስራሔ መዒሌታት ኣብ ሒሳብ የያዖ ሪፕርት ማመሌከቻው
ዖይበሌፅ ግዖ ውሽጢ እቲ ናይ ምርመራ ከቀረበሇት ቀን ጀምሮ እጅግ ቢዖገይ ከ15
ውፅኢትን ናይ ውሳነ ሒሳብን ዛሒዖ የስራ ቀናት ባሌበሇጠ ግዚ ውስጥ
ሪፕርት ነቲ ናይ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ሇመስራቤቱ የበሊይ ኃሊፉ ያቀርባሌ።
የቕርብ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሰሇስተን- ኣወሃህባ ውሳነ አንቀፅ ሰሊሳ ሦስት -የውሳኔ ኣሰጣጥ
1. ናይቲ መ/ቤት ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ወይ ወኪለ 1. የመስርያቤቱ የበሊይ ኃሊፉ ወይም ወኪለ
እቲ ናይ ቅሬታ መፃረይ ኮሚቴ ሪፕርት የቅሬታ ኣጣሪ ኮሚቴ ሪፕርት በዯረሰው
ምስበፅሕ ካብ 10 ናይ ስራሔ መዒሌታት ከ10 የስራ ቀናት ባሌበሇጠ ግዚ ውስጥ
ኣብዖይበሌፅ ግዖ ውሽጢ ናይቲ ኮሚቴ የኮሚቴውን የውሳኔ ሒሳብ ማፅዯቅ ወይም
ውሳነ ሒሳብ ናይ ምፅዲቕ፣ ወይ ብቑዔ በቂ ምክንያት ሲኖረው፣
ምኽንያት እንትህሌዎ፡-
ሀ. በቲ ኮሚቴ ካብ ዛቐረበ ናይ ውሳነ ሒሳብ ሀ. በኮሚቴው ከቀረበው የውሳኔ ሒሳብ
ዛተፇሇየ ውሳነ ንምሃብ፣ ወይ የተሇየ ውሳኔ ሇመስጠት ፣ ወይም
ሇ. እቲ ኮሚቴ ነቲ ዋኒን እንዯገና ንክምርመሮ ሇ. ኮሚቴው ጉዲዩን እንዯገና
ክእዛዛ ይኽእሌ። እንዱመረምር ሇማዖዛ ይችሊሌ።
306
2. ብመሰረት ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፀ /1/ 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ /1/ መሰረት
ዛተወሃቦ ውሳነ መመሌከቲ ብፅሐፌ ንክበፅሕ የተሰጠው ውሳኔ ሇኣመሌካቹ በፅሐፌ
ይገብር። እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ኣርባዔተን - ምጥያሽ ቅሬታ መፃረይ አንቀፅ ሰሊሳ ኣራት -ቅሬታ ኣጣሪ ኮሚቴ
ኮሚቴ ስሇማቋቋም
1. ዛኾነ ናይ መንግስቲ ቤት ዔዮ በመሰረት 1. ማንኛውም የመንግስት መስሪያ ቤት በዘህ
ዒንቀፅ 32 ናይዘ ዯንቢ ቅሬታ ሰራሔተኛታት ዯንብ ኣንቀፅ 32 መሰረት የመንግስት
መንግስቲ ዖፃሪይ ኮሚቴ ይጣየሽ፣ ሰራተኞችን ቅሬታ የሚያጣራ ኮሚቴ
ያቋቁማሌ።
2. እቲ ናይ ቅሬታ መፃረይ ኮሚቴ ሒሙሽተ 2. የቅሬታ ኣጣሪ ኮሚቴ ኣምስት ኣባሊትና
ኣባሇትን ሒዯ ፃሒፌን ይህሌውዎ። ኣንዴ ፀሒፉ ይኖሩታሌ።
3. ናይቲ ኮሚቴ ኣካቢ፣ ክሌተ ኣባሊትን ፀሒፌን 3. የኮሚቴው ሰብሳቢ ፣ ሁሇት ኣባሊትና
ብናይቲ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ይምዯቡ፣ ፀሒፉው በመንግስት መስሪያ ቤቱ የበሊይ
ኃሊፉ ይመዯባለ።
4. ክሌተ ናይቲ ኮሚቴ ኣባሊት ብናይቲ ቤት ዔዮ 4. ሁሇት የኮሚቴው አባሊት በመንግስት
ሰራሔተኛታት ይምረፁ፣ መስሪያ ቤቱ ሰራተኞች ይመረጣለ።
5. ኣብ ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 24-27 ንናይ ኮሚቴ 5. በዘህ ዯንብ ከኣንቀፅ 24-27 የዱስፔሉን
ዴስፔሉን ኣመሌኪቶም ዛተዯንገጉ ኮሚቴን በሚመሇከት የተዯነገጉት ሇቅሬታ
ዴንጋገታት ናይ ቅሬታ መፃረይ ኮሚቴ እውን ኣጣሪ ኮሚቴም በተመሳሳይ ሁኔታ ተፇፃሚ
ብተመሳሳሉ ኩነታት ተፇፃምነት። ይሆናሌ።
ክፌሉ ኣርባዔተ ክፌሌ ኣራት
ስነ ስርዒት ይግበኣኒ የይግባኝ ስነ ስርዒት
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሒሙሽተን-ይግብኣኒ አንቀፅ ሰሊሳ ኣምስት -ይግባኝ የሚባሌባቸው
ዛበሃሇልም ምኽንያታት ምክንያቶች
1. ሰራሔተኛታት መንግስቲ ኣብ ዒንቀፅ 71 1. የመንግስት ሰራተኞች በኣዋጁ ኣንቀፅ 71
ናይቲ ኣዋጅ ብዖተዖርዖሩ ምኽንያታት ናብ በተዖረዖሩት ምክንያቶች ሇኣስተዲዯር
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ይግበኣኒ ከቕርቡ ፌርዴ ቤት ይግባኝ ሉያቀርብ የሚችሇው
ዛኽአለ እቲ ዋኒን ብናይቲ ቤት ዔዮ ጉዲዩ በመስሪያ ቤቱ የበሊይ ኃሊፉ ውሳኔ
ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ውሳነ ዛተውሃቦ ወይ የተሰጠበት ወይም በዘህ ዯንብ ኣንቀፅ
ብዒንቀፅ 33/1/ ናይዘ ዯንቢ ኣብ ዛተወሰነ 33/1/ በተወሰነው የጊዚ ገዯብ ውስጥ ውሳኔ
ናይ ግዚ ገዯብ ውሽጢ ውሳነ ከይተውሃቦ ሳይሰጥበት የቀረ ከሆነ ነው።
እንተተሪፈ እዩ።
2. ስራሔ ምዯባን ኣወሃህባ ብርክን ኣመሌኪቱ 2. የስራ ምዯባና ዯረጃ ኣሰጣጥን በሚመሇከት
በቲ ቤት ፅዮ ዛተውሃበ ናይ መወዲእታ በመስሪያ ቤቱ ዯረጃ የተሰጠው የመጨረሻ
ምሊሽ ዖይዒገበ ሰራሔተኛ መንግስቲ ምሊሽ ያሌረካ የመንግስት ሰራተኛ በኣዋጁ
ብመሰረት ዒንቀፅ /4/ /1/ /መ/ ናይቲ ኣንቀፅ 4 ንኡስ ኣቀንቀፅ 1/መ/ መሰረት
ኣዋጅ ንክርኣየለ ጥረዒኑ ኣብ ውሽጢ 90 እንዱታይሇት ኣቤቱታውን በ90 ቀናት
መዒሌታት ነቲ ኮምሽን ከቕርብ ይኽእሌ። ውስጥ ሇኮሚሽኑ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሽዴሽተን- ምሌክታ ይግበኣኒ አንቀፅ ሰሊሳ ስዴስት -የይግባኝ ማስታወቅያ
1. እቲ ሰራሔተኛ መንግስቲ ብመሰረት ናይዘ 1. ሇመንግስት ሰራተኛውን በዘህ ዯንብ
307
ዯንቢ ዒንቀፅ 35 ዖቕረቦ ይግበኣኒ ብናይቲ ኣንቀፅ 35 መሰረት ይግባኝ የሚያቀርበው

ቤት ዔዮ ዴስፔሉን ኮሚቴ ወይ ቅሬታ በመስርያ ቤቱ የዱሲፔሉን ኮሚቴ ወይም
መፃረይ ኮሚቴ ተፃርዩ ኣብ ዛተወሰነ ዋኒን የቅሬታ አጣሪ ኮሚቴ ተጣርቶ በተወሰነ
ኣመሌኪቱ እንተኾይኑ ናይቲ ኮሚቴ ጉዲይ ሊይ ከሆነ የኮሚቴው መዛገብ
መዛገብ ቅዲሔ ንክወሃቦ ብምሔታት ናይ ግሌባጭ እንዱሰጠው በመጠየቅ የይግባኝ
ይግበኣኒ ምሌክታ ነቲ ቤት ዔዮ ክህቦ ማስታወቅያ ሇመስሪያ ቤቱ ሉሰጥ
2. ብመሰረት ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ አንዴ መሰረት
/1/ ናይ ይግበኣኒ ምሌክታ ዛበፅሕ ናይ የይግባኝ ማስታወቅያ የዯረሰው የመንግስት
መንግስቲ ቤት ዔዮ እቲ ዛተሒተቶ ናይ መስሪያ ቤት የተጠየቀውን የመዛገብ
መዖገብ ቅዲሔ ካብ ሒሙሽተ ናይ ስራሔ ግሌባጭ ከ5 የስራ ቀናት ባሌበሇጠ ጊዚ
መዒሌታት ኣብ ዖይበሌፅ ግዖ ውሽጢ ነቲ ውስጥ ሇሰራተኛው መስጠት ኣሇበት
ሰራሔተኛ ክህቦ ኣሇዎ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሸውዒተን- ኣቀራርባ ይግበኣኒ አንቀፅ ሰሊሳ ሰባት -የይግባኝ ኣቀራረብና የጊዚ
ገዯብ ግዚን ገዯብ
ብሰራሔተኛ መንግስቲ ዛቐርብ ናይ ይግበኣኒ የመንግስት ሰራተኛ የሚያቀርበውን የይግባኝ
መመሌከቲ ኣብ ሌዔሉ ይግበኣኒ ዛተብሃሇለ ማመሌከቻ ይግባኝ በተባሇበት ውሳኔ ሊይ
ውሳነ ዛቐረበ ናይ ተቓውሞ ምኽንያት ተቃውሞ የቀረበበትን ምክንያትና ይግባኝ ባዩ
ይግበኣኒ በሃሊይ ንክመሒሇሊፇለ ዛዯሌዮ ውሳነን እንዱሰጥሇት የሚፇሌገውን ውሳኔ በግሌፅ
ብግሌፂ ከጠቅስ ኣሇዎ። ማመሌከት ኣሇበት።
1. ብምኽንያት ናይቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 71/1/ ወይ 1. በአዋጅ አንቀፅ 71 ንዐስ አንቀፅ /1/
/2/ ንምምሔዲር ቤት ፌርዱ ክቐርብ ወይም /2/ በተመሇከተው ምክንያት
ዛኽእሌ እቲ ውሳነ ነቲ ሰራሔተኛ መንግስቲ ሇአስተዲዯር ፌርዴ ቤት ይግባኝ ሉቀርብ
ብፅሐፌ ካብ ዛበፅሕ መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ የሚችሇው ውሳኔው ሇመንግስት ሰራተኛው
ውሽጢ 30 መዒሌታት ይኸውን። በጽሐፌ በዯረሰው በ30 ቀናት ውስጥ
ይሆናሌ።
2. ብምኽንያት ናይቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 71/3/ 2. በአዋጅ አንቀፅ 71/3/ ወይም /4/
ወይ /4/ ንምምሔዲር ቤት ፌርዱ ክቐርብ በተመሇከተው ምክንያት ሇአስተዲዯር
ዛኽእሌ እቲ ውሳነ ነቲ ሰራሔተኛ መንግስቲ ፌርዴ ቤት ይግባኝ ሉቀርብ የሚችሇው
ብፅሐፌ ካብ ዛበፅሕ መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ውሳኔው ሇመንግስት ሰራተኛው በጽሐፌ
ውሽጢ 90 መዒሌታት ይኸውን፣ ኾይኑ ግና ከዯረሰው በ90 ቀናት ውስጥ ይሆናሌ፣
ኣብ ንኡሰ ዒንቀፅ /4/ ብዛተጠቐሱ ሆኖው በንዐስ አንቀፅ /4/ በተጠቀሰው
ምኽንያታት ዛቐርብ ይግበኣኒ እቲ ውሳነ ምክንያት የሚቀረበው ይግባኝ ወሳኔ
ብዖይምውሃቡ እንተኾይኑ እቲ ይግበኣኒ ባሇመሰጠቱ ምክንያት ከሆነ ይግባኙ
ክቐርብ ዛኽእሌ ጉዴኣት ዖበፅሕ ሰራሔተኛ ሉቀርብ የሚችሇው ጉዲተ የዯረሰበት
መንግሰቲ መሰለ ክኽበረለ ካብ ዛኽእሇለ የመንግስት ሰራተኛ መብቱን ማስከበር
መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ከሚችሌበት ቀን ጀምሮ በአንዴ ዒመት
ይኸውን። ጊዚ ውስጥ ይሆናሌ።
3. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /2/ ን/3/ን 3. የዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ /2/ እና /3/
ዴንጋገታት እንተሃሇወኳ እቲ ይግበኣኒ ዴንጋጌዎች ቢኖሩም ይግባኙ የዖገየው
308
ዛዯንጎየ ካብ ዒቕሙ ንሊዔሉ ብዛኾነ ከአቅም በሊይ በሆነ ምክንያት ከሆነ

ምኽንያት እንተኾይኑ እቲ ሰራሔተኛ የመንግስት ሰራተኛው ከአቅም በሊይ የሆነ
መንግስቲ ካብ ዒቕሙ ንሊዔሉ ዛኾነ ምክንያት ከተወገዯበት ጀምሮ በ15 ቀናት
ምኽንያት ካብ ዛጠፌኣለ ግዖ ጀሚሩ ኣብ ውስጥ ይግባኝ ማቅረብ እንዯሚፇቀዴሇት
ውሽጢ 15 መዒሌታት ይግበኣኒ ንከቕርብ ሇአስተዲዯር ፌርዴ ቤት ሉያመሇክት
ክፌቀዯለ ናብ ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ይችሊሌ። ሆኖም ከሥራ ስንብት ወይም
ከመሌክት ይኽእሌ፣ ኾይኑ ግን ምስ ካብ ከሥራ ዯረጃ እና ዯመወዛ ዛቅታ ጋር
ስራሔ ምስንባት ወይ ካብ ብርኪ ስራሔን የተያያዖ ይግባኝ በማናቸውም ሁኔታ
መሃያን ምትሒት ዛተተሒሒዖ ይግበኣኒ ውሳኔ ከተሰጠ ከ6 ወር በኋሊ ይግባኝ
እንተኾይኑ ብዛኾነ ኩነታት እቲ ውሳነ ካብ ሉባሌበት አይችሌም።
ዛተውሃበለ ካብ ሽዴሽተ ወርሑ ንዯሒር
ይግበኣኒ ክበሃሇለ ኣይከኣሌን። 4. በዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 4 መሰረት
4. ብመሰረት ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /4/ ጊዚው ካሇፇ በኋሊ ይግባኝ እንዱቀርብ
ግዘኤ ምስ ሒሇፇ ይግበኣኒ ከቕርብ ሇማስፇቀዴ የሚቀርብ ማመሌከቻ በጊዚው
ንክፌቀዯለ ዛቐረበ መመሌከቲ እቲ ይግበኣኒ ይግባኝ ሇማቅረብ ያሌተቻሇበት ምክንያት
ብእዋኑ ክቐርብ ዖይተኽኣሇለ ምኽንያት በዛርዛር የሚገሌፅ መሆን አሇበት። ዯጋፉ
ብዛርዛር ዛገሇፅ ክኸውን ይግባእ። ማስረጃዎችም ካለ መያያዛ አሇባቸው።
5. ብመሰረት ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /5/ 5. በዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 5 መሰረት
ዛቐረበ መመሌከቲኡ ምምሔዲር ቤት ፌርዱ የቀረበው ማመሌከቻው የአስተዲዯር ፌርዴ
እንተተቐቢሌዎ እቲ ይግባኣኒ በሃሊይ ናይ ቤት ከተቀበሇው ይግባኝ ባዩ የይግባኙ
ይግበኣኒ መመሌከቲኡ ኣብ ውሸጢ 10 ማመሌከቻውን በ10 ቀናት ውስጥ ማቅረብ
መዒሌታት ከቕርብ ኣሇዎ። አሇበት።
6. ይግበኣኒ ከቕርብ ኣብ ዛግበኣለ ናይ 6. ይግባኝ ሉቀርብ የሚችሌበት ጊዚ
መወዲእታ መዒሌቲ ኣብ ናይ ስራሔ መዒሌቲ የመጨረሻ ቀን በሥራ ቀን ሊይ ካሌዋሇ
እንተዖይዊዑለ እቲ ይግባኣኒ ኣብ ዛቕፅሌ ይግባኙ የሚቀጥሇው የሥራ ቀን ሉቀርብ
ናይ ስራሔ መዒሌቲ ከቕርብ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሸሞንተን - ናይ ይግበኣኒ አንቀፅ ሰሊሳ ስምንት - ስሇ ይግባኝ ማመሇከቻ
መመሌከቲ
1. ይግበኣኒ በሃሊይ መመሌከቲኡ ብይግበኣኒ 1. የይግባኝ ማመሇከቻ በይገባኝ ባዩ ወይም
በሃሊይ ወይ ብወኪለ ክፌርምን እዜም በወኪለ መፇረምና የሚከተለትን መያዖ
ዛስዔቡ ክትሔዛን ኣሇዎ። አሇበት።
ሀ. ናይ ይግበኣኒ በሃሊይ ሽምን ኣዴራሻን፣ ሀ. የይገባኝ ባዩን ስምና አዴራሻ፣
ሇ. ሽም ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ፣ ሇ. የመሌስ ሰጪውን የመንግስት መስሪያ
ቤት ስም፣
ሏ. ይግበኣኒ ዛተብሃሇልም ምኽንያታት፣ ሏ. ይግባኝ የተባሇባቸውን ምክንያቶች፣
መ. ክውሰነለ ዛዯሇዮ ውሳነ፣ መ. እንዱሰጥሇት የሚፇሌገውን ወሳኔ፣
ሰ. ተተሒሑዜም ዛቀረቡን ብትእዙዛ ሠ. ተያይዖው የቀረቡትንና በአስተዲዯር ፌርዴ
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ንክቐርቡ ቤቱ ትእዙዛ እንዱቀርብሇት የሚፇሌጋቸውን
ዛዯሌዮም መርትዕታት፣ ማስረጃዎች ዛርዛር።
2. ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ዛኾኑ ይግበኣኒ በሃሌቲ 2. ከአንዴ በሊይ በሆኑ ይግባኝ ባዮች
309
ዛቐርቡ ናይ መመሌከቲታት ብኹልም ወይ ሇሚቀርብ የይግባኝ ማመሌከቻ በሁለም

ብወከሌቶም ተፇሪሙ ክቐርብ ይኽእሌ። ወይም በወኪሊቸወ ተፇርሞ ሉቀርብ
ይችሊሌ።
3. ብመሰረት ናይዘ ዒንቀፅ ዛቐርብ ናይ 3. በዘህ አንቀፅ መሰረት የሚቀርብ የይግባኝ
ይግበኣኒ መመሌከቲ ብኽሌተ ቕዲሔ ማመሌከቻ በሁሇት ቅጂ ተዖጋጅቶ
ተዲሌዩ ናብ ሬጅስትራር ናይቲ ምምሔዲር ሇአስተዲዯር ፌርዴ ቤት ሬጅስትራር
ቤት ፌርዱ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ መቅረብ አሇበት።
ዒንቀፅ ሰሊሳን ትሸዒተን - ምምዛጋብ ይግበኣኒ አንቀፅ ሰሊሳ ዖጠኝ - ይግባኝ ስሇመመዛገብ
1. ሬጅስትራር ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ናይ 1. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤት ሬጅስትራር
ይግበኣኒ መመሌከቲ እንተቐሪቡ ናይዘ የይግባኝ ማመሌከቻ ሲቀርብሇት የዘህን
ዯንቢ ዒንቀፅ 38 ዴንጋገታት ዖማሌእ ዯንብ አንቀፅ 38 ዴንጋጌዎች የሚያሟሊ
ምዃኑ ብምርግጋፅ ተቐቢለ ይምዛግብ። መሆኑን በማረጋገጥ ተቀብል ይመዖግባሌ።
2. እቲ ሬጅስትራር ናይ ይግብኣኒ ዋኒናት 2. ሬጅሰትራሩ የይግባኝ ጉዲዮች
ከከም ናይ አቀራርብኦም ቅዯም ሰዒብ ቑፅሪ እንዲቀራረባቸው ቀዯም ተከተሌ ቁጥረ
ተዋሂብዎም ዛምዛገብለ ናይ ይግበኣኒ ተሰጥቷቸው የሚመዖገቡበት የይግባኝ
መዛገብ ይሔዛ። መዛገብ ይይዙሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒ - ይግበኣኒ ውዴቂ ምግባር አንቀፅ አርባ - ይግባኝን ውዴቅ ስሇማዴረግ
ምምሔዲር ቤት ፌረዱ ንዛቐረበለ ይግብኣኒ የአስተዲዯር ፌርዴ ቤት የቀረበሇትን የይግባኝ
መመሌከቲ መርሚሩ እቲ ይግበኣኒ ዛተብሃቲለ ማመሌከቻ መርምሮ፣ ይግባኝ የተባሇሇት
ዋኒን ብናይ ኣዋጅ ዒንቀፅ 71 ዴንጋገታት ጉዲይ በአዋጁ አንቀፅ 71 ዴንጋጌዎች
ዛሽፇን ኾይኑ እንተዖይረኺብዎ ንወሃቢ መሌሲ የሚሸፇን ሆኖ ካሊገኘው መሌስ ሰጪውን
ቤት ዔዮ ምፅዋዔ ከየዴሇየ ነቲ ይግበኣኒ ውዴቂ መስርያቤት መጥራት ሳያስፇሌግ ይግባኙን
ገይሩ ንይግብኣኒ በሃሊይ ከሰናብቶ ይኽእሌ። ውዴቅ አዴርጎ ይግባኝ ባዩን ሉያሰናብተው
ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ኣርበዒን ሒዯን- ምፌቃዴ ይግበኣኒ አንቀፅ አርባ አንዴ - ይግባኙን ስሇመፌቀዴ
1. ምምሔዲር ቤት ፌረዱ ንዛገቐረበለ 1. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤት የቀረበሇትን
ንዛቐረበለ ይግበኣኒ መመሌከቲ መርሚሩ የይግባኝ ማመሌከቻ መርምሮ ይግባኝ
ይግብኣኒ ንምቕራብ ዖኽእሌ ምኽንያት ሇማቅረብ የሚያስችሌ መኖሩን
ምህሊው እንተረጋጊፁ እቲ ይግበኣኒ ሲያረጋግጥ ይግባኙን የሚሰማበት ቀን
ዛስመዏለ መዒሌቲ ብምውሳን ይግበኣኒ ወስኖ ይግባኝ ባዩና መሌስ ሰጪ
በሃሌን ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮን ንክፇሌጥዎ መስሪያቤት እንዱያውቁት ይዯረጋሌ።
ይገብር።
2. እቲ ይግብኣኒ ኣብ ዛስመዏለ መዒሌቲ ወሃቢ 2. ይግባኝ በሚሰማበት ቀን መሌስ ሰጪ
መሌሲ ቤት ዔዮ መሌሱ ብፅሐፌ ሑ዗ መስሪያ ቤት መሌሱን በጽሐፌ ይዜ
ንኽቐርብ ናይቲ ይግበኣኒ መመሌከቲ ቅዲሔ እንዱቀርብ የይግባኝ ማመሌከቻው ቅጅ
ንክበፅሕ ይግበር። እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ።
ዒንቀፅ አርባዒን ክሌተን - ምቕራብ ተኸራኸረቲ አንቀፅ አርባ ሁሇት - የተከራካሪ ወገኖች
ወገናት መቅረብ
1. ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ነቲ ናይ ይግበኣኒ 1. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤት የይግባኝ ክርክሩን
ክትዔ ዛርእዩ ክሌቲኦም ተኸራኸርቲ ወገናት የሚያየው ተከራካሪ ወገኖች በተገኙበት
310
ኣብ ዛከራኸርለ ይኸውን። ይሆናሌ።

2. ናይዘ ዒንቀፀ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ 2. የዘህ አንቀፅ ንዐሰ አንቀፅ /1/ ዴንጋጌ
እንተሃሇወኳ፣ ቢኖርም ፣
ሀ. ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ ኣብ ቆፀሮ መዒሌቲ ሀ. መሌሰ ሰጪው መስሪያ ቤት በቀጠሮ
እንተዖይቀሪቡ እቲ ይግበኣኒ ኣብ ቀን ካሌቀረበ ይግባኙ በላሇበት
ዖይሃሇወለ ይርኣ። ይታያሌ፣
ሇ. ይግበኣኒ በሃሊይ ኣብ ቆፀሮ መዒሌቲ ሇ. ይግባኝ ባዩ በቀጠሮው ቀን ካሌቀረበ
እንተዖይቀሪቡ እቲ ይግበኣኒ ይስረዛ። ይግባኙ ይሰረዙሌ፣
3. ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ ኣብ ቆፀሮ መዒሌቲ 3. መሌስ ሰጪው መሰሪያ ቤት በቀጠሮው ቀን
ክቐርብ ዖይከኣሇ ብብቑዔ ምኽንያት ሉቀርብ ያሌቻሇው በበቂ ምክንያት ከሆነ
እንተኾይኑ፣ ኣብ ዖይሃሇወለ ዛተውሃበ በላሇበተ የተሰጠ ትእዙዛ ወይም ውሳኔ
ትእዙዛ ወይ ውሳነ ንክሇዒሇለ እቲ ትእዙዛ እንዱነሳሇት ትእዙ዗ ወይም ውሳኔው
ወይ ውሳነ ምውሃቡ ካብ ዛፇሇጠለ መዒሌቲ መሰጠቱን ካወቀበት ቀን ጀምሮ በ10 ቀናት
ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 10 መዒሌታት ውስጥ ሇአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ሉያመሇክት
ንምምሔዲር ቤት ፌርዱ ከመሌክት ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
4. ይግበኣኒ በሃሇይ ኣብ ቆፀሮ መዒሌቲ 4. ይግባኝ ባዩ በቀጠሮው ቀን ሉቀርብ
ክቐርብ ዖይከኣሇ ብብቑዔ ምኽንያት ያሌቻሇው በበቂ ምክንያት ከሆነ መቅረብ
እንተኾይኑ፣ ንኽቐርብ ዖየኽኣል ምኽንያት ያሊስቻሇው ምክንያት በተወገዯ በ10 ቀናተ
ካብ ዛጠፇኣለ መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ውስጥ የተሰረዖው ይግባኝ እንዯገና
ውሽጢ 10 መዒሌታት እቲ ዛተሰረዖ እንዱታይሇት ሇአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ
ይገበኣኒ እንዯገና ንክረኣየለ ንምምሔዲር ሉያመሇክት የችሊሌ።
ቤት ፌርዱ ከምሌክት ይኽእሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሰሇስተን - ቀዲማይ ብረኪ አንቀፅ አርባ ሦስት - የመጀመርያ ዯረጃ
መቋወምያ መቃወምያ
1. ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ ካብዜም ዛስዔቡ 1. የአሰተዲዯር ፌርዴ ቤቱ የቀረበሇት ይግባኝ
ምኽንያታት ኣብ ሒዱኡ ተመሰሪቱ ውዴቅ እንዱያዯርገው መሌስ ሰጪ መስሪያ
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ንዛቐረበለ ይግባኣኒ ቤት ከሚከተለት ምክንያቶች በአንደ
ዉዴቂ ንኽገብሮ ናይ ቐዲማይ ብርኪ ሊይ ተመሰርቶ የመጀመርያ ዯረጃ
መቃወሚ ከቕርብ ይኽእሌ እዩ ። መቃወምያ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
ሀ/ ብመሰረት እቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 71 ክቐርብ ሀ. ጉዲዩ በአዋጅ አንቀፅ 71 መሰረት
ዛኽእሌ ይግበኣኒ እንተዖይኾይኑ ፣ ይግባኝ ሉቀርብበት የሚችሌ ካሌሆነ።
ሇ. ናይ ይግበኣኒ መቕረቢ ግዘኡ ዛሒሇፍን ሇ. የአስተዲዯር ፌርዯ ቤቱ በዘህ ዯንብ
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ እውን ብመሰረት አንቀፅ 37 /4/ መሰረት ሳይፇቅዴሇት
ናይዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 37/4/ የይግባኝ ማቅረብያ ጊዚው ካሇፇ በኋሇ
ከይተፇቐዯለን ዛቐረበ ይግበኣኒ የቀረበ ከሆነ፣
እንተኾይኑ ወይ
ሏ. እቲ ዋኒን ቅዴም ክብሌ ናብ ምምሔዲር ሏ. ጉዲዩ ቀዯም ሲሌ ሇአስተዲዯር ፌርዴ
ቤት ፌርዱ ቐሪቡ ውዴቂ ዛተገበረ ወይ ቤት ቀርቦ ውዴቅ የተዯረገ ወይም
ውሳነ ዛተውሃቦ እንተኾይኑ እዩ። ውሳኔ የተሰጠበት ከሆነ፣
311
2. ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ይገበኣኒ ቅዴሚ 2. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ይግባኝ መስማት

ምስምዐን ንዛቐረበለ ቀዲማይ ብረኪ ከመጀመሩ በፉት ከቀረበሇት የመጀመርያ
መቋወሚ ውሳነ ይህበለ ዯረጃ መቃወምያ ሊይ ወሳኔ ይሰጣሌ።
3. ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ነቲ ይግበኣኒ 3. ይግባኝ መስማት ከጀመረ በኋሊ በዘህ
ምስማዔ ምስ ጀመረ ብመሰረት ናይቲ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ /1/ የሚቀርብ
ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛቀረበ መቋወምያ መቃወምያ ተቀባይነት ኣይኖረውም።
ተቐባሌነት ኣይህሌዎን።
ዒንቀፅ ኣረባዒን ኣርባዔተን - መሌሲ ይግበኣኒ አንቀፅ አርባ አራት - የይግባኝ መሌስ
1. ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ ንዛቐረበለ ይግበኣኒ 1. መሌስ ሰጪው መስሪያቤት ሇቀረበሇት
ዛህቦ መሌሲ ብዛምሌከት ናይቲ ቤት ዔዮ ይግባኝ የሚሰጠው መሌስ በሚመሇከተው
ሒሊፉ ወይ ውክሌና ብዛተውሃቦ ሰብ የመስሪያ ቤቱ ኃሊፉ ወይም ውክሌና
ክፇረምን እዜም ዛስዔቡ ከካትትን ኣሇዎ። በተሰጠው ሰው መፇረምና የሚከተለት
ሀ. ይግበኣኒ በሃሊይን መሌሲ ወሃቢ ቤት መያዛ አሇበት፣
ዔዮን ሽምን ኣዴራሻን፣ ሀ. የይግባይ ባዩና የመሌስ ሰጪውን
ሇ. ናይቲ ቤት ዔዮ መከራኸሪ ነጥቢታት፣ መስሪያ ቤት ስምና አዴራሻ፣
ሏ. ተተሒሑዜም ዛቀረቡ ናይ መከሊኸሉ ሇ. የመስሪያ ቤቱን የመከራከርያ
መርተዕታት ዛርዛር፣ ነጥቦች፣
መ. ናይ መሰኻኽር ሽምን ኣዴራሻን ሏ. ተያይዖው የቀረቡ የመከሊከያ
/እንተሃሌዮም/ ማሰረጃዎችን ዛርዛር፣
2. ኣብ መመሌከቲ ይግበኣኒ ዛተጠቐሰን መ. የምስክሮች ስማና አዴራሻ(ካለ)፣
ብይግበኣኒ ወሃቢ መሌሲ ብቐጥታ ይኹን 2. በይግባኝ ማመሌከቻ ሊይ የተጠቀሰና
ብተዖዋዋሪ መንገዱ ዖይተኽሒዯ ፌረ ነገር የይግባኝ መሌሰ ሰጪ በቀጥታ ወይም
ከምዛተኣመነለ ይቑፀር። በተዖዋዋሪ መንገዴ ያሌተካዯ ፌሬ ነገር
እንዯታመነበት ይቆጠራሌ።
ዒንቀፅ ኣረባዒን ሒሙሽተን - ናይ መሌሲ መሌሲ አንቀፅ አርባ አምስት - የመሌስ መሌስ
ይግበኣኒ በሃሊይ ንዖቕረቦ ይግበኣኒ ዛተወሃቦ ይግባኝ ባይ ሇይግባኙ ባይ በተሰጠው መሌስ
መሌሲ ኣመሌኪቱ ናይ መሌሲ መሌሲ ንከቕርብ ሊይ የመሌስ መሌስ የማቅረብ እዴሌ
ዔዴሌ ይወሃቦ። ይሰጠዋሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሽደሽተን - ምምሔያሽ አንቀፅ አርባ ስዴስት- የይግባኝ ማመሇከቻንና
መመሌከቲ ይግበኣንን መሌሲ ይገበኣንን መሌስ ስሇማሻሻሌ
1. ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ንኣወሃህባ ትኽክሇኛ 1. ሇትክክሇኛ ውሳኔ አሰጣጥ የሚረዲ
ውሳነ ዛሔግዛ ኾይኑ ኣብ ዛረኸበለ ግዖ ሲያገኘወ የአስተዲዯር ፌርዴ ቤት ውሳኔ
ውሳነ ቅዯሚ ምሃቡ ኣብ ዛኾነ ግዖ ናይ ከመሰጠቱ በፉት በማናቸውም ጊዚ
ይግበኣኒ መመሌከቲ ወይ መሌሲ የይግባኝ ማመሌከቻ ወይም መሌስ እንዱ
ንክመሒየሽ ክፇቕዴ ይኽእሌ። ሻሻሌ ሉፇቅዴ ይችሊሌ።
2. ናይ ይግብኣኒ መመሌከቲ ወይ መሌሲ 2. የይግባኝ ማመሌከቻ ወይም መሌስ ተሻሽል
ተመሒይሹ እንትቐርብ እቲ ካሌኣዋይ ሲቀርብ ላሊው ተከራካሪ ወገን እንዯ
ተኸራኻሪ ወገን ከከም ኩነታቱ መሌሲ ወይ ሁኔታው መሌስ ወይም የመሌስ መሌስ
ናይ መሌሲ መሌሲ ንክህበለ ይግበር እንዱሰጥበት ይዯረጋሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሸውዒተን - ብዙዔባ ምቁራፅ አንቀፅ አርባ ሰባት - ይግባኝ ስሇመተው
312
ይግበኣኒ
1. ይግበኣኒ በሃሊይ ኣብቲ ዋኒን ውሳነ ቅዯሚ 1. ይግባኝ ባዩ ውሳኔ ከመሰጠቱ በፉት
ምዔራፈ ኣብ ዛኾነ እዋን ንምምሔዲር ቤት በማናቸውም ጊዚ ሇአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ
ፌርዱ ብፀሐፌ ገሉፁ እቲ ይግበኣኒ ከቛርፆ በጽሐፌ ገሌፆ ይገባኙን መተው ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
2. እቲ ይግበኣኒ ዖቋረፆ ሰራሔተኛ መንግስቲ 2. ይግባኙን የተወ የመንግስት ሰራተኛ
ነቲ ዋኒን ኣመሌኪቱ እንዯገና ይግበኣኒ በዘያው ጉዲይ ሊይ እንዯገና ይግባኝ
ከቕርብ ኣይኽእሌን። ሉያቀርብ ኣይችሌም።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሸሞንተን - ምፅዋዔን ምስማዔን አንቀፅ አርባ ስምንት - ምስክርን ስሇመጥራትና
ምስክር ስሇመስማት
1. ናይ ዛኾነ ተኸራኻሪ ወገን ምስክራት ናይቲ 1. የማንኛውም ተከራካሪ ወገን ምስክሮች
ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ ሰራሔተኛታት የመሌስ ሰጪው መስሪያ ቤት ሰራተኞች ከሆኑ
እንተኮይኖም፣ ምምሔዲር ቤት ፌርዱ የአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ሇያንዲንዲቸው
ንሔዴሔድም መፀዋዔታ ምሌኣኽ ከየዴሇየ መጥሪያ መሊክ ሳያስፇሌገው ትእዙ዗ በምስሪያ
እቲ ትእዙዛ ብቤት ዔዮኦም ኣቢለ ቤቱ ኣማካይነት እንዱዯርሳቸወ ማዯረግ
ንክበፅሕም ክገብር ይኽእሌ። የቻሊሌ።
2. ካብ ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ ወፃኢ ዛኾነ 2. የመሌስ ሰጪው መስሪያ ቤት ሰራተኛ ያሌሆነ
ምስክር ንክቐርብ ብምምሔዲር ቤት ፌርዱ ምስክር እንዱቀርብ በአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ
እንተተኣዘ዗ ከም ምስክሩ ዛቖፅሮ ተኸራኻሪ ሲታዖዛ ምስክሩን የቀጠረው ተከራካሪ ወገን
ወገን እቲ መፀዋዔታ ንኽበፅሔ ይገብር። መጥሪያው እንዱያዯርስ ይዯረጋሌ።
3. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 17 ዛተቐመጡ 3. የዘህ ዯንብ አንቀፅ 17 ዴንጋጌዎች
ዴንጋገታት ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ንዛስምዐ በአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ሇሚሰሙ ምስክሮችን
መሰኻኽር እውን ተፇፃምነት ይህሌዎም። ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ትሸዒተን - ተወሰኽቲ አንቀፅ አርባ ዖጠኝ - ስሇተጨማሪ ማስረጃዎች
መርትዕታት
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ንኣወሃህባ ትክክሇኛ ውሳነ የአሰተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ሇትክክሇኛ ወሳኔ
ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺቡዎ ብናይ ባዔለ ተበግሶ አሰጣጥ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው በራሱ
ተወሳኺ ናይ ፅሐፌ መርትዕታት ወይ አነሳሽነት ተጨማሪ የጽሐፌ ማስረጃዎች ወይ
መሰኻኽራት ንክቐረቡ ክእዛዛ ይኽእሌ። ምስክሮች እንዱቀርቡ ሉያዛ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሒምሳ- ኣወሃህባ ውሳነ አንቀፅ ሃምሳ - የወሳኔ አሰጣጥ
1. ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ተኸራኸርቲ ወገናት 1. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ተከራካሪ ወገኖች
ዖቕረብዎም ናይ መከራኸሪ ነጥቢታትን ያቀረባቸውን የመከራከሪያ ነጥቦችና
መርተዕታትን ብምምርማርን ነቲ ዋኒን ማስረጃዎች በመመርና ስሇጉዲዩ አግባብነት
ኣግባብነት ዖሇዎም ሔግታት፣ ዯንቢታትን ያሊቸውን ህጎች ዯንቦችና መመርያዎች
መምርሑታትን ብምግንዙብ ውሳነ ይህብ። በማገናዖበ ወሳኔ ይሰጣሌ።
2. እቲ ዛቐረበ ይግበኣኒ ናይ ወሃቢ መሌሲ 2. ይግባኙ የቀረበው የመሌስ ሰጪ መስሪያ
ቤት ዔዮ ውሳነ ብምቅዋም እንተኾይኑ ቤት ውሳኔ በመቃወም ሲሆን የአስተዲዯር
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ነቲ ውሳነ ፌርዴ ቤቱ ውሳኔውን በማፅናት፣
ብምፅዲቕ፣ ብምስዒር ወይ ብምምሔያሽ በመሻር ወይም በማሻሻሌ ሉወሰን
ክውስን ይኽእሌ። ይችሊሌ።
313
3. እቲ ዛቐረበ ይግበኣኒ ናይ ወሃቢ መሌሲ 3. ይግባኙ የቀረበው የመሌሰ ሰጪው መስሪያ

ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ብመሰረት ናይዘ ቤት የበሊይ ኃሊፉ በዘሀ ዯንብ አንቀፅ 33
ዯንቢ ዒንቀፅ 33 ኣብ ዛተጠቐሰ ናይ ግዖ በተመሇከተው የጊዚ ገዯብ ውስጥ ሇይግባኝ
ገዯብ ውሽጢ ንናይ ይግበኣኒ በሃሊይ ባዩ ቅሬታ ሰሚ ባሇመሰጠቱ ከሆነ
ቅሬታ ውሳነ ብዖይምሃቡ እንተኾይኑ ፣ የአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ የይግባኝ ባዩን
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ናይ ይግበኣኒ በሃሊይ ጥያቄ በሙለ ወይም በከፉሌ በመቀበሌ
ሔቶ ብምለእ ወይ ብኽፊሌ ተቐቢለ ወይ ወይም ውዴቅ በማዴረግ ሉወሰን ይችሊሌ።
ውዴቂ ገይሩ ክውሰን ይኽእሌ።
4. ውሳነ ምምሔዲር ቤት ፌርዱ ብዴምፂ 4. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ውሳኔ የሚሰጠው
ብሌጫ ይኸውን። ብዴምፂ ዛተፇሇየ ኣባሌ በዴምፅ ብሌጫ ይሆናሌ።
ዛተፇሇየለ ምኽንያት እቲ ውሳነ ክሰፌር
ኣሇዎ።
5. ናይቲ ውሳነ ቅዲሔ ብመሰረት ኣዋጅ 5. በዴምፅ የተሇየ አባሌ የተሇየበት ምክንያት
ዒንቀፅ 72/2/ ንተኸራኸርቲ ወገናት በውሳኔው ሊይ ማስፇር አሇበት። የውሳኔው
ይወሃብ። ግሌባጭ በአዋጁ አንቀፅ 72/2/ መሰረት
ሇተከራካሪ ወገኖች ይሰጣሌ።
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሒምሳን ሒዯን- ኣፇፃፅማ ውሳነ አንቀፅ ሃምሳ አንዴ - የውሳኔ አፇፃፀም
1. ምምሔዲር ቤት ፌረዱ ንይግበኣኒ በሃሊይ 1. የአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ሇይግባኝ ባዩ
ዛውሰነለ እንተኾይኑ ወሃቢ መሌሲ ቤት ዔዮ የወሰነሇት ከሆነ መሌሰ ሰጪው መስሪያ
ብመሰረት ናይቲ ኣዋጅ 71/1/ ሽዐ ክፌፀም ቤት ውሳኔውን በአዋጅ አንቀፅ 73/1/
ኣሇዎ። መሰረት ወዴያውኑ መፇፀም አሇበት።
2. ይግበኣኒ በሃሊይ እቲ ውሳነ ኣይተፇፀመሇይን 2. ይግባኝ ባዩ ውሳኔው አሌተፇፀመሌኝም
ክብሌ እንተኣመሌኪቱን እቲ ኣፇፃፅማ ብል ሲያመሇክትና የአስተዲዯር ፌርዴ
ዖዯንጎየ ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት ምዃኑ ቤቱ አፇፃፀሙ ያዖገየው ያሇ በቂ ምክንያት
ምምሔዲር ቤት ፌርዱ እንተኣሚንለን መሆኑ ሲያምን የመስሪያ ቤቱን
እምቢታ እቲ ቤት ዔዮ ብምግሊፅ ብመሰረት እንቢተኛነት ገሌፆ በአዋጅ አንቀፅ 73/2/
ናይቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 73/1/ አቲ ዋኒን መሰረት ጉዲዩን ሇክሌሌ መጀመርያ ዯረጃ
ንናይ ክሌሌና መዯበኛ ወረዲ ቤት ፌረዱ መዯበኛ ይመራዋሌ።
ይመርሒለ።
ዒንቀፅ ሒምሳን ክሌተን - ወፃኢታት ይግበኣኒ አንቀፅ ሃምሳ ሁሇት- የይግባኝ ወጪዎች
1. ተኸራኸርቲ ወገናት ክትዔ/ክርክር/ 1. ተከራካሪ ወገኖች የይግባኝ ክርክሩ
ይግበኣልም ዖስዔበልም ወፃኢታት ያስከተሇባቸውን ወጪ የየራሳቸወ
በብባዔልም ይኽእለ /ይሽፇኑ/። ይቸሊለ።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ዴንጋገ 2. የዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ /1/ ዴንጋጌ
እንተሃሇወኳ፣ ይግበኣኒ በሃሊይ ኣብ ኢዴ ቢኖርም ይግባኝ ባዩ ሇመሌስ ሰጪ መስሪያ
መሌሲ ወሃቢ ቤት ዔዮ ትሔዛቶ ውሽጢ ቤት ይዜታ ስር የሚገኝ ማስረጃ
ዛርከብ መርትዕ ብትእዙዛ ምምሔዲር ቤት በአስተዲዯር ፌርዴ ቤቱ ትእዙዛ
ፌርዱ ንክቐረበለ እንትገብር ዛሒቶ እንዱቀርብሇት ቢያዯርግ የሚያስከትሇውን
/ዖስዔበለ/ ወፃኢታተ ክሽፇን ኣይሔተትን። ወጪ እንዱሸፌን አይጠየቅም።
314
ክፌሉ ሒምሽተ ክፌሌ አምስት

ዒንቀፅ ሒምሳን ሰሇስተን መምርሑ ናይ አንቀፅ ሃመሳ ሦስት - መመርያ የማውጣተ
ምውፃአ ስሌጣን ስሌጣን
እዘ ዯንቢ ብዛግባእ ንምፌፃም ዖዴሌዮ ይህን ዯንብ በሚገባ ሇማስፇፀም የሚያስፇሌጉ
መምርሑታት እቲ ኮምሽን ከውፅእ ይኽእሌ። መመርያዎችን ኮሚሸኑ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ሒምሳን ኣረባዔተን - ዛተሰዒሩ ሔግታት አንቀፅ ሃምሳ አራት - የተሻሩ ህጎች
ነዘ ዯንቢ ዛፃባእ ዛኾነ ይኹን መምርሑ ወይ ይህን ዯንብ የሚቀረን ማንኛውም ዯንብ
ሰርኩሊር ወይ ናይ አሰራርሒ ሌምዱ ኣብ መመሪያ ወይም የአሰራር ሌምዴ በዘሀ ዯንብ
ውሽጢ እዘ ዛተዯነገጉ ዯንቢታት ብዛምሌከት በተመሇከቱ ጉዲዮች ሊይ ተፇፃሚ አይሆንም።
ተፇፃምነት የብልምን።
ዒንቀፅ ሒምሳን ሒምሽተን- እዘ ዯንቢ ዖፀንዏለ ግዖ አንቀፅ ሃምሳ ስዴስት - ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ተግባራዊ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን።
ሔዲር 10/1996 ዒ/ም ህዲር 10/1996
መቐሇ መቐሇ
315

12 ዒመት ቑ.2 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 12ኛ ዒመት ቁ.2
መቐሇ ሔዲር 1996 ዒ/ም

መንግስቲ ትገራይ ዛወፀ
ዯንቢ ቁፅሪ 22/1996 ዒ/ም ዯንብ ቁጥር 22/1996

ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሥት
ካብ ማዔዴን ስራሔቲ ዛእከብ ክፌሉት ከማዔዴን ስራዎች የሚሰበሰብ ሮያሉቲና
ሮያሉቲን ክራይ መሬትን ዯንቢ መሬት ኪራይ ክፌያ ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 22/1996 ዒ/ም ዯንብ ቁጥር 22/1996
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሥት
ካብ ማዔዴን ስራሔቲ ዛእከብ ክፌሉት ከማዔዴን ስራዎች የሚሰበሰብ ሮያሉቲና
ሮያሉቲን ክራይ መሬትን ዯንቢ የመሬት ኪራይ ክፌያ ዯንብ
ናይ ክሌሌና ናይ ማዔዴን ክፌሇ ኢኮኖሚ የክሌለ የማዔዴን ክፌሇ ኢኮኖሚ ሌማት
ሌምዒት ንምስሊጥን በዘ ዖፇር እዘ ሇማፊጠንና በዖርፈ ኢንቨስትመንትን
ኢንቨስትመንት ንምትብባዔን ንምስፌሔፊሔን ሇማበረታታትና ሇማስፊፊት የማዔዴን
ስራሔቲ ማዔዴን ብዛምሌከት ንዛሔተቱ ስራዎችን በተመሇከተ የሚጠየቁ ክፌያዎች
ክፌሉታት ብኢንቨስትመንት ተቐባሌነት በኢንበስተሮች ተቀባይነት ሉያገኙ
ክህሌዎ ዛኽእሌ ኣገባብ ካብ ማዔዴን ስራሔቲ በሚያስችሌ ክፌያዎች ሁኔታ ከማዔዴን
ክፌሉት ሮያሉቲን ኪራይ መሬትን ናይ ስራዎች ሚሰበስብ ሮያሉቲ ክፌያና የመሬት
ኣከፊፌሊ ዯንቢ ንምውፃእ ኣዴሊዪ ኾይኑ ኪራይ ኣከፊፇሌ ዯንብ ማውጣት ኣስፇሊጊ ሆኖ
ምርካቡ፣ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ በመገኘቱ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ የስራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት ተሻሸል በወጣው
ህገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ትግራይ ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት እዘ ዛስዔብ መንግስት ዒንቀፅ56/7 መሰረት የሚከተሇውን
ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። ዯንብ ኣውጥቷ፡፡
ዒንቀፅ 1 - ሒፂር ርእሲ ዒንቀፅ 1. ኣጭር ርዔስ
እዘ ዯንቢ ካብ ማዔዴን ስራሔቲ ዛእከብ ይህ ዯንብ “ከማዔዴን ስራዎች የሚሰበሰቡ፣
ክፌሉት ሮያሉቲን ኪራይ መሬትን ብሄራዊ ሮያሉቲና የመሬት ኪራይ ክፌያዎች የትግራይ
ክሌሊዊ ምንግስቲ ትግራይ ዯንቢ ቑፅሪ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዯንብ ቁጥር
22/1996 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። 22/1996” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡

ዒንቀፅ 2- ትርጉም
ናይ‟ቲ ቃሌ አጠቓቕማ ካሉእ ትርጉም ዖውህቦ ኾይኑ እንተዖይተረኺቡ ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ፡-
1. ናይ ማዔዴን ኣዋጅ ቑፅሪ 52/1985 ዛተወሃቡ ትርጉማት ተፇፃምነት ህሌው ኾይኑ ኣብ ክሌሌና ንዛፌፀሙ
ካብ ማዔዴን ስራሔቲ ዛእከቡ ናይ ሮያሉቲን መሬት ኪራይን ክፌሉታት ኣወሳስና ብዛጥዔም ዛስዔብ
ትርጉም ተዋሂቡ ኣል።
ሀ. “ዛኸበሩ ብረታ ብረት ማዔዴናት” ማሇት ከም ወርቂ፣ ፔሊቲንየም ብሩርን ዛመሳሰለ ማዔዴናት
የጠቓሌሌ፣
ሇ. “ዛኸበሩ ኣእማን” ማሇት ከም ኣሌማዛ፣ ሩቢ፣ ኢመራሌዴ፣ ሳፊየረ ዛመሳሰለን ኣእማን” የጠቓሌሌ።
ሏ. “ ብኸፊሌ ዛኸበሩ ኣእማን” ማሇት ከም ኦፒሌ፣ ኣጌት፣ ጃስፏር፣ ኣሜቲስትን ዛመሳሰለን ኣአማን
የጠቓሌሌ።
መ. “ናይ ዲይመንሽን ኣእማን” ማሇት ኣካሌ” ናይ ኮንስትራክሽን ማዔዴናት” ኮይኖም ኣብ ናይ
ኮንስትራክሽን ኢነዲስትሪ ንመመሊኽዑ ግሌጋልት ዛውዔለ ከም እኒ እምነበረዴ፣ ግራናይት፣ ግሪንስቶን፣
ስላትን ዛመሳሰለን ኣእማን የጠቓሌሌ።
2. “ናይ ከባቢ ዯረጃ “ ማሇት ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ፌቓዴ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ብዖውፅኦ መምርሑ ዛውሰን
ኣብ ናይ መሰረተ ሌምዒት ህንፀት ዯረጃን ኣብ ናይ ጂኦልጂ መረዲእታ ቀረብን ዛተመስረተ ናይ ከባቢታት
በዯረጃ ምክፌፊሌን ምብሌሊዔን ማሇት።
ክፌሉ ክሌተ
ካብ ማዔዴን ስራሔቲ ብዙዔባ ዛእከብ ክራይ መሬት፣ ናይ ሮያሉቲን ናይ ክፌሉታት ተመን
ዒንቀፅ 3 ብዙዔባ ናይ ክራይ መሬት ክፌሉታት ተመን
ብናይ ክሌሌ ፌቓዴ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ብዖወፅአ መምርሑ መሰረት ናይ ኸባቢታት ዯረጃ ዛውሰን ኾይኑ ናይ
ኸባቢታት ስራሔቲ ማዔዴን ኪራይ ክፌሉታት መጠን ከምዘ ዛስዔብ ይፌፀም።
1. ናይ መዒዴን ኣሇሻ ስራሔ ከካይዴ ዛዯሉ በዒሌ ፌቓዴ ንዛኾነ ናይ ማዔዴን ዒይነትን ኣብ ዛኾነ ከባብን
ናይ መሬት ኪራይ ክፌሉት ንከይህለ ተወሲኑ ኣል።
2. ናይ ማዔዴን ምርመራ ፌቃዴ ናይ መሬት ክፌሉታት ተመን /ብር ንትርብዑት ኪል ሜትር ንዒመት
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት ማዔዴን ናይ ከባቢታት ዯረጃ ክፌፌሌ
1ይ 2ይ 3ይ 4ይ
ዯረጃ ዯረጃ ዯረጃ ዯረጃ
1 ዛኸበሩ ብረታ ብረት ማዔዴናትን ኣእማንን፣ ሒፂን ቤዛ 40 35 30 25

ሜታሌስን ካሌኦት ሒፂን ተንከፌ ማዔዴናትን
2 ብኽፊሌ ዛኸበሩ ኣእማን 50 40 30 20
3 ናይ ዲይመንሽን ኣእማን / ማርበሌ፣ ግራናይት፣ 60 50 40 30
ሊይምስቶን ወዖተ..
4 ናይ ኢንዲስትሪ ማዔዴናት 50 40 30 20
5 ናይ ጅኦተርማሌ ውህሊሌ 40 30 20 10
6 ናይ ማዔዴን ማይ 60 50 40 30
3. ብባህሊዊ ኣገባብ ንዛፇረዩ ማዔዴናት ንምፌራይ ስራሔ ፌቓዴ ዛኽፇሌ ናይ መሬት ክራይ ተመን/ ብር
ንትርብዑት ኪል ሜትር ንዒመት/
1ይ 2ይ 3ይ 4ይ
ዯረጃ ዯረጃ ዯረጃ ዯረጃ
1 ዛኸበሩ ማዔዴናትን ኣእማንን 60 50 40 30
2 ብኽፊሌ ዛኸበሩ ኣእማን 50 40 30 20
3 ናይ ኢንዲስትሪ ማዔዴናት 40 30 20 10
4 ናይ ኮንስትራክሽን ማዔዯናት/ ሐፃ፣ ቀይሔ ሒመዴ፣ 50 50 50 50
እምኒ፣ ምሩፅ ሒመዴ ወዖተ/
317
አንቀፅ 2 ትርጓሜ
የቃ ኣገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ በስተቀር በዘህ ዯንብ ውስጥ፡-
1. በማዔዴን አዋጅ ቁጥር 52/1985 የተሰጡትን ትርጓሜዎች ተፇፃሚነት እንዯተጠበቀ ሆኖ በክሌሊችን
ሇሚፇፀሙ ከማዔዴን ስራዎች የሚሰበሰቡ ሮያሉቲና የመሬት ኪራይ ክፌያዎች ኣወሳሰን በሚያመች
የሚከተሇው ትርጉም ተሰጥቷሌ፡፡
ሀ/ “የከበሩ ብረታ ብረት ማኣዴናት” ማሇት እንዯ ወርቅ ፣ ፔሊቲንየም፣ ብርና የመሳሰለ ማእዴናትን
ያጠቃሌሊሌ፡፡
ሇ/ “የከበሩ ዴንጋዮች” ማሇት እንዯ ኣሌማዛ፣ ሩቢ፣ ኢመራሌዴ፣ ሳፊየርና የመሳሰለትን ዴንጋዮች
ሏ/ “በከፉሌ ከበሩ ዴንጋዮች” ማሇት እንዯ ኦፒሌ ፣ ኣጌት፣ ጃስፒር፣ ኣምቲስትና የመሳሰለትን ዴንጋዮች
መ/ “የዲይመንሽን ዴንጋዮች” ማሇት “የኮንስትራክሽን ማኣዴናት” ኣካሌ የሆነውን ኮንስትራክሸን
ኢንዴስትሪ ሇማስዋያ የሚያገሇግለ እንዯ እምነ በረዴ፣ ግራናይት፣ ግሪን እስቶን ስላትና የመሳሰለትን
ዴንጋዮችን ያጠቃሌሊለ፡፡
2. “የኣከባቢን ዯረጃ” ማሇት የክሌሌ መስተዲዯሩ ፌቃዴ ሰጭ ባሇስሌጣን በሚያወጣው መመርያ የሚወሰን
በሌማት ኣውታሮች ግንባታ ዯረጃና በጂኦልጂ መረጃ ኣቅርቦት መከፊፇሌና መበሊሇጥ ነው፡፡
ክፌሌ ሁሇት
ከማኣዴን ስራዎች ስሇሚሰበሰብ የመሬት ክራይ የሮያሉቲና የፌቃዴ ክፊያዎች ተመን
ዒንቀፅ 3 -ስሇ መሬት ክራይ ክፌያዎች መጠን
በክሌለ ፌቃዴ ሰጭ ባሇስሌጣን በሚወጣው መምርያ መሰረት የኣከባቢዎችን ዯረጃ ሚወሰን ሆኖ የኣካባቢውን
መኣዴን ሰራዎች የመሬት ክራይ ክፌያዎች ተመን በሚከተሇው መስሬት ፇፀማሌ፡፡
1. መኣዴነን ፌሇጋ ስራ ሇማካሄዴ የሚፇሇግ ባሇፌቃዴ ሇማንኛውም የማኣዴን ዒየነትን ላትኛውም ኣካባቢ
የመሬት ክራይ በነፃ እንዱሆን ተዯንግገዋሌ፡፡
2. የማአዴን ምርመራ ፌቃዴ የመሬት ክራይ ክፌያዎች መጠን (ብር በካሬ ኪል ሜትር በዒመት)
ተ.ቁ የማዔዴን ዒይነት ዛርዛር የኣከባቢዎች የዯረጃ ክፌፌሌ
ዯረጃ I ዯረጃ ዯረጃ ዯረጃ
II III IV
1 የከበሩ ብረታብረት መኣዴናትና ዴንጋዮች ብረት ቤዛ 40 35 30 25
ሜታሌስናና ላልች ብረት ነክ መኣዴናት
2 በከፉሌ የከበሩ ዴንጋዮች 50 40 30 20
3 የዲይመንሽን ዴንጋዮች (ማርብሌ፣ ግራናይት፣ 60 50 40 30
ሊይምንስቶን ወዖተ )
4 የኢንደስትሪ ማኣዴናት 50 40 30 20
5 ጂኦቴርማሌ ክምችት 40 30 20 10
6 የማኣዴን ወሃ 60 50 40 30
3. በባህሊዊ መንገዴ የሚመረቱ ማእዴናት የማምረት ስራ ፌቃዴ ሚከፇሌ የመሬት ክራይ ክፌያዎች
መጠን (ብር በካሬ ኪል ሜትር በኣመት)
ተ.ቁ የማኣዴን ዒይነት ዛርዛር የኣካባቢዎች የዯረጃ ክፌፌሌ
II III IV
1 የከበሩ ማአዴናትና ዴንጋዮች 60 50 40 30
3 በኢንደስትሪ ማኣዴናት 40 30 20 10
4 የኮንስትራክሽና ማኣዴናት (ኣሸዋ፣ ቀይ ኣፇር፣ 50 50 50 50
ዴንጋይ፣ ምርጥ ኣፇር፣ ወዖተ )
4. ናይ ታሔተዋይ ብርኪ ምፌራይ ማዒዴን ስራሔ ፌቓዴ ናይ መሬት ክራይ ክፌሉታት ተመን /ብር
318
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት መዒዴን ናይ ከባቢታት ዯረጃ ክፌፌሌ

II III IV
1 ዛኸበሩ ብረታ ብረት መኣዴናትን ኣእማንን፣ 200 175 125 50

2 ሒፂን፣ ቤዛ ሜታሉስን ካሌኦት ሒፂን ተንከፌ ማኣዴናት 150 120 80 40
3 ብክፊሌ ዛኸበሩ ኣእማን 150 120 80 40
4 ናይ ዲይሜንሽን ኣእማን /ማርብሌ፣ ግራናይት ፣ 120 100 80 50
ሊይሚስቶን ፣ ወዖተ/
5 ናይ ኢንደስትሪ መኣዴናት 100 80 50 30
6 ናይ ኮንስትራክሽን መኣዴናት /ጃህያ፣ ሐፃ፣ እምኒ ቀይሔ 140 100 60 50
ሒመዴ፣ እምኒ፣ ምሩፅ ሒመዴ/
7 ናይ ጅኦተርማሌ ውህሊሌን ናይ ማኣዴን ማይን 100 80 50 30
5. ናይ ሊዔሇዋይ ብርኪ ምፌራይ መኣዴን ዴራሔ ፌቃዴ ናይ መሬት ክራይ ክፌሉታት ተመን /ብር
II III IV
1 ዛኸበሩ ብረታ ብረት መኣዴናትን ኣእማንን 350 300 250 200

2 ሒፂን፣ ቤዛ ሜታሉስን ካሌኦት ሒፂን ተንከፌ መኣዴናት 300 .250 200 150
3 ብኽፊሌ ዛኸበሩ ኣእማን 300 250 200 100
4 ናይ ኢንደስትሪ መኣዴናት 250 200 150 100
5 ናይ ዲይሜንሽን ኣእማን /ማርብሌ፣ ግራናይት፣ 300 250 200 150
ሊይሚስቶን ወዖተ/
6 ናይ ኮንስትራክሽን መኣዴናት /ጃህያይ፣ ሐፃ፣ እምኒ 300 250 200 150
ቀይሔ ሒመዴ፣ እምኒ፣ ምሩፅ ሒመዴ ወዖተ/
7 ናይ ጅኦተርማሌ ውህሊሌን ናይ ማኣዴን ማይን 100 80 50 30
ዒንቀፅ 4 -ብዙዔባ ሮያሉቲ ክፌሌታት ተመን

1. ፌቓዴ ውሃቢ ብዒሌ ስሌጣን ንከባቢታት ብዯረጃ ንምክፌፊሌ ንምብሌሊዔን ብዖውፅኦ መምርሑ መሰረት ካብ
ናይ ኮንስትራክሽን መኣዴናት ወፃኢ ዖሇው ናይ ማኣዴን ምፌራይ ስራሔቲ ሮያሉቲ ክፌሉት ኣብ ዛስዔብ
ሰዯቓ ብዛተቐመጠ ዛርዛር መሰረት ይፌፀም፡፡
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት መኣዴን ናይ ከባቢታት ዯረጃ ክፌፌሌ
II III IV
1 ዛኸበሩ ብረታ ብረት መኣዴናትን ኣእማንን 3% 2.5% 2% 1%
2 ብክፊሌ ዛኸበሩ ኣእማን 2% 1.5% 1.0% 0.5%
3 ሒፂን፣ ቤዛ ሜታሉስን ካሌኦት ሒፂን ተንከፌ መኣዴናት 2% 1.5% 1% 0.5%
4 ናይ ኢንደስትሪ መኣዴናት 2.5% 2% 1.5% 1%
5 ብዛተሒተን ብዛሇዒሇን ብርኪ ዛፇርዩ ናይ ዲይሜንሽን 2.5% 2% 1.5% 1%
ኣእማን
6 ናይ ጅኦተርማሌ ውህሊሌን ናይ ማኣዴን ማይን 1.5% 1.5% 1.5% 1.5%
4.የአነስተኛ ዯረጃ የመዒዴን ማምረት ስራ ፌቃዴ መሬት ክራይ ክፌያዎች መጠን (ብር በካሬ ኪል ሜትር
319
በዒመት)
II III IV
1 የከበሩ ብረታ ብረት መኣዴናትና ዴንጋዮች 200 175 125 50
2 ብረት ፣ ቤዛ ሜታሉስና ላልች ብረት ነክ መኣዴናት 150 120 80 40
4 የዲይምንሽን ዴንጋዮች/ማርብሌ ፣ ግራናይት ፣120 100 80 50
5 የኢንደስትሪ መኣዴናት 100 80 50 30
6 የኮንስትራክሽን መኣዴናት ኣሽዋ ፣ ዴንጋይ ፣ ቀይኣፇር 140 100 60 50
፣ ምርጥ ኣፇር ወዖተ
7 የጂኦተርማሌ ክምችትና የመኣዴን ውሃ 100 80 50 30
5.የከፌተኛ ዯረጃ ማኣዴን ማምረት ስራ ፌቃዴ የመሬት ክራይ ክፌያዎች ተመን /ብር በካሬ ኪል ሜትር
በኣመት/
II III IV
1 የከበሩ ብረታ ብረት መኣዴናትና ዴንጋዮች 350 300 250 200
2 ብረት ፣ ቤዛ ሜታሉስና ላልች ብረት ነክ መኣዴናት 300 250 200 150
3 በከፉሌ የከበሩ ዴንጋዮች 300 250 200 100
4 የኢንደስትሪ መኣዴናት 250 200 150 100
5 የዲይምንሽን ዴንጋዮች/ማርብሌ ፣ ግራናይት ፣ 300 250 200 150
6 የኮንስትራክሽን መኣዴናት /የፇጫ ዴንጋይ፣ ኣሽዋ ፣ 300 250 200 150
ዴንጋይ ፣ ቀይኣፇር ፣ ምርጥ ኣፇር ወዖተ/
7 የጂኦተርማሌ ክምችትና የመኣዴን ውሃ 100 80 50 30
ዒንቀፅ 4 -ስሇ ሮያሉቲ ክፌያዎች መጠን

1. ፌቃዴ ሰጪው ባሇስሌጣን የኣካባቢዎችን በዯረጃ ሇመከፊፇሌ እና ሇማበሊሇጥ የሚያወጣው መምርያ መሰረት
ከኮንስትራክሽን መኣዴናት ውጭ ያለት የመኣዴን ማምረት ስራዎች የሮያሉቲ ክፌያ በሚከተሇው
ሰንጠረዥ ዛርዛር መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
II III IV
1 የከበሩ ብረታ ብረት መኣዴናትና ዴንጋዮች 3% 2.5% 2% 1%
2 በከፉሌ የከበሩ ዴንጋዮች 2% 1.5% 1.0 0.5%
%
3 ብረት ፣ ቤዛ ሜታሉስና ላልች ብረት ነክ መኣዴናት 2% 1.5% 1% 0.5%
4 የኢንደስትሪ መኣዴናት 2.5% 2% 1.5% 1%
5 በኣነስተኛና በከፌተኛ ዯረጃ ሚመረቱ ዲይሜንሽን ዴንጋች 2.5% 2% 1.5% 1%
6 የጂኦተርማሌ ክምችትና የመኣዴን ውሃ 1.5% 1.5% 1.5% 1.5%
320
2. ንኮንስትራክሽን ስራሔቲ ንዖገሌግለ ናይ ማዔዴን ጥረ ኣቑሐት ዛክፇሌ ናይ ሮያሉቲ ክፌሉት መጠን

ብዛስዔብ ሰዯቓ ዛርዛር መሰረት ይፌፀም ፡፡
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት መኣዴን ናይ ሮያሉቲ ክፌሉት
መጠን
1 እምኒ /ባዙሌት ሊይምስቶን ሳንዴ ስቶን፣ ወዖተ/ 3%
2 ዛተጥሒነ እምኒ /ጃህያ/ 3%
3 ሐፃ 3%
4 ቀይሔ ሒመዴ 2%
5 ምሩፅ ሒመዴ 2%
6 ፐሚስን ስኮርያን 2%
7 ካሌኦት ተመሳሳሌነት ዖሇዎም ማዔዴናት 2.5%
3. ንስራሔቲ ኮንስትራክሽን ናይ ኢንደስትሪ ፌርያት ብጥረ ኣቕሒነነት ዖወዯሌዩ ማዔዴናትን ንግዱ ንዖይኮነ
ዔሊማን ናይ ውሌቀ “ፌጆታ” ንምምሊእ ዛጥቀም ሰብ ወይ ዴማ ትካሌ ናይ ፋዯራሌ ማዔዴን ኣዋጅ ዖዯንገጎ
ከምዖል ኮይኑ ናይ ሮያሉቲ ክፌሉት ብክምዛስዔብ ዛርዛር መሰረት ትፌፅ፡፡
1. ኣብ ናይ ህንፅት ስራሔቲ ዛተዋፇሩ ናይ ስራሔ ተኮናተርቲ ንዖካይዴዎ ናይ ህንፀት ስራሔቲ ዖዴሌም ጊዚ
ማዔዴን ጥረ ኣቕሐት ንምምሊእ ኣብ ዖካጥዴዎ ናይ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔ ፌለይ ፌቓዴ /ንውሱን ጊዚ
ዛፀንሔ ዖይሔዯስን ፌቓዴ/ ነቲ ፔሮጀክት ዔዴመ ዖዴሉ ናይ ማዔዴን ጥረ ኣቕሒ መጠን ፌቓዴ ወሃቢ
ስሌጣን ብዖረጋግፆ መሰረትን ብውዔሌ ብዛውስን ናይ ጊዚ ገዯብን ብሒዯ ዒይነት ዋጋ /ፌሊትሬት/
ብከምዛስዔብ ዛርዛር መስረት ናይ ሮያሉቲ ክፌሉት ይፌፅሙ፡፡
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት መኣዴን መጠን ክፌሉት
ብሜትር ኩብ ብር
1 ካብ ዛተፇሊሇዩ ቦታታት ዛፇሪ ናይ እምኒ ምህርቲ 2.50
2 ዛተጥሒነ እምኒ /ጃህያ/ 2.50
3 ካብ ዛተፇሊሇዩ ቦታታት ዛፇሪ ናይ ሒሸዋ ምህርቲ 3.00
4 ካብ ዛተፇሊሇዩ ቦታታት ዛፇሪ ናይ ሒመዴ ምህርቲ 1.50
5 ካብ ዛተፇሊሇዩ ቦታታት ዖፇሪ ናይ ሙሩፅ ሒመዴ 1.50
6 ካብ ዛተፇሊሇዩ ቦታታት ዛፇሪ ናይ እምነ በረዴን ፐሚስን ምህርቲ 3.00
2. ሀ. ስርዒት ዖሇዎ ናይ ሑሳብ መዛገብ ኣተሒሔ ንዛኽተለ ሰብ ሃፌቲ ንፌቲ ንናይ ኢንደስትሪ ጥረ ኣቕሒ
ዖፇርዩ ማዔዴናት /ጄሶ፣ ሳንዴስቶን፣ ናይ ኖራ እምኒ፣ ካኣሉን፣ ፉሌዴ ስፒር፣ ወዖተ/ ናይ ማዔዴን
ምፌራይ ፌቓዴ ዛወሰዴለ ኩነታት እንተኮይኑ ናይ ቅዴመ ፌርያት፣ ናይ ካፑታሌ፣ ናይ ስራሔ መካዱ
ወፃኢታትን ናይ መሬት ክራይን ናይ ፌቓዴ ክፌሉታትን ዛሒውስን ብጠቕሊሊ ኣብ ናይ ፌርያት ወፃኢ
30% ትርፉ ተወሲኩዎ ካብ ዛርከብ ናይ መወዲእታ ዴምር ውፅኢት 3% ሮያሉቲ ይከፌለ፡፡
ሇ. ስርዒት ዖይብለ ናይ ሑሳብ መዛገብ ኣተሒሔዙ ንዛክተለ ናይ ኢንደስትሪ ሰብ ሃፌቲ ንናይ ኢንደስትሪ
ፌርያትቶም ዛዯሌይዎም ናይ ማዔዴናት ጥረ ኣቑሐት ዒመታዊ “ፌጆታ” ናይ ፌርያት መጠን ፌቓዴ
ወሃቢ በዒሌ ስሇጣን ብዖረጋገፆ መሰረት ብሒዯ ዒይነት ዋጋ ብከምዛስዔብ ዛርዛር መሰረት ናይ ሮያሉቲ
ክፌሉታት ይፌፅሙ፡፡
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት መኣዴን መጠን ክፌሉት ብሜትሮ

ኩብ ብር
1 ምህርቲ ጆሶ 3.00
2 ምህርቲ ስንዴስቶን 2.00
3 ምህርቲ ናይ ኖራ እምኒ 2.00
4 ምህርቲ ካኦሉን 2.00
5 ምህርቲ ፉሌዴ ስፒር 1.50
6 ምህርቲ ሲሌካ ሳንዴ 2.00
2. በኮንስትራክሽን ስራዎች ሇጥሬ እቃነት የሚያገሇግለ ማዔዴናት የሮያሉቲ መጠን በሚከተሇው ሰንጠረዥ
321
ዛርዛር መሰረት ይፇፀማሌ፡፡

ተ.ቁ የመዔዴን ዒይነት ዛርዛር ናይ ሮያሉቲ ክፌሉት
መጠን
1 የካባ ዴንጋዮች /ባዙሌት ፣ ሊይምስቶን፣ ንዴስቶ ወዖተ/ 3%
2 የተፇጨ ዴንጋይ 3%
3 ኣሸዋ 3%
4 ወይ ኣፇር 2%
5 ምርጥ ኣፇር 2%
6 ፐሚስ እና ስኮርያ 3%
7 ላልች ተመሣሣይነት ያሊቸው ማዔዴናት 2.5%
3. ሇኮንስትራክሽን ስራዎች እና ሇኢንደስትሪ ምርቶች በጥሬ እቃነት የሚፇሇጉ ማዔዴናት ሇንግዴ ሊሌሆነ
ዒሊማና ሇግሌ “ፌጆታ” የሚጠቀም ሰው ወይም ዴርጅት የፋዯራሌ ማኣዴን ኣዋጅ ዴንጋጌዎች
እንዯተጠበቁ ሆነው የሮያሉቲ ክፌያዎችን በሚከተሇው ይፇፀማሌ፡፡
1/ በኮንስትራክሽን ስራዎች ሊይ የተሰማሩ የስራ ተቋራጮች ሇሚያካሂደት ኮንስትራክሽን ስራ

የሚያስፇሌጋቸውን ጥሬ ማዔዴናት ፌሊጎት ሇማሟሊት በሚወስደት የማዔዴን ማምረት ስራ ሌዩ ፌቃዴ
(በጊዚ የተገዯበና ማይታዯስ ፇቃዴ) ሇፔሮጀክቱ ዔዴሜ የሚያስፇሌጋቸውን የምርት መጠን ፇቃዴ ሰጪው
ባሇስሌጣን በሚያረጋግጠው መሰረትና በውሌ የሚወሰን የጊዚ ገዯብ በኣንዴ ዒይነት ዋጋ (ፌሊትሬት)
በሚከተሇው ዛርዛር መሰረት የሮያሉቲ ክፌያ ይፇፅማለ፡፡
ተ.ቁ ዛርዛር ዒይነት መኣዴን የሮያሉቲ ክፌያ መጠን

ብሜትር ኩብ ብር
1 ከተሇያዩ ቦታዎች ሇሚመረት የዴንጋይ ምርት 2.50
2 የተፇጨ ዴንጋይ 2.50
3 ከተሇያዩ ቦታዎች ሇሚመረት የኣሸዋ ምርት 3.00
4 ከተሇያዩ ቦታዎች ሇሚመረት የኣፇር ምርት 1.50
5 ከተሇያዩ ቦታዎች ሇሚመረት ምርጥ ኣፇር 1.50
6 ከተሇያዩ ቦታዎች የሚመረት የእምነበረዴና ፐሚስ ምርቶች 3.00
2.ሀ/ ስርዒት ያሇው የሂሳብ መዛገብ ኣያያዛ የሚከተለ ባሊሃብቶች ሇኢንደስትሪ ጥሬ እቃነት የሚመረቱ
ማዔዴናት (ጄሶ፣ ሳንዴስቶን፣ የኖራ ዴንጋይ፣ ካሉኦን፣ ፉሌዴ ስፒር፣ ወዖተ) ማዔዴን ማምረት ስራ ፇቃዴ
የወሰደበት ሁኔታ ከሆነ የቅዴመ ምርት ፣ የካፑታሌ ፣ የስራ ማስኬጃ ወጪዎችን፣ የመሬት ኪራይና የፇቃዴ
ክፌያዎችን ያካተተና በጠቅሊሊ የምርት ወጪ ሊይ 30% ትርፌ ተጨምሮበት ከሚገኘው የመጨረሻ ስላት
ውጤት 3% ሮያሉቲ ይከፌሊለ፡፡
ሇ/ ስርዒት የላሇው የሂሳብ መዛገብ ኣያያዛ ሇሚከተለ የኢንደስትሪ ባሇሃብቶች ሇኢንደስትሪ ምርታቸው በጥሬ
ዔቃነት የሚፇሌጓቸው ማዔዴናት ዒመታዊ “ፌጆታ” የምርት መጠን ፇቃዴ ሰጪው ባሇስሌጣን
በሚያረጋግጠው መሰረት በኣንዴ ኣይነት ዋጋ በሚከተሇው ዛርዛር መሰረት የሮያሉቲ ክፌያዎች ይፇፅማለ፡፡
ተ.ቁ የማዔዴን ዒይነት ዛርዛር መጠን ክፌያ በሜትር

ኩብ ብር
1 የጆሶ ምርት 3.00
2 የሳንዴስቶን ምርት 2.00
3 የኖራ ዴንጋይ ምርት 2.00
4 የካኦሉን ምርት 2.00
5 የፉሌዴስፕርት ምርት 1.50
6 የሲሉካ ሳንዴ ምርት 2.00
ሏ/ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ማዔዴናት ብዛህለ ጠሇብን በቲ ዖል ናይ ተፇጥሮ ውህሊሌ ሒፇሻዊ ኩነታትን ኣንፃር
ፌቓዴ ውሃቢ በዒሌ ስሌጣን ብዙዔባ ኣከፊፌሊ ተመን ብዛህቦ ውሳነ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡
322
ዒንቀፅ 5. ብዙዔባ ክፌሉታት ሮያሉቲን ኪራይ መሬትን ምቕናስ ወይ ካዒ ምሌዒሌ
ዛኾነ በዒሌ ፌቓዴ ብዛሒተቶ መሰረት እቲ ፌቓዴ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ ሮያሉቲን
ክራይ መሬትን ንምቅናስ፣ ንግዘኡ ንምሌዒሌ ወይ ዴማ ጠቕሉለ ንምትራፌ ክውስን ይክእሌ፡፡ ኣፇፃፅምኡ
ብዛምሌከት ብፌቓዴ ውሃቢ በዒሌ ስሌጣን ብዛግባእ ዛርዛር መምርሑ መሰረት ተግባራዊ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 6. ብዙዔባ ናይ ፌቓዴ ክፌሉታት ተመን
1. ፌቓዴ ንምውፃእ ዛሒትት መመሌከቲ ብፋዯራሌ ኣዋጅ ቁፅሪ 52/1985 ዒንቀፅ 39 ከምኡውን እዘ ኣዋጅ
ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 118/1990 ዒንቀፅ2/2/1 ንክሌሊት ብዛተውሃበ ስሌጣን ዛኽፇሌ ክፌሉት
ከምዛስዔብ ይኸውን፡፡
ተ/ቑ ናይ ማዔዴን ፌቓዴ ዒይነት ብር

1 ንኣሇሻ ፌቓዴ 100
2 ንምርመራ ፌቓዴ 200
3 ንባህሊዊ ናይ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔ ፌቓዴ 50
4 ንታሔተዋይ ብርኪ ናይ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔ ፌቓዴ 300
ሀ/ ንዛከበሩ ማዔዴናት
ሇ/ ንካሌኦት ማዔዴናት 200
2. ፌቓዴ ንምሔዲስ ዛሒትት ኣመሌካቲ ዛኸፌል ናይ መሏዯሲ ክፌሉት መጠን ከምዛስዔብ ይኸውን፡፡
ተ/ቑ ናይ ማዔዴን ፌቃዴ ዒይነት ብር

1 ንምርመራ ፌቓዴ 100
2 ንባህሊዊ ናይ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔ ፌቓዴ 30
3 ንታሔተዋይ ብርኪ ናይ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔ ፌቓዴ 200
ሀ/ ንዛከበሩ ማዔዴናት
ሇ/ ንካሌኦት ማዔዴናት 100
ብዙዔባ ጥፌኣትን ቅፅዒትን
ዒንቀፅ 7. ቐዲማይ ጥፌኣታት
ሀ/ ዛኾነ ሰብ
1. ኣቐዱሙ ሔጋዊ ፌቓዴ ከይሒዖ ኣብ ናይ ማዔዴን ስራሔ እንተተዋፉሩ
2. ምስ ምቅራብ ናይ ፌቓዴ ማምሌከቻ ብዖተተሒሒዖ ትክክሇኛ ዖይኮነ መረዲእታ እንተሂቡ ወይ እንተጭበርቢሩ፡፡
ሇ/ ዛኾነ በዒሌ ፌቓዴ
1. ትኽክሇኛ ዖይኮነ መረዲእታ እንተሂቡ ወይ እንተጭበርቢሩ
2. ናይ ማዔዴን ስራሔቲ ብንዛህሊሌነት፣ ብዔሽሽታ ወይ ዴማ ኮነ ኢለ ካብ ኣግባብ ወፃኢ ብዛኾነ መንገዱ እንተካይደ፣
3. ከባቢያዊ ተፇጥሮ፣ ጥዔና፣ ዴሔንነት ወይ ዴማ ካሌኦት ናይ ማዔዴን ስራሔቲ ዛምሌከቶ ግዳታታት ብተዯጋጋሚ እንተጥሑሱ
ወይ
4. ብተዯጋጋሚ ብጭቡጥ ኩነታትን ናይ ማዔዴን ስራሔቲ ዛምሌከቱ ምምሔዲራውን ናይ ፊይናንስ ግዳታታትን እንተዖይኣማሉኡ፣
ብቐዲማይ ዯረጃ ጥፌኣት ተሒታቲ ይኸውን፡፡
ሏ/ ላልች ተመሳሳይ ማዔዴናት በሚኖረው ፌሊጎት ተፇጥሮ ክምችት ኣጠቃሊይ ሂንታዎች ኣንፃር ፌቃዴ ሰጭው
ባሇስሌጣን ስሇ ኣከፊፇሌ መጠን በሚሰጠው ውሳኔ መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
323
አንቀፅ 5 ሮያሉቲና የመሬት ክራይ ክፌያዎችን ስሇ መቀነስ ወይም ስሇ ማንሳት፣
ማንኛውም ባሇፌቃዴ በሚያቀርበው ጥያቄ መሰረት ፇቃዴ ሰጢው ባሇ ስሌጣን አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
የሮያሉቲና የመሬት ክራይ ክፌያ ሇመቀነስ፣ ሇግዚው ሇማንሳት ወይም ሇማስቀረት መወሰን ይችሊሌ፡፡ አፇፃፀሙ
በተመሇከተ ፇቃዴ ሰጪው ባሇስሌጣን በሚያወጣው ዛርዛር መመርያ መሰረት ተግባራዊ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 6. ስሇ ፌቃዴ ክፌያዎች መጠን
1. ፌቃዴ ሇማውጣት የሚጠይቅ ኣመሌካች በፋዯራሌ ኣዋጅ ቁጥር 52/1985 ኣንቀፅ 39 እንዱሁም ይህ
ኣዋጅ ሇማሻሻሌ የወጣው ኣዋጅ ቁጥር 118/1990 ዒንቀፅ 2/2/1 ሇክሌልች በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
የሚከፇሌ ክፌያ እንዯሚከተሇው ይሆናሌ፡፡
ተ/ቑ ዛርዛር የማዔዴን ፌቃዴ ዒይነት መጠን ክፌያ ብር

1 የፌሇጋ ፌቃዴ 100
2 ሇመምርመራ ፌቃዴ 200
3 ሇባህሊዊ ማዔዴን ማምረት ስሇ ፇቃዴ 50
4 ሇኣነስተኛ ዯረጃ የማዔዴን ማምረት ስራ ፇቃዴ
ሀ/ ሇከበሩ ማዔዴናት 300
ሇ/ ሇላልች ማዔዴናት 200
2. ፌቃዴ ሇማሳዯስ የሚጠይቅ ኣመሌካች የሚከፌሇው የፌቃዴ ማሳዯሻ ክፌያ እንዯሚመሇከተው ይሆናሌ፡፡
ተ/ቑ ዛርዛር የማዔዴን ፌቃዴ ዒይነት መጠን ክፌያ ብር

1 ሇምርመራ ፌቃዴ 100
2 ሇባህሊዊ ዬማዔዴን ማምረት ስራ ፌቃዴ 30
3 ሇኣነስተኛ ዯረጃ የማዔዴን ማምረት ስራ ፌቃዴ 200
ሀ/ ሇከበሩ ማዔዴናት 100
ሇ/ ሇላልች ማዔዴናት
ክፌሌ ሶስት
ስሇ ጥፊቶችና ቅጣቶች
ዒንቀፅ 7. አንዯኛ ዯረጃ ጥፊቶች
ሀ/ ማንኛውም ሰው ፣
1. በቅዴሚያ ህጋዊ ፌቃዴ ሳይዛ በመኣዴን ስራ ሊይ ከተሰማራ፣
2. ፇቃዴ ማመሌከቻ ከማቅረብ ጋር በተያያዖ ሁኔታ ትክክሇኛ ያሌሆነ መረጃ ከሰጠ ወይም ካጭበረበሩ
ሇ/ ማንኛውም ባሇ ፌቃዴ
1. ትክክሇኛ ያሌሆነን መረጃ ከሰጠ ወይም ካጭበረበረ
2. የማዔዴን ስራዎች በግዴ የሇሽንት ፣ በከባዴ ቸሌተኛነት ወይም ሆን ብል ኣግባብ ባሌሆነ መንገዴ ከኣካሄዯ
3. የተፇጥሮ ኣካባቢን ፣ ጤንነትን ፣ ዯህንነትን ወይም ላልች የማዔዴን ስራዎች የሚመሇከቱ ግዳታዎችን
በተዯጋጋሚ ከጠሰ ወይም
4. በተዯጋጋሚና በተጨባጭ ሁኔታ የማዔዴን ስራዎችን የሚመሇከቱ ኣስተዲዯራዊና የፊይናንስ

ግዳታዎችን ካሊማሊ ፣ ኣንዯኛ ዯረጃ በሆነ ጥፊት ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
324
ዒንቀፅ 8.ካሌኣይ ዯረጃ ጥፌኣታት ዛኾነ ዒንቀፅ 8. ሁሇተኛ ዯረጃ ጥፊቶች ማንኛውም
በዒሌ ፌቓዴ ባሇፌቃዴ
ሀ. ተዯሇይቲ መዛገባት ሪከርዴታትን ወይ ዴማ ሀ. ተፇሊጊ መዛገቦችንና ሪከርድችን ወይም
ካሌኦት ሰነዲት ወይ ማተሪያሊት እንተይሒዖ ላልች ሰነድችን ወይም ማተርያልችን
ወይ ዴማ መሰረታዊ ኣብ ዛኾኑ ነጥብታት ካሌያዖ ወይም መሰረታዊ በሆነ ነጥቦች
ትኽክሇኛ ዖይኮነ ወይ ዖይተማሌኡ ሊይ ትክክሇኛ ያሌሆኑ ወይም ያሌተሟለ
መዛገባትን ሪከርዴታትን እንተሑ዗ ወይ መዛገቦችንና ሪከርድችን ከያዖ ወይም
ዴማ ተዯሇይቲ ሪፕርትታትን ካሌኦት ተፇሊጊ ሪፕርቶችን ወይም ላልችን
ሰነዲትን እንተዖይኣቕሪቡ ወይ ተዯሇይቲ ሰነድችን ካሊቀረበ ወይም ተፇሊጊ
ምሌክታትን እንተዖይሂቡ፣ ማስታወቂያዎችን ካሌሰጠ
ሇ. ናይ ማዔዴን ስራሔቲ ብዔሽሽታ እንተካይደ ሇ. የማዔዴን ስራዎች በቸሌተኛነት ወይም
ወይ ዴማ ኣብ ናይ ዛኾነ ሰብ ጥዔና ወይ የማንኛውንም ሰው ጤንነት ወይም
ዴሔንነት፣ ከባቢያዊ ተፇጥሮ ወይ ኣብ ናይ ዯህንነት፣ የተፇጥሮ አከባቢን ወይም
ማዔዴን ውህሊሌ ጉዴኣት ብዖብፅሔ ኣገባብ የማዔዴኑን ክምችት አዯጋ ሊይ በሚጥሌ
እንተካይደ፣ ብሒፇሻ እቲ ግቡእ ናይ አኳኃን ከአካሄደ፣ በአጠቃሊይ ተገቢ
ማዔዴን ሌማዲዊ ኣሰራርሒ እንተዖይተኸቲለ የማዔዴን አሰራር ሌምድችን ካሌተከተሇ
ወይ ዴማ በቲ ዛተውሃበ ፌቓዴ ንኽፌፀሙ ወይም ፇቃደ የሚያስከትሌበት ግዳታ
ዛተቐመጡ ግቡኣት እንተዖይተኸቲለ ወይ ካሊከበረ፣
ዴማ በቲ ዛተውሃቦ ፌቓዴ ንኽፌፀሙ
ዛተቐመጡ ግቡኣት እንተዖይኣኽቢሩ፣
ሏ. ናብ መንግስቲ ኣታዊ ክገብሮ ዛግባእ ዛኾነ ሏ. ሇመንግስት ገቢ ማዴረግ ያሇበት
ዒይነት ክፌሉት ብእዋኑ እንተዖይከፉለ፣ ማንኛውም ክፌያ በወቅቱ ካሌከፇሇ
ወይ ዴማ ወይም፣
መ. ብትክኽሌ ስሌጣን ዛተውሃቦ ናይቲ ፌቓዴ መ. በአግባቡ ስሌጣን በተሰጠው የፇቃዴ

ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ሰራሔተኛ ናብቲ ፌቓዴ ሰጪው ባሇስሌጣን ሰራተኛ ወዯ ፇቃደ
ክሌሌ ወይ ዴማ ናብቲ ብክራይ ዛተታሒዖ ክሌሌ ወይም በኪራይ ወዯተያዖው ክሌሌ
ቦታ ንኸይኣቱ ወይ ዴማ ናይ ማዔዴን እንዲይገባ ወይም ማዔዴን ስራዎች
ስራሔቲ ዛካየዯልም ቦታታት ወይ ትካሊት የሚካሄደባቸውን ቦታዎች ወይም ተቋሞች
ወይ ናይቲ በዒሌ ፌቓዴ መዙግብቲ፣ ወይም የባሇፌቃደ መዛገቦች ሪኮርድችን
ሪከርዴታትን ካሌኦት ሰነዲትን ወይ ወይም ላልች ሰነድችን ወይም
ማቴርያሊት ንኸይርኢ ዛገበረ ወይ ዴማ በቲ ማተርያልች እንዲያይ ካዯረገ ወይም
ሰራሔተኛ ዛተውሃቦ ሔጋዊ ትእዙዛ ወይ በሰራተኛው የተሰጠውን ሔጋዊ ትእዙዛ
መምርሑ እንተዖይፇፂሙ፣ ብኻሌኣይ ዯረጃ ወይም መመሪያ ተጠያዊ ይሆናሌ።
ጥፌኣት ተሒታቲ ይኸውን።
ዒንቀፅ 9. ምምሔዲራዊ ጥፌኣታት ዛኾነ በዒሌ ዒንቀፅ 9. አስተዲዯራዊ ጥፊቶች ማንኛውም
ፌቓዴ ባሇፌቃዴ
ሀ. መሰረታዊ ኣብ ዛኾኑ ነጥብታት ትኽክሇኛ ሀ. መሰረታዊ በሆኑ ነጥቦች ሊይ ትክክሇኛ

ዖይኮኑ ወይ ዖይተማሌኡ መዛገባትን ያሌሆኑ ወይም ያሌተሟለ መዛገቦችንና
325
ሪከርዴታትን ናይ ምሒዛ ጉዴሇት ከይሒወሰ ሪከርድችን የመያዛ ጉዴሇቶች ሊይጨምር

ዛተማሌኡ፣ ትኽክሇኛ ዛኾኑን እዋናዊ የተሟለ ትክክሇኛ የሆኑና ወቅታዊውን
ኩነታት ዖርእዩ መዛገባትን ሪከርዴታትን ሁኔታ የሚያሳዩ መዛገቦችንና ሪከርድችን
እንተዖይሑ዗፣ ካሌያዖ፣
ሇ. ተዯሇይቲ ሪፕርትታትን ካሌኦት ሰነዲትን ሇ. ተፇሊጊ ሪፕርቶችንና ላልች ሰነድችን
ብእዋኑ እንተዖይኣቕሪቡ ወይ ዴማ ተዯሇይቲ በወቅቱ ካሊቀረበ ወይም ተፇሊጊ
ምሌክታታት ብእዋኑ እንተዖይሂቡ፣ ወይ ማስታወቂያዎችን በወቅቱ ካሌሰጠ ወይም፣
ሏ. እቲ ጥፌኣት ናይ ዛኾነ ሰብ ጥዔና ወይ ሏ. ጥፊቱ የማንኛውም ሰው ጤንነት ወይም
ዴሔንነት፣ ናይ ተፇጥሮ ከባብን ወይ ናይ ዯህንነት፣ የተፇጥሮ አከባቢን ወይም
ማዔዴን ውህሊሌን ንሒዯጋ ዖየቃሌዔ እንተኾነ የማዔዴን ክምችት አዯጋ ሊይ የማይጥሌ
‛ውን፣ ናይ ማዔዴን ስራሔቲ ግቡእ ብዛኾኑ ቢሆንም፣ የማዔዴን ስራዎቹ ተገቢ በሆነ
ኣገባብን ብጥንቃቐን እንተዖይኣካይደ ወይ መንገዴና በጥንቃቄ ካሊካሄዯ ወይም
ዴማ ዯንብታትን መምርሔታትን ዯንቦችንና መመሪያዎችን ካሊከበረ፣
እንተዖይኣኽቢሩ፣ ምምሔዲራዊ ብዛኾነ አስተዲዯራዊ በሆነ ጥፊት የጠያዊ ይሆናሌ።
ጥፌኣት ተሒታቲ ይኸውን።
ዒንቀፅ 10.ብዙዔባ ቅፅዒት ዒንቀፅ 10. ስሇ ቅጣቶች

1. በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 7/ሀ ዛተመሌከተ ኣብ 1. በዘህ ዯንብ አንቀፅ ገ/ሀ የተመሇከተውን
ቐዲማይ ዯረጃ ዛምዯብ ናይ ጥፌኣት ተግባር አንዯኛ ዯረጃ በሆነ ስር የሚወዴቅ የጥፊት
ዛፇፀመ፡ ዯርጊት የፇፀመ
ሀ. ናይ መጀመርታ ጥፌኣት 5000 ብር ሀ. ሇመጀመሪያ ጊዚ ጥፊት 5000 ብር
ይቕፃዔ ይቀጣሌ
ሇ. ንኻሌኣይ ጊዚ ጥፌኣት ዛፇፀመ 10,000 ሇ. ሇሁሇተኛ ጊዚ ጥፊት 10000 ብር
ብር ተቐፂዐ ኣግባብ ብዖሇዎ ናይ ገበን ሔጊ ተቀጥቶ አግባብ ባሇው የወንጀሌ ሔግ
መሰረት ኣብ ቤት ፌርዱ ይኽሰስ መሰረት በፌርዴ ቤት ክስ
ይመሰረትበታሌ
2. ኣብዘ ዯንቢ ኣንቀፅ 7/ሇ ዛተሒበረ ኣብ 2. በዘህን ዯንብ አንቀፅ 7/ሇ የተመሇከተውን
ቀዲማይ ዯረጃ ዛምዯብ ጥፌኣት ዛፇፀመ አንዯኛ ዯረጃ በሆነ ጥፊተ ስር የሚወዴቅ
ኾይኑ ምስ ማዔዴን ኣሇሻን ምርመራን የጥፊት ዴርጊት የፇፀመ ሆኖ ከማዔዴን
ስራሔቲ ዛተትሒሒዖ እንተኾይኑ:- ፌሇጋና ማምረት ስራዎች ጋር የተያያዖ
ከሆነ፣
ሀ. ንመጀመርያ ጊዚ ዖጥፌአ 4000 ብር ሀ. ሇመጀመሪያ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 4000
ይቅፃዔ ብር ይቀጣሌ
ሇ. ንኻሌኣይ ጊዚ ዖጥፌአ 8000 ብር ሇ. ሇሁሇተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 8000 ብር
ተቐፂዐ ፌቓዴ ይስረዛ ተቀጥቶ ፌቃደ ይሰረዙሌ
3. ኣብዘ ዯንቢ ኣንቀፅ 7/ሇ ዛተሒበረ ኣብ 3. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 7/ሇ/ የተመሇከተው
ቐዲማይ ዯረጃ ዛምዯብ ጥፌኣት ዛፇፀመ አንዯኛ ዯረጃ በሆነ ጥፊት ስር የሚወዴቅ
ኮይኑ ምስ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔቲ ጥፊት ዴርጊት የፇፀመ ሆኖ ከማዔዴን
ዛተተሒሒዖ እንተኾይኑ:- ማምረት ስራዎች ጋር የተያያዖ ከሆነ፣
326
ሀ. ንመጀመርያ ጊዚ ዖጥፌአ 5000 ብር ሀ. ሇመጀመሪያ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 5000

ይቅፃዔ ብር ይቀጣሌ
ሇ. ንኻሌኣይ ጊዚ ዖጥፌአ 10,000 ብር ሇ. ሇሁሇተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 10000 ብር
ተቐፂዐ ፌቓዴ ይስረዛ ተቀጥቶ ፌቃደ ይሰረዙሌ
4. ኣብ‟ዘዯንቢ ዒንቀፅ 8 ዛተሒበረ ኣብ 4. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 8 የተመሇከተውን

ኻሌኣይ ዯረጃ ዛምዯብ ጥፌኣት ዛፇፀመ ሁሇተኛ ዯረጃ በሆነ ጥፊት ስር የሚወዴቅ
ጥፊት ዴርጊት የፇፀመ
ሀ. ንመጀመርያ ጊዚ ዖጥፌአ እንተኮይኑ ሀ. ሇመጀመሪያ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 1500
1500 ብር ይቅፃዔ ብር ይቀጣሌ
ሇ. ንኻሌኣይ ጊዚ ዖጥፌአ 3000 ብር ሇ.ሇሁሇተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 3000 ብር

ሏ. ንሳሌሳይ ጊዚ ዖጥፌአ እቲ ዛፇፀሞ ሏ. ሇሶስተኛ ጊዚ ያጠፊ የፇፀመው ጥፊት
ጥፌኣት ከምቐዲማይ ዯረጃ ጥፌኣት እንዯ አንዯኛ ዯረጃ ጥፊት ተቆጥሮ
ተሒሲቡ በዘ ዯንቢ ኣንቀፅ 10/2ን በዘህ ዯንብ አንቀፅ 10/2 እና አንቀፅ
ኣንቀፅ 10/3 መሰረት ይቕፃዔ። 10/3 መሰረት ይቀጣሌ።
5. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 ዛተሒበረ ኣብ 5. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 8 የተመሇከተው

ኻሌኣይ ዯረጃ ዛምዯብ ናይ ጥፌኣት ተግባር ሁሇተኛ ዯረጃ ጥፊት ስር የሚወዴቅ
ዛፇፀመ ኾይኑ እቲ ጥፌኣት ኣብ ናይ ዛኾነ የጥፊት ዴርጊት የፇፀመ ሆኖ ጥፊቱ
ሰብ ጥዔና ወይ ዴሔንነት፣ ኣብ ከባቢያዊ በማንኛውም ሰው ጤንነት ወይንም
ተፇጥሮ ወይ ኣብ ናይ ማዔዴን ውህሊሌ ዴህንነት፣ በተፇጥሮ አከባቢ ወይም
ክበፅሔ ዛተቓረበ ወይ ዴማ ቀፃሌነት ዖሇዎ ቀጣይነት ያሇው ጉዲት የሚስከትሌ ከሆነ፣
ጉዴኣት ዖብፅሔ እንተኾይኑ
ሀ. ንመጀመሪያ ጊዚ ዖጥፌአ 3000 ብር ሀ. ሇመጀመሪያ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 3000

ይቕፃዔ ብር ይቀጣሌ
ሇ. ንኻሌኣይ ጊዚ ዖጥፌአ እንተኾይኑ እቲ ሇ. ሇሁሇተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ ባሇፌቃደ
በዒሌ ፌቓዴ ሽዐ ንሽዐ ስርሐ ጠጠው ወዴያውኑ እንዱቆም በማዴረግ የጥፊት
ንኽብሌ ብምግባር እቲ ዛተፇፀመ ጥፌኣት ዴርጊቱ እስኪስተካከሌ ዴረስ ፇቃደ
ክሳብ ዛስተኻኸሌ እቲ ፌቓዴ ክሳብ 3 እስከ ሶስት ወር ያህሌ ሉታገዴ
ወርሑ ክእገዴ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ሏ. እቲ ዛተፇፀመ ጥፌኣት ኣብ ውሽጢ 3 ሏ. የጥፊቱ ዴርጊት በሶስት ወር ውስጥ

ወርሑ እንተዖይተስተኻኺለ 6000 ብር ካሊስተካከሇ 6000 ብር ተቀጥቶ ፌቃደ
ተቐፂዐ እቲ ፌቓዴ ይስረዛ ይሰረዙሌ።
6. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 9 ዛተሒበረ ኣብ 6. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 9 የተመሇከተውን
ምምሔዲራዊ ዛምዯብ ጥፌኣት ዛፇፀመ አስተዲዯራዊ ጥፊቶች ስር የሚወዴቅ
የጥት ዴርጊት የፇፀመ
327
ሀ. ንመጀመሪያ ጊዚ ዖጥፌአ እንትኾይኑ ሀ. ሇመጀመሪያ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ የፅሐፌ

ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ይውሃቦ ማስጠንቀቅያ ይሰጠዋሌ
ሇ. ንኻሌኣይ ጊዚ ዖጥፌአ 300 ብር ሇ. ሇሁሇተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 300 ብር
ሏ. ንሳሌሳይ ጊዚ ዖጥፌአ 500 ብር ሏ. ሇሶስተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ 500 ብር
ይቕፃዔ ይቀጣሌ።
መ. ንራብዒይ ጊዚ ዖጥፌአ እንተኾይኑ እቲ መ. ሇአራተኛ ጊዚ ያጠፊ ከሆነ የፇፀመው
ዛፇፀሞ ጥፌአት ከም ካሌኣይ ዯረጃ ጥፊት እንዯ ሁሇተኛ ዯረጃ ጥፊት
ጥፌኣት ተሒሲቡ ብኡ መሰረት ተቆጥሮ በዙው መሰረት ይቀጣሌ።
ይቕፃዔ።
ዒንቀፅ 11. ናይ ፋዯራሌ ዯንቢ ተፇፃሚነት ዒንቀፅ 11. የፋዯራሌ ዯንብ ተፇፃሚነት
ኣብዘ ዯንቢ ንዖይተኻተቱ ጉዲያት ናይ በዘህ ዯንብ ሊሌተካተቱ ጉዲዮች የጌዯራሌ

ፋዯራሌ ማዔዴን ዯንቢ ተፇፃሚነት ይህሌዎ። ማዔዴን ዯንብ ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ።
ዒንቀፅ 12. መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ዒንቀፅ 12. መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
ኣብ ባህሊዊ ማዔዴን ምፌራይ ስራሔቲ ኣብ በባህሊዊ የማዔዴን ማምረት ስራዎች ሊይ

ዛህሌው ናይ ጥፌኣት ዯረጃታት ዛውሰደ ሉኖሩት የጥፊት ዯረጃዎችና የሚወስደ
ቅፅዒታትን ብዛምሌከት ከምኡ‟ውን እዘ ዯንቢ ቅጣቶችን በተመሇከተ እንዱሁም ሇዘህ ዯንብ
መፇፀሚ ዛኸውን መምርሑ ብቢሮ ንግዴን ማስፇፀሚያ የሚሆን መመሪያ በንግዴ
ኢንዲስትሪን ከተማ ሌምዒትን ክወፀለ ይኽእሌ። ኢንደስትሪና ከተማ ሌማት ቢሮ ሉወጣሇት
ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 13. እ዗ይ ዯንቢ ዛፀንዒለ ጊዚ
ዒንቀፅ 13. ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋጤጣ ታትሞ
ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።

ሔዲር 1996 ዒ.ም ህዲር 1996 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
328


መቐሇ ታሔሳስ 1996 ዒ.ም መቐሇ ታህሳስ 1996
መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ
ዯንቢ ቁፅሪ 23/1996 ዯንብ ቁጥር 23/1996

ሒፇሻዊ ናይ መንገዱ ትራፉክ መቆፃፀሪ ዯንቢ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ አጠቃሊይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የመንገዴ ትራፉክ መቆጣጠርያ ዯንብ
ገፅ 1
ገፅ 1
ዯንቢ ቁፅሪ 23/1996 ዯንብ ቁጥር 23/1996
ሒፇሻዊ ናይ መንገዱ ትራፉክ መቆፃፀሪ ዯንቢ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግት አጠቃሊይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይግራይ የመንገዴ ትራፉክ መቆጣጠርያ
ዯንብ
ሔብረተሰብ ብዙዔባ ሒሸፊዊ ናይ መንግስቲ ህብረተሰቡ ስሇ አጠቃሊይ የመንገዴ ትራፉክ

ትራፉክ ፌሌጠት ሃሉይዎ ብእኡ ምምርሐ ኣብ ዔውቀት (ግንዙቤ) ኖሮት በዛያው መመራቱ
መንገዱ ንዛበፅሔ ሒዯጋ ትራፉክ ኣብ ምቅሊሌ በመንገዴ ሊይ ሉዯርስ ሇሚችሇው የትራፉክ
ዒብዪ ተራ ስሇዖሇዎ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ አዯጋ ትሌቅ ዴርሻ ስሇ አሇው የትግራይ ብሄራዊ
ትግራይ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ተመሒይሹ ክሌሊዊ መንግስቲ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ብዛመፀ ሔገመንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት ዛስዔብ ዯንቢ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀጽ 56(7)
ኣውፂኡ ኣል። መሰረት የሚከተሇው ዯንብ አውጥቷሌ።

ዒንቀፅ 1-ሒፂር ርእሲ፤ አንቀፅ 1- አጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ ሒፇሻዊ ናይ መንግስቲ ትራፉክ ይህ ዯንብ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

መቆፃፀሪ ዯንቢ ቁፅሪ 23 1996 ዒ.ም ብሄራዊ አጠቃሊይ የመንገዴ ትራፉክ መቆጣጠሪያ ዯንብ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተባሂለ ክጥቀስ ቁጥር 23/1996“ ተብል
ይኽእሌ።
ዒንቀፅ 2 - ትርጉም፤ ዒንቀፅ 2 - ትርጉም፤

329
ኣብ ፋዳራሌ መንገዱ ትራንስፕርት አዋጅ ቁፅሪ በፋዯራሌ የመንገዴ ትራንስፕርት አዋጅ ቁጥር
14/84 ዛተውሃበ ትርጉም ከምዖል ኾይኑ ኣብዘ 14/84 የተሰጠው ትርጉም እንዲሇ ሆነ በዘህ
ዯንቢ ውሽጢ ዯንብ ውስጥ፣
1. ‹እንስሳ› ማሇት ብዖይ ዴሙን ከሌብን 1. “እንስሳ “ ማሇት ከዴመትና ውሻ በስተቀር
ካሌኦት ኩልም እንስሳ ዖቤት እዩ። ላሊ የቤት እንስሳ ነው።
2. ምንካይ ናይ ቅዴሚት ሒይሉ መብራህቲ 2. “የፉት የመብራት ኃይሌን መቀነስ“ማሇት
ማሇት በፉት ያሇው
3. ክሬናትን/ወይ ሒመዴ ጋሔጠጥቲ ከምኡ 3. እንዱውለ የተዯረጉት በእንፊልት የሚሰሩ
ዛበለን መሳርሔታት ንምጉታት ወይ ዯግዲጊዎችና ባሇ ሞተር ተሽከርካሪዎች
ንምሽካም ዛተሰርሐ ወይ ነዘ ስራሔ ክውዔለ የሚያካትት ነው።
ዛተገብሩ ብሃፊ ዛሰርሐ መረዲእታትን በዒሌ
ሞተር ተሽከረከትን ዛውስኹ ማሇት እዩ።
4. <<መሳርሑ ሔርሻ>> ማሇት ንስራሔ ሔርሻ 4. <<የእርሻ መሣርያ>> ማሇት ሇእርሻ
ንኣትክሌቲ ወይ ንምርባሔ ክፌቲ ዛተገብረ ስራና አትክሌት ወይ ሇከብት እርባታ የዋሇ
ዛኾነ ተሽከርካሪ ወይ ንከም዗ይ ዛበሇ ማናቸውም ተሽከርካሪ ወይም እንዱህ
ተሽከርካሪ ንምሌዒሌ ወይ ንምስሒብ ዒይነቱን ተሽከርካሪ ሇማንሳት ወይም
/ምጉታት/ወይ ንምሽካም ዛተሰርሏ ወይ ሇመሳብ /ሇመጎተት/ ወይም ሇመሸከም
ዛተገብረ ተሽከርካሪ ማሇት እዩ። የተሰራ ወይም የተዯረገ ተሽከርካሪ ነው።
5. <<ቐዲማይ ዯረጃ ኣውራ ጎዯና>> ማሇት 5. <<አንዯኛ ዯረጃ ኣውራ ጎዯና>>ማሇት
ሀ. ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ምስ ጎረባብቲ ሀ.የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ከጎረቤት
ክሌሊት ይኹን ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ክሌልች ሆነ ከጎረቤት አገሮች
ንግዴን ዔዲጋን ዖራኽብ፣ ንግዴንና ገበያን የማያገናኝ
ሇ. ንዒበይቲ ከተማታትን ንዴንበር ዋና ሇ. ታሊሊቅ ከተማዎችንና የዴንበር ዋና
ጣብያታትን ዖራኽብ፣ ቀበላዎችን የሚያገናኝ
ሏ. ህዛቢ ዛበዛሏልም ዋና ዋና ቦታታት ሏ. ህዛብ የሚበዙባቸው ዋና ዋና ቦታዎች
ነንርእሶም ዖራኽብን ወይ ዴማ እርስ በርሳቸውን የሚያገናኝ ወይም
ዯግሞ
መ. ናይ ዔዯጋ፣ ናይ ሌምዒት ስራሔትን ናይ መ.የገበያ፣ የሌማት ስራዎችን፣ ኢኮኖሚን
ምዔባሇ ቁጠባን ቀንዱ ቀንዱ ጣቢያታት ሇማሳዯግ፣ ዴርሻ የሚኖራቸውን
ዖራኽብ ዛኾነ ብሄራዊ መንገዱ እዩ። ቀበላዎችን የሚያገናኝ ማንኛውም
ብሄራዊ ጎዲና ነው።
6. <<ካሌኣይ ብርኪ ኣውራ ጎዯና>> ማሇት 6. <<ሁሇተኛ ዯረጃ አውራ ጎዯና>> ማሇት
ቀዲማይ ብርኪ ኣውራ ጎዯና ዖይኮነ ኣብ አንዯኛ ዯረጃ አውራ ጎዯና ያሌሆነ
ብሄራዊ ክሌሌና ዛርከብ ዛኾነ መንገዱ በብሄራዊ ክሌሊችን የሚገኝ ማናቸውም
ኾይኑ፣ ጎዲና ሆኖ፣
ሀ. በብዜብኡ ኣብ ሔርሻ፣ ኣብ ምርባሔ ሀ/ በየዜኑ በእርሻ፣ በከብት ርባታ፣
ከፌቲ፣ ኣብ ናይ ኢንደስትርን በኢንደስትሪምና በገበያ ቦታዎች
ዔዯጋን ቦታታት ዛርከቡ ዋና ከተማታትን የሚገኙ ዋና ከተማዎችንና
ወይ መንዯራትን ጣብያታትን/ ነንርእሶም መንዯሮችን /ቀበላዎች/ እርስ
ዖራኽብን ወይ በርሳቸው የሚያገናኝ ወይም
330
ሇ.ናይ ዜባታትን ወረዲታትን ምምሔዲር ሇ/ የዜኖችን፣ የወረዲዎችና የከተሞች

ከተማታት ምምሔዲር ከተማታት ምስ መስተዲዴር ከአንዯኛ ዯረጃ አውራ ጎዲናዎች
ቀዲማይ ብርኪ ኣውራ ጎዯናታት ዖራኽብ ጋር የሚያገናኝ ማንኛውም መንገዴ ነው።
ዛኾነ መንገዱ ኢዩ።
ሏ. ናይ ሔርሻ ማዔዴንን ካሌኦት ናይ ሌምዒት ሏ. የእርሻ ማዔዴንና ላልች የሌማት
ስራሔ ማእኸሊት ምስ ቀዲማይን ካሌኣይን ስራዎች ማዔከልች ከአንዯኛና ሁሇተኛ
ዯረጃ ኣውራ ጎዯናታት ዖራኽብ እዩ። ዯረጃ አውራ ጎዯናዎች የሚያገናኝ
ነው።
7. <<መጋቢት መንገዱ>> ማሇት ብቐዲማይን 7. <<መጋቢ መንገዴ>> ማሇት በአንዯኛና

ካሌኣይን ብርኪ ኣውራ ጎዯናታት ዖይካተት በሁሇተኛ ዯረጃ አውራ ጎዲናዎች
ዛኾነ መንገዱ ኾይኑ የሚያጠቃሌሌ ማናቸውም ጎዲና ሆኖ።
ሀ. ናይ ሔርሻ ማእከሊት ምስ ዔዲጋ ሀ/ የእርሻ ማዔከልችን ከገበያ ቦታዎች
ማእኸሊት ዖራኽብ ጋር የሚያገናኝ
ሇ.ኣናእሽቲ ከተማታትን ጣቢያታትን ሇ/ ትናንሽ ከተማዎችንና ቀበላዎችን
ነንባዔልም ዖራኽብን ወይ እርስ በርሳቸው የሚያገናኝ ወይም
ሏ. ናይ ሔርሻ፣ ማዔዴንን ካሌኦት ናይ ሏ/ የእርሻ የማዔዴንና ላልች የሌማት
ሌምዒት ስራሔ ማእኸሊትን ምስ ቀዲማይን ስራዎች ማዔከልችን ከአንዯኛና
ዯረጃ ኣውራ ጎዯናታት ዖራኽብ እዩ። ሁሇተኛ ዯረጃ አውራ ጎዲናዎች
የሚገናኝ ነው።
8. ናይ ጣብያ መንገዱ ማሇት ብበዒሌ መዘ 8. <<የቀበላ መንገዴ >> ማሇት መንገድች
መንገዴታት መሪሔነትን ተቖፃፀርነትን ባሇ ስሌጣን መሪነትን ተቆጣጣሪነት
ብትሌሚ ዖይተሰርሏን ወይ ዖይተሒሇወ በእቅዴ ያሌተሰራና ወይም የማይጠበቅ
ብሒፇሻ ንህዛቢ ግሌጋልት ክፌቲ ዛኾነን ባጠቃሊይ ሇህዛብ አገሌግልት ክፌት
ተሽከርከርቲ ክመሊሇስለ ዛኽእለ ዛኾነ የሆነና ተሽከርካሪዎች ሉመሊሇሱበት
መንገዱ እዩ። የሚችለ ማናቸውም መንገዴ ነው።
ዒንቀፅ 3 - ሒፇሻውን መሰረታውን ተሒሰብቲ፣ አንቀፅ 3- አጠቃሊይና መሰረታዊ ታሳቢዎች

1. ዛስኾነ ኣሽከርካሪ ተሽከርካሪኡ ሒዯጋ 1. ማናቸውም አሽከርካሪ ተሽከርካሪው አዯጋ
እንከየስዏበ ክዛውር ዛኽእሇለ ኹነታት ሳያስከትሌ መንዲት የሚችሌበትን ሁኔታ
ብዛግባእ መዘኑ እንተዖይኾይኑ ኣብ ዛኾነ ሁለ በሚገባ መዛኖ ካሌሆነ በስተቀር
ናይቲ ክሌሌ መንገዱ ስሌጣን ብዖሇዎ ኣካሌ በማንኛውም የክሌለ ጎዲና ስሌጣን ባሇው
ካብ ዛተወሰነ ፌጥነት ንሊዔሉ ተሔከርካሪ አካሌ ከተወሰነው ፌጥነት በሊይ
ከሽከርክር ኣይኽእሌን። ብተወሳኺውን እዜም ተሽከርካሪውን ማሽከርከር አይችሌም።
ዛስዔቡ ኩነታት ኣብ ግምት ውሽጢ ከእትው በተጨማሪም የሚከተለትን ሁኔታዎች
ኣሇዎ። ግምት ውስጥ መግባት አሇባቸው።
ሀ. ናይቲ መንገዱ ፅሬት ስፌሒትን ሒፇሻዊ ሀ. የመንገዴ ጥራት ስፊትና አጠቃሊይ
ኩነታትን ሁኔታ።
ሇ. እቲ መንገዱ ዛሒሌፇለ ኩነታት መሬትን ሇ. መንገደ የሚያሌፌበት የመሬት
331
ብምኽንያት እ዗ይ ዖጋጥም ጥውይዋይ ሁኔታዎች በዘሁ ምክንያት

መንገዴታት መጠን ስፌሒት መንገዴን የሚያጋጥም ዖወርዋራ መንገዴና
የመንገደ የስፊት መጠን፣
ሏ. ናይ ዛናብ ናይ ግመ ወይ ካሌእ ሏ. የዛናብ፣ የዯመና (ጭጋግ) ወይም ላሊ
ተፇጥራዊ ኩነታት ምህሊውን እ዗ይ ኣብ ተፇጥሮአዊ ሁኔታ መኖሩን ይህን
ምርኣይን ምዛዋርን ዖሔዯሮም ፅዔንቶ፣ በማየትና በመንዲት ሊይ የሚያሳዴረው
ተፅኖ፣
መ. ኣብ ከባቢኡ ዖል መጠን ነባሪ ህዛቢ መ. በአካባቢው፣ ያሇው ኗሪ ህዛብ መጠን
ረ. ዖል ወይ ክህለ ኢዩ ተባሂለ ዛግመት ረ. ያሇውና ይኖራሌ ተብል የሚገመተው
መጠን በዛሑ ትራፉክ፣ የትራፉክ መጠን ብዙት፣
ሰ. መዜርታት፣ ዛተዒፀወ መተሒሊሇፌቲ፣ ሰ. ማዜርያዎች የተዖጉ መተሊሇፌያዎች ፣
ዛተሰናኸለ ተሽከርከርቲ፣ ዛወዯቐ የተበሊሹ ተሽከርካሪዎች፣ የወዯቀ
መዯራጉሔ ጎቦሌ ካሌእ ምትሔሌሊፌ የተራራ ናዲና ላሊ ሇመተሊሇፌ
ዛህውኽ መሰናኽሌ ምንባሩን የሚያውክ መሰናክሌ መኖሩን፣
ሸ. ኣሽከርካሪ ኣብ ዛኾነ እዋን ንተሽከርካሪኡ ሸ. አሽከርካሪው በማንኛውም ጊዚ
ከይቆፃፀርን ሒዯጋ ብዖብፅሔ ኩነት ተሽከርካሪውን እንዲይቆጣጠርና አዯጋ
ንኸየሽከርክር ዛህውኽ ዛኾነ ኩነት በማያስከትሌ ሁኔታ እንዲያሽከርክር
ምህሊው፣ የሚያውክ አዯጋ በማያስከትሌ ሁኔታ
እንዲያሽከርክር የሚያውክ ማናቸውም
ሁኔታ መኖሩን፣
2. ኣብ ሊዔሉ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 3/1/ ኹነታት 2. እሊይ በንኡስ አንቀፅ 3(1) የማሽከርከር
ምሽክርካር እንተተዖርዖረውን ዛኾነ ሰብ ሁኔታዎች ቢዖረዖሩም ማናቸው ሰው
ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 4 ን 5 ወይ ኣብ ዒንቀፅ በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 4 ና 5 ወይም
6 ዛተመዯበ ናይ ፌጥነት ወሰን ተሒሊሉፈ በአንቀፅ 6 የተመዯበው የፌጥነት ወሰን
ንበዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣብቲ ክሌሌ ኣብ ተሊሌፍ ባሇ ሞተር ተሽከርካሪን በክሌለ
ዛኾነ መንገዱ ከሽከርክር ኣይኽእሌን። በማናቸውንም መንገዴ ማሽከርከር
አይችሌም።
3. ዛኾነ ሰብ ኣብቲ ክሌሌ ንበዒሌ ሞተር 3. ማናቸውም ሰው በክሌለ ባሇሞተር
ተሽከርካሪኡ ኣብ ዖሽከርክረለ እዋን ካብ ተሽከርካሪውን በሚያሽከርክርበት ጊዚ
ሒዯጋ ንክዴሔን ብህዴኣት ንከሽከርክር ከአዯጋ ሇመዲን በዛግታ ሉያሽከረክር
ግዴን እንተዖይኾይኑ ምንቅስቓስ ትራፉክ ግዳታ ካሌሆነበት በቀር የትራፉክ
ብዛዒግት ህደእ ፌጥነት ከሽከርክር እንቅስቃሴ በሚከሇክሌ ዛቅተኛ ፌጥነት
ኣይክእሌን። ማሽከርከር አይችሌም።
4. ሒዯጋ ንከይበዛሔ ብህዴኣት ምዛዋር 4. አዯጋ እንዲይዯርስ በዛግታ መንዲት

ኣዴሊይ እንትኾን ወይ በዘ ዴማ ኣብ ዒንቀፅ አስፇሊጊ ሲሆን ወይም በዘሁ ዯንብ
4ን 5 ወይ ኣብ ዒንቀፅ 6 ብዛተቐመጠ በአንቀፅ 4 እና 5 ወይም በአንቀፅ 6
መሰረት ብህዴኣት ምዛዋር ዛተመዯበ በተቀመጠው መሰረት በዛግታ መንዲት
እንትኾውን ኣብ ጥቕኡ ምስ ዛንቀሳቐስ የተመዯበ ሲሆን በአጠገቡ ከሚንቀሳቀስ
ትራፉክ እንትነፃፀር ብህዴኣት ዛዛውርን ትራፉክ ሲነፃፀር በዛግታ የሚነዲና
332
ብእኡ ኣንፇት ዛጓዒዛ ዛኾነ ብዒሌ ሞተር በዛያው አቅጣጫ የሚጓዛ ማናቸውም ባሇ
ተሽከርካሪ ናይቲ መንገዱ የማናይ ጠርዘ ሞተር ተሽከርካሪ የመንገደን ቀኝ
ሑ዗ ክኸይዴ ኣሇዎ። መስመር ይዜ መሄዴ አሇበት።
ዒንቀፅ 4- ካብ ክሉ ከተማ ወፃኢ ብሒፇሻ ዛፌቀዴ ዒንቀፅ 4- ከከተማ ክሌሌ ውጪ በአጠቃሊይ

ወሰን ፌጥነት፣ የሚፇቀዴ የፌጥነት ወሰን
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ካብ ክሉ፣ ማናቸውም አሽከርካሪ ከከተማ ውጭ፣
1. ናይ ውሌቂ ኣውቶሞቢሌ ወይ ሞተር 1. የግሌ አውቶሞቢሌን ወይም ሞተር
ብሽክሇታ/ ቱግቱግታ/ ስዑቡ ካብ ዛተገሇፀ ብስክላቱን ቀጥል ከተገሇፀው የፌጥነት
ወሰን ፌጥነት ንሊዔሉ ከሽከርክር ኣይክእሌን። ወሰን በሊይ ማሽከርከር አይችሌም።
ሀ. ኣብ ቐዲማይ ብርኪ ኣውራጎዯና ኣብ ሀ. በአንዯኛ ዯረጃ አውራ ጎዲና በሰዒት
ሰዒት 100/ሚኢቲ/ ኬል ሜትር 100(መቶ) ኪ/ሜትር
ሇ. ኣብ ካሌኣይ ብርኪ ኣውራ ጎዯና ኣብ ሇ. በሁሇተኛ ዯረጃ አውራ ጎዲና በሰዒት
ሰዒት 70/ ሰብዒ/ ኪል ሜትር 70 (ስባ) ኪ/ሜትር
ሏ. ኣብ መጋቢ መንገዴን ኣብ ቀበላ ሏ. በመጋቢ መንገዴ፣ በቀበላ መጋቢ
መንገዴን ኣብ ሰዒት 60/ ስዴሳ/ ኪል መንገዴ በሰዒት 60 (ስዴሳ) ኪ/ሜትር
ሜትር
2. ናይ ንግዱ ወይ ናይ ክራይ ተሽከርካሪ ካብ 2. የንግዴ ወይም የኪራይ ተሽከርካሪ
ዛስዔብ ወሰን ፌጥነት ንሊዔሉ ከሽከርክር ከሚከተሇው የፌጥነት ወሰን በሊይ
ኣይክእሌን ማሽከርከር አይችሌም።
ሀ. ኣብ ቀዲማይ ብርኪ ኣውራ ጎዯና ኣብ ሀ. በአንዯኛ ዯረጃ አውራ ጎዯና በሰዒት
ሰዒት 80/ ሰማኒያ/ ኪል ሜትር 80(ሰማንያ) ኪ/ሜትር
ሇ. ኣብ ካሌኣይ ብርኪ ኣውራ ጎዯና ኣብ ሇ. በሁሇተኛ ዯረጃ አውራ ጎዯና በሰዒት
ሰዒት 60/ ስዴሳ/ ኪል ሜትር 60 (ስዴሳ) ኪ/ሜትር
ሏ. ኣብ መጋቢ መንገዱን ኣብ ቀበላ ሏ. በመጋቢ መንገዴና በቀበላ መጋቢ
መጋቢ መንገዴን ኣብ ሰዒት 50(ሒምሳ) መንገዴ በሰዒት 50 (አምሳ)
ኪል ሜትር ኪ/ሜትር
3. ብዒሌ ሞተር ተሽከርካርን ተጎታትን፣ ከቢዴ 3. ባሇሞተር ተሽከርካሪና ተሳቢ፣ ከባዴ
ካሚዮንን ፌርቂ ተጎታትን መሳርሑ ወይ ካሚዮንና ግማሽ ተሳቢ የእርሻ መሳርያ
ዛኾነ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ካብ ዛስዔብ ወይም ማናቸውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ
ወሰን ፌጥነት ንሊዔሉ ክዛውር ኣይኽእሌን። ከሚከተሇው የፌጥነት ወሰን በሊይ ሉነዲ
ሀ. ኣብ ቀዲማይ ብርኪ ኣውራጎዯና ኣብ አይችሌም።
ሰዒት 70/ሰብዒ/ ኪል ሜትር፣ ሀ. በአንዯኛ ዯረጃ አውራ ጎዯና በሰዒት
ሇ.ኣብ ካሌኣይ ብርኪ አውራ ጎዲና ኣብ 70/ሰባ/ ኪ/ሜትር
ሰዒት 50 (ሒምሳ) ኪ/ሜትር፣ ሇ. በሁሇተኛ ዯረጃ አውራ ጎዯና በሰዒት
ሏ. ኣብ መጋቢ መንገዴን ኣብ ቐበላ 50 /አምሳ/ ኪ/ሜትር
መጋቢ መንገዴን ኣብ ሰዒት ሏ. በመጋቢ መንገዴና በቀበላ መጋቢ
40/አርብዒ/ ኪል ሜትር መንገዴ 40/አርባ/ ኪል ሜትር
ዒንቀፅ 5- ብሒፇሻ ኣብ ክሉ ከተማ ዛፌቀዴ ዒንቀፅ 5- በአጠቃሊይ በከተማ ክሌሌ የሚፇቀዴ

333
ወሰን ፌጥነት፣ የፌጥነት ወሰን ፣

ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ ክሉ ከተማ፣ ማናቸውም አሽከርካሪ በከተማ ክሌሌ ውስጥ
1. ናይ ውሌቂ ኣውቶሞቢሌ ወይ ሞተር 1. የግሌ አውቶሞቢሌ ወይም ሞተር
ሳይክሌ/ ቱግቱግታ/ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ኣብ ብስክላት በማንኛውም መንገዴ በሰዒት
ሰዒት ሌዔሉ 60/ስዴሳ/ ኪል ሜትር ከ60/ስዴሳ/ ኪል ሜትር በሊይ በሆነ
ከሽከርክር ኣይኽእሌን። ፌጥነት ሉነዲ አይችሌም።
2. ምስ ፅዔነቱ ብሔጊ ካብ ዛፇቐዯ ሒፇሻዊ 2. ከነጭነቱ በሔግ ከተፇቀዯው አጠቃሊይ
ክብዯቱ ካብ 3500 ኪል ግራም ዖይበሌፅ ናይ ክብዯት ከ3500 ኪል ግራም የማይበሌጥ
ንግዱ ወይ ናይ ኪራይ ተሽከርካሪ ኣብ ሰዒት የንግዴ ወይም የኪራይ ተሽከርካሪ በሰዒት
ሌዔሉ 40/አርብዒ/ ኪል ሜትር ከሽከርክር ከ40/አርባ/ ኪ/ሜ በሊይ ማሽከርከር
ኣይኽእሌን። አይችሌም።
3. ምስ ፅዔነቱ ብሔጊ ካብ ዛተፇቐዯ ሒፇሻዊ 3. ከነጭነቱ በሔግ ከተፇቀዯው ጠቅሊሊ
ክብዯቱ ካብ 3500 ኪል ግራም ዛበሌፅ ናይ ክብዯት ከ3500 ኪል ግራም የሚበሌጥ
ንግዱ ተሽከርካሪ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪን የንግዴ ተሽከርካሪ፣ ባሇሞተር
ተጎታትን ከቢዴ ካሚዮንን ፌርቂ ተጎታትን ተሽከርካሪና፣ ተሳቢ ከባዴ ካምዮንና
መሳርሑ ሔርሻን ወይ ካሌእ ብዒሌ ሞተር ግማሽ ተሳቢ የእርሻ መሳርያ ወይም ባሇ
ተሽከርካርን ኣብ ሰዒት ሌዔሉ 30/ሰሊሳ/ ኪል ሞተር ተሽከርካሪ በሰዒት ከ30/ሰሊሳ/ ኪል
ሜትር፣ ከሽከርኽር ኣይኽእሌን። ሜትር በሊይ ማሽከርከር አይችሌም።
ዒንቀፅ 6- ፌለይ ወሰን ፌጥነት፣ ዒንቀፅ 6- ሌዩ ፌጥነት ወሰን ፣
1. ኣብ ዛኾነ እዋን ኩነትን ዴሔንነትን ህዛቢ 1. በማንኛውም ጊዚና ሁኔታ ሇህዛብ
ኣዴሊዪ እንትኾን ኣብ ዛኾነ መንገዱ ወይ ዯህንነት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በማንኛውም
ብኽፊለ ወይ ኣብ ሌዔሉ ዛኾነ ዴሌዴሌ መንገዴ ወይም በከፉሌ ወይም
ዛዛወር ዛኾነ ዒይነት ብዒሌ ሞተር በማንኛውም ዴሌዴይ ሊይ የሚነዲ
ተሽከርካሪ ኣብ ሊዔሉ ኣብ ዒንቀፅ 4 ን 5 ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ በአንቀፅ
ንዛተመዯበ ወሰን ፌጥነት ክንክይ ኣሇዎ። 4 እና 5 የተመዯበውን የፌጥነት ወሰን
መቀነስ አሇበት።
2. ሀ. ካብ ክሉ ከተማ ወፃኢ ኣብ ሊዔሉ ኣብ 2. ሀ. ከከተማ ክሌሌ ውጪ በአንቀፅ 4
ዒንቀፅ 4 ካብ ዛተመዯበ ዛተፇሇየ ወሰን ከተመዯበው ሊይ የተሇየ የፌጥነት ወሰንን
ፌጥነት ናይ ምምዲብ ሒሊፌነት ብውክሌና የመመዯብ የሃሊፉነት ሇገጠር መንገዴ
ንገፀር መንገዱ ብዒሌ ስሌጣን ተዋሂቡ እዩ። ባሇስሌጣን ተሰጥቷሌ።
ሇ. ኣብ ውሽጢ ክሉ ከተማውን ኣብ ሊዔሉ ኣብ ሇ. ሇከተማ ክሌሌ ውስጥም በአንቀፅ 5
ዒንቀፅ 5 ካብ ዛተመዯበ ዛተፇሇየ ወሰን ፌጥነት ከተመዯበው በሊይ የተሇየ የፌጥነት ወሰን
ናይ ምምዲብ ሒሊፌነት በብኸተምኡ ንክስርሏለ የመመዯብ ሃሊፉነት በየከተማው እንዱሰራበት
ንምምሔዲር ከተማታት ብውክሌና ተዋሂቡ እዩ። ስሌጣኑ ሇከተሞች አስተዲዯር በወክሌና
ተሰጥቷሌ።
ስሇዛኸነ‟ውን ብፌለይ ዛምዯብ ናይ ወሰን ስሇሆነም ተሇይቶ በሚመዯብ የፌጥነት
ፌጥነት ምሌክታ ምሌክት መንገዱ ሒሌሒሉፈ ወሰን ማስታወቂያ የመንገዴ ምሌክቱ አሌፍ
ብግሌፂ ኣብ ዛረኣይ ቦታ መንገዴታት ወይ ከዒ አሌፍ በሚታዩ መንገድች ወይም ዴሌዴዮች
ኣብ ዴሌዴሊት ክግበር ኣሇዎ። መዯረግ አሇበት።
334
ዒንቀፅ 7- በዙዔባ ነዘ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ፣ ዒንቀፅ 7- ይህን ዯንብ ስሇመተሊሇፌ

ኣብ ውሽጢ እዘ ዯንቢ ወይ ከዒ ብመሰረት እዘ በዘሁ ዯንብ ውስጥ ወይም ዯግሞ በዘሁ ዯንብ
ዯንቢ ኣብ ሊዔሉ ካብ ዛተመዯበ ወሰን ፌጥነት መሰረት እሊይ ከተመዯበው የፌጥነት ወሰን
ንሊዔሉ ዛኾነ ዒይነት ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ በሊይ ማናቸውም በትግራይ ክሌሌ በሚወጣው
ዖሽከርክር ብክሌሌ ትግራይ ብዛወፅእ መቕፅዑ የመቅጫ ዯንብ ይቀጣሌ።
ዯንቢ ይቕፃዔ።
ዒንቀፅ 8 እዘ ዯንቢ ዛፅንዏለ ጊዚ፣ ዒንቀፅ 8- ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣታት
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ጊዚ ጀሚሩ ተፇፃሚ ከወጣበት ጊዚ ጀምሮ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ይኸውን።
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
ታሔሳስ/1996 ታህሳስ/1996
መቐሇ መቐሇ
335

ብሄራሲ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

መቐሇ ታሔሳስ 1996 ዒ.ም መቐሇ ታህሳስ/1996 ዒ.ም
ዯንቢ ቁፅሪ 24/1996 ናይ ብዒሌ ሞተር ዯንብ ቁጥር 24/1996 የባሇ ሞተር
ተሽከርከርቲ ወሰን ፌጥነት ዯንቢ ተሽከርካሪዎች የፌጥነት ወሰን ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 24/1996 ናይ ብዒሌ ሞተር ዯንብ ቁጥር 24/1996 የባሇ ሞተር
ተሽከርከርቲ ወሰን ፌጥነት ዯንቢ ተሽከርካሪዎች የፌጥነት ወሰን ዯንብ
ዴሔንነት ሂወትን ንብረትን ንምሔሊው ናይ የሔይወትና የንብረት ዯህንነትን ሇመጠበቅ
ተሽከርከርቲ ፌጥነት ወሰን ምቕማጥ አገዲሲ የተሽከርካሪዎች ፌጥነት ወሰን ማስቀመጥ
ብምዃኑ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ አስፇሊጊ በመሆኑ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ መንግስት ምክር ቤት ስራ አስፇፃሚ ተሻሽል
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 56/7/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን ሔገ መንግስት አንቀፅ 56/7/በተሰጠው
መሰረት እዘ ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። ስሌጣን መሠረት የሚከተሇውን ዯንብ
አውጥቷሌ።
ዒንቀፅ 1- ሒፂር ርእሲ፣ አንቀፅ 1- አጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ ናይ ብዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ ወሰን ይህ ዯንብ የባሇሞተር ተሽከርካሪዎች
ፌጥነት ዯንቢ ቁፅሪ 24/1996 ዒ.ም ተባሂለ የፌጥነት ወሰን ዯንብ ቁጥር 24/1996 ዒ.ም
ክጥቀስ ይኽእሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 2- ትርጉም፣ አንቀፅ 2- ትርጉም
ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ፣ በዘህ ዯንብ ውስጥ
1. “ወሰን ፌጥነት“ ማሇት ብዛኾነ ኹነት ሒዯ 1. “የፌጥነት ወሰን“ ማሇት በማንኛውም
ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ክዛውረለ ዛኽእሌ ሁኔታ አንዴ ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ
እቲ ዛሇዒሇ ፌጥነት ማሇት እዩ። ሉነዲበት የሚችሌ ከፌተኛው ፌጥነት
ማሇት እዩ።
2. “ናይ ውሌቀ ኣውቶሞቢሌ“ ማሇት ብዖይካ 2. “የግሌ አቶሞቢሌ“ ማሇት ከጭነት
ናይ ፅዔነት መመሊሇሲ ተሽከርካሪ፣ ብዒሌ ማመሊሇሻ ተሽከርካሪ በስተቀር ባሇ ሞተር
ሞተር ብሽኽላታ ህዛቢ መመሊሇሲ ብስክላት፣ የህዛብ ማመሊሇሻ ተሽከርካሪ
ተሽከርካሪ፣ ጎታቲ መኪናን፣ ፌለይ መኪና፣ ጎታችና ሌዩ ተንቀሳቃሽ
ተንቀሳቓሲ መሳርሑን ካሌእ ዛተፇሊሇዩ መሳሪያና ላልች የተሇያዩ ተሽከርካሪዎች
336
ተሽከርከርቲ ማሇት እዩ። ማሇት ነው።

3. “ፌለይ ተንቀሳቓሲ መሳርሑ“ ማሇት ሒመዴ 3. “ሌዩ ተንቀሳቃሽ መሣርያ“ ማሇት አፇር
ንጉሒፌ መንገዱ ንምስራሔን ተሒሲቡ ሇመጥረግና መንገዴ ሇመስራት ታስቦ
ዛተሰርሏ ወይ ን዗ይ ጉዲይ ክውዔሌ ዛተገበረ የተሰራ ወይም ሇዘሁ ጉዲይ እንዱውሌ
ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ እዩ። የተዯረገ ማናቸውም ባሇሞተር ተሳቢና
እ዗ይ‟ውን ሒመዴ ዛሽከም ካሚዮንን ኣብቲ በተሳቢው/በካሚዮኑ/ የታሰረ የስሚንቶ
ካሚዮን ዛተሇቆሙ ሲሚንቶ ዖብኩዐ፣ ማብኩያ ማሽንና የዔቃ ማንሻ ክሬኖች
መሌዏሉ ኣቕሐትን/ ወይም ሇዘሁ ስራ
4. “ተቖፃፀርቲ“ እዘ ማሇት ዯንቢ ዛኽበር 4. “ተቆጣጣሪዎች“ ማሇት ይህ ዯንብ
ምዃኑ ንምርግጋፅ አብ ከተማታት ዛካየደ እየተከበረ መሆኑን ሇማረጋገጥ በከተሞች
ኣናእሽተይ ንግዱ ኣብ ዛተፇቐደ ቦታታትን የሚካሄደ አነስተኛ ንግዴ በተፇቀደ
ኣግባብን መሰረት ይፌፀሙ ዖሇው ምዃኖም ቦታዎችና አገባቦች መሰረት እየተፇፀመ
ንምቁፅፃር በዘ ዯንቢ ስሌጣንን ሒሊፌነትን መሆኑን ሇመቆጣጠር በዘህ ዯንብ
ዛተውሃቦም ብማዙጋጃቤታት ከተማ ዛምዯቡ ስሌጣንና ሒሊፉነት የተሰጣቸው በከተማ
ሰራሔተኛታት እዮም። ማዖጋጃ ቤቶች የሚመዯቡ ሰራተኞች
ናቸው።
ዒንቀፅ 3 - ወሰን ተፇፃምነት አንቀፅ 3- የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ዯንቢ፡- ይህ ዯንብ፣
ሀ. ኣብ ኩሇን ከተማታት ትግራይ ዛካየደ ሀ. በሁለም የትግራይ ከተሞች የሚካሄደ
ዯቀቕቲ ንግዴን ዔዲጋ መዯባት ኣብ ዛካየደ አነስተኛ የንግዴ ስራዎችና የገበያ መዯቦች
ስራሔቲ ንግዱ ተፇፃሚ ይኸውን። ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ሇ. ኣብዘ ዒንቀፅ ፉዯሌ ሀ ዛተዯንገገ እንተሃሇወ ሇ. በዘህ አንቀፅ ፉዯሌ ሀ የተዯነገገው እንዲሇ
እውን ትሐት ብዛኾነ ካፑታሌ ከም ሽጋራ፣ ሆኖ በትንሽ ካፑታሌ እንዯ ሲጋራ፣ ቆል፣
ቆል፣ በሇስን፣ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ስራሔቲ በሇስ እና ላልች ተመሳሳይ ስራዎች
ዛሰርሐ ዔዲጋ መዯብ ክሔ዗ እንተይተገዯደ የሚሰሩ የገበያ መዯብ እንዱይ዗ ሳይገዯደ
ኣብ ከተማ ውሽጢ ንእዲተዙወሩ ክሰርሐ በከተማ ውስጥ እየተዖዋወሩ እንዱሰሩ
ዛፌቀዯልም ክህሌው ይኽእለ። በዘ ኣገባብ የሚፇቀዴሊቸው ነጋዳዎች ሉኖሩ
ክሰርሐ ዛፌቀደ ዒይነት ተመሳሰሌቲ ይችሊለ። በእንዯዘህ አገባብ ሉሰሩ
ስራሔቲ ሔዴ ሔዴ ከተማ ብአዋጅ ቑፅሪ የሚፇቀዴሊቸው ተመሳሳይ ዒይነት
65/1995 አንቀፅ 15.1.2/3/ ዛተውሃቦ ስራዎች እያንዲንደ ከተማ በአዋጅ ቁጥር
ስሌጣን መሰረት ብዖውፅኦ ከተማዊ ሔጊ 65/1995 አንቀፅ 15.1.2/3/ በተሰጠው
ይውሰኑ። ስሌጣን መሰረት በሚያወጣው የከተማ ሔግ
ይወሰናሌ።
ሏ. ኣብዘ ዒንቀፅ ፉዯሌ ”ሇ″ ብዛተዯንገገ ሏ. በዘህ አንቀፅ ፉዯሌ በተዯነገገው መሰረት
ኣግባብ ክሰርሐ ዛፌቀዯልም ነጋድ እንዱሰሩ የተፇዯሊቸው ነጋዳዎች
ዛምሌከቶ ከተማ ብዖውፅኦ ከተማዊ ሔጊ የሚመሇከተው ከተማ በሚያወጣው የከተማ
መሰረት ዛህሌውዎም ካሌኦት ግቡኣት ሔግ መሰረት የሚኖሩቸው ላልች
ክፌፅሙ ግቡእ ይህሌዎም። ግዳታዎች የመፇፀም ግዳታ አሇባቸው።
ዒንቀፅ 4 - ዛተኸሌከለ ተግባራት አንቀፅ 4- የተከሇከለ ተግባሮች
1. ከተማ ማዖጋጃቤት ካብ ዖጣየሾም ዔዲጋ 1. የከተማ ማዖጋጃቤት ከቋቋሟቸው የገበያ
ያንደ ዋጋ
መዯባት ወይ ዛተፇቐደ ቦታታት ወፃኢ ኣብ መዯቦች ወይም የተፇቀደ ቦታዎች ወጪ

ናይ ህዛቢ መመሒሇፉ መንገዴታትን በህዛብ መተሊሇፌያ መንገድች እና
ብራንዲታትን ወይ ካሌኦት ክፌቲ ቦታታት በረንዲዎች ወይም ላልች ክፌት ቦታዎች
ሸቐጥ ዖርጊሔካ ይኹን እንዲተዖዋወርካ ሸቀጣ ሸቀጥ ዖርግቶ ይሁን እየተዖዋወሩ
ምስራሔ ዛተኸሌከሇ እዩ። መሸጥ የተከሇከሇ ነው።
2. በዘ ዯንቢ ኣብ ዛሸፇኑ ስራሔቲ ንግዱ 2. በዘህ ዯንብ የሚሸፇኑ የንግዴ ስራዎች
ዛዋፇር ሰብ ኣብ ዔዲጋ መዯባት ወይ የሚሰራ ሰው በገበያ መዯቦች ወይም
ዛተፇቐደ ናይ ንግዱ ቦታታት ጥራሔ በተፇቀደ የንግዴ ቦታዎች ብቻ
ክሰርሔን ኣብዘ ዯንቢ ዛተዖርዖሩ ካሌኦት እንዱሰራና ላልች በዘህ ዯንብ
ግቡኣት ብምኽባር ክሰርሔ ኣሇዎ። የተዖረዖሩት ግዳታዎች በማክበር
መስራት አሇበት።
ዒንቀፅ 5 - ስሌጣንን ተግባርን ከተማ ማዖጋጃ ቤት አንቀፅ 5- የከተማ ማዖጋጃቤት ስሌጣንና
ተግባር
1. ኣብ ከተማታት ዖሇውን ንቕዴሚት 1. በከተሞች ያለትንና ወዯፉት የሚኖሩትን

ዛህሌውን ዔዲጋ መዯባት ምንቅስቓስ የገበያ መዯቦች፣ አነስተኛ ንግዴ ስራዎች
ዯቀቕትን ንግዴን ብቐረባ ኮይኑ ዖመሒዴር፣ እንቅስቃሴ በቅርብ ሆኖ የሚያስተዲዴር፣
ስርዒት ዖትሔዛን ዛቆፃፀርን ነናይ ከተምኡ ስርአት የሚያስይዛና የሚቆጣጠር
ማዖጋጃ ቤት እዩ። የየከተማው ማዖጋጃ ቤት ነው።
2. ኣብ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ1 ዛተዯንገገ ሒፇሻዊ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/
ስሌጣን ከምዖል ኮይኑ ሔዴ ሔዴ ከተማ የተጠቀሰው ጠቅሊሊ ስሌጣን እንዲሇ ሆኖ
ማዖጋጃ ቤት ዛስዔቡ ዛርዛር ስሌጣንን እያንዲንደ ከተማ ማዖጋጃ ቤት
ተግባርን ይህሌዎ። የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይኖሩታሌ።
ሀ. በዘ ዯንቢ ዛመሒዯር ዔዯጋ መዯብ ይህሌዎ፣ ሀ. በዘህ ዯንብ የሚተዲዯር የገበያ መዯብ
ይኖረዋሌ፣
ሇ. ናይ ዔዯጋ መዯብ ይዔዴሌ፣ ናይ ትሔዛቶ ሇ. የገበያ መዯብ ያዴሊሌ፣ የይዜታ
መረጋገፂ ካርዴ ይህብ፣ ማረጋገጫ ካርዴ ይሰጣሌ፣
ሏ. ዔዲጋ መዯብ የመሒዴር ሏ. የገበያ መዯብ ያስተዲዴራሌ፣
መ. ኣብ ዔዲጋ መዯብ ዖሇው ዯቀቕቲ ነጋድ መ. በገበያ መዯብ ያለት ትናንሽ
ዛርዛር መረዲእታ መዛጊቡ ይሔዛ፣ ነጋዳዎች ዛርዛር ማስረጃ መዛግቦ
ይይዙሌ።
ሰ. ኣብ ዔዲጋ መዯብ ዛሰርሐ ነጋድ ናይ ሰ. በገያ መዯብ የሚሰሩ ነጋዳዎች
ግሌጋልት ግብሪ ብእዋኑ ክኸፌለ ይገብር የአገሌግልት ግብር በግዚ እንዱከፌለ
ይቆፃፀር። ያዯርጋሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ረ. ኣብ ዔዲጋ መዯብ ዛሰርሐ ዯቀቕቲ ነጋድ ረ. በገበያ መዯብ የሚሰሩት ትናንሽ ነጋዳዎች
ባዔልም ንባዔልም ዛመሒዲዯርለ ኩነታት ራሳቸው በራሳቸው የሚተዲዯሩበት ሁኔታዎች
የመቻቹ። ያመቻቻሌ።
ሸ. ካብ ዛተፇቐዯ ቦታን ኩነታት ወፃኢ ኣብ ሸ. ከተፇቀዯ ቦታና ሁኔታ ወጪ በከተሞች
ከማታት ንግዱ ከይካየዴ ይቆፃፀር። ካብዘ አነስተኛ የንግዴ ስራዎች እንዲይካሄዴ
338
ዛተፇቐዯ ኣግባብን ቦታ ወፃኢ ዛካየደ ይቆጣጠራሌ፣ ከተፇቀዯው አገባብ ቦታ ውጪ

ስራሔቲ ተኸታቲለ ሔጋዊ ስጉምቲ የሚካሄደ ስራዎች ተከታትል ሔጋዊ እርምጃ
ክውሰድም ይገብር፣ እንዱወስደባቸው ያዯርጋሌ።
ቀ. ተፇፃምነት ዴንጋገታት እዘ ዯንቢ ቀ. የዘህ ዯንብ ዴንጋጌዎች ተፇፃሚነት
ዛከታተለን ዛቆፃፀሩን ሰራሔተኛታት የሚከታተለና የሚቆጣጠሩ ሰራተኞች
የዋፌር፣ ይቆፃፀር፣ ያሰማራሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
በ. ናይ የቖፃፀርቲ ዔሇታዊ ፀብፃብ ይከታተሌ፣ በ. የተቆጣጣሪዎች ዔሇታዊ ሪፕርት

ይከታተሊሌ፣
ተ. ዔዲጋ መዯብ ፅሬቱን ፀጥትኡን ክሔል ተ. የገበያ መዯብ ፅዲትና ፀጥታ እንዱጠበቅ
ይገብር፣ እንትጠሒስ ምስ ዛምሌከቶም ያዯርጋሌ። ይህ ሲጣስ ዯግሞ ከሚመሇከታቸው
አካሊት ብምዃን ስርዒት ክሔል ይገብር፣ ኣብ አካሊት ጋር በመሆን ስርአት እንዱጠበቅ
ዔዲጋ መዯብ ዛተዋፇሩ ዯቀቕቲ ነጋድ ኣብ ያዯርጋሌ፣ በገበያ መዯብ የተሰማሩ ትናንሽ
ምኽባር ፀጥታን ምሔሊው ፅሬትን ክሳተፈ ነጋዳዎች ፀጥታ በማስከበርና ፅዲት በመጠበቅ
የተሒባብር፣ ሊይ እንዱሳተፈ ያስተባብራሌ።
ቸ. በዘ ዯንቢ ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ቸ. በዘህ ዯንብ የተሰጠው ስሌጣንና
አፇፃፅማ አመሌኪቱ ንናይ ከተምኡ ቤት ተግባር አፇፃፀም በተመሇከተ
ምኽሪ ፀብፃብ ተቕርብ። ሇከተማው ምክር ቤት ሪፕርት
ያቀርባሌ።
ዒንቀፅ 6 - ስሌጣንን ተግባርን ተቖፃፀርቲ አንቀፅ 6- የተቆጣጣሪዎች ስሌጣንና ተግባር
ተቖፃፀርቲ ተፀዋዔነቶም ንዛመዯቦም ከተማ ተቆጣጣሪዎች ተጠሪነታቸው ሇመዯባቸው
ማዖጋጃቤት ኮይኑ ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን የከተማ ማዖጋጃ ቤት ሆኖ የሚከተለት
ይህሌዎም፣ ስሌጣንና ተግባር ይኖራቸዋሌ።
ሀ. ኣብ ዔዲጋ መዯብ ዛሰርሐ ነጋድ ዛሰርሔለ ሀ. በገበያ መዯብ የሚሰሩ ነጋዳዎች
መዯብ ብመሰረት እዘ ዯንቢ ዛተዒዯልም የሚሰሩበት መዯብ በዘህ ዯንብ መሰረት
ምዃኑ ምቁፅፃር፣ የተሰጣቸው መሆኑን ይቆጣጠራሌ፣
ሇ. ኣብ ዖይተፇቐዯ ቦታ ንግዱ ዖካይደ ሰባት ሇ. በተከሇከሇ ቦታ ሊይ ንግዴ የሚያካሂደ
ክትትሌ ብምግባር ናብ ዛምሌከቶ ቤት ሰዎች ክትትሌ በማዴረግ ወዯ
ፌርዱ ኣቕሪቡ ውሳነ ክወሃበለ ምግባር፣ ሚመሇከተው ፌርዴ ቤት አቅርቦ ውሳኔ
እንዱሰጥበት ያዯርጋሌ።
ሏ. ኣብ ዔዲጋ መዯብ ዛፌጠር ጉዴሇት ፅሬት ሏ. በገበያ መዯብ ሊይ የሚፇጠር የፅዲት
ይቆፃፀር፣ ብናይ ሒሇዋ ጥዔና ዯንብን መምርሔን ጉዴሇት ይቆጣጠራሌ በጤና አጠባበቅ
መሰረት ስጉምቲ ይወስዴ፣ ዯንብና መመርያ መሰረት እርምጃ
ይወሰዲሌ።
መ. ብማዖጋጃቤት ዛወሃብዎ ምስ ስርሐ ዛዙመደ መ. በማዖጋጃ ቤት የሚሰጡት ከስራው ጋር
ስራሔቲ ይፌፅም፤ የሚዙመደ ላልች ስራዎች ይፇፅማሌ፣
ሰ. ተፇፃምነት እዘ ዯንቢ ከረጋግፅ ብኣብያተ ሰ. የዘህ ዯንብ ተፇፃሚነት እንዱያረጋግጥ
ማዖጋጃ ዛምዯብ ተቖፃፀሪ መንነት ካርዱ በማዖጋጃ ቤት የሚመዯብ ተቆጣጣሪ
ይህሌዎ፣ ክርኢ እንትሔተት ንዛሒተቶ ናይ መሇያ ካርዴ ይኖረዋሌ፣ እንዱያሳይ
ምርኣይ ግቡእ ኣሇዎ። በሚጠየቅበት ግዚ ሇጠየቀው የማሳየት
339
ግዳታ አሇበት፣
ዒንቀፅ 7 - ዔዲጋ መዯብ ወይ ናይ ስራሔ ቦታ አንቀፅ 7- የገበያ መዯብ ወይም የስራ ቦታ
ንምርካብ ክማሌኡ ዛግበኦም ረቛሒታት ሇማግኘት መሟሊት ያሇባቸው ነገሮች
1. ዛኾነ ኣብ ዔዲጋ መዯብ ክሰርሔ ዛዯሉ ሰብ 1. በገበያ መዯብ ሊይ ሉሰራ የሚፇሌግ

ነዜም ዛስዔቡ ረቛሒታት ከማሌእ ኣሇዎ። ማንኛውም ሰው የሚከተለትን
መስፇርያዎች ማሟሊት አሇበት
ሀ. ዚግነቱ ኢትዮዽያዊ ዛኾነ፣ ሀ. ዚግነት ኢትዮዽያዊ የሆነ፣
ሇ. ዔዴሚኡ 18 ዒመንት ሌዔሉኡን፣ ሇ. እዴሜው 18 አመትና ከዙ በሊይ የሆነ፣
ሏ. መዯበኛ ሰራሔን ስሩዔን ንግዱ ዖይብለን ሏ.መዯበኛ ስራና ቋሚ የሆኑ ንግዴ
ስሩዔ ንግዱ ከካይዴ ዒቕሙ ትሐት የላሇውና ቋሚ ንግዴ ሇማካሄዴ
ዛኾነ፣ አቅሙ ዛቅተኛ የሆነ፣
መ. በዒሌ ገዛኡ ወይ በዒሌ ገዙኣ ዔዲጋ መ. ባሇቤቱ/ቷ የገበያ መዯብ የላሇው፣
መዯብ ዖይብለ/ሊ ሰ. በዘህ ዯንብ የተዯነገጉት ግዳታዎች
ሰ. ኣብዘ ዯንቢ ዛተዯንገጉ ግቡኣት ክፌፅም ሇመፇፀም ዛግጁ የሆነ፣
ዴሌው ዛኾነ ረ.የሚመሇከተው ከተማ በህግ በተሰጠው ስሌጣን
ረ. ዛምሌከቶ ከተማ ብሔጊ ብዛተውሃቦ መሰረት ሇሚያወጣቸው ላልች ተጨማሪ
ስሌጣን መሰረት ንዖውፀኦም ካሌኦት መስፇርቶች የሚያሟሊ። ዛርዛሩ እያንዲንደ
ተወሰኽቲ ሮቕሒታት ዖማሌአ። ዛርዛሩ ከተማ በሚያወጣቸው የከተማ ሔግ ሉወሰን
ሔዴ ሔዴ ከተማ ብዖውፅኦ ከተማዊ ሔጊ ይችሊሌ።
ክውሰን ይኽእሌ። ሸ. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ -አንቀፅ 1/ሇ/ የተዯነገገው
ሸ. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1/ሇ/ የዔዴሜ ገዯብ በዘህ ዯምብ አንቀፅ 3/ሇ
ዛተዯንገገ ናይ ዔዴመ ገዯብ ኣብዘ ዯንቢ በተመሇከቱ ስራዎች በሚሰማሩ ሰዎች ሊይ
ዒንቀፅ 3/ሇ/ዛተመሌከቱ ስራሔቲ ኣብ ተፇፃሚ አይሆንም።
ዛዋፇሩ ሰባት ተፇፃሚ ኣይኸውንን
ዒንቀፅ 8 -መሰሌ ዒንቀፅ 8 -መብት
1. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ዔዲጋ መዯብ ዛተዒዯሇ 1. በዘህ ዯንብ መሰረት የገበያ መዯብ
ነጋዲይ ኣብ ዛተዒዯል መዯብ ሙለእ ናይ የተሰጠው ነጋዳ በተሰጠው መዯብ ሙለ
ምጥቃም መሰሌ ኣሇዎ። እዘ ናይ ምጥቃም የመጠቀም መብት ይኖራሌ። ይህ
መሰሌ ብዛምሌከቶ አካሌ እንትፌቀዯለ የመጠቀም መብት በሚመሇከተው አካሌ
ንቤተሰቡ ናይ ምትሔሌሊፌ መሰሌ ሲፇቀዴሇት ሇቤተሰቦች የማስተሊሇፌ
የጠቓሌሌ። ንዔሊማ „ዘ ዯንቢ ቤተሰብ ማሇት መብትን ይጨምራሌ። ሇዘህ ዯንብ አሊማ
ሰብኣይ ሰበይትን ወሊዴን ውሊደን እዮም። ቤተሰብ ማሇት ባሌና ሚስት ወሊጆችና
ይኹን ዲኣምበር ውሊዴ ዖይብልም ነገር ግን ተወሊጆች ናቸው። ይሁን እንጂ ሌጅ
ብኦኦም ብምፌሊጥ ከማሒሊሌፌ ክፌቀዯለ የላሊቸው ነገር ግን በእርሱ ስር
ይኽእሌ እዩ። የሚተዲዯሩ ሰዎች ያሌዋቸው ነጋዳዎች
ሇከተማ ማዖጋጃቤቱ በማሳወቅ
እንዱስተሊሌፈ ሉፇቀዴሊቸው ይችሊሌ፡፡
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ፣ ዛተሒሇወ 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ /1/ የተሰጠው
መሰሌ ከምዖል ኾይኑ ዛኾነ ኣብ ዔዲጋ መብት እንዲሇ ሆኖ ማነኛውም በገበያ
340
መዯብ ዛሰርሔ ነጋዲይ፣ መዯብ የሚሰራ ነጋዳ ፣

ሀ. ከም ሽቓቕ፣ ግሌጋልት ማይ፣ ምሌዒሌ ሀ. እንዯ ሽንት ቤት ፣ የውሃ ኣገሌግልት ፣
ጉሒፌ ዛመሳሰለ ናይ ሒባር ግሌጋልት የቆሻሻ ማንሳት የመሳሰለት በጋራ የመጠቀም ፣
ብሒባር ምጥቃም፣
ሇ. ተቖፃፀርቲ ኣብ ዛቆፃፀርለ እዋን ሇ. ተቆጣጣሪዎች በሚቆጣጠሩበት ግዚ
መንነቶም ምሔታት፣ ማንነታቸውን የመጠየቅ፣
ሏ. ኣብ ምምሔዴዲር ዔዯጋ ዛሰምፆ ሒሳብን ሏ. በገበያ ኣስተዲዯር የሚስማው ሒሳብና
ርኢቶን ምሃብን ምቕራብን መሰሌ፣ ኣስተያየት የመስጠትና የማቅረብ መብት፣
መ. ብተቖፃፀርቲ በፂሐኒ ንዛብል በዯሌ መ. በተቆጣጣሪዎች ዯርሶብኛሌ የሚሊቸውን
ጥርዒኑ ናብ ናይ ከተምኡ ማዖጋጃ ቤት በዯልች ቅሬታውን ሇከተማው መዖጋጃቤት
ብምቕራብ ፌታሔ ናይ ምርካብ መሰሌ በማቅረብ መፌትሓ የማግኘት መብት
ይህሌዎ። ይኖረዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 9 ግቡእ አንቀፅ 9 - ግዳታዎች
ዔዲጋ መዯብ ተዋሂብዎ ዛሰርሔ ነጋዲይ ዛስዔቡ የገበያ መዯብ ተሰጥቶት የሚሰራ ነጋዳ
ግቡኣት ይህሌውዎ፣ የሚከተለት ገዳታዎች ይኖሩታሌ ፣
1. ካብ ዛተዒዯል መዯብ ቑፅሪ ወፃኢ ክሰርሔ 1. ከተሰጠው የመዯብ ቁጥር ውጭ መስራት

የብለን፣ የሇበትም፣
2. ናይ ዔዲጋ መዯብ ክራይ ከምኡ‟ውን ናይ 2. የገበያ መዯብ ክራይና የኣገሌግልት ግብር
ግሌጋልት ግብሪ ብእዋኑ ምኽፊሌ። በጊዚው መክፇሌ፣
3. ንተቖፃፀርቲ ብዙዔባ ኣብ መዯብ ዖካይድ 3. በመዯብ ሊይ ስሇሚያካሂዯው ስራ
ስራሔ ትኽክሇኛን ሙለእ መረዲእታ ናይ ትክክሇኛና የተሟሊ ማስረጃ
ምሃብ ሇተቆጣጣሪዎች የመስጠት፣
4. ዛተዒዯል መዯብ ንሳሌሳይ ወገን ብመሸጣ፣ 4. የተሰጠው መዯብ ሇሶስተኛ ወገን በሽያጭ
ብውህብቶ ወይ ብካሉእ መንገዱ ፣ በስጦታ ወይም በላሊ መንገዴ
ዖይምምሔሌሊፌ፣ ኣሇማስተሊሇፌ፣
5. ብመሰረት ዒንቀፅ 8/1/ ዛተዒዯል መዯብ 5. በአንቀፅ 8/1/ መሰረት የተሰጠው መዯብ
ናይ ምጥቃም መሰለ ንቤተሰቡ ከማሒሊሌፌ የመጠቀም መብት ሇቤተሰቦቹ ማስተሊሇፌ
እንትዯሉ ካብ ከተምኡ ማዖጋጃ ቤት ሲፇሌግ ከከተማው ማዖጋጃ ቤት ስምምነት
ስምምዔነት ምርካብ፣ ማግኘት፣
6. ምስ ዔሊማ ዔዯጋ መዯብን ዯቀቕቲ ንግዱ 6. ከየገበያ መዯብና ጥቃቅን ንግዴ ኣሊማ
ዖይዙመደን ዛፃብኡን ዒበይቲ ናይ ንግዱ ጋር የማይዙመደና የሚቃረኑ ትሊሌቅ
ስራሔ ዖይምስራሔ። የንግዴ ስራዎች ኣሇመስራት፣
7. እቲ ዔዲጋ ፀጥታን ፅሬቱ ክሔል ምስታፌን 7. የገበያ ፀጥታና ፅዲት እንዱጠብቅ
ምትሔብባር፣ የመሳተፌና የመተባበር ፣
8. ብመሰረት መምርሔን ሒሇዋ ጥዔና ኣብ ጥዔና 8. በጤና ኣጠባበቅ ዯንብና መምርያ መሰረት
ሒዯጋ ዖስዔቡን ንንባዔልም ተፃባእቲ ዛኾኑ በጤና ሊይ ኣዯጋ የሚያዯርሱና
ሸቀጣት ብሒዯ ዖይምሒዛ፣ እርስበርሳቸው ተቃራኒ የሆኑ ሸቀጣ
ሸቀጦች በኣንዴ ሊይ ኣሇመያዛ፣
9. ኣብ ናይ ዔዯጋ መዯብ ተኻራይቲ ብሒባር 9. የገበያ መዯብ ተከራዮች በኣንዴነት
341
ንዛጥቀመልም ግሌጋልታት ንሒሇዋን የሚጠቀሙባቸው ኣገሌግልቶች ሇጥበቃና

ምምሔዲሮምን ዖዴሉ ወፃኢታት ከተማ ቤት ሇኣስተዲዲራቸው የሚያስፇሌጉ ወጪዎች
ምኽሪ ብዖውፀኦ ከተማዊ ሔጊ ብዛውስኖ የከተማ ምክር ቤት በሚያወጣው የከተማ
መሰረት ብፅሑቱ ናይ ምሽፊን ግቡእ ኣሇዎ። ሔግ የሚወሰነው መሰረት ዴርሻው
የመሸፇን ግዳታ ኣሇው ፡፡
ዒንቀፅ 10- ቕፅዒት ኣንቀፅ 10 - ቅጣት
እዘ ዯንቢ ብዛእዛዜ መሰረት ዛህሌውዎ ግቡኣት ይህ ዯንብ በሚያዖው መሰረት የሚኖሩት
ዖይፇፀመ ወይ በዘ ዯንቢ ዛተዯንገጉ ኽሌከሊታት ግዳታዎቸ የማይፇፅም ወይም በዘህ ዯንብ
ዛጣሒሰ ሰብ ከከም ኣግባብነቱ ኣብዘ ዯንቢ ወይ የተዯነገጉትን ክሌከሊዎች የጣሰ ሰው እንዯየ
ኣብ ገበን መቕፅዑ ሔጊ ዴንጋገታት ዯንቢ ኣግባቡ በዘህ ዯንብ ወይም በወንጀሇኛ መቅጫ
ምትሔሌሊፌ ዛተወሰነ ቕፅዒት ይፌፀም። ሔግ የዯንብ መተሊሇፌ ዴንጋጌዎች
የተወሰነውን ቅጣት ይፇፀማሌ፡፡
ዒንቀፅ 11- አፇፃፅማ ኣንቀፅ 11- የቅጣት ኣፇፃፀም
1. ናይ ዔዲጋ ተዋሂብዎ እንዲሰርሏ እንዲሃሇወ 1. የገበያ መዯብ ተሰጥቶት በመስራት ሊይ
ክኸፌል ዛግባእ ክራይ ወይ ካሌኦት ናይ እያሇ ሉከፇሇው የሚገባ የኪራይ ወይም
ግሌጋልት ክፌሉታት ንምክፊሌ ፌቓዯኛ ላልች የኣገሌግልት ክፌያዎች ሇመክፇሌ
ዖይኮነ ነጋዲይ፣ ፌቃዯኛ ያሌሆነ ነጋዳ ፣
ሀ. ናይ ክሌተ ወርሑ ክራይ ዖይከፇሇ ናይ ሀ. የሁሇት ወር የመዯብ ኪራይ ያሌከፇሇ
ፅሐፌ መጠንቀቅታ ይወሃቦ፣ የፅሐፌ ማስጠንቀቅያ ይሰጠዋሌ፡፡
ሇ. ናይ ሰሇስተ ወርሑ መዯብ ክራይ ሇ. የሶስት ወር የመዯብ ኪራይ ያሌከፇሇ
ዖይከፇሇ 5 ፏርሰንት ቕፅዒት ኣብ ሌዔሉ በሚከፇሇው ኪራይ ሊይ 5 %
እቲ ዛኽፇሌ ክራይ ብተወሳኺ ክኸፌሌ ቅጣት በተጨማሪ እንዱከፌሌ
ይግበር፣ ያዯርጋሌ ፣
ሏ. ንሹደሽተ ተኸታተሌቲ ኣዋርሔ ክራይ ሏ. ሇተከታታይ 6 ወራት ኪራይ
ዖይኸፇሇ እቲ ቤት ይተኸፇሇ ክራይ ናይ ያሌከፇሇ ማዖጋጃቤት
ምሔታት መሰለ ሔለው ኮይኑ ዛሒዜ ያሌተከፇሇውን ኪራይ የመጠየቅ
ዔዲጋ መዯብ ይሔዯግ። መብቱ እንዲሇ ሆኖ የያዖውን የገበያ
መዯብ ይወሰዴበታሌ፣
መ. ካብቲ ከተማ ማዖጋጃ ቤት ስምምዔነት መ. ከከተማው ማዖጋጃቤት ስምምነት
ከይረኸበ ዛውሃቦ ዔዲጋ መዯብ ወይ ናይ ሳያገኝ የተሰጠውን የገበያ መዯብ
ስራሔ ቦታ ንኻሉእ ሰብ ኣማሒሊሉፈ ወይም የስራ ቦታ ሇላሊ ሰው አሳሌፍ
እንተረኺቡ ዛሒዜ ዔዲጋ መዯብ ወይ ከተገኘ የያዖው የገበያ መዯብ ወይም
ስራሔ ቦታ ይሔዯግ። የስራ ቦታ ይወሰዲሌ።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ብዛተዯንገገ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/
መሰረት ዛፌፀም ቕፅዒት ወይ ምምሔዲራዊ በተዯነገገው መሰረት የሚፇፀም ቅጣት
ስጉምቲ ዛምሌከቶ ማዖጋጃ ቤት ይፌፀም። ወይም አስተዲዯራዊ እርምጃ
በሚመሇከተው ማዖጋጃ ቤት ይፇፀማሌ።
3. አብዘ ዯንቢ አንቀፅ ዛተዯንገጉ ግቡኣት 3. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 9 የተዯነገጉት
ንኽፌፀም ፌቓዯኛ ዖይኮነ ዔዲጋ መዯብ ወይ ግዳታዎች ሇመፇፀም ፌቃዯኛ ያሌሆነ
ተመሳሳሉ ናይ ስራሔ ቦታ ዛተውሃቦ ሰብ የገበያ መዯብ ወይም ተመሳሳይ የስራ ቦታ
342
ዛስዔብ ቕፅዒታት ብማዖጋጃ ቤት ዛምዯብ የተሰጠው ሰው የሚከታተለት ቅጣቶች

ተቖፃፃሪ ብሔጋዊ ናይ ፊይናንስ ቕብሉት ማዖጋጃ ቤት በሚመዴበው ተቆጣጣሪ
ገይሩ ሽዐ ይፌፀም። በፊይናንስ ሔጋዊ ዯረሰኝ መሰረት
ወዴያውኑ ይፇፀማሌ።
ሀ. ፅሬት ዔዯጋ ዖበሊሸወ ኮይኑ እንትከብ ብር ሀ. የገበያ ፅዲት አበሊሽቶ ከተገኘ ብር 10.00
10.00
ሇ. ኣብ ዖይተፇቐዯ ቦታ እንዲሰርሏእን ሇ. ባሌተፇቀዯ ቦታ እየሰራ ሇመጀመርያ ግዚ
ትርከብ ንመጀመርታ ጊዚ ብር 10.00 የተገኘ ብር 10.00
4. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3/ሇ/ 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ 3/ሇ/ በተዯነገገው
ብዛተዯንገገ መሰረት ኣብ ዖይተፇቐዯ ቦታ መሰረት ባሌተፇቀዯ ቦታ እየሰራ ከአንዴ
እንዲሰርሏ ካብ ሒዯ ጊዚ ንሊዔሉ ዛተረኸበ ጊዚ በሊይ የተገኘ ሰው ስሌጣን ወዯ አሇው
ሰብ ስሌጣን ናብ ዖሇዎ ቤት ፌርዱ ቐሪቡ ፌርዴ ቤት ቀርቦ በዯንብ መተሊሇፌ ሔግ
ኣብ ዯንቢ ዛጥሔሱ ተግባራት ፇፂሙ የተዯነገጉት ቅጣቶች እዱፇፀሙ
ዛረተኸበ ሰብ ሰሌጣን ናብ ዖሇዎ ቤት ፌርዱ ይዯረጋሌ።
ቐሪቡ ክቕፃዔ ይግበር።
5. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1፣2፣3 ካብ 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1፣2፣3
ዛተመሌከቱ ወፃኢ ዛኾኑ ነዘ ዯንቢ ዛጥሔሱ ከተመሇከቱት ወጪ የሆኑ ይህን ዯንብ
ተግባራት ፇፂሙ ዛተረኸበ ሰብ ስሌጣን ናብ የሚጥሱ ተግባሮች ፇፅሞ የተገኘ ሰው
ዖሇዎ ቤት ፇርዱ ቐሪቡ ክቕፃዔ ይግበር። ስሌጣን ወዯ አሇው ፌርዴ ቤት ቀርቦ
እንዱቀጣ ይዯረጋሌ።
ዒቀፅ 12- ናይ ምቁፅፃር ግቡእ አንቀጽ 12- የመቆጣጠር ግዳታ
1. ከተማ ማዖጋጃ ቤት እዘ ዯንቢ ንዛወፀለ 1. የከተማ ማዖጋጃ ቤት ይህ ዯንብ ሇወጣበት
ዔሊማ ይፌፀም ምህሊውን ናይዘ ዯንቢ ዒሊማ እየተፇፀመ መሆኑንና የዘህ ዯንብ
ተፇፃሚነት ንምርግጋፅ ዛተመዯቡ ተፇፃሚነት ሇማረጋገጥ የተመዯቡ
ተቖፃፀርቲ በዘ ዯንቢ መሰረት ጥራሔ ተቆጣጣሪዎች በዘህ ዯንብ መሰረት ብቻ
ይሰርሐ ዖሇው ምዃኖም ምቁፅፃር ግቡእ እየሰሩ መሆናቸውን የመቆጣጠር ግዳታ
ኣሇዎ። አሇበት።
2. ንሔጊን ዯንቢታት ስነ ምግባርን ተፃባኢ 2. ሇሔግና ሇስነ-ምግባር ዯንቦች ተቃራኒ
ብዛኾነ መንገዱ ስሌጣኑ ክጥቀም ኣብ በሆነ መንገዴ ስሌጣኑ ሲጠቀም በተገኘው
ዛረኸቦ ተቖፃፃሪ ኣግባብ ዖሇዎ ናይ ተቆጣጣሪ አግባብ ያሇው የሰራተኛ
ሰራሔተኛ መማሒዲዯሪ ዯንቢ ወይ ናይ ገበን መተዲዯርያ ዯንበ ወይም የወንጀሇኛ
ሔጊ ከም ኣግባብነቱ ተፇፃሚ ክኸውን መቅጫ ሔግ እንዯየ አገባቡ ተፇፃሚ
ይገብር። እንዱሆን ያዯርጋሌ።
ዒንቀፅ 13 - መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን አንቀፅ 13- መመርያ የማውጣት ስሌጣን
እዘ ዯንቢ ንምፌፃም ኣዴሊዪ ኮይኑ እንትርከብ ይህንን ዯንብ ሇማስፇፀም አስፇሊጊ ሆኖ
ምስዘ ዯንቢ ዖይጓነፅ መምርሑ ብዛምሌከቶ በሚገኝበት ግዚ ከዘህ ዯንብ ጋር የማይጋጭ
ከተማ ቤት ምኽሪ ይወፅእ። መመርያ በሚመሇከተው የከተማ ምክር ቤት
በሚያወጣው የከተማ ሔግ ይወሰናሌ።
343
ዒንቀፅ 14 - ዯንቢ ዛፀንዏለ እዋን አንቀፅ 14- ዯንቡ የሚፀናበት ግዚ

እዘ ዯንቢ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
ታሔሳስ/1996 ታሔሳስ/1996
መቐሇ መቐሇ
344

መቐሇ ታሔሳስ 10/1996

መቐሇ ታሔሳስ 10/1996
ዒ/ም ዒ/ም
ዯንቢ ቑፅሪ 25/1996 ዯንብ ቁጥር 25/1996
ኣብ ከተማታት ዛካየደ ዯቀቕቲ ንግዱን ናይ ዔዲጋ መዯባትን በከተሞች የሚካሄደ ጥቃቅን ንግዴና የገበያ መዯቦች
ዛማሒዯሩለ ስርዒት ንምውሳን ዛወፀ ዯንቢ የሚተዲዯሩበትን ስርዒት ሇመወሰን የወጣ ዯንብ
ዯንቢ ቑፅሪ 25/1996 ዯንብ ቁጥር 25/1996

ኣብ ከተማታት ዛካየደ ዯቀቕቲ ንግዱን ናይ ዔዲጋ በከተሞች የሚካሄደ ጥቃቅን ንግዴና የገበያ
መዯባትን ዛማሒዯሩለ ስርዒት ንምውሳን ዛወፀ መዯቦች የሚተዲዯሩበትን ስርዒት ሇመወሰን
ዯንቢ የወጣ ዯንብ
ከተማታት ሌምዒትን ህንፀት ከባቢአን ንምስሊጥ ከተሞች የኣከባብያቸውን ሌማትና ዔዴገት
ንኽኽእሊ በቢ ከተምኡ ዛካየደ ዯቀቕቲ ሇማፇጠን ይችለ ዖንዴ በየከተማው የሚካሄደ
ምንቅስቓሳት ንግዱ ሔጊን ስርዒት ብዛተኸተሇ ኣነስተኛ የንግዴ እንቅስቃሴዎች የሚኖራቸው
ኣግባብ ክፌፀሙ ምግባር ሔዘ ኣብ ከተማታት ይረአ ሚና በመገንዖብ እነኝህ የመሳሰለ የንግዴ
ዖል ናይ ዔዲጋ ቦታታት ኣቀማምጣ ንምምሔዲርን እንቅስቃሴዎች ህግና ስርኣት በተከተለ ኣገባብ
ግሌጋልት ንምሃብ ብዖመቹ መንገዱ ስርዒት እንዱፇፀሙ ማዴረግ በከተሞች የሚታየውን
ንምትሒዛ ኣሊይ ኮይኑ ስሇዛተረከበ ስራሔ ፇፃሚ የገበያ ቦታዎች ኣቀማመጥ ሇማስተዲዯርና
ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ኣገሌግልት ሇመስጠት በሚያመች መንገዴ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግቲ ትግራይ ስርዒተ ሇማስያዛ ሆነ ስሇተገኘ የትግራይ
ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ ኣስፇፃሚ
ኣል:: ኮሚቴ ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስት
ትግራይ አንቀፅ 56/7 መሰረት የሚከተሇውን
ዯንብ ኣውጥቷሌ::
ዒንቀፅ 1 - ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 - ኣጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ "ኣብ ከተማታት ዛካየደ ዯቀቕቲ ይህ ዯንብ "በከተሞች የሚካሄደ ጥቃቅን
ንግዱን ናይ ዔዲጋ መዯባት ዛማሒዯሩለ ስርዒት ንግዴና የገበያ መዯቦች የሚተዲዯሩበት ስርዒት
ንምውሳን ዛወፀ ዯንቢ ቑፅሪ 25/1996" ተባሂለ ሇመወሰነ የወጣ ዯንብ ቁጥር 25/1996" ተብል
ክጥቀስ ይካኣሌ:: ሉጠቀስ ይቻሊሌ::
ዒንቀፅ - ትርጉም ኣንቀፅ 2 - ትርጉም
ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ በዘህ ዯንብ ውስጥ
1. "ዔዲጋ መዯብ" ማሇት ብከተማ ማዖጋጃቤታት 1. "የገበያ መዯብ " ማሇት በከተማ
ንዛተፇሊሇዩ ኣናእሽተይ ንግዱ ስራሔቲ ማዖጋጃቤቶች ሇተሇያዩ ኣነስተኛ የንግዴ
345
ክውዔሌ ተባሂለ ዛተፇቐን ዛተኸሇሇ ቦታ ስራዎች እንዱውሌ ታስቦ የተፇቀዯና

እዩ:: የተከሇሇ ቦታ ነው::
2. "ዯቀቕቲ ነጋድ" ማሇት ብመሰረት ንግዱ 2. "ትናንሽ ነጋዳዎች" ማሇት በንግዴ ፇቓዴና
ፌቓዴን ምዛገባን ኣዋጅ ቑፅሪ 67/89 ምዛገባ ኣዋጅ ቁጥር 67/89 መሰረት
ዖይሽፇኑን ኣብ ዔዲጋ መዯብ ብስሩዔ ተዒዱልም ያሌተካተተ ያሌሸፇኑ የገበያ መዯብ
ዛሰርሐን ብዛተፇሊሇየ ኩነታት ተዖዋዊሮም በኣግባቡ ተሰጥቷቸው የሚሰሩ እና
ክሰርሐ ዛፊቀዯልም ነጋድ እዮም:: ቅዴሚት በተሇያየ ሁኔታዎች ተዖዋውሮ እንዱሰሩ
ዖል ዒብይ ሒይሉ መብራህቲ ናይ ሒፂር ሒይሉ የተፇቀዯሊቸው ነጋዳዎች ናቸው::ትሌቅ
መብራህቲ ምንካይ እዩ:: የመብራት ሃይሌ ወዯ ኣጭር የመብራት
ሃይሌ መቀነስ ማሇት ነው::
3. "ተሽከርካሪ ኣገሌግልት ሒዯጋ" ማሇት 3. የኣዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ ማሇት
ኣምቡሊንስ ንሰራዊት ንፕሉስ ንመከሊኸሉ ኣምቡሊንስ ሇፕሉስ ሠራዊት ሇእሳት
ሒዯጋ ሒዊ ዖገሌግሌ ከቢዴ ሒዯጋ ዖጋጠሞ ሰበ ኣዯጋ መከሊከያ የሚያገሇግሌ ከባዴ ኣዯጋ
ዛሒዖ ተሽከርካሪ እዩ:: ስሇዛኾነ ከምዘ ዒይነት ያጋጠመውን ሰው የያዖ ተሽከርካሪ
ተሽከርካሪ ክንቐሳቀስ ዖሇዎ ኣብ ቅዴሚት የሚያንቀሳቅስ ሰው በመኪናው ፉት ያሇ
ብዖይ ምቁራፅ ቦግ ህሌም ዛብሌ ቀይሔ ወይ ማቋረጥ እሌም ዴርግም የሚሌ ቀይ ወይም
ሰማያዊ ምሌክት መብራህቲ ክርእይ ወይ ሰማያዊ መብራትን ማሳየት ወይም ዯግሞ
ንመጠንቀቕታ ዛስማዔማዔ ምሌክት ዴምፂ ወይ ሇማስጠንቀቂያ የሚስማማ ምሌክት ወይም
ዯወሌ ከስምዔ ኣሇዎ:: የዯወሌ ዴምፅ ማስማት ኣሇበት::
4. "መስቀሇኛ መንገዱ" ማሇት ክሌተ ወይ ካብ 4. መስቀሇኛ መንገዴ ማሇት ሁሇት ወይም ከሁሇት
ክሌተ ንሊዔሉ ዛኾኑ ጏዯናታት ወይ መንገዴታት በሊይ የሆኑ ጏዲናዎች ወይም መንገድች በመስቀሌ
ብመሌክዔ መስቀሇኛ ዛራ ኽብለ ቦታ እዩ:: ቅፅሌ ምሌክት የሚገናኙበት ቦታ ነው::
5. "ነፀሊ መንገዱ" ማሇት በሒዯ መስርዔ ዛጓዒ዗ 5. ነጠሊ መንገዴ ማሇት በኣንዴ ኣቅጣጫ በቅዯም
ተሽከርከርቲ ዖተሒሊሌፌ እኹሌ ስፌሒት ዖሇዎም ተከተሌ የሚጓ዗ ተሽከርካሪዎች የሚተሊሇፈበት
ክፊሌ መንገዱ እዩ:: በቂ ስፊት ያሇው የመንገዴ ክፌሌ ነው::
6. "መብርሂ እዋን" ማሇት ካብ ፀሒይ 6. የማብርያ ጊዚ ማሇት ፀሒይ ከጠሇቀችበት ጊዚ
ዛፀዯቐትለ ክሳብ ፀሒይ ትበርቀለ ዖል ጀምሮ ፀሒይ እስክትወጣበት ያሇው ጊዚና
ጊዚን ከምኡውን ብምኽንያት ኩነታት ኣየር እንዱሁም በኣየር ሁኔታዎች የተነሳ ሇማየት
ንምርኣይ ኣብ ዖይካኣሇለ ጊዚ እዩ:: የማይቻሌበት ጊዚ ነው::
7. "ተሽከረካሪ ንነዊሔ ጊዚ ዯው ምባሌ" ማሇት 7. ተሽከርካሪ ሇረጅም ጊዚ ማቆም ማሇት
ተሳፇርቲ ንምስፊር ወይ ንምውራዴ ወይ ኣቕሒ ተሳፊሪዎችን ሇማሳፇር ወይም ሇማውረዴ ወይም
ንምፅዒን ወይ ንምርጋፌ ካብ ዛዴሇ ግዖ ንሊዔሉ ዔቃ ሇመጫን ወይም ሇማራገፌ ከሚያስፇሌግ ጊዚ
ተሳፊሪ ሰብ ወይ ኣቕሒ ኣብ ውሽጢ ይሃሌዎ በሊይ ተሳፊሪ ሰው ወይም ዔቃ በውስጠ ቢኖረውም
ኣይሃሌዎ መኪና ዯው እንተብሌ እዩ:: ባይኖረውም መኪናው ሲቆም ነው::
8. ክሉ ቤት መዖጋጃ ማሇት ቤት ማዖጋጃ ወይ ቤት 8. የማዖጋጃ ቤት ክሌሌ ማሇት ማዖጋጃ ቤት ወይም
ምኽሪ ማዖጋጃ ብቐጥታ ዖማሒዴሮ ክሉ ከተማ የማዖጋጃ ቤት ምክር ቤት የሚያስተዲዴረው
እዩ:: የከተማ ክሌ ነው::
9. ናይ ከተማ መንገዱ ማሇት ኣብ ውሽጢ ክሉ ቤት 9. የከተማ መንገዴ ማሇት በማዖጋጃ ቤቱ ክሌሌ
ማዖጋጃ ዛርከብ ዛኾነ ዒይነት መንገዱ እዩ:: ውስጥ የሚገኝ ማንኛውም ኣይነት መንገዴ ነው::

10. ብዒሌ ሒዯ ኣንፇት ጏዯና ወይ መንገዱ ማሇት 10. ባሇ ኣንዴ ኣቅጣጫ ጏዲና ወይም መንገዴ
ተሸከርከርቲ ብሒዯ ኣንፇት ጥራሔ ንኽጓዒ዗ለ ማሇት ተሽከርካሪዎች በኣንዴ ኣቅጣጫ ብቻ
ዖተፇቐዯ ጏዯና ወይ መንገዱ እዩ:: እንዱጓ዗በት የተፇቀዯ ጎዯና ወይም መንገዴ
ነው::
11. መቋረፂ ኣጋራት ማሇት ኣቋሪፆም ንኽሰግሩ 11. የእግረኛ ማቋረጫ ማሇት እግረኞች በማቋረጥ
ተባሂለ ኣብ መንገዱ ውሽጢ ምሌክት ዛተገበረለ እንዱሻገሩበት ብል በመንገደ ውስጥ ምሌክት
ክፌሌ መንገዱ እዩ:: የተዯረገበት ክፌሌ ነው::
12. የማንን ፀጋምን ማሇት ተጓዒዛቲ ዛኸዴለ 12. ግራና ቀኝ ማሇት ተጓዢች የሚሄደበት በግራ
ኣንፇት ብወገን ፀጋም ወይ የማን ዖል እዩ:: ወይም በቀኝ በኩሌ ያሇው ነው::
13. መንገዱ ማሇት ተሽከርከርቲ መኸዱ ተባሂለ 13. መንገዴ ማሇት ሇተሽከርካሪዎች መሄጃ ተብል
ኣስፊሌት ወይ ካሌእ ዒይነት ሒመዴ ወይ ፀፀር ኣስፊሌት ወይም ላሊ ኣይነት ኣፇር ወይም ጠጠር
ዖተገበረለ ኣካሌ መንገዱ ወይ ጎዯና ማሇት ኮይኑ የተዯረገበት የመንገዴ ኣካሌ ወይም ጏዲና ሆኖ
ናይቲ ጎዯና ወይ መንገዱ ጠርዘ ኣይሒውስን:: የጎዲናው ወይም የመንገደን ዲር ኣይጨምርም::
14. ምሌክት መንገዱ ማሇት ተሽከርከርቲ 14. የመንገዴ ምሌክት ማሇት ተሽከርካሪዎች
ዛተሒሊሇፌለ ኣንፇት ንምውሳንን ከምኡውን የሚተሊሇፈበት ኣቅጣጫን ሇመወሰንና
ንተሒሊፌቲ መጠንቀቕታ ንምሃብ ዖገሌግሌ ቤት እንዱሁም ተሊሊፉዎችን ማስጠንቀቂያ
ፅሔፇት ትራንስፕርት ዖውፅኦ ዛኾነ ምሌክት ሇመስጠት እንዱያገሇግሌ የትራንስፕርት
እዩ:: ፅሔፇት ቤት ያወጣው ማንኛውም ምሌክት
ነው::
15. ተሽከርከርቲ ንሒፂር እዋን ዯው ምባሌ ማሇት 15. ተሽከርካሪን ሇኣጭር ጊዚ ማቆም ማሇት
ተሳፇርቲ ንምውራዴ ወይ ንምስፊር ተባሂለ ኣብ ተሳፊሪዎችን ሇማውረዴ ወይም ሇማሳፇር ተብል
ውሽጢ ተሳፊራይ ይሃለ ኣይሃለ ተሽከርካሪ በመኪናው ውስጥ ተሳፊሪ ቢኖርም ባይኖርም
ንሒፂር ጊዚ ዯው ምባለ እዩ:: ተሽከርካሪውን ሇኣጭር ጊዚ ማቆም ነው::
16. ናይ ውሌቀ መንገዱ ማሇት ካብ ዋና መንገዱ 16. የግሌ መንገዴ ማሇት ከዋናው መንገዴ ወዯ
ናብ ውሽጢ መንዯር እትው ዛበሇ ካብ መንበሪ ገዙ መንዯር ውስጥ ገባ ያሇ ከመኖሪያ ቤት ወዯ ዋናው
ናብ ዋና መንገዱ ዖእቱ መንገዱ እዩ:: መንገዴ የሚያስገባ መንገዴ ነው::
17. ዖዯንዛዛ እፅ ማሇት ከም ሒሽሽ ማሪዋና 17. የሚያዯነዛዛ ዔፅ ማሇት እንዯ ሒሽሽ ማሪዋና
ኮኬይንን ሄሮይንን ዛበለ እዮም:: ኮኬይንና ሄሮይን የመሳሰለ ናቸው::
18. ትራፉክ ማሇት ኣብ ዛኾነ ጎዯና ወይ መንገዱ 18. ትራፉክ ማሇት በማንኛውም ጏዲና ይም
ሒዯ ወይ በበዛሑ ኮይኖም ዛተሒሊሇፌለ ኣጋራት መንገዴ ኣንዴ ወይም በብዙት ሆነው እግረኞች
ወይ ሰብ ሰሪርዎም ወይ እናተኾብከቡ ወይ የሚሊሇፈበትን ወይም ተቀምጠውባቸው እየተነደ
እናተጓሰዩ ዛኸደ እንስሳትን ተሽከርከርትን ወይም እየተጠበቁ የሚሄደ እንስሳትና
እዮም:: ተሽከርካሪዎች ናቸው::
19. ምሌክት መቆፃፀሪ ትራፉክ ማሇት ንተሒሊሇፌቲ 19. የትራፉክ መቆጣጠሪያ ምሌክት ማሇት
ዯው ንምባሌ ወይ ንምምሒፌ ዖገሌግሌ ብኢዴ መንገዴ ተሊሊፉዎችን ሇማቆም ወይም
ወይ ብሜካኒካሌ ወይ ብኤላክትሪክ ሒይሉ ሇማሰተሊሇፌ የሚያገሇግሌ በእጅ ወይም
ዛወሃብ ምሌክት መንገዱ እዩ:: በመካኒካሌ ወይም በኤላክትሪክ ሃይሌ የሚሰጥ
20. ተሽከርከርቲ ማሇት ብሒይሉ ሞተር ይኹን የመንገዴ ምሌክት ነው::
ብዖይ ሒይሉ ሞተር ዛንቀሳቐስ ወይ ዛሰሒብ 20. ተሽከርካሪ ማሇት በሞተር ኃይሌ ሆነ
እዩ:: ያሇሞተር ኃይሌ የሚንቀሳቀስ ማንኛውም ሁሇት
347
ወይም ከዘያ በሊይ በሆነ ጎማዎች የሚቀሳቀስ

ወይም የሚሳብ ነው::
ጉቡእ ተጠቀምቲ መንገዴን ኣሽከርከርትን የመንገዴ ተጠቃሚዎችና የኣሸከረካሪዎች
ግዳታ
ዒንቀፅ 3 - ብሸሇሌትነት ዖይምሽክርካር አንቀፅ 3 - በቸሌተኝነት ኣሇማሽከርከር
ሀ/ ዛኾነ ሰብ ኩነታት ጊዚ ከምኡው ናይቲ መንገዱ ሀ/ ማናቸውም ሰው የጊዚ ሁኔታ እንዱሁም
ዒይነትን በዛሑ ተመሒሊሇፌትን ሰባት የመንገደ ዒይነትና የመንገደ ተሊሊፉዎችን
እንተይገመትካ ብዖይ ጥንቓቐ ወይ ኣብ ህዛቢ ግምት ውስጥ ሲያስገባ ያሇ ጥንቃቄ ወይም
ጉዴኣት ከስዔብ ብዖኽእሌ ናህሪ በህዛብ ሊይ ጉዲት ሉያስተካክሌ በሚችሌ
ሇ/ ኣብቲ መንገዱ ንዛተሒሊሇፊ ካሌኦት ሰባት ፌጥነት
ዴሔንነት እንተይሒበን ብዛግባእ ሇ/ በመንገደ ሊይ ሇሚተሊሇፈ ላል ሰዎች
እንተይተጠንቀቐን ብሸሇሌትነት ኣብ ዛኾነ ዯህንነት ሳያስብና ተገቢ ጥንቃቄ ሳያዯርግ
መንገዱ ዛኾነ ተሽከርካሪ ምሽክርካር ክሌክሌ በቸሌተኝነት በማንኛውም መንገዴ
እዩ:: ማናቸውም ተሽከርካሪን ማሽከረከር
የተከሇከሇ ነው::
ዒንቀፅ 4 - ግቡእ ተጠቀምቲ መንገዱ አንቀፅ 4 - የመንገዴ ተጠቃሚዎች ግዳታ
ኣብ ጎዲና ወይ ኣብ መንገዱ ዛጥቀሙ እዘ ዛስዔብ ጏዲናውን ወይም መንገደን የሚጠቀሙ
ጉቡእ ክፌፅሙ ኣሇዎም:: የሚከተሇውን መፇፀም ኣሇባቸው
ሀ/ ህዛቢ በቲ ጎዲና ወይ መንገዱ ናይ ምጥቃም ሀ/ ህዛቡ በጏዲናው ወይም በመንገደ የመጠቀም
መሰለ ክሔሇወለ መብቱ እንዱጠበቅሇት
ሇ/ ኣብ ሂወት ይኹን ኣብ ንብረት ጉዴኣት ከይበፅሔ ሇ/ በህይወት ሆነ በንብረት ሊይ ጉዲት እንዲይዯርስ
ምጥንቃቕ መጠንቀቅ
ሏ/ ንትራፉክ ዔንቅፊት ዖይምዃን ሏ/ ሇትራፉክ እንቅፊት ኣሇመሆን
መ/ ኣብ ህዛቢ ሒዯጋ ንከይበፅሔ ጥንቃቐ ምግባር መ/ በህዛብ ሊይ ኣዯጋ እንዯይዯርስ ጥንቃቄ
ማዴረግ
ዒንቀፅ 5 - ብዙዔባ ምሌክታት መንገዱን ብትራፉክ አንቀፅ 5 - ስሇ መንገዴ ምሌክቶችና በትራፉክ
ፕሉስ ዛውሃቡ ምሌክታት ፕሉስ ስሚሰጡ ምሌክቶች
ሀ/ ኣብ ጎዲና ወይ ኣብ መንገዱ ዛጥቀሙ ኹልም ሀ/ ጏዲናው ወይም መንገደን የሚጠቀሙ ሁለ
ብምሌክት መንገዱ ኣቢለ ዛውሃብ ትእዙዛ በመንገዴ ምሌክቱ ኣማካኝነት የመሰጠውን
ክፌፅሙ ኣሇዎም:: ትእዙዛ መፇፀም ይኖርባቸዋሌ::
ሇ/ ኣብዘ ዯንቢ ካብ ዛተመሌከቱ ዛኾነ ትእዙዛ ወይ ሇ/ በዘሁ ዯንብ ከተመሇከተው ማንኛውም ትእዙዛ
ዛምሌከቶ በዒሌ መዘ ካብ ዛህብዎ ትእዙዛ ወይ ወይም የሚመሇከተው ባሇስሌጣን ከወሰነው ዯብ
ምሌክታት መንገዱ ካብ ዛህብዎ ትእዙዛ ወፃኢ ወይም የመንገዴ ምሌክቶች ከሚሰጡት ትእዙዜች
ንተኾነውን ኣብ ጏዲና ወይ ኣብ መንገዱ ውጭ ቢሆንም በጏዲናው ወይም በመንገደ
ዛጥቀሙ ኹልም ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ሚጠቀሙ ሁለ ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የፕሉስ
ክዲን ዯንቢ ፕሉስ ትራፉክ ዛተኸዯነ ንዖርእዩ ትራፉክ የዯንብ ሌብስ የሇበሰው የሚያሳየው
ምሌክትን ዛህቦ ትእዙዛ ክፌፅሙ ኣሇዎም:: ምሌክትና ትእዙዛ መፇፀም ኣሇባቸው::
ዒንቀፅ 6 - ብዖይ ፌቓዴ ምሽክርካር ኽሌኩሌ ብዙዔባ አንቀፅ 6 - ያሇ መንጃ ፇቃዴ መንዲት የተከሇከሇ
ምዃኑ ስሇ መሆኑ
348
ፌቓዴ መዖወሪ ዖይብለ ዛኾነ ሰብ ዛኾነ ዒይነት የመንጃ ፇቃዴ የላሇው ማንኛውም ሰው ማንኛውም
ብሒይሉ ሞተር ዛንቀሳቐስ ተሽከርካሪ ከሽከርክር ዒይነት በሞተር ኃይሌ የሚንቀሳቀሰውን ተሸከርካሪ
ኣይፌቀዯለን:: እንዱያሽከረክር ኣይፇቀዴሇትም::
ዒንቀፅ 7 -ሒዯጋ ብዖስዔብ ኩነታት ምሽክርካር ብዙዔባ አንቀፅ 7 -ኣዯጋን በሚያስከትለ ሁኔታዎች
ምኽሌካሌ ማሽከርከር ስሇ መከሌከሌ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ማንኛውም ኣሽከርካሪ
ሀ/ ዖዯንዛዛ ዔፅ ጫት ንዖስክር መሰተ እናወሰዯ ወይ ሀ/ዯንዙዥ ዔፅ ጫት የሚያሰክር መጠጥ
ወሲደ እየወሰዯ ወይም ወስድ
ሇ/ ጥዔንኡ ዖይተማሇአ ሇ/ ጤናው ባሌተሟሊበት
ሏ/ ብመዴሒነት ተመሪ዗ ሏ/ በመዴሃኒት ተመርዜ
መ/ ዖይተማሌአ ኣካሌ ንዖሇወ ተሽከርከርቲ መ/ ያሌተሟሊ ኣካሌ ያሊቸውን ተሽከርካሪዎችን
ምሽክርካር ወይ ብካሌእ ሒዯጋ ከስዔብ ብዛኽእሌ ማሽከርከር ወይም በላሊ ኣዯጋን ማስከተሌ
ኩነታት ዛኾነ ዒይነት ተሽከርካሪ ከሽከርኽር በሚችሌ ሁኔታ ማናቸውም ዒይነት
የብለን :: ተሽከርካሪ ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 8 -በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ምሽክርካር አንቀፅ 8 -ስሇ ሞተር ተሽከርካሪን ማሽከርከር
ዛኽሌክለ ኹነት የሚከሇከሌበት ሁኔታ
1. ኣሽከርካሪ ንሒዯ ተሽከርካሪ ዛኾነ 1. ማንኛውም ኣሽከርካሪ ንደን ተሽከርካሪ
ኣሰራርሔኡ ኣቕሔቱን ኣካሊቱን ኩነታት የዔቃዎቹ ኣሰራ ኣሊቱንና የዒይነቱ
ዒይነቱን ኣብዘ ዯንቢ ወይ ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ ሁኔታዎች በዘህ ዯንብ ወይም ኣዋጅ ቁጥር
14/1984 ዒንቀፅ 7/1/ ወይ ዛምሌከቶ 14/1984 ኣንቀፅ 7/1/ ወይም
በዒሌ ስሌጣን ኣብ ዖውፅኦ ካሌእ ዯንቢ ካብ የሚመሇከተው ባሇስጣን ከሚያወጣው ላሊ
ዛውስኖ ዒይነት ወፃኢ ዛኾነ በዒሌ ሞተር ዯንብ ከሚወስነው ዒይነት ውጭ ማንኛውም
ተሽከርካሪ ከሽከርክር የብለን:: ባሇሞተር ሽከርካሪን ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 9 -ቁፅፅር ምንቅስቓ እንስሳትን አንቀፅ 9 -የእንስሳትና የተሽከርካሪዎችን
ተሽከርከርትን እንቅስቃሴ መቆጣጠር
ሀ/ ዛኾነ በዒሌ ሞተር ኣሽከርካሪኡ ኣብ ሀ/ ማንኛውም ባሇሞተር ኣሽከርካሪ
ዖንቀሳቕሰለ እዋን መሪ ብኢደ ክሔዛን ካሌኣይ ተሽከርካሪውን በሚያንቀሳቅስት ጊዚ
መቆፃፀሪ መሳርሔታት ብኣግባቡ ክጥቀምን መሪውን በእጁ መያዛ ላልች መቆጣጠሪያ
ይግባእ:: መሣርያዎችን በኣግባቡ መጠቀም
ይኖርበታሌ::
ሇ/ ዛኾነ ሰብ ኣብ ዛባን እንስሳ ተቐሚጡ እንዲጋሇበ ሇ/ ማንኛውም ሰው በእንስሳ ጀርባ ሊይ ተቀምጦ
እንዲኾብከበ እንዲጎተተን ኣብ መንገዱ ወይ ኣብ እየጋሇበ፣እየነዲ፣ እየጎተተ በመንገዴ ወይም
ጏዲና ኣብ ዛኸዯለ ጊዚ ኣዴሊይ ጥንቃቐ ክገብር በጏዲና ሊይ የሚጓዛበት ጊዚ ኣስፇሊጊውን
ኣሇዎ:: ጥንቃቄ ማዴረግ ኣሇበት::
ዒንቀፅ 10 -ዛኾነ ኣሽከርካሪ የማናዩ ሑ዗ ንኽጓዒዛ አንቀፅ 10 -ማናቸውም ኣሽከርካሪ ቀኙ ይዜ
ግዳትኡ ምዃኑ መጓዛ ጌታው ስሇመሆኑ
ኣብ ውሽጢ እዘ ዯንቢ ብኻሌእ ምኽንያት በዘሁ ዯንብ በላ ካሌተዯነገገ በስቀር ማናቸውም
እንተዖይተዯንጊጉ ዛኾነ ኣሽከርካሪ ብዛተክኣሇ ኣሽከርካሪ በተቻሇ መጠን ቀኙን ይዜ
መጠን የማናዩ ሑ዗ ከሽከርክር ኣሇዎ:: ማሽከርከር ኣሇበት::
ዒንቀፅ 11 -ብህዴኣት ዛጓዒ዗ ተሽከርከርቲ አንቀፅ 11 -በዛግታ ስሇሚጓ዗ ተሽከርካሪዎች
349
ካብ ዯዴሔሪኡ ዛጓዒ዗ ብጥቅኡ ዛተሒሊሇፈን በስተኃሊው ከሚጓ዗ና በኣጠገቡ ሚያሌፈ

ተሽከርከርቲ ፌጥነቱ ነክዩ ዛጓዒዛ ተሽከርካሪ ተሽከርካሪዎች ሲነፃፀር ፌጥነቱን ቀንሶ የሚጓዛ
ብየማኑ ወገን ዛርከብ ፀግዑ መንገዱ ተፀጊዐ ክኸይዴ ተሽከርካሪ በቀኙ በኩሌ በሚገኝ ጥግ መንገዴ
ኣሇዎ:: ተግቶ መጓዛ ኣሇበት::
ዒንቀፅ 12 ንምርኣይ ኣብዖይክኣሇለ ጊዚ መንገዱ አንቀፅ 12 -ማየት በማይቻሌበት ጊዚ መንገዴ
ዖይምቕያር ኣሇመሇወጥ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ከም ሌቡ ንምርኣይ ኣብ ማንኛውም ኣሽከርካሪ እንዯሌብ ማየት
ዖይኽእሇለ ጊዚ ካበ ዛጓዒዖለ ነፀሊ መንገዱ በማይችሌበት ጊዚ የሚጓዛበትን ነጠሊ መንገዴ
ብምቅያር ናብ ካሌእ መስመር ንኽሳገር ሇውጦ ወዯ ላሊው መስመር እንዱሻገር
ኣይፌቀዯለን:: ኣይፇቀዴሇትም ::
ዒንቀፅ 13 -ብመንገዱ ምጥቃም አንቀፅ 13 -በመንገዴ መቀም
ሀ/ ዛኾነ ኣሽከርካሪ መንገዯ መኪና ኣብዖሇውለ ሀ/ ማንኛውም ኣሽከርካሪ የመኪና መንገዴ
ኩነታት ካብቲ መንገዱ ወፃኢ ከሸከርክር ባሇበት ሁኔታ ከመንገዴ ውጭ ማሽከርከር
ኣይብለን:: የሇበትም::
ሇ/ ዛኾነ ኣሽከርካሪ ንሒዯ ዒይነት ተሽከርካሪ ሇ/ ማንኛውም ኣሽከርካሪ ሇኣንዴ ኣይነት
ተባሂለ ካብ ዛተፇቐዯ መንገዱ ወፃኢ ከሽከርክር ተሽከርካሪ ተብል ከተፇቀዯው መንገዴ
የብለን:: ውጭ ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 14 -ዛተኸፊፇለ መንገዴታት አንቀፅ 14 -ተከፊፇለ መንገድች
ሀ. ጏዯና ወይ መንገዱ ብእምኒ ምሌክት ሀ/ ጎዲና ወይም መንገዴ በዴንጋይ ምሌክት
ብተኽሌታት ብትራፉክ ዯሴትን ብዛመሳሰለን በኣትክቶች በትራፉ ዯሴትና በመሳሰለት
ዛተኸፊፇሇ እንተኾይኑ ሔዴሔዴ ክፌሌ መንገዱ የተከፊፇሇ ከሆነ እያንዲንደ የመንገዴ
ወይ ጏዲና በዒሌ ሒዯ ኣንፇት ጏዲና ወይ ክፌሌ ወይም ጏዲና ባሇ ኣንዴ ኣቅጣጫ
መንገዱ ተጌሩ ይቑፀር:: ጏዲና ወይም መንገዴ ተዯርጏ
ሇ. ብዖየቋረፅ ናይ ቀሇም መስመር ኣብ ማእኸለ ይቆጠራሌ::
ዛተመቐሇ ጏዲና ወይ መንገዱ ዖጓዒዛ ሇ/ በማይቋረጥ የቀሇም መሰመር ከመሀለ
ተሽከርካሪ የማናይ ወገን መስመር ሑ዗ ክኸይዴ የተከፇሇ ጎዲና ወይም መንገዴ ሊየ የሚጓዛ
ኣሇዎ:: ናይቲ ቀሇም መስመር ኣብ ዖቋርፀለ ተሽከርካሪ ቀኙን መስመር ይዜ መጓዛ
ቦታ እንተዖይኮይኑ ተሽከርከርቲ ካብ የማን ናብ ኣሇበት:: የቀሇም መስመሩ በሚቋረጥበት
ፀጋም ንኽሳገሩ ኣይፌቀዴን:: ቦታ ካሌሆነ በቀር ተሽከርካሪዎች ከቀኝ
ወዯ ግራ እንዱሻገሩ ኣይፇቀዴም::
ዒንቀፅ 15 -ምዔንቃፌ ምንቅስቓስ ተመሒሊሇፌቲ አንቀፅ 15 -የተሊሊፉዎችን እንቅስቃሴ
ዛኾነ ሰብ ሔጋዊ ስሌጣን እንተዖይሃዎ ኮነ ኢለ ወይ ማዯናቀፌ
ብሸሇሌትነት መተሒሊሇፉ ጏዯና ምዔፃው ወይ ማንኛውም ሰው ህጋዊስሌጣን ሳይኖረው ሆን
ፌጥነት ዛንክይ ወይ ከምዴሊይካ ምንቅስቓስ ብል ወይም በቸሌተኝነት የመተሊሇፉያ ጏዲናን
ዖየኽእሌ ዖፀግም ኩነታት ክፇጥር የብለን:: መዛጋት ወይም ፌጥነትን የሚቀንስ ወይም
እንዲስፇሇገው መንቀሳቀስ ያማያስችሌ
ኣስቸጋሪ ሁኔታዎችን መፌጠር የሇበትም::
ዒንቀፅ 16 -ክዔንቅፌ ዛኽእሌ ነገራት ኣብ መንገዱ አንቀፅ 16 -ሉያዯናቅፌ የሚችለ ነገሮችን
ምቕማጥ መንገዴ ሊይ ስሇ ማስቀመጥ
ዛኾነ ሰብ ሔጋዊ ስሌጣን እንተይሃሇዎ ኣብ ጏዲና ማንኛውም ሰው ህጋዊ ስሌጣን ሳይኖረው
350
ወይ ኣብ መንገዱ ንዛጥቀሙ ዖዔንቅፌ ወይ ጉዴኣት ጎዲናውን ወይም መንገደን የሚቀሙትን

ከብፅሔ ዛኽእሌ ነገር ወይ ተማሒሊሇፌቲ ዛህውኽ የሚያስናክሌ ወይም ጉዲት ሉያሰከትሌ የሚችሌ
ወይ ንሰብን ተሽከርከርትን ብዛኾነ መንገዱ ክጏዴእ ነገር ወይም መንገዴ ተሊሊፉዎች የሚያውክ
ዛኽእሌ ነገር ኣብ ዛኾነ መንገዱ ክቕምጥ የብለን:: ወይም ሰዎችንና ተሽከርካሪዎችን በማንኛውም
መንገዴ ሉጎዲ የሚችሌ ነገር በማንኛውም
መንገዴ ማኖር የሇበትም::
ዒንቀፅ 17 -ምብሌሻው ጏዲናታት አንቀፅ 17 -የጎዲናዎች ማበሊሸት
ዛኾነ ሰብ ካብ ኣሰራርሔኡ ካብ ኣተሒሔዛኡ ወይ ማንኛውም ሰው ከኣሠራሩ ከኣያያ዗ ወይም
ካብ ኣቀማምጥኡ ጉዴኣት ዛተሌዒሇ ብጏማታት ከኣቀማመጡ ዴሇት የተነሳ በገማዎች
ዛሽክርከር ክበ ነገራት ወይ ብኻሌእ ክፌሉ ኣካሊቱ የሚሽከረከሩ ክብ ነገሮች ወይም በላሊ የኣካለ
ነተ ጏዲና ከበሊሽው ዛኽእለ ተሽከርከርቲ ኣብ ክፌሌ ጎዲናውን ሉያበሊሽ የሚችለ
ጏዲና ከሽከርክር ወይ ክጏትት የብለ:: ተሽከርካሪዎች በጎዲናው ማሽከርከር ወይም
መጎተት የሇበትም::
ዒንቀፅ 18 -ኣብ ገዲና ወይ መገዱ ተሽከርከርቲ አንቀፅ 18 -በጎዲና ወይም በመንገዴ ሊይ
ምፅጋን ተሽከርካሪዎችን ስሇ መጠገን
1. ዛኾነ ሰብ ኣብ ጏዲና ተሽከርካሪ ክፅግን ወይ 1. ማንኛውም ሰው በጎዲና ሊይ ተሽከርካሪን
ክሔዴስ ኣይፇቐዯለን እንተኾነ ጉዔዜ ተሽከርካሪ መጠገን ወይም ማዯስ ኣይፇቀዴሇትም
ንከይቕፅሌ ዛገብር ንኡሽተይ ብሌሽት ሆኖም የተሽከርካሪው ጉዜ እንዲይቀጥሌ
እንተኾይኑ ተሽከርካሪ ንምንቅስቓስ ወይ ካብቲ ሉያዯርግ የሚች ትንሽ ብሌሽት ከሆነ
ቦታ ንምሌዒሌ ዖኣክሌ ንኡሽተይ ፅገና ኣብ ተሽከርካሪን ሇማንቀሳቀስ ወይም ግን
ጏዲና ይኽእሌ:: ኮይኑ ግና በቲ ዛካየዴ ፅገና በሚዯረገው ጥገና ማዴረግ ይችሊሌ:: ሆነም
ኣብቲ መንገዱ ንዛጥቀሙ ካሌኦት ታሊሇፌቲ ግን በሚዯረገው ጥገና መንገደን ሇሚጠቀሙ
ዔንቅፊት ክኸውን የብለን :: ካብ዗ይ ተወሳኺ ላልች ተሊሊፉዎች እንቅፊት መሆን
ሀ/ ካብ ክሉ ከተማ ወፃኢ እንተኾይኑ ንትራፉክ የሇበትም:: ከዘህ በተጨማሪ::
ኣብ ዖፀግም ቦታ ተሽከርራካሪ ጠጠው ክብሌ ሀ/ ከከተማ ክሌሌ ውጭ ከሆነ ሇትራፉክ
የብለን:: በሚያስቸግር ቦታ ተሽከርካሪውን ማቆም
ሇ/ ኣብ ውሽጢ ክሉ ከተማ እንተኾይኑ ካብ የሇበትም::
ሽደሽተ ሰዒት ንሊዔሉ ኣብቲ ቦታ ክፀንሔ ሇ/ በከተማ ክሌሌ ውስጥ ከሆነ ከስዴስት ሰዒት
የብለን:: በሊይ በበታው መቆየት የሇበትም::
2. ሒዯ ኣሽከርካሪ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተገሇፀ 2. አንዴ ተሽከርካሪ በንኡስ ኣንቀፅ 1
እንተተመሒሊሉፈ በዘ ዯኒ ኣብ ዒንቀፅ ዯንቢ 64 የተጠቀሰውን ከተሊሊፉ በዘህ ዯንብ በኣንቀፅ
ዛተዯንገገ ይፌፀመለ:: 64 የተዯነገገው ይፇፀምበታሌ::
3. ዛኾነ ሰብ ዛተበሊሸወ መኪና ካብ መንገዱ ኣብ 3. ማንኛውም ሰው የተበሊሸ መኪና ከመንገዴ
ዖሌዔሇለ ጊዚ ኣብቲ መንገዱ ዛወዲዯቑ በሚያነሳበተ ጊዚ በመንገደ ሊይ የወዲዯቁ
ሰብርባራት ምስትያትን ኣብ ካሌኦት የመስትዋት ስብርባሪዎችና በላልች
ተመሒሊሇፌቲ ጉዴኣት ከብፅሐ ዛኽእለ ተሊሊፉዎች ሊይ ጉዲት ሉያስከትለ የሚችለ
ነገራትን ኩልም ካብቲ መንገዱ ከሌዔልም ነገሮች ሁለ ከመንገደ ማንሳት ኣሇበት::
ኣሇዎ::
ዒንቀፅ 19 -ትክን ዖይትን አንቀፅ 19 -ስሇ ጭስና ዖይት
ዛኾነ ሰብ ንሒዯ ዒይነት ተሽከርካሪ ካብ ዛግበኦ ማንኛውም ሰው ኣንዴ ዒይነት ተሽከርካሪ
351
ንሊዔሉ ትኪ ዖይቲ ወይ ነዲዱ እናተፇኦ ኣበ ካሌኦት ከሚገባው በሊይ ጭስ ዖይት ወይም ነዲጅ
ተሒሊሇፌቲ ጉዴኣት ዖምፅእ ወይ ጥዔና ዛህውኽን እያወጣ በላልች ተሊሊፉዎች ሊይ ጉዲት
በኣግባቡ ዖይተፀገነ ተሽከርካርን ከሽከርክር ዪያስከትሌ ወይም ጤናን ሉያቃውስ የሚችሌ
የብለን:: በኣግባቡ ያሌተጠገነ ተሽከርካሪን ማሽከርከር
የሇበትም::
ዒንቀፅ 20 -ካብ መጠን ንሊዔሉ ዴምፂ ምፌጣር ኣንቀፅ 20 -ከመዏጠን በሊይ ዴምፅን ስሇ
ዛኾነ ሰብ ብዛግባእ ብዖይምሔዲሱ ወይ ኩነታት መፌጠር
ቴክኒኩ ብዛግባእ ብዖይምሔሊው ብኹነታት ማንኛውም ሰው በሚገባ ባሇመታዯሱ ወይም
ኣፅዒዔንኡ ዛተሊዒሇ ካብ መጠን ንሊዔሉ ዴምፂ የቴክኒክ ሁኔታዎች በሚገባ ባሇመጠበቁና
ዖስምዔ ተሽከርካሪ ኣብ ዛኾነ ይኹን መንገዱ ወይ በጭነት ሁኔታዎቹ የተነሳ ከመጠን በሊይ ዴምፅ
ጏዲና ከሽከርክር የብለን:: የሚያሰማ ተሽከርካሪ በማንኛውም መንገዴ
ወይም ጏዲና ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 21 -ኣብ ሒዯ ሒዯ መንገዱ ከይኸይዴ አንቀፅ 21 -ኣንዴን መንገዴ እንዲይኬዴበት ስሇ
ምቁፅፃር መቆጣጠር
ቤት ፅሔፇት ትራንስፕርት ንዛምሌከቶም ኣካሊት ስሇ መቆጣጠር የትራንስፕርት ጽሔፇት ቤት
ኣተሒባቢሩ ምሌክት ብምውፃእ ወይ ምሌክት የሚመሇከታቸውን ኣካልች ኣስተባብሮ ምሌክት
መንገዱ ብምግባር ተሽከርካሪ ወይ ኣጋራት ወይ በማውጣት ወይም የመንገዴ ሊይ ምሌክት
እንስሳታት ናብቲ መንገዱ ከይኣትው ወይ ካብቲ በማዴረግ ተሽከካሪዎች ወይም እግረኛች ወይም
መንገዱ ከይወፁ ምቁፅፃር ወይ ምክሌኻሌ ይኽእሌ እንስሳት ወዯ መንገዴ እንዲይገቡ እንዲይወጡ
እዩ:: መቆጣጠር ወይም መከሌከሌ ይችሊሌ::
ብዙዔባ ምሌክታት ትራፉክ ስሇ ትራፉክ ምሌክቶች
ዒንቀፅ 22 -"ሔሇፌ" ዛብሌ ምሌክት አንቀፅ 22 -"እሇፌ" የሚሌ ምሌክት
ሔሇፌ ዛብሌ ምሌክት ዛወሃብ እሇፌ የሚሌ ምሌክት የሚሰጠው
1. ኣብ ምሌክት መቆፃፀሪ ትራፉክ እንኾይኑ 1. በትራፉክ ምሌክት መቆጣጠርያ ከሆነ
ሒምሊወ ሔብሪ ወይ ሒምሊዊ መብራህቲ ኣረንጓዳ ቀሇም ወይም ኣረንጓዳ መብራት
እንትበርህ፣ ሲበራ::
2. ብፕሉስ ትራፉክ እንተኾይኑ ተሽከርካሪ 2. በትራፉክ ፕሉስ ከሆነ ተሽከርካሪ
ንክሒሌፌ ኣእዲው ንጏኒ ብኸብዱ ኢደ ዖርጊሐ እንዱያሌፌ እጆቹን ወዯ ጎን በመዖርጋት
እንትርኢ፣ የእጁን መዲፌ ወዯ ታች ኣዴርጎ ሲያሳይ ::
ዒንቀፅ 23 -"ዯው በሌ" ዛብሌ ምሌክት አንቀፅ 23 -"ቁም" የሚሌ ምሌክት
ዯው በሌ ዛብሌ ምሌክት ዛወሃብ ቁም የሚሌ ምሌክት የሚሰጠው
1. ኣብ ምሌክት መቆፃፀሪ ትራፉክ እንተኾይኑ 1. በትራፉክ ምሌክት መቆጣጠሪያ ከሆነ ቀይ
ቀይሔ ሔብሪ ወይ ቀይሔ መብራህቲ ቀሇም ወይም ቀይ መብራት ሲበራ
እንትበርህ:: 2. በትራፉክ ፕሉስ ከሆነ ፕሉስ ትራፉኩ
2. ብፕሉስ ትራፉክ እንተኾይኑ ተሽከርካሪ እቲ ኣንዴን ወይም ሁሇትን እጆቹን ወዯሊይ
ፕሉስ ትራፉክ ሒዯ ወይ ክሌቲኡ ኣእዲው በመዖርጋት የእጁን መዲፌ ከፌቶ ሲያሳይ::
ንሊዔሉ ብምዛርጋሔ ብከብዱ ኢዴ እንትርኢ::
ዒንቀፅ 24 -"ተጠኽቀቕ" ዛብሌ ምሌክት አንቀፅ 24 - "ተጠንቀቕ" የሚሌ ምክት
ተጠንቀቕ ዛብሌ ምሌክት ዛወሃብ ኣብ ምሌክት ተጠንቀቅ የሚሌ ምሌክት የሚሰጠው በትራፉክ
352
መቆፃፀሪ ትራፉክ እንትኾኑ በጫ መብራህቲ መቆጣጠርያ ምሌክት ከሆነ ብጫ መብራት

እንትበርሀ ወይ ብጫን ቀይሔን መብራህቲ ሲበራ ብጫና ቀይ መብራት እየተሇዋወጡ ሲበሩ
እናተቐያየሩ እንትበርሁ ይኸውን:: ይሆናሌ::
ዒንቀፅ 25 -ብዙዔባ ፕሉስ ትራፉክ ዛህቦ ካሌእ አንቀፅ 25 -የትራፉከ ፕሉስ ሰሇሚሰጠው ላሊ
ትእዙዛ ትእዙዛ
ኣዋሃህባ ምሌክት ናይቲ ፕሉስ ትራፉክ ብትኽክሌ የትራፉክ ፕሉስ ምሌክት ኣሰጣጥ በትክክሌ
ዖጠራጥር እንተዖይኮይኑ ኣብዘ ዯንቢ ብዛተቐመጠ የሚያጠራጥር ካሌሆነ በስተቀር በዘህ ዯንብ
ዒይነት እንተዖይኮነውን ፕሉስ ትራፉክ ዛህቦ በተቀመጠው ኣይነት ባይሆንም እንኳ የትራፉክ
ትእዙዛ ግዴን ክፌፀም ኣሇዎ:: ፕሉስ የሚሰጠው ትእዙዛ የግዴ መፇፀም
ኣሇበት::
ክፌሉ ኣርባዔተ ክፌሌ ኣራት
ትርጉም ምሌክታት ትራፉክ የትራፉክ ምሌክቶች ትርጉመ
ዒንቀፅ 26 -ሔሇፌ ዛብሌ ምሌክት አንቀፅ 26 -እሇፌ የሚሌ ምሌክት
ሔሇፌ ዛብሌ ምሌክት እሇፌ የሚሌ ምሌክት
1. ብመቆፃፀሪ ትራፉክ ወይ ብፕሉስ ትራፉክ 1. በትራፉክ መቆጣጠርያ ወይም በትራፉክ
እንትወሃብ ፕሉስ ሲሰጥ
ሀ/ ተሽከርካሪ ጉዔዛኡ ብቐጥታ ንቕዴሚት ሀ/ ተሽከርካሪ ጉዜውን በቀጥታ ወዯ ፉት
ክቕፅሌን ንየማን ክጥወይን ይኽእሌ፡፡ ሇመቀጠሌና ወዯቀኝ ሇመታጠፌ
ሇ/ ኣጋራት ተሽከርካሪ ብዛኸዲለ ኣንፇት ይችሊሌ::
መንገዱ ምቁራፅ ይኽእሌ:: ሇ/ እግረኛች ተሽካርካሪ በሚሄዴበት
ኣቅጣጫ ማቋረጥ ይችሊሌ::
2. ብመቆፃፀሪ ትራፉክ እንትውሃብ 2. በትራፉክ መቆጣጠርያ ሲሰጥ
ሀ/ ብቕዴሚት ዛመፅእ ተሽከርካሪ ዖይምህሊው ሀ/ በፉት የሚመጣ ተሽከርካሪ ኣሇመኖሩ
ምስተረጋገፀ እንተዖይኮይኑ ናብ ፀጋም ምጥዋይ ካሌተረጋገጠ በስተቀር ወዯ ግራ መታጠፌ
ክሌክሌ እዩ:: ብቕዴሚት ዛመፅእ ተሽከርካሪ ክሌክሌ ነው:: በፉት የመጣ ተሽከርካሪ ካሇ
እንተሌዩ ግና ናብ ፀጋም ንምጥዋይ እንተዯሌዩ እና ወዯ ግራ ሇመታጠፌ ከፇሇገ
ምሌክት መጠንቀቕታ ክሳብ ዛውሃብ ዯው ኢለ የማስጠንቀቅያ ምሌክት እስከሚሰጥ ዴረስ
ክፅበይ ኣሇዎ:: ቆሞ መጠበቅ ኣሇበት ::
ሇ/ መቆፃፀሪ ትራፉክ ሒምሇዋይ ቀስቲ ናብ ዖርእዩለ ሇ/ የትራፉክ መቆጣጠርያ ኣረንጓዳ ቀስት
ኣንፇት ጉዔዛኡ ክቕፅሌ ይኽእሌ:: ወዯሚያመሇክትበት ኣቅጣጫ ጉዜውን
ሉቀጥሌ ይችሊሌ::
3. ብፕሉስ ትራፉ እንትውሃብ 3. በትራፉክ ፕሉስ ሲሰጥ
ኣሽከርካሪ ናብ ፀጋም ክጥወይ ዛኽእሌ ፕሉስ ኣሽከርካሪ ወዯ ግራ መታጠፌ የሚችሇው
ትራፉክ ግሌፂ ጌሩ ምክት እንትህብ ጥራሔ የትራፉክ ፕሉስ ግሌፅ የሆነ ምሌክት ሲሰጥ ብቻ
ይኸውን:: ይሆናሌ::
ዒንቀፅ 27 -ዯው በሌ ዛብሌ ምሌክት አንቀፅ 27 - ቁም የሚሌ ምሌክት
ዯው በሌ ዛብሌ ምሌክት እንትወሃብ ቁም የሚሌ ምሌክት ሲሰጥ
1. ዛጓዒ዗ ኩልም ተሽከርከርቲ ዯው ንምባሌ ኣብ 1. የሚጓ዗ ተሽከርካሪዎች ሁለ ሇማቆሚያ
ዛተወሰነ መስመር ወይ ኣብ ጥቓ መቋረፂ በተወሰነ መሰመር ወይም በእግረኛች
መስመር ኣጋራት ዯው ይብለ:: ኣብቲ ጏዲና ማቋረጫ መስመር ኣጠገብ ይቆማለ::
353
ዯው መበሉ መስመር ወይ ምሌክት መስመር በጎዲናው ማቆሚያ መስመር ወይም

መቋረፂ ኣጋራት እንዴሔር ዖየሇ ተሽከርከርቲ የእግረኛች ማቋረጫ መስመር ምሌክት
ንኻሌኦት ተሽከርከርቲን ኣጋራትን ዔንቅፊት ከላሊ ተሽከርካሪዎች ሇላልች
ኣብ ዖይኾኑ ቦታ ዯው ይብለ:: ተሽከርካሪዎችና እግረኛች እንቅፊት
በማይሆንበት ቦታ ይቆማሌ::
2. ብምኽንያት ዯው በሌ ዛብሌ ምሌክት ዯው 2. ቁም በሚሌ ምሌክት ምክንያት የቆሙ
ዛበለ ተሽከርከርቲ ብዛጓዒዛለ ኣንፇት ተሽከርካሪዎች በሚጓ዗በት ኣቅጣጫ
ዛኸደ ኣጋራት ሔሇፌ ዛብሌ ምሌክት ክሳብ የሚሄደ እግረኛች እሇፌ የሚሌ ምሌክት
ዛርእዩ መንገዱ ከቋርፁ የብልምን:: እስከሚያዩ ዴረስ መንገደን ማቋረጥ
የሇባቸውም::
ዒንቀፅ 28 -ምሌክት መጠንቀቕታ መብራህቲ አንቀፅ 28 - የትራፉክ መብራት ማስጠንቀቅያ
ትራፉክ ምሌክት
ምሌክት መጠንቀቕታ ብመብራህቲ ትራፉክ የትራፉክ መብራት ማስጠንቀቅያ ምሌክት
እንትወሃብ ሲሰጥ
1. ሔሇፌ ዛብሌ ምሌክት መጠንቀቕታ 1. "እሇፌ" ከሚሇው ምሌክት በኃሊ
እንትወሃብ ኣብ መስቀሇኛ መንገዱ ገና የማስጠንቀቅያ ምሌክት ሲሰጥ በመስቀሇኛ
ዖይኣተው ተሽከርከርቲ ኣብ ዯው መበሉ መንገዴ ገና ያሌገቡ ተሽከርካሪዎች ቁም
መስመር ዯው ይብለ:: ኣብ መስቀሇኛ በሚሇው መስመር ሊይ ይቆማለ::
ዛኣተው ግና ቀሌጢፍም ክሒሌፈ ኣሇዎም:: በመስቀሇኛ መንገዴ የገቡ ግን ቶል ብሇው
ማሇፇ ኣሇባቸው::
2. ዴሔሪ ″ዯው በሌ ዛብሌ ምሌክት መጠንቀቕታ 2. "ቁም" ከሚሇው ማሰጠንቀቅያ ምሌክት
ምሌክትእንትወሃብ ሔሇፌ″ ብዛብሌ ምሌክት በኃሊ እሇፌ የሚሌ ምሌክት እስከሚሰጥ
ክሳብ ዛውሃብ ኣሽከርከርቲ ተዲሌዮም ይፅበዩ ዴረስ ኣሽከርካሪዎች ተዖጋጅተው መጠበቅ
ዯኣምበር ክሒሌፈ የብልምን:: እንጂ ማሇፌ የሇባቸውም ::
3 ኣጋራት መንገዱ ከቋሩፁ የብልምን:: 3. እግረኛች መንገደን ማቆረጥ የሇባቸውም::
3. ናብ ፀጋም ክጥወዩ ዛፅበዩ ተሸከርከርቲ 4. ወዯ ግራ ሇመጠምዖዛ የሚጠባበቁ
ካሌኦት ተሒሊሇፌቲ ተሽከርከርቲ ኩልም ተሽከርካሪዎች ላልች ተሊሊፉ
ካብ መስቀሇኛ መንገዱ ምስ ወፁ ናብ ፀጋም ተሽከርካሪዎች ሁለ ከመስቀሇኛ መንገዴ
ክጥወዩ ይኽእለ:: ከወጡ በኃሊ ወዯ ግራ መታጠፌ ይችሊለ::
ዒንቀፅ 29 -ዖየቋርፅ ቀይሔ ወይ ብጫ መብራህቲ አንቀፅ 29 -የማያቋርጥ ቀይ ወይም ብጫ
ምርኣይ መብራት ማሳየት
1. ኣብ ዛኾነ መብራህቲ ምሌክት መቆፃፀሪ ትራፉክ 1. በማንኛውም የትራፉክ መቆጣጠሪያ ምሌክት
ብዖይ ምቁራፅ ቦግ ህሌም እናበሇ ቀይሔ ምሌክት የሆነው መብራት ያሇማቋረጥ ቦግ እሌም
እንተርእይ ዛኮነ ኣሽከርካሪ ኣብ ዯው መበሉ የሚሌ ቀይ ምሌክት ሲያሳዩ ማንኛውም
መሰመር ዯው ክብሌ ወይ ምሌክት መቆረፂ ኣሽከርካሪ በማቆምያ መስመር ሊይ መቆም
ኣጋራት ኣብ ዖይብለ ጎዯና እንተኾይኑ ኣብ ኣሇበት:: ወይም እግረኞቸ ማቋረጥ
መስቀሇኛ መንገዱ ጉዴኣት ዖየብፅሔ ምዃኑ ምሌክት የላሇበት ጉዲይ ከሆነ መስቀሇኛ
ኣረጋጊፁ ክሒሌፌ ይክእሌ:: መንገዴ ሊይ ጉዲት የማያስከትሌ መሆኑን
2. ኣብ ዛኸነ መሰቀሇኛ መንገዱ መብራህቲ ምሌክት ኣረጋግጦ ማሇፌ ይችሊሌ::
መቆፃፀሪ ትራፉክ ቦግ ህሌም እናበሇ ቢጫ 2. በማንኛውም መስቀሇኛ መንገዴ የትራፉክ
354
ምሌክት መብራህቲ እንተርኢ ኣሽከርከርቲ መቆጣጠሪያ የመብራት ምሌክት ቦግ እሌም

ኩልም ፌጥነታት ነክዮም ብምጥንቃቕ ክሒሌፈ እያሇ ብጫ የመብራት ምሌክት ሲያሳይ
ኣሇዎም:: ተሽከርካሪዎች ሁለ ፌጥነት ቀንሰው
ብጥንቃቄ ማሇፌ ኣሇባቸው::
ክፌሉ ሒሙሽተ ክፌሌ ኣምስት
ብዙዔባ ፌጥነት ስሇፌጥነት
ዒንቀፅ 30 -ወሰን ፌጥነት አንቀፅ 30 - የፌጥነት ወሰን
ሀ/ መጠን ፌጥነት ኣብ ናይ በዒሌ ሞተር ተሽከርከቲ ሀ/ የፌጥነት ወሰን በባሇሞተር ተሽከርካሪዎች
ወሰን ፌጥነት ዯንቢ ቁፅሪ 24/1996 የፌጥነት ወሰን ዯንብ ቁጥር 24/1996
ከምዛተወሰነ ይኸውን:: እንዯተወሰነው ይሆናሌ ::
ሇ/ ኣብቲ ዯንቢ ከምዛተገሇፀ ወሰን ፌጥነት ሇ/ በዯንቡ ሊይ እንዯተገሇጠው የፌጥነት ሌክ
እንተተወሰነ እኳ ዛኾነ ሰብ ኣብ ዛኾነ መንገዱ በወሰንም እንኳ ማንኛውም ሰው
እንተሽከርክር ኩነታት መንገዱ በዛሔን ኩነታት በማንኛውም መንገዴ ሊይ ሲያሽከርክር
ትራፉክን ከምእ‟ውን ተሒሊሇፌቲ ንምርኣይን የመንገደ ሁኔታ የትራፉክ ብዙት ሁኔታዎች
ነቲ ተሽከርካሪ ብዛግባእ ንምቑፃር ዖሇዎ እንዱሁም ተሊሊፉዎችን ሇማየትና
ክእሇትን ካብ ዛተፇቐዯ ፌጥነት ንሊዔሉ ተሽከርካረውን በሚገባ ሇመቆጣጠር ባሇው
ከሽከርኽር የብለን :: ችልታና ከተፇቀዯው ፌጥነት በሊይ
ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 31 -ወሰን ፌጥነት ዛንከየለ ኩነታት አንቀፅ 31 -የፌጥነት ወሰን የሚቀነስበት
ብዛኾነ ምኽንያት ፌጥነት ተሽከርካሪ ምውሳን ሁኔታዎች
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ቤት ፅሔፇት በማንኛውም ምክንያት የተሽከርካሪን ፌጥነት
ትራንስፕርት ኣብ ክሌለ ውሽጢ ኣብ ዛርከብ ሇመወሰን ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የትራንስፕርት
ብዖኾነ ኣካሌ ዛተፇቐዯ መጠን ፌጥነት ንጊዛኡ ወይ ፅሔፇት ቤት በክሌለ ውስጥ በሚገኝ
ንኹለ ግዚ ንምንካይ ይኽእሌ እዩ:: እቲ ቤት በማንኛውም ኣካሌ የተፇቀዯውን የፌጥነት ሌክ
ፅሔፇት እዘ ውሳነ እንትገብር ግቡእ ምሌክት ሇጊዚው ወይም ሇሁሌጊዚ ሇመቀነስ ይችሊሌ::
መንገዱ ብምግባር ንተጠቃማይ ከፌሌጥ ኣሇዎ:: ፅሔፇት ቤቱ ይህን ውሳኔ ሲወስን ተገቢ
የመንገዴ ምሌክት በማዴረግ ሇተጠቃሚ
ማሰታወቅ ኣሇበት::
ዒንቀፅ 32 -ብህዴኣት ብዙዔባ ምሽክርካር አንቀፅ 32 - በዛግታ ስሇማሽከርከር
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ መሰቀሇኛ መንገዱ ኣብ ሒባጥ ማንኛውም ኣሽከርካሪ በመስቀሇኛው መንገዴ
መንገዱ ኣብ መቋረፂ ኣጋራት ኣብ ጎባጥ መንገዱ ከኩርባ መንገዴ ወይም በእግረኛች ማቋረጫ
ኣብ ፀቢብ ዴሌዴሌ ኣብ ጫፌ ጎቦ ወይ ኣብ በጎባጣ መንገዴ ከጠማማ ዴሌዴይ ከኮረብታ
ቁሌቁሇት መንገዱ እንትበፅሔ ከምእውን ኣብ ጫፌ ወይም በቁሌቁሇት መንገዴ ሊይ ሲዯርስ
ጠመዛማዙ መንገዱ እንተሽከርክር ንምርኣይ እንዱሁም በጠመዛማዙ መንገዴ ሊየ
ዖፀግመለ ኣብ ዛኾነለ ቦታ ኣብቲ መንገዱ ሲያሽከረክር ሇማየት ኣስቸጋሪ በሆነበት ቦታና
ንዛጥቀሙ ኣጋራት ሒዯጋ ንከየስዔብ ኣብ ዛስገኣለ በመንገዴ በሚያጋጥሙ እግረኛች ሊይ ኣዯጋ
ግዚ ፌጥነት ተሽከርካሪኡ ኣዛዩ ክንኪ ኣሇዎ:: እንዲያዯርስ በሚሰጋበት ጊዚ የተሽከርካሪውን
የፌጥነት መጠን በጣም መቀነስ ኣሇበት::
ብዙዔባ ዯንቢ ትራፉክ ስሇ ትራፉክ ዯንብ
355
ዒንቀፅ 33 -ተሽከርርቲ ምሽክርካር አንቀፅ 33 -ተሽከርካሪን ማሽከርከር

ዛኾነ ኣሽከርካሪ ዯዴሔሪ ካሌእ ተሽከርካሪ ማንኛውም ኣሽከርካሪ ከላሊ ተሽከርካሪ
እንተሽከርክር ኣብ ዛኾነ ገዚ ብዖይ ሒዯጋ ዯው በስተኃሊ መኪናውን ሲያሽከረክር በማንኛውም
ምባሌ ንክኽእሌ ናይ ባዔለን ናይ ኣብ ቅዴሚቱ ዖል ጊዚ ያሇ ኣንዲች ኣዯጋ ማቆም እንዱችሌ
ተሽከራሪን ፌጥነት ኩነታት መንገዱ ኣብ መንጎ የራሱንና ከፇተ የሚሄዯውን ተሽከርካሪ ፌጥነት
ባዔለን ቅዴሚኡን ዖል ተሽከርካርን ምስዘ ዯንቢ የመንገደ ሁኔታዎች ግሌፅ ሆኖ ሇማየት
እዘ ተታሑ዗ ብዖል ናይ ርሔቐት ሰዯቓ መሰረት መቻለና የትራፉክ ብዙት ሁኔታዎችን
ክጓዒዛ ይግባእ:: በማመዙዖን በራሱና ከፉቱ ካሇው ተሽርካሪ ጋር
ከዘህ ዯንብ ተያይዜ ባሇው ከፉቱ ተሽከርካሪ ጋር
ከዘህ ዯንብ ተያይዜ ባሇው የርቀት ሴላዲ
መሠረት ሉጓዛ ይገባሌ::
ዒንቀፅ 34 -ተማሪሕም ዛጓዒ዗ ተሽከርከርቲ አንቀፅ 34 -በቅዯም ተከተሌ የሚጓ዗
ካብ ክሉ ከተማ ወፃኢ ቁፅሮም ኣርባዔተ ወይ ካብ ተሽከርካሪዎች
ኣርባዔተ ንሊዔሉ ኮይኖም ተማሪሕም ኣብ ዛጓዒ዗ ከከተማ ክሌሌ ውጪ ቁጥራቸው ኣራት ወይም
ተሽከርከርቲ መንጎ ኮይኑ ዖሽከርክር ዛኾነ ከኣራት በሊይ ሆነው በቅዯም ተከተሌ በሚጓ዗
ኣሽከርካሪ እቲ ካሌእ ተሽከርካሪ ብዖይ ሒዯጋ ኣብ ተሽከርካዎች መካከሌ ሆኖ የሚያሽከረክር
ማእኸሌ ምእታው ንኽክእሌ ምእንታን ኣብ መንጎ ማናቸውም ኣሽከርካሪ ላሊ ተሽከርካሪ ያሊንዲች
እቲ ተሽከርካሪ ካብ 30 ሜትሮ ኣብ ዖይንእስ ኣዯጋ ማሃሌ መግባት እንዱችሌ በተሽከርካሪው
ርሔቀት ሒሉኻ ምሽክርካር የዴሌይ ኮይኑ ግን እዘ መካከሌ ከ30 ሜትር በማያንስ ርቀት ጠብቆ
ዯንቢ ሬሳ ዛዔጅቡ ወይ ካሌእ ፌለይ ኣጋጣሚ ማሽከረከር ይገባዋሌ:: ሆኖም ግን ይህ ዯንብ
ብዒጀባ ንዛኸደ ተሽከርከርቲ ኣይምሌከትን:: ሬሳን በሚያጅቡ ወይም በላሊ ሌዩ ኣጋጣሚ
በኣጀብ የሚሄደ ተሽከርካሪን ኣይመሇከትም::
ዒንቀፅ 35 -ፉት ንፉት ምርኻብ አንቀፅ 35 -ፉት ሇፉት መገናኘት
1. ብተቓራኒ ኣንፇት ዛተሒሊሇፈ ክሌተ 1. በተቃራኒ ኣቅጣጫ የሚታሇፈ ሁሇት
ተሽከርከርቲ ኣብ ዛጓዒዛለ መስመር ክሌቲኦም ተሽከርካሪዎ በሚጋ዗በት መስመር ሁሇቱ
ተሽከርከርቲ ብዖይ ሒዯጋ ንምሔሊፌ ኣብ ተሽከርካሪዎች ያሇ ኣንዲች ኣዯጋ
ዖየኽእሌ ፀቢብ መንገዱ እንተተራኺቦም ሇማሇፌበማያስችሌ ጠባብ መንገዴ ከተገናኙ ሁሇቱ
ክሌቲኦም ኣሽከርኸርቲ ፌጥነቶም ነኪዮም ኣሽከርካሪዎች ፌጥነታቸውን ቀንሰው በተቻሇ
ብዛተኽኣሇ መጠን የማናይ ጠርዜም ሑዜም መጠን የመንገደን ቀኝ ጠርዙቸውን ይዖው መጓዛ
ከጓዒ዗ ኣሇዎም:: ይኖርባቸዋሌ::
2. ተሽከርከርቲ ኣብ ዒቐበት ወይ ኣብ ቁሌቁሇት 2. ተሽከርካሪዎች በዲገት ሊይ ወይም በቁሌቁሇት
እንትራኸበ ንቁሌቑሌ ዛጓዒዛ ኣሽከርካሪ ናብ ሲገናኙ ወዯ ቁሌቁሇት የሚጓዛ ኣሽከረካሪ ወዯ
ዒቐብ ንዛዴይብ ተሽከርካሪ ንክሒሌፌ ቅዴሚያ ዲገት የሚወጣ ተሽከርካሪ እንዱያሌፌ ቅዴሚያ
ክህቦ ኣሇዎ ኣውቶብስ እንተኾይኑ ግና ኣብ መስጠት ኣሇበት :: ሇኣውቶቡስ ከሆነ ግን
ዛኾነ ቦታ ኩሌሻዔ ቅዴሚያ ይውሃቦ:: በማንኛውም ቦታ ሁለ ግዚ ቅዴሚያ ይሰጠዋሌ::
ዒንቀፅ 36 -ቀዱምካ ምሔሊፌ አንቀፅ 36 -ቀዯሞ ማሇፌ
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ንኻሌእ ተሽከርካሪ ቀዱሙ 1. ማንኛውም ኣሽከርካሪ ላሊውን ተሽከርካሪ
ምሔሊፌ እንትዯሌይ ብፀጋም ጥራሔ ክሒሌፌ ቀዴሞ እንዱያሌፌ ሲፇሌግ በግራ በኩሌ ብቻ
ኣሇዎ:: ማሇፌ ኣሇበት::
2. ካብ ቅዴሚት ንዛመፅእ ወይ ንዛቕዴም 2. ከፉት ሇሚመጣው ወይም ሇሚቀዴመው
356
ተሽከርካሪ ሒዯጋ ወይ ፀገም ብዖየስዔብ ኩነታት ተሽከርካሪ ዯጋ ወይም ችግር በማያስከትሌ

ንምቕዲም ብዛከኣሌ ርሔቐት እንተዖይኮይኑ ሁኔታ ሇመቅዯም በሚያስችሌ ረቀት ካሌሆነ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ቀዱሙ ክሒሌፌ የብለን:: በቀር ማናቸውም ኣሽከርካሪ ቀዴሞ ማሇፌ
3. ዛኾነ ኣሽከርኻሪ የሇበትም::
ሀ/ ኣርሑቑ ወይ ኣማዔዴዩ ንምርኣይ ኣብ 3. ማንኛውም ኣሽከርካሪ
ዖይኽእሇለ ጊዚ ምቕዲም ኣይፌቀዴን:: ሀ/ ኣርቆ ወይም ኣሻግሮ ሇማየት በማይችሌበት
ሇ/ ኣብ ጫፌ ጏቦ፣ ኣብ ቁሌቁሇት ኣብ ዴሌዴሌ፣ ጊዚ መቅዯም ኣይፇቀዴም::
ኣብ ታነሌ ወይ ኣብ ጎባጥ መንገዱ እንትበፅሔ ሇ/ ከኮረብታ ጫፌ ወይም በቁሌቁሇት ከዴሌዴይ
ምቕዲም ኣይፌቀዴን ተነስቶ ከተሰራ መሻልኩያ /ታነሌ/ ወይም በጎባጣ
ሏ/ ካብ መስቀሇኛ መንገዱ ወይ ሃዱዴ ባቡር ኣብ መንገዴ ሊይ ሲዯርስ መቅዯም ኣይፇቀዴም::
ውሽጢ /30/ ሰሊሳ ሜትሮ ርሔቐት ካሌእ ሏ/ከመስቀሇኛ መንገደ ወይም የባቡር ሃዱዴ በ30
ተሽከርካሪ ወይ ተንቐሳቃሲ መኪና ንምቕዲም ሜትር ርቀት ውስጥ ላሊ ተሽከርካሪ ወይም
ኣይፌቀዴን:: ተንቀሳቃሽ መኪናን መቅዯም ኣይፇቀዯሇትም::
ዒንቀፅ 37 -ዛቕዯሙ ተሽከርሸርቲ አንቀፅ 37 -ስሇሚቀዯሙ ተሽከርካሪዎች
ኣብ ምኽያዴ ዖል ዛቕዯም ተሽከርካሪ ናብቲ በሂዯት ሊይ ያሇ በላሊ ተሽከርካሪ የሚቀዯም
መንገዱ የማናይ ጠርዘ ክፅጋዔ ኣሇዎ:: ከምኡውን ተሽከርካሪ ከመንገደ በቀኝ ጠርዛ በኩሌ
እቲ ዛቕዴም ተሽከርካሪ ጨሪሱ ሒሉፌዎ ቅዴሚ መጠጋት ኣሇበት:: እንዱሁም ቀዲሚው
ምኻደ ሒዯጋ ብዖየስዔብ ርሔቐት ካብቲ መንገዱ ተሽከርካሪ ጨርሶ ኣሌፍት ከመሄደ በፉት
ናብ የማናይ ጠርዘ ቅዴሚ ምምሊሱ ፌጥነት ክውስኽ ኣዯጋ በሚያስከትሌ ርቀት ከመንገደ ወዯ ቀኝ
የብለን:: ጥግ ከመመሇሱ በፉት የጉዜውን ፌጥነት
መጨመር የሇበትም::
ዒንቀፅ 38 -ኣንፇት ምቕያር አንቀፅ 38 -ኣቅጣጫን ስሇመሇወጥ
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ
ሀ/ ኣርሑቑ ወይ ዴማ ኣማዔዴዩ ንምርኣይ ኣብ ሀ/ ኣርቆ ወይም ኣሻግሮ መመሌከት
ዖይኽእሇለ ጊዚ በማይችሌበት ጊዚ
ሇ/ ኣብ ጫፌ ጎቦ ወይ ኣብ ቁሌቁሇት ኣብ ሇ/ ከኮረብታ ጫፌ ወይም ከቁሌቁሇት
ዴሌዴሌ ወይ ኣብ ታነሌ ወይ ኣብ ጎባጥ ከዴሌዴይ ወይም ተነዴቶ በተሰራ
መንገዱ እንትበፅሔ መሻልኪያ ወይም በጎባጣ መንገዴ ሊይ
ሲዯርስ
ሏ/ ኣብ መስቀሇኛ ወይ መቋረፂ ባቡር ሃዱዴ ኣብ ሏ/ከመስቀሇኛ ወይም ከሃዱዴ መንገዴ
ውሽጢ 30 ሜትሮ ርሔቐት እንትበፅሔ መቋረጫ በ30 ሜትር ርቀት ውስጥ
ሲዯርስ ወይም
መ/ ኣብ ዖየቋርፅ ቀሇም መስመር ዛተገበረለ መ/ በማያቋርጥ ቀሇም መስመር በተዯረገበት
መንገዱ ናብ ፀጋም ምጥዋይ ኣይፌቀዴን :: መንገዴ ወዯ ግራ በኩሌ መምዖዛ
የሇበትም::
2. ኣብ ዗ርያ ዯሴት ትራፉክ ዖሽከርክር ዛኾነ ሰብ 2. በትራፉክ ዯሴት ዗ርያ የሚያሽከረክር
ብየማናይ ዯሴት ትራፉክ ጥራሔ ከሽከርክር ማናቸውም ኣሽከርካሪ በቀኝ የትራፉክ
ኣሇዎ:: ዯሴት ዗ርያ ብቻ ማሽከርከር ኣሇበት::
3. ሒዯ ጏዲና ብነፀሊ መንገዱ ዛተመቓቐሇ 3. ኣንዴ ጎዲና በነጠሊ መንገዴ የተከፊፇሇ ከሆነ
እንተኾይኑ ዛኾነ ኣሽከርካሪ ንካሌእ ተሒሊሊፉ ማናቸውም ኣሽከርካሪ ሇላሊ ተሊፉ ወይም
357
ወይ ኣብ ዴሔሪኡ ዖል ተሽከርካሪ ሒዯጋ በሚመሇከተው ተሽከርካሪ ሊይ ኣዯጋ

ዖየስዔብ ምኻኑ እንተየረጋገፀ ካብ ሒዯ ነፀሊ የማያስከትሌ መሆኑን ካሊረጋገጠ በቀር
መንገዱ ናብ ካሌእ ንክሳገር ኣይፌቀዴን:: ከኣንዴ ነጠሊ መንገዴ ወዯ ላሊ እንዱሻገር
ኣይፇቀዴሇትም::
4. ሒዯ ጏዲና ብ3 /ሰሇስተ/ ወይ ብሒሙሽተ /5/ 4. ኣንዴ ጎዲና በሶስት ወይም በኣምስት ነጠሊ
ነፀሊ መንገዱ ዛተመቐሇ እንተኾይኑ መንገድች የተከፊፇሇ ከሆነ
ሀ/ ናብ ፀጋም ክጥወይ ሀ/ ወዯ ግራ ሉዜር
ሇ/ ንዃሌእ ተሽከርካሪ ክቕዴም ሇ/ ላሊ ተሽከርካሪን ሉቀዴም
ሏ/ እቲ ነፀሊ መንገዱ ተሽከርካሪ ብዛኸዯለ ሏ/ ነጠሊ መንገደ ተሽከርካሪው
ኣንፇት ትራፉክ ጥራሔ ዛተመዯበ በሚሄዴበት የትራፉክ ኣቅጣጫ ብቻ
እንተዖይኮይኑ ኣብቲ ማእኸሌ ነፀሊ መንገዱ የተመዯበ ካሌሆነ በነጠሊ መንገደ መሃሌ
ውሽጢ ኣትዩ ከሽከርክር ኣይፌቀዯለን:: ገብቶ ሉያሽከረክር ኣይፇቀዴሇትም::
ዒንቀፅ 39 -ምጥዋይ አንቀፅ 39 -መጠምዖዛ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ ካሌኦት ተመሒሊሇፌቲ ኣብ ማናቸውም ኣሽከርካሪ በላልች ተሊሊፉዎችና
ዴሔሪኡ ዖሇውን ተሽከርከርቲ ሒዯጋ ዖየስዔብ በስተኃሊው ባለት ተሽከርካሪዎች ሊይ ኣዯጋ
ምዃኑ እንተዖይኣረጋጊፁ ካብ ዛኸዯለ ኣንፇት ናብ የማያስከትሌ መሆኑን ካሊረጋገጠ በስተቀር
ካሌእ መንገዱ ክጥወይ ወይ ኣንፇት ንምሌዋጥ ከሚጓዛበት ኣቅጣጫ ወዯ ላሊ መንገዴ
ኣይፌቀዯለን:: ሇመጠምዖዛ ወይም ኣቅጣጫን መቀየር
ዒንቀፅ 40 -ናብ የማን ምጥዋይ አንቀፅ 40 - ወዯቀኝ መጠምዖዛ
ናብ የማን ክጥወይ ዛዯሌይ ኣሽከርካሪ ብዛተኸኣሇ ወዯ ቀኝ መጠምዖዛ የሚፇሌግ ኣሽከርካሪ
መጠን ናብ የማናይ ጠርዘ መንገዱ ተፀጊዐ ክጥወይ በተኣሇ መጠን ወዯ ቀኝ ጠርስ መንገዴ ተጠግቶ
ኣሇዎ:: እ዗ይ ክገብር ዛኽእሌ ዴማ ብየማናዩ መጠምዖዛ ኣሇበት ይህን ማዴረግ የሚችሇው
ዛጓዒዛ ካሌእ ተሽከርካሪ እንዴሔር ዖየሇ ጥራሔ ዯግሞ በቀኝ በኩ የሚገዛ ላ ተሽከርካሪ ከላሊ
እዩ:: ብቻ ነው::
ዒንቀፅ 41 -ናብ ፀጋም ምጥዋይ አንቀፅ 41 - ዯወ ግራ መጠምዖዛ

ናብ ፀጋም ዛጥወይ ዛኾነ ኣሽከረካሪ ብቕዴሚት ወዯ ግራ የሚዜር ማናቸውም ኣሽከርካሪ ከፉት
ዛመፅእ ተሽከርካሪ እንዴሔር ዖየሇ ናብ ማእኸሌ የሚመጣ ተሽከረካሪ ከላሇ ወዯ መሃሌ ጎዲና
ጏዲና ኣትዩ ክጥወይ ይኽእሌ እዩ:: ገብቶ መጠምዖዛ ይችሊሌ::
ዒንቀፅ 42 -ንዴሔሪት ምሽክርካር አንቀፅ 42 ወዯ ኋሊ መንዲት
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪንዴሔሪት ምሽክርካር ናይ ግዴን 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ ወዯ ኋሊ ማሽከርከር
ኣዴሊይ እንተኾይኑ ኣብ ሂወትን ንብረትን ሒዯጋ የግዴ ኣስፊሊጊ ከሆነ በህይወትና በንብረት
ንከይበፅሔ ግቡእ ጥንቃቄ ጌሩ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ሊይ ኣዯጋ እንዲይዯርስ ተገቢ ጥንቃቄ
ንዴሔሪት ከሽከርክር ይኽእሌ እዩ:: ኣዴርጎ በማናቸውም መንገዴ ሊይ ወዯ ኃሊ
ማሽከርከር ይችሊሌ::
2. መሪኡ ብየማናይ ኢደ ንዛኾነ ተሽከርካሪ ብኢዴ 2. መሪው በቀኝ በኩሌ ሇሆነ ተሽከርካሪ በእጅ
ዛውሃብ ምሌክት ስሇሚሰጥ የማስጠንቀቂያ ምሌክት
ሀ/ ናብ የማን ኣብ ዛጥወየለ ጊዚ ኣሽከርካሪ ሀ/ ወዯ ቀኝ በሚጠመዖዛበት ጊዚ
የማናይ ኢደ ንተሔቲ ዯፉኡ የርእይ:: ኣሽከርካሪው የቀኝ ክንደን ወዯ ውጭ
358
ኣግዴሞሽ ወዯ ጎን ዖግቶ የእጁን መዲፌ

ወዯታች ዯፌቶ ያሳያሌ::
ሇ/ ናብ ፀጋም ኣብዛጥወየለ ወይ ኣንፇት ኣብ ሇ/ ወዯግራ በሚጠመዖዛበት ጊዚ ወይም
ዛቕይረለ ጊዚ ኣሽከርካሪ የማናይ ኢደ ኣቅጣጫን በሚቀይርበት ጊዚ
ብመስኩት ካብ የማን ናብ ፀጋም እንዲዜረ ኣሽከርካሪው የቀኝ እጁን በመስኮቱ ወዯ
የርእይ:: ኣውጥቶ ከቀኝ ወዯ ግራ እያዜረ
ያሳያሌ::
ሏ/ ብህዴኣት ንምጓዒዛ ወይ ዯው ንምባሌ ኣብ ሏ/ በዛግታ ሇመጓዛ ወይም ሇመቆም
ዛዴሇየለ ጊዚ ኣሽከርካሪ የማናይ ኢደ በሚፇሌግበት ጊዚ ኣሽከርካሪው ቀኝ
ኣውፂኡ ብምዛርጋሔ ከብዱ ኢደ ንታሔቲ ክንደን ኣውጥቶ በመዖርጋት የእጁ
ዯፉኡ ንሊዔሌን ንታሔቲን እናበሇ የርእይ:: መዲፌ ወዯታች ዯፌቶ ወዯሊይና
ወዯታች እያንቀሳቀሰ ያሳያሌ::
3. መሪኡ ብፀጋማይ ንዛኾነ ተሽከረካሪ ብኢደ 3. መሪው በግገራ በኩሌ ሇሆነ ተሽከርካሪ በእጅ
ዛውሃብ ምሌክት መጠንቀቕታ ስሇሚሰጥ የማስጠንቀቂያ ምሌክት
ሀ. ናብ የማን ንምጥዋይ ወይ ኣንፇት ንምቕያር ሀ/ ወዯ ቀኝ ሇመጠምዖዛ ወይም ኣቅጣጫን
ኣብ ዛዯሌየለ ጊዚ ኣሽከርካሪ ፀጋማይ ሇመሇወጥ በሚፇሌግበት ወቅት
ኢደ ብመስኮት ኣውፂኡ ብምዛርጋሔ ካብ ኣሽከርካሪው ግራ ንደን ከግራ ወዯ ቀኝ
ፀጋም ናብ የማን እንዲዜረ የርእይ ብዙዔባ በማዜር ያመሇክታሌ::
ምሌክት ሪኢኻ ምፌፃም ሇ/ ወዯ ግራ ሇመጠምዖዛ በፇሇገ ጊዚም
ሇ. ናብ ፀጋመ ክጥወይ ኣብ ዛዯሇየለ ጊዚ ኣሽከርካሪው የግራ ክንደን ወዯ ውጭ
ኣሽከርካሪ ፀጋማይ ኢደ ናብ ዯገ ኣውፂኡ ኣውጥቶ ወዯ ጎን በመዖርጋት የእጁን መዲፌ
ኣግዴም ብምዛርጋሔ ከብዱ ኢደ ንታሔቲ ወዯታች ዯፌቶ ያሳያሌ::
ዯፉኡ የርእይ::
ሏ. ብህዴኣት ንምጉዒዛ ወይ ዯው ንምባሌ ኣብ ሏ/ በዛግሀታ ሇመጓዛ ወይም ሇመቆም
ዛዯሌየለ ጊዚ ኣሽከርካሪ የማናይ ኢደ በሚፇሌግበት ጊዚ ኣሽከርካሪ ግራ እጁን
ንዯገ ኣውፂኡ ብምዛርጋሔ ከብዱ ኢደ ወዯ ውጭ ኣውጥቶ በመዖርጋት የእጁን
ዯፉኡ ንሊዔሌን ንታሔትን እናበሇ መዲፌ ዯፌቶ ወዯ ሊይና ወዯታች
የርእይ:: እያንቀሳቀሰ ያሳያሌ::
4. ካብ዗ይ ንሊዔሉ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 3/ሏ/ 4. ምሌክት ኣይቶ ስሇ መፇፀም ከዘህ ባይ
ከምዛተገሇፀ ኣብ ቅዴሚት ብዛጓዒዛ በንኡስ ኣንቀፅ 3/ሏ/ እንዯተገሇፀው ከፉት
ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ምሌክት ዛተውሃቦ በሚጓዛ ተሽከርካሪ ምሌክት የተሰጠው
ኣሽከርካሪ ፌጥነቱ ምንካይ ወይ ኣዴሊይ ኣሽከርካሪ ፌጥነቱን ሇመቀነስ ወይም
እንተኾይኑ ዯው ምባሌን ምሌክት ውሃቢ ኣስፇሊጊ ከሆነ ሇመቆም ምሌክት ሰጪው
ኣሽከርካሪ ብዖይ ሒዯ ፀገምን ዔንቅፊትን ኣሽከርካሪ ያሇ ኣንዲቸ ችግርና መስናክሌ
ንምጥዋይ ኣንፇት ንምቕያር ፌጥነቱ ወይም ሇመጠምዖዛ ኣቅጣጫን ሇመሇወጥ
ንምንካይ ወይ ከምኩነታቱ ተሽከርካሪ ዯው ፌጥነቱን ሇመቀነስ ወይም እንዯሁኔታው
ንምባሌ ምእንታን ክኽእሌ ኣዴሊይ ዖበሇ ተሽከርካሪውን ሇማቆም እንዱችሌ ኣስፇሊጊ
ጥንቃቐ ኹለ ክፌፅም ኣሇዎ:: ጥንቃቄ ሁለ መፇፀም ይነርበታሌ::
ክፌሉ ሸውዒተ ክፌሌ ሰባት
ብዙዔባ ምቁራፅ ሃዱዴ ሃዱዴን ስሇ ማቋረጥ
359
ዒንቀፅ 43 ብህዴኣት ምሽክርካር ኣንቀፅ 43 -በዛግታ ማሽከርከር

ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ መቋረፂ ሃዱዴ እንትበፅሔ ማናቸውም ኣሽከርካሪ በሃዱደ ማቋረጫ
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ምእታው ዯው ንምባሌ መንገዴ ሊይ ሲዯርስ ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
ክኽእሌ ንተሽከርካሪኡ ብህዴኣት ነቲ መቋረፂውን ተሽከርካሪውን ማቆም
ብዖይ ፀገም ንምሔሊፌ ክኽእሌ ኣዴሊይ ዖበሇ እንዱችሌ ተሽከርካሪውን በዛግታ መንዲትና
ጥንቃቐ ኹለ ክፌፅም ኣሇዎ:: ማቋረጫውንም ያሇኣንዲች ችግር ሇማሇፌ
እንዱችሌ ኣስፇሊጊው ጥንቃቄ ሁለ ማዴረግ
ኣሇበት::
ዒንቀፅ 44 -ተሽከርካሪ ዯው ምባሌ አንቀፅ 44 -ተሽከርካሪን ማቆም
ዛኾነ ኣሽከረካሪ ኣብ መቋረፂ ሃዱዴ እንትበፅሔ ማናቸውም ኣሽከርካሪ ከባቡሩ ሃዱዴ ማቋረጫ
ሀ/ እቲ ባቡር ዛቐረበ ምዃኑ ንምሔባር ብዋርዴያ ሲዯርስ
ወይ ብመካኒክ ወይ ብሒይሉ ኤላክትሪክ ሀ/ ባቡሩ እየተቃረበ በመምጣት ሊይ መሆኑን
ምሌክት ኣብ ዛውሃበለ ጊዚ ሇማስጠንቀቅ በዖበኛ ወይም በመካኒካሌ
ሇ/ ኣብቲ መቋረፂ ዖል በሪ ኣብ ዛኽፇተለ ወይ ኣብ ወይም በኤላክትሪክ ኃይሌ ምሌክት
ዛዔፀወለ ጊዚ በሚሰጥበት ጊዚ
ሏ/ ዛመፅእ ባቡር እንትረኣይ እንትስማዔ ወይ ዴማ ሇ/ በማቋረጫው ሊይ ያሇው በር በሚከፇትበት
ብዛኾነ ምቕራቡ እንትፇሌጥ ጊዚ ካብቲ ዛቐረቦ ወይም በሚዖጋበት ጊዚ
ሃዱዴ ካብ /ሽደሽተ/ ሜትር ብዖይንእስ ሏ/ በመምጣት ሊይ ያሇው ባቡር ሲታይ ዴምፅ
ርሔቐት ንተሽከርካሪኡ ዯው ኣቢለ እቶም ሲሰማ ወይም ዯግሞ ሁኔታ ሂኔሰታ
በርታት ሃዱዴ እንተዖይተኸፉቶም ወይ በሪ መቃረቡ በሚታወቅበት ጊዚ ከሚቀርበው
ዖይብለ እንተኾይኑ እቲ ባቡር እንተዖይሒሉፈ ሃዱዴ ከስዴስት ሜትር ባነሰ ርቀት
ጉዔዛኡ ክቕፅሌ የብለን:: ተሽከርካሪውን ኣቁሞ የሃዱዴ በሮች
ካሌተከፇቱ ወይም በር የላሇው ከሆነ ባቡሩ
ካሊሇፇ በስተቀር ተሽከርካሪውን ጉዜውን
መቀጠሌ የሇበትም::
ዒንቀፅ 45 -በርታት ሃዱዴ ባቡር አንቀፅ 45 -ያቡር ሃዱዴ በሮች
ዛኾነ ሰብ ኣብ መቋረፂ ሃዱዴ ዖል በሪ ኣብ ማናቸውም ሰው በሃዱዴ ማቋረጫው ያሇው በር
ዛዔፀወለን ኣብ ዛኽፇተለን ጊዚ ወይ ዴሔሪ ምዔፃው በሚዖጋበትና በሚከፇትበት ጊዚ ወይም
ብትሔቲ እቲ በሪ ወይ ነቲ በሪ ዖይሩ ንክሒሌፌ ከመዖጋቱ በኃሊ ከበሩ ሊይ በስሩ ወይም በሩን
ኣይፌቀዯለን:: ዜሮ ሉያሌፌ ኣይፇቀዴሇትም::
ዒንቀፅ 46 -ዯው ምባሌ ኣውቶቡሳትን ሒዯገኛ አንቀፅ 46 -ኣውቶቡሶችንና ኣዯገኛ ዔቃዎችን
ኣቕሐት ዛፀዒኑ ተሽከረከርትን የጫኑ ተሽከርካሮዎችን ማቆም
1. ኣኽከርካሪ ኣውቶብስ ወይ ነቶግቲ ነገራት ወይ 1. ኣሽከርካሪው ኣውቶብስ ወይም የሚፇነደ
ዛቀፃፀለ ዛባርዐ ነገራት ዛፃዒነ ተሸከርካሪ ኣብ ነገሮች ወይም የሚቀጣጠለ ነገሮች የጫነ
መቋረፂ ሃዱዴ ኣብ ዛበፅሏለ ጊዚ ካብ ቀረባ ሃዱዴ 6 ተሽከርካሪ ወይም ከ8 /ስምንት/ ሰዎች በሊይ
ሜትሮ ኣብዖይንእስ ርሔቐት ተሽከርካሪኡ ዯው ያሳፇረ ተሽከርካሪ ከሃዱዴ ማቋረጫ
ኣቢለ እቲ ዛመፅእ ባቡር ዖይምብፅሐን ዖጠንቅቕ በሚዯርስበት ጊዚ ከሀዱዴ ኣቅራብያ ከስዴስት
ምሌክት ዖይምሃቡን ንምርግጋፅ ናይቲ ሃዱዴ 6 ሜትር ባሊነሰ ርቀት ሊይ ተሽከርካሪውን
ፀጋምን የማንን ኣንፇት ምስረኣየን ምስዲመፀን ኣቁሞ በመምጣት ሊይ ያሇው ባቡር
መፃኢ ባቡር ሒዯጋ ዖየስዔብ ምኳኑ ኣረጋገፁ ጉዔዛኡ ኣሇመዴረሱን ማስጠንቀቕያ ምሌክት
360
ክቕፅሌ ይኽእሌ:: ኣሇመስጠቱን ሇማረጋገጥ የሃዱደን ግራና ቀኝ

ኣቅጣጫ ካየና ካዲመጠ በኃሊ የሚመጣ ባቡር
2. ኣብ ሊዔሉ ተራ ቁፅሪ /1/ ዖተጠቐሰ ኣብ ኣዯጋን የማያስከትሌ መሆኑን ኣረጋግጦ ጉዜውን
ክሉ ከተማ ንዛርከቡ መቋረፂታት ሃዱዴ መቀጠሌ ይችሊሌ::
ባቡር ኣይምሌከትን:: 2. ከሊይ በተራ ቁጥር/1/ የተጠቀሰው በተማ
ክሌሌ የሚገኙትን የባቡር ሃዱዴ
መቋረጫዎችን ኣይመሇከትም::
ዒንቀፅ 47 - ማርሽ ምቕያር ዛኽሌከሇለ ኹነታት አንቀፅ 47 - ማርሽን መሇዋወጥ ስሇሚከሇከሌበት
1. ዛኾነ ኣሽከረካሪ መቋረፂ ሃዱዴ ባቡር ኣብ ሁኔታ
ዛበፅሏለ ጊዚ ኣብቲ ዛቐረበ ሃዱዴ ንምብፃሔ ኣብ 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ በባቡር ሃዱዴ
ዛቐርዩ 6 ሜትሮ ርሔቐትን ነቲ መቋረፂ ሃዱዴ ማቋረጫ በሚዯርስበት ጊዚ ቅርብ ወዯ ሆነው
ሰጊርካ ኣብ ዖል 6 ሜትሮ ርሔቐትን ሃዱዴ የሃዱዴ መስመር ሇመዴረስ የስዴስት ሜትር
ምእንታን ምሔሊፌ ክኽእሌ ካብቲ ቀረባ ሃዱዴ ርቀት ሲቀረውና ማቋረጫ ሃዱደን ተሻግሮ
ቅዴሚ 6 ሜትሮ ምብፅሐ ኣዴሊይ ጥንቃቐ ኩለ ባሇው የስዴስት ሜትር ርቀት መካከሌ ሲነዲ
ክፌፅም ኣሇዎ:: ማርሽ ሳይቀይር የማቋረጫ ሃዱደን ማሇፌ
2. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ተሽከረካሪኡ ኣብ መቋረፂ ባቡር /ማሻገር/ እንዱችሌ ቅርብ ከሆነው የሃዱዴ
ሃዱዴ 6 ሜትሮ ውሽጢ ኣብ ዛህሌወለ ጊዚ ማርሽ መስመር ከመዴረሱ በፉት ስዴስት 6 ሜትር
ክቕይር ይፌቀደን:: ሊይ ኣስፇሊጊውን ጥንቃቄ ሁለ መፇፀም
ኣሇበት::
2. ማናቸውም ኣሽከርካሪ ተሽከርካሪውን
በባቡር ሃዱዴ ማቋረጫ ስዴስት ሜትር ውስጥ
በሚገኝበት ጊዚ ማርሽን መቀየር
ብኣሽከርከርቲ ክውሃቡ ዛግብኡ ምሌክታት በኣሽከርካሪዎች ሇሰጡ ስሇሚገቡ ምሌክቶች
ዒንቀፅ 48 -ቅዴሚ ምጥዋይን ፌጥነት ምንካይን ወይ ኣንቀፅ 48 - ከመጠምዖዛ ፌጥነትን ከመቀነስ
ዯው ምባሌን ዛውሃቡ ምሌክታት መጠንቀቕታ ወይም ከመቆም በፉት የሚሰጡ የማስጠንቀቅያ
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ምሌክት ንምሃብ ዖየኽእሌ ምሌክቶች
እኹሌ ምኽንያታት እንተዖይሃሌዩዎ ቅሚ 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ ምሌክት ሇመስጠት
ምጥዋዩ ኣንፇት ምቕያሩን ወይ ፌጥነት የሚያስችለት በበቂ ምክንያቶች ከላለት
ምንካዩን ወይ ዯው ምባለን ኣቐዱሙ ዛግባእ በስተቀር ከመጠምዖ዗ ወይም ኣቅጣጫን
ምክንያት መጠንቀቕታ ክህብ ኣሇዎ:: ከመሇወጡ በፉት ወይም ፌጥነት ከመቀነሱ
2. ዛህቦ ምሌክት ኣብ ቀረብኡ ንዖሇውን ዯዴሔሪኡ ወይም ከማቆሙ በፉት ኣስቀዴሞ ተገቢ
ነዖሇውን ተመሒሊሇፇቲ ግሌፂ ኮይኑ ክረኣይን የማስጠንቀቅያ ምሌክት መስጠት ኣሇበት::
ክፌሇጥን ከምዛኽእሌ ኮይኑ እነተዖይተዋሂቡ 2. የሚሰጠውን ምሌክት በኣቅራቢያው ሊለትና
ምሌክት ከምዖይሃበ ይቑፀር:: ከበስተኃሊው ሇሚከተለት ተሊሊፉዎች ግሌፅ
3. ዛኾነ ኣሽከርካርቲ ካሌኦት ተመሒሊሇፌቲ ነቲ ሆኖ ሉታይና ሉታወቅ እንዯሚቻሌ ሆኖ
ምሌክት ፇሉጦም ንኽጥንቀቑ ኣቐዱሙ ካብ ካሌተሰጠ የማስጠንቀቅያ ምሌክት
12-15 ሜትሮ ርሔቐት ጀሚሩ ምሌክት እንዲሌሰጠ ይቆጠራሌ::
መጠንቀቕታ ክህብ ኣሇዎ:: 3. ማናቸውም ኣሽከረካሪ ላልች ተሊሊፉዎች
361
ምሌክቱን ኣውቆው እንዱጠነቀቁ ኣስቀዴሞ

ከ12-15 ሜትር ርቀት ጀምሮ
የማስጠንቀቅያ ምሌክት መስጠት ኣሇበት::
ዒንቀፅ 49 -ምሌክት መውሃበቲ አንቀፅ 49 - የምሌክት መስጫዎች
1. ካብ዗ይ ንሊዔሉ ኣብ ዒንቀፅ 48 ዛተጠቀሱ 1. ከዘህ በሊይ በኣንቀፅ 48 የተጠቀሱት
ምሌክታት መጠንቀቕታ ዛህቡ ብመካኒካሌ ወይ የማስጠንቀቅያ ምሌክቶችን የሚሰጡ
ብሒይሉ ኤላክትሪክ ብዛንቀሳቐሱ መሳርሔታት በመካኒካሌ ወይም በኤላክትሪክ ኃይሌ
እዩ አዜም መሳርሔታት እንትባሊሸው ወይ በሚንቀሳቀሱ መሣርያዎች ሉሆን
ክስርሐ ኣብ ዖይክእሌለ ግዖ አቲ ኣሽከርካሪ ይችሊሌ:: እነዘህ መሳርያዎች ሲበሊሹ
ብኢደ ምሌክት መጠንቀቕታ ክህብ ኣሇዎ:: ወይም መስራት በማይችለበት ጊዚ
2. መሳርሑ መጠንቀቐታ ብዛግባእ ምስረሕም ኣሽከርካሪው በእጁ የማስጠንቀቅያ ምሌክት
ምቁፅፃር ሒሊፌነት ኣሽከርካሪ ስሇዛኾነ ናይዜም መስጠት ኣሇበት::
መሳርሔታት ግቡእ ምሌክት መጠንቀቕታ 2. የማስጠንቀቂያ መሣርያዎች ስራቸውን
ብዖይምሃቦም ንዛበፅሏ ጥፌኣት ከም ምኽንያት በሚገባ የሚሠሩ መሆናአውን የመቆጣጠር
መከሊኸሇ ክኾን ኣይኽእሌን:: ሃሊፉነት የኣሽከርካሪው ስሇሆነ መሳሪያዎች
ተገቢ የማስጠንቀቂያ ምሌክት
ባሇመስጠታቸው ሇሚዯርሰው ጥፊት
እንዯመከሊከያ ምክንያት ሉሆን
ኣይችሌም::
ዒንቀፅ 50 -ኣጠቓቕማ ምሌክታት አንቀፅ 50 -የምሌክቶች ኣጠቃቀም
1. ብመካኒካሌ ወይ ብመሳርሑ ሒይሉ ኤላክትሪክ 1. በመካኒካሌ ወይም በኤላክትሪክ
ዛወሃብ ምሌክታት መጠነቀቕታ መሣርያዎች የሚሰጥ የማስጠንቀቂያ
ሀ/ ናብ የማን ንምጥዋይ ኣንፇት ንምቕያር ምሌክት
ኣሽከርካሪ ብየማናይ ወገን ተሽከርካሪ ሀ/ ወዯ ቀኝ ሇመጠምዖዛ ወይም ኣቅጣጫን
ዖሇዎ መብራህቲ ፌሬቻ /ወይ ብዴሔሪት ሇመሇወጥ ኣሽከርካሪው ቀኝ
ብየማን ወገን ዖየቋርፅ ቀይሔ ወይ ብጫ የተሽከርካሪው ወገን ያሇውን
መብራህትን ኣብ ግምባር ተሽከርካሪ መብራት/ፌራቻ/ ወይም በስተኃሊው
ብየማን ወገን ዖየቋርፅ ቀይሔ ወይ ብጫ በቀኝ በኩሌ የሚያቋርጥ ነጭ ወይም
መብራህትን ኣብ ግምባር ተሽከርካሪ በስተኃሊው በቀኝ በኩሌ የማያቋርጥ
ብየማን ወገን ዖየቋርፅ ፃዔዲ ወይ ብጫ ነጭ ወይም ቢጫ መብራትን ያሳያሌ::
መብራህቲ የርእይ:: ሇ/ ወዯ ግራ ሇመጠምዖዛ ወይም ኣቅጣጫን
ሇ/ ናብ ፀጋም ንምጥዋይ ወይ ኣንፇት ሇመሇወጥ ኣሽከርካሪው በግራ በኩሌ
ንምቕያር ኣሽከርካሪ ብፀጋማይ ወገን ብርሃን ያሇውን ቀስት ወይም ኣመሌካች
ተሽከርካሪ ዖል ብርሃን ዖሇዎ ዖስት ወይ ያሳያሌ ወይም ከተሽከርካሪው በስተኃሊ
መመሌከቲ የርእይ ወይ ዴሔሪ ተሽከርካሪ በግራ በኩሌ የማያቋርጥ ቀይ ወይም
ብፀጋማይ ወገን ዖየቋርፅ ቀይሔ ወይ ቢ ቢጫ መብራትና በተሽከርካሪው ግንባር
መብራህቲን ግምባር ተሽከርካሪ ብፀጋማይ በግራ በኩሌ የማያቋርጥ ነጭ ወይም
ወገን ዖየቋርፅ ፃዔዲ ወይ ብጫ መብራህቲ ብጫ መብራት ያሳያሌ::
የርኢ:: ሰ ሏ/ የተሽከርካረውን ፌጥነት ሇመቀነስ
ሏ/ ፌጥነት ተሽከርካሪ ንምንካይ ወይ ዯው ወይም ሇማቆም ኣሽከርካሪው
362
ንምባሌ ኣሽከርካሪ ኣብ ዴሔሪ ተሽከርካሪ ከተሽከርካሪው በስተኃሊ ካለት

ካብ ዖሇው መብራህቲ ብውሐዴ ሒዱኡ መብራቶች ቢያንስ ኣንደን ቀይ
ቀይሔ መብራህቲ ከርእይ ኣሇዎ:: መብራት ማሳየት ኣሇበት::
ዒንቀፅ 51 -መሳርሔታት ዴምፂ መጠንቀቒ አንቀፅ 51 -የማስጠንቀቂያ ዴምፅ መሣርያዎች
ኣብዘ ውሽጢ እዘ ዯንቢ ብዛተፇሊሇዩ ኩነታት በዘህ ዯንብ ውስጥ በተሇያዩ ሁኔታዎች
እንተዖይተኣዘ዗ ወይ ብዛምሌከቶ ብዒሌ መዘ ካሌታዖዖ በስተቀር ወይም በሚመሇከተው
እንተዖይተፇቒደ ዛኾነ ኣሽከርካሪ ብፊፃ ብፉሽካ ባሇስሌጣን ካሌተፇቀዯ ማናቸውም ኣሽከርካሪ
ወይ ብዯወሌ ወይ ምስ መውፅኢ ትኪ ብዛተትሒሒዖ በፈጨት በፉሳ ወይም በዯወሌ ወይም ከጢም
መሳርሑ ወይ ብዖይተሇመዯ ካሌእ ዴምፂ ወይ ማውጫ ወይም በሔግ ባሌተፇቀዯ ማንኛውም
ብሔጊ ብዖይተፇቐዯ ዛኾነ መሳርሑ ተጠቒሙ መሣርያ ተጠቅሞ ዴምፅ መስጠት የሇበትም::
ዴምፂ ክህብ የብለን::
ዒንቀፅ 52 -ምጥቃም ዴምፂ መጠንቀቕታ አንቀፅ 52 -የማስጠንቀቂያን ዴምፅ መጠቀም
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ንዖጋጠሞሒዯጋ ንምክሌኻሌ ግዴን ማናቸውም ኣሽከርካሪ ያጋጠመውን ኣዯጋ
ኣዴሊይ እንተዖይኮይኑ ሒዯጋ ዛከሊኸሌ ካሌእ ሇመከሊከሌ የግዴ ኣስፇሊጊ ካሌሆነ ኣዯጋን
መንገዱ እንተዖየሌዩ ዖስምዕ ዴምፂ መጠንቀቕታ የሚከሊከሌበት ላሊ መንገዴ ከላሊውና
ብዛተኽኣሇ መጠን ሒፂር እንተዖይኮይኑ ኣብ የሚያሰማው የማስጠንቀቂያ ዴምፅ በተቻሇ
ውሽጢ ከተመ ዴምፂ መጠንቀቕታ ከስምዔ መጠን ኣጭር ካሆነ በስተቀር በከተማ ውስጥ
የብለን:: ተሽከርካሪ ዯው ኣብ ዛበሇለ ጊዚ ብዛኾነ የማስጠንቂያ ዴምፅ ማስማት ኣይኖርበትም
ምኽንያት ዴምፂ መጠንቀቕታ ምስማዔ ዛተኸሌከሇ ተሽከራሪው በሚቆምበት ጊዚ በማንኛውም
እዩ:: ምክንያት የማስጠንቀቂያ ዴምፅ ማሰማት
የተከሇከሇ ነው::
ክፌሉ ትሽዒተ ክፌሌ ዖጠኝ
ብዙዔባ ቕዴሚያ ምሃብ ቅዴሚያ ስሇመስጠት
ዒንቀፅ 53 -ኣብ መስቀሇኛ መንገዱ ምብፃሔ አንቀፅ 53 -በመስቀሇኛ መንገዴ መዴረስ
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ ሒዯ መስቀሇኛ መንገዱ 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ በኣንዴ መስቀሇኛ
እንትበፅሔ መስቀሇኛ መንገዱ ንክሒሌፌ መንገዴ ሲዯርስ መንገደ ሇማሇፌ ዴሞ
ኣቐዱሙ ንዛኣትው ቕዴሚያ ክህቦ ይግባእ:: ሇገባው ተሽከርካሪ ቅዴሚያ ሉሰጠው
ካብ ዛተፇሊሇዩ ኣንፇት ክሌተን ካብኡ ንሊዔሌን ይገባሌ:: ከተሇያዩ ኣቅጣጫዎች ሁሇትና
ተሽከርከርቲ ብሒዯ ጊዚ ናብ መስቀሇኛ ከሁሇት በሊይ የሆ ተሽከርካሪዎች በኣንዴ
መንነገዱ እንትበፂሕም ዛኾነ ኣሽከረካሪ ብወገን ጊዚ ወዯ መስቀሇኛው መንገዴ ከዯረሱ
የማን ንዛቐረበ ተሽከርካሪ ቅዴሚያ ክህብ ማናቸውም ኣሽከርካሪ በቀኝ በኩሌ ሊሇው
ኣሇዎ:: ተሽከርካሪ ቅዴሚያ መስጠት ኣሇበት::
2. ኣብ ሒዯ መስቀሇኛ መንገዱ ክቢ ዯሴት ትራፉክ 2. በአንዴ መስቀሇኛ መንገዴ ክብ የትራፉክ
ተሰሪሐ እንተኾይኑ ኣብቲ ክቢ ቀዱሙ ኣትዩ ዯሴት ተሰርቶበት ከሆነ ወዯ ሌብ ዯሴቱ
ኣብ ምዝር ንዛርከብ ተሽከርካሪ ቅዴሚያ ክህቦ ቀዴሞ በመግባት በመዜር ሊይ ሇሚገኝ
ኣሇዎ:: ተሽከርካሪ ቅዴሚያ መስጠት አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 54 -ኣብ መስቀኛ መንገዱ ናብ ፀጋም ምጥዋይ አንቀፅ 54 -በመስቀሇኛ መንገዴ ሊይ ወዯ ግራ
ዛኾነ ኣሽከረካሪ ኣብ ውሽጢ መስቀሇኛ መንገዱ ስሇመጠምዖዛ
ዴሔሪ ምእታው ናብ ፀጋም ክጥወይ እንተዯሌዩ ማናቸውም ኣሽከርካሪ ወዯ መስቀሇኛ መንገዴ
ሒዯጋ ምሌታም ንከየስዔብ ዛኽእሌ ኣብ ዛኾነ ውስ ከገባ በኃሊ ወዯ ግራ ሇመጠምዖዛ ከፇሇገ
363
ርሔቐት ዯው ኣቢለ ኣብ ቅዴሚያ ንዛቐረበ የመጋጨት ኣዯጋ እነዲያስከትሌ በቂ በሆነ

ተሽከርካሪ ቅዴሚያ ክህቦ ኣሇዎ:: ርቀት ተሽከርካሪውን ኣቁሞ ከፉቱ ሇቀረበው
ተሽከርካሪ ቅዴሚያ መስጠት ይኖርበታሌ::
ዒንቀፅ 55 -ቅዴሚያ ናብ ዛውሃበለ ጏዯና ብዙዔባ አንቀፅ 55 - ቅዴሚያ ወዯሚሰጥበት ጎዲና
ምእታው ስሇመግባት
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ምስ ቅዴሚያ ዛውሃቡለ ጏዲና 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ ቅዴሚያ ከሚሰጥበት
ዛተተሒሒዖ መስቀሇኛ መንገዱ ኣብ ዛቐረበለ ጎዲና ጋር በተያየዖው መስቀሇኛ መንገ
ጊዚ ናይ ቅዴምያ ምሔሊፌ ምሌክት ካብ በተቃረበበት ወቅት በቅዴሚያ የማሇፌ
ዛተገበረለ መንገዱ ካብ ክሌቲኡ ኣንፇት ናብቲ ምሌክት ከተዯረገበት መንገዴ ከሁሇት
መስቀሇኛ መንገዱ ንዛቐርብ ዛኾነ ተሽከርካሪ ኣቅጣጫዎች በኩሌ ወዯ መስቀሇኛ መንገደ
ቅዴሚያ ክህብ ኣሇዎ:: ሇተቃረበ ማናቸውም ተሽከርካሪ ቅዴሚያ
2. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ ቅዴሚኡ ዯው በሌ ዛብሌ መስጠት ኣሇበት::
ምሌክት ኣብ ዛተገበረለ መስቀሇኛ መንገዱ ኣብ 2. ማናቸውም ኣሸከርካሪ ከፉት ሇፉቱ "ቁም"
ዛበፅሏለ ጊዚ ንተሽከርካሪኡ ኣብ ዯው መበሉ የሚሌ ምሌክት ከተዯረገበት መስቀሇኛ
መስመር ወይ ኣብ መቋረፂ ኣጋራት ወይ መቋረፂ መንገዴ በዯረሰ ጊዚ ተሽከርካሪውን
መንገዱ ኣማዔዴዩ ንምርኣይ ኣብ ዖኽእለ ቀረባ በማቆምያወ መስመር ወይም በእግረኛች
ቦታ ዯው ኣቢለ ኣብቲ መቋረፂ መንገዱ ንዛቐረበ መቋረጫ ወይም ኣቋጩን መንገዴ ኣሒግሮ
ዛኾነ ተሽከርካሪ ቅዴሚያ ክህብ ኣሇዎ:: ሇማየት በሚቻሌበት ቅርብ ቦታ
ተሽከርካሪውን ኣቁሞ በማቋረጫው መንገዴ
ሇተቃረበ ማናቸውም ተሽከርካሪ ቅዴሚያ
መስጠት ኣሇበት::
ዒንቀፅ 56 -ካብ ናይ ውሌቀ መንገዱ ናብ ዋና አንቀፅ 56 -ከግሌ መንገዴ ወዯ ዋና ጎዲና
መንገዱ ምእታው መግባት
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ካብ ናይ ውሌቀ መንገዱ ካብ ሒፁር ማናቸውም ኣሽከርካሪ ከግሌ መንገዴ ኣጥር ግቢ
ገዙ ወይ ካብ ገዙ መውፅኢ ወይ ካብ ካሌእ ፀቢብ ወይም ከቤት መውጫ ወይም ከላሊ ቀጭን
መንገዱ ወፃኢ ናብ ዋና መንገዱ ንምእታው ኣብ መንገዴ ወጥቶ ዯወ ዋናው ጎዲና ሇመግባት
ዛዴሇየለ ጊዚ መኽየዱ ኣጋራትን ወይ ጠርዘ በሚፇሌግበት ጊዚ የእግረኛች መሄጃ
መንገዱ ቅዴሚ ምስጋሩ ንኣጋራትን በቲ ዋና ጏዲና መንገዴንና ወይም የመንገደን ጠርዛ ከመሻገር
ንምሔሊፌ ንዛተቓረቡ ተሽከርከርቲ ኹለ ቕዴሚያ በፉት ሇእግኛና በዋና ጎዲናው ሇማሇፌ
ክህብ ኣሇዎ:: ሇተቃረቡት ተሽርካሪ ሁለ ቅዴሚያ መስጠት
ኣሇበት::
ዒንቀፅ 57 - ናብ ኣጋር መንገዱ መቋረፂ ምቕራብ አንቀፅ 57 -ወዯ እግረኛች ማቋረጫ መንገዴ
ዛኾነ ኣሽከካሪ ናብ መንገዱ መቋረፂ ኣጋራት ኣብ መቅረብ
ዛቐረበለ ጊዚ ናይ ተሽከርካሪኡ ፌጥነት ክንክይ ማናቸውም ኣሽከርካሪ ወዯ እግረኛች ማቋረጫ
ኣጋራት መሉኦም ነቲ መንገዱ ክሳብ ዛሰግሩ መንገዴ በሚዯርስበት ጊዚ የተሽከርካሪውን
ተሽከርካሪኡ ዯው ክብሌ ኣሇዎ ንዔሊማ እዘ ዒንቀፅ ፌጥነት ሉቀንስና እግረኛችን ጨርሰው
መንገዱ ማሇት ተሽከርካሪ ብዛኸዯለ ኣንፇት መንገደን እስሉሻገሩ ዴረስ ተሽከርካሪውን
ንትራፉክ ዛተመዯበ ክፌሉ መንገዱ እዩ:: ማቆም ኣሇበት:: የዘህ ኣንቀፅ ዒሊማ "መንገዴ"
ማሇት ተሽከርካሪ በሚሄዴበት ኣቅጣጫ
ሇትራፉክ የተመዯበ የመንገዴ ክፌሌ ነው::
364
ዒንቀፅ 58 -ብዙዔባ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ኣንቀፅ 58 -ስሇ የኣዯጋ ኣገሌግልት

ተሽከርከርቲ ተሽከርካሪዎቸ
1. ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርከርቲ ኣብ 1. የኣዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪዎች በተቃረበ
ዛቐረበን ወይ ምስበፅሏን እቲ ተሽከርካሪ ወይም በዯረሰ ጊዚ ተሽከርካሪው
ብዛቐረበለ ጊዚ ወይ ብዛሒሌፇለ መንገዱ በተቃረበበት ጊዚ ወይም በሚያሌፌበት
ዛርከቡ ሰባት ኩለ እዘ ዛስዔብ ክፌፅሙ መንገዴ የመሚገኙ ሰዎች ሁለ
ኣሇዎም:: የሚከተሇውን መፇጸም ኣሇባቸው::
ሀ/ ተሽከርከርቲ ዛዛውሩን ከፌቲ ዛጓስዩን ኩለ ሀ/ ተሽከረካሪዎችን የሚነደና እንስሳትን
ተሽከርከርቶም ወይ ከፌቶም ሽዐ የሚጠብቁ ሁለ ተሽከርካሪዎቻቸውንና
ቀሌጢፍም ካብ መንገዱ ናብ የማናይ ጠርዘ ከብቶቻቸውን ወዴያውኑ ፇጥነው
ምዛዋርን ኣብ ሒዯጋ ብዖየብፅሔ ርሔቐት ከመንገደ ወዯ ቀኝ ጠርዛ መንዲትና
ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ ክሳብ ኣዯጋን በማያስከትሌ ርቀት ሊይ የኣዯጋ
ዛሒሌፌ ዯው ክብለ ኣሇዎም:: ኣገሌግልት ተሽከረካሪ እስኪያሌፌ ዴረስ
መቆም ይኖርባቸዋሌ::
ሇ/ ኣብቲ መንገዱ ዛርከቡ ኣጋራት ነቲ ጏዲና ሇ/ በመንገደ የሚገኙት እግረኞች
ቀሌጢፍም ክሇቅዎ ኣሇዎም:: መንገደን በቶል መሌቀቅ ይኖርባቸዋሌ
2. እቲ ተሽከርካሪ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት 2. ተሽከርካሪው የኣዯጋ ኣገሌግልት ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ ዛኾነ ኣሽከርካሪ ወይ ተሳፊሪ ማናቸውም ኣሽከርካሪ ወይም ተሳፊሪ
ኣብቲ ተሽከርካሪ ቀይሔ ወይ ሰማያዊ ብርሃን በተሽከርካሪው ቀይ ወይም ሰማያዊ ብርሃን
ንከርእይ ወይ ብምፌፃይ ይኹን ብዯወሌ ናይ ሉያሳይ ወይም በፌጨት ሆነ በዯወሌ
መጠንቀቅታ ምሌክት ንክህብ ኣይፌቀዯለን፡፡ የማስጠንቀቅያ ምሌክት መስጠት
ዒንቀፅ 59 -ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ አንቀፅ 59 -ስሇ ኣዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ
1. ዛኾነ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ ተግባሩ 1. ማናቸውም የኣዯጋ ኣገግልተ ተሽከርካሪ
እንትፌፅም ተግባሩን ሲያከናውን
ሀ/ እዘ ዯንቢ ወይ ብኻሌእ ዯንቢ ዛተፅሒፇ ሀ/ ይህን ዯንብ ወይም በላሊ ዯንብ
ግዳታ እንተትሒሇወ ተሽከርካሪኡ ዯው የተፃፇውን ግዳታ ሳይጠብቅ
ንኸብሌ ተሽከርካሪውን ሉያቆም::
ሇ/ ሒዯጋ በዖየብፅሔ ኹነት ፌጥነት ሇ/ ኣዯጋ በማያዯርስ ፌጥነት ሁኔታ
ተሽከርካሪኡ ነኪዩ ኣብ ዯው በሌ ዛብሌ የተሽከርካሪውን ፌጥነት ቀነሶ "ቁም!"
ምሌክት ዯው እንተይበሇ ንኽሒሌፌ፣ በሚሇው ምሌክት ሳይቆም እንዱያሌፌ::
ሏ/ ካብ ዛተወሰነ ፌጥነት ንሊዔሉ ንምዛዋር ሏ/ ከተወሰነው ፌጥነት ባይ ሇመንዲት
መ/ ነቲ ተግባሩ ንምፌፃም በዖዴሌዩ መጠን መ/ ተግባሩን ሇማከናወን በሚያስፇሌገው
ብዙዔባ ትራፉክ ዛወፁ ዯንብታትን ናይ መጠን ስሇትራፉክ የወጡት ዯንቦችንና
መንገዱ ምሌክታትን እንተይረኣዩ ብዛመረፆ የመንገዴ ምሌክቶችን ሳይጠብቅ
ኣንፇት ንኽጥወይ ተፇቒደለ ኣል:: በመረጠው ኣቅጣጫ ሇመጠምዖዛ
ተፇቅድሇታሌ::
3. ኣብ ሊዔሉ ኣብ ቁፅሪ ተራ /1/ ዛተመሌከተ 2. ከሊይ በተራ ቁጥር /1/ የተመሇከተው
ከምዖል ኾይኑ ዛኾነ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት እንዯተጠበቀ ሆኖ ማናቸውም የኣዯጋ
ተሽከረካሪ ኣሽከርካሪ ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 2 ኣገሌግልት ተሽከረካሪ ኣሽከርካሪ በዘህ
365
ተራ ቁፅሪ 20 ንዛተፅሒፇ ክፌፅም ኣሇዎ:: ዯንብ ኣንቀፅ 2 ተራ ቁጥር 20 የተፃፇውን

ዯንብ መፇፀም ኣሇበት::
3. ቀንዱ ዛኸይዴ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት 3. ቀዴሞ የሚካሄዯው የኣዯጋ ኣገሌግልት
ተሽከርካሪ ኣብ ዛፌፅም ተግባር ተሳታፉ ዛኾነ ተሽከርካሪ በሚፇፅመው ተግባር ተካፊይ
ካሌእ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ የሚሆን ላሊ የኣዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርካረ
ኣሽከርካሪ እንተዖይኮይኑ ዛኾነ ሰብ ካብ ሚኢቲ ኣሽከርካሪ ካሌሀነ ማናቸውም ሰው ከ100
/100/ ሜትሮ ብዛነኣሰ ርሔቐት ካብ ዯዴሔሪ ሜትር ባነሰ ርቀት ከኣንዴ የኣዯጋ
ሒዯ ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከረካሪ ተፀጊዐ ኣገሌግልት ተሽከርካረ በስተኃሊ ማሽከርከር
ከሽከርክር ኣይኽእሌን:: ኣይችሌም::
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ ኣስር
ናይ ተሽከርካሪ ዯው መበሉ ቦታ ስሇተሽከርካሪዎች ማቆምያ ስፌራ
ዒንቀፅ 60 -ብዙዔባ ተሽከርካሪ ዯው ንኸይብሌ አንቀፅ 60 -ተሽከርካሪ እንዲይቆም
ዛኽሌከሇለ ኹነት ስሇሚከሇከሌበት ሁኔታ
1. ካብ ክሉ ከተማ ወፃኢ ኣብ ዛኾነ መንገዱ 1. ከከተማ ክሌሌ ውጭ በማንኛውም መንገዴ
ተሽከርካሪ ዖሽከርክር ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብቲ ተሽከረካሪን የሚያሽከረክር ማናቸውም
መንገዱ ንተሽከርካሪ ዯው መበሉ ቦታ ኣሽከርካሪ በመንገደ ሊይ ተሽከርካሪ
እንተዖይሃሉዮ ካብቲ መኪና ወሪደ ይኹን የሚቆምበት ቦታ ከላሊ ከመኪናው ወርድ
እንተይወረዯ ትራፉክ ብበዛሑ ኣብ ሆነ ሳይወርዴ ትራፉክ በብዙት
ዛተሒሊሇፇለ ጏዯና ነገዚኡ ወይ ንነዊሔ ጊዚ በሚተሊሇፌበት ጏዲና ሇጊዚው ወይም
ተሽከርካሪኡ ዯው ንኸብሌ ኣይፌቀዴን:: ሇረጅም ጊዚ ተሽከርካሪው ሇማቆም
2. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ናይቲ መንገዱ ስፌሒት ሌዔሉ አይፇቅዴም::
12 ሜትሮ እንተዖይኮይኑ ንተሽከርካሪኡ 2. ማናቸውም ኣሽከርካሪ የመንገደ ስፊት ከ12
ብኣንፃር ካሌእ ተሽከርካሪ ኣብ መንገዱ ንጊዘኡ ሜትር በሊይ ካሌሆነ በቀር ተከርካሪውን
ይኹን ንነዊሔ ጊዚ ዯው ክብሌ የብለን:: በላሊ ተሽከርካሪ ኣንፃር በመንገደ ሊይ
3. ዛኾነ ኣሽከርካሪ በቲ መንገዱ ዖሸከርክር ካሌእ ሇጊዚው ሆነ ሇረጅም ጊዚ ማቆም
ዖዋሪ ብ ክሌቲኡ ኣንፇት ካብ 50 ሜትሮ ኣይፇቀዴም::
ርሔቐት ንምርኣይ ኣብ ዖይካኣሇለ ቦታ 3. ማናቸውም ኣሽከርካሪ በመንገደ ሊይ
ተሽከርካርኡ ዯው ንኽብሌ ኣይፇቕዯለን:: የሚያሽከረክረውን ላሊ ኣሽከርካሪ በሁሇት
4. ናይዘ ዒንቀፅ ዴንጋገ ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 26 ኣቅጣጫ ከ50 ሜትር ማየት በማይቻሌበት
ንዛፀሒፇ ኣይምሌከቶን:: ቦታ ባሇው መንገዴ ሊይ ተሽከርካሪውን
ማቆም ኣይፇቀዴሇትም::
4. የዘሁ ኣንቀፅ ዴንጋጌ በዘሁ ዯንብ ኣንቀፅ
26 የተፃፇውን ኣይመሇከትም::
ዒንቀፅ 61 -ብዙዔባ መሰናክሌ አንቀፅ 61 -ስሇ መሰናክሌ
ዛኾነ ኣሽከረካሪ ማናቸውም ኣሽከርካሪ
1. ንኻሌእ ተሒሊሊፉ ብዖሰናኽሌ ወይ ብዛክሇክሌ 1. ላሊውን ተሊሊፉ በሚያሰናክሌ ወይም
2. ካሌኦት ተሒሊሇፌቲ ነቲ ናይ መንገዱ ምሌክት በሚከሇክሌ
ብግሌፂ ንምርኣይ ኣበ ዖየኽእል ኹነት 2. ላልች ተሊሊፉዎች የመንገደን
ተሽከርካሪአ ነጊዘኡ ወይ ንነዊሔ ጊዚ ዯው ምሌክትበግሌፅ ሇማየት በማያስችሊቸው
ምባሌ ክሌክሌ እዩ:: ሁኔታ ተሽከርካሪውን ሇጊዚው ወይም
366
ሇረጅም ጊዚ ማቆም የተከሇከሇ ነው::

ዒንቀፅ 62 -ተሽከርከሪ ንጊዘኡ ይኹነ ንነዊሔ ጊዚ አንቀፅ 62 -ተሽከርካሪ ሇጊዚው ሆነ ሇረጅም ጊዚ
ዯው ምባሌ ዛተኸሇከሇልም ቦታታት ማቆም የተከሇከሇባቸው ቦታዎች
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ምስ ካሌእ ትራፉክ ንከይሊተም ማናቸውም ኣሽከርካሪ ከላሊ የትራፉክ ሔግ ጋር
ንምኽሌኻሇ ወይ ዛኾነ ካሌእ ዯንቢ ንምፌፃም እንዲይጋጭ ወይም የሆነ ላሊ ዯንብ ሇመፇፀም
እንተዖይኮይኑ ካብ዗ይ ስዑቦም ኣብ ዛተዖርዖሩ ሌሆነ በቀር ከዘህ ቀጥል በተዖረዖሩት ቦታዎች
ቦታታት ተሽከረካሪኡ ነሒፂር ይኹን ነነዊሔ ጊዚ ተሽከርካሪውን ሇኣጭር ጊዚ ሆነ ሇረጅም ጊዚ
ዯው ምባሌ ኣይፌቀዴን:: ማቆም ኣይፇቀዴም::
1. እቲ መንገዱ ብዒሌ ሒዯ ኣንፇት እንተዖይኮይኑ 1. መንገደ ባሇ ኣንዴ ኣቅጣጫ ካሌሆነ በሆነ
ኣበ ዛኾነ ጏዲና ብፀጋም ወገነ ጎዲና ሊይ በግራ በኩሌ
2. ኣብ መኽየዱ ኣጋራት 2. በእግረኛች መንገዴ
3. ኣብ ውሽጢ መስቀሇኛ መንገዱ ወይ ካብ 3. በመስቀሇኛ መንገዴ ውስጥ ወይም
መስቀሇኛ መንገዱ ኣብ ውሽጢ 12 /ዒሰርተ በመስቀሇኛ መንገዴ በ12 /ኣስራ ሁሇት /
ክሌተ/ ሜትሮ ሜትር
4. ኣብ ውሌቀ መንገዱን ተሽከርከርቲ 4. በግለ መንግዴና ተሽከርካሪዎች
ብዛተሒሊሇፊለ ናይ ገዙ መውፅኢ ወይ መእተዊ በሚተሊሇፈበት ዬት መውጫ ወይም
ወይ ስፌሒት መንገዱ ካብ 12 ሜትሮ ዛነኣሰ መግቢያ ወይም የመንገደ ስፊት ከ12
ኾይኑ እንትርከብ /ኣስራ ሁሇት/ ሜትር ያነሰ ሆኖ ሲገኝ
5. ካብ ውሐጅ መተሒሊሇፉ ኣብ ውሽጢ 5 ሜትሮ 5. ከጎርፌ መተሊሇፉያ በ5 /ኣምስት/ ሜትር
ውስጥ
5. ኣብ ውሽጢ መቋረፂ ኣጋራት ወይ ካብ 6. በእግረኛች ማቋጫ ውስጥ ወይም ከእግረኛ
መቋረፂ ኣጋራት ኣብ ክሉ 12 /ዒሰርተ ማቋረጫ በ12 /ኣስራ ሁሇት/ ሜትር
ክሌተ/ ሜትሮ ክሌሌ
7. ዯው በሌ ካብ ዛብሌ ምሌክት ኣብ ውሽጢ 12 7. ቁም ከሚሇው ምሌክት በ12 /ኣስራ ሁሇት/
/ዒሰርተ ክሌተ/ ሜትሮ ሜትር ውስጥ
8. ብናይ ሃዱዴ መቋረፂ ካብ ዛቐረበ ሃዱዴ ኣብ 8. በሃዱዴ ማቋረጫ በሚቀርበው ሃዱዴ በ20
ውሽጢ 20 /ዑስራ/ ሜትሮ /ሃያ/ ሜትር ውስጥ
9. ካብ ጣብነያ ሒዯጋ ሒዊ ወይ ፇሊማይ ናይ 9. ከእሳት ኣዯጋ መከሊከያ ዴርጅት ወይም
ሔክምና ረዴኤት ካብ ዛወሃበለ ጣብያ ወይ የመጀመሪያ የህክምና እርዲታ ከሚሰጥበት
መእተዊ ሆስፑታሌ ኣብ ውሽጢ 12 /ዒሰርተ ጣብያ ወይም ዯወ ሆስፕታሌ መግቢያ
ክሌተ/ ሜትሮ ወይ ካብቲ መእተዊ መንጏ በ12 /ኣስራ ሁሇት/ ሜትር ውስጥ ወይም
ጀሚሩ ካብቲ መንገዱ በየማንን ፀጋምን ኣብ ከመግቢያው መካከሌ ጀምሮ ከመንገዴ
ውሽጢ 25 /ዑስራን ሒሙሽተን/ ሜትሮ ግራና ቀኝ በ25 /ሃያ ኣምስት/ ውስጥ
ይኹንዲኣምበር ሔሙም ወይ ዖተጏዴአ ሰብ ሆኖም በሽተኛ ወይም የተጎዲ ሰው ወይም
ወይ መሳርሑ መከሊኸሉ ሒዯጋ ሑዜም ካብቲ የኣዯጋ መከሊከያ መሳርያን ይዖው
ካብ ዛተጠቐሱ ጣብያታት ዛወፁ ወይ ዛኣተው ከተጠቀሱት ጣብያዎች የሚወጡት ወይም
ተሽከርከርቲ ኣብዘኦም ቦታታት ዯው ክብሌ የሚገቡ ተሽከርካሪዎች በነዘሁ ቦታዎች
ይኽእሌ እዮም:: መቆም ይችሊለ
10. ኣብ ወሰን መንገዱ ተፀጊዐ ምስ ጠጠው ዛበሇ 10. መንነገደ ዲር ተጠግቶ ከቆመው ተሽከርካሪ
ተሸከርካሪ ተዯሪብካ ተዯርቦ መቆም
367
11. ኣብ ዴሌዴሌ ወይ ኣበ መሽልኺ ታነሌ 11. ብዴሌዴይ ሊይ ወይም በመሻልኪያ

12. ካብ ዯው መበሉ ኣውቶቡስ ኣብ ቅዴሚትን ኣብ /ታነሌ/፣
ዴሔሪትን ኣብ ውሽጢ 15 ሜትሮ ናይ መንገዱ 12. በኣውቶቡስ ማቆምያ ከፉትና በኃሊ ከ15
ስፌሒት ሌዔሉ 12 ሜትሮ እንተዖይኮይኑ /ኣስራ ኣምስት/ ሜትር የመንገዴ ስፊት
ብኣንፃር እቲ መንገዱ ካብ ዯው መበሉ ውስጥ ከ12 /ኣስራ ሁሇት/ ሜትር በሊይ
ኣውቶብስ ኣብ ውሽጢ 30 ሜትሮ ካሌሆነ በመንገደ ኣንፃር ከኣውቶቡስ
13. ብብሔዴ ሔዱኡ ኣንፇት ንትራፉክ ሒዯ ነፀሊ ማቆምያ በ30 /ሰሊሳ/ ሜትር ውስጥ
መንገዯ ጥራሔ ብዖሇዎን እዘ መንገዱ ብፃዔዲ 13. በእያንዲንደ ኣቅጣጫ ሇትራፉክ ኣንዴ
ቀሇም ኣብ ዛተመቃቐሇለ ቦታ ነጠሊ መንገዴ ብቻ ባሇውና መንገደ በነጭ
ቀሇም በተከፊፇሇበት ቦታ ሊይ
ዒንቀፅ 63 -ብዙዔባ ዯው ምባሌ ተሽከርካሪ አንቀፅ 63 -ተሽከርካሪ ማቆም
ዛኾነ ኣሽከረካሪ ማንኛውም ኣሽከርካሪ
1. ንሱ ኣብ ዖይህሌወለ ጊዚ ንተሽከርካሪኡ ዯው 1. እሱ በላሇበት ጊዚ ተሽከርካሪው ከቆመበት
ካብ ዛበሇለ ነከይሇዒሌ ወይ ከይንቀሳቐስ ቦታ እንዲይነሳ ወይም እንዲይቀሳቀስ
ኣዴሊይ ጥንቃቐ እንተይገበረ ተሽከርካሪኡ ኣብ ኣስፇሊጊው ጥንቃቄ ሳያዯርግ ተሽከርካሪውን
ዖኾነ መንነገዱ ዯወ ኣቢለ ክኸይዴ ክሌክሌ በሆነ ቦታ ሊይ ኣቁም መሄዴ የተከሇከሇ ነው::
እዩ:: 2. ሞተሩን ሳያጠፊና ቁሌፈን ሳያወጣ የእጅ
2. ሞተሩ እነተየጥፌአ ቁሌፉ እንተየውፅአ ኢዴ ፌሬን ሳይዛ ወይም መዯገፌያ /ታኮ/
ፌሬን እንተይሒዖ ወይ መዯገፇ ታኮ እንተይገበረ ሳያዯርግ ያሇ ጥንቃቄ ተሽከርካሪን ኣቁሞ
ብዖይጥንቃቐ ተሽከርካሪ ዯው ኣቢለ ክኸይዴ መሄዴ የሇበትም::
የብለን:: 3. ተሽከርካሪው ቁሌቁሇት ሊይ እንዯቆመ የፉት
3. ተሽከርካሪኡ ኣብ ቁሌቁሇት ዯው ምስበሇ ናይ ጎማ ወዯ ሚቀርብበት ጠርዛ /ዲርቻ/
ቅዴሚት ጏማ ናብ ዛቐርቦ ጠርዘ መንገዱ ማስጠጋት አሇበት፡፡
ከፀግዕ ኣሇዎ:: 4. የዴንጋይ ጠርዛ ባሇበት መንገዴ
4. ጠርዘ እምኒ ኣብ ዖሇዎ መንገዱ ተሽከርካሪኡ ተሽከርካሪውን ሇኣጭር ወይም ሇረጅም ጊዚ
ንሒጺር ወይ ንነዊሔ ጊዚ ዯው እንትብሌ ካብቲ ሲያቆም በዴንጋይ ጠርዛ /ዲርቻ/ ማቆም
ጠርዘ እምኒ ወሰን ዯው ክብሌ ኣሇዎ:: ኮይኑ ይኖርበታሌ፣ ሆኖም ግን የሚመሇከተው
ግን ዛምሌከቶ ብዒሌ ስሌጣን ተሽከርካሪ ብሰያፌ ባሇስሌጣን ተሽከርካሪው በሰያፌ እንዱቆም
ዯው ንክብሌ ፇቒደ ምሌክት ኣብ ዛገበረለ ፇቅድ ምሌክት ባዯረገበት ጎዲና የዘሁ
ጏዯና ናይዘ ዒንቀፅ ዴንጋገ ተፇፃመነት ኣንቀፅ ዴንጋጌ ተፇፃሚነት ኣይኖረውም::
ኣይህሌዎን::
ዒንቀፅ 64 -ፕሉስ ትራፉክ ተሽከረከርቲ ዯው ካብ አንቀፅ 64 -የትራፉክ ፕሉስ ተሽከርካሪዎች
ዛበሌለ ክሇዒለ ናይ ምግባር ስሌጣን ዖሇዎ ምዃኑ ከቆሙበት እንዱነሱ የማዴረግ ስሌጣን ያሇው
1. ዛኾነ ፕሉስ ትራፉክ ኣብ ተሽከርካሪ ዯው ስሇመሆኑ
ከይብሌ ዛተኸሌከሇለ ቦታ ወይ ጏዲና 1. ማንኛውም የትራፉ ፕሉስ ተሽከርካሪ
ተሽከርካሪ ዯው ኢለ ኣብ ዛርከበለ ግዖ ነቲ እንዲይቆም በተከሇሇበት ቦታ ወይም ጎዲና
ተሽከርካሪ ሽዐ ንኸሌዔሌ ነቲ ኣሽከርካሪ ወይ ተሽከርካሪ ቆሞ በሚገኝበት ጊዚ
ሒሊፉ ተሽከርካሪ ክእዛዛ ይኽእሌ:: ተሽከርካሪው ወዴያው እንዱነሳ
2. ፕሉስ ትራፉክ ንተመሒሊሇፌቲ ዖሰናኽለ ነገራት ኣሽከርካሪውን ወይም ሃሊፉውን ማዖዛ
ንምውዲዴ ኣዴሊይ መሲለ እንተተርኣይዎ ይችሊሌ::
368
ተሽከርካሪ ኣብ ዛኾነ ቦታ ዯው ንኽብሌ ወይ 2. የትራፉክ ፕሉስ ተሊሊፉዎችን የሚያሰናክለ

ተሽከርካሪ ካብ ዯው ዛበሇለ ንኽሇዒሌ ነገሮችን ሇማስወገዴ ኣስፇሊጊ መስል
ንኣሽከርካሪ ክእዖዛ ይኽእሌ:: ከታየው ተሽከርካሪው በማንኛውም ቦታ
3. ኣብ ሊዔሉ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ን /2/ን እንዱቆም ወይም ተሽከርካሪ ከቆመበት ቦታ
ብዙዔባ ዛተገሇፁ ናይቲ ዯው ዛበሇ ተሽከርካሪ እንዱነሳ ኣሽከርካሪውን ማዖዖ ይችሊሌ::
ኣሽከርካሪ ወይ ሒሊፉ ኣበ ቀረባ እንዴሔር 3. እሊይ በተራ ቁጥር /1/ ና /2/
ዖይተረኺቡ ወይ ብፕሉስ ትራፉክ ዛተውሃበ ስሇተመሇከተው የቆመውን ተሽከርካሪ
ትእዙዛ እንተይፇፀመ እነተቐረዩ ፕሉስ ትራፉክ ኣሽከርካሪ ወይ ሃሇፉ በቅርቡ ካሌገኙ ወይም
ነቲ ተሽከርካሪ ንክውገዴ ወይ ንከሇዒሌ ክገብር በትራፉክ ፕሉስ የተሰጠ ትእዙዛ ሳይፇፀም
ይኽእሌ:: ሲቀር የትራፉክ ፕሉስ ተሽከርካሪውን
4. ዛኾነ ፕሉስ ትራፉክ ኣብዘ ዒንቀፅ ተራ ቁፅሪ ማስወገዴ ወይም እንዱነሳ ማዴረግ
/3/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ሒዯ ይችሊሌ::
ተሽከርካሪ ካብ ዯው ዛበለ ንክሇዒሌ ኣብ ዛዯሇዮ 4. ማንኛውም የትራፉክ ፕሉስ በዘህ ኣንቀፅ
ጊዚ ነቲ ተሽከርካሪ ናብ ጋራዥ ወይ ሒዯጋ ናብ ተራ ቁጥር /3/ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
ዖየስገኣለ ካሌእ ቦታ ንኸዙወር ይኽእሌ:: ስሇ ኣንዴ ተሽከርካሪ ከቆመበት እንዱነሳ
ዛኾነ እ዗ይ ኣብ ዛገብረለ ጊዚ ብዙዔባ ዴሔንነት በሚፇሌግበት ጊዚ ተሽከርካሪውን ወዯ
ተሽከርካሪ ኣዴሊይ ጥንቃቐ ክገብር ኣሇዎ:: ጋራዥ ወይም ሇኣዯጋ ወዯ ማያስጋበት ላሊ
5. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 18 ዛተፅሒፇ በዘ ዒንቀፅ ቦታ እንዱዙወር ማዴረግ ይችሊሌ ስሇሆነም
ንፕሉስ ትራፉክ ዛተውሃበ ስሌጣን ይውስኖ ይህን በሚያዯርግበት ወቅት ስሇተሽከርካሪው
እዩ:: ዯህንነት ኣስፇሊጊው ጥንቃቄ ማዴረግ
6. ኣብዘ ዒንቀፅ ብዛተፅሒፇ መሰረት ነቲ ይኖርበታሌ::
ተሽከርካሪ ንምሌዒሌ ወይ ብኣግባብ ንምትሒዛ 5. በዘህ ዯንብ ኣንቀፅ 18 የተፃፇው ሇትራፉክ
ዖዴሌይ ግቡእ ወፃኢ ብዒሌ ንብረት እቲ ፕሉስ በሔግ የተሰጠውን ስሌጣን
ተሽከርካሪ ይኸፌል:: ይወስነዋሌ::
6. በዘህ ኣንቀፅ በተፃፇው መሰረት
ተሽከርካሪውን ሇማንሳት ወይም በኣግባቡ
ሇመያዛ የሚያስፇሌገውን ኣስፇሊጊውን
ወጪ የተሽከርካሪው ባሇ ንብረት
ይከፌሇዋሌ::
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ ኣስራ ኣንዴ
በዙዔባ መጓዒእያ ህዛቢ የህዛብ መጓጓዣ
ዒንቀፅ 65 -ምስፊርን ምውራዴን ዒንቀፅ 65 -ስሇ መሳፇርና መውረዴ
1. ዛኾነ ሰብ ተሽከርካሪ መሉኡ ዯው እንተይበሇ 1. ማናቸውም ሰው ሳይቆም መውጣትና
ከዴይብ ወይ ከውርዴ የብለን:: መውረዴ የሇበትም::
2. ብዖይ ኣሸከርካሪ ዖኾነ ሰብ ናብ ተሽከርካሪ
ምዴያብ ወይ ምውራዴ ዛፌቀዯለ እቲ 2. ከኣሽከርካሪ በስተቀር ማናቸውም ሰው ዯወ
ተሽከርካሪ ዯው ዛበሇ ካብቲ መንገዱ ብፀጋም ተሽከርካሪው መውጣት ወይም መውረዴ
እነተኾይኑ ብፀጋም ወገን ካብቲ መንገዱ ብየማነ የሚፇቀዴሇት ተሽከርካሪው የቆመው
ወገን እንተኾይኑ ብየማን የወርዴ:: ከመንገደ በግራ በኩሌ ከሆነ በስተግራ በቀኝ
በኩሌ ከሆነ ዯግሞ በሰተቀኝ ይሆናሌ::
369
4. ናብ ተሽከርካሪ ንምዴያብ ወይ ንምውራዴ 3. ወዯ ተሽከረካሪው ሇመሳፇር ወይም

ዛተፇሇየ ቦታ ማዔፆ ወይ ካሌእ መእተዊ ዖል ሇመውረዴ የተሇየ ቦታ መዛጊያ ወይም ላሊ
እንተኾይኑ ዛኾነ ሰብ በቲ መእተዊ እንተኾይኑ መግቢያ ያሇ ከሆነ ማናቸውም ሰው
ናብ ተሽከረካሪ ምዴያብ ወይ ካብ ተሽከርካሪ በመግቢያው ካሌሆነ በቀር ዯወ
ምውራዴ ኣይኽእሌን:: ተሽከርካሪው መወጣት ወይም
ሇተሽከርካሪው መውረዴ ኣይችሌም::
ዒንቀፅ 66 -ምጉዔዒዛ ህዛቢ አንቀፅ 66 -መንገዯኛችን ስሇማጓጓዛ
ዛኾነ ተሽከርካሪ ማንኛውም ኣሽከርካሪ
1. ተሽከርካሪኡ ሞተር ብሽክላታ ወይ ብሽክላታ 1. ተሽከርካሪው የሞተር ብስክላት ወይም
እንተዖይኮይኑ ንዛኾነ ሰብ ኣብ ወፃኢ ኣካሌ ብስክላት ካሌሆነ በቀር ማንኛውም ሰው
ተሽከረካሪ ኮይኑ ከጓዒዛ ክፇቅዴ የብለን ከተሽከርካሪው የውጭ ኣካሌ ሆኖ እንዱጓዛ
ንተሳፇርቲ ዴማ ዯሔንነቶምን ምቾቶም መፌቀዴ የሇበትም:: ተሳፊሪዎችንም
ብዛስማዔማዔ ከሳፌሮም ኣሇዎ:: ዯህንነታቸውንና ምቾታቸውን በሚስማማ
2. በርታት ተሽከርካሪኡ እነተይዒፀወ እንተይሸገጠ ኣኳኃን ሉያሳፌራትቸው ይገባሌ::
ወይ ክኸፇቱ ዖይኽእሌ ምዃኖም እንተየረጋገፀ 2. ማንኛውም ኣሽከርካሪ የተሽከርካሪውን በሮች
ናብ ተሽከርካሪ እንትዴይብ እንትወርዴ ወይ ሳይዖጋ ሳይቆሌፌ ወይም ሉከፇቱ የማይችሌ
ኣብ ውሽጢ ተሽከርካሪ ብዖል ወይ ናብ መሆናቸውን ሳያረጋግጥ ወዯ ተሽከርካሪው
ተሽከርካሪ ኣብ ዛቐረበ ዛኾነ ሰብ ሒዯጋ ሲወጣና ሲወርዴ ወይም በተሽከርካሪው
ከይበፅሔ ንምርግጋፅ ግቡእ ጥንቃቐ እንተየገበረ ውስጥ ባሇውና ወይም ወዯ ተሽከርካሪው
ተሽከርካሪኡ ክንቀሳቕስ ወይ ከሽከርክር ቅርብ በሆነ ማናቸውም ሰው ኣዯጋ
የብለን:: እንዲይዯርስ ሇማረጋገጥ ተገቢ ጥንቃቄ
3. ዛኾነ ሰብ ዛኾነ ተሽከርካሪ ኣብ ምንቅስቃስ ሳያዯርግ ተሽከርካሪውን ማንቀሳቀስ ወይም
እናሃሇወ በሪ ተሽከርካሪ ክኸፌት የብለን:: ማሽከርከር የሇበትም::
ከምኡውን ዛኾነ ሰብ ኣብ ሌዔሉ ካሌእ ተሒሊሇቲ 3. ማንኛውም ሰው የሆነ ተሽከርካሪ
ሒዯጋ ንከይበፅሔ ግቡእ ጥንቃቐ እንተይገበረ በመንቀሳቀስ ሊይ እያሇ የተሽከርካሪውን በር
በሪ ተሽከርካሪ ክኸፌት የብለን:: መክፇት የሇበትም:: እንዱሁም ማናቸውም
ዯው በላልች ተሊሊፉዎች ሊይ ኣዯጋ
እንዲይዯርስ ተገቢ ጥንቃቄ ሳያዯርግ
የተሽከርካሪውን በር መክፇት የሇበትም::
ዒንቀፅ 67 - ኣብ ጏኒ ኣሽከርካሪ ኮፌ ኢልም ዛጓዒ዗ አንቀፅ 67 - ከኣሽከርካሪው ኣጠገብ ተቀምጠው
ስሇሚጋ዗ መንገዯኛች
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣብ 1. ማንኛውም ባሇ ሞተር ኣሽከርካሪ ሇግንባር
ቅዴሚት ኣብ ዖል ኮፌ መበሉ ኣብ ጥቕኡ ባሇወ መቀመጫ በኣጠገቡ ተሳፊሪ
ተሳፊሪ ኮፌ ክብሌ እንተዯሌዩ መሪ ተሽከርካሪ እንዱቀመጥ ከፇሇገ የተሽከርካሪው መሪ
ብፀጋም እንተኾይኑ ብየማን ኣብ ዖል ኮፌ መበሉ በግራ የሆነ እንዯሆነ በቀኝ በኩሌ ከሆነ በግራ
ሰብ ኮፌ ክብሌ ይኽእሌ እዩ:: እ዗ይ እንትግበር በኩሌ ባሇው መቀመጫ ሰውን ሉያስቀምጥ
ኣብ ቅዴሚት ኣብ ዖል ኮፌ መበሉ ካብ ሒዯ /1/ ይችሊሌ ይህ ሲዯረግ ከፉት ባው መቀመጫ
ሰብ ነሊዔሉ ክቕመጥ /ኮፌ ክብሌ / ኣይፌቀዴን:: ከኣንዴ ሰው በሊይ ሉቀመጥ ኣይቅዴም::
ይኹንምበር ናይቲ ቕዴሚት ወንበር ስፌሒት ይሁን እንጂ የፉት ወንበሩ ስፊት ከ1.35
ካብ 1.35 ሜትር ዛበሌፅ እንተኾይኑ ኢዴ ሜትር የሚበሌጥ ከሆነና ማርሹ በመሪው ሊይ
370
ፌሬን ኣብ ጏኒ መሪ እንተኾይኑ ወይ ብወገን ከሆነና የእጅ ፌሬንም ከመሪው ጎን ከሆነ

ማዔፆ ኣሽከርካሪ እንተኾይኑ ኣብ ቅዴሚት ኣብ ወይም በኣሽከርካሪው መዛጊያ ኣጠገብ ከሆነ
ዖል ኮፌ መበሉ ክሌተ /2/ ሰብ ከሳፌር ይኽእሌ ከፉት ባሇው መቀመጫ ሊየ ሁሇት ሰው
እዩ:: ማሳፇር ይችሊሌ::
2. ኣብ ናይ ህዛቢ መጓዒዛያ ተሽከርካሪ ኣብ 2. በህዛብ ማጓጓዣ ተሽከርካሪ ከፉት ባሇው
ቅዴሚት ኣብ ዖል ኮፌ መበሉ ካብ ሒዯ /1/ ሰብ መቀመጫ ከኣንዴ ሰው በሊይ ማሳፇር
ንሊዔሉ ምስፊር ክሌኩሌ እዩ:: የተከሇከሇ ነው::
ዒንቀፅ 68 -ኣብ ናየ ዯረቕ ፅዔነት ተሽከርካሪ ሰብ አንቀፅ 68 -በዯረቅ ጭነት ተሽከርካሪ ሊይ ሰውን
ምስፊር ማሳፇር
1. ናይ ፅዔነት ተሽከርካሪ ዖሽከርክር ኣሽከርካሪ ኣብ 1. የጭነት ተሽከርካሪን የሚያሽከረክር
ውሽጢ ጋቤና እንተዖይኾኑ ኣብ ከምዛይ ዛበሇ ኣሽከርካሪ በጋቢናው ውስጥ ካሌሆነ በስተቀር
ተሽከርካሪ ኣብ ሊዔሉ ዛኾነ ሰብ ከሳፌር የብለን:: እንዱሀ ባሇው ተሽከርካሪ ሊይ ማናቸውም
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ቁፅሪ ነኡስ ቁፅሪ /1/ ዛተፅሒፇ ሰው ማሳፇር የሇበትም::
እቲ ኣሽከርካሪ ንዛቕፅሮም ሰራሔተኛታት ወይ 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ቁጥር /1/ ኣንዴ
ኣብ ሒገዛቲ ወይ ኣብቲ ተሽከርካሪ ኣቕሒ ኣብ የተፃፇው ኣሽከረካሪው በቀጠራቸው
ዛፅዔኑ ሰባት ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን:: ሰራተኛች ወይም በረዲቶቹ ወይም
በተሽከርካሪው ዔቃ በሚጭኑ ሰዎች ሊይ
ተፇፃሚነት ኣይኖረውም::
3. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀ 2 ናይዘ ዒንቀፅ ሰባት 3. በዘህ ኣንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ 2 መሰረት
ምስፊር ዛፌቀዴ ሰዎችን ማሳፇር የሚፇቀዯው
ሀ/ ተሳፊሪዎች ያሇኣንዲች ኣዯጋ ሇማሳፇር
ሀ/ ነዜም ተሳፇርቲ ብዖይ ገሇ ሒዯጋ ንምስፊር ተሽከርካሪው የሚስማማና በቂ ዛግጅት
እቲ ተሽከርካሪ ዛስማማዔን እኹሌ ምዴሊው ያሇው የሆነ እንዯሆነና
ዖሇዎ እንተኾይኑ ሇ/ ተሽከርካሪው ኣዯጋ የማያስከትሌ
ሇ/ እቲ ተሽከርካሪ ሒዯጋ ዖየብፅሔ ከፌ መበሉ መቀመጫ ያሇው እነዯሆነና
እንተሃሌይዎን ሏ/ የተሳፊሪዎች በመቀመጫው ብቻ
ሏ/ ተሳፇርቲ ኣብቲ ኮፌ መበሉ ጥራሔ ኮፌ የሚቀመጡ እንዯሆነ::
ዛብለ እንተኾይኖም መ/ የተሳፊሪዎች ቁጥር ከኣራት የማይበሌጥ
መ/ ናይ ተሳፇርቲ ቁፅሪ ካብ ኣርባዔተ ዖይበሌፅ እንዯሆነ ነው::
እንተኾይኑን እዩ::
4. ቤት ፅሔፇት ትራንስፕርት ብዛውስኖ 4. የመንገዴ ትራንስፕርት ፅሔፇት ቤት
ስምምዔነትን ግዳታን መሰረት ኣብ ናይ ፅዔነት በሚወሰነው ስምምነትና ግዳታ መሰረት
ተሽከርካሪ ሰብ ንምስፊር ፌቓዴ ንምሃብ ኣብዘ በጭነት ተሽከርካሪ ሰውነ ሇማሳፇር ፇቃዴ
ዒንቀፅ ዛተፅሒፇ ኣይኽሌክልን:: ሇመስጠት በዘሁ ኣንቀፅ የተፃፇው
ኣይከሇክሇውም::
5. ኣብዘ ዒንቀፅ ዛተገሇፀ ኣብ ተሽከርካርቲ ሰራዊት 5. የዘህ ኣንቀፅ ዴንጋጌ በምዴር ጦር ሰራዊትና
ሒይሉ ምዴርን ፕሉስን ኣይሰርሔን:: በፕሉስ ኃይሌ ተሽከርካሪዎች ተፇፃሚነት
ክፌሉ ዒሰርተ ክሌተ ኣይኖርም::
ምጉዔዒዛ ሸቐጣት ክፌሌ ኣስራ ሁሇት
ሽቀጦችን ማጓጋዛ
371
ዒንቀፅ 69 -ኣፀዒዔና ሸቐጣት ንግዱ አንቀፅ 69 -የንግዴ ሽቀጦች ኣጫጫን

1. ዛኾነ ኣሽከረካሪ 1. ማናቸውም ኣሽከርካሪ
ሀ/ ኣሰራርሒ እቲ ተሽከርካሪ ብዖይ ሒዯጋን ሀ/ የተሽከርካሪው ኣሰራር ያሇ ኣንዲች
ፀገምን ኣቕሒ ንምጉዒዛ ዛስማማዔ እኹሌ ኣዯጋና ችግሮች ዔቃን ሇማጓጓዛ
ምዴሊው እንዴሔር ዖይብለ የሚስማማ በቂ ዛግጅት ዬሇው ከሆነ
ሇ/ ፅዔነት ካብ ጏኒ ተሽከርካሪ ሒሉፈ ሇ/ ጭነቱ ከተሽከርካሪው ጎን ተርፍ የሚወጣ
ዛንጥሌጠሌ እንተኾይኑ ከሆነ
ሏ/ እቲ ፅዔነት ካብ ቅዴሚት ጫፌ ተሽከርካሪ ሏ/ ጭነቱ ከተሽከርካሪው ፉት በኩሌ ባሇወ
ሌዔሉ 1/ሒዯ/ ሜትሮ ብዴሔሪት ካብቲ ጫፌ ኣንዴ ሜትር በሊይ በኃሊ
ተሽከርካሪ ካብ ተሰሒቢ ወይ ካብ ፌርቂ ከተሽከርካሪው ወይም ከተሳቢው ኣካሌ
ተጏታቲ ኣካሌ ሌዔሉ ተስሒቢ ወይ ካብ ፌርቂ ከ/2/ ሁሇት ሜትር በሊይ ተርፍ
ተጏታቲ ኣካሌ ሌዔሉ 2 /ክሌተ/ ሜትሮ ተሪፈ የሚወጣው ከሆነ
ዛወፅእእንተኾይኑ መ/ ጭነቱ ወይም መሸፇኛው ኣሽከርካሪው
መ/ እቲ ፅዔነት ወይ መሽፇኒኡ ንኣሽከርካሪ ወዯ ፉት ወይም ዯወ ጏን ሇማየት
ንቕዴሚት ወይ መሸፇኒኡ ነኣሽከርካሪ የሚከሇክሇው ከሆነ ወይም
ንቕዴሚት ወይ ንጏኒ ንምርኣይ ዛኽሌክለ በሚያሽከረክርበት ወቅት ችግር
እንተኾይኑ ወይ ንምእታውን ንምውፃእን የሚፇጥርበት ከሆነ ወይም ሇመግባትና
ዖፀገመለ እንተኾይኑ ኣበ ውሽጢ የኹን ኣብ ሇመውጣት የሚያስቸግረው ከሆነ
ሊዔሉ ሸቀጥ ክፅዔን ወይ ንኽፀዒን ክገብር ከውስጥም ሆነ ከሊይ የንግዴ ዔቃዎች
የብለን:: እንዱጫን ማዴረግ የሇበትም::
2. ክሌተ /2/ ተሸከርከርቲ ተሇቋቒሞም 2. ሁሇት /2/ ተሽከረካሪዎች በርዛመት
ብምኽንያት ንውሒት ኣብ ሒዯ ተሽከርካሪ ምክንያት ተሳስረው /ተያይዖው/ በኣንዴ
ጥራሔ ክፀዒን ዖይኽእ ፅዔነት በሒዯ ዛፅዔኑ ተሽከርካሪ ብቻ ሉጫን የማይቻሌ ጭነት
ዛንትኾን ክሌቲኦም ተሽከርከርቲ ንዔሊማ ኣንዴ ሊይ የሚጭኑ ሲሆን ሁሇቱ
እዘ ዒንቀፅ ከም ሒዯ ተሽከርካሪ ይቑፀሩ :: ተሽከርካሪዎች ሇዘሁ ኣንቀፅ ኣሊማ እንዯ
ኣንዯ ተሽከርካሪ ይቆጠራለ::
3. ቤት ፅሔፇት ትራንስፕርት ወይ ንሱ ዛወከል 3. የትራንስፕርተ ፅሔፇት ቤት ወይም እሱ
ዛወከል ኣካሌ እኹሌ ምኽንያት እንትህሌው የሚወክሇው ኣካሌ በቂ ምክንያት ሲኖር
ንሒዯ ጊዚ ጉዔዜ ኣብ ሊዔሉ ኣብ ቁፅሪ /1/ ንኡስ ሇኣንዴ ጉዜ ከሊይ በተራ ቁጥር 1 /ኣንዴ/
ተራ /ሇ/ ን /ሏ/ ካብ ዛተወሰነ ፌለይ ብዛኾነ ንኡስ ተራ ቁጥር /ሇ/ ና /ሏ/ ከተወሰነው
ካሌእ ኣሰገዲዯ ፅዔነት ክፅዒን ክፇቕዴ ይኽእሌ ሌዩ በሆነ ላሊ ኣስገዲጅነት ጭነት እንዱጫን
እዩ:: ሉፇቅዴ ይችሊሌ::
ዒንቀፅ 70 -ኣብ ሌዔሉ ትርፉ ፅዔነት ምሌክት ምግባር ኣንቀፅ 70 -በትርፌ ጭነት ሊይ ምሌክት
ማዴረግ
ኣብ ዒንቀፅ 69 ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ኣብ ፉዯሌ /ሇ/ በኣንቀፅ 69 ንኡስ ኣንቀፅ /1/ በፉዯሌ /ሇ/
ዛተመሌከተ ሔለው ኮይኑ ናይ ሒዯ ተሽከርካሪ የተመሇከተው እንዯተጠበቀ ሆኖ የኣንዴ
ፅዔነት ኣብ ግንባር ተሽከርካሪ ወይ ካብ ዴሔረት ተሽከርካሪ ጭነት ከተሽከርካሪው ግንባር /ፉት/
ተረፌ እንትርከብ እቲ ኣሽከርካሪ ወይ ካብ ዴሔረት ወይም ከኃሊ ትርፌ ሆኖ ሲገኝ ኣሽከርካሪው
ተረፌ እንትርከብ እቲ ኣሽከርካሪ ኣብ ሌዔሉ ተረፌ ከትርፌ ጭነቱ ሊየ መብራት በሚበራበት ጊዚ
ፅዔነት መብራህቲ ኣብ ዛበርሀለ ጊዚ ኣብ ቅዴሚት ከፉት ቀሪ በሆነው የጭነት ጫፌ ነጭ ወይም
372
ተሪፈ ኣብ ዖል ጫፌ ፅዔነት ፃዔዲ ወይ ብጫ ኣብ ቢጫ በሰተኃሊ ቀርቶ ባሇው ትርፌ ጭነት ሊይ

ዴሔሪት ተሪፈ ኣብ ሌዔሉ ዛርከብ ፅዔነት ቀይሔ ቀሪ መብራት ማብራት በማያስፇሌግበት ጊዚም
መብራህቲ ኣብ ዖየዴሌየለ ጊዚ ኣብ ሌዔሉ ተረፌ በትርፌ ጭነቱ ሊይ ከፉትና ከኃሊ ቢያንስ ሰሊሳ
ፅዔነት ኣብ ቅዴሚትን ዴሔሪትን እንተንኣሰ ሰሊሳ /30/ ንቲ ሜትር ካሬ ቀይ ጨርቅ ወይም ቀይ
/30/ ሳንቲ ሜትር ትርብዑት ዛኾነ ቀይሔ ጨርቂ የተቀባ እንጨት ማዴረግ ኣሇበት::
ወይ ቀይሔ ሔብሪ ዛተሇኸዩ ጣውሊ ክገብር ኣሇዎ::
ዒንቀፅ 71 -ግዴነት ፅዔነተ ኣሰጢምካ ምእሳር አንቀፅ 71 -ጭነትን በጥብቅ ማሰር ግዳታ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ፅዔነትን መሸፇኒኡን ንኸይወዴቕ ስሇመሆኑ
ወይ ንከይፌታሔ ገይሩ ኣፅኒዐ /ኣስጢሙ/ ማንኛውም ኣሽከርካሪ ጭነቱና መሸፇኛው
እንተይኣሰረ ተሽከርካሪ ከሽከርክር የብለን:: እንዲይወዴቅ ወይም እንዲይፇታ ኣዴርጎ
በጥብቅ ሳያስር ተሽከርካሪን ማሽከርከር
የሇበትም::
ዒንቀፅ 72 -ኣብ ህዛቢ መጓዒዛያ ተሽከርከርቲ አንቀፅ 72 -በህዛብ ማመሊሇሻ ተሽከርካሪዎች
ዛግበር ፌለይ ቁፅፅር ሊይ የሚዯረግ ሌዩ ቁጥጥር
ዛኾነ ኣሽከካሪ ማንኛውም ኣሽከርካሪ
1. ብዛኾነ ወገን ካብ መስመር ሒቋፉ /ስፕንዲ/ 1. በማናቸውም ወገን ከኣቃፉው /ስፕንዲ/
ንሊዔሉ ዖኾነ ፅዔነት ፅዑኑ ናይ ህዛቢ መጓዒዛያ መስመር በሊይ የሆነ ጭነት ጭኖ የህዛብ
ተሽከርካሪ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ከሽከርክር የብለን ማጓጓዣተሽከርካሪን በማንኛውም መንገዴ
2. ካብቲ ኣካሌ ተሽከርካሪ ወፃኢ ንቕዴሚት ወይ ማሽከርከር የሇበትም::
ንዴሔሪት ዛተርፌ ኣቕሒ ፅዑኑ ኣብ ዛኾነ 2. ከተሽከርካሪው ኣካሌ ውጭ ወዯፉት ወይም
መንገዱ ከሽከርክር የብለን:: ወዯ ኃሊ የሚተርፇ ዔቃን ጭኖ በማናቸውም
መንገዴ ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 73 -ዛበኑ ነገራት ምፅዒን አንቀፅ 73 -የሚበኑ ነገሮችን ስሇመጫን
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ብምኽንያት ምንቅስዯቃስ ማንኛውም ኣሽከርካሪ በተሽከርካሪው
ተሽከርካሪኡ ወይ ብሒይሉ ንፊስ ንኸይብተኑን እንቅስቃሴ ምክንያት ወይም በነፊስ ኃይሌ
ከይበኑን ንምክሌኻሌ ሐፃ ሒመዴ ዛኣመሳሰለ እንዲይበተኑና እንዲይበኑ ሇመከሊከሌ እንዯ
ፅዔነት ብዛግባእ እንተይሸፇነን እንተይኣሰረን ኣሸዋና ኣፇር የመሳሰለት ጥነቶች በሚገባ
ክንቀሳቐስ የብለን:: ሳይሸፊንና ሳያስር በሆነ መንገዴ ሊይ
ማሽከርከር የሇበትም::
ዒንቀፅ 74 -ኣብ መንገዱ ዛፇሰሱ ነገራት ናይ አንቀፅ 74 - በመንገዴ ሊይ የሚፇሱ ነገሮችን
ምፅራግ ግቡእ የመጥረግ ግዳታዎች
ፅዔነት ተሽከርካሪ ኣብ መንገዱ ዛፇሰሰ እንተኾይኑ የተሽከርካሪው ጭነት በመንገዴ ሊይ የሚፇስ
ወይ ፇሲሱ እንትርከብ ኣሽከርካሪ ተሽከርካሪኡ ዯው ከሆነ ወይም ፇሶ ሲገኝ ኣሽከረካሪው
ኣቢለ ፅዔነቱ ንከይፇስስ ኣዴሊይ ጥንቃቐ ተሽከርካሪውን ኣቁሞ ጭነቱ እንዲይፇስ
እንተይገበረን ከምኡውን ኣብ መንገዱ ኣቐዱሙ ኣስፇሊጊው ጥንቃቄ ሳያዯርግና እንዱሁም
ንዛፇስስ እንተይፀረገን ወይ ንኽፅረግ እንተይገበረን በመንገዴ ሊይ የፇሰሰውን ሳይጠርግ ወይም
ጉዔዛኡ ክቕፅሌ የብለን:: እንዱጠርግ ሳያዯርግ ጉዜውን መቀጠሌ
የሇበትም::
ዒንቀፅ 75 -ስሌጣን ፕሉስ ትራፉክ አንቀፅ 75 -የትራፉክ ፕሉስ ስሌጣን
ዛኾነ ፕሉስ ትራፉክ ኣብዘ ዯንቢ ክፌሉ 12 ማንኛውም የትራፉክ ፕሉስ በዘሁ ዯንብ ክፌሌ
373
ዛተፅሒፇ ብምትሔሌሊፌ ፅዔነት ዛፀዒነ ተሽከርካሪ 12 የተፃፇውን በመተሊሇፌ ጭነት የጫነ

እንትርከብ ዛተጥሒሰ ዯንቢ ክሳብ ዛፌፀም ነቲ ኣሽከርካሪ ሲገኝ የተጣሰው ዯንብ እስኪፇፀም
ተሽከርካሪ ዯው ንኽብሌ ጉዔዛኡን ንኽይቕፅሌን ዴረስ ተሽከርካሪው እንዱቆምና ጉዜውን
ንኣሽከርካሪ ክእዛዛ ይኽእሌ:: እንዲይቀጥሌ ኣሽከርካሪውን ሉይዛ ይችሊሌ::
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሌ ኣስራ ሶስት
ብዙዔባ ምጉታት ተሽከርካርን መፃወቲ ተሽከርከርትን ስሇተሽከርካሪን መጎተትና የመጫዎ
ተሽከርካሪዎች
ዒንቀፅ 76 -ምጉታት ተሽከርካሪ አንቀፅ 76 -ተሽከርካሪነ መጊተት
1. ሒዯ ተሽከርካሪ ብኻሌእ ብዒሌሞተር ተሽከርካሪ 1. ኣንዴ ተሽከርካሪ በላሊ ባሇሞተር ተሽከርካሪ
ኣብ ዛጉተተለ ጊዚ ኣብ ማእኸልም ዖል ርሔቐት በሚጎተትበተ ጊዚ በመካከሊቸው ያሇው
ካብ ሰሇስተ /3/ ሜትሮ ዖይበሌፅ ኮይኑ ክሌቲኦም ርቀት ከሶስት ሜትር የማይበሌጥ ሆኖ ሁሇት
ተሽከርከርቲ ብረጉዴ ገመዴ ብሽቦ ገመዴ ወይ ተሽከርካሪዎች በወፌራም ገመዴ በሽቦ
ብጥንኩር ዖንጊ መስሒቢ ሒፂን ብጥብቂ ገመዴ በሽቦ ገመዴ ወይም በጠንካራ የብረት
ክተሒሒ዗ ኣሇዎም:: መሳብያ ዖንግ በጥብቅ መያያዛ ኣሇባቸው::
2. ኣብ ገመዴ ኣብቲ ሽቦ ወይ ኣብ ዖንጊ መስሒቢ 2. በገመደ በሽቦው ወይም በብረት ዖንግ
ሒፂን ብግሌፂ ክረኣይ ዛኽእሌ ቀይሔ ቀሇም መሳብያው ሊይ በጉሌህ ሉታይ የሚችሌ ቀይ
ዛተሇኸየ ጨርቂ ወይ ፀፉሔ ዔንፀይቲ ምግባር ቀሇም የተቀባ ጨርቅ ወይም ሳንቃ ማዴረግ
የዴሌይ:: ያስፇሌጋሌ::
3. ኣብ ሊዔሉ ኣብ ንኡስ ቁፅሪ /1/ ከም እተመሌከተ 3. ከዘህ በሊይ በንኡሰ ቁጥር /1/
ሒዯ ተሽከረካሪ ብ ዛጉተተለ ጊዚ ንዛስዔቦ እንዯተመሇከተው ኣንዴ ተሽከርካሪ
ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ግሌፂ ኮይኑ ክረኣይ በሚጎተትበት ወቅት ሇሚከተሇው ተሽከርካሪ
ብዛኽእሌ ኹነትን ቦታን ኣብ ሌዔሉ እቲ ዛጉተት ኣሽከርካሪው ግሌፅ ሆኖ እንዯታየው በሚችሌ
ተሸከርካሪ ዴሔሪት ምሌክት ምግባር የዴሌይ፡፡ ሁኔታና ቦታ በሚጎተተው ተሽከርካሪ
4. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሸከርካሪ ብሒዯ እዋን በስተኃሊ ሊይ ምሌክት ማዴረግ ያስፇሌጋሌ
ሌዔሉ ሒዯ ተሸከርካሪ ክጎትት ኣይፌቀዴን፡፡ 4. ማናቸውም ባሇሞተር ተሸከርካሪ በኣንዴ
ወቅት ከኣንዴ በሊይ ተሸከርካሪ እንዱጎትት
ኣይፇቀዴሇትም፡፡
ዒንቀፅ 77 -መፃወቲ ተሸከርከርቲ አንቀፅ 77 -የመጫወቻ ተሸከርካሪዎች
ዛኮነ ሰብ ንመፃወቲ ወይ ንጊዚ መሔሇፉ ተባሂለ ማናቸውም ሰው ሇመጫወቻ ወይም ሇጊዚ
ዛተሰርሏ ብሸክላታ ብፌሊይ ናይ ህፃናት ንካሌኦት ማሳሇፉ ተብል የተሰራ ብስክላት በተሇይም
ተሸከርከርቲ ፌቑዴ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ምሸክርካር ሇህፃናትና ሇላልች ሇተሸከርካሪዎች በተፇቀዯ
ክሌኩሌ እዩ፡፡ ማንኛውም መንገዴ ሊይ ማቨከርከር ተከሇከሇ
ነው፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ኣርባዔተ ክፌሌ ኣስራ ኣራት
ብዙዔባ ሞተር ብሸክላታን ብሸክላታን ስሇሞተር ብስክላትና ብስክሌት
ዒንቀፅ 78 -ምሸክርካር ሞተር ብሸክላታ አንቀፅ 78 -ሞተር ብስክላትን ማሸከርከር
1. ዛኾነ ኣሸከርካሪ ንኣሸከርካሪ ተባሂለ ኣብ ሞተር 1. ማንኛውም ኣሸከርካሪ ሇኣሸከርካሪ ተብል
ብሸክላታ ዛተዲሇወ ኮርቻ ተዯሊዱለ ኮፌ በሞተር ብስክላት ሊይ በተዖጋጀው ኮርቻ
እንተይበሇ ከሸከርክር የብለን፡፡ ተመቻችቶ ሳይቀመጥ ማቨከርከር የሇበትም፡፡
2. ዛኾነ ኣሸከርካሪ ኣእጋሩ ኣብቲ ሞተር 2. ማናቸውም ኣሸከርካሪ እግሮቹ በሞተር
374
ብሸክላታ ብክሌቲኡ ወገን እንተይሰቐሇ ብስክላቱ በሁሇቱም ጎን ሊይ ሳዯርግ

ከሸከርክር የብለን፡፡ ማሸከርከር የሇበነትም፡፡
3. ዛኾነ ኣሸከርካሪ ሞተር ብሸክላታ ካብቲ ዖዋሪ 3. ማናቸውም የሞተር ብስክላት ኣሸከርካሪ
ዴሔሪት ኮፌ መበሉ ንመጎራበቲ ተባሂለ ኣብ በነጂው መቀመጫ ተብል በተዖጋጀው ኮርቻ
ዛተዲሇወ ኮርቻ ወይ ኮፌ መበሉ ወይ ብወገን ፤ወይም መቀመጫ ወይም በጎን በኩሌ ባሇው
ጎኒ ኣብ ዖል ተሊገበ ተሸከርካሪ እንተዖይኮይኑ ተቀጣይ ተሸከርካሪ ካሌሆነ በስተቀር ከሞተር
ኣብቲ ሌዔሉ ሞተር ብሸክላታ ዛኮነ ሰብ ከሳፌር ብስክላቱ ሊይ ማናቸውም ሰው ማሳፇር
የብለን፡፡ የሇበትም፡፡
4. ዛኾነ ኣሸከርካሪ ሞተር ብሸክላታ ምዴሊው እቲ 4. ማናቸውም የሞተር ብስክላት ኣሸከርካሪ
ሞተር ብሸክላታን ሰባት ንኸጓዒዔዛ ዛተውሃቦ የሞተር ብስክላቱን ሇማዖጋጀትና ሰዎችን
ፌቓዴ ካብ ዛፇቐዯለ ንሊዔሉ ሰብ ከሳፌር ሇማጎጎዛ የተሰጠው ፇቃዴ ከተፇቀዯሇት
ክሌኩሌ እዩ፡፡ በሊይ መንገዯኛን ማሳፇር የተከሇከሇ ነው፡፡
ዒንቀፅ 79 -ምሸከክርካር ብሸክላታ አንቀፅ 79 -ብስክላትን ስሇማሸከርከር
1. ዛኾነ ሰብ እቲ ብሸክላታ ብፅቡቅ ኩነታት 1. ማናቸውም ሰው ብስክላቱን በጥሩ ሁንታ
ኣሰራርሔኡ ዴማ ንመንገዱ ጉቡእ ኣሰራሩ ዯግሞ ሇመንገዴ ብቃት ሇው ሆኖ
እንተዖይኮይኑ ብሸክላታ ከቨከርክር የብለን፡፡ ካሌተገኘ በስተቀር ብስክላቱን ማሸከርከር
2. ዛኾነ ሰብ ብሸክላትኡ ኣብ ዖሸከርክረለ ጊዚ 2. ማናቸውም ሰው ብስክላቱን
መሪ ብሸክሌታ ብኣእዲው እንተይሒዖ በሚሸከረክርበት ጊዛ የብስክላቱን መሪ
ኣእጋሩ‟ውን ኣብቲ መሸከርከሪ እንተይሰቐሇ በእጆቹም በማቨከርከርያው ሳይቆነጥጥ
ከሸከርክር የብለን፡፡ ማቨከርከር የሇበትም፡፡
3. ዛኮነ ሰብ ንኣሸከርካሪ ተባሂለ ኣብ ሌዔሉ እቲ 3. ማናቸውም ሰው ሇኣሸከርካሪው ተብል
ብቨክላታ ዛተዲሇወ ከፌ መበሉ ተመዒራርዩ በብስክላቱ ሊይ በተዖጋጀው መቀመጫ ሊይ
ኮፌ እንተይበሇ ዛኮነ ዒይነት ብሸክላታ ተመቻችቶ ሳይቀመጥ ሆነ ኣይነት
ከሸከርክር የብለን፡፡ ብስክላቱ ማሸከርከር የሇበትም፡፡
4. ዛኾነ ሰብ ብሸክላታ እንተቨከርክር ነቲ 4. ማናቸውም ሰው ብስክላቱን ሲያሸከረክር
ብቨክላታ መሉኡ ንምቁፅፃር ዛኽሌክሌ ዛኮነ ብስክላቱን በሙለ ሇመቆጣጠር
ጥቕለሌ ፅዔነት ወይ ኣቕሒ ክፅዔን የብለን፡፡ የሚከሇክሌ ማናቸውም ጥቅሌ ጭነት
እንተፀዒነወን ንውሒት ናይቲ ኣቕሒ ወይ ወይም ዔቃ መጣን የሇበትም ከጣነም
ስፌሒቱ ብዛኮነ ዙገባብ ካብ /70/ ሳንቲ ሜትር የእቃው ርዛመት ወይም ስፊት
ክበሌፅ የብለን፡፡ በማናቸውም ኣኳኃን ከ70 (ሰባ ሳ.ሜ)
መብሇጥ የሇበትም፡፡
5. ዛኮነ ሰብ ብሸክላታ ኣብ ዖቨከርክረለ ጊዚ 5. ማናቸውም ሰው ብስክላቱን በሚነዲበት
ብዛኮነ ኣገባብ ኣብ ምጉዒዛ ንዖል ካሌእ ጊዚ በማንኛውም ኣኳኃን በመጋዛ ሊይ
ተቨከርካሪ ንክስሒብ ወይ ንክጉተት ክገብር ሇሚገኘ ሌሊ ተሽከርካሪ እንዱሳብ ወይም
የብለን፡፡ እንዱጎተት ማዴረግ የሇበትም፡፡
6. ዛኮነ ኣቨከርካሪ ብሸክላታ ቀዱሙ ንክሒሌፌ 6. ማናቸውም ብስክላት ነጂ ቀዴሞ ሇማሇፌ
ጥራሔ እንተይኮነስ ኣብ ጎዔዜ ምስ ዖል ብቻ ካሌሆነ በስተቀር በጉዜ ሊይ ካሇ
ተቨከርካሪ ጎኒ ብፀጋም ወገን እናሸከርከረ ምካዴ ተቨከርካሪ ጎን በግራ በኩሌ እየነዯዲ መህዴ
የበብለን፡፡ የሇበትም፡፡
375
7. ኣቨከርከርቲ ብሸክላታ ቕዯም ስዒብ መስመር 7. የብስክላት ነጂዎች በቅዯም ተከተሌ

ሑዜም ከቨከርክሩ ኣሇዎም፤ ኮይኑ ግና ንካሌእ መስመር ይዖው መንዲት ኣሇባቸው ሆኖም
ትራፉክ ዔንቅፊት ዖይኮኑ እንተኮይኖም ክሌተ ግን ሇላሊ ትራፉክ ዔንቅፊት የማይፇጥሩ
/2/ ብሽክላታ ኣሽከርከርቲ ጥራሔ ጎና ጎኒ ከሆነ ሁሇት /2/ ብስክላት ነጂዎች ብቻ
ኮይኖም ከሽከርክሩ ይክእለ፡፡ ጎን ሇጎን ሆነው መንዲት ይቻሊለ፡፡
8. ዛኮነ ሰብ መጠንቀቕታ ዯወሌን ዛተማሇአ 8. ማንኛውም ሰው የማስጠንቀቅያ ዯወሌና
ፌሬንን ዖይብለ ብሽክላታ ከሽከርክር የብለን፡፡ የተማሊ ፌሬን የላሇውን ብስክላት መንዲት
ክፌሉ ዒሰርተ ሒሙሽተ ክፌሌ ኣስራ ኣምስት
ብዙዔባ እንስሳት ስሇ እንስሶች
ዒንቀፅ 80 -ኣብ መንገዱ ንእንስሳት ምኹብኳብ አንቀፅ 80 -በመንገዴ ሊይ እንስሶችን መንዲት
1. ዛኾነ ሰብ ብኻሌእ መንገዱ ክኹብኩብ እናከኣሇ 1. ማንኛውም ሰው በላሊ መንገዴ መንዲት
እንስሳት ኣብ መንገዱ ተሽከርከርቲ ክኹብኩብ እየቻሇ እንስሶቹን በተሽከርካሪዎች መንገዴ
የብለን፡፡ ቦታ እንተዖይሃሌዩ ኣብ ናይ መንዲት የሇበትም፡፡ ሌሊ ቦታ ከሌሊ
ተሽከርከርቲ መንገዱ ምኹብኳብ ግዴን በተሽከርካሪዎች መንገዴ ሊይ መንዲት
እንተኾይንዎምን ንትራፉክን ካሌኦት በቲ የግዴ ከሆነበትም ሇትራፉክና ሇላልች
መንገዱ ንዛጥቀሙ ኩልም ዔንቅፊት በመንገደ ሇሚጠቀሙ ዔንቅፊት
ንኸይኮኖምን ኣዴሊይ ጥንቃቐ ክገብር ኣሇዎ ፡፡ እንዲይሆናቸው ኣስፇሊጊው ጥናቃቄ
ማዴረግ ኣሇበት
2. ዛኾነ ሰብ ንእንስሳት ኣብ መንገዱ 2. ማንኛውም ሰው እንስሶች በመንገዴ ሊይ
እንትኹብኩብ ናይቲ መንገዱ የማናይ ጠርዘ ሲነዲ የመንገደን ቀኝ ወገን ጥግ ይዜ
ፀግዑ ሑ዗ ክኹብኩብ ኣሇዎ፡፡ መንዲት ይኖርበታሌ፡፡
ዒንቀፅ 81 -እንስሳት ዖጋጥምዎም ተሽከርከርቲ አንቀፅ 81 -እንስሳት ስሇሚያጋጥሙዋቸው
ሒዯ በዒሌ ሞተር ተቨከርካሪ ኣሽከርካሪ ኣብ ተሽከርካሪዎች
መንገዱ እንስሳት ኣብ ዖጋጥምዎ ግዖ ሒሊዊ እቶም አንዴ ባሇሞተር ተሽከርካሪን የሚሽከረክር ሰው
እንስሳት ንበዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ መንገዱ በመንገዴ ሊይ እንስሶች በሚያጋጥሙት ጊዚ
ንምሌቃቕ ዛከኣል ኩለ ክፌፅም ኣሇዎ፡፡ የእንስሶች ጠባቂ ሇሞተር ተሽከርካሪው
መንገደን እንዱሇቅ የተቻሇውን ሁለ መፇፀም
ኣሇበት፡፡
ዒንቀፅ 82 -ኮብኳቢ እንስሳት መብራህቲ ምሒዛ አንቀፅ 82 -እንስሶችን የሚነዲ መብራት
ግቡእ ምዃኑ እንድይዛ ግዳታ ስሇመሆኑ
በማብሪያ ጊዚ እንስሶች በመንገዴ ሊይ የሚነዲ
ኣብ መብርሂ እዋን ኣብ መንገዱ እንስሳት ማናቸውም ሰው በግሌፅ ሉታይ የሚችሌ
ዛኹብኩብ ዛኾነ ሰብ ብግሌፂ ዛረኣይ መብራህቲ መብራት ሉይዛና በጎዜ ሊይ ሇሚገኝ ተሽከርካሪ
ክሔዛን ንቲ ኣብ ጉዔዜ ዖል ተቨከርካሪ ቀረባ ቅርብ በሆነው በኩሌ መብራቱን ማሳየት
ብዛኾነ ወገን ነቲ መብራህቲ ክርእይ ኣሇዎ፡፡ ይኖርበታሌ፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሽደሽተ ክፌሌ ኣስራ ስዴስት
ብዙዔባ ኣጋራት ስሇ እግረኞች
ዒንቀፅ 83 -ተሽከርካሪ ኣብ ዛኸዯለ መንገዱ ወይ ኣንቀፅ 83 -ተሽከርካሪ በሚህዴበት መንገዴ
ጎዲና ብእግሪ ምኻዴ ወይም ጎዲና በእግር መሄዴ
376
ዛኾነ ሰብ ማንኛውም ሰው፣

1. መከኸዱ ኣጋር እንተዖይሃሌዩ 1. የእግረኛ መንገዴ ከላሇ
2. መንገዱ ወይ ጎዲና ንምቁራፅ እንተዖይኮይኑ 2. መንፇደን ወይም ጎዲናውን ሇማቋረጥ
ተሽከርከርቲ ኣብ ዛኸደለ ወይ ዛተሒሊሇፈለ ካሌሆነ በቀር ተሽከርካሪዎች በሚሄደበት
ኣብ ዛኾነ መንገዱ ክኸይዴ የብለን፡፡ ወይም በሚተሊሇፈበት በማናቸውም
መንገዴ መህዴ የሇበትም፡፡
3. ኣብ ጎዯና ወይ ኣብ መንገዱ ኣብ ዛኸዯለ ጊዚ 3. በጎዲና ወይም በመንገዴ ሊይ በሚሄደበት
ብቕዴሚቱ ንዛመፅእ ተሽከርካሪ እናረኣዩ ጊዚ ከፉቱ የሚመጣውን ተሽከርካሪን እያየ
ፀጋማይ ጠርዘ መንገዱ ሑ዗ ክኸይዴ ኣሇዎ፡፡ ግራውን ጠርዛ መንገዴ ይዜ መጓዛ
ኣሇበት፡፡
ዒንቀፅ 84 -ብዙዔባ መንገዱ ኣቋሪፅካ ምስጋር አንቀፅ 84 -መንገዴን ኣቋርጦ ስሇመሻገር
ዛኾነሰብ ማንኛውም ሰው
1. በዛሔን ኩነታት ትራፉክን እንተየፃረየ ኣብ 1. የትራፉክ ብዙትና ሁኔታዎችን ሳያጣራ
ባዔለን ካሌኦት ጉዴኣት እንተየብፅሏ ምቁራፅ በራሱን በላልች ሊይ ጉዲት ሳያዯርስ
ወይ ምስጋር ዛክእሌ ምዃኑ እንተየረጋገፀ ማቋረጥ ወይም መሻገር የሚችሌ መሆኑን
መንገዱ ንኸቋርፅ ኣይፌቀዯለን፡፡ ሳያረጋግጥ መንገደን ማቋረጥ የሇበትም፡፡
2. መንገዱ ከቋርፅ ዛዯሌየለ ጊዚ ግቡእ ጥንቃቐን 2. መንገደን ማቋረጥ በፇሇገበት ወቅት ተገቢ
ፌጥነትን ብምግባር ከምኡውን ብዖይ ምኽንያት ጥንቃቄና ፌጥነት በማዴረግ እንዱሁም
ኣብ ማእኸሌ መንገዱ ዯው እንተይበሇ ወይ ያሇበቂ ምክንያት በመንገዴ መሃሌ ሳይቆም
እንተይዯንጎየ ቀጥተኛን ሒፂርን ብዛኾነ ወይም ሳይዖገይ ቀጥተኛና ኣጭር በሆነ
መስመር ኣቋሪፁ ክሳገር ኣሇዎ፡፡ መስመር ኣቋርጦ መሻገር ይኖርበታሌ፡፡
3. መንገዱ ምቁራፅ ኣብ ዛዴሇየለ ጊዚ ካብ ዴሔሪ 3. መንገደን ማቋረጥ በሚፇሌግበት ጊዚ
ሒዯ መፃኢ ተሽከርካሪ ወይ ናብ ሒዯ መፃኢ በመምጣት ሊይ ካሇው ተሽከርካሪ ኃሊ ወይም
ተሽከርካሪ ክርእይ ኣብ ዖይክእሇለ ዛኾነ ቦታ ኣንዴ በመምጣት ሊይ ያሇን ተሽከርካሪ ነጂ
ኮይኑ መንገዱ ከቋርፅ የብለን፡፡ ሉያየው ከማይችሌበት ማንኛውም ቦታ ሊይ
ሆኖ መንገደን ማቋረጥ የሇበትም፡፡
4. መቋረፂ ኣጋራት እንተሌዩ ከቋርፅ ኣብ 4. የእግረኞች ማቋረጫ ካሇ ማቋረጥ በፇሇገበት
ዛዯሌየለ ጊዚ በቲ መቋረፂ ኣጋራት ጥራሔ ጊዚ በእግረኞች ማቋረጫ ብቻ መጠቀም
ክጥቀም ኣሇዎ፡፡ ኣሇበት፡፡
5. ኣብ መንገዱ ክሉ ከተማ ከቋርፅ እንትዯሌይ 5. በከተማ ክሌሌ መንገዴ ማቋረጥ ሲፇሌግ
ብዛተክኣሇ መጠን ብጥንቓቐ መስቀሇኛ በተቻሇ መጠን በመስቀሇኛ መንገዴ ኣጠገብ
መንገዱ እንተዖይኮይኑ ከቋርፅ የብለን፡፡ ካሌሆነ በቀር ማቋረጥ የሇበትም፡፡
6. መስቀሇኛ መንገዱ ብሰያፌ ከቋርፅ የብለን፡፡ 6. መስቀሇኛን መንገዴ በዯያፌ ማቋረጥ
ዒንቀፅ 85 -ኣብ መንገዱ ወይ ኣብ ጎዲና ዯው ምባሌ አንቀፅ 85 -በመንገዴ ወይም በጎዲና ውስጥ
ስሇመቆም
ዛኾነ ሰብ ሔጋዊ ተግባር ንምፌፃም እንተዖይኮይኑ ማንኛውም ሰው ሔጋዊ ተግባሩን ሇመፇፀም
ንምስፊር ይኹን ወይ ንኻሌእ ጉዲይ ተሽከርካሪ ካሌሆነ በቀር ሇመሳፇር ሆነ ወይም ሇላሊ ጉዲይ
ዯው ክብሌ ንምግባር ኣብ ዛኾነ መንገዱ ውሽጢ ተሽከርካሪ እንዱቆም ሇማዴረግ ሲሌ
ዯው ክብሌ የብለን፡፡ በማንኛውም መንገዴ ውስጥ መቆም የሇበትም፡፡
377
ዒንቀፅ 86 -ኣብ መከዱ ዯው ምባሌ አንቀፅ 86 -በእግረኞች መንገዴ መቆም

ዛኾነ ሰብ ኣብ መኸዱ ኣጋራት ዯው ብምባለ ማንኛውም ሰው በእግረኞች መንገደ በመቆሙ
ንተሒሊሇፌቲ ኣጋራት ዖዔንቅፌ እንተኮይኑ ኣብ የሚተሊሇፈትን እግረኞች የሚዯናቅፌ ከሆነ
ዛኾነ መንገዱ መኸዱ ኣጋራት ጠጠው ንኽብሌ በማንኛውም የእግረኛ መንገዴ ሊይ መቆም
ኣይፌቀዯለን፡፡ ኣይፇቀዴሇትም ፡፡
ዒንቀፅ 87 -ብኢዴ ዛሽክርከሩ ጋሪታት ኣንቀፅ 87 -በእጅ እየተገፈ ስሇሚሽከረከሩ
በሞተር ዛዛወሩ ብዒሌ መንኮርኩር ወናብር ጋሪዎች
እንተዖይኮይኖም ብኢዴ እናተዯፌኡ ዛሽክርከሩ በሞተር የሚሽከረከሩ ባሇመንኮራኩር ወንበሮች
ናይ ዯቀቕቲ ኣቕሐት መትሒዛታት ኣካሌ ካሌሆኑ በስተቀር በእጅ እየተገፈ
ጉዴኣት ዛጥቀሙልም ብዒሌ መንኮርኩር ወናብር የሚሽቨከረከሩ የጥቃቅን እቃዎች መያዣዎች
ካብቲ መንገዱ ዛርሔቕ ክፌሉ መኸዱ ኣጋራት ኣካሌ ጉዲተኞች የሚጠቀሙባቸው
ተኸቲልም ክኸደ ኣሇዎም፡፡ ባሇመንኮራኩር ወንበሮች ከመንገደ
የሚርቀውን የእግረኞች መሄጃ ክፌሌ ተከትሇው
መሄዴ ኣሇባቸው፡፡
ዒንቀፅ 88 -ብሒፁር ንዛተከሇለ መከዱ ኣጋራት አንቀፅ 88 -በአጥር ሇተከሇለ የእግረኞች መሄጃ
መኸዱ ኣጋራት ብሒፁር ዛተከሇሇ ኮይኑ እንትርከብ የእግረኞች መሄጃ በኣጥር የተከሇሇ ሲሆን
ዛኮነ ኣጋር ካበቲ ሒፁር ብወገን እቲ መንገዱ ዯው ማንኛውም እግረኛ ከኣጥሩ በኩሌ ባሇው
ክብሌ ወይ ክዙወር የብለን፡፡ መንገዴ መቆም ወይም መዖዋወር የሇበትም፡፡
ዒንቀፅ 89 -ዛተፇሊሇዩ ውሳነታት አንቀፅ 89 -የተሇዩ ውሳኔዎች
ኣብዘ ዯንቢ ኣብ ዒንቀፅ /85/ ን /86/ ዛተመሌከቱ በዘሁዯንብ በኣንቀፅ85 እና 86 የተመሇከቱ
ኣብ ሰሌፉ ወይ ኣብ ሬሳ ምዔጃብ ወይ ነ዗ይ ኣብ በሰሌፌ ሊይ ወይም ሬሳን በማጀብ ወይም ይህን
ዛመሳሰሌ ተኻፇሌቲ ኣብ ዛኾኑ ኣይሰርሔን፡፡ በመሳሰለ ተካፊይ በሚሆኑት ሊይ ተፇፃሚነት
ኣይኖራቸውም፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሽውዒተ ክፌሌ ኣስራ ሰባት
ብዙዔባ ምሌክት መንገዱ ስሇ መንገዴ ምሌክቶች
ዒንቀፅ 90 -ብሒዯ ዒይነት ምሌክት መንገዱ ኣንቀፅ 90 -በኣንዴ ኣይነት የመንገዴ ምሌክት
ምጥቃም መጠቀም
ዛኾነ ሰብ ወይ ዛምሌከቶ ኣካሌ ንምቁፅፃር ትራፉክ ማንኛውም ሰው ወይም የሚመሇከተው ኣካሌ
ምስዘ ዯምቢ ተተሒሑዜም ብዛርከቡ ምሌክታት ትራፉክን ስሇመቆጣጠር ከዘህ ዯንብ ጋር
መንገዱ እንተዖይኮይኑ ካሌእ ምሌክት መንገዱ ተያይዖው በሚገኙ የመንገዴ ምሌክቶች ውጭ
ክጥቀም ኣይኽእሌን፡፡ ላሊ የመንገዴ ምሌክት መጠቀም ኣይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 91 -ስሌጣን ብዛምሌከት አንቀፅ 91 -ስሌጣን በሚመሇከት
ቤት ፅሔፇት ትራንስፕርት የትራንስፕርት ፅሔፇት ቤት
1. ምሌክታት መንገዱ ንኽትከለ ዛተተኸለ ቦታ 1. የመንገዴ ምሌክቶች፣ እንዱተከለ ፣
ተፇሌዩ ተፇሉጡ ንኽሔሇውን ዛኣረጉ የተተከለበት ቦታ ተሇይቶ ታውቆ
ንኽሔዯሱን ንኽፅገኑን እንዱጠበቅና፣ ያረጁ እንዱታዯሱና
እንዱጠገኑ፡፡
2. ቅዴም እንትብሌ ዛተተኸለ ምሌክታት መንገዱ 2. ቀዯም ሲሌ የተተከለ የመንገዴ ምሌክቶች
ንኽሇዒለን ንምእዙዛ የኽእሌ እዩ፡፡ እንዱነሱ ማዖዛ ይቻሊሌ፡፡
378
ዒንቀፅ 92 -ብሔጊ ካብ ዛተፇቐዯለ ኣካሌ ወፃኢ አንቀፅ 92 -በሔግ ከተፇቀዯሇት ኣካሌ በቀር ፣
ዛኾነ ሰብ ምሌክታት መንገዱ ንኽገብር ክሌክሌ ማናቸውም ሰው የመንገዴ ምሌክቶችን
ምዃኑ እንዱያዯርግ ተከሇከሇ ስሇመሆኑ
1. ኣብዘ ዯንቢ ዛተፇቐዯልም ወይ ሔጋዊ ወኪሊት 1. በዘህ ዯንብ የተፇቀዯሊቸው ወይም ሔጋዊ
እንተዖይኮይኖም ዛኾነ ሰብ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ወኪልቻቸው ካሌሆኑ በቀር ማናቸውም ሰው
ወይ ዛኾነ ጥቓ መንገዱ ምሌክት ወይ ናይ በማንኛውም መንገዴ ወይም ማናቸውም
መንገዱ ምሌክት ዛመስሌ ዖጋጊ ዛኾነ ዒይነት መንገዴ ኣጠገብ የመንገዴ ምሌክት ወይም
ምሌክት ምግባር ወይ ምትካሌ ኣይኽእሌን፡፡ የመንገዴን ምሌክት የሚመስሌ የሚያሳስት
ማናቸውም ኣይነት ምሌክት ማዴረግ ወይም
መትከሌ የሇበትም፡፡
2. ዛኾነ ሰብ ዛኾነ ዒይነት ምሌክት መንገዱ 2. ማንኛውም ሰው ማናቸውም ኣይነት
ምሌዒሌ፣ ምብሌሻው ካብ ዯው ዛበሇለ የመንገዴ ምሌክት ማንሳት፣ ማበሊሽት፣
ምዛውዋር ወይ ብዛኾነ ኣገባብ መሌክዐ ከቆመበት ማዖዋወር፣ ወይም በማናቸውም
ምጥፊእ ኣይኽእሌን፡፡ ኣኳኃን መሌኩን ማጥፊት የሇበትም፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሸሞንተ ክፌሌ ኣስራ ስምንት
ብዙዔባ መብራህቲ ስሇ መብራት
ዒንቀፅ 93 -ሔብሪ መብራህቲ አንቀፅ 93 -ስሇ መብራት ቀሇም
ዛኾነ ሰብ ኣብ ቅዴሚት ቀይሔ ወይ ሰማያዊ ማንኛውም ሰው በፉት በኩሌ ቀይ ወይም
መብራህቲ ወይ ብዴሔሪቱ ፃዔዲ መብራህቲ ዖርእይ ሰያማዊ መብራት ወይም በኃሊው ነጭ
ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ዛኾነ ተሽከርካሪ ክዛውር መብራት የሚሳይ ተሽከርካሪ መንዲት
የብለን፡፡ ኮይኑ ግን እቲ ተሽከርካሪ ንዴሔሪት ኣብ የሇበትም፡፡ ሆኖም ግን ተሽከርካሪው ወዯ ኃሊ
ዛዛውረለ ጊዚ ናይ ዴሔሪት ፃዔዲ መብራህቲ በሚነዲበት ጊዚ የኃሊ ነጭ መብራት ማሳየት
ምርኣይ ይከኣሌ እዩ፡፡ የችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 94 -መብራህቲ ሞተር ተሽከርከርቲ ኣንቀፅ 94 -ስሇሞተር ተሽከርካሪዎች መብራት
1. ዛኾነ ሰብ ናይ ተሽከርካሪኡክሌቲኡ ናይ 1. ማንኛውም ሰው የተሽከርካሪው ሁሇቱ
ቅዴሚት ግምባር መብራህቲን ብውሐዴ ሒዯ የፉት የግምባር መብራት ቢያንስ ኣንደን
/1/ ቀይሔ ናይ ዴሔሪት መብራህቲ /1/ የኃሊ ቀይ መብራት ሳይበራ
እንተይበርሀን ናይቲ ተሽከርካሪ ፣ናይ ዴሔሪት የተሽከርካሪው የኃሊ ሰላዲ ቁጥር በቂ
ሰላዲ ቁፅሪ እኩሌ ብርሃን ክህሌዎ እንተይገበረ ብርሃን እንዱኖረው ሳያዯርግ ማብራት
ብመብርሂ ጊዚ ናይ ሞተር ተሽከርካሪ በሚኖርበት ጊዚ ባሇ ሞተር ተሽከርካሪን
ከሽከርክር ኣይፌቀዯለን፡፡ ማሽከርከር የሇበትም፡፡
2. ዛኾነ ኣቨከርካሪ 2. ማንኛውም ኣሽከርካሪ
ሀ/ ብዖይ ሞተር ብሽክላታ ኣብ ሞተር ሀ/ ከሞተር ብስክላት በስተቀር በሞተር
ተሽከርካሪ ክሌቲኡ ናይ ግንባር ዯው መበሉ ተቨከርካሪ ሁሇት የግንባረር የማቆምያ
መብራህትን ብውሐደ ሒዯ /1/ ቀይሔ ናይ መብራቶች፣ ቢያንስ ኣንዴ/1/ ቀይ
ዴሔሪት መብራህቲ እንተዖይበሪሁ ወይ የኃሊ መብራት ካሊበራ ወይም የተሇየ
ዛተፇሇየ ዯው መበሉ መብራህቲ ተዲሌዩ የማቆምያ መብራት ተዖጋጅቶ ከሆነ
እንተኾይኑ እቲ ተሽከርካሪ ዯው ካብ ዛበሇለ ተሽከርካሪው ከቆመበት መንገዴ በኩሌ
መንገዱ ወገን ርሔቕ ኢለ ዛርከብ ዯው ራቅ ብል በሚገኝ ማቆምያ መብራት
መበሉ መብራህቲ እንተዖይበሪሁ፣ ሳያበራ፣
379
ሇ/ ኣብ ካሌኦት ተሽከርከርቲ እንትኮን ዖየቋርፅ ሇ/ በላልች ተቨከርካሪዎችም ሲሆን

ፃዔዲ መብራህቲ ናብ ግንባር ሚያቋርጥ ሲሆን የሚያቋርጥ ነጭ
እንተዖይተራእዩን ብዴሔሪት እውን ቀይሔ መብራት በግንባሩ ካሌታየና
መብራህቲ እንተዖይበሪሁ ብመብርሂ ጊዚ በሰተኃሊውም ቀይ መብራትን ማብራት
ተሽከርካሪ ዯው ንኸብሌ ኣይፌቀዯለን፡፡ በሚኖርበት ጊዚ ሳያበራ ተሽከርካሪውን
ማቆም የሇበትም፡፡
3. ኣብ ሊዔሉ ኣብ ንእስ ዒንቀፅ/2/ ዛተፅሒፇ ዯንቢ 3. ከሊይ በንኡስ ኣንቀፅ ሁሇት /2/ የተፃፇው
ብናይ ባዔልም መብራህቲ ዖይኮነስ ካብ ካሌእ ዯንብ በራሳቸው መብራት ሳይሆን ከላሊ
ፌሌፌሌ ብርሃን ብዛረኸብዎ ብርሃን ብግሌፂ የብርሃን ምንጭ ከሚያገኙት ብርሃን
ኣብ ዛረኣዩ ተቨከርከርቲ ዛፌፀም ኣይኸውንን፡፡ በግሌፅ በሚታዩ ተቨከርካሪዎች ሊይ
ኣየሰራም፡፡
ዒንቀፅ 95 -መብራህቲ ተጎተትቲ ተቨከርከርቲ ኣንቀፅ 95 -የተሳቢ ተሽከርካሪዎች መብራት
1. ኣብ ግንባር ተጎተቲ ብፀጋም ጫፌ ኣብ ዖል በሚመሇከት
ፃዔዲ መብራህቲ እንተዖይተራእዩን ዴሔሪ 1. በተሳቢ ግንባር በግራ በኩሌ ባሇው ጫፌ ሊይ
ተጎታቲ ቀይሔ መብራህቲ እንተዖይተራእዩ ነጭ መብራት ካሌታየና ከተሳቢው በስተኃሊ
ዛኾነ ሰብ ብመብርሂ ጊዚ ተጎታቲ ዖሇዎ ቀይ መብራት ካሌታየ በስተቀር ማናቸውም
ተሽከርካሪ ከሽከርክር የብለን፡፡ ሰው በማብርያ ጊዚ ተሳቢ ያሇው ተሽከርካሪ
ማሽከርከር ሇበትም፡፡
2. ኣብዘ ዯንቢ ክፌሉ 18 ብዙዔባ ዛተፅሒፇ ምስ 2. በዘሁ ዯንብ በክፌሌ 18 ስሇተፃፇው ከሞተር
በዒሌ .ሞተር ተሽከርካሪ ዖይተተሒሒዖ ተጎታቲ ተሽከርካሪ ጋር ያሌተያያዖ ተሳቢ
ከም ተሽከርካሪ ኮይኑ ይቑፅር፡፡ እንዯሞተር ተሽከርካሪ ሆኖ ይቆጠራሌ፡፡
3. ኣብዘ ዯንቢ ኣብ ክፌሉ 18 ባዙዔባ ዛተፅሒፇ 3. በዘሁ ዯንብ ነክፌሌ 18 ስሇተፃፇው ግማሽ
ፌርቂ ተጎታቲ ንዔኡ ዛጎትት ናይ በዒሌ ሞተር ተሳቢ እርሱን የሚስበው ባሇሞተር
ተሽከርካሪ ሒዯ ክፌሉ ኮይኑ ይቑፅር፡፡ ምስ ተሽከርካሪ እንዯ ኣንዴ ክፌሌ ሆኖ
ሞተር ተሽከርካሪ ዖይተተሒሒዖ ፌርቂ ፌርቂ ይቆተራሌ፡፡ ከባሇ ሞተር ተሽከርካሪ
ተጎታቲ ከም ሒዯ ናይ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ያሌተያያዖ ግማሽ ተሳቢም እንዯ ኣንዴ ባሇ
ኮይኑ ይቑፅር፡፡ ሞተር ተሽከርካሪ ሆኖ የቆጠራሌ፡፡
ዒንቀፅ 96 -መብራህቲ ሞተር ብሽክላታ ኣንቀፅ 96 -የሞተር ብስክላት መብራት
ኣብ ግንባር ወገን ሒዯ /1/ መብራህቲ እኹሌ ኮይኑ በግንባር በኩሌ ኣንዴ /1/ መብራትን ማብራት
ኣብዘ ዯንቢ ኣብ ዒንቀፅ 94 ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ በቂ ሆኖ በዘሁ ዯንብ ኣንቀፅ 94 በንኡስ
ዛተፅሒፇ ኣብ ሌዔሉ ሞተር ብሽክላታታት ዛፀንዏ ኣንቀፅ ኣንዴ /1/ የተፃፇው በሞተር
ይኸውን፡፡ ምስቲ ሞተር ብሽክላታ ዛተተሒሒዖ ናይ ብስክላቶች ሊይ የፀና ይሆናሌ፡፡ ከሞተር
ጎኒ ተሽከርካሪ እንተሌዩ ኣብዘ ተሽከርካሪ ብወገን ብስክላቱ የተያያዖ የተሽከርካሪ ጎን ካሇ በዘሁ
ግንባር ፃዔዲ ብዴሔሪት ቀይሔ መብራህትታት ተሽከርካሪ በግንባር በኩሌ ነጭ በስተኃሊ ቀይ
እንተዖይበሪሆም ዛኾነ ሰብ ንከም዗ይ ዛበሇ ሞተር መብራቶች ካሌበሩ በስተቀር ማናቸውም ሰው
ብሽክላታ ኣብ መብርሂ እዋን ክዛውር የብለን፡፡ እንዯዘህ ያሇውን ባሇሞተር ብስክላት
ክሌቲኦም መብራህትታት ምስቲ ሞተር ብሽክላታ በማብርያ ጊዚ መንዲት የሇበትም፡፡ ሁሇቱ
ተተሒሑ዗ ኣብ ዛርከብ ናይ ጎኒ ተሽከርካሪ ካብቲ መብራቶች ከሞተር ብስክላቱ ተያይዜ
ብሽክላታ ርሑቑ ኣብ ዛርከብ ወገን ክኾን ይግባእ፡፡ በሚገኘው ተሽከርካሪ ጎን ከሞተር ብስክላቱ
ርቆ በሚገኘው በኩሌ መሆን ይኖርባቸፇዋሌ፡፡
380
ዒንቀፅ 97 -በዒሌ ሰሇስተ እግሪ ሞተር አንቀፅ 97 -ስሇ ባሇ ሶስት እግር ሞተር
ብሽክላታታት ብስክላቶች
ሒዯ በዒሌ ሰሇስተ እግሪ ሞተር ብሽክላታ ሒዯ ኣንዴ ባሇ ሶስት እግር ሞተር ብስክላት ኣንዴ
እግሪ ንክሌቲኦም ኣእጋሩ ብዛሒዖ ኣክሰሌ ብወገን እግሩ ሁሇቱን እግሮች በያዖው ኣክሰሌ በግንባር
ግንባር እንትኸውን በዘ ዯንቢ ኣብ ክፌሉ 18 በኩሌ ሲሆን በዘሁ ዯንብ በክፌሌ 18
ንዛተመሌከተ ከም዗ይ ዛበሇ ብዒሌ ሰሇስተ እግሪ ሇተመሇከተው እንዯዘህ ያሇው ባሇ ሶስት እግር
ብሽክላታ ከም ሞተር ብሽክላታ ኮይኑ ይቑፀር፡፡ ብስክላት እንዯሞተር ብስክላት ሆኖ
ይቆጠራሌ፡፡
ዒንቀፅ 98 -መብራህቲ ብሽክላታ አንቀፅ 98 -የብስክላቶች መብራት
ካብ ዒሰርተ /10/ ሜትሮ ኣብ ዖይንእስ ርሔቐት ከኣስር /10/ ሜትር በማያንስ ርቀት ግሌፅ ሆኖ
ግሌፂ ኮይኑ ዛረኣይ ፃዔዲ መብራህቲ ብወገን ታይ ነጭ መብራት በግንባር በኩሌ በስተኃሊ
ግንባር ብዴሔሪት ዴማ ቀይሔ መብራህቲ ዯግሞ ቀይ መብራት ካሇበራ ማናቸውም ሰው
እንተዖይበሪሁ ዛኾነ ሰብ ብመብርሂ ጊዚ ብሽክላታ በማብሪያ ጊዚ ብስክላትን መንዲት የሇበትም፡፡
ክዛውር የብለን፡፡
ዒንቀፅ 99 -ብዙዔባ መኻይን አንቀፅ 99 -ስሇ መኪናዎች
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ መኪንኡ ብዴሔሪት ቀይሔ ማንኛውም ኣሽከርካሪ ከመኪናው በስተኃሊ ቀይ
መብራህቲ እንተየብርህ ወይ ናይ ቀይሔ መብራህቲ መብራት ሳያበራ ወይም የቀይ መብራት
ምሌክት እንተየርኣየ ብመብርሂ ጊዚ ዛኾነ መኪና ምሌክት ሳያሳይ በማብርያ ጊዚ ማናቸውም
ኣብ ሌዔሉ መንገዱ ክዛውር ወይ ክጎትት መኪና በመንገዴ ሊይ መንዲት ወይም መጎተት
ኣይኽእሌን፡፡ ኣይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 100 -መፇተሺ መብራህትታት አንቀፅ 100 -ስሇ መብራቶች መፇተሻ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ወይ ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ
ተጓዒዙይ እቲ ተሽከርካሪ ኣብ ምንቅስቓስ ወይም ተጋዞ ተሽከርካሪው በመንቀሳቀስ ሊይ
እናዲሃሇወ ኣብ ሌዔሉ እቲ ተሽከርካሪ ዖል መፇተሺ እያሇ በተሽከርካሪ ሊይ ያሇውን የመፇተሻ
መብራህቲ ከብርህ የብለን እዘ ዴንጋጌ ኣብ ሌዔሉ መብራት ተከሇከሇ ነው፡፡ የህ ዴንጋጌ በኣዯጋ
ናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት ተሽከርከርቲ ኣይሰርሔን፡፡ ኣገሌግልት ተሽከርካሪዎች ሊይ ተፇፃሚነት
ኣይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 101 -ናይ ግንባር መብራህትታት ሒይሉ አንቀፅ 101 -የግንባር መብራቶችን ኃይሌ
ምንካይ ስሇመቀነስ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ማንኛውም የባሇሞተር ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ
1. ብዖይ ሒዯጋ ንምሽክርካር ናይቲ መንገዱ 1. ያሇ ኣዯጋ ሇማሽከረከር የመንገደ መብራት
መብራህቲ እኹሌ እንተዖይኮይኑ ኣብ መንገዱ በቂ ካሌሆነ በስተቀር በከተማ መንገዴ ሊይ
ከተማ እንተሽከርክር ሲያሽከርከር
2. ብቕዴሚቱ ካሌእ ተሽከርካሪ እንትቐርብን 2. ከወዯፉቱ ተሽከርካሪ ሲቃርበና
ክሳብ ዛሒሌፌን ተሽከርካሪውም እስኪያሌፌ ዴረስ፣
3. ካብ ሒምሳ /50/ ሜትሮ ኣብ ዖይንእስ ርሔቐት 3. ከኣምሳ /50/ ሜትር በማያንስ ርቀት
ንካሌእ ተሽከርካሪ ኣብ ዛስዔበለ ገዚ ላሊውን ተሽከርካሪ በሚከተሌበት ጊዚ፣
4. ተሽከርካሪ ዯው ኣብ ዛበሇለ ጊዚ ናይ 4. ተሽከርካሪ በሚቆምበት ጊዚ፣ ተሽከርካሪው
ተሽከርካሪ ናይ ግንብር መብራህትታት ክንክይ የግንባር መብራቶች መቀነስ ይኖርበታሌ፡፡
ኣሇዎ፡፡
381
ክፌሉ ዒሰርተ ትሽዒተ ክፌሌ ኣስራ ዖጠኝ

ብዙዔባ ካብ ሒዯጋ ምጥንቃቕ ከኣዯጋ ስሇ መጠንቀቅ
ዒንቀፅ 102 -ኣብ ቁሌቁሇት መንገዱ ምሽክርካር ኣንቀፅ 102 -በቁሌቁሇት መንገዴ ሊይ
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ሞተር ክሰርሔ እንተይገበረን ስሇማሽከርከር
ማርሺ እንተይኣእተወን ኣብ ዛኾነ መንገዱ 1. ማንኛውም ኣሽከርካሪ ሞተሩን እንዱሰራ
ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ከሽከርክር ሳያዯርግና ማርሹን ሳያስገባ በማንኛውም
ኣይፌቀዯለን፡፡ መንገዴ ሞተር ተሽከርካሪውን ሉያሽከረክር
2. ኣብ ቁሌቁሇት መንገዱ ሞተር ተሽከርካሪ ኣይፇቀዴሇትም፡፡
ዖሽከርክር ዛኾነ ኣሽከርካሪ ነቲ ቁሌቁሇትን ነቲ 2. በቁሌቁሇት መንገዴ ሊይ ባሇሞተር
ዒይነት ተሽከርካሪን ኣሰገራርሔኡን ክብዯቱን ተሽከርካሪን የሚያሽከረክር ማንኛውም
ብዛስማማዔ ተመጣጣኒ ማርሺ ክጥቀም ኣሇዎ፡፡ ኣሽከርካሪ ቁሌቁሇቱንና የተሽከርካሪውን
ኣይነት ኣሰራርና ክብዯቱን በሚስማማ
ተመጣጣኝ ማርሻ መጠቀም ይኖርበሀታሌ፡፡
ዒንቀፅ 103 -ምሔዲስ ተሽከርከርቲ አንቀፅ 103 -ተሽከርካሪን ስሇ ማዯስ
ኣብ ጎዯና ወይ ኣብ ፣መንገዱ ተሽከርካሪ ዛፅግን በጎዲና ወይም በመንገዴ ሊይ ተሽከርካሪን
ዛኾነ ሰብ ናይ ምፅጋን ስርሐ ዖካይዯለ ካሌእ ሜሊ የሚጠግን ማንኛውም ሰው የመጠገን ስራውን
እንተዖይሃሌዩ እቲ ተሽከርካሪ ካብ ዖሇዎ ዗ርያ የሚያካሂዴበት ላሊ ዖዳ ከላሇ በስተቀር
መስመር ሰውነቱ ናብ መንገዱ ኣውፂኡ ንኽፅግን ተሽከርካሪውን ካሇበት ዗ርያ መስመር ኣካለን
ኣይፌቀዯለን፡፡ ወዯ መንገዴ ኣውጥቶ መጠገን
ኣይፇቀዴሇትም፡፡
ዒንቀፅ 104 -ነዲዱ ምምሊእ ኣንቀፅ 104 -ነዲጅ ስሇመሙሊት
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ማንኛውም ኣሽከርካሪ
1. መጋዒዛያ ህዛቢ ተሽከርካሪ ሞተሩ 1. የህዛብ ማመሊሇሻ ተሽከርካሪ ሞተሩን
እንተይኣጥፇኣን ተሳፇርቲ እንተይወረደን ሳያጠፊና ተሳፊሪዎቹን ሳያወርዴ የሆነ
ዛኮነ ዒይነት ነዲዱ ክመሌእ ኣይክእሌን፡፡ ኣይነት ነዲጅ መሙሊት የሇበትም፡፡
2. ኣብ ጥቓ ተሽከርካሪ ሒዊ ወይ ሲጋራ ዛውሌዔን 2. ከተሽከርካሪው ኣጠገብ እሳት ወይም ሲጋረ
ዖትክክን ሰብ እንትህለ ኣብ ሞተተር ተሽከርካሪ የሚሇኩሱና የሚያጭስ ሰው ሲኖር በሞተር
ነዲዱ ክመሌእ ወይ ንገንኢ ነዲዱ መኽዯን ተሽከርካሪው ነዲጅ ሉሞሊ ወይም ነዲጅ
ክኸፌት ወይ ካሌእ ሰብ እ዗ይ ንክገብር ክፇቅዴ ጋኑን መክዯኛ እንዱከፌት ወይም ላሊ ሰው
የብለን፡፡ ይህን እንዱያዯርግ መፌቀዴ የሇበትም፡፡
ክፌሉ ዔስራ ክፌሌ ሃያ
ብዙዔባ ሒዯጋ ስሇ ኣዯዯጋ
ዒንቀፅ 105 -ሒዯጋ እንትበፅሔ ዛፌፀም ተግባር ኣንቀፅ 105 -ኣዯጋ ሲዯርስ የሚፇፀም ተግባር
ኣብ መንገዱ ሒዯጋ ኣጋጢሙ ብምኽንያት እቲ በመንገዴ ኣዯጋ በማጋጠሙ ምክንያት
ሒዯጋ ሰብ ዛሞተ ወይ ዛተጎዴኣ እንተሃሌዩ ኣብ በኣዯጋው የሞተ ወይም የተጎዲ ሰው ካሇ
ሌዔሉ ንብረት ጉዴኣት እንተበፂሐ ስዑቦም በንብረት ሊይ ጉዲት ከዯረሰ ቀጥሇው
ዛተዖርዖሩ ዴንጋገታት የፌፀሙ፡፡ የተዖረዖሩት ዴንጋጌዎች ተፇፃሚ ይሆናለ፡፡
1. ነቲ ሒዯጋ ዛፇፀመ ኣሸከርካሪ ሒዯጋ ኣብ 1. አዯጋውን ያዯረሰ አሸከርካሪ አዯጋ
ዛተፇፀመለ ቦታ ሪኡ ዯው ኣቢለ ኣብ ዛስዔብ በተፇፀመበት ቦታ ኣይቶ ተቨከርካሪውን
ንኡስ ዒንቀፅ/2/ ንዛተመሌከተ ጉዲይ ኣቁሞ ፣ በሚከተሇው ንኡስ ኣንቀፅ /2/8
382
እንተዖይኮይኑ ኣብዘ ዒንቀፅ እዘ ዛተወሰነ ሇተመሇከተው ጉዲይ ካሌሆነ በስተቀር

ግቡእ እንተይፇፀመ ንተሸከርካሪኡ ካብቲ በዘሁ ኣንቀፅ የተወሰነውን ግዳታ
ሒዯጋ ዖጋጠመለ ቦታ ከንቀሳቕስ የብለን፡፡ ሳይፇፅም ተሸከርካሪውን ኣዯጋ ካዯረሰበት
ቦታ ማንቀሳቀስ የሇበትም፡፡
2. ሒዯጋ ዖብፅሏ ዛኾነ ኣሸከርካሪ ብዘ ሒዯጋ 2. ኣዯጋ ያዯረሰ ማንኛውም ኣሸከርካሪ
ንዛተጎዴኣ ሰብ ዛከኣል ሒገዛ ኩለ ክገብር በኣዯጋው ሇተጎደ ሰው የሚቻሇውን
ኣሇዎ፡፡ እዘ ሒገዛ ዛተጎዴኣ ሰብ ሔክምና እርዲታ ሁለ ማዴረግ ኣሇበት፡፡ እርዲታው
ዖዴሌዩ እንተኮይኑ ወይ ን዗ይ እንትሒትት ናይ የተጎዲው ሰው ህክምና የሚስፇሌገው ከሆነ
መፇሇምታ ሔክምና ወይ ሆስፑታሌ ወይ ሒኪም ወይም ይህን ሲጠይቅ የመጀመርያ ህክምና
ብተሸከርካሪኡ ናይ ምውሳዴ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ እርዲታ ወዯ ሚሰጥበት በኣቅራብያው ወዯ
ሚገኝ ጣብያ ወይም ሆስፑታሌ ወይም ወዯ
ሒኪም በተሸከርካሪው ሊይ ኣሳፌሮ
የማዴረግ ግዳታ ኣሇበት፡፡
3. ሒዯጋ ዖብፅሏ ኣሸከርካሪ ንዛኾነ ፕሉስ ትራፉክ 3. ኣዯጋ ያዯረሰ ኣሸከርካሪ ሇማንኛውም
ወይ ንዛተጎዴአ ሰብ ወይ እቲ ሒዯጋ ንዛምሌከቶ የትራፉክ ፕሉስ ወይም ሇተጎዲ ሰው ወይም
ንዛኾነ ናይ ካሌእ ተሸከርካሪ ኣሸከርካሪ ወይ እቲ ኣዯጋው ሇሚመሇከተው የላሊ ተሸከርካሪ
ሒዯጋ ብዛምሌከቶ ዛኾነ ተሸከርካሪ ንዛተሳፇረ ኣሸከርካሪ ፣ ወይም ኣዯጋው
ንዛኾነ ሰብ ስሙን ኣዴራሸኡን ክህብ ኣሇዎ፡፡ በሚመሇከተው ማናቸውም ኣሸከርካሪ
ካብ዗ይ ብተወሳኪውን ናይ ዖሸከርክሮ ሇተሳፇረ ማንኛውም ሰው ስሙንና
ተሽከርካሪ ወናኒ ስም ኣዴራሻ እቲ ተሸከርካሪ ኣዴራሻውን መስጠት ኣሇበት፡፡ ከዘህ
ኢንሹራንስ ዛኣተወለ ኩባንያ ስምን ኣዴራሻን በተጨማሪም የሚያሸከረክረው ተሸከርካሪ
ኣብ ሊዔሉ ካብ ዛተጠቀሱ ንዛኾኑ ሰባት ክህብን ባሇቤት ስምና ኣዴራሻ፣ ተሸከርካሪው
ከምእውን ፇቓዴ መዖወሪኡ ከርእይን ኣሇዎ፡፡ ኢንሹራንስ የገባበት ኩባንያ ስምና ኣዴራሻ
ከሊይ ከተጠቀሱት ሇማናቸውም ሰዎች
ሉሰጥና እንዱሁም የመንጃ ፇቃደን ማሳየት
ኣሇበት፡፡
አንቀፅ 106 -የትራፉክ ፕሉስን ማሳወቅ
ዒንቀፅ 106 -ንፕሉስ ትራፉክ ምፌሊጥ በመንገደ ሊይ ኣዯጋ ያዯረሰ ማንኛውም
ኣብ መንገዱ ሒዯጋ ዖብፅሏ ዛኾነ ኣሸከርካሪ ኣሸከርካሪ
1. ብቲ ሒዯጋ ሰብ ዛሞተን ወይ ዛተጎዴኣን 1. በኣዯጋው የሞተ ወይም የተጎዲ ሰው ካሇ
እንተኾይኑ ሸዐ ወይ ብዛተኽኣሇ ቅሌጣፇ፡፡ ወዴያው ወይም በተቻሇ ፌጥነት፣
2. እቲ ጉዴኣት ዛበፅሏ ኣብ ሌዔሉ ንብረት 2. ጉዲት ያዯረሰው በንብረት ሊይ ከሆነ
እንተኾይኑ እቲ ሒዯጋ ዴሔሪ ምብፅሐ ካብ 24 ኣዯጋው ከዯረሰ በኃሊ ከ24 ሰኣት ባሌበሇጠ
ሰዒት ኣብ ዖይበሇፀ ጊዚ እቲ ሒዯጋ ጊዚ፣ ኣዯጋው በተፇፀመበት ጊዚ በቦታው
ብዛተፇፀመለ ጊዚ ኣብቲ ቦታ ንዛርከብ ቤት ሇሚገኝ ሇትራፉክ ፕሉስ ጽ/ቤት ወይም
ፅሔፇት ፕሉስ ትራፉክ ወይ ቤት ፅሔፇት የትራፉክ ፕሉስ ጽሔፇት ቤት ከላሇ፣
ፕሉስ ትራፉክ እንተዖይሃሉዩ ኣብቲ .ከባቢ ናብ በኣካባቢው ሇሚገኝ ኣስተዲዯር ጽሔፇት
ዛርከብ ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ከፌሌጥ ቤት ማሳወቅ ኣሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 107 -ዛበፅሏ ሒዯጋ ንኣሸከርካሪ ምፌሊጥ አንቀፅ 107 - የዯረሰውን ኣዯጋ ሇኣሸከርካሪው
383
/ምግሊፅ/ ማሳወቅ
ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 106 ዛተመሌከተ ሔሌው ኮይኑ በዘሁ ዯንብ ኣንቀፅ 106 የተመሇከተው
ኣብ መንገዱ ዯው ኣብ ዛበሇ ተሸከርካሪ ሒዯጋ እንዯጠበቀ ሆኖ በመንገዴ ሊይ ብቻውን በቆመ
ዖብፅሏ ዛኾነ ኣሸከርካሪ ንተሸከርካሪኡ ሸዐ ንሸዐ ተሸከርካሪ ሊይ ኣዯጋ ያዯረሰ ማንኛውም
ዯው ኣቢለ ፣ ኣሸከርካሪ ተሸከርካሪውን ወዴያው በማቆም፡፡
1. ናይቲ ካሌእ ተሽከርካሪ ኣሸከርካሪ ዯሉዩ ናይ 1. ላሊውን ተሸከርካሪ ኣሸከርካሪን ፇሌጎ ራሱ
ባዔለ ስምን ኣዴራሻን ወይ ስምና ኣዴራሻ ወይም
2. ናይ ዛተጎዴአ /ሒዯጋ ዛበፅሕ/ ተሸከርካሪ 2. የተጎዲው (ኣዯጋ የዯረሰበት) ተሸከርካሪ
ኣቨከርካሪ ወይ ወናኒ ተሸከርካሪ ዖሇዎ ኣሸከረርካሪ ወይም ተሸከርካሪው ባሇቤት
ንምርካብ እንተዖይኪኢለ ስሙን ኣዴራሸኡን ያሇበትን ሇማግኘት ካሌቻሇ ስሙንና
ከምኡውን ናይ ዖሸከርክሮ ተሸከርካሪ ሰላዲ ኣዴራሻውን እንዱሁም የሚያቨከረክረውን
ቁፅርን ናይቲ ሒዯጋ ሒፂር መግሇፂ ብፅሐፌ ተሸከርካሪ ሰላዲ ቁጥርና ስሇ ኣዯጋው
ጌሩ ኣብቲ ተሸከርካሪ ክረኣይ ኣብ ዛኽእሌ ቦታ ኣጭር መግሇጫ በጽሐፌ ኣዴርጎ
ገዱፈ ክኸይዴ ኣሇዎ፡፡ በተሸከርካሪው ሊይ ሉታይ በሚችሇው ቦታ
ትቶ መህዴ ይኖርበታሌ፡፡
ክፌሉ ዑስራን ሒዯን ክፌሌ ሃያ ኣንዴ
ዒንቀፅ 108 -ግቡኣት ወነንቲ ተሸከርከርቲ ኣንቀፅ 108 -የተሸከርካሪ ባሇ ንብረቶች ግዳታ
ሒዯጋ ዖብፅሏ ወይ ነዘ ዯንቢ ወይ ዛኮነ ካሌእ ኣዯጋ ያዯረሰ ወይም የህ ወይም ላሊ ዯንብ
ዯንቢ ወይ ሔጊ ተመሒሊሉፈ እዩ ዛተባሃሇ ወይም ሔግን ተሊሌፎሌ የተባሇ ተሸከርካሪ ባሇ
ተቨከርካሪ ዖሸከርክር ናይ ዛነበረ ኣሸከርካሪ ስምን ንብረት፣ ኣዯጋው በተፇፀመበት ጊዚ
ኣዴራሻን ንዛሒቶ ዛኾነ ፕሉስ ትራፉክ ክህብ በሚያውቀው መጠን ተሸከርካሪውን ነበረው
ኣሇዎ፡፡ ብዖይ እኹሌ ምኽንት ንዛተሒተቶ ኣሸከርካሪ ኣዴራሻውን ሇሚጠይቀው የሆነ
መረዲእታ ኣይህብን ዛብሌ ወናኒ ተሸከርካሪ ነቲ ፕሉስ መስጠት ኣሇበት፡፡ ያሇ በቂ ምክንያት
ተቨከርካሪ ባዔለ የሸከርክር ከምዛነበረ ተቖፂሩ ሇተተየቀው መረጃ ኣሌሰጥም የሚሌ
ንዛበፅሏ ጥፌኣት ተሒታቲ ክኸውን ይኽእሌ፡፡ የተሸከርካሪው ባሇንብረት፣ ተሸከርካሪውን
እራሱ ሲያሸከረክር እንዯነበር ተቆጥሮ
ሇዯረሰው ጥፊት ተጠያቂ ሉሆን ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 109 -ቅፅዒት አንቀፅ 109 -ቅጣት
ኣብዘ ዯንቢ ዛተዯንገገ ወይ ብመሰረት እዘ ዯንቢ በዘህ ዯንብ የተዯነገገውን ወይም በዘህ ዯንብ
ንዛውሃብ ዛኾነ ሔጋዊ ትእዙዛ ዛተሒሊሇፇ ዛኾነ መሰረት የሚሰጠውን የሆነ ሔጋዊ ትእዙዛ
ሰብ ከም ዯንቢ ተሒሊሊፉ ተቖፂሩ ብናይዘ ናይ የሚተሊሇፌ ማንኛውም ሰው ዯንቡን
ቅፅዒት ዯንቢ ይኽሰስ ይቕፃዔ፡፡ እንዯተሊሇፇ ተቆጥሮ በዘህ የቅጣት ዯንብ
ይከሰሳሌ ፣ ይቀጣሌ፡፡
384
ዒንቀፅ 110 -እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ አንቀፅ 110 -ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ

እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ የህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ተፇፃሚ ታትሞ ከወጣበት ዔሇት ጀምሮ ተፇፃሚ
የከውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ርእስ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ታሔሳስ 1996 ዒ/ም ታሔሳስ 1996
መቐሇ መቐሇ
385

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
12ኛ ዒመት ቁ.6
12 ዒመት ቑ.6
መቐሇ
መቐሇ ታሔሳስ 1996 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
ታህሳስ/1996
ዒ/ም
ዒ/ም
ዯንቢ ቁፅሪ 26/1996 ዯንቢ ቁጥር 26/1996

ዯንቢ ኣጠቓቕማን ኣታሒሔዙን የመንግስት ተሽከርካሪዎች አያያዛነ
ተሽከርከርቲ መንግስቲ ኣጠቃቅም ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 26/1996 ዯንብ ቁጥር 26/1996
ዯንቢ ኣጠቓቕማን ኣታሒሔዙን የመንግስት ተሽከርካሪዎች አያያዛና
ተሽከርከርቲ መንግስቲ አጠቃቀም ዯንብ
ናይ መንግስቲ ተሽከርከርቲ ኣተሒሔዙን የመንግስትን ተሽከርካሪዎች አጠቃቅምና አያያዛ
ኣጠቓቕማን ስርዒት ብዖሇዎን ብዯንብን መሰረት ሰርዒት፣ ሰርዒት ባሇውና በዯንብ መሠረት መምራት
ክምራሔ ኣገዲሲ ኮይኑ ብምርካቡ ቤት ምኽሪ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት ስራ ኣስፇፃሚ ኮሚቴ ተሻሽል ባወጣው
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ-መንግስት
መነግሰቲ ትግራይ ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት እዘ አንቀፅ 56/7/ መሠረት ይህን ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡
ዒንቀፅ 1 - ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1- አጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ ኣጠቓቕማን ኣተሒሔዙን ተሸከርቲ ይህ ዯንብ የመንግስት ተሽከርካሪዎችን
መንግስቲ ዯንቢ ቁሪ 26/1996 ዒ/ም ተባሂለ አጠቃቀምና አያያዛ ዯንብ ቁጥር 26/1996 ዒ/ም
ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2- ትርጉም አንቀፅ 2- ትርጉም
ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ፡- በዘህ ዯንብ ውስጥ፡-
1. ክሌሌ ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሰቲ 1. ክሌሌ ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ እዩ፡፡ መንግስት ነው፡፡
2. ናይ መንግስቲ ተሸከርከርቲ ማሇት ናይ ፒሉስን 2. የመንግስት ተሽካርካሪ ማሇት የፒሉስ የሃገር
መከሊኸሉ ሃገርን ሰላዲ ዛገበራ እንተይሒወሰ መከሊከያ ሰላዲ ያሊቸውን ሳይጨምር
ዋንነተን ናይ መንግስቲ ኮይነን ንኣገሌግልት ባሇቤትነታቸው የመንግስት ሆኖ ሇመንግስት
ስራሔ መንግስቲ ጥራሔ ዛውዔሌ ዛኾነ ዒይነት አገሌግልት ስራ ብቻ የሚውሌ ማናቸውም
ተሽከርካሪ ማሇት እዩ፡፡ ዒይነት ተሽከርካሪ ማሇት ነው፡፡
386
3. ቅጥዑ ፌቓዴ መንቀሳቀሲ ተሽከርካሪ ማሇት 3. የመንግስት ተሽከርካሪ ማንቀስቀሻ የፌቃዴ ቅፅ

እዩ፡፡ ማሇት ዛኾነ ናይ መንግስቲ ተሽከርካሪ ማሇት ማናቸውም የመንግስት ተሽከርካሪ
ኣብ ዛንቀስቀሱ ጊዚ ናብ ዛኸዯ ቦታ፣ በሚንቀሳቀስበት ወቅት ወዯሚሄዴበት ቦታ፣
ምኽንያት መንቀሳቀሲን ዒይነት ኣገሌግልት የሚንቀሳቀስበትን ምክንያት የአገሌግልት
ዛፇቐዯ ሒሊፉን ዛገሌፅ ተመሉኡ ዛተሒዛ ዒይነትና የፇቀዯ ሃሊፉን የሚገሌጥ፣ ሞሌቶ
ቅጥዑ እዩ፡፡ የሚያዛ ቅፅ ነው፡፡
4. ፌለይ ፌቓዴ ኣገሌግልት ማሇት ንሒዯ ሒሊፉ
ስራሔ መንግስቲ ወይ ሰራሔተኛ ንዛተመዯቦ 4. ሌዩ የአገሌግልት ፌቃዴ ማሇት ሇአንዴ
ዒይነት ስራሔ ፌፁም ኣዴሊይነቱ ተፇሉጡ የመንግስት ስራ ሃሊፉ ወይም ሠራተኛ
ኣሽከርካሪን ነዲዱን ተመዱቡለ ንስራሔ ሇተመዯበበት የስራ ዒይነት አስፇሊጊነቱ
ኣገሌግልት ዛውሃብ ፌቓዴ ማሇት እዩ፡፡ በሚያሻማ ሁኔታ ታውቆ አሽከርካሪና ነዲጅ
5. ፌለይ ፌቓዴ መንቀሳቐሲ ማሇት ባህሪ ስርሐ ተመዴቦሇት ሇስራ አገሌግልት የሚሰጥ ፌቃዴ
ብመንግስቲ ተኣሚንለ ባዔለ ተሽከርካሪ ንክሔዛ ነው፡፡
ንዛተፇቐዯለ ሰብ ብቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት 5. ሌዩ መንቀሳቀሻ ፌቃዴ ማሇት የሰራ ባህሪውን
ዛውሃብ ፌቓዴ እዩ፡፡ በመንግስት ታምኖበት ተሽከርካሪውን ሇመያዛ
የተፇቀዯሇት ሰው በትራንስፒርት ፅሔፇት
ቤት የሚሰጥ ፌቃዴ ነው፡፡
ግቡእ ኣብያተ ዔዮ መንግስትን የመንግስት መስሪያ ቤቶችና የመንግስት
መራሔቲ ተሽከርከርቲ መንግስትን ተሽከርካሪዎች ነጂዎች ግዳታ
ዒንቀፅ 3 ግቡእ ኣብያተ ዔዮ መንግስቲ አንቀፅ 3- የመንግስት መስሪያ ቤቶች ግዳታ
ኣብያተ ዔዮ መንግስቲ፣ የመንግስት መስሪያቤቶች፣-
1. ብዔዯጋ፣ ብዴሌዴሌ፣ ወይ ብውህብቶ 1. በግዢ፣ በምዯባ ወይም በስጦታ ያገኙዋቸው
ዛረኸብዎም ተሽከረከረቲ መንግስቲ የመንግስት ተሽከርካሪዎች ሇያንዲንደ
ብሔዴሔድም ፊይሌ ምኽፊት፣ ተሽከርካሪ ፊይሌ መክፇት፣
2. ዛኾነ ናይ መንግስቲ ተሽከርካሪ ካብ 2. ማናቸውም የመንግስት ተሽከርካሪ ከተመዯበበት
ዛተመዯበለ ኣገሌግልት ስራሔ ወፃኢ የስራ አገሌግልት ውጭ እንዱንቀሳቀስ ወይም
ክንቀሳቐስ ወይ ንውሌቃዊ ረብሒ ክውዔሌ ሇግሌ ጥቅም እንዱውሌ አሇማዴረግ፣
ዖይምግባር፣
3. ብዖይካ ፌለይ ፌቓዴ ዛተውሃቦ ሒሊፉ ዛኾነ 3. ሌዩ ፌቃዴ የተሰጠው ሃሊፉ ካሌሆነ በስተቀር
ናይ መንግስቲ ተሽከርካሪ ክንቀሳቐስ ዖሇዎ ነዘ ማንኛውም የመንግስት ተሽከርካሪ መንቀሳቀስ
ስራሔ መዯብ ተባሂለ ብዛተቖፀረ ኣሽከርካሪ ያሇበት ሇዘህ የስራ መዯቡ ተብል በተቀጠረ
ጥራሔ ክኸውን ክገብር ኣሇዎ፡፡ አሽከርካሪ ብቻ እንዱሆን መዴረግ አሇበት፣
4. ተሽከርካሪ ብኽንክን ክተሒዛ በብእዋኑ 4. ተሽከርከሪ በእንክብካቤ እንዱያዛ፣ በየጊዚው
እንዲተኸታተሌካ ኣገሌግልት ፅገናን ሔዴሳትን ክትትሌ እየተዯረገ የጥገናና የእዴሳት
ክረክብ ምግባር፣ አገሌግልት እንዱያገኝ ማዴረግ፡፡
5. ተሽከርካሪ ናብ ዒመታዊ ናይ ተሽከርከርቲ 5. ተሽከርካሪው፣ ወዯ ዒመታዊ የተሽከረካሪዎች
ዴሔንነት ምርመራን ምዛገባን እንትቐርብ ዯህንነት ምርመራና ምዛገባ ሲቀርብ
ዛርዛር ኩነታት ምንቅስቓሱ ኣብ መ.ተ.ኣ.026 የእንቅስቃሴው ዛርዛር ሁኔታዎች በመ.ተ.አ026
መሉእኻ ምቕራብ፡፡ ተሞሌቶ መቅረበት አሇበት፡፡
6. ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ንዖይምጥኖ ሰብ 6. የመንጃ ፌቃደ ዯረጃ ሇማይመጥነው ሰው

ተሽከርካሪ ዖይምሃብ ወይ ክሔዛ ዖይምፌቃዴ ተሽከርካሪን አሇመስጠት ወይንም እንዱይዖው
አሇመዴረግ፣ አሇመፌቀዴ፡፡
7. ብዛተኻኣሇ መጠን ኣብ ቤት ፅሔፇት ሰርዒት 77. በተቻሇ መጠን በፅሔፇት ቤት የመንግስት
ሒበራዊ ኣጠቓቕማ ተሽከርካርቲ መንግስቲ ተሽከርካሪዎችን በጋራ የአጠቃቀም ሰርዒት
ክህለ ምግባር፣ እንዱኖር ማዴረግ፡፡
8. ኣጠቓቕማ፣ ኣተሒሔዙን ኣዋህባ ስምሪትን 8. የመንግስት ተሽከርካሪዎች አጠቃቀም፣
ተሽከርከርቲ መንግስቲ ዛጥምት ሰራሔተኛ አያያዛና የስምሪት አሰጣጥን የሚመሇከት ስራን
ምምዲብ ወይ ንዖል ምጥንኻር፣ የሚያካሄዴ ሠራተኛ መመዯብ ወይም ካሇ
ያሇውን ማጠናከር፡፡
9. ኣርማን ስምን ቤት ዔዮ ኣብ የማንን ፀጋምን ጎኒ 9. በተሽከርካሪዎች ጎን ግራና ቀኝ- የመሰርያ -
ተሽከርከርቲ ክሌጠፌ ምግባር፣ ቤቱን አርማና ስም እንዱሇጠፌ ማዴረግ፡፡
10. ብዖይካ ፌለይ ፌቓዴ ኣገሌግልት 10. ሌዩ የአገሌግልት ፌቃዴ ከተሰጣቸው ሃሊፉዎች
ዛተውሃቦም ሒሊፌቲ፣ ዛሔዛወን ካሌኦት ከሚይ዗ዋቸው በስተቀር ላልች ተሽከርካሪዎች
ተሽከርክረቲ ኣብ ውሽጢ ቤት ዔዮ ክሒዴራ መስሪያ ቤቱ ውስጥ እንዱያዴሩ ማዴረግ፡፡
ምግባር፡፡
ዒንቀፅ 4- ግቡእ መራሔቲ ተሽከርከርቲ መንግስቲ አንቀፅ 4- የመንግስት ተሽከርካሪዎች ሹፋሮች
ግዳታ
ዛኾነ ኣሽከርካሪ ተሽከርካሪ መንግስቲ፡- ማናቸውም የመንግስት መኪና ኣሽከርካሪ
1. ኣብ ዛኾነ እዋን ፌቓዴ መንቀሰቀቐሲ 1. በማናቸውም
እንተይሒዖ ተሽከርካሪ ክንቀሰቀቕስ ወቅት የመንቀሰቀሻ ፌቃዴ ሳይዛ
ኣይኽእሌን፣ ተሽካርካሪውን ማንቀሳቀስ ኣይችሌም፡፡
2. ፌቓዴ መንቀሳቀሲ ተሽካርካሪ መንግስቲ 2. የምንግሰት ተሽከርካሪ መንቀሳቀሻ ፌቃዴ
ብትራፉክ ፒስ ወይ ብተቖፃፀርቲ ቤት ፀሏፇት በትራፉክ ፒሉስ ወይም በትራንስፒርት
ትራንስፒርት እንትሔተት ከረእይ ኣሇዎ፡፡ ጽሔፇት-ቤት ተቆጣጣሪዎች ሲጠየቅ ማሳየት
አሇበት፡፡
3. ብምትሔሌሊፌ ሔግን ዯንብን ትራንስፒርትን 3. የትራንስፒርት ሔግና ዯንብን በመተሊሇፌ
ኣብ ሌዔሉ ዖሽከርከሮ ተሽከርካሪ ንዛበፅሔ በሚያሸከረክሩ ተሽከርካሪ ሊይ ሇሚያዯርሰው
ሒዯጋ ተሒታትን ሒሊፌን ይኸውን፡፡ አዯጋ ተጠያቂና ሃሊፉ ይሆናሌ፡፡
4. ኣብ ሌዔሉ ዖሽከርክሮ ተሽከርካሪ ጉዴኣት፣ 4. በሚያሽከረክረው ተሽከርካሪ ሊይ ጉዲት፣
ምብሌሻው ወይ ሒዯጋ እንትበፅሏ ንዛምሌከቶ ብሌሽት ወይ አዯጋ ሲዯርስ ሇሚመሇከተው
ክፌሉ ዖርዛር ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ክፌሌ ዛርዛር ሪፒርት ያቀርባሌ፡፡
5. ካብ ዛተመዯበለ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ተሽከርካሪ 5. ከተመዯበሇት የስራ ሰዒት ውጪ የመንግስት
መንግስቲ ምንቅስቓስ ወይ ዖይተፇቐዯለ ሰብ ተሽከርካሪ ማንቀሳቀስ ወይም ያሌተፇቀዯሇትን
ምጉዔዒዛ ወይ ኣቕሒ ምፅዒን የብለን፡፡ ሰው ማጓጓዛ ወይም ዔቃ መጫን የሇበትም፡፡
6. ካብ ብሔግን ዯንብን ዛተፇቐዯለ ወሰን ፌጥነት 6.ሔጉና ዯንቡ ከሚፇቅዴሇት ፌጥነት በሊይ በሆነ
ወፃኢ ክፇጥን የበለን፡፡ ፌጥነት ማሽከርከር የሇበትም፡፡
7. ዛተረከቦ ተሽከርካሪ መንግስቲ ካብ ዛመሌከቶ 7. የተረከበውን የመንግስት ተሽከርካሪ
ኣካሌ ብፅሐፌ ክሳብ ዖይተኣዖዖ ብዛኾነ በሚመሇከተው አካሌ በፁሐፌ አስካሌታዖዖ ዴረስ
መሌክዐ ንኻሌእ ሰብ ኣሔሉፈ ክህብ የብለን፡፡ ሇላሊ ሰው ተሽከርካሪውን አሳሌፍ መስጠት
388
8. ዛተረከቦ ተሽከርካሪ መሉሱ እንተርክብ ሒቢሩ 8. የተረከበውን ተሽከርካሪ መሌሶ ሲያስረክብ አብሮ
ዛተረከቦም መሳርሔታት ኩልም ከረክብ የተረከባቸው መሣርያዎች ሁለ ማስረከብ
ይግባእ፡፡ ዛጎዯል እዛንተሌዩ ብተመሳሳሉ አሇበት፣ የጎዯሇ ካሇም በተመሳሳይ ዒይነት
ዒይነት ወይ ብገንዖብ ክትክእ ኣሇዎ፡፡ ወይም በገንዖብ መተካት ይኖርበታሌ፡፡
9. ፌቓዴ መዖወሪኡ እንተይሒዖ ወይ እንተየሏዯሰ 9. መንጃ ፌቃደን ሳይዛ ወይም ሳያሳዴስ ወይም
ወይ ብዖይምጥኖ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ በማይመጥነው የመንጃ ፌቃዴ ዯረጃ
ተሽከርካሪ ከንቀሳቕስ ይብለን፡፡ ተሽከርካሪን ማንቀሳቀስ የሇበትም፡፡
10. ዖስክር መስተ ሰትዩ ወይ እናሰተየ፣ ዖዯንዖዛ 10. የሚያሰክር መጠጥ ጠጥቶ ወይም እየጠጣ፣
እፅ ወሲደ ወይ እናወሰዯ፣ ወይ ብመዴሒኒት የሚያዯነዛዛ ዔፅ ወስድ ወይም እየወሰዯ ወይም
ተመሪፁ ተሽከርካሪ ከሽከርክር የብለን፡፡ በመዴሃኒት ተመርዜ ተሽከራካሪን ማሽከርከር
11. ብሒሊፉነት ዛተረከቦ ተሽከርካሪ ብኽንክን፣ 11. በሃሊፉቱ የተረከበውን ተሽከርካሪ፣
ብጥንቃቐ ክሔዛ ከምዖሇዎ ርደእ ጌሩ እቲ በእንክብካቤ፣ በጥንቃቄ መያዛ እንዯአሇበት
ተሽከርካሪ በብመዒሌቱ ዖርእዮ ሇውጢ ተረዴቶ ተሽከርካሪው በየቀኑ የሚያሳየው ሇውጥ
እንተሌዩ ኩነታት ብምግሊፅ ናብ ዖምሌከቶ ካሇ ሁኔታዎችን በመግሇፅ ወዯ ሚመሇከተው
ክፌሉ የቕርብ፡፡ ክፌሌ ማቅርብ ይኖርበታሌ፡፡

ብዙዔባ ፌለይ ፌቓዴ ስሇ ሌዩ ፌቃዴ
ዒንቀፅ 5- ፌለይ ኣገሌግልት፣ አንቀፅ 5- ሌዩ የአገሌግልት ፌቃዴ
1. ፌለይ ፇቓዴ ኣገሌግልት ዛተውሃቦ ሒሊፉ 1. ሌዩ የአገሌግልት ፌቃዴ የተሠጠው ሃሊፉ የስራ
ባህሪ ሰርሐን ዛተዋፇሮ ከባቢን ተሽከርካሪ ባህሪውና የተመዯበበት አከባቢ ተሽከርካሪ
ንኸይፌሇዮ ዖገዴዴ ኮይኑ እንተርከብ ወይም እንዲይሇየው የሚያስገዴዴ ሆኖ ሲገኝ ወይም
ንግዘያዊ ስራሔ ኣገሌግልት ተሽከርካሪ ሇጊዘያዊ የስራ አገሌግልት ተሽከርካሪ
ዖዴሌዩ እንትኸውን በቲ ክሌሌ መንግስቲ የሚያስፇሌገው ሲሆን በክሌለ መንግስት
ይፌቀዯለ፡፡ ይፇቀዴሇታሌ፡፡
2. ፌለይ ፌቓዴ ኣገሌግልት ዛተውሃቦ ሒሊፉ 2. ሌዩ አገሌግልት ፌቃዴ የተሰጠው ሃሊፉ
ሀ. ንዛተፇቐዯለ ዛርዛር ተግባር ስራሔ ጥራሔ ሀ. ሇተፇቀዯሇት የስራ ዛርዛር ተግባር ብቻ
ይጥቀሙለ፡፡ ይጠቀምበታሌ፡፡
ሇ. ተሽከርካሪ ኣብ ዖንቀሳቕሰለ ጊዚ ኩለሻዔ ሇ. ተሽከርካሪው በሚንቀሳቀስበት ጊዚ ሁለ ጊዚ
ዛተውሃቦ ፌለይ ፌቓዴ ክሔዛ ኣሇዎ፡፡ የተሰጠውን ሌዩ ፌቃዴ መያዛ ይኖርበታሌ፡፡
ሏ. ዛተውሃቦ ፌለይ ፌቓዴ ንኻሉእ ዛኾነ ሰብ ሏ. የተሰጠውን ሌዩ ፌቃዴ ሇላሊ ሰው አሳሌፍ
ኣሔሉፈ ክህብ የብለን፡፡ መስጠት የሇበትም፡፡
መ. ዛጥቀመለ ተሽከርካሪ ሒዯጋ እንተበፂሔዎ መ. የሚገሇገሌበት ተሽከርካሪ አዯጋ ከዯረሰበት
ኣብ ውሽጢ 24 ሰዒት ብፒሉስ ትራፉክ በ24 ሰዒት ውስጥ በፒሉስ ትራፉክ የተዯገፇ
ዛተዯገፇ ፀብፃብ ንቤት ፀሔፇት የቕብ፡፡ ሪፒርት ሇፅሔፇት ቤቱ ያቀርባሌ፡፡
ረ. ዛጥቀመለ ተሽከርካሪ ምስኡ እንዲሃሇወ ብናይ ረ. የሚገሇገሌበት ተሽከርካሪ ከሱ ጋር እያሇ በራሱ
ባዔለ ስሔተት ንዛበፅሏ ብሌሽት ወይ ሒዯጋ ስህተት ሇሚዯርበት ብሌሽት ወይም አዯጋ
ተሒታቲ እዩ፡፡ ተጠያቂ ነው፡፡
389
ሰ. ንዛጥቀመለ ተሽከርካሪ ዴሔንነት ክሔሌውን ሰ. የሚገሇገሌበትን ተሽከርካሪ ዯህንነት መጠበቅና

ብኽንኽን ክዛን ኣሇዎ፡፡ በእንክባከቤ መያዛ ይኖርበታሌ፡፡
ሸ. ብዛተፇሊሇዩ ምኽንያት ስራሔ እንትሇቅቕ ወይ ሸ. በተሇያዩ ምክንያቶች ስራውን ሲሇቅ ወይም የስራ
ስራሔ ክፌለ እንትቕይር ወይ ናብ ካሌእ ቦታ ክፌለን ሲሇውጥ ወይም ወዯ ላሊ ቦታ ሲዙወር
እንትዙወር ዛተረከቦ ተሽከርካሪ ምስ የተረከበውን ተሽከረካሪ ከመሳርያ ዎቹና ሌዩ
መሳርሔታቱን ፌለይ ፌቓደንመሉሱ ነቲ ቤት ፌቃደ ጋር መሌሶ ሇመስርያ ቤቱ ማስረክብ
ዔዮ ከረክብ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
3. ፌለይ ፇቓዴ ኣገሌግልት ብዖሇዎም ናይ 3. ሌዩ የአገሌግልት ፌቃዴ ባሊቸው የሰራ

ስራሔ ሒሊፌነትን ናይ ስራሔ ባህሪን ሃሊፉነትና የስራ ጠባይ፣ ተሽከርካሪዎቹን
ተሽከርካርቲ ባዔልም ንኸሽከርክሩ በቤት እራሳቸው ሉያኽከረክሩ በትራንስፒርት ፅሔፇት
ፀሔፇት ትራንስፒርት ዛውሃቦም፣ ቤት የሚሰጣቸው
ሀ. ርእሰ ምምሔዲር ሀ. ርእሰ መስተዲዴር
ሇ. ም/ሌ ርእሰ ምምሔዲር ሇ. ም/ርእሰ መስተዲዴር
ሏ. ኣባሊት ፇፃሚት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ሏ. የትግራይ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
/ቢሮ ሒሇፌቲ/ ኣባልች/የቢሮ ሃሊፉዎች/
መ. ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇታት መ. የፅሔፇት ቤት ሃሊፉዎች
ረ. ናይ ዜባ ዋና መመሒዯርቲ ረ. የዜን ዋና አስተዲዲሪዎች
ሰ. ናይ ዜባ ም/ሌ መመሒዯርቲ ሰ. የዜን ም/አስተዲዲሪዎች
ሸ. ናይ ክሌሌ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዛዲንት ሸ. የክሌለ ከፌተኛ ፌ/ቤት ም/ሌ ፔረዘዲንት
ቀ. ናይ ክሌሌ ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ም/ሌ በ. ዋና ኦዱተር
ፔራዛዲንት ተ. ም/ሌ ዋና ኦዱተር
በ. ዋና ኦዱተር ቸ. ም/ቢሮ ሃሊፉዎች
ተ. ም/ሌ ዋና ኦዱተር ነ. ኮሚሽነሮች
ቸ. ም/ሌ ቢሮ ሒሇፌቲ ኘ. ም/ሌ ኮሞሽነሮች
ነ. ኮሚሽነሪት አ. ዋና ስራ አስኪያጅ
ኘ. ም/ሌ ኮሚሽነራት
ኣ. ዋና ስራሔ መካየዴቲ
4. ቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት ካብ ኣብያተ ዔዩ 4.የትራንስፒርት ፅሔፇት ቤት ከመሰርያ
ብመሰረት ዛቐረበለ ሔቶ ብስራሔ ሰዒት ቤቶች በሚቀርብሇት ጥያቄ መሠረት በስራ
ብዔረፌትን ብበዒሊትን ንምንቅስቓስ ዖኽእሌ ሰዒት በዔረፌትና በበዒሌ ቀኖች ሇማንቀሳቀስ
ፌለይ ፌቓዴ ኣገሌግልት ተሽከርክረቲ የሚስችሌ ሌዩ የአገሌግልት ፌቃዴ
መንግስቲ ክህብ ይኽእሌ፡፡ ሇመንግስት ተሽከርካሪዎች ሉሰጥ ይቻሊሌ፡፡
5. ብመሰረት ኣብ ሊዔሉ ተራ ቁፅሪ 4 ዛተጠቐሰ 5. ከሊይ በ4 ተራ ቁጥር በተጠቀሰው መሠረት ሌዩ

ፌለይ ፌቓዴ መንቀሳቐሲ ዛውሃቦም ኣብያተ የመንቀሳቀሻ ፌቃዴ የሚሠጣቸው የመንግስት
ዔዮ መንግስቲ ፡፡ መሰሪያ ቤቶች፡፡
ሀ. ናይ ኢትዮጵያ ቴላኮሚንኬሽን ኮርፒሬሽን ሀ. የኢትዮጵያ ቴላኮሙኒኬሽን ኮርፒሬሽን
ሇ. ናይ ኢትዮጵያ ኤላክትሪክ ሒይሉ ኮርፒሬሽን ሇ. የኢትዮጵያ ኤላክትሪክ ሃይሌ ኮርፒሬሽን
ሏ. ኣገሌግልት ማይን ፇሳስን ሏ. የውሃና ፇሳሽ አገሌግልት
390
መ. መንገዱ ኣየር ኢትዮጵያ መ. የኢትዮጵያ አየር መንገዴ

ረ. ገጠር መንገዱ ብዒሌ ስሌጣን ረ. የገጠር መንገዴ ባሇስሌጣን
ሰ. በዒሌ ስሌጣን ስራሔቲ መንገዱታት ኢትዮጵያ ሰ. የኢትዮጵያ የመንገዴ ስራዎች ባሇስሌጣን
ሸ. ኣብያተ ሔክምና መንግስቲ ሸ. የመንግስት ጤና ዴርጅቶች
ቀ. ዩኒቨርስትታትን ኮላጃትን ወ. ዩኒቨርሲቲዎችና ኮላጆች
በ. ፒሉስ ኮሚሽን በ. ፒሉስ ኮሚሽን
6. በኣንፃር ፌለይ መንቀሳቐሲ ፌቓዴ ሒሊፌነት 6. ሌዩ የመንቀሳቀሻ ፌቃዴ በሚመሇከት የመንገዴ
ቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት ትራንስፒርት ጽ/ቤት ሃሊፉነት፣
ሀ. ብምኽንያት ባህሪ ስራሔ ባዔልም ተሽከርካሪ ሀ. በሰራው ባህሪ ምክንያት እራሳቸው
ከሽከርክሩ ብመሰረት ዛቐረበ ሔቶ ዛግባእ ተሽከርካሪውን ሉያሽከርክሩ በሚቀርበው ጥያቄ
ምዃኑ ኣፃሪዩ ፌለይ ፌቓዴ መንቀሳቐሲ ይህብ፡፡ መሰረት ጥያቄው ተገቢ መሆኑን አጣርቶ ሌዩ
የመንቀሳቀሻ ፌቃዴ ይሰጣሌ፡፡
ሇ. ባዔለ ከሽከርክር ዛተፇቐዯለ ሒሊፉ ስራሔ ነቲ ሇ. እራሱ ሉያሽከረክር የተፇቀዯሇት የስራ ሃሊፉ
ዛሒዜ ተሽከርካሪ ከሽከርክር ዛኽእሌ ብርኪ የያዖውን ተሽከርካሪ ማሽከርከር የሚያስችሇው
ፌቓዴ መዖወሪ ዖሇዎ ምዃኑ የረጋግፅ፡፡ የመንጃ ፌቃዴ ዯረጃ ያሇው መሆኑን ያረጋገጣሌ፡፡
ሏ. እቲ ዯንቢ ተግባራዊ ንምዃኑ ይከታተሌ ከም ሏ. ዯንቡ ተግባራዊ መሆኑን ይከታተሊሌ፣ እንዯ
ኣዴሊይነቱ ዛርዛር መምርሑ የተሒሊሌፌ አስፇሊጊነቱም ዛርዛር መመሪያ ያስተሊሌፊሌ፣
ይቖፃፀር፡፡ ይቆጣጠራሌ፡፡
መ. ቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት ኣብ ዖይበለ ከባቢ መ. የትራንስፒርት ፅሔፇት ቤት በላሇበት
እቲ ፌቓዴ በቲ ቤት ፅሔፇት ብዛውክሌ ኣካሌ አከባቢ ጽሔፇት ቤቱ በሚወክሇው አካሌ የሚሰጥ
ዛወሃብ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡

ብዙዔባ ቅፅዒት ስሇ ቅጣት
ዒንቀፅ 6- መቕፅዑ ዯንቢ ተሒሇሌፌቲ አንቀፅ 6- የዯንብ ተሊሊፉዎች መቅጫ
ኣብ ካሌእ ዯንቢ ዛወፅእ ዒይነታት ጥፌኣት ኣብ በላሊ ዯንብ የሚወጡ የጥፊት ቅጣቶች
ናይ መንግስቲ ተሽከርከርቲ ‟ውን ዛሰርሔ ኾይኑ በመንግስት ተሽከርካሪዎችም ሊይ የሚሰሩ ሲሆኑ
ብፌሊይ ምስ ኣጠቓቕማን ኣተሒሔዙን በተሇይም ከተሽከርካሪዎች አጠቃቀምና አያያዛ
ተሽከርከርቲ መንግስቲ ብዛተተሒሒዖ ዛኸስቱ ሇሚከሰቱ ጥፊቶች በዯረጃ ሇይቶ ማስቀመጥ አስፇሊጊ
ጥፌኣታት ብዯረጃ ፇሉኻ ምቕማጥ ኣዴሊይ ስሇሆነ እንዯሚከተሇው ተቀምጦዋሌ፡፡
ስሇዛኾነ ከምዛስዔብ ተቕሚጡ ኣል፡፡
ሀ. ቀዲማይ ዯረጃ ጥፌኣት፣ ሀ. አንዯኛ ዯረጃ ጥፊት
1. ናይ መ.ተ.ኣ. ቅጥዑ ንምርኣይ ፌቓዯኛ ዖይኾነ 1. የመተኣ ቅፅ ሇማሳየት ፌቃዯኛ ያሌሆነ
2. 2. ተሽከርካሪ ካብ ቤት ዔዮ ወፃኢ ዖሔዯረ 2. ተሽርካሪን ከመስሪያ ቤቱ ውጪ ያሳረ
3. ስርዛ ዴሌዛ ዖሇዎ መንቀሳቓሲ ዛሒዖ 3. ስርዛ ዴሌዛ ያሇበትን ማንቀሳቀሻ የያዖ
4. ዖይተፇቐዯለ ሰብ ዖሳፇረ 4. ያሌተፇቀዯሇትን ሰው ያሳፇረ
ሇ. ካሌኣይ ዯረጃ ጥፌኣት
1. መርዒ ዛዒጀበ፣ ሇ. ሁሇተኛ ዯረጃ ጥፊት
2. ገንዖብ ንምርካብ ዛፀዒነ፣ 1. ሠርግን ያጀበ
2. ገንዖብ ሇማግኘት የጫነ
391
3. ካብ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ብዖይፌቓዴ ኣብ ዛኾነ 3. ከስራ ሰዒት ውጪ ያሇፌቃዴ በሆነ ቦታ

ቦታ ከሽከርክር ዛተረኸበ ሲያሽከረክር የተገኘ
4. ብወነኑ ተሽከርካሪ ንዖይምሌከቶ ሰብ ኣሔሉፈ 4. በገዙ ራሱ ተሽከርካሪውን ሇማይመሇከተው ሰው
ዛሃበ፣ ኣሳሌፍ የሰጠ
5. ፌለይ መንቀሳቐሲ ዖይሒዖ፣ 5. ሌዩ መንቀሳቀሻ ያሌያዖ
ዒንቀፅ 7 - ቅፅዒት ዛምሌከት አንቀፅ 7- ቅጣትን የሚመሇከት

ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት በአንዴ ዒመት ውስጥ
1. ኣብ ቀዲማይ ዯረጃ ጥፌኣት ዒይነት ካብ 1. በአንዯኛ ዯረጃ ጥፊት ዒይነት ከተቀመጡት
ዛተቐመጡ ውሽጢ ዛፇፀመ ብር ውስጥ የፇፀመ ብር 200.00/ሁሇት መቶ/
200.00/ክሌተ ሚኢቲ ቅርሺ/ ይቕፃዔ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
2. ኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ጥፌኣት ዒይነት ካብ 2. በሁሇተኛ ዯረጃ ጥፊት ዒይነት ከተቀመጡት
ዛተቐመጡ ውሽጢ ዛፇፀመ ብር ውስጥ የፇፀመ ብር 300.00/ሶስት መቶ/
300.00/ሰሇስተ ሚኢቲ ቅርሺ/ ይቅፃዔ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
3. ኣብ ቀዲይን ካሌኣይን ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት 3. በአንዯኛና በሁሇተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነቶች
ዛተቐመጡ ንኻሌኣይ ጊዚ ጥፌኣት ዛፇፀመ የተቀመጡትን ሇሁሇተኛ ጊዚ የፇፀመ ሪኮርደን
እቲ ሪከርዴ ተዯሚርዎ ይቕፃዔ፡፡ ተዯምሮበት ይቀጣሌ፡፡
4. ኣብ ቀዲማይን ካሌኣይን ዯረጃ ንዛተጠቐሱ 4. በአንዯኛውና በሁሇተኛው ዯረጃ የጥፊት ዒይነቶች
ዒይነት ጥፌኣታት ካብ ዛተቐመጡ ውሽጢ ከተቀመጡት ውስጥ ሇሶስተኛ ጊዚየፇፀመ
ንኣባዔተ /4/ ጊዚ ዛፇፀመ ካብ ናይ ገንዖብ ከገንዖብ ቅጣቱ በተጨማሪ የመንጃ ፌቃደን
መቕፃዔቲ ብተወሳኺ ፌቓዴ መዖወሪኡ ሇሶስት ወር ይነጠቃሌ፡፡
ንሽደሽተ ወርሑ ይምንጠሌ፡፡
5. ኣብ ቀዲማይን ካሌኣይን ዯረጃ ዒይነት ፌጥነት 5. በአንዯኛና በሁሇተኛ ዯረጃ ሇተጠቀሱት የጥፊት
ካብ ዛተቀመጡ ውሽጢ ካብ ኣርባዔተ/4/ ጊዚ ዒይነቶች ከተቀመጡት ውስጥ ሇአራት ጊዚ
ንሊዔሉ ዛፇፀመ ፌቓዴ መዖወሪኡ ንሒዋሩ የፇፀመ ከገንዖብ ቅጣቱ በተጨማሪ የመንጃ
ይምንጠሌ፡፡ ፌቃደን ሇሰዴስት ወር ይነጠቃሌ፡፡
6. ኣብ ቀዲማይ ይኹን ኣብ ካሌኣይ ዯረጃ ካብ 6. በአንዯኛና በሁሇተኛ ዯረጃ የፌጠነት ዒይነት
ዛተዖርዖሩ ዒይነት ጥፌኣታት ውሽጢ ዛኾኑ ከተቀመጡት የጥፊት ዒይነት ውስጥ ከአራት ጊዚ
ብሒዯ ጊዚ ዛፇፀመ ነቶም ዛተፇሊሇዩ በሊይ የፇፀመ የመንጃ ፌቃደን ሇሁሌ ጊዚ
ጥፌኣታት ዛተወሰኑ ቅፅዒታት ተዯሚሮም ይነጠቃሌ፡፡
ዛቕፃዔ ይኸውን፡፡
7. ኮይኑ ግን ኣብ ዒንቀፅ 6 ንኡስ ዒንቀፅ /ሀ/ 2 7. በአንዯኛ ሆነ በሁሇተኛ ዯረጃ ከተዖረዖሩት
ዛተጠቐሰ ብስራሔ ባህሪኦም ዛተሌዒሇ ኣብ የጥፊት ዒይነቶች ውስጥ የሆነ በአንዴ ጊዚ
ገዛኦም ንዖሔዴሩ ኣይምሌከትን የፇፀመ ሇተሇያዩ ጥፊቶች የተወሰኑት ቅጣቶች
ተዯምረው የሚቀጣ ይሆናሌ፡፡
8. ሆኖም ግን በአንቀፅ ስዴስት ንኡሰ አንቀፅ
/ሀ//2/ ሁሇት የተጠቀሰው በስራ ባህሪያቸው
የተነሳ እቤታቸው የሚሳዴሩን አይመሇከትም፡፡
ዒንቀፅ 8- ብፌለይ መንቀሳቐሲ ፌቓዴ ዛንቀሳቐስ አንቀፅ 8- በሌዩ መንቀሳቀሻ ፌቃዴ የሚንቀሳቀስ
ኣብ ዒንቀፅ 5 ዖል እንተተመሒሊሉፈ፣ በአንቀፅ 5 ያሇውን ከተሊሇፇ
392
1. ንመጀመሪያ ጥፌኣት ብመ/ቤቱ ስጉምቲ 1. ሇመጀመሪያው ጥፊት በመስሪያ ቤቱ እርምጃ

ንኽወሰዯለ ናብ መ/ቤቱ ዯብዲቤ ይፃሒፌ፡፡ እንዱወስዴበት ወዯ መስሪያ ቤቱ ዯብዲቤ ይፃፊሌ፡፡
2. ንኻሌኣይ ጊዚ ጥፌኣት እንተፇፂሙ ዛተውሃቦ 2. ሇሁሇተኛ ጊዚ ጥፊት ከፇፀመ የተሰጠውን
መንቀሳቐሲ ፌቓዴ ንሽዴሽተ /6/ ወርሑ ማንቃቀሻ ፌቃደን ሇስዴስት ወር ይታገዲሌ፡፡
ይእገዴ፡፡ 3. ሇሶስተኛ ጊዚ ጥፊት ከፇፀመ ሌዩ የማንቀሳቀሻ
3. ንሳሌሳይ ጊዚ ጥፌኣት እንተፇፂሙ ፌለይ ፌቃደን ሇአንዴ ዒመት ይታገዲሌ፡፡
መንቀሳቐሲ ፌቓዴ ንሒዯ ዒመት ይእገዴ፡፡ 4. ሇአራተኛ ጊዚ ጥፊት ከፇፀመ ሌዩ የማንቀሳቀሻ
4. ንራብዒይ ጊዚ ጥፌኣት እንተፇፂሙ ፌለይ ፌቃደን ሇሁሌጊዚ ይነጠቃሌ፡፡
መንቀሳቐሲ ፌቓዴ ንሒዋሩ ይምንጠሌ፡፡
ዒንቀፅ 9 - ክፌሉት ቅፅዒትን አመዖጋግባን አንቀፅ 9- የቅጣት አከፊፇሌና አመዖጋገብ

1. ናይ ቅፅዒት ክፌሉት ናብ ቤት ፅሔፇት 1. የቅጣት ክፌያው ሇትራንስፒርት ጽ/ቤት ገቢ
ትራንስፒርት ኣታዊ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
2. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ዯንቢ ተሒሊሉፈ እንትርከብ 2. ማናቸውም አሽከርካሪ ዯንብን ተሊሌፍ ሲገኝ
ኣብ ፌቓዴ መዖወሪኡን ኣብ ፊይለን ጥፌኣቱ በመንጃ ፌቃደና በፊይለ ጥፊቱ ይመዖገባሌ፡፡
ይምዛገብ፡፡
3. ናይ ዛኾነ ቤት ዔዮ ናይ ጥፌኣት ሪከርዴ 3. የማንኛውም መስሪያ ቤት የጥፊት ሪኮርዴ
ተመዛጊቡ ይተሒዛ፡፡ ተመዛግቦ ይያዙሌ፡፡
4. ናይ ጥፌኣት ሪከርዴ ዖቕፅዔ ንተኸታተሌቲ 4. የጥፊት ሪኮርደ የሚያስቀጣው ሇተከታታይ
ክሌተ በጀት ዒመት እዩ፡፡ ሁሇት የበጀት ዒመት ነው፡፡
ዒንቀፅ 10 - ወሰን ተፇፃምነት እዘ ዯንቢ አንቀፅ 10- የዯንቡ ተፇፃሚነት ወሰን
ኣብ ውሽጢ መሊእ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሁለ ተፇፃሚ
ትግራይ ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 11- እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ አንቀፅ 11- ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
መንግስቲ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ ታህሳስ/1996 ዒ.ም
ታሔሳስ/1996 ዒ/ም መቐሇ
393

መቐሇ ታህስስ 1996 ዒ/ም

መቐሇ ታህሳስ 1996 ዒ/ም
ዯንቢ ቁፅሪ 27/1996 ዯንብ ቁጥር 27/1996

ዯንቢ መቕፅዑ ተመሒሊሇፌቲ የትራፉክ መቆጣጠሪያ ዯንብ
ዯንቢ መቆፃፀሪ ትራፉክ የሚተሊሇፈት መቅጫ ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 27/1996 ዯንብ ቁጥር 27/1996
ዯንቢ መቕፅዑ ተመሒሊሇፌቲ የትራፉክ መቆጣጠሪያ ዯንብ
ዯንቢ መቆፃፀሪ ትራፉክ የሚተሊሇፈት መቅጫ ዯንብ
ዯንቢ ትራፉክ ዛመሒሊሇፈ ኣሽከርከርቲ የትራፉክን ዯንብ የሚተሊሇፈ አሽከርካሪዎች

ብዛፌፅምዎ ዒይነት ጥፌኣት ንምቕፃዔ ዯንቢ በሚፇፅሙት ጥፊት ዒይነት ሇመቅጣት የትራፉክ
ትራፉክ ኣብ ግብሪ ንምውዒሌ ዛሀሌዎ ተራ ዛሇዒሇ ዯንብ ስራ ሊይ መዋሌ የሚኖረው ሚና ከፌ ያሇ
ብምዃኑ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ በመሆኑ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ አስፇፃሚ ተሻሽል በወጣው ሔገ-መንግስት
መንግስታዊ ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት ዛስዔብ ዯንቢ አንቀፅ 56/7/ መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ
ኣውፂኡ ኣል፡፡ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1- አጭር ርእስ

እዘ ዯንቢ ዯንቢ መቕፅዑ ተመሒሊሇፌቲ ዯንቢ ይህ ዯንብ የትራፉክ መቆጣጠርያ ዯንብ
መቆፃፀሪ ትራፉክ ተባለ ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ የሚተሊሇፈትን መቅጫ ዯንብ ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2- ዛርዛር ዒይነት ጥፌኣት አንቀፅ 2- የቅጣት ዒይነት ዛርዛር
ሀ. ቀዲማይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ሀ/ የመጀመርያ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት
1. ኣብ ዖይተፇቐዯ ቦታ ተሽከርካሪ ዯው ምባሌ 1. ባሌተፇቀዯ ቦታ ተሽከርካሪን ማቆም
2. ተሽከርካሪ ብዖይኣግባብ ምጉታት፣ 2. ተሽከርካሪን ያሇ ኣግባብ መጎተት
3. ፌቓዴ መዖወሪ ሃሉይዎ ግና እንተይሒዖ ወይ 3. መንጃ ፌቃዴ ኖሮት ሳይዛ ወይም ሳያሳዴስ
አንተየሏዯሰ ዖሽከርክር፣ መኪና መነዲት
4. ንምርኣይ ዛኽሌክለ ዛተፇሊሇዩ ስእሌታት ኣብ 4.እይታን የሚጋርደ የተሇያዩ ስእልች
መሰትያት ተሽከርካሪ ምሌጣፌ፣ በተሽከርካሪው መስተዋት ሊይ መሇጠፌ
5. ዛተማሇአ መሔቖፉ ፅዔነት /ስፒንዲ/ ዖይብለ 5. የተሟሊ የጭነት ማቀፉያ /ስፒንዲ/ ሳይኖር
394
ምሽክርካር፣ ወይ ፅዔነት ኣፅቢቕካ ማሽከርከር ወይም ጭነቱን በዯንብ አሇማሰርና

ዖይምእሳርን አሇመሸፇን
6 ዛተዯምሰሰ፣ ብከፉሌ ዛተቖረፀ ወይ 6. የተዯመሰሰ፣ በከፉሇ የተቆረጠ ወይም በግሌፅ

ብግሌፂ ዖይረአ ታርጋ ዖሇዎ ተሽከርካሪ የማይታይ፣ ሰላዲ ያሇውን ተሽከርካሪ
ምሽክርካር፣ ማሽከርከር
7. ብመሰረት ሒፇሻዊ ዯንቢ መቆፃፀሪ ትራፉክ 7. በአጠቃሊይ የትራፉክ መንገዴ መቆጣጠርያ
መንገዱ ቁፅሪ 23/1996 ዒ/ም ኣብ ኣንቀፅ 70 ዯንብ መሰረት ቁጥር 23/1996 ዒ/ም
ኣብ ተረፌ ፅዔነት ኣዴሊይ ምሌክት በአንቀፅ 70 በትርፌ ጭነት ሊይ አስፇሊጊ
ዖይምግባር፣ ምሌክት አሇማዴረግ
8. ምሌክት ተሇማማዱ ዛብሌ ከይሇጠፇ ምዛዋር 8. ሇማጅ የሚሌ ምሌክት ሳይሇጥፌ ተሽከርካሪን
ተሽከርካሪ፣ ምምሃር፣ 5 መንዲት፣ ማስተማር
9. መከሊኸሉ /ሄሌሜት/ እንተይገበርካ ሞተር 9. የራስ መከሊከያ /ሄሌሜት/ ሳይዯርግ፣ የሞተር
ብሽክሇታ ምሽክርካር፣ ብስክላትን ማሽከርከር
10. ተሇጣፉ ምሌክት ቦል እናሃሇዎ ኣብ ዛረአ 10. ተሇጣፉ ምሌክት ቦል እያሇው ግሌፅ በሆነ
ቦታ ዖይምሌጣፌ፣ ቦታ አሇመሇጠፌ
11. ብእንስሳ ንዛጉተቱ ተሽከርከርቲ ምሔሊፌ 11. ጋሪዎችን ማሇፌ የሚከሇክሇውን ምሌክት
ዛኽሌክሌ ምሌክት ምጥሒስ፣ መጣስ
12. ዖይተፇቀዯ ኣካሌ ኣብ ተሽከርካሪ ምውሳኽ፣ 12. ያሌተፇቀዯ ኣካሌ በተሽከርካሪው ሊይ
መጨመር
14.ኣብ መንገዱ ተሽከርካሪ ምሔፃብ ክሔፀብ 13. በመንገዴ ሊይ ተሽከርካሪን አቁሞ ማጠብ
ምግባር ወይ ፅገና ምክያዴ፣ ወይም እንዱታጠብ ማዴረግ ወይም ጥገና
ማካሄዴ
ሇ. ካሌኣይ ዯረጃ ዒይነተ ጥፌኣታት፡ ሇ/ ሁሇተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት
1. ብሒዯ ታርጋ ጥራሔ /ቅዴሚት ወይ ዴሔሪት/ 1. በአንዴ ሰላዲ ብቻ /የፉት ወይም የኋሊ/
ተሽከርካሪ ምሽክርካር፣ ተሽከርካሪን ማሽከርከር፣
2. ንዛተበሊሸወ ተሽከርካሪ መንፀባረቒ ምሌክት 2. በተበሊሸው ተሽከርካሪ የሚያንፀባርቅ ምሌክት
ዖይምግባር፣ አሇማዴረግ፣
3. ናብ ዖይትኸዯለ ቦታ ኣንፇት ምሌክት 3. ወዯማትሄዴበት አቅጣጫ ምሌክት ማሳየት፣
ምርኣይ፣
4. ምሌክት እንተየርኣይካ መኪና ዯው ካብ 4. ምሌክት ሳታሳይ መኪና ከቆመበት ቦታ
ዛበሇለ ቦታ ምንቅስቓስ ወይ ዯው ምባሌ፣ ማንቀሳቀስ ወይም ማቆም፣
5. የማናይ ጠርዘ መንገዱ እንተይሒዛካ 5. ቀኙን መንገዴ ሳትይዛ በዛግታ ማሽከረከር፣
ብህዴኣት ምሽክርካር፣
6. ቅዴሚያ ዛወሃበለ ቦታ ንተሽከርካሪ ይኹን 6. ሇተሽከረካሪ ሆነ ሇእግረኛ ቅዴሚያ
ንኣጋር ቅዴሚያ ዖይምሃብ፣ በሚሰጥበት ቦታ ቅዴሚያ አሇመስጠት፣
7. ብዖይኣግባብ ንዴሔሪት ምሽክርካር፣ 7. ያሇአገባብ ወዯ ኋሊ ማሽከርከር፣
8. ኣብ ዛተኸሌከሇ ቦታ ኣብ ትራፉክ ዯሴት ኣብ 8. በተከሇከሇ ቦታ በትራፉክ ዯሴት ሊይ
ዴሌዴሌ ኣብ ጥቓ መብራህቲ ትራፉክ ኣብ በዴሌዴይና በትራፉክ መብራት አጠገብ በ12
ውሽጢ 12 ሜትሮ ዯው ምባሌ፣ ሜትር ውስጥ መኪናን ማቆም፣
9. ናይ ምስተምሃር ፌቓዴ እንተይሃሇወካ 9. የማስተማር ፌቃዴ ሳይኖር ተሽከርካሪን
ምዛዋር ተሽከርካሪ ዯው ምባሌ፣ መንዲት፣ ማስተማር፣
10.ናብ ትኸዯለ ኣንፇት ምሌክት ወይ ፌሬቻ 10. ወዯ ምትሄዴበት አቅጣጫ ምሌክት ወይም
እንተየርኣይካ ምጥዋይ፣ ፌሬቻ ሳታሳይ አቅጣጫ መቀየር፣
11.ኣብ መጥወይ ወይ ኣብ ፀቢብ መንገዱ 11. በማዜርያ ወይም በጠባብ መንገዴ
ተሽከርካሪ ዯው ምባሌ፣ ተሽከርካሪን ማቆም፣
395
12.ዛኸሌክሌ ወይ ዖገዴዴ ምሌክት ትራፉክ 12. የሚከሇክሇውን ወይም የሚያስገዴዯውን

ምጥሒስን ዯሴት ትራፉክ ብፀጋም ምቁራፅ፣ የትራፉክ ምሌክት መጣስና የትራፉክ ዯሴትን
በግራ በኩሌ ማቋረጥ፣
13. ተሽከርካሪ ዯሪብካ ኣብ መንገዱ ዯው ምባሌ፣ 13. በተሽከርካሪ ሊይ ተዯርቦ መንገዴ ሊይ
ማቆም፣
14.ኣብ ሰዒት ትሔቲ ዒሰርተ ኪል ሜትር 14. በሰዒት ከአስር ኪል ሜትር በታች እየተጓዖ
እናተጓዒዖ ኣብ ኣስፊሌቲ መንገዱ ብሽንሸሌ በአስፊሌት መንገዴ በሰንሰሇት እየተሳበ
ዛኸይዴ ተሽከርካሪ ምሽክርካር፣ የሚሄዯውን መኪና ማሽከርከር፣
15.ኣብ ናይ ታክስን ከተማ ኣውቶቡስን ዯው 15. በታክሲና የከተማ አውቶቡስ ማቆሚያ ቦታ፣
መበሉ ቦታ ካሌእ ተሽከርካሪ ዯው ምባሌ፣ ላሊ ተሽከርካሪን ማቆም፣
16.ዛርብሽ ዴምፂ ወይ ትኪ ዖሇዎ ተሽከርካሪ 16. ኣእምሮን የሚያውክ ዴምፅ ወይም ጢስ

ምሽክርካር፣ ያሇው ተሽከርካሪ ማሽከርከር፣
17.ዴምፂ ጥሩምባ ምስማዔ ኣብ ዛተኸሌከሇለ 17. የጥሩምባ ዴምፅ ማስማት በተከሇከሇበት ቦታ
ቦታ ዴምፂ ጥሩምባ ምስማዔ፣ ሊይ የጥሩምባ ዴምፅ እንዱሰማ ማዴረግ፣
18.ኣብ ዖይተፇቀዯ ቦታ መንገዱ ዒፂኻ ሒመዴ 18. ባሌተፇቀዯ ቦታ መንገዴ ዖግቶ አፇር፣
ሐፃ እምንን ዛኣመሳሰለን ምርጋፌ ወይ አሸዋና ዴንጋይ የመሳሰለትን ማራገፌ ወይም
ክራገፌ ምግባር፣ እንዱራገፌ ማዴረግ፣
19.ናይ ተሽከርካሪ መንገዱ ብዛኾነ ምዔፃው፣ 19. የተሽከርካሪን መንገዴ በማንኛውም አካኋን
መዛጋት፣
20.ኣብ መቋረፂ መንገዱ ኣጋራት ተሽከርካሪ 20. በእግረኞች ማቋረጫ መንገዴ ሊይ
ዯው ምባሌ፣ ተሽከርካሪን ማቆም፣
ሏ. ሳሌሳይ ዯረጃ ሏ/ 3ኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት
1. ንተሳፇርቲ ምንግሌታዔ ወይ ኣብ መንገዱ 1.ተሳፊሪዎችን ማንገሊታት ወይም መንገዴ ሊይ
ኣውሪዴካ ምግዲፌ፣ አውርድ መተው፣
2. ኣብ ናይ ፅዔነት ተሽከርካሪ ሰብ ምፅዒን፣ 2.በጭነት ተሽከርካሪ ሊይ ሰውን ማጓጓዛ
/ማሳፇር/
3. ማዔፆ ተሽከርከሪ ከፉትካ ምሽክርካር፣ 3.የተሽከርካሪው መዛጊያ ሳይዖጋ ማሽከርከር፣
4. ብዖይ ኣግባብ ተሽከርካሪ ምቕዲም፣ 4.ያሇአግባብ ተሽከርካሪን መቅዯም፣
5. ብሒዯገኛ ኩነታት ምሽክርካር፣ 5.በአዯገኛ ሁኔታ ማሽከርከር፣
6. ኣብ ውሽጢ ከተማ እናሽከርከርካ ነዊሔ 6.በከተማ ውስጥ ረጅም መብራት አብርቶ
መብራህቲ ምብራህ፣ ማሽከርከር፣
መ/ ራብዒይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣታት መ/ 4ኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት
1. ዒመታዊ ዴሔንነት ናይ ተሽከርከርቲ 1.ዒመታዊ የተሽከርካሪዎች ዯህንነት ምርመራ
ምርመራ ዖይምግባር፣ አሇማዴረግ፣
2. ቴክኒካዊ ብቕዒት ዖይተማሇአ ተሽከርካሪ 2.ቴክኒካዊ ብቃቱ ያሌተሟሊውን ተሽከርካሪን
ምሽክርካር፣ ማሽከርከር፣
3. ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ዖይምጥኖ ተሽከርካሪ 3.የመንጃ ፌቃደ ዯረጃ የማይመጥነው
ምሽክርካር፣ ተሽከርካሪን ማሽከርከር፣
4. ከም መብራህቲ፣ ማይ መፅረጊ መስትያት፣ 4.እንዯ መብራት፣ የመስተዋት መጥረጊያ፣ ውሃ፣
ስፒኪዮን ዛኣመሳሰለን ጉዴሇት ዖሇዎ ስፒኪዮን የመሳሰለት ጉዴሇት ያሇበት
ተሽከርካሪ ምሽክርካር፣ ተሽከርካሪ መንዲት፣
5. ዛተኣዖዖሌካ ናይ ዒይኒ መነፅር እንተይገበርካ 5.የታዖዖሌህን የዒይን መነፅር ሳታዯርግ
ምሽክርካር፣ ማሽከርከር፣
6. ታርጋ ዖይብለ ተሽከርካሪ ምሽክርካር፣ 6.ሰላዲ የላሇው ተሽከርካሪ ማሽከረከር፣
7. ኣብ መብርሂ እዋን እንተይኣብራህካ 7.መብራት ማብራት በሚያስፇሌግበት ጊዚ
396
ምሽክርካር፣ ሳታበራ ማሽከርከር፣

8. ኣብ ወፃኢ ኣካሌ ተሽከርካሪ ሰብ ምፅዒን፣ 8.በተሽከራካሪው የውጭ አካሌ ሰው መጫን፣
9. ኣብ ርእሲ ፅዔነት ሰብ ምፅዒን፣ 9.በጭነት ሊይ ሰው መጫን፣
10.ብዔሇት ታርጋ ስራሔቲ ንግዱ ምክያዴን ካብ 10. በየዔሇት ሰላዲ የንግዴ ስራዎችን ማካሄዴና
ዛተፇቐዯለ ጊዚ ንሊዔሉ ምጥቃምን፣ ከተፇቀዯሇት ጊዚ በሊይ መጠቀም፣
11.ኣብ ናይ ህዛቢ መጓዒዛያ ተሽከርካሪ 11. በህዛብ ማጓጓዣተሽከርካሪ ሊይ በፉትና
ንቅዴሚትን ንዴሔሪትን ዛተንጠሌጠሇ/ዛተረፇ/ በኋሊ የተንጠሇጠሇ /ትርፌ/ ዔቃን መጫን፣
ኣቕሒ ምፅዒን፣
12.ካብ ዛተወሰነ መጠን ንሊዔሉ ሰብ ምስፊርን 12. ከተወሰነው መጠን በሊይ ሰውን ማሳፇርና
ፅዔነት ምፅዒንን፣ መጫን፣
13.ብሔጊ ካብ ዛተፇቐዯ ወፃኢ ንሊዔሉ ወይ ንጎኒ 13. በሔግ ከተፇቀዯው ውጪ ወዯሊይ ወይም
ተሽከርካሪ ፅዔነት ዛፃዒነ፣ ወዯጎን ተሽከርካሪውን ጭነት መጫን፣
14.ናይ ትራፉክ ተአዙዛ ዖይምኽባር፣ 14. የትራፉክን ትእዙዛ አሇማክበር፣
ረ. ሒምሻይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣታት ረ. 5ኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት
1. ካብ መሰረታዊ ፌቓዴ ወፃኢ ብዖይ ፌቓዴ 1.ከመሠረታዊ ፌቃዴ ውጭ ያሇፌቃዴ
ምስራሔ፣ መስራት፣
2. ተኽከርካሪ ኣብ ምንቅስቃስ እናሃሇወ ሰብ 2.ተሽከርካሪ በመንቀሳቀስ ሊይ እያሇ ሰውን
ምሰፊር ወይ ምውራዴ፣ ማሳፇር ወይም ማስወረዴ፣
3. ኣብ ማእኸሌ መንገዱ ሰብ ምስፊር ምውራዴ 3.በመንገዴ ማሃሌ ሰውን ማሳፇር፣ ማውረዴና
ምፅዒንን ምርጋፌን፣ ዏቃ መጫንና ማራገፌ፣
4. ፌቃዴ መዖወሪ ንዖይብለ ሰብ ተሽከርካሪ 4.የመንጃፌቃዴ ሇላሊው ሰው ተሽከርካሪን
ምሃብ፣ መስጠት፣
5. ዖስክር መስተ ሰቲኻ ተሽከርካሪ ምሒዛ፣ ወይ 5.የሚያሰክር መጠጥ ጠጥቶ ወይም የሚያዯነዛዛ
ብመዴሒኒት ተመሪዛኻ ተሸከርካሪ ምዛዋር፣ ዔፅ ተጠቅሞ ወይም በመዴሃኒት ተመርዜ
ተሽከርካሪን መንዲት፣
6. ፌቓዴ መዖወሪ ጨሪሱ ዖይብሌካ ተሽከርካሪ 6.የመንጃ ፌቃዴ ጨርሶ ሳይኖር ተሽከርካሪን
ምዛዋር፣ መንዲት፣
7. ብሔጊ ካብ ዛተፇቐዯ ፌጥነት ንሊዔሉ ብናህሪ 7.በሔግ ከተፇቀዯው ፌጥነት በሊይ በከፌተኛ
ምሽክርካር፣ ፌጥነት ማሽከርከር፣
8. ንናይ ሒዯጋ ኣገሌግልት መኪና ምሔሊፌ 8.የአዯጋ አገሌግልት መኪናን እንዲያሌፌ
ምኽሌካሌን ቅዴሚያ ዖይምሃብን፣ መከሌከሌና ቅዴሚያ አሇመስጠት፣
9. ቀይሔ መብራህቲ ትራፉክ ምጥሒስ፣ 9.የትራፉክ ቀይ መብራት መጣስ፣
ሰ. ብሰብ ንብረት እንስሳታት ንዛፌፀሙ ዒይነት ሰ/ በእንስሳት ባሇ ንብረቶች ሇሚፇፀሙ የጥፊት
ጥፌኣታት፣ ዒይነቶች
1. እንስሳትን ብእንስሳት ንዛጉተቱ ምሔሊፌ 1.እንስሶችንና በእንስሶች የሚጎተቱ
ብዛተኸሌከሇ መንገዱ ምጉዒዛ፣ እንዱያሌፊበት በተከሇከሇው መንገዴ
እንዱጓ዗ ማዴረግ፣
2. ብናይ ተሽከርከርቲ ጎዯና/መንገዱ/ ማእኸሌ 2.በተሽከርካሪዎች መሃሌ መንገዴ ሊይ እንስሶችን
እንስሳት ምኹብካብ፣ መንዲት፣
3. ካብ ዛተፇቐዯ መቋረፂ ኣጋራት ወፃኢ ብኻሌእ 3.ከተፇቀዯው የእግረኞች ማቋረጫ ውጪ በላሊ
መገዱ መኪና ምቁራፅ፣ መንገዴ መኪናን ማቋረጥ፣
4. ብዖይ ሔጋዊ ኣብ መገዱ ተሽከርከርቲ አንስሳት 4.ያሇጠባቂ እንስሳትን በተሽከርካሪዎች መንገዴ
ምፌናው፣ መሌቀቅ፣
397
5.እንስሳታት ካብ እዛተፇቐዯሇን ውሱን ቦታ 5.ሇእንስሳት ከተፇቀዯው የተወሰነ ቦታ ውጭ

ወፃኢ ኣብ መገዱ ኣጋራት ይኹን ተሽከርከርቲ በእግረኞች ሆነ በተሽከርካሪዎች መንገዴ ሊይ
ጠጠው ብምባሌ ኣብ ምንቅስቓስ ትራፉክ ፀገም እንዱቆሙ በማዴረግ በትራፉክ እንቅስቃሴ
ምፌጣር ሊይ ችግር መፌጠር፣
ዒንቀፅ 3- ኣወሳስና ቅፅዒት፡ አንቀፅ 3- የቅጣት አወሳሰን
1. ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ ኣብ ኣንቀፅ/2/ 1. በዘህ ዯንብ በአንቀፅ 2 ውስጥ ተዖርዛረው
ተዖርዘሮም ዖሇው ዒይነት ጥፌኣታት ዛፇፀመ ያለትን ማናቸውም የጥፊት ዒይነቶች የፇፀመ
ዛኾነ ሰብ ብመሰረት ዯረጃ /እርከን/ ጥፌኣቱ ማንኛውም ሰው በጥፊት ዯረጃው መሠረት
እዜም ዛስዔቡ ናይ ገንዖብ ቅፅዒታት ይቕፃዔ፡፡ የሚከተለትን የገንዖብ ቅጣቶች ይቀጣሌ፡፡
ሀ. ንቐዲማይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ብር ሀ/ ሇመጀመሪያ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት ብር 30.00
30.00
ሇ. ንኻሌኣይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ብር ሇ/ ሇሁሇተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት ብር 40.00
40.00
ሏ. ንሳሌሳይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ብር ሏ/ ሇሶስተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት ብር 60.00፣
60.00
መ. ንራብዒይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ብር መ/ ሇአራተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት ብር 80.00፣
80.00
ረ. ንሒምሻይ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ብር ሠ/ ሇአምስተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት ብር
140.00 140.00፣
2. ኣብዘ ዯንቢ እዘ ተዖርዘሮም ካብ ዛርከቡ 2. በዘህ ዯንብ ሊይ ተዖርዛረው ከሚገኙ ጥፊቶች
ጥፌኣታት መንጎ ብሒዯ ጊዚ ብ዗ሒት መካከሌ በአንዴ ግዚ ብ዗ ጥፊቶች ከተፇፀሙ
ጥፌኣታት እንትፌፀሙ ናይ ኩልም በሁለም ጥፊቶች ቅጣት ተዯምረው
ጥፌኣታት ቅፅዒት ተዯሚሮም ይውሰኖ፡፡ ይወሰኑብታሌ፡፡
3. እንስሳታት ዛምሌከት ጥፌኣት ኣወሳስና 3. አንስሶችን የሚመሇከት ጥፊት የቅጣት
ቅፅዒት አወሳሰን
1. ንመጀመርያ ጊዚ ጥፌኣት ብር 3.00 1. ሇመጀመርያ ጊዚ ጥፊት ብር 3.00፣
2. ንካሌኣይ ጊዚ ጥፌኣት ብር 5.00 2. ሇሁሇተኛ ጊዚ ጥፊት ብር 5.00
3. ንሳሌሳይ ጊዚ ጥፌኣት ብር 7.00 3. ሇሶስተኛ ጊዚ ጥፊት ብር 7.00
4. ንራብዒይ ጊዚ ጥፌኣት ብር 10.00 4. ሇአራተኛ ጊዚ ጥፊት ብር 10.00
ዒንቀፅ 4 - ተዯጋጋሚ ጥፌኣት ኣብዛፌፅሙ አንቀፅ 4- ተዯጋጋሚ ጥፊቶች በሚፇፅሙት ሊይ
ዛውሰዴ ቅፅዒት፡ የሚወስዯው ቅጣት
1. ኣብ ሒዯ ዒመት ውሽጢ ተመሳሳሉ ይኹን 1. በአንዴ ዒመት ውስጥ ተመሳሳይ
ዖይመሳሰሌ ዯረጃ ዒይነት ጥፌኣት ሰሇስተ ሆነየማይመሳሰሌ የጥፊት ዒይነት ዯረጃ ሶስት
ጊዚ ንዛፇፀመ በቲ ዛሇዒሇ ቅፅዒት ብር ጊዚ ሇፇፀመ በከፌተኛ ቅጣት ብር 140.00
140 ይቕፃዔ፡፡ ንመበሌ 4ይ ጊዚ እንተጥፌእ ይቀጣሌ፡፡ ሇአራተኛ ጊዚ ሲያጠፊ ከገንዖብ
ካብ ገንዖብ ቕፅዒት ብተወሳኺ ንሰሇስተ ቅጣቱ በተጨማሪ ሇሶስት ወር የመንጃ
ወርሑ ፌቓዴ መዖወሪኡ ይምንጠሌ ፌቃደን ይነጠቃሌ፣ ሇአምስተኛ ጊዚ ሲያጠፊ
ንሒምሻይ ግዚ እንተጥፌእ ንሒዯ ዒመት የመንጃ ፌቃደ ሇአንዴ ዒመት ይነጠቃሌ፣
ፌቓዴ መዖወሪኡ ይምንጠሌ፣ ንሻዴሻይ ሇስዴስተኛ ጊዚ ሲያጠፈ ዯግሞ የመንጃ
ጊዚ እንተጥፌእ ንሒዯ ዒመት ይምንጠሌ፣ ፌቃደን ሇአንዴ ዒመት ይነጠቃሌ፣ ሇሰባተኛ
ንሻውዒይ ጊዚ ጥፌኣት ፌቓዴ መዖወሪኡ ጊዚ ሲያጠፈ የመንጃ ፌቃደን ሇሁሌ ጊዚ
ንሒዋሩ ይምንጠሌ ይነጠቃሌ፡፡
2. ኣብ ሒምሻይ ዯረጃ ጥፌኣት ዒይነት ሰሇስተ 2. በአምስተኛ ዯረጃ የጥፊት ዒይነት ሶስት ጊዚ
ጊዚ እንተጥፉኡ ካብ ገንዖብ ቅፅዒት ብተወሳኺ ካጠፊ ከገንዖብ ቅጣቱ በተጨማሪ የመንጃ
ፌቓዴ መዖወሪኡ ንሽዴሽተ ወርሑ ፌቃደን ሇሰዴት ወር ይነጠቃሌ፡፡ ሇአራተኛ
ይምንጠሌ፡፡ ንራብዒይ ግዚ ጥፌኣት ካብ ገንዖብ ጊዚ ጥፊት ከገንዖብ ቅጣቱ በተጨማሪ የመንጃ
398
ቕፅዒት ብተወሳኺ ፌቓዴ መዖወሪኡ ንሒዯ ፌቃደን ሇአንዴ አመት ይቀጣሌ፡፡ ሇአምስተኛ
ዒመት ይምንጠሌ፣ ንሒምሻይ ግዚ ጥፌኣት ጊዚ ጥፊት የመንጃ ፌቃደን ሇሁሌ ጊዚ
ፌቓዴ መዖወሪኡ ንሒዋሩ ይምንጠሌ፡፡ ይነጠቃሌ፡፡
3. ኣብ ሒዯ ዒይነት ዯረጃ ጥፌኣት ካብቲ ናይ 3. ከአንዴ ዒይነት ዯረጃ ጥፊት ከየመጀመርያው
መጀመርታ ጥፌኣት ዯረጃ ዒይነት ዛተፇሊሇዩ ጥፊት ዯረጃ ዒይነት የተሇያዩ ከሆኑ
እንተኾይኑ ኣብቲ ናይ መጀመርታ ተዯሚሩ በመጀመርያው ሊይ ተዯምሮ ይቀጣሌ፡፡
ይቕፃዔ፡፡
4. ንመበሌ ካሌኣይ ጊዚ ዛተፇፀመ ጥፌኣት ካብቲ 4. ሇሁሇተኛው ጊዚ የተፇፀመው ጥፊት
ናይ መጀመርታ ጥፌኣት ዯረጃ ዒይነት ከመጀመርያው የጥፊት ዯረጃ የተሇየ ከሆነ
ዛተፇሇየ እንተኾይኑ ኣብቲ ናይ መጀመርታ ከመጀመርያው ሊይ ተዯምሮ ይቀጣሌ፡፡
ተዯሚሩ ይቕፃዔ፡፡
5. መኽሰሲ ወረቐት ምስ በፅሕም ኣብ ውሽጢ 10 5. የክስ ወረቀት እንዯዯረሳቸው በ10 ቀናት
መዒሌቲ መቕፃዔቶም ክፌፅሙ ዖይካኣለ ማሇት ውስጥ ቅጣታቸውን መፇፀም ያሌቻለትን
‟ውን ዴሔሪ 10 መዒሌቲ ዛቐርቡ ኣብ ሌዔሉ ማሇትም ከ10 ቀን በኋሊሇሚቀርብ
ዛተወሰነልም ቅፅዒት ብተወሳኺ ናይቲ ከተወሰነባቸው ቅጣት በተጨማሪ የተወሰነውን
ዛተወሰነልም 50% / ሒምሳ ሚኢታዊ/ ቅጣቱ መጠን አምሳ በመቶ/50%/ ይቀጣለ፡፡
ይቕፅዐ፡፡ እ዗ይ ክገብር ዖይካኣሇ ብፒሉስ ይህን ማዴረግ ያሌቻሇ በፒሉስ ተገድ
ተገዱደ ቀሪቡ ብተወሳኺ 100% /ዔፅፉ/ በመቅርብ በተጨማሪ፣ 100% ዔጥፌ
ይቕፃዔ፡፡ ገንዖብ የብሇይን ዛብሌ እንተኾይኑ ይቀጣሌ፡፡ ገንዖብ የሇኝም የሚሌ ከሆነም
ንሰሇስተ ወርሑ ፌቓዴ መዖወሪኡ ይእገዴ፡፡ የመንጃ ፌቃደን ሇሶስት ወር ይታገዲሌ፡፡
ዒንቀፅ 5- አመዖጋግባ ሪከርዴ፡ አንቀፅ 5- የሪከርዴ አመዖጋገብ
ጥፌኣት ብምፌፃም ወይ ናይ ትራፉክ ዯንቢ ጥፊት በመፇፀሙ ወይም የትራፉክን ዯንብ
ተመሒሊሉፈ ውሳነ ቅፅዒት ዛረኸበ ጉዲይ ካብ በመተሊሇፈ የቅጣት ውሳኔ የተሰጠው ጉዲይ
ዛተወሰነለ ዔሇት ጀሚሩ በብግዘኡ እናተመዛገበ ከተወሰነበት ቀን ጀምሮ በየጊዚው እየተመዖገበ
ንሒዯ ዒመት ይፀንሔ፡፡ ሇአንዴ ዒመት ይቆያሌ፡፡
ዒንቀፅ 6- ምስራዛ ሪከርዴ አንቀፅ 6- ሪከርዴን መሰረዛ
በብእዋኑ ተመዛጊቦም ዛተትሒ዗ ጥፌኣታትን በየጊዚው ተመዛግበው የሚያ዗ ጥፊቶችና
ቅፅዒትን ሔዴሔዴ ጥፌኣት ካብ ዛተፇፀመልም ቅጣቶች እያንዲንደ ጥፊት ከተፇፀመባቸው
ወይ ቅፅዒት ካብ ዛተወሰነለ ማዒሌቲ ዴሔሪ ሒዯ ወይም ቅጣቱ ከተወሰነበት ከአንዴ ዒመት በኋሊ
ዒመት ከም ሪከርዴ ተቖፂሮም ኣየቕፅዐን፡፡ እንዯ ሪከርዴ ተቆጥሮው አያስቀጡም፡፡
ዒንቀፅ 7- ብዙዔባ ምቁፅፃር አንቀፅ 7- ስሇመቆጣጠር

ዯንቢ መቆፃፀሪ ትራፉክ እንትጣሒስ ዛቆፃፀሩ የትራፉክ መቆጣጠሪያ ዯንብ ሲጣስ
ኣካሊት ፒሉስ ትራፉክ እዮም፡፡ የሚቆጣጠሩ የትራፉክ ፒሉስ አካሊት ናቸው፡፡
ዒንቀፅ 8 - ሒሊፌነት ፒሉስ ትራፉክ አንቀፅ 8- የትራፉክ ፒስ ሃሊፉነት

1. ጥፌኣት ንዛፇፀመ ኣሽከርካሪ ናይ ጥፌኣት 1. ጥፊት ሇፇፀመ አሽከርካሪ የጥፊት ዒይነቱን
ዒይነት ዛገሌፅ ፍርሚ መሉኡ ይህብ፣ የሚገሌፅ ፍርም ሞሌቶ ይሰጣሌ
2. ተቆፃፃሪ ትራፉክ ቅዲሔ ፍርሚ ኣብ ውሽጢ 2. ተቆጣጣሪው ትራፉክ የፍርሙን ገሌባጭ በ24
ዑስራን ኣርባዔተን ሰዒት ንቤት ፅሔፇት ሰዒት ውስጥ ሇትራንስፒርት ፅሔፇት ቤት
ትራንስፒርት የተሒሊሌፌ ያስተሊሌፊሌ፡፡
3. ንተሒሊሇፌቲ ዖዔንቅፌ ክሇዒሌ ይገብር ይእዛዛ 3. ተሊሊፉዎችን የሚያዯናቅፌ እንዱነሳ
ያዯርጋሌ፣ ያዙሌ፡፡
4. ተቖፃፃሪ ትራፉክ ሒዯ ኣሽከርካሪ ሰኺሩ ወይ 4. ተቆጣጣሪው ትራፉክ አንዴ አሽከርካሪ ሰክሮ
እፅ ወሲደ እናሸከርከረ እንተረኺብዎ ወይም ዔፅ ወስድ ሲያሽከረክር ካገኘው
ኣሽከርካሪን ተሽከርካሪንንዔስራን ኣርባዔተን አሽከርካሪውንና ተሽከርካሪውን ሇሃያ አራት
399
ሰዒት ኣብ ቁፅፅር ከውዔል ይኽእሌ፡፡ ካሌእ ሰዒት በቁጥጥር ስር ሉያውሌ ይችሊሌ፡፡ ላሊ

ኣሽከርካሪ ካብ ስኻር ነፃ ዛኾነ እንተቐሪቡ ግና ከስካር ነፃ የሆነ አሽከርካሪ ከቀረበ ግን
ተሽከርካሪ ክሌቀቕ ይገብር፡፡ ተሽከርካሪው እንዱሇቀቅ ያዯርጋሌ፡፡
5. ብዖይ ፌቓዴ መዖወሪ ተሽከርካሪ ከሽከርከር 5. ያሇ መንጃ ፌቃዴ ተሽከርካሪን ሲያሽከረክር
ንዛተረኸበ ናይ መኽሰሲ ፍርሚ መሉኡ ሇተገኘ የክስ ፍርም ሞሌቶ በመስጠት መዯበኛ
ብምሃብ ክሳብ ስሩዔ ፌቓዴ መዖወሪ ዖሇዎ መንጃ ፌቃዴ ያሇው አሽከርካሪ እስኪመጣ
ኣሽከርካሪ ዛመፅእ ነቲ ተሽከርካሪ ኣብ ቁፅፅር ዴረስ ተሽከርካሪውን በቁጥጥር ስር ያቆየዋሌ፡፡
የፅንሕ፣ 6. ዒመታዊ የተሸከርካሪው ዯህንነት ምርመራ
ያሳዯረገ ተሽከርካሪን ሲያሽከረክር ሊገኘው
6. ዒመታዊ ምርመራ ዴሔንነት ተሽከርካሪ አሽከርካሪ የክስ ፍርም ሞሌቶ ከሰጠው በኋሊ
ዖይገበረ ተሽከርካሪ ከሽከርከር ንዛረኸቦ ሙለ ጥገና አዴርጎ እስኪቀርብና የዯህንነት
ኣሽከርካሪ ናይ ክሲ ፍርሚ መሉኡ ምስ ሃቦ ምርመራው እስኪያረጋግጥ ዴረስ የፉት ወይም
ክሳብ ሙለእ ፅገና ገይሩ ዛቐርብን ምርመራ የኃሊ ሰላዲን በመፌታት ይዜ ይቆያሌ፡፡
ዴሔንነት ከሳብ ዛረጋገፅን ናይ ቅዴሚት ወይ
ናይ ዴሔሪት ታርጋ ብምፌታሔ ሑ዗ ይፀንሔ፡፡
ዒንቀፅ 9 - ተፇፃሚነት ወሰን እዘ ዯንቢ አንቀፅ 9- የዯንቡ ተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ዯንቢ ተፇፃሚ ዛኸውን ኣብ ውሽጢ ክሌሌ ይህ ዯንብ ተፇፃሚ የሚሆነው በትግራይ ክሌሌ
ትግራይ ዛኾነ ናይ ትራፉክ ምንቅስቓስ ኣብ ውስጥ ማናቸውም የትራፉክ እንቅስቃሴ ባሇበት
ዖሇዎ ወይ ዯው መበሉ ቦታ እዩ፡፡ ቦታ ወይም ማቆምያ ቦታ ነው፡፡
ዒንቀፅ 10- ኣፇፃፅማ አንቀፅ 10- አፇፃፀም
ቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት ካብ ፒሉስ ትራፉክ የትራንስፒርት ፅሔፇት ቤት ከትራፉክ ፒሉስ
ዛቐረበለ ክሲ ተዯሪኹ ቅፅዒት ይውስን እዘ ቅር የሚቀር ብሇትን ከስ መሠረት አዴርጎ ቅጣቱን
ዛበል ናብ ስሩዔ ቤት ፌርዱ ይግበኣኒ ከቕርብ ይወስናሌ፡፡ በሚሰጠው ቅጣት ቅር የተሰኘም ወዯ
ይኽእሌ፡፡ መዯበኛ ፌ/ቤት የይግባኝ ጥያቄውን ሉያቀርብ
ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 11 - እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ አንቀፅ 11- ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ታትሞ ከወጣበት ጊዚ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
ታሔሳስ 1996 ዒ/ም ታህሳስ 1996 ዒ/ም
መቐሇ መቐሇ
400

12 ዒመት ቑ. 18 ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 12ኛ ዒመት ቁ.18
መቐሇ ጥሪ 1996 ዒ/ም

መቐሇ ጥር 1996 ዒ/ም
ዯንቢ ቁፅሪ 28/1996 ዯንቢ ቁጥር 28/1996

ናይ ብዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ የባሇ ሞተር ተሽከርካሪዎች
አሽከርከርቲ አሽከርካሪዎች
ፌቓዴ መዖወሪ ዯንቢ የመንጃ ፇቃዴ ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 28/1996 ዯንቢ ቁጥር 28/1996
ናይ ብዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ የባሇ ሞተር ተሽከርካሪዎች
ኣሽከርከርቲ አሽከርካሪዎች
ፌቓዴ መዖወሪ ዯንቢ የመንጃ ፇቃዴ ዯንብ
ኣሽከርከርቲ ንዖሽከርክርወን ተሽከርከርቲ አሽከርካሪዎች ሇሚያሽከረክሩዋቸው
በብዯረ ጅኡ ቅዴሚ ፌቓዴ መዖወሪ ምርካቦም ተሽከርካሪዎች በየዯረጃው የመንጃ ፇቃዴ
ብስሩዔ ክመሃሩ ግቡእ ካብ ምዃኑ ንሊዔሉ ከማግኘታቸው በፉት በዯንብ ሉማሩ ተገቢ
ብዔዴመን ብሌም ዴንውን ተገዱቡ ክቕመጥ ከመሆኑም በሊይ በዔዴሜና በሌምዴም ተገዴቦ
ኣዴሊይ ብምዃኑ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ እንዱቀመጥ አስፇሊጊ በመሆኑ የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው
ብዛወፀ ሔገመንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔግ አንቀፅ
ትግራይ ዒንቀፅ 56/7 መሰረት እዘ መሰረት እዘ 56(7) መሠረት የሚከተሇውን ዯንብ
ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። አውጥቷሌ።
እዘ ዯንቢ ናይ በዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ ይህ ዯንብ የባሇ ሞተር ተሽከርካሪዎች
ኣሽከርከርቲ ፌቓዴ መዖወሪ ዯንበ ቁፅሪ አሽከርካሪዎች የመንጃ ፇቃዴ ዯንብ ቁጥር
28/1996 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። 28/1996 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ በዘህ ዯንብ ውስጥ ፦
1. “ናይ ሲቪሌ ፌቓዴ መዖወሪ” ማሇት 1. “የስቪሌ የመንጃ ፇቃዴ” ማሇት
ብመሰረት እዘ ዯንቢ ቤት ፅሔፇት የትራንስፕርት ፅሔፇት ቤት በዘህ ዯንብ
ትራንስፕርትን ዛሃቦ ናይ በዒሌ ሞተር መሠረት የሚሰጠው የባሇ ሞተር ተሽከርካሪ
401
ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪ ማሇት የአሽከርካሪ መንጃ ፇቃዴ ነው።

እዩ።
2. “ናይ ወፃኢ ሃገር ፌቓዴ መዖወሪ” ማሇት ናይ 2. “የውጭ አገር መንጃ ፇቃዴ” ማሇት
ኢትዮዽያ መንግስቲ ኣፌሌጦ ዛህቦ ብናይ በኢትዮዽያ መንግስት ዔውቅና የሚሰጠው
ወፃኢ ሃገር መንግስቲ ዛውሃብ ናይ ብዒሌ በውጭ አገር መንግስት የሚሰጥ የባሇ ሞተር
ሞተር ተሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪ እዩ፣ ተሽከርካሪ የአሽከርካሪ መንጃ ፇቃዴ ነው።
3. “ናይ መንግስቲ ሒኪም” ማሇት ኣብ ናይ 3. “የመንግስት ሃኪም” ማሇት በኢትዮዽያ
ኢትዮዽያ መንግስቲ መንግስታዊ ትካሊት መንግስት መንግስታዊ ዴርጅቶች ወይም
ጥዔና ወይ መንግስቲ ኢትዮዽያ ፌቓዴ ኣብ የኢትያዽያ መንግስቲ ፇቃዴ በሚሰጣቸው
ዛህቦ ትካሊት ጥዔና ተቖፂሩ ዛሰርሔ ፌቓዴ የጤና ዴርጅቶች ተቀጥሮ የሚሠራ የማከም
ምሔካም ዛተውሃቦ ዛኾነ ሒኪም እዩ። ፇቃዴ የተሰጠው ማናቸውም ሃኪም ነው።
4. “ፌለይ ተንቀሳቓሲ ተሽከርካሪ” ማሇት 4. “ሌዩ ተንቀሳቃሽ ተሽከርካሪ” ማሇት አፇር
ሒመዴ ንምጉሒፌን መንገዱ ንምስራሔ ሇመጥረግ ሇማንሳትና መንገዴ ሇመስራት
ተሒሲቡ ዛተሰርሕ ወይ ነዘ ጉዲይ ክውዔሌ ታስቦ የተሠራ ወይም ሇዘህ ጉዲይ እንዱውሌ
ዛተገበረ ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ እዩ። የተዯረገ ማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ
እ዗ይውን ሒመዴ ዛሽከም ካምዮንን ኣብቲ ነው። ይኸውም አፇር የሚሸከም ካምዩንና
ካሚዮን ዛተሇቆሙ ሲሚንቶ ዖብኩዐን በካምዮኑ የተያያዖ ስሚንቶን የሚያቦካ፣
መሌዏሉ ኣቑሐትን /ክሬናት/ ወይ ሒመዴ የዔቃዎች ማንሻ(ክሬኖችን) ወይም አፇር
ጋሒጥትን ከምኡ ዛበለን መሳርሔታት ገፇዎችን የመሳሰለት መሣሪያዎችን
ንምጉታት ወይ ንምሽካም ዛተሰርሐ ወይ ነዘ ሇመጎተት ወይም ሇመሸከም የተሠራ ወይም
ስራሔ ክውዔለ ዛተገበሩ ብሃፊ ዛሰርሐ ሇዘሁ ስራ እንዱውለ የተዯረጉ በእንፊልት
መዯርፀፅታት ብዒሌ ሞተር ተሸከርከርቲ የሚሰሩ መዯግዯጊያዎችና ባሇሞተር
ይውስኽ። ተሽከርካሪዎችን ይጨምራሌ።
5. “ኢንተርናሲዮናሌ ፌቓዴ መዖወሪ” ማሇት 5. “ዒሇም አቀፌ የመንጃ ፇቃዴ” ማሇት
መስከረም 9/1942 ዒ/ም ኣብ ሃገር ስዊስ በመስከረም 9/1942 ዒ/ም በሲዊስ አገር
ጄኔቫ ብመሰረት ዛተፇረመ ብውዴብ ጀኔባ በተፇረመው በተባበሩት መንግስታት
ሔቡራት መንግስታት ናይ መንገዱ ትራፉክ የትራፉክ መንገዴ ስምምነት መሠረት
ስምምዔነት ዛተውሃቦ ዛኾነ በዒሌ ሞተር የተሰጠው ማናቸውም የባሇሞተር ተሽከርካሪ
ተሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪ እዩ። የመንጃ ፇቃዴ ነው።
6. “ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ” ማሇት ኣብ ውሽጢ እዘ 6. “ፇቃዴ ሰጪ ሃሊፉ” ማሇት በዘሁ ዯንብ
ዯንቢ ንዛተዖርዖሩ ንምፌፃም ዛተመዯቡ ናይ ውስጥ የተዖረ዗ሩትን ሇመፇፀም የተመዯበ
በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣሸከርከርቲ ፌቓዴ የባሇ ሞተር ተሽከርካሪዎች አሽከርካሪዎች
ንምሃብን ንምሔዲስን በቲ ቤት ፅሔፇት ፇቃዴ ሇመስጠትን ሇማዯስ በፅሔፇት ቤቱ
ተወኪለ ሒሊፌነትን ስሌጣንን ዛተውሃቦ ዛኾነ ተወክል ሃሊፉነትና ስሌጣን የተሰጠው
ሰብ እዩ። ማናቸውም ሰው ነው።
7. “ቀሉሌ ተስሒቢ” ማሇት ዛሇዒሇ ጠቕሊሊ 7. “ቀሊሌ ተሳቢ” ማሇት ከፌተኛ የሆነው ጠቅሊሊ
ኽብዯቱ /ምስ ፅዔነቱ/ ካብ ሸውዒተ ሚኢትን ክብዯቱ ከሰባት መቶ አምሳ (750) ኪል
ሒምሳን /750/ ኪል ግራም ዖይበሌፅ ዛኾነ ግራም የማይበሌጥ ተሳቢ ነው።
ተስሒቢ እዩ።
8. “ናይ ወታዯርን ፣ ፕሉስን ፌቓዴን መዖወሪ” 8. “የወታዯርና ፕሉስ የመንጃ ፇቃዴ” ማሇት
402
ማሇት በዘ ዯንቢ ብመሰረት ዒንቀፅ 16 በዘህ ዯንብ አንቀፅ 16 መሠረት የመከሊከያ

ሚንስቴር መከሊኸሉን ኮሚሽን ፕሉስን ዛሃቦ ሚኒስቴርና የፕሉስ ኮሚሽን የሚሰጡት
ናይ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ የባሇሞተር ተሽከርካሪ የአሽከርካሪ ፇቃዴ
ፌቓዴ መዖወሪ እዩ። ነው።
9. “ፕሉስ ትራፉክ” ማሇት ብመሰረት ዯንቢ 9. “የትራፉክ ፕሉስ” ማሇት በፕሉስ ሃይሌ
ሒይሉ ፕሉስ ንሒዯ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ዯንብ መሠረት አንዴን ባሇሞተር ተሽከርካሪ
ኣሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪኡ ንምምርማር የሚያሽከረክር ሰው የመንጃ ፇቃደን
ንኸርእዩ ናይ ምሔታት መዛነት ዛተውሃቦ ሇመመርመር እነዱያሳየው የመጠየቅ ሃሊፉነት
ዛኾነ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ኣባሌ ፕሉስ (ስሌጣን) የተሰጠው፣ ማናቸውም የክሌለ
እዩ። መንግስት የፕሉስ አባሌ ነው።
10.“ፇታናይ” ማሇት ፇተና ዛህብን ውፅኢቶም 10.“ፇታኝ” ማሇትፇተና የሚሰጥና

እውን ዖረጋግፅን በቲ ቤት ፅሔፇት ተወኪለ ውጤታቸውንም የሚያረጋግጥ በፅሔፇት ቤቱ
ስሌጣን ዛተውሃቦ ዛኾነ ቴክኒሽያን እዩ። ተወክል ስሌጣን የተሰጠው ማናቸውም
የቴክኒክ ባሇሞያ ነው።
ዒንቀፅ 3 -ሒፇሻዊ መሰረታዊ ሒሳብ፣ አንቀፅ 3 - አጠቃሊይ መሠረተ አሳብ
ተሽከርካሪ ብኸመይ ከም ዛዛወርን ዛተሒዛን ተሽከርካሪ እንዳት እንዯሚነዲና እንዯሚያዛ
ንምምሃር እንተዖይኮይኑ ብስሩዔ ዛዛውሮ ብዒሌ ሇመማር ካሌሆነ፣ በመዯበኛ የሚነዲው
ሞተር ተሽከርካሪ ዒይነት ዛገሌፀለ ፌቓዴ ባሇሞተር የተሽከርካሪ ዒይነት የሚገሇፅበት
መዖወሪ ዖይብለን ኣብቲ ክሌሌ ውሽጢን ኣብ የመንጃ ፇቃዴ የላሇውና በክሌለ ውስጥና
ናይ ፋዳራሌን መንገዱ ብዒሌ ዋና ሞተር በፋዯራሌ መንገዴ ባሇስሌጣን የሞተር
ተሽከርካሪ ንጊ዗ኡ በቲ ተሽከርካሪ ዛእዖዛ ሰብ ተሽከርካሪ ባሇቤት ሇጊዚው በተሽከርካሪው
ዯንበኛ ፌቓዴ መዖወሪ ዖይብለ ምኻኑ የሚታዖዛ ሰው ዯንበኛ የመንጃ ፇቃዴ
እንዲፇሇጠ ነቲ ተሽከርካሪ ካሌእ ሰብ ንኽዛውሮ የላሇው መሆኑን እየታወቀ ተሽከርካሪውን
ምግባር አይፌቀዯለን። ላሊ ሰው እንዱነዲው ማዴረግ
አይፇቀዴሇትም።
ዒንቀፅ 4 - ምምሃር ምዛዋር ተሽከርካሪ አንቀፅ 4 - የሽከርካሪን የመንዲት ትምህርት
በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ብኸመይ ከም ዛዛውር ባሇሞተር ተሽከርካሪ እንዳት እንዯሚነዲና
ከምዛተሒዛን ንምምሃር ጥራሔ እንትኸውን እንዯሚያዛ ሇመማር ብቻ ሲሆን የባሇሞተር
ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ፌቓዴ ተሽከርካሪ የማሽከርከር ፇቃዴ የላሇው ሰው።
መዖወሪ ዖይብለ ሰብ
1. ትራፉክ ኣብ ዖይበዛሒለ መንገዱ ብሞተር 1. ትራፉክ በማይበዙበት መንገዴ በሞተር
ሳይክሌ/ቱግቱግ/ ክጥቀም ይኽእሌ ስሇዛኾነ ብስክላት ሉጠቀም ይችሊሌ፡፡ ስሇሆነም
ዴማ ተሇማማዱ ዛብሌ ምሌክት ዴሔሪ እቲ ሇማጅ የሚሌ ምሌክት ከሞተር ብስክላቱ
ሞተር ብሽክላታ /ቱግቱግ/ ተሇጢፈ ኣብ በኋሊ ተሇጥፍ በአምሳ ሜትር ውስጥ
ሒምሳ ሜትሮ ርሔቐት ውሽጢ ንዛስዔብ ሇሚከተሇው አሽከርካሪ በዯንብ እንዱታይ
ኣሽከርካሪ ኣፀቢቑ ዛረኣይ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ መሆን አሇበት፡፡
2. ዖይተፀዒነ ካሌእ ዛኾነ ዒይነት በዒሌ ሞተር 2. ያሌተጫነ ላሊ ማንኛውም ዒይነት ባሇ
ተሽከርካሪ ትራፉክ ኣብ ዖይበዛሏለ መንገዱ ሞተር ተሽከርካሪ መንዲት ሇማጅ በሆነ
ከሽከርክር ይኽእሌ፡፡ ስሇዛኾነውን፣ ሰው ትራፉክ በማይበዙበት መንገዴ
403
ሀ. ተሇማማዱ ዛብሌ ምሌክት ዴሔሪ ማሽከርከር ይችሊሌ፡፡ ስሇሆነም

ተሽከርካሪ ተሇጢፈ ኣብ ሒምሳ ሜትሮ ሀ. ሇማጅ የሚሌ ምሌክት ከተሽከርካሪው
ርሔቐት ንዛስዔብ ኣሽከርካሪ ብግሌፂ ዛረኣይ በስተኋሊ ተሇጥፍ በአምስት ሜትር ርቀት
ክኸውን ኣሇዎ ከምኡውን ሇሚከተሌ አሽከርካሪ በግሌፅ የሚታይ
ሇ. ምስቲ ተሇማማዱ ሒዯ መምህር መሆን አሇበት፣ እንዱሁም፣
መሇማማዲይ /መምህር/ ክህለ ኣሇዎ፡፡ እቲ ሇ. ከሇማጅ ጋር አንዴ መምህር ወይም
መምህርውን ባዔለ፣ አስሇማጅ መምህር መኖር አሇበት፡፡
1. ንዖስተምህረለ ዒይነት ተሽከርካሪ ፇቓዴ መምህሩም እራሱ
መዖወሪ ክህሌዎ አሇዎ፡፡ 1. ሇሚያስተምርበት የተሽከርካሪ ዒይነት
2. እቲ ተሽከርካሪ ኣብ ዛንቀሳቐሰለ ጊዚ ኹለ የመንጃ ፌቃዴ ሉኖረው ይገባሌ፡፡
ኣብ ጎኒ እቲ ተሇማማዱ ክቕመጥ ኣሇዎ፣፣ 2. ተሽከርካሪው በሚንቀሳቀስበት ጊዚ ሁለ
3. እቲ ተሇማማዱ ተሽከርካሪኡ ኣብ በሇማጅ ጎን መቀመጥ አሇበት፡፡
ዛንቀሳቕሰለ ጊዚ ንዖብፅሕ ጥፌኣትን 3. ሇማጅ ተሽከርካሪውን በሚያንቀሳቅስበት
ጉዴኣትን ብዖይከፊፇሌ ኹነት ምስቲ ጊዚ ሇሚያዯርሰው ጥፊትና ጉዲት
መምህር ብሒባርን ብውሌቀን ተሒታቲ በማይሇያይ ሁኔታ ከመምህሩ ጋር
ይኾኑ፡፡ በአንዴነትና በነጠሊ ተጠያቂዎች ይሆናለ፡፡
ዒንቀፅ 5 ብርክታት ፌቓዴ መዖወሪ፣ አንቀፅ 5 ሇመንጃ ፌቃዴ ዯረጃዎች
ናይ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ የባሇ ሞተር ተሽከርካሪ ፌቃድች ከዘህ
ፌቓዲት መዖወሪ ካብ዗ይ ንታሔቲ ብዛተዖርዖረ በታች በተዖረዖረው ዒይነትና ዯረጃ ይሰጣለ፡፡
ዒይነትን ብርክን ይወሃቡ፡፡
1. ቀዲማይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ 1. አንዯኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
ብዘ ፌቓዴ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ዛስዔቡ በዘሁ ፌቃዴ በማንኛውም መንገዴ
ተሽከርከርቲ ከሽከርክሩ ዛኽእለ ምኻኖም የሚከተለት ተሽከርካሪዎች ሉሸከረከሩ
ምርግጋፅ ይግባእ፡፡ የሚችለ መሆናቸውም ማረጋገጥ ይገባሌ፡፡
ሀ. ዛኾነ ዒይነት ሞተር ሳይክሌ /ቱግቱግ/ ሀ. ማንኛውም ዒይነት የሞተር ብስክላት ከጎኑ
ብጎኑ ስሒቢ ሃዎ ኣይሃሇዎ፡፡ ተሳቢ ቢኖረውም ባይኖረውም፡፡
ሇ. ዛኾነ ዒይነት ሰሇስተ ኣእጋር ዖሇውው ሇ. ማንኛውም ዒይነት ሶስት እግሮች ያለት
እንከይተፀዒነ ኽብዯቱ ካብ /400/ ኣርባዔተ ሳይጫን ክብዯቱ ከ400/ከአራት መቶ ኪል
ሚኢቲ ኪል ግራም ዖይበሌፅ ብዒሌ ሞተር ግራም/ የማይበሌጥ ባሇሞተር ተሽከርካሪ
ተሽከርከሪ፣፣
2. ካሌኣይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ 2. ሁሇተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
በዘ ፌቓዴ ኣብ ዛኾነ መገዱ ዛስዔቡ በዘህ ፌቃዴ በማንኛውም መንገዴ
ተሽከርከርቲ ከሽከርክሩ ምኽኣልም ምርግጋፅ የሚከተለት ተሽከርካሪዎች ሉሽከረከሩ
ይግባእ፡፡ የሚችለ መሆናቸውን ማረጋገጥ ይገባሌ፡፡
ሀ. ብሔጊ ክፌሇጥ ዛከኣሌ ምስ ፅዔነት ጠቕሊሊ ሀ. በሔግ ሉፇቅዴ የሚችሌ ጠቅሊሊ ክብዯቱ
ክብዯቱ ምስ ፅዔነቱ ካብ ሰሇስተ ሽሔን ከጭነት ጋር ከ3500 /ከሶስት ሺ አምስት
ሒሙሽተ ሚኢቲ/3500/ ኪል ግራም መቶ/ ኪል ግራም የማይበሌጥ ማንኛውም
ዖይበሌፅ ዛኾነ ዒይነት ተሽከርካሪ፣ ዒይነት ተሽከርካሪ
ሇ. ወንበር ኣሽከርካሪ ወሲኹ በዛሐ ካብ 8 ሇ. የአሽከርካሪውን ወንበር ጨምሮ ብዙት ከ8
ዖይበሌፅ መቐመጢ ወንበር ዖሇዎ ዛኾነ ስምንት/ የማይበሌጥ መቀመጫ ወንበር
404
ዒይነት ናይ ውሌቂ ኣውቶሞቢሌ፣ ያሇው ማንኛውም ዒይነት የግሌ

አውቶሞቢሌ፡፡
ሏ. ኣብ ሊዔሉ ዛተጠቐሱ ዒይነታት ሏ. ከሊይ የተጠቀሱት የተሽከርካሪ ዒይነቶች
ተሽከርከርቲ ምስ ቀሉሌ ተስሒቢ ከቀሊሌ ተሳቢ ጋር
3. ሳሌሳይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ 3. ሶስተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
በዘ ፌቓዴ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ንዛስዔቡ በዘህ ፌቃዴ በማንኛውም መንገዴ
ክዛውሩ ዛኽእለ ምዃኖም ምርግጋፅ ይግባእ፡፡ የሚከተለት ሉነደ የሚችለ መሆናቸውን
ማረጋገጥ ይገባሌ፡፡
ሀ. ብካሌኣይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ዛሽክርከር ሀ. በሁሇተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ የሚሽከረከር
ዛኾነ ተሽከርካሪ ማንኛውም ዒይነት ተሽከርካሪ
ሇ. ብሔጊ ክፌቀዴ ዛከኣሌ ምስ ፅዔነቱ ጠቕሊሊ ሇ. በሔግ ሉፇቀዴ የሚችሌ ከነጭነቱ ጠቅሊሊ
ኽብዯቱ ካብ /3500/ ሰሇስተ ሽሔን ሒሙሽተ ክብዯት ከ3500/ሶስት ሺ አምስት መቶ/
ሚኢቲ እስካብ /7500/ ሸውዒተ ሽሔን እስከ 7500/ሰባት ሺ አምስት መቶ ኪል
ሒሙሽተ ሚኢቲን/ ኪልግራም ዛኾነ ዒይነት ግራም/ የሆነ ማንኛውም ዒይነት የንግዴ
ናይ ንግዱ ተሽከርካሪ ተሽከርካሪ
ሏ. ወንበር ኣሽከርካሪ ወሲኹ በዛሐ ካብ
30/ሰሊሳ/ ዖይበሌፅ ወንበር ዖሇዎ ናይ ህዛቢ ሏ. የአሽከርካሪውን ወንበር ጨምሮ ብዙቱ
ኣገሌግልት ተሽከርካሪን ከ30 /ሰሊሳ/ የማይበሌጥ ወንበር ያሇው
መ. ኣብ ሊዔሉ ዛተጠቐሱ ዒይነታት የህዛብ ማጓጓዣ ተሽከርካሪ
ተሽከርከርቲ ምስ ቀሉሌ ተሰሒቢአን መ. ከሊይ ሇተጠቀሱት የተሽርካሪ ዒይነቶች
ከቀሊሌ ተሳቢ ጋር
4. ራብዒይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ 4. አራተኛ ዯረጃ መንጃ ፇቃዴ
በዘ ፌቓዴ ኣብ ዛኾነ መገዱ ንዛስዔቡ በዘህ ፇቃዴ በማንኛውም መንገዴ
ኣሽከርኪሩ ምኽኣለ ምርኣይ የዴሌይ፡፡ የሚከተለትን ማሽከርከር እንዯሚችሌ ማየት
ያስፇሌጋሌ
ሀ. ብኻሌኣይ ሳሌሳይን ፌቓዲት ዛሽክርከርን ሀ. በሁሇተኛና በሶስተኛ መንጃ ፇቃድች

ዛዛወርን ዛኾነ ዒይነት ተሽከርካሪ የሚሽከረከርና የሚነዲ ማናቸውም
ዒይነት ተሽከርካሪ
ሇ. ብሔጊ ክፌቀዴ ዛከኣሌ ምስ ፅዔነቱ ሇ. በሔግ ሉፇቀዴ የሚቻሌ ከነጭነቱ
ጠቕሊሊ ኽብዯቱ ሌዔሉ ሸውዒተ ሽሔን ባጠቃሊይ ክብዯቱ ከ7500 (ከሰባት ሺ
ሒሙሽተ ሚኢትን/7500/ ኪልግራም አምስት መቶ) ኪል ግራም በሊይ የሆነ
ዛኾነ ዒይነት ናይ ንግዱ ተሽከርካሪ ማናቸውም ዒይነት የንግዴ ተሽከርካሪ
ሏ. ወንበር ኣሽከርካሪ ወሲኹ በዛሐ ሌዔሉ ሏ. የአሽከርካሪውን ወንበር ጨምሮ ብዙቱ
30 ወንበር ዖሇዎ ዛኾነ ዒይነት ናይ ህዛቢ ከ30(ሰሊሳ) ወንበር በሊይ ያሇው
ኣገሌግልት ተሽከርካሪ ማንኛውም ዒይነት የንግዴ ተሽከርካሪ
መ. ኣብ ሊዔሉ ንዛተጠቐሱ ዒይነታት መ. ከሊይ ሇተጠቀሱት የተሽከርካሪ
ተሽከርከርቲ ምስ ቀሉሌ ተስሒቢ ዒይነቶች ከቀሊሌ ተሳቢ ጋር
5. ሒምሻይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ 5. አምስተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
በዘ ፌቓዴ ኣብ ዛኾነ መንገዱ ብኻሌኣይ፣ በዘሁ ፌቃዴ በማንኛውም መንገዴ
405
ብሳሌሳይ ወይ ብራብዒይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ በሁሇተኛ፣ በሶስተኛ ወይም በአራተኛ

ንምሽክርካር ምስ ዛተፇቐዯ ዛኾነ ዒይነት ዯረጃዎች መንጃ ፌቃዴ ሇማሽከርከር
ተሽከርካሪ ምስዛኾነ ዒይነት ተስሒቢ ከሽከርክር ከተፇቀዯ ማናቸውም ዒይነት ተሳቢ ጋር
ምኽኣለ ምርኣይ የዴሌይ፡፡ ሉሽከረክር መቻለን ማሳየት ያስፇሌጋሌ፡፡
6. ፌለይ ተንቀሳቓሲ መሳርሑ ፌቓዴ መዖወሪ፣ 6. የሌዩ ተንቀሳቓሽ መሣሪያ መንጃ ፌቃዴ
ኣብ ዛኾነ ናይዘ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ
ትግራይ መንገዱ ብፌሊይ ኣብዘ ፌቓዴ በማንኛውም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ዛተገሇፁ ናይ ከቢዴ ስራሔ ዒይነታት መንገዴ በተሇይ በዘሁ መንጃ ፌቃዴ
ተሽከርከርቲ ንምሽክርካር ምኽኣለ ምርኣይ የተገሇጡ የከባዴ ስራ ዒይነቶች
የዴሌይ ዩ፡፡ ፌለይ ተንቀሳቐስቲ መሳርሑታት ተሽከርካሪዎችን ሇማሽከርከር መቻለ ማየት
ፌቓዴ መዖወሪ ኣብ ሰሇስተ ዛምቀለ ኮይኖም ያስፇሌጋሌ፡፡ የሌዩ ተንቀሳቓሽ መሣርያዎች
እዜም ዛስዔቡ እዮም፡፡ መንጃ ፌቃዴ በሶስት የሚከፇለ ሆነው
የሚከተለት ናቸው፡፡
ሀ.ቀሉሌ ፌለይ ተንቀሳቓሲ መሳርሑ ፌቓዴ ሀ. የቀሊሌ ተንቀሳቃሽ መሣሪያ መንጃ ፌቃዴ
መዖወሪ፣ እዘ ፌቓዴ መዖወሪ ክብዯቱ ይህ መንጃ ፌቃዴ ክብዯቱ ከ5000
ካብ 5000 ኪል ግራም ዖይበሌዔ ፌለይ /አምስት ሺ/ ኪል ግራም የማይበሌጥ ሌዩ
ተንቀሳቓሲ መሳርሑ ኣብ መንገዱ ተንቀሳቃሽ መሣርያን በመንገዴ ሊይ
ንምሽክርካር ዖኽእሌ እዩ፡፡ ማሽከርከር የሚያስችሌ ነው፡፡
ሇ. ማእኸሊይ ፈለይ ተንቀሳቓሲ መሳርሑ ሇ. የመካከሇኛ ሌዩ ተንቀሳቓሽ መሣሪያ
ፌቓዴ መዖወሪ መንጃ ፌቃዴ ይህ መንጃ ፌቃዴ ክብዯቱ
እዘ ፌቓዴ መዖወሪ ክብዯቱ ካብ 10000 ኪል ከ10000 /አስር ሺ/ ኪል ግራም
ግራም ዖይበሌፅ ፌለይ ተንቀሳቓሲ መሳርሑ የማይበሌጥ ሌዩ ተንቀሳቃሽ መሣርያና
ኣብ ሌዔሉ መንገዱ ንምንቅስቓስ ዖኽእሌ እዩ፡፡ በመንገዴ ሊይ ሇማንቀሳቀስ የሚያስችሌ
ነው፡፡
ሏ. ከቢዴ ፌለይ ተንቀሳቓሲ መሳርሑ ፌቓዴ ሏ. የከባዴ ሌዩ ተንቀሳቃሽ መሣሪያ መንጃ
መዖወሪ፣ እዘ ፌቓዴ መዖወሪ ኣብ ሊዔሉካብ ፌቃዴ ይህ መንጃ ፌቃዴ እሊይ
ዛተገሇፁ ቀሉሌን ማእኸሊይን ፌለይ ከተገሇጡት ቀሊሌና መካከሇኛ ሌዩ
ተንቀሳቓሲ መሳርሔታት ብተወሳኺ ካሌእ ተንቀሳቃሽ መሣሪያዎች በተጨማሪ
ዛኾነ ዒይነት ፌለይ ተንቀሳቓሲ ላልች ማናቸውም አይነት ሌዩ
መሳርሑታት ምዛዋር ዖኽእሌ እዩ፡፡ ተንቀሳቃሽ መሳርያዎችን መንዲት
የሚያስችሌ ነው፡፡
ዒንቀፅ 6- ዔዴመን ሌምዴን ኣሽከርካሪ አንቀፅ 6 የአሽከርካሪ ዔዴሜና ሌምዴ

ካብ዗ይ ንታሔቲ ኣብ ዛተዖርዖሩ ኹነት ከዘህ በታች በተዖረዖሩት ሁኔታዎች
ንዛርከብ ንዛኾነ ሰብ ናይ ብዒሌ ሞተር ሇሚገኝ ማናቸውም ሰው የባሇ ሞተር
ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪ አሽከርካሪነት መንጃ ፌቃዴ አይሰጥም፡፡
ኣይወሃብን፡፡
1. ትሔቲ ዒሰርተ ሽደሽተ/16 ዒመት 1. ከ16/አስራ ስዴስት/ ዒመት ዔዴሜ
ዔዴሚኡ/ኣ/ ንዛኾኖ /ና/ ሰብ ቀዲማይ የሆነው/ች ሰው የአንዯኛ ዯረጃ መንጃ
406
ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ ፌቃዴ

2. ትሔቲ ዒሰርተ ሸሞንተ /18/ ዒመት 2. ከ18 /አስራ ሰምንት/ ዒመት በታች
ዔዴሚኡ /ኣ/ ነዖኾኖ /ና/ ሰብ ካሌኣይ ዔዴሜ የሆነው/ች/ ሰው የሁሇተኛ ዯረጃ
ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ መንጃ ፌቃዴ
3. ትሔቲ ዑስራን ሒዯን /21/ ዒመት 3. ከ21 /ሃያ አንዴ/ ዒመት በታች ዔዴሜ
ዔዴሚኡ/ኣ/ ንዛኾኖ /ና/ ሰብ ወይ ብኻኣይ የሆነው/ች ሰው ወይም በሁሇተኛ ዯረጃ
ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ካብ ሒዯ ዒመት ዛነኣሰ መንጃ ፌቃዴ ከአንዴ ዒመት ያነሰ
ናይ ምሽክርካር ሌምዱ ንዖሇዎ/ዋ/ ሰብ ናይ የማሽከርከር ሌምዴ ሊሇው/ት ሰው
ሳሌሳይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ፣ የሶስተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
4. ትሔቲ ዑስራን ሒዯን /21/ ዒመት 4. ከ21/ከሃያ አንዴ/ ዒመት በታች ዔዴሜ
ዔዴሚኡ/ኣ/ ንዛኾኖ /ና/ ወይ ብሳሌሳይ የሆነው/ች ሰው ወይም በሶስተኛ ዯረጃ
ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ካብ ሒዯ ዒመት ዛነኣሰ መንጃ ፌቃዴ ከአንዴ ዒመት ያነሰ
ናይ ምሽክርካር ሌምዱ/ተሞክሮ/ ንዖሇዎ /ዋ/ የማሽከርከር ሌምዴ /ተመክሮ/ ያሇው /ት
ሰብ ዛስዔቡ ፌቓዲት ኣይወሃቡን፡፡ ሰው የሚከተለት ፌቃድች ኣይሰጡም፡፡
ሀ. ራብዒይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ሀ. የአራተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
ሇ. ሒምሻይ ብርኪ ፌቓዴ መዖወሪ ሇ. የአምስተኛ ዯረጃ መንጃ ፌቃዴ
5. ዔዴሚኡ/ኣ/ ሌዔሉ 18 ዒመት ንዛኾኖ /ና/ 4. እዴሜው/ዋ ከ18/ አስራ ስመንት/
ሰብ ናይ ፌለይ ተንቀሳቓሲ መዖወሪ ፌቓዴ አመት በሊይ ሇሆነው/ች ሰው የሌዩ
ይወሃብ፡፡ ተንቀሳቃሽ መንጃ ፌቃዴ ይሰጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 7- ፇተና ክእሇት ኣሽከርከሪ አንቀፅ 7- የአሽከርካሪዎች የችልታ ፇተና

1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ 1. ሇማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ
ፌቓዴ መዖወሪ ዛውሃብ ስዑቦም ዛተዖርዖሩ የማሽከርከር ፌቃዴ የሚሰጠው ቀጥል
ዒይነታት ፇተና ብዛግባእ አንትሒሌፌ ዩ፡፡ የተዖረዖሩትን የፇተና ዒይነቶች በሚገባ
ሲያሌፌ ነው፡፡
ሀ. ፇተና ስነ ስርዒት መንገዱ ብፅሐፌ ጥራሔ ሀ. የመንገዴ ስነ ስርዒት ፇተና በፅሐፌ ብቻ
ዛወሃብ ኮይኑ፣ እ዗ውን ፇተና ዛወሃብ ብዙዔባ የሚሰጥ ሆኖ ይህም ፇተና የፌጥነት ወሰን
ዯንብታት ስነስርዒት መንገዱ ትርጉም የተሇያዩ የመንገዴ ምሌክቶችና
ዛተፇሊሇዩ ናይ መንገዱ ምሌክታትን አመሌካቶች የሚሰጠው ስሇ መንገዴ
መመሊኽትን ወሰን ፌጥነት ብመሰረት ዯንቦችና ስነ ስርዒቶች መሠረት
ቀወምቲ ሔግታትን ዯንብታትን ተሽከርከርቲ ተሽከርካሪዎች በመንገዴ ሊይ ያሇ ስጋት
ኣብ መንገዱ ብዖይ ስግኣት ብዙዔባ ምምሌሊስ ሇመመሊሇስ የወጣ ማንኛውም ዯንብ
ዛወፀ ዛኾነ ዯንቢ ዖሇዎ ፌሌጠት ንምርግጋፅ ያሇውን ዔውቀት ሇማረጋገጥ ነው፡፡
እዩ፡፡፡
ሇ. ፇተና ክእሇት ምዛዋር፣ ፌቃዴ መዖወሪ ሇ. የመንዲት ችልታ ፇተና የመንጃ ፌቃዴ
ክወሃበለ ንዛተሒተተ ዒይነት ብዒሌ ሞተር ሉሰጥበት ሇተጠየቀሇት ባሇሞተር
ተሽከርካሪ ብዛግባእን ንሒዯጋ ብዖየቃሌዔን ተሽከርካሪ በሚገባና ሇአዯጋ በማያጋሌጥ
ክእሇት ንምንቅስቓስ ምኽኣለ ንምርግጋፅ፣ ችልታ ማንቀሳቀስ መቻለን ሇማረጋገጥ፣
ንዛተብሃሇ ተሽከርካሪውን ከሽከርክር ምኽኣለን የተባሇውን ተሽከርካሪንም ሉያሽከረክር
ንፇታኒ ቴክኒሺያን ምርኣይ እቲ ቴክኒሺያንውን መቻለን ሇፇታኙ የቴክኒክ ባሇሙያ
407
ንዛስዔቡ ተመሌኪቱ ብፅሐፌ ማስተወሻ ክሔዛ ማሳየት፣ የቴክኒክ ባሇሙያውም

ኣሇዎ፡፡ የሚከተለትን ተመሌክቶ የፅሐፌ
ማስተወሻ መያዛ አሇበት፡፡
1.መመሌከቲ ኹለ ጊዚ ተሽከርካሪኡ ንምቁፅፃር 1. ኣመሌካቹ ሁሌ ጊዚ ተሽከርካሪውን
ዖሇዎ ክእሇት፣ ሇመቆጣጠር ያሇውን ችልታ
2. ነቲ ተሽከርካሪ ብዛግባእ ሌቡ መሉኡ 2. ተሽከርካሪውን በሚጋባና በመተማመን
ንምንቅስቓስ ኣመሌካቲ ዖሇዎ ከእሇት፣ ሇማንቀሳቀስ አመሌካቹ ያሇውን ችልታ፡፡
3. ኣመሌካቲ ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ናይ መንገዱ 3. አመሌካቹ አስፇሊጊ የሆኑትን የመንገዴ ስነ
ስነስርዒት ዯንብታትን፣ ምሌክታት መንገዱ ስርዒት ዯንቦችን የመንገዴ ምሌክቶችን
ኩልምን ወሰን ፌጥነትን ተጠንቂቑ ሁለና የፌጥነት ወሰኖችን ተጠንቅቆ
ምኽባሩን፡፡ ማክበሩን
ሏ. ፌቓዴ መዖወሪ ንዛተሒተተለ ብዒሌ ሞተር ሏ. የመንጃ ፌቃዴ ስሇተጠየቀሇት ባሇሞተር
ተሽከርካሪ፣ እዘ ዯንቢ ቅዴሚ ምውፅኡ፣ ተሽከርካሪ ይህ ዯንብ ከመውጣቱ በፉት
እቲ ኣመሌካቲ እዋን ሔዴሳት ዖይሒሇፍ አመሌካቹ የእዴሳት ጊዚው ያሊሇፇበት
ፌቓዴ መዖወሪ ዛነበሮ እንተኾይኑ ፌቓዴ የመንጃ ፌቃዴ የነበረው ከሆነ ፌቃዴ
ወሃቢ ሒሊፉ ኣብ ሊዔሉ ንዛተጠቐሱ ክሌተ ሰጪው ሃሊፉ ከሊይ የተጠቀሱትን ሁሇት
ዒይነታት ፇተና ክህብ የብለን፡፡ ዒይነት ፇተናዎች መስጠት የሇበትም፡፡
መ. ንዛወሃቦ ሔዴሔዴ ፇተና ኣመሌካቲ ናይ መ. አመሌካች ሇሚሰጠው እያንዲንደ ተና
ኣገሌግልት ዋጋ ክኽፌሌ ኣሇዎ፡፡ የአገሌግልት ዋጋ መክፇሌ አሇበት፡፡
ሠ. ኣመሌካቲ ዖዴሌዮ ዒይነት ፇተና ምስ ሠ. አመሌካቹ የሚያሰፇሌገውን የፇተና
ሒሇፇን ዛተመዯበ ናይ ኣገሌግልት ዋጋ ዒይነት ካሇፇና የተመዯበውን የአገሌግልት
ዴሔሪ ምኽፊለን፣ ኣመሌካቲ ብዛቐረበ ዋጋ ከከፇሇ በኋሊ ባቀረበው ዒይነት
ዒይነት ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ብዖርእዮ ባሇሞተርተሽከርከሪ ሊይ በሚያሳየው
ናይ ምሽክርካር ክእሇት ውፅኢት መሰረት የማሽከርከር ችልታ ውጤት መሠረት
ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ ምስክር ወረቐት ይህቦ፡፡ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ የምስክር ወረቀቱን
ይሰጠዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 ጥዔና ኣሽከርካሪ አንቀፅ 8 የአሽከርካሪ ጤና በሚመሇከት
ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ ናይ ኣመሌካቲ ጥንካረ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ የአመሌካች የአካሌ
ሰውነት፣ ናይ ምርኣይ፣ ናይ ምስማዔ፣ ክእሇቱን ጥንካሬ፣ የማየትና የመስማት ችልታው
ሒፇሻዊ ኩነታት ጥዔንኡን ኣዔጋቢ ኮይኑ አጠቃሊይ የጤና ሁኔታዎቹ አጥጋቢ ሆኖ
እንተዖይተራእይዎ፣ ንዛኾነ በዒሌ ሞተር ካሌታየው ማናቸውን ባሇሞተር ተሽከረካሪን
ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ብመሰረት እዘ ዯንቢ ሇሚያሽከረክር ሰው በዘሁ ዯንብ መሰረት
ፌቓዴ መዖወሪ ኣይህብን ወይ ኣየሏዯስን፡፡ የመንጃ ፌቃዴ አይሰጥም ወይም አያዴስም፡፡
1. ናይ መጀመርታ ፌቓዴ መዖወሪ ንምርካብ 1. የመጀመሪያውን መንጃ ፌቃዴ ሇማግኘት
መመሌከቲ እንትቐርብ፣ ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ አመሌካቹ ሲቀርብ ማንጃ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ
ኣመሌካቲ ናብ ናይ መንግስቲ ወይ አመሌካቹ ወዯ መንግስት ወይም በመንግስት
ብመንግስቲ ኣፌሌጦ ካብ ዛተውሃቦም እውቅና ወዯተሰጣቸው የጤና ተቋሞች ሄድ
ኣብያተ ሔክምና ከይደ ሒፇሻዊ ምርመራ አጠቃሊይ የጤና ምርመራ እንዯያዯርግ
ጥዔና ክገብር ይእዛዖለ፡፡ ያዛሇታሌ፡፡
2. ዴሔሪኡ ፌቓዴ መዖወሪ ኣብ ዛሔዯሰለ 2. ከዘህ በኋሊም የመንጃ ፌቃደ በሚታዯሰበት
408
እዋን ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ ዛኾነ ሔማም ጊዚ ፌቃዴ ሰጩ ሃሊፉ ማናቸውም የአካሌ
ኣካሌ፣ ምንኣስ ክእሇት፣ ናይ ሳዔቤን ወይ ህመም፣ በችልታ ማነስ፣ ሉከሰት የሚችሌ
ካሌእ ብዖይ ሒዯጋ ንሒዯ ብዒሌ ሞተር ማናቸውም ነገር ወይም ያሇ አዯጋ አንደን ባሇ
ተሽከርካሪ ንምንቅስቓስ ዛህውኽ ዛኾነ ሞተር ተሽከርካሪ ሇማንቀሳቀስ የሚያውክ
ዒይነት ካሌእ ምኽንያት ምንባሩ ዛጥርጥር ማናቸውም ዒይነት ላሊ ምክንያት መኖሩን
እንተኾይኑ ንዛስዔቡ ክእዖዛ ይኽእሌ፡፡ የሚጠረጥር ከሆነ የሚከተለትን ትእዙዜች ማዖዛ
ይችሊሌ፡፡
ሀ. ምርመራ ዒይኒ ሀ. የዏይን ምርመራ
ሇ. ምርመራ እዛኒ ሇ. የጀሮ ምርመራ
ሏ. ካሌእ ተዯሊይ ዛኾነ ምርመራ ወይ ሏ. ላሊ ተፇሊጊ የሆነ ምርመራ ወይም
መ. ሒፇሻዊ ምርመራ ጥዔናን፣ መ. አጠቃሊይ የጤና ምርመራ
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ብዛእዛዜ ሔዴሔዴ 3. ይህ አንቀፅ በሚያዖው እያንዲንደ
ምርመራ እቲ ሒኪም ውፂኢቱን ፀብፃቡን እቲ ምርመራ መሰረት ሒኪሙ ውጤቱና
ቤት ፀሔፇት ብዖዲሇዎ ቅጥዑ /ፍርሚ/ ሪፒርቱን ፅሔፇት ቤቱ ባዖጋጀው
መሉኡ ይህብ፡፡ ቅፅ/ፍርም/ ሊይ ሞሌቶ ይሰጣሌ፡፡
4. ኣመሌካቲ ፌቓዴ መዖወሪ ንምርካብ ብቑዔ 4. አመሌካች መንጃ ፌቃደ ሇማግኘት ብቁ
ምዃኑን ዖይምዃኑን ብምንታይ ዒይነት መሆኑና አሇመሆኑ በምን ዒይነት ሌዩ
ፌለይ ኹነት ወይ ገዯብ ፌቓዴ ክወሃቦ ሁኔታ ወይም ገዯብ ፌቃዴ ሉሰጠው
ከምዛግባእ እቲ ሒኪም ዛህቦ ውሳነ ናይ እንዯሚገባ ሒኪሙ የሚሰጠው ውሳኔ
መወዲእታ ይኸውን፡፡ የመጨረሻው ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 9- ፌቓዴ መዖወሪ ንምርካብ ዛቐርብ አንቀፅ 9- መንጃ ፌቃዴ ሇማግኘት የሚቀርብ
መመሌከቲ አመሌካች
1. ፌቃዴ መዖወሪ ንምርካብ ንዛቐርብ 1. መንጃ ፌቃዴ ሇማግኘት የሚቀርብ
መመሌከቲ ኹለ እቲ ቤት ፅሔፇት ብዛምዴቦ አመሌካች ሁለ ፅሔፇት ቤቱ ያዖጋጀውን
ቅጥዑ /ፍርሚ/ መሉኡ ኣመሌካቲ ባዔለ ነቲ ቅፅ/ፍርም/ ሞሌቶ አመሌካቹ እራሱ ወዯ
ፌቓዴ ውሃቢ ሒሊፉ የቕርብ፡፡ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ ያቀርባሌ፡፡
2. ሔዴሔዴ ኣመሌካቲ ዖቕርቦ መመሌከቲ 2. እያንዲንደ አመሌካች የሚያቀርበው
ስሌጣን ዛተውሃቦ ፇታናይ ቴክኒሺያን ወይ ማመሌከቻ ስሌጣን የተሰጠው ፇታኝ ወይም
ዛተፇቐዯለ ሰብ ብመሰረት እዘ ዯንቢ የቴክኒክ ባሇ ሙያ ወይም የተፇቀዯሇት ሰው
ተዲሌዩ ንዛኾነ ምርመራን ፇተናን እቲ በዘህ ዯንብ መሰረት ተዖጋጅቶ ማናቸውም
ኣመሌካቲ ንምሔሊፌ ምስተረጋገፀለ ምስክር ምርመራና ፇተና ሁለ አመሌካቹ ማሇፈን
ወረቐት ይቐርብ፡፡ ከተረጋገጠሇት በኋሊ የምስክር ወረቀቱ
ይቀርባሌ፡፡
ዒንቀፅ 10 ፌቓዴ መዖወሪ ምሃብ፣ አንቀፅ 10- መንጃ ፌቃዴ መስጠት
1. ኣመሌካቲ መመሌከቲኡ ብዛግባእ ኣጠናቒቑ 1. አመሌካች ማምሌከቻውን በሚገባ አጠናቆ
ምስ ተዲሌዩ ኩለ ምስክር ወረቐት ከአስፇሊጊው ሁለ ጋር የምስክር ወረቁቱን
እንተቕርብን ግቡእ ናይ ኣገሌግልት ዋጋ ሲያቀርብና ተገቢውን የአገሌግልት ዋጋ
እንትኸፌሌን፣ ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ ኣዴሊይ ሲከፌሌ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ አስፇሊጊ
መሲለ ዛተረኣዮ ወሰን ወይከዒ ገዯብ ኣብቲ መስል የታየውን ወሰን ወይም ገዯብ
409
ፌቓዴ መዖወሪ ገሉፁ ኣብቲ ቤት ፅሔፇት በመንጃ ፌቃደ ሊይ ገሌጦ በጽፅሔፇት

ኣብ ዛተመዯበ ቅጥዑ /ፍርሚ/ ዛተሒተተ ቤቱ በተመዯበው ቅፅ/ፍርም/
ዒይነት ፌቓዴ መዖወሪ ይህቦ፡፡ የተጠየቀውን የመንጃ ፌቃዴ ይሰጠዋሌ፣
2. ኣብ ሔዴ ሔዴ ፌቓዴ መዖወሪ ናይ 2. በእያንዲንደ የመንጃ ፌቃዴ የተፇቀዯሇት
ዛተፇቐዯለ ሰብ ስእሉ /ፍቶግራፌ/ ሰው ፍቶ ግራፌ ይሇጠፌበታሌ፣ የፅሔፇት
ይሌጠፌ፣ ናይቲ ቤት ፅሔፇት ዔሊዊ ማሔተም ቤቱ ማህተም በፍቶግራፌ ሊይ
ኣብቲ ስእሉ /ፍቶግራፌ/ ይሔተም፡፡ ይተተምበታሌ፡
3. ኣብ ሔዴሔዴ መዖወሪ ፌቓዴ ናይ ዛተውሃቦ 3. በእያንዲንደ መንጃ ፌቃዴ ሊይ ፌቃዴ
ሰብ ናይ ፅሐፌ ፉርማ የንብር፡፡ የተሰጠው ሰው የፅሐፌ ፉርማውን
ያኖራሌ፡፡
ዒንቀፅ 11- ኣተሒሊሌዋን ኣተሒሔዙን ፌቓዴ አንቀፅ 11- የመንጃ ፌቃዴ ሊይ ፌቃዴ
መዖወሪ አጠባበቅና አያያዛ
1. ማናቸውም አሽከርካሪ ባሇሞተር
1. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብ መንገዱ ንበዒሌ ሞተር ተሽከርካሪውን መንገዴ ሊይ
ተሽከሪካሪኡ ኣብ ዖንቀሳቕሰለ ጊዚ ኹለ በሚያንቀሳቅስበት ጊዚ ሁለ ዯንበኛ
ዯምበኛ ፌቓዴ መዖወሪኡ ሑ዗ ክርከብ የመንጃ ፌቃደን ይዜ መገኘት
ኣሇዎ፡፡ ዯንበኛ ፌቓዴ መዖወሪ ኣብ ኢደ ይኖርበታሌ፡፡ ዯምበኛውን የመንጃፌቃዴ
እንተይሒዖ ንዛኾነ ሰብ በዒሌ ሞተር በእጁ ሳይዛ ማንኛውምባሇሞተር
ተሽከርካሪ ከሽከርክር ኣይፌቀዯለን፡፡ ተሽከርካሪን ማሽከርከር አይፇቀዴሇትም፡፡
2. ኣብ ፌቓዴ መዖወሪ ኣብ ዛተዖርዖሩ ጉዲያት 2. በመንጃ ፌቃደ ሊይ ከተዖረዖሩት ጉዲዮች

ውሽጢ ስሔተት ምንባሩን ወይከዒ እርማት ውስጥ ስህተት መኖሩን ወይም ዯግሞ
ዖዴሌይ ምኻኑን ምስፇሇጠ ኣብ ውሽጢ እርምት የሚያስፇሌግ መሆኑን እንዲወቀ
30/ሰሊሳ/ መዒሌቲ፣ ፌቓዴ መዖወሪ ዛሒዖ ከ30/ሰሊሳ/ ቀናት ውስጥ የመንጃ ፌቃደን
ሰብ ነቲ ቤት ፅሔፇት ምምሌካት ፌቓዴ ሇማስተካከሌ መቅረብ አሇበት፡፡ ስህተቱ
መዖወሪኡ ንኽስተኻኸሌ ከቕርብ ኣሇዎ፣፣ ወይም ዯግሞ የሚያስፇሌግ እርምት
እቲ ስሔተት ወይ ዖዴሉ እርማት ዛተፇፀመ የተፇፀመው በፅሔፇት ቤቱ ጥንቃቄ
በቲ ቤት ፅሔፇት ስሔተትን ዖይምጥንቃቕን ጉዴሇትና መዖንጋት ካሌሆነ ብቻ ፌቃደን
ወይ ምዛንጋዔን እንተዖዖይኮይኑ ጥራሔ ነቲ የያዖ ሰው ሇማስተካከያ የተመዯበውን
ፌቓዴ ዛሒዖ ሰብ ንመስተኻኸሉ ዛተመዯበ የአገሌግልት ዋጋ ይከፌሊሌ፡፡
ናይ አገሌግልት ዋጋ ይኸፌሌ፡፡
3. ኣብ ፌቓዴ መዖወሪ ኣብ ዛተዖርዖሩ ጉዲያት 3. በማሽከርከር ፌቃዴ ሊይ የተዖረዖሩት
ዛሌወጥ ምንባሩ ምስፇሇጠ ኣብ ውሽጢ ጉዲዮች የሚሇወጥ መኖሩን እንዲወቀ
30/ሰሊሳ/ መዒሌቲ፣ ፌቓዴ መዖወሪ ዛሒዖ በ30/ሰሊሳ/ ቀናት ውስጥ የማሽከርከርያ
ሰብ ብዙዔባ እቲ ዖዴሉ ሇውጢ ንቲ ቤት ፌቃዴ ያየዖ ሰው ስሇሚያስፇሌገው ሇውጥ
ፅሔፇት ኣመሌኪቱ፣ ፌቓዴ መዖወሪኡውን ሇፅህፇት ቤቱ አመሌክቶ
ኣቕሪቡ እቲ ዛርዛር ጉዲዩ ክስረዛን የማሽከርከርያውን ፌቃዴ አቅርቦ ዛርዛር
ወይክስተኻኸሌ ከግብር ኣሇዎ፣ ብተወሳኺ ጉዲዩ ሉሰረዛ ወይም ሉስተካከሌ ማዴረግ
ንዛርዛር ጉዲያት ሇውጢ ዛኽፇሌ ናይ አሇበት፡፡ በተጨማሪም ሇዛርዛር ጉዲዮቹ
ኣገሌግልት ዋጋ ክከፌሌ ኣሇዎ፡፡ ሇውጥ የሚከፇሌ አገሌግልት ዋጋ መክፇሌ
410
አሇበት፡፡
4. ሀ. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ዛተውሃበ 4. ሀ. በዘህ ዯንብ መሰረት የማሽከርከርያ
ፌቓዴ መዖወሪ ዛጠፌአ፣ ዛተሰረቐ፣ ፌቃዴ የጠፊበት፣ የተሰረቀበት፣
ዛተቐዯዯ ወይ ዛተበሊሸወ ወይ ዖይንበብ የተቀዯዯበት ወይም የተበሊሸበት ወይም
እንተኾይኑ ነቲ ፌቓዴ መዖወሪ ዛሒዖ የማይነበብ ከሆነ የማሽከከርከርያው ፌቃዴ
ሰብ ሽዐ እቲ ቅዲሔ ንክውሃቦ ከመሌክት የያዖ ሰው ወዱያው ቅጅ እንዱሰጠው
ኣሇዎ፡፡ ማመሌከት አሇበት፡፡
ሇ. ዛዴሇይ መረዲእታ ነቲ ቤት ፅሔፇት ሇ. የሚፇሇግ ማስረጃ ሇፅሔፇት ቤቱ
ምስቐረበን ዛተመዯበ ገንዖብ ምስከፇሇ፣ እንዯቀረበና የተመዯበ ገንዖብ እንዯተከፇሇ
ኣብ ሌዔሉኡ እዘ ቅዲሔ እዩ ዛብሌ ፅሐፌ በሊዩ ሊይ ይህ ቅጅ ነው የሚሌ ፅሐፌ
ዛተፀሒፍ ናይ ፌቓዴ መዖወር ቅዲሔ ተፅፍበት የማሽከርከር ፌቃዴ ቅጅ
ይውሃቦ፣፣ ይሰጠዋሌ፡፡
ሏ. ቅዲሔ ፌቓዴ ንዛተውሃበለ ዋና ፌቓዴ ሏ. የፌቃደ ቅጅ የተሰጠበት ዋና
መዖወሪ ዛረኸበ ሰብ ነቲ ቅዲሔ ሽዐ ነቲ የማሽከርከር ፌቃዴ ያገኘ ሰው ቅጅም
ቤት ፅሔፇት ኣቐሪቡ ንኽስረዛ ወይ ወዴያው ሇፅሔፇት ቤቱ አቅርቦ እንዱሰረዛ
ንኽቕዯዴ ይገብር፡፡ ወይም እንዱቀዯዴ ያዯርጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 12 ፌቓዴ መዖወሪ ዛረግዏለን አንቀፅ 12 የመንጃ ፌቃዴ የሚሰራበትና

ዛሔዯሰለን ጊዚ፣ የሚታዯስበት ጊዚ
1. ሔዴሔዴ ዯረጃ ፌቓዴ መዖወሪ ዛረግዔ 1.እያንዲንደ የመንጃ ፌቃደ ዯረጃ
ካብ ዛተወሃበለ ዔሇት ጀሚሩ የሚሠራው ከተሰጠበት ጊዚ ጀምሮ
ንኽሌተ/2/ ዒመት ጊዚ ጥራሔ እዩ፡፡ ሇሁሇት /2/ ዒመት ጊዚ ብቻ ነው፡፡
ብተወሳኺ ንክሌተ /2/ ዒመት ጊዚ በተጨማሪም ሇሁሇት/2/ ጊዚ ሉታዯስ
ክሔዯስ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
2. ብዒሌ ፌቓዴ መዖወሪ ፌቓዴ መዖወሪኡ 2. የመንጃ ፌቃደ ባሇቤት የመንጃ ፌቃደን
ብኣካሌ ቀሪቡ ንፌቓዴ ውሃቢ ሒሊፉ ይዜ በኣካሌ ወዯ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ
ብምቕራብ ከሔዴስ ኣሇዎ፡፡ በመቅረብ ማሳዯስ አሇበት፡፡
3. ኣመሌካቲ ፌቓዴ መዖወሪኡ ኣቕሪቡ 3. አመሌካቹ የመንጃ ፌቃደን
ዛተመዯበ ገንዖብ ምስከፇሇን ኣዴሊይ አቅርቦየተመዯበውን ገንዖብ ክከፇሇና
ምርመራ ምሔሊፈ ምስተረጋገፀን ፌቓዴ አስፇሊጊውን ምርመራ ማሇፈን ካረጋገጠ
ወሃቢ ሒሊፉ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ በኋሊ ፌቃዴ ሰጪው ሃሇፉ በዘሁ አንቀፅ
/1/ ንዛተመዯበ ጊዚ ንቲ ፌቓዴ መዖወሪ ንኡስ አንቀፅ /1/ ሇተመዯበው ጊዚ
የሔዴስ፡፡ የመንጃ ፌቃደን ያሳዴሳሌ፡፡
ዒንቀፅ 13- ስሌጣን ፌቓዴ ውሃቢ ሒሊፉ፣ አንቀፅ 13- የፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ ስሌጣን
1. ሀ. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ሔማም ወይ ካብ 1.ሀ/ ማንኛውም አሽከርካሪ ከህመም ወይም
ስንኩሌነት ዛተሌዒሇ ንሒዯ ብዒሌ ሞተር ከአካሌ ስንኩሌነት የተነሳ አንዴን
ተሽከርካሪ ምሽክርካሩ ኣብ ህዛቢ ሒዯጋ ባሇሞተር ተሽከርካሪ ማሽከርከሩ በህዛብ
ዖስዔብ መሲለ እንተተራእይዎ ፌቓዴ ውሃቢ ሊይ አዯጋን የሚያስከትሌ መስል ከታየው
ሒሊፉ ናይዘ ዒይነት ሰብ ፌቓዴ መዖወሪ ፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ የዘህ ዒይነት ሰው
411
ክኽሌክሌ ክስረዛ ወይ ካብ ቴስዒ/90/ የመንጃ ፌቃዴ ሉከሇክሌ፣ ሉሰረዛ ወይም

መዒሌቲ ንዖይበሌፅ ጊዚ ክእግዴ ይኽእሌ ከ90/ዖጠና/ ቀናት ውሰጥ ተበዴያሇሁ
ስሇዛኾነውን እቲ ውሳነ ምስበፅሏ ኣብ ውሽጢ የሚሌ ሰው ሇመንግስት ሃኪም
30/ሰሊሳ/ መዒሌቲ ተበዱሇ ዛብሌ ሰብ ንናይ አቤቱታውን ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡ የሃኪሙ
መንግስቲ ሒኪም ኣቤት ክብሌ ይኽእሌ እዩ፡፡ ውሳኔ ዲግሞ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
ናይቲ ሒኪም ውሳነ ዴማ ናይ መወዲእታ
ይኸውን፡፡
ሇ. ዛኾነ ናይ ህዛቢ ኣገሌግልት ወይ ናይ ንግዱ ሇ/ ማናቸውም የህዛብ አገሌግልት ወይም
ተሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪ ዖሇዎ ሰብ፣ ስነ የንግዴ ተሽከርካሪ ፌቃዴ ያሇው ሰው
ምግባሩ ወይ ፀባዩ ንከም዗ይ ዛበሇ ስነምግባሩ፣ ጠባዩ፣ ይህን የመሰሇውን
ተሽከርካሪ ከሽከርክር ዖየኽእሌ መሲለ ንቲ ተሽከርካሪ ማሽከርከር የማይችሌ መስል
ፌቓዴ ወሃቢ ሒሊፉ እንትረኣዩ በቲ ፌቓዴ ሇፌቃዴ ሰጪው ሃሊፉ ከታየው በመንጃ
መዖወሪ ክጥቀም ንዖኽእል መሰሌ ፌቃደ መጠቀም የሚያስችሇውን መብት
ክኸሌክል፣ ክስርዜ ወይ ካብ ቴስዒ/90/ ሉክሇክሇው፣ ሉሰርዖው ወይም
ማዒሌቲ ነዖይበሌፅ ጊዚ ክእግድ ይኽእሌ ከ90/ዖጠና/ ቀናት ሇማይበሌጥ ጊዚ
እዩ፡፡ ሉያግዯው ይችሊሌ፡፡
ሏ. ዛኾነ ዒይነት ፌቓዴ መዖወሪ ዛሒዖ ሰብ ናይ ሏ/ ማንኛውም የመንጃ ፌቃዴ የያዖ ሰው
ምሽክርካር ክእሇቱ ኣፅርዩ ትሐት ብምኻኑ የማሽከርክር ችልታው በጣም ዛቅ ያሇ
ኣብ ህዛቢ ሒዯጋ ዖብፅሔ መሲለ በመሆኑ በህዛብ ሊይ አዯጋ የሚያስከትሌ
እንተተራኢይዎ ፌቓዴ ውሃቢ ሒሊፉ ዲግም መስል ከታየው ፌቃዴ ሰጪ ሃሊፉ ዲግመኛ
ናይ መንገዱ ስነ ስርዒት ፇተናን ወይ ናይ የመንገዴ ስነ-ስረዒት ፇተናን ወይም
ክእሇት ምሽክርካር ፇተናን ንኽገብር ክእዖዛ የማሽከርከር ችልታ ፇተና እንዱያዯርግ
ይኽእሌ ዩ፡፡ ማዖዛ ይችሊሌ፡፡
መ. እቲ በዒሌ ፌቓዴ መዖወሪውን ንሒዱኦም መ/ ባሇ መንጃ ፌቃደም አንደን ወይም
ወይ ንኽሌቲኦም ፇተናታት እንከይሒሇፇ ሁሇቱን ፇተናዎች ሳያሌፌ ከቀረ
እንተተሪፈ ነ዗ይ ኣመሌኪቱ ካብ ፇታናይ በሚመሇከት ከፇታኙ የሚቀርብሇትን
ዛቐርበለ ፀብፃብ ሪኡ እቲ ሒሊፉ ንቲ መግሇጫ ኣይቶ ሃሊፉው የመንጃ ፌቃደን
ፌቓዴ መዖወሪኡ የሔዴጎ ወይ ዛዴሇይ ይነጥቀዋሌ፣ ወይም የሚፇሇገውን ፇተና
ፇተና ብዛግባእ ክሳብ ዛሒሌፌ ይእግዯለ፡፡ በሚገባ እስኪያሌፌ ዴረስ ያግዴበታሌ፡፡
ሠ. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ 13 ፌቓዴ ውሃቢ ሠ/ በአንቀፅ 13 መሠረት ፌቃዴ ሰጪው
ሒሊፉ ብዛህቦ ውሳነ ወይ ትእዙዛ ተበዱሇ ሃሊፉ በሚሰጠው ውሳኔ ወይም ትእዙዛ
ዛብሌ ዛኾነ ኣሽከርካሪ ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ ተበዴያሇሁ የሚሌማናቸውም አሽከርካሪ
ኣብ ዛተውሃበ ናይ ቅሬታ ስነሰርዒት በዘህ ዯንብ ውስጥ በተሰጠው ቅሬታ
እነተዖይተጠቒሙ፣ ውሳነ ወይ ትእዙዛ አቀራረብ ስነ-ስርዒት ካሌተጠቀመ ውሳነ
ምስበፅሕ ኣብ ውሽጢ ሰሊሳ/30/ መዒሌቲ ወይም ትእዙዛ ከዯረሰው በኋሊ በ30/ሰሊሳ/
ቅሬታ ስነስርዒት እንተዖይተጠቒሙ፣ ውሳነ ቀን ውስጥ ቅሬታውን ወዯ ፌርዴ ቤት
ወይ ትእዙዛ ምስ በፅሕ ኣብ ውሽጢ ማቅረብ ይችሊሌ፡፡
ሰሊሳ/30/ መዒሌቲ ቅሬትኡ ናብ ቤት ፌርዱ
ከቕርብ ይኽእሌ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 14- ተሽከርካሪ ምሽክርካርን ዯንቢ አንቀፅ 14- ተሽከርካሪውን በማሽከርከርና
412
ትራፉክ ብምትሔሌሊፌ ዛግበር ጥፌኣት፤ የትራፉክን ዯንብ በመተሊሇፌ የሚፇፀም

ጥፊት
1.ንተሽከርካሪ ምሽክርካር ወይ ዯንቢ ትራፉክ 1. ተሽከርካሪን በማሽከርከር ወይም
ብምትሔሌሊፌ ንዛገብሮ ጥፌኣት ኣብ የትራፉክን ዯንብ በመተሊሇፌ ሇሚፇፀም
ቅዴሚ ነቲ ጉዲይተ ንምስማዔ ስሌጣን ጥፊት፣ ጉዲዩ፣ ሇመስማት ስሌጣን
ዛተውሃቦ ኣካሌ ቀሪቡ ብምትሔሌሊፌ በተሰጠው አካሌ ፉት ቀርቦ ተሽከርካሪውን
ንዛገበሮ ጥፌኣት ጥፌኣተኛ ምዃኑ ወይ በማሽከርከር ወይም የትራፉክን ዯንብ
ዴማ ብይግባኣኒ ውሳ ዛፀዯቐለ ዛኾነ ሰብ፣ በመተሊሇፌ ሇፇፀመው ጥፊት ጥፊተኛ
መሆኑን ወይም ዯግሞ በይገባኛሌ ውሳኔው
የፀዯቀበት ማናቸውም ሰው
ሀ. ስሩዔ ፌቓዴ መዖወሪ ዖሇዎ እንተኾይኑ፣ ሀ. መዯበኛ መንጃ ፌቃዴ ያሇው ከሆነ
ዛተፇፀመ ዒይነት ጠፌአት ኣብቲ ፌቓዴ የተፇፀመው የጥፊት ዒይነት በመንጃ
መዖወሪኡ ክሰፌር ፌቓዴ መዖወሪኡ እቲ ፌቃደ እንዱስፌር የመንጃ ፌቃደን ፌርዴ
ቤት ፌርዱ ወይ እቲ ሒሊፉ ኣብ ውሽጢ ቤቱ ወይም ሃሊፉው በሚወሰነው ጊዚ
ዛውሰኖ ጊዚ ከቕርብ አሇዎ፣፣ ማቅረብ አሇበት፡፡
2. ብመሰረት እቲ ሔጊ ሒዯ ሰብ ጥፌኣት ጌርካ 2.በሔግ መሠረት አንዴን ሰው ጥፊት

ኢኻ ወይ ዯንቢ ትራፉክ ተመሒሉፌካ ኢኻ ፇፅመሃሌ ወይም የትራፉክን ዯንብ
ብምባሌ ተወሲንዎ ፌቓዴ መዖወሪኡ ተሊሌፇሃሌ በመባሌ ተወስኖበት የመንጃ
ንከይሔዛ ዛተኸሌከሇ እንተኾይኑ ውሳነ ፌቃደን እንዲይዛ የተከሇከሇ ከሆነ
ዛሃቦ ኣካሌ ፌቓዴ መዖወሪኡ ውሳኔውን የሰጠው አካሌ የመንጃ ፌቃደን
ንዛተኸሌከሇለ ጊዚ ሑ዗ ከፅንሕ ይኽእሌ ሇተከሇከሇበት ጊዚ ይዜ ሉቆይ ይችሊሌ፡፡
እዩ፡፡
ዒንቀፅ 15- ብዙዔባ ናይ ወታዯርን ፒሉስን አንቀፅ 15- ስሇ ወታዯርና ፒሉስ መንጃ
ፌቓዴ መዖወሪ፣ ፌቃዴ
1. ናይ ወታዯርን ፒሉስን መፌሇይ ቁፅሪ 1.የወታዯርና የፒሉስ መሇያ ቁጥር ሰላዲዎች

ሰላዲታት ብዛግባእ ዛተገበረልም ናይ በሚገባ የተዯረገሊቸው የፒሉስ ባሇ ሞተር
ወታዯርን ፒሉስን ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪዎች ሇማሽከርከር ሇሃገር
ተሽከርከርቲ ንምዛዋር ንኣባሊት ሰራዊት መከሊከያ ሠራዊት አባልችና የፒሉስ ባሇ
መከሊኸሉ ሃገርናን ፒሉስን ናይ በዒሌ ሞተር ሞተር ተሽከርካሪ አሽከርካሪዎች
ተሽከርካሪ ኣሽከርካሪ ፇተና ምዛዋር ምሃብ የመንዲት ፇተና ሇመስጠት በዘህ ዯንብ
በዘ ዯንቢ ንሃገር መከሊከሉን ፒሉስን ሇሃገር መከሊከያና ሇፒሉስ ኮሚሽን
ኮምሽንን ስሌጣን ተዋሂብዎም ኣል፡፡ ስሌጣን ተሰጥቶታሌ፡፡
ሀ. ስሇዛኾነውን ንዛተብሃሇ ፌቓዴ መዖወሪ ሀ. ስሇሆነም ሇተባሇው የመንጃ ፌቃዴ
ናይ ምፌታን ጉዲይ ንኽፌፅሙ ዛተመዯቡ የመፇተን ጉዲይ እንዱፇፅሙ የተመዯቡ
ኣባሊት ሚኒስቴር ሃገር መከሊኸሉ ፒሉስ የሃገር መከሊከያ ሚኒስቴርና የፒሉስ
ኮሚሽንን ብሒፇሽኡ በዘ ዯንቢ ንክፌፀሙ ኮሚሽን አባሊት በጠቅሊይ በዘሁ ዯንብ
ንዛተወሰነ ኣሰራርሒን ግቡኣትን ኹለ እንዱፇፅሙ የተወሰነውን አሠራርና
ሒሉዮም ክፌፅሙ ኣሇዎም፡፡ ግዳታዎች ሁለ ጠብቀው መፇፀም
413
ይኖርባቸዋሌ፡፡
ሇ. እቲ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት እዘ ዯንቢ ሇ. የፅሔፇት ቤቱ ሃሊፉም ዯንቡን በሙለ
ብምለእ ንምሔሊው ንምርግጋፅ ብዙዔባ ሇመጠበቅና ሇማረጋገጥ ስሇተባሇው ፇተና
ዛተባህሇ ፇተና ፌቓዴ መዖወሪ ናይ ምሃብ የመንጃ ፌቃዴ ስሇ መስጠት ጉዲይ የሃገር
ጉዲይ ሚኒስቴር መከሊኸሉ ሃገርናን ፒሉስ መከሊከሇያ ሚኒስቴርና የፒሉስ ኮሚሽን
ኮሚሽንን ንምስርሐን ሰነዲቱን ኣብ ዛኾነ ሇመስራትና ሰነድችን የመመርመር
ጊዚ ንምርኣይን ንምምርማርን ስሌጣን ስሌጣን አሊቸው፡፡
ኣሇዎ፡፡
ሏ. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ኣብ ዛውሃብ ዛኾነ ሏ. በዘሁ አንቀፅ መሰረት በሚሰጥው
ናይ ወታዯርን ፒሉስን ፌቓዴ መዖወሪ ማንኛውም የወታዯርና የፒሉስ መንጃ
ንዔሊዊ ወታዯራዊን ፒሉሳዊን ጉዲያት ፌቃዴ ይፊ ሇሚሆኑ ወታዯራዊና
ጥራሔ ዛብለ ቃሊት ክፀሒፈ ኣሇዎም፡፡ ፒሉሲያዊ ጉዲዮች ብቻ የሚለ ቃሊት
መፃፌ አሇባቸው፡፡
2. ሀ. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ 15 ንኣባሊት ሃገር 2. ሀ. በአንቀፅ 15 መሰረት አባልች
መከሊኸሌን ፒሉስ ሰራዊትን ዛውሃቡ ናይ መከሊከያና ሇፒሉስ ሠራዊት አባልች
ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ፌቓዴ መዖወሪታት የሚሰጡ የባሇሞተር ተሽከርካሪ
ዛፀንዐ ናይ ወታዯርን ፒሉስን መፌሇይ የአሽከርካሪ መንጃ ፌቃድች የሚጠኑን
ቁፅሪ ሰላዲታት ብሱሩዔ ንዛተገበረልም ናይ የወታዯርና የፒሉስ መሇያ ቁጥር
ወታዯርን ፒሉስን ብዒሌ ሞተር ሰላዲዎች በመዯበኛነት ሇተዯረገሊቸው
ተሽከርከርቲ ንምዛዋር ጥራሔ እዩ፡፡ የወታዯርና የፒሉስ ባሇሞተር
ተሽከርካሪዎች ነው፡፡
ሇ. ናይ ወታዯርን ፒሉስን ፌቓዴ መዖወሪ ሇ. የወታዯርና የፒሉስ መንጃ ፌቃዴ
ዖሇዎ ሰብ ናይ ወታዯር ወይ ናይ ፒሉስ ያሇው ሰው የወታዯር ወይም የፒሉስ
መፌሇይ ቁፅሪ ሰላዲታት ዖየተገበሩለ ዛኾነ መሇያ ቁጥር ሰላዲዎች ያሌተዯረገበት
ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ንምዛዋር ግቡእ ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪን
ዯረጃ ሲቪሌ ፌቓዴ መዖወሪ ካብ ቤት ሇመንዲት ተገቢ ዯረጃ ያሇው የሲቪሌ
ፅሔፇት ትራንስፒርት ክቕበሌ ኣሇዎ፡፡ መንጃ ፌቃዴ ከትራንስፒርት ፅሔፇት
ቤት መቀበሌ ይኖርበታሌ፡፡
ዒንቀፅ 16- መሰጋገሪ ዴንጋገ፣ አንቀፅ 16 - የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
1. እዘ ዯንቢ ቅዴሚ ምፅንዐ ካብቲ ቤት 1.ይህ ዯንብ የፀና ከመሆኑ አስቀዴሞ
ፅሔፇት ወይ በቲ ቤት ፅሔፇት ስም ከፅሔፇት ቤቱ ወይም በፅሔፇት ቤቱ ስም
ዛተውሃቡ ናይ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ የተሰጡ ባሇሞተር ተሽከርካሪ የመንጃ
ፌቓዲት መዖወሪታት ኩልም ብመሰረት ፇቃድች ሁለ በዘሁ ዯንብ መሠረት
እዘ ዯንቢ ከም ዛተውሃቡ ተቖፂሮም እንዯተሰጡ ተቆጥረው የፀኑ ይሆናሌ፡፡
ዛፀንዐ ይኾኑ፡፡
2. ስሇዛኾነ እዜም ፌቓዴ መዖወሪታት፣ 2. ስሇሆነም እነዘህ የመንጃ ፌቃድች

ሀ. ኣብቶም ፌቓዴ መዖወሪታት ዛተጠቐሰ /ሀ/ በመንጃ ፌቃድቹ የተጠቀሰው ቀን
ዔሇት እንትሒሌፌ፣ ሲያሌፌ
ሇ. እዘ ዯንቢ ዴሔሪ ምፅንዐ 2 ዒመት /ሇ/ ይኸው ዯንብ ከፀና በኋሊ 2 ዒመት
414
እንትሒሌፌ ዋጋ የብልምን፡፡ ሲያሌፇው ዋጋ አይኖራቸውም፡፡
3. ካብ ዛተሒዯሰለ መወዲእታ ዔሇት ጀሚሩ 3. ከታዯሰበት የመጨረሻው ቀን ጀምሮ

ኣብ ውሽጢ ክሌተ ዒመት እንተቐሪቡ ወይ ሁሇት ዒመት ውስጥ ከቀረበ ወይም
እንተተኸሲሱ እቲ መቕፃዔቲ ተቐፂዐ ዋጋ ከተከሰሰ ቅጣቱን ተቀብል ይታዯስሇታሌ፡፡
የብልምን፡፡
4. ካብ ዛተሒዯሰለ መወዲእታ ዔሇት ጀሚሩ 4. ከታዯሰበት የመጨረሻ ቀን ጀምሮ ሁሇት
ክሌተ ዒመት ኣሔሉፈ ሳሌሳይ ዒመት ዒመት ኣሳሌፍ፣ በሶስተኛው ዒመት
ንዛቐርብ ናይ ከተማ ምዛዋር ክእሇት ፇተና ሇሚቀርበው በከተማ የመንዲት፣ ችልታ
ይፌተን ኣብ ራብዒይ ዒመት ንዛቐርብ ግን ፇተና ይፇተናሌ፡፡ በአራተኛው ዒመት
ብዛሒዜ ብርኪ ኩለ ዒይነት ፇተና ይፌተን፡፡ ሇሚቀርብ ግን በያዖው ዯረጃ ሁለም
ዒይነት ፇተናዎች ይፇተናሌ፡፡
ዒንቀፅ 17 - ነዘ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ፣ አንቀፅ 17 - ይህን ዯንብ ስሇመተሊሇፌ
ኣብዘ ዯንቢ ንዛተዯንገገ ወይ ብመሰረት እዘ በዘህ ዯንብ የተዯነፇፇውን ሔጋዊ ትአዙዛ
ዯንቢ ንዛውሃብ ዛኾነ ሔጋዊ ትእዙዛ የሚተሊሇፌ ማናቸውም ሰው ዯንቡን
ዛተሒሊሇፌ ዛኾነ ሰብ ከም ተሒሊሊፉ ዯንቢ እንዯተሊሇፇ ተቆጠሮ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ተቖፂሩ ብቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት ባወጣው የቅጣት ዯንብ መሰረት
ብዖውፅኦ ናይ ቅፅዒት ዯንቢ ይኽሰስ፣ ይከሰሳሌ፡፡ ጥፊተኛ መሆኑ ሲረጋገጥ ዯግሞ
ጥፌኣተኛ ምዃኑ እንትረጋገፅ ዴማ ይቕፃዔ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 18 - እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ፣ አንቀፅ 18 - ዯንቡ ስሇሚፀናበት ጊዚ

እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ካብ ዛወፀለ ጊዚ ጀሚሩ ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ጊዚ ጀምሮ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ፀጋይ በርሀ
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ ፀጋይ በርሀ
ጥሪ 1996 ዒ/ም የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
መቐሇ ጥር 1996 ዒ/ም
መቐሇ
415

መቐሇ ሔዲር 1996 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

ዯንቢ ቑፅሪ 29/1996 ዒ/ም ዯንብ ቁጥር 29/1996

ኣሰራርሒን ኣጠቓቕማን በዒሌ ሞተር የባሇሞተር ተሽከርካሪዎች አጠቃቀምና አሠራር
ተሽከርከርቲ ዯንብ
ዯንቢ ቑፅሪ 29/1996 ዒ/ም ዯንብ ቁጥር 29/1996
ኣሰራርሒን ኣጠቓቕማን በዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ የባሇሞተር ተሽከርካሪዎች አጠቃቀምና አሠራር
ዯንብ
በዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ ክህሌዎም ዛግባእ ባሇሞተር ተሽከርካሪዎች ሉኖራቸው የሚገባ

ብቕፅዒትን ዒይነታት፣ መሳርሔን ግሌፂ ምግባር ብቃትና የመሣሪያዎችን ዏይነት ግሌፅ ማዴረግ፣
ኣብ እዋን ዒመታዊ ናይ ተሽከርከርቲ ምርመራ ዒመታዊ የተሽከርካሪዎች ምርመራ ሆነ፣ በላሊም
ይኹን ኣብ ካሌእ እዋን ግቡኣት ምዃኖም ኣብ ጊዚ ግዳታ መሆናቸውና ሇተሽከርካሪው ዯህንነት
ምሔሊው ዯሔንነት ተሽከርከርቲ ዛሇዒሇ ተራ መኖር ከፌተኛ ዴርሻ ስሇሚኖረው የትግራይ
ስሇዛህሌዎ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግሥት ምክር ቤት ሥራ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ አስፇፃሚ ተሻሽል የወጣውን የትግራይ ብሄራዊ
ሔገመንግስታዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግሥት ምክር ቤት ሥራ አስፇፃሚ
ዒንቀፅ 56/7/ መሰረት እዘ ዛስዔብ ዯንቢ ኣውፂኡ ተሻሽል የወጣውን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ህገ-
ኣል፡፡ መንግስት ዒንቀፅ 56/7/ መሠረት በማዴረግ ከዘህ
ቀጥል የሚገኝ ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርዔስ
እዘ ዯንቢ ኣሰራርሒን ኣጠቓቕማን በዒሌ ሞተር ይህ ዯንብ የባሇሞተር ተሽከርካሪ አሠራርና
ተሽከርካሪ ዯንቢ ቑፅሪ 29/1996 ዒ/ም ባለ ክጥቀስ አጠቃቀም ዯንብ ቁጥር 29/1996 ዒ/ም ተብል
ይኽእሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀፅ 2 ትርጉም

ኣገባብ ናይቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም ዛህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው እስካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ በዘ ዯንብ ውስጥ፡-
1.″ፌሬን″ ማሇት ምስ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ 1. ″ፌሬን″ ማሇት
ዛተተሒሒዖ ኮይኑ ምስ ምንቅስቓስ ፌጥነት ከባሇ ሞተር ተሽከርካሪ ጋር የተያያዖ ሆኖ
ክቕንስ ወይ ጠጠው ክብሌ ዛሔግዛ መሳርሑ የመንቀሳቀስ ፌጥነት ሇመቀነስ ወይ ሇማቆም
416
እዩ፡፡ የሚያግዛ መሣርያ ነው፡፡

2. ″ጎማ″ ማሇት አየር ዛመሌአ ጠንካራ ዛኾነ ዊሌ/ 2. ″ጎማ″ ማሇት አየር የተሞሊ ጠንካራ የሆነ
ጠርዘ ተተሒሒዘ ነቲ ተሽከርካሪ ብቐሉለ የሚያረገርግ ክብ ሆኖ በተሽከርካሪ የሚከረክር
ክንቀሳቐስ ዛሔግዛ እዩ፡፡ /ሑዊሌ/ ጠርዛ የተያያዖ ተሽከርካሪው በቀሊለ
እንዱያንቀሳቀስ የሚያግዛ ነው፡፡
3. ″ኩለ ዒይነት ተሽከርካሪ″ ማሇት ኣቑሐትን 3. ″ሁለም ዒይነት ተሽከርካሪ″ ማሇት ዔቃዎች ሰዎች
ህዛብን ንምምሌሊስ ዛተሰርሏ ኮይኑ ብቤት በሇማመሊሇስ የተሠራ ሆኖ በትራንስፒርት ጽ/ቤት
ፅሔፇት ትራንስፒርት ነዘ ስራሔ ዛተመዯበ ሇዘህ ሥራ የተመዯበ ባሇሞተር ተሽከርካሪ ነው፡፡
በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ዩ፡፡
4. ″እኹሌ ብርሃን ኣብዖይህሌወለ ጊዚ″ ማሇት 4. ″በቂ ብርሃን በላሇበት ጊዚ″ ማሇት ፀሏይ ጠሌቃ
ፀሒይ ፀዱቓ ክሳብ እትበርቕ ኣብ ዖል ጊዚን እስከ ምትወጣበት ባሇው ጊዚ፣ እንዱሁም በአየር
ከምኡውን ብምኽንያት ኣየር ንምርኣይ ምክንያት ሇማየት የማይቻሌበት ወቅት ነው፡፡
ዖይከኣሇለ እዋንን እዩ፡፡
5. ″አሰራርሒ″ ማሇት ሒዯ ተሽከረካሪ ብዛተፇሊሇዩ 5. ″አሠራር″ ማሇት አንዴ ተሽከርካሪ በተሇያዩ
ኣቑሐት ምግጣም ወይ ምስራሔ እዩ፡፡ ዔቃዎች መግጠም ወይ መሥራት ነው፡፡
6. ″ኣጠቓቕማ″ ማሇት ብመሰረት እዘ ዯንቢ ሒዯ 6. ″አጠቃቀም″ ማሇት በዘህ ዯንብ መሠረት አንዴን
ተሽከርካሪ ብኣግባቡ ምጥቃም እዩ፡፡ ተሽከርካሪ በአግባቡ መጠቀም ነው፡፡
7. ″ናይ ሒዯጋ መከሊኸሉ መሰትያት″ ማሇት 7. ″የአዯጋ መከሊከያ መስተዋት″ ማሇት ሇዯህንነት
ንዴሔንነት እንትበሃሌ ኣብ ብዒሌ ሞተር ሲባሌ በባሇሞተር ተሽከርካሪ ሊይ የሚገጠም መሣርያ
ተሽከርካሪ ዖግጠም መሳርሑ እዩ፡፡ ነው፡፡
8. ″መመዖኒ ዯረጃ″ ማሇት ናይ በዒሌ ሞተር 8. ″የመመዖኛ ዯረጃ″ ማሇት ስሇ ባሇሞተር ተሽከርካሪ
ተሽከርካሪ ዒይነት ክፌሉታት /ኣካሌ/ ብሰፉሐ ዒይነትና የአካሌ ክፌልች በሰፉው የሚያብራራ
ዖብርህ ናይ ፅሐፌ ሰነዴ እዩ፡፡ የጽሐፌ ሰነዴ ነው፡፡
9. ″እንስሳ″ ማሇት ዴሙን ከሌቢን እንተይወሰኸ 9. ″እንስሳ″ ማሇት ዴመትና ውሻን ሳይጨምር
ዛኾነ እንስሳ ዖቤት እዩ፡፡ ማንኛውም የቤት እንስሳ ነው፡፡
10. ″መኣንገቻ″ ማሇት ምስቲ ናይ ተሽከርካሪ 10. ማንገቻ ማሇት ከተሽከርካሪ መቀመጫ ወንበር ሊይ
መቐመጢ ወንበር ዛገጠመ ኮይኑ ሒዯ ሰብ እዋን የሚገጠም ሆነ አንዴ ሰው በትራክ አዯጋ ጊዚ
ሒዯጋ ትራፉክ ካብ መቐመጢኡ ንከይነቓነቕ ከሚቀመጥበት እንዲይነቃነቅ /እንዲይፇናጠር/
/ከይፇናጠር/ ተሒሲቡ ዛተሰርሏ እዩ፡፡ ታስቦ የተሰራ ነው፡፡
ዒንቀፅ 3 ብዙዔባ ፌሬን አንቀፅ . ፌሬንን በሚመሇከት

1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ብቕዒት ዖሇዎ ናይ 1. ማናቸውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ ብቃት ያሇው
ኢዴን እግርን ፌሬን ክግበረለ ይግባእ፡፡ የእጅና እግር ፌሬን ሉዯረግሇት ይገባሌ፡፡
2. ዛኾነ ተሽከርካሪ ናይ ፌሬን ኣካሌ ኣይሰርሔን 2. ማናቸውም ተሽከርካሪ የፌሬን አካሌ በማይሠራበት
ኣብ ዛብሌ ግዚ ካብዛተጠቐሰ ክፌሉ ወይ ናይ ወቅት ከዘህ ከተጠቀሰው ክፌሌ ወይንም የእግር
እግሪ ፌሬን ብረት ናይ ካሉእ ብምግሌባጥ ፌሬን ብረት ላሊ የመገሌበጥ ሁኔታዎች ሲፇጠር
ኩነታት እንትፌጠር እቲ ተሽከርካሪ ብእኹሌ ተሽከርካሪ በበቂ ርቀት ውስጥ በመምጣት ማቆም
ርሔቐት ውሽጢ ብምምፃእ ጠጠው ምባሌ ክከኣሌ እንዱቻሌ የተሽከርካሪ ሸክክሪት/ዎሌ/ ቁጥር ከግማሽ
ናይ ተሽከርካሪ ሽክርክራት/ዊሌ/ ፅሪ ካብ ፌርቒ የማያንስ ፌሬን እንዱኖረው አስፇሊጊ ነው፡፡
ዖይነኣሰ ፌሬን ክህሌዎ ኣዴሊይ እዩ

3. ጠጠው መበሉ ፌሬን 3. የፌሬን ማቆምያ
ሀ. ናይ ኢዴ ሒይሉ ዴፌኢት ብምጥቃም ሀ. የእጅ ሃይሌ ግፉት በመጠቀም በቀሊለ ሉነሳ
ብቐሉለ ክትስእ ዖይኽእሌ የማያስችሌ፣
ሇ. ብ዗ሔ ዛኸይዴን ሇ. ብ዗ የሚሄዴ
ሏ. ምስ ተሽከርካሪ ብዖተኣማምን ኩነታት ሏ. ከተሽከርካሪ ጋር በሚያስተማምን ሁኔታዎች
ዛተተሒዖ ክኸውን ኣሇዎ የተያያዖ መሆን አሇበት፡፡
4. ናይ ኢዴ ፌሬን 4. የእጅ ፌሬን
ሀ. ብቐሉለ ዛሰርሐ ሀ. በቀሊለ የሚሠሩ
ሇ. ሇስሊሳ ዖይኮነን ሇ. ሇስሊሳ ያሌሆነ
ሏ. ናይ ዴጋፌ ሒይሉ እንትውስኽ ብቐሉለ ሏ. የሃይሌ ዴጋፌ ሲጨምር በቀሊለ
ዖይዔፀፌ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ የማይታጠፌመሆን አሇበት፡፡
5. ሔዴሔዱኡ ክፌሉ ተሽከርካሪ ዛተተሒሒዖ ናይ 5. እያንዲንደ የተሽከርካሪ ክፌሌ የተያያዖ የያንዲንደ

ሔዴሔዴ ፌሬን ሜሊ ፌሬን ዖዳ
ሀ. ኣሰራርሔኡ ብፅቡቕ ኩነታት ብዯንቢ ሀ. አሠራሩ በጥሩ ሁኔታ በዯንብ የተያዖ
ዛተታሔዖ ሇ. ብቃት ያሇው የአሰራር ስነ-ስርዒት በአግባቡ
ሇ. ብቕዒት ዖሇዎ ናይ ኣሰራርሒ ስነ ስርዒት መገጠም አሇበት፡፡
ብኣግባቡ ክግጠም ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 4 ብዙዔባ ጎማ አንቀፅ 4 ጎማን በሚመሇከት

ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ብንፊስ ዛተመሌአ ማናቸውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ በንፊስ የተሞሊ
1. በቲ ተሽከርካሪ ንምጥቃም ወይ ካሉእ ዒይነት 1. በዘህ ተሽከርካሪ ሇመጠቀም ወይንም ላሊ ዒይነት
ጎማ እንከይተገበረለ ምችው ዖይኮነ፣ ጎማ ሳይዯረግሇት ምቹ ያሌሆነ፡፡
2. ብትኽኽሌ ኣየር ዖይተመሌአ፣ 2. በትኽክሌ አየር ያሌተሞሊ
3. ኣብቲ ኣካሌ ብገመዴ ዛግበር ዛተቆረፀ እኹሌ 3. በአካለ ውስጥ በገመዴ የሚዯረግ የተቆረጠ በቂ
ስፌሒት ዖሇዎ እንተኾይኑ ዛተቆረፀ ቑመት ስፊት ያሇው ከሆነና የተቆረጠ ቁመት 30 /ሰሊሳ/
/ሳሇሳ ሚሉ ሜትር ወይ ኣብ እቲ ጎማ/ፔሊስቲክ/ ሚ.ሜ ወይንም የጎማው /ፔሊስቲክ/ 10/አሥር/ እጅ
/ዒሰርተ/ ኢዴ ብዛኾነ መንገዱ በሉፁ በሆነ መንገዴ በሌጦ ከተገኘ
እንተተረኺቡ፣
4. ብምፌሌሊይ ወይ እቲ ቅርፂ ብኽፊሌ ብምኽንያት 4. በመሇያየት ወይንም ቅርፁ በከፉሌ በብሌሽት
ብሌሽት ዛሒበጠ ወይ ውፅእ እትው ዖሇዎ ምክንያት ያበጠ ወይንም የሚገባና፣ የሚወጣ ያሇው
እንተኾይኑ፣ እንዯሆነ፡፡
5. ዛተዒፀፇ ወይ ቅርፂ ናይቲ ክሪ ንዒይኒ ብዛረአይ 5. የተጣጠፇ ወይን ቅርፁ ዒይን በሚታይ ሁኔታ ወይ
ኩነታት ናብ ዯገ ዛወፀ እንተኮይኑ፣ ውጭ የወጣ ከሆነ፡፡
6. ብዯገ዗ርያ ክቢ መስመርን ናይ ጎኒ ኣግዲሚ 6. በውጭ ዗ርያ ክብ መስመር የጎን አግዲሚ ሥስት
ሰሇስተ ርብዑ እንተነኣሰ ሒዯ ሚሉ ሜትር ከሩብ ቢያንስ 1 ሚ.ሜ ጥሌቀት ያሇው ክር ካሇው
ዔምቆት ዖሇዎ ክሪ እንተሃሌይዎ ኣብ ጥቕሚ በጥቅም ሊይ መዋሌ የሇበትም፡፡
ክውዔሌ የብለን፡፡
418
ዒንቀፅ 5. መሌክዑ ፌጥነት አንቀፅ 5. የፌጥነት መሇኪያ መሳርያ

ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ብፅቡቕ ኩነታት ማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ በጥሩ ሁኔታ የተሰራ
ዛተሰርሏ ናይ ፌጥነት መሇክዑ መሳርሑ ክህሌዎ የፌጥነት መሇኪያ መሳርያ ሉኖረው ይገባሌ፡፡
የዴሉ
ዒንቀፅ 6 ናይ ንፊስ መከሊኸሉን ናይ ብርሃን አንቀፅ 6. የንፊስ መከሊከያና የብርሃን መተሊሇፉያ
መተሒሊሇፌን መሳርሔታት መሣሪያዎች
1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ነቲ ኣሽከርካሪ 1. የሆነ ባሇሞተር ተሽከርካሪ አሽከርካሪውን ሇማየት
ንምርኣይ ብዖይክሌክሌ ኩነታት መስትያትን በማይከሇክሌ ሁኔታ መስትዋትና ላልች ብርሃን
ካሌኦት ብርሃን ንምሔሌሊፌ ዖኽእለ ነገራት ሇማስተሊሇፌ የሚያስችለ ነገሮች ሉኖሩት አስፇሊጊ
ክህሌዎ የዴሉ፡፡ ነው፡፡
2. ሒዯ ተሽከርካሪ እንተንኢሱ ሒዯ ናይ ንፊስ 2. አንዴ ተሽከርካሪ ቢያንስ አንዴ ንፊስ መከሊከያ
መከሊኸሌን ብፅቡቕ ኩነታት ዛሰርሔ ነቲ በጥሩ ሁኔታ የሚሰራ መስትዋቱ በሚዖረጋ የሚጠርግ
መስትያን ዛፀርግ መሳርሑ ክህሌዎ የዴሉ፡፡ መሳርያ እንዱኖረው ያስፇሌጋሌ፡፡
ዒንቀፅ መሳረሑ መነከይ ዴምፂ አንቀፅ 7. የዴምፅ መቀነሻ መሳርያ፣
1. ካብቲ ሞተር ተሽከርካሪ ዛወፅእ ትኪ ናብ ኣየር 1. ከሞተር ተሽከርካሪ የሚወጣ ጢስ ወይ አየር
ቅዴሚ ምብታኑ ብዴምፂ መነከይ መሳርሑ ከመበተኑ በፉት በዴምፅ መቀነሻ መሳርያ ማሇፌ
ክሒሌፌ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
2. እቲ ዛተብሃሇ ናይ ዴምፂ መነከይ መሳርሑ 2. ይህ የተባሇው የዴምፅ መቀነሻ መሳርያ በጥሩ
ብፅቡቕ ኩነታትን ብትኽክሌን ዛሰርሔ ኮይኑ ሁኔታና በትክክሌ የሚሰራ ሀኖ ከተሽከርካሪ የሚወጡ
ካብቲ ተሽከራካሪ ዛወፅእ ናይ ትኪ ዴምፂ የጢስ ዴምፅ የማይጨምር መሆን አሇበት፡፡
ዖይወሰኸ ክኸውን ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 8. ትኪ አንቀፅ 8. ትኪ
1. ሒዯ በዒሌ መተር ተሽከርካሪ ኣብ ዛሽክርከር ጊዚ 1. አንዴ ባሇሞተር ተሽከርካሪ በሚሽከርክርበት ወቅት
ናብ ሞተር ዛተሒሊሇፌ ነዲዱ ዒቐን ክግበረለ ወዯ ሞተር የሚያስተሊሌፌ የተሇካ ነዲጅ እንዱሆን
የዴሉ፣ የነዲጅ መጠን መቆጣጠርያ መሳሪያ በዱዛሌ ሞተር
ሊይ እንዱዯረግበት ያስፇሌጋሌ፡፡
2. ካብ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ዛወፅእ ትኪ 2. ከባሇ ሞተር ተሽከርካሪ የሚወጣ ጭስ ጉዲት
ጉዴኣት ዖስዔብ ወይ ሒዯጋ ዖብፅሔ እንተኾይኑ የሚያዯርስ ወይንም አዯጋ የሚያዯርስ ከሆነ
በቲ ተሽከርካሪ ምጥቃም ክሌክሌ እዩ፡፡ በተሽከርካሪው መጠቀም ክሌሌ ነው፡፡
ዒንቀፅ 9. መዔፀፉታት ማዔፆን እጀታትን አንቀፅ 9 የመዛጊያ ማጠፌያዎችና እጀታዎች፣
ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ናይ ማዔፆ ማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ የመዛጊያው
መተሒሒዛታትን መዔፀፉታትን ብዯንቢ ማያያዣና ማጠፌያዎች በዯንብ /በጥንቃቄ የተያያ዗
/ብጥንቃቄ/ ዛተሒሒዖ ኮይኑ መጠነኛ ብዛኾነ ሆነው መጠነኛ በሆነ ጉሌበት የሚዖጉና ተዖግተው
ጉሌበት ዛዔፀውን ተዒፂዎም ዛፀንሐ ክኾኑ የሚቆዩ መሆን አሇባቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
419
ዒቀፅ 10 መሪ አንቀፅ 10 መሪ
1. ምስ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ዛተተሒሒዖ ዛኾነ 1. ከባሇ ሞተር ተሽከርካሪ የተያያዖ ማንኛውም ሞተር
ሞተር ናይ መሪ ማርሻ ናይ ኣሰራርሒ ስነ የመሪ ማርሽ የአሰራር ስነስርዒት በጥሩና ብቃት
ስርዒት ብፅቡቕን ብቕዒት ብዖሇዎ ክተሒዛ ባሇው ሁኔታ መያዛ አሇበት፡፡
ኣሇዎ 2. የመሪው ሽክርክር ቀጥታ መስመር ወዯፉት ባሇው
2. ናይቲ መሪ ሽክርክር ቀጥተኛ መስመር አቅጣጫ ሲሆን በሩጫ ወይንም በቀጥተኛ መንገዴ
ንቕዴሚት ብዖል አንፇት እንትኾን፣ ኣብ ከፌተኛ ወይም ቀጥተኛ ነፃ እንቅስቃሴ መኖር
ናህርን ወይ ኣብ ቀጥተኛ መንገዴ ከፌተኛ ወይ አሇበት፡፡
ቀጥተኛ ነፃ ምንቅስቓስ ክህሌዎ ኣሇዎ
3. ናይቲ መሪ ዒምዱ ምስ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ 3. የመሪው አምዴ ከባሇ ሞተር ተሽርከርካሪ አካሌ
ኣካሌ ብጥብቂ ክተሒሒዛ ኣዎ፡፡ በጥብቅ መያያዛ አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 11 መሳርሑ መጠንቀቂ ዴምፅ አንቀፅ11 የዴምፅ ማስጠንቀቅያ መሳርያ
ዛኾነ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ምምፅኡ ወይ ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ መምጣቱ ወይንም
ኣንፇቱ ንኸፌሇጥ ዴምፅ ዖስምዔ ብቑዔ ናይ አንፇቱ እንዱታወቅ ዴምፅን የሚያሰማ ብቁ
መጠንቀቒ መሰርሑ/ጡሩምባ/ ክግብረለ የዴሉ የማስጠንቀቂያ መሣርያ /ጡሩምባ/ እንዱገጠምሇት
ያስፇሌጋሌ
ዒንቀፅ 12 መብራህቲ አንቀፅ 12 መብራት
ሀ. ናይ ቅዴሚት መብራህቲ ብሽክሇታ ሀ. የፉት መብራት
1. ብዖይካ ሞተር ብሽክሇታ ዛኾነ በዒሌ ሞተር 1. ያሇ ሞተር ብስክላት ማንኛውም ባሇ ሞተር
ተሽከርካሪ ኣብ ግዚ ፀሌማት ብርሃን ዛህቡ ተሽከርካሪ በጨሇማ ጊዚ ብርሃን የሚሰጡ ሁሇት ነጭ
ክሌተ ፃዔዲ ብርሃን ዖርኣዩ ናይ ቅዴሚት ብርሃን የሚያሳዩ የፉት መብራቶች እንዱኖሩት
መብራህትታት ክህሌውዎ የዴለ፣ ያስፇሌጋሌ፡፡
2. በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ናይ ቅዴሚት መብራህቲ
ቢጫ ተገይሩለ እንተኾይኑ ብጫ መብራህቲ 2. ባሇሞተር ተሽከርካሪ የፉት መብራት ቢጫ
ክጥቀም ይኽእሌ እዩ፡፡ ተዯርጎሇት ከሆነ ቢጫ መብራት መጠቀም ይቻሊሌ፡፡
3. ናይ ቅዴሚት መብራህቲ 3. የፉት መብራት

1. ኩለ ጊዚ ዯብዖዛ ዛበሇ ብርሃን ከምዛህብ፣ 1. ሁሌ ጊዚ ዯብዖዛ ያሇ ብርሃን እንዯሚሰጥ
2. እቲ ተሽከርካሪ ኣንፇት ኣብ ዛቕይር ግዚ 2. ተሽከርካሪው አቅጣጫ በሚሇውጠበት ጊዚ ዯብዖዛ
ናብዯብዖዛ ዛበሇ ብርሃን ምሌዋጥ ከምዖየኽእል ያሇ ብርሃን መሇወጥ እንዯመያስችሇው ወይንም
ወይ፣ 3. በአንዴ ማጥፉያ ማጥፊት የሚችሌ ሁኖ
3. ብሒዯ መጥፌኢ ክጠፌእ ዛኽእሌ ኮይኑ በተመሳሳይ ጊዚ የተጠቀሰ የፉት መብራት
ብተመሳሳሉ ጊዚ ዛተጠቐሰ ናይ ቅዴሚት ወይም ላሊ መብራት ዯብዖዛ ያሇ ብርሃን
መብራህቲ ወይ ካዒ መብራህቲ ዯብዖዛ ዛበሇ ሇመስጠት የሚያስችሇው ከ7/ሰባት/ የማይበሌጥ
ብርሃን ንምሃብ ዖኽእለ ካብ 7/ሸውዒተ/ ዋት እንዱገጠምሇት ያስፇሌጋሌ፡፡
ዖይበሌፅ ዋት ክግጠመለ የዴሉ፣
4. ቫሌቮታትን ዛተሸፇኑ ብርሃን ዛህቡ 4. ቮሌቮዎችና የተሸፇኑ ብርሃን የሚሰጡ መብራት
መብራህትታት ናይ ዋት ምሌክት ክህሌዎም የዋት ምሌክት እንዱኖራቸው ያስፇሌጋሌ፡፡
የዴሉ፣
5. ዛኾነ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ብወገን ቅዴሚት 5. ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ በፉት በኩሌቀይ
420
ቀይሔ መብራህቲ ክግበረለ የብለን፡፡ መብራት እንዱዯረግበት አይገባም፡፡

ሇ. ናይ ሊዔሉ መብራህቲ ሇ. የሊይ መብራት
1. በዒሌ ኣርባዔተ ወይ ካብኡ ንሊዔሉ ዊሌ ዖሇዎ 1. ባሇ አራት ወይንም ከዘያ በሊይ ዊሌ ያሇው የሆነ ባሇ
በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ናይ ባዔለ መብራህቲ ሞተር ተሽከርካሪ የራሱ መብራት ያሇው ሆኖ
ከምዛህሌዎ ኮይኑ ኣብ መንገዱ ኣብ ዛሽክርከር በመንገዴ የሚሽከርክርበት ጊዚ
ጊዚ፣
1.1 ዯንበኛ ብርሃንን ዯብዖዛ ዛበሇ ብርሃንን 1.1 ዯንበኛ ብርሃንና ዯብዖዛ ያለ ብርሃንን የሚሰጡ
ዛሔቡ ክሌተ ፅምዱ ናይ ሊዔሉ መብራህቲ ሁሇት ጥንዴ የሊይ መብራት ወይም፣
ወይ፣
1.2 ክሌተ ወይ ካብ ክሌተ ንሊዔሉ ዛተጣመሩ 1.2 ሁሇት ወይም ከሁሇት በሊይየተጣመሩ ጥንዴ
ፅምዱ ናይ ሊዔሉ መብራህትታት ብዯገ ፅምዱ የሊይ መብራቶች በውጭ ጥንዴ የራስጌ
ናይ ርእሲ መብራህትታት ዋና ብርሃን መብራቶች ዋና ብርሃን ሳይሰጡ ዯብዖዛ ያሇ
እንተይሃቡ ዯብዖዛ ዛበሇ ብርሃን ክህቡ ዛኽእለ ብርሃን ሇመስጠት የሚችለ መሆናቸውን
ምዃኖም መብርህን መጥፌእን ማብሪያና ማጥፉያ በአጠቃሊይ ብርሃን ሉጠፊ
በኣጠቃሊሉብርሃን ክጠፌኡ ዛኽእለ ምዃኖም የሚችለ መሆናቸውን በተመሳሳይ ጊዚ ዯብዖዛ
ብተመሳሳሉ ጊዚ ዯብዖዛ ዛበሇ ብርሃን ሂቦም ያሇ ብርሃን ሰጥተው እንዱቆዩ ወይም ዯብዖዛ
ክፀንሐ ወይ ዯብዖዛ ዛበሇ ብርሃን ክህቡ ያሇ ብርሃን ሇመስጠት እንዱችለ ሆኖው
ከምዛኽእለ ኮይኖም ክዲሇው ይግበኦምን፡፡ መዖጋጀት ይገባቸዋሌ
2. ናይ ሔዴ ሔዱኡ መብራህቲ መጠን ካብ 2. የእያንዲንደ የመብራት መጠንከ30/ሣሊሣ/ ዋት
30/ሰሊሳ/ ዋት ክንእስ የብለን፣ ማነስ የሇበትም፡፡
3. ናይ ሊዔሉን ናይ ጎኒን መብራህቲታት ኣብ ሒዯ 3. የሊይና የጎን መብራቶች ከአንዴ ክፌሌ /ዩኒት/
ክፌሉ/ዩኒት/ ክተሒሒ዗ ኣሇዎን፣፣ መያያዛ አሇባቸው
4. ክሌቲኦም ፅምዴ መብራህቲታት ዛህብዎ ናይ 4. ሁሇቱም ጥንዴ መብራቶች የሚሰጡት የቀሇም
ቀሇም ሔብረ ብርሃን ሒዯ ዒይነት ኮይኑ ፃዔዲ ዒይነት ብርሃን አንዴ ዒይነት ሆኖ ነጭ ወይን ቢጫ
ወይ ብጫ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ መሆን አሇበት፡፡
ሏ. ካሌኦት መብራህትታት ሏ. ላልች መብራቶች
1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ወይ ተስሒቢ 1. ማንኛውም ባሇ
ክሌተ ናይ ዴሔሪት መብራህቲታት ክህሌውዎ ሞተር ተሽከርካሪ ወይም ተሳቢ ሁሇት የኋሊ
የዴሉ፣ መብራቶች እንዱኖሩት ያስፇሌጋሌ፣፣
2. ዛተብሃለ መብራህቲታት ኣብ ዛበርሁ ጊዚ ሒዯ 2. የተባለት መብራቶች በሚሰሩበት ጊዚ አንዴ አይነት
ዒይነት መሌክዔ ከምዛሔሌዎም ኮይኑ እዛቲ ሒዯ መሌክ እንዱኖራቸው ሆኖ አንደ ሲበሊሽ ላሊውን
እንትበሊሸው ነቲ ካእ ከየበሊሽዎ ብዯንቢ እንዲያበሊሸው በዯንብ መያያዛ አሇባቸው፡፡
ክተተሒሒ዗ ኣሇዎም፣
3. ዛኾነ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣብ ውሽጢ ቑፅሪ 3. ማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ በሰላዲ ቁጥር
ሰላዲ፣ ታክሲ ሜትር ወይ ብዛኾነ ምኽንያት ውስጥ፣ ታክሲ ሜትር ወይንም በሆነ ምክንያት
ትራፉክ ቀዱሙ ንምሔሊፌ ዛህብ ምሌክት ወይ ትራፉክን ቀዴሞ ሇማሇፌ የሚሰጥ ምሌክት ወይም
ኣብ ውሽጢ ኣውቶቡስ ንመንገደ ወይ በአውቶቡስ ውስጥ ሇመንገደ ወይም ሇመዴረሻ
ንመብፅሑ ምሌክታት እንተዖይኮይኑ ኣብ ምሌክቶች ካሌሆነ በቀር በፉት ላሊ መብራት ማሳየት
ቅዴሚት ካሉእ መብራህቲ ከርኢ የብለን፡፡ የሇበትም፡፡
421
4. ዛኾነ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ንምጥምዙዛ ጥራሔ 4. ማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ ሇመዜር ብቻ
ዖገሌግሌ ቀይሔ ወይ ፃዔዲ ብርሃን ብዖይካ የሚያገሇግሌ ቀይ ወይንም ነጭ ብርሃን ከሚያሳይ
ዖርእይ ብዴሔሪት ካእ መብራህቲ ከርኢ የብለን በስተቀር በኋሊ ላሊ መብራት ማሳየት የሇበትም፡፡
5. ናይ ሒዯጋ መከሊኸሉ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ 5. የአዯጋ መከሊከያ ባሇሞተር ተሽከርካሪ ከዘህ በሊይ
ካብዘ ንሊዔሉ ዛተጠቐሰ ናይ መብራህቲ የተጠቀሱት የመብራት አይነቶች በሙለ እንዱኖሩት
ዒይነታት ብሙለእ ክህሌዎ ኣይግዯዴን፡፡ አይገዯዴም፡፡
ዒንቀፅ 13. ናይ ዴሔሪት መንፀባረቕቲ ምሌክታት አንቀፅ 13 በኋሊ ማንፀባረቂያ ምሌክቶች

1. ዛኾነ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኣብ ጊዚ ፀሌማት 1. ማንኛውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ በጨሇማ ጊዚ
ኣብ መንገዱ ኣብ ዛሽክርከር ጊዚ ኣብ ዴህሪት በመንገዴ ሊይ በሚሽከረከርበት ወቅት ከኋሊ ቀይ
ቐይሔ መንፀባራቕቲ መብራህቲታት ክህሌውዎ የሚያንፀባርቁ መብራቶች ሉኖሩት ያስፇሌጋሌ፡፡
የዴሉ፣ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተጠቀሰ የመብራት
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ዛተጠቐሰ ዒይነት ዒይነት ከሊይ ወዯ ታች በአራት ማእዖን አቅጣጫ
መብራህቲ ካብ ሊዔሉ ናብ ታሔቲ ብኣርባዔተ የተያያዖ ሆኖ ግሌፅና በቀሊለ ሉታይ የሚችሌ መሆን
ማእዛን ኣቕጣጫ ዛተተሒሒዖ ኮይኑ ግሌፅን አሇበት፡፡
ብቐሉለ ክረአ ዛኽእሌ ክኸውን ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 14. ምዔፃፌ ዖርኢ መብራህቲ አንቀፅ 14 መታጠፌን የሚያሳይ መብራት
1. ሒዯ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ምዔፃፈ ወይ 1. አንዴ ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ መታጠፈን ወይም
ኣንፇት ምሌዋጡ ዖርኢ ሒዯ ወይ ክሌተ አቅጣጫ መሇወጡን የሚያሳይ አንዴ ወይም ሁሇት
መብራህቲ ኣብ ዴሔሪት ክህሌዎ ኣሇዎ፡፡ መብራት ሉኖረው ይገባሌ
2. ኣብዘ ኣንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ ዒይነት 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተጠቀሰው
መብራህቲ ፃዔዲ ኮይኑ ዛበርህ ኣብ ምዔፃፌ ማርሽ የመብራት ዏይነት ነጭ ሆኖ የሚያበራ ማርሽን
ወይ ነዘ ጥቕሚ ጥራሔ ዛውዔሌ ዛተፇሊሇየ በማጠፌ ወይም ሇዘህ ጥቅም ስራ ሊይ የሚውሌ
መብርህን መጥፌእን ክኸውን ኣሇዎ፡፡ የተሇየ ማብሪያና ማጥፉያ መሆን አሇበት፡፡
3. ንምዔፀፉ ኣዴሊይ እንተዖይኮይኑ ምዔፃፌ ዖርኢ 3. ሇመታጠፌያ አስፇሊጊ ካሌሆነ በቀር መታጠፉያና
መብራህቲ ከምዖርኢ ክኸውን የብለን፡፡ የሚሳይ መብራት አነዯሚያሳይ ማዴረግ የሇበትም፡፡
ዒንቀፅ 15. ናይ ቅዴሚት ናይ መኣዛን ምሌክት አንቀፅ 15 የፉት የማዔዖን ምሌክት መብራት
መብራህቲ
1. ዛኾነ ተስሒቢን ፌርቂ ተስሒቢን ፃዔዲ ናይ 1. ማንኛውም ተሳቢና ግማሽ ተሳቢ ነጭ የፉት ማዔዛን
ቅዴሚት መዒዛን መብራህቲ ኣብ ጎንን መብራት በጎንና በፉት እንዱኖረው ይገባሌ፡፡
ቅዴሚትን ክህሌዎ ይግባእ፡፡ 2. እያንዲንደ መብራት ከኤላክትሪክ መብራት ሲስተም
2. ሔዴሔዱኡ መብራህቲ ምስ ኤላክትሪክ መብርሂ የተያያዖ ሆኖ በማዔከሊዊ ከ7/ሰባት/ ዋት መብሇጥ
ሲስተም ዛተሒሒዖ ኮይኑ ብማዔኸሊይ ካብ የሇበትም፡፡
7/ሸውዒተ/ ዋት ክበሌፅ የብለን፡፡
ዒንቀፅ 16. ሰማያዊ ብሩህን ብጫን ቀሇም መብራህቲ አንቀፅ 16 ሰማያዊ ብሩህን ብጨጣን ቀሇም መብራት
ቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት ብዛእዛዜ መሰረት የትራንስፒርት ጽ/ቤት በሚያዖው መሠረት ሰማያዊ
ሰማያዊ ወይ ብሩህ ቢጫ ቀሇም ዖሇዎ መብራህቲ ወይም ብሩህ፣ ብጫ ቀሇም ያሇው መብራት
ኣብ ብዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ክግጠም ይክእሌ በባሇሞተር ተሽከረካሪ ሉገጠም ይችሊሌ፡፡
እዩ፡፡
422
ዒንቀፅ 17. ጠጠው መበሉ መብራህቲ አንቀፅ 17 የማቆምያ መብራት

1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ክሌተ ጠጠው 1.ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ ሁሇት የማቆምያ
መበሉ መብራህቲ ክህሌዎ የዴሉ፣ መብራት አንዱኖረው ያስፇሌጋሌ፡፡
2. ኣብዘ ኣንቀፅ ንዐስ ኣንቀፅ 1፣ ዛተጠቐሰ ጠጠው 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተጠቀሰ የማቆሚያ
መበሉ መብራህቲ እቲ ተሽከርካሪ ጠጠው ኣብ መብራት ተሽከረካሪው በሚቆምበት ጊዚ የማያቋርጥ
ዛብሇለ እዋን ዖየቋርፅ ቀይሔ መብራህቲ ከርኢ ቀይ መብራት ማሳየት አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
3. ጠጠው መበሉ መብራህቲ ሒይሉ ካብ 15-36 3. የማቆምያ መብራት ሃይሌ ከ15-36 ዋት መሆን
ዋት ክኾን ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
4. ናይ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ኮነ ናይ ተስሒቢ 4. የባሇሞተር ተሽከርከሪም ሆነ የተሳቢ የማቆምያ
ጠጠው መበሉ መብራህቲታት ዛሰርሔ ናይቲ መብራቶች የሚበሩት አሽከርካሪ የእግር ፌሬን
ኣሽከርካሪ ናይ እግሪ ፌሬን ኣብ ዛርገፅ ጊዚ በሚረግጥበት ጊዚ ነው፡፡
እዩ፡፡
ዒንቀፅ 18 ናይ ኣንፇት መግሇፅታት አንቀፅ 18 የአቅጣጫ መግሇጫዎች
1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ወይ ተስሒቢ ናይ 1. ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ ወይም ተሳቢ
ኣንፇት መርኣይ ምሌክት ክገብር ኣሇዎ፡፡ የአቅጣጫ ማሳያ ምሌክት ማዴረጉ አሇበት፡፡
2. ናይ ኣንፇት መርኣይ ምሌክት ኣብ ሔዴሔዱኡ 2. የአቅጣጫ ማሳያ ምሌክት በእያንዲንደ ጎን በእኩሌ
ጎኒ ብእኹሌ ርሔቐት ኣብ ተሽከርካሪ ዴሔሪትን ርቀት ከተሽርካሪ ኋሊና ፉት የሚያሳይ ከሆነ ባሇ
ቅዴሚትን ዖየርኢ እንተኾይኑ ብዒሌ ነፀሊ ዛኾነ ነጠሊየሆነ ብርሃን ሰጭ መፇቀዴ ይቻሊሌ
ብርሃን ወሃ ክፌቀዴ ይከኣሌ፡፡
3. ክሌተ ብርሃን ውሃብቲ ሒበርቲ ኣንፇታት ኣብ 3. ሁሇት ብርሃን ሰጮዎች አቅጣጫ አመሌካቾች
ሔዴሔዴኡ ተሽከርካሪ ጎኒ ምስተገበረ ኣብ በያንዲንደ ተሽከርካሪ ጎን እንተዯረገ በፉትና
ቅዴሚትን ብተመሳሳሉ ኣብ ዴሔሪትን ብሒዯ በተመሳሳይ ከኋሊ በአንዴ ዒይነት ማጥፌያና መብሪያ
ዒይነት መጥፌኢን መብርሂን ክህሌዎ ኣሇዎ፡፡ መኖር አሇበት፡፡
4. ናይ ተስሒቢ ናይ ኣንፇት መመሌከቲታት ከም 4. የተሳቢ ኣቅጣጫ አመሌካች እንዯ ተሽከርካሪው

እቲ ተሽከርካሪ ብሒዯ መብርህን መጥፌእን በአንዴ ማብሪያና ማጥፌያ መስራት አሇበት
ክሰራሔ ኣሇዎ፡፡
5. ሔዴሔዱኡ ናይ ኣንፇት መመሌከቲ ናይ 5. እያንዲንደ አቅጣጫ አመሌካች የፉትና የኋሊን
ቅዴሚትን ዴሔሪትን ዖርኢ ብሩህ ብጫ ቀሇም የሚያሳይ ብሩህ፣ ቢጫ ቀሇም መብራት ሆኖ ወዯፉት
መብራህቲ ኮይኑ ንቅዴሚት ጥራሔ ዖርእዩ ብቻ የሚያሳዩ ብሩህ ብጫ ቀሇም ወይንም ነጭ
ብሩህ ብጫ ቀሇም ወይ ፃዔዲ ናብ ዴሔሪት ወዯኋሊ ብቻ የሚያሳይ ብሩህ ቢጫ ወይም ቀይ
ጥራሔ ዖርኢይ ዴማ ብሩህ ብጫ ወይ ቀይሔ መሆን አሇባቸው፡፡
ክኾኑ ኣሇዎም፡፡
6. ናይቲ ተሽከርካሪ ናይ አንፇት መግሇፂ 6. የተሽከርካሪው የአቅጣጫ መግሇጫ /ማሳያ/
/መርኣይ/ ኣብዖይሰርሔ ጊዚ እቲ ኣሽከርካሪ በማይሰራበት ጊዚ አሽከርካሪው በእጁ የማያቋርጥ
ብኢደ ዖየቋርፅ ምሌክት ከርኢ ኣሇዎ፡፡ ምሌክት ማሳየት አሇበት፡፡
423
ዒንቀፅ 19 ናይ ሰላዲ መብራህቲ አንቀፅ 19 የሰላዲ መብራት

ኣብ ዴሔሪት ሰላዲ ዛርከቡ ፉዯሊትን ናይ ሰላዲ ከኋሊ ሰላዲ የሚገኘው ፉዯልችና የሰላዲ ቁጥሮች እስከ
ቑፅርታት ክሳብ ዒሰርተ ሒሙሽተ/15/ ሜትሮ 15/አስራ አምስት/ ሜትር ርቀት የሚያሳዩ በቀሊ
ርሔቐት ርኣዩ ብቐሉለ ዛንበቡ ኮይኖም ክረኣዩ የሚነበቡ ሆነው እንዱታዩ ብርሃን አንፀባራዊ መሆን
ብርሃን ኣንፀባራቒ ክኾኑ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
ዒንቀፅ 20 መስትያታት አንቀፅ 20 መስተዋቶች

1. ናይ መሔካም ዒቕሞም ካብ 7/ሸውዒተ/ ሰብ 1. የመሸከም አቅማቸው ከ7/ሰባት/ ሰው በሊይ የሆነ
ንሊዔሉ ዛኾነ ናይ ህዛቢ መመሊሇሲ፣ ዛኾነ ናይ የህዛብ ማመሊሇሻ የሆነ የጭነት ወይ ሁሇገብ
ፅዔነት ወይ ሁሇገብ ተሽከርካሪ እቲ ኣሽከርካሪ ተሸከርካሪ፣ አሽከርካሪው በኋሊ፣ በግራ፣ በቀኝ
ብዴሔሪት ብፀጋም የማን ዴሔሪት ዛመፅእ በኋሊ የሚመጣን ተሽከርካሪ ማየት እንዱመቸው
ተሽከርካሪ ንምርአይ ክምችዎ ክሌተ ናይ ዯገ ሁሇት የውጭ መስተዋት ሉኖሩት ያስፇሌጋሌ፡፡
መሰትያታት ክህሌውዎ የዴሉ፡፡
2. ኣብዘ ኣንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ ከምዖል 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገ እንዲሇ
ኮይኑ ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ናይ ውሽጢ ሆኖ ማንኛውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ የውስጥ
መሰትያት ክህሌዎ ይግባእ፡፡ መስተዋት ሉኖረው ይገባሌ፡፡
ዒንቀፅ 21 ናይ ሒዯጋ መከሊኸሉ መስትያት አንቀፅ 21 የአዯጋ መከሊከያ መስተዋት
1. ኣብዘ ዯንቢ ኣንቀፅ 20 ዛተጠቐሰ ከመዖል ኮይኑ 1. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 70 የተጠቀሰው እንዲሇ ሆኖ
ናይ ንፊስ መከሊኸሉ መስትያትን ኣብ ዯገ ዖሇው የነፊስ መከሊከያ መስትዋትና ከውጭ ያለ ላልች
ካሌኦት መስትያታት ብሙለእ ናይ ህዛቢ መስተዋቶች ከሙለ የህዛብ ማመሊሊሻ
መመሊሇሲ ተሽከርካሪታትን ኩለ ዒይነተ ተሽከረካሪዎችና ሁለም አይነት ተሽከርካሪዎች
ተሽከርካሪታት ናይ ሒዯጋ መከሊኸሉ መሰትያት የአዯጋ መከሊከያ መስትዋት ማዴረግ አሇባቸው፡፡
ክገብሩ ኣሇዎም፡፡ 2. በጭነት ተከርካሪዎች የንፊስ መከሊከያ መስተዋት
2. ኣብ ፅዔነት ተሸክርከርቲ ኣብ ንፊስ መከሊኸሉ በፉት ባለት መስኮቶች በሙለና በመጀመሪያው
መስትያት ብቕዴሚት ብዖሇው መስኮት አሽከረካሪ በሚቀመጥበት በኩሌ የአዯጋ መከሊከያ
ብሙለእን ኣብ ቀዲማይ ኣሽከርካሪ ኮፌ ኣብ መስትዋት ሉኖረው ይገባሌ፡፡
ዛብሌ ጊዚ ናይ ሒዯጋ መከሊኸሉ መስትያት
ክህሌዎ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 22 መጥፌኢ ሒዯጋ ሒዊ አንቀፅ 22. የአስት አዯጋ ማጥፉያ
ዛኾነ ናይ ህዛቢ መመሊሇሲ ኣውቶቡስ ታክሲ፣ ማናቸው የህዛብ ማመሊሇሻ አውቶቡስ፣ታክሲ፣
ናይ ፅዔነት መመሊሇሲ ወይ ዋንነቱ ናይ የጭነት ማመሊሊሻ ወይም ባሇቤትነቱ የመንግስት
መንግስቲ ወይ ናይ ህዛባዊ ዴርጅት ዛኾነ በዒሌ ወይም የህዛባዊ ዴርጅት የሆነ ባሇሞተር ተሽከርካሪ
ሞተር ተሽከርካሪ ምችው ዛኾነ በቑዔ ናይ ሒዊ ምቹ የሆነ ብቁ የአሳት ማጥፉያ መሣርያ ሇኒኖረው
መጥፌኢ መሳርሑ ክህሌዎ የዴሉ፡፡ ይገባሌ፡፡
ዒንቀፅ 23. ኣቑሐታት ኣብ ኣውቶቡስ ብዙዔባ አንቀፅ 23 ዔቃዎች በአውቶቡስ ሊይ ስሇመጫን

ምፅዒን
1. ዛኾነ ኣውቶቡስ መንገዯኛታት አብ ዖጓዒዔዖለ 1. ማናቸውም አውቶቡስ መንገድኞች በሚያጓገዛበት
ጊዚ ባህሪ ምብራዔ ዖሇዎም ፇሰስቲ ነገራት ኣብ ወቅት የመፇንዲት /የመቃጠሌ/ ባህሪ ያሊቸው ፇሳሽ
ውሽጢ ኣውቲቡስ ምፅዒን ክሌክሌ እዩ፡፡ ነገሮች በአውቶቡስ ውስጥ መጫን ክሌክሌ ነው፡፡
424
2. ዛኾነ ኣብ ውሽጢ ኣውቶቡስ ዛፀዒን ኣቕሒ 2. ማናቸውም በአውቶቡስ ውስጥ የሚጫን ዔቃ

መተሒሊሇፉ መንገዱ ወይ መውፅዑ ዛዒፅው መተሊሇፌያ መንገዴ ወይም መውጫ የሚዖጋ መሆን
ክኸውን የብለን፡፡ የሇበትም፡፡
3. ኣብ ዛባን ኣውቶቡስ መፅዏኒ ኣቑሐት ዛፀዒነ 3. ከአውቶቡሱ በሊይ የዔቃዎች መጫኛ የሚጫኑ
ኣቑሐታት ብጥንቃቄ ንምሒዛ ክምችው ማይ ዔቃዎች በጥንቃቄ ሇመያዛ እንዱመች ውሃ
ዖየእትው ሸራን፣ መእሰሪ ገመዴን ከህሌዎ የሚያስገባ ሸራና የገመዴ ማሠርያ ሉኖረው ይገባሌ፡፡
ይግባእ፡፡
ዒንቀፅ 24 ብዙዔበ ጠጠው ኢሌካ ምኻዴ ዖይፌቀዴ አንቀፅ 24 ቆሞ መሄዴ የማይፇቀዴ ስሇመሆን
ምኻኑ 1. መንገዯኞች በአውቶቡሰ ውስጥ ቆመው መሄዴ
1. ተጓዒዛቲ ኣብ ውሽጢ ኣውቶቡስ ጠጠው ኢልም አይፇቀዴም
ክኸደ ኣይፌቀዴን፡፡ 2. በእያንዲንደ ተጓዥ ማስቀመጫ ወንበር ሊይ ቁጥር
2. ነብሲ ወከፌ ወንበር ኮፌ መበሉ ተጓዒዙይ ቑፅሪ ሉዯረግሇት /ሉኖረው/ ይገባሌ፡፡
ክግበረለ /ክህሌዎ/ ኣሇዎ፡፡ 3. የትራንስፒርት ጽ/ቤት መንገዯኞች በአውቶቡስ
3. ቤት ፀሔፇት ትራንስፒርት መንገዯኛታት ኣብ ውስጥ ቆመው እንዱሄደ ሌዩ ፌቃዴ ሉሰጥ
ውሽጢ ኣውቶቡስ ጠጠው ኢልም ንክኸደ ይችሊሌ፡፡
ፌለይ ፌቓዴ ክህብ ይኽእሌ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 25 ናይ ውሽጢ መብራህቲ አንቀፅ 25 የውስጥ መብራት
1. ዛኾነ ኣውቶቡስ መመሊሇሲ ህዛቢ እኹሌን 1. ማናቸውም የህዛብ ማመሊሇሻ አውቶቡስ በቂና
ብኤላክትሪክ ዛሰርሔ መብራህቲ ክህሌዎ በኤላክትሪክ የሚሰራ መብራት ሉኖረው ይገባሌ
ይግባእ፡፡ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነበገገው
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ እንዯተጠበቀ ሆኖ በአዯጋ ጊዚ ከሚያገሌግሌ
ከምዛተሒሇወ ኮይኑ ኣብ ጊዚ ሒዯጋ ካብ መብራት ላሊ በመውጫና መግቢያ ዯረጃዎች በቂ
ዖገሌግለ መብራህቲ ካሉእ መእተዊን መውፅኢን ብርሃን ሉኖረው ያስፇሌጋሌ፡፡
ዯረጃታት እኹሌ ብርሃን ክህሌዎ የዴሉ፡፡
ዒንቀፅ 26 ናይ ጎማ ክዲናት /ፇረፊንጎ/ አንቀፅ 26 የጎማ ክዲኖች /ፏሪፊንጎ/
1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ምስ ኣካሌ 1. ማናቸውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ ከተሽከርካሪው
ተሽከርካሪ ዛተሰርሏ መከሊኸሉ ዖይብለ ኣካሌ የተጠራ መከሊከያ የላሇው ከሆነ ከጎማ
እንተኾይኑ ካብ ጎማ ዛንፀግ ጭቃ ይኹን ማይ የሚረጭ ጭቃ ሆነ ውሃ ሇመከሊከሌ እንዱያስችሇው
ንምኽሌኻሌ ምእንታን ክኽእል ናይ ጎማ ሽፊን የጎማ ሽፊን /ፔሪፊንጎ/ ሉኖረው ያስፇሌጋሌ፡፡
/ፇረንፊንጎ/ ክህሌዎ የዴሉ፡፡ 2. የተሳቢዎች የኋሊ ጎማዎች ተመሳሳይ የጎማ ሽፊን
2. ናይ ተስሒቢታት ናይ ዴሔሪት ጎማታት ወይም ተሽከርካሪ አካሌ የተጠራ ሉኖረው
ተመሳሳሉ ናይ ጎማ ሽፊን ወይ ምስ ተሽከርካሪ ያስፇሌጋሌ፡፡
ኣካሌ ዛተሰርሏ ክህሌዎ የዴሉ፡፡
ዒንቀፅ 27 ብዙዔባ መኣንገቻ አንቀፅ 27 ስሇማንገቻ
እዘ ዯንቢ ካብ ዛፀዯቐ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ይህ ዯንብ ከፀዯቀበት ጊዚ ጀምሮ በኢትዮጵያ
ኢትዮጵያ ዛሰርሐ ወይ ዛገጣጠሙ ወይ ካብ ወፃኢ ውስጥ የሚሰሩ ወይም የሚገጠጠሙ ወይም ከውጭ
ሃገር ዛኣትው ናይ ገዙ ኣውቶሞቢሊትን ከምኡ′ውን አገር የሚገቡ የቤት አውቶሞቢልችን እንዱሁም
ካሌኦት ኩለ ዒይነታት ተኸከርከርታትን ነፀሊ ላልች ሁለ አይነት ተሽከርካሪዎች ነጠሊ
ክብዯቶም ካብ 1515 ኪ/ግ ዖይበሌፁ ናይ ፅዔነት ክብዯታቸው ከ1515 ኪ.ግ የማይበሌጡ የጭነት
425
ተሽከርካሪ ንኣሽከርካሪን ኣብ ቕዴሚት ኮፌ ተሽከርካሪዎች ሇአሽከርካሪና በፉት ሇሚቀመጥ

ንዛብለን ንሒዯ መንገዯኛ ዛኾነ መአንገቻታት ሇአንዴ መንገዯኛ የሚሆን ማንገቻ ሉዯረግሊቸው
ከግበረልም የዴሉ፡፡ ያስፇሌጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 28 ካብ ዒሰርተ ክሌተ /12/ መቐመጢ ወይ አንቀፅ 28 ከ12 /አሥራ ሁሇት/ መቀመጫ ወይም
ዒሰርተ/10/ ኩንታሌ ንሊዔሉ ዛኾኑ በዒሌ ሞተር ከ10 /አሥር/ ኩንታሌ በሊይ የሆነ ባሇሞተር
ተሽከርካሪታት ተሽከርካሪዎች
1. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ናይ ምፅዒን
ክእሇቱ ካብ ዒሰርተ ክሌተ /12/ ሰብ ወይ ነፀሊ 1. ማናቸውም ባሇሞተር ተሽከከርካሪ የመጫን
ክብዯቱ ካብ 10 ኩንታሌ ንሊዔሉ አንተኾይኑ ችልታው ከ12 /ከአሥራ ሁሇት/ ሰው ወይም ነጠሊ
ብናይ ግሉ ኮዴ ክሌተ ኣውቶሞቢሌ ክምዛገብ ክብዯቱ ከ10 /ከአሥር/ ኩንታሌ በሊይ ከሆነ በግሌ
ኣይኸእሌን፡፡ /ኮዴ ሁሇት/ አውቶሞቢሌ ማስመዛገብ አይችሌም፡፡
2. ካብዘ ንሊዔሉ ዛተጠቐሱ ናይ በዒሌ ሞተር 2. ከዘህ በሊይ የተጠቀሱ የባሇሞተር ተሽከርካሪዎች
ተሽከርከርቲ ዋንነቶም ናይ ዱፔልማቲክ ሚሽን ባሇቤትነታቸው ሇዱፔልማቲክ ተሌእኮ አሇማቀፌ
ናይ ዒሇም ሇኸ ትካሊት ወይ ናይ ወፃኢ ሃይማኖት ዴርጅቶች ወይም የውጭ አገር የሃይማኖት
ትካሊት ወይም ናይ ውሽጢ ዒዱ ገበርቲ ሰናይ ዴርጅቶች ወይም የአገር ውስጥ ምግባረ ሰናይ
ትካሊት እንተኾይኖም ብናይ ግሉ /ኮዴ ክሌተ/ ዴርጅቶች ከሆኑ ከግሌ /ኮዴ ሁሇት/ አውቶሞቢሌ
ኣውቶሞቢሌ ክምዛገቡ ይኽእለ ዮም፡፡ ሉመዖገቡ ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 29 ብዙዔባ እንስሳት ዖመሊሌሱ ተሽከርክርቲ አንቀፅ 29 እንስሳትን የሚያመሊሌሱ ተሽከትካሪዎች

1. እንስሳት ዖመሊሌሱ በዒሌ ሞተር ተሽከርከርቲ 1. እንስሳትን የሚያመሊሌሱ ባሇሞተር ተሽከርካሪዎች
ናይ መፅዒኒ መዯብ ብሽቦ ወይ ብካሉእ የመጫኛ መዯብ በሽቦ ወይንም በላሊ መሣሪያ
መሳርሑ ዛተኸፊፇሇ ኮይኑ ዛፅዔኖ እንስሳ የተከፊፇሇ ሆኖ የሚጭነው እንስሳ በማይጎዲ
ብዖይጉዴእ መንገዱ ክስራሔ ኣሇዎ፡፡ መንገዴ መሠራት አሇበት፡፡
2. ዛኾነ በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ዯንበኛ ፌቓዴ
እንተይሃሇዎ እንስሳት ምጉዔዒዛ ኣይፌቀዴን፣ 2. ማናቸውም ባሇ ሞተር ተሽከርካሪ ዯንበኛ ፌቃዴ
3. ዛኾነ ኣሽከርካሪ ስሩዔ ዯንበኛ ፌቓዴ ከላሇው እንስሳትን ማጓጓዛ ኣይፇቀዴሇትም፡፡
እንተይሃሇዎ ካብ ሰሇስተ/3/ ዖይበዛሐ እንስሳት 3. ማናቸውም ባሇሞተር ተሽከርካሪ ዯንበኛ ፌቃዴ
ኣብ ተሽከርካሪ ምፅዒን ይኽእሌ እዩ፡፡ ሳይኖረው ከሥሰት /3/ የማይበሌጡ እንስሳትን
በተሽከርካሪው ሊይ መጫን የችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 30 ብዙዔባ ኣካሌ ሞተርን ኣካሌን ተሽከርካሪ አንቀፅ 30 የሞተርና የተሽከርካሪ አካሌ መቀየር
ምቕያር ክሌክሌ ምዃኑ ክሌክሌ ስሇመሆኑ
ዛኾነ ሰብ ካብ ቤት ፅሔፇት ትራንስፒርት ናይ ማናቸውም ሰው ከትራንስፒርት ፅሔፇት ቤት
ፅሐፌ ፌቓዴ እንተይረኸበ ንዛተመዛገበ በዒሌ የጽሐፌ ፌቃዴ ሳያገኝ የተመዖገበ ባሇሞተር
ሞተር ተሽከርካሪኡ ናይ ሞተር ሇውጢ ናይ ቻንሲ ተሽከርካሪ የሞተር ሇውጥ፣ የቻሲ ሇውጥ፣ የአካሌ
ሇውጢ ናይ አካሌ ስራሔ ሇውጢ ክገብር ስራ ሇውጥ ማዴረግ ኣይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 31 ወሰን ተፇፃምነት አንቀፅ 31 የተፇፃሚነት ወሰን

እዘ ዯንቢ ይህ ዯንብ
1. ኣብ ዒመታዊ ምርመራ ዴሔንነት ተሽከርከርቲ 1. በዒማታዊ የተሽከርካሪዎች የዯህንነት ምርመራና
426
ምዛገባ ተሽከርከርቲ ውን ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ የተሽከርካሪዎች ምዛገባ ተፇፀማ ይሆናሌ፡፡

2. ኣብ ናይ መከሊኸሉ ሃገር ሰላዲ ዛሒ዗ን 2. የፒሉስና የሃገር መከሊከያ ሰላዲ በያ዗ና እንዱሁም
ከምኡውን ኣብ ፌለይ ተንቀሳቀስቲ ተሽከርከርቲ በሌዩ ተንቀሳቃሽ ተሽከርካሪዎች ዖንዴ ተፇፃሚነት
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 32 ናይ ምምሔያሽ ስሌጣን አንቀፅ 32 የማሻሻሌ ስሌጣን

ነዘ ዯንቢ ንምምሔያሽ ወይ ንምስዒር ስጣን ዖሇዎ ይህ ዯንብ ሇማሻሻሌ ወይም ሇመሻር ስሌጣን ያሇው
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ቤት ምኽሪ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ስራሔ ፇፃሚ እዩ፡፡ የስራ አስፇፃሚ ነው፡፡
ዒንቀፅ 33 እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ጊዚ አንቀፅ 33 ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ዯንቢ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ዔሇት ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡

ርእሰ ምም/ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ጥር/1996 መንግስት ርእሰ መስተዲዯር
መቐሇ ጥር/1996 ዒ/ም
መቀላ
427

ብሄራዊ ክሌሊዊ መምግስቲ ትግራይ
መቐሇ ሚያዛያ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

መቐሇ ሚያዛያ 1996 ዒ/ም
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ቱሪዛም ትግራይ ንምውሳን የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን ስሌጣንና ተግባር
ዛወፀ ቁፅሪ ኣዋጅ 57/1994 ንምምሔያሽ ዛወፀ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 57/1994 ሇማሻሻሌ
ኣዋጅ፣ ቁፅሪ ኣዋጅ 74/1996 የወጣ አዋጅ አዋጅ ቁጥር 74/1996
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ቱሪዛም ትግራይ የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን ስሌጣንና ተግባር
ንምውሳን ዛወፀ ቁፅሪ ኣዋጅ 57/1994 ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 57/1994
ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ፣ ቁፅሪ ኣዋጅ 74/1996 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ አዋጅ ቁጥር 74/1996
ኣብ ክሌሌ ትግራይ ዛርከቡ ታሪካዊ፣ ባህሊዊ፣ በትግራይ ክሌሌ የሚገኙ ታሪካዊ፣ ባህሊዊ፣
ተፇጥራዊ ሒዴግታት ብምዔቃብን ብምክንኻንን ተፇጥራዊ ቅርሶች በመጠበቅና በመንከባከብ
ንመስሔብነት ቱሪዛም ዛፌሇጠለ መንገዱ ሇቱሪዛም መስህብነት የሚታወቁበት መንገዴ
ምዴሊይ ኣገዲሲ ብምዃኑ፣ መፇሇግ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ነዘ ንምፌፃም ዴማ ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ይህን ሇመፇጸም ዯግሞ የትግራይ ቱሪዛም

ቱሪዛም ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ኮሚሽን ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ
57/1994 ምምሔያሽ ኣዴሊይ ኮይኑ አዋጅ ቁጥር 57/1994 ማሻሻሌ አስፇሊጊ ሆኖ
ስሇዛተረኸበ፣ ስሇተገኘ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስት ብሄራዊ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ መንግስት ሔግ አንቀፅ 49/3/ሀ/ በተሰጠው
ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዘ ኣዋጅ ኣውፂኡ ስሌጣን መሰረት ይህን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ኣል፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀጽ 1- አጭር ርእስ፣
እዘ ኣዋጅ ”ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ቱሪዛም ይህ አዋጅ ”የትግራይ ቱሪዛም ኮሚሽን
ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 57/1994 ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 74/1996” 57/1994 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 74/1996” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ -2 መመሒየሺ አንቀፅ 2 - ማሻሻያ፣
ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 57/1994 5 ስሌጣንን ተግባርን በአዋጅ ቁጥር 57/1994 5 የቱሪዛም ኮሚሽን
ኮሚሽን ቱሪዛም ብዛምሌከት ካብ ንኡስ ስሌጣንና ተግባር በሚመሇከት ከንኡስ አንቀጽ
ዒንቀፅ/10/ ቀፂለ እዜም ዛስዔቡ ሒዯሽቲ ንኡስ 10 ቀጥል የሚከተለት አዲዱስ ንኡስ አንቀፆች
428
ያንደ ዋጋ
ዒንቀፃት ተወሲኾም ኣሇው፡፡ ተጨምረዋሌ፡፡
11. ሒዴግታት ንምስክርነት ታሪክ ካብ 11. ቅርሶች ሇታሪክ ምስክርነት ከትውሌዴ ወዯ

ወሇድናብ ወሇድ ንክመሒሊሇፌ ምዛገባን ትውሌዴ ሇማስተሊሇፌ ምዛገባና ቁጥጥር
ቁፅርርን የካይዴ፣ ያዯርጋሌ፣
12.ሒዴግታት ክዔቀቡ ንምሔጋዛ ኣብያተ 12. ቅርሶች እንዱታቀቡ ሇማገዛ ቤተ
መዖክር የስፊሔፊሔ ዛፅገነለ ኩነታት እናፅነዏ መዖክሮችን ያስፊፊሌ፣ የሚጠገኑበት ሁኔታ
ድክመንት የዲለ፣ ብዒቕሙ ዛፇፀሙ እያጠና ድክመንት ያዖጋጃሌ፣ በአቅሙ
የተግብር ካብ ዒቅሚ ንሊዔሉ ዛኾኑ ንክሌሊዊን የሚፇጸሙትን ይተገበራሌ፡፡ ከአቅሙ በሊይ
ፋዯራሊዊን መንግስታት የቕርብ፡፡ የሆኑ ሇክሌሌና ፋዯራሌ መንግስታት
ያቀርባሌ፡፡
13.ኣብ ክንክንን ሒሇዋን ሒዴግታት ህዛባዊ፣ 13. በቅርሶች እንክብካቤና ጥበቃ ሔዛባዊ፣
መንግስታዊን ዖይመንግስታዊን ኣካሊት መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ዛሳተፌለ ኣገባብ የመቻቹ፣ ዴርጅቶች የሚሳተፊበት አገባብ
ያመቻቻሌ፡፡
14. ኣብ ሒዴግታት ዖዴህበ ፅንዒትን ምርምርን 14. በቅርሶች ሊይ የተመሰረተ ጥናትና ምርምር
የካይዴ፣ ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ያዯርጋሌ፣ ይከታተሊሌ ይቆጣጠራሌ
15. ሒዴግታት ንምዔቃብን ንምክንኻንን 15. ቅርሶች ሇማቆየትና ሇመንከባከብ
ዛሔግ዗ ምህዜታት ይምህዛ ምስ ሒገዛ ወሃብቲ የሚያስችለ ስሌቶች ይነዴፊሌ፡፡ ከእርዲታ
ትካሊት ርክብ ብምፌጣር ሒገዛ የተኣሊሌሽ ሰጪ ዴርጅቶች ጋር ግንኙነት በመፌጠር
እንትርከብ ኣብ ተግባር የውዔሌ፣ እርዲታ ያፇሊሌጋሌ፣ ሲገኝ ተግባር ሊይ
16. ዔሊምኡ ንምፌፃም ዛሔግ዗ ካሌኦት ያውሊሌ፡፡
ተዙመዴቲ ተግባራት ይፌፅም፡፡ 16. አሊማውን ሇመፇፀም የሚያግ዗ ላልች
ተዙማጅ ተግባሮች ይፇጽማሌ፡፡
ዒንቀፅ - 3 ዒንቀፅ 3
ዛተሰዒሩ ሔግታት የተሻሩ ሔጎች፣
1. ስጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቢሮዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ኣብ ዛወፀ ኣዋጅ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን በወጣው አዋጅ
ቁፅሪ 9/1988 ዖል ዒንቀፅ 20 ንኡስ ቁፅሪ ቁጥር 9/1988 ያሇው ዒንቀፅ 20 ንኡስ
2፣ ሙዛዬም ዛምሌክት ስራሔቲ ንኡስ ቁጥር /2/፣ ሙዛየም የሚመሇከቱ ስራዎች
ዒንቀፅ /4/ ባህሉ ዛምሌክት ተሪፈ ንኡስ ንኡስ አንቀጽ /4/ ባህሌ የሚመሇከት ቀርቶ
ዒንቀፅ /5/ን /15/፣ ን በዘ ኣዋጅ እዘ ንኡስ አንቀጽ 5 እና /15/ በዘህ ኣዋጅ
ተሳዑሩ ኣል፣ ተሽሯሌ፡፡
2. ምስ እዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ሔጊ ወይ ሌምዱ ኣብዘ 2. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ሔግ ወይም
ኣዋጅ ኣብ ንዛተመሌከቱ ጉዲያት ተፇፃምነት ሌምዴ በዘህ አዋጅ ሇተመሇከቱት ጉዲዮች
ኣይህሌዎን፡፡ ተፇጻምነት አይኖረውም፡፡
429
ዒንቀፅ - 4 አንቀጽ 4
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ግዚ አዋጅ የሚጸናበት ግዚ፣
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ጊዚ ጀሚሩ ዛፀንዏ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡ ሚያዛያ/1996 ዒ/ም
ሚያዛያ 1996 መቐሇ
መቐሇ
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ርእሰ መስተዲዴር
430

ብሄራዊ ክሌሊዊ ምንግስቲ ትግራይ
መበሌ 12 ዒመት ቑ.6 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 12ኛ ዒመት ቁ.6
መቐሇ ሚያዛያ 1996ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ

ተፀዋዔነተን ንቢሮ ንግዱን ኢንደስትሪን ከተማ ተጠሪነታቸው ሇንግዴ፣ ኢንደስትሪና ከተማ ሌምዒት
ሌምዒትን ዛኾና ቤት ፅሔፇታት ዲግም ንምውዲብ ዛወፀ ቢሮ የሆኑ ጽ/ቤቶች እንዯገና ሇማዯራጀት የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ አዋጅ ቁጥር 75/1996
ቁፅሪ ኣዋጅ 75/1996 ዒ/ም
ተፀዋዔነተን ንቢሮ ንግዱን ኢንደስትሪን ከተማ ተጠሪነታቸው ሇንግዴ፣ ኢንደስትሪና ከተማ
ሌምዒትን ዛኾና ቤት ፅሔፇታት ዲግም ንምውዲብ ሌማት ቢሮ የሆኑ ጽ/ቤቶች እንዯገና ሇማዯራጀት
ቁፅሪ ኣዋጅ 75/1996 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 75/1996
ተፀዋዔነተን ንቢሮ ንግዴን ኢንደስትሪን ከተማ ተጠሪነታቸው ሇንግዴ፣ ኢንደስትሪና ከተማ
ሌምዒትን ዛኾና ቤት ፅሔፇታት ዛወሃቡ ሌማት ቢሮ የሆኑ ጽ/ቤቶች የሚሰጡ ተመሳሳይ
ተመሳሳሉ ዛኾኑ ስራሔቲታት ኣብ ሒዯ ቤት የሆነ ሰራዎች በአንዴ ጽ/ቤት በማዯራጀት
ፅሔፇት ብምውዲብ ዛሒሸ ግሌጋልት ንምሃብን የተሻሇ አገሌግልት ሇመስጠትና ቆጣቢ የሆነ
ቆጣባይ ዛኾነ ናይ ሒይሉ ሰብ ምምሔዲር የሰው ሃይሌ አስተዲዯር እንዱኖር እንዯገና
ንክህለን ዲግም ምውዲብ ኣዴሊይ ኾይኑ ማዯራጀት አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘት፣
ብምርካቡ፣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በወጣው ሔገ መንግስት ዒንቀጽ 49/3/ሀ/
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
49/3/ሀ/ ብዛተወሃቦ ስሌጣን መሰረት ዛስዔብ አውጥቷሌ፡፡
ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡
1. ሒፂር ርእሲ 1.አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ ”ተፀዋዔነተን ንቢሮ ንግዴን ይህ አዋጅ ”ተጠሪነታቸው ሇንግዴ ኢንደስትሪና
ኢንደስትሪን ከተማ ሌምዒትን ዛኾነ ቤት ከተማ ሌማት ቢሮ የሆኑ ጽ/ቤቶች እንዯገና
ፅሔፇታት ዲግም ንምውዲብ ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ ሇማዯራጀት የወጣ አዋጅ ቁጥር 75/1996”
75/1996” ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2. ብዙዔባ ዲግም ምውዲብ 2. እንዯገና ስሇመዯራጀት

እዜም ዛስዔቡ ቤት ፅሔፇታት በዘ ኣዋጅ ዘ ዲግም የሚከተለት ጽ/ቤቶች በዘህ አዋጅ እንዯገና
ተወዱቦም ኣሇው፡፡ ተዯራጅተዋሌ፡፡
1. ቤት ፅሔፇት ዯቀቕትን ኣናእሽተይን 1. አነስተኛና ጥንቃቅን የንግዴና ኢንደስትሪ
ትካሊት ንግዱን ኢንደስትሪን ምስፌሔፊሔ፣ ዯርጅቶች ማስፊፉያ ጽህፇት ቤት
431
2. ቤት ፅሔፇት ማዔዴንን ኢነርጂን 2. የማእዴንና ኢነርጂ ጽህፇት ቤት

3. ምስግጋር ስሌጣንን ተግባርን 3. ስሌጣንና ተግባርን ማሸጋገር
1. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቢሮዎች
መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ቑፅሪ 9/1988 ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣው አዋጅ
ኣብ ዒንቀፅ 14 ንቢሮ ኢንደስትሪ ንግዱን ቁጥር 9/1988 በአንቀፅ 14 ሇቢሮ
ትራንስ ፒርትን ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ኢንደስትሪ፣ ንግዴና ትራንስፒርት የተሰጠ
ንግዴን ኢንደስትርን ዛምሌከቱ ክምኡውን ስሌጣንና ተግባር ንግዴና ኢንደስትሪ
ኣብ ኣናእሽተይን ዯቀቕቲን ትካሊት ንግዱ የሚመሇከቱ እንዱሁም ኣነስተኛና ጥቃቅን
መስፊሔፌሑ ቤት ፅሔፇት ንምጥያሽ ዛወፀ የንግዴ ዴርጅቶች ማስፊፉያ ጽህፇት ቤት
ኣዋጅ ቁፅሪ 40/1992 ኣብ ዒንቀፅ/6/ ነቲ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 40/1992
ቤት ፅሔፇት ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን በአንቀፅ /6/ ሇጽህፇት ቤቱ የተሰጠ ስሌጣንና
ንዯቀቕትን ኣናእሽተይን ትካሊት ንግዱን ተግባር ሇአነስተኛና ጥቃቅን የንግዴና
ኢንደስትሪን ምስፌሔፊሔ ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪ ዴርጅቶች ማስፊፉያ ጽህፇት
ተመሒሊሉፍም ኣሇው፡፡ ቤት ተሊሌፇዋሌ፡፡
2. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት ብሄራዊ ክሌሊዊ 2. ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቢሮዎች
መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ብዛወፀ አዋጅ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ቑፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 13 መሰረት ማእዴን ቁጥር 9/1988 አንቀጽ 13 መሰረት ማእዴን
ዛምሌከት ንቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ ማእዴንን የሚመሇከት፣ ሇውሃ ማእዴንና ኢነርጂ ቢሮ
ኢነርጂን ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣንን ተግባርን፣ ተሰጥቶ የነበረ ስሌጣንና ተግባር፣ የትግራይ
ኣወዲዴባ ስራሔን ሒሊፌነትን ኣካሊት ፇፀምቲ መንግስት ስራ አስፇጻሚ አካሊት አዯረጃጀት
ስራሔ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዲግም ስራና ሃሊፉነት ሇመወሰን እንዯ ገና ተሻሽል
ተማሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 46/1994 የወጣው አዋጅ ቁጥር 46/1995 አንቀጽ
ብዒንቀፅ 20/5/ን ቢሮሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን በ20/5 ሇእርሻና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ተሰጥቶ
ተዋቡ ዛበረ ኢነርጅ ዛምሌከት ስሌጣንን የነበረ ኢነርጂ የሚመሇከት ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ናብ ማዔዴንን ኢነርጂን ቤት ፅሔፇት ወዯ ማእዴንና ኢነርጂ ጽ/ቤት የተሊሇፇ
ዛተመሒሊሇፇ እንትኾን ኣብ ስራሔተ ማእዴን ሲሆን በማእዴን ስራዎች የሮያሉቲ ክፌያ
ሮያሉቲ ክፌሉት ዛምሌከት ስሌጣን እውን የሚመሇከት ስሌጣንም ያካትታሌ፡፡
ዛሒወሰ እዩ፡፡
4. ዛተሰዒሩ ሔግታት 4. የተሻሩ ሔጎች
1. ኣወዲዴባን ስራሔ ሒሊፌነትን ኣካሊት ፇፀምቲ 1. የትግራይ መንግስት ስራ አስፇፃሚ አካልች
ስራሔ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዲግም አዯራጃጀት ስራና ሒሊፉነት ሇመወሰን
ተመሒይሹ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 46/1994 እንዯገና ተሻሽል የወጣው አዋጅ ቁጥር
ዒንቀፅ 20/5/ በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ 46/1994 አንቀፅ 20/5/ በዘህ አዋጅ
ተሽሯሌ፣
2. ሰሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቢሮዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
9/88 ከምኡውን ነዘ ኣዋጅ ንምምሔያሽ ዛወፀ ቁጥር 9/1988 እንዱሁም ይህን አዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 46/1994 በዘ ኣዋጅ እዘ ምስ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር 46/1994
ዛተገበረ ዯግም ውዯባ ዛጓነፁ እንተኾይኖም በዘህ አዋጅ የተዯረገው ዲግም አዯረጃጀት
432
ኣብዘ ኣዋጅ ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃምነት የሚቃረኑ ከሆኑ በዘህ አዋጅ ሇተሸፇኑ
ኣይህሌዎምን፡፡ ጉዲዮች ተፇፃምነት አይኖራቸውም፡፡
3. ምስ እዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ሔጊ ኣብዘ ኣዋጅ 3. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማንኛውም ሔግ
ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ በዘህ ሇተሸፇኑ ጉዲዮች ተፇጻሚነት
አይኖሮውም፡፡
4. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ 4. አዋጅ የሚጸናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ እዘ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ አዋጅ በነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ታትሞ ከወጣበት
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ቀን ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ሚያዛያ/1996 ዒ/ም ሚያዛያ 1996 ዒ/ም
መቐሇ መቐሇ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንንግስት
ትግራይ ፔሬዛዲንት
433

መበሌ 12 ዒመት ቑ. ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 12ኛ ዒመት ቁ.
መቐሇ ሚያዛያ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ

መቐሇ ሚያዛያ1996 ዒ/ም
ን1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ተወሳኺ በጀት ንምውሳን ዛወፀ ሇ1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ተጨማሪ በጀት ሇመወሰን የወጣ
ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አዋጅ
ን1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ተወሳኺ በጀት ሇ1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ተጨማሪ በጀት
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ሇመወሰን የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ መንግስት አዋጅ
ኣብ 1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ንዖፌፀሙ ናይ በ1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ሇሚፇፀሙ የመግስት
መንግስቲ መዯባት መፇፀሚ በጀት ንምውሳን ተግባራት ማስፇፀሚያ ሇመወሰን የወጣው አዋጅ
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 73/96 እኹሌ ኾይኑ ቁጥር 73/96 በቂ ሆኖ ባሇመገኘቱ ሇተፇጠረው
ብዖይምርካቡ ነቲ ዛተረኣየ ናይ በጀት ጉዴሇት የበጀት ጉዴሇት ማስተካከያ ተጨማሪ በጀት
መሰተኻኸሉ ተወሳኺ በጀት ምእዋጅ ኣዴሊይ ማወጅ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ ተሻሽል በወጣው
ኾይኑ ብምርካቡ ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገ
ሔገ/መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት አንቀፅ 49 ንኡስ አንቀፅ 3 /ሀ//ቸ/
ትግራይ ዒንቀፅ 49 ንኡስ ዒንቀፅ 3 /ሀ//ቸ/ መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ፡፡
ዛስዔብ ተኣዊጁ ኣል፡፡

ዒንቀፅ 1- ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1- አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

ትግራይ ን1996 በጀት ዒመት ተወሳ በጀት የ1996 በጀት አመት ተጨማሪ በጀት ሇመወሰን
434
ያንደ ዋጋ
ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 76/1996 ተባሂለ የወጣ አዋጅ ቁጥር 76/1996 ተብል ሉጠቀስ
ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2-ፌሌፌሌ እዘ ተወሳኺ በጀት አንቀፅ 2- የገንዖቡ ምንጭ
2.1. ኣብ 1995 በጀት ዒመት ብትርፉ ዛተኣከባ 2.1. በ1995 በጀት አመት በትርፌ የተሰበሰበ
ብር 11 ሚሉዩን ብር 11 ሚሌዩን
2.2 ኣብ 1996 በጀት ዒመት ካብ ዛእከብ 2.2. በ1996 በጀት አመት ሉሰበሰብ በታቀዯው
ተወሳኺ ኣታዊ ብር 43.6 ሚሌዮን ተጨማሪ ገቢ ብር 43.6 ሚሌዮን
2.3. ካብ ወረዲ ፀገዳን ኢሮብን ኣብ 1995 2.3. ከፀገዳ እና ኢሮፔ ወረዲዎች በ1995 በጀት
በጀት ዒመት ዖይተጠቐምናለ ተመሊሲ አመት ያሌተጠቀመበት የመሊሽ የሆነ ብር
ብር 2,956,167 2956167
ሒፇሻዊ ዴማር ብር 57556167 /ሒምሳን አጠቓሊይ ዴምሩ ብር 57556167 /ሃምሳ ሰባት
ሸውዒተን ሚሌዮንን ሒሙሽተ ሚኢትን ሒምሳን ሚሌዮን ኣምስት መቶ ሃምሳ ስዴስት ሺህ አንዴ
ሽደሽተን ሽሔን ሒዯ ሚኢትን ስሌሳን ሸውዒተን መቶ ስሌሳ ሰባት ብር/
ብር/
ዒንቀፅ 3 - ዴሌዴሌ እዘ በጀት አንቀፅ 3 - በበጀት ዴሌዴሌ
3.1. ንክሌሌ ሴክተር ኣብያተ ዔዮ 3.1. ሇክሌሌ ሴክተር መስሪያቤቶች
ሀ. ንካፑታሌ ፔሮጀክታት መፇፀሚ ብር ሀ. ሇካፑታሌ በጀት ማስፇፀሚያ 41753519
41753519 ብር ብር
ሇ. ንስሩዔ በጀት ብር 1000000 ሇ. መዯበኛ በጀት 1000000 ብር
3.2. ንገፀር ወረዲታት ብር 6261438 3.2. ሇገጠር ወረዲዎች 6261438 ብር
3.3 ንኸተማታት ብር 6341210 3.3 ሇከተሞች 6341210 ብር
3.4. ንቆሊ ኣበሌ ብር 2200000 ዛርዛር ኣብ 3.4. ሇቆሊ አበሌ 22000000 ዛርዛሩ በኣባሪ 1-
ሰዯቓ 1.4 ተቐሚጡ ኣል፡፡ 4 ሰፌረዋሌ፡፡
ስርዒተ ምምምሔዲር እዘ በጀት በጀቱ የሚተዲዯርበት ስርአት
እዘ በጀት ብመሰረት ናይ ትግራይ ብሄራዊ ይህ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ናይ 1996 ዒ/ም በጀት የ1996 በጀት አመት በጀት ሇመወሰን በወጣው
ንመውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 73/96 አዋጅ ቁጥር 73/96 ሇማስተዲዯር ሇተቀመጠው
ብዛተቐመጡ ኣገባባት ይመሒዯር፡፡ ስርአት የሚተዲዯር ይሆናሌ
435
ዒንቀፅ 5 - እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ አንቀፅ 5 አዋጁ የሚፀናበት ቀን

እዘ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዛፀዯቐለ ሇካቲት ምክርቤት ከወሰነበት ከየካቲት 25/1996 የፀና
25/1996 ዒ/ም ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
የካቲት 1996
ፀጋይ በርሀ የካቲት 1996
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ፀጋይ በርሀ
ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
መስተዲዴር
436
ሰዯቓ 1
ንወረዲታት ዛተዯሌዯሇ ተወሳኺ በጀት
ተ.ቑ ወረዲ ሽም ዛተፇቐዯ መብርሂ
ሀ. ገፀር ወረዲ
1 ጋንታ ኣፇሹም 625655
2 ሊዔሊይ ማይጨው 1448050
3 ጉል መኸዲ 737104
4 ራያ ዒዖቦ 455160
5 ሒውዚን 100300
6 ኢሮብ 832799
7 ኣሔፇሮም 287340
8 ክሌተ ኣውሊዔል 1460863
9 ታ/ኣዴያቦ 58000
10 ኣሇማጣ 200000
11 ናዔዳር ዒዳት 100000
12 ፀገዳ 509580
13 ወሌቃይት 762500
14 ቃፌታ ሐመራ 617910
15 ኸተማ ሐመራ 310010
ዴማር 8461438 3000000 ኣብ ኣዋጅ
ሇ. ኸተማታት
16 ዒዱግራት 921236
17 ዒብይ ዒዱ 405372
18 እንዲስሊሴ 634014
19 ማይጨው 979297
20 ሸራሮ 145027
21 ዒዴዋ 686621
22 ኮረም 427475
23 ኣሇማጣ 396400
24 ውቕሮ 1017739
25 መቐሇ 728029
ዴማር 6341210
ጠቕሊሊ ንገፀር ወረዲን ኸተማን 14802648
ካፑታሌ በጀት ሰዯቓ 2
ተ.ቑ ሽም ዛተፇቐዯ
1 ፀገዳ 1995267
2 ኢሮብ 960900
ዴምር 2956167
437
ሇሴክተሮችና ፔሮጀክቶች ተጨማሪ ካፑታሌ በጀት ኣባሪ 3

ተ.ቑ ዛርዛር ፔሮጀክታት የተፇቀዯ ገንዖብ
1.1 ካዙ - ዲንሻ 1700000
1.2 ዲንሻ - ካዙ 1500000
1.3 ሒውዚን - ነበሇት 1500000
1.4 ማይጨው - ነቕሰገ 2300000
1.5 ማይፀብሪ - ዱማ 1900000
1.6 ሳምረ- ፉናርዋ 1000000
1.7 ክሳዴገባ - ማይሒንሰ 1000000
1.8 ኒትወርክ ጥናት 200000
1.9 ማሽነሪ ጥገና 3500000
ዴምር 14600000
2 ትምህርት 17700000
2.2 ብ I.D.A በመንግስት የሚሰሩ
ፔጀክቶች 12000000
2.2 TVET እቃ መግዣ 3200000
2.3 እንዲስሊሰ ቴክኒክና ሞያ 2000000
2.5 ማይጨው ኮላጅ /የቤተመፃህፌት ግንባታ/ 500000
3 የውሃ ሃብት ሌማት 1500000
3.1 የመጠጥ ውሃ መሌሶ ግንባታ /እንዲስሊሰ
፣ማይጨው፣ ዒዱግራት/ 1500000
ተቑ ፔሮጀክትታት ዛርዛር የተፇቀዯ ገንዖብ

4 ዱዙይንና ኮንስትራክሽንን 3500000
4.1 ዯቡብ ዜን አስተዲዯር ፅ/ቤት ግንባታ 500000

4.2 ማእከሊዊ ዜን አስተዲዯር ፅ/ቤት ግንባታ 1500000
4.3 ሰ/ም/ዔ ዜን አስተዲዯር ፅ/ቤት ግንባታ
5 ባህሌና ማስታወቅያ 1200000
5.1 እቃ ግዢ 1200000
6 አስተዲዯር 30000000
6.1 መኪና መግዣ 3253519
ጠቅሊሊ ዴምር 4175359
438

መቐሇ ሚያዛያ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ

ብዒሌ መዘ ሒሇዋ ከባቢ፣ ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን የአከባቢ ጥበቃ፣ መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን
መሬት ንምጥያሽ ዛወፅአ ኣዋጅ ቑፅሪ ኣዋጅ 77/1996 ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ አዋጅ ቁጥር 77/1996
ዒ/ም
ብዒሌ መዘ ሒሇዋ ከባቢ፣ ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን የአከባቢ ጥበቃ፣ መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም
መሬት ንምጥያሽ ዛወፅአ ኣዋጅ ቑፅሪ ኣዋጅ ባሇስሌጣን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ አዋጅ ቁጥር
77/1996 ዒ/ም 77/1996
ሃፌትታት ተፇጥሮ መሰረት መነባብሮ ወዱሰብ የተፇጥሮ ሃብቶች የሰው ሌጅ የህሌውና መሰረት
ከም ምኻኖም መጠን ብሰንኪ ናይ ኣጠቓቕማን እንዯመሆናቸው መጠን በአጠቃቀም ጉዴሇት
ኣተሒሔዙን ጉዴሇት ዛብፅሔ ምምንማንን ብኽሇትን ምክንያት የሚዯርሰውን መመናመንና ብክሇትን
ብምክሌኻሌ ናይዜም ሃፌትታት ሚዙን ተሒሌዩ በመከሊከሌ የነዘህ ሃብቶች ሚዙን ተጠብቆ ቀጣይነት
ቀፃሌነት ዖሇዎ ጥቕሚ ንክህቡን ንመፃኢ ያሇው ጥቅም እንዱሰጡና ሇመጪዎቹ ትውሌድች
ወሇድታት ንክመሒሊሇፈን ምግባር ግቡእ ስሌዛኾነ፡፡ እንዱተሊሇፈ ማዴረግ ተገቢ በመሆኑ፣
ኣብ ዛኾነ ሌምዒታዊ ስራሔቲ ዛተዋፇሩ በማንኛውም የሌማት ስራዎች የተሰማሩ መንግስታዊና

መንግስታዊን ዖይመንግስታዊን ኣካሊት፣ ውሌቀሰብ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች፣ የግሌ ባሇሃብቱ፣
ሃፌቲ፣ ሲቪሌ ማሔበረሰብን ካሌኦትን ሃፌትታት ሲቪሌ ማህብረሰብና ላልች፣ የተፇጥሮ ሃብቶችን
ተፇጥሮ ብምክሌኻሌ፣ ባህሊውን ታሪካዊን እሴት በመከሊከሌ፣ የትውሌዴ ባህሊዊና ታካዊን እሴት
ወሇድታት ብምሔሊው፣ ንመነባብሮ ወዱ ሰብ በመጠበቅ፣ ሇሰው ሌጅ ኑሮ ምቹ የሆነ ስነ ከባቢ
ምችው ዛኾነ ስነ ከባቢ ብምፌጣር መዲይ ግቡኦም በመፌጠር አንጻር ግዳታቸውን እንዱፇጽሙ
ንክፌፅሙ ዖኽእሌ ውዲበን ኣሰራርሒን ምትእትታው የሚያስችሌ አዯረጃጀትና አሰራር መዖርጋት አስፇሊጊ
ኣዴሊይ ምዃኑ ስሇዛተኣመነለ፡፡ መሆኑ ስሇታመነበት፣
ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን መሬት ዖሊቕነት ዖሇዎ የመሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ዖሊቂነት ያሇው
ሌምዒት ንምርግጋፅ ብዛሔግዛ ዖመናዊ ኣገባብ ሌማት ሇማረጋገጥ በሚያግዛ በዖመናዊ አግባብ
ንምምራሔን ኣፇፃፅምኡ ንምክትታሌን ዛተጠናኸረ ሇመምራትና አፇጻጸሙን ሇመከታተሌ የተጠናከረ
ትካሊዊ ዒቕሚ ኣዴሊይ ብምዃኑ፡፡ ተቋማዊ አቅም አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ኣብ ሃፌቲታት ተፇጥሮ ዛተመስረቱ ናይ ሌምዒት በተፇጥሮ ሃብቶች የተመሰረቱ የሌማት
ምንቅስቓሳት ኣብ ክንክን እዜም ሃፌትታት እንቅስቃሴዎች እነዘህ ሃብቶችን በመንከባከብ
ዛተመስረቱ ምዃኖም ምርግጋፅን ናይ ኣሰራርሒ የተመሰረቱ መሆናቸውን ማረጋገጥ የአሰራር ስርአት
ስርዒት ብምትእትታው ኣፇፃፅምኡ ምክትታሌን በመዖርጋት አፇጻጸማቸውን መከታተሌና መቆጣር
ምቁፅፃርን ግቡእ ምዃኑ ብምግንዙብ፡፡ ተገቢ መሆኑ በመገንዖብ፣
ሒሇዋ ከባቢ ብዛምሌከት ዛወፅኡ ሃገራውን
439
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 2.24 ነጋሪት ጋዚጣ ፕ.ሳ.ቁ
ያንደ ዋጋ
ክሌሊውንፒሉሲን ስሌትታትን ከምኡውን ክሌሊዊ አከባቢ ጥበቃን በሚመሇከት የወጡ አገራዊና ክሌሊዊ
ኣዋጅ ኣጠቓቕማን ምምሔዲርን መሬት ዖፌፅም ፒሉሲዎችን፣ ስሌቶችንና እንዱሁም የክሌለ የመሬት
ባዔለ ዛኸኣሇ ሔጋዊ ኣካሌ ምጥያሽ ኣዴሊይ ምዃኑ አጠቃቀምና አስተዲዯር አዋጅን የሚያስፇጽም ራሱን
ስሇዛተኣመነለ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ የቻሇ ህጋዊ አካሌ ማቋቋም አስፇሊጊ መሆኑ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ ስሇታመነበት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
49/3//ሀ/ መሰረት እዘ ዛስዔብ ኣዋጅ ወፂኡ ኣል፡፡ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ ህገ መንግስት
አንቀጽ 49/3/ሀ/ መሰረት የሚከተሇውን አውጇሌ፡፡
ክፌሉ ሒዯ
ሒፇሻዊ ክፌሌኣንዴ
ጠቅሊሊ
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርእስ
እዘ አዋጅ ”መጣየሺ ኣዋጅ ባዒሌ መዘ ሒሇዋ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ከባቢ፣ ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን መሬት ብሄራዊ የአከባቢ ጥበቃ፣ መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አዋጅ ቁፅሪ 77/1996 ባሇስሌጣን ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥ 77/1996 ተብል
ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣብዘ ኣዋጅ ናይቲ ቃሌ ኣጠቓቕማ ካሌእ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሆነ
ትርጉም ዖየውህቦ እንተኾይኑ በስተቀር በዘህ አዋጅ ውስጥ
1. ”ከባቢ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ስራሔን 1. ”አከባቢ” ማሇት
ሃፌትታትን ቅርስታትን ከምኡውን ናይዘኦም የተፇጥሮ፣ ሰው ሰራሽ ሃብቶችና ቅርሶችን
ሃፌትታት ፅሬት፣ መጠንን ናይ ወዱ ሰብ እንዱሁም የነዘህ ሃብቶች ጥራት፣ መጠንና
ዴሔንነት ዛትንክፌ ዯጋዊ ኩነታትን ፅሌዋታትን የሰው ሌጅ ዴህንነትን የሚነኩ ውጫዊ
ዴማር እዩ፡፡ ሁኔታዎችንና ተጽእኖዎች ዴምር ነው፡፡
2. ”ሒሇዋ ከባቢ” ማሇት ወዱ ሰብ ሒዊሱ ናይ ዛኾነ 2. ”አከባቢ ጥበቃ” ማሇት የሰው ሌጅን ጨምሮ
ኣካሌ ሂወትን /ህሌውናን/ ዔብየትን ዛውሰኑ ናይ የማንኛውም አካሌ ሂወትና /ህሌውናና/ እዴገት
መሬት ናይ ማይን ኣየርን ከምኡውን ካሌኦት የሚወስኑ የመሬት፣ የውሃና አየር እንዱሁም
ናይ ከባቢ ሃፌትታት ክስተታት ኩነታት ሒሇዋ ላልች የአከባቢሃብቶች ክስተቶችና ሁኔታዎች
እዩ፡፡ ጥበቃ ነው፣
3. ”መሬት” ማሇት በዘ ኣዋጅ መሰረት እቲ በዒሌ 3. ”መሬት” ማሇት በዘህ አዋጅ መሰረት ይህ
መዘ ዖማሒዲዴሮ ናይ ገፀር መሬት እዩ፡፡ ባሇስሌጣን የሚያስተዲዴረው የገጠር መሬት ነው፣
4. ”ኣጠቓቕማ መሬት” መሬት ክትህቦ ዛግባእ 4. ”መሬት አጠቃቀም” ማሇት መሬት ሉሰጠው
ጥቕምታት ኣዋሳስናን ንመሬት ዛግበር ክንክን የሚገቡ ጥቅሞች አወሳሰንና ሇመሬት የሚዯረገው
/ኣታሔዙ/ እዩ፡፡ እንክብካቤ /አያያዛ/ ነው፡፡
5. ”ናይ መሬት ምምሔዲር” ማሇት ናይ ትሔዛቶን 5. የመሬት አስተዲዯር ማሇት የይዜታና ላልች
ካሌኦት ናይ ተጠቀምቲ መሰሊትን ግቡአትን የተጠቃሚዎች መብትንና ግዳታን አወሳሰን ነው፡፡
ኣወሳስና እዩ፣
6. ”ብዒሌ መዘ” ማሇት በዘ ኣዋጅ ዛተጣየሸ ብዒሌ 6. ”ባሇስሌጣን” ማሇት በዘህ አዋጅ የተቋቋመ
440
መዘ ሒሇዋ ከባቢ፣ ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የአከባቢ መሬት

መሬት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን ነው፡፡
ናይ ብዒሌ መዘ ምጥያሽን ተፀዋዔነትን ዔሊማን የባሇስሌጣኑ መቋቋም፣ ተጠሪነቱና ዒሊማው

3. ምጥያሽን ተፀዋዔነትን 3 መቋቋምና ተጠሪነቱ
1. ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ብዒሌ መዘ ሒሇዋ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የአከባቢ ጥበቃ መሬት
ከባቢ፣ መሬት ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን ከዘህ በኋሊ
ዴሔሪዘ ብዒሌ መዘ እናተብሃሇ ዛፅዋዔ ባዔለ ባሇስሌጣን ተብል የሚጠራ ራሱን የቻሇና ህጋዊ
ዛኽኣሇን ሔጋዊ ኣፌሌጦ ዖሇዎን ኣካሌ ኮይኑ እውቅና ያሇው አካሌ ሆኖ በዘህ አዋጅ ተቋቁማሌ፡፡
በዘ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፡፡
2. እቲ ብዒሌ መዘ ተፀዋዔነቱ ንርእሰ ምምሔዲር 2. ይህ ባሇስሌጣን ተጠሪነቱ ሇትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ መስተዲዯር ይሆናሌ፡፡
4. ዔሊማታት 4. ኣሊማዎች
1. ኣብቲ ክሌሌ ዛካየደ ማሔበራዊን ኢኮኖሚያዊን 1. በክሌለ የሚካሄደ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ናይ ሌምዒት ምንቅስቓሳት ከባቢን ሃፌቲ የሌማት እንቅስቃሴዎች አከባቢና ተፇጥሮ ሃብትን
ተፇጥሮን ብዖሊቕነት ንምጥቓም ንምሔሊው በዖሊቂነት ሇመጠቀም፣ ሇመጠበቅና ሇማሌማት
ንምሌማዔን ብዖኽእሌ ኩነታት ምክያድም በሚያስችሌ ሁኔታ መካሄደን ያረጋግጣሌ፡፡
የረጋግፅ፣ 2.የክሌለ የገጠር መሬት በአግባቡ የሚያዛበት፣
2. ናይቲ ክሌሌ ገፀር መሬት ብግቡእ ዛተሒዖለ የሚያስዲዯርበትንና አጠቃቀሙ የሚወሰንበትን
ዛመሒዲዯረለን ኣጠቓቕምኡ ዛውሰነለ ምችው ምቹ ሁኔታን ይፇጥራሌ፡፡
ኩነታት ይፇጥር፡፡
3. ሃፌቲ ተፇጥሮ፣ ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን 3. ተፇጥሮ ሃብት፣ የመሬት አስተዲዯርና አጠቃቀምን
መሬት ከምኡ‟ውን ከባቢያዊ ዴሔንነት እንዱሁም የአከባቢ ዯህንነት በሚመሇከት ሁለም
ብዛምሌከት ኩልም ዛምሌከቶም ኣካሊት የሚመሇከታቸው አካሊት ግዳታቸውን እንዱወጡ
ጉቡኦም ንኸፃወቱ ዖኽእሌ ሔጋዊን ትካሊዊን የሚያስችሌ ህጋዊና ተቋማዊ ማዔቀፌ ይፇጥራሌ፡፡
ማዔቀፌ ይፇጥር፣
5. ዋና ቤት ፅሔፇት 5. ዋና ጽ/ቤት
1. ዋና ቤት ፅሔፇት እቲ ብዒሌ መዘ ኣብ ከተማ 1. የባሇስሌጣኑ ዋና ጽ/ቤት መቀላ ይሆናሌ
መቐሇ ይኸውን፣
2. እቲ ብዒሌ መዘ ከም ኩነታቱ ንስርሐ ኣዴሇይቲ 2. ባሇስሌጣኑ እንዯሁኔታው ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ
ዛኾኑ መሒውርን በቢብርኩ ጨናፌር ኣብያተ መዋቅሮችና በየዯረጃው ቅርንጫፌ ጽ/ቤትን
ፅሔፇትን ከጣይሽ ይኽእሌ፡፡ ሉያቋቁም ይችሊሌ፡፡

ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን፣ ተግባርን አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር
6. ኣወዲዴባ 6. አዯረጃጀት
እቲ ብዒሌ መዘ ዛስዔቡ ኣካሊት ይህሌውዎ፡፡ ባሇስሌጣኑ የሚከተለት ኣካሊት ይኖሩታሌ
1. ናይ ስራሔ ኣመራርሒ ቦርዴ፣ 1. የስራ አመራር ቦርዴ
441
2. በቲ ቦርዴ ተመሌሚለ ብርእሰ ምምሔዲር 2. በቦርዴ ተመሌምል በርእሰ መስተዲዯሩ የሚሾም

ዛሸወም፣ ናይቲ ብዒሌ መዘ ስራሔ መካየዱን የባሇስሌጣኑ ስራ አስኪያጅና ሇስራው አስፇሊጊ
ንስርሐ ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ሰራሔተኛታት ይህሌው የሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ
7. ኣባሊት ቦርዴ 7. የቦርዴ ኣባሊት
1. እቲ በዒሌ መዘ ኣብ ዒንቀፅ 8 ናይዘ ኣዋጅ 1. ይህ ባሇስሌጣን በዘህ አዋጅ አንቀጽ 8 የተጠቀሰ

ዛተጠቐሰ ስሌጣንን ተግባርን ዖሇዎ ንኣሳሌጦ ስሌጣንና ተግባር ያው ሇስራው መቃናት
ስርሐ ብሊዔሇዋይነት ዛመርሔ /ዖተሒባብር/ ካብ በበሊይነት የሚመራ /የሚያስተባብር/ ከተሇያዩ
ዛተፇሊሇዩ ኣካሊት ዛተውፃፅኣ ቦርዴ ይህሌዎ፣ አካሊት የተውጣጣ ቦርዴ ይኖረዋሌ፡፡
2. በዛሑን ተዋፅኦን ኣባሊት እቲ ቦርዴ ብቤት 2. የቦርዴ አበሊት ብዙትና ተዋጽኦ በትግራይ ክሌሌ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ይውሰን፣ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይወሰናሌ፡፡
8. ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ 8.የቦርደ ስሌጣንና ተግባር

1. ሒሇዋ ከባቢ ኣጠቓቕማን ምምሔዲር መሬትን 1. የአከባቢ ጥበቃ፣ የመሬት አጠቃቀምና አስተዲዯር
ኣመሌኪቶም በቲ በዒሌ መዘ ዛቐርቡ ሒሳባት በሚመሇከት በባሇስሌጣኑ የሚቀርቡ የፒሉሲ፣
ፒሉሲ፣ ኣንፇታት፣ ሔገ ዯንቢን መርሃ ግብርን አቅጣጫዎች፣ ሔገ ዯንብና መርሃ ግብር ውሳኔ
ቅዴሚ ናብ መንግስቲ ምቕራቦም ፇቲሹ ሃሳቦች ወዯ መንግስት ከመቅረባቸው በፉት
የፅዴቕ፡፡ ምስ ፀዯቑ ኣፇፃፅምኦም ይከታተሌን ገምግሞ ያጻዴቃሌ፣ ካጸዯቀ በኋሊ አፇጻጸማቸውን
ይቆፃፀርን፡፡ ይከታተሊሌ ይቆጣጠራሌ፡፡
2. ባሇስሌጣኑ አዖጋጅቶ የሚያቀርባቸው ዛርዛር
2. እቲ ብዒሌ መዘ ኣዲሌዩ ዖቕርቦም ዛርዛር የአፇጻጸም መመሪያዎችና የአከባቢ ጥበቃ
ኣፇፃፅማ አገዯስቲ መምርሑታትን ዯረጃታት ዯረጃዎች መርምሮ ያጸዴቃሌ፣ ኣፇጻጸማቸውን
ሒሇዋ ከባቢ መርሚሩ የፅዴቕ፣ ምስ ፀዯቐ ይከታተሊሌ፡፡
ኣፇፃፅምኦም ይከታተሌ፡፡
3. ዛቐረበ ረቂቕ ሒሳብ መሒውራዊ ኣወዲዴባ እቲ 3. በሚቀርበው የባሇስሌጣኑ የአዯረጃጀት መዋቅር
ብዒሌ መዘ ብምፌታሽ ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ ቤት ረቂቅ ሃሳብ በመገምገም ከነውሳኔ ሃሳብ ሇስራ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ የቕርብ፣ ክፀዴቕ አስፇጻሚ ኮሚቴ ምክር ቤት ያቀርባሌ፣
ይገብር፡፡ እንዱጸዴቅ ያዯርጋሌ፡፡
4. ናይቲ ብዒሌ መዘ ናይ ነዊሔ፣ ማእኸሊይን 4. የባሇስሌጣኑ የረጅም፣ የመካከሇኛና የአጭር ጊዚ
ሒፂርን እዋን ትሌሚ መርሚሩ ናብ ቤት ምኽሪ እቅዴ መርምሮ ሇክክ ስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ ምክር
ስራሔ ፇፃሚት ብምቕራብ ንኽፀዴቕ ይገብር፣ ቤት በማቅረብ እንዱፀዴቅ ያዯርጋሌ፡፡
5. ናይቲ ብዒሌ መዘ ዒመታዊ ስራሔ ኣፇፃፅማ 5. የባሇስሇጣኑ ዒመታዊ የስራ አፇጻጸምና በጀት
ኣጠቓቕማን በጀትን ይከታተሌ ይግምግም፣ ይከታተሊሌ፣ ይገመግማሌ፡፡
6. ኣብ ዗ርያ ሒሇዋን ሌምዒትን ከባቢ ዛንቀሳቐሱ 6. በአከባቢ ጥበቃና ሌማት ዗ርያ የሚንቀሳቀሱ
ኣካሊት ሔብረተሰብ፣ ውዲበታት ንክፌጠሩን የህብረተሰቡ ኣካሊት፣ ዴርጅቶች እንዱፇጠሩና
ንኽጠናኸሩን ዖዴሉ ዴጋፌ ይገብር፡፡ ኣፇፃፅምኦምን እንዱጠናከሩ አስፇሊጊ ዴጋፌ ያዯርጋሌ፣
ውፅኢቶምን ይግምግም፣ አፇጻጻማቸውና ውጤታቸውን ይገመግማሌ፡፡
7. ተፀዋዔነት እቲ ቦርዴ ንርእሰ ምምሔዲር ይኸውን 7. ቦርደ ተጠሪነቱ ሇርእሰ መስተዲዯር ይሆናሌ፡፡
442
9. ስርዒተ ኣዋህባ ውሳነ 9. የውሳኔ አሰጣጥ ስነ-ስርአት

1. ናይቲ ቦርዴ ስሩዔ ኣኼባ ኣብ ሽደሽተ ኣዋርሔ 1. የቦርደ መዯበኛ ስብሰባ በየስዴስት ወሩ አንዴ ጊዚ
ሒዯ ግዖ ኮይኑ ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነለ እዋን ህፁፅ ሆኖ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ አስቸኳይ ስብሰባ ሉጠራ
ኣኼባ ክፅውዔ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፡፡
2. ናይቲ ቦርዴ ኣባሊት ክሌተ ሲሶ/2/3/ 2. ከቦርደ ኣባሊት ሁሇት ሶስተኛ /2/3/ በሰብሰባው
እምተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ከተገኙ ምሇኣተ ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
3. ናይቲ ቦርዴ ውሳነ ብኣብዛሒ ዴምፂ ይሒሌፌ፣ 3. የቦርደ ውሳኔዎች በዴምጽ ብሌጫ ያሌፊለ ሆኖም
ዴምፂ ማዔረ ኣብዛምቀሇለ ግዚ ኣካቢ ናይቲ ዴምጽ እኩሌ በእኩሌ ከተከፇሇ የቦርዴ ሰብሳው
ቦርዴዖሇዎ ወገን ዒራይ ይኸውን፣ ያሇው ወገን አሸናፉ ይሆናሌ፡፡
4. ናይዘ ዒንቀፅ ዴንጋጌ ሔለው ኮይኑ እቲ ቦርዴ 4. የዘህ አንቀጽ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቀ ሆነው
ናይ ባዔለ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት ክውስን ይኽእሌ፡፡ ቦርዴ የራሱን የስበሰባ ስነ-ስርአት ሉወስን
ይችሊሌ፡፡
10. ስሌጣንን ተግባርን ባዒሌ መዘ 10. የባሇስሌጣ ስሌጣንና ተግባር

እቲ ብዒሌ መዘ እዜም ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን ባሇስሌጣኑ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይህሌውዎሠ ይኖሩታሌ
1. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር 1. ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር የመሬት
ትሔዛቶ መሬት፣ ዒይነት መሬትን ስፌሒትን ይዖት፣ ዒይነትና ስፊት አጥንቶና መዛግቦ
ብምፅናዔ ይሔዛ፣ የማሒዴር፣ ኣጠቓቕምኡ ይይዙሌ፣ ያስተዲዴራሌ አጠቃቀሙን
ይከታተሌ፣ ይቆፀፀር፣ ውፂኢታዊነቱ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣ ውጤታማነቱን
ይግምግም፡፡ ይገመግማሌ፡፡
2. ናይቲ ክሌሌ ሃፌቲ መሬት ብምፅናዔ መረዲእታ 2. የክሌለ የመሬት ሃብት በማጥናት መረጃዎች
ይእከብ፣ ኣገባብ ኣጠቓቕምኡ ይውስን፣ ከም ይሰበስባሌ፣ የአጠቃቀሙን አገባብ ይወስናሌ፣
ኣዴሊይነቱ ንተጠቀምቲ መረዲእታን ሒበሬታን እንዯአስፇሊጊነቱ መረጃውንና ምክርን
ይህብ፣ ሇቀጠቃሚዎች ይሰጣሌ፡፡
3. ሒሇዋ ከባቢ፣ ምምሔዲርን ኣጠቓቕማ መሬትን 3. የአከበባ ጥበቃ፣ መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም
ኣመሌኪቶም ኣብዛረኣዩ ጉዲያትፒሉሲ፣ በሚመሇከት የሚታዩ የፒሲ ጉዲዮችና የመሬት
ኣንፇታት ምምሔዲር መሬትን ኣገዯስቲ ሔገ አስተዲዯር አቅጣዎች አስፇሊጊ የህግ ማእቀፌ
ማእቀፌ ረቂቕ ሒሳብ የዲለው፣ ምስ ፀዯቑ ረቂቅ ሃሳብ ያዖጋጃሌ፣ ሲጸዴቁ
ነተግባራዊነቶም ግቡእ ምንቅስቓስ ይገብር፣ ሇተግባራዊነታቸው ተገቢ እንቅስቃሴ ያዯርጋሌ፣
የተግብር፡፡ ያስፇጽማሌ፣
4. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምዃኑ መሬት 4. መሬት በተሇያዩ ምክንያቶች ምርታማነቱን
ብዛተፇሊዩ ምኽንያታት መፌረያይነቱ ከይስእን እንዲያጣና ከጥቅም ውጭ እንዲይሆን
ካብ ጥቕሚ ወፃኢ ከይኸውንን ተጠቀምቲ ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመሆን የመሬት
መሬት ኣብ ትሔዛቶኦም ዛተፇሊሇዩ ክንክን ተጠቃሚዎች በይዜታቸው ሊይ የተሇያዩ
ንኽገብሩ ዛሔግዛ መስርሔ የውፅእ፣ ኣስተምህሮ እንክብካቤዎች እንዱያዯርጉ ስርአት ያወጣሌ፣
ይህብ፣ ናይ መተባብዑ ሜሊታት ይምህዛ፣ ትምህርት ይሰጣሌ፣ የማትግያ ዖዳዎችን
ግቡኦም ኣብ ዖይፌፅሙ ስጉምቲ ይወስዴ፣ ይቀይሳሌ፣ ግዳታቸውን በማይወጡ ሊይ እርምጃ
ይወስዲሌ፡፡
443
5. ሒሇዋ ኣከባቢን ምምሔዲርን ኣጠቓቕማን ገፀር 5. የአከባቢ ጥበቃና የገጠር መሬት አስተዲዯርና
መሬትን ኣመሌኪቱ ኣብ ካሌኦት ዖፇራት ዖል አጠቃቀምን በሚመሇከት በላልች አካሊት ያሇውን
ኣካይዲ ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ አካሄዴ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣራሌ፡፡
6. ግቡእ መሳርሑ ቅየሳን ሜሊን ብምጥቃም 6. ተገቢ የቅየሳ መሳሪያና ዖዳን በመጠቀም
ንሔዴሔዴ ብዒሌ ትሔዛቶ መሬት ናይ ሇያንዲንደ የመሬት ባሇይዜታ የይዜታውን ሌክና
ትሔዛትኡ ዒቐንን መዲቦብቲን ዖርኢ ናይ አዋሳኝ የሚሳይ የመሬት ይዜታ መረጋገጫ
መሬት ትሔዛቶ መረጋገፂ ካርታን ዯፌተርን ካርታን ዯብተር ይሰጣሌ፡፡
ይህብ፣
7. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዛተውሃቦም 7. በመሬት የመጠቀም መብት የተሰጣቸው ግሇሰቦች
ውሌቀ ሰባት /ውዲበታት/ ዛሒዛዎ መሬት ናይ /ዴርጅቶች/ የያ዗ትን መሬት የመጠቀም መብት
ምጥቃም መሰሌ ብውርሲ ወይ ብኽራይ በውርስ ወይም በኪራይ ሇሁሇተኛው ወገን
ንኻሌኣይ ወገን ዖማሒሊሌፈለን ካሌኦት መሬት የሚያስተሊሌፈበትን እና ላልች መሬትን
ንምምሔዲርን ዛወፁ መምርሑታትን ዯንብታትን ሇማስተዲዯር የሚወጡ መመሪያዎችንና ዯንቦችን
የፇፅም፣ ይሰፇጽማሌ፡፡
8. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምዃን ካብ ትሔዛቶ 8. ከመሬት ይዜታቸው የሚፇናቀለ አርሶ
መሬቶም ዛተፇናቕለ ገባራት ብዖሊቒነት እግሪ አዯሮችበዖሊቂነት የሚቋቋሙበትን መንገዴ
ዛተኽሌለን ዛጣየሽለን ምዃኖም የፅንዔ፣ ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመሆን ያጠናሌ፣
የተሒባብር ምጥያሾም ይከታተሌ፣ ነ዗ይ እውን ያስተባብራሌ፣ መቋቋመቸውን ይከታተሊሌ፡፡
ግቡእ መምርሑታት ብምዴሊው ኣብ ስራሔ ሇዘሁ ስራ ተገቢ መመሪያዎችን ያዖጋጃሌ በስራ
ምውዒልም ይከታተሌ፡፡ ሊይ መዋለን ይከታተሊሌ፡፡
9. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር ሔዴሔዴ 9. ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር

መሬት ዖሇዎ ፀጋ ሌምዒት ኣብ ግምት ዖእተወ እያንዲንደ መሬት ያሇው የሌማት ሃብት ግምት
ኣፇፃፅማ ግምት ዖእተወ ግብሪ ክወፅእ ኣብ ውስጥ ያስገባ የግብር አወጣጥ ስርአት እንዱወጣ
መፅናዔቲ ዛተመስረተ ናይ ውሳነ ሒሳብ ናብ ያዯርጋሌ፡፡ በጥናት ሊይ የተመሰረተ የውሳኔ ሃሳብ
ዛምሌከቶ የቕርብ፡ ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ፡፡
10. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር 10. ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር በስራ
ብመንፅር እቲ ኣብ ስራሔ ዖል ፒሉሲ ሊይ ያሇው የመሬት አጠቃቀም ፒሉሲ መሰረት
ኣጠቓቕማ መሬት ኣብ ክተሒ዗ ዖሇዎም በማዴረግ መያዛ በሚገባቸው ፔሮግራሞችና
ፔሮግራማትን ፔሮጀክትታትን ይውስን፣ ፔሮጀክቶች ይወሰናሌ፣ ሇተግባራዊነቱም ተገቢ
ንተግባራዊነቶም ግቡእ ምንቅስቓስ ይገብር፣ እንቅስቃሴ ያዯርጋሌ፡፡
11. ሰብ ውሌቀ ሃብቲ ኣብ መሬት ናይ ሌምዒት 11. የግሌ ባሇሃብቶች በመሬት ሊይ የሌማት ስራ
ስራሔቲ ቅዴሚ ምጅማሮም ዖዲሇውዎ ከመጀመራቸው በፉት የአጠቃቀም እቅዲቸውን
ማናጅመንት ፔሊን ኣጠቓቕማ እየገመገመ ያጸዴቃሌ፡፡
ትሌሞም/ፔሊኖም/ን እናገምገመ የፅዴቕ፣
12. ናይ ወረዲታት ምፌፃም ዒቕሚ ንምዔባይ 12. የወረዲዎች የማስፇጸም አቅም ሇማሳዯግ አዲዱስ
ሒዯሽቲ ቴክኖልጂታት ክተኣታተውን ቴክኖልጂዎችንና ተዙማች ስሌጠናዎችን
ተዙመዴቲ ስሌጠናታት ክውሃቡን ይገብር፣ እንዱሰጡ ያዯርጋሌ፡፡
13. ኣብ ናይ ፋዯራሌ ፒሉሲ ከባቢ ሒሇዋ 13. የፋዯራሌ የአከባቢ ፒሉሲ ሊይ ተመስርቶ
444
ብምዴራኽ ናይቲ ክሌሌ ስሌቲ ከባቢ ሒሇዋን የክሌለን የአከባቢ ስሌቶችንና ህጎችን ያዖጋጃሌ፣
ሔጊታትን የዲለ፣ እንትፌቀዴ ዴማ ኣብ ስራሔ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ እንዱውለ ያዯርጋሌ፡፡
ክውዔሌ ይገብር፡፡
14. ናይ ከባቢ ፅዔንቶ ገምጋም ንምክያዴ ዛኽእለ 14. የአከባቢ ተጽእኖ ግምገማ ሇማካሄዴ የሚያስችለ
ስርዒት ይዛርግሔ፣ ኣፇፃፀምኦም ይከታተሌ፣ ስርአቶችን ይዖረጋሌ አፇጻጸማቸውን
ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፡፡
15. በረኻነት ንምክሌኻሌን ዛተጎዴኡን ዛዒረቑን 15. በረሃማነትን ሇመከሊከሌና የተጎሳቆለና የተራቆቱ
ከባቢታት ስርዒት ምምሔዲር ንክሒውዩ ዖኽእሌ አካባቢዎችን ሰርዏተ ምህዲር መሌሶ ሇማገገም
መፅናዔቲ የካይዴ፣ ናይ ኣፇፃፅማ ሜሊታት የሚያስችለ ጥናቶች ያካሄዲሌ፣ የማስፇፀሚያ
ይዛርግሔ፣ ዖዳዎችን ይዖረጋሌ፡፡
16. ናይቲ ክሌሌ ሃፌቲ በዛሃ ህይወት፣ 16.የክሌለ ብዛሃ ህይወት ሃብት፣ ተፇጥሮአዊና ሰው
ተፇጥሮኣዊን ሰብ ስራ ሃብታትን፣ ፒርክታትን ሰራሽ ፒርኮች አጠቃቀምና አያያዛን
ኣጠቓቕማን ኣተሒሔዙን ዛምሌከቱ የሚመሇከቱ ጥናቶች ያካሂዲሌ፡፡ ስሌቶችን
መፅናዔቲታት የካይዴ፡፡ ሜሊታት፣ ሔጊታት ህጎችንና ዯንቦችን ያዖጋጃሌ፡፡ ሲፇቀዴም
ዯንብታትን የዲለ፡፡ እንትፌቀዴ በቢዛምሇከቶም በሚመሇከታቸው አካሊት እንዱተገበር ያዯርጋሌ፡፡
አካሊት ክትግበር ይገብር፡፡ ኣፇፃፅምኦም ኣፇፃፀማቸውንም ይቆጣጠራሌ፣
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣
17. ኣብቲ ክሌሌ ማሔበረሰብ ከባቢኡ ብዛሒሸ 17. በክሌለ ማህበረሰቦች አከባቢያቸውን በተሻሇ
መንገዱ ንክሔለን ክንክን ክገብርን ኣስተምህሮ ሁኔታ ሇመጠበቅ እንዱችለ ትምህርት ይሰጣሌ፡፡
ይህብ፣ ዛተፇሊሇዩ መተባብዑታትን ናይ ቁፅፅር የተሇያዩ የማበረታቻና የቁጥጥር ዖዳዎችን
ሜሊታትን ብምምሃዛ ክትግበር ይገብር፣ በመቀየስ ተግባራዊ ያዯርጋሌ ጠቃሚ የሚባለ
ጠቐምቲ ዛበሃለ ሌምዱታትን ኣሰራርሒታትን ሌምድችና አሰራሮችን ያሰራጫሌ፡፡
ይዛርግሔ፣
18. ብሔጊ ዛተዯንገጉ ናይ ፋዯራሌ ናይ ካባቢ 18. በህግ የተዯነገጉ የፋዯራለ የአከባቢ ዯረጃዎች
ሒሇዋ ዯረጃታት ብዖይጓነፅ መሌክዔ ናይቲ ክሌሌ ሳይጣሱ የክሌለን የአከባቢ ዯረጃዎች ያዖጋጃሌ፡፡
ናይ ከባቢ ዯረጃታት የዲለ፣ እንትፀዴቕ ኣገባብ ሲጸዴቅም አግባብ ባሊቸው አካሊት በስራ ሊይ
ብዖሇዎም ኣካሊት ኣብ ስራሔ ምውዒልም መዋሊቸውን ያረጋግጣሌ፡፡
የረጋግፅ፣
19. ኣብቲ ክሌሌ ኣብ ዛኾነቦታ ዛርከብ ረሳሔ 19. በክሌለ በየትኛውም ቦታ የሚገኝ ፇሳሽና ዯረቅ
ፇሳስን ጓሒፌን፣ ኣተኣኻኸባ፣ ኣተሒሔዙ መሉስካ ቆሻሻን አሰባሰብ፣ አያያዛ፣ መሌሶ መጠቀምና
ምጥቃምን ናይ ኣወጋግዲ ሜሌኡን ከምኡውን አወጋገዴ፣ የሰውን ጤና፣ የአከባቢን ዯህንነት ሊይ
ኣብ ሌዔሉ ናይ ወዴሰብ ጥዔናን ዴሔንነት ከባቢን ችግር በማይፇጥር ሁኔታ መፇጸሙን ያረጋግጣሌ፣
ፀገም ብዖይፇጥር መሌክዐ ምፌፃሙ የረጋግፅ፣ ሇዘሁም ተገቢ መመሪያዎችን በማዖጋጀት በስራ
ነ዗ይውን ግቡእ መምርሑታት ብምዴሊው ኣብ ሊይ ማዋሊቸውን ይከታተሊሌ፡፡
ስራሔ ምውዒልም ይከታተሌ፣
20.ናይቲ ክሌሌ ኩነታት ከባቢ፣ ናይ መሬት 21. የክሌለ የአከባቢ፣
ኣጠቓቕማን ምምሔዲር መረዲእታታት የመሬት አጠቃቀምና አስተዲዯር መረጃዎች
የተኣኻኽብ፣ ስርዒት ይዛርግሔ፣ መረዲእታታት ሇማዯራጀት ስርዏት ይዖረጋሌ፣ መረጃዎች
የተኣኻኽብ፣ ትንተና ብምክያዴ ንተጠቀምቲ ያሰባስባሌ፣ ትንታና እያካሄዯ ሇተጠቃሚዎች
445
ክባፃሔ ይገብር፣ እንዱዲረስ ያዯርጋሌ፣፣

21. ናይቲ ክሌሌ ኩነታት ከባቢ፣ መሬት 21. የክሌለ አከባቢ፣ የመሬት አጠቃቀምና
ኣጠቓቕማን ምምሔዲርን ዛምሌከቱ እዋናዊ አስተዲዯርን የሚመሇከቱ ወቅታዊ ዖገባዎችን
ፀብፃባት ንቦርዴን ንናይ ክሌሌ ስራሔ ሇቦርደና ሇክሌለ ስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ
ፇፃሚነትን የቕርብ፣ ያቀርባሌ፡፡
22. ኣብቲ ክሌሌ ከባቢ፣ መሬት ኣጠቓቕማን 22. በክሌለ አከባቢን፣ መሬት አጠቃቀምና
ምምሔዲርን ዛምሌከቱ ጉዲያት ንዛምሌከቶም አስተዲዯርን በሚመሇከቱ ጉዲዮች
ኣካሊት ምኽርን ናይ ቴክኒክ ሒገዛን ይህብ፣ ሇሚመሇከታቸው አካሊት ምክርና የቴክኒክ እገዙን
ይሰጣሌ፡፡
23. ካሌኦት ኣካሊት ኣብ ገጠር መሬት ዛገብርዎ 23. ላልች አካሊት በገጠር መሬት የሚያዯርጉትን
ምንቅስቓስ ምስ ዖል ኣዋጃትን መምርሑታትን እንቅስቃሴ ካለት አዋጆችና መመሪያዎችን
ዖሇዎ ምዛማዴ ይከታተሌ፣ ይፌፅም፣ በማዙመዴ ይከታተሊሌ፣ ይፇጽማሌ፡፡
24. ኣብ ምስሊጥ ምምሔዲር፣ ኣጠቓቕማን መሬት 24. የመሬት አስተዲዯር፣ አጠቃቀምና በአከባቢ
ከባቢ ሒሇዋን ሒገዛ ክገብሩ ዛኽእለ ኣካሊት ጥበቃ ስራዎችን በመዯገፌ እርዲታ ሉያዯርጉ
ገበርቲ ሰናይ ትካሊትን መንግስትን የተኣሊሌሽ፣ የሚችለ አካሊት ግብረ ሰናይ ዴርጅቶችና፣
ግቡእ ምንቅስቓስ ዒቕሚ ምዔባይ መሒውሩ መንግስታትን ያፇሊሌጋሌ፡፡ የመዋቅሩ አቅም
ብምስሊጥ ኣፇፃፅማ እቲ መሒውር ክፀፌፌ እንዱያዴግና ጥራት ያሇው አፇጻጸም እንዱኖረው
ይገብር፣ ተገቢ እንቅስቃሴ ያዯርጋሌ፡፡
25. ወናኒ ንብረት ይኸውን፣ ውዔሉ ይወዒዒሌ፣ 25. የንብረት ባሇቤት ይሆናሌ፣ ውሌ ይዋዋሊሌ፣
ብስሙ ይክሰስ፣ ይኸስስ፣ በስሙ ይከሳሌ፣ ይከሰሳሌ፡፡
26. ዔሊማታት ንምፌፃም ዛኽእለ ካሌኦት ተግባራት 26. አሊማውን ሇማስፇጸም የሚያስፇሌጉ ላልች
ይፌፅም፡፡ ተግባሮችን ያከናውናሌ፡፡
11. ስሌጣንን ተግባርን መካየዱ ስራሔ 11. የስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
መካየዱ ስራሔ ዛስዔቡ ተግባራት ይህሌውዎ ስራ አስኪያጁ የሚከተለት ተግባራት ይኖሩታሌ
1. ናይቲ በዒሌ መዘ ዋና መፇፀሚ ስራሔ ብምዃን 1. የባሇስሌጣኑ ዋና ስራ አስፇጻሚ በመሆን ስራዎች
ስራሔቲ ይመርሔ፣ የመሒዴር፣ ይመራሌ ያስተዲዴራሌ
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ ከምዖል 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 1 የተጠቀሰ እንዲሇ
ኮይኑ እቲ መካየዱ ስራሔ ሆኖ ስራ አስኪያጁ
ሀ. በዘ ኣዋጅዘ ዒንቀፅ 10 ዛተጠቐሰ ናይቲ ሀ. በዘህ አዋጅ አንቀጽ 10 የተጠቀሰ የባሇስሌጣኑን
ብዒሌ መዘ ስሌጣንን ተግባራትን ኣብ ስራሔ ተግባራት በስራ ሊይ ያውሊሌ፡፡
የውዔሌ፣ ሇ. በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ መሰረት ሰራተኞችን
ሇ. ብመሰረት ሔጊ ሲቪሌ ሰርቪስ ሰራሔተኛታት ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ፡፡
ይቖፅር፣ የማሒዴር፣ የሰናብት፣ ሏ. የባሇስሌጣኑን የስራ ፔሮግራምና በጀት
ሏ. ናይቲ በዒሌ መዘ ናይ ስራሔ ፔሮግራምን ያዖጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ ያውሊሌ፡፡
በጀትን የዲለ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣
መ. ነቲ ብዒሌ መዘ ዛተፇቐዯለ በጀት መሰረት መ. ሇባሇስሌጣኑ የተፇቀዯሇት በጀት መሰረት
ብምግባር ገንዖብ ወፃኢ ይገብር፣ በማዴረግ ገንዖብ ወጪ ያዯርጋሌ፡፡
ሰ. እቲ ብዒሌ መዘ ምስ ሳሌሳይ ወገን ብዛገብሮ ሰ. ባሇስሌጣኑ ከሶስተኛ ወገኖች ጋር
ርክብ ኩለ ነቲ ብዒ መዘ ይውክሌ፣ በሚያዯርጋቸው ግንኙነቶች ሁለ ባሇስሌጣኑን
ይወክሊሌ፡፡
446
ረ. ናይቲ ብዒሌ መዘ ስራሔ ምንቅስቓስ ረ. የባሇስሌጣኑ የስራ እንቅስቃሴ በተመሇከተ

ዛምሌክት እዋናዊ ፀብፃብ ነቲ ቦርዴን ርእሰ ወቅታዊ ዖገባ ሇቦርደና ሇርእሰ መስተዲዯሩ
ምምሔዲርን የቕርብ፣ ያቀርባሌ፡፡
12. ስሌጣንንን ትግባርን ምክትሌ መካየዱ ስራሔ 12. የምክትሌ ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
1.በቲ ዋና መካየዱ ስራሔ ተፇሉዮም ዛወሃብዎ 1. በዋናው ስራ አስኪያጅ ተሇይተው የሚሰጡትን
ተግባራት ይፌፅም፣ ተግባራት ይፇጽማሌ
2. እቲ ዋና መካየዱ ስራሔ ኣብ ዖይህሌዎለ ወይከዒ 2. ዋናው ስራ አስኪያጅ በማይኖርበት ወይም ስራ ውን
ስርሐ ክፌፅም ኣብዖይኽእሇለ እዋን ንዔኡ ሇማከናወን በማይችሌበት ጊዚ እርሱን ተክቶ
ተኪኡ ይሰርሔ፡፡ ይሰራሌ፡፡
ዛተፇሊዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
13. በጀት 13. በጀት
ናይቲ ክሌሌ በዒሌ መዘ በጀት ካብዜም ዛስዔቡ ናይ የክሌለ ባሇስሌጣን በጀት ከሚከተለት የገንዖብ
ገንዖብ ፌሌፌሊት ዛምዯብ ይኸውን፡፡ ምንጮች የሚመዯብ ይሆናሌ
1. በቲ ክሌሌ መንግስቲ ዛምዯብ በጀት 1. በክሌለ መንግስት ከሚመዯብ በጀት
2. ካብ ዛርከብ ሒገዛ ይኸውን፡፡ 2. ከሚገኙ እርዲታ ይሆናሌ
14. ናይ ሑሳብ መዙግብቲ 14. የሂሳብ መዙግብት
1. እቲ ብዒሌ መዘ ዛተማሇአን ትኽክሇኛ ዛኾነን 1. ባሇስሌጣኑ የተሟሊና ትክክሇኛ የሆኑ የሂሳብ
ናይ ሑሳብ መዙግብቲ ይሔዛ፣ መዙግብትን ይይዙሌ፡፡
2. ናይቲ ብዒሌ መዘ ሑሳብ መዙግብቲ ገንዖብ 2. የባሇስሌጣኑ የሂሳብ መዙግብትና ገንዖብ ነክ ሰነድች
ተንከፌ ሰነዲትን ብናይ ክሌሌ ኦዱት ቤት ዔዮ በክሌለ የኦዱት መ/ቤት ይመረምራሌ
ይምርምር፡፡
15. ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 15. ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ነዘ ኣዋጅ መፇፀሚ ዛኸውን ዯንቢ ብብሄራዊ ይህን አዋጅ ሇማስፇጸም የሚያስፇሌግ ዯንብ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ስራሔ ፇፃሚት ክወፀለ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
ይኽእሌ፡፡ አስፇጻሚ ሉወጣ ይችሊሌ፡፡
16. ዛተስዒሩን ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት 16. የተሻሩና ተፇጻሚነት የማይኖራቸው ህጎች
1. ኣጠቓቕማ ገጠር መሬት ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ 1. የገጠር መሬት አጠቃቀም ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ቁፅሪ 23/1989 ዒንቀፅ 11/2/ ምምሔዲር መሬት ቁጥር 23/1989 አንቀጽ 11/2/ የመሬት
ዛምሌከት እዘ ኣዋጅ ስዑቡ ዛወፀ ናይ ገጠር መሬት አስተዲዯር በሚመሇከትና ይህን አዋጅ ተከትል
ኣጠቓቕማን ስራሔ ኢንቨስትመንት ሌምዒት ሔርሻ የወጣ የገጠር መሬት አጠቃቀምና
ሃፌቲ ተፇጥሮን ንምውሳን ዛወፀ ዯንቢ ቁፅሪ የኢንቨስትመንት ሌማት ስራ እርሻ ተፇጥሮ ሃብት
15/1994 ዒንቀፅ 3 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ ሇመወሰን የወጣ ዯንብ ቁጥር 15/1994 አንቀጽ 3
በዘሁ አዋጅ ተሽሮዋሌ፡፡
2. ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 12/2/ ናይ መሬት 2. በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀጽ 12/2/ የመሬት
ኣጠቓቕማን ናይ መሬት ኣጠቓቕማን ፒሉሲ አጠቃቀምና የመሬት አጠቃቀም ፒሉሲ
ዛምሌከት ከምኡውን ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ እንዱሁም በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 11
11 ዛተቕመጠ ከባቢ ሒሇዋ ፒሉሲ ዛምሌከት በዘ የአከባቢ ጥበቃ ፒሉሲን በሚመሇከት
ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ የተቀመጡበዘሁ አዋጅ ተሽረዋሌ፡፡
447
3. ነዘ ኣዋጅ ዛፃረር ዛኾነ ሔጊ በዘ ኣዋጅ 3. ይህ አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ህግ በዘህ አዋጅ

ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን፡፡ በተሸፇኑ ጉዲዮች ሊይ ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
17. እቲ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 17. አዋጅ የሚጸናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅዘ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ካብ ይህ አዋጅ በትግራይነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ከወጣበት
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ቀን ጀምሮ የጸና ይሆና፡፡
ሚያዛያ/1996 ሚያዛያ/1996
መቐሇ መቐሇ
መስተዲዯር
448

መቐሇ ሚያዛያ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

አወዲዴባ፣ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ርእሰ የርእሰ መስተዲዯር ጽ/ቤትን አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና

ምምሔዲር ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ቑፅሪ 63/1995 ተግባር ሇመወሰን የወጣው አዋጅ ቁጥር 63/1995
ንምምሔያሽ ዛወፀ አዋጅ፣ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ፣
ቁፅሪ አዋጅ 78/1996 አዋጅ ቁጥር 78/1996
አወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ርእሰ የርእሰ መስተዲዯር ጽ/ቤትን አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና
ምምሔዲር ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ቑፅሪ 63/1995 ተግባር ሇመወሰን የወጣው አዋጅ ቁጥር 63/1995
ንምምሔያሽ ዛወፀ አዋጅ፣ ቁፅሪ አዋጅ 78/1996 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ፣ አዋጅ ቁጥር 78/1996
አወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ርእሰ የርእሰ መስተዲዯር ጽ/አዯራጃጀት፣ ስሌጣንና

ምምሔዲር ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ምምሔያሽ ተግባር ቤት ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ማሻሻሌ
ኣዴሊይኾይኑ ብምርካቡ፣ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፤
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስት ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ49/3/ሀ/ እዘ መንግስት ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ የሚከተሇውን
ዛስዔብ መማሒየሺ ኣዋጅ ኣውፂኡ አል። ማሻሻያ አዋጅ አውጥቷሌ።
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንዒጽ 1 አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ “አወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ይህ አዋጅ ”የርእሰ መስተዲዯር ጽ/ቤት አዯረጃጅት፣
ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲርን መመሒየሺ ዛወፀ አዋጅ ስሌጣንና ተግባር ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 78 /1996 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። 78/1996” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 2 መመሒየሺ ዒንቀፅ 2 ማሻሻያ
ዒንቀፅ 9 ንኡስ ዒንቀፅ 9 ናይቲ ኣዋጅ ተሰሪ዗ አንቀፅ 9 ንኡስ ዒንቀፅ 9 ተሰርዜ ንኡስ አንቀፅ 10
ንኡስ ዒንቀፅ 10 ንኡስ ዒንቀፅ 9ኾይኑ ይቕፅሌ። ንኡስ ዒንቀፅ 9 ሆኖዋሌ።
ዒንቀፅ 3 ዛፀንዒለ እዋን ዒንቀፅ 3 ኣዋጅ የሚጸናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ታትሞ
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኽውን። ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ሚያዛያ 1996 ዒ.ም ሚያዛያ 1996 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ርእሰ መስተዲዴር
ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477 449

መቐሇ ታሔሳስ 1996ዒ/ም

መቐሇ ታህሳስ 1996ዒ/ም
ዯንቢ ሰራተኛታት ኣብያተ ማዖጋጃ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ዯንብ ቁጥር 30/1996
ትግራይ ቑፅሪ ዯንቢ 30/1996 ዒ.ም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የማዖጋጃ ቤቶች የሰው
ኃይሌ አስተዲዯር ዯንብ
ዯንቢ ሰራሔተኛታት ኣብያተ ማዖጋጃ ብሄራዊ ዯንብ ቁጥር 30/1996
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ ዯንቢ 30/1996 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የማዖጋጃ
ዒ.ም ቤቶች የሰው ኃይሌ አስተዲዯር ዯንብ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣጣይሻ፣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት የከተሞች
ኣወዲዴባን ስሌጣንን ሒሊፌነትን ከተማታት አዯራጃጀት፣ ስሌጣንና ሃሊፉነት ሇመወሰን
ንምውሳን ኣዋጅ ቁፅሪ 65/1995 ስሇዖውፀኦ አዋጅ ቁጥር 65/1995 ስሇወጣ፣
እቲ ኣዋጅ ፣ ከተማታት ብመሰረት ሔጊ ሰራሔተኛ አዋጅ ከተሞች በማዖጋጃ ቤቶት የስራተኛ ሔግ
ኣብያተ ማዖጋጃ ፣ ሰራሔተኛታተን ባዔሇን ክቖፅራ፣ መሰረት ሰራተኞቻቸው እራሳቸው የመቅጠር
ከማሒዴራን ስጉምትታት ዱሲፔሉን ክወስዲን ማስተዲዯርና የዱስፔሉን እርምጃ መውስዴ
ንክኽእሊ፣ ዒርሰ ምምሔዲር ካብዖረጋግፅ መትከሌ እንዱችለ፣ ራስን በራስ ማስተዲዯር
ሔገ መንግስቲ ዛፇሌፇሇ ስሇዛኾነ፣ ከሚያረጋግጠው ህገ መንግስታዊ መርሀ
እቲ ኣዋጅ ከተማታት ሔጊ ሰራሔተኛታት ኣብያተ የመነጨ ስሇሆነ፣
ማዖጋጃ ምስ መሰረታዊ መትካሊት ኣዋጅ መስርሔን አዋጅ ከተሞች የማዖጋጃ ቤቶች የሰራተኞች ህግ
ሰራሔተኛን ከምኡ‟ውን ምስ ሰራሔተኛታት ሲቪሌ ከአሰሪና ሰራተኞች አዋጅና ከሲቪሌ ሰርቪስ
ሰርቪስ ክሳነ ከምዛሇዎ ስሇዛዯንገገ፣ ሰራተኞች አዋጅ መሰረታዊ መርሆዎች ጋር
ብሔጊ ምምሔዲር ስራሔተኛታት ኣብያተ ማዖጋጃ መጣጣም እንዲሇበት ስሇዯነገገ፣
ኣቢሌካ፣ ኣብ ብቅዒት ዛተመስረተ፣ ስለጥ ፣ የማዖጋጃ ቤቶች የሰራተኞች አስተዲዯር ህግ
ብቑዔ፣ ተዒፃፃፊይ፣ ግሌፂ መሳታፊይን ውፅኢት መሰረት በማዴረግ በብቃት ሊይ የተመሰረተ፣
ተኮርን ዛኾነ ስርዒት ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ቀሌጣፊ የአሰራር ግሌፅነት ያሇው እና ውጤት
ምርግጋፅ ኣገዲሲ ብምኳኑ፣ ተኮር የሰራተኞች አስተዲዯር ስርዒት ማረጋገጡ
እቲ ሒደሽ ስርዒት ምምሔዲር ሰራሔተኛታት፣ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ንኣብያተ ማዖጋጃ ሒዯሽቲ ሰራሔተኛታት አዱሱ የሰራተኞች አስተዲዯር ስርዒት ፣ ማዖጋጃ
ንምስሒብ፣ ንብቑዒትን ንጡፊትን ሰራሔተኛታት ቤቶች ብቃትና ችልታ ያሊቸውን ሰራተኞች
ንምዔቃብ ዖኽእሌን መሰረታዊ መስሊት እቶም ሇመሳብና በስራ ሊይ ሇማቆየት የሚያስችሌ
ሰራሔተኛታት ዖረጋግፅን ዖኽብርን ምግባር ኣዴሊዩ የሰራተኞችን መሰረታዊ መብቶች
ብምኳኑ። የሚያረጋግጥና የሚያከብር ማዴረጉ አስፇሊጊ
ስሇዛኾነ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ በመሆኑ፣
450
መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ዒንቀፅ ሔገ- የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ

መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ነዘ ዯንቢ‟ዘ አስፇፃሚ ኮሚቴ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህገ
ኣውፂኡ ኣል። መንግስት ዒንቀፅ መሰረት ይህንን ዯንብ
አውጥቷሌ።
ያንደ ዋጋ
451

ጠቕሊሊ ጠቅሊሊ

እዘ ዯንቢ‟ዘ “ዯንቢ ሰራሔተኛታት ኣብያተ ይህ ዯንብ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ማዖጋጃ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ፣ ቁፅሪ መንግስት የማዖጋጃ ቤቶች የስው ኃይሌ
30/1996” ተባሂለ ክፅዋዔ ይኽእሌ። አስተዲዯር ዯንብ ቁጥር 30/1996” ተብል
ሉጠቀስ ይችሊሌ።
አጠቃቅማ እቲ ቃሌ ካሌእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ፣ ኣብዘ ዯንቢ፡- በስተቀር፣ በዘህ ዯንብ፡-
1. “ቦርዴ” ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ ከተማታት 1. “ቦርዴ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ የከተሞች አዋጅ ቁጥር 65/1995 ዒንቀፅ 37
65/1995 ዒንቀፅ 37 ዛተጣየሸ ንዯንቢ መሰረት የተቋቋመ የማዖጋጃ ቤቶች ሰራተኞችን
ሰራሔተኛታት ኣብያተ ማዖጋጃ ዛጥምት እዩ። ዯንብ የሚመሇከት ነው።
2. “ከተማ” ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ ከተማታት 2. “ከተማ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ መንግስት የከተሞች አዋጅ ቁጥር 65/1995
65/1995 ዒንቀፅ 5 ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ዒንቀፅ 5 መሰረት በክሌለ የስራ አስፇፃሚ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ምኽታሙ ኮሚቴ ውሳኔ በከተማነት እንዱዯራጅ እውቅና
ኣፌሌጦ ዛረኸበ ማሔበረሰብ‟ዩ። የተሰጠው ማህበረሰብ ማሇት ነው።
3. “ቤት ምኽሪ ከተማ” ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ 3. “የከተማ ምክር ቤት” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ
ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት የከተሞች አዋጅ ቁጥር
ዒንቀፅ 15(1) ኣብ ከተማታት ዛቖመ ቤት 65/1995 አንቀፅ15/1/ መሰረት በከተሞች
ምኽሪ‟ዩ። የተቋቋመ ምክር ቤት ነው።
4. “ሰራሔተኛ” ማሇት ብመሰረት እዘ ዯንቢ ኣብ 4. “ሰራተኛ” ማሇት በዘህ ዯንብ መሰረት በቋሚነት
ኣብያተ ማዖጋጃ ብቐዋሚ ወይ ከዒ ብጊዘያዊ ወይም በጊዘያዊነት በማዖጋጀት ቤት ውስጥ
ዛስርሔ ሰብ ኮይኑ ኣብዘ ዯንቢ ንዖይሔቆፈ ተቀጥሮ የሚሰራ ሰው ሆኖ በዘህ ዯንብ
ወይ ከዒ ብካሌኦት ዯንብታት ንዛምሒዯሩ ግን ሇማይታቀፌ ወይም በላልች ዯንቦች
ዖይሒውስ‟ዩ። የሚተዲዯረውን ግን አይጨምርም።
5. “ብምኽንያት ስራሔ ዛበፅሐ ጉዴኣታት” 5. “በስራ ምክንያት የሚዯርስ ጉዲይ” ማሇት ስራ
ማሇት ኣብ ስራሔ እንዲሃሇካ ዛበፅሔ ሒዯጋ ሊይ እያሇህ የሚዯርስ አዯጋ ወይም በስራ
ወይ ከዒ ብምኽንያት ስራሔ ዛመፅእ ሔማም ምክንያት የሚመጣ ህመም ሆኖ በፋዳራሌ
ኮይኑ ኣብ ኣዋጅ መስርሔን ሰራሔተኛን አሰሪና ሰራተኛ አዋጅ ቁጥር 42/85 አንቀፅ 97
ፋዳራሌ ቁፅሪ 42/85 ዒንቀፃት 97ን 98ን እና 98 እንዯተገሇፀውና እንዯተዖረዖረው ነው።
ከምዛተገሇፀን ከምዛተ ዖርዖረን‟ዩ።
6. “ከንቲባ” ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ ከተማታት 6. “ከንቲባ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ መንግስት የተከሞች አዋጅ ቁጥር 65/1995
65/1995 ዒንቀፅ 16/(1) ዋና መካየዱ ዒንቀፅ 16/1/ መሰረት የአንዴ ከተማ ዋና ስራ
ስራሔን ዋና መማሒዯርን እቲ ከተማ ኮይኑ አስኪያጅና ዋና አስተዲዲሪ ሆኖ እንዱያገሇግሌ
ንኽገሌግሌ ብቤት ምኽሪ ከተማ ዛሽወም‟ዩ። በከተማው ምክር ቤት የሚሾም ነው።
452
7. “ኮሚቴ ከንቲባ” ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ 7. “የከንቲባ ኮሚቴ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ
ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት የከተሞች አዋጅ ቁጥር
ቑፅሪ 65/1995 ዒንቀፅ 16(3) ናይቲ ከተማ 65/1995 አንቀፅ 16/3/ መሰረት የአንዴ
ስራሔ ፇፃሚት ኮይኖም ንከገሌግለ ከተማ ስራ አስፇፃሚ ሆነው እንዱያገሇግለ
ብመቅረባይነትከንቲባ ብቤት ምኽሪ ከተማ በከንቲባው አቅራቢነት በከተማው ምክር ቤት
ዛሽወሙ ኣባሊት ዛሒዖ ኣካሌ እዩ። የሚሾሙ አባሊት የያዖ አካሌ ነው።
8. “መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ” ማሇት 8. “የከተማ አገሌግልት ስራ አስኪያጅ” ማሇት

ብመሰረት ኣዋጅ ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የከተሞች
መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ65/1995 ዒንቀፅ አዋጅ ቁጥር 65/1995 ዒንቀፅ 17/1/ መሰረት
17(1) ንስራሔ ግሌጋልት ከተማ ክመርሔ የከተማ አገሌግልቶችን በበሊይነት ሇመምራት
ብከንቲባ ዛሽወም ሒሊፉ እዩ። ብከንቲባው የሚሾም ኃሊፉ ነው።
9. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት ቤት ፅሔፇት ሌማት 9. “ፅሔፇት ቤት” ማሇት የትግራይ ክሌሌ ከተማ
ከተማ ክሌሌ ትግራይ ማሇት‟ዩ። ሌማት ፅሔፇት ቤት ነው።
10.“ከተማዊ ሔጊ” ማሇት ምስ ሊዔሇዎት ሔግታት 10.“ከተማ ህግ” ማሇት ከበሊይ ህጎች ጋር
ዛሳነ ዛኮነ ብቤት ምኽሪ ከተማ ዛተዯንገገ ሔጊ የሚጣጣም በከተማ ምክር ቤት የተዯነገገ ህግ
ማሇት እዩ። ነው
11.“አዋጅ” ማሇት ኣዋጅ ከተማታት ብሄራዊ 11.“አዋጅ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ 65/1995 መንግስት የከተሞች አዋጅ ቁጥር 65/1995
ማሇት እዩ። ነው።

እዘ ዯንቢ‟ዘ ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ ዯንብ በአዋጅ ቁጥር 65/1995 መሰረት
መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ኣዋጅ 65/1995 በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
ኣፌሌጦ ኣብ ዛርከባ ኩሇን ከተማታት ትግራይ አስፇፃሚ ኮሚቴ እውቅና ባገኙ ሁለም ከተሞች
ተፃሚ ይከውን። ተፇፃሚ ይሆናሌ።

ትካሊዊ መሒውርን ኣመዲዴባ ስራሔትን ዴርጅታዊ መዋቅር እና የስራዎች አመዲዯብ
4. ትካሊዊ መሒውር 4. ዴርጅታዊ መዋቅር
1. ቤት ምክሪ ከተማ ቦርዴ ብዖቅርቦም 1. ቦርዴ በሚያቀርባቸው ጥናቶች መነሻ ሃሳቦች
መፅናዔትታትን መበገሲ ሒሳባትን መሰረት መሰረት አንዴ የከተማ ምክር ቤት የከተማውን
ትካሊዊ መሒውርን መዲባት ስራሔትን ዴርጅታዊ መዋቅርና የስራ መዯቦች ይወስናሌ።
ከተምኦም ይውሰኑ። 2. የከተማ አስተዲዯሮች ዴርጅታዊ መዋቅርና
2. ትካሊዊ መሒውርን መዯባት ስራሔትን የስራ መዯቦች የሚወሰኑት የሚከተለት ነጥቦች
ምምሔዲር ከተማታት ዛውሰኑ ነዜም ዛስዔቡ ግምት ውስጥ በማስገባት ይሆናሌ።
ነጥቢታት አብ ግምት ብምእታው ይከውን።
ሀ. ዔሊማ፣ ዒቅምን ግሌጋልት እቲ ከተማ ሀ. ዒሊማ፣ አቅምና የከተማውን አገሌግልቶች
453
ንምፌፃም ዖል ኩነታትን፣ ሇመፇፀም ያለ ሁኔታዎች፣

ሇ. ኣብቲ ከተማ ዖሇው ፀገማትን ዛርከብ ሇ. በከተማው ውስጥ ያለ ችግሮችና የሚገኝ
ሃብትን፣ ሃብት፣
ሏ. ዛሒቶ ንጥፇት፣ ብቅዒትን ተዒፃፃፌነትን፣ ሏ. ከሚጠይቀው ትምህርት፣ ሌምዴ፣ እውቀት፣
ችልታና ክህልት፣
መ. ከምዘኦም ዛበለ ካሌኦት ተመሳስሌቲ መ. እነዘህ ያለት ላልች ተመሳሳይ ነገሮች፣
ነገራትን።
3. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 እዘ ዯንቢ ንምክያዴ 3. በዘህ የከተማ ምክር ቤት አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ
እቲ ቤት ምክሪ ኣዴሊይ ኮይኑ እንተረኪቡዎ 1 ያሇውን ሇማካሄዴ አስፇሊጊ ሆኖ ካገኘው
ንቦርዴን ንቤት ፅሔፇትን ሌምዒት ከተማን ሇቦርዴ እና ሇከተማ ሌማት ፅህፇት ቤት
ከማኽር ይክእሌ እዩ። ማማከር ይችሊሌ።
4. ቤት ምክሪ ኣዴሊይ መሲለ እንተርኪቡዎ 4. የከተማ ምክር ቤት አስፇሊጊ መስል ካገኘው
ኣብ ትካሊዊ መሒውርን ምምሔዲር ሒይሉ በማዖጋጃ ቤቱ ዴርጅታዊ መዋቅርና የሰው
ሰብ ቤት ማዖጋጃኡን ምስትኽካሊት ክገብር ኃይሌ አስተዲዯር ማስተካከያዎች ሉያዯርግ
ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
5. አመዲዴባ ስራሔቲ 5 የስራዎች አመዲዯብ
1. ቤት ምኽሪ ከተማ ነዜም ዛስዔቡ ነጥብታት 1. የከተማ ምክር ቤት ከዘህ በታች ያለ ነጥቦች
ኣብ ግምት ብምእታው ሒዯሽቲ መዯባትን ግምት ውስጥ በማስገባት አዲዱስ የስራ
ብርክታትን ስራሔቲ ከውፅእ ይኽእሌ እዩ። መዯቦችና ዯረጃዎች ሉያወጣ ይችሊሌ።
ሀ. ዒይነት ግሌጋልት፣ ተግባር፣ ዛጠሌቦ ሞያ ወይ ሀ. የአገሌግልት አይነት፣ ተግባር፣ የሚጠይቀው
ከዒ ዖፇረ ሰርሐ፣ ክብዯትን ሔሌኽሊኽነትን እቲ ሙያ ወይም የስራ ዖርፌ፣ የስራው ካበዴነትና
ስራሔን፣ ዖሇዎ ዯረጃ ሒሊፌነትን፣ ውስብስብነት፣ ያሇው ዯረጃና ኃሊፉነት፣
ሇ. ዛሒቶ ብርኪ ትምህርቲ፣ሌምዱ ስራሔ፣ ሇ. የሚጠይቀው የትምህርት ዯረጃ ስራ ሌምዴ፣
ፌሌጠት፣ ክእሇትን ብቅዒትን ብምምዛዙን። እውቀት፣ ችልታና ብቃት በማመዙዖን፣
2. ቤት ምኽሪ ከተማ ብመሰረት ዖውፅኦም 2. የከተማ ምክር ቤት በሚያወጣቸው
ረቛሑታት ሒዯሽቲ መዯባትን ብርክታትን መመዖኛዎች መሰረት አዲዱስ የስራ መዯቦችና
ስራሔ ንክውፅኡ ስሌጣን ክህቦም ይኽእሌ ዯረጃዎች እንዱያወጡ ሇከንቲባው ወይም
እዩ። ሇከተማው አገሌግልት ስራ አስኪያጅ ስሌጣን
ሉሰጣቸው ይችሊሌ፣
3. ቦርዴ ንኣመዲዴባን ብርክታት ስራሔትን 3. ቦርዴ የስራዎች አመዲዯብና ዯረጃ አስመሌክቶ
ኣመሌኪቱ ኣዴሊይቲ መፅናዔታት አስፇሊጊ ጥናቶችን በማካሄዴ የውሳኔ ሃሳብ
ብምክያዴ ናይ ውሳነ ሒሳብ የቅርብ። ያቀርባሌ።
4. ኣብ ዛግበሩ መፅናዔትታት ከተማታት 4. የከተማ ምክር ቤት አስፇሊጊ መስል ካገኘው
ንጡፌ ተሳትፍ ክገብራ ኣሇውን። በማዖጋጃ ቤቱ ዴርጅታዊ መዋቅርና የሰው
ኃይሌ አስተዲዯር ማስተካከያዎች ሉያዯርግ
ይችሊሌ።
5. ሒዯ መዯብ ስራሔ እንዯገና ክምዯብ 5. አንዴ የስራ መዯብ እንዯገና ሉመዯብ
ዛኽእሌ የሚችሇው
ሀ. እቲ ፇሇማ ዛተካየዯ ምዯባ ስራሔ ሰሔተት ሀ. የመጀመሪያ የስራ ምዯባ ስህተት ሆኖ ሲገኝ፣
እንተነይሩዎ፣
454
ሇ. ሒዯሽቲ ምዔባሇታት ንዲግም ምዴባ ብቁዔ ሇ. አዲዱስ ዔዴገቶች ዲግም ምዯባ ሇማካሄዴ ብቁ
ምክንያታት እንትኮኑ፣ ምክንያቶች ሲሆኑ፣
መሃያ፣ ኣበሌን ካሌኦት ጥቅማ ጥቅምታትን ዯመወዛ፣ አበሌ እና ላልች ጥቅማ ጥቅሞች
6. ስኬት መሃያ 6. የዯመወዛ ስኬሌ
1. ቦርዴ ብዖቅርቦም መፅናዔትታትን መበገሲ 1. ቦርዴ በሚያቀርባቸው ጥናቶችና መነሻ ሃሳቦች
ሒሳባትን መሰረት ቤት ምክሪ ከተማ ስኬሌ መሰረት የከተማው ምክር ቤት የከተማ
መሃያ ምምሔዲር ከተማ ይውሰን። እቲ መስተዲዴሩን የዯመወዛ ስኬሌ ይወሰናሌ።
ስኬሌ መሃያ ፣ ንማዔረ መዲባት ስራሔ የዯመወዛ ስኬለ ሇእኩሌ የስራ መዯብ እኩሌ
ማዔረ መበገሲ መሃያ ኣብ ዛብሌ መትከሌ መነሻ ዯመወዛ በሚሇው መህር ሊይ የተመሰረተ
ዛተመስረት ይከውን። ይሆናሌ።
2. እቲ ስኬሌ መሃያ ነዜም ዛስዔቡ ነጥብታት 2. የዯመወዛ ስኬለ የሚከተለትን ነጥቦች ግምት
ኣብ ግምት ብምእታው ይስናዲእ። ውስጥ በማስገባት ይዖጋጃሌ፣
ሀ. ብቑዒትን ንጡፊትን ሰራሔተኛታት ዖተባብዔን ሀ. ብቁ ሰራተኞችን የሚያበረታታና የሚሰብ
ዛሰሔብን ስኬሌ መሃያ ምውፃእ፣ የዯመወዛ ስኬሌ ማውጣት፣
ሇ. ኩሇመዲያዊ ዒቅሚ ፊይናንስ እቲ ከተማ ሇ. የከተማው አጠቃሊይ የፊይናንስ ዒቅም
3. እቲ ቦርዴ ኣብ ዖካይድም መፅናዔትታት፣ 3. ቦርዴ በሚያካሄዲቸው ጥናቶች ከተሞች
ከተማታት እጃመን ከወፌያ (ክሳተፊ) ዴርሻችውን ሉወጡ/በጥናቱ መሳተፌ/
ኣሇወን። አሇባቸው።
4. እቲ ስኬሌ መሃያ፣ መበገስን መወዲእታን 4. የዯመወዛ ስኬለ መነሻና መዴረሻ ዯመወዛ
መሃያ ከምኡ‟ውን በብጊዘኡ ዛግበር ወሰኽ እንዱሁም በየጊዚው የሚዯረገውን የዯመወዛ
መሃያን ብርክታቱን ዖርኢ ዛርዛር ጭማሪ እና እርከኖቹን የሚያሳይ ዛርዛር
5. እቲ ቦርዴ በብጊዘኡ ንዛርኣዩ ሇውጥታት 5. ቦርዴ በየጊዚው የሚከሰቱ የኢኮኖሚ
ኢኮኖምን ካሌኦት ምኽንያታትን ኣብ ሇውጦችንና ላልች ሁኔታዎችን ግምት ውስጥ
ግምት ብምእታው እንተውሒዯ ሒዯ ጊዚ በማስገባት ቢያንስ በአምስት ዒመት ውሰጥ
ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ዒመት እንዲፅነዏ አንዴ ጊዚ እያጠና የዯመወዛ ስኬሌ ሇውጥ
ሇውጢ ስኬሌ መሃያ ይገብር። ያዯረጋሌ።
7 እዋን መኽፇሉ መሃያ 7 ዯመወዛ መክፇያ ጊዚ
1. ነፌሲ ወከፌ ከተማ ኣብ መወዲእታ ወርሑ 1. ማንኛውም ከተማ በየወሩ መጨረሻ ሇሰራተኞቹ
ንሰራሔተኛታቱ ወይ ከዒ ሔጋዊ ወከሌቶም ወይም ሇህጋዊ ወኪልቻቸው የዯመወዛ ክፌያ
መሃያ ይከፌሌ። ይፇፅማሌ።
2. ኣብ ውስናት መዯባት ስራሔ ንዛቁፀሩ 2. በተወሰኑ የስራ መዯቦች ሇሚቀጠሩ ሰራተኞች
ስራሔተኛታት ኣብ ንኡስ ቁፅሪ(1) ካብ በዘህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 ከተገሇፀው ባነሰ
ዛተገሇፀ ኣብ ዛሒፀረ እዋን ንምክፊሌ፣ እቲ ጊዚ ክፌያ ሇመፇፀም የሚያስችሌ መመርያ
ቦርዴ መምርሑ ከውፅእ ይክእሌ‟ዩ። ቦርዴ ሉያወጣ ይችሊሌ።
8 ወሰኽ መሃያ 8 የዯመወዛ ጭማሪ
1. ሰራሔተኛታት ኣብያተ ማዖጋጃ ብመምርሑ 1. የማዖጋጃ ቤት ሰራተኞች በመመሪያ በሚወሰን
ብዛውሰን መሰረት ወሰኽ መሃያ ይረኽቡ። መሰረት የዯመወዛ ጭማሪ ያገኛለ። የዯመወዛ
መጠን ወሰኽ መሃያ ብቦርዴ ይውሰን። ጭማሪው መጠን በቦርዴ ይወሰናሌ።
455
2. መጠን ኣፇሊሊይ ወሰኽ መሃያ ኣብ ንጥፇት 2. የዯመወዛ ጭማሪው መጠን በእያንዲንደ

ሔዴሔዴ ሰራሔተኛታ ዛተመስረተ ሰራተኛ የስራ አፇፃፀመ ውጤት ሊይ የተመሰረተ
ይከውን። ንመጠን ወሰኽ መሃያ መሰረት ይሆናሌ። ሇዯመወዛ ጭማሪው መጠን የስራ
ብምግባር ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስራሔ፣ አፇፃፀም ውጤት “አጥጋቢ”፣ እና “በጣም
ዖዔግብ፣ ብዙዔሚ ዖዔግብን” “አዛዩ ከፌተኛ” ተብል ሉመዯብ ይችሊሌ።
ዛሇዒሇ”ን ተባሂለ ክምዯብ ይኽእሌ እዩ።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ(1) ዛተገሇፀ 3. ከዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተገሇፀው
ወሰኽ መሃያ፣ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስርሐ የዯመወዛ ጭማሪ የስራ አፇፃፀም ውጤቱ
“ትሔቲ ዖዔግብ” ንዛኮነ ሰራሔተኛ ተፇፃሚ “ከአጥጋቢ በታች” ሇሆነ ሰራተኛ ተፇፃሚ
ኣይከውንን። አይሆንም።
9 ብዙዔባ ምሒዛን ምቑራፅን መሃያ 9 የዯመወዛ ክፌያ ስሇመያዛና ስሇመቁረጥ
1. ትሔት ኢልም ካብ ዛተገሇፁ ምኽንያታት 1. ከዘህ በታች ከተገሇፁ ምክያቶች ወጪ የማዖጋጃ
ወፃኢ መሃያ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ምሒዛ ቤት ሰራተኛ ዯመወዛ መያዛም ሆነ መቀነስ
ይኩን ምቅናስ ኣይክኣሌን። አይቻሌም።
ሀ. ብመሰረት ስምምዔነት እቲ ሰራሔተኛ፣ ሀ. በሰራተኛው ስምምነት፣
ሇ. ብትእዙዛ ቤት ፌርዱ ፣ ወይ ሇ. በፌርዴ ቤት ትእዙዛ፣ ወይም
ሏ. ብመሰረት ሔጊ፣ ሏ. በህግ መሰረት
2. ብመሰረት‟ዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1(ሀ)- 2. ከዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1/ሀ/-/ሏ/ መሰረት
(ሏ)ካብቲ ሰራሔተኛ ዛቅነስ ገንዖብ ካብ ከሰራተኛው በየወሩ የሚቀነሰው ገንዖብ
ሲሶ(1/3) ወርሒዊ መሃያ እቲ ሰራሔተኛ ከዯመወ዗ አንዴ ሶስተኛ/1/3/ የሚበሌጥ
ዛበሌፅ ክኽውን የብለን፡፡ መሆን የሇበትም።
10 ኣበሌን ጥቅማ ጥቅምታትን 10 ሌዩ ሌዩ አበልች ጥቅማ ጥቅሞች
1. ነፌሲ ወከፌ ቤት ምክሪ ከተማ፣ ገንዖባዊ 1. የእያንዲንደ ከተማ ምክር ቤት የከተማውን
ዒቅሚ ከተምኡን፣ ተግባራት ከተምኡ የገንዖብ አቅም፣ የከተማውን ተግባሮች
ብዖሰሌጥን ብዖፅፌፌን ንምፌፃም፣ በተቀሊጠፇና በጥራት ሇመፇፀም፣ ሇሰራተኞቹን
ዴሌየትን ተበግሶን ሰራሔተኛታቱ ፌሊጎትና ተነሳሽነት ሇማበረታታት በህግ
ንምሌዒሌ ኣብ ግምት ብምእታው መሰረት አበልች፣ ማበረታቻዎችና
ብመሰረት ሔጊ ኣባሊት፣ መተባብዔታትን ጥቅማጥቅሞች ሉወሰን ይችሊሌ።
ጥቅማጥቅምታትን ክውሰን ይክእሌ እዩ።
2. ቤት ምክሪ ከተማ ወይ ከዒ ሒሊፌነት 2. የከተማ ምክር ቤት ወይም ኃሊፉነት የተሰጠው
ዛተውሃቦ ኣካሌ፣ አበሌን ጥቅማጥቅምታትን አካሌ፣ አበሌና ጥቅማጥቅሞች የሚገባቸው የስራ
ዛግበኦም መዯባት ስራሔን ኩነታት ስራሔን መዯቦችና የስራ ሁኔታ አጥነቶ መሇየት
ኣፅኒዐ ክፇሌይ ኣሇዎ፣ ቤት ምኽሪ ግቡእ አሇበት። ምክር ቤቱ ተገቢ መስል ከታየው
መሲለ እንተተራእይዎ ንቦርዴ ከማኽር ቦርዴን ማማከር ይችሊሌ።
456

ምቁፃር ሰራሔተኛታት ሰራተኛ ስሇመቅጠር
11 ብዙዔባ ሰራሔተኛ ምቁፃር 11 ሰራተኛ ስሇመቅጠር
1. ክፌቲ መዯባት ስራሔ ብቅዯም 1. ክፌት የስራ መዯቦችና በሰራተኛ ማስያዛ
ሰዒብ፣ብዛውውር፣ ብዔብዩት ወይ ከዒ የሚቻሇው በዛውውር፣ በዔዴገት ወይም በቁጥር
ብቁፃር ይማሌኡ። ቅዯም ተከተለን መሰረት በማዴረግ ይሆናሌ።
2. ክፌቲ መዯባት ስራሔ እቲ መዯብ ስራሔ 2. ክፌት የስራ መዯቦች የስራ መዯቡ
ንዛሒቶ ብርኪ ትምህርቲ ብዖማሌእ ሰብ የሚጠይቀውን የትምህርት ዯረጃ በሚያሟሊ ሰው
ጥራሔ ይትሒ዗። ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ብቻ ይያዙለ። ከአንዴ በሊይ ተወዲዲሪዎች
ተወዲዯርቲ ነቲ ዛዴሇ ብርኪ ትምህርቲ የሚፇሇገውን የትምህርት ዯረጃ አሟሌተው
ኣመሉኦም እንትርከቡ እቲ እንካብኩልም ሲገኙ ከሁለም የተሻሇ ብቃት ያሇው
ዛሒሸ ኩሇመዲያዊ ብቅዒት ዖማሇአ ይመረጣሌ።
ይሒሌፌ።
3. ካብቶም ዛቐረቡ ተወዲዯርቲ ነቲ ዛዴሇ 3. ከቀረቡት ተወዲዲሪዎች የሚፇሇገውን
ብርኪ ትምህርቲ ዖማሌእ እንተዖይተረኪቡን የትምህርት ዯረጃ የሚያሟሊ ካሌተገኙ እና
እቲ ዖል ኩነታት ስራሔ ሰራሔተኛ ያሇው የስራው ሁኔታ ሰራተኛ መቅጠር
ንምቑፃር ዖገዴዴ እንትኮይኑን ግና መካየዱ የሚያስገዴዴ ሲሆን ግን የከተማው አገሌግልት
ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ነቲ ብሌጫ ዛረከበ ስራ አስኪያጅ ብሌጫ ሊገኘው ተወዯዲሪ
ተወዲዲሪ ክቖፅሮ ይኽእሌ እዩ። ሉቀጥረው ይችሊሌ
4. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1-3 4. ከዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ(1/3) ያለት
ዴንጋገታት ከምዖሇው ኮይኖም በቲ ዴንጋጌዎች እንዲለ ሆነው በውዴዴሩ እኩሌ
ውዴዴር ማዔረ ውፅኢት ንዖምፀኣ ዯቂ ውጤት ሊመጡ ሴት ተወዲዲሪዎች ቅዴሚያ
ኣንስትዮ ቅዴሚያ ይወሃብ። ይሰጣሌ።
12 አወፃፅኣ ምሌክታትን ንምቑፃር ዛወሃብ ፇተናን 12 ማስታወቂያ ስሇማውጣትና ሇቁጥር ስሇሚሰጥ
ፇተና
1. ቤት ማዖጋጃታት ሒደሽ ሰራሔተኛ 1. ማዖጋጃ ቤቶች አዱስ ሰራተኛ ሇሚቀጠርበት
ንዛቖፀሮ ክፌቲ መዯብ ስራሔ ምሌክታ ክፌት የስራ መዯብ ማስታወቂያ ማውጣት
ከውፅኣ ኣሇወን። አሇባቸው።
2. ቤት ምኽሪ ከተማ ብዙዔባ ኣወፃፅኣ ምሌክታ 2. የከተማ ምክር ቤት ስሇ ክፌት የስራ መዯቦች
ክፌቲ መዯባት ስራሔ፣ ኣወፃፅኣ፣ ኣወሃህባን ማስታወቂያ አወጠጥ እና ስሇ መወዲዯርያ
ኣገሊሌፃ ውፅኢት ፇተናን ኣመሌኪቱ መመዖኛዎች አዖገጃጀት፣ ፇተና አሰጣጥና
መምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ እዩ። የፇተና ውጤት አገሊሇፅ አሰመክሌቶ መመርያ
ሉያወጣ ይችሊሌ።
13 ብሰራሔተኛነት ቤት ማዖጋጃ ንምቑፃር ዖኽእለ 13 የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ ሆኖ ስሇመቀጠር
ኩነታት የሚከተለት የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ ሆነው
እዜም ዛስዔቡ ሰራሔተኛታት ቤት ማዖጋጃ ኮይኖም መቀጠር አይችለም
ክቑፀሩ ኣይክእለን
1. ዔዴሚኡ ትሔቲ 18 ዒመት ዛኮነ፣ ይኩን 1. ዔዴሜው ከ18 ዒመት በታች የሆነ፣ ቢሆንም ግን
ዯኣምበር ኣብያተ ማዖጋጃ ብፌለይ ኩነታት ማዙጋጃ ቤቶች በሌዩ ሁኔታ ሇሚሰሩ ስራዎች
ንዛሰርሐ ስራሔቲ ትሔቲ‟ዘ ዔዴመ ግን ካብ ከተጠቀሰው እዴሜ በታች ግን ዯግሞ ከ14
457
14 ዒመት ዖይንእሱ ክቖፅሩ ይኽእለ። ዒመት በታች ያሌሆኑትን መቅጠር ይችሊለ።

2. ምስ ስርሐ ዛተተሒሒዖ ወይ ብዛኮነ ካሉእ 2. በህግ መሰረት ካሌተሰረዖሇት በስተቀር ከስራው
ኩነት፣ ምጉዲሌ እምነት፣ ስርቂ ወይ ጋር በተያያዖ በማንኛውም ሁኔታ የእምነት
ምጥፌፊእ ገበን ፇፂሙ ስሌጣን ብዖሇዎ ማጉዯሌ፣ የስርቆት ወይም የማጭበርበር
ቤት ፌርዱ ዛተፇረድን ብሔጊ ወንጀሌ ፇፅሞ ስሌጣን ባሇው ፌርዴ ቤት
ዖይተሰረዖለን። የተፇረዯበት።
14 መረዲእታታት ሔክምናን ማህዯር ፕሉስን 14 ስሇ ጤና ምርመራና ከወንጀሌ ነፃ ስሇመሆን
የሚቀርቡ ማስረጃዎች
ካብ መንጎ ተወዲዯርቲ ዛሊዒሇ ውፅኢት ዛረከበን ከተወዲዲሪዎች መካከሌ ከፌተኛ ውጤት ያገኘና
ኣዴሊይ ፇተና ዛሒሇፇን ተወዲዲሪ ተቆፃሪ ብቅዒት አስፇሊጊውን ፇተና ያሇፇ ተወዲዲሪ ተቀጥሮ
ጥዔንኡ ዛምስክር መረዲእታ ሔክምናን፣ ኣብዘ ሇሚሰጠው አገሌግልት ተስማሚ መሆኑን
ዯንቢ ዒንቀፅ 13 (ሇ) /2/ ንዛተገሇፀ ከዒ ካብ የሚያረጋግጥ የጤና ምርመራ ማስረጃ እንዱሁም
ፕሉሲ ካብ ገበን ነፃ ምኳኑ ዖመሌክት ፅሐፌን በዘህ ዯንብ አንቀፅ 13/ሇ/ /2/ ሇተገሇፀው
ከቅርብ ኣሇዎ። ከወንጀሌ ነፃ መሆኑን የሚያረጋጥ የፅሐፌ
ማስረጃ ከፕሉስ ማቅረብ አሇበት።
15. መበገሲ መሃያ 15 መነሻ ዯመወዛ
ሒዱሽ ተቆፃሪ ሰራሔተኛ ብመሰረት ስኬሌ አዱስ ተቀጣሪ ሰራተኛ በዯመወዛ ስኬለ
መሃያ፣ንዛተመዯቦ ስራሔ፣ ኣብዘ ዯንቢ‟ዘ ዒንቀፅ መሰረት ሇሚመዯብበት የስራ መዯብ በዘህ
6 ዛተወሰነ መበገሲ መሃያ ይከፇል፣ ይኩን ዯንብ አንቀፅ 6 የተወሰነው መነሻ ዯመወዛ
ዲአምበር ኩነታት እንተገዴዴ እቲ መካየዱ፣ ስራሔ ይከፇሇዋሌ፣ ሆኖም ሁኔታዎች ሲያስገዴደ
ግሌጋልት ከተማን ማኔጅመንትን ካብቲ መበገሲ የከተማው አገሌግልት ስራ አስኪያጅና
መሃያ ዛሇዒሇ እርከን ተማኪሮም ክኽፌለ ይኽእሌ ማኔጅመንቱ ተማክረው ከመነሻው ከፌ ያሇ
እዮም። የእርከን ዯመወዛ መክፇሌ ይችሊሌ።
16 እዋን ፇተና 16 የሙከራ ጊዚ
1. ዛኮነ ሰራሔተኛ ከተማ እዋን ፇተነ ስራሔ 1. ማንኛውም የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ የሙከራ ጊዚ
ሀ. ንመዯባት ስራሔ ኣመራርሒ 6 ወርሑ፣ ሀ. ሇስራ አመራር መዯቦች ስዴስት ወር፣

ሇ. ኣመራርሒ ንዖይኮኑ መዯባት ስራሔ 3 ወርሑ ሇ. ሇስራ አመራር ሊሌሆኑ መዯቦች ሶስት ወር
2. እዋን ፇተና ስራሔተኛ ኣብ “ሀ” ን”ሇ” ን 2. የሙከራ ጊዚው በ”ሀ” እና “ሇ” ሇተጠቀሱ
ንዛተገሇፁ ስራሔተኛታት ብቅዯም ሰዒብ ሰራተኞች እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው ሇሶስትና
ንሰሇስተ ወርሔን ንሒዯ ወርሔን ከናዋሔ ሇአንዴ ወር ሉራዖም ይችሊሌ። ይህ ተፇፃሚ
ይክእሌ እዩ። እዘ ተፇፃሚ ዛከውን የሚሆነው የሰራተኛው የስራ አፇፃፀም ተጨማሪ
ኣፇፃፅማ ስራሔ እቲ ስራሔተኛ ተወሳኪ ክትትሌ እና ግምገማ ሲያስፇሇገው ነው።
ክትትሌን ገምጋምን እንትዯሉ እዩ።
3. እቲ ቤት ማዖጋጃ ኣብ ውሽጢ‟ዘ ዛተዋሃበ 3. ማዖጋጃ ቤቱ በተሰጠው ጊዚ ውስጥ ውሳኔ
ጊዚ ውሳነ እንዴሔር ዯኣ ዖይሂቡ እቲ ካሌሰጠ ሰራተኛው የሙከራ ጊዚውን በሚገባ
ሰራሔተኛ እዋን ፇተንኡ ብዛግባእ እንዲጠናቀቀ ይቆጠራሌ
ከምዛዙመ ይውሰዴ።
17 ቀዋሚ ሰራሔተኛ ምኳን 17 ቋሚ ሰራተኛ ስሇመሆን
458
1. ብመሰረት ሔጊ ወይ ከዒ ብዯንቢ 1. በህግ መሰረት ወይም በአስተዲዯር ዯንብ

ምምሔዲር፣ ሒሊፌነት ዛተውሃቦ ሒሊፉ ቤት ኃሊፉነት የተሰጠው የማዖጋጃ ቤት ኃሊፉ
ፅሔፇት ማዖጋጃ ፣ እዋን ፇተንኡ ብዛግባእ የሙከራ ጊዚውን በሚገባ ሇፇፀመ የማዖጋጃ ቤት
ንዛፇፀመ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ፣ ቀዋሚ ሰራተኛ ቋሚ ሰራተኛ መሆኑን የሚገሌፅ
ሰራሔተኛ ምኳኑ ዛገሌፅ ዯብዲቤ ዯብዲቤ ይፅፌሇታሌ።
ይፅሔፇለ።
2. እቲ ናይ ቁፃር ዯብዲቤ፣ መፀውዑ መዯብ 2. የቅጥር ዯብዲቤው የስራ መዯቡ መጠሪያ፣
ስራሔ፣ ዔሇት ቁፃር፣ ዒይነት‟ቲ ስራሔ፣ የቅጥር ቀን፣ የስራው ኣይነት፣ የሰራተኛው
ተፀዋዔነት እቲ ሰራሔተኛን መሃያ ዛገሌፅ ተጠሪነትና የዯመወ዗ መጠን የሚገሌፅ መሆን
ክኽውን አሇዎ። ዛርዛር ስራሔ‟ቲ መዯብ አሇበት። የስራ መዯቡ ዛርዛር ስራዎችም
ስራሔ‟ውን ምስቲ ናይ ቁፃር ዯብዲቤ ከቅጥር ዯብዲቤው ጋር ተያይዜ መስጠት
ተተሒሑ዗ ክወሃቦ ኣሇዎ። አሇበት።
18 ኣቆፃፅራ ጊዚያዊ ስራሔተኛ 18 ጊዚያዊ ሰራተኛ ሰሇመቅጠር
1. ባህርን ኩነታትን እቲ ስራሔ እንትጠሌብ፣ 1. የስራው ባህሪና ሁኔታዎች ሲያስገዴደ ማዖጋጃ
ቤት ማዖጋጃ ጊዘያዊ ሰራሔተኛ ይቆፅር። ቤት ጊዚያዊ ሰራተኛ ይቀጥራሌ።
2. ቁፃር ጊዚያዊ ስራሔተኛ ሌዔሉ ክሌተ 2. የጊዚያዊ ሰራተኛ ቅጥር ከሁሇት አመት በሊይ
ዒመት ክፀንሔ ኣይክእሌን፤ ይኹንዲአምበር መቆየት አይችሌም። ሆኖም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
ኣዴሊዩ ኮይኑ እንትርከብ ንተወሳኪ ሒዯ ሇተጨማሪ አንዴ ዒመት ሉራዖም ይችሊሌ።
ዒመት ክናዋሔ ይክእሌ‟ዩ። 3. የከተማው አመራር የጊዚያዊ ሰራተኞች
3. ኣመራሒ‟ቲ ከተማ ንጊዚያዊ ኣቆፃፅራ አቀጣጠር አስመሌክቶ የውስጥ መመርያ
ስራሔተኛታት ኣመሌኪቱ ውሽጣዊ ሉያወጣ ይችሊሌ።
መምርሑ ክወፅእ ይኽእሌ እዩ።
ክፌሌ አምስት
ክፌሉ ሒሙሽተ የዯረጃ እዴገት
ብርኪ ዔብየት 19 ዒሊማ
19 ዔሊማ ከአንዴ ዯረጃ ወዯ ላሊ ዯረጃ የሚሰጥ ዔዴገት
ካብ ሒዯ ብርኪ ናብ ካሉእ ብርኪ ዛወሃብ ዔብየት ዒሊማው የማዖጋጃ ቤቱን የስራ ውጤት
ዔሊምኡ፣ ውፅኢት ስራሔ እቲ ቤት ማዖጋጃ ሇማጎሌበት ነው።
ንምጉሌባት እዩ።
20 ግሌፅነት አካይዲ 20 የአካሄዴ ግሌፅነት
1. ኣወሃህባ ብርኪ ዔብየት ብውዴዴርን 1. የዯረጃ ዔዴገት አሰጣጥ በውዴዴር እና በግሌፅ
ብግሌፅን ይከውን፣ ይሆናሌ።
2. ብቅዒቱ ዖመስከረ፣ ብሌጫ ዖሇዎ ኣፇፃፅማ 2. ብቃቱ ያስመሰከረ፣ብሌጫ ያሇው የስራው
ስራሔ ዖመዛገበን ተዯሊዩ ብርኪ ትምህርቲ አፇፃፀም ያስመዖገበ እና ተፇሊጊውን
ዖማሇአን ሰራሔተኛ ንሏደሽ መዯብ ስራሔ የትምህርት ዯረጃ ያሟሊ ሰራተኛ ሇአዱስ የስራ
ይወዲዯር ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ተወዲዯርቲ መዯብ ይወዲዯራሌ። ከአንዴ በሊይ
ኣብዛህሌውለ እዋን ዒንቀፅ 11 እዘ ተወዲዲሪዎች በሚኖሩበት ጊዚ የዘህ ዯንብ
ዯንቢ‟ዘ ተፇፃሚ ይከውን። አንቀፅ 11 ተፇፃሚ ይሆናሌ።
3. ንሒዯሽ መዯብ ስራሔ ዛተሒረየን ብርኪ 3. ሇአዱስ የስራ መዯብ የተመረጠና የዯረጃ ዔዴገት
ዔብየት ዛተፇቐዯለን ሰራሔተኛ ንዛተወሰነ የተፇቀዯሇት ሰራተኛ ሇተወሰነ ጊዚ በሙከራ
459
እዋን ብፇተነ ክፀንሔ ይኽእሌ እዩ። ሉቆይ ይችሊሌ።
4. እቲ ቤት ማዖጋጃ ካብ ሰራሔተኛታትን 4. ማዖጋጃ ቤቱ ከሰራተኞችና ከአመራር አካሊት

ኣካሊት ኣመራርሒን ዛተዋፅኡ ኣባሊት የተውጣጡ አባሊት ያለት የዯረጃ እዴገት
ዖሇውዎ ኮሚቴ ብርኪ ዔብየት ከጣይሽ ኮሚቴ ሉያቋቁም ይችሊሌ። ኮሚቴው የዯረጃ
ይክእሌ። እቲ ኮሚቴ ንመካየዱ ስራሔ እዴገት አካሄዴን በሚመሇከት የከተማ
ግሌጋልት ከተማ ብዙዔባ ኣካይዲ ብርኪ አገሌግልት ስራ አስኪያጅ አማካሪ ሆኖ
ዔብየት መማኽሪ ኮይኑ ይሰርሔ። ይሰራሌ።
21 ዯብዲቤ ብርኪ ዔብየት 21 የዯረጃ እዴገት ዯብዲቤ
ብርኪ ዔብየት ንዛረከበ ሰራሔተኛ፣ ዔሇት የዯረጃ እዴገት ሊገኘ ሰራተኛ ዔዴገቱ ከመቼ
ስምምዔነት፣ ብርኪ ስራሔ እቲ መዯብን መጠን ቀን ጀምሮ እንዲገኘ፣ የስራ መዯቡ ዯረጃ እና
መሃያን ዛገሌፅ ዯብዲቤ ይወሃቦ። የዯመወ዗ መጠን የሚገሌፅ ዯብዲቤ ይሰጠዋሌ።

ዛውውር ዛውውር
22. ውሻጣዊ ዛውውር 22. የውስጥ ዛውውር
1. ሒዯ ቤት ማዖጋጃ ኩነታት ስራሔ እንትጠሌብ 1. አንዴ ማዙጋጃ ቤት የሥራው ሁኔታ
ኣብ ውሽጡ ብተመሳሳሉ ብርኪ ስራሔን ሲያስገዴዴው ሰራተኛውን በተመሳሰይ የሥራ
ማሃያን ካብ ሒዯ መዯብ ስራሔ ማዔረ ብርኪ ዯረጃና ዯመወዛ ከአንዴ የሥራ መዯብ እኩሌ
ናብ ዖሇዎ ካሉእ መዯብ ስራሔ ፣ ወይ ከዒ ካብ ዯረጃ ወዯላሊው የሥራ መዯብ ወይም ከአንዴ
ሒዯ ክፌሉ ስራሔ ናብ ካሉእ ክፌሉ ስራሔ የሥራ ክፌሌ ወዯ ላሊ የማዙጋጃ ቤቱ የሥራ
እቲ ቤት ማዖጋጃ ኣዙዊሩ ክሰርሔ ይኽእሌ ክፌሌ በማዙወር ሉያሰራ ይችሊሌ።
እዩ።
2. ብውሽጣዊ ዛውውር ክምሊእ ኣብ ዛኽእሌ 2. በውስጥ ዛውውር ሉሞሊ በሚችሌ ክፌት የሥራ
ክፌቲ መዯብ ስራሔ ክሰርሐ ዛዯሇዩ መዯብ ሊይ መስራት የሚፇሌጉ ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት ካብ ሒዯ ንሊዔሉ እንተኾይኖም ከአንዴ በሊይ ሲሆኑ ዛውውሩ በውዴዴር
እቲ ዛውውር ብውዴዴር ይካየዴ ሮቛሔታት ይፇፀማሌ። የምዯባው መመዖኛዎች የሥራ
እቲ ምዯባ ሪከርዴ ውፅኢት ስራሔን ብቕዒትን ውጤት እና ብቃት ከሥራ መዯቡ ጋር
ብመንፅር እቲ መዯብ ስራሔ ምምዙን በማመዙዖን ይሆናሌ።
ይኸውን።
3. ፌለይ ኩነታት እንተጋጥም ንሒዯ ሰራሔተኛ 3. የተሇየ ሁኔታ ሲያጋጥም አንዴን የመዙጋጃ ቤት
ቤት ማዙጋጃ ማሃይኡ እንተይነከየ ብጊዙዊነት ሰራተኛ ዯመወ዗ ሳይቀነስ ዛቅ ወዲለ የሥራ
ትሔት ኣብ ዛበለ መዯባት ስራሔ ተመዱቡ መዯቦች በጊዚያዊነት መዴቦ እንዱሰራ ማዴረግ
ክሰርሔ ምግባር ይክኣሌ። ይቻሊሌ።
4. ኩነታት እንትጠሌብ ንሒዯ ቀዋሚ ሰራሔተኛ 4. ሁኔታዎች ሲያስገደደ አንዴ ቋሚ የማዖጋጃ
ቤት ማዖጋጃ ሌዔሌ አብ ዛበለ መዯባት ስራሔ ቤት ሰራተኛ ከፌ ያሇ ዯረጃ ባሊቸው የሥራ
ካብ ሒዯ ዒመት ንዖይነውሔ እዋን ናይ መዯቦች ሊይ ከአንዴ ዒመት ሇማይበሌጥ ጊዚ
ተጠባባቒ አበሌ እንዲኸፇሌካ ምስራሔ ይክኣሌ የተጠባባቂነት አበሌ እየከፇሇ ማስራት
460
እዩ። መካየዱ ስራሔ ግሌጋለት ከተማ ቅዴሚ ይቻሊሌ። የከተማው አገሌግልት ሥራ አስከያጅ
ምውዲእ እቲ ሒዯ ዒመት በዙዔባ እቲ ምዯባ የአንዴ ዒመት ጊዚው ከማሇቁ በፉት ስሇ
ውሳነ ክህብ አሇዎ። ምዯባው ውሳኔ መስጠት አሇበት።
23. ካብ ሒዯ ቤት ማዖጋጃ ናብ ካሉእ ቤት ማዖጋጃ 23. ከአንዴ ማዖጋጃ ቤት ወዯ ላሊ ማዖጋጃ ቤት

ዛግበር ዛውውር የሚዯረግ ዛውውር
ካብ ሒዯ ቤት ማዖጋጃ ናብ ካሉእ ቤት ማዖጋጃ ከአንዴ ማዙጋጃ ቤት ወዯ ሊሊ ማዖጋጃ ቤት
ዛግበር ዛውውር ብክሌቲአን አብያተ ማዖጋጃን የሚዯረግ ዛውውር በሁሇቱም ማዙጋጃ ቤቶችና
ስራሔተኛን ስምምዔ ይፌፀም። በስራተኞው ስምምነት ይፇፀማሌ።

ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔ የሥራ አፇፃፀም ግምገማ
24. ዔሊማን መትከሊትን 24. ዒሊማ እና መርህ
1. ዔሊማ ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔ ኣብያተ 1. የማዖጋጃ ቤቶች የሥራ አፇፃፀም ግምገማ ዒሊማ
ማዖጋጃ፣ ግሌጋልትን ንምፅፊፌን ንምስሊጥን የሚስጡትን አገሌግልት ውጤታማና
እዩ። ቀሌጣፊሇማዴረግ ነው።
2. ውፅኢት ኣፇፃፅማ ሰራሔ ሰራሔተኛታት፣ 2. የሠራየኞችች የሥራ አፇፃፀም ውጤት የማዖጋጃ
ብመሰረት አመራርሒ እቲ ቤት ማዖጋጃ ዖውፅኦ ቤቱ የሥራ አመራር በሚያወጣው ሥራን
ዔሊማን ዯረጃ ምፌፃም ስራሔን ክምዖን አሇዎ። የመፇፀም ዒሊማና ዯረጃ መሰረት መመዖን
ዔሊማ ስራሔን ዯረጃ ምፌፃም ስራሔን ኣብ አሇበት። የሥራ ዒሊማና የመፇፀም ዯረጃ
ምስንዲእ ሰራሔተኛታት እውን ክሳተፊን ኣብ በሚዖጋጅበት ጊዚ ሠራተኞቹ መሳተፌ
ምስምማዔ ክብፃሔ አሇዎ። አሇባቸው፣ ስምምነት ሊይም መዴረስ አሇበት።
3. ከይዱ እቲ ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔ ምለእ 3. የሥራ አፇፃፀም ግምገማ ሂዯት ግሌፅና
ግሌፅነትን መሰሌ ምፌሊጥ ውፅኢት ገምጋም ሠራተኛው የሥራ አፇፃፀም ግምገማ ውጤቱን
ኣፇፃፅማ ስራሔ ሰራሔተኛታትን ዖረጋገፀ የማወቅ መብት ያረጋገጠ መሆን አሇበት።
ክኽውን አሇዎ። ኣብ ጥንኩርን ዴኹምን በሥራ አፇፃፀም ግምገማ ውጤት ዯካማና
ጎንታት ውፅኢት ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔ ጠንካራ ጎኖች በሚመሇከት በሰራተኛውና
ዛተመሌከተ ኣብ መንገጎ ሰራሔተኛን ናይ ቀረባ በቅርብ ኃሊፉው መካካሌ ግሌፅ ውይይት
ሒሊፉኡን ግሌፂ ምይይጥ የካይዴ፣ ቀፃሊይ ይካሄዲሌ፣ ቀጣይ ሥራ አፇፃፀም የሚሻሻሌበት
አፇፃፅማ ስራሔ ዛመሒየሸለ ብሌሒት እውን ዖዳም ይፇሌጋለ። በተጨማሪም የበታች
የናዴይ እዩ። ብተወሳኺ ታሔተዋይ ሰራሔተኛ ሰራተኛ ኃሊፉዎቹናንና የሥራ ባሌዯረቦቹን
ንሒሇፌቱን ንመሳትሔቱን ክግምግም ዖኽእሌ ሉገመግም የሚያስችሌ አሰራር መቀመጥ
አሰራርሒ ክቕመጥ አሇዎ። አሇበት።
4. ስራሔ አፇፃፅማ ገምጋም እቲ ቦርዴ ብዖውፀኦ 4. የሥራ አፇፃፀም ግምገማ ቦርደ በሚያወጣው
መምርሑ መሰረት ይፌፀም። መመርያ መሰረት ይፇፅማሌ።
25. እዋን ገምጋም ውፅኢት አፇፃፅማ ስራሔ 25. የሥራ አፇፃፀም ውጤት የሚገመገምበት
ጊዚ
461
ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስራሔ ነፌሲ ወከፌ ሰራሔተኛ የእያንዲንደ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ የሥራ
ቤት ማዖጋጃ፣ እንተወሒዯ አብ ዒመት ሒዯ ጊዚ አፇፃፀም ውጤት ቢያንስ በአመት አንዴ ጊዚ
የካይዴ። ይገመገማሌ።
26. ምቕራብ ጥርዒን 26. ቅሬታ ማቅረብ
ብናይ ቀረባ ሒሊፉዮ ዛተወሃበኒ ገምጋም ውፅኢት በቅርብ ኃሊፉ የተሰጠኝ የሥራ አፇፃፀም
አፇፃፅማ ስራሔ ጌጋ እዩ ዛብሌ ሰራሔተኛ ናብ ግምገማ ውጤት ትክክሌ አይዯሇም የሚሌ
ብሌዔሉኡ ዖል ሒሊፉ ክጠርዔ ይክእሌ እዩ። በዘ ሰራተኛ ቅሬታውን ሇሚቀጥሇው ኃሊፉ ማቅረብ
እንተዖይረውዩ እውን ናብ መካየዱ ስራሔ ይችሊሌ። በዘህ ካሌረካም ቅሬታውን ሇከተማው
ግሌጋልት ከተማ ክጠርዔ ይኽእሌ እዩ። አገሌግልት ሥራ አስኪያጅ ማቅረብ ይችሊሌ።
ስሩዔ ሰዒት ስራሔን ትርፉ ጊዚ ስራሔን መዯበኛ የሥራ ሰዒትና የትርፌ ጌዚ ሥራ
27. ስሩዔ ሰዒት ስራሔ 27. መዯበኛ የሥራ ሰዒት
ስሩዔ ሰዒት ሰራሔ ቤት ማዖጋጃ ብመሰረት መፅናዔቲ የማዖጋጃ ቤት መዯበኛ የሥራ ሰዒት
ሔዴ ሔዴ ስራሔ ዖሇዎ ፌለይ ባህሪ ብቤት ምኽሪ ጥናትን መሰረት በማዴረግ እንዯየሥራው ሌዩ
ከተማ ዛውስን ኮይኑ አብ ሰሙን ካብ 48 ሰዒታት ባህሪይ በከተማው ምክር ቤት የሚወሰን ሆኖ
ኣይነውሔን። በሳምንት ከ48 ሰዒት መብሇጥ የሇበትም።
28. ናይ ትርፉ ጊዚ ስራሔ 28. የትርፌ ጊዚ ሥራ
1. ኩልም ስራሔቲ ብስሩዔ ክፌፀሙ አሇዎም፣ 1. ሁለም ስራዎች በመዯበኛ የሥራ ሰዒት መፇፀም
ይኹን ዲኣምበር መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት አሇባቸው፣ ሆኖም ግን የከተማ አገሌግልት
ከተማ ዖእምን ምኽንያት እንትህሌዎ ናይ ሥራ አስኪያጅ የሚያሳምን ምክንያት ሲኖረው
ትርፉ ጊዚ ስራሔ ክፇቅዴ ይኽእሌ እዩ። የትርፌ ጊዚ ሥራ ሉፇቀዴ ይችሊሌ።
2. ፌለይ ምኽንያት እንዴሔር ዴኣ ዖይሃሌዩ አብ 2. የተሇየ ምክንያት ከላሇ በስተቀር በትርፌ ሰዒት
ትርፉ ሰዒት ንዛስርሏ ሰራሔተኛ ዔረፌቲ ሇስራ ሰራተኛ ዔረፌት በመስጠት ማካካስ
ብምሃብ ምክሔሒስ ይግባእ። ይገባሌ።
3. ንትርፉ ጊዚ ስራሔ ብገንዖብ ምኽፊሌ ዛካኣሌ
ቤት ምኽሪ ከተማ ብዖውፅኦ መምርሑ መሰረት 3. ሇትርፌ ጊዚ ሥራ በገንዖብ መክፇሌ የሚቻሇው
ኮይኑ ካብ ሒዯ ወይካዒ ሒዯን ፉረቓን ስሩዔ የከተማ ምክር ቤት በሚያወጣው መመርያ
መሃያ ክበሌፅ የብለን። መሰረት ሆኖ ከመዯበኛ ዯመወዛ አንዴ ወይም
አንዴ ተኩሌ መብሇጥ የሇበትም፤
29. ህዛባዊ በዒሊት 29. የሔዛብ በዒሊት

1. ዛኾነ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ኣብ ህዛባዊ 1. ማንኛውም የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ በሔዛብ
በዒሊት ወይ ከዒ እቲ ከተማ ስራሔ በዒሊት ወይም ከተማው ሥራ እንዲይሰራባቸው
ከይሰራሒልም አብ ዛወሰኖም መዒሌትታት በወሰናቸው ቀኖች ሥራ ባሇመስራቱ ዯመወ዗
ስሇዖይስርሒ መሃያ አይንከዮን። አይቀነስበትም።
2. መካያዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ሒዯ 2. የከተማ አገሌግልት ሥራ አስኪያጅ አንዴን
ሰራሔተኛ ኣብ ህዛባዊ በዒሌ ስራሔ ክሰርሔ ሰራተኛ በሔዛብ በዒሌ ቀን እንዱሰራ ካዯረገ
እንተገይርዎ ካሉእ መካሒሒሲ ዔረፌቲ ክህብ ላሊ የማካካሻ ዔረፌት መስጠት አሇበት።
አሇዎ። እቲ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ የከተማው አገሌግልት ሥራ አስኪያጅ
አብ ጭቡጥ ምኽንያት ተመስሪቱ ነቲ ዔረፌቲ በተጨባጭ ምክንያቶች ሊይ ተመስርቶ ዔረፌቱን
462
ናብ ገንዖብ ተሇዊጡ ንክኽፇሌ ክእዛዛ ይኽእሌ ወዯ ገነዖብ ተሇውጦ እንዱከፇሌ ሉያዛ

እዩ። ይችሊሌ።

ዔረፌትታት ስሇ ዔረፌት
30. ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 30. የአመት ዔረፌት ፉቃዴ
1.1. ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ዛውሃብ እቲ 1.1. የአመት ዔረፌት ፇቃዴ የሚሰጠው
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ንዛተወሰነ ጊዚ የማዖጋጃ ቤቱ ሰራተኛ ሇተወሰነ ጊዚ
ብምዔራፌ ዛህቦ ግሌጋልት ብሒዴሽ በማረፌ አገሌግልት በታዯሰ መንፇስና
መንፇስ ጥንካረን ንምፌፃም ንክኽእሌ ጥንካሬ ሇመፇፀም እንዱችሌ ተብል ነው።
ተባሂለ እዩ።
1.2. ዛኾነ ሒዴሽ ተቖፃሪ ሰራሔተኛ ቤት 1.2. ማንኛውም አዱስ ተቀጣሪ የማዖጋጃ ቤት
ማዖጋጃ ሒዯ ዒመት እንተየገሌገሇ ዒመታዊ ሰራተኛ የአንዴ አመት አገሌግልት ሳይሰጥ
ዔረፌቲ አይወሃቦን፣ ይኹንዲአምበር ሒዯ የአመት ዔረፌት አይሰጠውም፣ ቢሆንም
እዋን ፇተኑኡ ዛፇፀመ ሰራሔተኛ ቅዴሚ ግን የሙከራ ጊዚውን የፇፀመ ሰራተኛ
ምውዲእ እቲ ዒመት ግሌጋልቱ እንትቋረፅ፣ አመቱ ከመገባዯደ በፉት አገሌግልት
ምስ ግሌጋልት ዛመጣጠን ክፌሉት ፌቓዴ መስጠቱን ሲያቋርጥ ከአገሌግልት ጋር
ዒመታዊ ዔረፌቲ ይወሃቦ። የሚመጣጠን የሰዒት ዔረፌት ፉቓዴ ክፌያ
1.3. እቲ ቤት ማዖጋጃ ብፌለይ እንዴሔር ዴኣ ይሰጠዋሌ።
ዖይተስማሚዐ ኣብ ካሌእ ቤት ማዖጋጃ ወይ 1.3. ማዖጋጃ ቤቱ በሌዩ ካሌተስማማ በስተቀር
ካዒ ቤት ዔዮ መንግስቲ ዛተወሃበ ግሌጋልት በላሊ ማዖጋጃ ቤት ወይ የመንግሥት
ነዘ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (2)ን ዒንቀፅ 31 መስርያ ቤት የተሰጠ አገሌግልት በዘህ
ንኡስ ዒንቀፅ (2)ን አመሌኪቱ ነዘ ቤት ንኡስ አንቀፅ/1.2/ እና አንቀፅ 31
ማዖጋጃ ከምዛተውሃበ ግሌጋሇት ተገይሩ ንኡስ አንቀፅ /2/ አስመሌክቶ ሇዘህ
አይውሰዴን። ማዖጋጃ ቤት እንዯተሰጠ አገሌግልት
ተዯርጎ አይወሰዴም።
31. መጠን ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 31. የአመት ዔረፌት ፉቃዴ መጠን
1. ሒዯ ዒመት ዖገሌገሇ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 1. አንዴ አመት ያገሇገሇ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ
ፌቓዴ 20 መዒሌታት ስራሔ ይረክብ። 20 የሥራ ቀናት የአመት ዔረፌት ፌቃዴ
2. ካብ ሒዯ ዒመት ንሊዔሉ ዖገሌገሇ ሰራሔተኛ ያገኛሌ።
ቤት ማዖጋጃ ንዖገሌገል ሒዯ ዒመት ሒዯ 2. ከአንዴ አመት በሊይ ያገሇገሇ የማዖጋጃ ቤት
ናይ ስራሔ መዒሌቲ እንዲተወሰኽለ ፌቓዴ ሠራተኛ አገሌግልት ሇሰጠባቸው ሇእያንዲንደ
ይወሃቦ፣ ይኹንዲእእምበር ዴምር አመት አንዴ የሥራ ቀን እየታከሇበት ፇቃዴ
መዒሌታት ፌቓዴ ካብ 30 ማዔሌትታት ይሰጠዋሌ፣ ቢሆንም ግን የአመት እረፌት
ስራሔ ክበዛሔ የብለን። ፇቃዴ መጠን ዴምር ከ30 የሥራ ቀናት
መብሇጥ የሇበትም።
32. ኣወሃህባ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 32. የአመት ዔረፌት ፉቃዴአሰጣጥ
1. ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ብመሰረት ትሌሚ 1. የአመት ዔረፌት ፌቃዴ የማዖጋጃ ቤቱን ዔቅዴ
ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌት እቲ ቤት ማዖጋጃን መሰረት በማዴረግና የሰራተኛውን ፌሊጎት
463
ዴሌየት እቲ ሰራሔተኛን ብምምዛዙን ኣብ በማመዙዖን በበጀት አመቱ ውስጥ ይሰጣሌ።

ውሽጢ እቲ በጀት ዒመት ይውሃብ።
2. ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ብመሰረት ስምምዔ 2. የአመቱ ዔረፌት ፌቃዴ በሰራተኛው እና
እቲ ሰራሔተኛን እቲ ቤት ማዖጋጃን በማዖጋጃ ቤቱ ስምምነት መሰረት ይሰጣሌ።
ይወሃብ።
3. እቲ ሰራሔተኛ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 3. ሰራተኛው የአመት ዔረፌት ፌቃዴ
አብዛወስዯለ እዋን መሃያ እቲ አብ ዔረፌቲ በሚወስዴበት ጊዚ በዔረፌት ሊይ ሇሚቆይበት
ዛፀንሒለ ወርሑ ኣቐዱሙ ክወስዴ አስቀዴሞ ዯመወዛ መውሰዴ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
33.ምትሔሌሊፌ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 33. የአመት ዔረፌት ፉቃዴ ማስተሊሇፌ፣
1. መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ እንተኣሚኑ 1. የከተማ አገሌግልት ሥራ አስኪያጅ ሲያምንበት
ንፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ሒዯ ሰራሔተኛ የአንዴ ሰራተኛ የአመት ዔረፌት ፌቃዴ
ብዯብዲቤ ኣፌሉጡ ንሒዯ በጀት ዒመት ዛኣክሌ በዯብዲቤ አሳውቆ ሇአንዴ በጀት አመት
ጊዚ ክመሒሌፌይኽእሌ። ካብዘ ንዛነውሔ እዋን ሇሚያክሌ ጊዚ ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ። ከአንዴ
ግን ምትሔሌሊፌ ኣይክኣሌን። በጀት አመት በሊይ ግን ማስተሊሇፌ አይቻሌም።
2. ብመሰረትእዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ 2. በዘህ አንቀፅ /1/ መሰረት የተሊሇፇ የአመት
ዛተመሒሊሇፇ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ንምሃብ ዔረፌት ፉቃዴ ሇመስጠት ማዙጋጃ ቤቱ ጊዚውን
እቲ ቤት ማዖጋጃ ምጥዔዒም ጊዚ ክገብር አሇዎ። ማጣጣም አሇበት።
3. ብውሳነ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ አብ 3. በከተማ አገሌግልት ሥራ አስኪያጅ ውሳኔ
ዔረፌቲ ዛነበረ ሰራሔተኛ ንስራሔ ክፅዋዔ በዔረፌት ሊይ ያሇ ሰራተኛ ሇሥራ ሉጠራ
ይኽእሌ እዩ። ዖይተጠቐመለ እዋን ዔረፌቲ ይችሊሌ። ያሌተጠቀመበት የዔረፌት ጊዚ
ብቲ ቤት ማዖጋጃ ብዛወፅእን እቲ ሰራሔተኛ ማዙጋጃ ቤቱ በሚያወጣው እና ሰራተኛ
ብዛስማማዒለን እዋን ተጠዒዑሙ ይወሃቦ። የሚስማማበት ጊዚ በማጣጣም ይሰጠዋሌ።
4. ውዔሌ ስራሔ እንትቋረፅ እቲ ሰራሔተኛ 4. የሥራ ውሌ ሲቋረጥ ሠራተኛው

ዖይተጠቐመልም ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ያሌተጠቀመበት የአመት ዔረፌት ፌቃዴ ሲኖር
እንተሃሌዩ ናብ ገንዖብ ተሇዊጡ ክኽፌሌ ወዯ ገንዖብ ተሇውጦ ሉከፇሇው ይችሊሌ።
ይኸእሌ እዩ።
5. ውዔሌ ስራሔ እንተቋርፅ እቲ ሰራሔተኛ ሔሌፉ 5. የሥራ ውሌ ሲቋረጥ ሠራተኛው እሊፉ
ዛተጠቐሞ ፌቓዴ/ዒመታዊ ዔረፌቲ/ እንተሃሌዩ የተጠቀመው የአመት ዔረፌት ፉቃዴ ሲኖር ወዯ
ናብ ገንዖብ ተሇዊጡ ክኽፌሌ ይኽእሌ እዩ። ገንዖብ ተሇውጦ እንዱከፌሌ ማዴረግ ይቻሊሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ አሥር
ፌቓዴ ወሉዴ፣ ሔማምን ካሌኦትን የወሉዴ፣የሔመም እና ላልች ፉቃድች
34. ፌቓዴ ወሉዴ 34. የወሉዴ ፌቃዴ
1. ነፌሰ ፁር ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 1. ነፌሰጡር የሆነች የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ
ሀ. ብመሰረት ትእዙዛ ሒኪም ምስ ጥንሳ ሀ. ከእርግዛናዋ ጋር የተያያዖ ምርመራ
ዛተተሒሒዖ ምርመራ ንምግባር መሃያ ሇማዴረግ ሒኪም በሚያዖው መሰረት ዯመወዛ
ዛኽፇል ፌቓዴ ይውሃባ። የሚከፇሌበት ፉቃዴ ይሰጣታሌ።
ሇ. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 4 አዘ ዒንቀፅ ዛተዯንገገ ሇ. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/4/ የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ ቅዴሚ ምውሊዲ ዔረፌቲ እንዲሇ ሆኖ ከመውሇዶ በፉት እረፌት
464
ንክትወስዴ ሒኪም እንተኣዘ዗ መሃያ ዛኽፇል እንዴታዯርግ ሑኪም ካዖዖ ዯመወዛ

ዔረፌቲ ይወሃባ። የሚከፇሌበት እረፌት ይሰጣታሌ።
2. ነፌሰ ፁር ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ መውሇዱ 2. ነፌሰጡር የሆነች የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ
ጊዚኣ እንተቐሪቡ ክወሌዴ እየ ኢሊ ካብ መውሇጃዋ ሲዯርስ እወሌዲሇሁ ብሊ
ዛገመተትለ ጊዚ ኣቐዱማ ን30 ተኸታታሌቲ ከገመተችበት ቀን በፉት 30 ተከታታይ ቀናት
መዒሌትታት ናይ ቅዴመ ወሉዴ ፌቓዴ፣ የቅዴመ ወሇዴ ፉቃዴ፣ እንዱሁም ከወሇዯችበት
ከምኡ እውን ካብ ዛወሇዯትለ እዋን ጀምሩ ቀን ጀምሮ ሇ60 ተከታታይ ቀናት የወሉዴ
ን60 ተኸታታሌቲ መዒሌትታት ምስ ክፌሉቱ ፌቃዴ ከክፌያ ጋር ይሰጣታሌ።
ፌቓዴ ወሉዴ ይወሃባ።
3. ነፌሰፁር ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ንቕዴመ 3. ነፌሰጡር የሆነች የማዙጋጃ ቤት ሰራተኛ
ወሉዴ ዛተዋሃባ ፌቓዴ 30 መዒሌትታት የወሰዯችው 30 ቀናት የቅዴመ ወሉዴ ፌቃዴ
ከይተወዯኣ እንተወሉዲ እቲ ፌቓዴ ወሉዴ ሳያሌቅ ከወሇዯች ከወሉዴ በኃሊ የተሰጣት የ60
60 መዒሌቲ ካብታ ዛወሇዯትሊ መዒሌቲ ቀናት ዔረፌት ከወሇዯችበት ቀን ጀምሮ
ጀሚሩ ይቑፀር። ይቆጠራሌ።
4. እታ ነፌሰፁር ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 4. ሰራተኛዋ የወሰዯችው የቅዴመ ወሉዴ ፌቃዴ
ዛወሰዯቶ ፌቓዴ ቅዴመ ወሉዴ ተወዱኡ አሌቆም ካሌወሇዯች እስከምትወሌዴበት ቀን
እውን እንተዖይወሉዲ ክሳብ እትወሌዯለ ዖል ዴረስ ባለት የሥራ ቀናይ የምትቆይበት
ናይ ስራሔ መዒሌትታት ዔረፌቲ ካብቲ በጀት ዔረፌት በበጀት አመቱ ካሊት የአመት ዔረፌት
ዒመት ካብ ዖሇዋ እዋን ዔረፌቲ፣ ወይ ካዒ ፌቃዴ የላሊት እንዯሆነ ከሚቀጥሇው የበጀት
ኣብቲ በጀት ዒመት እዋን ዔረፌቲ እንዴሔር ዒመት የዔረፌት ፌቃዶ ይተካሌ።
ዖይብሊ ካብ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ እቲ
ዛቕፅሌ በጀት ዒመት ይቕነስ።
5. ኣብዘ ዒንቀፅ እዘ ዛተገሇፀ ከምዖሇው ኮይኖም 5. በዘህ አንቀፅ የተገሇፁት እንዲለ ሆነው ማዖጋጃ
ቤት ማዖጋጃ ንነፌስፁር ሰራሔተኛ ምችዊ ቤቱ ሇነፌሰጡር ሰራተኛ ምቹ የሥራ ሁኔታ
ኩነታት ስራሔ ክፇጥር አሇዎ። መፌጠር አሇበት
35. ፌቓዴ ሔማም 35. የሔመም ፌቃዴ

1. ብምኽንያት ሔማም ስራሔ ክሰርሔ ዖይክአሇ 1. በሔመም ምክንያት ሥራ መሥራት ሊሌቻሇ
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ፌቓዴ ሔማም የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ የህመም ፉቃዴ
ይወሃቦ። ይሰጠዋሌ።
2. እቲ ሰራሔተኛ ካብ ዛሒመመለ ዔሇት 2. ሠራተኛው ከታመመበት ቀን ጀምሮ የሚሰጠው
ጀሚሩ ዛወሃቦ ፌቓዴ ሔማም አብ ውሽጢ የሔመም ፌቃዴ በአንዴ አመት ጊዚ ውስጥ
ሒዯ ዒመት ካብ 6 ወርሑ ኣብ ውሽጢ ከስዴስት ወር ወይም በአራት አመት ውስጥ
አርባዔተ ዒመት ከዒ ካብ 12 ወርሑ ክበሌፅ ከአስራ ሁሇት ወር መብሇጥ የሇበትም።
የብለን።
3. ብመሰረት ነኡስ ዒንቀፃት /1/ን /2/ን እዘ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ እና /2/
ዒንቀፅ ዛወሃብ ፌቓዴ ሔማም ከምዛስዔብ መሰረት የሚሰጥ የሔመም ፌቃዴ፣
ይኽውን።
ሀ. ንሒዯ ወርሑ ምስ ምለእ መሃይኡ፤ ሀ. ሇአንዴ ወር ከሙለ ዯመወ዗ ጋር
ሇ. ቀፂልም ንዖሇው ክሌተ ኣዋርሔ ካብ ሇ. ቀጥሇው ሊለ ሁሇት ወራት የዯመወ዗ ሒምሳ
465
መሃያኡ ሒምሳ ሚኢታዊ/50%/ በመቶ/50%/

ሏ. ቀፂልም ንዖሇው ሰሇስተ አዋርሔ ሏ. ቀጥሇው ሦስት ወራት ያሇ ዯመወዛ፣
ብዖይመሃያ
4. ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ብምኽንያት ሔማም 4. የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ በሔመም ምክንያት
አብ ስራሔ አብዖይርከበለ እዋን፣ ሥራ ሊይ በማይገኝበት ጊዚ፣
ሀ. ካብ ዒቕሙ ንሊዔሉ ዛኾነ ምኸንያት ሀ. ከአቅሙ በሊይ የሆነ ምክንያት ካሊጋጠመው
እንተጋጢሙዎ ብዛተኸአሇ ፌጥነት ነቲ በስተቀር በተቻሇ ፌጥነት ማዖጋጃ ቤቱን
ቤት ማዖጋጃ ከፌሌጥ አሇዎ። ማሳወቅ አሇበት።
ሇ. ኣብ ውሽጢ ሒዯ በጀት ዒመት ን6 ሇ. በአንዴ በጀት አመት ውስጥ ሇስዴስት ቀናት
መዒሌትን ወይ ካዒ ብተኸታታሉ ንሰሇስተ ወይም በተከታታይ ሇሦስት ቀናት በሔመም
መዒሌትን ብሔማም ምኽንያት እንተተሪፈ ምክንያት ከሥራ ከቀረ የሏኪም ማስረጃ ማቅረብ
መረዲእታ ሔክምና ከቕርብ አሇዎ። አሇበት።
36. የጊዚያዊ ሰራሔተኛታት ዛወሃብ 36. ሇጊዚያዊ ሠራተኛ የሚሰጥ የህመም ፌቃዴ
ፌቓዴ ሔማም
ንጊዚያዊ ሰራሔተኛ ዛወሃብ ፌቓዴ ሔማም ሇጊዚያዊ ሠራተኛ የሚሰጥ የህመም ፌቃዴ
ብመሰረት ውዔሉ ስራሔ እቲ ሰራሔተኛን እቲ ቤት በሠራተኛውና በማዖጋጃ ቤቱ በሚኖር የሥራ ውሌ
ማዖጋጃን ዛውስን ይኸውን። መሰረት የሚወስን ይሆናሌ።
37. ፌቓዴ መርዒ 37. የጋብቻ ፉቃዴ
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ስነ ስርዒት መርዒ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ የጋብቻ ሥነ-ሥርዒት

እንትፌፅም ናይ ሰሇስተ መዒሌትታት ፌቓዴ መርዒ ሲፇፅም የሦስት ቀን ፉቃዴ ከዯመወ዗ ጋር
ምስ ማሃይኡ ይፌቀዯለ። ይፇቀዴሇታሌ።
38. ፌቓዴ ሒዖን 38. የኃዖን ፌቃዴ
1. ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ በዒሌ ሒዲሩ/በዒሌ 1. የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ የትዲር ጓዯኛው፣ወሊጁ

ሒዲራ፣ውሊዴ ወይካዒ ክሳብ 2ይ ብርኪ ዛቑፀሩ ሌጁ፣ወይም እስከ ሁሇተኛ ዯረጃ የሚቆጠር
ናይ ስጋ ወይ ናይ ሒዲር ዖመዴ ብሞት የሥጋ ወይም የጋብቻ ዖመዴ የሞተበት
እትፌሇዩ መሃያ ዛኽፇል ፌቓዴ ሰሇስተ እንዯሆነ ዯመወዛ የሚከፇሌበት የሦስት ቀን
መዒሌቲ ይውሃቦ። የኃዖን ፉቃዴ ይሰጠዋሌ።
2. እቲ ሰራሔተኛ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ እዘ ዒንቀፅ 2. ሠራተኛው በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/1/
ካብ ዛተገሇፀ ወፃኢ ሒዖን እንተጋጥም ኣብ ከተመሇከቱት ውጭ ኃዖን ሲያጋጥመው በአንዴ
ውሽጢ ሒዯ ዒመት ንሒሙሽተ መዒሌትታት አመት ውስጥ ዯመወዛ የማይከፌሌበት
መሃያ ዖይኽፇል ፌቓዴ ይወሃቦ። የአምስት ቀናት የኃዖን ፌቃዴ ይሰጠዋሌ።
39. ምስ ክፌሉት ዛወሃብ ፌለይ ፌቓዴ 39. ከዯመወዛ ጋር የሚሰጥ ሌዩ ፌቃዴ
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ምስ ክፌሉት ዛወሃብ ፌለይ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ ከዯመወዛ ጋር ሌዩ

ፌቓዴ ዛፌቀዯለ ፌቃዴ የሚሰጠው፣
466
1. ብትእዙዛ ቤት ፌርዱ ወይ ብካሌኦት 1. ከፌርዴ ቤት ወይም ከላልች ሥሌጣን

ስሌጣን ዛተውሃቦም አካሊት መፀዋዔታ ከተሰጠቸው ኣካሊት መጥሪያ ሲዯርሰው
እንተበፂሐዎ ዛተፀዋዒለ ዋኒን ክሳብ የተጠራበት ጉዲይ እስከሚያበቃበት ጊዚ ዴረስ፣
ዛውዲእ። 2. ብሄራዊ፣ ክሌሊዊ ወይም ከባቢያዊ የመንግስት
2. ብሄራዊ፣ ክሌሊዊን ከባብያውን አካሊት አካሊት ሇመምረጥ በሚካሄዴ ምርጫ
መንግስቲ ንምሔራይ አብ ዛግበር መረፃ ሇመሳተፌ፣
ንምስታፌ፣
3. መምርሔታት እቲ ከተማ ብዛፇቕዴዎ 3. የከተማው መመርያዎች በሚፇቅደት መሰረት
መሰረት መዯባት ትምህርትን ስሌጠናታትን ትምህርትና ስሌጠናዎችን ሇመከታተሌ።
ንምክትታሌ።
40. ብዖይክፌሉት ዛወሃብ ፌለይ ፌቓዴ 40. ያሇ ዯመወዛ የሚሰጥ ሌዩ ፌቃዴ
ሒዯ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ብዖእምን አንዴ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ በሚያሳምን
ምኽንያት መሃያ ዖይኽፇል ፌለይ ፌቓዴ ምክንያት ዯመወዛ የማይከፇሌበት ሌዩ
ዔረፌቲ እንትሒትት፣ ንመዯባትን ዴላታትን የዔረፌት ፌቃዴ ሲጠይቅና የማዖጋጃ ቤቱን
እቲ ቤት ማዖጋጃ ዖይፃባእ ኮይኑ እንተረኺቡዎ ጥቅምም የማይጎዲ ሆኖ ሲገኝ የከተማ
መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ ብዖይክፌሉት አገሌግልት ሥራ እስኪያጁ ያሇክፌያ ሌዩ
ፌለይ ፌቓዴ ክህብ ይኽእሌ እዩ። ፌቃዴ ሉሰጠው ይችሊሌ።
41. ክሌጋልት ሔክምና 41. የህክምና አገሌግልት

1. ነፌሲ ወከፌ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ እቲ ቤት 1. ሁለም የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ ማዖጋጃ ቤቱ
ማዖጋጃ ውዔሉ ካብዛፇፀመሇን ትካሊት ጥዔና ውሌ ከፇፀመባቸው የጤና ተቋማት ሙለ የጤና
ምለእ ግሌጋልት ሔክምና ይረክብ። አቲ አገሌግልት ያገኛለ። የህክምና አገሌግልቱ
ግሌጋልት ሔክምና ብመሰረት መምርሑ በመመርያ መሰረት መዴሃኒትና ምርመራን
ንመዴሒኒትን ምርመራን ዛሒውስ ይኸውን። የሚጨምር ይሆናሌ። ህክምና እና ላልች
ሔክምናን ካሌኦት ጥቕማጥቕምታት ሒዯጋን የአዯጋ ጥቅማጥቅሞች በዘህ ዯንብ አንቀፅ 44
ብመሰረት ዒንቀፅ 44 እዘ ዯንቢ አዘ መሰረት ይፇፀማለ።
ይፌፀሙ።
2. አብያተ ማዖጋጃ እዘ ክሌሌ ንግሌጋልት 2. የዘህ ክሌሌ ማዖጋጃ ቤቶች ሇቐሚ ሠራተኞች
ሔክምና ቀወምቲ ሰራሔተኛታት ዛሽፌን የህክምና አገሌግልት የሚውሌ የጋራ ፇንዴ
ሏበራዊ ፇንዴ ከጣይሽ ኣሇወን። ማቋቋም አሇበት።
3. ሔዴ ሔዴ ቤት ማዖጋጃን ነፌሲ ወከፌ 3. እያንዲንደ ማዖጋጃ ቤትና ሠራተኛ ሇህክምና
ሰራሔተኛን ንፇንዴ ግሌጋልት ሔክምና አገሌግልት ፉንዴ የሚውሌ ገነዖብ ማውጣት
ዛውዔሌ ገንዖብ ከዋፅኡ አሇዎም። መጠን እቲ አሇባቸው። የሚከፇሇው የመዋጮ መጠን
ዛኸፇሌ መዋጮ ብመሰረት መጣየሺ ሔጊ እቲ በፇንደ ማቋቋሚያ ህግ ሊይ በሚወሰነው
ፇንዴ ዛውሰን ይኸውን። መሰረት ይሆናሌ።
4. አብ ውሽጢ እቲ መጣየሺ ሔጊ ንስዴራ 4. በማቋቋምያ ህጉ ውስጥ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ዛሒውስ ጥቕማጥቕሚ ቤተሰብ የህክምና አገሌግልት ጥቅማጥቅም
ግሌጋልት ሔክምና ተወሳኺ መዋጮ ክቕመጥ የሚያካትት ተጨማሪ መዋጮ ሉቀመጥ
ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
5. ንጊዚያዊ ሰራሔተኛታት ዛምሌከት 5. የጊዚያዊ ሠራተኞች የህክምና አገሌግልት
467
ጥቕማጥቕሚ ግሌጋልት ሔክምና ብመሰረት ጥቅማጥቅም በሚመሇከት በማዙጋጃ ቤቱና

ፇርማ ውዔሉ ቤት ማዖጋጃን እቲ ስራሔተኛን በሠራተኛው መካከሌ በተዯረገ የፇርማ ውሌ
ዛውስን ይኸውን። መሰረት የሚወሰን ይሆናሌ።
6. ፇንዴ ግሌጋልት ሔክምና አብያተ ማዖጋጃ 6. በማዖጋጃ ቤቶች የህክምና አገሌግልት ፇንዴ
ክሳብ ዛጣየሻ፣አብ ስራሔ ዖሇው ሔግታት፣ እስኪቋቋም በሥራ ሊይ ያለ ህጎች፣አካሄድችና
አካያይዲታትን ሌምዴታትን አብ ስራሔ ሌምድች ሥራ ሊይ ይውሊለ።
ይውዔለ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ አስራ አንዴ
ዴሔንነትን ጥዔናን ካባቢ ስራሔ የሥራ አካባቢ ዴህንነትና ጤንነት
1. ነፌሲ ወከፌ ቤት ማዖጋጃን ሰራሔተኛታትን 1. እያንዲንደ ማዖጋጃ ቤትና ሠራተኛ ሥራ ሊይ
ኣብ ስራሔ ካብ ዛፌጠሩ ሒዯጋታት ናይ ከሚፇጠሩ አዯጋዎች የመካሊከያ እርምጃ
ምክሌኻሌ ስጉምቲ ናይ ምውሳዴ ሒሊፌነት የመውሰዴ ኃሊፉነት አሇበት።
አሇዎ።
2. መንግስቲ እዘ ክሌሌ መፅናዔትታት ብምክያዴ 2. የክሌለ መንግስት ጥናቶች በማካሄዴ አዯጋ

ሒዯጋ ዖስዔቡ ኩነታትን ከባቢ ስራሔትን የሚያስከትለ ሁኔታዎች እና የሥራ
ብምፌሊይ ዴሔንነትን ጥዔናን ስራሔተኛታት አከባቢዎችን በመሇየት የሠራተኞችን
ንምሔሊው ዖኽእለ ናይ ምክሌኻሌ መዯባት ዴህንነትና ጤንነት ሇመጠበቅ የሚያስችለ
ክሔንፅፅን መምርሔታት ክውፅእን አሇዎ። የመካሇከያ መዯቦች መዯንገግ እና መመርያዎች
ማውጣት አሇበት።
3. ከተማታት አብ ምትግባር እዘ መዯብ ክሳተፊ 3. ከተሞች ይህንን መዯብ በመተባበር መሳተፌ
አሇወን። አሇባቸው
4. ነፌሲ ወከፌ ቤት ማዖጋጃ ንሰራሔተኛታቱ አብ 4. እያንዲንደ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኞች አዯጋ
ምክሌኸሌ ሒዯጋ ዛሔግ዗ዎ መምርሔታትን ሇመካሇከሌ ሇየሚያግ዗ት መመርያዎችና
መብርህታትን ክህብን ናውቲ መከሊኸሉ ሒዯጋ ማብራርያዎች መስጠት እና የአዯጋ መከሊከያ
ከከፊፌሌን አሇዎ። ቁሳቁስ ማከፊፇሌ አሇበት።
5. ሰራሔተኛታት እዜም ዛስዔቡ ሒሊፌነታት 5. ሠራተኞች የሚከተለት ኃሊፉነቶች አሎቸው።

አሇውዎም፡- ሀ. አዯጋ ሇመከሊከሌ የሚያስችለ መመርያዎች
ሀ. ሒዯጋ ንምክሌኻሌ ዖኸእለ መምርሔታት የማስተዋሌ እና የተሰጡትን ቁሳቁስ በትክክሌ
ናይ ምስትውዒሌን ዛተወሃቡዎ ናውቲ የመጠቀም፣
ብትኽክሌ ምጥቃምን። ሇ. አዯጋ ሉያስከትለ ይችሊሌ ብል የገመታቸው
ሇ. ሒዯጋ ከስዔቡ ይኸእለ ኢለ ዛገመቶምን እና ያመነባቸው ሁኔታዎች ሲያጋጥሙት
ዛአመነልምን ኩነታት እንተጋጥም ሇሚመሇከታቸው የማዖጋጃ ቤቱ ባሇፌሌጣናት
ንዛምሌከቶ ሰበ ስሌጣን እቲ ቤት ማዖጋጃ መግሇፅ።
ምግሊፅ።
468
43. ሒሊፌነት፣ 43. ኃሊፉነት፣
1. ሰራሔተኛ ኣብ ስራሔ እንዲሃሇወ ንዛበፅሔ 1. ሠራተኛ ሥራ ሊይ እያሇ ሇሚዯርስ ጉዲት

ዛኾነ ዒይነት ጉዴኣት እቲ ቤት ማዖጋጃ ማዖጋጃ ቤቱ ኃሊፉነት አሇበት።
ሒሊፌነት አሇዎ። 2. ሠራተኛው ሆን ብል በራሱ ሊይ ሇሚዯርሰው
2. እቲ ሰራሔተኛ ኮነ ኢለ አብ ባዔለ ንዖብፅሕ ጉዲት ማዖጋጃ ቤቱ ኃሊፉነት አወስዴም።
ጉዴአት እቲ ቤት ማዖጋጃ ሒሊፌነት 2.1. ሠራተኛው ሆን ብል በራሱ ሊይ ጉዯት
አይወስዴን። እንዲዯረስ የሚወስዯው ከዘህ ቀጥሇው ባለት
2.1 . እቲ ሰራሔተኛ ኮነ ኢለ ኣብ ባዔለ ነጥቦች ነው።
ጉዴኣት ከምዖብፀሏ ዛውሰዴ በዜም ሀ. ቀዯም ሲሌ በማዖጋጃ ቤቱ በግሌፅ
ዛስዔቡ ነጥብታት እዩ። የተሰጡትን የዴህንነት አጠባበቅ መመርያዎች
ሀ. በቲ ቤት ማዖጋጃ ቅዴም ክብሌ ሲጥስ፣
ብግሌፂ ዛተውሃቡዎ ናይ ሒሇዋ ዴሔንነት ሇ. በመጠጥ ወይም በሚያሰክር እፅ አካለ
መምርሔታት እንትጥሔስ፣ ወይም አዔምሮው መቆጣጠር በማይችሌበት
ሇ. ብመስተ ወይ ብዖዔውን ሒሽሽ አካለ ሁኔታ ሊይ እያሇ ሲሰራ።
ወይ አእምሩኡ ክቆፃፀረለ ኣብዖይኽእሇለ
ኩነታት እናሃሇወ እንትሰርሔ።
44. ካሔሳ ጉዴኣትን ዔረፌትን 44. የጉዲት ካሳና ዔረፌት፣

1. ብምኽንያት ስራሔ ጉዴኣት ንዛበፀሕ ሰራሔተኛ 1. በሥራ ምክንያት ጉዲይ ሇዯረሰበት የማዖጋጃ
ቤት ማዖጋጃ ዖዴሌዩ ወፃእታት ሔክምና እቲ ቤት ሠራተኛ አስፇሊጊውን የህክምና ወጪ
ቤት ማዖጋጃ ይሽፌኖ። ማዖጋጃ ቤቱ ይሸፌነዋሌ።
2. ንምኽንያት ሰራሔ ጉዴኣት ብዛበፀሕ ሰራሔተኛ 2. በሥራ ምክንያት ጉዲይ የዯረሰበት የማዖጋጃ
ቤት ማዖጋጃ ካብ ጉዴኣቱ ንሒዋሩ ምስራሔ ቤት ከጉዲዩ ዴኖ ወዯ ሥራ እስኪመሇስ ወይም
ዖየኸእሌ ምዃኑ ብመረዲእታ ሔክምና ክሳብ በጉዲቱ ምክንያት ሇዖሇቄታው መሥራት
ዛረጋገፅ ፌቓዴ ሔማም ምስ ሙለእ መሃይኡ የማይችሌ መሆኑ በህክምና ማስረጃ
ይወሃቦ። ይኹንዲአምበር እቲ እዋን ፌቓዴ እስከሚረጋገጥ ዴረስ የህክምና ፌቃዴ ከሙለ
ሔማም ካብ 12 ወርሑ ክበሌፅ አይኽእሌን። ዯመወ዗ ጋር ይሰጠዋሌ። ይሁን እንጂ የህመም
ፌቃደ ከአስራ ሁሇት ወራት ሉበሌጥ
አይችሌም።
3. ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ ክሌተ ወርሑ ካብ ዛበፅሕ 3. በአስራ ሁሇት ወር ጊዚ ውስጥ ከጉዲቱ ዴኖ ወዯ

ጉዴኣት ዴሑኑ ናብ ስርሐ ክምሇስ ዖይክኣሇ ሥራ መመሇስ ያሌቻሇ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛ
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ አብዘ ዯንቢ እዘ ዒንቀፅ በዘህ ዯንብ እንቀፅ 45 የተዯነነጉት ጥቅሞች
45 ተዯንጊጎም ዛርከቡ ጥቕምታታ ይጠበቁሇታሌ።
ይሔሇውለ።
4. እቲ ሰራሔተኛ ዛወሃቦ ሔክምና ብዛግባእ 4. ሠራተኛው የሚሰጠውን ህክምና በአግባቡ
ብዖይምክትታለ ወይ ብሒኪም ዛተወሃቦ ባሇመከታተለ ወይም በሏኪም የተሰጡትን
ትእዙዙት ሔክምና ብዖይምኽባሩ፣ እቲ ሔክምና የህክምና ትእዙዜች ባሇማክበሩ ህክምናውን
ዛተዲናጎየ እንተኾይኑ ኣብዘ ዒንቀፅ ካብ ንኡስ ያጓተተ እንዯሆነ በዘህ አንቀፅ ከንኡስ
469
ዒንቀፅ 1-3 ንዛተገሇፁ ጥቕምታት ይስእኖም። አንቀፅ/1-3/የተጠቀሱት ጥቅሞች ያጣቸዋሌ።

45. ክፌሉት ጉዴኣት ጡረታን ካሔሳን 45. የጉዲት፣ጡረታና ካሳ ክፌያ
1. ብምኽንያት ስራሔ ብዛበፅሕ ጉዴኣት 1. በሥራ ምክንያት በዯረሰበት ጉዲት ዖሊቂ
ንሒዋሩ ናይ ምስራሔ ክእሇቱ ዛሰአነ ቀዋሚ የመንግስት ችልታውን ያጣ ቋሚ የማዙጋጃ ቤት
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ አግባብ ብዖሇዎ ሰራተኛ አግባብ ባሇው የጡረታ ህግ መብቱ
ሔጊ ጡረታ መሰለ ይሔሇወለ። ይጠበቅሇታሌ።
2. ንኡስ ዒንቀፅ /1/ እዘ ዒንቀፅ ብዖይፃባእ
ሒዯ ንሒዋሩ ሙለእ ብሙለእ ናይ ምስራሔ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ አንዴን በማይቃረን
ክእሇቱ ዛሰአነ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ዖሊቂ ሙለ በመለ የመሥራት ችልታውን ያጣ
መጠኑ ብሔጊ እቲ ከተማ ዛውስንን ካብ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛ መጠኑ በከተማው ህግ
10,000.00 ዖይውሔዴ ግንካዒ ካብ ናይ የሚወስንና ከ10,000.00 ብር የማያንስ ግን
ክሌተ ዒመት መሃያ እቲ ሰራሔተኛ ዯግሞ ከሠራተኛው የሁሇት አመት ዯመወዛ
ዖይበዛሔን ካሔሳ ይኸፇል። የማይበሌጥ ካሳ ይከፇሇዋሌ።
3. ንሒዋሩ ናይ ስራሔ ክእሇቱ ዛስኣነን 3. ዖሊቂ የመሥራት ችልታውን አጥቶ በላልች

ብካሌኦት አግባብ ዖሇዎም ሔግታት ጡረታ አግባብ ባሊቸው የጡረታ ህጎች ያሌታቀፇ
ዖይትሒቖፇ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ አብዘ የማዖጋጃ ቤት ሰራተኛ በዘህ ዒንቀፅ/2/
ዒንቀፅ /2/ ዛተገሇፀ መሰሌ ካሔሳ የተጠቀሰው የካሳ መብት ይጠበቅሇታሌ።
ይኸበረለ።
4. ኣብዘ ዒንቀፅ እዘ ዛተገሇፁ ጥቕምታት 4. ሠራተኛው በዘህ ዒንቀፅ የተጠቀሱ ጥቅሞች
ምርካብ ነቲ ሰራሔተኛ ካሌኦት አግባብ ማግኘቱ ላልች አግባብነት ያሊቸው ተጨማሪ
ዖሇዎም ተወሰኽቲ ጥቕምታት ካብ ምርካብ ጥቅሞች ከማግኘት አያግደትም
ኣይዒግቱዎን።
5. አብቲ ሰራሔተኛ ዛበፅሕ ጉዴኣት ኣብ 5. በሠራተኛው የዯረሰ ጉዲት በጡረታ ህጎች
ሔግታት ጡረታ ዖይተሸፇነን እቲ ምስኣን ያሌተሸፇነና የሥራ ችልታ ማጣት ሇዖሇቄታው
ክእሇት ስራሔ ንሒዋሩ ግን ዴማ ብኽፊሌ ግን ዯግሞ በከፉሌ ሲሆን የሚሰጠው የካሳ
እንትኸውንንን መጠን እቲ ዛወሃብ ካሔሳ መጠን የዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/2/ እና
ብምምዛዙን ንኡስ ዒንቀፅ /2/ እዘ ዒንቀፅ የዯረሰው ጉዲት በማመዙዖንን በቦርዴ
እቲ ዛበፅሕ ጉዴኣትን ብቦርዴ ይውስን፣ ይወሰናሌ፣ ይህንን የሚመሇከት ዛርዛር
ነዘ ዛምሌከት ዛርዛር መምርሑ እውን በቲ መመርያ በቦርዴ ይወጣሌ።
ቦርዴ ይወፅእ።
46. ንጊዚያዊ ሰራሔተኛ ዛሔል ጥቕምታት ጉዴኣት 46.ሇጊዚያዊ ሠራሔታኛ የሚጠበቅ የጉዲት
ጥቅሞች
ጊዚያዊ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ኣብ ዒንቀፅ 45 ጊዚያዊ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ በዒንቀፅ 45
ንኡስ ዒንቀፅ /2/ ዛተመሌከተ ዛኸበረለ ንሒዋሩ ንኡስ ዒንቀፅ /2/ የተመሇከተውን የሚከበርሇት
ሙለእ ብሙለእ ናይ ምስራሔ ክእሇቱ እንትስእን ዖሊቂ ሙለ በሙለ የመሥራት ችልታው ሲያጣ
ይኸውን። ከምኡ እውን ኣብ ዒንቀፅ 45 ንኡስ ይሆናሌ። እንዱሁም በዒንቀፅ 45 ንኡስ ዒንቀፅ
ዒንቀፅ /4/ ዛተገሇፁ መሰሊት ዛኸበርለ እቲ /4/ የተጠቀሱት መብቶች የሚከበሩሇት ጉዲቱ
ጉዴኣት ንሒዋሩ ግን ዴማ ብኸፌሌ ዛበፅሏ ዖሊቂ ግን ዯግሞ በከፉሌ የዯረሰ ሲሆን ነው።
እንትኸውን እዩ፤
470
47. ካብ ሳሌሳይ ወገን ካሔሳ ምሔታት 47. ከሦስተኛ ወገን ስሇሚጠየቅ ካሳ

1. ኣብ ሰራሔተኛ እቲ ቤት ማዖጋጃ ዛበፀሏ 1. በማዖጋጃ ቤቱ ሠራተኛ ሊይ የዯረሰው ጉዲት
ጉዴኣት ብጥፌኣት ሳሌሳይ ወገን በሦስተኛ ወገን ጥፊት ምክንያት እንዯሆን
እንትኸውን እቲ ቤት ማዖጋጃ ንጉዴኣት ማዖጋጃ ቤቱ ሇሠራተኛው ጉዲት ያጠጣውን
እቲ ሰራሔተኛ ንዖውፅኦ መጠን ገንዖብ ገንዖብ መጠን ከሦስተኛው ወገን መጠየቅ
ካብቲ ሳሌሳይ ወገን ክሒትት ይኸእሌ እዩ። ይችሊሌ።
2. እቲ ሰራሔተኛ ካብቲ ሳሌሳይ ወገን ካሔሳ 2. ሠራተኛው ከሦስተኛው ወገን ካሳ የወሰዯ
ወሲደ እንዴሔርዲኣ ኮይኑ እቲ ቤት እንዯሆነ ማዖጋጃ ቤቱ ሇሠራተኛው ከሚገባው
ማዖጋጃ ነቲ ሰራሔተኛ እንካብ ዛግባኦ ካሔሳ ካሳ ቀነሶ ሉያስቀር ይችሊሌ።
ነክዩ ከትርፌ ይኸእሌ እዩ።
ክፌሉ ዒሰርተ ክሌተ ክፌሌ አስራ ሁሇት

ስሌጠና ሰራሔተኛታት ቤት ማዖጋጃ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ ሥሌጠና
48. ዔሊማ እቲ ስሌጠና 48. የሥሌጠናው ዒሊማ
ዔሊማ ስሌጠና ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ፣ እቲ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ የማሰሌጠን ዒሊማ
ሰራሔተኛ ክእሇት ስርሐ ብምምሔያሽ ኣብ ሠራተኛው የሥራ ችልታውን በማሻሻሌ
ዛተመዯበለ ስራሔ ዛሒሸ ውፅኢት ስራሔ በተመዯበበት ሥራ ሊይ የተሻሇ የሥራ ውጤት
ንከመዛግብ ወይ ካዒ ብመሰረት ሙያዊ ዔብየት እንዱያስመዖግብ ወይም በሙያው እዴገት
ንዛበሇፀ ሒሊፉነት ዴሌው ንክኸውን እዩ፡፡ መሰረት ሇበሇጠ ኃሊፉነት ዛግጁ እንዱሆን።
49. ምሌሊይ አዴሇይቲ ስሌጠናታት፣ 49. አስፇሊጊ ስሌጠናዎች፣ ዔቅዴና

ትሌምን በጀትን በጀትን ስሇማወቅ
1. ነፌሲ ወከፌ ቤት ማዖጋጃ እዜም ዛስዔቡ 1. እያንዲንደ ማዖጋጃ ቤት ቀጥሇው ያለትን
ሒሊፌነታት ይህሌውዎ፣ ኃሊፉነቶች ይኖሩታሌ፣
ሀ. ዴሌየት ሰራሔተኛታቱ፣ ብመሰረት ሀ. የሠራተኞቹ ፌሊጎት፣ በጥናት መሠረት
መፅናዔቲ ክፌተት ዴሌየት፣ ኣፇፃፅማ የፌሊጎት ክፌተት፣ የሥራ አፇፃፀም ሇማሳዯግ፣
ስራሔ ንምምዔባሌ፣ ሰራሔተኛታት ሠራተኞች ሇማሟሊትና ላልች ተዙማጅ
ንምምሊእን ካሌኦት ተዙመዴቲ ረቋሒታትን መመዖኛዎችን መፇፀም፣
ምፌፃም፣
ሇ. ነቲ ስሌጠና ዖዴሉ ትሌሚ ምውፃእ ሇ. ሇሥሌጠናው የሚያስፇሌግ ዔቅዴ ማውጣት
በጀት እውን ምምዲብ፣ እና በጀት መመዯብ፣
ሏ. ንትሌሚ እቲ ስሌጠኛ መተግበሪ ሏ. የሥሌጠናውን መተግብርያ የሚሆን እቅዴ
ዛኸውን መዯብ ምሔንፃፅ፣ ማውጣት፣
መ. ብብእዋኑ ብቕዒት እቲ ስሌጠና
ዛምሌከት መፅናዔታት ምክያዴ። መ. በየጊዚው የሥሌጠናዎቹን ብቃት
የሚመሇከቱ ጥናቶች ማካሄዴ።
2. ሔዴሔዴ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ፡- 2. እያንዲንደ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ፣
ሀ. ስሌጠንኡ ብዛግባእ ምክትታሌ፣ ሀ. ሥሌጠናውን በሚገባ መከታተሌ
ሇ. አብዘ ዒንቀፅ እ዗ይ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ሇ. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ከ/ሀ-መ/
ካብ /ሀ-መ/ ዖሇው መዯባት ንምፌፃም ያለትን እቅድች ሇመፇፀም ከማዖጋጃ ቤቱ ጋር
471
ምስቲ ቤት ማዖጋጃ ምለእ ትሔብብር ናይ ሙለ በሙለ የመተባበር፣

ምግባር፣
ሏ. ቦርዴ ብዖውፅኦ መመርሑ መሰረት ሏ. ቦርደ በሚያወጣው መመርያ መሰረት
ዴሔሪ ስሌጠና ነቲ ቤት ማዖጋጃ ግሌጋልት ከሥሌጠና በኋሊ ሇማዖጋጃ ቤቱ አገሌግልት
ናይ ምሃብ ግቡእ አሇዎ። የመስጠት ግዳታ አሇበት።
50. ቦርዴ ኣብ ስሌጠና ዖሇዎ ሒሊፌነት 50. የቦርዴ ኃሊፉንት

እቲ ቦርዴ ንመዯባት ስሌጠና እቲ ከተማ ቦርደ የከተሞች የሥሌጠና መዯቦች የመዯገፌና
ይሔግዛን የተሒባብርን። የማስተባበት ኃሊፉነት አሇበት።
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሌ እስራ ሦስት

ኣተሒሔዙ መዙግብቲ መረዲእታን ሰራሔተኛታት የሠራተኞች መረጃ አያያዛ
51. ውሌቀ ማህዯር 51. የግሌ ማህዯር

1. ነፌሲ ወከፌ ቤት ማዖጋጃ ብዙዔባ ሔዴ ሔዴ 1. ሁለም ማዖጋጃ ቤት ስሇ እያንዲንደ ሠራተኛ
ሰራሔተኛ ኣግባብ ዖሇዎም ሒበሬታት ዛሒዖ አግባብነት ያሊቸውን መረጃዎች የያዖ የግሌ
ማሀዯር ማህዯር ይህሌዎ። ብፌሊይ ከዒ እቲ ማህዯር ይኖረዋሌ። ማህዯሩ በተሇይ
ማህዯር፣ ናይ ውሌቀ መረዲእታ፣ዔሇት የሰራተኛውን የግሌ መረጃዎችን፣የቅጥር ዔዴገት
ቁፃርን፣ዔብየት፣ ብርኪ፣ መሃያን፣ መፀውዑ ያገኘበት ቀን፣ዯረጃ፣ ዯመወዛ፣ የሥራ መዯብ
መዯብ ስራሔን እቲ ሰራሔተኛ ክሔዛ ይግባእ። መጠርያን ሉይዛ ይገባሌ።
2. እቲ ሰራሔተኛ ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ ዛርከቡ 2. ሠራተኛው በግሌ ማህዯሩ ውስጥ የሚገኙትን
መረዲእታታት ናይ ምፌሊጥ መሰሌ አሇዎ። መረጃዎች የማወቅ መብት አሇው።
3. ውሽጣዊ ሔጊ ካብ ዛፇቕዯልም ሰራሔተኛታት 3. የውስጥ ህግ ከሚፇቅዴሊቸው የማዖጋጃ ቤቱ
እቲ ቤት ማዖጋጃ ወፃኢ ዛኾነ ሰብ ውሌቀ ሠራተኞች በስተቀር ማንኛውም ሰው
ማህዯር ሰራሔተኛታት ክርኢ ኣይፌቀዴን። የሠራተኞቹን የግሌ ማህዯር እንዱያይ
ኣይፇቀዴም።
4. ካብ ፌሌጦ እቲ ሰራሔተኛ ወፃኢ ኣብ ውሌቀ 4. ከሠራተኛው ዔውቅና ውጪ ምንም ዒይነት
ማህዯሩ ዛኾነ ዒይነት መረዲእታ ክቕመጥ መረጃ በግሌ ማህዯሩ ውስጥ መቀመጥ
የብለን። የሇበትም።
52. ስታትስቲካዊ መረዲእታ 52. ስታትስቲካዊ መረጃዎች

እቲ ቦርዴ ንሰራሔተኛታት ቤት ማዖጋጃ ቦርደ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኞችን የሚመሇከቱ
ዛምሌከት መረዲእታ ናይ ምእካብን ምውዲብን መረጃዎች የመሰብብና የማጠናቀር ኃሊፉነት
ሒሊፉነት አሇዎ። አሇበት።
472
ክፌሉ ዒሰርተ ኣርባዔተ ክፌሌ አስራ አራት

ግቡኣት ኣብያተ ማዖጋጃን ሰራሔተኛታትን የማዖጋጃ ቤቶችና የሠራተኞች ግዳታዎች
53. ግቡኣት ቤት ማዖጋጃ 53. የማዖጋጃ ቤት ግዳታዎች
ሒዯ ቤት ማዖጋጃ እዜም ዛስዔቡ ግቡኣት አሇውም፣ አንዴ ማዙጋጃ ቤት ቀጥሇው ያለት ግዳታዎች
አለበት።
1. ዒቕሙ ክንዱዛፇቐዯ፣ ሰራሔተኛታቱ 1. ዒቅሙ በፇቀዯ መጠን ሠራተኞቹ ብቃትና
ግሌጋልት እቲ ቤት ማዖጋጃ ብቑዔን ጥራት ያሇው አገሌግልት መስጠት እንዱችለ
ውፂኢታውን ክገብርለ ዖኸእልም ምችዊ ከባቢ ምቹ የሥራ አካባቢና ሁኔታ መፌጠር።
ስራሔ ምፌጣር፣
2. ስራሔን ሒሊፉነትን ሔዴ ሔዴ ሰራሔተኛ 2. የእያንዲንደ ሠራተኛ ሥራና ኃሊፉነት በግሌፅ
ብግሌፂ ምዛርዙር፣ንውፅኢታዊነት ስርሐ መዖርዖር፣ ሇሥራው ጥራት የሚያስፇሌጉትን
ዖዴሌዩዎ መሳርሔታትን ናውትን ምቕራብ፣ ቁሳቁስ ማቅረብ።
3. ካብ ነፌሲ ወከፌ ሰራሔተኛ ዛዴሇ ውፅኢት 3. ከእያንዲነደ ሠራተኛ የሚፇሇግ ውጤት
ዖምሌክቱ መፀቀንታትን ብግሌፂ ምንፃር፣ የሚያመሊክቱ ነጥቦች እና የሥራው ውጤት
የሚመዖንባቸው መሇኪያዎችን በግሌፅ
ማስቀመጥ።
4. ነቲ ስራሔተኛ ዛግብኡ መሃያን 4. ሇሠራተኛው የሚገቡ ዯመወዛና ጥቅማ ጥቅም
ጥቕማጥቕምታትን ብአዋኑ ምኽፌሌ፣ በወቅቱ መክፇሌ።
5. ሒዯጋታት ንምክሌኸሌ ዖክእለ ናይ ስራሔ 5. አዯጋዎች ሇመካሊከሌ የሚያስችለ ዴህንነትና
ሒሇዋ ዴሔንነትን ጥዔናን ሒበሬታት ጤንነት መጠበቅያ መረጃዎችን ሇሠራኛው
ንስራሔተኛታት ምሃብን ነዘ ትኩር ኮይኖም መስጠት እና ሇዘህ ትኩረት ሰጥተው እንዱያሰሩ
ክሰርሐ ምዴሊውን፣ ማዖጋጀት።
6. ሰራሔተኛ እንትሰናበት፣ መፀውዑ መዯብ 6. ሠራተኛ ሲሰናበት የሥራ መዯቡ መጠርያ፣
ስራሔ፣ ዛሰርሕም ዛነበረ ስራሔቲ፣ ዛሰረሒለ ሲሰራቸው የነበሩ ሥራዎች፣የሰራበት ጊዚ እና
መጠን ጊዚን ወርሒዊ መሃያን ዛገሇፅ ዯብዲቤ የወር ዯመወ዗ የሚገሌፅ ዯበዲቤ መስጠት፣
ምሃብ፣
7. ንሔግታት መንግስትን ሔጊ እቲ ከተማን 7. ሇመንግስትና ሇከተማው ህጎች ተገዥ መሆን።
ተገዙኢ ምዃን፣
54. ግቡኣት ሰራሔተኛታት ቤት ማዖጋጃ 54. የማዖጋጃ ቤተ ሠራተኛ ግዳታዎች

ሒዯ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ፡- አንዴ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ
ሀ. ብኣእምሮን ብኣካሌ ኣብ ስርሐ ብቑዔ ኮይኑ
ምርካብ፣ ሀ. በኣእምሮና በኣካሌ ሥራው ሊይ ብቁ ሆኖ
ሇ. ኣብ ስራሔን ሒሊፉነቱን ንዛተውሃቡዎ ዛርዛር መገኘት፣
ስራሔቲ ብምውፃእ ካብኡ ዛዴሇ ውፅኢት ሇ. በሥራና ኃሊፉነቱ የተሰጡትን ዛርዛር
ምምዛጋብ፣ ሥራዎች በማከናወን ከሱ የሚፇሇገውን
ሏ. ንስርሐ ዛተወሃቡዎ መሳርሔታትን ናውትን ውጤት ማስመዛገብ፣
ብጥንቃቐ ምሒዛ፣ ኮነ ኢለ ወይከዒ ዛሰበሮም ሏ. ሇሥራው የተሰጡትን መሳርያዎችና ቁሳቁስ
473
መሳርሔታትምን ናውትን ተሒታቲ ይኸውን። በጥንቃቄ መያዛ፣ ሆን ብል ወይ ግዴ

የሇሽነት ሊጠፊቸው ወይም ሇሰበራቸው
መሳርያዎችና ቁሳቁስ ተጠያቂ ይሆናሌ፣
መ. ብምለእ ጊዚኡን ዒቕሙን ነቲ ቤት መ. በሙለ ጊዚውና ዒቅሙ ማዖጋጃ ቤቱን
ማዖጋጃናይ ምግሌጋሌ፣ የማገሌገሌ፣
ረ. በቲ ከተማ ዛወፁ ሔጊ እቲ ከተማን ረ. በከተማው ሇወጡ የከተማው ህጎችና

መምርሔታትን ከምኡ እውን ካሌኦት ሔግታት መመርያዎች እንዱሁም ሇላልች
መንግስቲ ተገዙኢ ናይ ምዃን፣ የመንግስት ህጎች ተገዥ መሆን፣
ሰ. ምስ ዴሌየት እቲ ከተማ ዛፃብኡ ውሌቃዊ ሰ. ከከተማው ፌሊጎት ጋር የሚቃረኑ የግሌ
ዴሌየቱ ናይ ምውጋዴ፣ ፌሊጎቶችን የማስወገዴ፣
ሸ. ንዛሃቦ ወይ ካዒ ንዛህቦ ግሌጋልት ውህብቶ ሸ. ሇሰጠው ወይም ሇሚሰጠው አገሌግልት
ዖይምሔታትን ዖይምቕባሌን ግቡኣት ስጦታ ያሇ መጠየቅነና ያሇ መቀበሌ
አሇውዎ። ግዳታዎች አሇበት።
ክፌሉ ዒሰርተ ሒሙሽተ ክፌሌ አስራ ኣምስት

ቦርዴ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት ቤት ማዖጋጃ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኞች አስተዲዯር ቦርዴ
55. መሒውር እቲ ቦርዴ 55. የቦርዴ ኣወቃቀር
1. ብመሰረት አዋጅ ቁፅሩ 65/1995 ዒንቀፅ 37 1. በኣዋጅ ቁጥር 65/1995 ዒንቀፅ 37 መሠረት
ዛተጣየሸ ቦርዴ ነዜም ዛስዔቡ ኣባሊት ዛሒዖ የተቋቋሙ ቦርዴ የሚከተለትን አባሊት የያዖ
ሀ. ብኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ እቲ ክሌሌ ዛሸወሙ ሀ. በክሌለ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሾሙት
ሰሇስተ ኣባሊት እቲ ቦርዴ ብዛተኸአሇ መጠን ሦስት የቦርዴ አባሊት በተቻሇ መጠን
ካብዜም ዛስዔቡ ሴክተራት ክኮኑ አሇዎም፣ ከሚከተለት ሴክተራት መሆን አሇባቸው፣
І ካብ ኮሚሽን ስቪሌ ሰርቪስ I ከስቪሌ ሰርቪስ ኮሚሽን
II ካብ ቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛ ጉዲይ ii ከሰራተኛ ጉዲት ፅ/ቤት
III ካብ ቢሮ ንግዱ፣ ኢንደስትሪን ሌምዒት iii ከንግዴ፣ኢንደስትሪና ከተማ ሌማት ቢሮ
ከተማ
ሇ. እቶም ሰሇስተ ተወከሌቲ ከተማታት ከዒ ሇ. ሦስቱ የከተሞች ተወካዩች ዯግሞ
እዜም ዛስዔቡ እዮም የሚከተለት ናቸው
І ተወካሉ ምምሔዲር ከተማ መቐሇ፣ I የመቀላ ከተማ አስተዲዯር ተወካይ
II ክሌተ ተወከሌቲ ቤት ማዖጋጃ ከተማታት፣ Ii ሁሇት የከተማ ማዖጋጃ ቤት ተወካዮች
ሏ. እተን ከተማታት እንተዖይወሲነን ተወካሉ ሏ. ከተሞቹ ካሌወሰኑ በስተቀር የእያንዲንደ

ነፌሲ ወከፌ ብርክታት ከተማ ካብ ሞንጎ ዯረጃ ከተማ ተወካይ ከተወካይ አባሊት መካከሌ
ተወከሌቲ አባሊት ይምረፅ። ወፃኢ እቶም ይመረጣሌ። የተወካዮቹ ወጪ ከተሞቹ በጋራ
ተወከሌቲ እተን ከተማታት ብሒባር ይሽፌነኦ። ይሽፌኑታሌ።
መ. ተወካሉ ሰራሔተኛታት ቤት ማዖጋጃ ካብ
474
መንጎ ተወከሌቲ ኩሇን ብርክታት ቤት ማዖጋጃ መ.የማዖጋጃ ቤት ሠራተኞች ተወካይ ከሁለም

ይምረፅ። ወፃኢ እቲ ተወካሉ፣ ሰራሔተኛታትን ዯረጃ ማዖጋጃ ቤቶች ከሚወክለት መካከሌ
ናይ ባዔልም እቶት ክሳብ ዖጣይሹ ብተን ይመረጣሌ። ሠራተኞች የራሳቸውን ገቢ
ኣብያተ ማዖጋጃ ይሽፇን እስኪያቋቁሙ የተወካዩ ወጪ በማዖጋጃ ቤቶቹ
ይሸፇናሌ።
2. እቲ ቦርዴ ብትርፉ ጊዚኡ ዛሰርሔ ይኸውን። 2. ቦርደ በትርፌ ጊዚው የሚሰራ ይሆናሌ።
3. መጠንን ሔሌኸሊክነት እቲ ስራሔ እንተገዴዴ፣ 3. የሥራው ስፊትና ውስብስብነት ሲያስገዴዴ፣
እቲ ቦርዴ ንከይዱ ውሳነታት ምእታን ክጥዔም ቦርደ ሥራውን ሉያግዖው የሚችሌ የባሇሙያ
ሒገዛቲ ከተማ ሌምዒት ዛኾነ ጉጅሇታት ሰብ ቡዴን በከተማ ሌማት ፅ/ቤት ሥር ሉያቋቁም
ሙያ ኣብ ትሔቲ ቤት ፅሔፇት ከተማ ሌምዒት ይችሊሌ።
ከጣይሻ ይኸእሌ።
4. ዋና ቤት ፅሔፇት እቲ ቦርዴ ኣብ መቐሇ ኮይኑ፣ 4. የቦርደ ዋና ፅ/ቤት መቐሇ ሆኖ
ከም ኣዴሊይነቱ ንኡሳን ክፌሌታት ከጣይሻ እንዯአስፇሊጊነቱ ንኡሳን ክፌልች ሉያቋቁም
ይኽእሌ። ይችሊሌ
5. መንግስቲ እቲ ክሌሌ ከዒ 5. የክሌሌ መንግስት
ሀ. ነቲ ቦርዴ ፀሒፌን ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሀ. ሇቦርደ ፀሃፉና ላልች አስፇሊጊ ሠራተኞችን
ሰራሔተኛታትን ይምዴብ። ይመዴባሌ።
ሇ. ቤት ፅሔፇት፣ ኣዴሇይቲ ናውትን ሇ. ቢሮው የቦርዴ ቁሳቁስ ያሟሊሌ።
መሳርሔታትን የማሌእ።
56. እዋን ግሌጋልት 56. የቦርዴ የሥራ ዖመን
1. ሔዴ ሔዴ አባሌ እቲ ቦርዴ ንሰሇስተ 1. እያንዲንደ የቦርደ ኣባሌ ሇሦስት ዒመታት

ዒመት ጊዚ የገሌግሌ። የገሇግሊሌ።
2. ምምሊእ ክፌቲ ቦታታት አባሊት ቦርዴ
ብመሰረት ዒንቀፅ 55 እዘ ዯንቢ ይካየዴ። 2. የጎዯሇ የቦርዴ አባሌ ሲኖር በዘህ ዯንብ ዒንቀፅ
55 መሰረት ላሊ ይተካሌ
57. ኣካይዲ ስራሔ 57. የሥራ ኣካሄዴ
1. እቲ ቦርዴ ከከም ኣዴሊይነቱ ይእከብ። 1. ቦርደ እንዯአስፇሊጊነቱ ይሰበሰባሌ።

2. ካብ ጠቕሊሊ አባሊት እቲ ቦርዴ አርባዔተ 2. ከጠቅሊሊ የቦርደ አባሊት አራት የተገኙ እንዯሆነ
/4/ እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ። ከተገኙት አባሊት
ይኸውን። ካብቶም ዛተረኸቡ አባሊት እቶም ሦስቱ የመንግሥት ተወካይ፣ የከተሞች
ሰሇስተ ተወካሉ መንግስቲ፣ ተወካሉ ተወካይና የሰራተኞች ተወካይ መሆን
ከተማታትን ተወካሉ ሰራሔተኛታትን ክኾኑ አሇባቸው።
አሇዎም።
3. ውሳነ እቲ ቦርዴ ካብዛተረኸቡ አባሊት 3. የቦርደ ውሳኔ ስብሰባ ሊይ በተገኙ ኣባሊት
ብዴምፂ ብሌጫ ይኸውን፣ ማዔረ ዴምፂ ኣብሊጫ ሉቀመንበሩ የዯገፇው ሃሳብ
አብ ዛኾነለ እዋን ኣቦወንበር ዛዯገፍ ይፀዴቃሌ።
475
ሒሳብ ይፀዴቕ።
4. ኩለ ውሳነታት ቦርዴ በቶም አባሊት 4. ሁለም ቦርዴ ውሳኔዎች በኣባሊቱ መፇረም
ክፌረመለ አሇዎ። አሇባቸው።
58. ስሌጣን ቦርዴ 58. የቦርዴ ሥሌጣን

1. አብ ኣዋጅ ቁፅሪ 65/1995 ዒንቀፅ 37 1. በኣዋጅ ቁጥር 65/1995 ዒንቀፅ 37 የተሰጠው
ዛተወሃቦ ስሌጣን ከምዖል ኮይኑ፣ ካብ ስሌጣን እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ በማዖጋጃ ቤቶች
ኣብያተ ማዖጋጃ ንዛተወሰኑ ነዜም ዛስዔቡ ሇተወሰኑ በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ
ዋኒናት ዛምሌከት ይግባኣኒ ናይ ምስማዔ የሚቀርበውን ይግባኝ የመስማት ሥሌጣን
ስሌጣን አሇዎ። አሇው።
ሀ. ካብ ስራሔ ምእጋዴን ምቕናስን ሀ.ከሥራ ማገዴ መቀነስና ማባረር፣
ምብራርን፣ ሇ. ከሥራ ጉዲት ጋር የተያያ዗ ላልች
ሇ. ምስ ጉዴኣት ስራሔ ዛተተሒሔ዗ ጥቅማጥቅሞች
ካሌኦት ጥቕማጥቕም፡፡
2. እቲ ቦርዴ ንውሳነ እቲ ቤት ማዖጋጃ 2. ቦርደ የማዖጋጃ ቤቱን ውሳኔ ሇማፅዯቅ፣ ሇመሻር
ንምፅዲቕ፣ ንምስዒር ወይካዒ ንምሌዋጥ ወይ ሇመሇወጥ የሚያስችሇው የመፌትሄ ሃሳብ
ዖኸእል መፌትሑ ሒሳብ ንምርካብ ግቡእ ሇማግኘት ተገቢውን ጥረት ማዴረግ አሇበት።
ፃዔሪ ክገብር አሇዎ።
3. ውሳነ እቲ ቦርዴ ናይ መወዲእታ ይኸውን 3. የቦርደ ውሳኔ የመጨረሻ ይሆናሌ፣ ቢሆንም ግን

ይኹንዲኣምበር ካብቶም ተኸራኸርቲ ከተከራካሪ ወገኖች አንደ የህግ ክርክር ያነሳ
ወገናት ሒድኦም ናይ ሔጊ ክርክር እንዯሆነ ቦርደ ውሳኔ ከሰጠ 30 ቀናት ውስጥ
እንተሌዑልም ቦርዴ ውሳነ ካብ ዛሃበለ ኣብ ይግባኙን ሇመካከሇኛ ፌርዴ ቤት ማቅረብ
ውሽጢ 30 መዒሌቲ ናብ ማእኸሊይ ቤት ይችሊሌ።
ፌርዱ ይግባኣኒ ከቕርቡ ይኸእለ።
59. የጊዚ ገዯብ
59. ገዯብ ጊዚ
ቦርደ ጉዲዩን በይግባኝ ማየት ከጀመረበት ቀን
እቲ ቦርዴ ነቲ ዋኒን ብይግበኣኒ ካብዛሒዖለ አንስቶ በሦስት ወራት ውስጥ ውሳኔ መስጠት
ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሰሇስተ/3/ ወርሑ አሇበት፡፡
ውሳነ ክህብ አሇዎ።
60. ኣፇፃፅማ ውሳነ 60. ስሇ ውሳኔ አፇፃፀም
1. ዛኾነ ቤት ማዖጋጃ እዘ ቦርዴ ንዛሃቦ ውሳነ 1. ማንኛውም ማዖጋጃ ቤት ቦርዴ የሰጠውን ውሳኔ
ሽዐ ንሽዐ ናይ ምፌፃም ሒሊፉነት አሇዎ። ወዱያውኑ የመፇፀም ኃሊፉነት አሇበት።
2. በቲ ቦርዴ ዛተወሃበ ውሳነ ኣብ ውሽጢ 30 2. በቦርደ የተሰጠ ውሳኔ በ30 ቀናት ውስጥ
መዒሌቲ ኣይተፇፀመሇይን ክብሌ ናይቲ ውሳነ አሌተፇፀምሌኝም በማሇት የውሳኔው ተጠቃሚ
ተረካቢ ዛኾነ ወገን እንተመሌኪቱ እዘ ቦርዴ ሲያመሇከት ቦርደ ውሳኔውን እንዱያስፇፅምሇት
እቲ ውሳነ ንክፌፀመለ ናብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሇወረዲ ፌ/ቤት ይመራሇታሌ።
476
ይመርሒለ።
3. ናይ ቦርዴ ውሳነ ብዖይምፌፃሙ ኣብቲ 3. የቦርዴን ውሳኔ ባሇመፇፀሙ ምክንያት
ሰራሔተኛ ይኹን ኣብቲ ቤት ማዖጋጃ ንዛበፅሏ በሠራተኛውም ሆነ በማዖጋጃ ቤቱ ሊይ
ጉዲኣት ስራሔ መካየዱ ግሌጋልት ከተማ ሇሚያዯርሰው ጉዲት የከተማው አገሌግልት
ተሒታቲ ትኸውን። ሥራ አስኪያጅ ተጠያቂ ይሆናሌ።
61. ውሻጣዊ ሔግታት 61. የውስጥ ህጎች
እቲ ቦርዴ ስራሔቱ ንምስሊጥ ናይ ባዔለ ስሪታት ቦርዴ ሥራዎቹን ሇማቀሊጠፌ ራሱ የውስጥ

ክውፅእ ይኸእሌ። ህጎች ሉያወጣ ይችሊሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሽዴሽተ ክፌሌ አስራ ስዴስት

ቅፅዒታት ዱሲፔሉን የዱስፔሉን ቅጣቶች
62. ዔሊማ 62. ዒሊማ

ዔሊማ ቅፅዒት ዱስፔሉን፣ ጉዴሇት ዱሲፔሉን የዱስፔሉን ቅጣት ዒሊማ ሠራተኛው
ንዛፇፀመ ሰራሔተኛ ጉዴሇቱ ክስተኻኸሌን፣ በፇፀመው የዴስፑሉን ጉዴሇት ተፀፅቶ
ንዖየስተኻኸሇ ዴማ ንምቕፃፅን ኮይኑ ስርዒት ዛሒዖ እንዱታረምና ሇማያስ ተካክሌ ዯግሞ ሇመቅጣት
ኣፇፃፅማ ስራሔ ክህለ ንምግባር እዩ። ሆኖ ሥርዒት የያዖ የሥራ ኣፇፃፀም እንዱኖር
ሇማዴረግ ነው።
63. መትከሌ
1. ኣብ ዒንቀፅ 67 እዘ ዯንቢ እዘ ዛተገሇፀ 63. መርህ
ከምዖል ኮይኑ ቤት ምኽሪ ከተማ ዱሲፔሉን 1. በዘህ ዯንብ ዒንቀፅ 67 የተጠቀሰው
አወሳስዲ ቅፅዒት ዱሲፔሉንን ተመጣጣኒ እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተማ ምክር ቤት ስሇ
ቅፅዒትን ዛምሌከት መምርሑ ክውፅእ ይኸእሌ ዱስፔሉንና የዱስፔሉን ቅጣት አወሳሰዴ፣
እዩ። የዱስፔሉን ጉዴሇት እና ተመጣጣኝ ቅጣትን
2. ዛኾነ ቤት ማዖጋጃ መምርሑ ካብ ዛእዛዜ የሚመሇከት መመርያ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ጉዴሇት ዱሲፔሉንን አወሳስዲ ዱሲፔሉንን 2. ማንኛውም ማዖጋጃ ቤት መመርያ ከሚያዖው
ወፃኢ ንዛኾነ ሰራሔተኛ ክቐፅዔ ኣይኸእሌን። የዱስፔሉን ጉዴሇትና የዴስፔሉን ቅጣት
አወሳሰዴ ውጪ ሠራተኛን መቅጣት
አይችሌም።
64. ከቢዴ ቅፅዒታት ዱሲፔሉን 64. ከባዴ የዱስፔሉን ቅጣቶች
እዜም ዛስዔቡ ጥፌኣታት ወይ ከዒ ጉዴሇታት የሚከተለት ጥፊቶች ከባዴ የዴስፔሉን ቅጣት
ከቢዴ ቅፅዒታት ዱሲፔሇን ዛስዔቡ እዩም። የሚያስከትለት ናቸው።
1. ብዖይብቑዔ ምኸንያት ንሒሙሽተ ተኸታተሌቲ 1. ያሇ በቂ ምክንያት ሇአምስት ተከታታይ ቀናት
መዒሌታትት ወይካዒ አብ ወርሑ ንሸውዒተ ወይ በወር ውስጥ ሇሰባት ቀናት ወይም በዒመት
መዒሌትታት ወይ ካዒ አብ ዒመት ንዑስራ ውስጥ ሇሃያ የሥራ ቀናት ከሥራ መቅረት፣
መዒሌትታት ስራሔ ካብ ሰራሔ ምትራፌ፣
477
2. ብዛሒሇፇ ቅፅዒታት ዱስፔሉን ከይአተአረመ 2. ባሇፈ የዱስፔሉን ቅጣቶች ባሇመታረም ያሇ በቂ

ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት ስራሔ ሰዒት ምክንያት የሥራ ሰዒት አሇማክበር፣
ዖይምኽባር፣
3. መምርሑ ዖይምኽባር፣ 3. መመርያ አሇማክበር፣
4. ኣብ ሰዒት ስራሔ ምስካርን መዏወኒ ሒሺሽ 4. በሥራ ሰዒት መስከርና አዯንዙዥ ዔፅ መጠቀም፣
ምጥቃም፣
5. ገንዖብን ንብረትን ቤት ማዖጋጃ ንውሌቅኻ 5. የማዖጋጃ ቤት ገንዖብና ንብረት ሇግሌ ጥቅም
ምጥቃም ወይ ከዒ ንኻሉእ ሳሌሳይ ወገን
አሔሉፌካ ምሃብ፣
6. ኮነ ኢሌካ ይኹን ብሸሇሌትነት ንብረት ከተማ 6. ማዋሌ ወይም ሇሦስተኛ ወገን ኣሳሇፍ መስጠት፣
ምብሌሻው፣
7. ስራሔ ከይሰራሔ ኮነ ኢሌካ ህውከት ምፌጣርን 7. ሆን ብልም ሆነ በቸሌተኝነት የማዖጋጃ ቤት
ሔውከት ምስዛፇጥሩ ምትሔብባርን። ንብረት ማባሊሸት፣
8. ኣብ ስሩዔ ዒመታዊ መዴረኻት ንዛግበር 8. ሥራ እንዲይሰራ ሆን ብል ሁከት መፌጠር
ገምጋማት ጥፊኣት ፇፂሞም እዩም ተባሂልም ወይም ሁከት ከሚፇጥሩት ጋር መተባበር፣
ብህዛቢ እምነት እንትስእኑ፣
9. ኣብ ስራሔ ቦታ ባእሲ ምፌጣርን ምውቃዔን፣ 9. በመዯበኛ ዒመታዊ መዴረኮች ሊይ በሚዯረግ
ግምገማ ጥፊት ፇፅመዋሌ ተብሇው በህዛብ
አመኔታ ሲያጡ፣
10.ላብነት ወይ ከዒ ምጉዲሌ እምነት ምፌፃም፣ 10.በሥራ ቦታ ጠብ መፌጠርና መዯባዯብ፣
11.ናይ ምትሊሌ ወይ ከዒ ምጭብርባር ተገባራት 11.የላብነት ወይም የእምነት ማጉዯሌ ዴርጊት
ምፌፃም፣ መፇፀም፣
12.ኣብ ሔጊ መቕፅዑ ገበነኛ ኢትዮዽያ ንሞራሌ 12.የማታሇሌ ወይም የማጭበርበር ዴርጊት
ህዛቢ ተፃባኢ እዩ ተባሂለ ዛተቐመጠ ተገባር መፇፀም፣
ምፌፃም፣
13.ምስቲ ዛሰርሕ ስራሔ ዛተተሒሒዖ ገበን ፇፂሙ 13.በኢትዮዽያ ወንጀሇኛ መቅጫ ህግ ሇህዛብ
ዛተፇረድ፣ ሞራሌ ተቃራኒ ነው ተብል የተቀመጠ ተግባር
መፇፀም፣
14.ካሌኦት ተመሳሳሉ ክብዯት ዖሇዎም ብፌሊይ ከዒ 14.ከሚሰራው ሥራ ጋር የተያያዖ ወንጀሌ ፇፅሞ
ብቤት ምኽሪ ዛፀዯቑን ኣብ ካሌኦት ሔግታት የተፇረዯበት፣
ዛሰፇሩን ጉዴሇታት ዱሲፔሉ መፌፃም። 15.ላልች ተመሳሳይ ክብዯት ያሊቸው በተሇይ
ዯግሞ በምክር ቤት የፀዯቁና በላልች ህጎች
የሰፇሩ የዱስፔሉን የጉዴሇቶች መፇፀም።
65. ቅፅዒታት ጉዴሇት ዱሲፔሉን 65. የዱስፔሉን ጉዴሇት ቅጣቶች
1. ጉዴሇት ዱሲፔሉን ዛፇፀሙ ሰራሔተኛ ቤት 1. የዱስፔሉን ጉዴሇት የፇፀመ የማዖጋጃ ቤት
ማዖጋጃ ከከም ክብዯት እቲ ጥፌኣቱ እዜም ሏዯ ሠራተኛ እንዯ ጥፊቱ ክብዯት ከሚከተለት
ወይ ከዒ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ቅፅዒታት ከውስኑ አንደ ወይም ከአንዴ በሊይ ቅጣቶች ሉወሰንበት
ይኸእለ እዩም። ይችሊሌ።
ሀ. ናይ ቃሌ መጠንቀቕታ ሀ. የቃሌ ማስጠንቀቅያ
ሇ.ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ሇ. የፅሐፌ ማስጠንቀቅያ
478
ሏ. ክሳብ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃያ ዛበፅሔ ሏ. እስከ አንዴ ወር ዯመወዛ የሚያዯርስ

ገንዖብ የገንዖብ መቀጮ
መ. ክሳብ ናይ ሰሇስተ ወርሑ መሃያ ዛበፅሔ መ. እስከ ሦስት ወር ዯመወዛ የሚዯርስ የገንዖብ
ቅፅዒት ገንዖብ መቀጮ
ረ. ካብ ብርኪ ስራሔን መሃያን ምትሒት ረ. ከሥራ ዯረጃና ዯመወዛ ዛቅ ማዴረግ
ሰ. ካብ ስራሔ ምስንባት ሰ. ከሥራ ማሰናበት
2. ኣበዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ካብ (መ-ሰ) 2. በዘህ ዒንቀፅ /1/ ከ/መ-ሰ/ ቅጣቶች ዱስፔሉን
ንዛተዖርዖሩ ቅፅዒታት፣ ዱስፔሇን ኮሚቴ ኮሚቴ ሳይወስነው እና በሠራተኛው የሥራ
እንተይወሰኖን ብመሰረት መዯብ ስራሔ እቲ መዯብ መሰረት የከተማ አገሌግልት ሥራ
ሰራሔተኛ፣ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ከተማ አሰኪያጅ ሳያፀዴቀው ተግባራዊ ኣይሆንም።
እንተየፅዯቖ ተፇፃሚ ኣይኸውንን።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ነኡስ ዒንቀፅ /1/ ካብ (መ-ረ) 3. በዘህ ዒንቀፅ /1/ ከ(መ-ረ) ሇተዖረዖሩ ቅጣቶች
ንዛተዖርዖሩ ቅፅዒታት ብውሳነ መካየዱ ስራሔ በከተማው አገሌግልት ስራ አስኪያጅ ውሳኔ ቅር
ግሌጋልት ከተማ ቅሬታ ዛተሰምዕ ሰራሔተኛ የተሰኘ ሰራተኛ ሇከንቲባ ኮሜቴ ይግባኝ ሉሌ
ናብ ኮሚቴ ከንቲባ ይግባኣኒ ክብሌ ይኸእሌ ይችሊሌ። በከንቲባ ኮሜቴ የተሠጠ ውሳኔ
እዩ። ብኮሚቴ ከንቲባ ዛተወሃበ ውሳነ ዴማ የመጨረሻ ይሆናሌ።
ናይ መወዲእታ ይኸውን።
4. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ (ሀ-ሏ) 4. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ከ(ሀ-ሏ)
ዛተዖርዖሩ ቅፅዒታት ይግባኣኒ የተዖረዖሩ ቅጣቶች ይግባኝ ኣይጠየቅባቸውም።
ኣይሔተተልምን።
66. አፇፃፅማ ስጉምቲ ዱሲፔሉን 66. የዱስፔሉን እርምጃ ኣፇፃፀም

1. ነፌሲ ወከፌ ቤት ማዖጋጃ ክሲ ዱሲፔሉን 1. ማንኛውም ማዖጋጃ ቤት የሠራተኞችን
ሰራሔተኛታት ኣፃርዩ ምስ ውሳነ ሒሳቡ ዖቕርብ የዱስፔሉን ክስ ኣጣርቶ የውሳኔ ሃሳብ
ናይ ዱሲፔሉን ኮሚቴ የጣይሽ፣ የሚያቀርብ የዱስፔሉን ኮሚቴ ያቋቁማሌ፣
2. አቲ ኮሚቴ እንተነወሏ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ወርሑ 2. ኮሚቴው ከአንዴ ወር ባሌበሇጠ ጊዚ የውሳኔ

ናይ ውሳነ ሒሳቡ ክቕርብ አሇዎ። ብመሰረት ሃሳበ ማቅረብ አሇበት። የውሳኔው ሃሳቡ
እቲ ውሳነ ሒሳብ እቲ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት የዯረሰው የከተማ ኣገሌግልት ሥራ አስከያጅ
ከተማ እንተነወሒ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ወርሑ ቢዖገይ በአንዴ ወር ጊዚ ውስጥ መወሰን
ግቡእ ስጉምቲ ክወስዴ አሇዎ። አሇበት።
3. ካብ ስራሔ ምእጋዴን ምቅናስን ከምኡ እውን 3. ከሥራ ማገዴና መቀነስ እንዱሁም ከሥራ ጉዲት
ምስ ጉደኣት ስራሔ ዛተተሒሒ዗ ካሌኦት ጋር የተያያ዗ ላልች ጥቅማ ጥቅሞች
ጥቕማ ጥቕምታት ብዛምሌከት ብውሳነ እቲ በሚመሇከት በከንቲባው ወይም በከተማው
ከንቲባ ወይ ዴማ መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት አገሌግልት ሥራ አስኪያጅ ውሳነ ቅር የተሰኘ
ከተማ ቅሬታ ዖሇዎ ሰራሔተኛ ናብ ቦርዴ ሠራተኛ ሇቦርዴ ይግባኝ ሉሌ ይችሊሌ። ቦርዴ
ይግባኣኒ ክብሌ ይኸእሌ እዩ። እቲ ቦርዴ በዘህ ዯንብዒንቀፅ 57-60 መሰረት ውሳኔ
ብመሰረት ዒንቀፃት 57-60 ውሳነ ይህብ። ይሰጣሌ።
4. ኣብ ሌዔሉ ዛኾነ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 4. በማንኛውም ሠራተኛ ሊይ የዱስፔሉን ቅጣት
ቅፅዒት ዱሲፔሉን ቅዴሚ ምውሳኑ ፇፃሙዎ ከመወሰኑ በፉት ፇፀመ የተባሇውን የዱስፔሉን
479
ንዛተባሀሇ ጉዴሇት ዱሲፔሉን ንክፇሌጦን ጉዴሇት እንዱያውቀው እና ራሱን የመካሇካሌ

ንነብሱ ክከሊኸሌ ዔዴሌ ክወሃቦን ይግባእ። ዔዴሌ ሉሰጠው ይገባሌ።
5. ሒዯ ስራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ብገበን ወይ 5. አንዴ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ በወንጀሌ ወይም
ጥፊኣት ጉዴሇት ዱሲፔሇን እንተተኸሲሱን በዱስፔሉን ጉዴሇት የተከሰሰ እንዯሆነና ጥፊቱ
ጥፊኣቱ እንትረጋገፅ ካብ ስራሔ የባርሮ እዩ ሲረጋገጥ ከሥራ ያባርረዋሌ ተብል ሲገመት
ተባሂለ እንትግመትን ካብ ስራሔን መሃያን ከሥራና ዯመወዛ ሉታገዴ ይችሊሌ። ቢሆንም
ክእገዴ ይኸእሌ እዩ ። ይኹን ዲአምበር እቲ ግን የእግዴ ጊዚው ከአንዴ ወር በሊይ መቆየት
እዋን እገዲ ካብ ሒዯ ወርሑ ንሊዔሉ ክፀንሔ አይችሌም።
ኣይኸእሌ።
67. ጊዚ ይርጋ 67. ይርጋ ጊዚ
1. ጥፊኣት ዱሲፔሉን ዛፇፀመ ምዃኑ ካብ 1. የዱስፔሉን ጥፊት የፇፀመ መሆኑ ከታወቀበት
ዛተፇሇጠለ እዋን ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ቀን ጀምሮ በአንዴ ዒመት ጊዚ ውስጥ ክስ
ዒመት ክሲ ዖይተመስረተለ ሰራሔተኛ ቤት ያሌተመሰረተበት የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ
ማዖጋጃ በቲ ጥፌኣት ኣይሔተትን። በጥፊቱ አይጠየቅም።
2. ኣብ ውሽጢ እቲ ዛተቐመጠ ገዯብ ጊዚ
ስጉምቲ ዖየወሰዯ ሒሊፉ እቲ ቤት ማዖጋጃ 2. በተመሇከተው የጊዚ ገዯብ ውስጥ እርምጃ
ተሒታቲ ይኸውን። ሳይወስዴ የቀረ የማዖጋጃ ቤቱ ኃሊፉ ተጠያቂ
ይሆናሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሸውዒተ ክፌሌ አስራ ሰባት
አገሌግልት ብዙዔባ ምቁራፅ ምንዋሔን አገሌግልት ስሇ ማቋረጥና ስሇ ማራዖም
68. ምኽንያት ምቁራፅ ኣገሌግልት 68. አገሌግልት ማቋረጥ ምክንያቶች
እዜም ዛስዔቡ ምኽንያታት ምቁራፅ ኣገሌግልት የሚከተለት አገሌግልት የማቋረጥ ምክንያቶች

እዮም ናቸው
ሀ. ብዴሌየትካ ካብ ስራሔ ምስንባት ሀ. በገዙ ፉቃዴ ከሥራ መሰናበት
ሇ. ሔማም ሇ. ህመም
ሏ. ምንኣስ ክእሇት ሏ.ችልታ ማነስ
መ. ብማእሰርቲ ወይ ከዒ ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ መ. በእስራት ወይም ከዒቅም በሊይ በሆነ
ዛኾነ ምኽንያት ምክንያት
ረ. ካብ ስራሔ ምንካይ ረ. ከሥራ መቀነስ
ሰ. ከቢዴ ጉዴሇት ዱሲፔሇን ሰ. ከባዴ የዱስፔሉን ጉዴሇት
ሸ. ጡረታ ሸ. ጡረታ
ቀ. ምውዲእ እዋን ውዔሉ። ቀ. የሥራ ውሌ ማሇቅ
480
69. ብዴላት ካብ ስራሔ ምስንባት 69. በገዙ ፉቃዴ ከሥራ መሰናበት
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ቅዴሚ ሒዯ ወርሑ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ ከአንዴ ወር በፉት

ኣፌሉጡ ካብ ስራሔ ብዴሌየቱ ከሰናበት ይኸእሌ ኣሳውቆ ሥራውን በገዙ ፉቃደ መሌቀቅ
እዩ። ይችሊሌ።
70. ብምኽንያት ሔማም ስራሔ ምቁራፅ 70. በህመም ምክንያት ሥራን ማቋረጥ
1. ውዔሉ ሰራሔ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 1. የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ የሥራ ውሌ በህመም
ብምኸንያት ሔማም ክቋረፅ ይኸእሌ እዩ። ምክንያት ሉቋረጥ ይችሊሌ። ምክንያቶቹ።
እቶም ምኽንያት ከዒ ሀ. በዘህ ዯንብ በተገሇፀው መሰረት የህመም
ሀ. ኣብ ዯንቢ እዘ ብዛተገሇፀ መሰረት ክሳብ ፌቃዴ እስከተሰጠው የመጨረሻ ቀን ዴረስ ወዯ
መወዲእታ ዔሇት እቲ ዛተውሃቦ ፌቓዴ ሥራው ካሌተመሇሰ እና
ዔረፌቲ ሔማም ናብ ስርሐ ሇ. በሥራ ሊይ በዯረሰ ጉዲት ምክንያት
እንተዲኣዖይተመሉሱ፣ ሇዖሇቄታው ሉሰራ የማይችሌ መሆኑን በህክምና
ሇ. ብምኽንያት ኣብ ስራሔ ዛበፅሕ ጉዴኣት ሲረጋገጥ ናቸው።
ብሔክምና ንሒዋሩ ክሰርሔ ዖይኽእሌ ምዃኑ
እንተተረጋጊፁን እዩም።
2. ብምኽንያት ሔማም ካብ ስራሔ ምቁራፅ 2. በህመም ምክንያት ሥራን ማቋረጥ ተግባራዊ
ተግባራዊ ዛኸውን ቅዴሚ ሒዯ ወርሑ የሚሆነው ከአንዴ ወር በፉት ማስጠንቀቅያ
መጠንቀቕታ ብምሃብ ይኸውን። በመስጠት ይሆናሌ።
71. ብምኽንያት ምንኣስ ክእሇት ካብ 71. በችልታ ማነስ ምክንያት ከሥራ

ስራሔ ምስንባት ስሇ መሰናበት
1. ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስራሔ ተኸታተሌቲ ሰሇስተ 1. የተከታታይ ሦስት ዒመታት የሥራ አፇፃፀም
ዒመታት ካብቲ ዛዴሇ ንታሔቲ ዛኾነ ሰራሔተኛ ውጤት ከሚፇሇገው በታች የሆነ የማዙጋጃ
ቤት ማዖጋጃ ካብ ስራሔ ዛግምገመልም በዛሑ ሠራተኛ ይሰናበታሌ። ማዖጋጃ ቤቱ የአንዴ
ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስራሔ ዛምሌከት መምርሑ ሠራተኛ ብቃት የሚገመግምበት የሥራ
ክውፅእ ይኸእሌ እዩ። አፇፃፀም ውጤት ብዙት የሚመሇከት መመርያ
ሉያወጣ ይችሊሌ።
2. ንኡስ ዒንቀፅ /1/ እዘ ዒንቀፅ ይሃለ ዲኣምበር 2. የዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ዴንጋጌ ቢኖርም
ነቲ ሰራሔተኛ ብምንኣስ ክእሇት ምስንባት ሠራተኛው በችልታ ማነስ ምክንያት ማሰናበት
ዛክእሌ ነቲ ዛሒዜ መዯብ ስራሔ ዖዴሉ የሚቻሇው ሇያዖው የሥራ መዯብ አስፇሊጊውን
ስሌጠናን መፌጠሪ ዒቕሚን ዛሔግ዗ ፃዔርታት ሥሌጠናና ዒቅሙን ሇማጎሌበት የሚያግ዗
ምስተኻየደ እንተዖይክኢለ ጥራሔ ይኸውን። ጥረቶች ከተካሄደ በኃሊ የሥራ ኣፇፃፀም
ውጤቱን ማሻሻሌ ካሌቻሇ ብቻ ይሆናሌ።
3. ብምኸንያት ምንኣስ ክእሇት ዛግበር ምስንባት 3. በችልታ ማነስ ምክንያት ሠራተኛን ሇማሰናበት
ሰራሔተኛ፣ ነቲ ሰራሔተኛ ቅዴሚ ሒዯ ወርሑ የኣንዴ ወር የቅዴሚያ ማስጠንቀቂያ
መጠንቀቕታ ብምሃብ ይኸውን። ሇሠራተኛው በመስጠት ይሆናሌ።
481
72. ብማእሰርቲ ወይከዒ ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ ብዛኾነ 72. በእስራት ወይም ከዒቅም በሊይ በሆነ
ምኸንያት ካብ ስራሔ ምስንባት ምክንያት ከሥራ ማሰናበት
1. ሒዯ ቀዋሚ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 1. አንዴ ቋሚ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛ በመታሠሩ
ብምኽንያት ማእሰርቲ ወይ ከዒ ካብ ዒቕሙ ወይም በላሊ ከዒቅሙ በሊይ በሆነ ምክንያት
ንሊዔሉ ብዛኾነ ካሉእ ምኽንያት ካብ ስርሐ ከሥራው ሇሁሇት ወር ከተሇየ ከሥራ ማሰናበት
ንክሌተ ወርሑ እንዴሔርዲኣ ተፇሌዩ ካብ ይቻሊሌ።
ስራሔ ክሰናበት ይክእሌ።
2. ሒዯ ጊዘያዊ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ 2. አንዴ ጊዘያዊ የማዙገጃ ቤት ሠራተኛ
ብምኽንያት ማእሰርቲ ወይ ካዒ ካብ ዒቐሙ በመታሠሩ ወይም በላሊ ከዒቅሙ በሊይ በሆነ
ንሊዔሉ ብዛኾነ ካሉእ ምኽንያት ካብ ስርሐ ምክንያት ከሥራው ሇአንዴ ወር ከተሇየ ከሥራ
ንሒዯ ወርሑ እንዴሔርዴኣ ተፇሌዩ ካብ ስራሔ ይሰናበታሌ።
ይሰናበት።
73. ሰራሔተኛ ብዖዔባ ምንካይ 73. ሠራተኛ ስሇ መቀነስ
1. ሒዯ ሰራሔተኛ ካብ ስራሔ ዛንከይ 1. አንዴ ሠራተኛ ከሥራ የሚቀነሰው

ሀ. መዯብ ስርሐ እንትስረዛ ሀ. የሥራ መዯቡ ሲሠረዛ
ሇ. ተረፌ ዛኾነ ሒይሉ ሰብ እንትህለ ሇ. ትርፌ የሰው ኃሊይሌ ሲኖር ነው።
2. እቲ ሰራሔተኛ ቅዴሚ ምስንባቱ ቅዴሚ ሰሇስተ 2. ሠራተኛው ከመሰናበቱ ከሦስት ወር በፉት
ወርሑ ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ስንብት ክወሃቦ በፁሁፌ የስንብት ማስጠንቀቅያ መስጠት
አሇዎ። አሇበት።
74. ብምኽንያት ዱሲፔሉን ካብ ስራሔ ምስንባት 74. በዱስፔሇን ምክንያት ከሥራ ማሰናበት
ሒዯ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ብውሳነ ዱሲፔሇን አንዴ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኛ በዱስፔሉን ውሳኔ

ንመወዲእታ ካብ ስራሔ ክባረር እንትውስን ሇመጨረሻ ከሥራ እንዱባረር ሲወሰን
ይሰናበት። ይስናበታሌ።
75. ብመሰረት ውዔሌ ካብ ስራሔ ምስንባት 75. በውሌ መሰረት ከሥራ ማሰናበት
ብመሰረት ዛተአተወ ውዔሉ እዋን ስርሐ ዛወዯአ በተገባው ውሌ መሰረት የሥራ ጊዚውን የጨረሰ
ሰራሔተኛ ካብ ስራሔ ይሰናበት። ሠራተኛ ከሥራ ይሰናበታሌ።
76. ብምኽንያት ዔዴመ ካብ ስራሔ ምስንባት 76. በዔዴሜ ምክንያት ከሥራ ማሰናበት
1. ዒንቀፅ 77 እዘ ዯንቢ ከምዖል ኮይኑ ሒዯ 1. የዘህ ዯንብ ዒንቀፅ 77 እንዯተጠበቀ ሆኖ ኣንዴ
ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ብመሰረት ሃገራዊ ሔጊ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛ በአገሪቱ ህግ መሰረት
ዔዴመ ጥሮትኡ እንትኣክሌ ካብ ስራሔ የመጠርያ ዔዴሜው ሲዯርስ ከሥራ
ይሰናበት። ይሰናበታሌ።
482
2. እቲ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ጡረታ ቅዴሚ 2. የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛው ጡረታ ከመውጣቱ

ምውፅኡ ሰሇስተ ወርሑ ኣቐዱምካ ብፁሐፌ ሶስት ወር በፉት በፅሁፌ እንዱያውቀው መዯረግ
ክፇሌጦ ክግበር አሇዎ። አሇበት።
77. ኣገሌግልት ምንዋሔ 77. አገሌግልት ስሇማራዖም
1. ሒዯ ቀዋሚ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ ጡረታ 1. አንዴ ቋሚ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛ ጡረታ

ዛወፀለ ዔዴመ ምስአኸሇ፣ ብሒዯሻዔ ክሳብ የሚወጣበት ዔዴሜ እንዯዯረሰ በአንዴ ጊዚ
ክሌተ ዒመት ብሒፇሻ ከዒ ካብ ዒሰርተ ዒመት እስከ ሁሇት ዒመት በጠቅሊሊው ከአሥር ዒመት
ንዖይነውሔ እዋን ኣገሌግልት ቁፃሩ ምንዋሔ ሇማይበሌጥ ጊዚ የአገሌግልት ቅጥሩን ማራዖም
ይክኣሌ እዩ። ይቻሊሌ።
2. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ መሰረት የአንዴ
ኣገሌግልት ሒዯ ሰራሔተኛ ቤት ማዖጋጃ የማዙጋጃ ቤት ሠራተኛ አገሌግልት ማራዖም
ምንዋሔ ዛክኣሌ፣ የሚቻሇው፣
ሀ. ትምህርቲ፣ ፌሌጠትን ክእሇትን እቲ ሀ. የሥራተኛው ትምህርት፣ ዔውቀትና ችልታ
ሰራሔተኛ ነቲ ቤት ማዖጋጃ ጠቓሚ ኮይኑ ሇማዖጋጃ ቤቱ ጠቃሚ ሆኖ ሲገኝ፣
እንትርከብ፣
ሇ. ዛተፇሊሇዩ ሜሊታት ተጠቒምካ ንዔኡ ሇ. የተሇያዩ ዖዳዎችን ተጠቅመህ እሱን በቀሊለ
ብቐሉለ ምትካእ ዖይካኣሌ ምዃኑ መተካት የማይቻሌ መሆኑ ሲረጋገጥ፣
እንትረጋገፅ፣ ሏ. ሠራተኛውን ስራውን ሇመቀጠሌ ብቁ
ሏ. እቲ ሰራሔተኛ ኣብ ስርሐ ንምቕፃሌ ብቑዔ መሆኑን የሚያመሇክቱ መረጃዎች ሲኖሩ፣
ምዃኑ ዖመሌከቱ መረዲእታታት እንትህሌው፣ መ. የሠራተኛው አገሌግልቱን ሲስማማ፣
መ. እቲ ሰራሔተኛ ኣገሌግልቱ ንምቕፃሌ ረ. የሠራተኛውን አገሌግልት መቀጠሌ፣ የሥራ
እንትስማማዔ፣ አመራር ሊሌሆነ በከተማ ኣገሌግልት ሥራ
ረ. ምቕፃሌ ኣገሌግልት እቲ ሰራሔተኛ ፣ አስኪያጅ፣ የሥራ አመራር ሇሆኑ ዯግሞ
ስራሔቲ ኣመራርሒ ንዖይኮኑ ብመካየዱ ስራሔ በከተማው ምክር ቤት ሲፀዴቅ ነው።
ግሌጋልት ከተማ፣ ስራሔቲ ኣመራርሒ ንዛኾኑ
ዴማ ብቤት ምኽሪ እቲ ከተማ እንትፀዴቕ።
78. ምስ ምስንባት ስራሔ ዛተተሒሒ዗ ክፌሉታት 78. ከሥራ መሰናበት ጋር የተያያ዗ ክፌያዎች
1. ብሔግታት ጡረታ ዛተሒቖፇ ሰራሔተኛ 1. በጡረታ ህጎች የታቀፇ ሠራተኛ ሲሰናበት

እንትሰናበት፣ ኣብ ሔግታት ጡረታ በጡረታ ህጎች የተዖረዖሩ ክፌያዎች ያገኛሌ።
ዛተዖርዖሩ ክፌሉታት ይረክብ። 2. በእነዘህ ህጎች የተሰናበተ ግን ዯግሞ በጡረታ
2. በዜም ሔግታት እዘኦም ዛተሰናበተ ግንከ ያሌታቀፇ ሠራተኛ በሚከተለት ኣግባቦች
ብጡረታ ዖይተሒቖፇ ሰራሔተኛ በዜም ዛስዔቡ የሥራ ስንብት ክፌያ ይሰጠዋሌ።
አገባባት ናይ ስራሔ ስንብት ክፌሉት ይወሃቦ።
ሀ. ሇመጀመርያው አንዴ ዒመት አገሌግልት
ሀ. ንቐዲማይ ዒመት ኣገሌግልት ናይ ሒዯ የአንዴ ወር ዯመወ዗፣
ወርሑ መሃይኡ፣
483
ሇ. ንሔዴሔዴ ተወሳኺ ኣገሌግልት ዒመታት ሇ. ሇእያንዯንደ ተጨማሪ የኣገሌግልት

ኣብ ሒዯ ዒመት ሲሶ/1/3/ ወርሒዊ መሃይኡ ዒመታት በአንዴ ዒመት የወር ዯመወ዗ አንዴ
ዛኸፇል ኾይኑ ዴምር እቲ ዛኸፇል መጠን ሦስተኛ እየታከሇ የሚከፇሇው ሆኖ ዴምር
ገንዖብ ግን ካብ ናይ ዒሰርተ ክሌተ/12/ የሚከፇሇው የገንዖብ መጠን ግን ከአስራ ሁሇት
ወርሑ መሃይኡ ዛበዛሔ ክኸውን የብለ የወር ዯመወ዗ የሚበሌጥ መሆን የሇበትም።
ሏ. አዋን ፇተንኡ ዛፇፀመ ግን ዴማ ሏ. የሙከራ ጊዚውን የጨረሰ ግን ዯግሞ
ግሌጋልቱ ትሔቲ ሒዯ ዒመት ዛኾነ ሰራሔተኛ ኣገሌግልቱ ከአንዴ ዒመት በታች የሆነ ሠራተኛ
እንትሰናበት ምስ ግሌጋልቱ ዛመጣጠን ሲሰናበት ከኣገሌግልቱ ጋር የሚመጣጠን ክፌያ
ክፌሉት ስንብት ስራሔ ይወሃቦ። ይሰጠዋሌ።
3. ንጊዘያዊ ሰራሔተኛ ዛኸፇሌ ናይ ስራሔ 3. ሇጊዘያዊ ሠራተኛ የሚከፇሌ የሥራ ስንብት

ስንብት ክፌሉት፣ ብመሰረት ዛተአተወ ውዔሉ ክፌያ በገባው የሥራ ውሌ መሰረት የሚፇፀም
ስራሔ ዛፌፀም ይኸውን። ይሆናሌ።
4. ሒዯ ሰራሔተኛ እንትመውት ኣበዘ ዒንቀፅ 4. ኣንዴ ሰራተኛ የሚከፇሌ ሲሞት በዘህ ዒንቀፅ
እ዗ይ ካብ ንኡስ ዒንቀፅ 1-3 ዛተዖርዖሩ ከንኡስ ዒንቀፅ /1-3/ የተዖረዖሩ ክፌያዎች
ክፌሉታት ንወረስቱ ይወሃብ። ይሰጣሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሸሞንተ ክፌሌ አስራ ስምንት

ሔግታት ጡረታ የጡረታ ህጎች
79. ተፇፃምነት ሔግታት ጡረታ ፋዯራሌ 79. የፋዳራሌ የጡረታ ህጎች የፇፃሚነት
ሔጊ ጡረታ ፋዯራሌ ቅዴሚ ሔዘ ብሔጊ የፋዳራሌ የጡረታ ህግ ከዘህ በፉት በህጉ
ጡረታ ንዛተሒቖፊን ሒዯሽቲ ሰራሔተኛታት በታቀፈ እና በአዲዱስ የማዖጋጃ ቤት ሠራተኞች
ቤት ማዖጋጃን ተፇፃሚ ይኸውን። ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
80. ኣፇፃፅማ እዘ ዯንቢ ብዙዔባ ምቁፅፃር 80. የዯንቡ ኣፇፃፀም ስሇመቆጣጠር

እቲ ቦርዴ ንኣፇፃፅማ እዘ ዯንቢ ብትኽክሌ ቦርደ ይህን ዯንብ በትክክሌ ሥራ ሊይ መዋለን
ኣብ ስራሔ ምውዒለ ናይ ምቁፅፃር ሒሊፉነትን የመቆጣጠር ኃሊፉነት እና ስሌጣን አሇው።
ስሌጣንን አሇዎ።
81. ተፃባእቲ ሔግታት 81. ስሇ ሚቃረኑ ህጎች
ነዘ ዯንቢ እዘ ዛፃረር ሔጊ ፣ዯንቢ፣ መምርሑ ይህን ዯንብ የሚቃረን ሔግ፣ ዯንብ መመርያ
ወይከዒ ዔማዲዊ አሰራርሒ ኣብዘ ዯንቢ ወይም ሌማዲዊ አሠራር በዘህ ዯንብ ውስጥ
ዛተዯንገጉ ዋኒናት ብዛምሇከት ተፇፃምነት የተዯነገጉትን ጉዲዮች በሚመሇከት ተፇፃሚነት
ኣይህሌዎን። ኣይኖረውም።
82. መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 82. መመርያ የማውጣት ሥሌጣን
ቦርዴን ቤት ምኽሪ ከተማን በዘ ዯንቢ እዘ ቦርደ እና የከተማ ምክር ቤት በዘህ ዯንብ
ብዛተዋሃቦም ስሌጣን መሰረት ነዘ ዯንቢ እዘ በተሰጣቸው ሥሌጣን መሰረት ይህን ዯንብ
ንምፌፃም ዖክእለ ኣዴሇይቲ መምርሔታት ሇማስፇፀም የሚያስችለ አስፇሊጊ መመርያዎች
ክውፅኡ አሇዎም። ማውጣት አሇባቸው።
484
83. እዘ ዯንቢ ዛፀንዒለ ጊዚ 83. ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ

እዘ ዯንቢ ካብ ዔሇት---/1996 ዒ.ም ጀምሩ ይህ ዯንብ ከ---------/1996 ዒ.ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይከውን ይሆናሌ።
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሥት ርእሰ
1996 ዒ.ም 1996 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ
485

12 ዒመት ቑ.11 12 ዒመት ቁ.11
መቐሇ ሚያዛያ 1996 መቐሇ ሚያዛያ 1996 ዒ.ም
ዯንቢ ኣታዊ ግብሪ ቤት ምኽሪ የትግራይ ብሄራዊ መንግስት

ፇፃሚት ስራሔ ብ/ክ/መ/ት ቑፅሪ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት የገቢ
ዯንቢ 31/1996 ግብር ዯንብ ቁጥር 31/1996
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ አስፇፃሚ
መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ኣዋጅ ኣታዊ ግብሪ ምክር ቤት በገቢ ግብር ኣዋጅ አንቀጽ እና
ዒንቀፅ ---ንሔገ መንግስት ብ/ክ/መ/ት 56/7/ ብት/ብ/ክ/መ ሔገ መንግስት ኣንቀጽ 56/7/
ብዛተወሃቦ ስሌጣን ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህን ዯንብ ኣውጥቷሌ።
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርዔስ
እዘ ዯንቢ “ዯንቢ ኣታዊ ግብሪ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ ዯንብ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የገቢ ግብር
ትግራይ ቑፅሪ 31/1995 “ ተባሂለ ክጥቀስ ዯንብ ቁጥር 31/1995“ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይከኣሌ።
1. ኣብ ውሽጢ እዘ ዯንቢ፡- 1. በዘህ ዯንብ ውስጥ፡-
ሀ. “ኣዋጅ ማሇት“ ኣዋጅ ኣታዊ ግብሪ ቑፅሪ ሀ. “ኣዋጅ ማሇት“ የገቢ ግብር ኣዋጅ ቁጥር
286/1994 እዩ 286/1994 ነው።
ሇ. “ናይ ግብሪ ባዒሌ መዘ“ ማሇት ቢሮ ሇ. “ የግብር ባሇስሌጣን“ ማሇት የፊይናንስና
ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን በብርኩ ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮና በየዯረጃው የሚገኙ
ዛርገቡ ኣካሊት ኣከብቲ ግብሪ ናይዘ ብሄራዊ የብሄራዊ ክሌለ የግብር ሰብሳቢ አካሊት
ክሌሌ እዮም። ናቸው።
2. ኣብ ውሽጢ እዘ ዯንቢ ዖሇው ቃሊትን ሒረጋትን 2. በዘህ ዯንብ ውስጥ ያለ ቃሊቶችና ሏረጎች
ብቲ ኣዋጅ ዛተወሃቦን ትርጉም ይህሌዎም። በኣዋጁ የተሰጣቸው ትርጉም ይይዙለ።
486
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 962
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 477

ብመሰረት ሰዯቓ “ሀ“ ብዖዔባ ዛኸፇሌ ግብሪ በሠንጠረዥ “ሀ“ መሠረት ስሇሚከፇሇው ግብር
3. ኣብ ታሔቲ ዛተዖርዖሩ ብጥረ ገንዖብ ኮነ 3. ከግብር ነፃ የተዯረጉ ገቢዎች ከዘህ በታች

ብዒይነት ዛኸፇለ ክፌሉታት ብመሰረት ሰዯቓ የተዖረዖሩት በጥሬ ገንዖብ ወይም በዒይነት
“ሀ“ ግብሪ ኣይኸፇልምን። የሚከፇለ ክፌያዎች በሠንጠረዥ “ሀ“ መሠረት
ግብር አይከፇሌባቸውም።
ሀ. ሰራሔተኛ ክሒምም እንተል እቲ ዛቆፀሮ ሀ. ሠራተኛ ሲታመም ቀጣሪም ሇህክምና
ኣካሌ ንግሌጋልት ሔክምና ዛኸፇሇለ ገንዖብ ፣ ኣገሌግልት የከፇሇሇት ገንዖብ፣
ሇ. ብመሰረት ውዔሉ ስራሔ ንሰራሔተኛ ናይ ሇ. በሥራ ውሌ መሠረት ሇሠራተኛ የሚከፇሌ
መዖዋወሪ አባሌ። የመዖዋወርያ አበሌ፣
ሏ. ናይ አየር ፀባይ ሏ. የአየር ፀባይ አበሌ፣
መ. ሰራሔተኛ ካብ ስሩዔ ስራሔ ቦትኡ ወፃኢ መ. ሠራተኛ ከመዯበኛ የሥራ ቦታው ውጪ
ስርሐ ንምክያዴ እንትዋፇር ዛኸፇል ናይ ሥራውን ሇማከናወን ሲንቀሳቀስ የሚከፇሇው
መጓዒዛያ ወፃኢን ውዔል አበሌን። የመጓጓዣ ወጪ እና ዉል አበሌ፣
ረ. ሰራሔተኛ ናብ ምዴብ ቦትኡ እንተኸይዴ፣ ረ. ሠራተኛ ወዯ ተመዯበበት የሥራ ቦታ
ናይ ስራሔ ግዛኡ ወዱኡ እንትምሇስ ወይ ናይ ሲሄዴ፣ የሥራ ጊዚውን ጨርሶ ሲመሇስ ወይም
ወፃኢ ዒዱ ዚጋ ብመሰረት ውዔሉ ዛኸፇል የውጭ አገር ዚጋ በውለ መሠረት የሚከፇሇው
ወፃኢ መጓዒዛያ፣ የመጓጓዣ ወጪ፣
ሰ. አባሌ ቦርዴ ወይ ፀሒፉ ትካሌ ሌምዒት ሰ. የመንግስት የሌማት ሥራ ዴርጅቶች ወይም
መንግስቲ ወይ መንግስታዊ ኣብያተ ፅሔፇት የመንግስት መ/ቤቶች ቦርዴ አባሌ ወይም ፀሒፉ
ከምኡ እውን ናይ ፋዳራሌን ናይ ክሌሌ እንዱሁም የፋዳራሌ እና የክሌሌ መስተዲዯሮች
መንግስታት ወይ ናይ ከተማን ወረዲን በሚያቋቁማቸው የጥናት ቡዴኖች አባሌ ወይም
ምምሔዲራት ኣብ ዖጣይሽዎ ናይ መፅናዔቲ ፀሒፉ በመሆን የሚከፇሌ አበሌ፣
ጉጅሇ ኣባሌ ወይ ፀሒፉ ብምዃን ዛኸፇሌ
አበሌ፣
ሸ. ኣብ ውሽጢ ገዙ ዛስርሐ ስራሔቲ ንምክያዴ ሸ. የቤት ውስጥ ሥራዎችን ሇማከናወን
ኣብ መንበሪ ገዙ ዛቑፀሩ ሰባት ዛረኸብዎ በመኖሪያ ቤት የሚቀጠሩ ሰዎች የሚያገኙት
አታዊ፣ ገቢ፣
ቀ. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ቀ. የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ በዘህ
ኣብዘ ዒንቀፅ ፉዯሌ“ሇ “መ“ን“ረ“ን አንቀጽ ፉዯሌ ተራ “ሇ“፣ “መ“፣ እና “ሠ“
ንዛተዖርዖሩ መጠን ክፌሉታት ናይ ምውሳን የተዖረዖሩትን ክፌያዎች መጠን የመወሰን
ስሌጣን ተዋሂቡ ኣል። ሥሌጣን ተሰጥቶታሌ።
በ. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ኣብ በ. ከግብር ክፌያ ነፃ እንዱሆኑ ከሊይ
ሊዔሉ ካብ ግብሪ ነፃ ንዛኾኑ ዛተዖርዖሩ ከተዖረዖሩት ውጭ የሆኑ ገቢዎች ሲያጋጥሙ
ኣታዊታት ወፃኢ ካሉእ እንተጋጥም ብመፅናዔቲ የፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ በጥናት
ዛተዯገፇ ናብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት የተዯገፇ ሃሳብ ይዜ በክሌለ የስራ አስፇፃሚ
487
ብምቕራብ የወስን። ምክር ቤት በማቅረብ ያስወስናሌ።
4. ብዒይነት ኣብ ዛውሃብ ጥቕሚ ግብሪ ምኽፊሌ፡- 4. በአይነት የሚሰጥ ጠቅሞች ስሇሚሰለበት ሁኔታ፡
ግብሪ ዛኸፇሇለ ብዒይነት ዛውሃብ ጥቕሚ ግብር የሚከፇሌበት በአይነት የሚሰጡ ጥቅሞች
እንተጋጥም ቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌምዒትን ምስ ሲያጋጥሙ የሚሰለት የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት
ናይቲ እዋን ዔዲጋ አነፃፂሩ ብዖቐምጦ መጠን ቢሮ የውቅቱን የገበያ ዋጋ መሰረት በማዴረግ
ገንዖብ ይትመን። በሚያስቀምጠው የገንዖብ መጠን ይሰሊሌ።
5. ግብሪ አብ ሌዔሉ ኣታዊ ብዙዔባ ምዴማር፡ 5. የግብር ክፌያን በገቢ ሊይ ስሇ መዯመር፡

ብቑፅሪ ካብ ዛርከብ ኣታዊ ዛኸፇሌ ግብሪ ካብ ናይ በመቀጠር በሚገኝ ገቢ ሊይ የሚከፇሇው ግብር
ሰራሔተኛ መሃያ ተቐናሲ ከይተገበረ ቆፃሪ ነቲ ከሠራተኛው ዯመወዛ ሊይ ተቀናሽ ሳይዯረግ
ግብሪ ብሙለእ ወይ ብክፊሌ ዛኸፇሌ እንተኾይኑ ቀጣሪው ርብሩን በሙለ ወይ በከፉሌ የከፇሇ
ብኸምዘ ዛተኸፇሇ ግብሪ ኣብ ናይ ሰራሔተኛ ግብሪ እንዯሆነ በዘህ አኳኋን የተከፇሇው ግብር
ዛኸፇሇለ ኣታዊ ተዯሚሩ ብሒዯ የሔሰብ። በሠራተኛው ግብር የሚከፇሌበት ገቢ ሊይ ተዯምሮ
በአንዴነት ይታሰባሌ።
ብመሰረት ሰዯቃ/ሇ/ በዙዔባ ዛኸፇሌ ግብሪ በሠንጠረዥ“ሇ“ መሠረት ስሇሚከፇሇው ግብር
6. ግብሪ ዛኸፇል ኣታዊ 6. ግብር የሚከፇሌበት ገቢ
በቲ ኣዋጅ ክፌሉ 3 መሰረት ብሰዯቓ /ሇ/ ግብሪ በኣዋጆ ክፌሌ 3 መሰረት በሠንጠረዥ “ሇ “ ግብር
ዛኸፇል ኣታዊ ዛሔሰብ ካብዘ ንታሔቲ የሚከፇሌበት ገቢ የሚታሰበው ከዘህ በታች
ከምዛተገሇፀ ይኸውን። እንዯተገሇፀው ይሆናሌ።
1. ጠቕሊሊ ኣታዊ ዛስዔብ ይውስኸ፡- 1. ጠቅሊሊ ገቢ የሚከተለትን ይጨምራሌ፡-
ሀ. ተኻረይ ንመካረይ ብጥረ ገንዖብ ኮነ ሀ. ተከራዩ ሇአካረ\ዩነ በጥሬ ገንዖብም ሆነ
ብካሌእ መሌክዔ ዛኸፌል ሑሳብ፣ በላሊ መሌክ የሚከፌሇው ሂሳብ፣
ሇ. ተኻራይ ብሽም መካረይን ክንዱ ሇ. ተከራዩ በኣካራዩ ስምና ስሇአካራዩ ሆኖ
መካረይ ኮይኑ ዛኸፌል ሑሳብ፣ የሚከፇሇው ሂሳብ፣
ሏ. ተኻረይ ምስ መካረይ ብዛገበሮ ናይ ሏ. ተካራዩ ከአካራዩ ጋር ባዯረገው ኪራይ
ክራይ ውዔሉ መሰረት ንምምሔያሽ ወይ ውሌ መሠረት ሇመሬቱ ወይም ሇቤቱ ማሻሻያ
ንምሔዲስ እቲ መሬት ወይ እቲ ገዙ ዖገብሮ ወይም ማዯሻ የሚዯረገው ወጪ፣ በዘህ ዒይነት
ወፃኢ፣ በዘ ዒይነት ንመሬት ወይ ነቲ ገዙ የሚዯረገ የመሬት ወይም የቤት ማዯሻ ወይም
መሏዯሲ ወይ መመሒየሺ ዛገብሮ ወፃኢ የማሻሻያ ወጪ ተከራዩ ሇአካራዩ ከሚከፌሇው
ተካራይ ንመካረይ ካብ ዛኸፌል ናይ ገዙ የቤት ኪራይ ላሊ በተጨማሪ ተከራዩ ወጪ
ኪራይ ካሌእ ብተወሳኺ እቲ ወፃኢ የሚያዯርገው ሲሆን።
ተኸራይ ዛገብሮ እንተኾይኑ።
2. ግብሪ ዛኸፇሇለ ኣታዊ ኣብ ዛሔሰበለ እዋን 2. ግብር የሚከፇሌበት ገቢ በሚታሰብበት ጊዚ
ኣብቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 16/1/ሏ/ ካብ ዛተጠቀሰ በኣዋጁ አንቀፅ 16/1/ሏ/ ከተመሇከተው ወጪ
ወፃኢ ካብ ጠቕሊሊ ኣታዊ ካሌእ ዛኾነ ተቐናሲ ከጠቅሊሊው ገቢ ሊይ፣ ላሊ ማናቸውም ተቀናሽ
ኣይግበርን። አይዯረግም።
7. ኣቐዱሙ ብዙዔባ ዛፌፀም ክፌሉት፣ 7. አስቀዴሞ ስሇሚፇፀም ክፌያ፣
ናይ ሑሳብ መዛገብ ካብ ዛሔዛ ከፊሉ ግበሪ ግብር ከፊይ የሂሳብ መዛገብ የሚያዛ ካሌሆነ
488
ወፃኢ፣ ንመከራይ ወይ ተካርዩ ዖካርይ ዛኸፇሌ በስተቀር ሇአከራይ ወይም ሇተከራይ አከራይ
ናይ ኪራይ ሑሳብ ካብ ሒዯ ዒመት ንዖበሇፀ ጊዚ የሚከፇሇው የኪራይ ሂሳብ ከአንዴ ዒመት
እንትኸውን ጠቕሊሊ ካብ ኪራይ ዛርከብ ኣታዊ ሇሚበሌጥ ጊዚ ሲሆን፣ ጠቅሊሊው ከኪራይ
ክፌሉት ንዛተፇፀመለ በጀት ዒመት ኣታዊ የሚገኘው ገቢ ክፌያው የተፇጸመበት የበጀት
ኾይኑ ይቑፀር። ዒመት ገቢ ሆኖ ይቆጠራሌ
ኮይኑ ግና ከምዘ ኣብ ዛበሇ ኣታዊ ዛኸፇሌ ሆኖም በእንዯዘህ ያሇ ገቢ ሊይ የሚከፇሇው ግብር
ግብሪ ዛውስን ዛተረከበ ኣታዊ ነቲ ዛሸፇኖ የሚሰሊው የተገኘው ገቢ በሚሸፌናቸው ዒመታት
ዒመታት ብትክክሌ ብምዴሌዲሌ ይኸውን። በትክክሌ ተዯሌዴል ይሆናሌ።
8. ብዙዔባ ናይ ንግዱ ትካሊት ምክራይ፣ 8. የንግዴ ዴርጅትን ስሇማከራየት
ትካሌ ንግዱ ንስራሔ ነገዱ ኣብ ጥቅሚ ምስ ዛውዔለ የንግዴ ዴርጅትን ሇንግዴ ሥራው ጥቅም ሊይ
ኣቑሐትን መሳርሑታትን ምስቲ ገዙ ብምክራይ የሚውለ እቃዎዛንና መሣሪያዎችን ከቤቱ ጭምር
ዛርከብ ናይ ኪራይ ኣታዊ ብመሰተር ሰዯቓ /ሏ/ በማከራየት የሚገኘው የኪራይ ገቢ ግብር
ግብሪ ዛኸፇል ይኸውን። የሚከፇሌበት በሠንጠረዥ “ሏ “ መሠረት ግብር
የሚከፇሌበት ይሆናሌ።
ብመሰረት ሰዯቓ /ሏ/ ዛክፇሌ ግብሪ በሠንጠረዥ /ሏ/ መሠረት ስሇሚከፇሇው ግብር
9. ተቐናሲ ወፃኢታዊ 9. ተቀናሽ ወጪዎች
አብዘ ኣዋጅ ኣንቀፅ 20 ከም ዛተዯንገገ በአዋጅ አንቀፅ 20 እንዯተዯነገገው በሠንጠረዥ
ብመሰረት ሰዯቓ /ሏ/ ግብሪ ዛኸፇል ኣታዊ /ሏ/ መሠረት ግብር የሚከፇሌበት ገቢ ትክክሇኛ
ትኽክሇኛ ሑሳብ ንምርካብ ካብ ጠቕሊሊ ኣታዊ ሂሳብ ሇማግኘት ከጠቅሊሊ ገቢው በሊይ የሚከተሇት
ዛስዔቡ ወፃኢታት ይቕንስ። ወጪዎች ይቀንሳለ፤
1. ንስራሔ ንግዱ ኣታዊ ንምርካብ ብቐጥታ ወፃኢ 1. ሇንግዴ ሥራ ገቢ ሇማግኘት በቀጥታ ወጪ
ዛተገበረ ገንዖብ እንትኸውን፣ እዘ እውን ነቲ የተዯረገ ገንዖብ ሲሆን፣ ይህም የንግዴ ዔቃውን
ናይ ንግዱ ኣቕሒ ምስራሔ፣ ምንግዙእ፣ ናብ ሇመሥራት፣ ሇመግዙት ፣ ወዯ አገር ሇማስገባት
ውሽጢ ሃገር ንምእታው፣ ንምሻጥን ከምኡ ፣ ሇመሸጥ እንዱሁም እነዘህን ሇመሳሰለት
እውን ከምዘኦም ንዛኣመሰለ ስራሔቲ ኩለ ሥራዎች ሁለ በቀጥታ ወጪ የሚዯረግ
ብቐጥታ ወፃኢ ዛግበር ገንዖብ። ገንዖብ።
2. ምስቲ ስራሔ ንግዱ ዛተተሒሒዖ ጠቕሊሊ 2. ከንግዴ ሥራው ጋር ሇተያያዖ ጠቅሊሊ ተግባርና
ተግባርን ንመካየዱ ስራሔን ዛግበር ወፃኢ። ሇሥራ ማስኬጃ የሚዯረግ ወጪ፣
3. ምስ ግብሪ ዛኸፇል ኣታዊ ቀጥታ ዛኾነ ርክብ 3. ግብሪ ከሚከፇሌበት ገቢ ጋር ቀጥተኛ ግንኙነት
ንዖሇዎ ጉዲይ ናይ መዴሔን ውሔስና ንምርካብ ሊሇው ጉዯይ የመዴን ዋስትና ሇማግኘት
ዛግበር ክፌሉት የሚከፇሌ አረቦን፣
4. ቢሮ ፊይንናንስ ኢኮኒሚያዊ ሌምዒት ብዛወፅእ 4. በፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ
መምርሑ መሰረት ካብ ዛውሰን ገዯብ ከይሒሇፇ በሚወጣው መመሪያ ከሚወስን ገዯብ ሳይሌፌ
ኣብ ውሽጢ ዒዱን ወፃኢን ናይ ንግዱ ስራሔ የንግዴን ሥራ ሇማስረተዋወው በአገር ውስጥና
ምፌሊጥ ዛግበር ወፃኢ፣ በውጭ አገር የሚዯረግ ወጪ፡
5. እቲ ስራሔ ንግዱ ንዛርኸቦ ግሌጋልት ዛኸፇሌ 5. የንግዴ ሥራው ሊገኘው አገሌግልት የሚከፇሌ
ኮሚሽን፣ እዘ ተቐናሺ ዛኸውን፣ ኮሚሽን ይህም ወጪ ተቀናሽ የሚዯረገው፣
ሀ. ግሌጋልት ዛተወሃበ ምክኑ እንትረጋገፅ። ሀ. አገሌግልት የተሰጠ መሆኑ ሲረጋገጥ፣
ሇ. ነቲ ግሌጋልት ዛተከፇሇ ኮሚሽን ኣብ ሇ. ሇአገሌግልት የተከፇሇው ኮሚሽን
489
ተመሳሳሉ ኩነታት ተመሳሳሉ ግሌጋልት በተመሳሳይ ሁኔታ ተመሳሳይ አገሌግልት

ንምሃብ ኣብ ዔዲጋ ውሽጢ ዛኸፇሌ ምስዖል ዋጋ ሇመስጠት በገበያ ውስጥ እየተከፇሇ ካሇው ዋጋ
ተመሳሳሉ እንትኸውን እዩ። ጋር ተመሳሳይ ሲሆን ነው።
6. ኣብ ወፃኢ ዒዱ ናይ ዛርከብ ኩባንያ ጨንፇር፣ 6. በውጭ አገር የሚገኝ ኩባንያ
ተቀፅሊ ትካሌ፣ ናይ ሔብረት ርክብ ዖሇዎ ቅርንጫፌ፣ተቀጽሊ ዴርጅት፣የህብረት
ኩባንያ ኮይኑ፣ ኣብ ኢትዮዽያ ስራሔ ንግዴ ግንኙነት ያሇው ኩባንያ ሆኖ፣ በኢትዮዽያ
ዖካይዴ ኣብ ወፃኢ ንዛርከብ ኩባንያ ዋና ቤት ውስጥ የንግዴ ሥራ የሚካሂዴ በውጭ አገር
ፅሔፇት ወይ ንመበዙሔቲኡ ናይቲ ኩባንያ ሇሚገኘው ኩባንያ ዋና መሥሪያ ቤት ወይም
ኣክስዮን ንዛሒዖ ትካሌ ወይ ናይ ሔብረት ርክብ የኩባንያውን ኣበዙኛውን አክስዮን ሇያዖ
ንዖሇዎ ኩባንያ ዛፌፅሞ ዛኾነ ክፌሉት ተቀናሲ ዴርጅት ወይም የህብረት ግንኙነት ሊሇው
ክገብር ዛክእሌ፤ ኩባንያ የሚፇጸመው ማናቸውም ክፌያ ተቀናሽ
ሀ. ዛተጠቀሰ ወፃኢ ንዛፇፀመ ግሌጋልት ሉዯረግ የሚችሇው፣
ብትክክሌ ዛተኸፇሇ ምዃኑ እንትረጋገፅ። ሀ. የተባሇው ወጪ ሇተፇጸመ አገሌግልት
ሇ. ዛተወሃበ ግሌጋልት ነቲ ስራሔ ንግዱ በትክክሌ የተከፇሇ መሆኑን ሲረጋገጥ፣
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብን እቲ ግሌጋልት ሇ. የተሰጠው አገሌግሇት ሇንግደ ሥራ
ብካሌኦት ሰባት ወይ ጨንፇር፣ብተቐፅሊ ትካሌ አስፇሊጊ በቅርንጫፌ በተወጸሊው ዴርጅት
ናይ ሔብረት ርክብ ብዖሇዎ ኩባንያ ብባዔለ ወይም የህብረት ግንኙነት ባሇው ኩባንያ በራሱ
ከተግብሮ ዖይኽእሌ እንትኸውን እዩ። ሉያከናውነው የማይችሌ ሲሆን ነው።
7. ሒሊፌነቱ ዛተወሰነ ናይ ውሌቀ ማሔበር ወይ 7. ኃሊፉነቱ የተወሰነ የግሌ ማህበር ወይም
ናይ ሽርክና ማሔበር መካየዱ ስራሔ ወይ የሽርክና ማህበር ሥራ አስኪያጅ ወይም ሥራ
መካየዴቲ ስራሔ ብመሃያን ብካሌእ መሌክዔ አስኪያጆች በዯመወዛ እና በላሊም መሌክ
ዛኸፇልም ገንዖብ ካብ ዛግባእ ንሊዔሉ ምዃኑ የሚከፇሊቸውን ገንዖብ ከተገቢው በሊይ መሆኑን
ብዒሌ መዘ ግብሪ እንትርዲእ፣ ናይቲ ስራሔ የግብር አስገቢው ባሇሥሌጣን ሲረዲ፣ የንግዴ
ንግዱ ተፇጥሮ መሰረት ብምግባርን አወሳሰና ሥራውን ተፇጥሮ መሠረት በማዴረግ ሇግብር
ግብሪ ክበሃሌ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ እኾኑ ስራሔ አወሳሰን ሲባሌ ከአንዴ በሊይ የሆኑት ሥራ
መካየዴቲ መሃያ ከይቕነስ ንምግባር ወይ አስኪያጆች ዯመወዛ እንዲይቀነስ ሇማዴረጅ
ብዛኾነ ግቡእ መሲለ ብዛተረኣዩ ካሌእ መንገዱ ወይም በማናቸውም ተገቢ መስል በታየው ላሊ
ንምስትኽኻሌ ይኸእሌ። መንገዴ ሇማስተካከሌ ይችሊሌ።
8. ንበዒሌ ዋና ንግዱ ስራሔ ወይ ንዯቂ አባሊት 8. ሇንግዴ ሥራው ባሇቤት ወይ ሇሽርክና ማህበር
ማህበር ሽርክና ዛኽፇሌ መሃያ ተቐናሲ ዛግበር አባሊት ሌጆች የሚከፇሌ ዯመወዛ ተቀናሽ
ንቲ ዛተመዯበለ ስራሔ ዛሒቶ ኣዴሊይ መዏቀኒ የሚዯረገው ሇተመዯቡበት ሥራ የሚጠየቀውን
ዖማሌኡ እንትኮኑ ጥራሔ እዩ። ተፇሊጊ መመዖኛ የሚያሟለ ሲሆን በቻ ነው።
10.ተቐናሲ ዖይግበሩ ወፃእታት፣ 10.ተቀናሽ የማይዯረጉ ወጪዎች
1. ኣብቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 21 ካብ ዛተዖርዖሩ 1. በኣዋጅ አንቀጽ 21 ከተዖረዖሩት በተጨማሪ
ብተወሳክ ካብዘ ስዑቦም ዖሇው ካብ ጠቅሊሊ የሚከተሇት ከጥቅሊሊ ገቢ ተቀናሽ አይዯረጉም፣
ኣታዊ ተቐናሲ ኣይግበሩን። ሀ. ሇሥራው ባሇቤት ወይም ሇሽርክና ማህባር
ሀ. ንበዒሌ ዋና እቲ ትካሌ ወይ ንአባሊት አባሊት ወይም ሇእነዘህ ትዲር ጓዯኛች፣
ማሔበር ወይ ንሰብ ሒዲሮም ዛኸፇሌ መሃያ፣ የሚከፇሌ ዯመወዛ ፣ አበሌ ወይም በግሌ
አበሌ ወይ ብውሌቀ ዛውሃብ ገንዖብ። የሚሰጣቸው ገንዖብ።
ሇ. ኣብ ንኡስ አንቀፅ 1(ሀ) ዛተጠቀሱ ብውሌቀ ሇ. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1/ሀ/
490
ዖውፅእዎ ወፃኢ ካብቲ ናይ ንግዱ እቶት የተቀመጠው በግሌ ካወጣው ወጪ ከንግዴ ገቢ

ብዛወስዴዎ ዛኾነ ገንዖብ ዛመፀ ዛኾነ ኪሳራ። በወሰደት ማንኛውም ገንዖብ የመጣ ማናቸውም
ሏ. ምስቲ ናይ ንግዱ ስራሔ ብቐጥታ ርክብ ኪሳራ
ብዖይብለ ምኽንያት ዛመፅእ ኪሳራ፣ ሏ. ከንግደ ሰራው ጋር በቀጥታ ግንኙነት
በላሇው ምክንያት የመጣ ኪሳራ፣
2. ናይእቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 21/1/ /በ/ አፇፃፅማ 2. ሇኣዋጁ አንቀፅ 21/1/በ/ አፇፃፀም የንግዴ
ነቲ ትካሌ ንግዱ ወኪለ ኣብ ዖተፇሊሇየ ቦታት ዴርጅትን ወክል በተሇያዩ ቦታዎች ሇመገኘት
ንምርካብ ዛግበር ወፃኢ ዛበሃሌ ነቲ ስራሔ የሚዯረግ ወጪ የሚባሇው ሇንግዴ ሥራው
ንግዱ ንምስፌሔፊሔ ዛሔግ዗ ካብቲ ናይ ንግዱ መስፊፊት ሇሚረደ ከንግዴ ሥራው ዴርጅት
ትካሌ ወፃኢ ንዖሇዎ ኣጋይሽ ንዛግበር ውጪ ሊለ እንግድች ሇሚዯረግ መስተንግድ
እንግድት ንኸውዔሌ ዛውሃብ አበሌ እዩ። እንዱውሌ የሚሰጥ አበሌ ነው።
3. ናይ እቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 21/1/ነ/ አፇፃፅማ ናይ 3. ሇአዋጁ አንቀፅ 21/1/ነ/ አፇፃፀም የመዛናኛ
መዖናግዑ ወፃኢ ማሇት ብቐጥታ ወይ ወጪ ማሇት በቀጥታ ወይም በተዖዋዋሪ
ብተዖዋዋሪ ንዛኾነ ካሌእ ሰብ ዛቐረብ መስተ፣ ሇማናቸውም ላሊ ሰው የሚቀርብ መጠጥ፣
ትምባሆ፣ መዔረፉ ወይ ዛኾነ ዒይነት እንግድት ትምባሆ፣ ማረፌያ ፣ ወይም ማናቸውም ዒይነት
እዩ መሰተንግድ ነው።
11. ተቀናሲ ዛኸውን ወሇዴ፡- 11.ተቀናሽ የሚሆን ወሇዴ፣
ኣብቲ ኣዋጅ አንቀፅ 21/1/ሠ/ ዛተመሌከተ መጠን በኣዋጅ አንቀፅ 21/1/ሠ/ የተመሇከተው የወሇዴ
ወሇዴ ተቐናሲ ዛኸውን፣ ምጣኔ ተቀናሸ ሉዯረግ የሚችሇው፣
1. ብብሄራዊ ባንኪ ኢትዮዽያ ኣፌሌጦ ካብ 1. በኢትዮዽያ ብሓራዊ ባንክ ዔውቅና
ዛተወሃቦም ናይ ውሽጢ ሃገር መሇቃሔቲ ከተሰጣቸው የአገር ውስጥ አበዲሪ
ትካሊት፣ ዴርጅቶች፣
2. ኣብ ኢትዮዽያ ንዖሇው ናይ ንግዱ ትካሊት 2. ኢትዮዽያ ውስጥ ሊለ የንግዴ ዴርጅቶች
ሌቓሔ ንመሃብ ካብ ዛተፇቐዯልም ናይ ወፃኢ ብዴር ሇመስጠት ከተፇቀዯሊቸው የውጭ
ባንክታት ዛተረኸበ ሌቓሔ እንተኾይኑ እዩ። ባንኮች የተገኘ ብዴር ሲሆን።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ /2/ ዛተዯንገገ እንተሃሇወ፣ 3. በዖህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ /2/ የተዯነገገው
ካብ ወፃኢ ባንክታት ንዛተረኸበ ሌቓሔ ቢኖርም ከውጭ ባንኮች ሇተገኘ ብዴር
ዛተከፇሇ ወሇዴ ተቀናሲ ዛኸውን ዛስዔቡ የተከፇሇ ወሇዴ ተቀናሽ የሚዯረገው
ተማሉኦም እንትርከቡ ጥራሔ እዩ። የሚከተለት ተሟሌተው ሲገኙ ብቻ ነው።
ሀ. መሇቃሒይ ናይ ወፃኢ ባንኪ ዛኾነ ናይ ሀ. ኣበዲሪው የውጭ አገር ባንክ ማንኛውም
ሌቓሔ ገንዖብ ንዛኾነ ሰብ ንምሃብ የብዴር ገንዖብ ሇማናቸውም ሰው
ዛተሇመ ምዃን ከምኡ እውን ሌቓሔ ንመን ሇመስጠት ያቀዯ መሆኑን እና ብዴሩን
ከምዛህብ ዛገሌፅ ናይ ፅሐፌ ሒበሬታ ሇማን እንዯሚሰጥ የሚገሌጽ የጽሐፌ
ንበዒሌ ስሌጣን ግብሪ ዛሀዖቦ እንተኾይኑ። ማስታወቅያ ሇግብር ሰብሳቢው ባሇሥሌጣን
ሇ. ተሇቃሑ ንመሇቀሒይ ካብ ዛኸፇል ናይ የሰጠ እንዯሆነ።
ወሇዴ ሂሳብ 10%/ዒሰርተ ሚኢታዊ ሇ. ተበዲሪው ሇኣበዲሪ ከሚከፇሇው
/ተቐኒሱ ናይ በጀት ዒመት ምስተወዯአ የወሇዴሂሳብ ሊይ፣ 10% /ኣሥር በመቶ/
ኣብ ውሽጢ ክሌተ ወርሑ ንበዒሌ መዘ ቀንሶ የበጀት ዒመቱ ከተጠናቀቀ በኋሊ
ግብሪ ኣታዊ ዛገበረ እንተኸይኑ፤ ባሇው የሁሇት ወር ጊዚ ውስጥ ሇግብር
ሰብሳቢው ባሇሥሌጣን ገቢ ያዯረገ
491
እንዯሆነ።
12.ውህብቶ ወይ ሒገዛ ተቐናሲ ዛኾነለ ኩነታት፣ 12.ስጦታ ወይም ዔርዲታ ተቀናሽ የሚዯረግበት
1. ንናይ እቲ አዋጅ ዒንቀፅ 21/2/ አፇፃፅማ ሁኔታ፣
ውህብቶ ወይ ሒገዛ ግብሪ ካብ ዛከፇል ኣታዊ 1. ሇአዋጅ አንቀጽ 21/2/ አፇፃፀም ስጦታ
ተቐናሲ ዛኸውን ዛስዔቡ ኩነታት ተማሉኦም ወይም ዔርዲታ ግብር ከሚከፇሌበት ገቢ ሊይ
እንትርከቡ እዩ። ተቀናሽ የሚዯረገው የሚከተለት ሁኔታዎች
ተሟሌተው ሲገኙ ነው።
ሀ. ሒገዛ ተቀባሉ ከም ግብረ ሰናይ ትካሌ ሀ. ዔርዲታ ተቀባይ በበጎ አዴራጎች ዴርጅትነት
ዛተመዛገበን በዘ ዖፇር ዛሇዒሇ ግምት ዛውሃቦ የተመዖገበ፣ በዘህ ዖርፌ ከፌተኛ ግምት የሚሰጠው
እጃም ዖበርከተን ብዙዔባ ገንዖብ አጠቓቕማኡን አስተዋጽኦ ያበረከተ እና ስሇገንዖብ አጠቃቀሙ እና
አተሒሏዙ ሑሳብን ግሌፅነትን ተሒታትነትን ስሇሂሳብ አያያ዗ ግሌጽነት እና ተጠያቂነትን
ዖሇዎ ምዃኑ አግባብ ብዖሇዎ ኣካሌ የሚያረጋግጥ አሠራር ያሇው መሆኑን አግባብ ባሇው
እንትረጋገፅ። አካሌ ሲረጋገጥ፣
ሇ. ለዒሊዊንት ሃገር ንምሔሊው፣ ሰብ ዛፇጠሮ ሇ. የአገርን ነፃነት ሇማስጠበቅ፣ ሰው ሠራሽ ወይም

ወይ ናይ ተፇጥሮ ሒዯጋ ወይ ሇበዲ ንምክሌካሌ የተፇጥሮ አዯጋን ወይም ወረርሽኝን ሇመከሊከሌ
ወይ ብዛኾነ ካሌእ ምኽንያት መንግስቲ ወይ በማናቸውም ላሊ ምክንያት መንግስት
ብዖቕርቦ ናይ ሒገዛ ፃውዑት መሰረት ዛተወሃበ ባቀረበው የእርዲታ ጥሪ መሠረት የተሰጠ እርዲታ፣
ሒገዛ፣
ሏ. ሌዔሊማ ንግዱ ንዖይተጣየሻ ትካሊት ሏ. ሇንግዴ ኣሊማ ሊሌተቋቋሙ የትምህርትና የጤና
ግሌጋልት ትምህርቲን ጥዔና ተቋማት ዛተውሃበ አገሌግልት ተቋማት የተሰጠ እርዲታ፣
ሒገዛ።
2. ኣብ ሊዔሉ ንዛተጠቀሱ ተግባራት ዛተውሃበ 2. ከዘህ በሊይ ሇተዖረዖሩት ተግባራት የተሰጠ
ሒገዛ ወይ ውህብቶ ተቐናሲ ዛግበር ካብ ናይ እርዲታ፣ ወይም ስጦታ ተቀናሽ የሚዯረገው
እቲ ከፊሉ ግብሪ ዒመታዊ ግብሪ ዛኸፇል ከግብር ከፊዩ ዒመታዊ ግብር የሚከፇሌበት
ኣታዊ 40% ዖይበሇፀ እንትኸውን ጥራሔ እዩ። ገቢ፣ 40% ፏርሰንት ያሌበሇጠ ሲሆን ብቻ
ነው።
13. ኪሳራ ብዙዔባ ምስግጋር፣ 13.ኪሣራን ስሇማሸጋገር፡-
ኣብቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 28 ብዛተዯንገገ መሰረት በአዋጅ ኣንቀፅ 28 በተዯነገገው መሠረት ኪሣራ
ኪሳራ ክሰጋገር ዛኽእሌ ነቲ ኪሳራ ዖርእይ ናይ ሉሸጋገር የሚችሇው ኪሣራ የሚያሳየው የሂሣብ
ሑሳብ መዛገብ ብበዒሌ መዘ ግብሪ ተቐባሌነት መዛገብ በግብሩ ባሇሥሌጣን ተቀባይነት ሲያገኝ
እንትረክብ ይኸውን፤ ይሆናሌ።
14.ብዖዔባ ንእርጋን ዛግበር ተቐናሲ፡- 14.ስሇእርጅና የሚዯረግ ቅናሽ
1. ኣብቲ ኣዋጅ ኣንቀፅ 23 ብዛተዯንገገ መሰረት 1. በአዋጅ አንቀፅ 23 በተዯነገገው መሠረት
ንእርጋን ዛግበር ተቐናሲ ዛፌቀዴ ክፌሉ ግብሪ ስሇእርጅና የሚዯረግ ቅናሽ የሚፇቀዯውው
ካብዘ ንታሔቲ ዛተዖርዖሩ ዖርኢ ናይ ሂሳብ ግብር ከፊዩ ከዘህ በታች የተዖረዖሩተን
መዛገብ እንትሔዛ እዩ። የሚያሳይ የሂሳብ መዛገብ ሲይዛ ነው።
ሀ. እቲ ንብረት ዛተረኸበለ /ዛተገዛአለ/ እዋን ሀ. ንብረቱ የተገኙበትን /የተገዙበት/ ጊዚ እና ዋጋ
ዋጋን ዖርእይ ሰነዴ፣ የሚያሳይ ሰነዴ፣
ሇ. ንብረት ካብ ዛተዛአለ እዋን ጀምሩ በዙዔባ ሇ. ንብረቱ ከተገዙበት ጊዚ ጀምሮ ስሌእርጅና
492
እርጋን ብጠቕሊሊ ተቐናሲ ዛተገበረ ገንዖብ ዖርዴእ በጠቅሊሊው ተቀናሽ የተዯረገውን ገንዖብ የሚያስረዲ
መዛገብ። መዛገብ።
2. ብምኽንያት እርጋን ተቐናሲ ክግበረለ ዛሒትት 2. ስሇእርጅና ቅናሽ እንዱዯረግሇት የሚጠይቅ
ዛኾነ ከፊሉ ግብሪ ካብዘ ንሊዔሉ አብ ንኡስ ማናቸውም ግብር ከፊይ ከዘህ በሊይ በንዐስ
ዒንቀፅ /1/ ኣብተጠቅሱ መዙግብቲ ዛሰፇረ ኩለ ኣንቀፅ /1/ በተጠቀሱት መዙግብት የሰፇረው
ሒቅን ትኽክሇኛ ንምኻኑ ንበዒሌ መዘ አካቢ ሁለ እውነተኛና ትክክሌኛ ሇመሆኑ ሇግብሩ
ግብሪ ብፉርማ ዛተዯገፇ መረጋጋፂ ክህብ አስገቢው ባሇሥሌጣን በፉርማ የተዯገፇ
አሇዎ። ማረጋገጫ መስጠት አሇበት።
3. ብመሰረት ሔጊ ካብ ዛተፇቀዯ ወፃኢ ፣ ሃብቲ 3. ብሔግ በተፇቀዯው መሠረት ካሌሆነ በስተቀር፣
ስራሔ ንግዱ ዲግም ብምግማት ዛተረኸበ የንግዴ ሥራ ሀብትን እንዯገባ በመገመት የተገኘ
ተወሳኺ እሴት ንእርጋን ተቐናሲ መሰረት ተጨማሪ እሴት ሇእርጅና ቅናሽ መሠረት
ኣይክውንን። አይሆንም።
4. በቲ ኣዋጅ ዛተፇቐዯ ናይ እርጋን ተቐናሲ 4. በኣዋጅ የተፇቀዯውን የእርጅና ቅናሽ ያጠናቀቁ
ዛወዴኡ ንብረታት ዛተሸጡ እንተኾይኖም፣ ንብረቶች የተሸጡ እንዯሆነ፣ ሽያጩ
እቲ ዛተፇፀመ መሸጣ ኣብ መንጎ ርክብ የተከናወነው ግንኙነት ባሇቸው ሰዎች መካከሌ
ዖሇዎም ሰባት እንተኾይኑ ኣብዜም ንበረታት ከሆነ በእነዘህ ንብረቶች ሊይ የእርጅና ተቀናሽ
ናይ እርጋን ተቐናሲ አይሔሰብን። እቲ አይታሰበም። የተፇቀዯው የእርጅና ተቀናሽ
ዛተፇቀዯ ናይ እርጋን ተቐናሲ ዖይተወዯአ ያሌተጠናቀቀ ከሆነ የተቀረው መቀነስ የሚገባው
እንተኾይኑ ግና እቲ ዛተረፇ ክቕነስ ዛግብኦ መጠን ሇገዥው በተቀናሽ ይያዛሇታሌ።
ዛነበረ መጠን ጥራሔ ነቲ ዒዲጊ ብተቐናሲ
ይተሒዖለ።
5. እቲ ዛተፇፀመ መሸጣ ኣብ መንጎ ርክብ 5. ሽያጩ የተፇፀመው ግንኙነት በላሊቸው ሰዎች
ዖይብልም ሰባት እንተኾይኑ በቲ ኣዋጅ መሃሌ ከሆነ በኣዋጁ የተፇቀዯው የእርጅና
ዛተፇቀዯ ናይ እርጋን ተቐናሲ ይውዴእ ነቲ ተቀናሽ ቢያሌቅም ባያሌቅም የስራ ንግደ
ኣብቲ ንግዱ ንምዔዲግ ዛወፀ ብዛስዔብ ኹነታት ሇመግዙት የወጣው በሚከሇተሇው ሁኔታ
በብዒመቱ ተመቒለ ከም ወፃኢ ክተሒዛ ሇኣመቱ ተከፌል እንዯ ወጭ እንዱያዖ
ይግበር፣ ያዯርጋሌ፣
ሀ. በቲ ኣዋጅ ካብ ዛተፇቀዯ ግሌጋልት ዖመን ሀ. በአዋጁ ከተፇቀዯው የአገሌግልት ዖመን ግማሽ
ፌርቂ ወይ ካብኡ ንሊዔሉ ናይ እርጋን ተቐናሲ ወይም ከዘያ በሊይ የእርጅና ተቀናሽ አሌቆ ሇሚሸጥ
ወዱኡ ንዛሸየጠ ንበረት ነቲ ንብረት ናይ ዛተፇቀዯ ንብረት ሇንብረተ የተፇቀዯው አገሌግልት ዖመን
ግሌጋልት ዖመን ፌርቂ ዔዴመ ይውሃቦ፣ ግማሽ እዴሜ ይሰጠዋሌ።
ሇ. በቲ ኣዋጅ ኣብ ዛተፇቐዯ ግሌጋልት ዖመን ካብ ሇ. ሇኣዋጁ በተፇተቀዯው የአቸገሌግልት ዖመን
ፌርቂ ዛነአሰ ናይ እርጋን ተቐናሲ ወዱኡ ንዛሸየጠ ከግማሽ ያነሰ እርጅና ተቀናሽ ጨርሶ ሇሚሸጥ
ንብረት ነቲ ንብረት ካብ ዛተፇቀድ ግሌጋልት ንብረት ሇንብረቱ ከተፇቀዯው የአገሌግልት ዖመን
ዖመን እቲ ዛተረፇ ዔዴመ ይሔሰብ፣ የተቀረው እዴሜ ይታሰባሌ።
15.ተቐናሲ ዛግበር ናይ ካፑታሌ ተሳትፍ፡- 15.ተተናሽ የሚዯረግ የካፑታሌ ተሳትፍ፡-
1. ንአፇፃፅማ ዒንቀፅ 27 ናይ እቲ ኣዋጅ ኣብ 1. ሇአዋጁ አንቀፅ 27 በኢትዮዽያ ውስጥ ነዋሪ
ኢትዮዽያ ነባሪ ዛኾነ ኩባንያ ወይ የሆነ ኩባንያ ወይም የተመዖገበ የሽርክና ማህበር
ዛተመዛገበ ማሔበር ሽርክና ኣብ ካሌእ በላሊ ኩባንያ ወይም የሽርክና ማህበር ውስጥ
ኩባንያ ወይ ማህበር ሽርክና ውሽጢ ኣብ ሥራ ሊይ ያዋሇው ትርፌ ተቀናሽ የሚዯረገው
493
ስራሔ ዖውፅእል ትርፉ ተቅናሲ ዛግበር ካብ ከእያምዲንደ የሂሳብ ዒመት ግብር የሚከፇሌበት
ሔዴ ሔዴ ናይ ሑሳብ ዒመት ግብሪ ዛኸፇል ገቢ 5% ያሌበሇጠ ሲሆን ብቻ ነው።
ኣታዊ ካብ 5% ዖይበሌፅ እንተኾይኑ ጥራሔ
እዩ።
2. ከፊሉ ግብሪ ተቐናሲ ብዛተገበረ ገንዖብ 2. ግብር ከፊዩ ተቀናሽ በተዯረገው ገንዖብ የገዙውን
ዛገዛኦ አክስዮን ወይ ካፑታሌ መሉሱ ዛሸጠ አክስዮን ወይ ካፑታሌ መሌሶ የሸጠ እንዯሆነ
እንተኸይኑ ተቐናሲ ዛተገበረ ወፃኢ እቲ ተቀናሽ የተዯረገው ወጪ አክስዮኑ ወይም
አክስዩን ወይ ካፑታሌ ኣብ ዛተሸጠለ በጀት ካፑታለ በተሸጠበት ዖመን ግብር የሚከፇሌበት
ዒመት ግብሪ ምስ ዛኸፇል ኣታዊ ተዯሚሩ ጊቢ ሊይ ተዯምሮ ግብር ይከፇሌበታሌ።
ግብሪ ይኸፉል።
3. ኣብ መንጎ ርክብ ዖሇዎም ሰባት ዛግበር ናይ 3. ግንኙነት ባሊቸው ሰዎች መካከሌ የሚዯረግ
አክስዩን ግዛኢት ወይ ናይ ካፑታሌ መዋጮ የአክስዮን ግዥ ወይም የካፑታሌ መዋጮ
በቲ ኣዋጅ አንቀፅ 27 መሰረት ተቐናሲ በአዋጁ አንቀፅ 27 መሠረት ተቀናሽ
አይግበርን። አይዯረግም።
ካሌኦት ኣታዊታት ላልች ገቢዎች
16.ካፑታሌን ንብረታት ብምትሔሌሊፌ ዛርከብ 16. የካፑታሌ ንብረቶችን በማስተሊሇፌ የሚገኝ
ጥቕሚ ዛትመነለ ሜሊ፡ ጥቅም የሚሠሊበት ዖዳ፡-
ንአፇፃፅማ ናይ እቲ ኣዋጅ አንቀፅ 37 ንኡስዒንቀፅ ሇአዋጅ አንቀጽ 37 ንኡስ አንቀጽ/1/ አፇፃፀም
/1/ ኩነታት ይትመን። ከካፑታሌ ዋጋ ዔዴገት የተገኘው ጥቅም
1. ካብ ናይ ካቲታሌ ንብረት ዋጋ ዔብየት ካብ በሚከተሇው አኳኋን ይሰሊሌ።
ዛርከብ ጥቕሚ ዛኽፇሌ ግብሪ ከከምኩነታቱ 1. ከካፑታሌ ንብረቶች ዋጋ ዔዴገት በሚኙ ጥቅም
እቲ ገዙ ዛተሰርሏለ ወይ ዛተገዛእኣለ ወይ ኣብ ሊይ ሇሚከፇሇው ግብር እንዯአግባብነቱ ቦታ
አክስዩን ዛሰፇረ ዋጋ ከም መበገሲ ተገይሩ የተሰራበት ወይም የተገዙበት ወይም በእክስዩኑ
ይኸውን። ሊይ ተሰፇረው ዋጋ መነሻ ሆኖ ይቆጠራሌ።
2. ካብ ዋጋ ዔብየት ተረኺቡ ዛብሃሌ ጥቕሚ፡ እቲ 2. ከዋጋ ዔዴገት ተጀኘ የሚባሇው ጥቅም፣ ቤት
ገዙ ካብዛተሰርሏለ ወይ ዛተዒዯገለ ወይ አብቲ ከተሰራበት ወይም ከተገዙበት ወይም በአክስዮኑ
አክስዮን ካብ ዛተቐመጡ ዋጋ ንሊዔሉ ዛተረኸበ ከሰፇረው ዋጋ በሊይ የተገኘው የዋጋ ዔዴገት
ናይ ዋጋ ዔብየት ጥቕሚ ይኸውን። ጥቅም ይሆናሌ።
3. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ /2/ ካብ ዋጋ ዔብያት 3. በንኡስ አንቀፅ/2/ መሠረት ከዋጋ ዔዴገት ተገኘ
ተረኺቡ ዛብሃሌ ጥቕሚ እንትሔሰብ እቲ ገዙ የሚባሇው ጥቅም ሲሰሊ ንብረቱ ከተሸጠበት ዋጋ
ካብ ዛተሸጠለ ዋጋ አግባብ ብዖሇዎ አካሌ ሊይ ግሽበት ማስተካከያ እና ቤትን በሚመሇከት
ብዛውን መጠን ናይ ዋጋ ዛቕባበ መስተኻኸሉ ሇመሬትን ሇሔንፃው የተከፇሇው ግብር ተቀናሽ
ነቲ ገዙ ብዛምሌከት ንመሬትን ሔንፃን ይዯረጋሌ።
ዛተኸፇሇ ግብሪ ተቐናሲ ይኸውን።
4. ካብ ናይ ገዙ ዋጋ ዔብየት ዛርከብ ጥቕሚ 4. ከቤት ዋጋ ዔዴገት የሚገኘው ጥቅም ሇማሰሊት
ንምሔሳብ ናይ ገዙ ስራሔ ፌቓዴ ኣብ የቤት ሥራ ፉቃዴ በተሰጠበት ጊዚ ኣግባብ
ዛተወሃበለ እዋን ኣግባብ ብዖሇዎ ቤት ባሇው መ/ቤት የተመዖገበው የቤቱ ዋጋ፣ ቤት
ሥሔፇት ዛትመዛገበ ናይቲ ገዙ ዋጋ እቲ ገዙ ተሠራበት ዋጋ ሆኖ ይወሰዲሌ። ቤቱ ቀዯም
ዛተሰርሏለ እቲ ዋጋ ተገይሩ ይቑፀር። እቲ ብል የተገዙ ከሆነም በህግ የቀባይነት ያሇው
494
ገዙ ቅዴም ኢለ ዛተዒዯገ እንተኾይኑውን የመግዣ ዋጋ ቤቱ የተሰራበት ዋጋ ሆኖ

ብሏጊ ቅቡሌ ዛኾነ መዏዯጊ ዋጋ፣ ገዙ ይቆጠራሌ። በየአካባው ያለ የከተማ አስተዲዯር
ዛተሰርሏለ ዋጋ ኾይኑ ይቁፀር። በብከባቢኡ አካሊት ቤቱ የተሰራበት ዋጋ የመግሇፅ ግዳታ
ዖሇው ናይ ከተማ ምምሔዲራት ገዙ ዛተሰርሏለ አሇባቸው።
ዋጋ ናይ ምግሊፅ ግዴነት አሇዎም።
5. ካብ ናይ ገዙ ዋጋ ናይ ዔብየት ዛርከብ ጥቅሚ 5. ከቤት ዋጋ ዔዴገት በሚገኝ ጥቅም ሊይ
ዛኸፇሌ ግብሪ ተፇፃሚ ዛኽውን እቲ ገዙ ኣብ የሚከፇሇው ግብር ተፇፃሚ የሚሆነው ቤቱ
ክሉ ቤት መዖጋጃ ዛርከብ እንኾይኑ እዩ። በማዖጋጃ ቤት ክሌሌ ውስጥ የሚገኝ ከሆነ ነው።
17. ካብ ግብሪ ነፃ ምዃን፡- 17. ከግብር ነፃ ስሇመሆን፡-
1. አንቲ ኣዋጅ ዒንቀጽ 37/2/ ብዛተዯንገገ 1. በአዋጅ አንቀፅ 37/2/ በተዯነገገው መሠረት
መሰረት መንበሪ ገዙ ብምትሔሌሊፌ ዛርከብ መኖሪታ ቤትን በማስተሊሇፌ የሚገኘው ጥቅም
ጥቕሚ ካብ ግብሪ ነፃ ክኸውን ዛኸእሌ ቕዴሚ ከግብር ነፃ ሉሆን የሚችሇው መኖሪያ ቤቱ
እቲ መንበሪ ገዙ ዛተመሒሊሇፇለ መዒሌቲ ከተሊሊፇበት ቀን በፉት ባሇው የሁሇት ዒመት
ኣብዖል ክሌተ ዒመት ውሽጢ ሙለእ ብሙለእ ጊዚ ውስጥ ሙለ በሙለ ሇመኖሪያነት ያገሇገሇ
ንመንበሪ ዖገሌገሇ ምዃኑ እንትረጋገፅ። መሆኑን ሲረጋገጥ ንው።
2. እቲ መንበሪ ገዙ ካብ ዛተሒሊሇፇለ መዒሌቲ ኣብ 2. የመኖሪያ ቤቱ ከተሊሇፇበት ቀን ጀምሮ ባለ
ዖል ክሌተ ዒመት ውሽጢ ሙለእ ብሙለእ ሁሇት አመታት ውስጥ ሙለ በሙለ
ንመንበሪ ዖገሌገሇ ምዃኑ ዛረጋገፅ ብጣብያ ሇመኖሪያነት ያገሇገሇ መሆኑን የሚያረጋገጠው
ምምሔዲራት ይኸውን። በጣብያ/ቀበላ አሰተዲዯር አካሊት ይሆናሌ።
18. ካብ ንብረት ኪራይ ዛርከብ ኣታዊ 18.ከንብረት ኪራይ የሚገኝ ገቢ።-
ንኣፇፃፅማ ዒንቀፅ “35” ናይቲ ኣዋጅ ካብ ንብረት ሇኣዋጅ ኣንቀጽ /35/ አፇፃፀም ከንብረት ኪራይ
ኪራይ ዛርከብ ኣታዊ ማሇት ኣብ ስሩዔ ናይ ንግዱ የሚገኝ ገቢ ማሇት በንግዴ ሥራ ሊይ በመዯበኛነት
ስራሔ ብዖይተዋፇረ ሰብ ዛንቀሳቀሱን ያሌተሰማራ ሰው የሚንሳቀሱ እና የማይንቀሳቀሱ
ዖይንቀሳቀሱን ንብረታት ሒሒሉፈ ብክራይ ዛርከብ ንብረቶችን አሌፍ ኣሌፍ የማከራየት የሚገኘው
ጠቅሊሊ ኣታዊ እዩ ጠቅሊሊ ገቢ ነው።
ኣታዊ ምፌሊጥን ምውሳንን ገቢን ስሇማስታወቅ እና ግብርን ስሇመወሰን
19. ዯረጃ ከፇሌቲ ግብሪ 19. የግብር ከፊዮች ዯረጃ
ከፇሌቲ ገብሪ ዯረጃ “ሀ” ዯረጃ “ሇ” ዯረጃ “ሏ” የዯረጃ “ሀ” የረዯጃ “ሇ” የዯረጃ “ሏ” ግብር ከፊዮች
ከምዛስዔብ ተመዱቦም ኣሇዉ እንዴሚከተሇው ተመዴበዋሌ
1. ዯረጃ “ሀ” ካብዘ ንታሔቲ ዛተጠቀሱ ሰባትን 1. ዯረጃ “ሀ” ከዘህ በታች የተመሇከቱትን ሰዎችና
ትካሊትን ኣጣሚሩ ይሔዛ ዴርጅቶች አጣምሮ ይይዙሌ
ሀ. ብኢትዮጵያ ወይ ብወፃኢ ሃገር ሔጊ መሰረት ሀ. በኢትዮጵያ ወይም በውጭ አገር ሔግ
ዛተጣየሸ መሰሌ ሔጋዊ ሰብነት ዛተውሃቦ ትካሌ መሰረት የተቋቋመ የሔግ ሰውነት የተሰጠው
ሇ. ዒመታዊ ጠቅሊሊ ኣታዊኡ ብር ሒሙሽተ ዴርጅት
ሚኢቲ ሽሔ/ብር 500000/ ዛኾነ ወይ ካብዘ ሇ. የዒመቱ ጠቅሊሊ ገቢው አምስት መቶ ሺ ብር
ንሊዔሉ ኣታዊ ዛረክብ ዛኾነ ካሌእ ስራሔ ንግዴ (ብር 500000) የሆነ ወይም ከዘህ ብሌጫ ያሇው
ገቢ የሚያገኝ ማናቸውም ላሊ የንግዴ ስራ
2. ዯረጃ “ሇ” ኣብ ዯረጃ “ሀ” ቐዱሙ ዖይተመዛገበ 2. ዯረጃ “ሇ” በዯረጃ “ሀ” አስቀዴሞ ካሌተመዯበ
ጠቅሊሊ ዒመታዊ ኣታዊኡ ካብ ብር ሚኢቲ የዒመቱ ጠቅሊሊ ገቢው ከአንዴ መቶ ሺ ብር
495
ሽሔ/ብር 100000/ ንሊዔሉ ዛኾነ ስራሔ ንግዱ (ብር 100000) በሊይ የሆነ ማናቸውም የንግዴ
ስራ፣
3. ዯረጃ “ሏ” ኣብ ዯረጃ “ሀ”ን “ሇ” ካብ ዛተጠቀሱ 3. ዯረጃ “ሏ” ከዘህ በሊይ በዯረጃ “ሀ” እና “ሇ”
ወፃኢ ብዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ጠቅሊሊ ዒመታዊ ከተጠቀሱት በስተቀር የግብር ሰብሳቢው
ኣታዊኡ ክሳብ ብር ሒዯ ሚኢቲ ሽሔ ባሇስሌጣን የዒመቱ ጠቅሊሊ ገቢው እስከ አንዴ
/100000/ ይበፅሔ እዩ ኢለ ዛገመቶ ዛኾነ መቶ ሺ ብር (ብር 100000) ይዯርሳሌ ብል
ስራሔ ንግዱ የሚገመተው ማንኛውንም የንግዴ ስራ
4. ኣብ ሊዔሉ ዛተጠቀሰ ዒመታዊ ጠቅሊሊ ኣታዊ 4. የገንዖብና ኢኮኖሚ ሌማት ሚኒስቴር ከዘህ
መጠን ብዛምሌከት ሚኒስተር ገንዖብን በሊይ የተመሇከተውን የዒመቱ ጠቅሊሊ ገቢ
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ክውስኽ ወይ ክቕነስ መጠን ከፌ ወይም ዛቅ ሉያዯርግ በተሰጠው
ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ዒመታዊ ናይ ስሌጣን መሰረት አመታዊ የገቢ መጠን ከጨመረ
ኣታዊ መጠን እንተወሲኹ ወይ እንተቐኒሱ ወይም ከቀነሰ በዘህ ክሌሌም ተፇፃሚነት
ኣብዘ ክሌሌ‟ውን ተፇፃሚ ይኸውን ይኖሯሌ፡፡
20. ናይ ሑሳብ መዛገብ ምሒዛ፦ 20. የሂሳብ መዛገብ ስሇመያዛ፦
ከፇሌቲ ግብሪ ዯረጃ “ሀ”ን “ሇ” ካብዘ ንታሔቲ የዯረጃ “ሀ” ግብር ከፊዮች ከዘህ በታች
ዛተዖርዖሩ ናይ ሑሳብ መዙግብቲ ክሔ዗ ኣሇዎም የተዖረዖሩትን የሂሳብ መዙግብቶች መያዛ
አሇባቸው
1. ከፇሌቲ ግብሪ ዯረጃ “ሀ” በብዒመቱ መወዲእታ 1. ዯረጃ “ሀ” ግብር ከፊዮች በየዒመቱ መጨረሻ
ናይ‟ቲ ዒመት መግሇፂ ሃፌትን ዔዲን ከምአ‟ውን ሊይ የዒመቱን ዔዲና ሀብት መግሇጫ እንዱሁም
መግሇፂ ትርፌን ኪሳራን ካብዘ ንታሔቲ የትርፌና ኪሳራ መግሇጫ ከዘህ በታች
ምስተዖርዖሩ ብሒባር ንበዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ከተዖረዖሩት ጋር ሇግብር ሰብሳቢው ባሇስሌጣን
ከቅርቡ ኣሇዎም፡፡ ማቅረብ አሇባቸው
ሀ. ዖይተፃረየ ትርፉ ዛተሒሰበለ ሜሊ ኣሰራርሒ ሀ. ያሌተጣራ ትርፌ የተሰሊበትን የሂሳብ አሰራር
ሑሳብ ዖርእይ ሰነዴ፣ ዖዳ የሚያሳይ ሰነዴ፣
ሇ. መካየዱ ስራሔን ምምሔዲራዊ ወፃኢ ዖርኢ ሇ. የስራ ማስኬጃና የአስተዲዯር ወጪን የሚያሳይ
ሰነዴ፣ ሰነዴ፣
ሏ. ብምክንያት እርጋን ዛተገበረ ተቐናሲ ዖርኢ ሏ. ስሇእርጅና የተዯረገውን ቅናሽ የሚያሳይ ሰነዴ፣
ሰነዴ
መ. ካብ መጠባበቂ ወፃኢ ዛተገበረን ከምኡ‟ውን መ. ከመጠባበቂያ ወጪ የተዯረገውን እና
ናይ መጠባበቂ ሑሳብ ዖርኢ ሰነዴ፣ የመጠባበቂያውን ሂሳብ የሚያሳይ ሰነዴ
2. ከፇሌቲ ግብሪ ዯረጃ “ሇ” በብዒመቱ መወዲእታ 2. ዯረጃ “ሇ” ግብር ከፊዮች የተርፌና ኪሳራ
መግሇፂ ትርፇን ኪሳራን ንበዒሌ ስሌጣን ኣካቢ መግሇጫ በየዒመቱ መጨረሻ ሊይ ሇግብር
ግብሪ ከቅርቡ ኣሇዎም፡፡ ሰብሳቢው ባሇስሌጣን ማቅረብ አሇባቸው
3. ኣብ ሊዔሉ ብመሰረት ንኡስ አንቀፅ /1/ን /2/ን 3. ከዘህ በሊይ በንዐስ አንቀፅ (1) እና (2)
ኣብ ዛቐርቡ ናይ ሑሳብ መዙግብቲን ሰነዲትን መሰረት የሚቀርቡ የሂሳብ መዙግብትና ሰነድች
ውሽጢ ዛሰፇሩ ሒሳባት ብወፃኢን ኣታዊን ውስጥ የሚሰፌሩት ሂሳቦች በወጪና ገቢ ሰነድች
ሰነዲት ክዴገፈ ኣሇዎም፡፡ መዯገፌ አሇባቸው፡፡
21. ቅብሉት፦ 21 ዯረሰኞች
1. ሑሳብ መዛገብ ናይ ምሒዛ ግዳታ ዖሇዎም 1. የሂሳብ መዛገብ የመያዛ ግዳታ የተጣሇባቸው
ከፇሌቲ ግብሪ ዛጥቀሙለ ቅብሉታት ቅዴሚ ግብር ከፊዮች የሚጠቀሙባቸውን ዯረሰኞች
496
ምሔታሞም ናይቶም ቅብሉታት ዒይነትን ከማሳተማቸው በፉት የዯረሰኞችን ዒይነት እና

ብዛሒትን ብበዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ክምዛገቡ ብዙት በግበር ሰብሳቢው ባሇስሌጣን ዖንዴ
ኣሇዎም ማስመዛገብ አሇባቸው
2. ዛኾነ ገሌጋልት ሔትመት ዛህብ ትካሌ ናይ 2. ማንኛውም የህትመት አገሌግልት የሚሰራ
ከፇሌቲ ግብሪ ቅብሉት ቅዴሚ ምሔታሙ ዴርጅት የግብር ከፊዮችን ዯረሰኞች
ንሔትመት ዛቐርቡ ቅብሉታት ብዛሒትን ከማተም በፉት ሇኅትመት የቀረቡ
ዒይነትን ብበዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ዛተመዛገቡ ዯረሰኞች ብዙት ዒይነት በግብር ሰብሳቢው
ምዃኖም ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ ባሇስሌጣን ዖንዴ የተመዖገበ መሆኑን
ማረጋገጥ አሇበት፡፡
22 አወሳስና ቁርጥ ግብሪ ከፇሌቲ ግብሪ ዯረጃ “ሏ” 22 የዯረጃ “ሏ” ግብር ከፊዮች የቁርጥ ግብር
1. ኣብቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 68 ብዛተዯንገገ መሰረት አወሳሰን፣
ከፇሌቲ ግብሪ ዯረጃ “ሏ” ምስዘ ዯንቢ ሒባሪ 1. በአዋጅ አንቀጽ 68 በተዯነገገው መሰረት “ሏ”
ኾይኑ ብዛተተሒዖ ሰዯቓ “1”ን “2”ን መሰረት ግበር ከፊዮች ከዘህ ዯንብ ጋር አባር ሰንተረዞ
ግብሪ ይኸፌለ፡፡ “1” እና “2” መሰረት ግብር ይከፌሊለ
2. ሒዯ ክፌሉ ግብሪ ካብ ዛተፇሊሇዩ ስራሔ ንግዱ 2. አንዴ ግብር ከፊይ ከተሇያዩ የንግዴ ስራ
ምንቅስቓሳት ኣታዊ ዛረክብን እዜም ኣታዊታት እነቅስቃሴዎች ገቢ የሚያገኝ እና እነዘህ
ዖይተጣመሩን ኣብ ዛኾነለ እዋን ናይ ግብሪ ገቢዎች ያሌተጣመሩ በሚሆንበት ጊዚ የግብሩ
በዒሌ መዘ ኣብዘ ዯንቢ ሰዯቃ ን2ን 3ን ኣብ ባሇስሌጣን በዘህ ዯንብ ሰንጠረዞ “2” እና “3”
ዛተመሌከተ ውሽጢ በብዖርፈ ዛተቐመጠ ግብሪ በተመሇከተው ውስጥ በየዖርፈ የሰፇረውን ግበር
ዛኽፇሇለ ኣታዊ ብምጥማር ውፅኢቱ የሚከፇሌበት ገቢ በማጣመር ውጤቱ
ብዛዒርፇለ ሒፁር/ቅንፌ/ መሰረት ግብሪ በሚወዴቅበት ቅንፌ መሰረት ግብሩን
ይውሰን፡ከፊሉ ግብሪ ዯረጃ “ሏ” ተቐባሌነት ይወስናሌ፡፡
ዖሇዎ ናይ ሑሳብ መዛገብ እንተቅሪቡ
ብመሰረት ሑሳብ መዛገቡ ግብሩ ይኸፌሌ
3. ከፊሉ ግብሪ ዯረጃ “ሏ ተቐባሌነት ዖሇዎ ናይ 3. የዯረጃ “ሏ” ግበር ከፊይ ተቀባይነት ያሇው
ሑሳብ መዛገብ እንተቕሪቡ ብመሰረት ሑሳብ የሂሳብ መዛገብ ካቀረበ ግብሩን የሚከፌሇው
መዛገቡ ግብሩ ይኸፌሌ፣ የሂሳብ መዛገብ መሰረት ነው
4. ከፊሉ ግብሪ ኣብ ሒደሽ ምንቅስቃስ ስራሔ 4. ግብር ከፊዩ በአዱስ የንግዴ ስራ እንቅስቃሴ
ንግዱ ብምውፊሩ ዒመታዊ ጠቅሊሊ ኣታዊኡ ውስጥ በመሰማራቱ አመታዊ ጠቅሊሊ ገቢው
ካብ ብር 100000 ንሊዔሉ ምዃኑ ብዒሌ መዘ ከብር 100000 በሊይ መሆኑን የግብር ሰብሳቢ
አካቢ ግብሪ እንተረጋግፅ እቲ ግብሪ ብዛተረኸበ ባሇስሌጣን ካረጋገጠ ግብሩ በተገኘው መረጃ
መረዲእታ መሰረት ይውሰን፡፡ መሰረት ይወስናሌ፡፡
5. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒት ምስ‟ዘ ዯንቢ 5. የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ከዘህ ዯንብ
ዛተትሒዖ ናይ ቁርጥ ግብሪ ኣወሳሰን ኣግባብ ጋር የተያያዖውን የቁርጥ ግብር አወሳሰን ስላት
ንክመሒየሽ ናብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ሇማሻሻሌ ሇክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ሑሳብ ከቅርብ ይኽእሌ እዩ፡፡ ማቅረብ ይችሊሌ፡፡
497
23 ኣታዊ ብዙዔባ ምፌሊጥ፦ 23 ገቢን ስሇማሳወቅ

1. ዛኾነ ከፊሉ ግብሪ ዯረጃ “ሏ”፣ 1. ማናቸውም የዯረጃ “ሏ” ግብር ከፊይ
ሀ. ኣብቲ በጀት ዒመት ዛረኸቦ ጠቅሊሊ ኣታዊ ሀ. በበጀት ዒመቱ ያገኘውን ጠቅሊሊ ገቢ፣
ሇ. ካብ ስሩዔ ስርሐ ወፃኢ ካብ ካሌእ ፌሌፌሌ ሇ. ከመዯበኛ ስራው በስተቀር ከላሊ ምንጭ
ዛረኸቦ ኣታዊ ያገኘውን ገቢ
ሏ. ዛሰርሕ ዛነበረ ስሩዔ ስራሔ ንግደ ዛሇወጠ ሏ. ይሰራው የነበረውን መበዯኛ የንግዴ ስራውን
እንተኾይኑ ናይ‟ቲ ሒደሽ ስራሔ ንግዱ ዒይነት የሇወጠ ከሆነ አዱሱን የንግዴ ስራ ዒይነት፣ በአዋጅ
ኣብቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 68/2/ ኣብ ዛተገሇፀ ጊዚ አንቀጽ 68(2) በተገሇፀው ጊዚ ውስጥ ሇገብር
ውሽጢ ንበዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ከፌሌጥ ኣሇዎ ሰብሳቢ ባሇስሌጣን ማስታወቅ አሇበት፡፡
2. በዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ከፊሉ ዯረጃ “ሀ” “ሇ” 2. የግብር ሰብሳቢ ባሇስሌጣን የዯረጃ “ሀ” “ሇ”
ወይ “ሏ” ዖቅርቦ መግሇፂ፣ ካሌኦት ወይም “ሏ” ግበር ከፊይ የሚያቀርበውን
መረዲእታታትን ናይ ከባቢ ኩነታት መሰረት መግሇጫ ፣ ላልች መረጃዎችን እና የአከባቢ
ብምግባር ከፊሉ ግብሪ ኣብ ቀፃሉ ናይ ግብሪ ሁኔታዎችን መሰረት በማዴረግ ግብር ከፊዩ
ዖመን ብዯረጅኡ ክቅፅሌ ወይ ዯረጅኡ በተከታታዩ የግብር ዖመን በዯረጃው
ንከመሒይሽ ክውስን ይኽእሌ እንዱቀጥሌ ወይም ዯረጃው እንዱሻሻሌ ሉወሰን
ይችሊሌ፡፡
3. ኣብ ኢትዮጵያ ውሽጢ ነባሪ ዖይኮነ ሰብ 3. በኢትዮጵያ ነዋሪ ያሌሆነ ሰው በወኪሌ ወይም
ብወኪሌ ወይ ወኪሊት ኣቢለ ስራሔ ንግዱ በወኪልች አማካኝነት የንግዴ ስራ
ዖካይዴ እንተኾይኑ፣ ናይ ኣታዊኡ መፇሇጢ የሚያከናውን ከሆነ፣ የገቢውን ማስታወቂያ
ምቅራብን በቲ ኣዋጅ መሰረት ክኸፌሌ ዛግበኦ ማቅረብና በዘህ አዋጅ መሰረት ሉከፇሌ
ግብሪ ምኽፊሌ ናይ ወኪሌ ወይ ወኪሊቱን ናይ‟ቲ የሚገባውን ግብር መክፇሌ የወኪሌ ወይም
ኣብ ኢትዮጵያ ውሽጢ ነባሪ ዖይኮነ ሰብን ናይ የወኪልቹ እና በኢትዮጵያ ነዋሪ ያሌሆነው ሰው
ሒባር ሒሊፇነት እዩ፡፡ የጋራ ኃሊፉነት ነው፡፡
24 ኣታዊ መፇሇጢ ቦታ፦ 24 ገቢን የማስታወቂያ ስፌራ፦
1. ናይ ኣታዊ መፌሇጢ ዛቐርብ ብመሰረት 1. የገቢ ማስታወቂያ የሚያቀርበው በገቢ
ክፌፌሌ ግብሪ ንክሌሌ ወይ ፋዳራሌ በዒሌ መዘ ክፌፌለ መሰረት እንዯአግባብነቱ ሇፋዳራሌ
ግብሪ ኣከብቲ ይኸውን፡፡ ወይም ሇክሌሌ የግብር ሰብሳቢ ባሇስሇጣን
ይሆናሌ
2. ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ስራሔ ንግዱ ዖሇዎ ነባርነቱ 2. ከአንዴ በሊይ የሆነ የንግዴ ስራ ያሇው
ኣብ ኢትዮጵያ ዛኾነ ከፊሉ ግብሪ ኣታዊኡ በኢትዮጵያ ነዋሪ የሆነ ግብር ከፊይ ገቢውን
ከፌሌጥ ዛግብኦ ዋና ቤት ፅሔፇት ስራሔ ንግደ ማስታወቅ የሚገባው የንግዴ ስፌራው ዋና
ኣብ ዖርከበለ ቦታ ኣብዖል ቤት ፀሔፇት በዒሌ መስሪያ ቤት በሚገኝበት ቦታ ባሇው የግብር
መዘ ኣካቢ ግብሪ ይኸውን ሰብሳቢ ባሇስሌጣን መስሪያቤት ይሆናሌ
3. ነባርነቱ ካብ ኢትዮጵያ ዖይኮነ ዛኾነ ሰብ 3. ማንኛውም በኢትዮጵያ ነዋሪ ያሌሆነ ሰው
ኣታዊኡ ከፌሌጥ ዛግብኦ መብዙሔቲኡ ፌሌፌሌ ገቢውን ማስታወቅ የሚገባው ኣብዙኛው
ኣታዊኡ ኣብ ዛርከበለ ከባቢ ካብ ዖል ቤት የገቢ ምንጭ በሚገኝበት አከባቢ ባሇው
ፅሏፇት በዒሌ መዘ ግብሪ ኣካቢ ይኸውን የግብር አስገቢው ባሇስሌጣን መስሪያ ቤት
ይሆናሌ
4. ኣብ ሊዔሉ ዛተዯንገገ እንተሃሇወ‟ውን ብፌለይ 4. ከዘህ በሊይ የተዯነገገው ቢኖርም በተሇየ
ኩነታት ክፌፀም ብሔጊ ካብ ዛውሰን ወፃኢ ሁኔታ እንዱፇፀም በሔግ ካሌተወሰነ
498
ዛኾነ ናይ ክሌሌ ከፊሉ ግብሪ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ በስተቀር ማንኛውም የክሌሌ ግብር ከፊይ
ኣብ ዛኾኑ ክሌሌት ወይ ምምሔዲር ከተማታት ከአንዴ በሊይ ከሆኑ ክሌሌች ወይም የከተማ
ፌቃዴ ኣውፂኡ ስራሔ ንግዱ ዖካይደ መስተዲዴሮች የንግዴ ስራ ፇቃዴ አውጥቶ
እንተኾይኑ ኣታዊኡ ከፌሌጥ ዖሇዎ ፌቃዴ የንግዴ ስራ የሚያካሂዴ ከሆነ ገቢውን
ስራሔ ንግዱ ንዖውፅኣለ ክሌሌ ወይ ብዒሌ መዘ ማሳወቅ ያሇበት ፌቃዴ ሊወጣበት ክሌሌ
ኣካቢ ግብሪ እዩ፡፡ ወይም የከተማ መስተዲዴር የግብር አስገቢ
ባሇስሌጣን ነው፡፡፡፡
25 ግብሪ ቐኒስካ ኣታዊ ናይ ምግባር ስርዒት፦ 25 ግብር ቀንሶ ገቢ የማዴረግ ስርዒት
ሔጋዊ ሰብነት ዛተውሃቦም ትካሊት፣ መንግስታዊ በሔግ የሰውነት መበት የተሰጣቸው ዴርጅቶች፣
ኣብያተ ፅሔፇት፣ ንትርፉ ዖይተጣየሹ ናይ ውሌቀ የመንግስት መ/ቤቶች፣ ሇተርፌ ያሌተቋቋሙ
ትካሊትን መንግስታዊ ዖይኮኑ ትካሊት ካብዘ የግሌ ዴርጅቶች እና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ንታሔቲ ንዛተዖርዖሩ ግሌጋልትን ኣቑሐትን ዴርጅቶች፣ ተቋማትና ማኅበራት ከዘህ በታች
ንዖቕርቡ ከፇሌቲ ግብሪ ካብ ዛፌፅምዎ ዛኾነ የተዖረዖሩትን አገሌግልቶችና ዔቃዎች
ክፇሉት በቲ አዋጅ ዒንቀፅ 53/2/ መሰረት ክሌተ ሇሚያቀርቡ ግብር ከፊዮች ከሚፇፅሙት
ሚኢታዊ 2% ናይ ንግዱ ትርፉ ግብሪ ቀኒሶም ማናቸውም ክፌያ ሊይ በአዋጅ አንቀጸ 54(2)
የትርፈ፡፡ መሰረት ሁሇት በመቶ(2%) የንግዴ ትርፌ
ግብር ቀንሰው ያስቀራለ፡፡
1. ኣብ ሒዯ እዋን ግዛኢት ወይ ኣብ ሒዯ ናይ 1. በአንዴ ጊዚ ግዢ ወይም በአንዴ የዔቃ
ኣቕሒ ቀረብ ውዔሉ ካብ ብር ዒሰርተ ሽሔ አቅርቦት ውሌ ከበር 10000 በሊይ ሇሆነ የዔቃ
/10000/ ንሊዔሉ ንዛኾነ ናይ ኣቕሒ ቀረብ አቅርቦት የሚፇፀም ክፇያ
ዛፌፅም ክፌሉት፣ 2. ከዘህ በታች ሇተዖረዖሩት አገሌግልቶች በአንዴ
2. ካብዘ ንታሔቲ ንዛተዖርዖሩ ግሌጋልታት ኣብ ጊዚ ግዞ ወይም በአንዴ የአገሌግልት ውሌ
ሒዯ ግዛኢት ወይ ኣብ ሒዯ ናይ ግሌጋልት ከብር 500 (አምስት መቶ ብር) በሊይ
ውዔሉ ካብ ብር 500 /ሒሙሽተ ሚኢቲ/ በሚፇፀም ክፌያ
ንሊዔሉ ካብ ዛፌፀም ክፇሉት፡፡ ሀ. ሇምክር አገሇግልት
ሀ. ንግሌጋልት ምኽሪ ሇ. ሇዱዙይን ስራዎች፣ ሇፅሐፍች፣ ሇተምህርታዊ
ሇ. ንዱዙይን ስራሔቲ፣ ንፅሐፊት፣ ንትምህርታዊ ገሇጻዎች እና መረጃን የማሰራጨት ስራዎች
ገሇፃታትን መረዲእታ ናይ ምዛርጋሔ ስራሔቲ፣ ሏ. ሇጠበቆች፣ ሇሂሳብ ባሇሞያዎች፣ ሇኦዱተሮች፣
ሏ. ንጠበቓታት፣ ክኢሊታት ሑሳብ፣ ንኦዱተራትን እና ላልች ተመሳሳይ አገሌግልቶች ሇሚሰጡ
ካሌኦት ተመሳሳሉ ግሌጋልታት ንዛህቡ፣ መ. ሽያጭ ሇማያከናወኑ ሰራተኞች፣ የኪነ-ጥበብና
መ. መሸጣ ንዖካይደ ሰራሔተኛታት፣ ክኢሊታት የስፕርት ባሇሞያዎች የኢንሹራንስ ፕሉሲ ሻጮችን
ኪነ ጥበብን ስፕርትን ናይ ኢንሹራንስ ፕሉሲ ጨምሮ ከማንኛውም ዯሊሊ እና ላልችም የኮሚሽን
ሸየጥቲ ሒዊሱ ካብ ዛኾነ ዯሇሊን ካሌኦት ወኪሊትን ወኪልች
ኮሚሽንን፣
ሠ. ብቴላቪዞን ብሬዱዮን ካብ ዛመሒሇሇፈ ሠ. በቴላቪዖንና በሬዱዮ ከሚተሊሇፌ
ማስታወቂያን መዖናግዑ ምዯሊዋት፣ ማስታወቅያዎች የመዛናኛ ዛግጅቶች
ረ. ንስራ ተቐረፅቲ ካብ ዛኽፇሌ ናይ ግሌጋልት ረ. ሇስራ ተቋራጮች ከሚከፇሌ የአገሌግልት ዋጋ፣
ዋጋ፣
ሰ. ካብ ሳይንሳዊ ውፅኢትን ናይ ፇጠራ ውፅኢትን ሰ. ከሳይንስ ግኝቶች እና የፇጠራ ውጤቶች ባሇ
ብዒሌ መሰሌ ብምዃን መንብትነት፣
499
ሸ. ኮምፑተራት ወሲኹ ካብ ዛተፇሊሇዩ መሺነሪታት ሸ. ኮምፑዩተሮችን ጨምሮ ከተሇያዩ ማሽነሪዎች፣

ሔንፃታት ካሌኦት ኣቁሐትን ኪራይ፣ ህንፃዎች ላልች ዔቃዎች ኪራይ
ቀ. ካብ ግሌጋልት ጥዔና ቀ. ከጥገና አገሌግልት
በ. ካብ ስፋት ክዲን በ. ከሌብስ ስፋት
ተ. ካብ ሔትመት ተ. ከህትመት
ቸ. ካብ መዴሔን ውሔስና ቸ. ከመዴን ዋስትና
3. ሚኒስተር ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ካብ 3. የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ሚኒስተር
ተኸፊሉ ሑሳብ ግብሪ ተቐናሲ ዛግበረለ ናይ ከተከፊይ ሂሳብ ሊይ ግብር ተቀናሽ
ስራሔ ዖፇራት ዛርዛር ክመሒየሽ ወይ ንቲ የሚያረግባቸውን የስራ ዖርፍች ዛርዛር
መጠን ገንዖብ ክውስኽ ወይ ክቅንስ እንተኺኢለ ሉያሻሽሌ ወይም የገንዖቡ መጠን ከፌ ወይም
ኣብዘ ከሌሌ‟ውን ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ዛቅ ያዯረገ እንዯሆነ በዘህ ክሌሌም ተፇፃሚ
4. ኣብ ሒዯ ግዚ ክፌፀም ዛግብኦ ግዛኢት ግብሪ ይሆናሌ
ተቐኒሱ ከይተርፌ ንምግባር ብምሔሳብ 4. በአንዴ ጊዚ ሉፇፀም የሚገባው ግዞ ግብር
ብዛተፇሊሇየ ሰነዴ ከፉሌካ ምፌፃም ኣብቲ ተቀንሶ ቀሪ እንዲይዯረግ በማሰብ ከፇል
ኣዋጅ ብዛተዯንገገ መሰረት ብገበን ዖቅፅዔ በተሇያየ ሰነዴ መፇፀም በአዋጁ በተዯነገገው
ይኸውን መሰረት በወንጀሌ የሚያስቀጣ ይሆናሌ፡፡
26 ግብሪ ቐኒሱ ኣታዊ ናይ ምግባር ሒሊፉነት 26 ግብር ቀንሶ ገቢ የማዴረግ ኃሊፉነት
ዛተወሃቦ ሰብ ግቡእ፦ የተጣሇበት ሰው ግዳታ
1. ኣብ ሊዔሉ ኣንቀፅ 25 ንዛተዖርዖሩ ኣቁሐትን 1. ከዘህ በሊይ በአንቀጽ 25 ሇተዖረዖሩት እቃዎች
ግሌጋልታትን ካብ ዛፌፀም ክፇሉት ግብሪ አገሌግልቶች ከሚፇፀም ክፌያ ሊይ ግብር ቀንሶ
ቀኒሱ ኣታዊ ክገብር ዖሇዎ ሰብ ዛስዔብ ግቡኣት ገቢ ማዴረግ ያሇበት ሰው የሚከተለት
ይህሌዎ፣ ግዳታዎች ይኖሩታሌ፡፡
ሀ. ግብሪ ንዛቅነሰለ ሰብ ተኸታታሉ ቑፅሪ ዖሇዎ ሀ. ግብር ሇተቀነሰበት ሰው ተከታታይ ቁጥር
ሔጋዊ ዯረሰይ ይህብ፡፡ ያሊቸው ሔጋዊ ዯረሰኝ ይሰጣሌ
ሇ. ናይ ሔዴሔዴ ክፌሉት ዛተፇፀመለ ሰብ ስምን ሇ. ክፌያ የተፇፀመሇትን የያንዲንደ ሰው ስም እና
ኣዴራሻ ስራሔን፣ መሇሇይ ቁፅሪ ከፊሉ ግብሪ የስራ አዴራሻ፣ የገበር ከፊይ መሇያ ቁጥሩን
/ዛተውሃበ እንተኾይኑ/፣ ኣብቲ ወርሑ ውሽጢ ነቲ (የተሰጠ ከሆነ) በወሩ ውስጥ ሇተጠቀሰው ሰው
ዛተጠቐሰ ሰብ ዛተኸፇሇ ኣጠቓሊሉ ናይ ገንዖብ የተከፇሇውን ገንዖብ አጠቃሊይ ዴምር ተቀናሽ
ዴምር፣ መጠን ተቐናሲ ዛተገበረ ግብሪ፣ ካብ በዒሌ የተዯረገውን ግብር ሌክ ከግብር ሰብሳቢው
መዘ ኣካቢ ግብሪ ብዛተውሃቡ ቅጥዑ በብወርሐ ባሇስሌጣን በሚሰጠው ቅፅ በየወሩ ሞሌቶ
መሉኡ የቅርብ ያቀርባሌ፡፡፡፡
ሏ. ኣብ ውሽጢ እቲ ወርሑ ካብ ዛተኸፇለ ሑሳባት ሏ. በወሩ ውስጥ ከተከፇለ ሂሳቦች ሊይ ተቀንሶ ቀሪ
ተቐኒሱ ክተርፌ ክግበር ዛግብኦ ኣጠቃሊሉ ሑሳብ መዯረግ የሚገባውን አጠቃሊይ ሂሳብ ከዘህ በሊይ
ኣብ ሊዔሉ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ ኣብ በንኡስ አንቀጽ(ሇ) ከተመሇከተው ቅፅ ጋር ሇግብር
ዛተመሌከተ ቅጥዑ ንበዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ኣታዊ ባሇስሌጣን ገቢ ያዯርጋሌ፡፡
ይገብር፡፡
2. በዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ኣብ ሊዔሉ ፉዯሌ/ሇ/ 2. የግብር ባሇስሌጣን በተራ ፉዯሌ (ሇ)
ዛተጠቐሰ ቅጥዑ ኣዲሌዩ ንዛምሌከቶም የተመሇከተውን ቅጽ አዖጋጅቶ ሇሚመሇከተው
ይዛርገሔ፡፡ ያሰራጫሌ
500
27 ብዙዔባ ይግባኣኒ ግብሪ ሰማዑ ኮሚቴ፦ 27 ስሇ ግብር ይግባኝ ሰሚ ኮሚቴ

1. ብመሰረት እቲ አዋጅ ዒንቀፅ 114/2 ኣባሊት 1. በአዋጁ አንቀጸ 114 ንኡስ አንቀጸ 2 መሰረት
እቲ ኮሚቴ ኣብ ህዛቢ ብዖሇዎም ተኣማንነትን የኮሚቴው አባሊት በህዛብ ያሊቸው ታማኝነት፣
ተፇሊጥነትን፣ ብዖሇዎም ሒፇሻዊ ፌለይ ታዋቂነትና ባጠቃሊይ እውቀታቸው አንዱሁም
ፌሌጠቶምን ከምኡ‟ውን ምስ ግብሪ ብዛተሒሒዖ ከግብር ጋር በተያያዖ ጥፊት ያሌፇፀሙ መሆን
ጥፌኣት ዖይፇፀሙ ክኾኑ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
2. ብመሰረት እቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 114/2/ ኣባሊት 2. በአዋጁ አንቀፅ 114 ንኡስ አንቀጽ 2 መሰረተ
ይግበኣኒ ሰማዑ ገብሪ ካብ ዛስዔቡ ዛውከለ የግብር ይግባኝ ሰሚ ኮሚቴ ከሚከተለት
ይኾኑ የተወከለ ይሆናለ፣
ሀ. ኣብ ከተማታት፦ ሀ. በከተሞች፦
- ከተማከንቲባ ወይ ንሱ ዛውክል ኣካቢ - የከተማው ከንቲባ ወይም እሱ የወከሇው
- ሒሊፉ ቤ/ፅ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሇምዒትን ሰብሳቢ
ኣባሌ - የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ጽ/ቤት
- ሒሊፉ ቤ/ፅ ኢንደስትሪን ንግዴን ኣባሌ ሒሊፉ አባሌ
- ካብ ማሔበረሰብን ንግዱ 2 ተወከሌቲ ኣባሊት - የንግዴና ኢንደስትሪ ፅ/ቤት ሒሊፉ አባሌ
- ካብ ተፇሇጥቲ ሰባት 1 ኣባሌ - ከንግዴ ማህበረሰብ የተወከለ 2 ሰዎች
- እቲ ኮሚቴ ዴምፂ ዖይብለ ሒዯ ፀሒፉ አባሊት
ይምዯብ - ከታዋቂ ሰዎች አንዴ አባሌ
- ኮሚቴው ዴመጽ የላሇው አንዴ ፀሒፉ
ይመዯባሌ
ሇ. ኣብ ገፀር ወረዲታት፦ ሇ. ኣብ ገፀር ወረዲታት፦
- ወረዲ ዋና ኣማሒዲሪ ወይ ዛውክል ኣካቢ - የወረዲ ዋና አስተዲዲሪ ወይም እሱ የወከሇው
- ሒሊፉ ቤ/ፅ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ሰብሰባ፣
ኣባሌ - የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅ/ቤት ሒሊፉ
- ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ሔረሻ ኣባሌ አባሌ
- ካብ ንግዱ ማሔበረሰብ 2ተ ተወከሌቲ ኣባሌ፣ - የእርሻ ሌማት ፅ/ቤት ሒሊፉ አባሌ
- ካብ ተፇሇጥቲ ሰባት 1 ኣባሌ ኮይኑ፣ - ከንግደ ማህበረሰብ የሚወከለ 2 ሰዎች አባሊት
- እቲ ኮሚቴ ብዖይዴምፂ ዛሳተፌ ሒዯ ፀሒፉ - ከታዋቂ ሰዎች 1 ሰው አባሌ
ይምዴብ - ያሇ ዴምጽ የሚሳተፌ የኮሚቴው ፀሃፉ
በኮሚቴው ይመዯባሌ
3. ናይ ከተማታትን ወረዲታትን ግብሪ ይግበኣኒ 3. የከተሞችና ወረዲዎች የግብር ይግባኝ ሰሚ
ሰማዔቲ ጉባኤታት ተፀዋዔነቶም በብርኮም ኮሚቴ ተጠሪነት በየዯረጃው ሊሇው የስራ
ንዖሇዉ ኮሚቴ ፇፀምቲ ስራሔ ኣባሊት ይኸውን አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ
4. ካብ ተፇሇጥቲ ሰባት ዛምረፅ ሰብ ብናይ ከተማ 4. ከታዋቂ ሰዎች የሚወከሇው ሰው በከተማው
ምምሔዲር ወይ ወረዲ ምመሔዲር ዋና ከንቲባ ወይም በወረዲው ዋና አስተዲዲሪ
ኣማሒዲሪ መቅረባይነት በቲ ዛምሌከቶ ናይ አቅራቢነት በከተማ ወይም ወረዲ ስራ አፇፃፀም
ከተማ ወይ ወረዲ ስራሔ ፇፃሚ ይምረፅ፡፡ ይመረጣሌ፡፡
5. ካብ ንግዱ ሔብረተሰብ ዛምረፁ ናይ ነጋድ 5. ከንግደ ማህበረሰብ የሚወከለት በንግዴ ምክር
ተወከሌቲ ብንግዱ ማሔበራት ወይ ነጋድ ቤት ወይም በጠቅሊሊ ነጋዳዎች የሚመረጡ
501
ተኣኪቦም ዛመርፅዎም ይኮኑ ይሆናሌ፡፡

6. እቲ ግብሪ ይግበኣኒ ሰማዑ ኮሚቴ ዛቐረበለ 6. የግብር ይግባኝ ሰሚ ኮሚቴው የግብ ይግባኝ
ናይ ግብሪ ይግበኣኒ ጥርዒን እንትውስን ማዔረ አቤቱታ ሲወሰን እኩሌ ዴምጽ የሚኖረው ሲሆን
ዴምፂ እንትህሌዎ ኣቦወንበር ዖሇዎ ወገን ዛሒዖ በእኩሌ የዴምጽ ሌዩነት ሲኖር ሰብሳቢ የያዖው
ሒሳብ ሰዒሪ ይኸውን፡፡ ሒሳብ አሸናፉ ይሆናሌ
7. እቲ ኮሚቴ ናይ ባዔለ መተሒዲዯሪ ዯንቢ 7. ኮሚቴው የራሱን መተዲዯርያ ዯነብ ያወጣሌ
የውፅእ
502

28 መረዲእታ ብዙዔባ ምሃብ 28 መረጃ ስሇ መስጠት
መረዲእታ ዛውሃብ ኣብቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 39 መረጃ የሚሰጠው በአዋጁ አንቀጽ 39

ብዛተፇቀዯ ኣገባብ ጥራሔ ኾይኑ እዘ መረዲእታ በተፇቀዯው መሰረት ብቻ ሆኖ የህም መረጃ
ክውሃብ ዛኽእሌ በቲ መረዲእታ ዛዯሉ ሰብ ንበዒሌ ሉሰጥ የሚችሇው መረጃውን የፇሇገው ሰው
መዘ ኣካቢ ግብሪ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ሔቶ እንትቐርብን ሇግብር አስገቢው ባሇስሌጣን የበሊይ ኃሊፉ
በዒሌ መዘ ኣካቢ ግብሪ ብፅሐፌ እንትፇቅዴን ጥያቄ ሲቀርብ እና የግብር አስገቢው ባሇስሌጣን
ይኸውን የበሊይ ሒሊፉ በፅሐፌ ሲፇቅዴ ይሆናሌ፡፡
29 መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 29 መመሪያ የማውጣት ስሌጣን፦
ቢሮ ፊይናንስን ኢከኖሚያዊ ሌምዒትን ንኣፇፃፅማ የፊይናንስ እና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሇዘህ

እዘ ዯንቢ ዛሔግ዗ መምርሑታት ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ዯንብ አፇፃፀም የሚረደ መመሪያዎች
30 ዛተሰዒሩ ሔግታት፦ ሇማውጣት ይችሊሌ
ምስዘ ዯንቢ ዛፃረሩ ዯንብታት ሌማዲዊ 30 የተሻሩ ህጎች፦
ኣሰራርሒታትን በዘ ዯንቢ ተሳዑሮም ኣሇዉ ከዘህ ዯንብ የሚፃረሩ ዯንቦች ሌማዲዊ
አሰራሮች በዘህ ዯንብ ተሽረዋሌ
31 እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ግዖ፦ 31 ዯንቡ የሚፀናበት ቀን፦
እዘ ዯንቢ ካብ ሚያዛያ 7/1995 ጀሚሩ ዛፀንዏ ይህ ዯንብ ከሚያዛያ 7/1995 ዒ.ም ጀምሮ
ይኸውን፡፡ የፀና ይሆናሌ፡፡

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስት
ሚያዛያ /1996 ዒ.ም ርእሰ መስተዲዴር
መቐሇ ሚያዛያ/1996 ዒ.ም
503
ግብር የሚከፇሌበት የጠቅሊሊ ዒመታዊ ሽያጭ መጠን እርከንና ቁርጥ ግብሩ መጠን
አማካይ ከግብር
የትርፌ ነፃ እስከ 10001- 15001- 20001- 25001- 30001- 35001- 40001- 45001- 50001- 50001- 60001- 65001- 70001- 75000- 80001- 85001- 90001-
ቁ የንግዴ ዖርፌ መተኛ ጠ.ገቢ 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 55000 60000 65000 70000 75000 80000 85000 90000 95000
40 ዔንጨትና እጣና ንግዴ 27 4444 2700 4050 5400 6750 8100 9450 10800 12150 13500 14850 16200 17550 18900 20250 21600 22950 24300 25650
41 የጥጥ ነግዴ 29 4138 2900 4350 5800 7250 8700 10150 11600 13050 14500 15950 17400 18850 20300 21750 23200 24650 26100 27550
42 የፅሔፇት መሳርያዎች መፅሒፌት ቤት፣ ጋዚጣ ንግዴ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
43 ብርና ወርቅ ሶርቶ መሸጥና አገሌግልት 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
44 ሌብስ ስፉት 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
45 ዔቃዎች ንግዴ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
46 ስኒማ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
47 ቤት የኮምሽን ዔዋ የመሸጥ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
48 ፀጉር ማስተካከሌ እና ቁንጅና ሶልን 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
49 ሻማ ሰርቶ መሸጥ 33 3636 3300 4950 6600 8250 9900 115050 13200 14850 16500 18150 19800 21450 23100 24750 26400 28050 29700 31350
50 የአሇክትሪክ ሌፉት ስራና እዴሳት 34 3529 3400 5100 6800 8500 10200 11900 13600 15300 17000 18700 20400 22100 23800 25500 27200 28900 30600 32300
51 ሔክምና አገሌግል 35 3429 3500 5250 7000 8750 10500 12250 14000 15750 17500 19250 21000 22750 24500 26250 28000 29750 31500 33250
52 መኝታ ብቻ 35 3429 3500 5250 7000 8750 10500 12250 14000 15750 17500 19250 21000 22750 24500 26250 28000 29750 31500 33250
53 የቆዲ ሌብስ መስራት ፣ መስፊትና ሰርቶ መሸጥ 35 3429 3500 5250 7000 8750 10500 12250 14000 15750 17500 19250 21000 22750 24500 26250 36800 29750 31500 33250
54 የግንባታ ማአዴናት ማምረትና ንግዴ 46 2609 4600 6900 9200 11500 13800 16100 18400 20700 23000 25300 27600 29900 32200 34500 39200 29100 41400 43700
55 የመኪና ወንበር ማዯስ ብቻ 49 2449 4900 7350 9800 12250 14700 17150 19600 22050 24500 26950 69400 31850 34300 36700 40000 41650 44100 43550
ፍቶግራፌ ማንሳትና ማጠብ፣ ፍኮፑ ማንሳት
56 /ብቻውንም ኮሆነ / 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 46550
57 ገጎማ ማዯስ /ጎሚስታ /ብቻ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
በቢንዘን ጋዛ ማዯሌ ከማዴያው ጋር የተያያ዗
ግሮሳሪዎች ካፌቲራዎችና ሌዩ ሌዩ አገሌግልቶች
58 ጭምር 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
59 የማታ ክበብ ብቻ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
60 ቲንብር በኮምሽን 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
61 ሇጋራ በኮምሽን አከፊፊይ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
62 የኮንቢተርና የፅሔፇት መኪና ት/ቤት 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
63 ሌብስ ስፉት ማሰሌጠኛ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
64 ጎማ በኮምሽን መሸጥ 60 2000 6000 9000 1200 15000 18000 21000 24000 27000 30000 33000 36000 39000 42000 45000 48000 51000 54000 57000
65 የምህንዴስና ፔሊን ንዴፌ ስራዎች 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
66 ሌዩ ሌዩ መገሌጋያዎች ማካራየት 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
67 አማካሪዎች/የግንባታ ፣ የአስተዲዯር የፊይናንስ ወዖተ 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
504
የትርፌ ነፃ እስከ 10001- 15001- 20001- 25001- 30001- 35001- 40001- 45001- 50001- 50001- 60001- 65001- 70001- 75000- 80001- 85001- 90001-
ቁ የንግዴ ዖርፌ መተኛ ጠ.ገቢ 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 55000 60000 65000 70000 75000 80000 85000 90000 95000
68 ስእሌ ሶርቶ መሸጥ 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
69 ትራዘተር 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
505
ሰዯቃ 2 ናይ ተሽከርከርት ጥብቅናን ግሌጋልይ ቁርጥ ግብር

ናይ ንግዱ ትርፉ ግብሪ ናይ ስራሔ ግብሪ
ካብ ዛተሰረሏለ ካብ 1-15 ዒመት ካብ ዛተሰረሏለ 15 ዒመት ንሊዔሉ
ናይ ተሽከርካሪ ዒይነት ዒመታዊ ዛተፃረየ ዒመታዊ ዛተፃረየ ናይ ሽፉር ናይ ረዲት
ሽያጭ ትርፉ ግብሪ ሽያጭ ትርፉ ግብሪ ዯመወዛ ግብሪ ዯመወዛ ግብሪ
መጠን መጠን
1 ግሌጋልት ተሽከርከርቲ ትምርቲ
1.1 ብአታዊ ምዛዋር መኪና ምምሃር 19800 4950 375 16830 4208 3001
1.2 ብአታዊ ሞተር 7200 1800 60 6120 1530 33
2 መመሊሊሲ ህዛቢ
2.1 ትሔቲ 9 ወንበር 15900 4000 280 13515 3400 220 300 15
2.2 ትሔቲ 10-14 ወንበር 24804 5618 442 21083 4775 358 300 15 125
2.3 ካብ 15-19ወንበር 33602 6360 534 28562 5406 421 330 18 150
2.4 ካብ 20-23 ወንበር 42400 7420 693 36040 6307 526 330 18 150
2.5 ካብ 24-29 ወንበር 55650 9010 932 47303 7659 729 350 20 200 5
2.6 ካብ 30-34 ወንበር 67204 11130 1250 57123 9461 999 350 20 200 5
2.7 ካብ 35-39 ወንበር 77698 13780 1647 66043 11713 1337 440 29 200 5
2.8 ካብ 40-44 ወንበር 88298 16536 2101 75053 14056 1688 475 33 200 5
3 ፅዔነት ዯረቅ መኪና
3.1 ክሳብ 10 ኩንታሌ 22576 6360 534 19189 5406 421 300 15 120
3.2 ካብ11-20 ኩንታሌ 32958 6784 598 28014 5766 457 350 20 150
3.3 ካብ 21-50ኩንታሌ 43339 8480 852 36838 7208 661 418 27 190 4
3.4 ካብ 51-70 ኩንታሌ 67135 10600 1170 57065 9010 932 506 36 230 8
3.5 ካብ 71-90 ኩንታሌ 85058 12932 1520 72299 10992 1229 617 47 290 14
4 ፅዔነት ፇሰስ መኪና
4.1 ክሳብ 11-499 ሇትር 49309 12000 1380 41913 10200 1110 880 85 400 25
4.2 ካብ 11500-13000 ሉትር 84224 17600 2320 71590 14960 1824 1320 151 600 45
5 ዒረብያ ወይም ጋሪ
5.1 መመሊሇሲ ህዛቢ 720 ነፃ
5.2 መመሊሇሲ ፅዔነት 450 ነፃ
6 ምጥሏን እክሉ ብሏዯ ብኩራ
6.1 ብሏይሉ ማይ ዛንቀሳቀስ ኤሇትሪክ ዛሰርሔ 18750 3750 255 15937 3188 135
6.2 ብሏሒይሉ ናፌጣ ዛንቀሳቀስ ዛሰርሔ 15000 3000 180 12750 2550 135
6.3 ብሏይሉ ናፌጣ ዛሰርሔ 15000 3000 180 12750 2550
7 ግሌጋልት ጥብቅና
7.1 ቀዲማይ ዯረጃ ጠበቃ 11488 6893 614
7.2 2ይ ዯረጃ ጠበቃ 7453 4472 327
8 ኮንባይነር ሃርቪስተር ምክራይ 98243 12467 1450 83506 10597 1170 800 73 300 15
506
9 ትራክተር ምክራይ /ሔርሻን ዛመሳሰለ ስራሔቲ 6604 13208 1561 56134 11227 1264 500 35
ብባዒሌ ዋና እንትሽክርከር ነቲ ተቆፃሪ ሽፉር ዛተቀመጡ ናይ መሃያ አታዊ ግብሪ ክከፌሌ አሇዎ።
507
ዛተፃረየ ትርፉ መጠን ግብሪ ዛኸፇል ናይ ጠቅሊሊ ዒመታዊ መሸጣ መጠንን እርከንን
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 1- 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 6500 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ ናይ ንግዱ ዖርፉ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00
4 413 1160 1305 1450 1595 1740 1885 2030 2175 2320 2465 2610 2755
1 ናይ ጡጥ ንግዱ 29 8 2900 4350 5800 7250 8700 10150 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 29000
4 ናይ ፅሔፇት መሳርሔታት ፣ቤት 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
2 ምፃሔፌትን፣ መፅሒፌትን ጋዚጣን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
3 ስፉት ክዲን ጥራሔ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
4 ግሌጋልት ምሻጥን ወርቅን ቡሩሩን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 ንግዱ ባሔሊዊ አቁሔት፣ ጌፃጌፅን ናይ 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
5 ውህብቶ አቁሔት 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
6 ቤት ስኒማ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
7 ብኩምሽን ኣቅሏ ዛሽጡ ወኪሊት 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 1950 2100 2250 2400 2550 2700 2850
8 ፀጉሪ መስተካከሌን ቁንጅና ሳልንን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30000
4 363 11505 1320 1485 1650 1815 1980 2145 2310 2475 2640 2805 2970 3135
9 ሽምዒ ሰሪሔካ ምሻጥ 33 6 3300 4950 6600 8250 9900 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 33000
5 352 1020 1360 1530 1700 1870 2040 2210 2380 2550 2720 2890 3060 3230
0 ምሔዲስን መስርሔን ናይ ኤሉክትሪክ ስፉት 34 9 3400 5100 6800 8500 0 11900 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 34000
5 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2275 2450 2625 2800 2975 3150 3325 35000
1 ግሌጋልት ሔክምና 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
5 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2275 2450 2625 2800 2975 3150 3325 35000
2 ቤት መዯቀሲ ጥራሔ 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
5 ናይ ቆርበት ክዲን ምስራሔ፣ ምስፊይን 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2275 2450 2625 3680 2975 3150 3325
3 ሰሪሔካ ምሻጥ 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 35000
5 260 1150 1380 1840 2070 2300 2530 2760 2990 3220 3450 3920 2910 4140 4370
4 ናይ መኪና ወንበር ምሔዲስ ጥራሔ 46 9 4600 6900 9200 0 0 16100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 35000
5 244 1225 1470 1960 2205 2450 2695 6940 3185 3430 3670 4000 4165 4410 4355
5 በቤት ሙዘቃን ቪዱዮን 49 9 4900 7350 9800 0 0 17150 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 46000
5 ፍቶ ግራፌ ምሌዒሌን፣ ምሔፃብን ፍቶ ግራፌ 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4655
6 ምሌዒሌ /ዋሊ ንበይኑ ጥራሔ/ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 49000
5 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
7 ጎማ ምሔዲስ /ጎሚስታ ጥራሔ/ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
ምሔዲሌ ጋዛን ቤንዛንን /ምስተ መጠዯሉ
5 ዛተተሏሏዖ ግሮሰሪታት ካፇቴሪታትን 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
8 ዛተፊሊሇየ ግሌጋልት ሏዊሱ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
5 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
9 ናይ ምሽት ክበብ ጥራሔ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
0 ቴንብር ብኮምሽን ምሻጥ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
1 ሽጋራ ብኮምሽን ምሻጥ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
2 ቤት ትምህርቲ ኮምፑተርን ፅሔፇት መኪና 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750
3 መሰሌጠኒ ስፉት መኪና 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50000
508
6 200 1500 1800 2400 2700 3000 3300 3600 3900 4200 4500 4800 5100 5400 5700
4 ጎማ ብኮምሽን ምሻጥ 60 0 6000 9000 1200 0 0 21000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 60000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4550 4900 5250 5600 5950 6300 6650
5 ናይ ምሔዲስን ፔሊንን ንዴፇ ስራሔቲ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 70000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4550 4900 5250 5600 5950 6300 6650
6 ዛተፇሊሇየዩ መገሌሉታት ምክራይ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 70000
6 መማከርትታት ናይ ህንፀት ምምሔዲርን 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4550 4900 5250 5600 5950 6300 6650
7 ፊይናንስ ….ወዖተ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 70000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4550 4900 5250 5600 5950 6300 6650
8 ስዔሉ ሰሪሔካ ምሻጥ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 70000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4550 4900 5250 5600 5950 6300 6650
9 ትራንሲስተር 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 70000
509
በመዯበኛ ቁርጥ ግብር ዯረጃ “ሏ” ግብር ከፊዮች የተጣራ ትርፌ መጠን በየንግዴ ዖርፌ
አባሪ 3
የትርፌ ነፃ እስከ 10001- 15001- 20001- 25001- 30001- 35001- 40001- 45001- 50001- 50001- 60001- 65001- 70001- 75000- 80001- 85001- 90001-
ቁ የንግዴ ዖርፌ መተኛ ጠ.ገቢ 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 55000 60000 65000 70000 75000 80000 85000 90000 95000
1 አትክሌትና ፌራፌሪ ንግዴ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
2 ማርና ቅቢና ተዙማች ንግድች 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
3 የምግብ ዖይትና ፊጉል 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
4 ቆዲና ሉጦ ንግዴ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
5 ጥርኛ /ዛባዴ /ንግዴ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
6 ጠቅሊሊ እንዴስትሪዎች /በፊብርካ ዯረጃ / 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
7 ሌዩ የሸቀጣ ሸቀጥና የምግ ግሮሶሪ ንግዴ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
8 የስፕርት እቃዎች ንግዴ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
9 የመስራቢቶች ክበቦች 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
10 ዔጣን ንግዴ ብቻ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
11 ስኮር አከፊፊዮች 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
12 ከሪመሊ አምራች 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
13 ምግብ ማቅረብ 10 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13500 14300 14500 15000 15500 16000
14 የጨው ንግዴ 12 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13600 14300 14800 15400 16000 16600
15 ህንጫ ተቆራጭ 13 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13650 14300 14950 15600 16250 16900
16 እህሌና ጥራጥሪዎች 13 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13650 14300 14950 15600 16250 16900
17 ቡና ንግዴ 14 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13700 14400 15100 15800 16500 17200
18 ጨርቃጨርቅ ክር ንግዴ 14 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13700 14400 15100 15800 16500 17200
19 ሌዮ ሌዮ ቅባቶችና ሽቶ ንግዴ 14 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13700 14400 15100 15800 16500 17200
ሌዩ ሌዩ አባቶችና እቃዎች /ዴስት፣ሳህን፣
20 ማንክያ፣ ብርጭቆ ወዖተ/ 14 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13700 14400 15100 15800 16500 17200
21 መስቶውት ፅራና ንግዴ 14 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13700 14400 15100 15800 16500 17200
22 በርበሪና ቅመማቅመም ንግዴ 15 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13750 14500 15250 16000 16750 17500
23 የመቃብር ሏወሌት ስራ 15 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13750 14500 15250 16000 16750 17500
24 አሌጋና ፌራሽ መስራትና መሸጥ 15 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13750 14500 15250 16000 16750 17500
25 መማተምያ ቤት 15 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13750 14500 15250 16000 16750 17500
26 ብረተብረትና የህንፃ መሳርያ ዎች ንግዴ 16 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13800 14600 15400 16200 17000 17800
27 የእንስሳትና እንስሳት ተዋፆኦ ንግዴ 18 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 13900 14800 15700 16600 17500 18400
28 ገሾና በቅሌ ንግዴ 20 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 14000 15000 16000 17000 18000 19000
29 እቃ በእቃ ሌውውጥ 20 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 14000 15000 16000 17000 18000 19000
30 የመኪና እቃ መሇዋወጫ ንግዲና የጋራዛ ስራ 20 6000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 14000 15000 16000 17000 18000 19000
31 ጆንያ ንግዴ 23 5217 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 10350 11500 12650 13800 14950 16100 17250 18400 19550 20700 21850
32 መዋእሌ ህፃናት /የግሌ / 23 5217 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 10350 11500 12650 13800 14950 16100 17250 18400 19550 20700 21850
33 የጨጫማ ንግዴና እዴሳት 23 5217 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 10350 11500 12650 13800 14950 16100 17250 18400 19550 20700 21850
34 ክሰሌ ንግዴ 25 4800 2500 3750 5000 6250 7500 8750 10000 11250 12500 13750 15000 16250 17500 18750 20000 21250 22500 23750
36 የሌብስ ንጥህና ማስጫ /ሊውንዯሪ / 25 4800 2500 3750 5000 6250 7500 8750 10000 11250 12500 13750 15000 16250 17500 18750 20000 21250 22500 23750
510
የትርፌ ነፃ እስከ 10001- 15001- 20001- 25001- 30001- 35001- 40001- 45001- 50001- 50001- 60001- 65001- 70001- 75000- 80001- 85001- 90001-
ቁ የንግዴ ዖርፌ መተኛ ጠ.ገቢ 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 55000 60000 65000 70000 75000 80000 85000 90000 95000
37 አውሪ አሳዲኝ 25 4800 2500 3750 5000 6250 7500 8750 10000 11250 12500 13750 15000 16250 17500 18750 20000 2150 22500 23750
የአሇክትሪክና ኤሉክትሮንኪስ እቃዎች ንግዴና
38 እዴሳት 26 4615 2600 5200 6500 7800 9100 10400 11700 13000 14300 15600 169000 18200 19500 20800 22100 23400 24700
39 ሆልችን ቡናቢት፣ ቁርስቢት 26 4615 2600 3900 5200 6500 7800 9100 10400 11700 13000 14300 15600 16900 18200 19500 20800 22100 23400 24700
40 ዔንጨትና እጣና ንግዴ 27 4444 2700 4050 5400 6750 8100 9450 10800 12150 13500 14850 16200 17550 18900 20250 21600 22950 24300 25650
41 የጥጥ ነግዴ 29 4138 2900 4350 5800 7250 8700 10150 11600 13050 14500 15950 17400 18850 20300 21750 23200 24650 26100 27550
የፅሔፇት መሳርያዎች መፅሒፌት ቤት፣ ጋዚጣ
42 ንግዴ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
43 ብርና ወርቅ ሶርቶ መሸጥና አገሌግልት 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
44 ሌብስ ስፉት 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
45 ዔቃዎች ንግዴ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
46 ስኒማ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
47 ቤት የኮምሽን ዔዋ የመሸጥ 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
48 ፀጉር ማስተካከሌ እና ቁንጅና ሶልን 30 4000 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12000 13500 15000 16500 18000 19500 21000 22500 24000 25500 27000 28500
49 ሻማ ሰርቶ መሸጥ 33 3636 3300 4950 6600 8250 9900 115050 13200 14850 16500 18150 19800 21450 23100 24750 26400 28050 29700 31350
50 የአሇክትሪክ ሌፉት ስራና እዴሳት 34 3529 3400 5100 6800 8500 10200 11900 13600 15300 17000 18700 20400 22100 23800 25500 27200 28900 30600 32300
51 ሔክምና አገሌግል 35 3429 3500 5250 7000 8750 10500 12250 14000 15750 17500 19250 21000 22750 24500 26250 28000 29750 31500 33250
52 መኝታ ብቻ 35 3429 3500 5250 7000 8750 10500 12250 14000 15750 17500 19250 21000 22750 24500 26250 28000 29750 31500 33250
53 የቆዲ ሌብስ መስራት ፣ መስፊትና ሰርቶ መሸጥ 35 3429 3500 5250 7000 8750 10500 12250 14000 15750 17500 19250 21000 22750 24500 26250 36800 29750 31500 33250
55 የመኪና ወንበር ማዯስ ብቻ 49 2449 4900 7350 9800 12250 14700 17150 19600 22050 24500 26950 69400 31850 34300 36700 40000 41650 44100 43550
ፍቶግራፌ ማንሳትና ማጠብ፣ ፍኮፑ ማንሳት
56 /ብቻውንም ኮሆነ / 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 46550
57 ገጎማ ማዯስ /ጎሚስታ /ብቻ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
በቢንዘን ጋዛ ማዯሌ ከማዴያው ጋር የተያያ዗
ግሮሳሪዎች ካፌቲራዎችና ሌዩ ሌዩ አገሌግልቶች
58 ጭምር 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
59 የማታ ክበብ ብቻ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
60 ቲንብር በኮምሽን 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
61 ሇጋራ በኮምሽን አከፊፊይ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
62 የኮንቢተርና የፅሔፇት መኪና ት/ቤት 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
511
የትርፌ ነፃ እስከ 10001- 15001- 20001- 25001- 30001- 35001- 40001- 45001- 50001- 50001- 60001- 65001- 70001- 75000- 80001- 85001- 90001-
ቁ የንግዴ ዖርፌ መተኛ ጠ.ገቢ 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 55000 60000 65000 70000 75000 80000 85000 90000 95000
63 ሌብስ ስፉት ማሰሌጠኛ 50 2400 5000 7500 10000 12500 15000 17500 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
64 ጎማ በኮምሽን መሸጥ 60 2000 6000 9000 1200 15000 18000 21000 24000 27000 30000 33000 36000 39000 42000 45000 48000 51000 54000 57000
65 የምህንዴስና ፔሊን ንዴፌ ስራዎች 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
66 ሌዩ ሌዩ መገሌጋያዎች ማካራየት 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
አማካሪዎች/የግንባታ ፣ የአስተዲዯር የፊይናንስ
67 ወዖተ 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
68 ስእሌ ሶርቶ መሸጥ 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
69 ትራዘተር 70 1714 7000 10500 14000 17500 21000 24500 28000 31500 35000 38500 42000 45500 49000 52500 56000 59500 63000 66500
512
በመዯበኛ ቀረጥ ግብር የዯረጃ ሏ ግብር ከፊቶች የተጣራ ትርፌ መጠን በየ ንግዴ ዖርፌ
አባሪ 1
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 60001 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 - 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ የንግዴ ዖርፌ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 65000 0 0 0 0 0 0 00
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
1 አትክሌትና ፌራፌሪ ንግዴ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
2 ማርና ቅቢና ተዙማች ንግድች 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
3 የምግብ ዖይትና ፊጉል 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
4 ቆዲና ሉጦ ንግዴ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
5 ጥርኛ /ዛባዴ /ንግዴ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
ጠቅሊሊ እንዴስትሪዎች /በፊብርካ 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
6 ዯረጃ / 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
ሌዩ የሸቀጣ ሸቀጥና የምግ ግሮሶሪ 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
7 ንግዴ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
8 የስፕርት እቃዎች ንግዴ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
9 የመስራቢቶች ክበቦች 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
10 ዔጣን ንግዴ ብቻ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
11 ስኮር አከፊፊዮች 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
12 ከሪመሊ አምራች 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
13 ምግብ ማቅረብ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1360 1430 1480 1540 1600 1660
14 የጨው ንግዴ 12 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17200
600 1000 1100 1200 1365 1430 1495 1560 1625 1690
15 ህንጫ ተቆራጭ 13 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17550
600 1000 1100 1200 1365 1430 1495 1560 1625 1690
16 እህሌና ጥራጥሪዎች 13 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17550
600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
17 ቡና ንግዴ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
18 ጨርቃጨርቅ ክር ንግዴ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
19 ሌዮ ሌዮ ቅባቶችና ሽቶ ንግዴ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
ሌዩ ሌዩ አባቶችና እቃዎች
/ዴስት፣ሳህን፣ ማንክያ፣ ብርጭቆ 600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
20 ወዖተ/ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
21 መስቶውት ፅራና ንግዴ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
22 በርበሪና ቅመማቅመም ንግዴ 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
23 የመቃብር ሏወሌት ስራ 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
513
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 60001 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 - 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ የንግዴ ዖርፌ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 65000 0 0 0 0 0 0 00
600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
24 አሌጋና ፌራሽ መስራትና መሸጥ 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
25 መማተምያ ቤት 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
ብረተብረትና የህንፃ መሳርያ ዎች 600 1000 1100 1200 1380 1460 1540 1620 1700 1780
26 ንግዴ 16 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18600
600 1000 1100 1200 1390 1480 1570 1660 1750 1840
27 የእንስሳትና እንስሳት ተዋፆኦ ንግዴ 18 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 19300
600 1000 1100 1200 1400 1500 1600 1700 1800 1900
28 ገሾና በቅሌ ንግዴ 20 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 20000
600 1000 1100 1200 1400 1500 1600 1700 1800 1900
29 እቃ በእቃ ሌውውጥ 20 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 20000
የመኪና እቃ መሇዋወጫ ንግዲና 600 1000 1100 1200 1400 1500 1600 1700 1800 1900
30 የጋራዛ ስራ 20 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 20000
521 1035 1150 1265 1380 1610 1725 1840 1955 2070 2185
31 ጆንያ ንግዴ 23 7 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 0 0 0 0 14950 0 0 0 0 0 0 23000
521 1035 1150 1265 1380 1610 1725 1840 1955 2070 2185
32 መዋእሌ ህፃናት /የግሌ / 23 7 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 0 0 0 0 14950 0 0 0 0 0 0 23000
521 1035 1150 1265 1380 1610 1725 1840 1955 2070 2185
33 የጨጫማ ንግዴና እዴሳት 23 7 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 0 0 0 0 14950 0 0 0 0 0 0 23000
480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2125 2250 2375
34 ክሰሌ ንግዴ 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 0 0 0 25000
የግንባታ ማአዴናት ማምረትና 480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2125 2250 2375
35 ንግዴ 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 0 0 0 25000
480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2125 2250 2375
36 የሌብስ ንጥህና ማስጫ /ሊውንዯሪ / 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 0 0 0 25000
480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2250 2375
37 አውሪ አሳዲኝ 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 2150 0 0 25000
የአሇክትሪክና ኤሉክትሮንኪስ 461 1040 1170 1300 1430 1560 16900 1820 1950 2080 2210 2340 2470
38 እቃዎች ንግዴና እዴሳት 26 5 2600 5200 6500 7800 9100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 26000
461 1040 1170 1300 1430 1560 1820 1950 2080 2210 2340 2470
39 ሆልችን ቡናቢት፣ ቁርስቢት 26 5 2600 3900 5200 6500 7800 9100 0 0 0 0 0 16900 0 0 0 0 0 0 26000
444 1080 1215 1350 1485 1620 1890 2025 2160 2295 2430 2565
40 ዔንጨትና እጣና ንግዴ 27 4 2700 4050 5400 6750 8100 9450 0 0 0 0 0 17550 0 0 0 0 0 0 27000
413 1160 1305 1450 1595 1740 2030 2175 2320 2465 2610 2755
41 የጥጥ ነግዴ 29 8 2900 4350 5800 7250 8700 10150 0 0 0 0 0 18850 0 0 0 0 0 0 29000
የፅሔፇት መሳርያዎች መፅሒፌት 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
42 ቤት፣ ጋዚጣ ንግዴ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
ብርና ወርቅ ሶርቶ መሸጥና 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
43 አገሌግልት 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
44 ሌብስ ስፉት 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
45 ዔቃዎች ንግዴ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
46 ስኒማ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
47 ቤት የኮምሽን ዔዋ የመሸጥ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
48 ፀጉር ማስተካከሌ እና ቁንጅና ሶልን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
514
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 60001 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 - 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ የንግዴ ዖርፌ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 65000 0 0 0 0 0 0 00
363 11505 1320 1485 1650 1815 1980 2310 2475 2640 2805 2970 3135
49 ሻማ ሰርቶ መሸጥ 33 6 3300 4950 6600 8250 9900 0 0 0 0 0 0 21450 0 0 0 0 0 0 33000
352 1020 1360 1530 1700 1870 2040 2380 2550 2720 2890 3060 3230
50 የአሇክትሪክ ሌፉት ስራና እዴሳት 34 9 3400 5100 6800 8500 0 11900 0 0 0 0 0 22100 0 0 0 0 0 0 34000
342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2450 2625 2800 2975 3150 3325 35000
51 ሔክምና አገሌግል 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 22750 0 0 0 0 0 0 0
342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2450 2625 2800 2975 3150 3325 35000
52 መኝታ ብቻ 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 22750 0 0 0 0 0 0 0
የቆዲ ሌብስ መስራት ፣ መስፊትና 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2450 2625 3680 2975 3150 3325
53 ሰርቶ መሸጥ 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 22750 0 0 0 0 0 0 35000
የግንባታ ማአዴናት ማምረትና 260 1150 1380 1840 2070 2300 2530 2760 3220 3450 3920 2910 4140 4370
54 ንግዴ 46 9 4600 6900 9200 0 0 16100 0 0 0 0 0 29900 0 0 0 0 0 0 35000
244 1225 1470 1960 2205 2450 2695 6940 3430 3670 4000 4165 4410 4355
55 የመኪና ወንበር ማዯስ ብቻ 49 9 4900 7350 9800 0 0 17150 0 0 0 0 0 31850 0 0 0 0 0 0 46000
ፍቶግራፌ ማንሳትና ማጠብ፣ ፍኮፑ 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4655
56 ማንሳት /ብቻውንም ኮሆነ / 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 49000
240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
57 ገጎማ ማዯስ /ጎሚስታ /ብቻ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
በቢንዘን ጋዛ ማዯሌ ከማዴያው ጋር
የተያያ዗ ግሮሳሪዎች ካፌቲራዎችና 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
58 ሌዩ ሌዩ አገሌግልቶች ጭምር 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
59 የማታ ክበብ ብቻ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
60 ቲንብር በኮምሽን 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
61 ሇጋራ በኮምሽን አከፊፊይ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
የኮንቢተርና የፅሔፇት መኪና 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
62 ት/ቤት 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
63 ሌብስ ስፉት ማሰሌጠኛ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
200 1500 1800 2400 2700 3000 3300 3600 4200 4500 4800 5100 5400 5700
64 ጎማ በኮምሽን መሸጥ 60 0 6000 9000 1200 0 0 21000 0 0 0 0 0 39000 0 0 0 0 0 0 60000
171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
65 የምህንዴስና ፔሊን ንዴፌ ስራዎች 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
66 ሌዩ ሌዩ መገሌጋያዎች ማካራየት 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
አማካሪዎች/የግንባታ ፣ የአስተዲዯር 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
67 የፊይናንስ ወዖተ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
68 ስእሌ ሶርቶ መሸጥ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
69 ትራዘተር 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
515
ብዯረጃ "ሏ" ከፇሌቲ ግብሪ በብናይ ንግዱ ጨንፇሩ ዛክፇሌ ናይ ስሩዔ ቁርጥ ግብር መጠን
ሰዯቃ…1
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 60001 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 - 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ ናይ ንግዱ ዖርፉ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 65000 0 0 0 0 0 0 00
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
1 አትክሌትን ፌራፌረን 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
2 ጠስሚን፣ ማዒርን ተዙመዴቲ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
3 ናይ ምግቢ ዖይትን ፊጉለን 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
4 ቆርበትን አንጋን 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
5 ዛበዴ /ጥርኝ/ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
ጠቅሊሊ ኢንደስትሪታት /ብዯረጃ / 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
6 ፊብሪካ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
7 ዛተፇሊሇዩ ሽቀጣ ሸቀጥ ግሮሰርን 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
8 ናውቲ ስፕርት 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
9 ናየ ቤት ፅሔፇት ክበባት 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
1 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
0 ንግዱ ዔጣን ስራሔ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
1 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
1 መከፊፇሉ ሽኮር 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
1 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
2 መምረታ ኮረሚሊ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
1 600 1000 1100 1200 1350 1430 1450 1500 1550 1600
3 መቅረቢ ምግቢ 10 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 16500
1 600 1000 1100 1200 1360 1430 1480 1540 1600 1660
4 ጨው 12 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17200
1 600 1000 1100 1200 1365 1430 1495 1560 1625 1690
5 ህንፃ ተቋራጭ 13 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17550
1 600 1000 1100 1200 1365 1430 1495 1560 1625 1690
6 እክሌን ጥረምረን 13 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17550
1 600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
7 ቡና 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
1 600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
8 ክርን ጨርቃጨርቅን 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
1 600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
9 ዛተፇሊሇየ ቅብአት ሽቶ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
2 ናውቲ ክሽና ማ/ዴስቲ፣ ሳህን 600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
0 ማንካን ወዖተ 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
2 600 1000 1100 1200 1370 1440 1510 1580 1650 1720
1 ስራሔ መስትያት 14 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 17900
2 600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
2 በርበረን ቅመማ ቅመምን 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
2 600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
3 ስራሔ ሏወሌቲ መቃብር 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
2 ዒራትን ፌርናሽን መስርሑ 15 600 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 1000 1100 1200 13000 1375 1450 1525 1600 1675 1750 18250
516
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 60001 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 - 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ ናይ ንግዱ ዖርፉ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 65000 0 0 0 0 0 0 00
4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 600 1000 1100 1200 1375 1450 1525 1600 1675 1750
5 ቤት ሔትመት 15 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18250
2 600 1000 1100 1200 1380 1460 1540 1620 1700 1780
6 ሏፄን መፂንን ናይ ህንፀት መሳርሑ 16 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 18600
2 600 1000 1100 1200 1390 1480 1570 1660 1750 1840
7 እንስሳትን ናይ እንስሳት ተዋፅኦ 18 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 19300
2 600 1000 1100 1200 1400 1500 1600 1700 1800 1900
8 ጎሾን ብቁሌን 20 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 20000
2 600 1000 1100 1200 1400 1500 1600 1700 1800 1900
9 ናይ አቅሒ ብአቅሒ ሌውውጥ 20 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 20000
3 ናይ መኪና መሊዋወጥን ናይ ጋራጅ 600 1000 1100 1200 1400 1500 1600 1700 1800 1900
0 ስራሔን 20 0 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 0 0 0 13000 0 0 0 0 0 0 20000
3 521 1035 1150 1265 1380 1610 1725 1840 1955 2070 2185
1 ካሽ ንግዱ 23 7 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 0 0 0 0 14950 0 0 0 0 0 0 23000
3 521 1035 1150 1265 1380 1610 1725 1840 1955 2070 2185
2 መዋዔሇ ህፃናት /ግሉ/ 23 7 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 0 0 0 0 14950 0 0 0 0 0 0 23000
3 521 1035 1150 1265 1380 1610 1725 1840 1955 2070 2185
3 ናይ ጫማ ንግዱ ሔዴሳት 23 7 2300 3450 4600 5750 6900 8050 9200 0 0 0 0 14950 0 0 0 0 0 0 23000
3 480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2125 2250 2375
4 ናይ ፊሏም ንግዱ 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 0 0 0 25000
3 ናይ ህንፀት ማዒዴናት ምምራትን 480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2125 2250 2375
5 ንግዴን 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 0 0 0 25000
3 480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2125 2250 2375
6 ቤት ሔፅቦ /ሊውንዴሪ/ 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 0 0 0 25000
3 480 1000 1125 1250 1375 1500 1750 1875 2000 2250 2375
7 ሃዲኒ አራዊት 25 0 2500 3750 5000 6250 7500 8750 0 0 0 0 0 16250 0 0 0 2150 0 0 25000
3 ናይ አኤሉክትሪክን ኤላክትሪክስ 461 1040 1170 1300 1430 1560 16900 1820 1950 2080 2210 2340 2470
8 አቁሔትን ንግዴን ሔዴሳት 26 5 2600 5200 6500 7800 9100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 26000
3 461 1040 1170 1300 1430 1560 1820 1950 2080 2210 2340 2470
9 ሆቴሌ፣ ቡናቢት፣ ቁርስ ቤት 26 5 2600 3900 5200 6500 7800 9100 0 0 0 0 0 16900 0 0 0 0 0 0 26000
4 444 1080 1215 1350 1485 1620 1890 2025 2160 2295 2430 2565
0 ዔንፀይትን ዔጣንን 27 4 2700 4050 5400 6750 8100 9450 0 0 0 0 0 17550 0 0 0 0 0 0 27000
4 413 1160 1305 1450 1595 1740 2030 2175 2320 2465 2610 2755
1 ናይ ጡጥ ንግዱ 29 8 2900 4350 5800 7250 8700 10150 0 0 0 0 0 18850 0 0 0 0 0 0 29000
4 ናይ ፅሔፇት መሳርሔታት ፣ቤት 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
2 ምፃሔፌትን፣ መፅሒፌትን ጋዚጣን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
3 ስፉት ክዲን ጥራሔ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
4 ግሌጋልት ምሻጥን ወርቅን ቡሩሩን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 ንግዱ ባሔሊዊ አቁሔት፣ ጌፃጌፅን 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
5 ናይ ውህብቶ አቁሔት 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
6 ቤት ስኒማ 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
7 ብኩምሽን ኣቅሏ ዛሽጡ ወኪሊት 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 400 1200 1350 1500 1650 1800 2100 2250 2400 2550 2700 2850
8 ፀጉሪ መስተካከሌን ቁንጅና ሳልንን 30 0 3000 4500 6000 7500 9000 10500 0 0 0 0 0 19500 0 0 0 0 0 0 30000
4 ሽምዒ ሰሪሔካ ምሻጥ 33 363 3300 4950 6600 8250 9900 11505 1320 1485 1650 1815 1980 21450 2310 2475 2640 2805 2970 3135 33000
517
አማካ
ይ
የትር ከግብ 1000 1500 2000 2500 3500 4000 4500 5000 5000 6500 7000 7500 8000 8500 9000
ፌ ር ነፃ እስከ 1- 1- 1- 1- 30001 1- 1- 1- 1- 1- 60001 1- 1- 0- 1- 1- 1- 95001-
መተ ጠ.ገ 1000 1500 2000 2500 3000 - 4000 4500 5000 5500 6000 - 7000 7500 8000 8500 9000 9500 10000
ቁ ናይ ንግዱ ዖርፉ ኛ ቢ 0 0 0 0 0 35000 0 0 0 0 0 65000 0 0 0 0 0 0 00
9 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
5 ምሔዲስን መስርሔን ናይ 352 1020 1360 1530 1700 1870 2040 2380 2550 2720 2890 3060 3230
0 ኤሉክትሪክ ስፉት 34 9 3400 5100 6800 8500 0 11900 0 0 0 0 0 22100 0 0 0 0 0 0 34000
5 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2450 2625 2800 2975 3150 3325 35000
1 ግሌጋልት ሔክምና 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 22750 0 0 0 0 0 0 0
5 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2450 2625 2800 2975 3150 3325 35000
2 ቤት መዯቀሲ ጥራሔ 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 22750 0 0 0 0 0 0 0
5 ናይ ቆርበት ክዲን ምስራሔ፣ 342 1050 1400 1575 1750 1925 2100 2450 2625 3680 2975 3150 3325
3 ምስፊይን ሰሪሔካ ምሻጥ 35 9 3500 5250 7000 8750 0 12250 0 0 0 0 0 22750 0 0 0 0 0 0 35000
5 260 1150 1380 1840 2070 2300 2530 2760 3220 3450 3920 2910 4140 4370
4 ናይ መኪና ወንበር ምሔዲስ ጥራሔ 46 9 4600 6900 9200 0 0 16100 0 0 0 0 0 29900 0 0 0 0 0 0 35000
5 244 1225 1470 1960 2205 2450 2695 6940 3430 3670 4000 4165 4410 4355
5 በቤት ሙዘቃን ቪዱዮን 49 9 4900 7350 9800 0 0 17150 0 0 0 0 0 31850 0 0 0 0 0 0 46000
ፍቶ ግራፌ ምሌዒሌን፣ ምሔፃብን
5 ፍቶ ግራፌ ምሌዒሌ /ዋሊ ንበይኑ 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4655
6 ጥራሔ/ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 49000
5 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
7 ጎማ ምሔዲስ /ጎሚስታ ጥራሔ/ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
ምሔዲሌ ጋዛን ቤንዛንን /ምስተ
መጠዯሉ ዛተተሏሏዖ ግሮሰሪታት
5 ካፇቴሪታትን ዛተፊሊሇየ ግሌጋልት 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
8 ሏዊሱ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
5 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
9 ናይ ምሽት ክበብ ጥራሔ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
0 ቴንብር ብኮምሽን ምሻጥ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
1 ሽጋራ ብኮምሽን ምሻጥ 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
6 ቤት ትምህርቲ ኮምፑተርን ፅሔፇት 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
2 መኪና 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
6 240 1000 1250 1500 2000 2250 2500 2750 3000 3500 3750 4000 4250 4500 4750
3 መሰሌጠኒ ስፉት መኪና 50 0 5000 7500 0 0 0 17500 0 0 0 0 0 32500 0 0 0 0 0 0 50000
6 200 1500 1800 2400 2700 3000 3300 3600 4200 4500 4800 5100 5400 5700
4 ጎማ ብኮምሽን ምሻጥ 60 0 6000 9000 1200 0 0 21000 0 0 0 0 0 39000 0 0 0 0 0 0 60000
6 ናይ ምሔዲስን ፔሊንን ንዴፇ 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
5 ስራሔቲ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
6 ዛተፇሊሇየዩ መገሌሉታት ምክራይ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
6 መማከርትታት ናይ ህንፀት 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
7 ምምሔዲርን ፊይናንስ ….ወዖተ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
8 ስዔሉ ሰሪሔካ ምሻጥ 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
6 171 1050 1400 1750 2100 2800 3150 3500 3850 4200 4900 5250 5600 5950 6300 6650
9 ትራንሲስተር 70 4 7000 0 0 0 0 24500 0 0 0 0 0 45500 0 0 0 0 0 0 70000
518

መቐሇ ሇካቲት 1996 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

መቐሇ ሇካቲት 1996 ዒ/ም
ኣዋጅ ኣወፃፅኣ ሔግን ኣወዲዴባን ኣሰራርሒን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የህግ አወጣጥ ስነ ስርዒት፣ የኮሚቴዎች
ትግራይ አዯረጃጀትና አሰራር አዋጅ
ቑፅሪ ኣዋጅ 79/1996 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 79/1996
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል

ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ በወጣው ህገ መንግስት የተሰጡትን ስሌጣንና
ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ብግቡእ ተግባሮች በሚገባ ሇመፇፀም፣
ንምፌፃም፣
ኮሚቴታት በቲ ሔገ መንግስቲ መሰረት ኮሚቴዎች በሔገ መንግስቱ መሰረት በማዯራጀት
ብምውዲብ ስራሔቲ እቲ ቤት ምኽሪ ብዛሒሸ የምክር ቤቱ ስራዎች በተሻሇ መንገዴ ሇመተባበር፣
መንገዱ ንምትገባር፣ እንዱሁም የምክር ቤቱ የህግ አወጣጥ ከህገ
ከምኡ‟ውን ኣወፃፅኣ ሔጊ ቤት ምኽሪ ምስ ሔገ መንግስቱና ከፋዯራሌ ምክር ቤት አሰራር ጋር
መንግስቲ ክሌሌናን ኣሰራርሒ ፋዳራሌ ቤት በማጣጣም ዳሞክራሲያዊ አሰራር በማጎሌበት
ምኽሪን ብምጥዔዒም ዳሞክራሲያዊ ኣሰራርሒ ግሌፅነትና ተጠያቂነት ሇማንገስ፣
ብምጉሌባት ግሌፅነትን ተሒታትነትን
ንምስፊን፣ ተሻሽል በወጣው ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/
ሀ እና መ፣ አንቀፅ 53(2) መሰረት
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ እንዯሚከተሇው ታውጇሌ፡፡
አንቀፅ 49/3/”ሀ”ን”መ” አንቀፅ 53(2)
ከመዛስዔብ ተኣዊጁ ኣል፡፡
ክፌሉ ሒዯ ክፌሇ አንዴ

ዒንቀፅ 1 . ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ

እዘ ኣዋጅ”ኣወፃፅኣ ሔግን ኣወዲዴባን ይህ አዋጅ “የምክር ቤት የህግ አወጣጥ ስነ
ኣሰራርሒን ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ኣዋጅ ቁፅሪ ስርዒት የኮሚቴዎች አዯረጃጀትና አሰራር አዋጅ
79/1996 “ ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ቁጥር 79/1996 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ያንደ ዋጋ
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀፅ 2 ትርጓሜ
ኣተኣታትዋ እቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ

እንተዖይኮይኑ ኣብ‟ዘ ኣዋጅ፦ በስተቀር በዘህ አዋጅ ውስጥ፦
1. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት በ1994 ዒ/ም 1. “ህገ መንግስት” ማሇት በ1994 ዒ/ም ተሻሽል
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ፤ መንግስት ነው፡
2. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ብመሰረት ሔገ 2. ”ምክር ቤት” ማሇት በህገ መንግስቱ አንቀፅ
መንግስቲ ዒንቀፅ 46/1/ ዛቖመ መውፅኢ 46(1) መሰረት የተቋቋመው የትግራይ ብሄራዊ
ሔጊ ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ ክሌሊዊ መንግስት ህግ አውጪ ነው፣
3. “ኮሚቴ” ማሇት ሒዯ ጉዲይ ንምፌፃም 3. “ኮሚቴ” ማሇት አንዴን ጉዲይ ሇማከናወን
ከከምኩነታቱ ብቤት ምኽሪ ዛጣየሽ ቀዋሚ እንዯየሁኔታው በምክር ቤቱ የሚቋቋም ቋሚ፣
፣ ጊዘያዊ . . . ኮሚቴ እዩ፤ ጊዘያዊ ኮሚቴ ነው፣
4. “እርማት ቴክኒክ” መሊት ቋንቋን ምስ 4. “የቴክኒክ እርምት” ማሇት የቋንቋና መሰሌ
ቋንቋን ዛተተሒሒ዗ን ጉዴሇታት ግዴፇት ማስተካከያ ሲሆን በማንኛውም ረገዴ
ምስትኽኻሌ እንትኾን ብዛኾነ ይኹን የህጉን ይዖት የማይሇውጥ ማሻሸያ ነው፡፡
ኣገባብ ትሔዛቶ እቲ ሔጊ ዖይቅይር
መመሒየሺ እዩ፡፡
ሒፇሻዊ ተግባራትን ኣሰራርሒን ቤት ምኽሪ የምክር ቤቱ አጠቃሊይ ተግባራትና አሰራር
ዒንቀፅ 3. ሒፇሻዊ ተግባራት አንቀፅ 3 አጠቃሊይ ተግባራት

ቤት ምኽሪ ብሔገመንግስቲ ኣብ ዛተውሃብዎ ምክር ቤቱ በህገ መንግስቱ በተሰጡት ተግባራት
ተግባራት ውሽጢ ዛስዔቡ ሒፇሻዊ ተግባራት ዗ሪያ የሚከተለት አጠቃሊይ ተግባራት
ይህሌዎ፣ ይኖሩታሌ
1. ሔጊ ምውፃእ፣ 1. ህግ ማውጣት
2. ስራሔቲ መንግስታዊ ኣካሊት ክሌሌ 2. የክሌለ መንግስታዊ ኣካሊት ስራዎች
ምክትታሌን ምምርማርን፣ መከታተሌና መመርመር፣
3. ቀወምትን ካሌኦት ዛተፇሊሇዩ ኮሚቴታት 3. ቀዋሚና ላልች ሌዩ ሌዩ ኮሚቴዎች ማቋቋምና
ምጥያሽን ፀብፃቦም ምስማዔን እዮም፡፡ ሪፕርታቸውን ማዲመጥ ናቸው
ዒንቀፅ 4. ኣገባብ ኣወፃፅኣ ሔጊ አንቀፅ 4 የህግ አወጣጥ ስነ ስርዒት
1. ቤት ምኽሪ ሔጊ ዖውፅእ ሒዯሽቲ ሔግታት 1. ምክር ቤቱ ህግ የሚያወጣው አዲዱስ ህጎችን
ብምፅዲቅ፣ ነባራት ብምምሔያሽ ብምስዒር በማውጣት ፣ ነባር ህጎችን በማሻሻሌ ፣ በመሻር
ወይ ዴማ ስምምዔነታት ብምፅዲቅ ይኸውን፤ ወይም ስምምነቶች በማፅዯቅ ይሆናሌ
2. ረቂቅ ሔጊ ናብ ቤት ምኽሪ ከቅርቡ 2. የህግን ሃሳብ በማመንጨት የህግ ረቂቅ ወዯ
ዛኽእለ፣ ምክር ቤቱ ማቅረብ የሚችለት
ሀ. ኣፇ ጉበኤ፣ ሀ. አፇ ጉባኤ
ሇ. ኣባሊት ቤት ምኽሪ፣ ሇ. የምክር ቤቱ ኣባሊት
ሏ. ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ሏ. የምክር ቤቱ ኮሚቴዎች
መ. ቤት ምኽሪ(ካቢኔ) ፇፃሚ ስራሔ ክሌሌ መ. የአስፇፃሚ ኣካሊት
520
ረ. ኣካሊት ዲይነት፣ ረ. የዲኝነት አካሊት

ሰ. ዋና ኦዱተር ሰ. ዋና ኦዱተር
ሸ. ተፀዋዔነቶም ንቤት ምኽሪ ዛኾኑ ካሌኦት ሸ. ተጠሪነታቸው ሇምክር ቤቱ የሆኑ ላልች
መንግስታዊ ኣካሊት እዮም፤ መንግስታዊ አካሊት ናቸው
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2(መ፣ረ፣ሰ፣ሸ) 3. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 2 (መ፣ረ፣ሰ እና
ዛተሒበሩ አካሊት ረቂቕ ሔጊ ዖቕረቡ ኣብ ሸ) የተጠቀሱት አካሊት ረቂቅ ህግን
ክሉ ብሔጊ ዛተውሃቦም ስሌጣን እዩ፡፡ የሚያቀርቡት በህግ በተሰጣቸው ስሌጣን ዗ርያ
ነው
4. ብመሰረት ኣብ‟ዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2(ሇ) 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 2/ሇ መሰረተ
ዛቐርብ ረቂቕ ሔጊ እንተነኣሰ የሚቀርብ የህግ ረቂቅ ቢያንስ በ10 የምክር ቤቱ
ብዒሰርተ(10) ኣባሊት ቤት ምኽሪ ፉረማ አካሊት ፉርማ የተዯገፇ መሆን አሇበት
ዛተዯገፇ ክኸውን ይግባእ፣
5. ናብ ቤት ምኽሪ ዛቐርብ ረቂቕ ሔጊ 5. ወዯ ምክር ቤቱ የሚቀርብ የህግ ረቂቅ በትግርኛ
ብትግርኛን ኣምሒርኛን ተዲሌዩ ስሩዔ ጉባኤ እና በአማርኛ ተዖጋጅቶ የምክር ቤቱ መዯበኛ
ቤት ምኽሪ ቅዴሚ ምጅማሩ ክሌተ ወርሑ ስብሰባ ከመጀመሩ ሁሇት ወር ቀዯም ብል ሇአፇ
ንኣፇ ጉባኤ ክቐርብ ኣሇዎ፣ በቲ ዛተጠቐሰ ጉባኤ መቅረብ አሇበት፤ አንዴ በጀት አዋጅ
ጊዚ ንምቕራብ ዖፀግም ከም ኣዋጅ በጀት የመሰሇ በተጠቀሰው ጊዚ ሇማቅረብ
ዛመስሌ ረቂቅ ካብዘ ብዛሒፀረ ጊዚ ክቀርብ የሚያስቸግር ረቂቅ ከዘህ ባጠረ ጊዚ ሉቀርብ
ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
6. ኣፇጉባኤ እቲ ረቂቕ ሔጊ ሪኡ ኣብ ውሽጢ 6. ኣፇ ጉበኤ የቀረበሇት ረቂቅ ህግ አይቶ በአንዴ
ሒዯ ሰሙን ናብ ዛምሌከቶ ኮሚቴ ሳምንት ጊዚ ውስጥ ወዯ ሚመሇከተው ኮሚቴ
ይመርሕ፣ መምራት አሇበት
7. ኮሚቴ ነቲ ብኣፇጉባኤ ዛተመርሏለ ረቂቕ 7. በአፇ ጉበኤ ረቂቅ ህግ የተመራሇት ኮሚቴ
ኣፅኒዐ /መርሚሩ/ ውሳነ ሒሳብ ብምዴሊው ረቂቁን አጥንቶ የውሳኔ ሀሳብ በማዖጋጀት
ኣብ ሒዯ ወርሑ ጊዚ ውሽጢ ናብ ኣፇጉባኤ በአንዴ ወር ጊዚ ውስጥ ወዯ አፇ ጉባኤ
ይመሌሶ፣ ይመሌሰዋሌ
8. እቲ ረቂቅ ሔጊ ብኣፇ ጉበኤ ወይ ብዛወከል 8. ረቂቅ ህጉ በአፇጉባኤ ወይም በወከሇው ሰው
ሰብ ወይዴማ እቲ ረቂቅ ብዖቅረቦ ተወካሉ ወይም ረቂቁን ባዖጋጀው አካሌ ተወካይ ሇምክር
ብግሌፂ ንቤት ምኽሪ ይንበብ፣ ብግሌፂ ቤቱ በግሌፅ ይነበባሌ፤ በግሌፅ ንባብ ሇመጨረስ
ንባብ ንምውዲእ ዖፀግም በዛሑ ገፅ ዖሇዎ የሚያስቸግር የገፅ ብዙት ያሇው አንዯሆነ ኣፇ
እንተኾይኑ ቅዴሚ እቲ ረቂቕ ንምይይጥ ጉበኤ ረቂቁ ሇምክር ቤት አባሊት ከውይይቱ ቀን
ዛቐርበለ ካብ 1 ክሳብ 2 መዒሌቲ ኣቐዱሙ ከ 1-2 ቀናት አስቀዴሞ እንዱዯርሳቸው
ኣፇ ጉበኤ ንኣባሊት ቤት ምኽሪ ብውሌቂ ያዯርጋሌ
ክበፅሕም ይገብር፣
9. ርኢቶን ውሳነ ሒሳብን ኮሚቴ ብኮሚቴ 9. የኮሚቴ አስተያየትና የውሳኔ ሀሳብ በኮሚቴው
ኣ/ወንበር ወይ ብኻሉእ ኣባሌ ኮሚቴ ምስ ሉቀመንበር ወይም በላሊ የኮሚቴው ኣባሌ
ቀረበ ምይይጥ ይቅፅሌ፤ ከቀረበ በኋሊ ውይይቱ ይቀጥሊሌ
ዒንቀፅ 5 ብዙዔባ ምፅዲቅ አንቀጽ 5 ስሇ ማፅዯቅ
1. እቲ ረቂቕ ሔጊ ቤት ምኽሪ ዖትዩ 1. ኣፇ ጉባኤ የህግ ረቂቁን ምክር ቤቱ መክሮ
እንተተስማሚዑለ ኣፇ ጉባኤ እርማት ከተስማማበት የቴክኒክ እርምት በማዴረግ
ቴክኒክ ብምግባር ናብ ፔሬዘዲንት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ተግራይ ንፉርማ ፔረዘዲንት እንዱፇርምበት ይሌከዋሌ
ይሌእኾ፣ 2. ፔረዘዯንቱ በአስራ አምስት (15) ቀናት
521
2. ፔሬዘዲንት ኣብ ውሽጢ 15 ማዒሌቲ ውስጥ ይፇርማሌ፤ በአስራ አምስት ቀናት

ይፌርም፤ ኣብ ውሽጢ 15 መዒሌቲ ጊዚ ውስጥ ካሌፇረመ ሔጉ በስራ ሊይ
እንተዖይፇሪሙ እቲ ሔጊ ኣብ ስራሔ ይውሊሌ
ይውዔሌ 3. የፀዯቀው ህግ በአፇ ጉባኤ አማካኝነት ቁጥር
3. እቲ ዛፀዯቐ ሔጊ በኣፇጉባኤ ቁፅሪ ተሰጥቶት በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ
ምስተውሃቦ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ይታተማሌ
ይሔተም፡፡
ዒንቀፅ 6 ስራሔቲ መንግስታዊ ኣካሊት ክሌሌ ዒንቀፅ 6 የክሌለ መንግስታዊ ስራዎች
ምክትታሌን ምምርማርን መቆጣጠርና መመርመር
1. ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስቲ 1. የክሌለ ርእሰ መስተዲዴር አጠቃሊይ እቅደ፣
ትግራይ ሒፇሻዊ ትሌሙ፣ ኣፇፃፅማ የስራው አፇፃፀም የበጀት አጠቃቀሙን
ስራሔቱን ኣጠቓቕማ በጀትን ኣመሌኪቱ አስመሌክቶ በሚካሄዴ የምክር ቤቱ መዯበኛ
ፀብፃብ ኣብ ዛካየዴ ስሩዔ ጉባኤ ቤት ምኽሪ ስብሰባ ሪፕርት ያቀርባሌ
የቕርብ፣
2. ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ፣ ዋና ኦዱተርን 2. የክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፣ ዋና ኦዱተር እና
ተፀዋዔነቶም ንቤት ምኽሪ ዛኾኑ ኣካሊትን ተጠሪነታቸው ሇምክር ቤቱ የሆኑ አካሊት
ፀብፃቦም ኣብ ስሩዔ ጉባኤ ቤት ምኽሪ ሪፕርታቸው በሚካሄዴ የምክር ቤቱ መዯበኛ
የቕርቡ፣ ስብሰባ ያቀርባለ
3. ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነ እዋን ሔዴሔዴ ኣካሌ 3. እያንዲንደ የክሌሌ መንግስታዊ አካሌ
ክሌሊዊ መንግስቲ ነንዛምሌከቶ ኮሚቴ ወይ በሚመሇከተወ ኮሚቴ ወይም ሇምክር ቤቱ
ዴማ ንቤት ምክሪ ፀብፃብ ናይ ምቕራብ ሪፕርት የማቅረብ ግዳታ አሇበት
ግቡእ ኣሇዎ፣
4. እቲ ኮሚቴ ፀብፃብ ሰሚዐ ኣዴሊይ ኾይኑ 4. ሪፕርት የቀረበሇት ኮሚቴ አስፇሊጊ ሆኖ
እንተረኺቡዎ ህዛባዊ ምይይጥ ክካየዴ ካገኘው የህዛብ ውይይት መዴረክ ሉያዖጋጅ
ይገብር፣ ጉዲዩ ዛምሌከቶም ክፊሊት ይችሊሌ፤ የሚመሇከታቸው የህብረተሰብ
ሔብረተሰብን መራኸብቲ ሒፊሽን ኣብቲ ክፌልች ፣ የመገናኛ ብ዗ሃን እንዱገኙ ጥሪ
ፀብፃብ ዛስመዏለ እዋን ክርከቡ ይገብር ያዯርጋሌ፤
5. ብመሰረት ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ን 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 2ና 3 የሚቀርብ
3ን ዛቐርብ ፀብፃብ ኣብ ዒመታዊ ትሌምን ሪፕርት አመታዊ ዔቅዴና ውጤት አፇፃፀም ፣
ውፅኢቱን ኣፇፃፅምኡ፣ ኣጠቓቕማ በጀትን የበጀት አጠቃቀም ያጋጠሙ ዋና ዋና ችግሮች፣
ዖጋጠሙ ቀንዱ ፀገማትን ኣወንታዊ አዎንታዊ ተግባሮች ሉያዛ ይገባሌ
ተግባራትን ክሔዛ ይግባእ፣
6. ዖገዴዴ ኩነት እንተዖይኣጋጢሙ እቲ 6. የሚያስገዴዴ ሁኔታ ካሊጋጠመ በስተቀር
ፀብፃብ ዛቐርብ በቲ ቤት ዔዮ ሊዔሇዋይ ሪፕርት የሚቀርበው በመስሪያቤቱ የበሊይ ሃሊፉ
ሒሊፉ እዩ፣ ነው
7. እቲ ፀብፃብ ብተወካሉ ክቐርብ ዛኽእሌ እቲ 7. ሪፕርቱ በተወካይ ሉቀርብ የሚችሇው ሀሊፉው
ሒሊፉ ክርከብ ዖይኽእሇለ ምኽንያትን የማይችሌበት ምክንያትና በተወካይ የሚቀርብ
ብተወካሉ ዛቐርብ ምዃኑን ኣቐዱሙ ንኣፇ መሆኑ አስቀዴሞ ሇአፇ ጉበኤው በማሳወቅ
ጉባኤ ብምፌሊጥ ይኸውን፣ ንቤት ምኽሪ ይሆናሌ፤ ሇምክር በቱ ስብሰባ የሚቀርብ
ዛቐርብ ፀብፃብ እቲ ሒሊፉ ስሩዔ ስርሐ ሪፕርት በተወካይ ሉቀርብ የሚችሇው ሀሊፉው
ክሰርሔ ኣብ ዖይክእሇለ እዋን ጥራሔ ስራውን ሇማከናወን ሲያቅተው ብቻ ነው
ብተወካሉ ክቐርብ ይኽእሌ፡፡
522
ክፇሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሶስት

ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ኣሰራርሒን የኮሚቴዎች አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር
ኮሚቴታት እንዱሁም አሰራር
ዒንቀፅ 7. ኣወዲዴባ ቀወምቲ ኮሚቴታት አንቀጽ 7 የቋሚ ኮሚቴዎች አዯረጃጀት
1. ቤት ምኽሪ እዜም ዛስዔቡ ቀወምቲ 1. ምክር ቤቱ የሚከተለት ቋሚ ኮሚቴዎች
ኮሚቴታት ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ፣
ሀ. ኮሚቴ ጉዲይ ኢኮኖሚ፣ ሀ. የኢኮኖሚ ጉዲይ ኮሚቴ
ሇ. ኮሚቴ ጉዲይ ማሔበራዊ ሇ. የማህበራዊ ጉዲይ ኮሚቴ
ሏ. ኮሚቴ ጉዲይ ሔጊ፣ ሏ. የህግ ጉዲይ ኮሚቴ
መ. ኦዱት ኮሚቴ መ. ኦዱት ኮሚቴ
ረ. ከከም ኣዴሊይነቱ ዛጣየሹ ካሌኦት ረ. እንዯየአስፇሊጊነቱ የሚቋቋሙ ላልች
ኮሚቴታት፡፡ ኮሚቴዎች
2. ተፀዋዔነት ቀወምቲ ኮሚቴታት ናብ ቤት 2. ቋሚ ኮሚቴዎች ተጠሪነታቸው ሇምክር ቤት
ምኽሪ ይኸውን፣ ይሆናሌ
3. ሔዴሔዴ ኮሚቴ ብቤት ምኽሪ ብቀጥታ 3. እያንዲንደ ኮሚቴ በምክር ቤቱ በቀጥታ
ዛምረፁ ከከምኩነታቱ ካብ 5-9 ኣባሊት የሚመረጥ እንዯየሁኔታው ከ 5-9 አባሊት
ይህሌዉዎ፡አባሊት ኮሚቴ ካብ ውሽጦም ይኖሩታሌ፤ አባሊት ከውስጣቸው ሉቀ
ኣ/ወንበርን ፀሒፉን ይመርፁ፣ መንበርና ፀሒፉ ይመረጣለ
4. ሒዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ኣብ ሒዯ እዋን ኣባሌ 4. የምክር ቤት አባሌ በአንዴ ግዚ ከአንዴ ቋሚ
ክሌተ ወይ ካብኡ ንሊዔሉ ኮሚቴታት ኮሚቴ በሊይ አባሌ ሆኖ ሉሰራ አይችሌም
ክኸውን ኣይኽእሌን፣
5. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ 5. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አባሊት
ዛኾኑ ኣባሊት ኮሚቴ ክኾኑ ኣይኽእለን፡፡ የኮሚቴ አባሊት ሉሆኑ አይችለም
ዒንቀፅ 8 ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴታት አንቀጽ 8 የኮሚቴዎች ስሌጣንና ተግባር
ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ቀፂልም ዖሇዉ ስሌጣንን ኮሚቴዎች የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ተግባራትን ይህሌዉዎም አሊቸው
1. ኣብ ዛተመርሒልም ረቂቕ ሔጊን ካሌእ ናብ 1. በተመራሊቸው ረቂቅ ህግ እና ላሊ ወዯ
ቤት ምኽሪ ክቐርብ ዛግበኦ ጉዲይ፣ ርኢቶን ምክር ቤት መቅረብ ያሇበት ጉዲይ ሊይ
ውሳነ ሒሳብን ንቤት ምኽሪ የቕርቡ አስተያየትና የውሳኔ ሀሳብ ሇምክር ቤቱ
ያቀርባለ
2. ዛከታተሌዎም ክሌሊዊ ኣካሊት መንግስቲ 2. በተዯሇዯለሊቸው የክሌለ መንግስታዊ
ክትትሌን ምርመራን ይገብሩ፣ አካሊት የቁጥጥርና ምርመራ ስራ ያዯርጋለ
3. ዛከታተሌዎም መንግስታዊ ኣካሊት 3. የሚከታተለዋቸው የመንግስት አካሊት
ዛምሌከት መፅናዔቲ የካይደ፣ ግብራዊነት የሚመሇከት ጥናት ያዯርጋለ፤ የክሌለ
ፕሉስታት ክሌሌና ይከታተለ፣ ዒቕሞም ፕሉሲዎች ተግባራዊ መሆናቸው
እንተፇቒደ ዴማ ዛሒሸ መሒውርን ኣገባብ ይከታተሊለ አቅም ከፇቀዯም የተሻሇ
ኣፇፃፅማን ብምሔንፃፅ ንቤት ምኽሪ መዋቅርና የአፇፃፀም ስሌት ይነዴፊለ
የቕርብ፣
4. ዛተፇሊሇዩ ዒውዯ መፅናዔቲታት፣ 4. ሌዩ ሌዩ አውዯ ጥናቶች ፣ የውይይት
መዴረኻት ምይይጥ የዲሌው ከምኡ‟ውን መዴረኮች ያዖጋጃለ፤ እንዱሁም የሌምዴ
ሌውውጥ ሌምዱ ይገብሩ፣ ሌውውጥ ያዯርጋለ
5. ፀብፃብ ስራሔቶም ንኣፇ ጉባኤ ወይ ዴማ 5. የስራ ሪፕርታቸውን ሇአፇ ጉባኤ ወይም
ንቤት ምኽሪ የቕርቡ፣ ሇምክር ቤት ያቀርባለ
523
6. ብቤት ምኽሪ ወይ ብኣፇ ጉባኤ ዛወሃብዎም 6. በምክር ቤቱ ወይም በአፇ ጉበኤው

ካሌኦት ስራሔቲ ይሰርሐ የሚሰጥዋቸውን ላልች ስራዎች ያከናውናለ
ዒንቀፅ 9. ስሌጣንን ተግባርን ኣመራርሒ ኮሚቴ አንቀጽ 9 የኮሚቴ አመራሮች ስሌጣንና ተግባር
1. ስሌጣን ተግባርን ኣ/ወንበር 1. የሉቀ መንበር ስሌጣንና ተግባር
ሀ. ስሩዔን ህፁፅን ኣኼባ ኮሚቴ ይፅውዔ፣ ሀ. የኮሚቴ መዯበኛና አስቸኳይ ስብሰባ
ይመርሔ፣ ስነ ስርዒት የኽብር፣ ይጠራሌ፣ ይመራሌ፣ ስነ ስርዒት
ያስከብራሌ
ሇ. ስራሔቲ ኮሚቴ ንምፌፃም ምስ ካሌኦት ሇ. የኮሚቴ ስራዎች ሇማከናወን ከላልች
ኣካሊት ርክባት ይገብር፣ አካሊት ጋር ግኑኝነት ያዯርጋሌ
ሏ. ስራሔቲ ንኣባሊት ኮሚቴ ብምክፌፊሌ ሏ. የኮሚቴ ስራዎች ሇኮሚቴ አካሊት
የዋፌር፣ በማከፊፇሌ ያሰራሌ
መ. ብመሰረት ዒንቀፅ 4(9) እዘ ኣዋጅ ናብ መ. በአንቀጽ 4(9) መሰረት የኮሚቴ
ቤት ምኽሪ ርኢቶን ውሳነ ሒሳብን አስተያየትና የውሳኔ ሀሳብ ሇምክር ቤት
ኮሚቴ የቕርብ፣ ያቀርባሌ
ረ. ካሌኦት ብኣፇ ጉባኤ ብኮሚቴን ረ. ላልች በአፇ ጉባኤና በኮሚቴ
ዛወሃብዎ ተግባር ይፌፅም የሚሰጡት ተግባሮች ያከናውናሌ
ሰ. ኣ/ወንበር ኮሚቴ ተፀዋዔነቱ ንኣፇ ጉባኤ ሰ. የሉቀ መንበሩ ተጠሪነት ሇአፇ ጉባኤና
ንኮሚቴን ይኸውን፣ ሇኮሚቴው ይሆናሌ
2. ስሌጣንን ተግባርን ፀሒፉ 2. የፀሒፉ ስሌጣንና ተግባር
ሀ. ሰነዲት ኮሚቴን ቃሇ ጉበኤታት ብኣግባብ ሀ. የኮሚቴ ቃሇ ጉባኤ በአግባቡ መያ዗ን
ምትሒዜም የረጋግፅ ያረጋግጣሌ
ሇ. ኣ/ወንበር ኣብዖይህሌወለ እዋን ተኪኡ ሇ. ሉቀመንበር በማይኖርበት ግዚ ተክቶ
ይሰርሔ፣ ይሰራሌ
ሏ. ብኮሚቴን ብኣ/ወንበርን ዛወሃብዎ ሏ. በኮሚቴና በሉቀመንበር የሚሰጡት
ተግባራት ይፌፅም ተግባር ያከናውናሌ
ዒንቀፅ 10 ግቡእ ኣባሊት ኮሚቴ አንቀጽ 10 የኮሚቴ አባሊት ግዳታ
ኣባሊት ኮሚቴ ዛስዔብ ቀንዱ ግቡእ ይህሌዎም የኮሚቴዎች አባሊት የሚከተለት ዋና ዋና
ግዳታዎች አለዋቸው
ሀ. ብዖይእኹሌ ምኽንያት ካብ ኣኼባ ሀ. ያሇበቂ ምክንያት ከስብሰባ ያሇመቅረት
ዖይምትራፌ፣
ሇ. ዛተውሃቦም ስራሔቲ ብኣግባቡ ምክትታሌን ሇ. የተመዯበሊቸውን ስራዎች በአግባቡ
ምፌፃምን፣ የመከታተሌ፣ የማከናወን
ሏ. ኣብ ዛኾነ ቦታ ኣብ ዛግበር መፅናዔቲ፣ ሏ. በየትኛውም ቦታ በሚዯረግ ጥናት፣ ስብሰባ ፣
ኣኬባ ከምኡ‟ውን መገሻ ተወኪለ ዛኸዯ እንዱሁም ጉብኝነት የሚወከሌ አባሌ ስሇሁኔታው
ኣባሌ ብዙዔባ እቲ ኹነታት ንዛምሌከቶ ሪፕርት በሚመሇከተው ኮሚቴና ሇአፇ ጉባኤ
ኮሚቴን ንኣፇጉባኤን ፀብፃብ ምቕራብ፡፡ የማቅረብ
ዒንቀፅ 11 ሒፇሻዊ ኣሰራርሒ ኮሚቴታት አንቀጽ 11 የኮሚቴዎች አጠቃሊይ አሰራር

ኮሚቴታት ዛስዔብ ሒፇሻዊ ኣሰራርሒ ይህሌዎም ኮሚቴዎች የሚከተለት አጠቃሊይ አሰራር
ይኖራቸዋሌ
1. ካብ ኣፇጉባኤ ዛምርሏልም ረቂቅ ሔጊ 1. ከአፇጉባኤው የሚመራሊቸው ረቂቅ ህግ
ከከምኣዴሊይነቱ በተመሇከተ እንዯየአስፇሊጊነቱ
ሀ. ምሌክታ ብምውፃእ፣ ሀ. ማስታወቂያ በማውጣት
524
ሇ. ጉዲዩ ዛምሌከቶም ኣካሊትን ሰብሞያን ሇ. ጉዲዩ የሚመሇከታቸው አካሊትና

ብምዔዲም ባሞያዎች በመጋበዛ
ሏ. መዴረኽ ርኢቶ ህዛቢ ብምዴሊው፣ ሏ. የህዛበ አስተያየት መስጫ መዴረክ
ርኢቶን ውሳነ ሒሳብን ንኣፇ ጉባኤን በማዖጋጀት፣ የውሳኔ ሀሳብና አስተያየት
ቤት ምኽሪን ምቕራብ፡፡ ሇአፇጉባኤውና ሇምክር ቤቱ ማቅረብ
2. መንግስታዊ ኣካሊት ክሌሌ ዛምርምሩን 2. ኮሚቴዎች የመመርመርና የመከታተሌ
ዛከታተለን፦ ስራቸውን የሚያከናውኑት
ሀ. ካብ ዛምሌከቶም መንግስታዊ ኣካሊት ሀ. ከሚከታተለዋቸው መስሪያቤቶች
ትሌምን ውፅኢትን ተቐቢልም እቅዴና ክንውን በመቀበሌ በመገምገም
ብምግምጋም፣
ሇ. እቶም መንግስታዊ ኣካሊት ኣብዖዲሌዉዎ ሇ. መንግስታዊ መስሪያቤቶቹ በሚያዖጋጁት
ኣኼባታት ብምስታፌ ስብሰባ ሊይ በመሳተፌ
ሏ. ዛምሌከቶም ኣካሊት በምፅዋዔ ሏ. የሚመሇከታቸውን አካሊት በመጥራትና
ብምዛርራብ፣ ከምኡ‟ውን መብርሂ ክህቡ በማነጋገር፣ አስፇሊጊ ከሆነም ማብራሪያ
ብምግባር፣ እንዱሰጥ በማዴረግ
መ. ናብ‟ቲ ክሌሊዊ ኣካሌ መንግስቲ ዖሇዎ መ. መስሪያ ቤቱ ወዯሚገኝበት ቦታ
ቦታ ዐዯት ብምግባር ጉብኝት በማዴረገ
ረ. ምስ ካሌኦት ኮሚቴታት ወይ ዴማ ረ. ከላልች ኮሚቴዎች ጋር ቅንጅት
ኣካሊት ተዋዱዴካ ብምስራሔን፣ በመፌጠር
ሰ. ክግበር ዛግብኦ ንዛምሌከቶ ቤት ዔዮ ሰ. መዯረግ ያሇበትን ሇሚመሇከተው
ብምግሊፅ፣ መግሇፂ ብምሃብን ብኻሉእ መስሪያ ቤት በመግሇፅና መግሇጫ
ንስርሕም ሒጋዘ ዛኾነ መንገዱን በመስጠት እንዱሁም በላሊ ስራቸው
ይኸውን አጋዥ በሆነ መንገዴ በመጠቀም
ይሆናሌ
ዒንቀፅ 12 ስነ ስርዒት ኣኬባ ኮሚቴታት አንቀጽ 12 የኮሚቴዎች የስብሰባ ስነ ስርዒት
1. ብፌለይ ኩነታት እንተዖይተቐይሩ 1. በሌዩ ሁኔታ ካሌተቀየረ በስተቀር ኮሚቴዎች
ኮሚቴታት ስሩዔ ናይ ኣኼባ ወርሑ፣ ዔሇት፣ በመዯበኛነት ቋሚ የስብሰባ ወር፣ ቀን፣ ቦታና
ቦታን ሰዒትን ይህሌዎም ሰዒቶች ይኖራቸዋሌ
2. ኣባሊት ቤት ምኽሪን ዔደማት ኣጋይሽን 2. የምክር ቤቱ አባሊትና ተጋባዥ እንግድች ያሇ
ብዖይዴምፂ ኣብ ስሩዔ ኣኼባ ኮሚቴ ክሳተፈ ዴምፅ በኮሚቴ መዯበኛ ስብሰባ መሳተፌ
ይኽእለ ይችሊለ
3. ኣካይዲ ኣኼባን ኣወሃህባ ውሳነን ኮሚቴታት 3. በስብሰባው አካሄዴና የውሳኔ አሰጣጥ በተሇየ
ብፌለይ እንተዴኣ ዖይተወሲኑ ኣሰራርሒ ስነ ሁኔታ ካሌተወሰነ በስተቀር የምክር ቤቱ
ስርዒት ቤት ምኽሪ ከከምኩነታቱ ይኸተሌ፣ የአሰራር ስነ ስርዒት እንዯየሁኔታው በመከተሌ
ይሆናሌ
4. ኣዴሊይ እንተኾይኑ ዛምርሔለ ናይ ኣኼባ 4. አስፇሊጊ ከሆነም ኮሚቴዎቹ የሚመሩበትን
ስነ ስርዒት ዛርዛር መምረሑ ኣዲሌዩም ናብ የስብሰባ ስነ ስርዒት ዛርዛር መመሪያ
ኣፇ ጉባኤ ኣቅሪቦም ክፀዴቕ ይገብሩ በማዖጋጀት ወዯ አፇ ጉባኤ አቅርበው ማፅዯቅ
ይችሊለ
ዒንቀፅ 13 ኮሚቴ ጉዲይ ኢኮኖሚ አንቀጽ 13 የኢኮኖሚ ጉዲይ ኮሚቴ
1. ዛከታተልም መንግስታዊ ኣካሊት 1. የሚከተለትን መንግስታዊ አካሊት
ሀ. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን፣ ይከታተሊሌ
ሇ. ቢሮ ንግዱ፣ ኢንደስትሪን ከተማ ሀ. የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ፣
525
ሌምዒትን፣ ሇ. የንገዴ፣ የኢንደስትሪና የከተማ ሌማት

ሏ. ቢሮ ሌምዒት ገጠር ቢሮ፣
መ. ካሌኦት ተፀዋዔነቶም ኣብ ሊዔሉ ሏ. የገጠር ሌማት ቢሮ
ንዛተፀርሐ ቢሮታት ዛኾኑ ኣካሊት መ. ላልች ተጠሪነታቸው ከሊይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ፣ ሇተጠቀሱት ቢሮዎች የሆኑ የትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አካሊት
2. እቲ ኮሚቴ ነቶም ኣብ‟ዘ ዒንቀፅ ንኡስ 2. ኮሚቴው በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ /1/
ዒንቀፅ(1) ዛተዖርዖሩ ኣካሊት ብሄራዊ የተዖረዖሩት አካሊት በማናቸውም ህግ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብዛኾነ ሔጊ ተሇይቶ በተሰጣቸው ስሌጣንና ተግባር
ተፇሌዩ ኣብ ክሉ ዛተውሃቦም ስሌጣንን ዗ርያ ረቂቅ ህግ አዖጋጅቶ ሇምክር ቤት
ተግባርን ረቂቕ ሔጊ ኣዲሌዩ ናብ ቤት ያቀርባሌ፣ ይከታተሊሌ፣ አስፇሊጊ ሆኖ
ምኽሪ የቕርብ፣ ይከታተሌ ኣዴሊይ ሲገኝም ይመረምራሌ
እንተኾይኑ ዯማ ይምርምር፣
3. ሌቓሔ ዛዯሉ ክሌሊዊ ኣካሌ ዖቕረቦ ሒሳብ 3. ብዴር የሚፇሌግ ክሌሊዊ አካሌ
መርሚሩ ናብ ቤት ምኽሪ የቕርብ፡፡ የሚያቀርበውን ሃሳብ መርምሮ ሇምክር ቤቱ
ያቀርባሌ
ዒንቀፅ 14 ኮሚቴ ጉዲይ ማሔበራዊ አንቀጽ 14 የማህበራዊ ጉዲይ ኮሚቴ

1. ዛከታተልም መንግስታዊ ኣካሊት 1. የሚከተለትን መንግስታዊ አካሊት
ይከታተሊሌ
ሀ. ቢሮ ውዲበታት ህዛቢ፣ ሀ. የህዛብ አዯረጃጀት ቢሮ
ሇ. ቢሮ ጥዔና፣ ሇ. የጤና ቢሮ
ሏ. ቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ሏ. የዏቅም ግንባታ ቢሮ
መ. ቢሮ ባህሌን ሒበሬታን፣ መ. የማስታወቂያና ባህሌ ቢሮ
ረ. ቤት ፅሔፇት ማሔበራዊ ጉዲይን እግሪ ረ. የማህበረዊ ጉዲይና የመሌሶ ማቋቋም
ምትካሌን፣ ጽ/ቤት
ሰ. ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ሰ. የኤች አይቪ ኤዴስ መከሊከያና
ኣይቪ /ኤዴስ መቆጣጠሪያ ጽ/ቤት
ሸ. ካሌኦት ተፀዋዔነቶም ኣብ ሊዔሉ ንዛተፀርሐ ሸ. ላልች ተጠሪነታቸው ከሊይ ሇተጠቀሱት
ቢሮታት ዛኾኑ ኣካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ ቢሮዎች የሆኑ የትግራይ ብሄራዊ
መንግስቲ ትግራይ፣ ክሌሊዊ መንግስት አካሊት
2. እቲ ኮሚቴ ነቶም ኣብ‟ዘ ዒንቀፅ ንኡስ 2. ኮሚቴው በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/
ዒንቀፅ (1) ዛተዖርዖሩ ኣካሊት ብሄራዊ የተዖረዖሩት አካሊት በማናቸውም ህግ
መንግስቲ ትግራይ ብዛኾነ ሔጊ ተፇሌዩ ተሇይቶ በተሰጣቸው ስሌጣንና ተግባር
ኣብ ክሉ ዛተውሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ዗ርያ ረቂቅ ህግ አዖጋጅቶ ሇምክር ቤት
ረቂቕ ሔጊ ኣዲሌዩ ናብ ቤት ምኽሪ ያቀርባሌ፣ ይከታተሊሌ፣ አስፇሊጊ ሆኖ
የቕርብ፣ ይከታተሌ ኣዴሊይ እንተኾይኑ ሲገኝ ይመረምራሌ
ዴማ ይምርምር፡፡
ዒንቀፅ 15 ኮሚቴ ጉዲይ ሔጊ አንቀጽ 15 የህግ ኮሚቴ
1. ዛከታተልም መንግስታዊ አካሊት 1. የሚከተለትን መንግስታዊ አካሊት
ይከታተሊሌ
ሀ. ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ሀ. የክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
ሇ. ቢሮ ፌትሔን ምምሔዲርን ሇ. የፌትህና አስተዲዯር ቢሮ
526
ሏ. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ሏ. የክሌለ ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ

መ. ኮሚሽን ስነ ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን መ. የስነ ምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን
ረ. ካሌኦት ተፀዋዔነቶም ንቢሮ ፌትሔን ረ. ላልች ተጠሪነታቸው ሇፌትህና
ምምሔዲርን ዛኾኑ ኣካሊት ብሄራዊ አስተዲዯር ቢሮ የሆኑ የትግራይ ብሄራዊ
ከሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት አካሊት
2. እቲ ኮሚቴ ነቶም ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ 2. ኮሚቴው በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1
ዒንቀፅ 1 ዛተዖርዖሩ አካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ የተዖረዖሩት አካሊት በማናቸውም ሀግ
መንግስቲ ትግራይ ብዛኾነ ሔጊ ተፇሌዩ ተሇይቶ በተሰጣቸው ስሌጣንና ተግባር
ኣብ ክሉ ዛተወሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ዗ርያ ረቂቅ ህግ አዖጋጅቶ ሇምክር ቤት
ረቂቕ ሔጊ ኣዲሌዩ ናብ ቤት ምኽሪ ያቀርባሌ፣ይቆጣጠራሌ፣ ይከታተሊሌ፣
የቕርብ፣ ይከታተሌ፣ ኣዴሊይ እንተኾይኑ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ይመረምራሌ
ዴማ ይምርምር
3. እቲ ኮሚቴ ኣብ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1(ሀ) 3. ኮሚቴው ከሊይ በንኡስ አንቀጽ 1(ሀ) ያሇው
ዖል ሒሊፇነቱ እነትፌፅም ኣብ ሔገ መንግስቲ ሏሊፉነቱን ስፇፅም በሔገ መንግስቱ አንቀጽ
ዒንቀፀ 64 ዛተቀመጠ ነፃነት ዲይነት 64 የተዯነገገውን የዲኝነት ነፃነት በማይጋፊ
ብዖይፃባእ መሌክዔ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ መሌኩ ሉሆን ይገባሌ
4. ኣዴሊይ እንተኾይኑ ንዛኾነ ኮሚቴ ዛምራሔ 4. ኮሚቴው ወዯ ማናቸውም ኮሚቴ የሚመራ
ረቂቕ ሔጊ ሔጋዊ ትሔዛቶ መርሚሩ ርኢቶ ረቂቅ ህግ አስፇሊጊ ሆኖ ስገኝ የህግ ይ዗ትን
ይህብ በተመሇከተ መርምሮ አስተያየት ይሰጣሌ
5. ብመሰረት ዒንቀፅ 48(5) ሔገ መንግስቲ 5. በሔገ መንግስቱ አንቀጽ 48(5) መሰረት
ዛሇዒሌ ሔቶ ምቕንጣጥ ሔጋዊ ሒሇዋ የሚቀርብ የህግ ከሇሊ የማንሳት ጥያቄ ሊይ
(Immunity) እንተሃሌዩ ውሳነ ሒሳብ የውሳኔ ሀሳብ ያቀርባሌ
የቕርብ፣
6. ሔጋዊ ተቐባሌነት ስምምዔነት ይምርምር፣ 6. የስምምነቶች ህጋዊ ተቀባይነት
ይመረምራሌ
ዒንቀፀ 16 ኦዱት ኮሚቴ አንቀጽ 16 ኦዱት ኮሚቴ
1. ንቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ይከታተሌ፣ 1. የዋና ኦዱተር ጽ/ቤትን ይከታተሊሌ
2. ካብ ዋና ኦዱተር ዛቐርቡ ፀብፃብ ብምርኣይ 2. ከዋና ኦዱተር የቀረበሇትን ሪፕርት አይቶ
ኣብ ዒበይቲ ጉዲያት ብዙዔባ ክውሰዴ ዛግበኦ በአበይት ጉዲዮች ሊይ መውሰዴ ስሊሇበት
ስጉምቲ ውሳነ ሒሳብ ኣዲሉዩ ንቤት ምኽሪ እርምጃ የውሳኔ ሀሳብ አዖጋጅቶ ሇምክር
የቕርብ፣ ቤት ያቀርባሌ
3. ንቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ብዛኾነ ሔጊ 3. የዋና ኦዱተር ጽ/ቤት በማናቸውም ህግ
ተፇሌዩ ኣብ ክሉ ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተሇይቶ በተሰጠው ሰሌጣንና ተግባር ሊይ
ተግባርን ረቂቕ ሔጊ ኣዲሌዩ ንቤት ምኽሪ ረቂቅ ህግ አዖጋጅቶ ሇምክር ቤት
የቕርብ፣ ይከታተሌ፣ ኣዴሊይ እንተኾይኑ ያቀርባሌ፣ ይከታተሊሌ ፣ አስፇሊጊ ሲሆንም
ዴማ ይምርምር፡፡ ይመረምራሌ

ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴነጋጌዎች
ዒንቀፅ 17 ብዙዔባ ምውፃእ ዯንቢ አንቀጽ 17 ዯንብ ስሇማውጣት
ቤት ምኽሪ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ ነዘ ምክር ቤቱ ሇዘህ አዋጅ አፇፃፀም አስፇሊጊ የሆነ
ኣዋጅ መፇፀሚ ዛርዛር ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ዛርዛር ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ
527
ዒንቀፅ 18 ተፇፃምነት አንቀጸ 18 ተፇፃሚነት

ምስ‟ዘ ኣዋጀ ዛፃረር ዛኾነ ሔጊ ወይ ዴማ ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ህግ ወይም
ሌሙዴ ኣሰራርሒ ተፇፃምነት የብለን፡፡ የተሇመዯ አሰራር ተፇፃሚነት የሇውም
ዒንቀፅ 19 ዛፀንዏለ እዋን አንቀጽ 19 የሚፀናበት ጊዚ

እዘ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 23/1996 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከየካቲት 23 ቀን 1996 ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ፔረዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ተገራይ ፔረዘዲንት
528

መቐሇ ነሒሰ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

መቐሇ ነሏሰ 1996 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 81/1996 አዋጅ ቁጥር 81/1996

ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ማረምያቤቶች አስተዲዯር ፅህፇት አዯረጃጀት
ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት ንምውሳን ዛወፀ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ
ኣብ ሔገ መንግስታት ፋዳራሌን ክሌሌናን በፋዳራሌና በክሌለ ሔገ መንግስቶች

ከምኡ‟ውን ሃገርና ዛተቐበሇቶም ዒሇምሇኸ ናይ እንዯዘሁም አገራችን በተቀበሇቻቸው
ሰብኣዊ መሰሌ ስምምዒትን ካሌኦት ሔግታትን አሇምአቀፌ የሰብኣዊ መብቶች ሇመተግበር
ዛተቐመጡ ሰብኣዊ መሰሊት ንምትግባር የሚያግዛ ሙያዊ ብቃት ያሇው የህዛብ
ዛሔግዛ፣ ሞያዊ ብቕዒት ዖሇዎም፣ መገሌገሊይ አገሌጋይና የታራሚዎች ሰብኣዊ መብቶች
ህዛቢን ሰብኣዊ መሰሊት ተሃነፅቲ ብምኽባር ናይ በማክበር የማረም፣ የተሃዴሶና የጥበቃ ስራዎች
ህንፀት፣ ተሃዴሶን ሒሇዋን ስራሔቲ ብዛግባእ በሚገባ በመተግበር ወንጀሌን በመከሊከሌ ግሌፅ
ብምትግባር ገበን ኣብ ምክሌኻሌ ርኡይ ግዯ ሚና ሉጫወት የሚችሌ ጽህፇት ቤት ማቋቋም
ክፃወት ዛኽእሌ ቤት ፅሔፇት ምጥያሽ ኣዴሊይ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ብምዃኑ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ
ክሌሌ ትግራይ ዒነቀፅ 49 ንኡስ ዒንቀፅ 3/ሀ/ መንግስት አንቀጽ 49 ንኡስ አንቀጽ 3/ሀ/
መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ መሰረት የሚከትሇውን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡

ዒንቀፅ አንቀጽ
1 ሒፂር ርእሲ 1 አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ “ኣወዲዴባ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ይህ አዋጅ “የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር

ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት ብሄራዊ ጽ/ቤት አዯረጃጀት ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ የወጣ አዋጅ ቁጥር 81/1996” ተብል ሉጠቀስ
ቁፅሪ 81/1996” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡

529
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀጽ 2 ትርጉም

ኣብዘ ኣዋጅ ኣጠቓቕማ ናይ‟ቲ ቃሌ ካሌእ በዘህ አዋጅ የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም
ትርጉም ዖውህቦ እንተዖይኾይኑ የሚያሰጠው ካሌሆነ፣
1. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት በዘ ኣዋጅ ዛተጣየሸ 1. “ጽህፇት ቤት” ማሇት በዘህ አዋጅ
ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት የተቋቋመ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽሔፇት ቤት
ነው
2. “ተሃናፂ “ ማሇት ብሔጊ ስሌጣን ብዛተውሃቦ 2. “ታራሚ” ማሇት በሔግ ስሌጣን በተሰጠው
ናይቲ ክሌሌ ቤት ፌርዱ ዛተወሰነለ ናይ የክሌለ ፌርዴ ቤት የተወሰነበት የፌርዴ
ፌርዱ ቅፅዒት ኣብ ውሽጢ ቤት ህንፀት ኣብ ቅጣት በማረሚያ ቤት ውስጥ በመፇፀም
ምፌፃም ዛርከብ ናይ ሔጊ እሱር ወይ የሚገኝ የሔግ እስረኛ ወይም የፌርዴ ውሳኔ
ብፌርዱ ውሳነ ክሳዔ ዛረክብ ብጊዚ ቆፀሮ እስኪያገኝ በግዚ ቀጠሮ ይሁን በመዯበኛ
ይኹን ብመዯበኛ ቆፀሮ ኣብ ቤት ህንፀት ቀጠሮ በማረሚያ ቤት እንዱቆይ
ክፀንሔ ዛተወሰኖ ሰብ እዩ፡፡ የተወሰነበት ሰው ነው፡፡
3. “ቤት ህንፀት” ማሇት ብቤት ፌርዱ ናይ 3. “ማረሚያ ቤት” ማሇት በፌርዴ ቤት
እስራት ቅፅዒቶም ዛፌፅሙለን ዛህነፀለን የእስራት ቅጣት የተወሰነባቸው ሰዎች
ወይ ብጊዚ ቆፀሮ ብትእዙዛ ቤት ፌርዱ ቅጣታቸውን የሚፇጽሙት እና የታረሙበት
ዛፀንሐለን ማእኽሌ እዩ ወይም በጊዚ ቀጠሮ በፌርዴ ቤት ትእዙዛ
የሚቆይበት ማእከሌ ነው፡፡
4. “ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት” ማሇት መሰረታዊ 4. “የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ” ማሇት
ናይ ህንፀት ሒሇዋ ሙያ ስሌጠና ወሲደ መሰረታዊ የማረሚያ ጥበቃ ሞያ ስሌጠና
ኣብቲ ቤት ፅሔፇት ተቖፂሩ ዛሰርሔ ኣባሌ ወስድ በጽህፇት ቤቱ ተቀጥሮ የሚሰራ
ሒሇዋ ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽሔፇት ቤት
ህንፀት እዩ ጥበቃ አባሌ ነው፡፡
5. “ቤት ፌርዱ” ማሇት ጉዲይ ገበንን ፌ/ሄርን 5. “ፌርዴ ቤት” ማሇት የወንጀሌንና
ብሔጊ ናይ ምዴናይ ስሌጣን ዛተውሃቦ ናይ የፌትሏብሄርን ጉዲይ የመዲኘት ስሌጣን
ብሔጊ ኣፌሌጦ ዛተውሃቦ ቤት ፌርዱ ኮይኑ የተሰጠው ወይም በሔግ እውቅና የተሰጠው
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ‟ውን ዖጠቓሇሇ እዩ ፌርዴ ቤት ሆኖ ማሔበራዊ ፌርዴ ቤትም
ያጠቃሇሇ ነው
6. “ቢሮ” ማሇት ቢሮ ፌትሑን ምምሔዲርን 6. “ቢሮ” ማሇት የፌትህና አስተዲዯር ቢሮ
እዩ፡፡ ነው፡፡

ብዙዔባ ምጥያሽ ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽህፇት ቤት ስሇ
ህንፀት መቋቋም፣
1. ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት 1. የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽህፇት ቤት

ካብዘ ንዲሒር “ቤት ፅሔፇት” እናተብሃሇ ከዘህ በኋሊ ጽህፇት ቤት እየተባሇ የሚጠራ
ዛፅዋዔ ኾይኑ ዒርሱ ዛኸኣሇ ናይ ሔጊ ሆኖ ራሱን የቻሇ የህግ ሰውነት ያሇው
ሰውነት ዖሇዎ ኣካሌ እዘ ክሌሊዊ መንግስቲ የክሌለ መንግስት አካሌ ሆኖ በዘህ አዋጅ
ኾይኑ በዘ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፡፡ ተቋቁመዋሌ
530
2. ብሞያን ብሔጊን ዛተውሃቦ ነፃነት ሔለው 2. በሞያና በህግ የተሰጠው ነጻነት የተጠበቀ
ኾይኑ ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ፌትሔን ሆኖ ተጠሪነቱ ሇፌትህና አስተዲዯር ቢሮ
ምምሔዲርን ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 ዋና ቤት ፅሔፇት አንቀጽ 4 ዋና ጽህፇት ቤት
ዋና ቤት ፅሔፇት ናይቲ ቤት ፅሔፇት ኣብ የጽህፇት ቤቱ ዋና ጽህፇት ቤት በመቀላ ሆኖ

መቐሇ ኾይኑ ከከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ውሽጢ እቲ እንዯየአስፇሊጊነቱ በክሌለ ውስጥ የማረሚያ
ክሌሌ ማእኸሊት ኣብያተ ህንፀት ይህሌዎ፡፡ ቤት ማእከልች ይኖሩታሌ፡፡
1. ዔሊማ ናይ ቤት ፅሔፇት ናይ ክሌሌናን 1. የጽህፇት ቤቱ አሊማ የክሌለና የፋዳራሌ

ፋዳራሌን ሔገ መንግስታትን ካሌኦት ሔገ መንግስቶችና ላልች ሔጎችን በማክበር
ሔግታትን ብምኽባር ገበነኛታት ብጥብቂ ወንጀሇኞችን በጥብቅ መጠበቅና ማረም፣
ምሔሊውን ምህናፅን
2. ካብ ቤት ፌርዱ ዛሇኣኸለ ተሃነፅቲ 2. ከፌርዴ ቤት የሚሊኩሇት ታራሚዎች
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ሃገርን ክሌሌናን በአገራችንን በክሌለ ህገ መንግስት መሰረት
ከምኡ‟ውን ኢትዮጵያ ዛተቐበሇቶም ዒሇም እንዯዘሁም ኢትዮጵያ የተቀበሇቻቸው
ሇኸ ስምምዒትን ዴንጋገታት ሰብኣውን አሇምአቀፌ ስምምነቶችና ዴንጋጌዎች
ዱሞክራሲያዊን መሰሌ ተሃነፅቲ ንክሔል የታራሚዎች ሰብኣዊና ዱሞክራሲያዊ
ምግባርን፣ ግሌጋልት ተሃዴሶ ብምሃብን መብቶች እንዱጠበቁ ማዴረግ፣ የተሃዴሶ
ብምህናፅን ናይ ኣተሒሳስባን ስነ-ምግባርን አገሌግልት በመስጠትና በማረም
ሇውጢ ኣምፂኦም ሔጊ መኽበርቲን የአስተሳሰብና ስነ ምግባር ሇውጥ አምጥተው
ተኣመንትን ዚጋታት ብምዃን ናብ ሔ/ሰብ ሔግ አክባሪዎችና ታማኝ ዚጎች በመሆን
ክሔወሱን ምስ ተፇትሐውን ዒርሶም ከሔብረተሰቡ እንዱቀሊቀለና እንዯተፇቱም
ኪኢልም ዛነብርለ ኩነታት ምምዔርራይን ራሳቸውን ችሇው የሚኖርበት ሁኔታዎች
እዩ፡፡ ማመቻቸት ነው፡፡
ዒንቀፅ 6 ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ዒንቀፅ 6 የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽህፇት

ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት ቤት ስሌጣንና ተግባር
ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት ዛስዔቡ የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽህፇት ቤት
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ
1. ብመሰረት ውሳኔ ወይ ትእዙዛ ቤት ፌርዱ 1. በፌርዴ ቤት ውሳኔ ወይም ትእዙዛ የሚመጡ
ዛመፁ ተሃነፅቲ ብምቕባሌ ናይ ህንፀት ታራሚዎችን በመቀበሌ የአርምት ስራዎች
ስራሔቲ የካይደ፣ ይሔለ ከምኡ‟ውን ብቤት ያካሂዲሌ፣ ይጠብቃሇ፣ እንዯዘሁም በፌርዴ
ፌርዱ ዛወሃቡ ካሌኦት ትእዙዙት የፇፅም፡፡ ቤት የሚሰጡ ላልች ትእዙዜችን ያስፇፅማሌ
2. ጥዔና ተሃነፅቲ ይሔለ፣ ብመሰረት እዘ 2. የታራሚዎች ጤንነት ይጠብቃሌ፣ በዘሁ አዋጅ
ኣዋጅ ብዛወፅእ ዯምቢ ተሃነፅቲ ነፃ መሰረት በሚወጣ ዯንብ ታራሚዎች ነጻ
ግሌጋልት ሔክምና፣ ቀሇብን መፅሇሉን የህክምና አገሌግልት፣ ቀሇብና መጠሇያ
ከምዛረኸቡ ይገብር፡፡ ንተሃነፅቲ ኣካሊዊን እንዱያገኙ ያዯርጋሌ፣ ሇታራሚዎች አካሊዊና
ኣእምሮኣዊን ምንክብኻብ ኣዴሊይ ዛኾኑ አእምሮአዊ አንክብካቤ አስፇሊጊ የሆኑ
531
ተግባራዊ ይፌፅም፣ ግሌጋልት ይህብ፡፡ ተግባሮችን ይፇጽማሌ፣ አገሌግልት ይሰጣሌ፡፡

ዛርዛሩ ቢሮ ብዖውፅኦ መምረሑ ይውሰን ዛርዛሩ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ ይወስናሌ
3. ተሃነፅቲ ጊዚ ማህነፅቲ ምስፇፀሙ ዒርሶም 3. ታራሚዎች የእርምት ጊዚያቸውን እንዱፇፅሙ
ንክኽእለን ብሔጊ ተገዙእቲ ንክኾኑ ዛሔግዛ ራሳቸውን እንዱችለና በሔግ ተገዞ እንዱሆኑ
ናይ ግሌጋልትን ናይ ምኽሪ ግሌጋልትን የሚያግዛ የቀሇም ትምህርት፣ የሞያ ስሌጠና
ይህብ፡፡ ዛርዛሩ ብዯንብን ይውሰን ማህበራዊ አገሌግልቶችንና የምክር
አገሌግልቶችን ይሰጣሌ፡፡ ዛርዛሩ በዯንብ
ይወስናሌ
4. ተሃነፅቲ ኣብ ቤት ማህነፅቲ ኣብ ዛፀንሒለ 4. ታራሚዎች በማረሚያ ቤት በሚቆዩበት ወቅት
እዋን ናይቲ ቤት ህንፀት ናይ ስነ-ስርዒት የማረሚያ ቤቱ የስነ ስርዒት መመሪያ በመጣስ
መምረሑ ብምጥሒስ ንዛፌፅሙዎ ጥፌኣት ሇሚፇጽሙት ጥፊት በዘህ አዋጅ መሰረት
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዛወፅእ ዯምቢ ናይ በሚወጣው ዯንብ የዴስፔሉን ቅጣት ይወስናሌ፣
ዴስፔሉን ቅፅዒት ይውስን የፇፅም ያስፇጽማሌ፣
5. ተሃነፅቲ ብዛምሌከት ክሌሌ ሇኸ መረዲእታን 5. ታራሚዎችን በሚመሇከት ክሌሌ አቀፌ
ስታትስቲክስን የተኣኻኽብ የጠናኽር፣ መረጃዎችንና ስታትስቲክስ ያሰባስባሌ፣
የዯራጅው ያጠናክራሌ፣ ያዯራጃሌ፤
6. ተሃነፅቲ ዖርእዩዎ ናይ ባህርይ ሇውጢ 6. ታራሚዎች የሚያሳዩት የባህሪ ሇውጥ መሰረት
መሰረት ብምግባር ብኣመክሮ ንክፌትሐ በማዴረግ በአመክሮ እንዱፇቱ ሇፌርዴ ቤት
ንቤት ፌርዱ ሒሳብ የቕርብ፣ ሃሳብ ያቀርባሌ
7. ንስራሔ ኣዴሊይ ዛኾኑ ኣባሊት ሒሇዋ ቤት 7. ሇስራ አስፇሊጊ የሆኑ የማረሚያ ቤት ጭበቃ
ህንፀት ይምሌምሌ፣ ይቖፅር፣ የሰሌጥን አባሊት ይመሇምሊሌ፣ ይቀጥራሌ፣ ያሰሇጥናሌ
ከምኡ‟ውን ካሌኦት ኣዴሊይ ዛኾኑ ስቪሌ እንዯዘሁም ላልች አስፇሊጊ የሆኑ ስቪሌ
ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ ሰራተኞችን ይቀጥራሌ
8. ናይ ሰራሔተኛታቱ ሞያዊ ዒቕሚ ንምዔባይ 8. የሰራተኞቹ ሞያዊ አቅም ሇማሳዯግ የሚረደ

ዛሔግ዗ ናይ ዒቕሚ ምዔባይ ስራሔቲ አቅም የማሰዯግ ስራዎች ያካሂዲሌ
የካይደ
9. ንማእኸሊት ኣብያተ ህንፀት ብሊዔሇዋይነት 9. የሰራተኞቹ ሞያዊ አቅም ሇማሳዯግ የሚረደ
ይመርሔ፣ ሞያዊን ቴክኒካዊ ሒገዛ ይህብ፣ አቅም ማሳዯግ ስራዎች ያካሂዲሌ
10.ናይ ገበን መበገሲ ምኽንያታትን ሜሊታት 10.የወንጀሌ መነሻ ምክንያቶችና የእርምት
ኣተሃናንፃ ብምፅናዔ ንሊዔሇዋይ ኣካሌ ምስ ዖዳዎች በማጥናት ሇበሊይ አካሌ ከነመፌትሄ
ናይ መፌትሑ ሒሳባት ፀብፃብ የቕርብ ሃሳቦች ዖገባ ያቀርባሌ
11.ንጡፌ ናይ ስራሔ ምንቅስቓስ ንዖርእዩ 11.ጠንካራ የስራ እንቅስቃሴ ሇሚያሳዩ የማረሚያ
ኣባሊት እቲ ቤት ፅሔፇት ማእኸሊት ኣብያተ ቤቶች ማእከሊት ጽህፇት ቤት አባሊት በፌትህና
ህንፀትን ብቢሮ ፌትሑን ምምሔዲር አስተዲዯር ቢሮ ሲፇቀዴሇት ሽሌማት ወይም
እንትፌቀዯለ ሽሌማት ወይ ዔብየት ይህብ እዴገት ይሰጣሌ፡፡
12.ናይ ተሃነፅቲ ሒሇዋን ኣተሒሔዙን 12.የታራሚዎች ጥበቃ አያያዛ ሇማሻሻሌ የጥበቃ
ንምምሔያሽ ሞያዊ ብቕዒት ኣባሊት ሒሇዋን አባሊት ሞያዊ ብቃትና ላልች የማረሚያ
ካሌኦት ሰራሏተኛታት ኣብያተ ህንፀትን ቤቶችና የማረሚያ ቤቶች አገሌግልት
ግሌጋልት ኣብያተ ህንፀት ብብርኪ ክሌሌ ሰራተኞች በክሌሌ ዯረጃ ተመሳሳይነት ያሊቸው
ተመሳሳሌነት ዖሇዎም ዯረጅኡ ዛሒሇወ ዯረጃው የጠበቀ እንዱሆን የሚያግ዗ ጥናቶች
ንክኸውን ዛሔግ዗ ፅንዒታት ይግበር፡፡ ያካሂዲሌ፡፡
532
ኣወዲዴባ ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽህፇት ቤት
ህንፀት አዯረጃጀት
እቲ ቤት ፅሔፇት እዜም ዛስዔቡ ኣካሊት ጽህፇት ቤቱ የሚከተለት አካሊት ይኖሩታሌ፣
ይህሌዎም፤ 1. የጽህፇት ቤቱ ኃሊፉና ም/ኃሊፉ
1. ሒሊፉን ምክትሌ ሒሊፉን ቤት ፀሏፇት 2. አስፇሊጊ የሆኑ የማረሚያቤቶች ማእከሊት
2. ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ማእኸሊት ኣብያተ ህንፀት 3. በየዯረጃው የሚገኙ የጥበቃ አባሊት እና
3. በቢ ብረኩ ዛርከቡ ናይ ሒሇዋ ኣባሊትን ስቪሌ ሰራተኞች
ስቪሌ ሰራሔተኛታትን
ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት የጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ዛስዔቡ ስሌጣንን የጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ የሚከተለት ስሌጣንና
ተግባራትን ይህሌዎ፣ ተግባር ይኖሩታሌ፣
1. ስራሔቲ ናይቲ ቤት ፅሔፇት ብሊዔሇዋይነት 1. የጽህፇት ቤቱ ሰራዎች በበሊይነት ይመራሌ

ይመርሔ፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተጠቀሰው
ከምዖል ኾይኑ፣ እንዲሇ ሆኖ
ሀ. ምዯባ ሒሇፌቲ ማእኸሊት ኣብያተ ህንፀት ሀ. የማረሚያ ቤቶች ማእከሊት ኃሊፉዎች
ንክፀዴቀለ ንቢሮ ፌትሔን ምምሔዲረን ምዯባ እንዱጸዴቅሇት ሇፌትህና
የቅርብ፣ አስተዲዯር ቢሮ ያቀርባሌ፣
ሇ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት መተሒዲዯሪ ዯንቢ ሇ. የጽህፇት ቤቱ መተዲዯርያ ዯንብ

የፇፅም ያስፇጽማሌ
ሏ. ንስራሔ ኣዴሊይ ዛኾኑ ኣባሊት ሒሇዋ ሏ. ሇስራ አስፇሊጊ የሆኑ የጥበቃ አባሊት
ይምሌምሌ፣ ይቆፅር፣ የሰሌጥን ይመሇምሊሌ፣ ይቀጥራሌ፣ ያሰሇጥናሌ
ከምኡ‟ውን ካሌኦት ኣዴሊይ ዛኾኑ እንዯዘሁም ላልች አስፇሊጊ የሆኑ ስቪሌ
ስቪሌ ሰራሔተኛታት ይቖፅር፣ ሰራተኞችን ይቀጥራሌ
መ. ብጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴን ዴስፔሉን መ. በአቤቱታ ሰሚ ኮሚቴና የዱስፔሉን
ኮሚቴ ዛወሃቡ ውሳነታት ብይግበኣኒ ኮሚቴ የሚሰጡ ውሳኔዎች በይግባኝ
እንትቐርበለ ይውሰን ሲቀርብሇት ይወስናሌ
ረ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ ናይ ስራሔ ረ. የፅህፇት ቤቱ አመታዊ የስራ እቅዴና
ትሌሚን ረቂቕ በጀትን ብምዴሊው የበጀት ረቂቅ በማዖጋጀት ሇፌትህና
ንቢሮ ፌትሔን ምምሔዲርን የቕርብ አስተዲዯር ቢሮ ያቀርባሌ፣ ሲጸዴቅ
እንትፀዴቕ ዴማ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ ዯግሞ ስራ ሊይ ያውሊሌ
ሰ. ነቲ ቤት ፅሔፇት ዛተፇቐዯ በጀት ሰ. ሇጽህፇት ቤቱ የተፇቀዯ በጀት መሰረት

መሰረት ብምግባር ገንዖብ ወፃኢ በማዴረግ ገንዖብ ወጪ ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣ ናይ ኦዱትን ኢንስፓክሽን የኦዱትና ኢንስፓክሽን ስራዎች
ስራሔቲ ከምዛሰርሐ ይገብር እንዱሰሩ ያዯርጋሌ
533
ሸ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ምፌፃም ዒቕሚ ሸ. የጽህፇት ቤቱ የማስፇጸም አቅም

ንምምሔያሽ ዛሔግ዗ ፅንዒታት ክካየደ ሇመሻሻሌ የሚያግ዗ ጥናቶች እንዱካሄደ
ብምግባር ንዛምሌከቶ ኣቕሪቡ በማዴረግ ሇሚመሇከተው በማቅረብ
እንትፌቀዴ ኣብ ተግባር ክውዔሌ ሲፇቀዴ ተግባር ሊይ እንዱውሌ
ይገብር፣ ያዯርጋሌ
ቀ. ኣብ ትሔቲኡ ንዖሇዋ ቤት ህንፀት ቀ. በስራ ሊለት የማረሚያ ቤት ማእከሊት
ማእኸሊት ግቡእ ኣመራርሒ ይህብን ተገቢ አመራር ይሰጣሌ ይቆጣጠራሌ
ይቆፃፀርን፣
በ. ጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴን ዴስፔሉን በ. የአቤቱታ ሰሚ ኮሚቴና የዴስፔሉን
ኮሚቴን ከምዛጣየሹ ይገብር፣ ኮሚቴ እንዱቋቋሙ ያዯርጋሌ፣
ተ. ብቢሮ ፌትሑን ምምሔዲርን ዛወሃብዎ ተ. በፌትህና አስተዲዯር ቢሮ
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ መዯባት የተግብር፣ የሚሰጡትምን ላልች ተመሳሳይ
መዯቦችን ተግባራዊ ያዯርጋሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት የጽህፇት ቤቱ ምክትሌ ኃሊፉ ስሌጣንና ተግባር፣
1. ሒሊፉ ኣብዖይህሌወለ ንዐኡ ተኪኡ ይሰርሔ 1. ኃሊፉ በላሇበት እሱን ተክቶ ይሰራሌ
2. ብቤት ፅሔፇት ሒሊፉ ተፇሌዩ ዛውሃብ ናይ 2. በጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ ተሇይቶ የሚሰጠውን
ስራሔ ብፅሑት ይፌፅም የስራ ዴርሻ ይፇጸማሌ፣
3. ተፀዋዔነቱ ነቲ ቤት ፅሏፇት ሒሊፉ ይኸውን፣ 3. ተጠሪነቱ ሇጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ ይሆናሌ፣

ብዙዔባ ኣተሒሔዙ ተሃነፅቲ ስሇ ታራሚዎች አያያዛ
1. ተሃነፅቲ ሰብኣዊ ክብሮም ተሒሌዩ ንክትሒ዗ 1. ታራሚዎች ሰብኣዊ ክብራቸው ተጠብቆ
መሰሌ ኣሇዎም የመያዛ መብታቸው አሊቸው
2. ኣተሒሔዙ ተሃነፅቲ ቅፅዒቶም ወዱኦም 2. የታራሚዎች አያያዛ ቅጣታቸውን ጨርሰው
እንትወፁ ንከመሒዯሩ ዖኽእልም ክኸውን ሲወጡ ህግ አክባሪዎች ሆነው ራሳቸውን
ኣሇዎ፣ በራሳቸው እንዱያስተዲዴሩ
የሚያስችሊቸውን መሆን አሇበት
3. ኣብ ቖፀሮ ቤት ፌርዱ ዖሇዉን ናይ ፌትሏ 3. በፌርዴ ቤት ቀጠሮ ያለና የፌትሏብሄር
ብሄር ተሃነፅቲ ናይ ገበን ተግባር ብምፌፃም ታራሚዎች የወንጀሌ ተግባር በመፇጸም
ቅፅዒት ካብ ዛተወሰኖም ተሃነፅቲ ተፇሌዮም ከተወሰነባቸው ታራሚዎች ተሇይተው
ክተሒ዗ ኣሇዎም፡፡ መያዛ አሇባቸው፣
ተሃናፃይ ምቅባሌ ታራሚ መቀበሌ
ካብ ትእዙዛ ቤት ፌርዱ ወፃኢ ዛኾነ ሰብ ኣብ ከፌርዴ ቤቱ ትእዙዛ ውጭ ማንኛውም ሰው
ቤት ህንፀት ክፀንሔ የብለን በማረሚያ ቤት መቆየት የሇበትም፤
534
ኣፇሊሊይ ምግባር ዛተኸሌከሇ ብዙዔባ ምዃኑ ሌዩነት ማዴረግ የተከሇከሇ ስሇ መሆኑ፣
ኣብ መንጎ ተሃነፅቲ ብፆታ፣ ብሃይማኖት፣ ብናይ በታራሚዎች መካከሌ በጾታ ፣ በሃይማኖት፣
ፕሇቲካዊ ኣመሇኻኽታ፣ ብብሄር ወይም በፕሇቲካ አመሇካከት፣ በብሄር ወይም
ብማሔበራዊ መሰረቱ ኣፇሊሊይ ምግባር በማህበራዊ መሰረቱ ሌዩነት ማዴረግ የተከሇከሇ
ዛተኸሌከሇ እዩ፡፡ ነው፡
ተሃነፅቲ ፇሉኻ ምሒዛ ታራሚዎች ሇያይቶ ስሇ መያዛ፣
1. ዯቂ ኣንስትዮ ተሃነፅቲ ካብ ዯቂ ተባዔትዮ 1. ሴት ታራሚዎች ከወንዴ ታራሚዎች ሙለ

ተሃነፅቲ ሙለእ ብሙለእ ዛተፇሇዩ በሙለ የተሇያዩ ክፌልች ይኖራቸዋሌ፣
ክፌሌታት ይህሌውወን 2. ሁኔታዎች በሚፇቅዯው መጠን ታራሚዎች
2. ኩነታት ብዛፇቅድ መጠን ተሃነፅቲ በእዴሜአቸው፣ በፇጸሙት ወንጀሌና
ብዔዴመኦም ብዛፇፀሙዎ ገበንን ብኻሌእ በላልች ተመሳሳይ ምክንያቶች ተሇይተው
ተመሳሰሌቲ ምኽንያታትን ተፇሌዮም መያዛ አሇባቸው፡፡
ክተሒ዗ ኣሇዎም፡፡ አንቀጽ 14
ዒንቀፅ 14 የታራሚዎች ክፌልች ሁኔታ
ኩነታት ክፌሌታት ተሃነፅቲ
1. ተሃነፅቲ ዛነብሩለ ክፌሌታትን ቁፅርን ኣብ 1. ታራሚዎች የሚኖሩባቸው ክፇልች እና
ጥዔና ጉዴኣት ዖየብፅሐ፣ ንፁህ ኣየርን ቁጥር በጤና ሊይ የማያዯርሱ ንጹህ አየር
ብቑዔ ብርሃንን ዛረኽቡ ክኾኑ ኣሇዎም እና በቂ ብርሃን የሚያገኙ መሆን
አሇባቸው፡፡
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተጠቀሰው
ከምዖል ኾይኑ መንበሪ ክፌሌታት ተሃነፅቲ እንዲሇ ሆኖ የታራሚዎች መኖሪያ ክፌልች
እንትዲሇዉ እቲ ተሃናፃይ ብዖርእዮ ናይ ሲዖጋጁ ታራሚው በሚያሳየው የባህሪ ሇውጥ
ባህሪ ሇውጥን ብናይ ገበን ተግባሩ ናይ እና በወንጀሌ ተግባሩ የመጸጸት ሁኔታ
ምፅፃት ኩነታት ፇሉኻ ንምጥቃም ዖኽእለን ሇይተህ ሇመጠቀም የሚያስችለና
ተሃነፅቲ ብቅኑዔ ናይ ተወዲዯርነት መንፇስ ታራሚዎች በቅን የተወዲዲሪነት መንፇስ
ናብ ማህነፅትን ተሃዴሶን ዖተባብዐ ክኾኑ ሇእርምቱ እና ተሃዴሶውን በሚያበረታቱ
ኣሇዎም፡ መሆን አሇባቸው፡፡
ብዙዔባ ምግብን ክንክን ጥዔናን ስሇ አመጋገብ እና የጤና እንክብካቤ፣
ተሃነፅቲ ዒቕሚ መንግስቲ ብዛፇቕድ መጠን ታራሚዎች የመንግስት አቅም በሚፇቅዯው

ጥዔንኦም ንምሔሊው ዖኽእሌ ብቑዔ ግሌጋልት መጠን ጤንነታቸውን ሇመጠበቅ የሚያስችሌ
ምግብን ሔክምናን ብነፃ ክረኽቡ ኣሇዎም፡፡ ብቁ የምግብና የህክምና አገሌግልት በነጻ
ማግኘት አሇባቸው፡፡
535
ብዙዔባ ሔፃን ቆሌዒ ዖሇዋ ተሃናፂት ህጻን ሌጅ ስሊሊት ታራሚ፣
1. ንረብሒ እቲ ህፃን ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ 1. ሇህጻኑ ጥቅም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ እዴሜው
ዔዴሚኡ ካብ 5 ዒመት ዖይበሌፅን ናይ ከ5 አመት የማይበሌጥና የወሊጅ እናቱ
ወሊዱት ቐረባ ክትትሌ ዖዴሌዮ ህፃን ምስ የቅርብ ክትትሌ ሇሚያስፇሌገው ህጻን
ኣዱኡ ሒቢሩ ኣብ ቤት ማህነፅቲ ክፀንሔ ከእናቱ ጋር አብሮ በማረሚያ ቤት ሉቆይ
ይኽእሌ ይችሊሌ
2. ንዯሔንነት ናይቲ ህፃን እቲ ቤት ፅሔፇት 2. ጽህፇት ቤቱ ሇህጻኑ ዴህንነት አስፇሊጊውን
ኣዴሊይ ዖበሇ ኩለ ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎ ሁለ የማዴረግ ግዳታ አሇበት፡፡
3. ምስ ወሊዱቱ ኣብ ቤት ማህነፅቲ ምፅናሏ 3. ከወሊጅ እናቱ ጋር በማረሚያ ቤቱ መቆየት
ኣካሊዊ ኮነ ስነ ኣእምሮ ወይ ስነሌቦናዊ ፀገም አካሊዊም ሆነ ስነ አእምሮአዊ ወይም ስነ
ዖሔዴሮ ኾይኑ እንትርከብ እቲ ህፃን መዔበይ ሌቦናዊ ችግር የሚያሳዴር ሆኖ ሲገኝ ህጻኑ
ወይ ሞግዘት ንክረክብ እቲ ቤት ፅሔፇት አሳዲጊ ወይም ሞግዘት እንዱያገኝ ጽህፇት
ኩነታት የመዒራርይ፡፡ ቤቱ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፡፡
ብዙዔባ ምእሳርን ምዛዋርን ሒበሬታ ምሃብ ስሇ መታሰር፣ መዙወርና መረጃ መስጠት
ዛኾነ ተሃናፂ ምእሳሩ ኮነ ብዛኾነ ምኽንያት ካብ ማንኛውም ታራሚ መታሰሩ ይሁን በማንኛውም
ዛፀንሏለ ማእኸሌ ቤት ህንፀት ናብ ካሌእ ምክንያት ከቆየበት የማረሚያ ቤት ማእከሌ ወዯ
ምዛዋሩ ሽዐ ንሽዐ ንቤተሰብ ወይ ንካሌእ ላሊ መዙወሩ ወዴያውኑ ሇቤተሰቡ ወይንም
ዛዯሇየ ሰብ ናይ ምፌሊጥ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ሇላሊ ሇሚፇሌገው ሰው የማሳወቅ መብት
አሇው፡፡
ብዙዔባ ኣብ ስራሔ ምውፊርን ፌቓዴን በስራ ሊይ ስሇ መሰማራት እና ፌቃዴ፣
1. ብቤት ፌርዱ ዛተወሰኖ ቅፅዒት ኣብ ቤት 1. በፌርዴ ቤት የተወሰነበት ቅጣት በማረሚያ

ማህነፅቲ ኣብ ምፌፃም ዛርከብ ዛኾነ ቤት በመፇጸም ሊይ የሚገኝ ማንኛውም
ተሃናፃይ ምስ ክእሇቱን ሙያኡን ዛሰማማዔን ታራሚ ከችልታውና ሙያው ጋር
ጥዔንኡ ዖይጎዴእ ተመጣጣኒ ስራሔ የሚስማማ ጤንነቱን የማይጎዲ ተመጣጣኝ
ንክሰርሔ ይግበር፡፡ ቢሮ ብዖውፅኦ መምረሑ ስራ እንዱሰራ ይዯረጋሌ፡፡ ቢሮው
መሰረት ከከምኩነታቱ ነቲ ስራሔ ክፇሉት በሚያወጣው መመርያ መሰረት ሇስራው
ክረክብ ይኽእሌ፡፡ እንዯሁኔታው ክፌያ ሉያገኝ ይችሊሌ፡፡
2. ተሃነፅቲ ብናይ ቤት ህንፀት ሒሇዋ ኣባሌ 2. ታራሚዎች በማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ
ዒጃቢነት ንዛተፇሊሇዩ ማሔበራዊ ፀገማቶም አጃቢነት የተሇያዩ ማህበራዊ ችግሮቻቸውን
መቃሇሉ ፌቓዴ ዛረኸቡለ ኩነታት ማቃሇያ ፌቃዴ የሚያገኙበት ሁኔታ
ብመምርሑ ይውሰን፡፡ በመምሪያ ይወሰናሌ፡፡
536

ተዋፅኦን ምሌመሊን ኣባሊት ሒሇዋ ቤት ህንፀት የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሊት ተዋጽኦና ምሌመሊ
ተዋፅኦ ተዋፅኦ
ምሌመሊ ኣባሊት ሒሇዋ ቤት ህንፀት ብሄር የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሊት ምሌመሊ ብሄር፣
ብሄረሰባትን ዯቂ ኣነስትዮን ዖሳተፇ ይኸውን፡፡ ብሄረሰቦችን እና ሴቶችን ያሳተፇ ይሆናሌ፡፡
ምሌመሊ ምሌመሊ
ብኣባሌነት ሒሇዋ ቤት ህንፀት ንምምሌማሌ በማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌነት ሇመመሌመሌ
ስዑቦም ዖሇዉ ረቛሑታት ክማሊኡ ኣሇዎም የሚከተለት መመዖኛዎች መሟሊት አሇባቸው፡፡
1. ዚግነቱ ኢትዮጵያዊ ዛኾነ ፣ 1. በዚግነቱ ኢትዮጵያዊ የሆነ

2. ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት ኮይኑ ንምግሌጋሌ 2. የማረሚያ ቤት ጥበቃ ኣባሌ ሆኖ ሇማገሌገሌ
ፌቓዯኛ ዛኾነ፣ ፌቃዯኛ የሆነ፣
3. ንናይ ክሌሌና ፋዳራሌን ሔገ መንግስታት 3. ሇክሌለና ሇፋዳራሌ ሔገ መንግስቶች
ተኣማኒ ዛኾነ፣ ታማኝ የሆነ፣
4. ብስነ ምግባሩን ብዴስፔሉኑን ብህዛቢ 4. በስነ ምግባሩና በዱስፔሉኑ በህዛብ
ተቐባሌነት ዖሇዎን፣ ተቀባይነት ያሇውና፣
5. ንኣባሌነት ዖሇዋ ቤት ህንፀት ዖብቅዕ ናይ 5. ሇማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌነት የሚያበቃ
ትምህርቲ ዯረጃን ኣካሊዊ ብቕዒትን ጥዔናን የትምህርት ዯረጃ ፣ አካሊዊ ብቃትና
ዖማሌአ፣ ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን፣ ጤንነት ያሟሊ፣ ዛርዛሩ በዯምቡ ይወሰናሌ
6. ዔዴሚኡ ካብ 18 ዒመት ዖይንእስን ካብ 30 6. እዴሜው ከ18 አመት የማያንስ እና ከ30
ዒመት ዖይበሌፅን አመት የማይበሌጥ፣
7. ምስ ሞይኡ ተፃባእነት ብዖሇዎ ገበን 7. ከሙያው ጋር በማይጣጣም ወንጀሌ ተከሶ
ተኸሲሱ ናይ ገበን ሪከርዴ ዖይብለ፣ የወንጀሌ ሪከርዴ የላሇው፣
8. ናይ ዛኾነ ፕሇቲካዊ ውዲበ ኣባሌ ዖይኮነ 8. የማንኛውም ፕሇቲካዊ ዴርጅት አባሌ
ያሌሆነ፣
9. ናይዘ ክሌሌ ናይ ስራሔ ቋንቋ ዛፇሌጥ፣ 9. የክሌለን የስራ ቋንቋ የሚችሌ፡፡
ብዙዔባ ቃሇ መሒሊ ምፌፃም ቃሇ መሃሊ ስሇ መፇጸም
ንኣባሌነት ሒሇዋ ቤት ህንፀት ዛተመሌመሇ ሰብ ሇማረሚያ ቤት ጥበቃ በአባሌነት የተመሇመሇ

ንዛወሃቦ ሞያዊን ህዛባዊን ሒዯራ ብተኣማንነትን ሰው ሇሚሰጠው ሞያዊና ህዛባዊ አዯራ
ብውፌይነትን ንምስራሔ ቃሇ መሒሊ ይፌፅም፡፡ በታማኝነትና በታታሪነት ሇመስራት ቃሇ መሃሊ
ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን፡፡ ይፇጽማሌ፡፡ ዛርዛሩ በዯምብ ይወሰናሌ፤
537
ዖበን ግሌጋልት የአገሌግልት ዖመን፣
1. ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት ን7 ዒመት ናይ 1. የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ ሇሰባት አመት
ምግሌጋሌ ግቡእ ኣሇዎ፣ የማገሌገሌ ግዳታ አሇበት
2. ቁፃር ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት ብዛስዔቡ 2. የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ ቅጥር
ምኽንያታት ከቋርፅ ይኽእሌ፣ በሚከተለት ምክንያቶች ሉቋረጥ ይችሊሌ፣
ሀ. ብሞት ሀ. በሞት
ሇ. ብጡረታ እንትግሇሌ፣ ሇ. በጡረታ ሲገሇሌ፣
ሏ. ብናይ ሒካይም ቦርዴ ብዛተረጋገፀ ሏ. በሃኪሞች ቦርዴ በተረጋገጠ ህመም
ሔማም ወይ ናይ ኣካሌ ጉዴኣት ነቲ ወይም የአካሌ ሇጉዲት ሇስራው ብቃት
ስራሔ ብቅዒት የብለን ተባሂለ የሇውም ተብል ሲወሰን፣
እንትውሰን
መ. ብገበን ተሒታትነት ብቤት ፌርዱ መ. በወንጀሌ ተጠያቂነት በፌርዴ ቤት
እንትውሰነለን እቲ ገበን ብመተሒዲዯሪ ሲወሰንበት እና በመተዲዯርያው ዯንብ
ዯንቢ መሰረት ነቲ ስራሔ ብቑዔ ዖይገብሮ ሇስራው ብቁ የማይዯረገው ሲሆን፣
እንትኸውን፣
ረ. ብኣፇፃፅማ ስራሔ ምትሒትን ከቢዴ ረ. በስራ አፇጻጸም ዛቅተኝነትና በከባዴ
ጥፌኣት ዴስፔሉንን የዴስፔሉን ጥፊት፡፡
ናይ ጡረታ መውፅኢ ዔዴመ የጡረታ መውጫ እዴሜ
ዛኾነ ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት ካብ ስርሐ ማንኛውም የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ ከስራው
ብጡረታ ዛወፀለ ናይ ዔዴመ ገዯብ ብጡረታ በጡረታ የሚገሇሌበት የእዴሜ ገዯብ በጡረታ
ሔጊ መሰረት ይኸውን፤ ኾይኑ ግን ኣካሊዊን ሔግ መሰረት ይሆናሌ፤ ይሁን እንጂ የአበለ
ሞያዊን ብቕዒት ናይቲ ኣባሌ ተራእዩ እቲ አካሊዊና ሙያዊ ብቃት ታይቶ አገሌግልቱ
ግሌጋልት ንተወሳኺ 3 ዒመት ንክናዋሔ እቲ ሇተጨማሪ 3 አመት እንዱራዖም ቢሮው ሉወስን
ቢሮ ክውስን ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
መሰሊት ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ መብቶች፣
1. ዛኾነ ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት 1. ማንኛውም የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ፣

ሀ. መንግስቲ ብዖውፅኦ ናይ ዯመወዛ ስኬሌ ሀ. መንግስት በሚያወጣው የዯሞዛ ስኬሌ
መሰረት መሃያን ኣበሌን ይረክብ፣ መሰረት ዯሞዛና አበሌ ያገኛሌ
ሇ. ብመሰረት መተሒዲዯሪ ዯንቢ ቀሇብ ሇ. በመተዲዯሪያ ዯንቡ መሰረት ቀሇብ፣
ዛተፇሊሇዩ ኣባሊት ዯንቢ ክዲንን የተሇያዩ አበልች የዯምብ ሌብስና
ግሌጋልት ሔክምናን ይረክብ የህክምና አገሌግልት ያገኛሌ
ሏ. ብመሰረት ጡረታ ሔጊ ናይ ጡረታ ሏ. በጡረታ ሔግ መሰረት የጡረታ መብት
መሰሌ ይህሌዎ ይኖረዋሌ
መ. ስርሐ ብኣግባቡ ኣብ ዛፌፅመለ እዋን መ. ስራውን በአግባቡ በሚፇጽምበት ወቅት
ንዛበፅሕ ተሏታትነት ብናይቲ ቤት ሇሚዯርስበት ተጠያቂነት በጽህፇት
ፅሔፇት ወፃኢ ናይ ጥብቅና ግሌጋልት ቤቱ ወጪ የጥብቅና አገሌግልት
538
ይረክብ፣ ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን፣ ያገኛሌ፣ ዛርዛሩ በዯንብ ይወስናሌ፤

ረ. ምስ ስርሐ ብዛተትሒዖ ብዛበፅሕ ረ. ከስራው ጋር በተያያዖ ሇሚያዯርስበት
ጉዴኣት ሙለእ ንሙለእ ወይ ብክፊሌ ጉዲት ሙለ በሙለ ወይም በከፉሌ
ናይ ምስራሔ ተኽእል ንዖሊቒነት ዛሰኣነ የመስራት ችልታ ሇዖሊቂነት ያጣ
እንተኾይኑ ብጡረታ ሔጊ ዛተውሃበ እንዯሆነ በጡረታ ሔግ የተሰጠ መብት
መሰሌ ይህሌዎ ይኖረዋሌ፡፡
2. ዛተፇሊሇዩ ፌቓዲት ይረክብ፣ ዛርዛሩ 2. የተሇያዩ ፇቃድች ያገኛሌ፣ ዖርዛሩ ቨዯነብ
ብዯንቢ ይውሰን፤ ይወሰናሌ፤
ግቡኣት ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ ግዳታዎች
1. ብሔገ መንግስታት ፋዳራሌን ክሌሌናን 1. በፋዳራሌና በክሌሌ ሔገ መንግስቶች

ዛተረጋገፁ ሰብኣውን ዱሞክራሲያዊን የተረጋገጡ ሰብኣዊና ዱሞክራሲያዊ
መሰሊት ምሔሊውን ክኽበሩ ምግባር ፣ መብቶች መጠበቅና እንዱከበሩ ማዴረግ፣
ብገበነኛ መቕፅዑ ሔጊ ስነ ስርዒትን ካሌኦት በወንጀሇኛ መቅጫ ስነ ስርዒት ሔግና
ሔግታት መሰረት ስርሐ ናይ ምፌፃም፣ ላልች ሔጎች መሰረት ስራውን የመፇጸም
2. ስራሔ ሒሇዋ እንትፌፅም መንነቱ ዛገሌፅ 2. የጥበቃ ስራ ሲፇጽም ማንነቱን የሚገሌጽ
መሇሇይ ካርዴ ናይ ምርኣይ ግቡእ ኣሇዎ፣ የመታወቂያ ካርዴ የማሳየት ግዳታ
አሇበት፡፡
ወታዯራዊ መዒርግ ብዙዔባ ምትራፌ ወታዯራዊ ማእርግ ስሇ ማስቀረት
1. ኣብ ዛኾነ ናይ ስራሔ ሒሊፇነት ዛርከብ 1. በማንኻውም የስራ ኃሊፉነት የሚገኝ የክሌለ

ኣባሌ ቤት ህንፀት ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽሔፇት ቤት
ወታዯራዊ መዒርግ ኣይህሌዎን፣ ጥበቃ አባሌ ወታዯራዊ ማእርግ አይኖረውም፡፡
2. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተገሇፀ ከምዖል ኾይኑ 2. በንኡስ አንቀጽ 1 የተገሇጸው እንዲሇ ሆኖ
ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት ካሌእ ዒይነት የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ ላሊ አይነት ማእርግ
መዒርግን ምሌክትን ይህሌዎ፤ ዛርዛሩ እና ምሌክት ይኖረዋሌ፣ ዖርዛሩ በዯንብ
ብዯንቢ ይውሰን ይወሰናሌ
3. ዛኾነ ኣባሌ ሒሇዋ ቤት ህንፀት ብመሰረት 3. ማንኛውም የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሌ
ዒንቀፅ 24 ንኡስ ዒንቀፅ 2 መፌሇይ ዯንቢ በአንቀጽ 24 ንኡስ አንቀጽ 2 መሰረት የመሇዩ፣
ክዲን፣ መንነቱ፣ ስሙ፣ ክፌሉ ስርሐን ዯምብ ሌብስ፣ ማንነቱ፣ ስሙ፣ ቁጥሩ፣ የስራ
ሒሊፌነትን ዛገሌፅ መሇሇይ ካርዴ ይህሌዎ፤ ክፌለና ኃሊፉነቱ የሚገሌጽ መታወቂያ ካርዴ
ይኖረዋሌ፡፡
ምጥያሽ ጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴን ዱስፔሉን አቤቱታ ሰሚ ኮሚቴና ዱስፔሉን ኮሚቴ ስሇ
ኮሚቴን መቋቋም
ኣብቲ ቤት ፅሔፇት ጥርዒን ኣባሊት ዛሰምዔ በጽህፇት ቤቱ የአባሊትን አቤቱታ የሚሰማ

ጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴን ናይ ዴስፔሉን ኮሚቴን አቤቱታ ሰሚ ኮሚቴና የዱስፔሉን ኮሚቴ
539
ይጣየሽ፤ ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን፤ ይቋቋማሌ፤ ዖርዛሩ በዯንብ ይወሰናሌ፤

መተሒዲዯሪ ዯንቢ መተዲዯርያ ዯንብ
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ኣባሊት ሒሇዋ ቤት ህንፀት የማረሚያ ቤት ጥበቃ አባሊት መተዲዯሪያ ዯንብ
ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ዛወፅእ ይኸውን፡፡ በስራ አስፇጻሚ ምክር ቤት የሚወጣ ይሆናሌ
በጀት በጀት
በጀት ናይቲ ቤት ፅሔፇት በቲ ክሌሊዊ የጽህፇት ቤቱ በጀት በክሌለ መንግስት
መንግስቲ ዛምዯብ ይኸውን፡፡ የሚመዯብ ይሆናሌ፣
ዒንቀፅ 30 አንቀጸ 30
ብዙዔባ ኣተሒሔዙ ሑሳብ መዙግብትን ምርመራን የሂሳብ መዙግብት አያያዛና ምርመራ
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ዛተማሇአን ትክክሇኛን 1. ፅህፇት ቤቱ የተሟለና ትክክሇኛ የሆኑ

ናይ ሑሳብ መዙግብት ይሔዛ፣ የሂሳብ መዙግብት ይይዙሌ፣
2. መዙግብቲ ሑሳብን ገንዖብ ተንከፌ ሰነዲት 2. የጽህፇት ቤቱ የሂሳብ መዙግብትና ገንዖብ
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ብዋና ኦዱተር ወይ ንሱ ነክ ሰነድች በዋና ኦዱተር ወይም እሱ
ብዛስይሞ ኦድተር ይምርመሩ፡፡ በሚሰይመው ኦዱተር ይመረመራለ፣

ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት የተሇያዩ ዴነጋጌዎች
ምስ ናይ ፋዳራሌን ክሌሊትን ምምሔዲርን ከፋዳራሌና ከክሌልች የማረሚያ ቤት

ኣብያተ ህንፀት ብዙዔባ ዛህለ ርክብ አስተዲዯሮች ስሇሚኖር ግኑኝነት
1. ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ ህንፀት 1. የማረሚያ ቤቶች አስተዲዯር ጽህፇት ቤት
ምስ ፋዳራሌን ክሌሊትን ምምሔዲራትን ከፋዳራሌና ከክሌልች የማረሚያ ቤቶች
ኣብያተ ህንፀት ኣዴሊይ ኣብ ዛኾኑ አስተዲዯሮች አስፇሊጊ በሆኑ ተግባሮች
ተግባራትን ኣብ ሌምዴን ተመክሮን የሌምዴና የተመክሮ ሌውውጥ መሰረት
ምሌዉዋጥ መሰረት ዛገበረ ርክብን ናይ ያዯረገ ግንኙነትና የስራ ትብብር ይኖረዋሌ
ስራሔ ምትሔብባርን ይህሌዎ፤
2. ንሒባራውን ሃገራውን ረብሒ ክውዔሌ ዛኽእሌ 2. በጋራና ሇአገር ጥቅም ሉውሌ የሚችሌ
ሒበሬታ ወይ ናይ ተኣረምቲ ስታስቲክስ መረጃ ወይም የታራሚዎች ስታትስቲክስ
ፅንዒት ውፅኢት ንምምሔዲር ኣብያተ ጥናት ውጤት ሇፋዳራሌ ማረሚያ ቤቶች
ህንፀት ፋዳራሌ ይሌእኽ፡፡ አስተዲዯር ይሌካሌ
ዯንብን መምርሑን ናይ ምውፃእ ስሌጣን ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት ክሌሌ ትግራይ 1. የትግራይ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ናይዘ ኣዋጅ መፇፀሚ ዯንቢ ከውፅእ የዘህ አዋጅ ማስፇጸሚያ ዯንብ ሉያወጣ
ይኽእሌ ይችሊሌ
540
2. እቲ ቢሮ ነቲ ዯንቢ መፇፀሚ ዛኸውን 2. ቢሮው ሇአዋጁ ማስፇጸሚያ መመሪያ

መምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ሉያወጣ ይችሊሌ፣
ዛተስዒሩ ሔግታት የተሻሩ ሔጎች
1. ነዘ ኣዋጅ ዛፃባእ ዛኾነ ሔጊን ሌማዲዊ 1. ይህንን አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ህግና
ኣሰራርሒን በዘ ኣዋጅ ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ሌማዲዊ አሰራር በዘህ አዋጅ ሇተሸፇኑ
ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን፡፡ ጉዲዮች ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ ይህ አዋጅ የሚጸናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ተፇፃሚ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡

ፔረዘዲንት ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ፔሬዘዲንት
ነሒሰ/1996 ነሏሴ/1996
መቐሇ መቀላ
541

የትገራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መቐሇ ነሒሰ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ

መቐሇ ነሏሴ 1996 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 82/1996 አዋጅ ቁጥር 82/1996 ሇህብረት ስራ ማህበራት

ንዔሊማ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት መፇፀሚ ንዛግበር ዒሊማ ማስፇፀሚያ ሇሚዯረግ ብዴር የበጀት
ሌቓሔ ናይ በጀት ውሔስና ንምሃብ ዛወፀ ኣዋጅ ዋስትና ሇመስጠት የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌ ትግራይ ንዛርከቡ ሔብረት ስራሔ በትግራይ ክሌሌ ሇሚገኙ የህብረት ስራ

ማሔበራት ዔሊማ መፇፀሚ ዛውዔሌ ገንዖብ ማህበራት ዒሊማ ማስፇፀሚያ የሚውሌ ገንዖብ
ንምርካብ ምስንግዱ ባንኪ ኢትዮጵያ ንዛግበር ሇማግኘት ከኢትዮፔያ ንግዴ ባንክ ጋር
ናይ ብር 103289074 / ሒዯ ሚኢትን በሚዯረግ የብር 103289074 አንዯ መቶ
ሰሇስተን ሚሉዮንን ክሌተ ሚኢትን ሰማንያን ሶስት ሚሉዮን ሁሇት መቶ ሰማንያ ዖጠኝ
ትሽዒንተን ሽሔን ሰብዒን ኣርባዔተን ቅርሺ/ ሺህ ሰባ አራት/የብዴር ስምምነት የትግራይ
ናይ ሌቓሔ ስምምዔነት መንግስቲ ብሄራዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የበጀት ዋስትና
ክሌሌ ትግራይ ናይ በጀት ውሔስና ንክህብ ሇመስጠት የተፇሇገ በመሆኑ፣
ዛተዯሇየ ብምዃኑ፣ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ አንቀፅ 49/3/ሀ/ እና የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ክሌሊዊ መንግስት የፊይናንስ አስተዲዯር
ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ቑፅሪ አዋጅ ቁጥር 26/1989 አንቀፅ 32 መሰረት
26/1989 ዒነቀፅ 32ን መሰረት ዛስዔብ ኣዋጅ የሚከተሇው አዋጅ አውጇሌ።
አውፂኡ ኣል
እዘ ኣዋጅ ንዔሊማ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ይህ አዋጅ ሇህብረት ስራ ማህበራት አሊማ
መፇፀሚ ንዛግበር ሌቓሔ ናይ በጀት ውሔስና ማስፇፀሚያ ሇሚዯረገው ብዴር የበጀት
መውሃቢ ኣዋጅ ቑፅሪ 82/1996 ተባሂለ ዋስትና መስጫ አዋጀ ቁጥር 82/1996
ክጥቐስ ይካኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
አፇፃፅማ አፇፃፀም
1. እዘ ውሔስና 1. ይህ ዋስትና
ሀ. ንሔርሻ እታወታትን ፌርያትን ንዛውዔሌ ሀ.ሇእርሻ ግብአቶች እና ምርቶች ሇሚውሌ
ሌቓሔ ውዔሉ ካብ ዛተፇፀመለ ንሒዯ ብዴር ከሆነ የብዴሩ ውሌ ከተፇፀመበት ሇአንዴ
ዒመት ዒመት፣
ሇ. ንሒዯሽቲ ቴክኖልጂ መዏዯጊ ንዛውዔሌ ሇ.ኣዲዱስ ቴክኖልጂ መግዣ ሇሚውሌ
ሌቓሔ እቲ ናይ ሌቓሔ ውዔሉ ካብ ብዴር ከሆነ የብዴሩ ውሌ
542
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 50
ያንደ ዋጋ
ዛተፇፀመለ ንሒሙሽተ ዒመት ዛፀንሔ ከተፇፀመበት ሇአምስት ዒመት

ይኸውን። የሚቆይ ይሆናሌ።
2. ተሇቓሒይ 5.25% ወሇዴ ንባንኪ
2.25% ወሇዴ ንክሌሌ መንግስቲ 2. ተበዲሪው 5.25% ወሇዴ
ይኸፌሌ። ሇባንኩ፣2.25% ሇክሌለ መንግስት
ይከፌሊሌ።
3. ተሇቓሒይ ኣብ ውሽጢ እቲ ኣብዘ ዒንቀፅ 3. ተበዲሪው በዘህ አንቀፅ ንኡስ ኣነቀፅ
1/ሀ/ን /ሇ/ን ዛተጠቐሰ ግዚ እቲ ሌቓሔ 1/ሀ/ እና /ሇ/ በተጠቀሰው ግዚ ብዴሩን
ክኸፇሌ ኣሇዎ። መመሇስ ይኖርበታሌ።
4. እዘ ብሌቓሔ ዛተወሰዯ ገንዖብ ብውሔስና 4. በብዴር የተወሰዯ ገንዖብ በክሌለ በጀት
በጀት እዘ ክሌሌ ዛተረኸበ ኾይኑ ዋስትና ሆኖ ሇእርሻ ሔብረት ስራ
ንሔብረት ስራሔ ማህበራት ሔርሻ ማሔበራት የእርሻ የምርት ግብኣቶች
እታወታት፣ፌርያትን ሒዯሽቲ ቴክኖልጂ ምርቶችና አዲዱስ ቴክኖልጂ መግዣ
መግዛዑ ዛውዔሌ እዩ። የሚውሌ ነው።
ግቡእ ክሌሊዊ መንግስቲ የክሌለ መንግስት ግዳታ
ተሇቓሒይ ናይ ዛተሇቐሕ ገንዖብ ብሙለእ ተበዲሪው የተበዯረውን ገንዖብ በሙለ ወይም
ይኹን ብኽፊሌ ብእዋኑ ክመሌስ በከፉሌ በጊዚው መመሇስ ካሌቻሇ ከክሌለ
እንተዖይክኢለ ካብ በጀት እዘ ክሌሌ ተቀኒሱ በጀት ተቀንሶ የሚከፇሌ ይሆናሌ።
ዛኽፇሌ ይኸውን። አንቀፅ 4
ዒንቀፅ 4 የሚፀናበት ጊዚ
ዛፀንዏለ ግዚ ይህ አዋጅ ውለ ከተፇፀመበት ቀን ጀምሮ
እዘ ኣዋጅ እቲ ውዔሌ ካብ ዛተፇፀመለ ዔሇት የፀና ይሆናሌ።
ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ነሒሴ 20/1996
ነሒሰ 20/1996 ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ፔረዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፔሬዘዲንት
መቐሇ መቐሇ
543

መቐሇ ነሒሰ /1996 ዒ/ም

ኣዋጅ ቁፅሪ 83/1996 አዋጅ ቁጥር 83/1996

ኤጀንሲ ፔሮሞሽን ዔዲጋ ምህርቲ ሔርሻ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የእርሻ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ምርት ገበያ ፔሮሞሽን ኤጀንሲ ሇማቋቋም
ዛወፀ ኣዋጅ የወጣ ኣዋጅ
ኤጀንሲ ፔሮሞሽን ዔዲጋ ምህርቲ ሔርሻ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የእርሻ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ምርት ገበያ ፔሮሞሽን ኤጀንሲ ሇማቋቋም
ዛወፀ ኣዋጅ የወጣ ኣዋጅ
መንግስቲ እዘ ክሌሌ ዛቀረፆን ዖተግብሮን የክሌለ መንግስት የነዯፇው እና እየተገበረው
ዖል ናይ ገጠር ሌምዒት ስትራቴጂ ምህርቲ ያሇው የገጠር ሌማት ስትራቴጂ የአርሶ
ሔርሻ እቲ ሒረስታይ ክዴንፌዔ ንምግባር አዯሩን የእርሻ ምርት እንዱጎሇብት
ዛዒሇመ ዛሇዛኾነ ምህርቲ ሒረስታይ ሇማዴረግ ያሇመ ስሇሆነ የአርሶ አዯሩ ምርት
እንትውስኽ ንዖጋጥም ናይ ዔዲጋ ፀገም ሲጨምር ሇሚያጋጥመው የገበያ ችግር
ንምፌታሔ ናይ ፌርያቱ ዛበሇፀ ተጠቃሚ በመፌታት አርሶ አዯሩን የምርቱን የበሇጠ
ምግባር አገዲሲ ብምዃኑ፣ ተጠቃሚ ማዴረግ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
እዘ ንምፌፃም ዴማ ኩነታት ዔዲጋ ዛከታተሌን ይህንን ሇማዴረግ ዯግሞ የገበያ ሁኔታ
ኣብዘ ዖፇር ንዛዋፇሩ ኣካሊት ብምትሔብባር የሚከታተሌና በዖርፈ ሇሚሰሩ አካሊት
ኣዴሊይ ሒገዛ ዛህብ ኤጀንሲ ምጥያሽ ኣዴሊይ በማስተባበር አስፇሊጊውን ዴጋፌ የሚሰጥ
ኮይኑ ስሇዛተረኸበ፣ ኤጀንሲ ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አንቀፅ
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ 49/3/ሀ/ መሰረት የሚከተሇው አውጇሌ።
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/
እዘ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል።
1.ሒፂር ርእሲ 1.አጭር ርዔስ
እዘ ኣዋጅ ኤጀንሲ ፔሮሞሽን ዔዲጋ ምህርቲ ይህ አዋጅ የእርሻ ምርት ገበያ ፔሮሞሽን
ሔርሻ ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 83/1996 ኤጀንሲ ማቋቋሚያ ኣዋጀ ቁጥር 83/1996
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2.ምጥያሽ 2.መቋቋም
1. ኤጀንሲ ፔሮሞሽን ዔዲጋ ምህርቲ ሔርሻ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ካብዘ የእርሻ ምርት ገበያ ፔሮሞሽነ ኤጀንሲ
ንዲሒር ኤጀንሲ ተባሂለ ዛፅዋዔ ሔጋዊ /ከዘህ በኋሊ ኤጀንሲ እየተባሇ
ሰውነት ዖሇዎ አካሌ ኾይኑ በዘ ኣዋጅ የሚጠራ/ህጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ
544
ተጣይሹ ኣል። በዘህ አዋጅ ተቋቁሟሌ።

2. ተፀዋዔነት እቲ ኤጀንሲ ንቤት ምኸሪ 2. ኤጀንሲው ተጠሪነቱ ሇስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ፇፃሚነትን ንርእሰ ምምሔዲርን ምክርቤት እና ሇርዔሰ መስተዲዴሩ
ይኸውን። ይሆናሌ
3. ዋና ቤት ፅሔፇት 3.ዋና ጽህፇት ቤት
1. ዋና ቤት ፅሔፇት እቲ ኤጄንሲ ኣብ 1. የኤጀንሲው ዋና ጽህፇት ቤት መቀላ
መቐሇ ይኸውን ይሆናሌ።
2. እቲ ኤጀንሲ ከከምኣዴሊይነቱ ጨንፇር 2. ኤጀንሲው እንዯየአስፇሊጊነቱ
ቤት ፅሔፇታት ክኸፌት ይኽእሌ። ቅርንጫፌ ፅህፇት ቤቶች ሉከፌት
ይችሊሌ።
4. ዔሊማ 4.ዒሊማ
ሒረስታይ ክሌሌና ኩነታት ዔዲጋ ውሽጢ የክሌለ አርሶ አዯር በአገር ውስጥና በውጭ
ዒዴን ወፃእን ክፇሌጥ ብምግባር ኣብዜም ሃገር ያሇውን የገበያ ሁኔታ እንዱያውቅና
ዔዲጋታት ተጠሊብነት ዖሇዎም ምህርትታት በገበያ ሊይ ተፇሊጊነት ያሊቸው የእርሻ
ሔርሻ ከፌርን ንዖፌርዮ ፌርያት ዖተኣማምን ምርቶችን እንዱያመርት እንዱሁም
ዔዲጋ ክረክብ፣ዖፌረዮ ፌርያት ዖቀናብሩ ሊመረተው ምርቶች አስተማማኝ ገበያ
ትካሊት ዛጣያሸለን ዛጠናኸርለን መንገዱ እንዱያገኝ ሇማዴረግ ያመረተውን ምርት
ብምፌጣር ዯገፌ ምግባር ይኸውን። የሚያቀነባብሩ ተቋማት የሚቃቋሙበትና
የሚጠናከሩበትን ሁኔታ በመፌጠር ዴጋፌ
ማዴረግ ይሆናሌ።
አወዲዴባ፣ስሌጣንን ተግባርን አዯረጃጀት ስሌጣንና ተግባር
5.አወዲዴባ 5.አዯረጃጀት
እቲ ኤጀንሲ፤ ኤጀንሲው
1. ቦርዴ ኣመራርሒ ስራሔ ካብዘ ንዯሒር 1. የስራ አመራር ቦርዴ/ከዘህ በኋሊ ቦርዴ
ቦርዴ እናተብሃሇ ዛፅዋዔ/ እየተባሇ የሚጠራ/
2. ዋና ስራሔ መካየዱን ንስርሐ ኣዴሇይቲ 2. ዋና ስራ አስኪያጅና ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ
ዛኾኑ ሰራሔተኛታት ይህሌውም። ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
6.ኣባሊት ቦርዴ 6.የቦርደ አባሊት
1. እቲ ኤጀንሲ በዘ ኣዋጅ ንዛተውሃቦ 1. ኤጀንሲው በአዋጁ የተሰጠውን ስሌጣንና
ስሌጣንን ተግባርን እንትፌፅም ተግባር ሲያከናውን በበሊይነት የሚመራ
ብሊዔሇዋይነት ዛመርሔ ካብ ዛተፇሊሇዩ ከተሇያዩ አካሊት በተውጣጡ አባሊት የሚቆም
ኣካሊት ብዛተውፃፅኡ ኣባሊት ዛጣየሽ ቦርዴ ይኖረዋሌ።
ቦርዴ ይህሌዎ። 2. የቦርደ አባሊት ብዙትና ተዋፅኦ በስራ
2. በዛሔን ተዋፅኦን ኣባሊት እቲ ቦርዴ ብቤት አስፇፃሚ ምክር ቤት ይወሰናሌ።
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ይውሰን።
7.ናይቲ ቦርዴ ስሌጣንን ተግባርን 7.የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
1.ዔዲጋ ምህርቲ ሔርሻ ኣመሌኪቶም በቲ 1.በእርሻ ምርት ገበያ ዗ርያ እርሻው
ኤጀንሲ ዛቐርቡ ሒሳባት ፕሉሲ በኤጀንሲው የሚቀርቡ የፕሉሲ ሃሳቦች
፣ኣንፇታት፣ሔገ ዯንብን መርሃ ግብርን አቅጣጫዎች ህገ ዯንቦችና መርሃ ግብሮችን
መርሚሩ ንክፀዴቅ ንቤት ምኽሪ ስራሔ መርምሮ እንዱፀዴቅ ሇስራ አስፇፃሚ ምክር
ፇፃሚ የቅርብ፣ምስ ፀዯቐ ኣፇፃፀምኦም ቤት ያቀርባሌ፣ሲፀዴቅ አፇፃፀሙን
ይከታተሌ፣ይቖፃፀር፣ ይከታተሊሌ፣ይቆጣጠራሌ።
545
2.እቲ ኤጀንሲ ዖቅርቦም ዛርዛር ናይ 2.ኤጀንሲው የሚያቀርባቸው ዛርዛር የአፇፃፀም

ኣፇፃፅማ መርሃ ግብሪ፣ምምሔዲር ሒይሉ መርሃግብር ፣የሰው ሃይሌ አስተዲዯርና
ሰብን ፊይናንስን መርምርሔታት መርሚሩ የፊይናንስ መመሪያዎችን መርምሮ
የፅዴቅ፣ኣፇፃፀምኦም ይከታተሌ፣ ያፀዴቃሌ፣አፇፃፀማቸውን ይከታተሊሌ።
3.ናይቲ ኤጀንሲ ሒፇሻዊ ስራሔ ኣፇፃፀማን 3.የኤጀንሲውን አጠቃሊይ የስራ አፇፃፀምና
አጠቓቅማ በጀትን ይከታተሌ፣ይግምግም የበጀት አጠቃቀም ይከታተሊሌ
ይቖፃፀር፣ ይገመግማሌ፣ይቆጣጠራሌ።
4 ኣብ ዔዲጋ ምሔርቲ ሔርሻ ዛዋፇሩ ኣካሊት 4.በእርሻ ምርት ገበያ የሚሰማሩ የሔ/ሰቡ
፣ሔብረተሰብ ውዲበታት ንክፌጠሩን አካሊት እንዱዯራጁና እንዱጠናከሩ የሚያስችሌ
ክጠናኸሩን ዖኽእሌ ኣንፇት አቅጣጫን ያስቀምጣሌ፣አፇፃፀማቸውን እና
ይንፅር፣ኣፇፃፀመኦምን ውፂቶምን ውጤታቸውን ይገመግማሌ።
ይግምግም።
5.ናይ ሔርሻ ፌርያት ዔዲጋ ሒገዖ ምሃብ 5.የእርሻ ምርት ገበያ ዴጋፌ መስጠትን
ብዛምሌከት መንግስቲ በብእዋኑ ዖውፅኦም በሚመሇከት መንግስት በየጊዚው
ፕሉሲታትን ዖሔሌፍም ውሳነታትን የሚያወጣቸውን ፕሉሲዎችና
ኣብተግባር ንምውዒሌ ዖዴሉ ዔንዒት የሚተሊሇፈ ውሳኔዎችነ ተግባር ሊይ
ንክካየዴ ይገብር፣ተፀኒዐ ዛቐረበለ ሇማዋሌ የሚያስችሌ ጥናት እንዱያካሂዴ
የፅዴቅ፣ ያዯርጋለ ተጠንቶ የቀረበሇትን
ያፀዴቃሌ።
6.መካየዱ ስራሔ እቲ ኤጀንሲ ይምዴብ። 6. የኤጀንሲውን ስራ አስኪያጅ ይመዴባሌ።
8.ናይቲ ቦርዴ እዋን ኣኼባን ስርዒት ኣወሃህባ 8.የቦርደ የስብሰባ ጊዚና የውሳኔ አሰጣጥ
ውሳነን፣ ስነስርዒት
1.ስሩዔ ኣኼባ እቲ ቦርዴ ኣብ ዒመት ክሌተ 1. የቦርዴ መዯበኛ ስብሰባ ስብሰባ በአመት
ግዚ ዛግበር ኮይኑ ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነለ ሁሇት ጊዚ የሚዯረግ ሆኖ አስፇሊጊ ሲሆን
እዋን ህፁፅ ኣኼባ አካቢ ናይቲ ቦርዴ የቦርደ ሰብሳቢ አስቸኳይ ስብሰባ
ክፅውዔ ይኽእሌ። መጥራት ይችሊሌ።
2.ሌዔሉ ፌርቂ/50+1/ ኣባሊት እቲ ቦርዴ 2. ከግማሽ በሊይ(50+1) የቦርደ አባሊት
እንተተረኺቦም ምሌዒት ጉባኤ ይኸውን፣ ሲገኙ ምሌዒተ ጉባኤ ይሆናሌ።
3.ውሳነ እቲ ቦርዴ ብኣብዛሒ ዴምፂ 3. የቦርደ ውሳኔ በአብሊጨጫ ዴምፅ
ይሒሌፌ፣ ዴምፂ ማዔረ ኣብ ዛምቐሇለ ያሌፊሌ፣ዴምፅ እኩሌ በሚከፇሌበት ጊዚ
እዋን ግና ኣካቢ ናይቲ ቦርዴ ናይ ዖሇዎ ግን የቦርደ ሰብሳቢ ያሇበት ወገን ውሳኔ
ውሳነ ናይቲ ቦርዴ ውሳነ ይኸውን። የቦርደ ውሳኔ ይሆናሌ።
4.ናይዘ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ዛተሒሇዉ 4. የዘህ አንቀፅ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ኮይኖም እቲ ቦርዴ ናይ ባዔለ ስነስርዒት ሆነው ቦርደ የራሱ የሆነ የስብሰባ
ኣኼባን ናይ ኣኼባ እዋንን ክወስን ስነስርዒትና የስብሰባ ጊዚ ሇሉወስን
9.ስሌጣንን ተግባርን ኤጀንሲ 9.የኤጀንሲው ስሌጣንና ተግባር
1. ኣብ ዔዲጋ ውሽጢ ዒዴን ወፃእን 1. በአገር ውስጥና በውጭ አገር ተወዲዲሪ
ተወዲዯርቲ ክኾኑ ዛኽእለ ፌርያት ሔርሻ ሉሆኑ የሚችለ የእርሻ ምርቶች
ብምንፃር ዛምሌከቶምኩልም ማሇት በመሇየት የሚመሇከታቸው መንግስታዊ
መንግስታዊ ኣካሊት፣ ሒረስታይ፣ ነጋዲይ፣ አካሊት፣ አርሶ አዯሮች፣ ነጋዳዎች
ውሌቐ ሰብ ሃፌትን ካሌኦት ተጠቀምትን ኢንቨስተሮችና ላልች ተጠቃሚዎች
በብግዘኡ ክፇሌጥዎ ይገብር። በየጊዚው እንዱያውቁት ያዯርጋሌ።
546
2. ዯረጃን ፅሬትን ፌርያት ሔርሻ ዔዲጋ 2. የእርሻ ምርቱ ገበያ የሚጠይቀውን

ብዛጠሌቦ መሌክዔ ብቐፃሌነት ንክቐርብ ጥራትና ዯረጃ ተሟሌቶ በቀጣይነት
ኣዴሊይ ፅንዒት ብምግባር ንተጠቀምቲ እንዱቀርብ አስፇሊጊ ጥናት በማካሄዴ
ሙለእ ሒበሬታ የቅርብ። ሇተጠቃሚዎች ሙለ መረጃ ያቀርባሌ።
3. ዯረጅኡን ፅሬቱን ዛሒሇወ ፌርያት ሔርሻ 3. ዯረጃውና ጥራቱን የጠበቀ የእርሻ ምርት
ንምፌራይ ዖዴሌዩ ሙሩፃት እታወታት ሇማምረት የሚያስፇሌጉ ምርጥ
ብምፅናዔ ንተጠቀምቲ ሒበሬታ ይህብ፣ ግብዒቶችን በማጥናት ሇተጠቃሚዎች
መረጃ ይሰጣሌ።
4. ኣብ ምግፊሔ ዔዲጋ ፌርያት ሔርሻ ተራ 4. የእርሻ ምርት ገበያ ሇማስፊፊት ሚና
ዖሇዎም አገዯስቲ ናይ ዔዲጋ መሰረት ያሊቸው አስፇሊጊ የገበያ መዋቅሮች
ሌምዒታት ክህነፁ፣ክጣየሹን ክጠናኸሩን እንዱገነቡ፣እንዱቋቋሙና እንዱጠናከሩ
መበገሲ ሃሳብ የቕርብ፤ መነሻ ሃሳብ ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ፤
5. ኣዴሊይን እዋናውን ናይ ዔዲጋ ሒበሬታ 5. አስፇሊጊና ወቅታዊ የገበያ መረጃዎች
ካብ ዛተፇሊሇዩ ፌሌፌሊት ብምትእኽኻብን ከተሇያዩ ምንጮች በማሰባሰብና
ብምትንታንን ዛምሌከቶም ኣካሊት በመተንተን ሇሚመሇከታቸው አካሊት
ክፇሌጥዎ ይገብር። እንዱቀርብ ያዯርጋሌ።
6. ዛፇርዩ ናይ ሔርሻ ፌርያት ኣብ ውሽጥን 6. የሚመረቱ የእርሻ ምርቶች በአገር
ወፃእን ዔዲጋ ክረኽቡ መፌረይቲ ምስ ውስጥና በውጪ አገር ገበያ እንዱያገኙ
ዒዯግቲ ንምርኻብ ዛተፇሊሇዩ ሜሊታት ሇማዴረግ አምራቾችን ከገዛዎች
ብምጥቃም ሰፉሔ ናይ ምፌሊጥ ስራሔቲ ሇማገናኘት የተሇያዩ ስሌቶችን
የካይዴ፤ በመጠቀም ሰፉ የማስተዋወቅ ስራ
ያካሂዲሌ።
7. ፌርያት ሔርሻ ናብ ወፃኢ ዔዲጋ ዖቕርቡ 7. የእርሻ ምርቶች ሇውጭ ገበያ የሚያቀርቡ
ሇአኽቲ ኣብ ውሽጢ ዒዴን ወፃእን ኣብ ሊኪዎች በውጭ አገርና በአገር ውስጥ
ዛዲሇዉ ናይ ንግዱ ምርኢታትን ዛመሰለ በሚዖጋጁ የንግዴ ትርኢቶችና
መዴረኻት ክሳተፈ ኣዴሊይ ዯገፌ በመሳሰለ አጋጣሚዎች እንዱሳተፈ
ይገብር፤ አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ።
8. ጥረ ፌርያት ሔርሻ ክቀነባበር(process) 8. የእርሻ ምርቶችን በማቀነባበር
ብምግባር ናብ ዔዲጋ ንምቅራብ ዛሔግዛ (processing) ወዯ ገበያ ሇማቅረብ
ቴክኖልጂ ክተኣታተው ኣዴሊይ ዯገፌ የሚያግ዗ ቴክኖልጂዎች እንዱገቡ
ይገብር፤ አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ።
9. ሰብ ውሌቀ ሃፌቲ ኣብ 9. የግሌ ባሇሃብቶች የእርሻ ምርት
ምቅንባር(processing) ምዔዲግን ምሻጥን በማቀነባበር ስራ
ፌርያት ሔርሻ ብሰፉሐ ንኽሳተፈ (processing)፣በመግዙትና መሸጥ
ዛተፇሊሇዩ መተባብዑታት ዛረኸብለ በስፊት እንዱሳተፈ የሚያስችሌ
አገባብ ብምንፃር ናብ ቦርዴ ማበረታቻ በመቅረፅ ሇቦርዴ
የቅርብ፣ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ያቀርባሌ፣በስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
እንትፀዴቅ ተግባራዊነቱ ይከታተሌ። ሲፀዴቅ ተግባራዊነቱን ይከታተሊሌ፤
10. ሒሊፌነቱን ተግባሩን ንምፌፃም ምስ 10. ሃሊፉነቱና ተግባሩን ሇመወጣት
ዛምሌከቶም ኣካሊት ርክብ ይገብር፤ ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር ግንኙነት
ያዯርጋሌ።
11. ዔሊማታቱ ኣብ ሽቶኦም ንምብፃሔ ዖዴሌዩ 11.ዒሊማዎቹን ሇመፇፀም የሚያስችለ
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ተግባራት ይፌፅም። ተመሳሳይ ተግባራትን ይፇፅማሌ።
547
10.ስሌጣንን ተግባርን መካየዱ ስራሔ 10.የስራ አስኪያጁ ስሌጣንና ተግባር

መካየዱ ስራሔ ዛስዔቡ ተግባራት ይህሌዎ፤ ስራ አስኪያጅ የሚከተለት ተግባራት
ይኖሩታሌ፤
1. ናይቲ ኤጀንሲ ዋና መፇፀሚ ስራሔ 1. የኤጀንሲው ዋና ስራ አስፇፃሚ በመሆን
ብምዃን ስራሔቲ ናይቲኤጀንሲ ይመርሔ፣ የኤጀንሲውን ስራዎች
የማሒዴር ይመራሌ፣ያስተዲዴራሌ
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
ከምዖል ኾይኑ እቲ መካየዱ ስራሔ፤ የተቀመጠው እንዲሇ ሆኖ ስራ አስኪያጁ፤
ሀ. በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 9 ዛተጠቐሰ ናይቲ ሀ. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 9 የተዖረዖሩትን
ኤጀንሲ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ የኤጀንሲውን ስሌጣንና ተግባር ስራ ሊይ
የውዔሌ ያውሊሌ፤
ሇ. ብመሰረት ቦርዴ ዖውፅኦ መምርሑ ነቲ ሇ. ቦርደ ባወጣው መመሪያ መሰረት
ኤጀንሲ ይውዴብ፣ ብመሰረት ሔጊ ኤጀንሲውን ያዯራጃሌ፤በህግ መሰረት የሰራተኛ
ሰራሔተኛታት ይቖፅር፣ የማሒዴር፣ ቅጥር ያካሂዲሌ፣ያስተዲዴራሌ፣ያሰናብታሌ፤
የሰናብት፤
ሏ. ናይቲ ኤጀንሲ ናይ ስራሔ ትሌምን ሏ. የኤጀንሲውን በጀትና የስራ ዔቅዴ ያዖጋጃሌ
በጀትን የዲለ፤እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ሲፇቀዴም ስራ ሊይ ያውሊሌ።
የውዔሌ
መ. ነቲ ኤጀንሲ ዛተፇቐዯ በጀት መሰረት መ. ሇኤጀንሲው የተፇቀዯውን በጀት መሰረት
ብምግባር ወፃኢ ይገብር ፤ በማዴረግ ገንዖብ ወጪ እንዱሆን ያዙሌ፤
ረ. እቲ ኤጀንሲ ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ረ. ኤጀንሲው ከሶስተኛ ወገን ጋር በሚያዯርገው
ዛገብሮ ርክብ ነቲ ኤጀንሲ ይውክሌ፤ ግንኙነት ኤጀንሲውን ይወክሊሌ፤
ሰ. ንስራሔ ሰሇጤን ኣዴሊይ ኾይኑ ሰ. ሇስራ ቅሌጥፌናው ይረዲው ዖንዴ አስፇሊጊ
እንትረኽቦ ካብ ስሌጣኑ ብኽፊሌ ኣብ ሆኖ ሲያገኘው ከስሌጣኑ በከፉሌ በስሩ ሊለ
ትሔቲኡ ንዖሇዉ ሰራሔተኛታት ሰራተኞች በውክሌና ሉሰጥ ይችሊሌ፤
ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ፤
ሸ. ናይቲ ኤጀንሲ ስራሔ ምንቅስቓስ ሸ. የኤጀንሲውን የስራ እንቅስቃሴ በሚመሇከት
እዋናዊ ፀብፃብ ነቲ ቦርዴን ርእሰ ወቅታዊ ሪፕርት ሇቦርደና ሇርዔሰ መስተዲዴሩ
ምምሔዲርን ዛወሃብዎ ካሌኦት ያቀርባሌ፤
ተግባራት ይፌፅም። ቀ. በቦርደና በርዔሰመስተዲዴሩ የሚሰጡትን
ተጨማሪ ተግባራት ይፇፅማሌ።
11.ፌሌፌሊት በጀት ናይ‟ቲ ኤጀንሲ 11.የኤጀንሲው የገቢ ምንጭ
በጀት ናይ‟ቲ ኤጀንሲ የኤጀንሲው በጀት፣
1. ብመንግስቲ ናይቲ ክሌሌ ካብ ዛምዯብ 1. በክሌለ መንግስት የሚመዯብ በጀት
በጀትን
2. ብዛተፇሊሇዩ ኣካሊት ዛወሃብ ሒገዛ ዛርከብ 2. በተሇያዩ አካሊት ከሚሰጠው እርዲታ
ይኸውን። የሚገኝ ይሆናሌ።
12.ኣተሒሔዙ መዙግብቲ ሑሳብ 12.የሂሳብ መዛገብ አያያዛ
1. እቲ ኤጀነሲ ዛተማሌኡን ትኽክሇኛ ዛኾኑን 1. ኤጀንሲው የተሟለና ትክክሇኛ የሂሳብ
ናይ ሑሳብ መዙግብቲ ይሔዛ፤ መዙግብት ይይዙሌ፤
2. ናይቲ ኤጀንሲ ሑሳብ መዙግብትን ገንዖብ 2. የኤጀንሲው የሂሳብ መዙግብትና ገንዖብ
548
ተንከፌ ሰነዲትን ብናይ ክሌሌ ዋና ነክ ሰነድች በክሌለ ዋና ኦዱተር ጽህፇት

ኦዱተር ቤት ፅሔፇት ወይ ንሱ ብዛወከል ቤት ወይም እርሱ በሚወክሇው አካሌ
ኣካሌ ይምርመር። ይመረመራለ።
13.ዯንብን መምርሔን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 13.ዯንብ እና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን

1. ነዘ አዋጅ ንምፌፃም ዛርዛር ዯንቢ ምውፃእ 1. አዋጁን ሇመፇፀም ዛርዛር ዯንብ
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ቤት ምኽሪ ማውጣት ሲያስፇሌግ የስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ፇፃሚ መፇፀሚ ዯንቢ ከውፅእ ምክር ቤት ማስፇፀሚያ ዯንብ ሉያወጣ
ይኽእሌ። ይችሊሌ፤
2. ነዘ ኣዋጅ መፇፀሚ ዛርዛር መምርሑ 2. አዋጁን ሇማስፇፀም ሇሚወጡ ዯንቦች
ምውፃእ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ እቲ ሇማስፇፀም ዛርዛር መመሪያ ማውጣት
ቦርዴ መፇፀሚ መምርሑ ከውፅእ ሲያስፇሌግ ቦርደ መመሪያ ሉያወጣ
14. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 14. አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
ካብ ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀነዏ ይኸውን። ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ነሏሴ/1996 ነሏሴ/1996
መቀላ መቀላ
ፔረዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ፔሬዘዲንት
549

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
መቐሇ ነሏሰ 1996 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ

ኣዋጅ ቁፅሪ 84/1996 አዋጅ ቁጥር 84/1996

ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሒበሬታን ባህሌን ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምውሳን ማስታወቂያና እና ባህሌ ቢሮ ስሌጣንና
ዛወፀ ኣዋጅ ተግባርን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ፕሇቲካዊ፣ኢኮኖሚያውን ማሔበራውን የክሌለ ፕሇቲካዊ፣ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ
ምንቅስቓሳት ክሌሌና እናዒበዩን እናተጠናኸሩን እንቅስቃሴዎች እያዯጉና እየተጠናከሩ
ብምምፅኦም፣ኣብ ትሔቲ ቁፅፅር መንግስቲ በመምጣታቸው በክሌለ መንግስት ቁጥጥር ስር
ክሌሌና ዛርከቡ ማዔኸናት መራኸቢ ሒፊሽ የሚገኙ መገናኛ ብ዗ሃን በማጠናከር በክሌለ
ብምጥንኻር ንናይዘ ክሌሌ ምንቅቓስ ሌምዒትን የሌማት እንቅስቃሴ እንዱሁም ሰሊምና
መዯባት ሰሊምን ዱሚክራስን ኣብ ምጉሌባት ሇዱሞክራሲ መጎሌበት የበኩሊቸውን አስተዋፅኦ
ብፅሑቶም ክወፌዩ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ እንዱያበረክቱ ማዴረግ አስፇሊጊ በመሆኑ፤
ኣዴሊይነትን ዔብየትን ዒሇምሇኻውን ሃገራውን አሇም አቀፌና አገር አቀፌ ፇጣን የመረጃ ሌውውጥ
ቅሌጡፌ ሌውውጥ ሒበሬታ ኣብ ግምት አስፇሊጊነት እና እዴገት ግምት ውስጥ በማስገባት
ብምእታው መንግስታዊ መራኸቢ ሒፊሽ ክሌሌና የክሌለ የመገናኛ ብ዗ሃን በተሻሇ አኳሃን
ብዛሒሸ አገባብ ብምውዲብ ዔሇታዊ ምንቅስቓስ በማዯራጀት፣ሔብረተሰቡን የዔሇትተዔሇት
እቲ ሔብረተሰብ ብቅርበትን ብስፌሒትን እንቅስቃሴዎችን በቅርበት እና በስፊት
ብምግዋሔ ክፃወት ዛኽእለዎ ተራ ብምርዲእ ሇማሰራጨት ሉጫወቱት የሚችለትን ሚና
ኣብ ውሽጢ እዘ ክሌሌ ይኹን ኣብ ሃገርና ምስ በመገንዖብ በክሌለም ሆነ በሃገሪቱ ከሚገኙ
ዖሇዉ መራኸብቲ ሒፊሽ ብምውዲዴ ብዛሒሸ የመገናኛ ብ዗ሃን በማቀናጀት የተሻሇ አኳኋን
አገባብ ንምፌፃም ዖኽእልም ዒቅሚ ምፌጣር ሇማስፇፀም የሚያስችሊቸው አቅም መፌጠር
ኣዴሊይ ኾይኑ ብምርካቡ፣ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፤
ነዘ ንምፌፃም ቅሌጣፇን ኣዴማፅነትን ስራሔቲ ይህንን ሇማስፇፀም የማስታወቂያና ባህሌ ቢሮ
ቢሮ ሒበሬታን ባህሌን ብምምሔያሽ ዛተጠናኸረ ስራዎች ቅሌጥፌናና አመርቂነትን በማሻሻሌ
ስራሔቲ ርክብ ህዛቢ ንምስራሔን ኣብ ናይቲ የተጠናከረ የህዛብ ግንኙነት ስራ ሇመስራት
ክሌሌ ፕሇቲካዊ ማሔበረ-ኢኮኖሚያዊ እና በክሌለ ፕሇቲካዊና ማህበረ-ኢኮኖሚያዊ
ምንቅስቓስን ህንፀት ዱሞክራስን ትፅቢት እንቅስቃሴና የዱሞክራሲ ግንባታ
ዛግበረለ ብፅሑት ከበርክት ስሌጣኑን ተግባሩን የሚጠበቅበትን አስተዋፅኦ እንዱያበረክት
ዲግም ምውሳን ኣዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ፣ ስሌጣንና ተግባሩን እንዯገና መወሰን
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ አስፇሊጎጊ ሆኖ በመገኘቱ ፣
ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ ሀ/ ዛተውሃቦ ስሌጣን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገ
550
ዛስዔብ ኣዊጁ ኣል። መንግስት አንቀፅ49/3/ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን

መሰረት የሚከተሇውን አውጇሌ።
1.ሒፂር ርእሲ 1.አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሒበሬታን ይህ አዋጅ የማስታወቂያ እና ባህሌ ቢሮ
ባህሌን ዲግም ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ስሌጣንና ተግባርን እንዯገና ሇመወሰን የወጣ
84/1996 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፤ አዋጅ ቁጥ 84/1996 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2.ትርጉም 2.ትርጉም
ኣብዘ ኣዋጅ አጠቓቅማ ናይቲ ቃሌ ካሌእ በዘህ አዋጅ የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም
ትርጉም ዛውህቦ እንተዖይኾይኑ፤ የሚያሰጠው ካሌሆነ በስተቀር፤
1. ክሌሌ ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ። 1. ክሌሌ ማሇትየትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነው
2. ቢሮ ማሇት ቢሮ ሒበሬታን ባህሌን እዩ 2. ቢሮ ማሇት የማስታወቂያ እና ባህሌ ቢሮ
3. ዋና ቤት ፅህፇት ነው።
ዋና ቤት ፅሔፇት እዘ ቢሮ ኣብ መቐሇ ኾይኑ 3. ዋና ፅህፇት ቤት
ከከምኣዴሊይነቱ ኣብ ዜባን ወረዲን ጨንፇር ቤት የቢሮው ዋና ፅህፇት ቤት መቐሇ ሆኖ
ፅሔፇታት ክህሌዎ ይኽእሌ። እንዯየአስፇሊጊነቱ በዜንና በወረዲ ቅርንጫፌ
4. ዔሊማ ፅህፇት ቤቶች ሉኖሩት ይችሊሌ።
1.ዛተጠናኸረ ስራሔቲ ርክብ ህዛብን 4.ዒሊማ
ንምስራሔን ኣብ ናይቲ ክሌሌ ፕሇቲካዊ 1.የተጠናከረ የህዛብ ግንኙነት ስራዎች
፣ማሔበረ ኢኮኖሚያዊ ምንቅስቓስን ህንፀት ሇመስራትና በክሌለ ፕሇቲካዊና ማህበረ-
ዱሞክራሲን ትፅቢት ዛግበረለ ብፅሑት ከበርክት ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴ እንዱሁም የዱሞክረሲ
ዖኽእሌ ዒቅሚ እቲ ቢሮ ንምፌጣር፤ ግንባታ ስራዎች የበኩለን አስተዋፅኦ
እንዱያበረክት የሚያስችሌ የቢሮውን አቅም
2.ኣብቲ ክሌሌ ዛርከብ ሔብረተሰብ ብውሌቀ ሇመፌጠር፤
ይኹን ብዛተወዯበ አገባብ ሒሳባቱ ብነፃ ክገሌፅን 2.የክሌለን ህብረተሰብ በግሌም ሆነ በተዯራጀ
ዱሞክራሲያዊ ባህሉ ክጠናኸር፣ዴሐር ባህሉታት መሌክ ሃሳቡን በነፃ እንዱገሌፅ ዱሞክራሲያዊ
ክውገደን ጠቐምቲ ባህሌታት ባህሌ እንዱጠናከር፣ኋሊ ቀር ባህልች
ክጉሌብቱ፣ቋንቋ፣ኪነጥበብን ስነፅሐፌን ክዒብዩን እንዱወገደ ጠቃሚ ባህልች
ከመዔብለን ምግባር እዩ። እንዱጎሇብቱ፣ቋንቋ፣ስነጥበብ እና ስነፅሁፌ
እንዱያዴጉ እና እንዱስፊፈ ማዴረግ ነው።
አወዲዴባ፣ተፀዋዔነትን ስሌጣንን ተግባርን፣ አዯረጃጀት፣ተጠሪነት፣ስሌጣን እና ተግባር
5. አወዲዴባን ተፀዋዔነትን 5. አዯረጃጀት እና ተጠሪነት
እዘ ቢሮ ዛስዔብ ኣወዲዴባን ተፀዋዔነትን ቢሮው የሚከተሇው አዯረጃጀትና ተጠሪነት
ይህሌዎ፣ ይኖረዋሌ፤
1.ቢሮ ሒሊፌን ምክትሌ ቢሮ ሒሊፌን፣ 1. ቢሮ ሃሊፉ እና ምክትሌ ቢሮ ሃሊፉ፤
2.ንስርሐ ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ካሌኦት 2. ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ላልች ሰራተኞች፤
ሰራሔተኛታት፣ 3. ቢሮው ተጠሪነቱ ሇርዔሰ መስተዲዴር እና
3.ተፀዋዔነቱ ንርዔሰ ምምሔዲርን ቤት ምኽሪ ሇምክር ቤት ስራ አስፇፃሚ ይሆናሌ።
ስራሔ ፇፃሚን ይኽውን።

6. ስሌጣንን ተግባርን 6. ስሌጣንና ተግባር

እዘ ቢሮ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፣ ቢሮው የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይኖሩታሌ፤
1.ሒበሬታን ባህሌን ብዛምሌከት ሒሳባት 1.ማስታወቂና ባህሌ በተመሇከተ የፕሉሲና
ፕሉሲን ስትራቴጂን የመንጭው፣እንትፀዴቅ ስትራቴጂ ሃሳቦችን ያመነጫሌ፣ሲፀዴቅም
ኣብ ተግባር የውዔሌ፣ በተግባር ሇይ ያውሊሌ፤
2.ናይቲ ህዛቢ ፕሇቲካውን ማሔበረ- 2.የህዛቡን ፕሇቲካዊና ማህበረ -ኢኮኖሚያዊ
ኢኮኖሚያዊ ጉዲያትን ምዔባሇታትን ጉዲዮች እንዱሁም በሃገሪቱ የሚዯረጉ
ከምኡውን ኣብቲ ሃገር ዛግበሩ ምንቅስቓሳት እንቅስቃሴዎችን ሇማሰራጨት ሌሳን
ንምግዋሔ ዔሊዊ ሌሳን የዲለ፣የሔትም፣ናብቲ ያዖጋጃሌ፣ያሳትማሌ ሇህብረተሰብ
ሔብረተሰብ ክበዔሔ ይገብር፣ እንዱዯርስ ያዯርጋሌ፣
3.ሒበሬታን ባህሌን ብዛምሌከት ስታስቲካዊ 3.ማስታወቂና ባህሌን በተመሇከተ ስታትስቲካዊ
መረዲእታታት ይእክብ፣ይትንትን፣ይውዴብ መረጃዎችን
ይሰበስባሌ፣ይተነትናሌ፣ያዯረጃሌ
4.ክሌሊዊ ግሌጋልት ኤላክትሮኒክስ ሚዱያ 4.የክሌለ ኤላክትሮኒክስ ሚዱያ፣ፔሬስና
ፔሬስን ካሌኦት ናይ ሒበሬታ አገባባትን ላልች የመገናኛ ዖዳዎች የሚስፊፈበትን
ዛስፊሔፌሔለ ኹነታት የመዒራሪ፣ ሁኔታ ያመቻቻሌ፣
5.ብክሌሌ መንግስቲ ዛጣየሹ ማእኸናት 5.በክሌለ መንግስት የሚቋቋሙ የመገናኛ
መራኸቢ ሒፊሽ ይውዴብ፣ይመርሔ፣ ብ዗ሃን ማዔከሊትን ያዯራጃሌ፣ይመራሌ፣
6. መንግስቲ ዛሔንፅፆም ፕሉሲታት፣ 6.መንግስት የነዯፊቸውን
ስትራቴጂታት፣ መዯባት፣ አሰራርሒታትን ፕሉሲዎች፣ስትራቴጂዎች ፔሮግራሞችና
ዖፅዴቖም ሔግታትን እቲ ሔብረተሰብ እና አሰራሮችን እንዱሁም ያፀዯቃቸውን
ብትኽክሌ ክግንዖቦምን ክፇሌጦምን ህጎች ህብረተሰቡ በትክክሌ እንዱገነዖባቸው
ብዛተፇሊሇዩ አገባባት የጋውሔ፣ይሰርሔ፣ እና እንዱያውቃቸው በተሇያዩ ዖዳዎች
ያስተዋውቃሌ፣ይሰራሌ፣
7. ኣብ ከይዱ ኣፇፃፅማ መዯባት መንግስቲ እቲ 7.በመንግስታዊ እቅድች አፇፃፀም ሂዯት
ሔብረተሰብ ሃናፃይ ነቐፋታን መኣረምታን ህብረተሰብ ገንቢ የሆነ ትችትና ማስተካከያ
ወይ መፌትሑ ሒሳብ ክጥቁም፣ሪኢትኡ ወይም የመፌትሄ ሃሳብ
ክህበልምን ይገብር፤ እንዱጠቀም፣አስተያየቱን እንዱሰጥባቸው
እና እንዱከራከርባቸው ያዯርጋሌ፤
8. ወሃቢ ቃሌ እቲ መንግስቲ እዘ ክሌሌ 8.የክሌለ መንግስት ቃሌ አቀባይ በመሆን
ብምዃን ኣፇፃፅማ ፕሉሲን የፕሉሲና የእቅድች አፇፃፀም፣የተመረጡ
መዯባትን፣ምሩፃት ምንቅስቓሳትን የህዛብና የመንግስት እንቅስቃሴዎችንና
ተግባራትን መንግስትን ህዛብን ብምክትታሌ ተግባሮችን በመከታተሌ ሇአገር ውስጥ እና
ንናይ ውሽጢ ዒዱን ወፃእን ማሔበረሰብ ሇውጭ ማህበረሰብ በማስታወቅ ህዛቡ ወዯ
ብምግዋሔ እቲ ሔዛቢ ናብ ትክክሇኛ ትክክሇኛ መዯምዯሚያ እንዱዯርስ
መዯምዯምታ ክበፅሔ ይሰርሔ፣በቢግዘኡ ይሰራሌ፤በየጊዚው በቂ የፔሬስ
ብቑዔ ሒበሬታን መግሇፅታትን ፔረስ ይህብ፣ መረጃዎችንና መግሇጫዎችን ይሰጣሌ፤
9.ኣብ አገዯስትን እዋናውን ጉዲያት ናይ ህዛብን 9.በአስፇሊጊና ወቅታዊ ጉዲዮች የህዛብና
ዛተፇሊሇዩ ክፊሊት ሔብረተሰብን መዴረኻት የተሇያዩ የሔብረተሰብ ክፌልች መዴረኮችን
ብምዴሊው እቲ ህዛቢ ኣብ ሌዔሉ እቶም በማዖጋጀት ህዛቡ ወቅታዊ ጉዲዮች ሊይ
እዋናዊ ዙዔባታት ዖተን ክትዔን ክገብረልም ውይይት እና ክርክር እንዱዯረግባቸው
ይንቀሳቐስ፤ ይንቀሳቀሳሌ፤
552
10. መንግስታዊ ተግባራት ክሌሊውን ሃገራውን 10.መንግስታዊ ተግባራት፣ክሌሌ አቀፌና አገር

ጉዲያት መዴረኻትን ኣመሌኪቶም አቀፌ ጉዲዮች እና መዴረኮችንበተመሇከተ
ብማዔኸናት ዚና ዛጋውሐ ዙዔባታት በዚና የሚሰራጩ ጉዲዮችን በማሰባሰብና
ብምጥርናፌን ብምግምጋምን መንግስትን ናይ በመገምገም መንግስትና የመንግስ አካሊት
መንግስቲ ኣካሊትን ክፇሌጥዎን ናይ እንዱያውቁትና የማጠናከሪያ ወይም
መጠናኽሪ ወይ መስተኻኸሉ ስጉምቲ የማስተካከያ እርምጃ እንዱወስደበት
ንክወስደለ ብዛተፇሊሇዩ አገባባት በተሇያዩ ዖዳዎች እንዱያውቁት ያዯርጋሌ፤
ንዛምሌከቶም ክቐርብ ይገብር፣
11. ናብቲ ቢሮ ዛእከቡ ወይ ካብቲ ቢሮ ዛወፁ 11.ወዯ ቢሮው የሚገቡ ወይም ከቢሮው
ዛተፇሊሇዩ ሒበሬታታት፣በብግዘኡ ዛሔተሙ የሚወጡ የተሇያዩ መረጃዎች በየጊዚው
ናይ መንግስቲ ፅሐፊት፣ጠቐምቲ የሚታተሙ የመንግስት ጽሁፍች ጠቃሚ
ዖይመንግስታዊ ፅሐፊት ፣ተንቀሳቐስቲ የሆኑ መንግስታዊ ፅሁፍች፣ጠቃሚ የሆኑ
ይኹን ዖይንቀሳቐሱ ፍቶ መንግስታዊ ያሌሆኑ ፅሁፍች ተንቀሳቃሽ
ግራፊት፣ፉሌምታት፣ታሪካዊ ይኹን ባህሊዊ ወይም የማይንቀሳቀሱ
ሰነዲት ንመፅናዔቲ ይኹንንመወከሲ/ሪፇረንስ/ ፍቶግራፍች፣ታሪካዊና ባህሊዊ ሰነድችና
የዯራጁ፣የዔቅብ ሇጥናትና ሇላሊ ማጣቀሻ ዒሊማ
ያዯራጃሌ፣ይጠብቃሌ/ይይዙሌ/
12. ኣብ አገዯስቲ ቢሮታት ዛተጠናኸሩ 12.አስፇሊጊ በሆኑ ቢሮዎች የተጠናከሩ የህዛብ
ማሒውራት ርክብ ሔዛቢ ክጣየሹ ብምግባር ግንኙነት ዖርፍች እንዱዯራጁ በማዴረግ
ዛተጠናኸረ ናይ ሒበሬታ ዋሔዘ ክህለ የተጠናከረ የመረጃ ፌሰት እንዱኖር
ሒገዛቲ ፌሌፌሌ ሒበሬታ እቲ ቢሮን በማዴረግ ሇቢሮና ሇላልች የመገናኛ
ማዔኸናት ዚናን ዛኾንለ መምርሑታትን ብ዗ሃን አጋዛ የመረጃ ምንጭ እንዱሆኑ
ኣሰራርሒትን ብምውፃእ ክትትሌ ይገብር፣ የሚያዯርጋቸውን መመሪያ እና አሰራር
በማውጣት ክትትሌ ያዯርጋሌ።
13.ሒሇፌቲ ቢሮ ስሩዔ ብዛኾነ አገባብ ምስ 13.የቢሮ ሃሊፉዎች መዯበኛ በሆነ አግባብ
ማዔኸናት መራኸቢ ሒፊሽ ዛተሒባበርለን ከመገናኛ ብ዗ሃን የሚተባበሩትን እና
ነቲ ህዛቢ መግሇፂ ክህቡ ዖኽእልም ሇህዛቡ መግሇጫ ሉሰጡ የሚያስችሊቸውን
ኣሰራርሒ የዲለ፣ተግባራዊነቱ ይከታተሌ፣ አሰራር ያዖጋጃሌ፣ተግባራዊነቱንም
ይከታተሊሌ፣
14.ኣብ ሞንጎ እዘ ክሌሌ፣ካሌኦት ክሌሊትን 14.በክሌለና በላልች እንዱሁም በፋዳራሌ
ፋዳራሌ መንግስትን ዛግበር ሌውውጥ መንግስት መካከሌ በሚዯረገው
ሒበሬታ፣ዚናን ፔሮግራምን ኣዴሊይ የመረጃ፣የዚናና ፔሮግራም ሌውውጥ
ምትሔብባር ይገብር፣ አስፇሊጊ ትብብር ያዯርጋሌ፣
15. ኣብ ውሽጢ እዘ ክሌሌ ንዛጣየሹ 15.በክሌለ የሚቋቋሙ መንግስታዊ ያሌሆኑ
ዖይመንግስታዊ ማዔኸናት መራኸቢ ሒፊሽ መገናኛ ብ዗ሃን የሙያ ማረጋገጫ ፌቃዴ
ናይ ሞያ መረጋገፂ ፌቓዴ ይህብ፣ ይሰጣሌ፣
16. ናይቲ ሔብረተሰብ ኢኮኖሚያውን 16.የህብረተሰቡ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ማሔበራውን ሇውጥታት ዖሳሌጥ ዱሞክራሲያዊ ሇውጦችን የሚያፊጥን ዱሞክራሲያዊ ባህሌ
ዛኾነ ባህሉ ክጠናኸር፣ሒዯሽትን ጠቐምትን እንዱጠናከር አዲዱስና ጠቃሚ ባህሊዊ
ባህሊዊ ሇውጥታት ክምዔብለን ይሰርሔ፣ህዛቢ ሇውጦች እንዱዲብሩ ይሰራሌ ህዛቡ የቆየ
ሔለፌ ባህሌታቱ ዛፇሌጠለ አገባባት ባህልችን የሚያውቅበት ዖዳዎች/አግባቦች/
ይሔንፅፅ፣ ይቀይሳሌ፤
553
17. ናይቲ ክሌሌ ህዛቢ ቋንቋን ስነ ፅሐፌን 17.የክሌለ ህዛብ ቋንቋና ስነፅሁፌ እንዱታቀብ
ንክዔቀብ፣ውፅኢት መፅናዔትታት ክሔተሙ እንዱዲብር እንዱስፊፊ
ይገብር፣ ይሰራሌ፣ያስተባብራሌ፣
18. ክሌሊዊ ማእኸሊት ባህሉ ንክስፊሔፌሐ 18.ክሌሌ አቀፌ የባህሌ ማእከሊት እንዱስፊፈ
ይንቀሳቐስ ኣብዘ ዒውዯ ስራሔ ንዛዋፇሩ ይንቀሳቀሳሌ፣በዖርፈ ሇተሰማሩ አካሊት
ኣካሊት ኣዴሊይ ዯገፌ ይህብ፤ አስፇሊጊ ዴጋፌ ያዯርጋሌ፣
19. ኪነጥበብ፣ቲያትር፣ ሙዘቃ፣ ስነ ፅሐፌ፣ 19.የክሌለ ስነ ጥበብ፣ትያትር፣ሙዘቃ፣ስነ
ስዔሌን ቅርፃ ቅርፅን ንክስፊሔፌሐ ፅሁፌ፣ስእሌና ቅርፃቅርፅ እንዱስፊፊ
ይሰርሔ፣ዛዴሇ ሞያዊ ሒገዛ ይሔብ፤ ይሰራሌ፣አስፇሊጊውን ሙያዊ እገዙ
ይሰጣሌ፣
20. ተወዱቦም ንግዱ ፇቓዴ ብምውፃእ ኣብ 20.ተዯራጅው ንግዴ ፇቃዴ በማውጣት
ስራሔቲ መዖናግዑ ማሇት በመዛናኛ የስራ ዖርፌ ማሇት
ሙዘቃ፣ትያትር፣ፉሌምን ካሌኦት ስራሔቲ በሙዘቃ፣ትያትር፣ፉሌምና ላልች የባህሌ
ባህሉ ንዛዋፇሩ ሰባት ዛንቀሳቐስለ ኣሰራርሒ ስራዎች ሇሚሰማሩ ሰዎች በዖርፈ
ይንፅር፣ናይ ሞያ መረጋገፂ ፌቓዴ ይህብ፣ የሚንቀሳቀስበትን አሰራር ይቀይሳሌ፣የሙያ
ማረጋገጫ ፇቃዴ ይሰጣሌ፣
21. ኣብቲ ክሌሌ ኣብያተ መፃሔፌትን ኣብያተ 21.በክሌለ አብያተ መዙግብት እና አብያተ
መዙግብትን ንክስፊሔፌሐ ይገብር፣ጥንታዊ መፃህፌት እንዱስፊፊ ያዯርጋሌ፣ ጥንታዊ
መዙግብትን ታሪካዊ መረዲእታትን መዙግብት እና ታሪካዊ መረጃዎችን
የተኣኻኽብ፣ሞያውን ቴክኒካውን ሒገዛ ያሰበስባሌ፣ሞያዊ ቴክኒካዊ እገዙ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣ንመፅናዔትን ምርምርን ዴሌው ሇጥናት እና ምርምር ዛግጁ የሚሆኑበትን
ዛኾንለ ኩነታት የመቻቹ። ሁኔታ ያመቻቻሌ።
7. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሃሊፉ 7. የቢሮ ሃሊፉ ስሌጣንና ተግባር
1. ኣብ ዒንቀፅ 6 እዘ ኣዋጅ ዛተዖርዖሩ 1.ቢሮ ሃሊፉው በዘህ አዋጅ አንቀፅ 6
ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቢሮ መፇፀሚ ኮይኑ የተዖረዖሩትን የቢሮው ስሌጣን እና ተግባር
ብተወሳኺ ዴማ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይኖሩታሌ፣
ይህሌዎ፣
ሀ.ትሌምን በጀትን እቲ ቢሮ ሀ.የቢሮው ዔቅዴ እና በጀት ያዖጋጃሌ፣ሲፀዴቅ
የዲለ፣እንትፅዴቅ ኣብ ተግባር የውዔሌ፣ ተግባር ሊይ ያውሊሌ፣
ሇ.ነቲ.ቢሮ ብዛተፇቐዯ በጀት መሰረት ገንዖብ ሇ.ሇቢሮው በተፇቀዯው በጀት መሰረት ገንዖብ
ብኣግባቡ ወፃኢ ክኸውን ይፇቅዴ፣ በአገባብ ወጪ እንዱሆን ያዙሌ፣
ሏ.ምስ ሳሌሳይ ወገን ንዛግበሩ ርክባት ነቲ ሏ.ከሶስተኛ ወገኖች በሚዯረጉ ግንኙነቶች
ቢሮ ይውክሌ፣ ቢሮውን ይወክሊሌ።
መ.ፀበፃብ ስራሔቲ እቲ ቢሮ ንዛምሌከቶ መ.የቢሮውን የስራ ሪፕርት ሇሚመሇከተው
የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣
8.ተግባርን ሒሊፌነትን ተፀዋዔነትን ምክትሌ ቢሮ 8.የምክትሌ ቢሮ ሃሊፉ ተጠሪነት ስሌጣን እና
ሒሊፉ ተግባር
1.ቢሮ ሒሊፉ ኣብ ዖይህሌወለ እዋን ተኪኡ 1.ቢሮ ሃሊፉው በማይኖርበት ጊዚ ተክቶ
ይሰርሔ፣ ይሰራሌ፣
2.ብቢሮ ሒሊፉ ተፇሌዮም ዛወሃቡዎ ተግባራት 2.በቢሮ ሃሊፉው ተሇይተው የሚሰጡትን
ይፌፅም ተግባራት ይፇፅማሌ፣
3. ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ሒሊፉ ይኸውን 3.ተጠሪነቱ ሇቢሮ ሃሊፉው ይሆናሌ።
554

9. በጀት 9. በጀት
ፌሌፌሌ በጀት እዘ ቢሮ 1.በመንግስት ከሚመዯብሇት በጀት እና
1. ብመንግስቲ ካብ ዛምዯብ በጀትን 2.ከተሇያዩ ኣካሊት ከሚያገኘው እርዲታ የሚገኝ
2. ካብ ዛተፇሊሇዩ ኣካሊት ዛርከብ ሒገዛን ይሆናሌ
ይኸውን
10. ኣተሒሔዙ መዙግብቲ ሑሳብ 10. የሂሳብ መዛገብ አያያዛ
1. እዘ ቢሮ ትክክሇኛ ዛኾኑ ሑሳብ መዙግብትን 1. ቢሮው ትክክሇኛ የሆነ ሂሳብ መዙግብትና
ፊይናንስ ተንከፌ ሰነዲትን ብኣግባቡ ይሔዛ ፊይናንስ ነክ ሰነድችን በአግባቡ ይይዙሌ፤
2. ሑሳብ መዙግብትን ፊይናንስ ተንከፌ 2. የቢሮው ሂሳብ መዙግብት እና ፊይናንስ ነክ
ሰነዲትን እዘ ቢሮ ብቤት ፅሔፇት ዋና ሰነድች በዋና ኦዱተር ፅህፇት ቤት ወይም
ኦዱተር ወይ ንሱ ብዛውክል ኣካሌ ይምርመሩ እርሱ በሚወክሇው ይመረመራለ።
11.ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 11.ዯንብ የወጣበት ስሌጣን
ነዘ ኣዋጅ መፇፀሚ ዛኸውን ዯንቢ ምውፃእ ሇዘህ አዋጅ ማስፇፀሚያ ዯንብ ማውጣት
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ብቤት ምክሪ ስራሔ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ፇፃሚ ክወፀለ ይክእሌ ሉያወጣ ይችሊሌ።
12. ዛተስዒሩ ሔጊታት 12. የተሻሩ ህጎች
ስሌጣን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ቢሮዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰ የወጣው አዋጅ ቁጥር
9/1988 ዒንቀፅ 20ን ኣወዲዴባን ስራሔን 9/1988 አንቀፅ 20 እና የትግራይ ብሄራዊ
ሒሊፌነትን ኣካሊት ፇፀምቲ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሰራ አስፇፃሚ ኣካሊት
ክሌሊዊ መንግሰቲ ትግራይ ዲግም ንምውሳን ሇመወሰን ዲግም ተሻሽል የወጣው አዋጅ ቁጥር
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 46/1994 ዒንቀፅ 11ን በዘ 46/1994 አንቀፅ 11 በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ።
ኣዋጅ ተሳዑሮም ኣሇዉ፡፡
13. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 13. አዋጀ የሚፀናበትጊዚ
እዘ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ታትሞ
ዛወፀለ ዔሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን ከወጣበት ቀን ጀመሮ የፀና ይሆናሌ።
ነሏሰ/1996 ነሏሴ/1996
መቐሇ መቐሇ
ፔረዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፔረዘዲንት
555

መቐሇ ነሒሰ 10/1996 ዒ/ም

መቐሇ ነሏሰ 10/1996 ዒ/ም
መተሒሒዯሪ ዯንቢ ፕሉስ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ፕሉስ መተዲዯሪያ ዯንብ
ዯንቢ ቑፅሪ 32/1996 ዯንብ ቁጥር 32/1996
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ፕሉስ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ፕሉስ መተዲዯሪያ ዯንብ
አወዲዴባ ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን ፕሉስ የትግራይ ክሌሌ ፕሉስ አዯረጃጀት ስሌጣን
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን እና ተግባር ሇመወሰን በወጣው አዋጅ ቁጥር
ብዛወፀ አዋጅ ቑፅሪ 56/1994 አንቀፅ ትግራይ 56/1994 ንቀፅ 22 መሰረት የትግራይ ስራ
22 ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሌ ስፇፀሚ ምክር ቤት ይህንን ዯንብ አውጥቷሌ።
ትግራይ እዘ ዯንቢ አውፂኡ አል።
አንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ
እዘ ዯንቢ መመሒዯሪ ዯንቢ ፕሉስ ክሌሌ ይህ ዯንብ የትግራይ ክሌሌ ፕሉስ ኮሚሸን
ትግራይ ዯንቢ ቑፅሪ 32/1996 ዒ/ም ተባሂለ መተዲዯሪያ ዯንብ ቁጥር 32/1996 ዒ/ም
ክጥቀስ ይካኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
አንቀፅ 2 ትርጉም አንቀፅ 2 ትርጉም
ኣታኣታትዋ ናይቲ ቃሌካሌእ ትርጉም ዖውህቦ በዘህ ዯንብ ውስጥ የቃሊት አገባብ ላሊ
እንተዖይኾይኑ አብ ውሽጢ እዘ ዯንቢ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ በስተቀር
1. ፕሉስ ማሇት አወዲዴባ ስሌጣንን ተግባርን 1. ፕሉስ ማሇት የትግራይ ክሌሌ የፕሉስ
ኮሚሸን ፕሉሰ ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ኮሚሸን አዯረጃጀት ስሌጣን እና ተግባር
ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ 56/1994 አንቀፅ 2 ንኡስ ሇመወሰን በወጣው አዋጅ ቁጥር
አንቀፅ 2 ዛተዋሃቦ ትርጉም ይህሌዎ። 56/1994 አንቀፅ 2 ንኡስ አንፅ2
የተሰጠው ትርጉም ይኖረዋሌ።
2. ኮሚሽን ማሇት ብመሰረት አዋጅ ቑፅሪ 2. ኮሚሽን ማሇት በአዋጅ ቁጥር 56/1994
56/1994 ዛተጣየሸ ፕሉስ ኮሚሽን ፕሉስ የተቋቋመ የትግራይ ክሌሌ ፕሉስ ኮሚሽን
ክሌሌ ትግራይ ዩ። ነው።
3. መሰሌጠኒ ማእኸሌ ማሇት ስሩዔ ናይ ፕሉሲ 3. ማሰሌጠኛ ማእከሌ ማሇት መዯበኛ
ስሌጠና ዛወሃበለ ናይ ትምህርት መውሃቢ የፕሉስ ስሌጠና የሚሰጥበት የትምህርት
ትካሌ እዩ። ተቋም ነው።
4. ናይ ሔክምና ትካሌ ማሇት ኣብ ትሔቲ 4. የህክምና ተቋም ማሇት በፕሉስ ኮሚሽን
ፕሉሲ ኮሚሽን ዛርከቡ ናይ ሔክምና ስር የሚገኝ የህክምና ክሉኒክ ወይንም
ክሉኒካት ወይ ንፕሉስ ግሌጋልት ሔክምና በፕሉስ የህክምና አገሌግልት የሚሰጥ ላሊ
ዛህብ ካሌ ትካሌ ወይ ናይ ፋዯራሌ ፕሉስ ተቋምና ወይም የፋዯራሌ ፕሉስ
ሆስፕታሌ እዩ። ሆስፑታሌ ነው።
556
5. ናይ ማዔረግ ዔብየት ማሇት ሒዯ ፕሉስ ካብ 5. የመአረግ እዴገት ማሇት አንዴ ፕሉስ

ዛሒዜ ማዒርግ ቐፂለ ናይ ማዔረግ ብርኪ ከያዖው ማአረግ ቀጥል ወዲሇው የመአረግ
ምዔባይ እዩ። ዯረጃ ማዯግ ነው።
አንቀፅ 3 ወሰን ተፇፃምነት አንቀፅ 3 የዯንቡ ተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ዯንቢ ኮሚሽነር ምክትሌ ኮሚሽነርን ይህ ዯንብ በስቪሌ ህንግ መሰረት የሚወዲዯሩ
ብሲቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ዛመሒዯሩ ናይቲ ሰራተኞች ኮሚሽነር እና ምክትሌ ኮሚሽነር
ኮሚሽን ሰራሔተኛታት እንተይሒወሰ ኣብ ዛኾነ ሳይጭምር በማንኛውም ፕሉስ አባሌ ሊይ
ኣባሌ ፕሉስ ዛፌፀም ይኸውን። የሚፇፀም ይሆናሌ።
አንቀፅ 4 ኣገሊሌፃ ፆታ አንቀፅ 4 የፆታ አገሊሇፅ

ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ ብተባዔታይ ፆታ ዛተገሇፀ በዘህ ዯንብ በወንዴ ፆታ የተገሇፁት ሁለ ሴት
ኩለ ንአንስታይ ፆታ እውን ዛምሌከት እዩ ፆታንም የሚመሇከት ነው።
ብዙዔባ ምሌመሊ፣ ቑፃር፣ ስሇ ምሌመሊ፣ቅጥር፣
ስሌጠና፣ ምዯባ፣ ዛውውር ስሌጠና፣ ምዯባና ዛውውር
ዒንቀፅ 5 ምሌመሊን ቑፃርን፣ አንቀፅ 5 ምሌምሊ እና ቅጥር፣
1. ካብዘ ንታሔቲ ዛተዖርዖሩ ረቛሒታት 1. ከዘህ በታች የተዖረዖሩት መስፇርቶችን
ዖማሌእን ዴላት ዖሇዎን ሰብ ንፕሉስነት የሚያሟሊ እና ፌሊጎት ያሇው ሰው
ክምሌመሌ ይኽእሌ። ሇፕሉስነት ሉመሇመሌ ይችሊሌ።
ሀ. ዚግነት ኢትዮጵያዊ ዛኾነ፣ ሀ. ዚግነቱ ኢትዮጵያዊ የሆነ
ሇ.ሔገ-መንግስታት ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሇ. ሇኢትዮጵያን ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ሪፏብሉክ ኢትዮጵያን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ሪፏብሉክ ሔገ-መንግስት እና ትግራይ ብሄራዊ
ተኣማኒ ዛኾነ፣ ክሌሌ ሔገ-መንግስት ታማኝ የሆነ
ሏ. ፅቡቕ ስነ-ምግባር ዖሇዎ ኣብ ውሽጢ ሏ. ጥሩ ስነምግባር ያሇው፣ ሔብረተሰቡ ውስጥ
ሔብረተሰብ ብዱስፔሉን ወይ ስነ-ምግባሩ ፅቡቕ በዴስፔሉኑ ወይ በስነ-ምግባሩ መሌካም ስም
ስም ዖትረፇ፣ ያተረፇ፣
መ. ዔዴሚኡ ካብ 18 ዒመት ዖይንእስ ካብ 30 መ. እዴሜው ከ18 ዒመት ያሊነሰና ከ30 ዒመት
ዒመት ዖይበዖ፣ ያሌበሇጠ።
ሠ. ናይ ዛኾነ ፕሇቲካዊ ውዴብ አባሌ ዖይኮነ፣ ሠ. የማንኛውም ፕሇቲካ ዴርጅት አባሌ
ያሌሆነ፣
ረ. 10ይ ክፌሉ ዖጠናቐቐን ሌዔሉኡን፣ ካብ ረ. 10ኛ ክፌሌ ያጠናቀቀና ከዙ በሊይ፣ ከ10ኛ
10ይ ክፌሉ ንታሔቲ ንዛኾኑ ተሳትፍ ብሄር ክፌሌ በታች ሇሆኑት የብሄር ብሄረሰቦች ተሳትፍ
ብሄረሰባት ንምርግጋፅ ዖኽእሌ መመሌመሉ ሇማረጋገጥ የሚያስችሌ የመመሌመያ ትምህርት
ብርኪ ትምህርቲ ብመምርሑ ይውስን። ዯረጃ አስፇሊጊ ሆነ በመመሪያ ይወሰናሌ።
ሰ. ንፕሉስነት ንምምሌማሌ ዖዴሌዩ አካሊዊ ሰ. ሇፕሉስነት ሇመመሌመሌ አስፇሊጊ የሆነ
ብቕዒትን ጥዔናን ዖማሇአ፣ አካሊዊ ብቃትና የተሟሊ ጤንነትያሇው።
ሸ. ናይ ገበን ረከርዴ ዖይብለ፣ ሸ. የወንጀሌ ሪከርዴ የላሇው
ቀ. ናይዘ ክሌሌ ናይ ስራሔ ቋንቋ ዛኽእሌ፣ ቀ. የክሌለ ነዋሪ የሆነ
በ. ብፕሉስነት ንምግሌጋሌ ፌቃዯኛ ዛኾነ፣ በ. በፕሉስነት ሇማገሌገሌ ፌቃዯኛ የሆነ፣
ተ. ናይዘ ክሌሌ ናይ ስራሔ ቋንቋ ዛኽእሌ፣ ተ. የክሌለ የስራ ቋንቋ የሚችሌ፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ1 የተዯነገገው
ከምዖል ኾይኑ ንፕሉስነት ዛግበር ምሌመሊ እንዲሇ ሆኖ ሇፕሉስነት በሚዯረግ ምሌመሊ
557
ናይ ብሄረሰባት ሚዙናዊ ተዋፅኦ ኣብ ግምት የብሄረሰቦችን ሚዙናዊ ተዋፅኦ ከግምት ውስጥ

ዖእተወ ክኸውን አሇዎ። ያስገባ መሆን አሇበት።
3. ብውፅኢት ምሰ ዯቂ ተባዔትዮ ማዔረ ንዛኾና 3. በውጤታቸው ከወንድች እኩሌ የሆኑ ሴት
ወይ ተቐራራቢ ውፅኢት ዖሇወን ዯቂንስትዮ ተወዲዲሪዎች የቅዴሚያ ቅጥር እዴሌ
ተወዲዯርቲ ናይ ቁፃር ቀዲምነት ይረኽባ። ያገኛለ። ዛርዛሩ በመመሪያ ይወስናሌ።
ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን።
4. ናይ ፕሉስ ምሌመሊን ከይዱ ምሌከታን እቲ 4. የፕሉስ ምሌመሊና የማስታወቂያ ሂዯት
ኮሚሸን ብዖውፅኦ መምርሑ መሰረት ኮሚሽኑ በሚወጣው መመሪያ መሰረት
ይውሰን፣ የሚወስነው የሆናሌ።
5. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ንፕሉሰነት ዛተመሌመሇ ዛኾነ ሰብ በቲ ሇፕሉስነት የተመሇመሇ ማንኛውም ሰው
ኮሚሽን ዛዲል ናይ ቁፃር ውዔሉ ይፌፅም፣ በኮሚሽኑ የተዖጋጀ የቅጥር ውሌ ይፇርማሌ።
ቁፅር ዛፀንዒለ እዋን ኣብቲ ናይ ቁፅር ውዔሉ ቅጥሩ የሚጽናበት ጊዚ በቅጥር ውለ መግሇጽ
ክግሇፅ ኣሇዎ። አሇበት።
6. ዛኾነ ንፕሉስነት ዛተቖፀረ ሰብ ን7 ዒመት 6. ማንኛውም በፕሉስነት የተቀጠረ ሰው
ናይ ምግሌጋሌ ግቡእ ኣሇዎ። ሇ7 ዒመት የማገሌገሌ ግዳታ አሇበት።
7. ናይ ፕሉስ ምሌመሊ ናይ ህዛቢ ተሳትፍ 7. የፕሉስ ምሌመሊ የህዛብን ተሳትፍ
መሰረት ዛገበረ ይኸውን፣ መሰረት ያዯረገ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 6 ስሌጠና አንቀፅ 6 ስሌጠና

1. ዛኾነ ፕሉስ ፕሉሳዊ ግሌጋልት ቅዴሚ 1. ማንኛውም ፕሉስ ፕሉሳዊ ሙያውን
ምጅማሩ መሰረታዊ ናይ ፕሉስ ስሌጠና ከመጀመሩ በፉት መሰረታዊ የፕሉስ ስሌጠና
ክወሃቦ አሇዎ። ሉሰጠው ይገባሌ።
2. ዔሊማቲ ስሌጠና ንምኽባር ሔገ-መንግስታት 2. የስሌጠናው አሊማ የኢትዮጵያ እና የትግራይ
ኢትዮጵያ ክሌሌ ትግራይን ጠጠው ዛበሇ ሔገ-መንግስት ሇማስከበር የቆመ ከፌ ያሇ
ብቕዒት ዖሇዎ ፕሉስ ንምፌጣር እዩ። ብቃት ያሇው ፕሉስ ሇመፌጠር ነው።
3. ናይቲ ስሌጠና ዒይነታት ኣብ ሰሇስተ 3. የስሌጠናው አይነቶች በ3 የሚከፇለ ሆነው፦
ዛምቀለ ኮይኖም፣ ንሳቶም‟ውን፦
ሀ. መሰረታዊ ናይ ፕሉስ ስሌጠና ሀ. መሰረታዊ የፕሉስ ስሌጠና፣
ሇ. ምስ ፕሉሳዊ ስራሔቲ ዛራኸቡ ዛተፇሊሊዩ ሇ. ከፕሉሳዊ ሙያ ጋር የሚገናኙ የተሇያዩ
ናይ ሙያ ስሌጠናታትን፣ ወይ ክዒ፣ ስሌጠናዎች እና
ሏ.ንኣመራርሒ ዖብቅዐ ስሌጠናታትን ሏ. ሇአመራር የሚያበቁ ስሌጠናዎች ናቸው።
እዮም።
4. ነቲ ስሌጠና ንምፌፃም ዖዴሌይ ዛርዛር 4. ስሌጠናዎችን ሇማሰፇፀም የማያስፇሌጉ
ኩነታት እቲ ኮሚሽን ብዛውፅኦ መምርሑ ዛርዛር ሁኔታዎች ኮሚሽኑ በሚያወጣው
መሰረት ይውሰን። መመሪያ መሰረት ይወስናሌ
5. ዛኾነ ሰሌጣኒ ኣብ እዋን ስሌጠና፣ 5. ማንኛውም ሰሌጣኝ በስሌጠና ወቅት፦
ሀ. ምግቢ፣ ግሌጋልት መዯቀሲ ክዲን፣ ጫማ፣ ሀ. ምግብ፣ የመኝታ አገሌግልት፣ ሌብስ ጫማ
ናይ ፅሔፇት መሳርሑ ከም እውን ናይ ጁባ እና የጽህፇት መሳሪያዎችን እንዱሁም የኪስ
ገንዖብ ይረክብ፣ ዛርዛሩ እቲ ኮሚሽን ብዖውፅኦ ገንዖብ ያገኛሌ ዛርዛሩ ኮሚሽኑ በሚያወጣው
መምርሑ ይውሰን። መመሪያ ይወሰናሌ።
ሇ. እንትሒምም ነፃ ግሌጋልት ሔክምና ይረክብ። ሇ. ሲታመም ነፃ የህክምና አገሌግልት ያገኛሌ።
ሏ. ኣብ ዛምዯበለ ናይ ስሌጠና ፔሮግራም ናይ ሏ. በተመዯበሇት የስሌጠና ፔሮግራም የመሳተፌ
558
ምስታፌ ግቡእ አሇዎ። ግዳታ አሇበት።

መ. ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ ውሽጢ ዯንብን መ. የማሰሌጠኛ ማእከለ የውስጥ ዯንብ እና
መመርሔታትን የኽበር። መመሪያዎችን የማክበር ግዳታ አሇበት።
ሠ. ዛተመዯበለ ስሌጠና ወይ ሙያ ንምቑራፅ ሠ. የተመዯበበት ስሌጠና ወይም ሙያ
ወይ ንምቕያር ወይ ንምንዋሔ እንትዯሉ ነቲ ሇማቋረጥ፣ በቅዴሚያ ኮሚሽኑን ማስፇቀዴ
ኮሚሸን ብቐዲምነት ክፌቀዴ ኣሇዎ። አሇበት።
ረ. ኣብ መሰሌጠኒ ማእኸሌ እናሃሇወ ዛበፅሕ ረ. በማሰሌጠኛ ማእከለ እያሇ ሇሚዯርስበት
ጉዴኣት አካሌ ምጉዲሌን ሒዯጋ ሞትን ናይ ጉዲት፣ የአካሌመጉዯሌ፣ የሞት አዯጋ የሁሇት
ክሌተ ወርሑ መሃይኡ ይኽፌል ዛርዛሩ ወር ዯመወ዗ ይከፌሇዋሌ። ዛርዛሩ በመመሪያው
ብመምርሑ ይውሰን። ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 7 ቃሇ መሒሊ አንቀፅ 7 ቃሇ-መሃሊ፦
1. ዛኾነ ኣባሌ ፕሉስ እዘ ክሌሌ መሰረታዊ ናይ 1. ማንኛውም የክሌለ ፕሉስ አባሌ
ፕሉስ ስሌጠና ምስ አጠናቐቐ ስራሔ ቅዴሚ መሰረታዊ የፕሉስ ስሌጠና አጠናቆ ስራ
ምጅማሩ ዛስዔብ ቓሇ መሒሊ ይፌፅም። ከመጀመሩ በፉት ቀጥል የተመሇከተውን
"ኣነ……………ሔገ-መንግስታት ኢትዮጵያን ቃሇ-መሃሊ ይፇፅማሌ።
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይን ብዛግባእ "እኔ…..የኢትዮጵያ እና የትግራይ
ንምሔሊውን ሔጊ ንምኽባርን ገበን ብቕንዔና ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ-መንግስት በሚገባ
ንምክሌኻሌን ንህዛቢ ብሒቀኝነትን ሇማስጠበቅ፣ ሔግ ሇማስከበር እና
ብተኣማንነትን ንምግሌጋሌ ቓሌ ይአቱ" በታማኝነት ሇማገሌገሌ ቃሌ እገባሇሁ።
2. እቲ ዛተፇፀመ ቃሇ-መሒሊበቲ ፕሉስ 2. የተፇፀመው ቃሇ-መሃሊ በፕሉሱ
ተፇሪሙ ምስ ውሌቀ ማህዯሩ ተተሒሑ዗ ከተፇረመ በኃሊ ከፕሉሱ ግሌ ማህዯር
ይቕመጥ። ጋር ተያይዜ ይመጣሌ።
ዒንቀፅ 8 ምዯባ ዒንቀፅ 8 ምዯባ
ሒዯ ሰሌጣኒ ስሌጠንኡ ምስ ወዴአ ከከም አንዴ ሰሌጣኝ ስሌጠናውን እንዲጠናቀቀ
አዴሊይነቱ ብዛሰሌጠነለ ሞያ በቲ ኮሚሽን እንዯየአስፇሊጊነቱ በሰሇጠነበት ሙያ
ይምዯብ። በኮሚሽኑ ይመዯባሌ።
ዒንቀፅ 9 ዛውውርን ብተጠባባቕነት ምምዲብን አዒንቀፅ 9 ስሇዛውውር እና በተጠባባቂነት

መመዯብ
1. ሒዯ ሰሌጣኒእቲ ኮሚሽን ንስራሔ አዴሊይ 1. ኮሚሽኑ ሇስራው አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
ኾይኑ እንትርኽቦ ዛኾነ ፕሉስ ኣብ ውሽጢ ማንኛውንም ፕሉስ በመስሪያ ቤቱ ውስጥ
እቲ ቤት ፅዮ ብተመሳሳሉ ናይ ስራሔ ብርክን በተመሳሳይ የስራ ዯረጃና ዯመወዛ ከአንዴ
መሃያን ካብ ሒዯ ናይ ስራሔ መዯብ ማዔረ የስራ መዯብ እኩሌ ዯረጃ ወዯ አሇው ላሊ
ዯረጃ ናብ ዖሇዎ ካሌእ ተመሳሳሉ ናይ ስራሔ ተመሳሳይ የስራ መዯብ ወይንም ከአንዴ
ቦታ ኣዙዊሩ ክሰርሕ ይኽእሌ። የስራ ቦታ ወዯ ላሊ የስራ ቦታ አዙውሮ
ሉያሰራው ይችሊሌ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ብናይ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ውሽጢ ዛውውር ክምሊእ ዛኽእሌ ክፌቲ ናይ በውስጥ ዛውውር ሉሟሊ የሚችሌ ክፌት የስራ
ስራሔ መዯብ ማዔረ ዯረጃ ናብ ዖሇዎ ካሌእ መዯብ ሲኖር ሇመዙወር ፌሊጎት ያሊቸው
ተመሳሳሉ ናይ ስራሔ መዯብ እንትህለ ፕሉሶች ሲኖሩ ዛውውሩ በውዴዴር
ክዙወር ዴላት ዖሇዎም ፕሉሳት እንትህሌው ይፇፀማሌ።
እቲ ዛውውር ብውዴዴር ይፌፀም።
3. ኣብዘዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ1 የተዯነገገው
559
እንተሃሇወ እውን እቲ ኮሚሽን እቲ ስራሔ ቢኖርም ኮሚሸኑ ስራው እንዲይበዯሌ አንዴን

ንከይብዯሌ ናይ ሏዯ ፕሉስ መሃያ ፕሉስ ዯመወ዗ን ሳይቀንስ ዯረጃው ወይንም
እንተይነከየ ዯረጅኡ ወይ ዛሒዜ ናይ ስራሔ የያዖውን የስራ ዒይነት ሳይጠብቅ ከአንዴ
ዒይነት እንተይሒሇወ ካብ ሒዯ ዒመት ዒመት ሊሌበሇጠ ጊዚ በጊዘያዊነት አዙውሮ
ንዖይነውሏ እዋን ብጊዘያዊነት ኣዙዉሩ ሉያሰራው ይችሊሌ።
ክሰርሕ ይኽእሌ።
4. ዛኾነ ፕሉስ ብምኽንያት ፀገም ጥዔና ብዛሒዜ 4. ማንኛውም ፕሉስ በጤና መታወክ ችግር
ናይ ስራሔ መዯብ ወይ ኣብ ዛተመዯቦ ናይ ምክንያት በያዖው የስራ መዯብ ወይንም
ስራሔ ቦታ ንክስርሔ ዖይምኽኣለ ብሒኪም በተመዯበበት የስራ ቦታ መስራት
እንትረጋገፅ። እንዯማይችሌ በሏኪም ሲረጋገጥ።
ሀ. ብተመሳሳሉ ብርኪ ክምዯብ ዛኽእሌ ክፌቲ ሀ. በተመሳሳይ ዯረጃ ሉመዯብበት የሚቻሌ
ናይ ስራሔ ቦታ እንተሌዩ ብዛሒዜ ብርክን ክፌት የስራ መዯብ ሲኖር በያዖው ዯረጃ
መሃያን ወይ ወይንም
ሇ. ብተመሳሳሉ ብርኪ ንክምዯብ ዛእኽሌ ሇ. በተመሳሳይ ዯረጃ ሉመዯብበት የሚቻሌ
ክፌቲ ናይ ስራሔ ቦታ እንተዖይሃሌዩ እቲ ክፌት የስራ ቦታ ከላሇም ፕሉሱ ዛቅ ባሇው
ፕሉስ ብዛተሒተ ብርኪ ንምስርሔ ዯረጃ ሇመስራት ፇቃዯኛ ከሆነ ዯረጃውን
ፌቓዯኛ እንተኾይኑ ዯረጅኡ ቐኒሱ ናብ ቀንሶ የሚስማማው የስራ መዯብ ወይንም
ዛሰማምዕ ናይ ስራሔ መዯብ ወይ ናይ የስራ ቦታ መዙወር ይችሊሌ።
ስራሔ ቦታ ይዙወር።
5. ዖገዴዴ ኩነታት ኣብ ዖጋጥመለ እዋን እቲ 5. አስገዲጅ ሁኔታ ሲኖር ኮሚሽኑ አንዴን
ኮሚሽን ሒዯ ፕሉስ ሌዔሌ ናብ ዛበሇ ብርኪ ፕሉስ ከፌ ወዲሇው የስራ መዯብ
ዖሇዎ ናይ ስራሔ መዯብ ብተጠባባቕነት በተጠባባቂነት ተመዴቦ እንዱሰራ ሉያዯርግ
መዱቡ ከሰርሔ ይኽእሌ እዩ። እዘ ክኾን ይችሊሌ። ይህ ሲሆንም ኮሚሽኑ በሚወስነው
እንተል አቲ ኮሚሽን ብዛወሰኖ መሰረት ናይ መሰረት የተጠባባቂነት አበሌ ይከፌሇዋሌ።
ተጠባባቒነት አበሌ ይኽፇል።
6. ሒዯ ፕሉስ ካብ ሒዯ ዒመት ንሊዔሉ 6. የአንዴን ፕሉስ ከአንዴ ዒመት በሊይ
ብተጠባባቕነት መዱብካ ምስራሔ በተጠባባቂነት ማሰራት አይችሌም።
ኣይካአሌን።
7. ናይ ሒዯ ፕሉስ ናይ ስራሔ መዯብ ዛተሰረዖ 7. የአንዴን ፕሉስ የስራ መዯብ የተሰረዖ
እንተኾይኑ ኣብ ውሽጢ እቲ ቤት ፅሔፇት እንሆኖ በመስሪያ ቤቱ ውስጥ ተመሳሳይ
ተመሳሳሉ ዯረጃ ናብ ዖሇዎ ናይ ስራሔ ዯረጃ ወዲሇው የስራ መዯብ መዙወር አሇበት።
መዯብ ክዙወር ኣሇዎ።
ክፌሉ ሰሇስት ክፌሌ ሶስት
ስራሔ ስዒትን ዛተፇሊሇዩ ፌቓዲት የስራ ስአትና የተሇያዩ ፌቃድች
ዒንቀፅ 10 ስሩዔ ሰዒት ስራሔ ፣ አንቀፅ 10 መዯበኛ የስራ ሰዒት ፣
1. ግሌጋልት ፕሉስ ኣብ መዒሌተ ን24 ሰዒት፣ 1. የፕሉስ አገሌግልት በቀን ሇ24 ሰዒታት
ኣብ ሰሙን ን7 መዒሌቲ ኣብ ወርሑ፣ ን30 በሳምንት ሇ7 ቀናት በወር ሇ30 ቀናት
መዒሌቲ ብዒመት ን365/6 መዒሌትታት እና በዒመት 365/6 ቀናት ያሇመቋረጥ
ብዖይምቁራፅ ይውሃብ። ይሰጣሌ።
2. ዛኾነ ፕሉስ ስሩዔ ናይ ስራሔ ስዒቱ ብ 2. ማንኛውም ፕሉስ መዯበኛ የስራ ሰዒቱ
መዒሌቲ 8 ሰዒት ኾይኑ ኣብ ሰሙን ካብ 40 በቀን ሇ8 ሰዒታት ሆኖ በሳምንት ከ40
ሰዒት ክበሌፅ የብለን። ኾይኑኑ ግን ብህፁፅ ሰዒታት መብሇጥ የሇበትም። ሆኖም ግን
ጉዲይ ወይ ክዒ ንፌለይ ናይ ፕሉስ ስራሔቲ ሇአስቸኳይ ጉዲይ ወይንም ሇተሇየ የፕሉስ
560
ትርፉ ሰዒት ስራሔ ክሰርሔ ብጠርናፉኡ ስራ ትርፌ የስራ ሰዒት እንዱሰራ

እንዴሔር ተኣዘ዗ ክሰርሔ አሇዎ። በአሇቃው ከታዖዖ መስራት አሇበት።
ንዛስርሏለ ትርፉ ሰዒት መክሒሒሲ ዔረፌቲ ሇስራው ትርፌ የስራ ሰዒት ማካካሻ
ይወሃቦ። የሚሆን እረፌት ይሰጠዋሌ።
ዒንቀፅ 11 ዔሊማ ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ አንቀፅ 11 የዒመት እረፌት ፌቃዴ ፣
1. ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ ዛወሃብ እቲ ፕሉስ 1. የዒመት እረፌት ፌቃዴ የሚሰጠውን
ንዛተወሰነ ጊዚ ብምዔራፌ ግሌጋልቱ ፕሉሱ ሇተወሰነ ጊዚ አርፍ የሚሰጠውን
ብዛተሒዯሰ መንፇስ ንክቕፅሌ ንምኽአሌ እዩ አገሌግልት በአዱስ መንፇስ እንዱቀጥሌ
ሇማስቻሌ ነው።
ዒንቀፅ 12 መዒሌትታት ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ አንቀፅ 12 የዒመት እረፌት ፌቃዴ ቀኖች፣
1. ሒዯ ዒመት ዖገሌገሇ ፕሉስ 20 ናይ ስራሔ 1. አንዴ ዒመት ያገሇገሇ ፕሉስ 20 የስራ
መዒሌቲታት ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ ይረክብ ቀናት የዒመት እረፌት ፌቃዴ ያገኛሌ።
2. ካብ ሒዯ ዒመት ንሒዔሉ ዖገሌግሇ ፕሉስ 2. ከአንዴ ዒመት በሊይ ያገሇገሇ ፕሉስ
ንሔዴሔዴ ተወሳኺ ዒመት ሒዯ ናይ ስራሔ ሇእያንዲንደ ተጨማሪ ዒመት አንዴየስራ
መዒሌቲ እናተወሰኸ ናይ ዒመት ዔረፌቲ ቀን እየተጨመረሇት የዒመት እረፌት
ፌቓዴ ይረክብ።ኮይኑ ግና እቲ ዛውሃቦ ናይ ፌቃደ ያገኛሌ። ሆኖም ግን የሚሰጠው
ዒመት ዔረፌቲ ፌቃዴ ካብ 30 ናይ ስራሔ የአመት እረፌት ከ30 የሰራ ቀናት
መዒሌትታት ክበሌፅ የብለን። መብሇጥ የሇበትም።
3. እቲ ፕሉስ ኣብ ካሌእ ናይ መንግስቲ 3. ፕሉሱ በላልች የመንግስት መስሪያ ቤት
መንግስታዊ ቤት ዔዮ ቅዴም ክብሌ ዛሃቦ ቀዯም ሲሌ የሰጠው አገሌግልት ሲኖር
ግሌጋልት እንተሀሉዩን አፇፃፅማ አዘ ዒንቀፅ ሇዘህ አንቀፅ አፇፃፀም የሚታሰብ
ዛሔሰብ ይኸውን። ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 13 ኣወሃህባ ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ አንቀፅ 13 የዒመት እረፌት ፌቃዴ አሰጣጥ፣
1. ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ ብናይቲ ኮሚሽን 1. የዒመት እረፌት ፌቃዴ የኮሚሽኑን እቅዴ
ትሌሚ መሰረት ብዛተኽኣሇ መጠን ናይቲ /ፔሊን/ መሰረት በማዴረግ የፕሉሱንም
ፕሉስ ዴላት ብምምዛዙን ብናይቲ ኮሚሽን ፌሊጎት በማመዙዖን በመ/ቤቱ አሰራር
አሰራርሒ መሰረት እቲ ፕሉስ ክፇሌጦ መሰረት ፕሉሱ እንዱያውቀው ተዯርጎ
ብምግባር ኣብ ውሽጢ እቲ በጀት ዒመት በበጀት ዒመቱ ውስጥ ይሰጠዋሌ።
ይወሃብ።
2. ሒዯ ፕሉስ ፌቓዴ ኣብ ዛወስዯለ እዋን አብ 2. አንዴ ፕሉሰ የአመት እረፌት
ዔረፌቲ ናይ ዛፀንሒለ ናይ ሏዯ ወርሑ በሚወስዴበት ጊዚ በእረፌት ሇሚቆይበት
መሃይኡ ንቐዯም ክወስዴ ይኽእሌ እዩ። የአንዴ ወር ዯመወ዗ አስቀዴሞ መውሰዴ
ይችሊሌ።
3. ፌለይ ዛኾነ ኩነታት እንተዖይሃሌዩ ወይኽዒ 3. የተሇየ ሁኔታ ከላሇ በስተቀር ወይንም
እቲ ፕሉስ ተመቓቒለ ዛወሃቦ ሒቱቱ ናይ ፕሉሱ ተከፊፌል እንዱሰጠው ጠይቆ
ቐረባ ሒሇቕኡ እንተዖይፇቒዴለ ናይ ዒመት የቅርብ ኃሊፉው ካሌፇቀዯሇት በስተቀር
ዔረፌቲ ፌቓዴ ከየተመቓቐሇ ብሒዯ ጊዚ የዒመት እረፌት ፇቃዴ ሳይከፊፇሌ
ኣብ በጀት ዒመት ክውሃብ አሇዎ። በአንዴ ጊዚ በበጀት ዒመቱ ውስጥ
መስጠት አሇበት።
4. ናይ ስራሔ ኩነታት ዖገዴዴ ነገር እንተሌዩ 4. የስራ ሁኔታ የሚያስገዴዴ ሲሆን ወይንም
ወይ ዴማ ብፀጥታ ዖይምርግጋዔ ምኽንያት በፀጥታ አሇመረጋጋት ምክንያት የዒመት
ናይ ዒመት ዔረፌቲ ፌቓዴ ከተሒሊሌፌ እረፌት ፇቃዴ ሇሚቀጥሇው ዒመት
ይኽእሌ እዩ። ሉተሊሇፌ ይችሊሌ።
561
5. ናይ ስራሔ ኩነታት አገዲዱዎ እቲ ኮሚሽን 5. የስራ ሁኔታ ሲያስገዴዯው ኮሚሽኑ

ናይ ሒዯ ፕሉስ ናይ ዒመት ዔረፌቲ ፇቓዴ የአንዴ ፕሉስ ዒመታዊ የእረፌት ፇቃዴ
ኣብ በጀት ዒመት ክህቦ እንተዖይኪኢለ በጀት ዒመት ውስጥ ሉሰጠው ካሌቻሇ
እቲ ኮሚሽነር ወይ ዛምሌከቶ ሊዔሊዋይ ሒሊፉ ኮሚሽነሩ ወይም የሚመሇከተው ከፌተኛ
ንክሌተ ናይ በጀት ዒመት ክተሒሊሇፍ ኃሊፇ ሇሁሇት የበጀት ዒመት ያህሌ
ይኽእሌ። ኮይኑ ግና እቲ ፕሉስ ሉያስተሊሌፇው ይችሊሌ። ሆኖም ግን
ዖይተጠቐመለ ናይ ዒመት ዔረፌቲ ፇቓዴ ፕሉሱ ያሌተጠቀመበት የአመት እረፌት
ኣብ ሳሌሳይ በጀት ዒመት ክወሃቦ አሇዎ። ፇቃዴ በሶስተኛው አመት ሉሰጠው
ይገባሌ።
6. ናይዘ ዯንቢ ክሌቲኦም ዒንቀፃት 6. የዘህ ዯንብ ሁሇቱ አንቀፆች እንደለ
ከምዖሇውዎም በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ሒዯ ሆነው በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
መሰረት ናይ ዒመት ዔረፌቲ ፌቓዴ ን2 መሰረት የዒመት እረፌቱ ሇሁሇት ዒመት
ዒመት ዛተሒሊሇፇለ ፕሉስ ዛተሒሊሇፇ የተሊሇፇሇት ፕሉስ የተሊሇፇው የአመት
ዒመት ዔረፌቲ ፌርቁ ብገንዖብ ተሇዊጡ እረፌት ግማሹ በገንዖብ ተሇውጦ
ንክዋሃቦ ምሔታት ይካሌ እዩ። እንዱሰጠው መጠየቅ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 14 ፌቓዴ ወሉዴ አንቀፅ 14 የወሉዴ ፌቃዴ፦
1. ነፌሰፁር ፕሉስ 1. ነፌሰጡር ፕሉስ
ሀ. ሒኪም ብዛእዛዜ መሰረት ምስ ጥንሳ ሀ. ከእርግዛናዋ ጋር በተያያዖ መሌኩ ምርመራ
ብዛተኣሳሰረ ምርመራ ንምግባር መሃያ ዛኽፇል ሇማዴረግ ሀኪም በሚያዖው መሰረት ዯመወዛ
ፌቓዴ ይውሃብ። የሚከፇሌበት ፌቃዴ ይሰጣታሌ።
ሇ. ቅዴሚ ምውሊዲ ዔረፌቲ ንክትወስዴ ሒኪም ሇ. ከመውሇዴዋ በጀት ሏኪም እረፌት
እንተኣዘ዗ መሃያ ዛኽፇል ዔረፌቲ ይውሃባ። እንዴታዯርግ ካዖዖሊት ዯመወዛ የሚፇሌበት
የእረፌት ፇቃዴ ይሰጣታሌ
2. ናይ መውሇዱ ጊዘኣ እንትቃረብ ክወሌዴ እየ 2. የመውሇጃ ጌዚዋ ሲቃረብ እወሌዲሇሁ
ኢሊ ካብ ዛገመተትለ ቅዴሚኡ 30 ብሊ ከገመተችው ዔሇት አስቀዴሞ 30
ተኸታታሌቲ መዒሌቲታት ናይ ቅዴመ ተከታታይ ቀናት፣ ከወሇዯች በኃሊ ዯግሞ
ወሉዴ ፌቓዴ ምኡውን ምስ ወሇዯት ካብ ከወሇዯችበት ቀናት ጀምሮ የ60 ተከታታይ
ዛወሇዯትለ ዔሇት ጀሚሩ 60 ተኸታታሌቲ ቀናት የወሉዴ ፇቃዴ ከነዯመወዛዋ
መዒሌቲታት ናይ ወሉዴ ፌቓዴ ምስ መሃያ ይሰጣታሌ።
ይውሃብ።
3. ዛወሰዯቶ ፌቓዴ ቅዴመ ወሉዴ ክውዲእ ከል 3. የወሰዯችው የቅዴመ ወሉዴ ፌቃዴ
እንተዖይወሉዲ ክሳብ እትወሌዯለ ዖል ናይ ሲያሌቅ ያሌወሇዯች እንዯሆነ እስክትወሌዴ
ስራሔ መዒሌቲታት ፇቓዴ ኣብቲ በጀት ዴረስ ያለት የስራ ቀናት፣ በጀት አመቱ
ዒመት ካብ ዛህሇዎ ናይ ዒመት ዔረፌት ወይ ከሚኖሩት የዒመት እረፌት ፇቃዴ ወይንም
ዖይብሊ እንኾይኑ ኣብቲ ዛቕፅሌ በጀት ዯግሞ በበጀት ዒመቱ ውስጥ የአመት እረፌት
ዒመት ካብ ዛህሌዎ ናይ ዒመት ዔረፌቲ የላሊት ከሆነ ከሚቀጥሇው የበጀት ዒመት
ፇቓዴ ይንክ/ ይትካእ/። ከሚኖራት የአመት እረፌቷ የሚቀነስ
ይሆናሌ።
4. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተወሰነ ናይ 4. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት
ወሉዴ ፇቓዴ ምስወዴአት እንተሒሚማን የተወሰነሊት የወሉዴ እረፌት ፌቃዴ
ተወሳኺ ፌቃዴ ዖዴሌያ ምዃኑ ብሒኪም እንዯጨረሰች ከታመመችና ተጨማሪ ፌቃዴ
እንተተረጋጊፁን ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 15 የሚያስፇሌጋት መሆኑ በሏኪም ከተረጋገጠ
ብዛተዯንገገ መሰረት ናይ ሔማም ፌቓዴ በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 15 በተዯነገገው መሰረት
562
ክትወስዴ ትኽእሌ። የሔመም ፌቃዴ ሌትወስዴ ትችሊሇች።

ዒንቀፅ 15 ፌቓዴ ሔማም አንቀፅ 15 የሔመም ፌቃዴ
1. ዛኾነ ፕሉስ ብምክንያት ሔማም ስራሔ 1. ማንኛውም ፕሉስ በህመም ምክንያት ስራ
ንምስራሔ ንተዖይክኢለ ፇቓዴ ሔማም ሇመስራት እስካሌቻሇ የህመም ፌቃዴ
ይውሃቦ። ይሰጠዋሌ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ንፕሉስ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ዛውሃብ ፌቓዴ ሔማም ንተኸታታሉ ወይ ሇፕሉስ የሚሰጠው የህመም ፌቃዴ
ዴማ ኣብዛተፇሊሇየ እዋን ንተወስድውን በተከታታይ ወይንም በተሇያየ ወቅት
ሔማሙ ካብ ዛጀመሮ ናይ መጀመሪያ የጊዚ /ጊዚ/ የሚወስዯው ፌቃዴ
መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ዖል 12 ወርሑ ውስጢ ቢወስዴም ህመሙ ከጀመረበት
ካብ 8 ወርሑ ወይኻዒ ኣብ አርባዔተ ዒመት የመጀመሪያ ቀን ጀምሮ ባለት 12 ወራት
ውሽጢ ካብ ዒሰርተ ክሌተ ወርሑ ክበሌፅ ውስጥ ከ8 ወራት ወይንም በ4 ዒመት
የብለን። ውስጥ በ12 ወራት ውስጥ መብሇጥ
የሇበትም።
3. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ዛውሃብ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት
ፌቓዴ ሔማም ነተን መጀመረታ 3 ወርሑ የሚሰጠው የህመም ፌቃዴ
ምስ ሙለእ መሃያኡን ንዛቕፅሌ። ሰሇስተ ሇመጀመሪያዎቹ 3ቱ ወራት ሙለ
አዋርሔ ምስ ፌርቂ መሃያ ከምኡውን ዯመወዛ ሇሚቀጥለት 3 ወራት ዯግሞ
ንመወዲእታ ክሌተ ኣዋርሔ ብዖይ መሃያ ግማሽ ዯመወዛ እንዱሁም ሇመጨረሻዎች
ዛውሃብ ይኸውን። ሁሇት ወራት ያሇዯመወዛ የሚሰጥ
ይሆናሌ፡፡
4. ዛኾነ ፕሉስ እንትሒምም፦ 4. ማንኛውም ፕሉስ ሲታመም፦
ሀ. ካብ ዒቕሙ ንሊዔሉ ዛኾነ ምኽንያት ሀ.ከአቅሙ በሊይ የሆነ ምክንያት
እንተዖይጋጢምዎ ብዛተኸአሇ መጠን ካሊጋጠሙው በስተቀር መታመሙን
ዛሒመመ ምዃኑ ንመስሪያቤት ክፌሌጥ ሇመስራያ ቤቱ ማሳወቅ አሇበት።
አሇዎ።
ሇ. ብሔማም ምኽንያት ብተኸታታሉ ካብ ሇ. በተከታታይ ከ3 ቀናት ወይንም
ሰሇስተ መዒሌቲ ወይ ኣብ ሒዯ ናይ በጀት በአንዴ የበጀት ዒመት ከ6 ቀናት
ዒመት ካብ ሽደሽተ መዒሌቲ ንሊዔሉ ካብ በሊይ በህመም ምክንያት ከስራ የቀረ
ስራሔ ዛተረፇ እንኾይኑ ዛሏመመ እንዯሆነ የታመመ ስሇመሆኑ የህክምና
ንምዃኑ ናይ ሔክምና መረዲአታ ከቕርብ ማስረጃ ማቅረብ አሇበት።
ኣሇዎ።
ዒንቀፅ 16 ኣብ ስራሔ ብዛበፅሔ ጉዴኣት ወይ አንቀፅ 16 በስራ ሊይ የሚያጋጥመው አዯጋ
ሒዯጋ ምኽንያት ዛወሃብ ፌቓዴ ሔክምና፦ ወይም ጉዲት ምክንያት ስሇሚሰጥ የህክምና
ፇቃዴ፦
1. በምክንያት ስራሔ ጉዴኣት ብዛበፅሕ ፕሉስ 1. በስራ ምክንያት ጉዲት የዯረሰበት ፕሉስ
ዖዴሌዮ ናይ ሔክምና ወፃኢታት በቲ ኮሚሽን ተገቢው የህክምና ወጪዎቹ በኮሚሽኑ
ይሽፇን። ይሸፇናሌ
2. ብስራሔ ምኽንያት ጉዴኣት ዛበፅሕ ፕሉስ 2. በስራ ምክንያት ጉዲት የዯረሰበት ፕሉስ
ካብ ጉዴኣትዴሑኑ ናብ ስርሐ ክሳብ ዛምሇስ ከህመሙ ዴኖ ወዯ ስራው እስኪመሇስ
ወይ ብምኽንያት እቱ ጉዴኣት ንሒዋሩ ወይንም በዯረሰበት አዯጋ
ክሰርሔ ዖይኽእሌ ምዃኑ ብናይ ሔክምና እስከመጨረሻው መስራት የማይችሌ
መረዲታ ክሳብ ዛረጋገፅ ፌቓዴ ምስ ሙለእ መሆኑን በህክምና ማስረጃ እስኪረጋገጥ
563
መሃይኡ ይወሃቦ። ኮይኑ ግና እቲ ዛውሃቦ ዴረስ የህመም ፇቃዴ ከነሙለ ዯመወ዗

ፌቓዴ ሔማም ኣብ ዛኾነ እዋን ካብ 12 ይሰጠዋሌ። ሆኖም ግን የማሰጠው
ኣዋርሔ ክበሌፅ የብለን። የህመም ፇቃዴ በማንኛውም ጊዚ ከ12
ወራት መብሇጥ የሇበትም።
3. ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ ክሌተ ኣዋርሔ ካብ 3. በ12 ወራት ውስጥ ታክሞ ዴኖ ወዯ ስራ
ሔማሙ ዴሑኑ ናብ ስርሐ ክምሇስ ዖይኽእሌ መመሇስ የማይችሌ መሆኑን በህክምና
ምዃኑ ብሔክምና መረዲእታ እንተተረጋጊፁ ማስረጃሲረጋገጥ በስራ ሊይ በሚዯርስ
ኣብ ስራሔ ብዛበፅሔ ጉዴኣት ምኽንያት ጉዲት ምክንያት ሙለ በሙለ ወይም
መለእ ወይ ብኽፊሌ ንሒዋሩ ናይ ምስራሔ በከፉሌ ዖሊቂነት የመስራት ችልታ ያጣ
ክእሇቱ ዛሳኣነ እንተኾይኑ ኣግባብ ብዖሇዎ እንዯሆነ አግባብነት ባሇው የጡረታ ህግ
ናይ ጡረታ ሔጊ ዛተዋሃቦ መሰሌ የተሰጠው መብት ይከበርሇታሌ።
ይሔሇውለ።
4. እቲ ፕሉሲ ዛውሃቦ ሔክምና ብዛግባእ 4. ፕሉስ ህምናውን በተገቢው መንገዴ
ብዖይምክትታለ ወይ ብሒኪም ዛተወሃቦ ባሇመከታተሌ ወይንም በሏኪም
ትእዙዛ ብዖይምኽባሩ እቲ ሔክምና ዖጓተተ የተሰጠውን ትእዙዛ ባሇማክበር
እንተኾይኑ ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ህክምናውን የሚያጓትት ከሆነ በዘህ
ዒንቀፅ 1ን 2ን ዛወሃብ ናይ ህክምና አንቀፅ በንኡስ አንቀፅ 1 እና 2 መሰረት
ግሌጋልትን ፇቓዴን ይቋረፅ። የሚሰጠው የህክምና አገሌግልት እና
ፇቃዴ ይቋረጠሌ።
5. ብዛበፅሕ ሒዯጋ ምኽንያት ዛሞተ 5. በዯረሰበት አዯጋ ምክንያት የሞተ
እንተኾይኑ አግባብ ብዖሇዎ ናይ ጡረታ ሔጊ እንዯሆነ አግባብ ባሇው የጡረታ ሔግ
መሰረት ናይ ጡረታ አበሌን ሔጋዊ ሰብ መሰረት የጡረታ አበሌ ሇሔጋዊ
መሰሌ ይኽፇሌ። ባሇመብቶች ይከፇሊሌ።
6. ነዘ ዯንቢ ተፇፃምነት ኣብ ስራሔ እናሒሇዎ 6. ሇዘህ ዯንብ ተፇፃሚነት በስራ ሊይ
ዛበፅሕ ጉዴኣት አመኪሌቱ ኣግባብነት ዖሇዎ የማዯርስ ጉዲትን በተመሇከተ አግባብነት
ናይ መስርሔን ሰራሔተኛን ሔጊ ዛተወሃቦ ባሇው የአሰሪናሰራተኛ ጉዲይ ሔግ
ትርጉም ይሔዛ። የተሰጠው ትርጉም ይይዙሌ።
አንቀፅ 17 ፌቓዴ መርዒ አንቀፅ 17 የጋብቻ ፌቃዴ
1. ዛኾነ ፕሉስ መርዒ እንትፌፅም ሰሌስተ ናይ ማንኛውም ፕሉስ ጋብቻ ሲፇፅም ሶስት የስራ
ስራሔ መዒሌታት ፌቓዴ መርዒ ምስ መሃያኡ ቀናት የጋብቻ ፇቃዴ ከነዯመወ዗ ይሰጠዋሌ።
ይውሃብ።
አንቀፅ 18 ፌቓዴ ሀዖን አንቀፅ 18 የሀዖን ፌቃዴ
1. ዛኾነ ፕሉስ በዒሌቲ ሒዲሩ፣ ውሊደ፣ ወሇደ 1. ማንኛውም ፕሉስ የትዲር ጓዯኛው ሌጁ
ወይ ክሳብ ካሌኣይ ብርኪ ዛቑፀሩ ናይ ስጋ ወይንም እስከ ሁሇተኛ ዯረጃ የሚቆጠር
ወይ መውስቦ ዖመዴ እንተሞይትዎ መሃያ የስጋ ወይንም የጋብቻ ዖመዴ ከሞተበት
ዛኽፇል ናይ ሰሇስተ ተኸታታሉ መዒሌታት ዯመወዛ የሚከፇሌበት 3 ተከታታይ የስራ
ፌቓዴ ሏዖን ይውሃቦ። ቀናት የህዛብን ፇቃዴ ይሰጠዋሌ።
2. እቲ ፕሉስ በዘ ዒንቀፀ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ 2. ፕሉሱ በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
ዛተገሇፀ ወፃኢ ናይ ቀረባ ዖመደ ወይከዒ ከተገሇፀው ውጭ የቅርብ ዖመዴ ውይም
ፇታዊኡ እንተሞይትዎ መሃያ ዛክፇል ናይ ወዲጆቹ የሞቱበት ከሆነ መወዛ
ሒዯ መዒሌቲ ፌቃዴ ሒዖን ይወሃቦ ኮይኑ ግና የሚከፇሌበት የአንዴ ቀን የህዛብን ፇቃዴ
በዘ ምክንያት ዛወሃብ ፌቃዴ ሒዖን ኣብ ሒዯ ይሰጠዋሌ ሆኖም በዘህ ምክንያት
በጀት ዒመት ካብ ሽደሽተ መዒሌቲታት የሚሰጠው የሀዖን ፇቃዴ አንዴ የበጀት
564
ክበሌፅ የብለን ዒመት ከስዴስት ቀናት መብሇጥ

የሇበትም።
አንቀፅ 19 መሃያ ዛኽፇል ፌለይ ፌቓዴ አንቀፅ 19 ከዯመወዛ ጋር የሚፇቀዴ ሌዩ
ዛኾነ ፕሉስ፦ ፌቃዴ
ማንኛውም ፕሉስ
1. ካብ ቤት ፌርዱ ወይ ካሌኦት ስሌጣን ዖሇዎም 1. ማንኛውም ፕሉስ ወይንም ላልች
አካሊት መፀዋዔታት እንትበፅሕ ዛተፀወዒለ ስሌጣን ካሊቸው አካሊት ጥሪ ሲዯርሰው
ዋኒን ክሳብ ዛውዲእ፣ የተጠራበትን ጉዲይ እስኪፇፀም
2. ብመረፃ ህዛቢ ስሌጣን ዛሔ዗ ናይ መንግስቲ 2. በዘህ ምርጫ ስሌጣን የሚይ዗ የመንግስት
ሒሇፌቲ ንምምራፅ እንትኸውን እቲ መረፃ ኃሊፉዎች ሇመምረጥ ሲሆን ምርጫው
ንዛወሰዯ ጊዚ፣ ሇሚወስዯው ጊዚ፣
3. በቲ ኮሚሽን ትሌሚ ወይከዒ ብናይ ውሌቀ 3. በኮሚሽኑ እቅዴ ወይንም በግሌ ጥረት
ፃዔሪ ዛተረኸበ ናይ ትምህርቲ ዔዴሌ ኣብ የተገኘን የትምህርት እዴሌ በአገር ውስጥ
ውሸጢ ዒዱ ወይ ዴማ ኣብ ወፃኢ ዒዱ ወይንም በውጭ አገር እንዱማር ሲወሰን
ክመሃር እንትውስን እቲ ትምህርቲ ንዛወስድ ትምህርቱ ሇሚወስዯው ጊዚ
ጊዚ
4. ኣብ ስራሔ እናሃሇወ ንዛወሰድ ትምህርቲ 4. በስራ ሊይ እያሇ ሇሚወስዯው ትምህርት
ፇተና እቲ ፇተና ክሳብ ዛውዲእ መሃያ ፇተና ፇተናው ሇሚወስዯው ጊዚ ዯሞዛ
ዛኸፇል ፌለይ ፌቓዴ ይውሃቦ የሚከፇሌበት ሌዩ ፇቃዴ ይሰጠዋሌ።
አንቀፅ 20 ብ዗ይ መሃያ ዛወሃብ ፌለይ ፌቓዴ አንቀፅ 20 ያሇዯመወዛ ስሇሚሰጥ ሌዩ ፌቃዴ
1. ዛኾነ ፕሉስ ብቑዔ ምኽንያት እንተቕሪቡ ማንኛውም ፕሉስ ብቁ ምክንያት በማቅረብ
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ረብሒ ዖይጎዴእ እንተኾይኑ የጽሔፇት ቤቱን ጥቅም የማይጎዲ እስከሆነ
ንቀረባ ሒሇቕኡ ሒቲቱ መሃያ ዖይኽፇል ፌለይ ዴረስ ሇቅርብ አሇቃው ጠይቆ ዯመወዛ
ፌቓዴ ክወሃቦ ይካኣሌ ዖርዛሩ ብመምርሑ የማይከፇሌበት ሌዩ ፇቃዴ ሉሰጠው ይችሊሌ።
ይውስን። ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ።
አንቀፅ 21 ግሌጋልት ሔክምና አንቀፅ 21 የህክምና አገሌግልት፦
1. ዛኾነ ፕሉስ ብናይ ሔክምና ትካሌ ዛውሃብ 1. ማንኛውም ፕሉስ በፕሉስ የህክምና
ዛኾነ ግሌጋልት ሔክምና ብነፃ ናይ ምርካብ ተቋማት ዖንዴ የሚሰጠውን ማንኛውንም
መሰሌ አሇዎ። አይነት የህክምና አገሌግልት በነፃ
የማግኘት መብት ይኖረዋሌ።
2. ናይ ዛኾነ ፕሉስ በዒሌቲ ሒዲር፣ አካሇ 2. የማንኛውም ፕሉስ ባሇትዲሩ እና አካሊ
መጠን ዖይበፅሐ ውሊዴ ብናይ ፕሉስ መጠን ያሌዯረሱ ሌጆቹ በፕሉስ
ሔክምና ትካሌ ነፃ ግሌጋልት ሔክምና የሔክምና ተቋማት ነፃ የህክምና
ይረኽቡ። አገሌግልት ያገኛለ።
3. ዛኾነ ፕሉስ በዘ ዯንቢ መሰረት ንዛረኽቦ 3. ማንኛውም ፕሉስ በዘህ ዯንብ መሰረት
ናይ ሔክምና ግሌጋልት ዖዋፅኦ ወይ ዛኸፌል ሇሚገኘው የህክምና አገሌግልት
መጠን ገንዖብ እቲ ኮሚሽን ብዖውፅኦ የሚያዋጣው የገንዖብ መጠን ኮሚሽኑ
መምርሑ መሰረት ይፌፀም። በሚወጣው መመሪያ መሰረት ይፇፅማሌ
4. 4. እቲ ኮሚሽን፦ 4. ኮሚሽኑ፦
ሀ. ብጡረታ ንዛተገሇለ ፕሉሳት ሀ. በጡረታ ሇተገሇለ ፕሉሶች
ሇ. ካብ ፕሉስ ወፃኢ ንዖሇው ካሌኦት ሇ. ከፕሉስ ውጪ ሊለ ላልች ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት እናከፇለ ናይ ሔክምና እየከፇለ የህክምና አገሌግልት
565
ግሌጋልት ዛረከቡለ ኩነታት የሚገኙበት ሁኔታን በሚመሇከት

ብዛምሌከት ዛርዛር መምርሑ የውፅእ። ዛርዛር መመሪያ ያወጣሌ

ብዙዔባ መሃያ ስሇዯመወዛ
አንቀፅ 22 መሃያን አበሌን አንቀፅ 22 ዯመወዛና አበሌ
1. ዛኾነ ፕሉስ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ 1. ማንኛውም ፕሉስ የስራ አስፇፃሚ ምክር
ብዛወሰኖ መሰረት፦ ቤት በሚወስነው መሰረት
ሀ.ንዖተመዯበለ ናይ ስራሔ መዯብ መሃያ ሀ. ሇተመዯበሇት የስራ መዯብ ዯመወዛ
ይኽፇሌ። ይከፇሇዋሌዋ።
ሇ.ናይቀሇብ መጓዒዒዛን ከከም አዴሊይነቱ ሇ. የቀሇብ፣ የማጓጓዣ እና እንዯየአስፇሊጊነቱ
ዛውሰን ካሉእ ምስ ስርሐ ብዛተትሒሏዖ የሚወሰነው ላሊ ከስራው ጋር በተያያዖ
ዛኽፇሌ አበሌ ክኸፌለ ይኽእሌ። የሚከፇሌ አበሌ ሉከፇሇው ይችሊሌ።
2. ፕሉስ መሃያ ዛኸፇል ኣብ መወዲእታ ዔሇት 2. የፕሉሱ ዯመወዛ የሚከፇሇው በወሩ
እቲ ወርሑ ይኸውን። የመጨረሻ ቀን ይሆናሌ።
3. ዛኾነ ፕሉስ ብመሰረት ዯንቢን መምርሔን 3. ማንኛውም ፕሉስ በፊይናንስ መመሪያና
ፊይናንስ ከም ካሌኦት ሰራሔተኛታት ዯንብ መሰረት እንዯላሊው የመንግስት
መንግስቲ መሃያኡ ኣቐዱሙ ክሌቃሔ ሰራተኛ ከዯመወ዗ ሉበዯር ይችሊሌ።
አንቀፅ 23 ሰኬሌ መሃያ አንቀፅ 23 ዯመወዛና አበሌ
1. እቲ ኮሚሽን ንፕሉስነት ዖገሌግሌ ስኬሌ 1. ኮሚሽኑ ሇፕሉስ የሚያገሇግሌ የዯመወዛ
መሃያ ኣፅኒዐ ናብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ስኬሌ አጥንቶ ሇስራ አስፇፃሚ ሇካብኔ
የቕርብ። እንትፌቀዴ ኣብ ተግባር የውዔሌ። ያቀርባሌ። ሲፇቀዴ ኣፇፃፀሙ
አፇፃፅምኡ ይቆፃፀር። ይቆጣጠራሌ።
2. ስኬሌ እቲ መሃያ ንሔዴ ሔዴ ዯረጃ ስራሔ 2. የዯመወ዗ ስኬሌ ሇእያንዲንደ ስራ
መበገስን መብፅሔን መሃያ ከምኡ ውን መነሻና መዴረሻ ዯመወዛ እንዱሁም
በቢእዋን ዛግበር ወሰኽ መሃያ ዖመሌከቱ በየጊዚው የሚዯረገው የዯመወዛ ጭማሪ
እርከናት ይህሌውዎ። የሚያመሇክቱ እርከኖች ይኖሩታሌ።
አንቀፅ 24 ወሰኽ መሃያን አንቀፅ 24 ስሇዯመወዛና ስኬሌ
1. ወሰኽ መሃያ ፕሉስ ቤት ምኽሪ ስራሔ 1. የፕሉስ የዯመወዛ ጭማሪ የትግራይ
ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ብዛወሰኖ ጊዚ /እዋን/ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ዛፌፀም ይኸውን። በሚወስነው ጊዚ የሚፇፀም ይሆናሌ።
2. ኣፅጋቢ ዛሇዒሇ ወይ አዛዩ ዛሊዒሇ ውፅኢት 2. አጥጋቢ፣ ከፌተኛ፣ ወይንም በጣም
አፇፃፅማ ስራሔ ዛረኸቡ ፕሉሳት ከከም ከፌተኛ የስራ አፇፃፀም ውጤታቸው
ውፅኢት አፇፃፅማ ስርሕም መጠኑ /ዒቐኑ/ የተሇያየ መጠን ያሇው ዯመወዛ ጭማሪ
ዛተፇሊሇየ ወሰኽ መሃያ ይረኽቡ። ያገኛለ።
3. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዴንጋገ ዖዔግብ 3. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋጌ
ውፅኢት አፇፃፅማ ስራሔ ንዖይረኸበ ፕሉስ አጥጋቢ የስራ አፇፃፀም ውጤት ሊሊገኙ
ተፇፃሚ አይኸውንን። ፕሉስ ተፇፃሚ አይሆንም።
4. ዖዔግብ ስራሔ አፇፃፅማ ዛረኸበ ፕሉስ ነቲ 4. አጥጋቢ የስራ ኣፇፃፀም ውጤት ያገኘ
ዛሒዜ ማዒረግ በዘ በቢክሌተ ዒመት እርከን ፕሉስ ሇያዖው ማአርግ በየሁሇት ዒመት
ይረክብ። እርከን ያገኛሌ።
566
መሃያ ምሒዛን ምቑራፅን ስሇ ዯመወዛና መያዛና መቁረጥ
1. ናይ ዛኾነ ፕሉስ መሃያ፦ 1. ማንኛውም ፕሉስ ዯመወዛ፦
ሀ. ብናይቲ ፕሉስ ስምዔነት፣ ሀ. በፕሉሱ ስምምነት
ሇ. ብትእዙዛ ቤት ፌርዱ ወይ፣ ሇ. በፌርዴ ቤት ትእዙዛ ወይንም
ሏ. ብመሰረት እዘ ዯንቢ እንተዖይኮይኑ ሏ. በዘህ ዯንብ መሰረት ካሌሆነ በስተቀር
ክተሒዛ ወይ ዴማ ክቑረፅ አይኽእሌን። ሉያዛ ወይንም ሉቆረጥ አይችሌም።
2. እዘ ዯንቢ ብካሌእ ኩነታት 2. በዘህ ዯንብ በላሊ ካሌተዯነገገ በስተቀር
እንተዖይተዯንጊጉ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ በዘህ አንቀፅ ንኡስ ንቀፅ 1/ሇ/ ወይም
1 /ሇ/ ወይ /ሏ/ መሰረት ካብቲ ኣጠቓሊሉ /ሏ/ መሰረት ከፕሉሱ ዯመወዛ የሚቆረጥ
መሃይኡ ሲሶ 1/3 ክበሌፅ የብለን። ገንዖብ ጠቅሊሊ ከዯመወ዗ 1/3ኛ መብሇጥ
የሇበትም።
ብዙዔባ ኣተሒሔዙ መረዲእታን ገምጋምን አፇፃፅማ ስሇ ማስረጃ አያያዛና የስራ አፇፃፀም ግምገማ፣
ስራሔ አንቀፅ 26 የግሌ ማህዯር
አንቀፅ 26 ውሌቀ ማህዯር
1. እቲ ኮሚሽን ናይ ሔዴ ሔዴ አባሌ ፕሉስ 1. ኮሚሽኑ የእያንዲንደ ፕሉስ አባሌ
አዴሇይቲ መረዲአታታት ኣብ ውሌቀ አስፇሊጊ ማስረጃዎች በግሌ ማህዯራቸው
ማህዯሮም ክተሒዛ ይግበር። እንዱያያዛ /እንዱቀመጥ/ ያዯርጋሌ።
2. ዛኾነ ፕሉስ ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ 2. ማንኛውም የፕሉስ አባሌ ከግሌ ማህዯሩ
ዛተተሒሒ዗ መረዲታታት ናይ ምርኣይን ዖንዴ የተያያ዗ትን ማስረጃዎች የማየት እና
እንተዯሌዩ አውን ቅዲሔ ናይ ምውሳዴ ሲፇሌግም ቅጂውን የመውሰዴ መብት አሇው።
መሰሌ አሇዎ።
3. ዛምሌከቶም ናይ ሰራሔተኛ ምምሔዲር 3. የሚመሇከታቸው የአስተዲዯር ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት እንተዖይኮኖም ኮሚሽነር ወይ ካሌሆኑ በስተቀር ኮሚሽነሩ ወይንም ምክትሌ
ዴማ ምክትሌ ኮሚሽነር እንተይፇቐዯ ወይ ኮሚሽነር ሳይፇቅደ ወይም የዜን፣ ወይም
ኣብ ዜቦን ወረዲን ዖሇው ሒሇፌቲ የወረዲ ፕሉስ ኃሊፉዎች ሳይፇቅደ
እንተይፇቐዯ ማንም ሰብ ናይ ዛኾነ ፕሉስ የማንኛውም ፕሉስ የግሌ ማህዯር እንዱያይ
ውሌቀ ማህዯር ክርኢ ኣይኽእሌን። አይፇቀዴሇትም።
4. ዛምሌከቶ ፕሉስ እንተይፇሇጦ ዛኾነ 4. የሚመሇከተው ፕሉስ ሳያውቀው
መረዲእታ ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ ምቕማጥ ማንኛውም ማስረጃ በግሌ ማህዯሩ ውስጥ
ዛተከሌከሇ እዩ። ማስቀመጥ የተከሇከሇ ነው።
አንቀፅ 27 ስታትስቲካዊ መረዲእታታት አንቀፅ 27 ስታትስቲካዊ መረጃዎች
እቲ ኮሚሸን ንኣባሊት ፕሉስ ዛምሌከት ኮሚሽኑ የፕሉስ ኣባሊትን በሚመሇከት
ስታትስቲካዊ መረዲእታታት ናይ ምአካብ፣ ስታትስቲካዊ መረጃዎችን የመሰብሰብ፣
ምጥንኻርን ምትንታንን ሒሊፉነት ኣሇዎ። የማጠናከርና የመተንተን ኃሊፉነት አሇበት።
አንቀፅ 28 ዔሊማ ገምጋም አፇፃፅማ ስራሔ አንቀፅ 28 የስራ አፇፃፀም ግምገማ ዒሊማ
1. ዔሊማ ገምጋም አፇፃፅማ ስራሔ ፕሉሳት፣ 1. የፕሉስ የስራ አፇፃፀም ግምገማ ኣሊማ
ሀ. ስርሕምበቲ ዛዴሇ መጠን ፣ፅሬት ዯረጃን ሀ. ስራው በተፇሇገው መጠን የጥራት ዯረጃ
ጊዘኡን ብዛተማሌአ ኩነታት ንክፌፅም እና ጊዚ በተሟሊ ሁኔታ ሇመፇፀም።
ሇ. ጥንኩርን ዴኹምን ጎኖም ክፌሌጡ ናይ ሇ. ጠንካራ እና ዯካማ ጎናቸው እንዱያውቁ
ስሌጠና ዴላቶም ንምፅናዔ ንሒዋሩ፣ እና የስሌጠና ፌሊጎታቸው ሇማጥናት
ሏ. ንሒዋሩ አፇፃፅማ ስርሕም ንክመሒየሽን ሏ. ሇወዯፉቱ የስራ አፇፃፀማቸው
567
ንስራሔ ዖሇዎም ተበግሶ ንምጉሌባት እንዱሻሻሌና ሇስራ ያሊቸው ተነሳሽነት

ንምዔባይ ዖኽእሌ ይኸውን። ሇማጎሌበት የሚያስችሌ ይሆናሌ።
2. ገምጋም አፇፃፅማ ስራሔ ብግሌፅን እቲ 2. የስራ አፇፃፀም ግምገማ በግሌፅና ስራው
ስራሔ ዛምሌከቶም ናይ ቀረባ ሒሊፌን የሚመሇከታቸው የቅርብ አሇቃ እና
ሰራሔተኛን ኣብ ዛተረክበለ ብሒባር ሰራተኛ በተገኘበት በጋራ ይፇፀማሌ።
ይፌፀም።
3. ገምጋም አፇፃፅማ ስራሔ እቲ ኮሚሸን 3. የስራ አፇፃፀም ግምገማ ኮሚሽኑ
ብዖውፀኦ መምርሑ መሰረት ይፌፀም። በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
ይፇፀማሌ።
ክፌሉ ሽዴሽተ ክፌሌ ስዴስት
ብዙዔባ ምቁራፅን ምንዋሔን ግሌጋልት ስሇ አገሌግልት መቋረጥ እና ማራዖም
አንቀፅ 29 ካብ ስራሔ ብዴላት ምስንባት አንቀፅ 29 በፌሊጎት ከስራ መሰናበት
1. ዛኾነ ፕሉስ ኣብ ዛኾነ እዋን ናይ ሒዯ 1. ማንኛውም ፕሉስ በማንኛውም ጊዚ
ወርሑ ናይ ፅሐፌ ቅዴመ መጠንቀቕታ የአንዴ ወር የጽሁፌ ማስጠንቀቂያ
ብምሃብ ስርሐ ብዴላት ክገዴፍ ወይ በመስጠት ስራውን በፌሊጎቱ ሉተው
ክሇቅቕ ይኽእሌ። ወይም ሉሇቅ ይችሊሌ።
2. ስራሔ ንምሌቃቕ ሔቶ ዛቐርብ ፕሉስ ነቲ 2. ስራውን ሇመሌቀቅ ጥያቄ ያቀረበ ፕሉስ
ስራሔ ኣዛዩ አገዲስን ብቕሉሌ ክትካእ ሇስራው እጅግ አስፇሊጊና በቀሊለ ሉተካ
ዖይካሌ እንኾይኑ ኮሚሽነር ወይ ዴማ የማይቻሌ ሲሆን ኮሚሽነሩ ወይም
ምክትሌ ኮሚሽነር ነቲ ናይ ምሌቃቕ ሔቶ ምክትሌ ኮሚሽነሩ የመሌቀቁን ጥያቄ ከ3
ካብ ሰሇስተ ወርሑ ንዖይበሌፅ ጊዚ ከናውሔዎ ወር ሊሌበሇጠ ጊዚ ሉያራዛሙት ይችሊሌ።
ይኽእለ።
3. ናይ ምሌቃቕ ሔቶ ዖቕርብ ፕሉስ ግቡእ 3. የመሌቀቅ ጥያቄ ያቀረበው ፕሉስ
ናይ ግሌጋልት ዖበኑ እንተዖይወዱኡ ወይ ተገቢው የአገሌግልት ዖመኑን ካሊጠናቀቀ
ዴማ ፌለይ ስሌጠና ተዋሂብዎ ክህቦ ዛግባእ ወይም ሌዩ ስሌጠና ተሰጥቶት ከነበረና
ግሇጋልት እንተዖይወዱኡ ንስሌጠና ዛወፀ ተገቢ ገሌግልት ካሌሰጠ ሇስሌጠናው
ኹለ ዒይነት ወፃኢ ክኽፇሌ አሇዎ። ዛርዛር የወጣውን ወጪ መክፇሌ አሇበት።
አፇፃፅመኡ ብመምርሑ ይውስን። ዛርዛር አፇፃፀም በመምሪያ ይወሰናሌ።
አንቀፅ 30 ብምኽንያት ሔማም ንስራሔ ብቑዔ አንቀፅ 30 በህመም ምክንያት ሇአገሌግልት
ዖይምዃን ብቁ አሇመሆን
1. ዛኾነ ፕሉስ በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 14/2/ 1. ማንኛውም ፕሉስ በዘህ ዯንብ አንቀፅ
ኣብዛተገሇፀ ናይ ሔማም ዔረፌቲ ጊዚ ውሸጤ 14/2 በተገሇፀው የህመም እረፌት ጊዚ
ናብ ስርሐ ክምሇስ እንተዖይኪኢለ ናይ ውስጥ ወዯ ስራው መመሇስ ካሌቻሇ
ሔክምና መረዲእታ ምቕራብ እንተየዴሇየ የህክምና ማስረጃ ማቅረብ ሳያስፇሌግ
ብምኸንያት ሔማም ንስራሔ ብቑዔ በህመም ምክንያት ሇስራ ብቁ እንዲሌሆነ
ዖይምዃኑ ተቆፂሩ ግሌጋልት ክቋረፅ ተቆጥሮ አገሌግልቱ እንዱቋረጥ
2. በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 16/2/ መሰረት ዛተውሃቦ 2. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 16/2/ መሰረት
ናይ ሔማም ፌቓዴ ጊዘ ምስ ኣኸሇ ናብ የተሰጠው የሔመም ፌቃዴ ጊዚው
ስርሐ ክምሇስ እንተዖይኪኡለ ብምኽንያት እንዯዯረሰ ወዯ ስራው መመሇስ ካሌቻሇና
እቲ ስራሔ ጉዴኣት ዛበፅሕ ፕሉስ ብቐፃሉ በስራ ምክንያት ጉዲት የዯረሰበት ፕሉስ
ክሰርሔ ከምዖይኽእሌ ብሔክምና መረዲአታ ሇወዯፉት መስራት እንዯማይችሌ
568
እንተተረጋጊፁ ሽዐ ንሽዐ ካብ ስርሐ ከሔክምና ማስረጃ ሲረጋገጥ ወዱያውኑ

ክሰናበት ይግበር። ከስራው እንዱሰናበት ያዯርጋሌ።
አንቀፅ 31 ብምኽንያት ምንአስ ክእሇት ካብ አንቀፅ 31 በችልታ ማጣት ምክንያት ከስራ

ንስራሔ ምስንባት ማሰናበት
1. ዛኾነ ፕሉስ ነቲ ዛተመዯበለ ስራሔ ዖሇዎ 1. ማንኛውም የፕሉስ አባሌ በተመዯበበት

ፌሌጠትን ክእሇትን ተጠቒሙ ንምስራሔ የስራ ኃሊፉነት ሊይ ያሇው ችልታ እና
ዛካኣል ፃዔሪ እንዲገበረ ውፅኢት አፇፃፅማ እውቀት ተጠቅሞ ሇመስራት ጥረት
ስርሐ ብተኸታታሉ ንክሌተ እዋን ካብ እያዯረገ እያሇ የስራ ኣፇፃፀም ውጤቱ
ዖዔግብ ነጥቢ ንታሔቲ እንኾይኑ ካብስርሐ በተከታታይ ሇሁሇት ጊዚ ከአጥጋቢ ነጥብ
ምስንባት ይካኣሌ። በታች ከሆነ ከስራው ማሰናበት ይቻሊሌ።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 እንተሃሇወኳ 2. በዘህ ዯንብ ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋጌ
ንተኸታታሉ 5 ዒመታት ዛሇዒሇ ናይ ስራሔ ቢኖርም ሇተከታታይ 5 ዒመታት ከፌተኛ
አፇፃፅማ ውፅኢት ዛረክብ ዛነበረ ፕሉሰ የስራ አፇፃፀም ውጤት ያገኝ የነበረ ፕሉስ
ውፅኢት አፇፃፅማ ስርሐ ብተኸታታሉ የስራ አፇፃፀም ውጤቱ በተከታታይ ሇ3
ንሰሇስተ ጊዚ ካብ ዖዔግብ ነጥቢ ንታሔቲ ጊዚ ከኣጥጋቢ ነጥብ በታች ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ ካብ ስራሐ ኣይሰናበትን። በስተቀር ከስራ አይሰናበትም።
3. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ወይ 2 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ወይንም 2
መሰረት ሒዯ ፕሉስ ካብ ስርሐ ምስንባት መሰረት ኣንዴ ፕሉስ ከስራው ማሰናበት
ዛካኣሌ። የሚቻሇው፦
ሀ. ነቲ ዛሒዜ መዯብ ስራሔ ዖዴሌዮ ስሌጠና ሀ. ሇያዖው የስራ መዯብ የሚያስፇሌገውን
ብምሃብ ወይ ስሌጠና በመሰጠት ወይንም
ሇ. ምስቲ ዛሒዜ ብርኪ ስራሔ ተመሳሳሉ ኣብ ሇ. ከያዖው የስራ ዯረጃ ጋር ተመሳሳይ
ዛኾነን ክሰርሕ ኣብ ዖኽእል ካሉእ በሆነ እና ሉሰራው የሚችሇው ላሊ የስራ መዯብ
መዯብ ስራሔ ብምዛዋር፣ ብንኡስ በመቀየር /በመዙወር/ በንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ዒንቀፅ1 መሰረት እንትኾን ብውሔዴ ሲሆን ቢያንስ ሇአንዴ ዒመት ተኩሌ እንዱሰራ
ንሒዯ ዒመት ወይ ዴማ ብንኡስ ዒንቀፅ 2 ከተዯረገ በኃሊ ፕሉሱ የስራ ውጤት ሉሻሽሌ
ዒመትን ፇረቃን ክሰርሔ ምስተገበረ እቲ ካሌቻሇ የአንዴ ወር ቅዴሚያ ማስጠንቀቂያ
ፕሉስ ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስርሐ በመስጠት ነው።
ከመሒይሽ እንተዖይኪኢለ ናይ ሒዯ
ወርሑ ቅዴመ መጠንቀቕታ ብምሃብ
እዩ።
አንቀፅ 32 ብምኽንያት ዴስፔሉን ካብ ስራሔ አንቀፅ 32 በዴስፔሉን ምክንያት ከሰራ
ምስንባት ስሇማሰናበት
1. ዛኾነ ፕሉስ፦ 1. ማንኛውም ፕሉስ፦
ሀ. በዘ ዯንብ ዒንቀፅ 53 መሰረት ጥፌኣት ሀ. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 53/1/ መሰረት
ፇፃሙ ካብ ስርሐ ክሰናበት ናይ ከስራው እንዱሰናበት የዴስፔሉን
ዴስፔሉን ቅፅዒት ዛተወሰነለ ከምኡውን ቅጣት ሲወሰንበት፣
ሇ. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ይግባኒ ሒቲቱ ሇ. በዘህ ዯንብ መሰረት ይግባኝ
ቅፅዒቱ ዖይተሰረዖለ እንተዖይኮይኑ ጠይቆቅጣቱ ያሌተሰረዖሇት ከሆነ
ግሌጋልት ይቋረፅ አገሌግልቱ ይቋረጣሌ።
2. ዛተወሰነለ ቅፅዒት ዴስፔሉን ብይግባኣኒ 2. የተሰጠው የዴስፔሉን ውሳኔ በይግባኝ
569
እንተተመሒይሽለ ወይ ዴማ እንተተሰሪዛለ ከተሻሻሇሇት ወይንም ከተሰረዖሇት

ኣብ እዋን ክርክር እንተይተኸፉለ ዛተረፇ በክርክሩ ወቅት ያሌተከፇሇው ዯመወዛ
መሃይኡ ብዖይ ወሇዴ ይኸፇል። ወሇዴን ሳይጨምር ይከፇሇዋሌ።
አንቀፅ 33 ብምኽንያት ዔዴመ ግሌጋልት አንቀፅ 33 በእዴሜ ምክንያት አገሌግልትን
ምቁራፅ ስሇማቋረጥ
1. ዛኾነ ፕሉስ ግሌጋልት ብጡረታ ዛቋረፅ 1. የማንኛውም ፕሉስ አገሌግልት በጡረታ
ናይ ዔዴመ ወሰን 55 ዒመት ይኸውን። የሚቋረጥበት የእዴሜ ወሰን 55 ዒመት
ይሆናሌ።
2. ዛኾነ ፕሉስ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይዘ 2. ማንኛውም ፕሉስ በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ ዛተወሰነ መጠወሪ ዔዴመ ካብ አንቀፅ የተወሰነው የመጦሪያ እዴሜ
ዛበፅሒለ ናይ መወዲእታ ዔሇት ጀሚሩ ብዖይ ከዯረሰበት የመጨረሻዋ ቀን ጀምሮ ያሇ
ገሇ ተወሳኺ ስነ-ስርዒት ግሌጋልት ይቋረፅ። ምንም ተጨማሪ ስነ-ስርዒት አገሌግልት
እንዱረጥ ይዯረጋሌ።
3. እቲ ፕሉስ ቅዴሚ ጡረታ መውፅኡ ሰሇስተ 3. ፕሉሱ ጡረታ ከመውጣቱ አስቀዴሞ ከ3
ወርሑ አቐዱሙ ብፅሐፌ ክፇሌጦ ክግበር ወር በፉት በጽሁፌ እንዱያውቀው
አሇዎ። መዯረግ አሇበት።
አንቀፅ 34 ወረቐት ምስክር ግሌጋልት አንቀፅ 34 የአገሌግልት ምስክር ወረቀት
ዛኾነ ፕሉስ ብዛኾነ ምኽንያተ ግሌጋልት ማንኛውም ፕሉስ በማንናቸውም ምክንያት
እንትቋረፅ ወይ ዴማ ክቋረፅ እንትሒትት ዛስርሕ አገሌግልቱ ሲቋረጥ ወይንም ዯግሞ
ዛነበረ ዒይነት ስራሔ፣ ዖበን ግሌጋልትቱ እንዱያቋረጥ ሲጠየቅ ይሰራው የነበረው የስራ
ዛኸፇል ዛነበረ መጠን መሃያ፣ ካብ ስራሔ ዒይነት የአገሌግልት ዖመኑ ይከፇሇው
ዛተሰናበተለ ምኽንያት ዛገሌፅ ናይ ግሌጋልት የነበረው የዯመወዛ መጠንና ከስራ
ምስክር ወረቐት ይውሃቦ። የተሰናበተበት ምክንያት የሚገሌፅ
የአገሌግልት ምስክር ወረቀት ይሰጠዋሌ።
አንቀፅ 35 ግሌጋልት እንትቋረፅ ዛህለ ክፌሉት አንቀፅ 35 አገሌግልት ሲቋረጥ ስሇሚኖረው
ክፌያ
1. ዛኾነ ፕሉስ ግሌጋልት እንትቋረፅ 1. ማንኛውም ፕሉስ አገሌግልት ሲቋረጥ
ዖይተኸፇል መሃያ ወይ አበሌን እንተሃሇየ ያሌተከፇሇው ዯመወዛ ወይም አበሌ ካሇ
ይኽፇል። ይከፇሇዋሌ
2. አግባብ ብዖሇዎ ሔጊ ጡረታ ዛተዯንገገ 2. ተገቢነት ባሇው የጡረታ ሔግ የተዯነገገው
ሔለው ኮይኑ ሒዯ ፕሉስ ብምኽንያት ሞት እንዯተጠበቀ ሆኖ አንዴ ፕሉስ በሞት
ግሌጋልቱ እንትቋረፅ ብሂወት እንተል ነቲ ምክንያት አገሌግልቱ ሲቋረጥ በህይወት
ኮሚሽን ብፅሐፌ ንዖፌሇጦም በዒሌቲ ሏዲሩ ሳሇ ሇኮሚሽኑ በፅሁፌ ሊሳወቃቸው
ወይ ኣብትሔቲኡ ንዛመሒዯሩ ስዴርኡ፦ ባሇትዲሩ ወይንም ዯግሞ በስሩ ይተዲዯሩ
ሀ. ብምኽንያት ሔማም ግሌጋልቱ ብሞት የነበሩ ቤተሰቦቹ፦
እንቋረፅ ናይ 3 ወርሑ መሃያ፣ ሀ. በሔመም ምክንያት ሞቶ አገሌግልት
ሇ. ሌኡኽ አናፇፀመ ብዖጋጠሞ ሒዯጋ ሲቋረጥ የ3 ወር ዯመወ዗
እንተሞይቱ ናይ 6 ወርሑ መሃያ ሇ. በግዲጅ ሊይ ባጋጠመው አዯጋ የሞተ
ይኽፇል። እንዯሆነ የ6 ወር ዯመወ዗
ይከፇሇዋሌ።
ክፌሉ ሽውዒተ ክፌሌ ሰባት

ግቡእን ስነ-ምግባርን ፕሉስ የፕሉሶች ግዳታና ስነ-ምግባር
570
አንቀፅ 36 ግቡእ ፕሉስ አንቀፅ 36 የፕሉሱ ግዳታ

ዛኾነ ፕሉስ ኣብ፦ ማንኛውም ፕሉስ፦
1. ንሔገ-መንግስትን ህዛብን ተኣማኒ ናይ 1. ሇህገ-መንግስትና ሇህዛብ ታማኝ የመሆን፣
ምዃን፣ 2. ሙለ ችልታውንና ጉሌበቱን ሇህዛብ
2. ሙለእ ክእሇቱን ጉሌበቱን ንግሌጋልት አገሌግልት የማዋሌ፣
ህዛቢ ናይ ምውዒሌ 3. በስራ ኃሊፉነት መዖርዖር የተሰጡትን የስራ
3. ኣብ መዖርዛር ሰራሔ ዛተወሀቦም ተግባራትን ተግባራትን ላልች በህጋዊ መንገዴ
ካሌኦት ብሔጋዊ መንገዱ ዛወሃብዎ ትእዙዙት የሚሰጡትን ትእዙዜች የመፇፀም፣
ናይ ምፌፃም። 4. የፕሉሱን ስራ የሚመሇከቱ ሔጎችና
4. ናይ ፕሉስ ስራሔ ዛምሌከቱ ሔግታትን መመሪያዎች የማክበር ግዳታ አሇበት።
መምርሑታትን ናይ ምኽባር ግቡእ አሇዎ።
አንቀፅ 37 አጠቓቕማ ሏይሉ አንቀፅ 37 ስሇኃይሌ አጠቃቀም
1. ብፕሉስ ዛግበር አጠቓቕማ ሏይሉ ብሔጊ 1. ፕሉሱ የሚጠቀመው ኃይሌ በሔግ
ዛተዯገፇን ሔጋዊ ስሌጣኑ መሰረት ዛገበረ የተዯገፇና ሔጋዊ ስሌጣኑ መሰረት ያዯረገ
ክኸውን ኣሇዎ መሆን አሇበት።
2. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. ፕሉስ ወንጀሌ የፇፀመውን ሰው በቁጥጥሩ
ፕሉስ ገበን ንዛፇፀመ ሰብ አብ ቁፅፅሩ ስር ሇማዋሌ እና አዯጋን ሇመከሊከሌ፣
ንምእታው ሒዯጋ ንምክሌኻሌ፣ ዒርሱ ራሱንም ሇመከሊከሌ፣ እንዯየ አስፇሊጊነቱ
ንምክሌኻሌ ከከም አዴሊይነቱ ዛተመጣጠነ ተመጣጣኝ ኃይሌ ሉጠቀም ይችሊሌ።
ሒይሉ ክጥቀም ይኽእሌ።
አንቀፅ 38 ስነ-ምግባር ፕሉስ አንቀፅ 38 የፕሉሱ ስነ-ምግባር
ዛኾነ ፕሉስ ንናይዘ ዯንቢ ዴንጋገታትን እቲ ማንኛውም ፕሉስ ሇዘህ ክፌሌ ዴንጋጌዎችና
ኮሚሽን ንዖውፅኦም ካሌኦት ናይ ስነ-ምግባር ኮሚሽኑ ሇሚያወጣቸው ላልች ስነ-ምግባር
መምርሑታት ተገዙኣይ ክኸውን አሇዎ መመሪያዎች ተገዞ መሆን አሇበት።
አንቀፅ 39 ተኣዙዙይነትን አዙዙይነትን አንቀፅ 39 ታዙዥነትና አዙዥነት

ዛኾነ ፕሉስ ማንኛውም ፕሉስ
1. ስርሐ ብዖሇዎ ዛሊዒሇ ፌሌጠትን ክእሇትን 1. ባሇው ከፌ ያሇ ችልታና እውቀት
ክፌፅም አሇዎ። ንዛተመዯበለ ስሩዔ ስራሔን ስራውን መፇፀም አሇበት። የተመዯበበት
ካሉእ ተመሳሳሉ ስራሔ ክፌፅም ግቡእ መዯበኛ ስራ እና ላሊ ተመሳሳይ ስራ
አሇዎ። የመፇፀም ግዳታ አሇበት።
2. ካብ ሊዔሊዋይ ጠርናፉን፣ /ሒሇቓን/፣ ብሔጊ 2. ከበሊይ አሇቃው እና በህግ ስሌጣን
ስሌጣን ዛተወሃቦም ኣካሊት ዛውሃቦ ትእዙዛ የተሰጣቸው አካሊት የተሰጠውን ትእዙዛ
ዛሃቦ ሒሊፉ ወይ አካሌ ንዛህቦ ትአዙዛ መፇፀም አሇበት። በማንኛውም ሁኔታ ትእዙዛ
ሔጋውነት ተሒታቲ ይኸውን። የሰጠው የበሊይ ኃሊፉው ወይ አካሌ ሇሰጠው
3. እቲ ተኣዙዘውን ካብ ዛተውሃቦ ትእዙዛ ወፃኢ ትእዙዛ ሔጋዊነት ተጠያቂ ይሆናሌ።
እንተፂሙ ወይ ኽዒ ዖይሔጋዊ ትእዙዛ 3. ትእዙዛ ተቀባዩም ከተሰጠው ትእዙዛ
ምዃኑ እናፇሇጠ እንተፇፂሙ ተሒታታይ ውጪ ከፇፀመ ወይንም ሔጋዊ ያሌሆነ ትእዙዛ
ይኸውን። መሆኑ እያወቀ ከፇፀመ ተጠያቂ ይሆናሌ።
አንቀፅ 40 ምስጢር ምሔሊው አንቀፅ 40 ሚስጢር ስሇመጠበቅ

ዛኾነ ፕሉስ፦ ማንኛውም ፕሉስ
1. ኣግባብ ብዖሇዎ ሔጊ ዛተዯንገገ ከምዖሇዎ 1. አግባብነት ባሊቸው ሔጎች የተዯነገጉት
571
ኮይኑ ናይ ሃገርን ህዛብን ዴሔንነት ዛጏዴእ እንዯተጠበቁ ሆነው የአገርና የህዛብ

ብምዃኖም ምስጢር ዛተባህለ ዯህንነት የሚጎደ በመሆናቸው ሚስጢር
መረዲአታታት፣ የተባለት መረጃዎች፣
2. ኣብሰራሔ ኮነ ካብ ስራሔ ወፃኢ እቲ ዋኒኑ 2. በስራም ሆነ ከስራ ውጪ ጉዲዩ ሉያውቀው
ክፌሌጦ ዛግባእ ሰብ ተዖይኮይኑ ብኣሰራርሒ የሚገባው ሰው ካሌሆነ በስተቀር በስራ
ምስጢር ዛተበሃሇ ዛኾነ መረዲእታ ንካሉእ ሚስጢር የተባሇ ማንኛውም መረጃ
ዛኾን ሰብ ክገሌፅ የብለን። ሇማንኛውም ሇላሊ ሰው መግሇፅ
የሇበትም።
አንቀፅ 41 ውህብቶ አንቀፅ 41 ስሇስጦታ
ዛኾነ ፕሉስ ንዛህቦ ወይ ክህብ ትፅቢት ማንኛውም ፕሉስ በፕሉስነቱ ሇሰጠው
ንዛግበረለ ግሌጋልት ዛኾነ ይኹን ውህብቶ ወይንም ሇመስጠት ከሚጠበቅበት አገሌግልት
ክሒትት ወይ ክቕበሌ የለብን። የማንኛውም የስጦታ አይነት መጠየቅ ወይንም
መቀበሌ የሇበትም።
አንቀፅ 42 እቶት ምፌሊጥ አንቀፅ 42 ገቢህን ስሇማሳወቅ
ዛኾነ ፕሉስ ኣዴይነቱ ተኣሚንለ በቲ ኮሚሽን ማንኛውም ፕሉስ አስፇሊጊነቱ ታምኖበት
እንትሔተት ካብ መሃያ ውፃኢ ዛርከቦ እቶት በኮሚሽኑ ሲጠየቅ ከዯመወ዗ ውጪ
ክገሌፅ አሇዎ። የሚያገኘውን ገቢ መግሇፅ አሇበት።
አንቀፅ 43 ኣብ ሞንጎ ፕሉሳዊ ስራሔን ውሌቀ አንቀፅ 43 በፕሉሳዊ ስራና በግሌ ጥቅም
ጥቕምን ዛፌጠር ጎንፂ መካከሌ ስሇሚፇጠሩ ግጭቶችና ስሇመጣጣም
1. ዛኾነ ፕሉስ ምስ ናይ ባዔለ ምስ ናይ 1. ማንኛውም ፕሉስ ከራሱ፣ ከዖመድቹ
አዛማደ ወይ ምስ ናይ ፇተውቱ ረብሒ ወይንም ከወዲጆቹ ጥቅም ጋር የተያያዖ
ዛተሒሒዛን ምስ ስርሐ ተፃራርን ዋኒኑ ከስራ ሃሊፉነቱ ጋር የማይጣጣም ጉዲይ
እንተጋጥሞ ንሒሇቅኡ ብፅሐፌ ከፌሌጥ ሲያጋጥመው ሇኃሊፉው በፅሁፌ ማሳወቅ
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተገሇፀ ኩነታት 2. በዘህ አንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ 1 የተገሇፀው
እንተጋጥም እቲ ዋኒን ዛተገሇፀለ ሒሊፉ ሁኔታ ሲያጋጥም ሁኔታው የተገሇፀሇት
ኣዴሊይ ኮይኑ እንተረኺብዎ ካሉእ ፕሉስ ኃሊፉ አስፇሊጊ ሆኖ ካገኘው ላሊ ፕሉሰ
ተኪኡ ክሰርሔ ክገብር ኣሇዎ ተተክቶ እንዱሰራው ሉያዯርግ ይችሊሌ።
3. ፕሉስ ስርሐ እንትፌፅም ንዛኾነ ፕሇቲካዊ 3. ፕሉስ ስራውን ሲፇጽም ሇማንኛውም
ውዴብ ኣዴሌዎ ክገብር ወይ ወገናውነት የፕሇቲካ ዴርጅት ማዲሊት ወይንም
ከርኢ የብለን፡፡ ወገናዊነትን ማሳየት የሇበትም።
አንቀፅ 44 ካሉእ ስራሔ ምስራሔ ዛኽሌከሇለ አንቀፅ 44 ላሊ ስራ መስራት ስሇሚከሇከሌበት
ኩነታት ሁኔታ
1. ዛኾነ ፕሉስ ነቲ ኮሚሽን ዛህቦ ግሌጋልት 1. ማንኛውም ፕሉስ ሇኮሚሽኑ የሚሰጠሙን
ዖጎዴሌ ወይ ዴማ ብዛኾነ ኩነታት ምስቲ አገሌግልትየሚያጓዴሌ ወይንም
ዛተመዯበለ ስራሔ ዛፃረር ወይ ምስ ፕሉሳዊ በማንኛውም ሁኔታ ከተመዯበበት ስራ ጋር
ሙያኡ ዖይጠዒዒም ስራሔ ክሰርሔ የብለን። የሚቃረን ወይንም ከፕሉሳዊ ሙያው
የማይጣጣም ስራ መስራት የሇበትም።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዴንጋገ ሔሌው 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋጌ
ኮይኑ ዛኾነ ፕሉስ ንቤት ዔዮኡ አፌሌጡ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማንኛውም ፕሉስ
ብትርፉ ጊዘኡ ካሌእ ስራሔ ክሰርሔ ሇፅሔፇት ቤቱ አሳውቆ በትርፌ ጊዚው
ይኽእሌ እዩ። ፕሉስ ብትርፉ ግዘኡ ላሊ ስራ መስራት ይችሊሌ። ፕሉስ
ዛሰርሏለ ኩነታት ብመምርሑ ይውሰን። በትርፌ ሰዒት ስሇሚሰራበት ሁኔታ
572
በመመርያ ይወሰናሌ።
አንቀፅ 45 ኣተሒሔዙን ኣጠቓቕማን ንብረት አንቀፅ 45 የንብረት አያያዛና አጠቃቀም
ዛኾነ ፕሉስ ንስርሐ መፇፀሚ ዛተወሃብዎ ማንኛውም ፕሉስ ሇስራው ማስፇፀሚያ
መሳርሑታትን ናውትን በአግባቡ ምጥቃምን የሚሰጡትን ንብረቶችና መሳሪያዎች
ምሔሊውን ግቡእ አሇዎ። በአግባቡ የመጠቀምና የመጠበቅ ኃሊፉነት
አሇበት፡፡
አንቀፅ 46 ብዔዲ ተሒታቲ ናይ ምዃን ሒሊፌነት አንቀፅ 46 በእዲ ተጠያቂ የመሆን ኃሊፉነት
ዛኾነ ፕሉስ ንስርሐ መፇፀሚ ኣብ ዛተዋህብዎ ማንኛውም ፕሉስ ሇስራው ማስፇፀሚያ
መሳርሔታትን ናውትን ዛበፅሔ ጉዴኣት ወይ ተብሇው የተሰጡትን ንብረቶችና መሳሪያዎች
ጥፌኣት በዔዲ ተሒታቲ ዛኸውን እቲ ጉዴኣት ሊይ ሇሚያዯርሰው ጥፊት በእዲ ተጠያቂ
ወይ ጥፌኣት ብናይ ባዔለ ሸሇሌትነት ወይ ኮነ የሚሆነው ጉዲቱ ወይንም ጥፊቱ በራሱ
ተባሂለ ብዛተፇፀመ ተግባር ምኽንያት ዛበፅሏ ቸሌተኝነት ወይንም ሆን ተብል በተፇፀመ
እንኾይኑ እዩ። ተግባር ምክንያት የዯረሰ ሲሆን ነው።
አንቀፅ 47 ዯንቢ ክዲን ናይ ምኽዲን ግቡእ አንቀፅ 47 ዯንብ ሌብስ የመሌበስ ግዳታ
ዛኾነ ፕሉስ ኣብ ስራሔ እንትኾን ዯንቢ ክዲኑ ማንኛውም ፕሉስ በስራ ሊይ ሲሆን ዯንብ
አማሉኡ ክኽዯን አሇዎ። ሌብሱን አሟሌቶ መሌበስ አሇበት።
አንቀፅ 48 ፅሬት ምሔሊው አንቀፅ 48 ፅዲትን ስሇመጠበቅ
1. ዛኾነ ፕሉስ ውሌቀ ፅሬቱን ክዲኑን ብዛግባእ 1. ማንኛውም ፕሉስ የግሌ ንፅህናውን እና
ክሔለ አሇዎ። የሌብሱ ንጽህና በሚገባ መጠበቅ አሇበት።
2. ብዙዔባ ኣተሒሊሌዋ ፅሬት ኣመሌኪቱ በቲ 2. ንጽህናው አስመሌክቶ ኮሚሽኑ
ኮሚሽኑ ዛወፅእ መምርሑታት ክኽበር የሚያወጣቸው መመሪያዎችን ማክበር
አንቀፅ 49 ካሌኦት ግቡኣት አንቀፅ 49 ላልች ግዳታዎች
1. ዛኾነ ፕሉስ ዛተዋሀቦ ዯንቢ ክዲንን ፅጥቅን 1. ማንኛውም ፕሉስ የተሰጠውን የዯንብ
ንካሉእ ሰብ ኣሔሉፈ ክህብ የብለን። ሌብስና ትጥቅ ሇላሊ ሰው አሳሌፍ መስጠት
2. እቲ ኮሚሸን እንተየፌቐዯ ዛኾነ ዒይነት የሇበትም።
ሒገዛ ወይ ረዱኤት ክተአኻኸብ የብለን። 2. ኮሚሽኑ ካሌፇቀዯ በስተቀር ማንኛውም
3. ዯንቢ ክዲኑ እንትኽዯን መጋየፂ ነገራት አይነት እርዲታ ማሰባሰብ የሇበትም።
ክገብር የብለን። በዒሌ ሒዲር እንኾይኑ ግና 3. ዯንብ ሌብሱን ሲሇብስ ሇጌጥ ተብሇው
ናይ መርዒ ቀሇበት ጥራሔ ክገብር ይኽእሌ የሚዯረጉ ነገሮች ማዴረግ የሇበትም።
እዩ። ባሇትዲር ከሆነ ግን የጋብቻ ቀሇበቱን ብቻ
4. ሰሊማዊ ሰሌፌን ስራሔ ጠጠው ናይ ምባሌ ሉያዯርግ ይችሊሌ።
አዴማ ወይ ዒመፅ ክገብር የብለን። 4. ሰሊማዊ ሰሌፌ ወይንም ስራ የማቆም
አዴማ ወይም አመጽ ማዴረግ የሇበትም።
ብዙዔባ ዱስፔሉን ስሇዱስፔሉን
አንቀፅ 50 ዔሊማ ቅፅዒት ዱስፔሉን አንቀፅ 50 የዴስፔሉን ቅጣት ዒሊማሇ
ቅፅዒት ዱስፔሉን ፕሉስ ብዛፇፀሞ ጉዴሇት የዴስፔሉን ቅጣት አሊማ ፕሉሱ በፇፀሙው
ዱስፔሉን ተጣዑሱ ንሒውሩ ክእረምን ስርሐ የዴሰፔሉን ጉዴሇት በመጸጸት ሇወዯፉቱ
ብዛግባእ ክፌፀም ክኽእሌ ወይ ዖይእረም ታርሞ ስራውን በሚገባ እንዱያከናውን
እንኾይኑ ንምስንባት እዩ። ወይንም የማይታረም ሆኖ ከተገኘ ሇማሰናበት
ነው።
573
አንቀፅ 51 አመዲዴባ ዒይነት ቅፅዒት ዱስፔሉን አንቀፅ 51 የዴስፔሉን ቅጣት አይነቶች

ኣመዲዯብ
1. ጉዴሇት ዴስፔሉን ዛፇፀመ ፕሉስ ከም 1. የዴስፔሉን ጉዴሇት የፇፀመ ፕሉስ
ክብዯት ዱስፔሉን ካብዜም ዛስዔቡ ሒዱኡ እንዯጥፊቱ ክብዯትና ዒይነት ከሚከተለት
ክውስኖ ይኽእሌ፣ ኣንደ ሉወሰንበት ይችሊሌ።
ሀ. ናይ ቃሌ መጠንቀቕታ ሀ. የቃሌ ማስጠንቀቂያ
ሇ. ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ሇ. የፅሁፌ ማስጠንቀቂያ
ሏ. ካብ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃያ ካብ 10 እስካብ ሏ. ከአንዴ ወር ዯመወ዗ ከ10 እስ 50%
50% ናይ ገንዖብ ቅፅዒት የገንዖብ ቅጣት
መ. ክሳብ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃያ ዛበፅሔ ናይ መ. እስከ አንዴ ወር ዯመወዛ የሚዯርስ ገንዖብ
ገንዖብ ቅፅዒት ቅጣት
ሰ. ክሳብ ናይ ሰሇስተ ወርሑ መሃያ ዛበፅሔ ናይ ሰ. እስከ ሁሇት ወርዯመወዛ የሚዯርስ ገንዖብ
ገንዖብ ቅፅዒት ቅጣት
ሸ. ክሳብ ስራሔን መሃያን ክትሔት ምግባር ረ. እስከ ሶስት ወር ዯመወዛ የሚዯርስ ገንዖብ
ቀ. ካብ ስራሔ ምስንባት ቅጣት
ሸ. ከስራና ዯመወዛ ዛቅ እንዱሌ ማዴርግ
ቀ. ከስራ ማሰናበት።
2. በዘ አንቀፅ 1 ሀ ክሳብ ሏ ዛተዖርዖሩ ቀሇሌቲ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ሀ እስከ ሏ
ቅፅዒታት ዱሲፔሉን ተባሂልም ይምዯቡ። የተገሇፁት ቀሊሌ የዴስፔሉን ቅጣቶች
ተብሇው ይመዯባለ።
3. በዘ ዒንቀፅ 1 መ ክሳብ ቀ ዛተገሇፁ ዴማ 3. በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከመ እስከ
ክበዴቲ ቅፅዒታት ዱሲፔሉን ተባሂልም ቀ የተገሇፁት ዯግሞ ከባዴ የዴስፔሉን
ይምዯቡ። ቅጣቶች ተብሇው ይመዯባለ።
አንቀፅ 52 ቀሉሌ ቅፅዒት ዱስፔሉን አንቀፅ 52 ቀሊሌ የዴስፔሉን ቅጣት የሚያስከትለ
ጥፊቶች
እዜም ዛስዔቡ ቀሉሌ ቅፅዒት ዱሲፔሉን ቀጥሇው የተገሇፁት ቀሊሌ የዴስፔሉን
ጥፌኣታት እዮም። ቅጣቶች የሚስከትለት ጥፊቶች ናቸው
1. ዛተማሌአ ዯንቢ ክዲን አማሉእኻ ዖይምርካብ 1. የተሟሊ የዯንብ ሌብስ አሇመሌበስ ወይም
ወይ ኣብ ዯንቢ ክዲን መጋየጺ ምግባር፣ በዯንብ ሌብስ ሊይ ጌጣጌጦች ማዴረግ፣
2. ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት ወይ ዴማ ብዖይ 2. ያሇበቁ ምክንያት ወይንም ያሇፌቃዴ ከስራ
ፌቓዴ ካብ ስራሔ ምትራፌ፣ መቅረት
3. ኣብ እዋን ስራሔ ሰዒት ኣብ ስራሔ ቦታ 3. በስራ ሰዒት በስራ ቦታ ተሰብስቦ ማውራት፣
ተኣኪብካ ምውጋዔ፣
4. ካብ ፌቓዴ እቲ ኮሚሽን ወፃኢ ሒገዛ ወይ 4. ከኮሚሽኑ ፌቃዴ ውጭ እርዲታን ማሰባሰብ
ረዴኤት ዛተኣኻኸበ፣
5. ናይ መሳርሔቱ ወይ ሒሇፌቱ ጉዴሇታት ስነ 5. የስራ ባሌዯረቦቹን ወይም የሃሊፉዎቹ የስነ-
ስርዒት ንዛምሌከቶ ክሉ ዖይምሊጥ ስርዒት ጉዴሇቶችን ሇሚመሇከተው አካሌ
ኣሇማሳወቅ፣
6. ፅሬትካ ዖይምሔሊው 6. ንፅህናህን አሇመጠበቅ
7. ኣብዘ ዒንቀፅ ካብ ዛተዖርዖሩ ዛመሳሰሌ ባህሪ 7. በዘህ አንቀፅ ከተዖረዖሩት ጋር ተመሳሳይነት
ዖሇዎ ቀሊሌ ጉዴሇት ዱስፔሉን። ባህሪ ያሊቸው ቀሊሌ የዴስፔሉን ጉዴሇቶች፣
574
አንቀፅ 53 ከቢዴ ቅፅዒት ዱስፔሉን ዖስዔቡ አንቀፅ 53 ከባዴ የዴስፔሉን ቅጣት የሚያስከትለ
ጥፌኣታት እዮም ጥፊቶች
እዜም ዛስዔቡ ከቢዴ ቅፅዒት ዱስፔሉን ቀጥሇው የተገሇፁት ከባዴ የዱስፔሉን
ጥፌኣታት እዮም፦ ቅጣቶችን የሚያስከትለ ጥፌቶች ናቸው።
1. ኣብ ሔገ-መንግስቲ ዛተዯንገጉ ሰብዊን 1. በሔገ-መንግስቱ የተዯነገጉትን ሰብአዊ እና
ዱሞክራሲያዊን መሰሊት ዛጣሒሰ ዱሞክራሲያዊ መብቶች መጣስ
2. ትእዙዛ ብዖይምኽባር ወይ ብሽሇሌትነት፣ 2. ትእዙዛን ባሇማክበር ወይም በቸሌተኝነት
ብትሌግምቲ ወይ ናይ አሳራርሒ ስነ-ስርዒት በሌግምተኝነት ወይንም የአሰራር ስነ-
ብዖይምክታና ብስራሔ በዯሌ ምብፃሔ፣ ስርዒትን ባሇመከተሌ በስራ ሊይ በዯሌ
ማዴረስ፣
3. ካብ ወፌሪ /ግዲጅ/ ወይ ሌኡኽ ምህዲም 3. ከግዲጅ መሸሽ
4. ስራሔ ከይስራሔ ኮነ ኢሌካ ብምህዋኽ ወይ 4. ስራ እንዲይሰራ ሆን ብል ማወክ ወይንም
ምስ ዛህውኹ ምትሔብባር ከሚያውኩ ጋር ማበር/መተባበር/
5. ብሔጊ ናይ ዲኝነት ስሌጣን ካብ ዛተወሃቦም 5. በህግ የዲኝነት ስሌጣን ከተሰጣቸው ፌርዴ
ኣብያተ ፌርዱ ዛውሃብ ትእዙዛ ዖይምኽባር ቤቶች የሚሰጠን ትእዙዛ ያሇማክበር ወይ
ወይ ብትሌግምቲ ወይ ኮነ ኢሌካ በሌግምተኝነት ወይ ሆን ብል አሇመፇፀም።
ዖይምፇፃም፣
6. ኣብናይ ስራሔ ቦታ ተረኪብካ ናብ ስራሔ 6. በስራ ቦታ ተገኝቶ በስራ ሊይ
ዖይምውፊር አሇመሰማራት፣
7. ዛተወሃቦ መሳርሔታትን ናውትን ብኣግባቡ 7. የተሰጡትን መሳሪያዎች እና ንብረቶች
ዖይምጥቃምን ዖይምሔሊውን፣ በአግባቡ አሇመጠቀም እና አሇመጠበቅ፣
8. ብቀሉሌ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒት ከይተአረመ 8. በቀሊሌ የዴስፔሉን ጉዴሇት ምክንያት
ብዖይ ብቁዔ ምኽንያት ብተዯጋጋሚ ካብ ተቀጥቶ ያሌታረመ ያሇብቁ ምክንያት
ስራሔ ምዔራፌ ወይ ናይ ስራሔ ስዒት በተዯጋጋሚ ከሰራ መቅረት ወይንም የስራ
ዖይምኽባር ሰዒትን ያሇማክበር
9. ኣብ ናይ ስራሔ ቦታ እምባ ጓሮ ምፌጣር 9. በስራ ቦታ አምባጓሮ መፌጠር፣
10.ብሌማዲዊ ስኻር ወይ ብዖዯንዛዛ ዔፅ ወሌፉ 10.በሌማዲዊ ስካር ወይንም በአዯንዙዥ ዔፅ ሱስ
ምክንያት ስራሔ ምብዲሌ፣ ምክንያት ስራን መበዯሌ፣
11.ጉቦ ምቅባሌ ወይ ክወሃቦ ምሔታት 11.ጉቦ መበቀሌ ወይንም እንዱሰጠው መጠየቅ፣
12.ኣብናይ ስራሔ ቦታ ወይ ካብ ናይ ስራሔ ቦታ 12.በስራ ቦታ ወይንም ከስራ ቦታ ውጪ
ወፃኢ ንህዛቢ ሞራሌ ዛፃባእ ተግባር ምፌፃም የህዛብን ሞራሌ የሚቃረን ተግባር
መፇፀም።
13.ናይ ስርቂ ወይ ናይ እምነት ምጉዲሌ ተግባር 13. የስርቆት ወይንም የእምነት ማጉዯሌ
ምፌፃም፣ ተግባር መፇፀም።
14.ኣብ ንብረት እቲ ኮሚሽን ኮነ ኢለ ወይ 14. በኮሚሽኑ ንብረት ሊይ ሆን ብል ወይንም
ብሸሇሌትነት ጉዴአት ክበፅሔ ምግባር፣ በቸሌተኝነት ጉዲት እንዱዯርስበት
ማዴረግ፣
15.ስሌጣን ብዖይ አግባብ መጥቃም 15. በስሌጣን ያሇአግባብ መጠቀም፣
16.ሚስጢር ምብኻን 16. ሚስጥርን ማባከን፣
17.ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒት ብእዋኑ ዖይምፌፃም 17. የዴስፔሉን ቅጣት በወቅቱ ያሇመፇፀም
18. ቀሇሌቲ ዛተበሃለ ናይ ዱስፔሉን ጥፌኣታት 18. ቀሊሌ የሚባለ የዴስፔሉን ጥፊቶች
ብተዯጋጋሚ ምፌፃም። በተዯጋጋሚ መፇፀም፣
19.ካብ ሔጊ ወፃኢ ሒይሉ ምጥቃም ወይ 19. ከሔግ ውጪ ኃይሌ መጠቀም ወይንም
575
ዖይተመጣጠነ ዒቐኑ ዛሒሇፇ ሒይሉ ያሇተመጣጠነ እና ከሌክ ያሇፇ ኃይሌ

ምጥቓም፣ መጠቀም።
20.ናይዘ ዯንቢ ዴንጋጌታትን እቲ ኮሚሽን 20. ከሔግ ዯንብ ዴንጋጊዎችና ኮሚሽኑ
ዖውፅኦም ናይ ስነ-ምግባር መምርሑታት ሇሚያወጣቸው የስነ-ምግባር መመሪያዎች
ተገዙኢ ዖይምዃን፣ ተገዥ ያሇመሆን፣
21.ምስ ፕሉሳዊ ስርሐ ዛጓነፁ ረብሒ ወይ 21. ከፕሉሳዊ ስራው ጋር የሚጋጭ ጥቅም
ጥቐሚ ዖይምፌሊጥ ያሇማሳወቅ
22.ንዛኾነ ፕሇቲካዊ ውዲበ አዴሌዎ ምግባር 22. ሇፕሇቲካዊ ዴርጅቶች አዴሌዎ ማዴረግ
23.ዛህቦ ግሌጋልት ምጉዲሌ ወይ ምሰቲ 23. የሚሰጠውን አገሌግልት ማጓዯሌወይንም
ዛተመዯበለ ስራሔ ዛጓነፅ ሰራሔ ምስራሔ ከተመዯበበት የስራ ባህሪ ጋር የሚቃረን ስራ
መስራት
24.ዛተወሃቦ ዯንቢ ኽዲንን ዔጥቅን ንካሉእ ሰብ 24. የተሰጠውን የዯንብ ሌብስና ትጥቅ ሇላሊ
አሔሉፈ ምሃብ፣ ሰው አሳሌፍ መስጠት
25.ሰሊማዊ ሰሌፉ ምግባር ወይ ስራሔ ጠጠው 25. ሰሇማዊ ሰሌፌ ማዴረግ ወይንምስራ
ናይ ምባሌ አዴማ ምግባር፣ የማቆም አዴማ ማዴረግ፣
26.ኣብ ንብረት ኮነ ኢሌካ ወይ ብሸሇሌትነት 26. በንብረት ሊይ ሆን ብል ወይንም
ጉዴኣት ምብፃሔ፣ በቸሌተኝነት ጉዲት ማዴረስ፣
27. ሔጊታትን መምርሔታትን ዖይምኽባር 27. ሔጎችና መመሪያዎችን ያሇማክበር በሔግ
ብሔጊ ስሌጣን ዛተወሃቦም አካሊት ዛህብዎ ስሌጣን የተሰጣቸው አካሊት የሚሰጡትን
ትእዙዙት ዖይምኽባር ወይ ዖይምፇፃም፣ ትእዙዜችን አሇማክበር ወይ አሇመፇፀም፣
28.ኣብ ናይ ሰራሔ ቦታ ኣፀያፌን ነውርን 28. በስራ ቦታ ሊይ አፀያፉና አስነዋሪ የሆኑ
ተግባራት ዛፇፀመ፣ በቸሌተኝነት መፇፀም
29. ኣብዘ ዒንቀፅ ምስ ዛተዖርዖሩ ተመሳሳሉ 29. በዘሁ አንቀፅ ከተዖረዖሩት ጋር
ክብዯት ዖሇዎ እዩ ኢለ ኮሚቴ ዱስፔሉን ተመሳሳይ ክብዯት ያሇው ነው ብል
ዛወሰኖ ካሉእ ናይ ዱስፔሉን ዛወሰኖ ካሉእ የዴስፔሉን ኮሚቴ የወሰነው ላሊ የዱስፔሉን
ናይ ዱስፔሉን ጉዴሇት ምፌፃም። ጉዴሇት መፇፀም።
አንቀፅ 54 አጀማምራ ክሲ ዴስፔሉንን አወሳስዲ አንቀፅ 54 የዴስፔሉን ክስ አጀማመርና
ስጉምትን እርምጃ አወሳሰዴ
1. አብ ሌዔሉ ዛኾነ ፕሉስ ዛምስረት ናይ 1. በማንኛውም ፕሉስ ሊይ የሚመሰረት
ዱስፔሉን ቅፅዒት ቅዴሚ መውሳኑ ፇፃሙዎ የዴስፔሉን ቅጣት ከመወሰኑ በፉት
ዛብሃሌ ናይ ዱስፔሉን ጉዴሇት በፅሐፌ ፇፅሞታሌ የሚባሇውን የዴስፔሉን ጉዴሇት
ንክፇሌጦ ተገይሩ ንባዔለ ዛከሊኸሇለ ዔዴሌ በፅሁፌ እንዱያውቀው ተዯርጎ ራሱን
ክወሃብ አሇዎ። የሚከሊከሌበትን እዴለ ሉሱጠው ይገባሌ።
2. ቀሉሌ ናይ ዱሰፔሉን ቅፅዒት ውሳነ በቲ 2. ቀሊሌ የዴስፔሉን ቅጣት ውሳኔ በተከሳሹ
ተከሳሲ ናይ ቐረባ ሒሊፉ ኣብ ውሽጢ 15 የቅርብ ኃሊፉ በ15 የስራ ቀናት ውስጥ
ናይ ስራሔ መዒሌቲ ይውስን። ይወሰናሌ።
3. ናይ ቀርባ ሒሊፉ ማሇት ናይ ንኡስ ወረዲ 3. የቅርብ ሃሊፉ ማሇት ሇንኡስ ወረዲ አዙዥ
አዙዘ፣ ናይ ወረዲ አዙዘን አብ ዜባን ክሌሌን የወረዲ አዙዥና በዜንና ክሌሌ ያለት ከክፌሌ
ዖሇው ካብ ክፌሉ ሒሇፌቲ ንሊዔሉ ዖሇዎ ኃሊፉዎች በሊይ ያለት ሃሊፉዎች ናቸው።
ሒሇፌቲ እዮም።
4. ከቢዴ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒት ውሳነ በቢብርኩ 4. ከባዴ የዴሰፔሉን ቅጣት ውሳኔ በየዯረጃው
ብዛተጣየሹ ናይ ዱስፔሉን ኮሚቴታት በተቋቋሙ የዴስፔሉ ኮሚቴዎች ከታየ በኃሊ
ተራእዩ ንውሳነ ሒሳብ ናብ ሒሊፉ ቀሪቡ ኣብ ሇውሳኔ ሃሳብ ወዯ ኃሊፉ ቀርቦ በ60 ቀናት
576
ውሽጢ 60 መዒሌቲ ይውሰን። ውስጥ ይወሰናሌ።

5. ናይ ክሌሌ ትግራይ ስነ ምግባርን ፀረ 5. የክሌሌ የስነ-ምግባር ፀረ ሙስና ኮሚሽን
ግዔዛይንና ኮሚሽን መጣየሺ አዋጅ ቁፅሪ ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥር 67/1995 አንቀፅ
67/1995 ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 3 ሔለው 7 ንኡስ አንቀፅ 3 ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ
ኮይኑ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒት ናይ ዛኾነ ሆኖ የዴስፔሉን ቅጣት የየትኛውንም ፌርዴ
ይኹን ቤት ፌርዱ ውሳነ ከይተፀበየ ወይ ዴማ ቤት ውሳኔ ሳይጠብቅ ወይንም ሳይከተሌ
ከይተኸተሇ ክውስን ይኽእሌ። ሉወሰን ይችሊሌ።
6. በቢብርኩ ዛቐረቡ ናይይግባኣኒ ጥርዒናት 6. በየዯረጃው የሚቀርቡ የይግባኝ
ናብ ሌዔሉኢ ዖል ሒሊፉ ቀሪቦም ውሳነ አቤቱትዎች ወዯ የበሊይ ሃሊፉ ቀርበው
ይረክቡ። ውሳኔ ያገኛለ።
አንቀፅ 55 ካብ ስራሔ ምእጋዴ አንቀፅ 55 ከስራ ስሇ ማገዴ
1. ብከቢዴ ጥፊት ዱስፔሉን ዛተኸሰሰ ፕሉስ 1. በከባዴ የዱስፔሉን ጥፊት የተከሰሰ ፕሉስ
ኣብ ስራሔ አገዱዴካ ምፅናሔ ንስራሔ ከስራው አግድ ማቆየት ሇስራ አፇፃፀም
አፇፃፅማ ይጠቀም ዩ ኢለ እቲ ኮሚሽን ይጥቅማሌ ብል ኮሚሽኑ ሲያምን ፕሉሱ
እንትኣምን ነቲ ፕሉስ ካብ ሒዯ ወርሑ ከአንዴ ወር ሊሌበጠ ጊዚ ከስራና ከዯመወዛ
ንዖይበሇፀ ጊዚ ካብ ስራሔን መሃያ አጊደ በማገዴ ሉያቆም የችሊሌ
ከፅነሕ ይኽእሌ እዩ።
2. ዛኾነ ፕሉስ ብገበን ወይ ዴማ ብዱስፔሉን 2. የዴስፔሉን ኮሚቴ አንዴ ፕሉስ በወንጀሌ
ጥፊት ዛተኸሰሰ እንተኾይኑን እቲ ተግባር ወይንም በዴስፔሉን ጥፊት በሔግ የተከሰሰ
ካብ ስርሐ ዖባርሮ /ዖሰናብቶ/ ምዃኑ ከሆነና ተግባሩ ከሰራው የሚያስወጣው
እንትግመት ካብ ስርሐ ተአጊደ ንክፀንሔ /የሚያሰናብተው/ መሆኑን ሲገመት ከስራው
ናይ ውሳነ ሒሳብ ኮሚቴ ዴስፔሉን ታግድ እንዱቆይ ሇሚመሇከተው ሃሊፉ
ንዛምሌከቶ ሒሊፉ ከቕርብ ይኸእሌ። የውሳኔ ሃሳብ ሉያቀርብ የችሊሌ።
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቐሰ 3. በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
መሰረት እቲ እግዴ ዛፌፀም ብዜባ ዱስፔሉን የማገዴ ስሌጣን ዴስፔሉን ንኡስ ኮሚቴ
ንኡስ ኮሚቴ ናይ ውሳነ ሒሳብ ናብ የውሳኔ ሃሳብ ወዯ ሚመሇከተው ሃሊፉ
ዛምሌከቶ ሒሊፉ ብምቕራብ ይኸውን። በማቅረብ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 56 ይርጋ አንቀፅ 56 ስሇ ይርጋ

1. ቐሉሌ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒት ዖስዔብ ጥፊኣት 1. ቀሊሌ የዴስፔሉን ቅጣትን የማያስከትሌ
ዛፇፀመ ፕሉስ ዛፇፀሞ ጥፌኣት ካብ ጥፊት የፇፀመ ፕሉስ ሇማጣራት
ዛተፇሇጡ ዔሇት ጀሚሩ ክሳብ ሰሇስተ ወርሑ የሚወስዯውን ጊዚ ሳይጨምር የፇፀመው
ስጉምቲ እንተዖይ ተወዴለ ብዱሲፔሉን ጥፊት ከታወቀበት ቀን ጀምሮ ስከ 3 ወር
ተሒታቲ ኣይኸውንን። ዴረስ እርምጃ ካሌተወሰዯበት በዴስፔሉን
2. ከቢዴ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒት ዛስዔብ ጥፌኣት ጉዲይ ተጠያቂ አይሆንም።
ዛፇፀመ እቲ ጥፌኣት ካብ ዛተፇሇጠለ 2. ከባዴ የዴስፔሉን ቅጣት የሚያስከትሌ
ማዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት በቲ ጥፊት በሚመሇከት ጥፊቱን መፇፀሙ
ጥፌኣት እንተዖይተኸሲሱ ብዱሲፔሉን ከታወቀበት ቀን ጀምሮ በአንዴ ዒመት
ስጉምቲ ከይወሰዯ ዛተረፇ ሒሊፉ ተሒታቲ ጊዚ ውስጥ ካሌተከሰሰ በዴስፔሉን
ይኸውን። ተጠያቂ ይሆንም።
3. ኣብዘ ዒንቀጽ ንኡስ ዒንቀፅ 2ን 3ን ክውሰዴ 3. በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 እና 3
ዖሇዎ ናይ ዱስፔሉን ስጉምቲ ከይወሰዯ መሰረት መውሰዴ ያሇበትን የዴስፔሉን
ዛተረፇ ሒሊፉ ተሒታቲ ይኸውንን። እርምጃ ሳይወሰዴ የቀረ ሃሊፉ ተጠያቂ
577
አይሆንም።
4. በመሰረት እዘ ዯንቢ ዛተውሃበ ቅፅዒት 4. በዘሁ ዯንብ የተወሰነው የዴስፔሉን ቅጣት
ዱሲፔሉን ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ተፇፃሚ በአንዴ አመት ውስጥ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ይኸውን። ብዛኾነ መሌክዐ ካብ ሒዯ ዒመት በማንኛውም መሌክ ከአንዴ ዒመት
ክበሌፅ ኣይኸእሌን። እቲ ኮሚሽን ንሔዴ መብሇጥ አይችሌም። ኮሚሽኑም
ሔዴ ቅፅዒት ዱሲፔሉን ናይ ይርጋ ዖመን ሇያንዲንደ የዴስፔሉን ቅጣት የይርጋ
ብመምርሑ ከውሰን ይኸእሌ። ዖመን በመመሪያ ሉወሰን ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 57 መሰሌ ይግባኣኒ አንቀፅ 57የይግባኝ መብት

1. ቀሉሌ ቅፅዒት ዱሲፔሉን ዛተወሰነለ ፕሉስ 1. ቀሊሌ የዴስፔሉን ቅጣት
ኣብቲ ውሳነ ቅር ዛብል እንተኾይኑ ነቲ የተወሰነበትማንኛውም ፕሉስ በውሳኔ ቅር
ውሳነ ዛሃቦ ሒሊፉ ናይ ቀረባ ሒሊፉኡ ይባኣኒ የተሰኘ እንዯሆነ ውሳኔውን ሇሰጠው ሃሊፉ
ከቅርብ ይኽእሌ።እቲ ይግበኣኒ ዛቐረበለ የቅርብ ሃሊፉ ይግባኝ ሉያቀርብ ይችሊሌ
ሒሊፉ ዛህቦ ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን፡
2. ከቢዴ ናይ ዴስፔሉን ቅፅዒት ዛተወሰነለ 2. ከባዴ የዴስፔሉን ቅጣት የተወሰነበትፕሉስ
ፕሉስ በብዯረጅኡ ንዖል ናይ ክሌሌ፣ ዜባ፣ በየዯረጃው ሊሇው የክሌሌ፣ የዜን፣ ፕሉስ
ወረዲ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ይግበኣኒ ከቅርብ የበሊይ ሃሊፉ ይግባኝ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
ይክእሌ፡፡ በብዯረጅኡ ዛዋሃብ ውሳነ ናይ በየዯረጃው የሚሰጠው ውሳኔ የመጨረሻ
መወዲእታ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ
3. ናይ ይግባኣኒ ጥርዒን ዛቐረበለ ሒሊፉ ነቲ 3. የይግባኝ አቤቱታ የቀረበሇት ሃሊፉ የቅጣት
ናይ ቅፅዒት ውሳኔ ክስዔሮ፣ ከመሒይሾ ውሳኔውን ሉሽረው፣ ሉያሻሻሇው ወይንም
ወይክዒ ከምባሒደሽ ክራኣ ክእዖዛ ይኽእሌ። ዯግሞ እንዯ አዱስ እንዱታይ ሉይዛ
ቅፅዒት ምውሳኽ ግን አይኽእሌን። ይችሊሌ። ቅጣትን መጨመር ግን
አይችሌም።
4. ሒዯ ናይ ዱስፔሉን ክሲ ውሳነ ካብ 4. አንዴን የዱስፔሉን ክስ ውሳኔ ከተሰጠበት
ዛተውሃበለ ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 15 ቀን ጀምሮ በ15 ቀናት ውስጥ ይግባኝ
መዒሌቲ ናይ ይግበኣኒ ጥርዒን ከቅርብ አቤቱታ ማቅረብ አሇበት።
ኣሇዎ፡፡
ብዙዔባ ብገበን ዛተኸሰሰ ፕሉስ በወንጀሌ ስሇተከሰሰ ፕሉስ
ዒንቀፅ 58 ምስ ስርሐ ብዛተኣሳሰረ ኩነታት አንቀፅ 58 ከስራው ጋር በተያያዖ ጉዲይ
ብገበን ዛተኸሰሰ ፕሉ በወንጀሌ ስሇሚከሰስ ፕሉስ
ዛተኸሰሰለ ናይ ገበን ተግባር ዛፇፀሞ ብሔጊ አንዴ ፕሉስ የተከሰሰበት የወንጀሌ ዴርጊት
ንዛተወሃቦ ስሌጣንን ተግባርን እንተፌፅም የፇፀመው በህግ የተሰጠውን ስሌጣን ሲተገብር
ብዛነበረ ኩነታት ተገዱደ ምዃኑ በነበረው ሁኔታ ተገድ መሆኑ በየዯረጃው
በብዯረጅኡ ዖል ናይ ዱስፔሉን ኮሚቴ የሚገኝ የዴስፔሉን ኮሚቴ አምነውበት
አሚኒለ ብሒሇፌቲ እንትፀዴቕ እቲ ጉዲይ በሃሊፉዎች ከፀዯቀ ጉዲዩ በዴስፔሉን ጉዲይ
ብዴስፔሉን ዖስዔቦ ቅፅዒት ከምዖል ኮይኑ፦ የሚያስከትሇውን ቅጣት እንዯተጠበቀ ሆኖ፦
1. ስሌጣን ብዖሇዎ ቤት ፌርዱ ናይ ዋሔሰ 1. በሚመሇከተው ፌርዴ ቤት የዋስ መብት
መሰሌ ተከቢሩለ እንተኾይኑ ኣብ ሰርሐ የተከበረሇት ከሆነ ከስራው ሊይ ሆኖ ሙለ
ኮይኑ ሙለእ ዯሞዛ ይኽፇል፣ ዯመወ዗ ይከፇሇዋሌ
2. ናይ ዋሔስ መሰሌ ከይተከበረለ ዛእሰር 2. የዋስ መብቱ የማይከበርሇት ሆኖ
እንተኮይኑ የሚታሰር ከሆነ፦
578
ሀ.ስሌጣን ብዖሇዎ ቤት ፌርዱ ናይ ዋሔሰ ሀ. ጉዲዩ በፌርዴ ቤት የመጨረሻ ውሳኔ

መሰሌ ክሳብ ዛዋሃበለ እዋን ሙለእ እስከሚሰጠው ዴረስ ሙለ ዯመወ዗
ዯሞ዗ ይኽፇ‟ል ይሰጠዋሌል. በተከሰሰበት ወንጀሌ
ሇ. ብዛተኸሰሰለ ገበን ቤት ፌርዱ ፌርዴ ቤት ጥፊተኛነትን አረጋግጦ
ጥፌታኣተኝነት አረጋጊፁ ናይ ቅፅዒት የእስራት ውሳኔ ካስተሊሇፇበት ውሳኔ
ውሳነ እንዴሔር ኣመሒሊሉፈለ ውሳኔ ከተሰጠበት ቀን ጀምሮ ከስራው
ካብ ዛተዋሃበለ መዒሌቲ ጀሚሩ ካብ ይሰናበታሌ።
ስራሔ ይሰናበት።
ሏ. ኮይኑ ግና ብፕሉስነት ሙያ ብዛተዙመዯ ሏ. ሆኖም ግን ከፕሉስነት የሙያ ተግባሩ
ገበን ተኸሲሱ ካብ 3 ዒመት ዖይበሌፅ በተዙመዯ ተከሶ ከ3 ዒመት
ናይ እስራት ቅፅዒት ተፇሪዴዎ ቅፅዒቱ ሇማይበሌጥ የእስራት ቅጣት
ወዱኡ እንተወፂኡ ክሳብ ሒዯ ወርሐ ተፇርድበት እስራቱ አጠናቆ ከወጣና
ኣብ ዖል ጊዚ እንተመሌኪቱ እቲ ጉዲይ እስከ አንዴ ወር ባሇው ጊዚ ውስጥ ወዯ
ብክሌሌ ኮሚሽን ተራእዩ ናብ ሰራሔ ስራው እንዱመሇስ ካመሇከተ ጉዲዩ
ክምሇስ ይክአሌ። በክሌለ ፕሉስ ኮሚሽኑ ታይቶ ወዯ
ስራው ሉመሇስ ይችሊሌ
3. ክሲ ካብ ዛቐረበለ እዋን ጀሚሩ ናይ 3. ክስ ከቀረበበት ጊዚ ጀምሮ የመጨረሻ
መጨረሻ ውሳኔ ክሳብ ዛዋሃብ ናይቲ ውሳኔ እስከሚሰጠው ዴረስ የኮሚሽኑ
ኮሚሽን ጠበቓ ነቲ ፕሉስ ይከራኸረለ። ጠበቃ ሇፕሉሱ ይከርከርሇታሌ።
ዒንቀፅ 59 ምስ ሰራሔ ርክብ ብዖይብለ ኩነታት አንቀፅ 59 ከስራው ጋር ዛምዴና በላሇው
ብገበን ዛተኸሰሰ ፕሉስ ጉዲይ በወንጀሌ ስሇተከሰሰ ፕሉስ
ዛኾነ ፕሉስ ብሔጊ ካብ ዛተነፀረ ናይ ፕሉስ ማንኛውም ፕሉስ በሔግ በግሌፅ ከሚታወቅ
ተግባር ርክብ ብዖይብለ ጉዲይ ክሲ ቀሪብለ የፕሉስ ተግባር ጋር ግንኙነት በላሇው ጉዲይ
እንተኾይኑ፦ ብዱስፔሉን ዛወሃቦ ናይ ቅፅዒት የወንጀሌ ክስ የቀረበበት ከሆነ የሚወሰንበት
ውሳነ ከምዖል ኮይኑ፣ የዴስፔን ቅጣት ውሳኔ እንዯተጠበቀ ሆኖ፦
ኣብ ስራሐ ኮይኑ ሙለእ ዯሞዛ ይረክብ‟
1. ስሌጣን ብዖሇዎ ቤት ፌርዱ ብዋሔስ 1. ስሌጣን ባሇው ፌ/ቤት በዋስ ከተሇቀቀ
እንተተሇቒቑ ኣብ ስርሐ ኮይኑ ሙለእ በስራው ሊይሆኖ ሙለ ዯመወ዗ ያገኛሌ።
ዯሞዛ ይረክብ 2. የዋስ መብት ሳይከበርሇት ከታሰረ
2. ናይ ዋሔሰ መሰሌ ከይተኸበረለ ዯመወዛ አይከፇሇውም።
3. ብዛተኸሰሰለ ገበን ብቤት ፌርዱ ጥፌኣታኛ 3. በተከሰሰበት ወንጀሌ በፌ/ቤት ጥፊተኛ
ኮይኑ እንተተረኺቡ ካብ ስርሐ ይሰናበት ሆኖ ከተገኘ ከሰራው ይሰናበታሌ።
4. ምስ ሰርሐ ርክብ ብዖይብለ ገበን ተኸሲሱ 4. ከስራው ጋር ግኙነት በላሇው ወንጀሌ
ካብ 6 ወረሑ ንታሔቲ ዛተቐፀዏ ፕሉስ ተከሶ ከ6 ወር እስራት በታች የተቀጣ
ዛተኸሰሶ ገበን ብስርቂ ጉቦ አዯንዙዘ ዔፅ ፕሉስ የተከሰሰበት ወንጀሌ ስርቆት፣
ምጥቃም፣ እምነት ምጉዲሌ ክትራንን ጉቦ፣ አዯንዙዥ ዔፅ መጠቀም እምነት
ካሌኦትን ተመሳሳሌቱ ከበዴቲ ገበናት ማጉዯሌ፣ ዖረፊ እና ላልች ተመሳሳይ
እንተዖይኮይኑ እስራቱ ወዱኡ ምስወፀ ክሳብ ከባዴ ወንጀልች ካሌሆነ በስተቀር እስራቱ
ሒዯ ወርሑ ዖል ጊዚ እንተመሌከተ በቲ ፇጽሞ እንዯወጣ እስከ 1 ወር ባሇው ጊዚ
ኮሚሽን ተራእዩ ናብ ስርሐ ክምሇስ ክገበር ውስጥ ካመሇከተ በፕሉስ ከሚሽኑ ታይቶ
ይኽእሌ። ወዯ ስራው እንዱመሇስ ማዴረግ ይቻሊሌ።
5. ኣብዘ ዒንቀፅ እ዗ይ ንኡስ ዒንቀፅ 4 5. በዘህ አንቀፅ ንኡሰ አንቀጽ 4 የተዖረዖሩ
ዛተዖርዖሩ ገበናት ፇፃሙ ተባሂለ ዛተከሰሰ ወንጀልች ፇፅሞዋሌ ተብል የተከሰሰ
579
ፕሉስ ብቤት ፌርዱ ነፃ እንተወፀውን እቲ ፕሉስ ፌ/ቤት ነፃ ብል በፇርዴሇት

ኮሚሽን ነቲ ጉዲይ ሪኡ ካብ ስራሔ ኮሚሽኑ ጉዲዩን አይቶ ከስራው
ከሰናብቶ ይኽእሌ። ሉያሰናብተው ይችሊሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ ዖጠኝ
ብዙዔባ ማዒርግ፣ ዯረጃ ዔብየትን ሽሌማትን ስሇማአረግ፣ የዯረጃ እዴገት እና ሽሌማት
ዒንቀፅ 60 ማዒርግ አንቀፅ 60 ስሇማአረግ
ናይቲ ኮሚሽን ናይ ማዒርግ ብርክን መፀውዔን የኮሚሽኑ የማእረግ ዯረጃና ስያሜ የሚከተሇው
ዛስዔቡ ኾይኑ። ይሆናለ።
1. ኮንስታብሌ፣ 8. እንስፓክተር 1.ኮንስታብሌ 8. እንስፓክተር
2. ሒጋዘ ሳጅን 9. ዋና እንስፓክተር 2. ረዲት ሳጅን 9. ዋና እንስፓክተር
3. ምክትሌሳጅን 10. ሒጋዘ ኮማንዯር 3. ምክትሌ ሳጅን 10. ረዲት ኮማንዯር
4. ሳጅን 11. ኮማንዯር 4.ሳጅን 11. ኮማንዯር
5. ዋና ሳጅን 12. ሒጋዘ ኮሚሽነር 5. ዋና ሳጅን 12. ረዲት ኮሚሽነር
6. ሒጋዘ እንስፓክተር 13. ዋና ኮሚሽነር 6. ረዲት እንስፓክተር 13. ዋና ኮሚሽነር
7. ምክትሌ እንስፓክተር 14. ኮሚሽነር 7. ምክትሌ እንስፓክተር14. ኮሚሽነር
ዒንቀፅ 61 ብርክታት ማዒርግ ዒንቀፅ 61 የማአርግ ዯረጃዎች
ናይቲ አባሊት ፕሉስ አዋሃህባ ማዔረግ ብሰሇስተ የፕሉስ አባልች ማአርግ አሰጣጥ በሶስት
ብርክታት ዛተኸፇሇ እዩ። ዯረጃዎች የተከፇሇ ነው።
1. ዛተሒተ ብርኪ ማዒርግ 1. ዛቅተኛ የማዔረግ ዯረጃ
ሀ. ኮንስታብሌ ሀ. ኮንስታብሌ
ሇ. ሒጋዘ ሳጅን ሇ. ረዲት ሳጅን
ሏ. ምክትሌ ሳጅን ሏ. ምክትሌ ሳጅን
2. ማእኸሊይ ብርኪ ማዒርግ 2. መካከሇኛ የማአርግ ዯረጃ
ሀ. ሏጋዘ ኮንስታብሌ ሀ. ረዲት ኮንስታብሌ
ሇ. ምክትሌ ኢንስፓክተር ሇ. ምክትሌ ኢንስፓክተር
ሏ. ኢንስፓክተር ሏ. ኢንስፓክተር
3. ዛሊዒሇብርኪ ማዒርግ 3. ከፌተኛ የማአርግ ዯረጃ
ሀ. ዋና ኢንስፓክተር ሀ. ዋና ኢንስፓክተር
ሇ. ምክትሌ ኮማንዯር ሇ. ምክትሌ ኮማንዯር
ሏ.ኮማንዯር ሏ.ኮማንዯር
መ.ሊጋዘ ኮሚሽነር መ.ረዲት ኮሚሽነር
ሰ. ምክት ኮሚሽነር ሰ. ምክትሌ ኮሚሽነር
ረ. ኮሚሽነር ረ. ኮሚሽነር
ዒንቀፅ 62 መፅንሑ እዋን ማዒርግ 62 መአርጉ የሚቆይበት ጊዚ
ሒዯ ፕሉስ ዛቕፅሌ ማዔረግ ቅዴሚ ምርካቡ ኣብ አንዴ ፕሉስ ቀጣዩ ማአርግ ከማግኘቱ በፉት
ዛሒ዗ ማዒርግ ካብዘ ንታሔቲ ሰንጠረዥ በያዖው መአርግ የሚቆይበት ጊዚ ሇያንዲንደ
ንሔዴሔዴኡ ዛተወሰነ እዋን ክፀንሔ አሇዎ መአርግ ቀጥል በሰንጠረዞ የተወሰነውን
ጊዚ/አመታት/ መቆየት አሇበት፡፡
580
ተ/ ናይ ማዒርግ ኣብ ዛሒዜ ማዒርግ ንቅሌጡፌ ዔብየት ቀፂለ ዛረኽቦ ማዒርግ ዔብየት

ቁ ዛፀንሒለ ጊዚ ዖዴሉ ጊዚ
1 ኮንስታብሌ 4 ዒመት 3 ዒመት ረዲት ሳጅን

2 ሒጋዘ ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ምክትሌ ሳጅን
3 ምክትሌ ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ሳጅን
4 ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ዋና ሳጅን
5 ዋና ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ረዲት ኢንስፓክተር
6 ሒጋዘ ኢንስፓክተር 2 ዒመት 1 ዒመት ምክትሌ ኢንስፓክተር
7 ምክትሌ ኢንስፓክተር 3 ዒመት 2 ዒመት ኢንስፓክተር
8 ኢንስፓክተር 3 ዒመት 2 ዒመት ዋና ኢንስፓክተር
9 ዋና ኢንስፓክተር 3 ዒመት 2 ዒመት ረዲት ኮማንዯር
10 ሒጋዘ ኮማንዯር 3 ዒመት 2 ዒመት ኮማንዯር
11 ኮማንዯር 3 ዒመት 2 ዒመት ረዲት ኮሚሽነር
12 ሒጋዘ ኮሚሽነር 3 ዒመት 2 ዒመት ምክትሌ ኮሚሽነር
በዘያው መአረግ ሊይ ሇተቀሊጠፇ እዴገት

የሚቆይበት የሚያስፇሌግ
ተ/ ማዒርግ ጊዚ/ዒመት/ ጊዚ/ዒመት/ ቀጥል የሚያገኘው
ቁ የመአረግ እዴገት
1 ኮንስታብሌ 4 ዒመት 3 ዒመት ረዲት ሳጅን
2 ረዲት ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ምክትሌ ሳጅን
3 ምክትሌ ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ሳጅን
4 ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ዋና ሳጅን

5 ዋና ሳጅን 3 ዒመት 2 ዒመት ረዲት ኢንስፓክተር
6 ረዲት ኢንስፓክተር 2 ዒመት 1 ዒመት ምክትሌ ኢንስፓክተር
581
7 ምክትሌ ኢንስፓክተር 3 ዒመት 2 ዒመት ኢንስፓክተር

8 ኢንስፓክተር 3 ዒመት 2 ዒመት ዋና ኢንስፓክተር
9 ዋና ኢንስፓክተር 3 ዒመት 2 ዒመት ረዲት ኮማንዯር
10 ረዲት ኮማንዯር 3 ዒመት 2 ዒመት ኮማንዯር
11 ኮማንዯር 3 ዒመት 2 ዒመት ረዲት ኮሚሽነር
12 ረዲት ኮሚሽነር 3 ዒመት 2 ዒመት ምክትሌ ኮሚሽነር
ዒንቀፅ 63 ብዔብየት ማዒርግ አንቀፅ 63 የማአርግ እዴገት

1. ዛኾነ ፕሉስ ከሽወም ዛኽእሌ 1. አንዴ ፕሉስ ሉሾም የሚችሇው
ሀ. ክፌቲ ናይ ስራሔ ቦታ እንትህለ ሀ. ክፌት የስራ ቦታ ሲኖር
ሇ. ነቲ ዛሽወመለ ክፌቲ ናይ ስራሔ ቦታ ዖዴሉ ሇ. ሇሚሾምበት ክፌት የስራ ቦታ የሚያስፇሌግ
ናይ ትምህርቲ ዯረጃን ናይ ስራ ሌምዱን የትምህርት ዯረጃና የስራ ሌምዴ የሚያሟሊና
ዖማእኸሇን ናይ ስራሔ ኣፇፃፅምኡ ካብ በስራ አፇፃፀሙም ከላልች ተወዲዲሪዎች
ካሌኦት ተወዲዯርቲ ዛሒሸ ካይኑ እንተርከብ የተሻሇ ሆኖ ሲገኝ ነው።
ሏ. ዛተዋሃቦ ስሌጠና እንተአጠናቂቑ ንማዒርግ ሏ. የተሰጠው ስሌጠና ካጠናቀቀ ሇማአርግ
ዔብየት ብቑዔ ይኸውን። እዴገት በቂ ይሆናሌ።
2. ናይዘ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋገ ሔሌው 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋጌ
ኮይኑ ካብ ሏዯ ናይ መዒርግ ብርኪ ሌዔሌ እንተጠበቀ ሆኖ ከአንዴ ማአርግ ዯረጃ ከፌ
ናብ ዛበሇ ናይ መዒርግ በርኪ ዛግበር ናይ ወዲሇው የመአረግ ዯረጃ የሚዯረግ የማአርግ
መዒርግ ዔብየት ብውዴዴርን ብፇተናን እዴገት በውዴዴር እና በፇተና ይሆናሌ።
ይኸውን።
3. በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 62 ንሒጋዘ ኢንስፓክተር 3. በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 62 መሰረት ሇረዲት
ዖዴሉናይ መፅንሑ ግዚ ዛተዯንገጉ ኢንስፓክተርነት የሚያስፇሌግየመቆያ ጊዚ
እንተሃሇወኳ ፕሉ ኮላጅ ዖውፀኦ መመዖኒ የተዯነገገ ቢኖርም ፕሉስ ኮላጅ የሚያወጣው
ዖማሌአ ኣብ ዛተሒተ ናይ መዒረግ ዯረጃ መመዖኛ የሚያሟሊ በዛቅተኛ የማአርግ ዯረጃ
ዛርከብ ፕሉስ ንዛዎሃቦ ስሌጠና የሚገኝ ፕሉስ የሚሰጠውን ስሌጠና ካጠናቀቀ
እንተጠናቒቑ ንሒጋዘ ንስፓክተርነት ሇረዲት ኢንስፓክተርነት ሉወዲዯር ይችሊሌ።
ክወዲዯር ይኽሌ።
4. ዛሊዒሇ ስራሔ ዛፇፀመን አዛዩ ዛበሇፀ ናይ 4. የሊቀ ስራ የፇፀመና እጅግ የተሻሇ የስራ
ስራሔ ክእሇት ዖርኣየ ፕሉስ በዘ ዯንቢ ችልታ ያሰየ ፕሉስ በዘህ ዯንብ አንቀፅ 63
ዒንቀፅ 62 ንቅሌጡፌ ዔብየት ዖዴሉ ጊዚ ሇተቀሊጠፇ እዴገት የማያስሌግ ጉዚ ሲያሟሊ
እንተማሉኡ ንመዒርግ ዔብየት ብቁዔ ክኸውን ሇመአርግ እዴገት ብቁ ሉሆን የችሊሌ።
ይክእሌ
5. ሒዯ ፕሉስ ብፕሉስ ሞያ ተወሳኺ ስሌጠና 5. አንዴ ፕሉስ በፕሉስነት ሙያ ተጨማሪ
ወሲደ ምስ ፕሉስ ስራሔ ርክብ ብዖሇዎም ስሌጠና ወስድ ከፕሉስ ስራ ግንኙነት ባሊቸው
መዲያት ኣፌሌጦ ካብ ዛተውሃቦ ናይ ሞያን ዖርፍች እውቅና ካሊቸው የሙያና ቴክንክ
ቴክኒክን መሰሌጠኒ ማእኸሌ ፣ ኮላጅ ወይ ማሰሌጠኛ ማእከሊት ኮላጆችና
ዩኒቨርስቲ ተማሂሩ ብዱፔልማ ወይ ብዱግሪ ዩኒቨርሲቲዎች ተምሮ በዱፔልማ ወይንም
እንተተመሪቁ ናይ ትምህርቲ መረዲእትኡ በዱግሪ ከተመረቀ የትምህርት ማስረጃው
ንመዒርግ ዔብየት ኣብ ግምት ውሽጢ ወይንም በዱግሪ ከተመረቀ የትምህርት
ይኣትው። ማስረጃው ሇመአርግ እዴገቱ በግምት ውስጥ
582
ይገባሌ።
ዒንቀፅ 64 ምሌክት ማዔረግ አንቀፅ 64 የማአርግ ምሌክት
1. ዛኾነ ፕሉስ ምስ ዯንቢ ክዲን ዛግበር 1. ማንኛውም ፕሉስ ከዯንብ ሌብስ ጋር
ፕሉስን ናይ ስራሔ ብርኩን ዖርኢ ምሌክ የሚዯረግ ፕሉስነቱንና የስራ ዯረጃውን
መዒረግ ይገብር የሚያሳይ የማአርግ ምሌክት ያዯረጋሌ።
2. ምሌክታት ማዒርግ ኣሰራርሒን ናይ ቀሇም 2. የማአርግ ምሌክቶች አሰራር እና የቀሇም
ዒይነትን ናይ ማዒርግ ብርክታት ንምፌሊይ ዒይነቶች ማአርግ ዯረጃዎች ሇመሇየት
ዛኽእሌ ይኸውን ዛርዛር አፇፃፅምኡ የማያስችሌ ይሆናሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ
ብመምርሑ ይውስን። በመመሪያ ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 65 ኣወሃህባ ማዒርግን ብርኪ ማዒርግ አንቀፅ 65 ስሇማእረግ አዴገት አሰጣጥ
1. ማዒርግ በርኪ ዔብየትን በብርኪ ንዖል ፕሉሰ 1. መአረግ እና የዯረጃ እዴገት በየዯረጃው
ናይ ምሃብ ስሌጣን ናይቲ ኮሚሽን ይኸውን። ሊሇው የፕሉስ አባሌ የመስጠት ስሌጣን
2. ናይቲ ዱስፔሉን ቅፅዒት ዛተወሰነለ ፕሉሰ የከሚሽኑ የሆናሌ።
ቅፅዒቱ ብይርጋ ዛተዒፀወ እንተኾይኑ 2. የዴስፔሉን ቅጣት የተወሰነበት ፕሉስ
ንማዔረግ ዔብየት ክወዲዯር አይኽሌን። ቅጣቱ በይርጋ የቀረ ካሌሆነ በስተቀር
የመአርግ እዴገትሉወዲዯር አይችሌም።
3. ሒዯ ፕሉስ ናይ ማዒርግ ዔብየት ቅዴሚ 3. አንዴ ፕሉስ የመአርግ ዴገት ከማግኘቱ
ምርካቡ ዛረኸቦ ዯመወዛ ዔብየት ካበ በፉት ያገኘው የነበረው ዯመወዛ የዯረጃ
ዛረኸበለ ዯረጃ ካብ ዛተወሰነ መሌዒሉ እዴገት ሊገኘው ዯረጃ ከተወሰነ መነሻ
ዯመዛ ንሊዔሉ ወይ ማዔረ እንተኾይኑ ሒደሽ ዯመወዛ በሊይ ወይንም አኩሌ የሆነ
ዯመወዛ ቅዴሚ ምርካቡ ይረኽቦ ካብ ዛነበረ እንዯሆነ አዱስ ዯመወዛ ከማግኘቱ በፉት
ዯመወዛ ቀፂለ ንዖል እርከን ዯመወዛ ያገኘው ከነበረው ዯመወዛ ቀጥል ያሇውን
ይረክብ። የእርከን ዯመወዛ ያገኛሌ።
4. እቲ ኮሚሽን ናይ ዯረጃ ዔብየት ዛወሃበለ 4. ኮሚሽኑ የዯረጃ እዴገት የሚሰጥበትን
ዛርዛር መምርሑ የውፅእ ዛርዛር መመሪያ ያወጣሌ
አንቀፅ 66 ሽሌማት አንቀፅ 66 ስሇ ሽሌማት
እቲ ኮሚሸን ኣዛዩ ዛሊዒሇ ናይ ስራሔ ኣስተዋፅኦ ኮሚሽኑ በጣም ከፌተኛ የስራ አስተዋፅኦ
ዖበርከተ ፕሉስ ሽሌማት ክህብ ይኽእሌ። ሊበረከተው ፕሉስ ሽሌማት ሉሰጥ ይችሊሌ።
ዛርዛዛር ኣፇፃፅሙኡ እቲ ኮሚሽን ብዖውፅኦ ዛርዛር አፇፃፀሙ ኮሚሽኑ በሚያወጣው
መምርሑ መሰረት ይውስን። መመሪያ መሰረት ይወሰናሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ አስራ አንዴ
ዛተፇሊሇዩ ኮሚቴታት ስሇ የተሇያዩ ኮሚቴዎች
አንቀፅ 67 ኮሚቴ ዴስፔሉን አንቀፅ 67 ስሇ ዱስፔሉን ኮሚቴ
ከቢዴ ናይ ዴስፔሉን ቅፅዒት ዛስዔቡ ከባዴ የዱስፔሉን ቅጣቶች የማያስከትለ
ጥፌኣታት ናይ ምምርማርን አፃርዩ ውሳነ ሒሳብ ጥፊቶች የመመርመርና አጣርቶ ሇውሳኔ ሃሳብ
ናይ ምቕራብ ስሌጣን ዛተዋሃቦ ኮሚቴ ዱስፔሉን የማቅረብ ስሌጣን የተሰጠውን የዱስፔሉን
በብብርኩ በዘ ዯንቢ ተጣይሹ ኣል። ኮሚቴ በየዯረጃው በዘህ ዯንብ ተቋቁሟሌ።
አንቀፅ 68 አወዲዴባን ተፀዋዔነትን አንቀፅ 68 አዯረጃጀትና ተጠሪነት
1. ኮሚቴ ዱስፔሉን በብብርኩ ብዖሇው ናይ 1. የዱስፔሉን ኮሚቴ በየዯረጃው ባለት
ክሌሌ፣ ዜባ፣ ወረዲ፣ ንኡስ ወረዲ፣ ዛጣየሹ የክሌሌ፣ የዜን፣ የወረዲና ንኡስ ወረዲዎች
ኮይኑ የሚቋቋሙ ሆኖ፦
ሀ. ኣብ ክሌሌ ኮሚሸን ዛህለ ዱስፔሉን ሀ. በክሌሌ ሇፕሉስ ኮሚሽን የሚኖር ዴስፔሉን
ኮሚቴ 5 አባሊት ዖሇዎ ኮይኑ 3 አባሊት ኮሚቴ 5 አባሊት የሚኖሩት ሆነው ሶስቱ በፕሉስ
583
ፕሉስ ይምረፁ 2 በቲ ኮሚሽን አባሊት የሚመረጡ ሆነው ሁሇት ዯግሞ

ይምዯቡ። በኮሚሽነሩ ይመዯባሌ።
ሇ. ብክሌሌ ዛህለ ናይ ዱስፔሉን ኮሚቴ ሒዯ
አካቢን ሒዯ ፀሒፉን ይምረፁ። ሇ. በክሌሌ ዯረጃ የሚኖር የዴስፔሉን ኮሚቴ
ሏ. ብዜባ፣ ወረዲን፣ ን/ወረዲን ዛቆውም አንዴ ሰብሳቢና አንዴ ፀሃፉ ይመረጣሌ።
ዱስፔሉን ኮሚቴ ሔዴሔዴ ሰሇስተ ሏ. በዜን፣ በወረዲና በንኡስ ወረዲ የሚቋቋሙ
አባሊት እንትህሌዎ ሒዯ ኣባሌ በቢብርኩ የዴስፔሉን ኮሚቴዎች እያንዲንዲቸው ሦስት
ዖል ሒሊፉ ዛሔረይን ክሌተ አባሊት ዴማ አባሊት ሲኖሩት አንዴ አባሌ በየዯረጃው ባለት
ብኣባሊት ፕሉስ ዛመረፁ ኮይኖም ሒዯ ሃሊፉዎች የሚመሩጥ ሁሇቱ አባሊት ዯግሞ
አካቢ ይምረፁ። በፕሉስ አባሊት የሚመረጡ ሆነው አንዴንዴ
2. ኣብ ዯቂ አንስትዮ ዖሇውዎ ከባቢ እንተነኣሰ ሰብሳቢ ይመርጣለ።
ሒንቲ ናይ ዯቂ አንስቲዮ ተወካሉት ናይቲ 2. ኮሚቴው ሴቶች ባለበት አካባቢ ቢያንስ
ኮሚት ኣባሌ ይህሌዎ። አንዱት የሴቶች ተወካይ በአባሌነት
3. ናይቲ ኮሚቴ ተፀዋዔነት በቢብርኩ ንዖል እንዴትኖር ያዯርጋሌ።
ሒሊፉ ይኽውን። 3. የኮሚቴው ተጠሪነት በየዯረጃው ሇሚገኝ
4. ናይቲ ኮሚቴ ናይ ስራሔ ዖመን ክሌተ ዒመት ሃሊፉ ይሆናሌ።
ይኸውን። 4. የኮሚቴው የስራ ዖመን ሁሇት ዒመት
አንቀፅ 69 ስሌጣንን ሃሊፉነት ዴሰፔሉን ኮሚቴ ይሆናሌ።
1. ናይ ኮሚሽን ፕሉስ ናይ ዱስፔሉን ኮሚቴ፣ አንቀፅ 69 በየዯረጃ ተጠሪነት የተቋቋሙት
ሀ. መምርሑ ሒሊፉ ከቢዴ ናይ ዴስፔሉን የዴሰፔሉን ኮሚቴዎች ስሌጣንና ሃሊፉነት
ጥፌኣት ፇፂሞም ተባሂለ እንትኽሰሱ 1.የኮሚሽኑ የዴስፔሉን ኮሚቴ
አፃርዮ ንውሳነ ሒሳብ ናብ ኮሚሽነር ሀ. የመመሪያ ሃሊፉዎች ከባዴ የዴስፔሉን
የቕርብ። ጥፊት ፇፅመዋሌ ተብሇው ሲከሰሱ
አጣርቶ የውሳኔ ሃሳብ ሇኮምሽነሩ
ሇ. ኣብ ክሌሌ ቤት ፅሔፇት ውሽጢ ዛሰርሐ ያቀርባሌ።
ሰራሔተኛታት ናይ ዴስፔሉን ጥፌኣታት ሇ. በክሌለ ፅሔፇት ቤት ውስጥ የሚሰሩ
እንትፌፅሙ አፃርዩ ናብ መምርሑ ሒሊፉ ሰራተኞች የዴስፔሉን ጥፊት ሲፇፅሙ
የቕርብ። አጣርቶ ወዯ መመሪያ ኃሊፉ
ሏ. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51 ዛተጠቐሰ ከቢዴ ያቀርባሌ።
ናይ ቅፅዒት ዒይነታት ዛቕፅሌ ጥፌኣት ሏ. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 51 የተጠሱት
ዛፇፀመ ዜባ አዖዛቲ ጥፌኣት እንትፌፅሙ ከባዴ የቅጣ ዒይነቶች የዜን ፕሉስ
ውሳነ ሒሳብ ንኮሚሽነር የቕርብ። አዙዦች ጥፊት ሲፇፅሙ አይቶ
የውሳኔ ሃሳቡን ሇኮሚሽነሩ ያቀርባሌ።
2. ናይ ዜባ ፕሉሰ ቤት ፅሔት ናይ ዱስፔሉን
ኮሚቴ፦ 2. የዜን ፕሉስ ጽ/ቤት የዱስፔሉን ኮሚቴ፦
ሀ. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51 /1/ ካብ መ፣ ሀ. በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 51 መሰረት በመ፣
ሰ፣ረ ዛተጠቐሱ ከቢዴ ናይ ቅፅዒት ሰ፣ ረ የተጠቀሱት ከባዴ የቅጣት
ዒይነት ሪኢቶ ናይ ውሳነ ሃሳብ ንዜባ ዒይነቶች አይቶ የውሳኔ ሃሳቡን ሇዜን
ፕሉስ ሒሊፉ የቕርብ። ፕሉስ ሃሊፉ ያቀርባሌ።
ሇ. ብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51/1/ ኣብ ሸ ን ቀን
ዛተጠቐሱ ከቢዴ ናይ ቅፅዒት ዒይነታት ሇ.በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 51 በ ሸ እና ቀ
ንዛፌፀም ምስ ንፁር ሪኢቶ ብንኡስ የተጠቀሱት ከባዴ የቅጣት ዒይነቶች
ወረዲ ሒሊፉ ኣቢለ ናይ ወረዲ ፕሉስ ሲፇፀሙ በዜን ፕሉስ ሃሊፉ
584
ዱስፔሉን ኮሚቴ ይሰዴዴ። አማካይነት ወዯ ፕሉስ ኮሚሸን

ሏ. ካብ ወረዲ ዛመፁ አብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ የዴስፔሉ ኮሚቴ ይሊካሌ።
51/ረ/ ዛሸፇኑ ጉዲያት ናይ ውሳነ ሏ. ከወረዲ ሇሚመጡ በዘሁ አንቀፅ 51
ሒሳብ ብምሃብ ናብ ዜባ ሒሊፉ የቕርብ /ረ/ የሚሸፇኑ ጉዲዮች ሊይ የውሳኔ
ሃሳብ በመስጠት ወዯ ዜን ሃሊፉ
3. ናይ ወረዲ ፕሉስ ናይ ዱስፔሉን ኮሚቴ፦ ያቀረባሌ።
ሀ. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51 ካብ መ ክሳብ ሰ 3. የወረዲ ፕሉስ የዱስፔሉን ኮሚቴ
ዛተጠቐሱ ከቢዴ ናይ ቅፅዒት ዒይነታት ሀ. በዖሁ ዯንብ ንቀፅ 51/ከ መ እስከ ሰ
ሪኡ አፃሪዩ ናይ ውሳነ ሒሳብ ንወረዲ የተጠቀሱትን ከባዴ የቅጣት አይነቶች
ፕሉስ ሒሊ የቅረብ። አይቶና አጣርቶ ሇወረዲው ፕሉስ ሃሊፉ
ሇ. ኣብዘ ዯንቢ አንቀፅ 51 አብ ረ ዛተጠቀሱ የውሳኔ ሃሳብ ያቀርባሌ።
ከቢዴ ናይ ቅፅዒት ዒይነታት እንትፌፀም ሇ. በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 51 በ ረ
ብወረዲ ፕሉስ ሒሊ አቢለ ናብ ዜባ፣ ፕሉሰ የተጠቀሱት ከባዴ የቅጣት አይነቶች
ዱስፔሉን ኮሚቴ ይሰዴዴ። እንዯተፇፀሙ በወረዲው ፕሉስ ሃሊፉ
አማካኝነት ወዯ ዜን ፕሉስ ዴስፔሉን
ሏ. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51 ኣብ /ሸ/ /ቀ/ ኮሚቴ ይሌካሌ።
ዛተጠቐሱ ከቢዴ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒታት ሏ. በዘህ ዯንብ አንቀፅ 51/በ ሸ እና ቀ
ንክውስን ናብ ዜባ ፕሉስ ይሰዴዴ። የተጠቀሱት ከባዴ የዴስፔሉን ቅጣቶች
እንዯተፇፀሙ ወዯ ዜን ፕሉስ
4. ናይ ንኡስ ወረዲ ፕሉስ ዱስፔሉን ኮሚቴ ይሌካሌ።
ሀ. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51/1/ ዛተጠቐሱ 4. የንኡስ ወረዲ ፕሉስ ዱስፔሉን ኮሚቴ
ከቢዴ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒታት ሪኡ ሀ. በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 51/1/ በ /መ/
ናይ ውሳነ ሒሳብ ንንኡስ ወረዲ ፕሉስ የተጠቀሱት ከባዴ የቅጣት አይነቶች
ሒሊፉ የቕርብ። አይቶ የውሳኔ ሃሳብ ሇ ን/ወረዲ ፕሉስ
ሇ. ኣብዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 51/1/ ካብ /ሰ/ ሃሊፉ ያቀርባሌ።
ክሳብ /ቀ/ ዛተጠቐሱ ከቢዴ ናይ ሇ. በዘሁ ዯንብ አንቀፅ 51/1/ ከ /ሰ/
ዱስፔሉን ቅፅዒት ዒይነታት እንትፌፀም እስከ /ቀ/ የተጠቀሱት ከባዴ የቅጣት
ምስ ንፁር ሪኢቶ ብንኡሰ ወረዲ ሒሊፉ አይነቶች እንዯተፇፀሙ ግሌፅ ከሆነ
አቢለ ናብ ወረዲ ፕሉሰ ዱስፔሉን አስተያየት ጋር በንኡስ ወረዲ ሃሊፉ
ኮሚቴ ይሰዴዴ። አማካኝነት ወዯ ወረዲ ፕሉስ
ዱስፔሉን ኮሚቴ ይሌካሌ።
አንቀፅ 70 ስሌጣን ምዴሊው መምርሑ አሰራርሒ
ሒሃሊፉነት አንቀፅ 70 የአሰራር መመሪያን የማዖጋጀት
1. ናይ ክሌሌ ፕሉስ ኮሚሽን ናይ ስነ-ስርዒት ስሌጠን
መምርሑ ኣዲሇዩ ንቢሮ ፌትሔን 1.የክሌሌ ፕሉስ ኮሚሽን የስነ-ስርዒት
ምምሔዲርን የቅርብ ክፅዴቕ እንተል መመሪያ አዖጋጅቶ ሇፌትህ አስተዲዯር ቢሮ
በብዯረጅኡ ኣብ ስራሔ የውዔሌ። ያቀርባሌ ሲፀዴቅም በየዯረጃው ስራ ሊይ
አንቀፅ 71 ምቋም ዔብየት ኮሚቴ ይውሊሌ።
ናይፕሉስ ናይ ማዒርግ ዔብየት መርሚሩ ነቲ አንቀፅ 71 የዔዴገት ኮሚቴን ስሇመቋቋም
ኮሚሽን ናይ ውሳነ ሒሳብ ዖቅርብ ናይ ዔብየት የፕሉስ የማአርግ እዴገት መርምሮ ሇኮሚሽኑ
ኮሚቴ ብዯረጃ ክሌሌ በዘ ዯንቢ እ዗ይ ቆይሙ። የውሳኔ ሃሳብ የሚያቀርብ የእዴገት ኮሚቴ
አንቀፅ 72 አባሊት ኮሚቴ ዔብየት በክሌሌ ዯረጃ በዘህ ዯንብ ተቋቁሟሌ።
1. አባሊት ዔብየት ኮሚቴ ዛስዔቡ እዮም አንቀፅ 72 ስሇየዔዴገት ኮሚቴ አባሊት
585
1. የእዴገት ኮሚቴ አባሊት የሚከተለት

ሀ. ምክትሌ ኮሚሽነር . . . አካቢ ናቸው።
ሇ. ካብ ስራሔ ክፌሉካብ ዛተውፃፅኡ ተወከሌቲ ሀ. ምክትሌ ኮሚሽነር ……ሰብሳቢ
ዛተመረፁ ኣርባዔተ ፕሉሳት ኣባሊት . . . ሇ. ከየስራ ክፌለ ከተውጣጡ ታወካዮች
ኣባሊት የተመረጡ አራት ፕሉሶች …አባሊት
ሏ. ሒሊፉ ምምሔዲር ሰራሔተኛ . . . አባሌ
መ. እቲ ክፌቲ ናይ ስራሔ መዯብ ዛርከበለ ናይ ሏ. የሰራተኛውአስተዲዯር ኃሊፉ …አባሌ
ስራሔ ሒሊፉ …አባሌ መ. ክፌት የስራ መዯቡ የሚገኝበት የስራ ኃሊፉ
2. እቲ ኮሚቴ ካብ አባሊቱ ብዛተውፃእፅኡ … አባሌ
ተወከሌቱ ዛምረፁ ሏዯ ፀሒፉ ይህሌዎ 2. ኮሚቴው ከአባሊቱ በተውጣጡ ተወካዮች
3. እቲ ኮሚቴ ካብየስራሔ ክፌሉ ዛምረፁ 2 የሚመረጥ አንዴ ፀሃፉ ይኖረዋሌ
ዯ/አንስቲዮ አባሊት ይህሌውዎ። 3. ኮሚቴው ከየስራ ክፌለ የሚመረጡ 2 ሴት
4. ንዔብየት ኮሚቴ ዛምረፁ አባሊት ብስነ- አባሊት ይኖሩታሌ
ምግባሮም፣ ብፌትሒውነቶም፣ ብስራሔ 4. ሇዔዴገት ኮሚቴ የሚመረጡ አባሊት በስነ-
አፇፃፅማ ብቅዒቶም ዛተመስገኑ ኮይኖም ምግባራቸው፣በፌትሃዊነታቸው እና በስራ
አብቲ ኮሚሽን ውሽጢ ካብ 5 ዒመት ንሊዔሉ አፇፃፀም ብቃታቸው የተመሰገኑ ሆነው
ዖገሌግለ ክኾኑ ኣሇዎም። በኮሚሽኑ ከ5 ዒመት በሊይ ያገሇገለ መሆን
5. ስራሔ ዖመን ዔብየት ኮሚቴ ክሌተ ዒመት አሇባቸው።
ይኸውን። 5. የኮሚቴው የስራ ዖመን ሁሇት ዒመት
አንቀፅ 73 ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ዔብየት ይሆናሌ።
እቲ ኮሚቴ ተፅዋዔነቱ ንኮሚሽነር ኮይኑ፦ አንቀፅ 73 የእዴገት ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይ ተወዲዯርቲ ምዛገባ ብዛወፅእ ምሌክታ ኮሚቴው ተጠሪነቱ ሇኮሚሽነሩ ሆኖ፦
መሰረት ብትኽክሌን ብዛተማሌአን ኩነታት 1. የተወዲዲሪዎች ምዛገባ በሚወጣ ማስታወቂያ
እቲ ምዛገባ ምትግባሩ የረጋግፅ። መሰረት በትክክሌ እና በተሟሊ ሁኔታ
2. ናይ ተወዲዲርቲ መረዲእታን ናይ ስራሔ መካሄደን ያረጋግጣሌ።
ሌምዱ ትኽክሇኛነት ይምርምር። 2. የተወዲዲሪዎች ማስረጃዎች እና የስራ ሌምዴ
3. ንዯረጃ ዛቐረቡ ተወዲዯርቲ በቲ መመዖኒ ትክክሇኛነት ይመረምራሌ።
መሰረት አወዲዱሩ ብዯረጃ የቐምጥ። ዛርዛር 3. ሇዯረጃው የሚቀርቡ ተወዲዲሪዎች
ነጥቢ አዋህባ ብመምርሑ ይውስን። በመመዖኛው መሰረት አወዲዴሮ በየዯረጃው
4. ዛሒሸ ነጥቢ ንዖምፅኡ ተወዲዯርቲ ብምምራፅ ያስቀምጣሌ።
ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ ኮሚሽነር ይቐርብ። 4. የተሻሇ ነጥብ ያመጡ ተወዲዲሪዎችን
በመምረጥ ከውሳኔ ሃሳብ ጋር ሇኮሚሽነር
5. ኮሚቴ ዔብየት ናይ ምፅራይ ስራሔ ኣዴሊይ ያቀርባሌ።
ኮይኑ እንትረኽቦ ንዛኾነ ናይ ፕሉስ ስራሔ 5. የአዴገት ኮሚቴው ሇማጣራት ስራው
ክፌሌታት ክዖራረብ ይኽእሌ። አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ሇማንኛውም የፕሉስ
6. በዘ ዯንቢ መሰረት ዛተውሃብዎ ንስራሔ የስራ ክፌልችን ሉያነጋግር ይችሊሌ።
አዴሊይቲ ዛኾኑ ተግባራት ይፌፅም። 6. በዘ ዯንብ መሰረት የተሰጡትን ሇስራ
አንቀፅ 74 ስነ-ስርዒት ኣሰራርሒ ኮሚቴ ዔብየት አስፇሊጊ የሆኑ ተግባሮችን ያስፇፅማሌ።
አንቀፅ 74 የእዴገት ኮሚቴን የአሰራር ስነ-
ናይቲ ኮሚቴ ናይ አሰራርሒ ስነ-ስርዒት ስርዒት
ከምዛስዔብ ይኸውን። የኮሚቴው የአሰራር ስነ-ስርዒት እንዯሚከተሇው
1. ኣብ ዛኾነ አኼባ ካብ አባሊቱ ካብ 2/3 /ሲሶ/ ይሆናሌ
ንሊዔሉ እንትርከብ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን። 1. በማንኛውም ሰብሰባው ከአባሊቱ ከሁሇት
586
ሦስት በሊይ ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ

2. ንዛኾነ ጉዲይ ኣብቲ አኼባ ብዛተረኸቡ ይሆናሌ።
አባሊት ብዒብሊሊይ ዴምፂ ይውስን 2. ማንኛውም ጉዲይ በስብሰባው በተገኙ አባሊት
3. ናይቲ ኮሚቴ አባሊት ዴምፂ ማዔረ እንኾይኑ ብሊጫ ዴምፅ ይወስናሌ።
ናይቲ ኮሚቴ አካቢ ዖሇዎ ወገን ውሳነ ናይቲ 3. የኮሚቴው አባሊት ዴምጽ እኩሌ በተከፇሇ
ኮሚቴ ይኸውን ጊዚ የኮሚቴው ሰብሳቢ ያሇበት ወገን ውሳኔ
4. እቲ ኮሚቴ ብዒብሊሊይ ዴምፂ ኣብ ዛውሰነለ የኮሚቴው ውሳኔ ይሆናሌ።
እዋን ናይቲ ውሐዴ ዴምፂ ሒሳባት ምስ 4. ኮሚቴው በዴምፅ ብሌጫ በወሰነበት ጊዚ
ምኽንያቱ ኣብቲ ናይ አኼባ ቃሇ ጉባኤ የአነስተኛው ዴምጽ ሃሳቦች ከነምክንያቱ
ከምዛገብ አሇዎ። በስብሰባው ቃሇ-ጉባኤ መመዛገብ አሇበት።
5. እቲ ኮሚቴ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርኽቦ ናይ
ባዔለ ናይ ስነ-ስርዒት መምርሑ ከውፅእ 5. ኮሚቴው አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘውየራሱ
ይኽእሌ። የስነ-ስርዒት መመሪያ ሉያመጣ ይችሊሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ክሌተ

ብዙዔባ ዔጥቂ፣ ኣርማን ወረቐት መሇሇይ መንነት ክፌሌ ዒስራ ሁሇት
አንቀፅ 75ዔዯሊ ዔጥቅን ዯንቢ ክዲንን ስሇትጥቅ፣ አርማ እና የማንነት መታወቂያ
ወረቀት
አንቀፅ 75 ስሇ ትጥቅና እና ዯንብ ሌብስ እዯሊ
ዛኾነ ፕሉስ ብዙዔባ ክረኽቦ ዛግባእ ዔጥቅን ዯንቢ
ክዲንን እቲ ኮሚሽን ብዖውፅኦ መምርሑ መሰረት ማንኛውም ፕሉስ ሉያገኘው የሚገባው ትጥቅ
ይውስን። እና የዯንብ ሌብስ ኮሚሽኑ በሚያወጣው
አንቀፅ 76 ትሔዛቶ አረማ መመሪያ መሰረት ይወስናሌ።
ናይቲ ኮሚሽን አርማ ንሔጊ ተገዙኣይነት፣ አንቀፅ 76 የአርማ ይዖት
ሔጊ መኸበራይነት፣ ናይ ህዛቢ መገሌገሊይነት የኮሚሽኑ አርማ ሇሔግ ተገዥነትን፣ ሔግ
ዖንፀባረቕ ይኸውን። አስከባሪነትና የሔዛብ አገሌጋይነትን
አንቀፅ 77 አጠቓቕማ ኣርማ የሚያንፀባርቅ ይሆናሌ።
1. አርማ ናይቲ ኮሚሽን አብ ፕሉስ መንነት አንቀፅ 77 ስሇአርማው አጠቃቀም
ወረቐት፣ አብ ቆቢዔ፣ ኣብ ናይ ፕሉስ 1. የኮሚሽኑ አርማ በፕሉስ የመታወቂያ
ተሽከርከርቲን እቲ ኮሚሽን አብዛውስኖም ወረቀት በኮፌያ በፕሉስ ተሽከርካሪዎች
ካሌኦት ቦታታትን ኩነታትን ምጥቃም እና ኮሚሽኑ በሚወስናቸው ላልች
ይክኣሌ። ቦታዎች እና ሁኔታዎች መጠቀም
2. ናይቲ ኮሚሽን ዛተፇሊሇዩ ናይስራሔ ይቻሊሌ።
ክፌሌታት ከከም ናይ ስርሕም ፀባይ ካብቱ 2. የተሇያዩ የኮሚሽኑ የስራ ክፌልች
ኮሚሽን አርማ ብተወሳኺ ናይ ባዔልም እንዯየስራው ጸባይ ከኮሚሽኑ አርማ
አርማ ክህሌዎም ይኽእሌ። በተጨማሪ የየራሳቸው አርማ ሉኖራቸው
3. እቲ አርማ ዛሔዜም ናይ ቀሇም ዒይነታት ይችሊሌ።
እቲ ሔብረተሰብ ንፕሉስ ብቀሉለ ፇሉዩ 3. አርማው የሚይዙቸው የቀሇም አይነቶች
ክፌሌጦ ዖኽእሌ ክኸውን አሇዎ። ናይ ቀሇም ሔ/ሰቡ ፕሉሱን በቀሊለ ሇየቶ ሉያወቀው
ዒይነት ብናይቲ ኮሚሽን መምርሑ ይውስን። የሚያስችሌ መሆን አሇበት፡፡ ሇበትየቀሇሙ
አይነት በኮሚሽኑ መመሪያ ይወሰናሌ።
587
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ

ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት ክፌሌ አስራ ሦስት
አንቀፅ 79 መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
አንቀፅ 79 መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
እቲ ኮሚሽን ነዘ ዯንቢ ንምፇፃም ዛርዛር
መምርሑ ከወፅእ ይኽእሌ። ኮሚሽኑ ይህንን ዯንብ ሇማሰፇፀም ዛርዛር
መመርያ ሉያወጣ ይችሊሌ።
አንቀፅ 80 ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት
1. ኣብዘ ዯንቢ ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ዛምሌከት አንቀፅ 80 ተፇፃሚነት የላሊቸው ሔጎች
ነዘ ዯንቢ ዛፃረር ዛኾነ ይኹን ሔጊ ወይ 1. በዘህ ዯንብ የተሸፇኑ ጉዲዮችን
ሌምዲዊ ኣሰራርሒ ተፇፃምነት አይህሌዎን፤ በሚመሇከት ይህንን ንብ የሚፃረር
ማንኛውም ህግ ወይም ሌማዲዊ አሰራር
2. ቅዴሚ ሔዘ በቲ ዛፀንሏ ዯንቢ ተታሑዜም ተፇፃሚነት አይኖረውም።
ዛፀንሐ ጉዲያት በቲ ዛፀንሏ ዯንቢ ዔሌባት 2. ከአሁን በፉት በቆየው ዯንብ ተይዖው
ይረክቡ የቆዩ ጉዲዮች በቆየው ዯንብ
አንቀፅ 81 እዘ ዯንቢ ዛፀንዒለ ጊዚ መሰረትእሌባት ያገኛሌ።
እዘ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙ አንቀፅ 81 ዯንቡ የሚፀናበት ጊዚ
ካብ ዛወፀለ ህሇት ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ
ነሏሰ 1996 ዒ/ም ከወጣበት ቀን ጀምሮ።
ፀጋይ በርሀ ነሏሴ 1996 ዒ/ም
ፔረዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፀጋይ በርሀ
መቀላ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ፔሬዛዲንት
መቀላ
588


ቑፅሪ ኣዋጅ 86/1996 አዋጅ ቁጥር 86/1996
ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የግብርናና ገጠር
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ሌማት ቢሮ ስሌጣንና ተግባር እንዯገና ሇመወሰን የወጣ
አዋጅ
ቑፅሪ ኣዋጅ 86/1996 አዋጅ ቁጥር 86/1996

ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም የግብርናና ገጠር ሌማት ቢሮ ስሌጣንና
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ተግባር እንዯገና ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ሔርሻ ማእኸሌ ዛገበረ ስራሔቲ ገጠር ሌምዒት ግብርናን ማእከሌ ያዯረገ የገጠር ሌማት ስራ
ብዛተመዯበን ዛተዋዯዯን አገባብ ንምምራሔን በተዯራጀና በተቀናጀ መሌኩ ሇመምራትና
ንምፌፃምን ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሔርሻን ሇማስፇፀም የግብርና እና ገጠር ሌማት ቢሮ
ሌምዒት ገጠር ዲግም ብምውሳን ዛሒሸ ስሌጣንና ተግባር እንዯገና በመወሰን
ምውዲዴ ብምፌጣር ብግቡእ ስርሐ ንኽዋፃእን የተሻሻሇ ቅንጁ አሰራርና ቆጣቢ የሰው ሃይሌ
አዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ፣ አጠቃቀም አስተዲዯር እንዱኖር ማዴረግ
ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ-መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ዛተወሃቦ ስሌጣን ዖስዔብ ቤት ተሻሻል በወጣው ሔገ መንግስት ንቀፅ
አዋጅ ኣውፂኡ አል። 49/3/ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን መሰርት
የሚከተሇውን አውጇሌ።
እዘ አዋጅ ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሔርሻን ይህ አዋጅ የግብርናና ገጠር ሌማት ቢሮ
ሌምዒትን ገጠርን ዲግም ንምውሳን ዛወፀ ስሌጣንና ተግባር እንዯገና ሇመወሰን የወጣ
አዋጅ ቑፅሪ 86/1996 ተባሂለ ክፅዋዔ ይክኣሌ አዋጅ ቁጥር 86/1996 ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ።

ያንደ ዋጋ
2. ትርጉም 2. ትርጉም
ቢሮ ማሇት ቢሮ ሔርሻን ሌምዒትን ገጠርን ቢሮ ማሇት የግብርና ገጠር ሌማት ቢሮ
እዩ። ነው።
ምጥያሽ፣ አወዲዴባን ተፀዋዔነትን ስሇ መቋቋም፣ አዯረጃጀትና ተጠሪነት
3. ምጥያሽ 3. መቋቋም
ቢሮ ሔርሻን ሌምዒ ገጠርን ሔጋዊ ሰብነት ሑ዗ የግብርና ገጠር ሌማት ቢሮ ሔጋዊ ሰውነት
በዘ አዋጅ ተጣይሹ ኣል። ይዜ በዘህ አዋጅ ተቋቁመዋሌ።
4. አወዲዴባ 4. አዯረጃጀት
1. እዜም ዛስዔቡ አካሊት ኣብ ትሔቲ እዘ 1. የሚከተለት አካሊት በዘህ ቢሮ ስር ሆኖው
ቢሮ ኮይኖም ተወዱቦም አሇው። ተዯራጅቷሌ።
ሀ. ብአዋጅ ቑፅሪ 54/1994 ዛተጣየሸ ቢሮ ሀ. በአዋጅ ቁጥር 54/1994 መሰረት የውሃ
ሃብቲ ኮሚሽን ሌምዒት ሃበቲ ማይ ዛብሌ ሃብት ሌማት ቢሮ የተባሇ ሲጠራ የነበረው
ስያመ ሑ዗ አሁን የውሃ ሃብት ሌማተ ኮሚሽን ተብል
በዘህ ዋጅ የተሰየመ
ሇ. በዒሌመዘ መንገዱታት ገጠር ሇ. የገጠር መንድች ባሇስሌጣን፣
ሏ. ቤት ጸሔፇት ምስፌሔፊሔ ሔብረት ስራሔ ሏ. የህብረት ስራ ማህበሪት ማስፊፌያ ፅህፇት
ማሔበራት ቤት፣
መ. በዒሌመዘ ሒሇዋ ከባቢ፣ ጠቓቕን መ. የአካባቢ ጥበቃ የመሬት አስተዲዯርና
ምምሔዲርን መሬት አጠቃቀም ባሇስሌጣን
ረ.ኢስቲትዩት ምርምር ሔርሻ ረ. የእርሻ ምርምር ኢንሰቲትዮት
ሰ. ኮሚሽን ሏዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን ሰ. አዯጋ መከሊከሌና ዛግጁነት ኮሚሽን
ሸ. ቤት ጽሔፇት ውሔስና ምግቢ ሸ. የምግብ ዋሰትና ፅህፇት ቤት
2. ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይዘ ዒንቀፅ ከምዖል 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ እንዲሇ ሆኖ ይህ
ኮይኑ እዘ ቢሮ ንስርሐ ሰሇጤንን ፅሔፇትን ቢሮ ሇስራው ቅሌጥፌና ጥራት የሚያግ዗
ዛሔግ዗ ብምክትሌ ቢሮ ሒሇፌቲ ዛምርሐ በምክትሌ ቢሮ ሃሊፉዎች የሚመሩ የስራ
ናይ ስራሔ ዖፇራት ይህሌውዎ። ዛርዛሩ ሰርፍች ይኖሩታሌ ዛርዛሩ ስራ አስፇፃሚ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብዖውፅኦ ምክር ቤት በሚያያወጣው መመሪያ
መምርሑ ይውስን። ይወስናሌ።
3. እዘ ቢሮ፦ ቢሮ ሒሊፉ፣ ንዖፇሩ ዛመርሐ 3. ቢሮው ቢሮው ሃሊፉ ዖረፍችን የሚመሩ
ምክትሌ ቢሮ ሒሇፌትን ንስርሐ ኣዴሇይቲ ምክትሌ የቢሮ ሃሊፉዎች ሇሰራው ሰፇሊጊ
ዛኾኑ መሒውራትን ሰራሔተኛታትን የሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
ይህሌዉዎ፡፡
5. ተፀዋዔነት 5 ተጠሪነቱ
1. ተፀዋዔነት እዘ ቢሮ ንርእሰ ምምሔዲርን ቢሮው ተጠሪነቱ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ሇስራ
ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃምን ይኸውን። አስፇጻሚ ምክር ቤት ይሆናሌ
6 ስሌጣንን ተግባርን 6.የቢሮው ስሌጣንና ተግባር
ኣብ ዒንቀፅ 4/1/ ናይዘ አዋጅ ንዛተዖርዖሩ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 4/1/1 ሇተዖረዖሩት
ፇፀምቲ አካሊት ብመጣየሺ ሔግታቶም ሰቓሚ ካሊት በማቋቋሚያ ህጎቻቸው
ዛተወሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ከምዖል ኮይኑ የተሰጣቸው የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
እዘ ቢሮ ዖስዔብ ስሌጣንን ተግባር ስሌጣንን እንዯተጠበቀ ሆኖ ቢሮው ዛርዛር ስሌጣንና
590
ተግባርን ይህሌዎ። ተግባራት ይኖሩታሌ።

1. ናይቲ ሃገር ፕሉሲ ሔርሻን ገጠር 1. የአገሪቱ የገጠር ሌማት ፕሉሲ በክሌለ
ሌምዒትን ኣብ ብሄራዊ ክሌለ የፇፅም፣ ነዘ ውስጥ ያስፇፅማሌ ይህንን መሰረት
መሰረት ገይሩ ፕሉሲ ሔርሻን ገጠር አዴርገን የክሌለን የገጠር ሌማት ፕሉሲ
ሌምዒትን እዘ ክሌሌ ይቐርፅ። ይቀርፃሌ።
2. ኣብ ዒንቀፅ 4/1/ ናይዘ አዋጅ ዛተዖርዖሩ 2. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 4/1/ የተዖረዖሩት
ፇፀምቲ አካሊት በሊዔሊዋይነት ይመርሔ ስፇቓሚ ካሊት ተቋማት በበሊይነት
የተሒባብር ናይ ስራሔ ትሌምሞምን ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ የስራ
በጀቶም መርሚሩ ንዛምሌከ ናይቲ ክሌሌ እቅድቻቸውና በጀታቸው በመመርመር
መንግስ ክቐርብ ይውስን እንትቀዴ ኣብ ሇሚከተሇው የክሌለ መንግስት አካሌ
ስራሔ ክውዔሌ ይገብር። እንዱቀርብ ይወስናሌ ሲፇቀዴ ስራ ሊይ
እንዱውሌ ያዯርጋሌ።
3. ቅሌጡፌን ቀፃሌነት ዖሇዎን ስራሔቲ 3. ፇጣንና ቀጣይነት ያሇው የግበርናና ገጠር
ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን ንክስፊሔፊሔ ሌማት እንዱስፊፊ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
4. ፔሮግራማት ውሔስነት ምገቢ ይመርሔ፣ 4. የምግብ ዋስትና ፔሮግራም ይመራሌ፣
የተሒባብር ያስተባብራሌ።
5. ሏረስተቶ ዛወሃቡ ግሌጋልት ኤክስቴንሽን 5. ሇገበሬዎች የሚሰጡ የኤክስቴንሽን
ንክስሔፊሔ የበረታትዔ አገሌግልቶች እንዱስፊፊ ያበረታሌ ዴጋፌ
ይሰጣሌ።
6. ካብ ዛምሌከቶም ብምትሔብባር ግሌጋልት 6. ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ገጠር መሰረት ሌምዒት ንክስፊሔፊሔ የገጠር መሰረተ ሌማት አገሌግልት
ኩነታትየመቻቹ። እንዱሰፊፊ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ።
7. አግባብ ምስ ዖሇዎ ኣካሊት ብምትሔብባር 7. አግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ሏረስቶት ግሌጋልት ሌቓሔ ዛረኽብለ የብዴር አገሌግልቶች ሇገበሬዎች
ኩነታት የመቻቹ። የሚቀርብበትን ሁኔታ ያመቻቻሌ።
8. አብ ኢቨስትመንት ሔርሻ ንዛተዋፇሩ ሰብ 8. በግብርና መሰክ ሇተሰማሩ የግሌ ባሇሃብቶች
ሃፌቲ ዴጋፌ ይህብ ዴጋፌ ይሰጣሌ
9. ኣብ ሌምዒት ሔርሻ ፅዔንቶ ክሔዴሩ 9. ቦግብርና ሌማት ሊይ ተጽእኖ ሉያስከትለ
ዖኽእለ ወዴዒዊ ኩነታት ይከታተሌ፣ የሚችለ ወቅታዊ ሁኔታዎች ይከታተሊሌ
ስርዒት ቅዴመ ምዴሊው ይዛርግሔ። የቅዴሚያ ማስጠንቀቂያ ስርዒት
10.ኣብቲ ክሌሌ ተሊበዴትን ተዙመዴትን ይዖረጋሌ።
ሔማም እንስሳን ዖራእቲ ከምኡውን ወራር 10. የእንስሳትና አዔፅዋት በሽታዎች
ባሌዔ ቁፅፅርን አዴሊይ ስጉምቲ ይወስዴ ወረርሽኝና ተዙማች ተባዮችን ሇመከሊከሌና
ሇቆጣጠር አስፇሊግ እርምጃ ይወስዲሌ።
11.ምዔቋር ማይን ስራሔቲ ሌምዒት መስኖ 11. የውሃ ማቆርና የመሰኖ ሌማት ስራዎች
ንክጋፊሔ ስሌትታት አፇፃፅማ የዲሌው ንዱስፊፊ የአፇፃፀም ስሌቶች ያዖጋጃሌ።
የፇፅም። ያበረታታሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ።
12.ብምርምር ዛተረኸቡ ሒዯሽቲ ቴክኖልጂ 12. የርሻ ሌማት ሇማቀሊጠፌና የገጠርና
ንምምሔያሸን ዛሔግ዗ መሰሌጠኒ ትካሊትን ቴክኖልጂ ሇማሻሻሌ የሚያግ዗ የማሰሌጠኛ
ማእኸሊትን የጣይሽ ይመርሔ። ማከሊት ያቋቁማሌ ይመራሌ።
13.ብምርምር ዛተረኸቡ ሏዯሽቲ 13. በምርም የተገኙ አዲዱስ
ቴክኖልጂታት የቕርብ፣ የሊምዴ፣ ቴክኖልጂዎችን ያቀርባሌ ያሊመዲሌ
591
ፔሮቶታይፔታት የምርት ነቲ ቴክኖልጂ ፔሮቶታፕቻችን ያመርታሌ።

ብስፌሒት ንዖፌረዮ ይዛርግሔ። ቴክኖልጂውን በስፊት ሇሚያመርቱትም
ያሰራጫሌ።
14. ኣብ ምፌፃም ፔሮግራም ሰፇራ 14. የሰፇራ ፔሮግራሞችን በማስፀም ረገዴ
ንወረዲታት የተሒባብር ዴጋፌ ይህብ። ወረዲዎችን ያስተባብራሌ ዴጋፌ ይሰጣሌ።
15.ኣብ ተሔቲ እቲ ቢሮ ንዛተዎዯባ አካሊት 15. በዘህ ቢሮ ስር የተዯራጁት አካሊት
ኩሇን ዔሊመአን ንምዔዋት ዖኽእሇን ናይ በሙለ አሊማቸውን ሇማሳካት የሚያስችሌና
ምፌፃም ዒቕሚ ምዔባይ ፔሮግራማት የሚፇፅም ዒቅም የሚያሳዴጉ ፔሮግራሞች
የተኣታትው ተግባራዊነቱ ይከታተሌ። ያስተዋውሌ ተግባራዊነቱንም ይከታተሊሌ።
16.ብቲ ክሌሌ ንዛተአታተው ፕኬጃት 16. በክሌሌ ሇሚጀመሩ ፕኬጆች
መተግበሪ ዖዴሉዩ ታዎታት ሔርሻ ብዖዴሇ ሇመተግበር የማያስፇሌጉ የእርሻ ግብኣቶች
ፅሬት ዒቐንን ሰሇጤንን ናብቲ ገባር በማፇሇገው ጥራት መጠንና ፌጥነት ሇአርሶ
ክቐርቡን ዛከኣሇለ ኹነታት የመቻቹ፣ ዯሩ እንዱቀርብ የእርሻ ውጦቶች ገበያ
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር። ተኮር ሆነው ንዱመረቱና እንዱቀርቡ
የሚያስችሌ ሁኔታ ያመቻቻሌ
ይከታተሊሌ። ይቆጣጠራሌ።
17. ናይቲ ክሌሌ ሃፇቱ ተፇጥሮ ብግቡእ 17. የክሌለ የተፇጠሮ ሃብት በሚገባ
ንክዔቀስ ንክሇምዔን አጠቓቕማ እንዱጠበቅ ንዱሇና አጠቃቀሙም
ንክመሒየሽን ዛሔግ዗ ፕሉሲታት እንዱሻሻሌ የሚያግዖ ፕሉሲዎች
ስትራቴጂታት ሔግታትነ ዯንብታትን ስትራቲጂዎች ሔጎችና ዯንቦች ያዖጋጃሌ።
ያዯለ ምስ ፀዯቑ ኣብ ስራሔ ከውዔለ ሲፀዴቅም ስራ ሊይ ያውሊሌ።
ይገብር። ንተግባራዊነቶም አውን
ይከታተሌ ይቆፃፀር።
18.እቲ ሔ/ሰብ ጉሌበቱን ሃብቲ አወሃሂደ 18. ሔብረተሰቡ ጉሌበቱንና ሃብቱን
ፀገማቱ ንኽፇትሔ ዛኽሇለ ናይ ሔብርት አጣጥሞ ችግሮችን ሇመፌታት
ስራሔ ማሔበራት ንክጣየሹ ሒገዛ ይገብር የሚያስችለት የህብረት ስራ ማህበራት
ዖዴሉ ዒቐሚ ይፇጥር ይከታተሌ። ንዱቋቋሙ እገዙ ያዯርጋሌ አስፇሊጊ አቅም
ይፇጥራሌ ይከታተሊሌ።
19.ምሰዘ አዋጅ እስካብ ዖይተጓነፁ ቅዴሚ 19.ከዘህ አዋጅ ጋር እስካሌተቃረኑ ዴረስ
ሔዘ ብዛወፁ ሌምዒት ቢሮ ሔርሻን ሃብቲ ቀም ሲሌ በወጡ ህጎች ግብርናና
ተፇጥሮን ቢሮ ገጠርን ሌምዒትን ነፌሲ ተፇጥሮ ሃብት እና ሇገጠር ሌማተ
ወከፌ ተዋሂቦም ዛነበሩ ንሔርሻ ንገጠር ቤሮዎች በተናጠሌ የተሰጣቸውንና
ሌምዒት ስራሔቲ ንምስሊጥ ዛሔግ዗ የግብርናንም ሆነ የገጠር ሇማተን
ካሌኦት ተዙመዴቲ ተግባራት ይፌፅም። ሇማፊጠን የሚረደ ላልች ተዙማች
ተግባራትን ያከናውናሌ።
7 ስሌጣንና ተግባርን ቢሮ ሒሊፉ 7 የቢሮ ሒሊፉው ስሌጣንና ተግባር
1. አብ ዒንቀፅ 6 ናይዘ አዋጅ ነቲ ቢሮ 1. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 6 ሇዘህ ቢሮ
ዛተወሃበ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ሰራሔ የተሰጡት ስሌጣንና ተግባራት በስራ ሊይ
ክውዔሌ ይገበር ይውሊሌ።
2. ተፀዋዔነት ነቲ ቢሮ ዛኾና ፇፀምቲ አካሊት 2. በቢሮው ስር የተዯራጁትን አስፇፃሚ
ይምርሔ ይቆፃፀር። አካሊት በበሊይነት ይመራሌ
ይቆጣጠራሌ።
3. ሰራሔ ትሌምን በጀትን እቲ ቢሮ የዲለ 3. ዒመታዊ የቢሮ የስራ እቅዴና በጀት
592
እንትፌቀዴ ብ ሰራሔ ንክውዔሌ ይገብር። ያዖጋጃሌ ሲፇቀዴ ስራ ሊይ ያውሊሌ።

4. ብስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት 4. በስቪሌ ሰርቪስ ህግ መሰረት የብሮው
ሰራሔተኛታት እቲ ቢሮ ይቆፅር የመሒዴር ሰራተኞች ይቀጥራሌ ያስተዲዴራሌ
የሰናበት። ያሰናብታሌ።
5. እቲ ቢሮ ሳሌሳይ ወገናት አብዛገብሮም 5. ቢሮው ከሶስተኛ ወገኖች ጋር
ርክባት ነቲ ቢሮ ይውክሌ። በማያዯርጋቸው ግንኙነቶች ሁለ
ቢሮውን ይወክሊሌ።
6. ነቲ ቢሮ ክተፇቐዯ በጀት መሰረት ብምግባር 6. ቢሮው የተፇቀዯውን በጀት መሰረት
ገንዖብ ወፃኢ ክኸውን ይእዛዛ። በማዴረግ ገንዖብ ወጩ እንዱሆን
ያዖሌ።
7. ካብ ሰራሔቱ ገሉኡ ብምሌክት ፀብፃብ 7. ከስራዎቹ በከፉሌ ሇምሌክት ቢሮ
ንዛምሌከቶ አካሌ የቕርብ ሃሊፉዎች በውክሌና ይሰጣሌ።
8. ስራቲ እቲ ቢሮ ዛምሌከት ፀብፃብ 8. የቢሮው የስራ እንቅስቃሴ ሪፕርት
ንዛምሌከቶ አካሌ የቐርብ። ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ
9. ብቤት ምኽሪ ሰራሔ ፇፃሚን ርእሰ 9. ላልች በስራ አስፇፃሚው ምክር ቤትና
ምምሔዲርን ዛወሃብዎ ካሇኦት ተመሳሰሌቲ በርእሰ መስተዲዴሩ የሚሰጡት ላልች
ስራሔቲ ይፌፀም። ተመሳሳይ ተግባሮች ይፇፅማሌ።
ዛተሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
8.ምትሔሇሊፌ መሰሌን ግቡን 8.መብትና ግዳታን ስሇማስተሊሇፌ
ንቢሮ ሔርሻን ሃፌቲን ተፇጥሮን ቢሮ ገጠር ቀዯም ሲሌ የግብርና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
ሌምዒትን ተዋሂቦም ዛነበሩ መሰሊትን እንዱሁም የገጠር ሌማት ቢሮ የነበሩዋቸው
ግቡኣትን ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፍም አሇው። መብትና ግዳታ ሇቢሮው ተሊሌፇዋሌ።
9. መምርሑ ብዙዔባ ምውፃእ 9.መመከሪያን ስሇማውጣት
ነዘ አዋጅ ተግባሪዊ ንምግባር ዛሔግ዗ ቢሮው ሇዘህ አዋጅ ተግባራዊነት የሚያግ዗
መምርሑታት ቢሮ ከውእ ይኽእሌ መመሪያዎች ሉያወጣ ይችሊሌ።
10. ዛተመሒየሹን ዛተሰዒሩን ሔግታት 10.የተሻሻለና የተሻሩ ሔጎች
1. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ኣብ ቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ዛወፀ አዋጅ ቑፅሪ 9/1998 አንቀፅ 3/4/ በወጣው አዋጅ ቁጥር 88 አንቀፅ 3/4/
አንቀፅ 12ን ከምኡውን አወዲዴባ ስራሔን እና አንቀፅ 12 እንዱሁም የትግራይ
ሒሊፌነተን አካሊተ ፇፀምቲ ስራሔ ብሄሪዊ ብሄራዊ እንዱሁም የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳብ ክሌሊዊ መንግስት ሰራ አስፇፃሚ አካሊት
ዯግም ተመሒይሹ ዖወፀ ዋጅ ቑፅሪ አዯረጃጀት ስራና ሃሊፉነት እንዯገና
46/1996 አንቀፅ 4/2/8/ አንቀፅ 7/2/ ሇመወሰን በወጣው አዋጅ ቁጥር
ዛተገሇፁ ጉዲያት በዘ አዋጅ ተመሒይሾም 46/1994 አንቀፅ 4/2/ አንቀፅ 4/8/
አሇው። እና 7/2/ በዘህ አዋጅ ተሻሻሎሌ።
2. በዒሌመዘ ሏሇዋ ከባቢ ምምሔዲርን 2. የአካባቢ ጥበቃ መሬት አስተዲዯርና
አጠቓቕማን መሬት ንምጥያሽ ዛወፀ አጠቃቀም ባሇስሌጣን ሇማቋቋም የወጣ
አዋጅ ቁፅሪ 77/1996 አንቀፅ 3/2 በዘ አዋጅ ቁጥር 77/1996 አንቀፅ 3/2/
አዋጅ ተሳዑሩ አል። በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ።
3. ብዘ አዋጅ ምስዛተገበረ ምትዔርራይ 3. በዘህ አዋጅ ሇተዯረገው ሇውጥ የሚቃረን
ዛጓነፅ ዛኾነ ሔቶ ተፇፃምነት የብለን። ማንኛውም ሔግ የፇፃሚነት የሇውም።
593
11. እዘ አዋጅ ዛፀንዒለ እዋን 11 አዋጁ የሚፀናበት ጊዘ

እዘ አዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ብሄራዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄሪዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስት የትግራይ ካብ ዛፀዯቐለ መንግስት ምክር ቤት ቀርቦ ከፀዯቀ ነሏሴ
ነሏሴ 22 ቀን 1996 ዒ/ም ጀምሮ ዛፀንዒ 22 ቀን 11996 ዒ/ም ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን።
ነሏሴ 22/1996 ዒ/ም
ነሏሴ 22/1996 ዒ/ም ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ፔሬዛዲንት
ፔሬዛዲንት መቀላ
መቀላ
594
ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

መቐሇ ሔዲር 10/1996 ዒ/ም

መንግስቲ ተገራይ ዜወፀ
ትሔዜቶ መውጫ
አዋጅ ቁፅሪ 87/1997 አዋጅ ቁጥር 87/1997
ተማሒይሹ ዜወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል የወጣ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ኣዋጅ
ተመሒይሹ ዜወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል የወጣ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ኣዋጅ
ተማሒይሹ ዜወፀ ሔገ-መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ አካሌ ተማሒይሹ ነፃ ዲይነት መንግስት ሔገ-መንግስት ነፃ የዲኝነት አካሌ ያቆመ
዗ቆመ ብምዃኑ። በመሆኑ፣
ነዙ ብሔጊ መንግስቲ ዜተረጋገፀ ነፃ አካሌ
ዲይነት ካብ ፅዕንቶ ዜኾነ አካሌ መንግስቲ ወይ በሔገ-መንግስት ሇተረጋገጠው ነፃ የዲኝነት አካሌ
ባዒሌ ስሌጣን ክመርሔ ዜክእሌ፣ ጉባኤ ከማናቸውም የመንግስት ኣካሌ ወይም ባሇ ስሌጣን
ምምሔዲር ዲያኑ ምውዲብ ኣዴሊይ ኾይኑ ነፃ ሆኖ ሉመራ በሚችሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ብምርካቡ። ማዯራጀት አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት መክር ቤት
ብመሰረት ተመሒሹ ዜወፀ ሔገ-መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግርይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት ሔገ-መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/ መሰረት
49/3/ሀ/ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። የሚከተሇውን አዋጀ ኣውጥቷሌ።
እዙህ ኣዋጅ “ተመሒይሹ ዜወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ይህ “ተሻሽል የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ምምሔዲር ዲያኑ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት መንግስት የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አዋጅ ቁጥር
ትግራይ ቁፅሪ 78/1997” ተባሂለ ክጥቀስ 87/1997” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይካኣሌ።
595
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር.340 ነጋሪት ጋዛጣ ቑ.ፖ.ሳ 291
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዛጣ ፖ.ሳ.ቁ
ኣብዙ አዋጀ ውሽጢ፤- በዙህ አዋጅ ውስጥ፤-

1. “ሔገ-መንግስቲ” ማሇት ተመሒይሹ ዜወፀ ሔጊ 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት ተሻሽል የወጣ የትግራይ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት ነው።
እዩ።
2. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 2. “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ እዩ። ምክር ቤት ማሇት ነው።
3. “ጉባኤ” ማሇት ብመሰረት እዙ አዋጀ ዜቆመ 3. “ጉባኤ” ማሇት በዙህ አዋጅ መሰረት የተቋቋመ
ናይ ሊዕሊዋይ ወይ ናይ ዝባ ዲያኑ ምምሔዲር የጠቅሊይ ወይ የዝን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ጉባኤ ማሇት እዩ። ማሇት ነው።
ኣቃውማ አወቃቀር
1. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ክሌሌ ትግራይ(ስዒቡ 1. የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ (ከዙህ
“ጉባኤ” እናተብሃሇ ዜፅዋዕ) በዙ አዋጅ በኃሊ “ጉባኤ” እየተባሇ የሚጠራ) በዙህ አዋጅ
ቆይሙ ኣል። ተቋቁመዋሌ።
2. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ብክሌሌ ሊዕሊዋይ 2. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ በክሌሌ የበሊይ ጉባኤና
ጉባኤን ከም ኣዴሊይነቱ ዜህለ ብዝባ ዝባ እንዯ አስፇሊጊነቱ በዝን የሚኖር የዝን ጉባኤ
ጉባኤን እናተብሃለ ዜፅውዐ ብርኪታት እየተባለ የሚጠሩ እርከኖች ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ።
ኣባሊት ክሌሌ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ የክሌሌዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ኣባሊት
1. ኣባሊት ጉባኤ ዲያኑ ምምሔዲር ዜስዕቡ 1. የክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ የሚከተለት
እዮም፤- ኣባሊት ይኖሩታሌ፣
ሀ. ፕረዙዯንት ሊዕሊዋይ ቤት ፌርዱ--------- ሀ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፕሬዙዲንት ……

---- ኣባሌ ሰብሳቢ
ሇ. ናይ ሊዕ/ቤት ፌርዱ ም/ፕረዙዯንት ----- ሇ. የጠቅ/ፌ/ቤት ምክትሌ ፕሬዙዯንት ……
----- ኣባሌ ኣባሌ
ሏ. ሒዲ ብዲያኑ ዜተመረፀ ሌዕሉ ሰሇስተ ሏ. በዲኞች የተመረጡና ከሶስት ዒመት በሊይ
ዒመት ዗ገሌገሇ ዲይና ሊዕሊዊ ቤት ያገሇገለ አንዴ የጠ/ፌ/ቤት ዲኛ
ፌርዱ------------ ኣባሌ …………ኣባሌ
መ. ስሇስተ ብዲያኑ ዜተመረፁ ሌዕሉ ሰሇስተ መ. በዲኞች የተመረጡና ከሶስት ዒመት በሊይ
ዒመት ዗ገሌገለ ዲያኑ ሰሇስተ ማእኸሊይ ያገሇገለ ሶስት የከፌተኛ ፌ/ቤት ዲኞች ……
ቤ/ፌርዱ አባሌ ኣባሌ
ረ. ስሇስተ ብዲያኑ ዜተመረፁ ሌዕሉ ስሇስተ ሠ. በዲኞች የተመረጡና ከሶስት ዒመት በሊይ
ዒመት ዗ገሌገለ ሰሇስተ ዲያኑ ወረዲ ቤት ያገሇገለ ሶስት ወረዲ ፌ/ቤት ዲኞች ……
ፌርዱ--- አባሌ ኣባሌ
ሰ. ካብ ቤ/ምኸሪ ክሌሌ ዜተወከለ ስሇተስተ ሰ. ከክሌሌ ምክር ቤት ሦስት የተወከለ የምክር
ኣባሊት ኣባሌ ቤቱ ኣባሊ……………አባሌ
ሸ. ካብ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ….…ኣባሌ ሸ. ከሴቶች ማሔበር ሉቀመንበር……………አባሌ
ቀ. ካብ ማሔበር ሒረስቶት ኣቦ ወንበር… ቀ. የገበሬ ማሔበር ሉቀመንበር…………አባሌ
596
ኣባሌ በ. የፌትሔ ቢሮ ሃሊፉ …………አባሌ

በ. ሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ……….ኣባሌ ተ. ከጠበቆች ማህበር ሉቀመንበር………አባሌ
ተ. ካብ ማሔበር ጠበቃታት ኣቦ ቸ. የአስተዲዯርና ፌትሔ ቢሮ ሃሊፉ ………አባሌ
ወንበር…….ኣባሌ 2. ሰብሳቢ በማይኖርበት ጊዛ የጠ/ፌ/ቤት ምክትሌ
ቸ. ሒሊፉ ቢሮ ፌትሔን ፕሬዜዲንት ሰብሳቢ ሆኖ ይመራሌ።
ምምሔዲርን…….ኣባሌ
2. ኣካቢ ኣብ ዗የሇለ ምክትሌ ፕሬዙዲንት
ሊዕሊዋይ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ይኾኑ ይመርሔ።
ስሌጣንን ተግባርን ክሌሌ ጉባኤ የዲኖች አስተዲዯር ጉባኤ ስሌጣንና
1. መመ዗ኒ ብቕዒት ዲያኑን ሬጅስትራርን 1. የዲኞችና ሬጅስትራር የብቃት መመ዗ኛ
ኣማሉኦም ንዜተረኸቡ ሰብ ሞያ ሔጊ አሟሌተው ሇተገኙ የሔግ ባሇሙያዎች በጠቅሊ
ብሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፕሬዙዯንት ፌርዴ ቤት ፕሬዜዲንት አቅራቢነት አጣርቶ
መረቕባይነት አፃርዩ ንዲይነት ይሒፂ። ሇዲኝነት በዕጩነት ያቀርባሌ።
2. ዜውውር፣ ምዯባን ስሌጠናን 2. የዲኞችና የሬጅስትራሮች ዜውውር፣ ምዯባና
ዲያኑሬጅስትራርን ይውስን። ስሌጠና ይወስናሌ።
ሀ. ንስራሔ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ ዜኾነ ሀ. ሇስራ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የሆነ ዲኛ ወይም
ዲይና ወይ ሬጅስትራር መሰለን ጥቕሙን ሬጅትራር መብቱና ጥቅሙን ሳይጓዯሌ
ከይተጓዯሇ ተመሳሳሉ ናይ ስራሔ ቦታ ከአንዴ ተመሳሳይ የስራ ቦታ ወዯ ላሊ
ከ዗ዋውር ይኽእሌ እዩ። ተመሳሳይ ይስራ ቦታ አዚውሮ ሉያሰራ
ሇ. ንስራሔ ቅሌጣፇ ተባሂለ ኣብዜኣመነለ ካብ ይችሊሌ።
ክሌተ ወርሑ ን዗ይበሌፅ ብኣበሌ ሇ. ሇስራ ቅሌጥፌና አስፇሊጊ ነው ተብል
ብጊዙያዊነት ዲይና መዱቡ ከስርሔ ከታመነበት ከሁሇት ወር በማይበሌጥ በአበሌ
ይኽእሌ። ሌዕሉ ክሌተ ወርሑ ብጊዙያዊነት በጊዙያዊነት ዲኛ መዴቦ ሉያሰራ ይችሊሌ።
ብኣበሌ ክሰርሔ ንዜገበረ ግና ነቲ ዲይና ከሁሇት ወር በሊይ በጊዙያዊነት በአበሌ
ዜተኸፇል ኣበሌ ዜምሌከቶ ሰብ ክትከኦ እንዱሰራ ያዯረገ ሇዲኛው የተከፇሇው አበሌ
ይገብር። የሚመሇከተው ሰው እንዱተካው ያዯርጋሌ።
3. ዯረጃ ትምህርቲ፣ ስራሔ ሌምዱ፣ ፌለይ 3. የትምህርት ዯረጃ፣ ስራ ሌምዴ፣ ሌዩ ስሌጠናና
ስሌጠና፣ ውፅኢት ስራሔ መሰረት ብምግባር የስራ ውጤት መሰረት በማዴረግ በያንዲንደ
ኣብ ሔዴ ሔዴ ኣብያተ ፌርዱ ሰሇስተ ብርኪ ፌርዴ ቤት ዲኞች በሶስት የስራ ዯረጃዎች
዗ሇዎ ናይ ዲያኑ ስራሔ ብርክታት ክህለ ይመዴባሌ።
ይገብር።
4. ወረዲ ሬጅስትራር ብዯረጃ ወረዲ ቤት ፌርዱ 4. የወረዲ ሬጅስትራር የወረዲ ፌርዴ ቤት ዲኛ፣
ዲይና ሒዯ፣ ዝባ ሬጅስትራር ብዯረጃ ወረዲ አንዴ ዯረጃ፣ የዝን ረጅስትራር የወረዲ ፌርዴ
ቤት ፌርዱ ዲይና III፣ ናይ ክሌሌ ቤት ዲኛ III ዯረጃ፣ የክሌለ ም/ሬጅስትራር የዝን
ም/ሬጅስትራር ብዯረጃ ናይ ዝባ ቤት ፌርዱ ፌርዴ ቤት ዲኛ አንዴ ዯረጃ፣ የክሌለ
ዲይና ሒዯ፣ ናይ ክሌሌ ሬጅስትራር ብዯረጃ ሬጅስትራር የዝን ፌርዴ ቤት ዲኛ ሶስት ዯረጃ
ዝባ ቤት ፌርዱ ዲይና ስሇስተ ክህለ ይገብር። ይመዴባሌ።
5. ንዲያኑን ሬጅስትራርን ንስራሔ ብርኪ ዗ዴሉ 5. የዲኞችና ሬጅስትራሮች ሇስራ ዯረጃዎች አስፇሊጊ
597
ተዯሊይ ናይ ስራሔ ሌምዴን ክእሇትን፣ የስራ ሌምዴና ችልታ፣ የሚከፇሇው ዯመወዜ እና

ዜኽፇል መሃያን ካሌኦት ጥቕምን ኣፅኒዐ ላልች ጥቅማ ጥቅሞችን ኣጥንቶ ሇውሳኔ ሇምክር
ንቤት ምኽሪ ንውሳነ የቕርብ። ምስ ፀዯቐ ቤት ያቀርባሌ። ሲፀዴቅም ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
ተግባራዊ ይገብር።
6. ስሌጠና 6. ስሌጠና
ሀ. ንውፅኢታዊነት ስራሔቲ ዲይነትን ሀ. ሇውጤታማ የዲኝነትና የሬጅስትራር ስራዎችን
ሬጅስትራርን ዜሔግዘ ዜተፇሊሇዩ ናይ ውጤታማ ሇማዴረግ የሚያግዘ የተሇያዩ የስሌጠና
ስሌጠና ፕሮግራማት ብምፅናዕ ምስ ፕሮግራሞች በማጥናት ከመንግስታዊና
ዜምሌከቶም መንግስታዊን መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች በመተባበር
዗ይመንግስታዊን ኣካሊት ብምትሔብባር የአጭርና የረጅም ስሌጠና እንዱ዗ጋጅ
ናይ ሒፂርን ነዊሔን ስሌጠና ክዲል ያዯርጋሌ።
ይገብር።
ሇ. ንስሌጠና ዗ዴሉ በጀት ኣፅኒዐ ንዜምሌከቶ ሇ. ሇስሌጠና የሚያስፇሌገውን በጀት በማጥናት
የቕርብ እንትፌቀዴ ተግባራዊ ይገብር። ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ። ሲፇቀዴም ተግባራዊ
ሏ. ብናይ መንግስቲ ንዜተምሃሩ ብዜኣተውዎ ያዯርጋሌ።
ውዕሉ መሰረት ግሌጋልት ክህቡ ይገብር። ሏ. በመንግስት ወጪ የተማሩ በገቡት ውሌ መሰረት
ግብኦም ዗ይፇፀሙ ዴማ ምስ ዜምሌከቶ አስፇሊጊው ግሌጋልት እንዱሰጡ ያዯርጋሌ።
ብምርዴዲእ ተኸታቲለ ኣታዊ ክገብሩ የገቡት ውሌ ባሌፇፀሙ ዯግሞ ከሚመሇከተው
ይገብር። በመረዲዲት ተከታትል ገቢ እንዱያዯርጉ
ያዯርግሌ።
7. ኣብስራሔ ምርኻብን ኣወሃህባ ፌቃዴን 7. በስራ መገኘትና የፌቃዴ አሰጣጥ
ሀ. ብመንግስቲ ዜወፀ ናይ ስራሔ ሰዒትን ሀ. በመንግስት የወጣ የስራ ሰዒትና ቀን በፌርዴ
መዒሌትን ኣብ ኣብያተ ፌርዴ እውን ቤትም ተፇፃሚነት እንዱኖረው ያዯርጋሌ።
ተፇፃሚነት ክሀሌዎ ይገብር።
ሇ. ኣብ ዜኾነ ብርኪ ዜተመዯበ ዲይና ወይ ሇ. በየትኛውም ዯረጃ የተመዯበ ዲኛ ወይም
ሬጅስትራር ምስ መሃይኡ ናይ ዒመት ሬጅስትራር ከሙለ ዯመወዘ ጋር የዒመት ዕረፌት
ዕረፌቲ ፌቓዴ ይረክብ። ዜወሃብ ዒመታዊ ፇቃዴ ያገኛሌ። የሚሰጠው የዒመት ዕረፌት
ፌቃዴ ኣብያተ ፌርዱ ኣብዜዕዕፀዋለ እዋን ፌርዴ ቤቶች በሚ዗ጉበት እንዱሁም ያዯርጋሌ።
ክኸውን ይገብር።
ሏ. ኣብፌለይ ኩነታት ወይ ንስራሏ ኣዴሊይ ሏ. በሌዩ ሁኔታ ወይም ሇስራ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኙ
ኾይኑ እንትርከብ ዕረፌት ኣቋሪፁ ክዋፇር ዕረፌቱ አቋርጦ እንዱሰራ ከተዯረገ የዒመት
ኣብ ዜተገበረለ እዋን ዗ይተጠቐመለ ናይ ዕረፌቱ በገን዗ብ ወይም ተጨማሪ የዕረፌቱ
ዒመት ዕረፌቲ ብገን዗ብ ወይ ብመተካእታ በገን዗ብ ወይም ተጨማሪ የዕረፌት ጊዛ
ዕረፌቲ ክከሒሒስ ይኸእሌ። በመስጠት ሉካካስ ይችሊሌ።
መ. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ሔማም መ. ዲኛ ወይም ሬጅስትራረ የህመም ፌቃዴ
ፌቓዴ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎ። ብሰንኪ የማግኘት መብት አሇው፤ በህመም ምክንያት
ሔማም ምስራሔ እንተ዗ይክኢለ ንሰሇስተ መስራት ካሌቻሇ ሇሶስት ወር ከነሙለ ዯመወዘ፣
ወርሑ ምስ ሙለእ መሃያ ንዜቅፅለ ስሇስተ ሇሚቀጥለት ሶስት ወራት ግማሽ ዯመወዜ፣
ኣዋርሔ ዴማ ምስ ፌርቓ ማሃያን ንክሌተ ሇሁሇት ወር ያሇ ዯመወዜ ፇቃዴ መስጠት
ወርሑ ብ዗ይ መሃያ ፌቓዴ ክህብ ይችሊሌ።
598
ይኸእሌ።
ረ. ፌቓዴ ሔማም ካብ዗ሇው 12ተ ኣዋርሔ ረ. የህመም ፇቃዴ በተሇያየ ጊዛያት ቢሰጥም
ውሽጢ ብተኸታታሉ ወይ ኣብዜተፇሊሇዩ ከአስራ ሁሇት ወራት ውስጥ ከስምንት ወራት
እዋናት እንተወሰዯ እውን ካብ ሸሞንተ መብሇጠ የሇበትም።
ኣዋናት ክበሌፅ ክገብር የብለን።
ሰ. ዜኾነት ጓሌ ኣንሰተይቲ ዲይና ወይ ሰ. ማንኛውም ሴት ዲኛ ወይም ሬጅስትራር ከወሉዴ
ሬጅስትራር ቅዴሚ ወሉዴ ናይ 30 ዴሔሪ በፉት 30 ከወሉዴ በኃሊ 60 ተከታታይ ቀናት
ወሉዴ ናይ 60 ተኸታታሊይ መዒሌቲ ዕረፌት ከዯመወዜ ጋር የማግኝት መብት
ዕረፌቲ ምስ መሃያአ ናይ ምርካብ መሰሌ እንዱኖራት ይዯርጋሌ። በተጨማሪም የሃኪም
ክህሌዋ ይገብር። ብተወሳኺ ናይ ሒኪም ማስረጃ ስታቀርብ ፇቃዴ ከዯሞዜ ጋር
መረዲእታ ኣብተቕርበለ እዋን ፌቓዴ ምስ እንዱሰጣት ያዯርጋሌ።
መሃያአ ክዋሃባ ይገብር።
ሸ. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ንቤት ፌርዱ ቀ. ማንኛውም ዲኛ ወይም ሬጅስትራር ሇፌርዴ ቤት
ዜህቦ ግሌጋልት ዗ጉዴሌ ወይ ብዜኾነ ሇሚሰጠው ግሌጋልት የሚያጎዴሌ ወይም
መንገዱ ምስቲ ተመዱብለ ዗ል ስራሔ ሇተመዯበበት ስራ በማንኛውም መንገዴ የሚፃረር
ዜፃረር ወይ ምስኡ ዗ይጠዒዒም ዜኾነ ካሉእ ወይም የማይጣጣም የሆነ ስራ እንዱሰራ
ስራሔ ከሰርሔ ኣይፇቅዴን። እዙ ከም዗ል ኣይፇቅዴም። ይህ እንዲሇሆኖ ሇጉባኤው
ኾይኑ ነቲ ጉባኤ ኣፌሉጡ ኣብ ትርፉ በማሳወቅ በትርፌ ሰዒቱ ሉሰራ ሉፇቅዴሇት
ሰዒቱ ክሰርሔ ከፇቅዯለ ይኸእሌ። ይችሊሌ።
በ. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ንባዕለ በ. ማንኛውም ዲኛ ወይም ሬጅስትራር ሇራሱ በነፃ፣
ብነፃ፣ ንበዒሌቲ ገዜኡን ዕዴመኦም ሇባሇቤቱና አካሇ መጠን ሊሌዯረሱ ሇሌጆቹ
ን዗ይኣኸለ ዯቁ ሔክምና ብፌርቂ ክፌሉት በግማሽ ክፌያ የማሳከም መብት እንዱኖረው
ናይ ምሔካም መሰሌ ክህሌዎ ይገብር። ያዯርጋሌ። ዜርዜሩ መንግስት በሚያወጣው
ዜርዜሩ መንግስቲ ብ዗ውዕኦ መሰረት መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ።
ይፌፀም።
8. ዴሔንነት ጥዕናን ዲያኑን ሬጅስትራርን 8. የዲኞችና ሬጅስተራሮችን የስራ አከባቢ
ዜምሌከት፤- ዴህንነትና ጤንነት በሚመሇከት፤-
ሀ. እቲ ቤት ፅሔፇት ሒዯጋ ከምፅኡ ዜኽእለ ሀ. ጽ/ቤቱ አዯጋ ሉያመጣ የሚችለ ምክንያቶች
ምኽንያታት ንቕምናስ ነቲ ዲይና ወይ ሇመቀነስ የሚያስችለ መረጃዎች ሇዲኛ ወይም
ሬጅስትራር ሒበሬታ ክህብ ከም዗ሇዎ ሇሬጅስትራር መረጃ እንዱያሳውቅ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
ሇ. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኾነ ኢለ ብፌሊይ ሇ. ዲኛ ወይም ሬጅስትራር ሆን ብል በተሇይ
ብቤት ፅሔትፇት ኣቐዱሙ ዜተሒበረለ በፅሔፇት ቤቱ አስቀዴሞ የተነገረው ዯህንነትን
ንዴሔንነት መሒሇዊ መምርሑታት ሇመጠበቅ የሚያስችለ መረጃዎች ከጣሰ፣ ወይም
እንተጢሑሱ፣ ወይ ዴማ ብመስተ ሰኺሩ ዯግሞ በመጠጥ ሰክሮ ወይም በዕፅ ምክንያት
ወይ ብዕፅ ኣካለ ኾነ ኣእምሮኡ ከቆፃፀር አካለ ሆነ አእምሮው ሉቆጣጠር በማይችሌበት
ኣብ዗ይኸእሇለ ኩነታት ኣብ ስራሔ ሁኔታ በስራ ሊይ በመገኝት የዯረሰው ጉዲት በስራ
ብምርካቡ ዜበፅሕ ጉዴኣት በስራሔ ምክንያት ጉዲት እንዯዯረሰው አይቆጠርም።
ምኸንያት ጉዴኣት ከምዜበፅሕ
ኣይቑፀርን።
599
ሏ. ኣብ ስራሔ ዜበፅሏ ጉዴኣት ትርጉም ሏ. በስራ ሊይ የሚዯርስ ጉዲት ትርጉም አስመሌክቶ

ብዜምሌከት ኣብ ሔጊ መስርሑን በአሰሪና ሰራተኛ ሔግ የተሰጠ ትርጉም እዙህም
ሰራሔተኛን ሔጊ ዜተውሃነ ትርጉም ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ።
ኣብዙ”ውን ተፇፃሚነት ይህሌዎ።
መ. ብስራሔ ምኽንያት ጉዴኣት ዜበፅሕ መ. በስራ ምክንያት ጉዲት የዯረሰው ዲኛ ወይም
ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዗ዴሌዮ ናይ ሬጅስትራር የሚያስፇሌገው የሔክምና ወጪ
ሔክምና ወፃኢ እቲ ቤት ፅሔፇት ክሽፌኖ ሬጅስትራር የሚያስፇሌገው ይሔክምና ወጪ
ይገብር ዜርዜሩ ብመምርሑ ይወፅእ። ፅሔፇት ቤቱ እንዱሸፌነው ያዯረጋሌ። ዜርዜሩ
በመመሪያ ይወጣሌ።
ረ. ብስራሔ ምኸንያት ጉዴኣት ዜበፅሕ ዲይና ረ. በስራ ምክንያት ጉዲት የዯረሰው ዲኛ ወይም
ወይ ሬጅስትራር ዴሑኑ ናብ ስርሐ ክሳብ ሬጅስትራር ወዯ ስራው እስኪመሇስ ወይም
ዜምሇስ ወይ በቲ ጉዴኣት ምኸንያት በጉዲቱ ምክንያት በ዗ሊቂነት ሉሰራ የማይችሌ
ብ዗ሊቕነት ክሰርሔ ዗ይኽእሌ ምኳኑ ብናይ መሆኑ በሔክምና ማስረጃ እስኪረጋገጥ ዴረስ
ሒኪም መረዲእታ ክሳብ ዜረጋገፅ ፇቓዴ የሔክምና ፇቃዴ ከነሙለ ዯሞዜ እንዱከፇሇው
ሔክምና ምስ ሙለእ መሃያኡ ክኽፇል ያዯርጋሌ። ሆኖም የሚሰጠው የሔክምና ፇቃዴ
ይገብር። ኾይኑ ግና ዜዋሃብ ፇቓዴ ከአንዴ ዒመት መብሇጥ የሇበትም።
ሔክምና ካብ ሒዯ ዒመት ክበሌፅ የብለን።
ሰ. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ሔክምና ብኣግባቡ ሰ. ዲኛ ወይም ሬጅስትራር ሔክምና በአግባቡ
ብ዗ይምክትታለ ወይ ዴማ ትእዚዜ ሒኪም ባሇመከታተለ ወይም ዯግሞ የሏኪም ትእዚዜ
ብ዗ይምኽባሩ ሔክምናኡ ባዕለ ባሇማክበር ሔክምናው ካጓተተው በዙህ አንቀፅ
እንተጓቲትዎ በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ ንዐስ አንቀፅ „መ‟ እና „ረ‟ የሚሰጠው የሔክምና
„መ‟ን „ረ‟ን ዜዋሃቦ ፇቓዴ ሔክምና ፇቃዴ ይቋረጣሌ።
ይቋረፅ።
ሸ. ብስራሔ ምኽንያት ዜመፀ ጉዴኣት ብ዗ሊቕነት ሸ. በስራው ምክንያት በዯረሰው ጉዲት ሙለ በሙለ
ሙለእ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ ናይ ምስራሔ በ዗ሊቂነት ወይም በከፉሌ መስራት ያሌቻሇ ዲኛ
ዒቕሙ ዜስኣነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ወይም ሬጅስትራር በጡሮታ ሔግ ያሌቻሇ
ጡረታ ሔጊ ዜተቐመጠ መሰሌ ይህሌዎ። የተቀመጠ መብት ይኖረዋሌ።
ቀ. በቲ ጉዴኣት ምኽንያት እንተሞይቱ ዴማ ቀ. በጉዲት ምክንያት ከሞተ ተተኪዎች የጡሮታ
ናይ ጡሮታ ኣበሌ ብናይ ጡሮታ ሔጊ አበሌ በጡሮታ ህግ መሰረት ይከፇሊቸዋሌ።
መሰረት ይኽፇልም።
በ. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ „ሸ‟ ን „ቀ‟ን ዜዋሃብ በ. በዙህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ „ሸ‟ እና „ቀ‟ የሚሰጥ
ክፌሉት ካብ ግብሪ ነፃ ይኸውን። ከምእ‟ውን ክፌያ ከግብር ነፃ ይሆናሌ። እንዱሁም በዕዲ
ብዕዲ ክተሒዜ ወይ ዴማ ብምኽሔሒስ ክንከይ ወይም በማቻቻሌ ሉቀነስበት አይችም።
ኣይኽእሌን።
9. ዯንቢ ዴስፕሉን ስነ ምግባር ዲያኑን 9. የዲኞች ሬጅስትራሮች የዴስፕሉንና ስነ ምግባር
ሬጅስትራርን ከምኡውን ነዙ ዯንቢ ኣብ ዯንብ ተግባራዊነት የሚያግዜ መመሪያ ያወጣሌ።
ተግባር ንምውዒሌ ዜሔግዜ መምርሑ
የውፅእ።
10.ኣብ ሌዕሉ ዲያኑን ሬጅስትራርን ጉዴሇት ስነ 10. በዲኞችና ረጅስትራሮች የስነ ምግባር ጉዴሇት
ምግባር እንተጋጥም ኣፃርዩ ካብ ምብራርን በሚያጋጥምበት ጊዛ አጣርቶ ከስራ ከማባረር እና
600
ካብ ዜተመዯበለ ቤት ፌርዱ ናብ ዜተሒተ ከተመዯበበት ፌርዴ ቤት በታች ባሇው ፌርዴ

ቤት ፌርዱ ምትሒት ወፃኢ ዜኾኑ ቤት ከማውርዴ ውጭ የሆነ ላሊ እርምጃ
ስጉምትታት ይወስዴ። ክሳብ ኣፃርዩ ኣብ ሒዯ ይወስዲሌ።
መዯምዯምታ ዜበፅሔ ካብ ስራሔ ይእግዴ።
ስሌጣንን ተግባርን ኣካቢ ክሌሌ ጉባኤ የክሌሌ ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ምምሔዲር ዲያኑ ሰብሳቢ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ ይፅውፅ፣ ይመርሔ፣ 1. የጉባኤውን ስብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ።
2. ብመሰረት እዙ አዋጅ ንስራሔቲ ንዲይነት 2. በዙህ አዋጀ መሰረት ሇዲኝነትና ሬጅስትራር ብቁ
ሬጅስትራርን ብቑዒት ዜኾኑ ሰባት ሽም የሆኑ ሰዎች የስም ዜርዜርና አጭር የሔይወት
ዜርዜሮምን ሒፂር ናይ ህይወት ታሪኾምን ታሪካቸው ሇጉባኤው ያቀርባሌ።
ናብቲ ጉባኤ የቕርብ።
3. በቲ ጉባኤ ተቐባሌነት ዜረኸቡ ሔፁያት ዲያኑ 3. በጉባኤው ተቀባይነት ያገኙ የጠቅሊይ የከፌተኛና
ሊዕሊዋይ፣ ማእኸሊይን ወረዲን ኣብያተ ፌርዱ የወረዲ ፌርዴ ቤቶች ዲኞችን ሇሹመት ሇክሌሌ
ንሹመት ናብ ቤት ምኸሪ ክሌሌ የቕርብ። ምክር ቤት ያቀርባሌ።
4. ካብ ወረዲ ንማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ካብ ዝባ 4. ከወረዲ ፌ/ቤት ወዯ ዝን ፌ/ቤት ከዝን ፌ/ቤት ወዯ
ንሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዜዒብዩ ዲያኑ ጠቅሊይ ፌ/ቤት በዕዴገት የሚሸሙ ዲኞችን
መሌሚለ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ሪኢቶ መሌምል ሇዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ የተቀበሊቸው
ምስሃበለ ንሹመት ንቤት ምኸሪ የቕርብ። በም/ቤት እንዱሾሙ ያቀርባሌ።
5. ካብ ወረዲ ንወረዲ ፐረዙዯንት ካብ ዝባ ንዝባ 5. ከወረዲ ሇወረዲ ፕረዙዲንት፣ ከዝን ሇዝን
ፕረዙዯንት ይበቅዐ እዮም ዜበልም መሌሚለ ፐረዙዯንት ብቁ ናቸው ብል ያመነባቸውን
ንጉባኤ ኣቅሪቡ ክሽወሙ ይገብር። መሌምል ሇጉባኤ በማቅረብ እንዱሾሙ
ያዯርጋሌ።
6. ናይቲ ጉባኤ ፀሏፉ ይምዴብ። 6. የጉባኤ ፀሒፉ ይመዴባሌ
7. ጉባኤ ዜወሰኖም ውሳነታት ንተግባራዊነቶም 7. ጉባኤ የወሰናቸው ውሳኔዎእ ሇተግባራዊነታቸው
ይመርሔ፣ የቆፃፀር ክሳብ ቀፃሉ ናይ ጉባኤ ይመራሌ፣ ይቆጣጠራሌ እስከ ቀጣይ የጉባኤው
ኣኼባ ወኪለ ስራሔቲ ይፌፅም። ስብሰባ ወክል ስራዎቹ ይፇፅማሌ።
ቤት ፅሔፇት ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ጸ/ቤት
1. ፕረዙዲንት ቤት ፌርዱ ሒሊፉ እዙ ቤት 1. የፌርዴ ቤት ፐሬዜዲንት የፅህፇት ቤቱ ሒሊፉ
ፅሔፇት ይኸውን። ይሆናሌ።
2. ንስራሔቲ ምምሔዲር ጉባኤ ሰሇጤን ክባሃሌ 2. ሇዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስራዎች መፊጠን
ተግባራት ቤት ፌርዴን ጉባኤ ምምሔዲር ሲባሌ የፌርዴ ቤት ተግባርና የዲኞች አስተዲዯር
ዲያኑን ከይተሒዋወሱ ቤት ፅሔፇት ጉባኤ ስራዎች ሳይቀሊቀለ ጽ/ቤቱ ከትግራይ
ፐሬዜዲንት ሊዕሊዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌ/ቤት ፐሬዙዯንት ጽህፇት ጋር
ትግራይ ኾይኑ በጀትን ዴጋፌ ወሃብቲ በመሆኑ በጀትንና ዴጋፌ ሰጪ ሰራተኞችን ከዙህ
ሰራሔተኛታትን እውን ካብዙ ቤት ፅሔፇት ጽ/ቤት የሚጋራ ይሆናሌ።
ዜግሌገሌ ይኸውን።
601
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ጽ/ቤት

ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ስሌጠና ተግባር
1. ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ስርሐ ብኣግባቡ 1. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስራውን በአግባቡ
ዜፌፅመለ ኩነታት የመቻቹ። የሚፇፀምበት ሁኔታ ያመቻቻሌ።
2. ቃሇ ኣኼባታት ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ 2. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤቃሇ ጉባኤን
ይዕቅብ። ይጠብቃሌ።
3. ናይ ዲያኑን ሬጅስትራርን ውሌቀ ማህዯር፣ 3. የዲኞችንና የሬጅስትራር የግሌ ማህዯር፣ የስራ
ስራሔ አፇፃፅማ ራፖርን ጥርዒናትን ኣፇፃፀም ራፖርና አቤቱታዎችን በአግባቡ
ብኣግባቡ ይሔዜ። ይይዚሌ።
4. ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ኣባሊት ንስራሔ 4. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ አባሊት ሇስራ
ኣብ ዜንቀሳቋለ እዋን ዗ዴሉ ምትዕርራይ በሚንቀሳቀሱበት ጊዛ አስፇሊጊ ማሰተካከያ
ይገብር። ያዯርጋሌ።
5. ብዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ዜወሃብዎ ህፁፃት 5. በዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ የሚሰጡትን አስቸኳይ
ጉዲያት ይፌፅም። ጉዲዮች ይፇፅማሌ።
ኣኼባ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ስብሰባ
1. ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ስሩዕ ኣኼባ ኣብ 1. የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ መዯበኛ ስብሰባ በወር
ሒዯ ወርሑ ሒዯ ግዛ ይኸውን። ከከም አንዴ ጊዛ ይሆናሌ። እንዯየአስፇሊጊነቱ
ኣዴሊይነቱ ህፁፅ ኣኼባ ክፅዋዕ ይካኣሌ። አስቸኳይ ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሇ።
2. ካብ ክሌተ ሲሶ ዗ይውሔደ ኣባሊት ጉባኤ 2. ከሁሇት ሶስተኛ የማያንሱ የበሊይ ጉባኤ ኣባሊት
እንትርከቡ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን። ሲገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
3. ኣብቲ ጉባኤ ዜቀርብ ጉዲይ ብናይ ኣብዜሒ 3. ሇጉባኤው የሚቀርብ ጉዲይ ብኣበሊጫ ዴምፅ
ዴምፂ ዯገፌ ይውሰን። ዴጋፌ የወሰናሌ።
4. ዴምፂ ኣባሊት ጉባኤ በማዕረ ኣብ ኸሌተ 4. የጉባኤው አባሊት ዴምፅ እኩሌ ሇሁሇት ሲከፇሌ
እንትምቀሌ አካቢ ዜዯገፍ ሒሳብ ሰዒሪ ውሳነ ሰብሳቢው የዯገፇው ሒሳብ አሸናፉ ውሳኔ
5. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1-4 ዗ሇዉ 5. በዙህ አንቀፅ ከንኡስ አንቀጽ 1 እስከ 4 ያለ
ዴንጋገታት ኣብ ናይ ዝባ ዲያኑ ምምሔዲር ዴንጋጌዎች በዝን ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ጉባኤ ዜስራሒልም ይኸውን፡፡ የሚሰራባቸው ይሆናሌ።
ንዲይነት ዗በቅዐ መመ዗ኒታት ሇዲኝነት የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
1. ዜኾነ ሰብ፤- 1. ማንኛውም ሰው፤-
ሀ. ኢትዮጵያዊ ዜኾነ/ነት፣ ሀ. ኢተዮጵያ የሆነ/የሆነች
ሇ. ንሔገ መንግስቲ ተኣማናይ/ኒት፣ ሇ. ሇሔገ መንግስት ታማኝ የሆነ/የሆነች
ሏ. ብሔጊ ትምህርቲ ዜሰሌጠነ/ት፣ ሏ. ብህግ ትምህርት የሰሇጠነ/ች
መ. ብትግሃት፣ ብተኣማንነት፣ መ. በትጋት፣ በታማኝነት፣ በፌትሒዊነትና በስነ
ብፌትሒውነት፣ ብሰነ ምግባር፣ ፅቡቕ ምግባር ጥሩ ስም ያተረፇ/ች፣
ሽም ዗ትረፇ/ት፣
ረ. ብዲይነት ሞያ ክዋፇር ክትዋፇር ፌቃዯኛ ረ. በዲኘነት ሙያ ሇመስራት ፇቃዯኛ የሆነ/ች፣
ዜኾነ/ት፣
602
ሰ. እዴሚኡ/ኣ ካብ 25 ዒመት ሰ. ዕዴሜው/ዋ ከ25 ዒመት ያሊነሰ/ች፣

዗ይንኣሰ/዗ይትንእስ፣
2. ዜኾነ ሰብ መውፅኢ ሔጊ ወይ ኣብ ፇፃሚ 2. ማናቸውም ሰው በህግ አውጪ ወይ በህግ
ሔጊ ውሽጢ ወይ ኣብ ዜኾነ ፖሇቲካዊ ውዲበ አስፇፃሚ ወይም በማናቸውም የፖሇቲካ ዴርጅት
ባኣባሌነት ኣብ ዜኣትወለ እዋን ናይ ዲይነት በአባሌነት በገባበት ጊዛ የዲኝነት ስራን ጨምሮ
ስራሔ ጠሚሩ ከሰርሔ ኣይክእሌን። ሉሰራ አይችሌም።
ቃሇ መሒሊ ቃሇ መሃሊ
ዲያኑ ስርሕም ቅዴሚ ምጅማሮም ነዙ ዜስዕብ ዲኞች ስራቸው ከመጀመራቸው በፉት የሚከተሇውን
ቃሇ መሒሊ ይፌፅሙ። “ኣነ ቃሇ መሃሊ ይፇፅማለ። “እኔ ………………….. የ
……ዲይና…………………. ቤት ፌርዱ በምዃን ……………… ፌርዴ ቤት ዲኛ በመሆን ተሹሜ ስራዮን
ተሸይመ ስርሒይ እንትጅምር ዜተወሃበኒ ሒዯራን ስጀምር የተሰጠኝን አዯራና ከፌተኛ ሒሊፉነት ሇህገ
ዒብይ ሒሊፌነትን ንሔገ መንግስቲ ተገዚኣይ መንግስት ተገዢ በመሆን በህግና በህግ ብቻ ተመርቼ
ብምዃን ብሔግን ሔግን ጥራሔ ተመሪሏ በሙለ ታመኝመት ቃላን ሳሊጥፌ ፌትሔ በማንገስ
ብሙለእ ተኣማንነት ቃሇይ ከየዕበሬኩ ፌትሑ የዱሞክራሲ ስርዒት እንዱዯሇዴሌ በንፁህ ሌቦና
ብምንጋስ ስርዒት ዱሞክራሲ ንክዴሌዴሌ ብንፁህ ሇመፇፀም በዚሬው ዕሇት ቃሌ እገባሇሁ።
ሌቦና ንክፌፅም ኣብዚ ዕሇት እዙዚ ቃሌ ይኣቱ
ኣሇኹ።
ካብ ስራሔ ምስንባት ከስራ መሰናበት
ኣብ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 64 ዜተዯንገገ ከም዗ል ኾይኑ አንቀፅ 64 የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ፣
ዜኾነ ዲይና ካብ ስርሐ ዜሰናበት በዜስዕቡ ማንኛውም ዲኛ ከስራ የሚሰናበተው በሚከተለት
ምኽንያታት እዩ። ምክንያቶች ይሆናሌ።
1. ሒዯ ዲይና ስርሐ ከሇቅቕ እንትዯሉ ናይ 1. አንዴ ዲኛ ስራውን በፇቃደ ሇመሌቀቅ ሲፇሌግ
ክሌተ ወርሑ ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ የሁሇት ወር የፅሐፌ ማስጠንቀቂያ በመስጠት
ብምሃብ ብዲያኑ ምም/ጉባኤ ከሰናበት በዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ሉሰናበት ይችሊሌ።
ይኽእሌ‟ዩ። ይኹን‟ምበር ዲያኑ ምም/ጉባኤ ሆኖም ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ሇስራው አስፇሊጊ
ነቲ ስራሔ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኪቡዎ እቲ ሆኖ ካገኘው ስንብቱን እስከ ሁሇት ወር
ስንብት ከሳብ ክሌተ ወርሑ ከናውሕ ይኽእሌ ሉያራዜመው ይችሊሌ።
እዩ።
2. ዕዴመኡ (60) ዒመት እንትመሌእ እውን 2. ዕዴሜው ስሌሳ (60) ዒመት ሲሞሊው ወዯ ምክር
ናብ ቤት ምኽሪ ምቕራብ ከየዴሇየ ብዲያኑ ቤት ማቅረብ ሳያስፇሌግ ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ምም/ጉባኤ ይሰናበት። ሉያሰናብተው ይችሊሌ።
3. ብሔማም ምኽንያት ተግባሩን ብዜግባእ 3. በሔመም ምክንያት ተግባሩን በሚገባ ሉወጣ
ክዋፃእ ኣይኽእሌን ተባሂለ እንትውሰን ዲያኑ አይችሌም ብል ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ ሲወስን
ምም/ጉባኤ ይኽእሌ እዩ። ሉያሰናብተው ይችሊሌ።
4. ብገበን ተኸሲሱ ጠፌኣተኛ ዜተበሃለ ክሲ 4. በወንጀሌ ተከሶ ጥፊተኛ የተባሇሇት ክስ ዲኛ
603
ንዲይነት ዗የበቅዕ ኾይኑ እንትርከብ፣ ወይ ሇመሆን አያስችሇውም ብል ዲኞች አስተዲዯር

5. ግሌፂ ዜኾነ ናይ ስራሔ ብቕዒት ንኢስዎ ጉባኤ ሲያምን፣ ወይም፣
ተባሂለ በዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ 5. ግሌጽ/ጉሌህ/ የሆነ ችልታ አንሶታሌ ተብል
እንትእመነለ፣ ወይ ጉባኤ ሲያምን፣ ወይም፣
6. ዜፇፀም ናይ ዴሰፒሉን ጥፌኣት ንዲይነት 6. የፇፀመው የዱስፕሉን ጥፊት ዲኛ ሆኖ ሇመቀጠሌ
዗የብቅዖ ምኳኑ ዲያኑ ምም/ጉባኤ አያስችሇውም ብል ዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
እንትኣምነለ ዲያኑ ምም/ጉባኤ ናይ ውሳነ ሲያምን የውሳኔ ሒሳብ ሇም/ቤት በማቅረብ
ሒሳብ ንቤት ምኽሪ ብምቕራብ ብቤት ምኸሪ እንዱሰናበት ያዯርጋሌ።
ከሰናበት ይገብር።
7. ኣብዙ ዒንቀፅ እዘይ ዜተቐመጡ ከም዗ሇው 7. በዙህ አንቀፅ የተቀመጠው እንዲሇ ሆኖ ዜርዜሩ
ኮይኖም ዜርዜሩ ኣመሌኪቱ ዲያኑ በተመሇከተ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ምም/ጉባኤ ኣብ ዯንቢ ዴስፐሉንን ስነ በዱስፐሉንና ስነ ምግባር ዯንብ እንዱካተቱ
ምግባርን ክካተት ይገብር። ያዯርጋሌ።
ኣባሊት ዝባ ጉባኤ የዝን የዲኞች አስተዲዯር
ምምሏዲር ዲያኑ ጉባኤ አባሊት
ሀ. ናይ ዝባ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ፐረዙዯንት ሀ. የዝን ከፌተኛ ፌርዴ ቤት ፐረዙዯንት
…..ኣካቢ ……..ሰብሳቢ
ሇ. ካብ ዝባ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ከሌተ ዲያኑ.. . ሇ. ከዝን ከፌተና ፌርዴ ቤት ሁሇት
ኣባሌ ዲኞች…….አባሊት
ሏ. ካብ ወረደ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ ሏ. ከወረዲ ፌርዴ ቤት ሶስት ዲኞች …..አባሊት
ዲያኑ………ኣባሌ
መ. ዝባ ፌትሑ መምርሑ ሒሊፉ….……ኣባሌ መ. የዝን ፌትሔ መምሪያ ኃሊፉ …..አባሌ
ረ. ኣብቲ ዝባ ካብ ዜነበሩ ኣባሊት ቤት ምኸሪ ረ. በዝኑ ከሚኖሩ የክሌሌ ምክር ቤት ኣባሊት
ክሌሌ ….…ኣባሌ ሁሇት………አባሊት
ሰ. ካብ ማሔበር ሒረስቶት ሒዯ ተወከሉ ሰ. ከገበሬዎች ማኀበር አንዴ ተወካይ …..አባሌ
….…ኣባሌ
ሸ. ካብ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ ሒንቲ ተወካሉት. ሸ. ከሴቶች ማኀበር አንዱት ተወካይ…….አባሌ
. . አባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ናይ ዝባ ዲያኑ የዝን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ምምሏዲር ጉባኤ ስሌጣንና ተግባር
1. ኣባ ሌዕሉ ናይ ወረዲን ዝባን ዲያኑ ናይ 1. በዝንና በወረዲ ዲኞች ሊይ የስነ ስርዒት እርምጃ
ዱስፕሉን ጉዴሇት ስጉምቲ ይወስዴ ካብ ይወሰዲሌ። ከስራ የሚያባርር ጥፊት ከሆነ ከውሳኔ
ስራሔ ዗ባርር ጥፌኣት እነተኾይኑ ምስ ናይ ሃሳብ ጋር ከሱ በሊይ ባሇ ጉባኤ ያቀርባሌ።
ውሳነ ሒሳብ ንብሌዕሉኡ ዗ል ጉባኤ
የቕርብ።
2. ናይ ዝባ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ዴስፕሉን 2. የዝን ዲኞች አስተዲዯር የዱስፕሉን ስነ-ስርዒት
ስነ ስርዒታት ውሳነታት ብይግባኣኒ ናብ ወሳኔዎች ሇበሊይ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
604
ሊዕሊዊይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ክቐርብ ይግባኝ ሉቀርቡ ይችሊለ።

ይኽእሌ።
3. ካብ ብሌዕሉኡ ዜውሃብ ውሳነ ይኹን ኻሌኦት 3. ከበሊይ የሚሰጠው ውሳኔዎች ይሁኑ ላልች
ተግባራት ተቀቢለ ብቀረባ ክፌፀም ይገብር። ተግባራት ተቀብል በቅርብ እንዱፇፀሙ
ያዯርጋሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ኣካቢ ዝባ ጉባኤ የዝን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ምምሏዲር ዲያኑ ሰብሳቢ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ ይፅውዕ፣ይመርሔ። 1. የጉባኤውን ስብሰባ የጠራሌ፣ ይመራሌ።
2. ናይቲ ጉባኤ ፀሒፉ ይምዴብ። 2. የጉባኤውን ፀሏፉ ይመዴባሌ።
3. ቃሌ ኣኼባ ጉባኤን ካሌኦት ኣገዯስቲ 3. የጉባኤውን ቃሇ ጉባኤና ላልች አስፇሊጊ
መዚግብትን ሰነዲትን ብዜግባእ ይተሒዘ መዚግብቶችንና ሰነድችን በሚገባ የሚያዘ
ምህሊዎም የረጋግፅ። መሆናቸውን ያረጋግጣሌ።
ዯንብን መምርሑን ናይ ምውፃእ ዯንብና መመሪያ የማውጣት
ስሌጣን ስሌጣን
ነዙ ኣዋጀ መተግበሪ መተሒዲዯሪ ዯንቢ ዲያኑን ሇዙህ አዋጀ ማስፇፀሚያ የዲኞችና ሬጅስትራሮች
ሬጅስትራርን ከምኡ‟ውን ነቲ ዯንቢ ኣብ ስራሔ መተዲዯሪያ ዯንብ እና ዯንቡ በስራ ሊይ እንዱውሌ
ንምውዒሌ ዜሔግዘ መምርሑታት ዲያኑ የሚያግዘ መመሪያዎች የዲኞች አስተዲዯረ ጉባኤ
ምም/ጉባኤ ከውፅእ ይኽእሌ እዩ። ባሊዕሊዋይ ማውጣት ይችሊሌ። በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
ቤት ፌርዱ ፕረዙዯንት ተፇሪሙ ኣብ ተግባር ፐሬዜዲንት ተፇርሞ በተግባር ሊይ ይውሊሌ።
ይውዕሌ።
ዜተስዒሩ ሔጊታት የተሻሩ ሔጎች
በመሰረት መሰጋገሪ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ መሸጋገሪያ ሔገ መንግስት መሰረተ
ወፂኦም ዜነበሩ ኣዋጀ ቁፅሪ 4/1985፣ መማሏየሺ ወጥተው የነበሩ አዋጅ ቁጥር 4/1985፣ ማሻሻያ
አዋጅ ቁፅሪ 10/1987 ከምኡ እውን ናይ ዲያኑ አዋጅ ቁጥር 10/1987 እንዱሁም የዲኞች
ምምሔዲር ጉባኤ ንምቋም ዜወፀ ኣዋጀ ቁፅሪ አስተዲዯር ጉባኤን ከመቋቋም የወጣ አዋጀ ቁጥር
6/1988፣ 50/1994 በዙ ኣዋጅ ተሳዑሮም 6/1988፣ 50/1994 በዙህ አዋጀ ተሽሯሌ።
ኣሇው።
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ አዋጀ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጀ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት መጋቢት 3/1997 ከወጣበት መጋቢት 3/1997 ዒ/ም ቀን ጀምሮ
ዒ/ም ጀሚሩ ዜወፀለ ዕሇት መጋቢት 3/1997 የፀና ይሆናሌ።
ዒ/ም ጀሚሩ ዜፀንዐ ይኸውን። ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፕሬዜዲንት ፕሬዜዲንት
605

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ ምንግስት
መቐሇ ሚያዜያ 1997 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዜወፀ

መቐሇ ሚያዜያ 1997 ዒ/ም
ዯንብ ቑፅሪ 34/1997 ዯምብ ቁጥር 34/1997

ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ንምጥያሽን ኣፇፃፅምኡን ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ሇማቋቋም፣ አፇፃፀሙና
ኣጠቓቕምኡን ንምውሳን ዜወፀ ዯንቢ አጠቃቀሙ ሇመወሰን በትግራይ ብሄራዊ
ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ክሌሊዊ መንግስቲ አስፇፃሚ የወጣ
ትግራይ ዯንብ
ብዜተፇሊሇዩ ኣካሊት ብተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ዜተፇሊሇዩ በተሇያዩ እርዲታ ሰጢ ዴርጅቶች በተሇያየ ጊዛ
እታወታትን ሌቓሔን እንዲተውሃበ ብምፅንሐ፣ በተ዗ዋዋሪ ፇንዴ የተሇያዩ ግብዒቶችና ገን዗ብ
ኣብዙ ሔዙ እዋን ስዴራ ማእኸሌ ዜገበረ በብዴር እየተሰጠ በመቆየቱ፣
ስትራተጂ ንምትግባር ናብ ገባር ዜተኣታተው በአሁኑ ጊዛ ቤተሰብ መሰረት የዯረገው የሌማት
዗ሇው እታወታት ገን዗ብ በሌቓሔ መሌክዕ ምሃብ ስትራቴጂ የተሇያዩ ግብዒቶች ሇአርሶ አዯሩ
ኣዴሊይነቱ እናዒበየ ብምምፅኡ፣ ሇማስተዋወቅ ገን዗ብ በብዴር መሌክ መስጠት
ኣጠቓቕማ ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ተሒታትመትም አስፇሊጊነቱ እያየሇ መምጣቱ፣
ግሌፅነትን ሑዘ ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ የተ዗ዋዋሪ ፇንዴ አጠቃቀም የግሌፅነትና
ብዜፇቐድ ስርዒት ክፌፀም ዗ሇዎ ምዃኑ ተጠያቂነት መርሀ ተከትል የፊይናንስ
ስሇዜተኣመነለ፣ አስተዲዯር አዋጅ በሚፇቅዯው ስርዒት
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚነት ብሄራዊ ክሌሊዊ ወጠቶሇት መፇፀም እንዲሇበት ስሇታመነበት፣
መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ ዜወፀ የትግራይ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ
ሔገ-መንግስቲ ዒንቀፅ 56/7/ ናይ ፊይናንስ አስፇፃሚ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው የክሌለ
ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/89 ዒንቀፅ 66 ህገ-መንግስት አንቀፅ 56/7/ እና የፊይናንስ
ዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ዜስዕብ ዯንቢ ኣውፂኡ አስተዲዯር አዋጀ ቁጠር 26/89 አንቀፅ 66
ኣል። በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇው ዯንብ
አውጥቷሌ።
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር እርስ
እዙ ዯንቢ እዙ “ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ” ንምጥየያሽን ይህ ዯንብ “ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ሇማቋቋም፣
ኣፇፃፀምኡን ኣጠቓቕምኡን ንምውሳን ዜወፀ አፇፃፀሙና አጠቃቀሙ ሇመወሰን” የወጣ ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 34/1997 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ቁጥር 34/1997 ተብል ሉጠቀስ የችሊሌ።
2. ትርጉም 2. ትርጉም
606
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 1.35 ነጋሪት ጋዛጣ ቑ.ፖ.ሳ 291
1. “ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ” ማሇት ኣካሌ ዜተጠቓሇሇ 1. “ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ” ማሇት የተጠቃሇሇ ፇንዴ
ፇንዴ ኾይኑ ብመሰረት ውሳነ ቤት ምኽሪ ኣካሌ ሆኖ በስራ አሰፇፃሚ ምክረ ቤት ውሳኔ
ስራሔ ፇፃሚ ክተባብዐ ንዜዴሇዩ ናይ መሰረት መበረታታት ሊሇባቸው የሌማት
ሌምዒት ስራሔቲ ብሌቓሔ ዜወሃብ ገን዗ብ ስራዎች በብዴር የሚሰጥ ገን዗ብ ነው።
እዩ።
2. “ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚነት” ማሇት ቤት 2. “የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት” ማሇት
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ
መንግሰቲ ትገራየ እዩ። አስፇፃሚ ምክር ቤት ነው።
3. “ቢሮ” ማሇት ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ 3. “ቢሮ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ሌምዒትን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
እዩ። ነው።
4. “ቤት ፅሔፇት መንግስቲ” ማሇት ኣብ ናይ 4. “የመንግስት ፅሀፇት ቤት” ማሇት በፊይናንስ
ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/28 አስተዲዯር አዋጀ ቁጥር 26/89 አንቀፅ
ዒንቀፅ 2(13) ዜተውሃቦ ትርጉም ይሔዜ። 2/13/ የተሰጠው ትርጉም ይይዚሌ።
5. “ተጠቃሚ” ማሇት ብመሰረት ውሳነ ቤት 5. ተጠቃሚ ማሇት በስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ካብቲ ፇንዴ ንክሌቃሔ ውሳኔ መሰረት ከፇንደ እንዱበዯር
ዜተፇቐዯለ ኣካሌ እዩ። የተፇቀዯሇት አካሌ ነው።
3. ምጥያሽ ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ 3. የፇንደ መቋቋም
ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ዴሔሪ ሔዙ ፇንዴ እናተብሃሇ ተ዗ዋዋሪ ፇንዴ ከዙህ በኃሊ ፇንዴ እየተባሇ
ዜፅዋዕን ኣካሌ እቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ዜኾነን የሚጠራውና የተጠቃሇሇ ፇንዴ አካሌ
እቲ ቢሮ ኣብ ዜኸፌቶ ፌለይ ናይ ባንኪ ሑሳብ የሆነው ቢሮው በሚከፇተው ሌዩ የባንክ
ዜቕመጥ በዙ ዯንቢ እዙ ተጣይሹ ኣል። ሂሳብ የሚቀመጥ በዙህ ዯንብ ተቋቋሟሌ።
እዙ ዯንቢ ተፇፃምነቱ ኣብ ሌዕሉ ኣብያተ ፅሔፇት ይህ ዯንብ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይኸውን። የመንግስት ፅህፇት ቤቶች ሊይ ተፇፃሚ
ይሆናሌ።
5. ፌሇፌሌ እቲ ፇንዴ 5. የፇንደ የገቢ ምንጭ
1. በብበጀት „መት ካብ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. በየበጀት ዒመቱ ከትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዜምዯብ በጀት። መንግስት ከሚመዯብ በጀት።
2. ብፌለይ ነዙ ዕሊማ ካብ ገበርቲ ሰናይ ካብ 2. በተሇየ ሇዙህ ዒሊማ ከእርዲታ ሰጥ
ዜርከብ ሒገዜ። ዴርጅቶች ከሚገኝ እርዲታ።
3. እቲ ንተሇቃሏቲ ዜተውሃበ ገን዗ብ 3. ከፇንደ የተሰጠው ብዴር በመመሇስ
ብምምሊስን ካብኡ ካብ ዜርከብ ወሇዴን። ከሚገኘው ዋና ገን዗ብ ወሇደ።
6. ዕሊማ እቲ ፇንዴ 6. የፇንደ ዒሊማ
1. ኣብ ገፀርን ከተማን ብዯረጃ ስዴራ ዜካየዴ 1. በገጠርና በከተማ ቤተሰብ መሰረት በማዴረግ
ሌምaዒት ስራሔቲ ንዜካየደ ፕሮግራማትን ሇሚሰራው የሌማት ስራ ሇሚካሄደ
ፓኬጃትን መፇፀሚ ብሌቓሔ ንምሃብ፣ ፕሮግራሞችና ፓኬጆች ማስፇፀሚያ ብዴር
ሇመስጠት፣
2. ብስሩዕ ይኹን ካፒታሌ በጀት ካብ 2. በክሌለ መንግስት በመዯበኛና ካፒታሌ በጀት
ዜተመዯበልም ስራሔቲ ወፃኢ ንዜህሌው ከተመዯበሊቸው ስራዎች ውጭ ሇሚሰራ ስራ
607
ስራሔቲ መፇፀሚ ዜውዕሌ ወፃኢ ንምምሊእ፤ የወጭ ሟሟያ፣

7. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ፊይናንስን 7. የፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ስሌጣንና
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ተግባር
እቲ ቢሮ ዜስዕብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ ቢሮው የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይኖሩታሌ
1. እቲ ፇንዴ ዜቕመጡለ ፌለይ ናይ ባንኪ 1. ፇንዴ የሚቀመጥበት ሌዩ የባንክ ሂሳብ
ሑሳበ ይኸፌት፣ ይከፇታሌ፤
2. ካብ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ናብዙ ፇንዴ 2. ከተጠቃሇሇው ፇንዴ ወዯ ፇንደ የሚመዯብ
ዜምዯብ ናይ በጀት መበገሲ ሒሳብ ናይ ቤት የበጀት መነሻ ሃሳብ ሇክሌለ የስራ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ የቕርብ እንትውሰን አሰፇፃሚ ምክር ቤት ያቀርባሌ ሲፀዴቅ ገቢ
አታዊ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፤
3. ናይዙ ፇንዴ ሑሳብ ይሔዜ ብመሰረት ናይ 3. የፇንዴ ሂሳብ ይይዚሌ የፊይናንስ
ፊይናንስ ኣዋጅን ዯንብን ነቲ ፇንዴ አስተዲዯር ኣዋጅና ዯንብ በሚያዘት
የመሒዴር፣ መሰረት ፇንደን ያስተዲዴራሌ፤
4. ብመሰረት ውሳነ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ 4. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ መክር ቤት ውሳኔ
ናይዙ ፇንዴ ተጠቀምቲ ንዜኾኑ ክፌሉት መሰረት ከፇንደ ተጠቃሚ ሇሆኑ አካሊት
ይፌፅም፣ ክፌያ ይፇፅማሌ፤
5. ተጠቀምቲ ኣብዙ ፇንዴ ዜህሌዎም 5. የፇንደ ተጠቃሚዎች ፇንደ እንዳት
ኣጠቓቕማን ካሌኦት ነቲ ዯንቢ መፇፀሚ እንዯሚጠቀሙና በአጠቃሊይ የዯንቡ
መምርሑታትን ብምውፃእ የፇፅም። አፇፃፀም መመሪያ በማውጣት ያስፇፅማሌ፤
6. ኣፇፃፅማን ኣጠቓቕማን እቲ ፇንዴ 6. የፇንደ አፇፃፀምና አጠቃቀም በተመሇከተ
ዜምሌከት ሪፖርት ናብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሪፖርት
ፇፃሚት የቕርብ፣ ያቀርባሌ።
8. ካብዙ ፇንዴ ዜፌፀም ክፌሉት 8. ከፇንደ የሚፇፀም ክፌያ
ካብዙ ፇንዴ ገን዗ብ ወፃኢ ኾይኑ ዜኽፇሌ ቤት ከፇንደ ገን዗ብ ወጭ ተዯርጎ የሚከፇሇው
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚት እንትፇቅዴ ጥራሔ እዩ። የክሌለ ስራ አሰፇፃሚ መክር ቤት ሲፇቅዴ
ብቻ ነው።
9. መዚግብትን ሑሳባትን እቲ ፇንዴ 9. የፇንዴ መዜገብና ሂሳቦች
ናይዙ ፇንዴ ስርዒት ኣታሔዚ መዜገብን ሑሳብን የፇንዴ መዚግብትና የሂሳብ አያያዜ ስርዒት
ብመሰረት ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጀ ቁፅሪ የፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/89
26/89 ዜተኸተሇ ይኸውን። የተከተሇ ይሆናሌ።
10.ኦዱት 10.ኦዱት
ሑሳብ ናይዙ ፇንዴ ብዋና ኦዱተር ወይ ንሱ የፇንደ ሂሳብ በዋና ኦዱተር ወይም እሱ
ብዜውክል አካሌ ይምርመር፣ በሚወክሇው ኣካሌ የሚመረመር ይሆናሌ።
11.መሰሌን ግቡእን ተጠቀምቲ 11.የተጠቃሚዎች መብትና ግዳታ
1. መሰሌን ግቡእን ናይዙ ፇንዴ ተጠቀምቲ 1. የተጠቃሚዎች መበትና ግዳታ ቢሮው
እቲ ቢሮ ብ዗ውፀኦ መምርሑ የውሰን፣ በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ፤
2. ኣብ ዒንቀፅ 11 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተቐመጠ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ 1 የተጠቀሰው
ሒፇሻዊ አገሊሌፃ ከም዗ሇዎ ኾይኑ እቲ አጠቃሊይ አገሊሇፅ የተጠበቀ ሆኖ
዗ውፀኦ መምርሑ፣ የሚወጣው መመሪያ፤-
608
ሀ. ዜወሃብ ሌቓሔ ዜምሇሰለ ጊዛን ዜኽፇል ሀ. የሚሰጠው ብዴር የሚመሇስበት ጊዛና

መጠን ወሇዴን፣ የሚከፇሌበት የወሇዴ መጠን፣
ሇ. ናይቲ ሇቓሔ ተጠቀምቲ ከማሌእዎ ሇ. የብዴሩ ተጠቃሚዎች ሉያሟለዋቸው
ዜግባእ መዕቀኒ፣ የሚገቡ ነጥቦች፤
ሏ. ነቲ ሌቓሔ ብሒሊፉነት ዗ከፊፌሌ አካሌ ሏ. ብዴሩ በኃሊፉነት የሚከፌሇው አካሌ
ናይ ሪፖርት ኣቀራርባ ስረዒትን ዜሒውስ ሉከተሇው የሚገባ የሪፖርት ስርዒት
ከኾን ኣሇዎ፣ ያጠቃሇሇ ይሆናሌ።
12.ዜተስዒሩ ሔግታት 12.የተሻሩ ሀጎች
ነዙ ዯንቢ እዙ ዜፃብኡ ዯንብታትን ሌማዲዊ ይህ ዯንብ የሚቃረን ዯንብና ሌማዲዊ አሰራር
ኣሰራሒታት ኣብዙ ዯንቢ ንዜሽፇኑ ዴንጋገታት በዙህ ዯንብ በሚጠቃሇለ ዴንጋጌዎች ሊይ
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፣ ተፇፃሚነት አይኖረውም።
13.እዙ ዯንቢ ዜጸንዒለ ጊዛ 13.ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ ካብ ሚያዜያ 5/1997 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ ዯንብ ከሚያዜያ 5/1997 ዒ/መ ጀምሮ
ዜፀንዏ ይኸውን፣ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ርዕሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት ርእሰ መስተዲዴር
609

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራት

ኣዋጅ ቑፅሪ 80/1997 አዋጅ ቁጥር 80/1997

ኮሚሽን ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ሙያን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ቴክኒክና ሙያ ትምህርትን ስሌጠና
ትግራይ ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ኮሚሽን ሇማቋቋም የወጣ ኣዋጅ
ስለጥ፣ ቐፃሌን መዕቡሌን ዕብየት ንምርግጋፅ ፇጣን፣ ቀጣይና የዲበረ እዴገት ሇማረጋገጥ
ግዯ ክኢሊ ቴክኒክን ሙያን መተካእታ ዗ይብለ የቴክኒክና ሙያ ሙያተኛ ዴርሻ መተኪያ
ምዃኑ ብምእማን፣ ኣብዙ ሔዙ እዋን የሇየሇው መሆኑ በማመን፣ በአሁኑ ጊዛ
ብዜተፇሊሇየ ኣገባብን መንገዱን ዜወሃቡ ዗ሇው በተሇያዩ አገባብና መንገዴ በመስጠት ሊይ ያለ
ስሌጠናታት ቴክኒክን ሙያን ብውደቡን ቴክኒክና ሙያ ስሌጠናዎች በማእከሊዊነት
ብዜተማእኸሇን መሌክዐ ምሃብ አዴሊይ ብምዃኑ በተዯራጀ መሌኩ መስጠት አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ናይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና በባህሪው
ብባህሪኡ ሰፉሔ ተሳትፍ መንግስታውን የመንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች
዗ይመንግስታውን ኣካሊት ዜሒትት ብምዃኑን ሰፉ ተሳትፍ የሚጠይቅ በመሆኑ፣ ሇዙህ
ነዙ ስሌጠና ቴክንኒክን ሙያን ብብቕዒት ስሌጠና ቴክኒክና ሙያን በብቃት የሚመራ
ዜመርሔ ኣካሌ ብኮሚሽን ዯረጃ ምቛም አገዲሲ አካሌ በኮሚሽነ ዯረጃ ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ
ኮይኑ ስሇዜተረኸበን፣ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ስሇተገኘ፣ የትግርይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ ምክር ቤት ተሻስሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ
ዜወፅአ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/ መሰረት
49/3/ሀ ዜስዕብ አዋጅ ኣውፂኡ ኣል። የሚቀጥሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።
እዙ ኣዋጅ ኮሚሽን ትምህርትን ስሌጠናን ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ቴክኒክን ሙያን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ኮሚሽን
ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 80/1997 ተባሂለ ሇማዋቀር የወጣው አዋጀ ቁጥር 80/1997
610
ክጥቀስ ይካኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።

ትርጉም ትርጓሜ
ኣብዙ ኣዋጀ በዙህ አዋጅ
1. “ኮሚሽን” ማሇት በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 1. “ከሚሽን” ማሇት በዙህ አዋጅ አንቀፅ
ዜተጣየሸ ኮሚሽን ትምህርትን ስሌጠናን አራት የተዋቀረ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ቴክኒክን ሞያን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ። የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
2. “ማእኽሌ” ማሇት መንግስታዊን ኮሚሽን ነው።
዗ይመንግስታዊ ትካሊት ሔርሻን ሔርሻ 2. “ማዕከሌ” ማሇት መንግስትዊና መንግስታዊ
ተንከፌ ዗ይኮኑ ትምህርትን ስሌጠናን ያሌሆነ ተቋሞች እርሻና እርሻ ነክ ያሌሆኑ
ቴክኒክን ሙያን ን10+1፣ 10+2ን 10+3ን ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ሒፂር ስሌጠናን ዜወሃበለ እዩ። ሇ10+1፣10+2ና10+3ን አጥር ስሌጠና
3. “ስሌጣኒ” ማሇት ናይ ቴክኒክን ሙያን የሚሰጥ ነው።
ፌሌጠትን ክእሇትን ንምርካብ ወይ ንምዕባይ 3. “ሰሌጣኝ” ማሇት የቴክኒክና ሙያን
ሒሲቡ ኣብ መሰሌጠኒ ማእኸሌ ብዜወሃብ እውቀት ክህልት ሇማግኘት ወይም
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን መርሃ ሇማሳዯግ አስቦ በማሰሌጠኛ ማዕከሌ
ግብር ዜሳተፌ ውሌቀ ሰብ እዩ። የቴክኒክና ሙያን ትምህርትና ስሌጠና
4. “አፌሌጦ” ማሇት ናይ ትምህርትን ስሌጠናን መርሀ ግብር የሚሳተፌ ግሇሰብ ነው።
ቴክኒክን ሙያን ኣብ ምሃብ ተግባር 4. “እውቅና” ማሇት በትምህርት ስሌጠና
ዜተዋፇረ መሰሌጠኒ ማእኸሌ እቲ ስሌጠና ቴክኒክን ሙያን በመስጠት ተግባር ሊይ
ንምክያዴ ዗ዴሌዴዩ መሰረታዊ ረቑሒታት የተሰማራ ማሰሌጠኛ ተቋም ስሌጠና
በቲ ዗ዴሌይ ብርኪ አሟሉኡ እንትርከብ በቲ ሇማካሄዴ የሚሰጠው የብቃት ዯረጃ
ኮሚሽን ዜወሃብ ናይ ብቕዒት ብርኪ ማረጋገጫ መረጃ ነው።
መረጋገፂ ሰነዴ እዩ። 5. “ካውንስሌ” ማሇት በዙህ አዋጅ አንቀፀ 9
5. “ካውንስሌ” ማሇት በዙ አዋጅ ዒንቀፅ 9 መሰረት የተቋቋመ የቴክኒክና የትምህርት
መሰረት ዜጣየሽ ናይ ቴክኒክን ትምህርቲ ስሌጠና ካውንስሌ ነው።
ስሌጠና ካውንስሌ እዩ። 6. “የሙያ ብቃት ማረጋገጫ የሚሰጥ ማዕከሌ”
6. “ናይ ሙያ ብቕዒት መረጋገፂ ዜህብ ማሇት በዙህ አዋጅ መሰረት የሚቋቋምና
ማእኸሌ” ማሇት በዙ አዋጅ መሰረት ዜቖመን ሰሇጣኞች ተፇትነው የሙያ ችልታ
ሰሌጠንቲ ተፇቲኖም ናይ ሙያ ወይ ክእሇት ማረጋገጫ የሚያገኙበት ማዕከሌ ነው።
መረጋገፂ ዜረኽብለ ማእኽሌ እዩ። 7. “መዯበኛ ያሌሆነ /አጭር/ ስሌጠና” ማሇት
7. “዗ይስሩዕ (ሒፂር) ስሌጠና” ማሇት ትሔቲ ከአንዴ ዒመት በታች የሚወሰዴ ችልታን
ሒዯ ዒመት ዜወስዴ ክእሇት መዕበይ ስሌጠና የሚያሳዴግ ማሰሌጠኛ ማሇት ነው።
ማሇት እዩ።
አገሊሌፃ ፆታ የፆታ አገሊሇፅ
ኣብዙ ኣዋጅ ብተባዕታይ ፆታ ዜተገሇፀ በዙህ አዋጅ በወንዴ ፆታ የተገሇፀ ሇሴት ፆታ
ንኣንስታይ ፆታ‟ውን ዜጠምር ይኸውን። የሚያጠቃሌሌ ይሆናሌ።
611
ምጥያሽ መቋቋም
1. ኮሚሽን ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ሙያን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በዙ ኣዋጅ የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ኮሚሽን
ተጣይሹ ኣል። በዙህ ኣዋጅ ተቋቁሟሌ።
2. ተፀዋዕነት እዙ ኮሚሽን ንቢሮ ዒቐሚ ህንፀት 2. የኮሚሽን ተጠሪነት ሇኣቅም ግንባታ ቢሮ
ዕሊማ ዒሊማ
ናይቲ ኮሚሽን ዕሊማ፣ ናይ‟ቲ ክሌሌ ማሔበራዊን የክሌለ ማሀበራዊና ኢኮኖሚያዊ ሌማት
ኢኮኖሚያዊን ሌምዒት ንምስሊጥ ዗ኸእሌ ናይ ሇማፊጠን የሚያስችሇ ቴከኒክና ሙያ
ቴክኒክን ሙያ ትምህርትን ስሌጠናን ብአግባቡ ትምህርትና ስሌጠና በአግባቡ ተዯራጅቶና
ተወዱቡን ፅሬቱ ሒሌዩን ክወሃብ ብምግባር ኣብ ጥራቱ ጠብቆ እንዱሰጥ በማዴረግ በሁለም
ኩልም ዗ፇራት ብቑዕን ስራሏ ዜፇጥሩ ዛጋታት ማእከልች ብቁና ስራ የሚፇጥሩ ዛጎች
ንምፌራይን ዗ፌርይለ ኩነታት ንምምችቻውን ሇማፌራትነና የሚያፇሩበት ሁኔታዎች
እዩ። ሇማመቻቸትም ጭምር ነው።
አወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር
ዋና ቤት ፅሔፇት ኮሚሽን የኮሚሽኑ ዋና ፅህፇት ቤት
ናይዙ ኮሚሽን ዋና ቤት ፅሔፇት ኣብ መቐሇ የኮሚሽኑ ዋና ፅህፇት ቤት መቀላ ሆኖ እንዯ
ኮይኑ፣ ከከም ኣዴሊይነቱ በቢብርኩ መተሒባበሪ አስፇሊጊነቱ በየዯረጃው አስተባባሪ ቅርንጫፌ
ጨንፇር ቤት ፅሔፇት ክህሌዎ ይኸእሌ‟ዩ። ፀ/ቤት ሉኖረው ይችሊሌ።
ኣወዲዴባ አዯረጃጀት
እዙ ኮምሽን ብርእሰ ምምሔዲር ዜሸውም ሒሊፌን ይህ ኮሚሽን በርዕስ መስተዲዴሩ የሚሾም
ኣዴሊይቲ ዜኾኑ ናይ ስራሔ ከፌሇታትን ኮሚሽነርና አስፇሊጊ የሆኑ የስራ ክፌልችና
ሰራሔተኛታትን ይህሌውዎ። ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
ወሰን ተፇፃሚነት የተፇፃሚነት ወሰን
እዙ ኣዋጅ ኣብ መሊእ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጀ በመሊው ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ኣበ ዜርኩ መንግስታዊን ዗ይመንግስታውን በሚገኙ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን ማእኸሊት ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ማዕከሊት
ተፇፃሚነት ይህሌዎ። ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ።
ምጥያሽ ኣማኻሪ ካውንስሌ ኣማካሪ ካውንስሌን ማቋቋም
1. ብመሰረት ዒንቀፅ 10 ናይዙ ኣዋጅ ነቲ 1. በአንቀፀ 10 መሰረት የዙህ አዋጅ ሇዙህ
ኮሚሽን ዴጋፌ ዜህብን ጉዲዩ ዜምሇከቶም ኮሚሽን ዴጋፌ የሚሰጥና ጉዲዩ
ቢሮታት፣ ቤት ፅሔፇታትን ዗ይመንግስታዊ የመመሇከታቸው ቢሮዎች፣ ፅ/ቤቶችና
612
ትካሊትን ብኣባሌነት ዜሳተፌለ ናይ ቴክኒክን መንግስታዊ ያሌሆኑ ማእከሊትና በኣባሌነት

ሙያን ትምህርት ስሌጠና ኣማካሪ ካውንስሌ የሚካፇለ የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና
በዙ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል። ስሌጠና አማካሪ ካውንስሌ በዙህ አዋጀ
ተቋቁሟሌ።
2. ናይ‟ቲ ካውንስሌ ኣባሊት ተዋፅኦን ዜረዜር 2. የካውንስለ ኣባሊት ተሳትፍና ዜርዜር የስራ
ብፂሑት ስራሔን ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ዴርሻ በስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ይውሰን። ይወስናሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ካውንስሌ የካውንስሌ ስሌጠና ተግባር
1. ናይቲ ክሌሌ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን 1. የክሌለ ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ሙያን ዜምሌከት ናይ ፖሉስ ሒሳብ በሚመሇከት የፖሉሲ ያመነጫሌ፣
የመንጭው (የፇሌፌሌ)፣
2. ናይ ስሌጠና ኣንፇታትን ትሔዜቶን 2. የስሌጠና አቅጣጫዎችና የዝታዎችን
ዜምሌከቱ ሒሳባት ይቕርብ፣ በሚመሇከት ሒሳብ ያቀርባሌ፣
3. ናይቲ ስሌጠና ኣካይዲን ኣወዲዴባን መበገሲ 3. የስሌጠና አካሄዴና አዯረጃጀት የመነሻ
ሒሳባት የንፅር፣ ሃሳቦች ያመሊከታሌ፣
4. መንገዴታት መዕበይ ፊይናንሳዊ ዒቕሚ ናይ 4. የማሰሌጠኛ ማዕከሊትን የፊይናንስ አቅም
መሰሌጠንቲ ማዕኻሊት የንፅርን መተግበሪ ሇማሳዯግ የሚረደ መንገድችን
ኣንፇታት የቕምጥን፣ ያመሊክታሌ፣ የአተገባበር ዛዳዎችን
ያስቀምጣሌ፣
5. ኣብ መንጎ መሰሌጠንቲ ማእኸሊት 5. በማሰሌጠኛ ማእከሊት መካከሌ መተጋገዜ
ምትሔግጋዜ ንምርግጋፅ ቴክኒካዊን ኮሚቴ ሇማረጋገጥ ቴክኒካዊ ኮሚቴ ያዋቅራሌ፣
የቕ‟ውም፣ ንፁርን ጭቡጥን ዕማም ሂቡ ግሇፅና ተጨባጭ ስራ ሰጥቶ እንዱንቀሳቀሱ
ክንቀሳቐሱ ይገብር። ያዯርጋሌ፣
6. ነቲ ኮሚሽን ቴክኒካዊ ዯገፌ ይህብ። 6. ሇኮሚሽኑ ቴክኒካዊ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
7. ማቴሪያሊዊን ቴክኒካዊን ዒቕሚ መሰሌጠንቲ 7. ማሰሌጠኛ ማዕከሊት በተማሪያሊዊና
ማእኸሊት ዗ዒብይለ መንገዴታት ይሔንፅፅ፣ ቴክኒካዊ አቅም የሚያዴጉበት መንገድችን
ያቅዲሌ፣
8. ናይ ኣኼባ እዋን ኣነፂሩ ስራሔቱ ይትሌም፣ 8. የስብሰባ ጊዛያትን ወስኖ ስራውን ያቅዲሌ፣
ይግምግም። የገመግማሌ፣
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽን የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር
እቲ ኮሚሽን ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህ ኮሚሽን የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይህሌውዎ። ይኖረዋሌ።
1. ትምህርት ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን 1. ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ዜምሇከት ሒሳባት ፖሉሲ የመንጭው፣ ኣብ በሚመሇከት የፖሉሲ ሃሳባችን ያመነጫሌ።
ክሌሌናን ሃገርናን ን዗ል ጭቡጥ ኪነታት በክሌልችና በአገራችን ያሇውን ተጨባጭ
ዕብየትን ማዕባሇን ኢኮኖሚ መሰረት ገይሩ ሁኔታ ኢኮኖሚያዊ ዕዴገትን መሰረት
መማሒይሽ ሒሳብ የቅርብ፣ በማዴረግ የማሻሻያ ሃሳብ ያቀርባሌ።
2. ዕሊማ ተግባርን ኣዴሊይነትን ትምህርትን 2. የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ዒሊማ፣
613
ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን ንክሰርፅን ኣብ ተግባርና አስፇሊጊነትን እንዱሰርፅና

ተግባር ንክውዕሌን ዜሔግዘ ዜተፇሊሇዩ በተግባር እንዱውሌ ሉያግዘ የሚችለ
መዯባት ይሔንፅፅን የተግብርን፣ የተሇያዩ ስራዎች ያቅዲሌ፤ የተገብራሌም፣
3. ንዕብየትን ምዕባሇን ትምህርትን ስሌጠናን 3. ሇእዴገትና ብሌፅግና ቴክኒክና ሙያ
ቴክኒክን ሙያን ዗ማዕብለ ፐሮጀክትታት ትመሀርትና ስሌጠና የማያጎሇብቱ
የዲለ፣ መፇፀሚ ገን዗በ ካብ መንግስታዊና ፐሮጀክቶችን ያ዗ጋጃሌ። ማስፇፀሚያ
዗ይመንግስታዊን ትካሊት፣ ገበርቲ ሰናይ የሚሆን ገን዗ብ ከመንገስትና መንግስታዊ
ውሌቀ ሰባት የተኣኻኽብ ብኣፇፃፅማ ቅዯም ካሌሆነ ዴርጅቶእና ሉረደ ከሚችለ ግሇሰቦች
ሰዒብ መሰረት ኣብ ተግባር የውዕሌ። ያሰባስባሌ በቅዯም ተከተሌ መሰረት በተግባር
ያውሊሌ ያስፇፅማሌ።
4. ንመንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን ማእኸሊት 4. ከመንግስታዊና መንግስታዊ ካሌሆኑ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ስጡም ርክብ ይዜርግሔን የተባብዕን፣ ኩሇ ማዕከሊት ጋረ የጠነከረ ግንኙነት ይ዗ረጋሌ
መዲያዊ ዴጋፌ ይህብ። ያበረታታሌም። ሁሇንታናዊ ዴጋፌ
ይሰጣሌ።
5. ኣብ መሊእ እቲ ክሌሌ ተመጣጣኒ ቐረብ 5. በክሌለ ውስጥ ተመጣጣኝ የሆኑ ማዕክሊት
ትምህርትን ስሌጠናን ቴከኒክን ሙያን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ይካየዴ ከም዗ል ይከታተሌ፣ ፅርየትን አቅርቦት መኖሩን ይከታተሇሌ፣
ብቕዒትን ዜወሃቡ ስሌጠናታት የረጋግፅን የስሌጠናዎች ጥራትና ብቃት ያረጋግጣሌ፣
ይቆፃፀርን። ይቆጣጠራሌ።
6. ክኢሊታት ትምህርትን ቴክኒክን ሙያን 6. የቴክኒክና ሙያ ትምህርት ባሇሙያዎች
ተወዱቦም አብቲ ክሌሌ ንዜካየዴ ተዯራጀተው በክሌለ ውስጥ የሚካሄዯው
ትምህርትን ስሌጠና ቴክኒክን ሙያን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ሙለ
ሙለእ ዯገፌ ዜህብለ ምችው ኩነታት ዴጋፌ ሉሰጡ የሚችለበትን የተመቻቸ
ይፇጥርን ሙያኦም ዗ማዕብሌለ አገባባት ሁኔታ ይፇጥራሌ፣ ሙያቸውን
የመዒራርን፣ የሚያሳዴጉበት መንገድችም ያስተካክሊሌ።
7. ዕሊማ እዙ ኮሚሽን ንምዕዋት ምስ 7. የኮሚሽኑ ዒሊማ ስኬታማ ሇማዴረግ
ዜምሌከቶም መንግስታዊን ከሚመሇከታቸው መንግስታዊና መንግስታዊ
዗ይምንግስታዊን ኣካሊትን ኣብያተ ያሌሆኑ ዴርጅቶችና ጽ/ቤቶች አስፇሊጊ
ፅሔፇትን ኣዴሊይ ምትሔግጋዜ ይገብር። መተጋገዜ ያዯርጋሌ።
8. አብቲ ክሌሌ ውሽጢ ንዜንቀሳቀቐሱ 8. በክሌለ ውስጥ የሚንቀሳቀሱ ማሰሌጠኛ
መሰሌጠኒ ትካሊት አፌሌጦ ይህብ። ሃገር ማዕከሊት እውቅና ይሰጣሌ። ከዯረጃ በታች
ሇኸ ዯረጃ ሒሌዮም ምኻድም የረጋግፅ። ሆፐነው ከተገኙ እውቅናውን ይሰርዚሌ
ካብ ዯረጃ ንታሔቲ ኮይኖም እንትርከቡ /ያነሳሌ/።
አፌሌጦኡ የሌዕሌ።
9. ናይ ሙያ ብቅዒት መረጋገፂ ዜህቡ 9. የሙያ ብቃት ማረጋገጫ የሚሰጡ ማዕከሊት
ማእኸሊት የጣይሹ፣ ይውዯብ፣ ይቆፃፅር። ያዋቅራሌ፣ ያዯራጃሌ፣ የቆጣጠራሌ።
10.዗ይስሩዕ (ሒፀርቲ) ስሌጠናታት 10.መዯበኛ ያሌሆኑ /አጫጭር/ ስሌጠናዎች
ብዜምሌከት ስርዒት ትምህርት ክዲሇውን በሚመሇከት ስርዒት ትምህርት እንዱ዗ጋጅና
ኣብ ስራሔ ክውዕሌን ይገብር። በስራ ሊይ እንዱተገበር ያዯርጋሌ።
614
11.ናይ ቴክኒክና ሙያን ትምህት ስሌጠናታት 11.የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠናዎች

ምስቲ ክሌሌ ናይ ሌምዒት ትሌሚን ሒይሉ ከክሌለ የሌማት እቅዴና የሰው ፌሊጎት
ሰብን ዴሌየት ብዜተጠዒዒመ ኩነታት በተመቻቸ ሁኔታ እየተካሄዯ መሆኑ ጥናትና
እንዲተኻየዯ ብዚዕባ ምዃኑ ፅንዒትን ክትትሌ ያዯርጋሌ አስፇሊጊ እርምጃም
ክትትሌን ይገብር፣ አዴሊይ ስጉምቲ‟ውን የወስዲሌ።
ይወስዴ። 12.ተጠሪነታቸው ሇኮሚሹኑ የሆኑ የቴክኒክና
12.ነቲ ኮሚሽን ተፀዋዕቲ ዜኾኑ ትምህርትን ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ማሰሌጠኛ
ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያ መሰሌጠኒ ኮላጆች አጥንተው በሚያወርቡት የውሳኔ
ኮላጃት አፅኒዖም ብ዗ቕርቡዎ ናይ ውሳኔ ሃሳብ መሰረት አዲዱስ የስሌጠና ማዕከሊት
ሒሳብ መሰረት ሒዯሽቲ ናይ ስሌጠና ሇሚመሇከተው በማቅረብ ሲፀዴቅ
ማእኸሊት ንዜምሌከቶ ብምቕራበ የከፌታሌ።
እንትፀዴቕ ይከፇት።
13.ኣብ ውሽጢ እቲ ክሌሌ ናይ ዴህረ ስሌጠና 13.በክሌለ ውስጥ የዴህረ ስሌጠና ጥናት
መፅናቲ ንኽካየዴ ይገብር። እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ።
14.ነቲ ኮሚሽን ተፀዋዕቲ ዜኾኑ ትካሊትን 14.ተጠሪነታቸው ሇኮሚሽኑ የሆኑ ማዕከሊትና
ኮላጃትን ውፅኢታዊ ዜኾኑ ናይ ኮላጆች ውጤታማ የሆነ ትምህርትና
ትምህርትን ስሌጠና ንመሃብ ዗ኽእልም ስሌጠና ሇመስጠት የሚያስችሊቸው
ናይ ፊይናንስ ስርዒት ዗ረጋግፀለ ኩነታት የፊይናንስ ስርዒት የሚያረጋግጥበት
የመቻችው፣ ተግባራዊነቱ የከታተሌ። ሁኔታዎች የመቻቻሌ፣ ተግባራዊነቱም
ይከታተሊሌ።
15.ውሌቀ ሰብ ሃፌቲ፣ ሔብረተሰብ፣ 15.የግሌ ባሇሃብቶች፣ ህብረተሰቡ፣
መንግስታዊን መንግስታዊ ዗ይኮነ ትካሊት መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ብትምህርት ስሌጠና ዗ርፌ ዜሳተፇለ ሜሊ ዴርጅቶች በትምህርት ስሌጠና ዗ርፌ
ይትሌም። የሚሳተፈበት ዗ዳ ይቀይሳሌ።
16.ነቲ ኮሚሽን ተፀዋዕነት ዗ሇዎም መሰሇጠኒ 16.ሇኮሚሽኑ ተጠሪነት ያሊቸው ማሰሌጠኛ
ትካሊት አወዲዴባን ምምሔዲርን እናፅነዏ ማዕከሊት አዯረጃጀቱና አስተዲዯሩን
ንክመሒየሽ ንዜምሌከቶ የቕርብ፣ ናይ እያጠና እንዱሻሻሌ ሇሚመሇከተው
ስሌጠና ከይድ‟ውን ይከታተሌ ይቆፃፀር። ያቀርባሌ፣ የስሌጠና አካሄዲቸውንም
ይከታተሊሌ ይቆጣጠራሌ።
17.ናይ‟ቲ ካውንስሌ ሴክሬታሪያት ብምዃን 17.የካውንስለ ሴከሬታሪያት በመሆን
የገሌግሌ። ያገሇግሊሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽነር የኮሚሽነሩ ስሌጣንና ተግባር
1. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 11 ዜተመሌከተ ናይ‟ቲ 1. በዙህ አዋጀ አንቀፅ 11 የተገሇፀው
ኮሞሽን ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር በስራ ሊይ
የውዕሌ። ያውሊሌ።
2. ነቲ ኮሚሽን ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፣ 2. ኮሚሽኑን በበሊይነት ይመራሌ
የተሒባብር፣ ይገምግምን የቆፃፀርም። ያስተባብራሇ ይገመግማሌ ይቆጣጠራሌ።
3. ስትራቴጂን ናይ ፖሉሲ ሒሳባት እቲ ኮሚሽን 3. የኮሚሽኑ ስተራቴጂክ የፖሉሲ ሃሳቦች
615
ይሔንፅፅ፣ የዲለ፣ ንክፀዴቕ ንዜምሌከቶ ይቀርፃሌ፣ ያ዗ጋጃሌ፣ እንዱፀዴቅ

የቕርብ። ሇሚመሇከተው ያቀርባ።
4. ናይ ሲቪሌ ሰርቪስ ሰራሏተኛታት 4. በሲቪሌ ሰርቪስ ሰራተኞች መተዲዯሪያ ህግ
መመሒዯሪ ሔጊ መሰረት ብምግባር መሰረት በማዴረግ ሰራተኞችን ይቀጥራሌ፣
ሰራሏተኛታት የቖፅር የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ።
የሰናብት፣
5. ፀብፃብ መዯባት ናይ‟ቲ ኮሚሽን ንዜምሌከቶ 5. የኮሚሽኑ የስራ ሪፖርት ሇሚመሇከተው
ኣካሌ በእዋኑ የቕርብ። አካሌ በጊዛው ያቀርባሌ።
6. ዒመታዊ ትሌሚ መዯባትን ባጀትን እቲ 6. የኮሚሽኑ የዒመቱ የስራ እቅዴና በጀት
ኮሚሽን የዲለ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ያ዗ጋጃሌ ሲፇቅዴ በስራ ሊይ እንዱውሌ
ክውዕሌ ይገብር። ያዯርጋሌ።
7. ነቲ ኮሚሽን ስራሔ ቅሌጥፌናን ብዜዴሇ 7. ሇኮሚሽኑ ስራ ቅሌጥፌናና በተፇሇገው
መጠን ሰሌጠትን ንምፌፃም ተግባሩ ብኸፊሌ መጠን የስራ ፌጥነትን ሇመፇፀም ተግባሩ
ብትሔቲኡ ን዗ሇው ሒሇፌትን ካሌኦት በከፉሌ ሇበታቹ ሊለ ኃሊፉዎችና ላልች
ሰራሏተኛታትን ብውክሌና ከመሒሊሌፌ ሰራተኞች ውክሌና ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ።
8. ነቲ ኮሚሽን ብዜተፇቐዯ በጀትን ትሌሚ 8. ሇኮሚሽኑ በተፇቀዯ በጀትና እቅዴ መሰረት
መሰረት ናይ ፊይናንስ ሔጊን ዯንቢን የፊይናንስ ህግና ዯንብ በተከተሇ አገባብ
በዜተኸተሇ አገባብ ገን዗ብ ወፃኢ ይገብር። ገን዗ብ ወጪ ያዯርጋሌ።
9. ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ዜግበሩ ርክባት ነቲ 9. ከሶስተኛ ወገን ጋር በሚዯረገው ግኑኙነት
ኮሚሽን ይውክሌ። ኮሚሽኑን ይወክሊሌ።
10.ብቢሮ ዒቕሚ ህንፀት ዜወሃቡዎ ተመሳሰሌቲ 10.ከአቅም ግንባታ ቢሮ የሚሰጡ ተመሳሳይ
መዯባት ይፌፅም። ስራዎች የፇፅማሌ።
ክፌሉ አርባዕተ ክፌሌ አራት

ዜተፇሊሊዩ ዴንጋጌታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ፌሌፌሌ በጀት የበጀት ምንጭ
ፌሌፌሌ በጀት እዙ ኮሚሽን ካብዝም ዜስዕቡ የኮሚሽኑ በጀት ቀጥሇው ከሚጠቀሱት ሉገኝ
ዜርከብ ይኸውን። ይችሊሌ።
1. ብክሌሌ መንግስቲ ዜምዯብ በጀት 1. በክሌሌ መንግስት የሚመዯብ በጀት፣
2. ካብ ዜተፇሊሇዩ ኣካሊት ዜህብዎ ሒገዜ 2. ከተሇያዩ ተቋሞች የሚገኝ እገዚ።
ኣተሒሏዚ ሑሳብ መዚግብቲ የሂሳብ መዚግብት አያያዜ
1. እዙ ኮሚሽን ትክክሇኛ ዜኾኑ ዜተማሇኡን 1. ይህ ኮሚሽን ትክክሇኛ የሆኑና የተሟለ
ናይ ሑሳብ መዚግብቲ ይሔዜ። የሂሳብ መዚግብት ይይዚሌ።
2. እዝም መዚግብቲ ብዋና ኦዱተር ባዕለ ወይ 2. እነዙህ መዚግብቶች በዋና ኦዱተር ራሱ
ዴማ ከከም ኣዴሊይነቱ ንሱ ብዜውክልም ወይንም እንዯ አስፇሊጊነቱ እሱ
ካሌኦት ኦዱተራት ይምርመር። በሚወክሊቸው ላልች ኦዱተሮች
ይመረምራሌ።
616
ምስግጋር ስሌጣን ስሌጣንን ማሸጋገር
በኣዋጅ ቑፅሪ 9/1988 ዒንቀፀ 18 መሰረት በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 18 መሰረት
ንቢሮ ትምህርት ተዋሂቡ ዜፀንሏ መሇስተኛ ሇትምህርት ቢሮ ተሰጥቶ የቆየ መሇስተኛ
ኮላጃት፣ ተክኒክን ሞያን ካሌኦት ማእኸሊትን ኮላጆች፣ ቴክኒክና ሙያን ላልች ማዕከሊት
ዜምሌከት ብቢሮ ትምህርቲ ዜስራሔ ዜነበረ በሚመሇከት በትምህርት ቢሮ ይሰራ የነበረ።
10+1፣10+2፣10+3፣ በዙ ኣዋጅ ናብዙ 10+1፣ 10+2፣ 10+3፣ በዙህ አዋጅ ወዯዙህ
ኮመሽን ተመሒሊሉፈ ኣል። ኮሚሽን ተሸጋግረዋሌ።
ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ነዙ ኮሚሽን ዜተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ሇዙህ ኮሚሽን የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
ንምፇፃምን ኣብ ተግባር ንምውዒሌን አዴሊይ ሇመፇፀምና በተግባር ሇማዋሌ አስፇሊጊ በሆነ
ኣብ ዜኾነለ ጊዛ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ጊዛ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ነዙ አዋጀ መፇፀሚ ምክር ቤት ሇዙህ አዋጀ ማስፇፃሚያ ዯንብ
ዯንቢ ክውፅእ ይኽእሌ እዩ። ሉያወጣ ይችሊሌ።
ናይቲ ክሌሌ ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት ነዙ ኣዋጅን የክሌለ አቅም ግንባታ ቢሮ ሇዙህ አዋጅና በዙህ
በዙህ ኣዋጅን መሰረት ንዜወፁ ዯንቢታት አዋጀ መሰረት የሚወጡ ዯንቦች ተፇፃሚነት
ተፇፃሚነት ዗ዴሌዬ ዜርዜር መምርሑታት የሚያስፇሌጉ ዜርዜር መመሪያዎች ሉያወጣ
ክወፅእ እኽእሌ። ይችሊሌ።
ተፇፃሚነት ዗ይብልም ሔግታት ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
ምስዙ ኣዋጅ ዜጓነፁ ዜኾኑ ሔጊታት ኣብዙ ኣዋጅ ከዙህ አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ህግ በዙህ
ንዜተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃሚነት ኣይህሌዎምን። አዋጅ ሇተሸፇኑ ጉዲዮች ተፇፃሚነት
ዒንቀፅ 19 አይኖረውም።
ኣዋጀ ዜፀንዏለ ጊዛ አንቀፅ 19
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ሚያዜያ 19/1997 ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ዒ/ም ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን። ታትሞ ከወጣበት ቀን ሚያዜያ 19/1997
ፀጋይ በርሀ ዒ/ም ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ፕሬዜዲንት ፀጋይ በርሀ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፕሬዜዲንት
617

መቐሇ ጥሪ /1997 ዒ/ም

መቐሇ ጥር /1997 ዒ/ም
ን1997 ዒ/ም በጀት ዒመት ሇ1997 ዒ/ም የበጀት ዒመት

ተወሳኺ በጀት ንምውሳን ዜወፀ ተጨማሪ በጀት ሇመወሰን የወጣ
ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ቁፅሪ 88/1997 አዋጀ ቁጥር 88/1997
ኣብ 1997 ዒ/ም በጀት ዒመት ንዜፌፀሙ ናይ በ1997 ዒ/ም የበጀት ዒመት ሇሚፇፀሙ
መንግስቲ መዯባት መፇፀሚ በጀት ንምውሳን የመንግስት ተግባራት ማስፇፀሚያ በጀት
ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 85/1996 እኹሌ ኮይኑ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 85/1996 በቂ
ብ዗ይምርካቡ ነቲ ዜተርኣየ ናይ በጀት ጉዴሇት ሆኖ ባሇመገኘቱ ሇተፇጠረው የበጀት ጉዴሇት
መስተኻኸሉ ተወሳኺ በጀት ምእዋጅ አዴሊይ ማስተካከያ ተጨማሪ በጀት ማወጅ አስፇሊጊ
ኾይኑ ብምርካቡ። ሆኖ በመገኘቱ።
ብመሰረት ተመሒይሹ ዜወፀ ሔገ-መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ በወጣው ሔገ-መንግስት አዋጅ ቁጥር 45
45/1994 ዒንቀፅ 49 ንኡስ ዒንቀፅ 3(ሀ) (ቸ) 1994 አንቀፅ 49 (ሀ) (ቸ) በተሰጠው ስሌጣን
ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል። መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ።
እዙ ኣዋጅ እዙ “ን1997 ዒ/ም በጀት ዒመት ይህ አዋጀ “ሇ1997 ዒ/ም በጀት ተጨማሪ
ተወሳኺ በጀት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ በጀት ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
88/1997” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። 88/1997” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2. ፌሌፌሌ እቲ በጀት 2. የገን዗ብ ምንጭ
1. ኣብ 1997 ዒ/ም በጀት ዒመት ካብ ዜእከብ 1. በ1997 ዒ/ም በጀት ዒመት ከሚሰበሰብ
ተወሳኺ እቶት 51200000000 (ሒምሳ ሒዯ ተጨማሪ ገቢ 51200000000 (ሃምሳ
ሚሌዮንን ክሌተ ሚኢትን ሽሔን) አንዴ ሚሌዮን ሁሇት መቶ ሺ)
2. ካብ ናይ 1996 በጀት ዒመት ዜተረኸበ ትርፉ 2. በ1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ከተገኘው
እቶት 15000000.00 (ዒሰርተ ሒሙሽተ ትርፌ ገቢ15000000.00 (አስራ አምስት
ሚሌዮን ብር) ሚሌዮን ብር)
3. ካብ 1996 በጀት ዒመት ተመሊሲ 3. የ1996 ዒ/ም በጀት ዒመት ተመሊሽ
2700000.00 (ክሌተ ሚሌዮንን ሸውዒተ 2700000.00 (ሁሇት ሚሌዮን ሰባት
618
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 3.36 ነጋሪት ጋዛጣ ቁ.ፖ.ሳ 477
ሚኢቲ ሽሔን ብር) ጠቕሊሊ ዴማር መቶ ሺ) ጠቅሊሊ ዴምር 68900000.00

68900000.00 (ስሌሳን ሸሞንተ ሚሌዮንን (ስሌሳ ስምንት ሚሌዮን ዗ጠኝ መቶ ሺ)
ትሸዒተ ሚኢቲን ሽሔን)
3. ዴሌዴሌ እዙ በጀት 3. የበጀቱ ዴሌዴሌ
1. ንስሩዕ በጀት 13627000 (ዒስርተ ሰሇስተ 1. ሇመበዯኛ በጀት 13627000.00 (አስራ
ሚሌዮንን ሽደሽተ ሚኢትን ዑስራን ሶስት ሚሌዮን ስዴስት መቶ ሃያ ሰባት ሺ
ሸውዒተን ሺሔ) ብር)
2. ንካፒታሌ በጀት 55273000.00 (ሒምሳ 2. ሇካፒታሌ በጀት 55273000.00(ሃምሳ
ሒሙሽተ ሚሌዮንን ክሌተ ሚኢትን ሰብዒን አምስት ሚሌዮን ሁሇት መቶ ሰባ ሶስት
ሰሇስተ ሽሔን) እንትኾን ዜርዜር ዴሌዴለ ሺ) ሆነ ዜርዜር ክፌፌለ በዙህ አዋጅ
ብመሰረት ኣብዙ ኣዋጅ ዜተትሒ዗ ሰዯቓ በተያያ዗ው ሰንጠºረ መሰረት ይሆናሌ።
ይኸውን።
4. ስርዒተ ምምሔዲር እዙ በጀት 4. በጀቱ የሚተዲዯርበት ስርዒት
እዙ በጀት ብመሰረት ናይ 1997 በጀት ዒመት ይህ ተጨማሪ በጀት 1997 በጀት ሇመወሰን
ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 85/1996 በወጣው አዋጅ ቁጥር 85/1996 መሰረት
ዜተቐመጠ ኣገባብ ይመሒዯር፣ ይተዲዯራሌ።
5. እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ 5. አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ከሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዜፀዯቐለ ዏሇት ጥሪ መንግስት ምክር ቤት ከፀዯቀበት ቀን ከጥር
6/1997 ዜፀንዏ ይኸውን። 6/1997 ዒ/ም ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ፕሬዜዲንት የትራግይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትራግይ ፕሬዜዲንት
619
ሀ. ስሩዕ በጀት ሀ. መዯበኛ በጀት

ተ/ቁ ሽም ቤት ዒይነት ወፃኢ ወፃኢ ዜተዯገፇ መጠን ተ/ቁ ሽም ቤት ዒይነት ወፃኢ ወፃኢ ዜተዯገፇ መጠን
ፅሔፇት/ወረዲ አርእስቲ ገን዗ብ ፅሔፇት/ወረዲ አርእስቲ ገን዗ብ
1 ፀገዳ ንቆሊ ኣበሌ 6121 1,600,000 1 ፀገዳ ንቆሊ ኣበሌ 6121 1,600,000
2 ወሌቃይት ንቆሊ ኣበሌ 6121 1,900,000 2 ወሌቃይት ንቆሊ ኣ ሌ 6121 1,900,000
3 ቃ/ሐመራ ንቆሊ ኣበሌ 61 1 1,800,000 3 ቃ/ሐመራ ንቆሊ ኣበሌ 6121 1,800,000
4 ከተማ ሐመራ ንቆሊ ኣበሌ 6121 700,000 4 ከተማ ሐመራ ንቆሊ ኣበሌ 6121 700,000
5 ቢሮ ጥዕና ንመዴሒኒት መግዜኢ 6214 2,000,000 5 ቢሮ ጥዕና ንመዴሒኒት መግዜ 6214 2,000,000
6 ፖሉስ ኮሚሽን ንኮሞኒቲ ፖሉሲንግ 6211 3,760.00 6 ፖሉስ ኮሚሽን ንኮሞኒቲ ፖሉሲንግ 6211 3,760.00
2612 24,993.00 2612 24,993.00
6216 6,000.00 6216 6,000.00
6217 5,000.00 6217 5,000.00
6218 4,000.00 6218 4,000.00
6219 3,684.00 6219 3,6 4.00
6231 5,000.00 6 31 5,000.00
2632 2,000.0 2632 2,000.00
6244 ,000.00 6244 6,000.00
6257 5,000.00 6257 5,000.00
6258 7,000.00 6258 7,000.00
6259 6,960.00 6259 6,960.00
6314 40,000.00 6314 40,000.00
6419 7,603.00 6419 7,603.00
7 መጠባበቒ 6415 5,000,000 7 መጠባበቒ 6415 5,000,000
8 ንወረዲታት ኮንፇረንስ ንኣበሌ 6231 500,000.00 8 ንወረዲታት ንኣበሌ 6231 500,000.00
ጠቅሊሊ ስሩዕ 13,627,000.00 ኮንፇረንስ
በጀት ዴምር ጠቅሊሊ ስሩዕ 13,627,000.00

በጀት ዴምር
620
ሇ. ሇካፒታሌ በጀት ሇ. ካፒታሌ በጀት

ተ/ቁ ሽም ቤት ፕሮጀክት ፕሮጀክት ኮዴ ወፃኢ ዜተዯገፇ መጠን
ፅሔፇት ሽም ኮዴ ገን዗ብ ተ/ቁ የፅሔፇት ቤቱ የፕሮጀክቱ ስም የፕሮጀክቱ ኮዴ የወጪኮዴ የተፇቀዯ
ስም የገን዗ብ
መጠን
1 ኮንስትራክሽን ዝባ ሰሜን 276-01-01- 6323 1,480,233
ዱዚይን ምዕራብ 003 6323 19,767.00 1 የኮንስትራክሽን ሇሰሜን ምዕራብ ዝን 2 6-01-01-003 6323 1,480,233
ምምሔዲር ዱዚይን አስተዲዯር ህንፃ 6323 19,767.00
ህንፃ ግንባታ
ዝባ ማእኸ 276-01-01- 6323 1,844,986 ሇማዕከሊይ ዝን 276-0101-001 6323 1,844,986
ምምሔዲር 001 6326 አስተዲዯር ህንፃ 6326 18,762,.00
ዝባ ዯቡብ 276-04-01- 6323 811,500 ሇዯቡብ ዝን 276-04 0 -015 6323 811,500
ምምሔዲር 015 6326 23,700 አስተዲዯር ህንፃ 6326 23,700
2 ሔርሻ ገጠር ስሌጠና 211 0401- 6271 65,700 2 ሔርሻ ገጠር ስሌጠና ሰራሔተኛ 211-0401-015 6271 65,700
ሌምዒት ቢሮ ሰራሔተኛ 015 ሌምዒት ቢሮ
3 ዯቀቕትን መሰሌጠኒ 232-01-02- 6313 56,400 3 ዯቂትን የሌብስ ስፋት 232-01-02-002 6313 56,400
ኣናእሽተይን ማእኸሌ 002 ጥቃጥንና ማሰሌጠኛ
ትካሊት ስፋት ዒሇባ አነስተኛ እዯ ጥበብ ማሰሌጠኛ 232-01-02-001 6231 20,040
ንግዴን እዯ ጥበብ 232-01-02- 6231 20,040 ተቋማት ማዕከሌ 6232 37,600
ኢኔዱስትሪን መሰሌጠኒ 001 6232 37,600 ይንግዴና 6251 140,206
ምስፌሔፊሔ ማእኸሌ 6251 140,206 ኢንዯስትሪ
4 ባህሌን ኮረም ቤተ 153-01-01- 6323 65,416.00 ማስፊፉያ
ሒበሬታም ንባብ 001 4 የባህሌና ኮረም ቤተ መፀሏፌ 153-01-01-001 6323 65,416.00
ቢሮ ማስታወቂያ
5 ጥዕና ህንፀት 341-01 01- 6323 2,000,000 ቢሮ
አክሱም 001 5 ጤና የአክሱም ሆስፒታሌ 341-01-01-001 6323 2,000,000
ሆስፒታሌ ግንባታ
ህንፀት 4ተ 341-01-01- 6323 258,590 የ4ኛ ጤናጣብያዎች 341-01-01-020 6323 258,590.
ጥዕና ቀሊታት 020 ግንባታ
ህንፀት 4ተ 341-01-01- 6323 12,700.00 የ4 ጤና ጣብያዎች 341-01-01-032 6323 12,700.00
ጥዕና 032ሠ ግንባታ
ክሉኒክካት የአሊማጣ ሆስፒታሌ 341-01-01-005 6323 1,392,006
ህንፀት 341-01-01- 6323 1,392,006 ግንባታ
አሊማጣ 005 ሇሰሜን ጤና ጣቢያ 341-01-01-016 6323 12,344.00
ሆስፒታሌ የክሳ ክፌያ ጣቢያ
ክፌሉት ካሔሳ 341-01-01- 6323 12,344.00
ሰሜን ጥዕና 016
ጣቢያ
621
ተ/ቁ ሽም ፅሔፇት ፕሮጀክት ሽም ፕሮጀክት ኮዴ ወፃሲ ዜተዯገፇ ተ/ቁ የፅሔፇት ቤቱ የፕሮጀክት ስም ይፕሮጀክት ኮዴ የወጪ የተፇቀዯ
ኮዴ መጠን ስም ኮዴ የገን዗ብ
ገን዗ብ መጠን
6 ቤት/ፅ/ር/ምም/ር ወረዲ ፇፀምቲ 112-03-01- 6271 962,366 6 የር/መስተዲዴር ሇወረዲ ስራ 112-03-01-001 6271 962,366
ስሌጠና 001 ጽ/ቤት አስፇፃሚዎች
7 ኮሚሽን ትክኒክና ግዜኢት ማሽን 322-01-01- 6313 4,000,000 ስሌጠና
ሙያ 007 7 የቴክኒክና ማሽን ግº 322-01-01-007 6313 4,000,000
ምስ 2ይ ብርኪ 322-01-01- 6323 713,937 ሙያኮሚሽን
ተዯሪበን 003 2ኛ ዯረጃ 322-01-01-003 6323 713,937
ስሌጠና ይህባ ት/ቤቶች
዗ሇዋ ትስቴሙ ተጣምረው
ህንፀት 322-01-01- 6232 70,86 .00 ሇሚሰሇጥኑ
መርክሾፕ 005 የቴክኒክና ሙያ
ኮረም የኮረም 322-01-01-005 6232 70,866.00
ቴክኒክን ቴክኒክና ሙያ
ሙያን ወርክሾፕ ሀንፃ
ህንፀት 322-01-01- 6232 657,305 ግነባታ
መርክሾፕ ሽረ 004 ሇሽረ ቴክኒክን 322-01-01-004 6232 657,305
ቴክኒክን ሙያ ህንፃ
ሙያን ግንባታ
8 ትምህርት ቢሮ ህንፀት 311-01-0 - 6314 123,093 8 ትምህርት ቢሮ የታዯጊዋ 311-01-02-016 6314 123,093
ታዯጊዋ 016 ኢትዮáያ 2ኛ
ኢትዮáያ 2ይ ዯረጃ ት/ቤት
ብርኪ ዒ/ሽሁ 2ኛ 311-01-02-017 6314 80,431
ዒ/ሽሁ ታ2ይ 311-01-02- 6314 80,431 ዯረጃ ት/ቤት
ብርኪ 017 ሇመምህራን 311-01-02-029 6271 1,909,298
ቤ/ትምህርቲ የክረምት
ክረምታዊ 311-01-02- 6271 1,909,298 ተከታታይ
ተኸታታሉ 029 ስሌጠና
ስሌጠና
መምህራን
622
ተ/ቁ ሽም ፕሮጀክት ሽ ፕ ጀክት ኮዴ ወፃሲ ዜተዯገፇ ተ/ቁ የፅሔፇት የፕሮጀክት ስም ይፕሮጀክት ዴ የወጪ የተፇቀዯ
ፅሔፇት ኮዴ መጠን ቤቱ ስም ኮዴ የገን዗ብ
ህንፃ 5ተ ታ/2ይ 311-01-02-008 6314 152,072 የ5ኛ 2ኛ 311-01-02-008 6314 152,072

ብርኪ 6323 587,846 ዯረጃ/ቤቶች ሀንፃ 6323 587,846
ምስፌሏፊሔ 20 311-01-02-008 6323 226,809 ግንባታ
ቀዲማይ ብርኪ የ20 የ1ኛ ዯረጃ 311-01-02-008 6323 226,809
ቤት ት/ቲ ት/ቤቶች ማስፊፉያ
ህንፀት 15ተ 311-01-02-010 6323 200,670 ሇ15 የ1ኛ ዯረጃ 311-01-02-010 6323 200,670
ቀዲማይ ብርኪ ት/ቤቶች ህንፃ
ህንፀት ናዕዳር 311-01-02-006 6323 34,975 ግንባታ
ዒዳት ታ/2ይ የናዕዳር መ/2ኛ 311-01-02-006 6323 34,975
ብርኪ ዯረጃ
ህንፀት ሩባ ሸዊት 311-01-02-007 6323 34,975 የሩባ ሸዊት 1ኛ 311-01-02-007 6323 34,975
ቀዲማ ብርኪ ዯረጃ ህንፃ ግንባታ
ምስፌሏፊሔ ያሇም 311-01-02-014 6314 155,934 የሇም ብርሃን 311-01-02-014 6314 155,934
ብርሃን ታ/2ይ 6323 85,734 መ/2ኛ ዯ/ትቤት 6323 85,734
ብርኪ ማስፊፉያ እ/ስሊሴ 311-01-02-013 6323 504,622
ህንፀት እ/ስሊሴ 311-01-02-013 6323 504,622 መ/2ኛ ዯ/ትቤት
2ይ ብርኪ የዒ/ዒዱ ኮላጅ 311-01-02-025 6314 172,168
ዒ/ዒዱ ኮላጅ 311-01-02-025 6314 172,168 ቤተ-መፃህፌት 6323 83,238
ቤተ-ንባብ 6323 83,238 የዒ/ዒዱ ኮላጅ ሀንፃ 311-01-02-027 6244 197,485
ዒ/ዒዱ ኮላጅ ሀንፃ 311-01-02-027 6 44 197,485 ጥገና
ፅገና ሇመኾኒ 2ኛ 311-01-02-012 6323 177,807
ህንፀት መኾኒ 2ይ 311-01-02-012 6323 177,807 ዯ/ት/ቤት ግንባታ
ብርኪ የ20 1ኛ 311-01-02-022 6113 66,000.00
ህንፀት 20 311-01-02-022 6113 66,000.00 ዯ/ት/ቤቶች
ቀዲማይ ብርኪ
623
ተ/ቁ ሽም ፅሔፇት ፕሮጀክት ፕሮጀክት ወፃሲ ዜተዯገፇ ተ/ቁ የፅሔፇት ቤቱ የፕሮጀክት ይፕሮጀክት የወጪ የተፇቀዯ
ሽም ኮዴ ኮዴ መጠን ስም ስም ኮዴ ኮዴ የገን዗ብ
9 ቤት ፅሔፇት ግዙኢት 351- 6313 58,511.00 9 ሇሰራተኛና ግዙኢት 351-01- 6313 58,511.00
ጉ/ሰራሔተኛታት ኢንስፔከሽን 01-01- ማህበራዊ ጉዲይ ኢንስፔከሽን 01-001
መሳርሑታት 001 ፅሔፇት ቤት መሳርሑታት
10 ቢሮ ኢንደስትሪን > - - 10 የኢንደስትሪና >> - -
ከተማ ሌምዒት >> - - 2,013,382 ከተማ ሌማት
- ከተማ መቐሇ 1,656,381 ቢሮ
ከተማ ማይጨው 1,733,791 ከተማ ሌምዒት >> - - 2,013,382
ኮረም - ከተማ መቐሇ 1,656,381
ኣሊማጣ 1,716,527 ከተማ ማይጨው 1,733,791
ኮረም
1,829,625 ኣሊማጣ 1,716,527
ዒዱግራት >> - - 1,506,924 1,829,625

ውቅሮ 1,445,850
ዒዴዋ 1,837,923 ዒዱግራት >> - - 1,506,924
ኣክሱም 913,629 ውቅሮ 1,445,850
ዒ/ዒዱ 1,837,063 ዒዴዋ 1,837,923
እንዯስሊሴ >> - - 1,487,500 ኣክሱም 913,629
ሽራሮ 1,359,575 ዒ/ዒዱ 1,837,063
ሐመራ 1,661,830 እንዯስሊሴ >> - - 1,487,500
ንዯቀቐትነ >> - - ሽራሮ 1,359,575
ኣናእሽተይን ትካሊት ሐመራ 1,661,830
ሇቓሔ አነስተኛ >> - -
መዲረግቲ >> - - ተቋማት ብዴር
ቁጠባ መንበሪ አባይቲ ሇቁጠባ መኖሪያ >> - -
መስርሑ 4,000,000 ቤቶች ማሰሪያ
11 ፀገዳ ንመሰረተ - - 4,500,000 ፀገዳ 4,000,000
12 ወሌቃይት ሌምዒት 11 ፀገዳ የመሰረተ - - 4,500,000
13 ቃ/ሐመራ 3,00,000 12 ወሌቃይት ሌምዒት
14 ከተማ ሐመራ 2,000,000 13 ቃ/ሐመራ 3,00,000
500,000 14 ከተማ ሐመራ 2,000,000
500,000
624

መቐሇ መጋቢት 1997 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዜወፀ

አዋጅ ቑፅሪ 89/1997 አዋጅ ቁጥር 89/1997

ንዏሊማ ሔብረት ስራሏ ማሔበራትን ዯዯቢት ሇሔብረት ስራ ማሔበራትና ዯዯቢት የብዴርና
ትካሌ ሌቓሔን ዕቋርን አ/ማ መፇፀሚ የቁጠባ አ/ማ አሊማ ማስፇፀሚያ ሇሚዯረግ
ንዜግበር ሌቓሔ ናይ በጀት ውሔስና ንምሃብ ብዴር የበጀት ዋስትና ሇመስጠት የወጣ አዋጀ
ዜወፀ ኣዋጅ
ኣብ ክሌሌና ዗ሇዋ ሔብረት ስራሔ ማህበራትን በክሌሊችን ያለ ይህብረት ስራ ማህበራትና
ዯዯቢት ትካሌ ሇቓሔን ዕቛርን አ/ማ መጥንኻር የዯዯቢት ብዴርና ቁጠባ አ/ማ ማጠናከር
ንእነካይድ ናይ ሌምዒት ምንቕስቓስ ዗ሇወን ሇምናካሂዯው የሌማት እንቅስቃሴ ያሇው
ረብሒ ዜሇዒሇ ምኳኑ ስሇዜእመነለ። ጠቀሜታ የሊቀ መሆኑ ስሇታመነበት፣
ኣብ ሏረስቶት ክተአታቶ ዜዴሇ ናይ ሔርሻ በአርሶ አዯሩ እንዱሇመዴና እንዱሰርፅ
እወታወታት ዜርግሔኡ ክዒቢ ኣብ ምግባር የሚፇሇገው የእርሻ ግብአቶች ስርጭት
዗ሇወን ኣስተዋፀኦ ዜሇዒሇ ብምዃኑ። እንዱሰፈ በማዴረግ ያሊቸው አስተዋፅኦ
ንዝም ተግባራት ንምፌፃም ዗ሇወን ናይ ከፌተኛ በመሆኑ፣
ፊይናንስ ዒቕሚ ትሐት ምዃንን ካብ ባንኪ እነዙህ ተግባራት ሇመፇፀም ህብረት ስራ
ንሌቓሔ ናይ ውሔስና ዒቕሚ ስሇ዗ይብሇን ንቲ ማህበራት ያሊቸው የፊይናንስ አቅም ዜቅተኛ
ሔፅረት ንምሽፊን ናይ መንግስቲ ሒገዜ አዴሊይ በመሆኑና ከባንክ ሇመበዯር የዋስትና አቅም
ኮይኑ ስሇዜተረኸበ። ስሇሇየሊቸው ይህን እጥረት ሇመሸፇን
ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስትቲ የመንግስት ዴጋፌ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ትግራይ ብመሰረት ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
አዋጅ ቑፅሪ 26/89 ዒንቀፅ 32 እዙ ዜስዕብ ምክር ቤት የፊይናንስ አዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ወፂኡ ኣል። 26/89 አንቀፅ 32 በሚፇቅዯው መሰረት
ይህን አዋጀ አውጇሌ።
እዙ ኣዋጅ “ንሔብረት ስራሔ ማሔበራትን ይህ አዋጅ “ሇህብረት ስራ ማህበራትና
ንዯዯቢት ትካሌ ሌቓሔን ዕቛርን አ/ማ ባንኪ ሇዯዯቢት ብዴርና ቁጠባ አ/ማ ከባንክ
ንክሌቕሐ ናይ በጀት ውሔስና ንምሃብ ዜወፀ እንዱበዯሩ የበጀት ዋስትና ሇመስጠት የወጣ
ኣዋጅ ቑፅሪ 89/1997” ተባሂለ ክጥቀስ አዋጅ ቁጥር 89/1997” ተብል ሉጠቀሰ
ይከኣሌ። ይችሊሌ።
2. ውሔስና ዜወሃቦ መጠን ሌቓሔ 2. ዋስትና የሚሰጥበት የብዴር መጠን
ሔበረት ስራሔ ማሔበራትን ዯዯቢት ትካሌ የህብረት ስራ ማህበራትና የዯዯቢት
ሌቓሔን ዕቋርን አ/ማ ክሳብ የብዴርና ቁጠባ አ/ማ እስከ
625
350000000ብር/ስሇተስተ ሚኢትን ሒምሳን 35000000ብር/ሶስት መቶ አምሳ ሚሌዮን

ሚሌዮን ብር/ ካብ ባንከታት ንኽሌቃሒ ብር/ የሚዯርስ ከባንኮች እንዱበዯሩ
መንግስቲ ውሔስና ይህበን። መንግስት ዋስትና ይሰጣሌ።
3. አፇፃፅማ እቲ ውሔስና 3. የዋስትና አፇፃፀም
1. ንሔርሻ እታወታትን ፌርያትን ንዜውዕሌ 1. ሇእርሻ ግብአቶችና ምርቶእ ሇሚውሌ
ሌቓሔ ውዕሉ ካብ ዜተፇፀመለ ንሒዯ ብዴር ከሆነ የብዴር ውሌ ከተፇፀመበት
ዒመት፣ ሇአንዴ አመት።
2. ንሒዯሽቲ ቴክኖልጂ መዕዯጊ ንዜውዕሌ 2. አዲዱስ ቴከኖልጂ መግዣ ሇሚውሌ
ሌቓሔ እቲ ናይ ሌቓሔ ውዕሉ ካብ ብዴር ከሆነ የብዴር ውሌ ከተፇፀመበት
ዜተፇፀመለ ክሳብ ሒሙሽተ ዒመት ዜፀንሔ እስከ አምስት ዒመት የሚቆይ ይሆናሌ።
ይኸውን።
3. ተሇቃሒይ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን2 3. ተበዲሪው በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
ኣብዜተጠቀሰ ጊዛ እቲ ሌቓሔ ክኸፌሌ እና 2 በተጠቀሰው ጊዛ ብዴሩ መመሇስ
አሇዎ። ይኖርበታሌ፤
4. መጠን ወሇዴን ናይ ሌቓሔ አመሊሌሳ 4. የወሇዴ መጠንና ብዴር የሚመሇስበት
አግባብን ብ/ክ/መ ትግራይን ባንኪን መንገዴ የት/ብ/ከ/ መንግስትና ባንክ
ብዜገብርዎ ስምምዕ ይውሰን። በሚያዯርጉት ስምምነት ይወሰናሌ።
5. እዙ ብሌቓሔ ዜተወሰዯ ገን዗ብ ብውሔስና 5. በብዴር የተወሰዯ ገን዗ብ በክሌለ በጀት
በጀተ እዙ ክሌሌ ዜተረኸበ ኮይኑ ንሔበረት ዋስትና ሆኖ ሇህብረት ስራ ማህበራትና
ስራሔ ማሔበራትን ንዯዯቢት ትካሌ የዯዯቢት የብዴርና ቁጠባ አ/ማ የእርሻ
ሇቓሔን ዕቋርን አ/ማ ሔርሻ እታወታት፣ ግብኣቶች፣ ምርቶችና አዲዱስ
ፌረያትን ሏዯሽቲ ቴክኖልጂ መዒዯጊ ቴከኖልጂዎች መግዣ የሚውሌ ነው።
የዕሌ፣
4. ግቡእ ክሌሊዊ መንግስቲ 4. የክሌለ መንግስት ግዳታ
ተሇቃሒይ ዜተሇቀሒ ገን዗ብ ብሙለእ ወይ የተበዲሪው ገን዗ብ በሙለ ወይም በከፉሌ
ብኽፊሌ ብእዋኑ ክምሌስ እንተ዗ይኪኢለ ካብ በጊዛው መመሇስ ካሌቻሇ ከክሌለ በጀት
በጀት እዙ ክሌሌ ተቐኒሱ ዜኸፇሌ ይኽውን። ተቀንሶ የሚከፇሌ ይሆናሌ።
5. እዙ አዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ 5. አዋጀ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ አዋጀ እቲ ዕሉ ካብ ዜተፇፀመለ መጋቢት ይህ አዋጀ ውለ ከተፇፀመበት መጋቢት
13/1997 ዒ/ም ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኽውን። 13/1997 ዒ/ም ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።

626

መቐሇ ሒምሇ 1997 ዒ/ም መንግስቲ ተገራይ ዜወፀ

መቐሇ ሏምሇ 1997 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 90/1997 አዋጅ ቁጥር 90/1997

ን1998 በጀት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የ1998 በጀት ዒመት ሇመወሰን የወጣ
ኣብ 1998 ዒ/ም ኣብ ውሔጢ እዙ በሄራዊ የበጀት አዋጅ
ክሌሊዊ መንግስቲ ንዜፌፀሙ መንግስታዊ በ1998 ዒ/ም በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ስራሔቲን ግሌጋልታት ዜውዕሌ በጀት መንግስት ሇሚሰሩ ስራዎችና አገሌግልቶች
ብምፅዲቕ ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ ማስፇፀሚያ የሚውሌ በጀት ፀዴቆ ስራ ሊይ
ብምዃኑ። እንዱውሌ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ።
ብመሰረት ተመሒይሹ ዜወፀ ሔገ-መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የክሌለ ህገ-መንግስትአንቀፅ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ /ሀ/ /ቸ/ መሰረት የሚከተሇው አዋጅ
49/3/ሀ/ቸ/ ን1998 ዒ/ም ኣብ ስራሔ ታውጇሌ።
ዜውዕሌ ዜስዕብ በጀት ተኣዊጁ ኣል።
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርዕስ
እዙ ኣዋጅ ናይ 1998 ዒ/ም በጀት ንምውሳን ይህ አዋጅ “ሇ 1998 ዒ/ም በጀት ሇመወሰን
ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 90/1997 ተባሂለ ክጥቀስ የወጣ አዋጀ ቁጥር 90/1997 ተብል ሉጠቀስ
ይኸእሌ”። ይችሊሌ”
2. ፌሌፌሌ በጀት 2. የበጀት ምንጭ
ካብ ሒምሇ 1/1997 እስካብ ሰነ 30/1998 ከሏምሇየ 1/1997 እስከ ሰኔ 30/1998 ሊሇው
ዒ/ም ኣብ ዗ል ናይ በጀት ጊዛ ካብ ክሌሌ በጀት ዒመት በክሌለ ከሚኝ ገቢ፣ ከፋዯራሌ
ዜርከብ ኣታዊ፣ ካብ ፋዯራሌ መንግስቲ መንግስት የሚሰጥ ዴጎማ፣ ብዴርና እርዲታ
ዜውሃብ ዴጎማ፣ ካብ ሌቓሔን ሒገዜን ገን዗ብ ከሚገን ገን዗ብ በመጠቀም ከዙህ አዋጅ ጋር
ብምጥቃም ምስ‟ዙ ኣዋጀ ተታሒሑዘ ዗ል ተያይ዗ው በቀረቡ ሰንጠረዦች ሇተጠቀሱት
ቅጥዕታት ንዜተጠቀሱ ስራሔቲ ግሌጋልት ስራዎችና አገሌግልቶች የሚውሌ የገን዗ብ
ዜውዕሌ ፌሌፌሌ በጀት፤- ምንጭ፤-
ሀ. ካብ ናይ ክሌሌ ኣብ 1998 ዜእከብ ሀ. በክሌለ በ1998 ከሚሰበሰብ ገቢ
ኣታዊ 225000000.00 225000000.00
ሇ. ካብ ፋዯራሌ መንግሰቲ ግምጃ ቤት ሇ. ከፋዯራሌ መንግስት ግምጃ ቤት ዴጎማ
ዴጎማ 500810000.00 500810000.00
ነጋሪት ጋዛጣ ቁ.ፖ.ሳ 477 627

ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 5.60 ነጋሪት ጋዛጣ ፖ.ሳ.ቁ
ያንደ ዋጋ
ሏ. ካበ ወፃኢ ሌቓሔ 8600000.00 ሏ. ከውጭ ብዴር 8600000.00

መ. ካብ ወፃኢ ሒገዜ 31950000.00 መ. ከውጭ እርዲታ 31950000.00
ሰ. ካብ ኣየር ሊንዴ መንግስቲ ሒገዜ ሰ. ከአየር ሊንዴ መንግስት እርዲታ
74571000.00 74571000.00
ሒፇሻዊ ዴምር 840931000.00 አጠቃሊይ ዴምር 840931000.00
(ሸሞንተ ሚኢቲን ኣርብዒን ሚሌዮንን (ስምንት መቶ አርባ ሚሌዮን ዗ጠኝ መቶ
ተሽዒተን ሚኢትን ሰሊሳን ሒዯን ሰሊሳ አንዴ ሺ)
ሽሔን)
3. ዴሌዴሌ በጀት 3. የበጀት ዴሌዴሌ
ሀ. ብክሌሌ ንዜስርሐ ስራሏትን ግሌጋልትን ሀ. በክሌለ ሇሚሰሩ ስራዎችና አገሌግልቶች
1. ንስሩዕ በጀት 223669200.00 1. ሇመዯበኛ በጀት 223669200.00
2. ንካፒታሌ በጀት 2.1 ካብ መንግስቲ 2. ሇካፒታሌ በጀት
2.1. ግምጃቤት 68011800.00 2.1. ከመንግስት ግምጃቤት
2.2. ካብ ወፃኢ ሇቓሔ 8600000.00 68011800.00
2.3. ካብ ወፃኢ ሒገዜ 31950000.00 2.2. ከውጭ ብዴር 8600000.00
ንኡስ ዴምር 108561800.00 2.3. ከውጭ እርዲታ 31950000.00
ጠቅሊሊ ብክሌሌ ብርኪ ዜተዯሌዯሇ ንኡስ ዴምር 108561800.00
3322318000.00 (ሰሇስተ ሚኢትን ሰሊሳን ጠቅሊሊ በክሌሌ ዯረጃ የተመዯበ ዴምር
ክሌተን ሚሌዮንን ክሌተን ሚሌዮንን ክሌተ 3322318000.00 (ሥስት መቶ ሰሊሳ ሁሇት
ሚኢቲ ሰሊሳን ሒዯ ሽሔ ብር) ሺ ሚሌዮን ሁሇት መቶ ሰሊሳ አንዴ ሺ ብር)
ሇ. ንገጠር ወረዲታት 390700000.00
(ሰሇስተ ሚኢትን ቴስዒን ሚሌዮን ሇ. ሇገጠር ወረዲዎች 390700000.00
ሸውዒተ ሚኢት ሽሔን ብር) (አንዴ መቶ አስራ ስምንት ሚሌዮን ብር)
ሏ. ንከተማታት 118000000.00 (ሒዯ
ሚኢትን ዒሰርተ ሸሞንተ ሚሌዮን ብር) ሏ. ሇከተሞች 118000000.00 (አንዴ መቶ
ሒፇሻዊ ናየ ክሌሌ፣ ገጠር ወረዲን ከተማን አስራ ስምንት ሚሌዮን ብር) አጠቃሊይ
ዴምር ዜተዯሌዯሇ በጀት 840931000.00 የክሌሌ፣ የገጠር ወረዲና የከተሞች ዴምር
(ሸሞንተ ሚኢትን ኣርብ ዒን ሚሌዮንን 840931000.00 (ስምንት መቶ አርባ
ትሸዒተ ሚኢትን ሰሊሳን ሒዯን ሽሔን ብር) ሚሌዮን ዗ጠኝ መቶ ሰሊሳ አንዴ ሺ ብር)

ስርዒተ ኣመሒዲዴራ በጀት የበጀት አስተዲዯር ስርዒት
4. ዜውውር በጀት 4. የበጀት ዜውውር
ብመሰረት ኣዋጅ ምምሔዲር ፊይናንስ ቑፅሪ በፊይናንስ አስተዲዯር ኣዋጅ ቁጥር 26/89
26/89 ዒንቀፅ 17 አንቀፅ 17 መሰረት፤-
1. ካብ ካፒታሌ በጀት ናብ ስሩዕ በጀት 1. ከካፒታሌ በጀት ወዯ መዯበኛ ማዚወር
ምዜዋር ኣይከአሌን፣ ክሌክሌ ነው።
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ኣፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
መንግስቲ ትግራይ እንትወሲኑ ካብ ስሩዕ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሲወሰን ከመዯበኛ
በጀት ናብ ካፒታሌ በጀት ከዚወር በጀት ወዯ ካፒታሌ በጀት ማዚወር
ይኽእሌ። ይቻሊሌ።
5. ሌቓሔ 5. ብዴር
በብ ወርሑ ከይተቋረፀ እንዲተኸፇሇ ዜውዲእ በየወሩ ሳይቋራረጥ የሚከፇሌ ሇቋሚ
628
ንቀወምቲ ሰራሔተኛታት መንግስቲ ኣዴሊይቲ የመንግስት ሰራተኞች አስፇሊጊ የሆኑ ብዴሮች

ዜኾኑ ሌቓሔ ንምሃብን ናይ ኣከፊፌሊ እዋን ሇመስጠት የሚከፇሌበትን ጊዛና አከፊፇለን
ንምውሳንን ኣብ ዜዋሃብ ሌቓሔ ብናይ ሇመወሰን እንዱሁም ሇሚሰጠው ብዴር
ኢትዮáያ ብሄራዊ ባንክ ብዜውሰን መሇቕሑ በኢትዮáያ ንግዯ ባንክ በሚወሰን የወሇዴ
ወሇዴ ንክኸፌሌን ንቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ መጠን ሇማስከፇሌ ሇክሌለ ፊየናንስና
ሌምዒትን ስሌጣን ተዋሂቡ ኣል። ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ስሌጣን ተጥቶታሌ።
6. ክፌሉት በጀት 6. የበጀት ክፌያ
1. ዜምሌከቶም ሊዕሊዎት ሒሇፌቲ እዙ 1. የሚመሇከታቸው የብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ንናይ ቢሮኦም መንግስቱ የበሊየ ኃሊፉዎች ሇቢሮአቸው
ወይ ቤት ፅሔፇቶም ስራሔን ግሌጋልትን ወይም ፅሔፇት ቤታቸው ስራና
በዙ ኣዋጀ ዜተፇቐዯልም በጀት ኣብ አገሌግልት በዙህ አዋጀ የተመዯበሊቸው
ዜሒትለ እዋን ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን በጀት በሚጠይቁበት ጊዛ የፊይናንስና
ኢኮኖሚ ሌምዒት ካብ ናይ ክሌሌ ኣታውን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ኃሊፉ ከክሌለ ገቢና
ካሌኦት ፌሌፌሊትን ንክኸፇሌ ተፇቂደ ላልች ምንጮች እንዱከፌለ ተፇቅዶሌ።
ኣል።
2. በጀት ዜውውር ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ 2. የበጀት ዜውወር አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
ብመሰረት ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጀ ቁጥር
ቑፅሪ 26/89 ካብ ዒንቀፅ 17-20 26/89 ከአንጽ 17-20 በተዯነገገው
ዜተዯንገገ ተፇፃሚ ይኸውን። መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ።
7. ቑፅፅር በጀት 7. የበጀት ቁጥጥር
1. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ንቢሮታትን ቤት ፅሔፇታትን ዜተውሃቦ ሇቢሮዎችና ፅሔፇት ቤቶች የተሰጠ በጀት
በጀት ይምርመር ይቆፃፀር። የመረምራሇ የቆጣጠራሌ።
2. ቢሮታትን ቤት ፅሔፇታትን ዜወሰሰዯኦ 2. ቢሮዎችና ፀሔፇት ቤቶች የወሰደትን
ገን዗ብ ኣበይ ከምዜወዒሇ በብወርሔን ኣብ ገን዗ብ እምንሊይ እንዯዋሇ በየወሩና
ዒመት መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብን ናብ በዒመቱ መጨረሻ ሇፊይናንስና ኢኮኖሚ
ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያ ሌምዒትን ሌማት ቢሮ ሪፖርት በወቅቱ የመስጠትና
ብእዋኑ ክህባን መርመርቲ ናይቲ ቢሮ የቢሮው ሂሳብ መርማሪዎች የሚፇሌጉትን
ንዜዯሌዩም መረዲእታ ክህባ ግቡእ መረጃና ማስረጃ የመስጠት ግዳታ
ኣሇወን። አሇባቸው።
8. ንከተማን ገጠር ወረዲን ዜተውሃበ 8. ሇከተሞች፣ ሇገጠር ወረዲዎች የተሰጠ
ስሌጣን ስሌጣን
ኣብዙ ኣዋጅ ኣብ ክፌሉ ክሌተን ኣብ በዙህ አዋጅ ክፌሌ በፊይናንስ አስተዲዯር
ምምሏዲርን ፊይናንስን ኣዋጅ ቑፅሪ 26/89 አዋጅ ቁጥር 26/89 ሇትግራይ ብሄራዊ
ንቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ አስፇፃሚ መክር ቤትና
መንግስቲ ትግራይን ንቢሮ ፊይናንስን ሇክሌለ ፊየናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ኢኮኖሚ ሌምዒትን ዜተውሃቦ ስሌጣን ንኮሚቴ የተሰጠ ስሌጣን እንዯአግባቡ ሇከተሞች
ከንቲባ ምምሔዲር ከተማ፣ ንካቢኔ ወረዲን ከንቲባ ኮሚቴ፣ ሇወረዲ ካብኔና ሇወረዲና
ንቤት ፅሔፇት ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ከተማ ፊየናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅሔፇት
ከተማን ገጠር ወረዲን ከምኣግባቡ ስሌጣን ቤቶች ስሌጣን ተሰጥቶዋቸዋሌ።
ተዋሂብዎ ኣል።
629
9. እቲ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ 9. አዋጅ የሚጠናበት

እዙ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዜፀዯቀለ ሒምሇ መንግስት ምክር ቤት ከፀዯቀበት ከሃምላ
3/1997 ዒ/ም ዜፀነዏ ይኸውን 3/1997 ዒ/ም የፀና ይሆናሌ።
630

ናይ 1998 ስሩዕ በጀት
ፊይሌ ቑፅሪ መግሇፂ መሃያ ስራሔ መካየዱ ዴምር
000 98081.1 125588.1 223669.2
100 ምምሔዲር ጠቕሊሊ ግሌጋልት 27326.8 22077.3 49404.1
111 ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ 325.2 546.34 871.5
112 ቤት ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር 3604.9 4571.67 8176.6
11 ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱ ር 1057.0 447.95 1505.0
119 ቢሮ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 383.0 363.28 746.3
121 ፌትሑ ቢሮ 1803.7 696.41 25 0.1
122 ሊዕሊዋይ ቤት ፌርዱ 2586.6 1263.47 3850.1
127 ፖሉስ ኮሚሽን 6113.5 1767.69 7881.2
128 ስነ-ምግባርን ፀረ ግዏዜይናን ኮሚሽን 393.5 558.82 952.3
129 ምምሔዲር ቤት ህንፀት 6622.4 75 6.43 14208.9
132 ቃዱ ቤት ፌርዱ 199.8 0.00 199.8

134 ቤት ፅሔፇት ሚሉሻ 366.9 193.77 560.7
152 ፊይና ስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ቢሮ 1831.2 2047.84 3879.0
153 በህሌን ሒበሬታን ቢሮ 1430.9 1822.11 3253.0
155 ኮምሽን ስቪሌ ሰርቪስ 608.1 211.5 819.6
200 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 23604.4 20364.6 43969.0
211 ሔ ሻን ገፀር ሌምዒትን ቢሮ 7284.60 12058.11 19342.7
213 ሔርሻን ምርምር ኢንስቲቲዩት 2895.59 155 .4 4454.0
216 ሔበረት ስራ ማህበር ቤት ፅሔፇት 1020.15 602.95 1623.1
217 ናይ ሔርሻ ፌርያት እዴጋ ዴጋፌ ወሃቢ ኤጀንሲ 173.16 283.40 456.56
218 ምግቢ ውሔስና ቤት ፅ/ቤት 491.18 364 855
219 በዒሌ መዙ ከባቢ ሒሇዋ ምምሔዲርን ኣጠቓቐማ መ 816.09 208.4 1024.5
221 ውሃ ሃብት ሌማት ቢሮ 4491.07 1836.9 632 .0
231‟ ዯቀቕትን ኣናእሽትን ንግዱ ስራሔ 979.55 860.1 1839.7
235‟ እንቨስትመንት ቤት ፅሔፇት 222.38 232 454.4
242‟ ቱሪዜም ኮምሽን 568.19 323.4 891.6
251‟ ማዒዴንን ኢነርጅን ቤ ፅ 423.91 331.8 755.7
265‟ መንገዴ ትራንስፖርት ቤ/ፅ 283.94 385.3 669.2
273‟ ገፀር መንገዱ በዒሌ መዙ 2230.56 703.5 2934.1
276‟ ኮንስትራክሽንን ዱዚይንን በዒሌ መዙ 593.01 270.2 868.2
277‟ ሌምዒት ከተማ ቤ/ፅ 1126.01 346.1 1472.1
300‟ ማሔበራዊ ግሌጋልት 38650.0 58974.8 97624.8

311‟ ትምህርቲ ቢሮ 13913.5 42186.89 56100.4
321‟ ስሌጠና መናእሰይ ቤሄራዊ ግ ጋልት ቤ/ 215.9 31.61 247.5
331‟ ጉዲይ ስፖርትን መናእ ይን ቤት ፅሔፇት 856.4 234.96 1092.4
341‟ ቢሮ ጥዕና 20454.8 14324.67 34890.5
351‟ ሰራሔተኛ ጉዲይ ቤት ፅሔፇት 660.7 200.58 861.2
352‟ ቤት ፅሔፇት እግሪ ምትካሌን ማሔበራዊ ጉዲይን 864.6 728.86 1593.5
353‟ ቤት ፅሔፇት ስነ-ሔዜቢ 102.2 88.47 190.7
61‟ ኮሚሽን ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን 1471.0 1177.8 2648.8
400‟ ካሌኦት 8500.0 24171.4 32671.4
461‟ ካሌኦት ቃሇ ዜተኣተዎም ክፌሉታት 0.0 5000.0 5000.0
462‟ መጠባበቒን መስተካኸሉ 8500.0 18171.4 26671.4
463‟ ባንኪ ግሌጋልት ክፌሉት 0.0 600.0 600.0
473 ተቆሪፁ ዜተረፇ ግብሪ መኸፇሉ 0.0 400.0 400.
631

ናይ 1998 ስሩዕ በጀት
ፋይል ቑፅሪ መግሇፂ መሃያ ስራሕ መካየዱ ዴምር
000 98081.1 125588.1 223669.2’

100 አስተዲዯርና ጠቅላላ አገልግሎት 27326.8’ 22077.3 49404.1’
111 ኣፈ ጉባኤ ፅሕፈት ቤት 325.2’ 546.34 871.5’
112 ክልል አስተዲዯር ፅሕፈት ቤት 3604.9’ 4571.67 8176.6’
11 ጠቅላላ ኦዱተር ፅሕፈ ቤት 1057.0’ 447.95 1505.0’
119 የሴቶች ጉዲይ ፅሕፈት ቤት 383.0’ 363.28 746.3’
121 ፍትህ ቢሮ 1803.7’ 696.41 2500.1’
122 ከፍተኛ ፍርዴ ቤት 2586.6’ 1263.47 3850.1’
127 ፖሊስ ኮሚሽን 6113.5’ 1767.69 7881.2’
128 ስነምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን 393.5’ 558.82 952.3’
129 የማረሚያ አስተ ዯር ፅሕፈት ቤት 6622.4’ 7586.43 1408.9’
132 ቃዱ ፍርዴ ቤት 199.8’ 0.00 199.8’
134 ሚሊሻ ፅህፈት ቤት 366.9’ 193.77 560.7
152 ፋይናንስና ኢኮኖሚያዊ ልማት ቢሮ 1831.2’ 2047.84 3879.0’
153 ባህልና ማስታወቂ ቢሮ 1430.9’ 1822.11 3253.0’
155 ስቪል ሰርቪስ ኮምሽን 608.1’ 211.5 819.6’
200 ኢኮኖ ያዊ ልምዓት 23604.4’ 20364.6 43969.0
211 ግብርናና ተፈጥሮ ሃብት ቢሮ 7284.60’ 12058.11 19342.7’
213 እርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 2895.59’ 1558.4 4454.0’
216 ሕብረት ስራ ማሕበር ፅሕፈት ቤት 1020.15’ 602.95 123.1’
217 ናይ ሕርሻ ፍርያት እዴጋ ዴጋፍ ወሃቢ ኤጀንሲ 173.16’ 283.40 456.56’
218 የምግብ ዋስትና ፅሕፈት ቤት 491.18’ 364 855’
219 ከባቢያዊጥ ቃና የመሬት አጠቃቀም ባሇስልጣን 816.09’ 208.4 1024.5’
221 ውሃ ሃብት ልማት 4491.07’ 1836.9 6328.0’
231’ ጥቃቅንና ትናንሽ ንግዴና ኢንደስትሪ ማስፋፊያ ፅሀፈት ቤት 979.55’ 860.1 1839.7’
235’ ኢንቨስትመንት ፅሕፈት ቤት 222.38’ 232 454.4’
242’ ቱሪዝም ኮሚሽን 568.19’ 3234 891.6
251’ ማዓዴን ኢነርጂ ፅሕፈት ቤት 423.91’ 331.8 755.7’
265’ መንገዴ ትራንስፖርት ፅሕፈት ቤት 283.94’ 385.3 669.2’
273’ ገጠር መንገዴ ባሇስልጣን 2230.56’ 703.5 2934.1’
276’ ኮንስትራክሽንና ዱዛይን ባሇስልጣን 59.01’ 270.2 868.2’
277’ ከተማ ልማት ፅሕፈት ቤት 1126.01’ 346.1 1472.1’
300’ ማሕበራዊ አገልግሎት 3850.0’ 58974.8 97624.8’
311 ትምህርት ቢሮ 13913.5’ 42186.89 56100.4’
321’ ብሄራዊ ወጣቶች ስልጠና አገልግሎት ፅ/ቤት 215.9’ 31.61 247.5’
331’ ስፖርትና ወጣቶች ጉዲይ ፅሕፈት ቤት 856.4’ 234.96 1092.4’
41’ ጤና ቢሮ 20454.8’ 14324.67 34890.5’
351’ ሰራተኛ ጉዲይ ፅህፈት ቤት 660.7’ 200.58 86.2’
35’ የመልሶ ማቋቋምና ማሕበራዊ ጉዲይ ፅ/ቤት 864.6’ 728.86 1593.5’
353’ ስነ-ሕዝበ ፅ/ቤት 102.2’ 88.47 190.7’
361’ የአዯጋ መከላከልና ቅዴመ ዝግጁነት ኮሚሽን 1471.0’ 1177.8 2648.8’
400’ ሌሎት 8500.0’ 24171.4 2671.4’
461’ የተሇያዩ ከፍያዎች 0.0’ 5000.0 5000.0’
462’ መጠባበቂያ 8500.0’ 18171.4 2671.4’
463’ የባንክ አገልግሎት ክፍያ 0.0’ 600.0 600.0’
473 ተቆርጦ የሚቀር ግብር 0.0 400.0 400.0
632

ናይ 1998 ካፒታሌ በጀት
በጀት መግሇፂ ካብ ሒገዜ ሌቓሔ ዴምር
ቁፅሪ ማእኸሊይ
ግምጃ ቤት
68011.8 31950.0‟ 8600.0 180561.8
100 ምምሕዲርን ጠቕላላ ግልጋሎትን 3525.6 800.0 0.0 4325.6
112 ቤት ፅሕፈት ር ሰ ምምሕዲር 2715.5 0.0 0.0 2715.5
119 ቢሮ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 0.0 320.0 0.0 320.0
122 ላዕሇዋይ ቤት ፍርዱ 386.1 0.0 0.0 386.1
127 ፖሊስ ኮሚሽን 94.0 0.0 0.0 94.0
152 ፋይናንስን ኢኮኖሚያዊ ልምዓትን ቢሮ 0.0 480.0 0.0 480.0
153 ቤት ሓበሬታን ባህልን 330.0 0.0 0.0 330.0
200 ኢኮኖሚያዊ ልምዓት 32998.2 790.0 4200.0 37988.2
211 ሕርሻን ገፀርን ልምዓት ቢሮ 2010.1 0.0 4200.0 6210.1
213 ሕርሻን ምርምር ኢንስቲትዩት 1000.0 0.0 0.0 1000.0
219 በዓል መዚ ከባቢ ሓሇዋ ምምሕዲርን ኣጠቓቐማ 1000.0 600.0 0.0
መሬር 1600.0
221 ልምዓት ማይ ሃፍቲ 11434.0 190.0 0.0 11624.0
231 ዯቀቕትን ኣናእሽትን ትካላት ንግዴን ኢንደስትሪ 5330.0 0.0 0.0 5330.0
242 ቱሪዝም ኮምሽን 122.8 0.0 0.0 122.8
251 ማዓዴንን ኢነርጅን ቤ/ፅ 474.1 0.0 0.0 474.1
273 በዓል መዚ ገፀር መንገዱ 1169.5 0.0 0.0 1169.5
276 በዓል መዚ ኮንስትራክሽንን ዱዛይንን 4457.8 0.0 0.0 4457.8
277 ቤ/ፅ ከተማ ልምዓት 6000.0 0.0 0.0 6000.0
300 ማሕበራዊ ግልጋሎት 31488.0 30360.0 4400.0 66248.0
311 ቢሮ ትምህርቲ 20771.0 19130.0 4400.0 44301.0
321 ቤ/ፅ ስልጠና መናእሰይ ብሄራዊ ግልጋሎት 1000.0 0.0 0.0 1000.0
331 ቤ/ፅ ጉዲይ ስፖርትን መናእሰይን ቤት ፅሕፈት 1068.5 0.0 0.0 1068.5
341 ቢሮ ጥዕና 8648.5 10890.0 0.0 19538.5
353 ቤት ፅሕፈት ስነ-ህዝቢ 0.0 340.0 0.0 340.0
633
የትግራይ ክሌሊዊ መንግስት

የ1998 ካፒታሌ በጀት
በጀት መግሇፂ ካብ ሒገዜ ሌቓሔ ዴምር
ቁፅሪ ማእኸሊይ
ግምጃ ቤት
68011.8 31950.0‟ 8600.0 180561.8
100 አስተዲዯርና ጠቅላላ አገልግሎት 3525.6 800.0 0.0 4325.6
112 ክልል አስተዲዯር ፅሕፈት ቤት 2715.5 0.0 0.0 2715.5
119 የሴቶች ጉዲይ ፅሕፈት ቤት 0.0 320.0 0.0 320.0
122 ከፍተኛ ፍርዴ ቤት 386.1 0.0 0.0 386.1
127 ፖሊስ ኮሚሽን 94.0 0.0 0.0 94.0
152 ፋይናንስና ኢኮኖሚያዊ ልማት ቢሮ 0.0 480.0 0.0 480.0
153 ባህልና ማስታወቂ ቢሮ 330.0 0.0 0.0 330.0
200 ኢኮኖሚያዊ ልማት 32998.2 790.0 4200.0 37988.2
211 ግብርናና ተፈጥሮ ሃብት ቢሮ 2010.1 0.0 4200.0 6210.1
213 እርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 1000.0 0.0 0.0 1000.0
219 ከባባያዊ ጥበቃና የመሬት አጠቃቀም ባሇስልጣን 1000.0 600.0 0.0 1600.0
221 ውሃ ሃብት ልማት 11434.0 190.0 0.0 11624.0
231 ጥቃቅንና አነስተኛ ንግዴና ኢንዯስትሪ ማስፋፊያ 5330.0 0.0 0.0
ፅሀፈት ቤት 5330.0
242 ቱሪዝም ኮሚሽን 122.8 0.0 0.0 122.8
251 ማዓዴን ኢነ ጂ ፅሕፈት ቤት 474.1 0.0 0.0 474.1
273 ገጠር መ ገዴ ባሇስልጣን 1169.5 0.0 0.0 1169.5
276 ኮንስትራክሽንና ዱዛይን ባሇስልጣን 4457.8 0.0 0.0 4457.8
277 ከተማ ልማት ፅሕፈት ቤት 6000.0 0.0 0.0 6000.0
300 ማሕበራዊ አገልግሎ 31488.0 30360.0 4400.0 66248.0
311 ትምህርት ቢሮ 20771.0 19130.0 4400.0 44301.0
321 ትግራይ ወጣቶች ብሄራዊ ግልጋሎት ሕፈት ቤት 1000.0 0.0 0.0 1000.0
331 የወጣቶች ስፖርት ጉዲይ ሕፈት ቤት 1068.5 0.0 0.0 1068.5
341 ጤና ቢሮ 8648.5 10890.0 0.0 19538.5
353 ስነ-ህዝብ ፅህፈት ቤት 0.0 340.0 0.0 340.0
634
ነ1998 በጀት ዓመት ናይ ገፀር ወረዲታት በጀት በፅሒት ነ1998 በጀት ዓመት የገጠር ወረዲዎች በጀት ዴርሻ
ተ/ቁ ወረዲ ፐርሰንት ብፅሒት በጀት ተ/ቁ የወረዲ ስም ፐርሰንት በጀት ዴርሻ
1 እንዯሞኾኒ’ 2.38 9316361 1 እንዯሞኾኒ’ 2.38 9316361
2 ራይ ዓዘቦ 2.91 11391013 2 ራይ ዓዘቦ 2.91 11391013
3 ኦፍላ 3.72 14561707 3 ኦፍላ 3.72 14561707
4 ኣላጀ 2.93 11469302 4 ኣላጀ 2.93 11469302
5 ኣላማጣ 2.23 8729195 5 ኣላማጣ 2.23 8729195
6 ሕንጣሎ ዋጅራት 3.53 13817964 6 ሕንጣሎ ዋጅራት 3.53 13817964
7 እንዯርታ 2.95 11547590 7 እንዯርታ 2.95 11547590
8 ሰሓርቲ ሳምረ 2.86 11195291 8 ሰሓርቲ ሳምረ 2.86 11195291
9 ጋንታ ኣፈሹም 2.90 11351869 9 ጋንታ ኣፈሹም 2.90 11351869
10 ጉሎመኸዲ 2.71 10608125 10 ጉሎመኸዲ 2.7 10608125
11 ኢሮብ 1.24 485902 11 ኢሮብ 1.24 485902
12 ላዕሲዕ ፃዕዲ 3.57 13974542 12 ላዕሲዕ ፃዕዲ 3.57 13974542
እምባ እምባ
13 ሓውዜን 3.09 12095612 13 ሓውዜን 3.09 12095612
14 ፅራእ 2.43 9512083 14 ፅራእ 2.43 9512083
15 ኣፅቢ ወንበርታ 2.98 11665024 15 ኣፅቢ ወንበርታ 2.98 11665024
16 ላዕላይ ማይጨው 2.46 9629516 16 ላዕላይ ማይጨው 2.46 9629516
17 ታሕታይ 2.97 11625879 17 ታሕታይ 2.97 11625879
ማይጨው ማይጨው
18 ገፀር ዓዴዋ 3.17 12408767 18 ገፀር ዓዴዋ 3.17 12408767
19 ናዕዳር ዓዳት 2.72 10647270 19 ናዕዳር ዓዳት 2.72 10647270
20 መረብ ሇኸ 2.69 10529837 20 መረብ ሇኸ 2.9 10529837
21 ወርዒ ሇኸ 3.6 1444424 21 ወርዒ ሇኸ 3.69 14444274
22 ኣሕፈሮም 4.07 15931760 22 ኣሕፈሮም 4.07 15931760
23 ቆላ ተምቤን 3.48 13622242 23 ቆላ ተምቤን 3.48 13622242
24 ዯጉዓ ተምቤን 3.26 12761066 24 ዯጉዓ ተምቤን 3.26 12761066
25 ጣንቋ አበርገሇ 2.37 9198928 25 ጣንቋ አበርገሇ 2.37 9198928
26 መዯባይ ዛና 3.38 13230799 26 መዯባይ ዛና 3.38 13230799
27 ታሕታይ ቆራሮ 2.35 9198928 27 ታሕታይ ቆራሮ 2.35 9198928
28 ኣስገዯ ፅምብላ 3.0 12917644 28 ኣስገዯ ፅምብላ 3.30 12917644
29 ላዕላይ ኣዴያቦ 2.86 11195291 29 ላዕላይ ኣዴያቦ 2.86 11195291
30 ታሕታይ ኣዴያቦ 2.28 8924917 30 ታሕታይ ኣዴያቦ 2.28 8924917
31 ፀሇምቲ 3.28 2839355 31 ፀሇምቲ 3.28 12839355
32 ቃፍታ ሑመራ 3.05 11939034 32 ቃፍታ ሑመራ 3.05 11939034
3 ወልቃይት 3.74 14639996 33 ወልቃይት 3.74 14639996
34 ፀገዳ 2.26 8846629 34 ፀገዳ 2.26 8846629
ዴምር 390700000.00 ዴምር 390700000.00
635
ከ1998 በጀት ዓመት የከተማ ወረዲዎች በጀት ዴርሻ

ናይ1998 በጀት ዓመት ናይ ከተማ ወረዲታት በጀት ብፅሒት ተ/ቁ የወረዲ ስም በጀት ዴርሻ
ተ/ቁ ሽም ወረዲ ብፅሒት በጀት
1 ከተማ ማይጮው 7657560.00
1 ከተማ ማይጮው 7657560.00 2 ከተማ ኮረም 5190700.00
2 ከተማ ኮረም 5190700.00 3 ከተማ ኣላማጣ 692340.00
3 ከተማ ኣላማጣ 6923340.00 4 ከተማ መቐሇ 34371660.00
4 ከተማ መቐሇ 3437660.00 5 ከተማ ዓዱግራት 11669400.00
5 ከተማ ዓዱግራት 11669400.00 6 ከተማ ውቕሮ 7918800.00
6 ከተማ ውቕሮ 7918800.00 7 ከተማ ኣኽሱም 9596080.00
7 ከተማ ኣኽሱም 9596080.00 8 ከተማ ኣዴዋ 9527360.00
8 ከተማ ኣዴዋ 9527360.00 9 ከተማ ዓብዩ ዓዱ 5436940.00
9 ከተማ ዓብዩ ዓዱ 5436940.00 10 ከተማ እንዯስላሴ 8723300.00
10 ከተማ እንዯስላሴ 8723300.00 11 ከተማ ሽራሮ 5211420.00
11 ከተማ ሽራሮ 5211420.00 12 ከተማ ሑመራ 5773440.00
12 ከተማ ሑመራ 5773440.00 ዴምር 118000000.00
ዴምር 118000000.00
ከ1998 በጀት ዓመት የገቢ ዕቅዴ (በሚልዮን ብር)
ናይ1998 በጀት ዓመት ናይ ኣታዊ ትልሚ (ብሚልዮን ብር) ተ/ቁ የገቢ ዓይነት የ1998 ዕቅዴ
ተ ቁ ናይ ኣታዊ ዓይነት ናይ 1998 ብር
ትልሚ ብር 1 ጠቅላላ ገቢ 225.00
1 ጠቕላላ ኣታዊ 225.00 2 ቀጠታ ግብር 104.10
2 ቀጠታ ግብር 104.10 3 የስራ ገቢ ግብር 49.00
3 ስራሕ ኣታዊ ግብሪ 49.00 4 የቤት ክራይ ገቢ ግብር 8.00
4 ናይ ገዛ ከራይ ኣታዊ ግብሪ 8.00 5 የንግዴ ስራ ግብር 25.00
5 ንግዱ ስራሕ ግብሪ 25.00 6 የካፒታል እዴገት ግብር 0.30
6 ካፒታል ዕብየት ግብሪ 0.30 7 የእርሻ ስራ ግብር 20.00
7 ሕርሻ ስራሐ ግብሪ 20.00 8 ሮያሊቲ 1.80
8 ሮያሇቲ 1.80 9 ቀጠታ ያልሆኑ ገቢዎች 72.84
9 ቀጥታ ዘይኾኑ ኣታዊ 72.84 10 ተጨማሪ እሴት ታክሲ 43.00
10 ተወሳኺ እሴት ታክሲ 43.00 1 ኤከሳየዝ ታክሲ 0.30
11 ኤከሳየዝ ታክሲ 0.3 12 ተርን ኦቨር ታክስ 19.18
12 ተርን ኦቨር ታክስ 19.18 13 ተርን ኦቨር ግልጋሎት ታክስ 2.87
13 ተርን ኦቨር ግልጋሎት ታክስ 2.87 14 ቴምብር ሽያጭ 0.79
14 ቴምብር ሽያጭ 0.79 15 ቴምብር ቀረጥ 6.700
15 ቴምብር ቀረፅ 6.700 16 ታክስ ያልሆኑ ገቢዎች 48.06
16 ታክሲ ዘይግበሩ ኣተውቲ 48.06 17 አስተዲዯራዊ ክፍያዎች 11.00
17 ምምሕዲራዊ ኣተውቲ 11.00 18 የዕቃና አገልግሎት ሽያጭ 14.00
18 ናይ ኣቅሑን ግልጋሎትን ሽያጭ 14.00 19 የገጠር መሬት መጠቀሚያ ክፍያ 20.00
19 ናይ ገፀር መሬት መንቀሊ ክፍሊት 20.00 20 ኢንቨስትመንት 0.60
20 ኢንቨስትመንት 0.60 21 የተሇያዩ ገቢዎች 3.00
21 የተሇያዩ ገቢዎች 3.00
636


ኣዋጅ ቑፅሪ 91/1997 አዋጅ ቁጥር91/1997

ስሌጣንንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ጉዲይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ሰራሔተኛታትን መስራሔትን ብሄራዊ የሰራተኞችና አሰሪዎች ጉዲይ ፅሔፇት
ከሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ቤትን ስሌጣንን ተግባርን ሇመወሰን የወጣ
ዜወፅእ ኣዋጅ አዋጀ
ኣብዙ ሔዙ እዋን ኣብ መንጎ ሰራሏተኛታትን በአሁኑ ወቅት በሰራተኞችና በአሰሪዎች
መስረሔትን ዗ል ዜምዴና ምጥንኻር መካከሌ ያሇውን ግንኙነት ማጠናከር
ንኩሇመዲያዊ ዕብየትን ሌምዒትን ክሌሌና ሇክሌሊችን ሁሇንተናዊ ዕዴገትና ሰራተኞች
ውሳኒ ተራ ዗ሇዎ ብምኻኑ፣ ግንኙነታቸውን መሰረታዊ በመሆኑ፣
ሰራሔተኛታት ነናይ ባዕልም ማሔበር ሰራተኞችና አሰሪዎች የየራሳቸውን ማህበር
ብምጠያሽ ብዜመርዕዎም ሔጋዊ ወከሌቶም በማቋቋም በሚመርጧቸው ሔጋዊ
አቢልም ጥቅሞም ንምሔሊው፣ ብሒባር ወኪልቻቸው አማካኝነት ጥቅማቸውን
ኾይኖም ናይ ምውጋይ መሰሌ ንኸህሌዎም፣ ሇመጠበቅ፣ በጋራ ሆነው የመዯራዯር መብት
ኣብ መንጎኦም ንዜዒለ ናይ ሒባራዊ ስራሔ እንዱኖራቸውና በመካከሊቸው የሚከሰቱትን
ክርክር ብዜተቐሊጠፇ ኩነታት ፌታሔ ክረክቡ የጋራ ዴርዴሮች በተፊጠነ ሁኔታ መፌትሄ
዗ኸእሌ ስርዒት ምዜርጋሔ ኣዴሊይ ስሇዜኾነ፣ ሇማስገኘት የሚያስችሌ ስርዒት መ዗ርጋት
ምምሔዲራዊ ጉዲያት ሰራሔተኛታትን አስፇሊጊ ስሇሆነ፣
መስራሔትን ብፌሊይ ኩነታት ስራሔ፣ ሙያ፣ የሰራተኞችና አሰሪዎእ አስተዲዯራዊ
ጥዕናን ዯህንነትን ብዜምሌከት ኣብ ከባቢ ጉዲዮች፣ በተሇይም የስራ ሁኔታን፣ የሙያ
ስራሔ ብመሰረት ሔጊ ቁፅፅር ምግባር ንክሌሌና ጤንነትና ዯህንነት በሚመሇከት በስራ አከባቢ
ማሔበረ ኢኮኖሚያዊ ምዕባሇን ዴሔንነትን በህግ መሰረት ቁጥጥር ማዴረግ ሇክሌሊችን
ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇዜተረኸበን ነዙ ዗ረጋግፅ ቤት ማህበራ፣ ኢኮኖሚያዊ ዕዴገትና ዯህንነት
ፅሔፇት ጉዲይ ሰራሔተኛታት ስሌጣኑን አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱና ይህን የሚያረጋግጥ
ተግባሩን ዜምሌከት ኣብ ቅዴሚት በዜወፅእ የሰራተኞች ጉዲይ ፅህፇት ቤት ወዯፉት
ኣዋጀ ከምዜውሰን አዋጅ ቁፅሪ 46/1994 በሚወጣ አዋጅ እንዯሚወሰን አዋጅ ቁጥር
ዒንቀፅ 20/2 ስሇዜዴንገግን፣ 46/1994 ዒንቀፅ 20/2 ስሇሚዯነግግ፣
ኣብ እንዯስትሪ ሰሊም ንምፌጣርን የእንዯስትሪ ሰሊም ሇመፌጠር እና
ሰራሔተኛታትን መስራሔትን ተሒባቢሮም ሰራተኞችና አሰረዎች ተባብረው እንዱሰሩ
ንክሰርሐ ንምግባርን ስሌጣንን ተግባርን እዙ ሇማዴረግ የፅህፇት ቤቱ ስሌጠናን ተግባር
ቤት ፅሔፇት ምውሳን አገዲሲ ኾይኑ መወሰን አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ስሇዜተረኸበ፣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 7.82 ነጋሪት ጋዛጣ ቑ.ፖ.ሳ 291 637

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዛጣ ቑ.ፖ.ሳ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስታዊ ቤት ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ

ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ ዜወፅአ ሔገ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራየ 49/3/ሀ መሰረት የሚከተለትን አዋጅ
ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ዜስዕብ ኣዋጀ ኣውፂኡ ኣል። አውጥቷሌ።
እዙ ኣዋጅ “ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ጉዲይ ሰራሔተኛታትን መስራሔትን ብሄራዊ መንግስት የሰራተኞችና አሰሪዎች ጉዲይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዜወፅእ ፅህፇት ቤት ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ኣዋጅ ቑፅሪ 91/1997 ተባሂለ ክፅዋዕ የወጣ አዋጅ ቁጥር 91/1997 ተብል ሉጠራ
ይኸእሌ። ይችሊሌ።
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ በዙህ አዋጅ ውስጥ
1. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት ብመሰረት አዋጅ 1. “ፅህፇት ቤተ” ማሇት በአዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 46/1994 አንቀፅ 7/5/ሇ/ “ቤት 46/1994 አንቀፅ 7/5/ሇ/ “የሰራተኞች
ፅሔፇት ጉዲይ ሰራሏተኛታት” እናተብሃሇ ጉዲይ ፅህፇት ቤት” እየተባሇ ሲጠራ
ዜፅዋዕ ዜነበረ በዙ ኣዋጅ ቤት ፅሔፇት የነበረው አሁን በዙህ አዋጀ የትግራየ
ጉዲይ ሰራሏተኛታትን መስራሔትን ክሌሌ ክሌሌ የሰራተኞችና አሰሪዎች ጉዲይ
ትግራይ ተባሂለ ዜፅዋዕ እዩ። ፅህፇት ቤት ተብል የሚጠራው ነው።
2. “መስራሔቲ” ማሇት ብመሰረት ናይ 2. “አሰሪ” ማሇት በአሰሪና ሰራተኛ ጉዲይ
መስራሔትን ሰራሔተኛን ጉዲይ ኣዋጅ አዋጅ ቁጥር 377/1996 ኣንቀፅ 2/1/
ቑፅሪ 377/1996 ዒንቀፅ 2/1/ ሒዯ ወይ መሰረት አንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ
ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዜኾኑ ሰባት ቖፂሩ ዗ርሔ የሆኑ ሰዎችን ቀጥሮ የሚያሰራ ግሇ ሰብ
ውሌቀሰብ ወይ ትካሌ እዩ። ወይም ዴርጅት ነው።
3. “ትካሌ” መስራሔትን ሰራሔተኛን ኣዋጅ 3. “ዴርጅት” በአሰሪና ሰራተኛ ጉዲይ አዋጅ
ቑፅሪ 377/96 ዒንቀፅ 2/2/ ማሇት ቁጥር 377/96 አንቀፅ 2/2/ ማሇት
ንንግዱ፣ ንኮንስትራክሽን፣ ንሔርሻ፣ ሇንግዴ፣ ሇኮንስትራክሽን፣ ሇእርሻ
ንኢንደስትሪ፣ ወይ ዴማ ንካሉእ ሔጋዊ ሇእንዴስትሪ ወይም ዯግሞ ሇላሊ ሔጋዊ
ዕሊማ ዜቆመ ብሒዯ ኣመራርሒ ዜምራሔ ዒሊማ የቆመ ባናዴ አመራር የሚመራ
ትካሌ እዩ። ዴርጅት ነው።
4. “ሰራሔተኛ” ማሇት መስራሒይን 4. “ሰራተኛ” ማሇት በአሰሪና ሰራተኛ ጉዲይ
ሰራሔተኛን ጉዲይ ኣዋጅ ቑፅሪ 377/96 ኣዋጅ ቁጥር 377/96 ዒንቀፅ 2/3/
ዒንቀፅ 2/3/ መሰረት ምስ መስራሒይ ኣብ መሰረት ከአሰሪው ጋር በቅጥር ሊይ
ቑፃር ዜተዯረኸ ናይ ስራሔ ርክብ ዗ሇዎ የተመሰረተ ግንኙነት ያሇው ግሇ ሰብ
ውሌቀ ሰብ እዩ። ነው።
ዋና ቤት ፅሔፇት ዋና ፅሔፇት ቤት
እዙ ቤት ፅሔፇት ኣብ መቐሇ ዋና ቤት ፅሔፇት ይህ ፅሔፇት ቤት በመቀላ ዋና ፅሔፇት ቤት
ዜህሌዎ ኾይኑ ከከም ኣዴሊይነቱ ጨንፇር የሚኖረው ሲሆን እንዯአስፇሊጊነቱ
ክህሌዎ ይኽእሌ። ቅርንጫፍች ሉኖሩት ይችሊሌ።
638
ዕሊማ ዒሊማ
1. ኣብቲ ክሌሌ ዗ሇው መስራሔትን 1. በክሌሌ ውስጥ የሚገኙት አሰሪዎችና
ሰራሔተኛታትን መሰልምን ግብኦምን ሰራተኞች መብታቸውንና ግዳታቸውን
ፇሉጦም ኣብ አንደስትሪ ሰሊም ኣውቀው የኢንዯስትሪ ሰሊም በመፌጠር፣
ብምፌጣር ሌምዒት ብዜቐሌጠፇን የሌማት ስራው በተፊጠነና ቀጣይነት
ቀፃሌነትን ብ዗ሇዎ ኩነታት ክረጋገፅ ኣብ ባሇው ሁኔታ እንዱረጋገጥ በማዴረግ
ምግባር ተሳትፍኦም ከሔይሌ ይገብር፣ ተሳትፍ እንዱኖራቸው ያዯርጋሌ።
2. መስራሔትን ሰራሔተኛታትን ነናይ 2. አሰሪዎችና ሰራተኞች የየራሳቸውን
ባዕልም ማሔበራት ከጣይሹ፣ ሒባራዊ ማህበሮች እንዱያቛቑሙ፣ አንዴ ሊይ
ምውጋይ ከካይደን ኣብ መንጎኦም የሆነው የሔብረት ዴርዴር እንዱያዯርጉና
ሒባራዊ ክርክር ስራሏ እንትፌጠር በመካከሊቸው የሔብረት ስራ ክርክር
ክስማዕምዐን ቁሌጡፌ ውሳነ ክረኽቡን ሲፇጠር እንዱስማሙና ፇጣን የሆነ ውሳኔ
ምችው ኩነታት ይፌጠር፣ እንዱያገኙ ምቹ ሁኔታ ይፇጥራሌ፣
3. ኣብ ከባቢ ስራሔ ቦታታት ኩነታት 3. በስራ አከባቢዎች የስራ ሁኔታዎች፣
ስራሔ፣ ሙያ፣ ጥዕናን ዴሔንነትን ሙያ፣ ጤንነትና ዯህንነት በመፇተሽ
ብምፌታሽ /ብምቁፅፃር/ ኣዴሊይ /መቆጣጠር/ አስፇሊጊ የማስተካከያ
ምስትኸኻሊት ብምግባር ምችው ኩነታት እርምጃ በመውሰዴ የተመቻቸ የስራ
ስራሔ ክፌጠር የገብር። ሁኔታ እንዱፇጠር ያዯርጋሌ።
ኣወዲዴባ፣ ተፀዋዕነት፣ ስሌጣንን ተግባርን አዯረጃጀት፣ ተጠሪነት፣ ስሌጣንና ተግባር
ኣወዲዴባን ተፀዋዕነትን አዯረጃጀትና ተጠሪነት
እዙ ቤት ፅሔፇት ዜስዕብ ኣወዲዴባን ይህ ፅህፇት ቤት የሚከተሇው አዯረጃጀትና
ተፀዋዕነትን ይህሌዎ፣ ተጠሪነት ይኖረዋሌ፣
1. ብርእስ ምምሔዲር ዜሽወም ሒዯ ሒሊፉ 1. በርእስ መስተዲዴሩ የሚሾም አንዴ
ቤት ፅሔፇት፣ የፅሔፇት ቤቱ ኃሊፉ፣
2. ንስርሐ ኣዴሊይቲ ዜኾነ ካሌኦት 2. ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ላልች ሰራተኞች
ሰራሔተኛታትን ይህሌውዎ፣ ይኖሩታሌ።
3. ተፀዋዕነቱ ንሒሊፉ ቢሮ ውዲበታት 3. ተጠሪነቱ ሇትግራይ በሄራዊ ከሌሊዊ
ህዜቢ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት የህዜብ አዯረጃጀት ቢሮ ኃሊፉ
ትግራይ ይኸውን። ይሆናሌ።
እዙ ቤት ፅሔፇት ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህ ፅፇት ቤት የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌውዎ፤- ተግባር ይኖሩታሌ፣-
1. መስራሔትን ሰራሔተኛን ብዜምሌከት 1. አሰሪና ሰራተኛን በሚመሇከት የወጡት
ዜወፁ ሔግታት፣ ዯንብታት፣ ህጎች፣ ዯንቦችና መመሪያዎች በሚገባ
መምርሑታትን ብዜግባእ ኣብ ስራሔ ስራ ሊይ መዋዒቸውን ይቆጣጠራሌ።
ምውዒልም ይቆፃፀር፣
2. ናይ መስራሔትን ሰራሔተኛታትን ሙያ፣ 2. የአሰሪዎችና የሰራተኞች ሙያ፣ ጤናና
ጥዕናን ዴሔንነትን ንምሔሊው ዗ኸእለ ዯህንነት ሇመጠበቅ የሚያስችለ
ሜሊታት ይውሰንን ይቆፃፀርን። ዗ዳዎችን ይወስናሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
639
3. ሒባራዊ ስምምዕነት የፅዴቅ፣ ይምዜግብን 3. የህብረት ስምምነት ያፀዴቃሌ፣

ተግባራዊ ይገብርን፣ ይመ዗ግባሌ፣ ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
4. ኣብ ክሌሌና ዜርከቡ መስራሔትን 4. በክሌሊችን ውስጥ የሚገኙት አሰሪዎችና
ሰራሔተኛን ብማሔበር ክውዯቡ ቴክኒካዊ ሰራተኞች በማሔበር እንዱዯራጁ
ዴጋፌ ይገብር፣ ብማሔበር እንትውዯቡ ቴክኒካዊ ዴጋፌ ያዯርጋሌ፣ በማሔበር
ዴማ ሔጋዊ ኣፌሌጦ ይህብ፣ ሲዯራጁ ዯግሞ ሔጋዊ እውቅና ይሰጣሌ።
5. ኣብ ክሌሌና ምስ ዜርከቡ ዜምሌከቶም 5. በክሌሊችን ከሚገኙት የሚመሇከታቸው
ኣካሊት ብምትሔብባር ኣብ ስራሔ አካልች ጋር በመተባበር ስራ ሊይ
ዜተዋፇረ ሒይሉ ሰብ፣ ኣመዲዴባ፣ ስራሔን የተሰማራው የሰው ኃይሌ፣ የስራ
ሙያን ብዜምሌከት ፅንዒት የካይዴ፣ አመዲዯብንና ሙያን በሚመሇከት ጥናት
ይካሄዲሌ።
6. መፌራያይነት ሰራሔተኛ ክዒቢን ኣብ 6. የስራ ምርታማነት እንዱያዴግና
ኣታሒሔዚን አተሒሊሌዋን ንብረት ጥንቃቀ በንብረት ዯህንነት አጠባበቅ እና አያያዜ
ክግበርን ትምህርቲ ይህብ፣ ሊይ ጥንቃቄ እንዱዯረግ ትምህርት
ይሰጣሌ።
7. ዯሇይቲ ስራሔ፣ ክፌቲ ስራሔ መዯብ 7. ስራ ፇሊጊዎች፣ ክፌት የስራ ቦታ መዯብ
ይምዜግብ፣ ስራሔን ሰራሔን ሰራሔተኛን ይመ዗ግባሌ፣ ስራና ሰራተኛ የሚገኙበት
ዜራኸበለ ኩነታት ክመዒራረ ይገብር፣ ሁኔታዎች እንዱመቻቹ ያዯርጋሌ።
8. ኣብ ክሌሌና ተቆፂሮም ዜሰርሐ 8. በክሌሊችን ውስጥ ተቀጥረው የሚሰሩ
ወፃእተኛታት ስራሔ ፌቃዴ ዗ሇዎም ምኻኑ የውጭ ዛጋ ሰራተኞች የስራ ስምሪትና
ይቆፃፀር፣ የሴቶች የስራ ሁኔታን ይከታተሊሌ፣
ይቆጣጠራሌ።
9. ኣብ ስራሔ ቦታ ናይ ኣካሌ ጉዲኣት ስራሔ 9. በስራ ቦታዎች ሊይ የአካሌ ጉዲተኞች
ምውፊርን ኩነታት ስራሔ ዯቂ ኣንስትዮ የስራ ስምሪትና የሴቶች የስር ሁኔታን
ይከታተሌን ይቆፃፀርን፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
10.ሒበራዊ ናይ ስራሔ ስምምዒትን ክርክራትን 10.የሔብረት ስራ ስምምነቶች፣ የስራ
ሔጋዊ ስርዒት ተኸቲልም ብዜተቐሊጠፇ ክርክሮች፣ ሔጋዊ ስርዒት ተከትሇው
ኩነታት ፌፃመ ዜረኽቡለ መንገዱ በተፊጠኑ ሁኔታዎች ፌፃሜ
ክሔንፅፅን ኣዴሊይ ዯገፌ ክግበረልም የሚያገኙበትን መንገዴ እንዱቀየስና
ይገብር። አስፇሊጊው ዴጋፌ እንዱዯረግሊቸው
ያዯርጋሌ።
11.ብዚዕባ ናይዙ ክሌሌ ሒይሉ ሰብ ስራሔ 11.የክሌለ የሰው ሃይሌና በስራ ስምሪት፣ ስሇ
ምውዲርን፣ ጥዕናን ዴሔንነትን ሰራተኛና አሰሪ ጤናና ዯህንነት፣
መስራሔትን ሰራሏተኛን ከምኡ እውን አሰሪዎችና ሰራተኞች በሚመሇከት
መስራሔትን ሰራሔተኛን ብዜምሌከት ላልች መረጃዎች ይሰበሰባሌ፣
ካሌኦት ዋኒናትን መረዲእታ ይእክብ፣ ይተነትናሌ ሇሚመሇከታቸው አካሊት
ይትንትንን ንዜምሌከቶም ኣካሊት ሒቤሬታ መረጃ ይሰጣሌ።
ይህብን፣
12.ኣብ መንጎ መስራሔትን ሰራሔተኛን 12.በአሰሪዎችና ሰራተኞች መካሇሌ ሰሊማዊ
ሰሊማዊ ዜኾነ ርክብ ኢንደስትሪ ንኸህሌው የሆነ የኢንዯስትሪ ግንኙነት እንዱኖር
ምችው ኩነታት ክፌጠር ይገብር። ምቹ ሁኔታዎች እንዱፇጠሩ ያዯርጋሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ የፅሔፇት ቤቱ ኃሊፉ ስሌጠና ተግባር
640
1. ኣብ ዒንቀፅ 6 ናይዙ ኣዋጅ ነቲ ቤት 1. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 6 ሊይ ሇፅሏፇት ቤቱ

ፅሔፇት ዜተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር ስራ ሊይ
ስራሔ ክውዕሌ ይገብር፣ እንዱውሌ ያዯርጋሌ።
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ዜተጠቐሰ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ /1/ የተጠቀሰው
ከም዗ል ኾይኑ፣ እንዲሇ ሆኖ፣-
ሀ. ትሌሚን በጀትን እቲ ቤት ፅሔፇት ሀ. የፅሔፇት ቤቱን የስራ እቅዴና በጀት
ኣዲሌዩ ንኸፀዴቕ ናብ ዜምሌከቶ ኣካሌ አ዗ጋጅቶ ሇሚመሇከተው አካሌ
የቕርብ፣ ምስ ፀዯቐ ኣብ ተግባር ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅም ስራ ሊይ
የውዕሌ፣ ያውሊሌ፣
ሇ. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብዜተፇቐዯ በጀት ሇ. ሇፅሔፇት ቤቱ በተፇቀዯው በጀት
መሰረት ገን዗ብ ብኣግባቡ ወፃኢ መሰረት ገን዗ብ በአግባቡ ወጪ
ክኸውን ይፇቕዴ፣ እንዱሆን ይፇቅዲሌ፣
ሏ. ምስ ሳሌሳይ ወገን ንዜግበሩ ርክባት ነቲ ሏ. ከሶስተኛ ወገን ጋር በሚዯረጉ
ቤት ፅሔፇት ይውክሌ፣ ግንኙነቶች ፅሔፇት ቤቱን ይወክሊሌ፣
መ. ፀብፃብ ስራሔቲ እቲ ቤት ፅሔፇት መ. የፅፇት ቤቱን የስራ ሪፖርት
ንዜምሌከቶ የቕርብ፣ ሇሚመሇከተው አካሌ ያቀርባሌ፣
ሰ. ብሰቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ነቲ ቤት ሰ. በሲቭሌ ሰርቪሱ ሔግ መሰረት
ፅሔፇት ዗ዴሌዩ ስራሔተኛታት የፅሔፇት ቤቱን ሰራተኞች
ይቖፅር፣ የመሒዴር፣ የሰናብት፣ ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
ረ. ካሌኦት ብቢሮ ውዲበታት ህዜቢ ያሰናብታሇ፣
ዜወሃብዎ ተመሳሰሌቲ ተግባራት ረ. ላልች በሔዜብ አዯረጃጀት ቢሮ
ይፇፅም። የሚሰጡትን ተመሳሳይ ተግባሮች
ይፇፅማሌ።
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
በጀት በጀት
ናይ ቤት ፅሔፇት በጀት ካብ ክሌሌ መንግስቲ የፅሔፇት ቤቱ በጀት ከክሌለ መንግስት
ዜምዯብ ይኸውን፣ የሚመዯብ ይሆናሌ።
ናይ ሑሳብ መዚግብቲ የሂሳብ መዚግበት
እቲ ቤት ፅሔፇት ዜተማሌአን ትክክሇኛ ዜኾነን ፅሔፇት ቤቱ የተሟለና ትክክሌ የሆኑ የሂሳብ
ናይ ሑሳብ መዚግብቲ ይሔዜ፣ መዚግብቶችን ይይዚሌ፣
ንኣፇፃፅማ እዙ ኣዋጅ ወይ ንእኡ ሲዑቦም ኣዋጁን ወይም እሱን ተከትሇው ሇሚወጡ
ዜወፁ ዯንብታት ኣመሌኪቶም እዙ ቤት ዯንቦች ሇመተግበር የሚያስፇሌጉ
ፅሔፇት ኣዴሊይቲ ዜብልም መምርሑታት መመሪያዎች ፅህፇት ቤቱ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ከውፅእ ይኸእሌ‟ዩ።
ዜተሰዒሩን ተፇፃሚነት ዗ይብልም ሔግታት የተሻሩና ተፇፃሚነት የላሊቸው ሔጎች
ስሌጣንን ተግባር ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቢሮዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ዜወፀ አዋጅ ቑፅሪ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
641
9/1988 ዒንቀፅ 16/1-8 ዜተዯንገጉ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 16/1-8 ያለት

ዴንጋገታት ከምኡ‟ውን ኣወሳስባን ስራሔን ዴንጋጌዎች እንዴሁም በትግራይ ብሄራዊ
ሒሊፌነትን ኣካሊት ስራሔ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ አስፇፃሚ አካሊት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዲግም አዯረጃጀትና የስራ ኃሊፉነት ሇመወሰን ዲግም
ተመሒይሹ ዜወፀ ኣዋጀ ቑፅሪ 46/1994 ተሻሽል የወጣ አዋጀ ቁጥር 46/1994
ዒንቀፅ 7/5/ሇ/ ዜተጠቐሰ አሰያይማ በዙ አዋጅ አንቀፅ 7/5/ሇ/ የተጠቀሰው አሰያየም በዙህ
ተሳዑሮም አሇው። አዋጅ ተሸረዋሌ።
ኣዋጅ ዜፀንዒለ እዋን አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ነሒሰ 6/1997 ታትሞ ከወጣበት ቀን ከነሏሴ 6/1997 ዒ/ም
ዒ/ም ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን። ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።

642

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ
መቐሇ ነሒሰ 1997 ዒ/ም

መቐሇ ነሃሴ 1997 ዒ/ም
አዋጅ ቑፅሪ 92/1997 አዋጅ ቁጥር 92/1997

ኣወዲዴባን ስራሔን ሒሊፉነትን ኣካሊት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
ፇፀምቲ ስራሔ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ አስፇፃሚ አካሊት አዯራጃጀትንና የስራ
መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዲግም ኃሊፉነትን ሇመሰወን ዲግም ተሻሽል የወጣ
ተመሒይሹ ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 46/1994 አዋጅ ቁጥር 46/1994 ሇመሻሻሌ የወጣ
ንምምሔያሽ ዜወፀ ኣዋጅ አዋጅ
ቤት ምኸሪ ስራሏ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ
ሒሊፉነት ብዜግባእ ንምውፃእ ተዋፅኦን በዜሑ ምክር ቤት ኃሊፉነቱ በሚገባ ሇመወጣት
ኣባሊቱን ዲግም ምውሳን ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇ እንዱችሌ የአባሊቱ ተዋፅኦና ብዚት እንዯገና
ዜተረኸበ፣ መወሰን አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ቤትምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ብመሰረት ተመሒይሹ ዜወፀ ሔገ መንግስቲ ቤት ተሻሽል በወጣው ሔገ-መንግስት አንቀፅ
ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ዜስዕብ መማሒየሺ ኣዋጅ 49/3/ሀ/ መሰረት የሚቀጥሇው ማሻሻያ
ኣውፂኡ ኣል። አዋጅ አውጥቷሌ።
እዙ ኣዋጅ “አዋጅ ቑፅሪ 46/1994 ይህ አዋጅ “አዋጅ ቁጥር 46/1994
ንምምሔያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 92/1997” ሇመሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር 92/1997”
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2. ምምሔያሽ 2. ማሻሻያ
ዒንቀፅ 3 ናይቲ ኣዋጅ ሒዯሽቲ ንኡስ ፉዯሊት የአዋጅ አንቀፅ /3/ አዱስ ንኡስ ፉዯሊት
ብምውሳኸ ከም ዜስዕብ ተመሒይሹ ኣል። በመጨመር እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
ሰ. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብአባሌነት ሰ. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በአባሌነት
ንክሳተፌ ዜመረፆም ፇፀምቲ አካሊት እንዱሳተፈ የመረጣቸው ፇፃሚ አካሊት
ሸ. ኣብ ፉዯሌ /ሰ/ ናይዙ ዒንቀፅ ዜተጠቐሰ ሸ. በዙ አንቀፅ ፉዯሌ /ሰ/ የተጠቀሰው እንዲሇ
ከም዗ል ኮይኑ አባሊት ኮይኖም ንክሳፈ ሆኖ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ብቤት ምኽሪ ስራ ፇፃሚ ዜመረፁ አባሊት በአባሌነት እንዱሳተፈ የሚመርጣቸው
ካብ ሲሶ ናይ ጠቕሊሊ አባሊት በዜሑ አባሊት ከአንዴ ሶስተኛ ከጠቅሊሊ
ክብሌፅ የብለን። የምክር ቤት የአባሊት ብዚት መብሇጥ
የሇበትም።
2. ኣብቲ አዋጅ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 3 /ቀ/ 2. በአዋጅ አንቀፅ 3/ቀ/ የመንግስት
ተፀዋዕነት በዒሌ ስሌጣን ተቖፃፃሪ ትካሊት ዴርጅች ተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን ተጠሪነት
ሌምዒት መንግስቲ ዜምሌከት ተሰሪዘ የሚመሇከት ተሰርዞሌ።
643
አል።
3. እዙ አዋጅ ዜፀንዒለ እዋን 3. ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ አዋጅ ካብ ዕሇት ነሒሰ 6/1997 ዒ/ም ይህ አዋጅ ከነሃሴ 6/1997 ዒ/ም ጀምሮ የጸና
ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ
ፕሬዜዲንት ፕሬዜዲንት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
644

መቐሇ መጋቢት 15/1998

መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ
መቐሇ መጋቢት 15/1998
ዒ/ም ዒ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 93/1997 አዋጅ ቁጥር 93/1997

ስሌጣንን ተግባርን ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እንዯገና ንምውሳን ዜወፀ ስሌጣንና ተግባር እንዯገና ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ
ናይቲ ክሌሌ ሔብረተሰብ ናይ ፌትሑ የክሌለ ህብረተሰብ በአቅራቢያው የፌትሔ
ግሌጋልት ኣብ ቀረብኡ ክረክብ ንክኽእሌ አገሌግልት ማግኘት ይችሌ ዗ንዴ የማሔበራዊ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ኣብ ገጠርን ከተማን ፌርዴ ቤቶች በገጠርና በከተማ ጣቢያዎች
ጣቢያታትን ክውዯቡን ክጠናኸሩን ንምግባር እንዱዯራጁና እንዱጠናከሩ ሇማዴረግ በህግ
ብሔጊ ስሌጣን ምሃብ አዴሊይ ብምዃኑ፣ ስሌጣን መስጠት አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ፌትሑ ክነግስን ክጉሌብትን ከምኡ‟ውን እቲ በህብረተሰቡ ፌትሔ እንዱሰፌን እንዱጎሇብት
ሔብረተሰብ ንሔጊ ተገዚኣይ ክኸውን ንምግባር ብልም ህብረተሰቡ ሇሔግ ተገዥ እንዱሆን
ነበርቲ ኣብ መንጎኦም ምርዴዲእን ሏቢርካ ሇማዴረግ፣ በአካባቢው በሚገኙ ነዋሪዎች
ብሰሊም ናይ ምንባር መንፇስን ክዒቢ ፃዕሪ መካከሌ መግባባትና አብሮ በሰሊም የመኖር
ንምግባር፣ መንፇስ እንዱዲብር ጥረት ማዴረግ፣
ንዜሇዒለ ክትዒት ብቐረባ ፌታሔ ንምዴሊይን የሚነሱ ክርክሮች በቅርብ መፌትሄ ሇመሻትና
መዕሇቢ ክረክብ ንምግባርን እቲ ሔ/ሰብ ካብ እሌባት እንዱያገኙ ሇማዴረግና ህብረተሰቡም
ብዘሔ ኪሳራን ሊዕሉን ታሔትን ክዴሔንን፣ ከብዘ ኪሳራዎችና ውጣ ውረዴ ሇማዲን፣
ክርክራት መበገሲ ብምግባር ንዜሇዒለ ክርክሮችን መነሻ በማዴረግ የሚነሱ ማህበራዊ
ማሔበራዊ ጠንቅታት ንምውጋዴን ሔጊ ጠንቆችን ሇማስወገዴና ህግ የማክበር
ክምዕብሌ ምግባር ንኽክአሌ ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ኣመሇካከትና እምነቶችን በህብረተሰቡ
ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ እንዱጎሇብት ሇማዴረግ ይችሌ ዗ንዴ የትግራይ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1ሏ ብዜተውሃበ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ አዋጅ ኣውፂኡ በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ
አል። 49/3/1/ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።

እዙ አዋጅ “ስሌጣንን ተግባርን ማሔበራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማህበራዊ
አብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ፌርዴ ቤቶች ስሌጣንና ተግባር እንዯገና

645
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዛጣ ፓ.ሳ.ቁ
ትግራይ እንዯገና ንምውሳን ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 93/1997” ተብል
93/1997” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ኣገሊሌፃ ፆታ የፆታ አገሊሇፅ
ኣብዙ አዋጅ ውሽጢ ብሒዱኡ ዜተገሇፀ በዙህ አዋጅ ውስጥ በአንዴ ፆታ የተገሇፀ ሁለ
ንኽሌቲኡ ፆታ ዜጠምር ይኸውን። ሁሇቱንም ጾታዎች የሚመሇከት ይሆናሌ።
አቃውማ አወቃቀር
1. ኣብ ሔዴ ሔዴ ጣቢያ ገፀርን ከተማን 1. በክሌለ በሚገኙ በእያንዲንደ የገጠር
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ በዙ አዋጅ እና የከተማ ጣቢያዎች ውስጥ
ቆይሞም አሇው። የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በዙህ አዋጅ
ተቋቁመዋሌ።
2. ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ 2. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ቅዴም ክብሌ ወፂኦም ብዜነበሩ ኣዋጃት ቀዯም ሲሌ ወጥተው በነበሩ አዋጆች
መሰረት ተጣይሾም ኣብ ስራሔ ዗ሇዉ መሰረት ተቋቁመው የነበሩ ማህበራዊ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ በዙ አዋጅ ፌርዴ ቤቶች በዙህ አዋጅ እንዯተቋቋሙ
ከምዜተጣየሹ ይቑፀር። ይቆጠራሌ።
ዕሊማ አሊማ
ማሔበራዊ አብያተ ፌረዱ ዜስዕቡ ዕሊማታት የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚከተለት ዒሊማዎቸ
አሇዎም ይኖራቸዋሌ።
1. ኣብ መንጎ ነበርቲ ምርዴዲእን ሒቢርካ 1. በአካባቢው የሚገኙ ነዋሪዎች መካከሌ
ብሰሊም ምንባር ክሰፌን ፃዕሪ ምግባር። መግባባትና አብሮ በሰሊም የመኖር
2. ካብ ዜቐረቡ ክርክራት ብምብጋስ መንፇስ እንዱዲብር ጥረት ሇማዴረግ።
ማሔበራዊ ጠንቅታት ንክውገደ ሔጊ ናይ 2. ከሚቀርቡ ክርክሮች በመነሳት ማህበራዊ
ምኽባር አረኣእያን እምነትን ንኽዒቢ ጠንቆችን ሇማስወገዴና ህግ የማክበር
ምግባር አመሇካከቶችና እምነቶች እንዱዲብር
ማዴረግ።
ናይ ዲኝነት ነፃነት የዲኝነት ነፃነት
ዲያኑ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ዲኝነት የማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኞች የዲኝነት
ስራሔቶም ዜፌፅሙ ብሙለእ ነፃነት እዩ። ስራቸውን የሚያከናውኑት በሙለ ነፃነት ነው።
ብ዗ይሔጊ ብኻሌእ ስሌጣን አይምርሐን። ከህግ በስተቀር በማንኛውም ስሌጣን
አይመሩም።
ብግሌፂ መጋባእያ ዋኒን ብዚዕባ ምርኣይ፣ ናይ በግሌፅ ችልት ጉዲዮችን ስሇማየት፣ የችልት
መጋባአያ ስፌራን ግዛን ምውሳን ቦታና ጊዛ ሰሇመወሰን
1. ማሔበራዊ አብያተ ፌርዱ ጉዲይ ዜሪኡ 1. የማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች ማንኛውም ጉዲይ
ብግሌፂ መጋባእያ ይኸውን። ይኹን የሚያዩት በግሌፅ ችልት ይሆናሌ። ይሁን
እምበር ንህዜቢ ፅቡቕ ስነ-ምግባር ወይ እንጂ ሇህብረተሰቡ መሌካም ስነ-ምግባር
ዴሔንነት አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ወይ ወይ ዯህንነት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወይም
646
በዒሌ ጉዲይ ብዕፅው መጋባእያ ክረኣየለ ባሇጉዲዩ በዜግ ችልች እንዱታይሇት

እንተሒቲቱ ብዕፅው መጋባእያ ከሪኡ ሲጠይቅ ጉዲዩን በዜግ ችልች ሉያዩት
ይኽእለ። ይችሊለ።
2. ማሔበራዊ አብያተ ፌርዱ ኣብ ዜነብሩለ 2. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ባለበት የገጠር
ጣቢያ አብ ዜተመዯብልም ናይ መጋባእያ ጣቢያ ወይም የከተማ ቀበላ
ስፌራ የጋብኡ። ስለጥ ናይ ዲይነት ስራሔ በተመዯበሊቸው ስፌራ ያስችሊለ። ሆኖም
ምክያዴ አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ወይ ግን ቀሌጣፊ የዲኝነት ስራ ሇማካሄዴ
ትምህርታዊ ረብሔኡ እንትእመነለ ኣብ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወይም በትምህርት
ጣብይኡ ውሽጢ ኣብ ዜኾነ ካሌእ ስፌራ ሰጭነት ጠቃሚ ነው ተብል በሚታመንበት
ከጋብእ ይኽእሌ። ጊዛ በቀበላው ውስጥ በማንኛውም
ስፌራሉያስችለ ይችሊለ።
ካብ ዲይነት ብዚዕባ ምሌዒሌ ከዲኝነት ሰሇመነሳት
1. ዜኾነ ናይ ማህበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ፦ 1. ማንኛውም የማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኛ

ሀ. ብቑዕ ምኽንያት ሃሉይዎ ነቲ ዋኒን ሀ. ራሱ ብቁ ምክንያት ኖሮት ጉዲዩን
ከይሪኦ ንቤት ፌርዱ ባዕለ እንትሒትት ወይ ሊሇማየት ሇፌርዴ ቤቱ ሲጠይቅ ወይም
ዴማ ካፌቶም ተኻታዕቲ ብሒዱኦም ወይ ከተከራካሪዎቹ በአንደ ወገን ወይም
ብኽሌቲኦም ተኻታዕቲ ወገን ነቲ ዋኒን በሁሇቱም በኩሌ መዜገቡን እንዲያይ
ከይሪኦ ተቓውሞ እንትቐርበለ ወይ ተቃውሞ ሲቀርብሇት ወይም
ሇ. ካብቶም ተኸራኸረቲ ወገናት ምስ ሇ. ከተከራካሪዎች ወገን ከአንደ ጋር የቅርብ
ሒዱኦም ናይ ቀረባ ብስጋ ይኹን ብመውስቦ የስጋ ወይም የጋብቻ ዜምዴና ሲኖረው ወይም
ዜምዴና እንትህሌዎ ወይ ሏ. ከተከራካሪዎች ወገን ከአንደ ጋር ጠብ
ሏ. ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ሲኖረው ወይም
ሒዱኦም ፅሌኢ እንትህሌዎ ወይ መ. ክርክር የተነሳበት ጉዲይ ቀዯም ብል
መ. ክትዕ ዜተሌዒሇለ ዋኒን አቐዱሙ ዲኛው በዲኝነት በተቀመጠበት ወይም
ብዲይነት ወይ ብዕርቂ መንገዱ ዜረኣዮ በሽምግሌና መንገዴ ያየው ከሆነ ከችልት
እንተኾይኑ ካብቲ መጋባእያ ክሇዒሌ እንዱነሳ ይዯረጋሌ።
አሇዎ።
2. ተቓውሞ ዜቐረበለ ዲኛ ነቲ ነገር ተረዱኡ 2. በጉዲይ ተቃውሞ የቀረበበት ዲኛ
እንተተቐቢለዎ ብፌቓደ ካብ ዲይነት የቀረበበትን ተቃውሞ ከተቀበሇው በፌቃደ
ክሊዒሌ ይኽእሌ። እንዴሔር ዗ይተሊዑለን ከዲኝነት ሉነሳ ይችሊሌ። ነገር ግን
ተቓውሞ እንተአቕሪቡን ዴማ እቶም ክሌተ ሊሇመነሳት ተቃውሞ ካቀረበ በዲኛው
ዲያኑ ነቱ ተቓውሞ መርሚሮም ውሳነ የቀረበ ተቃውሞ የቀሩት ዲኞች የዲኛው
ክህብለ ይግበር እቲ ውሳነ ተፇፃምነት ተቃውሞ መርምረው ውሳኔ እንዱሰጡ
ይህሌዎ። ይዯረጋሌ። ውሳኔውም ተፇፃሚነት
ይኖረዋሌ።
3. አብ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ንዜተወሃቦ 3. በአንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 2 ሊይ ሇተሰጠው
ናይ ዲያኑ ውሳነ ይግባኣኒ ምቕራብ የዲኞች ውሳኔ ይግባኝ የሇውም።
አይከኣሌን።
4. በዙ ምኽንያት ዲኛ ካብ መጋባእያ ኣብ 4. በዙህ ምክንያት ዲኛው ከችልቱ እንዱነሳ
ዜሇዒሇለ ጊዛ ካብቶም ተጠባበቕቲ ዲያኑ ሲዯረግ ካለት ተጠባባቂ ዲኞች በምትኩ
ነቲ ተቓውሞ ዜቐረበለ ዲኛ ተኪኡ እንዱሰየም ይዯረጋሌ።
647
ይስየም።
ብዚዕባ መረፃን ግሌጋልት ዗በንን ዲያኑ የዲኞች አመራረጥና የኣገሌግልት ዗መን
መረፃ ዲያኑ የዲኞች ምሌመሊ
1. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ጣቢያ ዲያኑ 1. የጣቢያ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የማሔበራዊ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኮይኖም ዗ገሌግለ ፌርዴ ቤት ዲኞች ይመርጣሌ።
ሔፁያት ዲያኑ ይሒሪ።
2. አብዙ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ ቁፅሪ 1 2. በ዗ህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 ሇዲኝነት
ንሹመት ዲይነት ዜተሒረዩ ዲያኑ ማሔበራዊ ሹመት የተመሇመለ የማህበራዊ ፌርዴ
ቤት ፌርዱ ብመቕረባይነት ጣቢያ ኣቦ ቤቶች ዲኞች ሇሹመት ሇቀበላ ምክር ቤት
ወንበር ንቤት ምኽሪ ጣቢያ ናብ ንሹመት ይቀርባለ።
ይቐርቡ።
3. ዲያኑ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ እቲ ቤት 3. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኞች ፌርዴ ቤቱ
ፌርዱ ኣብ ዜተጣየሸለ ጣቢያ ብዜርከቡ በተቋቋመበት ቀበላ በሚገኝ ምክር ቤት
ቤት ምኽሪ ብኣብዚሒ ዴምፂ ይሸየሙ። በአብሊጫ ዴምፅ
ብዲይነት ንምምራፅ ዗ብቅዕ ረቛሒታት በዲኝነት ሇመመረጥ የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
ንዲይነት ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜምረፅ ሰብ ሇማሔበራዊ ፌርዴ ቤት የሚመረጥ ሰው

ሀ. ዕዴሚኡ ሌዕሉ 25 ዒመት ዜኾነ ሀ. እዴሜው ከ25 ዒመት በሊይ የሆነ
ሇ. አብቲ ዜነብረለ ከባቢ ብስነ-ምግባሩ፣ ሇ. በሚኖርበት አካባቢ በሒቀኝነቱ፣
ብሒቀኛነቱ፣ ብተኣማንነቱን ንህዜቢ በታማኝነቱ፣ በቅንነቱና ህዜብ ሇማገሌገሌ ባሇው
ንምግሌጋሌ ብ዗ሇዎ ፃዕሪ ዴሌየትን ከም እውን ፌሊጎትና ጥረት እንዱሁም በህብረተሰቡ ውስጥ
አብቲ ሔ/ሰብ እምነት ዗ትረፇ ባሇው የሊቀ ታማኝነት።
ሏ. እንተተኻኢለ ምንባብን ምፅሒፌን ዜኽእሌ ሏ. ቢቻሌ ማንበብና መፃፌ የሚችሌ መሆን
ክኸውን ይግባእ። አሇበት።
ግሌጋልት ዗በን ግሌጋልት ዗መን
1. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ናይ 1.የማሔበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ

ግሌጋልት ዗በን ሒሙሽተ ዒመት ይኸውን። የአገሌግልት /የስራ/ ዗መን አምስት ዒመት
ናይቲ ጣቢያ ቤት ምኽሪ ገምጊሙ ብቑዒት ይሆናሌ። የቀበላው ምክር ቤት ገምግሞ
እዮም ክቅፅለ ይኽእለ እዮም እንተይለ ብቁዎች ናቸው ሉቀጥለ ይችሊለ ብል ሲያምን
ብዴምር ይኹን ብተናፅሌ እንዯገና ክመርፆም ሁለንም ወይም በተናጠሌ እንዯገና
ይኽእሌ እዩ። ሉመርጣቸው ይችሊሌ።
2. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ 2. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ
ዜተመረፀለ ጣቢያ ሇቒቑ እንዴሔር ከይደ ናይ ከተመረጠበት ቀበላ ሇቆ ከሄዯ የአገሌግልት
ግሌጋልት ዗መኑ የቋርፅ ብኻሌእ ሒደሽ ዗መኑ ይቋረጣሌ በምትኩ ዯግሞ ላሊ አዱስ ዲኛ
ተመራፅይ ዴማ ይትካእ። ይመርጣሌ።
648
3. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ብሞት፣ 3. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ በሞት፣ ከባዴ

ብኸቢዴ ሔማም፣ ብማእሰርቲ ክቕፃዕ ህመም ፣በእስር እንዱቀጣ ከተወሰነበትና
እንተተወሲኑዎን ብዴስፕሉን ጉዴሇት ካብ በዱስፕሉን ጉዴሇቶች ከስራው ሲወገዴ
ስርሐ እንትውገዴን ብሒደሽ ተመራፂ በአዱስ ተመራጭ እንዱተካ ይዯረጋሌ።
ይትካእ።
ዲያኑ ካብ ስርሕም ዜሰናበቱለ አገባብ ዲኞች ከስራቸው የሚሰናበቱበት ሁኔታ
ዲያኑ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ የማሔበራዊ ፌ/ቤት ዲኞች
ሀ. ብዒቕሚ ምንኣስ ወይ ሀ. በአቅም ማነስ ወይም
ሇ. ብጉዴሇት ስነ-ምግባር ወይ ሇ. በስነ-ምግባር ጉዴሇት ወይም
ሏ. እቲ ተገሌጋሊይ ሔ/ሰብ ኣብኦም እምነት ሏ. ተገሌጋዩ ህብረተሰብ በነሱ ሊይ እምነት
እንትስእን ወይ ሲያጣ ወይም
መ. ብናይ ባዕልም ዴሌየት ካብ ዲኝነታዊ መ. በራሳቸው ፌሊጎት ከዲኝነት ስራቸው
ስርሕም ክሰናበቱ ይኽእለ። ሉሰናበቱ ይችሊለ።
በዜሑ ዲያኑ የዲኞች ብዚት
1. ኣብ ሔዴ ሔዴ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ሒዯ 1. በእያንዲንደ ማሔበራዊ ፌርዴ ቤት አንዴ
ኣካቢ ክሌተ ዲያኑን ከምኡውን ዲኛ ክጎዴሌ ሰብሳቢና ሁሇት ዲኞች ይኖሩታሌ። እንዱሁም
ተተኪኦም ዜሰርሐ ክሌተ ተጠባባቕቲ ዲያኑ ሲጎዴሌ ተክተው ሉሰሩ የሚችለ ሁሇት
ይምረፁ። እዙ ከም዗ል ኾይኑ አዴሊይ ኾይኑ ተጠባባቂ ዲኞች ይመረጣሌ ይህ እንዯተጠበቀ
አብዜተረኸበለ ኣብ ሒዯ ጣብያ ካብ ሒዯ ሆኖ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በእያንዲንደ ቀበላ
መጋባእያ ንሊዕሉ ክህለ ይኽእሌ። ከአንዴ በሊይ ችልት ሉኖር ይችሊሌ።
2. አብ ሒዯ መጋባእያ እንተወሒዯ ሒንቲ ጓሌ 2. በአንዴ ችልት ቢያንስ ኣንዱት ሴት ዲኛ
ኣንስተይቲ ግዴን ክትህለ ይግባእ። የግዴ መኖር ኣሇባት።
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ከም዗ሇዎ 3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 የተጠቀሰው
ኾይኑ ካብ ሰሇስቲም ዲያኑ ንሒዱኦም ንብረትን እንዲሇሆኖ ከተመዯቡት ሶስት ዲኞች አንደ
መዚግብትን ናይ ምዕቃብ ሒሊፌነት ዯሪቡ ንብረትና መዜገብ በጥንቃቄ የመያዜ ሒሊፉነት
ንክሰርሔ ብኣካቢ ዲይና ይምዴብ። ዯርቦ እንዱሰራ በሰብሳቢ ዲኛ ይመዯባሌ።
ኣብ መጋብእያ ዜስየሙ በዜሑ ዲያኑ በችልት የሚሰየሙ የዲኞች ብዚት
1. ማሔበራዊ አብያተ ፌርዱ ዜኾነ ዋኒን 1. ማሔበራዊ ፌ/ቤቶች ማንኛውም ጉዲይ
ዜሪኡ ሰሇስተ ዲያኑ ብዜረከበለ መጋባአያ የማያስችለት በሶስት ዲኞች ይሆናሌ።
ይኸውን። 2. የማሔበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ በህመም
2. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ወይም በፇቃዴ ምክንያት ከስራው በሚቀርበት
ብሔማም ወይ ብፌቓዴ ኣብ ዜተርፇለ ጊዛ ጊዛ ከተጠባባቂ ዲኞች ውስጥ ተተክቶ የዲኝነት
በቶም ተጠባበቕቲ ተተኪኡ ከይዱ እቲ ዲኝነት ስራ እንዱቀጥሌ ይዯረጋሌ።
ክቕፅሌ ይግበር።
ስሌጣን ዲያኝነት ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስሌጣን
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ዲይነት ስሌጣን የማህበራዊ ፌርዴ ቤት የዲኝነት ስሌጣን
649
ዜህሌዎም የሚኖራቸው
ሀ. እቲ ተኸሳሳይ ወይ አመሌካታይ ኣብ ሀ. ተከሳሹ ወይም ከሳሹ በሚኖሩበት ቦታ ወይም
ዜነብረለ ወይ ሇ. ክርክር ያሰነሳው ጉዲይ በሚገኝበት ወይም
ሇ. እቲ ክርክር ዗ሌዒሇ ዋኒን ኣብ ዜርከበለ ወይ እሌባት ባገኘበት ወይም
እቲ ክርክር ዗ሌዒሇ ዋኒን መዕሇቢ ሏ. ወንጀሌ በተፇፀመበት ቦታ ፌርዴ ቤቱ
አብዜተገበረለ ወይ ባሇበት ቦታ ከሆነ ጉዲዩን የመዲኘት ስሌጣን
ሏ. እቲ ገበን ዜተፇፀሙለ ቦታ እቲ ቤት ፌርዱ ይኖራቸዋሌ።
ኣብ ዜቖመለ እንዴሔር ኮይኑ እዩ።
ናይ ፌትብሓር ዋኒናት ስሌጣን የፌታብሄር ጉዲዮች
ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ማንኛዉም ማሔበራዊ ፌርዴ ቤት
1. ካብ ብር 2500 /ክሌተ ሽሔን ሒሙሽተ 1. ከ2500 / ሁሇት ሺ አምስት መቶ
ሚኢትን ብር/ ዗ይበሌፅ ግምቱ ዜኾነ ብር/ብር የማይበሌጥ የተንቀሳቃሽና
ዜንቀሳቐስ ይኹን ዗ይንቀቃቐስ ናይ የማይንቀሳቀስ የንብረት ክርክር፣
ንብረት ክርክር፣
2. ኣብ ቀበላ ወይ ጣቢያ ውሸጢ ብዚዕባ 2. በቀበላ ውስጥ በሚገኙ ቤቶችና ቦታዎች
ዜርከብ ገዚውትን ቦታታትን ግምቶም ግምታቸው እስከ 2500.00 / ሁሇት ሺ
እስካዕ 2500 /ክሌተ ሽሔን ሒሙሽተ አምስት መቶ ብር/ብር የሚዯርስ
ሚኢትን ብር/ ዜኾነ ናይ ግሌጋልት አገሌግልት ክፌያዎች አስመሌክተው
ክፌሉት ኣመሌኪቶም ዜሌዒሌ ሇሚነሱ ክርክሮች፣
ክራክራት፣
3. ኣብቲ ጣቢያ ክሌሌ ውሸጢ ብሒባር 3. በቀበላው ክሌሌ ውስጥ በጋራ
ዜጥቀመለ ስፌራታትን መሰርሔን የሚጠቀሙበት ስፌራዎችና የስራ
ብናይ ግሌጋልት ዋጋ ክፌሉት ወይ በቲ ቦታዎች የአገሌግልት ዋጋ ክፌያ ወይም
ማሔበር ዜወሃቦ ሌቓሔ ኣከፊፌሊን አብ በማህበሩ የሚሰጠው የብዴር አከፊፇሌን
መንጎ እቶም ማሔበርን ኣባሊቱን ዜሇዒሇ በተመሇከተ በማሔበሩ አባሊት የሚነሱ
ግምቶም እስካብ 2500 /ክሌተ ሽሔን ግምታቸው እስከ 2500 / ሁሇት ሺ
ሏሙሽተ ሚኢትን ብር/ ዜኾነ ክርክር አምስት መቶ ብር/ የሆኑ ማንኛውም
ናይ ምርኣይ ስሌጣን አሇዎም። ክርክሮች የማየት ስሌጣን ይኖረዋሌ።
4. ካብ ጎረቤት ዜሒሇፇ ጨናፌርን ሱራስር 4. ከጎረቤት በሚያሌፌ ቅርንጫፌና የዚፌ

ተኽሌታትን ዜሊዒሌ ክሲ ስሮች የሚነሳ ክስ
ሀ.ዜኾነ ይኹን ሰብ ናብ መሬቱ ካብ ሀ. ማንኛውም ሰው ወዯ መሬቱ
ጎረበቱ ተ዗ርጊሕም ዗ኣተው ጨናፌር ተ዗ርግተው የገቡትን የጎረቤት የዚፍ
ተኽሉ ብ዗ይቅዴመ ኩነት ኣብ ውሸጢ ቅርንጫፌ ያሊንዲች ቅዴመ ሁኔታ
ንውሽጢ ሒዯ ወርሑ ክገሌሰለ ብዲኛ በአንዴ ወር ውስጥ እንዱወገዴሇት በዲኛ
ክገዴዴ ይኽእሌ እዩ። ማስገዯዴ ይችሊሌ።
ሇ. ንዋና ተኸሉ ምፌሊጥ እንካይዴሇየ ካብ ሇ. የአንዴ መሬት ባሇሃብት የማስታወቅ
ካሉእ ናብ ቐበትኡ ወሰን ሒሉፈ ውሽጢ ግዳታ ሳይኖርበት ከወሰኑ መስመር
ንውሽጢ ንዜአትው ሱራሱር ተኽሉ ባዕለ አሌፍ በመሬቱ ውስጥ ሇውስጥ
ብወነኑ ክቖርፆ ይኽእሌ። የሚሄደበትን ስሮች ሉቆርጣቸው
ይችሊሌ።
5. ሒፁር ወይ ገዚ ኣብ ምሔዲስ ዜሊዒሌ ዋኒን 5. አጥር ወይም ቤት ሇማዯስ በሚነሳ
650
ጉዲይ
ሀ. ኣብ ጎረቤት ዜተሰርሏ ሒፁር ወዯ ገዚ ሀ. በኣንዴ መሬት ሊይ የተሰራውን ኣጥር
ንምሔዲስ ግዴን ብናይቲ ቀረባ ጎረቤቱ ወይም ቤት ሇማሳዯስ በጎረቤት መሬት
ምሔሊፌ እንተዴኣ አዴሌዩ እቲ መሔሇፉ ሊይ ማሇፌ ኣስፇሊጊ ሲሆን ጎረቤት
ዜሒትት ጎረቤት መሔሇፉ ክህብ ይግዯዴ። የሆነው ባሇሃብት /ባሇይዝታ/ በመሬቱ
ሊይ መተሊሇፌ መፌቀዴ አሇበት።
ሇ. በዙ ምትሔሌሊፌ ምኸንያት እንተዴኣ ሇ. የተሰራው አጥር ወይም ቤት ሇማዯስ
ጉዴኣትበፂሐ ዋና መሬት /መሔሇፉ ዜሃቦ በመተሊሇፌ ሊይ እንዲሇ በባሇመሬቱ
ጎረቤት/ ናይ ጉዴኣቱ ካሔሳ ክሒትት /በባሇይዝታው/ ሊይ ጉዲት ካዯረሰ
ይኽእሌ። ባሇሃብቱ የጉዲት ካሳ /ኪሳራ/ ሇመጠየቅ
ይችሊሌ።
ሏ. ኩታ ገጠም ወይ ናይ ሒባር ሒፁር ሏ. የጋራ አጥር ሲፇርስ ባሇሃብቶቹ ውሌ
ብመሌክዕ ነፀሊ መንዯቕ ሒፁር እትፇርስ ከነበራቸው በውሊቸው መሰረት ውሌ
ውዕሌ እንተነይርዎም ብውዕልም ክፅግንዎ ካሌነበራቸው እኩሌ ወጪ በማውጣት
ውዕሌ እንተ዗ይ ነይሩዎም ብማዕረ ወፃኢ አንዱጠግኑት ይገዯዲለ።
ክፅግንዎ ይግዯደ።
6 ዜጠፌአ አቕሒ ወይ እንስሳ 6 የጠፊ እቃ ወይም እንስሳ

ሀ. ብዜኾነ ይኹን ምክንያት ወይ ዴንገት ሀ. ከቦታ ቦታ የሚቀንሰቀስ ንብረት
ካብ ቦታ ናብ ቦታ ዜንቀሳቀስ ንብረት /እቃ/ ከብት ወይ ላሊ ሃብት ማሇትም
/አቕሒ/ ከፌቲ ወይ ካሌኦት ጥሪታት ካብ ከሰፇራቸው የወጡ የንብ መንጋዎች፣
ሰፇሮም ዜወፁ ኣናህብ ዯራሁን ካሌኦት ድሮዎች እንዱሁም ላልች በማንኛውም
ጥሪታትን ሒሉፍም ናብ ካሉእ ምክንያት ወይም በዴንገት ወዯ ላሊ ቦታ
እንተትዩምን በዒሌ ዋና እናተኸታተሇ ወይ የገቡ እንዯሆነና ባሇሃብቱ እየተከታተሇ
እውን እናአሇሸ ናበቲ ጥሪት ዗ሇለ ክኣቱን ወይም በፌሇጋ ሊይ ባሇበት ወቅት ከሆነ
ንብረቱ ክወስዴን ንብዒሌ መሬት ወዯ ላሊ ሰው ንብረት ገብቶ ንብረቱን
እንተሒቲቱ ክፇቅዯለ ኣሇዎ። እንዱወስዴ ሇባሇመሬቱ ሲጠይቅ
ሉፇቅዴሇት ይገባሌ።
ሇ. በዒሌ መሬት /በዒሌ ትሔዜቶ/ በዙ ሇ. የጠፈትን ነገሮች ወይም እንስሶች
ምክንያት ዜበፀሏ ኪሳራ ወይ ጉዴኣት ሇመውሰዴ ሲባሌ ባሇመብቱ ወዯ
እንተሃሌዩ ካሔሳ ናይ ምሔታት መሰሌ ባሇመሬቱ /ባሇሃብቱ/ በመግባቱ
አሇዎ። ምክንያት የዯረሰ ኪሳራ ወይም ጉዲት
ካሇ የመሬት ባሇሃብት /ባሇይዝታ/ ከዙሁ
ባሇመብት ሊይ ካሳ የመጠየቅ መብት
ሏ. በዒሌ መሬት /በዒሌ ትሔዜቶ/ ነቲ አሇው።
ዜኣተወ ወይ ዜጠፌአ ንብረት ጥሪት ሽዐ ሏ. ባሇመሬቱ /ባሇይዝታ/ ራሱ
ንሽዐ ንበዒሌ ዋና /ጥሪት/ እንተዯኣ ወዱያውኑ ፇሌጎ የጠፉውን እቃ ወይም
ኣረኪቡ ካብኡ ንዴሒር ካሉእ ሰብ ናብ እንስሳ ባሇመብት ሇሆነው ሰው የሰጠ
መረብኡ /መሬቱ/ ንክይኣቱ ክኽሌክሌ እንዯሆነ ላሊ ሰው በመሬቱ ሊይ
ይኽእሌ። እንዲይገባ ሉከሊከሌ ይችሊሌ።
7 ብናይ ካሉእ ሰብ ቦታ ምትሔሌሊፌ 7 በላሊ ሰው ቦታ ስሇመተሊሇፌ
651
ሀ. መተሒሊሇፉ ክኽውን ዜዴሇ በዒሌ ሀ.ባሇመሬቱ/ባሇይዝታው/

መሬት/መረባ/ ንዜበፅሏ ኪሳራ /ጉዴኣት/ የሚዯርስበትን ኪሳራ በሙለ ውይም
ካሔሳ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ አቐዱሙ በከፉሌ አስቀዴሞ ካገኘ በራሱ መሬት
እንተረኺቡ እቲ ሑዜዎ ዗ለ መሬት ሊይ ሇላልች መሬቶች ጥቅም የሚሆኑ
ንኻሌኦት ከም ማይ ቧንቧ መስመር የውሃ ቧንቧዎች፣ የኤክትሪክ
ኤላክትሪክ ካሌኦትን መተሒሊሇፉ መስመሮችና ላልች መተሊሇፉያዎች
ክፇቅዴ አሇዎ። መፇቀዴ አሇበት።
ሇ. እዙ ናይ ምምሔሇሊፌ ስራሔ ዜዒበየ ሇ. ይህ የማስተሊሇፉያ ተግባር የበሇጠ
ጉዴኣት ብ዗የምፅእን ብዜጥዕምን ክስራሔ አመቺ በሆነ አኳኃንና ከፌተኛ ጉዲት
አሇዎ። በማያመጣ መንገዴ መከናወን አሇበት።
ሏ. በዒሌ መሬት /በዒሌ ትሔዜቶ/ እቲ ሏ. የመሬት ባሇቤት /ባሇይዝታ/

ዜተተኸሇ መተሒሒሊሇፉ ብናይ ባዕለ የተተከሇውን መተሊሇፉያ በራሱ ኪሳራ
ኪሳራን እቲ ስራሔ ብ዗ይቋረፀለ ስራው ሳይቋረጥ ከመሬቱ ወዯ ላሊ
ኩነታትን ናብ ካሉእ ዜሒሸ‟ዩ ዜብሃሌ ቦታ የተሻሇ ስፌራ ተዚውሮ እንዱተከሌ
አዚዊሩ ክተኽል ይኽእሌ‟ዮ። እዘይ በማንኛውም ጊዛ ማዴረግ ይችሊሌ።
እንትግበር ግና ነቶም በቲ ዜተተኸሇ ናይ ይህን ሲያዯርግ ግን በተቋቋመው የውሃ
ማይ ቡንባ ኤላክትሪክ መስመርን ቧንቧ፣ የኤክትሪክ መስመርና ላልች
ካሇኦት ተመሳሰሌቲ ነገራት ዜረኸቡ ተመሳሳይ ነገሮች ጥቅም የሚያገኙ
ሰባት ክፌሇጥ አሇዎ። ሰዎች ማሳወቅ አሇበት።
8. መተሒሊሇፉ መንገዱ ናይ ምርካብ መሰሌ 8. መተሊሇፉያ መንገዴ የማግኘት መብት
ሀ. ዜኾነ ሰብ ዜነብረለ ወይ ዜሰርሏለ ሀ. ማንኛውም ሰው በሚኖርበት ወይም

ቦታ ብመንገዱ ምስኣን እንተተዒፅዩ ናብ በሚሰራበት ቦታ መንገዴ ከተ዗ጋበት
ከባቢኡ ማህበራዊ ቤት ፌርዱ ኣመሌኪቱ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ቀርቦ በማመሌከት
ብ዗ይ ቕዴመ ኹነት መውፅኢ መእተዊ ያሇምንም ቅዴመ ሁኔታ መውጫና
መንገዱ ክፌቀዯለ አሇዎ። መግቢያ መንገዴ እንዱፇቀዴሇት
ይገባሌ።
ሇ. ብምኽንያት መንገዱ ተሸንሺኑ
ምውሃብ ዜተጎዴአ ወገን እንተሃሌዩ ከከም ሇ. መንገደ በመሸንሸኑ ምክንያት ጉዲት
አዴሊይነቱ ናይ ጉዴኣት ካሔሳ ክወሃቦ የዯረሰበት ወገን ካሇ እንዯስፇሊጉነቱ
ይኽእሌ የጉዲት ካሳ ሉሰጠው ይችሊሌ።
ሏ. እቲ ንመንገዱ ዜተውሃበ ላጣ መሬት ሏ. ተሸንሽኖ ሇመንገዴ አገሌግልት
እንተኾይኑ ናይ ጉዴኣት ካሔሳ የተሰጠ መሬት ነፃ መሬት ከሆነ የጉዲት
ዜሔተተለ ምኽንያት ኣይህለን። ካሳ ሉጠየቅበት አይችሌም።
9. ናይ ዜናብ ማይ 9. ዜናብን በሚመሇከት

1. ናይ ሒዯ ገዚ ወናኒ በዒሌ ትሔዜቶ ካብ 1. ከባሇቤቱ /ባሇይዝታ/ የሚፇሰው
ገዜኡ ዜወርዴ ናይ ዜናብ ማይ ኣብ ናይ የዜናብ ውሃ በግቢው ውስጥ ብቻ
ባዕለ መረባ ጥራሔ ዜዒርፇለ ወይ እውን እንዱያርፌ ማዴረግ ወይም በጎረቤት
ኣብ ጎረቤቱ ጉዴኣት ብ዗ይበፅሔ መንገዱ ሊይ ጉዲት በማያዯርስ መንገዴ በቦይ
ክስራሔን ብመትረብ ንዯገ ከፌስስ አሇዎ። ከግቢው ውጭ እንዱፇስ ማዴረግ
652
አሇበት።
2. ኣብዜሰርሔ መሬት‟ውን ካብ ሊዕሉ 2. በእርሻ መሬትም ቢሆን በተመሳሳይ
ንታሔቲ ንናይ ካሉእ ሰብ ዜሩእ ወይ መንገዴ ከሊይ ወዯታች ቦይ
ግራት ብዜበሊሸው ክሰዴዴ ዮብለን። በዙ በመስራት የላሊ ሰው ሰብሌ ወይም
ምኽንያት ንዜፌጠር ጉዴአት ንምእሊይ ማሳ በሚያበሊሽ መሌኩ መሇቀቅ
ናይ ምኽፊሌ ተሒታትነት የስዕብ። የሇበትም። በዙህ ምክንያት
ሇሚፇጠር ጉዲት ካሳ የመክፇሌን
ተጠያቂነት አሇባቸው።
3. ጎረባብቲ ወይ ናይ ሒዯ ኸባቢ ነበርቲ 3. ጎረቤቶች ወይም የአንዴ አካባቢ
ኣብ ዒንቀፅ 9 ዜተጠቐሰ ምኸንያት ነዋሪዎች በአንቀፅ 9 በተጠቀሰው
ክበፅሔ ዜኽእሌ ናይ ሒባር ጉዴኣት ምክንያት የጋራ ጉዲት ሉያስከትለ
ንምእሊይ ናይ ሒባር ፃዕሪ ክገብሩ ግቡእ የሚችለትን ሇማስወገዴ ሲለ የጋራ
አሇዎም። ጥረት እንዱያዯርጉ ግዳታ
አሇባቸው።
10. ዋሒዙ ሩባ 10. ወራጅ የወንዜ ውሃን በሚመሇከት
1. ካብ ወሒዙ ሩባ ብሒባር ዜጥቀሙ 1. ከወራጅ ወንዜ ውሃ በጋራ የሚጠቀሙ

ነበርቲ ብኣቀማመጣ ናይ ሊዕሊዋይን ነዋሪዎች በአቀማመጥ የሊይኛውና
ታሔታዋይን ነበርቲ ብዜርከብ መጠን የታችኛው ነዋሪዎች በሚገኘው የውሃ
ማይ ብሒባር ናይ ምጥቃም መሰሌን መጠን በጋራ እኩሌ የመጠቀም መብትና
ግቡእን ኣሇዎም። ግዳታ አሇባቸው።
2. ብአቀማምጣ ብሊዕሊዋይ /ብርኪ/ ዗ል 2. በአቀማመጥ በሊይኛው የወራጅ ወንዜ
ነባሪ ንብትሏቲኡ ዗ል ነባራይ ኣብ ውሃ የሚኖር ነዋሪ ከሱ በታች ያሇውን
ግምት እንከይአተወ ንናይ ውሌቀ ጥቕሚ ነዋሪ ግምት ውስጥ ሳያስገባ ሇግሌ
ብጠቕሊሊ ወይ ብዜበዜሔ እቲ ሩባ ገዱቡ ጥቅሙ ሲሌ በአጠቃሊይ ወይም
ብምውዒለ ነቲ ታሔታዋይ ዗ል በአብዚኛው ወንዘን ገዴቦ ላልች
ተጠቃማይ ዜጎዯእ እንተኾይኑ ብሔጊ እንዲይጠቀሙ ያዯናቀፇ በህግ ተጠያቂ
ተሒታቲ ይኸውን። ይሆናሌ።
5. እዙ ዜኾውን እቲ ወሒዙ ሩባ ብተፇጥሮ ካብ 3. ይህ የሚሆነው ወራጅ ወንዜ ውሃው ከዴሮ

ቐዯሙ ወሒዙ ዜነበረን ነበርቲ ብሒባር ጀምሮ በተፇጥሮው ወራጃ የነበረና
ብ዗ይአፇሊሊይ ዜጥቀሙለ ዜነበረን ቀዴሞውኑ ህዜቡ ያሇ ምንም ሌዩነት በጋራ
እንተኾይኑ‟ዩ። ሲጠቀምበት የነበረ ሲሆን ነው።
11. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብመንግስቲ 11. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት

ኣካሊት ንዜውሃብ ናፃ ግሌጋልት ናይ ኣመሌካቲ በመንግስት አካልች ሇሚሰጥ ነፃ አገሌግልት
ናይ ናብራ ኩነታት ብምርግጋፅ መርትዖ ክህብ ስሇ አመሌካቹ የኑሮ ሁኔታ በማረጋገጥ
ይኽእሌ። ማስረጃ ሉሰጥ ይችሊሌ።
12. ብተወሳኺ‟ውን ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ 12. ከዙህ በተጨማሪም በትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ናይ ቤተሰብ ሔጊ ክሌሌ ምክር ቤት ፀዴቆ በወጣው የቤተሰብ
ዜተውሃበ ናይ ዲይነት ስሌጣን ይህሌዎም። ህግ የተሰጠ የዲኝነት ስሌጣን ይኖራቸዋሌ።
653
ናይ ገበን ዋኒናት ዜምሌከት ስሌጣን የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የወንጀሌ ጉዲዮችን
ማሔበራዊ አብያተ ፌርዱ የሚመሇከት ስሌጣን
ሀ. ብገበነኛ መቕፅዑ ሔጊ ዒንቀፅ 734፣ 737፣ ሀ. በወንጀሇኛ መቅጫ ሔግ አንቀፅ 734፣ 737፣
745፣ 757፣ 766፣ 764፣ 768፣ 775፣ 777፣ 745፣ 757፣ 766፣ 764፣ 768፣ 775፣ 777፣
782፣ 784፣ 785፣792-816 ንዜሊዒለ ናይ 782፣ 784፣ 785፣792-816 መሰረት ሇሚነሱ
ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታትን የዯንብ መተሊሇፌ ክሶችና
ሇ. ብዒቃቢ ሔጊ መስሪያ ቤት ዜምረሒለ ናይ ሇ. በዒቃቤ ሔግ መስሪያ ቤት የሚመሩሊቸው
ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታትን ሪኦም ናይ ላልች የዯንብ መተሊሇፌ ክሶች አይተው
ምውሳን ስሌጣን ይህሌዎም። የመወሰን ስሌጣን ይኖራቸዋሌ።
መቕፃዕቲ ቅጣት
ማህበራዊ አብያተ ፌርዱ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
1. ተኽሳሲ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብዜግባእ 1. ተከሳሽ ጥፊተኛ መሆኑ በሚገባ
እን዗ይተረጋጊፁ ብናፃ የሰናብትዎ ካሌተረጋገጠ በነፃ ያሰናብቱታሌ።
2. ተኸሳሲ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብዜግባእ 2. ተከሳሽ ጥፊተኛ መሆኑ ከተረጋገጠ ከዙህ
እንተተረጋጊፁ ዴማ ካብ መንጎ ስዑቦም በታች ከተ዗ረ዗ሩት ቅጣቶች እንዯጥፊቱ
ዜተ዗ር዗ሩ መቕፃዕትታት ከም ጥፌኣቱ ክብዯት በአንደ ሉቀጣ ይችሊሌ።
ክብዯት ሒዱኦም ክቐፅዖ ይኽእሇ። ሀ. እንዯ ተከሳሹ የመክፇሌ አቅም
ሀ. ከምቲ ተኸሳሲ ናይ ምኽፊሌ ዒቕሚ በአንዴ ጊዛ ወይም በየጊዛው ተከፌል
ብሒዯ ሻብ ወይ በብጊዙኡ ተኸፉለ የማያሌቅ ከንዴ ብር ስከ አንዴ መቶ
ዜውዲእ ካብ ሒዯ ቅርሺ /ብር/ ክሳብ ብረ /1-100.00/ የሚዯርስ የገን዗ብ
ሚኢቲ ቕርሺ/ብር/ ብዜበፀሏ ቅጣት መቅጣት ወይም
መቕፃዕቲ ምቕፃዕ ወይ
ሇ. ካብ ምዴብ ናይ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ሇ. ከስራ ሰዒት ውጪ ከአስራ አምስት

ካብ ዒሰርተ ሒሙሽተ መዒሌቲ /15/ ቀን የማይበሌጥ ሇህብረተሰቡ
዗ይበሌፀ ነቲ ሔብረተሰብ ጠቓሚ ጠቃሚ የሆነና ከጥፊተኛው ሞያ ጋር
ዜኾነ ምሰ ሞይኡ ተመሳሳሇነት ዗ሇዎ ተዚማጅነት ያሇው ማህበራዊ ስራ
ማሔበሪዊ ስራሔ ክሰርሔ ምግባር። እንዱሰራ ማዴረግ።
ሏ. እቲ ጥፌኣት ዜተፇፀመለ ኣብ ሏ. የተፇፀመው ጥፊት በንብረት ሊይ
ንብረት፣ አካሌ ኣብ ምጉዲሌ እንዴሔር ከሆነ ወይም አካሌ ማጉዯሌ ከሆነ
ኮይኑ 500.00 /ሒሙሽተ ሚኢቲ ብር/ ከአምስት መቶ /500/ ብር የማይበሌጥ
዗ይበሌፅ ካሔሳ ከምዜኸፌሌ ምግባር ካሳ እንዱከፌሌ ማዴረግ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
3. ኣብ ዒንቀፅ 16/ሀ/ ዜተዯንገገ ናይ ገን዗ብ 3. በአንቀፅ 16/ሀ/ የተጠቀሰው ገን዗ብ ቅጣት

ቅፅዒት ከም዗ል ኮይኑ ማሔበራዊ ኣብያተ እንዲሇ ሆኖ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ፌርዱ ዜኾነ ሰብ ዜተፇሊሇየ ጊዛ ብዘሒት ማንኛውም ሰው በተሇያየ ጊዛ ወይም
ወይ ብሒዯ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ወይ ሒዯ ገበን በአንዴ ጊዛ ከአንዴ በሊይ ወይም
ዯጋጊሙ እንተፇፂሙ ክሳብ ሰሇስተ ሚኢቲ ተዯጋጋሚ ወንጀሌ ከፇፀመ እስከ ሦስት
ብር ብዜበፅሔ ገን዗ብ ናይ ምቕፃዕ ስሌጣን መቶ /300/ ብር የሚዯርስ የገን዗ብ ቅጣት
አሇዎ። የመወሰን ስሌጣን ይኖራቸዋሌ።
654
4. ኣዴሊይ ኮይኑ አብዜረኸቦ ካብቶም ኣብዙ 4. አስፇሊጊ ሆኖ ባገኘው ጊዛ በዙህ አንቀፅ

ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዜተገሇፁ ቕፅዒታት ንኡስ አንቀፅ 2 ከተ዗ረ዗ሩት በተጨማሪ
ብተወሳኺ ተኸሳሳይ ናይ ዯንቢ ተከሳሹ የዯንብ መተሊሇፌ ጥፊት
ምትሔሌሊፌ ጥፌኣት ዜፇፀመለ መሳርሑ የፇፀመበት መሳሪያ በመውረስ ሇመንግስት
ብውርሲ ንመንግስቲ አታዊ ንክኸውን ገቢ እንዱሆን ማ዗ዜ ይችሊሌ።
ክእ዗ዜ ይኽእሌ።
ዋሔስን እግዴን የዋስትና መብት እግዴ
1. ማህበራዊ ቤት ፌርዱ ኣዴሊይ ኾይኑ ኣብ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት አስፇሊጊ ሆኖ

ዜረኸቦ ጥፌኣት ፇፂሞም ተባሂልም ሲያገኘው ጥፊት ፇፅመዋሌ ተብሇው
ንዜተኸሰሱ ሰባት ክሳብ ናይ መወዲአታ የተከሰሱ ሰዎች የመጨረሻ ውሳኔ
ውሳነ ዜውሃብ በቲ ዜተብሃሇ ናይ ቆፀሮ እስከሚሰጥ ዴረስ በተባሇው የቀጠሮ
ጊዛ ንክቐርቡ ዋሔስ ክገብሩ ክእዜዜ ጊዛ እንዱቀርቡ ዋስ እንዱያዯርጉ
ይኽእሌ። ማ዗ዜ ይችሊሌ።
2. ተኸሳሲ ዋሔስ ከቕርብ ዗ይክእሌ 2. ተከሳሽ ዋስ ማቅረብ የማይችሌ ከሆነ
እንተኾይኑ ካብ 10-50 ብር ብዜበፅሔ ከ10-50 ብር የሚዯርስ በማህበራዊ
ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሔስና ፌርዴ ቤት በራሱ ዋስትና ሉፇርም
ንኽፌርም ክገበር ይኽእሌ። ማዴረግ ይቻሊሌ።
3. ኣብቲ ዜተብሃሇ ቆፀራ ብ዗ይብቁዕ 3. በተወሰነው ቀነ ቀጠሮ ያሇ በቂ

ምኽንያት እንተ዗ይቐሪቡ ብዋሔስ ወይ ምክንያት ካሌቀረበ በዋስ ወይም
ብዒርሰ ውሔስና ዜተአተወ ግዳታ ናብ በራሱ ዋስትና የገባው ግዳታ
መንግስቲ አታዊ ይኸውን። ኻሌእ ሇመንግስት ገቢ ይሆናሌ። ላሊ አዱስ
ሏደሽ ግዳታ ዴማ ክኣትው ይግበር። ግዳታ ዯግሞ እንዱገባም ይዯረጋሌ።
4. ብፌታብሄር ንዜቐርቡ ክርክር እቲ 4. በፌታብሄር ሇሚቀርቡ ክርክር ጉዲይ
ጉዲይ ብውሳነ ዕሌባት ክሳብ ዜርከብ በውሳኔ ፌፃሜ እስከሚያገኝ ዴረስ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ጊዙያዊ ናይ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ጊዙያዊ የእግዴ
እግዴ ትእዚዜ ከመሒሊሌፌ ይኽእሌ። ትእዚዜ ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ።
5. እግደ በመጣስ በአንዯኛው ወገን
5. ነቲ እግዴ ጢሑሱ ኣብቲ ሒዯ ወገን ጉዲት ካዯረሰ ሇዯረሰው ጉዲት ካሳ
ጉዴኣት እንተበፂሐ ነቲ ዗ብፅሕ በዯረሰው የጉዲት መጠን እንዱከፌሌ
ጉዴኣት ብመጠን እቲ ዜበፅሏ ጉዴኣት ያዯርጋሌ።
ክኸፌሌ ይግበር።
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ምዴፊር የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ሰሇመዴፇር
ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ መጋባእያ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በችልት ሊይ

እናሃሇወ ናይ ምፌርራሔ ተግባር ዜፇፀመ እያሇ ማስፇራራት፣ ፌርዴ ቤቱንና
ወይ ነቲ ቤት ፌርዴን ዲኛን ንዜዯፇረ፣ ዲኛውን መዲፇር፣ መሳዯብ፣ ማፋዜ
዗ባጨወ፣ ዜተፃረፇ ወይ ካሉእ ተመሳሳሉ ወይም ላሊ ተመሳሳይ ዴርጊት የፇፀመ
655
ተግባር ዜፇፀመ ሰብ እቲ ቤት ፌርዱ ቆፀሮ ሰው ቢኖር ፌርዴ ቤቱ ቀጠሮ ሳይሰጥ

ከይሃበ ዜርዜር ኩነታት ብምምዜጋብ ካብ ዜርዜር ሁኔታውን በመመዜገብ ከሃምሳ
ብር /50/ ዗ይበሇፀ መቕፃዕቲ ክቕፃዕ /50/ብር ባሌበሇጠ ቅጣት ሉቀጣ
ክፌሉ ኣርባዕተ ክፌሌ አራት

ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜኸተለዎ ስነ- የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ስሇሚከተለት ስነ-
ስርዒት ስርዒት
መትከሌ መሰረት
1. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜኽተል 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚከተለት

ስነ-ስርዒት በዙ ኣዋጅ ዜተዯንገገ ስነ- ስርዒት በዙህ አዋጅ የተዯነገገ
2. ዜኾነ ሰብ ኣብ መጋባእያ ብምርካብ ነቲ 2. ማንኛውም ሰው በችልት ቦታ
ኣካቢ ኣፌቂደ ሪኡቶ ናይ ምቕራብ በመገኘቱ ሰብሳቢ ዲኛውን
መሰሌ አሇዎ ኮይኑ ግና እቲ ቤት ፌርዱ በማስፇቀዴ ሃሳብ የማቅረብ መብት
ውሳነ ዜህብ ሔጊ ተኸቲለ ይኸውን። አሇው። ሆኖም ግን ፌርዴ ቤቱ ውሳኔ
የሚሰጠው ሔግ ተከትል ይሆናሌ።
ኣመሰራርታ ክሲ የክስ አመሰራረት
1. ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ክሲ 1. ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት የሚቀርብ ክስ

ከም ክብዯት ናይቲ ዋኒኑ ብፅሐፌ ወይ እንዯ ጉዲዩ ክብዯት ክሱ በጽሁፌ ወይም
ክዒ ብቓሌ ክኾን ይኽእሌ። በቃሌ ሉቀርብ ይችሊሌ።
2. እቲ ክሲ ብፅሐፌ ኣብ ዜኾነለ ጊዛ 2. ክስ የሚቀርበው በጽሁፌ ከሆነ በሦስት ቅጂ
ሰሇስተ ቕዲሔ ተዲሇዩ ክቐርብ ኣሇዎ። ተ዗ጋጅቶ መቅረብ አሇበት። ክሱ የቀረበው
ክሲ ብቓሌ ኣብ ዜቐረበለ ግዛ እቲ ቤት በቃሌ ከሆነ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ ፊይሌ
ፌርዱ መዜገብ ብምኽፊት ናይ ከባቢን በመክፇት የከሳሽና የተከሳሽ ስም፣
ተኸሳስን ሽምን ኣዴራሻን ከምኡ‟ውን አዴራሻ እንዱሁም የክሱን ፌሬ ነገር
ናይ‟ቲ ክሲ ፌረ ነገር ብሒፂሩ ዗ሇዎ ባጭሩ፣ ያሇውን ማስረጃን ምስክሮች
መርትዖታትን መሰኻኸርን ብፅሐፌ በጽሐፌ ማስፇር አሇበት።
ከስፌር አሇዎ።
3. ከምኡ‟ውን እቲ ክሲ ዜተመስረተለ 3. በጽሁፌ ይሁን በቃሌ ክስ የቀረበበት
ንብረት ናይ ገን዗ብ ግምቱ ተገሉፁ የንብረት ክርክር የገን዗ብ ግምት /ተመን/
ክቐርብ አሇዎ። ተገሌፆ መቅረብ አሇበት።
4. ኣካቢ ዲኛ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ናብቲ 4. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ወዯ ፌርዴ
ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ጥርዒናት ቤቱ የሚቀርቡ ማመሌከቻዎችን
ብምምርማር ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰነዲትን በመመርመር አስፇሊጊ የሆኑ ሰነድችንና
መርትዖታትን ተተሒሑዝም ክቐርቡ መረጃዎች ተያይ዗ው እንዱቀርቡ ኣስፇሊጊ
ኣዴሊይ ቅዴም ምዴሊው ይገብር። ቅዴመ ዜግጅት ያዯርጋሌ። እንዱሁም
ከምኡ‟ውን መሰኻኽር ካሌኦት ነቲ ዋኒን በፌርዴ ቤቱ ትእዚዜ ተከራካሪ ወገኖች
656
ንምፅራይ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰባት ምስክሮችና ላልች ጉዲዩን ሇማጣራት

መፀዋዕታ ክበፅሕም ይገብር። አስፇሊጊ የሆኑ ሰዎች መጥሪያ
እንዱዯርሳቸው ያዯርጋሌ።
5. ከሳሲ ወገን ፌታሃብሄር ኣመሌኪቱ 5. ከሳሽ ፌታብሄር አስመሌክቶ ክስ
ን዗ቕርቦ ክሲ ብማሔበራዊ ቤት ፌርዱ በማህበራዊ ፌርዴ ቤት እንዱታይሇት
ንክረአየለ እንተሒትት ንዲይነት ብር ሲጠይቅ ሇዲኝነት ብር 3.00 /ሶስት/
3.00/ሰሇስተ/ ክኽፌሌ ይግበር። እንዱከፌሌ ይዯረጋሌ።
አቀራርባ ክሲ የክስ አቀራረብ
1. ናይ ዯንቢ ምትሔሇሊፌ ጥፌኣታት ክሲ 1. ዯንብ በመተሊሇፌ ሇሚፇፀሙ ጥፊቶች

ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜቐርቡ ስዑቡ ክስ ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ብዜተ዗ር዗ረ ይኸውን። የሚቀርበው ከዙህ በታች በተ዗ረ዗ሩት
መሰረት ይሆናሌ።
ሀ. ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ጥፌኣት ዜተፇፀመ ሀ. ዯንብ በመተመሊሇፌ የተፀመው ጥፊት

ኣብ ሌዕሉ አካሌ ነፃነት፣ ክብሪ ወይ ከዒ በአካሌ ሊይ፣ በነፃነት፣ በሰው ክብር ወይም
ንብረት ኣብ ዜኾነለ ጊዛ ክሲ ምቕራብ በንብረት ሊይ በሚሆንበት ጊዛ ክሱ
ዜግብኦ ተበዲሊይ ሰብ ባዕለ ይኸውን። ኮይኑ መቅረብ ያሇበት በተበዲይ አማካኝነት
ግና ካብ ዒቕሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ ምኽንያት ይሆናሌ። ሆኖም ግን ተበዲዩ ከአቅሙ በሊይ
ተበዲሊይ ክቅርብ አብ዗ይኽእሇለ እውን እቲ በሆኑ ምክንያቶች ክሱን በራሱ ማቅረብ
ክሲ ብሰበይቱ ወይ ብሰብአይ፣ ብውሊደ፣ ካሌቻሇ በሚስቱ ወይም በባሌዋ፣
በሒው፣ በኣብኡ ፣ ብኣባሒጎኡ ወይ በቲ በወንዴሙ፣ በሌጁ፣ በአባቱ፣ በእናቱ
ኸባቢ ሌሙዴ ናይ ቀረባ ዗መዴ እዩ ተባሂለ ፣በአያቱ ወይም እንዯአየካባቢው ተሇምድ
ብ዗አመነለ ሰብ ጥራሔ ይኸውን። የተበዲዩ የቅርብ ዗መደ ነው ተብል
በሚታመንበት ሰው ብቻ ይሆናሌ።
ሇ. ጥፌኣት ዜተፇፀመ ኣብ ሌዕሉ ናይ ሇ. ጥፊቱ የተፇፀመው በመንግስት መስሪያ
መንግስቲ መስሪያቤት ብዜኾነለ ጊዛ ቤት ሊይ ከሆነ ክሱን ማቅረብ የሚገባው
ምቕራብ ዜግብኦ ዜምሌከቶ ወኪሌ የሚመሇከተው የመንግስት መስሪያ ቤት
መንግስቲ መስሪያቤት ወይ መኽበሪ ሔጊ ወኪሌ ወይም በአቃቤ ሔግ አማካኝነት
እዩ። ይሆናሌ።
ሏ. ጥፌኣት ዜተፇፀመ ኣብ ሌዕሉ ናይ ሏ. ጥፊቱ የተፇፀመው በህዜባዊ ዴርጅቶች
መንግስቲ ትካሊት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት በህብረት ስራ ማህበራት ወይም በላልች
ወይ ካሇኦት ማሔበራት ኣብዜኾነለ ጊዛ ክሲ ማህበራት ሊይ በሚሆንበት ጊዛ ክሱ
ዜቐርብ እቲ ስራ ማሔበር ወይ ከዒ ካሉእ የሚቀርበው ጉዲዩ በሚመሇከተው ዴርጅት
ማሔበር ወኪሌ ወይ ወዲኢ ነገር አቢለ የሔብረት ስራ ማህበር ወይም ላሊ ማህበር
ይኸውን። ወኪሌ ወይም ነገረ- ፇጂ በኩሌ ነው።
2. ብመሰረት እዙ አዋጅ ብማሔበራዊ ቤት 2. በዙህ አዋጅ መሰረት በማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዱ ዜረኣይ ናይ ፌታሃብሄግ ቤት ፌርዱ ቤት የሚታይ የፌትሃብሄር ክስ
዗ርኣይ ናይ ፌታሃብሄር ክስታት ዜቐርብ የሚቀርበው በክርክሩ ተጠቃሚ ዪሆነ
በቲ ተጠቃሚ ዜኾነ ወይ ከዒ ጉዴኣት ወይም ጉዲት በዯረሰበት ወገን ወይም
ብዜበፃሕ ወገን ወይ ሔጋዊ ወኩለ አቢለ በህጋዊ ወኪሌ በኩሌ ይሆናሌ።
657
እዩ።
አወሃህባ ትእዚዜ የትእዚዜ አሰጣጥ
1. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ተኸሲሱ 1. ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ተከሶ የሚቀርብ
ዜቐርብ ዜኾነ ሰብ ዜተኸሰሰለ ዋኒን ሰው የተከሰሰበትን ጉዲይ አስቀዴሞ
ኣቐዱሙ ፇሉጡ ተዲሌዩ ምእንታን ተ዗ጋጅቶ መቅረብ እንዱችሌ ጉዲዩ
ክቐርብ እቲ ዋኒኑ ዜስመዒለ ሰዒትን ቦታን የሚሰማበት ሰዒት፣ ቦታ፣ የተከሳሹ ስም
ናይ‟ቲ ከሳሲ ሽምን ዒይነት ክሲን ብሒፂሩ የክሱ ዒይነት በአጭሩ ተገሌፆ መጥሪያ
መፀዋዕታ ክበፅሕ ይግበር። እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ።
2. ዜኾነ ሰብ ወይ መስሪያ ቤት ወይ ትካሌ 2. ማንኛውም ሰው፣ መስሪያ ቤት ወይም
ብማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ክፅዋዕ እንተል ዴርጅት ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ናይ ምቕራብን ወይ ዜተሒተተ መርትዖ እንዱቀርብ መጥሪያ ሲዯርሰው የመቅረብ
ኣብ ዜተባሃል ጊዛ ውሸጢ ናይ ምቕራብ ወይም የተጠየቀውን መረጃ በተባሇበት ጊዛ
ግቡእ አሇዎ። ውስጥ የማቅረብ ግዳታ አሇበት።
ትእዚዜ ዗ይምኽባር ትእዚዜ ያሇማክበር
1. ሒዯ ተኸሳሲ ብዯንቢ ምትሔሌሊፌ ዋኒን 1. በዯንብ መተሊሇፌ የተከሰሰ ሰው በችልት

ኣብ መጋባእያ ክርከብ መፀዋዕታ በፂሐዎ እንዱገኝ መጥሪያ ዯርሶት ከቀረ
እንተተሪፈ ዜቕፅሌ ቆፀሮ ተገሉፁ በሚቀጥሇው ቀጠሮ እንዱቀርብ ላሊ
ተወሳኺ መፀዋዕታ ዗የኽበረ ተኽሳሲ ኣብ መጥሪያ ይሊክሇታሌ። ሁሇተኛውን ቀጠሮ
ሳሌሳይ ቆፀሮ ብፖሉስ ወይ ህዜባዊ ያሊከበረ ተከሳሽ በፖሉስ ወይም በህዜባዊ
ሚሉሻ ተገዱደ ክቐርብ ይግበር። ሚሉሻ ተገድ ሇሦስተኛ ቀጠሮ እንዱቀርብ
ይዯረጋሌ።
2. ካሳሲ ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ናይ 2. ከሳሽ ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ያቀረበው
ፌታሃብሄር ክርክር አቕሪቡ ኣብ ቆፀሮ ጉዲይ የፌታሃበሄር ክርክር ከሆነ ከሳሹ
መዒሌቲ ከይቐረበ እንተተሪፈ ንኽከራኸር በመጀመሪያ ቀጠሮ ካሌቀረበ መከራከር
ሒዯ ተወሳኺ ዕዴሌ ይውሃቦ። ኣብ መበሌ ይችሌ ዗ንዴ የአንዴ ተጨማሪ ቀን ቀጠሮ
ካሌኣይ ቆፀሮ ከይቐረበ እንተተሪፈ እዴሌ ይሰጠዋሌ። በሁሇተኛ ቀን ቀጠሮ
ንውሳነ ዜሒዯረ እንተ዗ይኮይኑ ቤት ካሌቀረበ ሇውሳኔ የተቀጠረ ካሌሆነ
ፌርዱ ነቲ ናይ ክሲ መዜገብ ይዒፅዎ። በስተቀር ፌርዴ ቤቱ የክስን መዜገብ
3. ብፌታሃብሄር ዋኒን ተኸሳሲ ከይቐረበ ይ዗ጋዋሌ።
እንተተሪፈ ንካሌኣይ ጊዛ መፀዋዕታ 3. ተከሳሹ በፌታሃብሄር ጉዲይ ተከሶ ካሌቀረበ
ክበፅሕ ይገብር፤ በቲ መፀዋዕታ መሰረት ሇሁሇተኛ ጊዛ መጥሪያ እንዱዯርሰው
ከይቐረበ እንተተሪፈ ቤት ፌርዱ ተኸሳሲ ይዯረጋሌ። በመጥሪያው መሰረት ካሌቀረበ
ብ዗ይብለ ሪኡ ክውስኖ ይኽእሌ። ፌርዴ ቤቱ ተከሳሹ በላሇበት ጉዲዩን
በማየት ውሳኔ መስጠት ይችሊሌ።
መዜገብ እንዯገና ምኽፊት በመዜገብ እንዯገና ስሇመክፇት
1. በዙ አዋጅ ዒንቀፅ 24/2/ ወይ /3/ መሰረት 1. በዙህ አዋጅ አንቀፅ24 ንኡስ አንቀፅ 2 እና
ኣብ መበሌ ካሌኣይ ቆፀሮ ከይቐረበ ዜተረፇ 3 መሰረት ከሳሽ ወይም ተከሳሽ በሁሇተኛው
ከሳሳይ ወይ ከዒ ተኸሳሳይ ዜቐረየለ ካብ ቀጠሮ ያሌቀረበበት ምክንያት ከአቅሙ
658
ዒቕሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ ምኽንያት ምዃኑ በሊይ መሆኑን ዜርዜር ሁኔታውን በመግሇፅ
ብዜርዜር ብምግሊፅ ከም ኩነታቱ ዜተዒፀወ እንዯሁኔታው የተ዗ጋውን መዜገብ እንዯገና
መዜገብ ክኽፇት ወይ ዜተውሃበ ውሳነ እንዱከፇት ወይም የተሰጠው ውሳኔ እንዯገና
እንዯገና ንኽረኣየለ ከመሌክት ይኽእሌ። እንዱታይሇት አቤቱታ ማቅረብ ይችሊሌ።
2. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ከሳሳይ ወይ ከዒ 2. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ከሳሽ ወይም ተከሳሽ
ተኸሳሳይ ዗ይቐረበ ብእኹሌ ምኽንያት በቀጠሮ ቀን ያሇቀረበበትን ምክንያት ብቁ
ምዃኑ እንተአሚኑለ ብዒንቀፅ 24/2/ መሆኑን ካመነበት በዙህ አዋጅ አንቀፅ
መሰርት ተዏፅዩ ዜነበረ መዜገብ እንዯገና 24/2/ መሰረት ተ዗ግቶ የነበረውን መዜገብ
ከፉቱ ንምምርማር ወይ በዒንቀፅ 24/3 እንዯገና ከፌቶ በመመርመር ወይም ከአንቀፅ
መሰረት እቲ ተኸሳሳይ ብ዗የሇዎ ተዋሂቡ 24/3/ መሰረት ተከሳሽ ባሇመቅረቡ
ዜነበረ ውሳነ እንዯገና ክረአይ ክገብር በላሇበት ተሰጥቶ የነበረው ውሳኔ እንዯገና
ይኽእሌ። ሉያየው ይችሊሌ።
3. ዜተዒፀወ መዜገብ ብብቑዕ ምኽንያት 3. የተ዗ጋ መዜገብ በብቁ ምክንያት እንዯገና
ንክኽፇት ወይ ዜተውሃቦ ውሳነ ብኻሉእ እንዱከፇት ወይም የተሰጠው ውሳኔ እንዯገና
ምኽንያት እንዯገና ክረአይ ዜቐርብ እንዱታይ የቀረበ አቤቱታ ችግሩ
ጥርዒን እቲ ፀገም ካብ ዜተወገዯለ ኣብ 30 ከተወገዯበት ጊዛ ጀምሮ በሰሊሳ ቀናት ጊዛ
መዒሌቲ ውሽጢ ክቐርብ አሇዎ። በዙ ናይ ውስጥ መቅረብ አሇበት። በተሰጠው የጊዛ
ጊዛ ወሰን ውሽጢ እንዴሔር ዗ይቐሪቡ ገዯብ አቤቱታው ካሊቀረበ የማህበራዊ ፌርዴ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ነቲ ሔቶ ውዴቂ ቤት ማንኛውም ጥያቄ ውዴቅ ይዯረጋሌ።
ይገብሮ።
ከም እኹሌ ምኽንያት ዜቑፀሩ ኩነታት እንዯበቂ ምክንያት የሚቆጠሩ ሁኔታዎች
በዙ አዋጅ ዒንቀፅ 24 መሰረት ብቑዕ ምኽንያት በዙህ አዋጅ አንቀፅ 24 መሰረት ከአሌጋ
ተባሂልም ዜቑፀሩ ካብ ዒራት ንምትሳእ መነሳትን የሚከሇክሌ በሽታ፣ የቅርብ
዗የኽእሌ ሔማም፣ ናይ ቀረባ ዗መዴ ሞት ወይ ዗መዴ መሞት፣ ከቦታ ወዯ ቦታ
ካብ ቦታ ናብ ቦታ ንምዜውዋር ዗ይኽእለ ሇመ዗ዋወር የሚያስችሌ ወይም ላልች
ካሌኦት ተመሳሳሌቲ ካብ ዒቕሚ ንሊዕሉ ዜኾኑ ተመሳሳይ ከአቅም በሊይ የሆኑ
ኩነታት ምህሊው እዩም። ሁኔታዎች መኖራቸው በቂ ምክንያቶች
ናቸው ተብሇው ሉጠቀሱ ይችሊለ።
ከይዱ ምስማዕ ክሲ ክስን የመስማት ሂዯት
1. ቤት ፌረዱ ክሲ ምሰማዕ ቕዴሚ ምጅማሩ 1. ፌርዴ ቤቱ ክሱን መስማት ከመጀመሩ
ኣብ‟ቲ መዜገብ ዜተጠቐሱ ተኸራኸርቲ በፉት በመዜገቡ ውስጥ ያለት ባሇጉዲዮች
ወገናት ኣብ መጋባእያ ዜትረኸቡ ምዃኖም ራሳቸው በችልቱ ቦታ መገኘታቸውን
2. እቲ ክሲ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ እንተኾይኑ 2. ክሱ የዯንብ መተሊሇፌ ከሆነ ተከሳሹ
ተኸሳሲ ነቲ ክሲ ሰሚዐ ክከሊኸሌ ንክኽእሌ የተከሰሰበትን ፌሬ-ነገር እንዱሰማና
ባዕለ ኣብ መጋባእያ ክርከብ አሇዎ። መከሊከሌ እንዱችሌ ራሱ በችልቱ
መገኘት አሇበት። ሇመቅረብ ፇቃዯኛ
ያሌሆነ ተከሳሽ እንዱቀርብ ይዯርጋሌ።
ክሲ ምግዲፌ ክስን ስሇመተው
1. ከሳሲ ቅዴሚ ውሳነ ኣብዜኾነ ግዛ ዗ቕረቦ 1. ከሳሽ የመሰረተውን ክስ ውሳኔ ከመስጠቱ
659
ክሲ ብዴላቱ ከሌዕሌ ይኽእሌ። በፉት በማንኛውም ጊዛ ማንሳት

ይችሊሌ።
2. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ፌታሃብሄር 2. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ይኹን ገበን ክርክር ምርኣይ ምስጀመረ ካብ የፌትሃብሄር ይሁን የወንጀሌ ጉዲይ
ስሌጣን ንሊዕሉ ኮይኑ እንተረኺቡዎ ክሲ ማየት ከጀመረ በኃሊ ጉዲዩ ከስሌጣኑ
ዒፅዩ ነቲ በዒሌ ዋኒን የሰናብቶ። በሊይ መሆኑን ካወቀ ክሱን ዗ግቶ
ባሇጉዲዩን ያስናብታሌ።
ኣወሃህባ ውሳነ የውሳኔ አሰጣጥ
1. ዜቐረበ ክርክር ምስ ተዚ዗መ ማሔበራዊ ቤት 1. የቀረበው ክርክር ከተጠቃሇሇ በኃሊ

ፌርዱ ኣብ ሒፂር ግዛ ውሸጢ ውሳነ ክህብ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በአጭር ጊዛ ውሳኔ
አሇዎ። መስጠት አሇበት።
2. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜውሃብ ውሳነ 2. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የሚሰጥ ውሳኔ
ብዜተኸኣሇ መጠን ብሙለእ ዴምፂ በተቻሇ መጠን በሙለ ዴምፅ ይሆናሌ።
ይኸውን። ሙለእ ዴምፂ እንተ዗ይረኺቡ ፌርደን በሙለ ዴምፅ መወሰን ካሌተቻሇ
ናይ ኣብዜሒ ዴምፂ ውሳነ ይኸውን። በዴምፅ ብሌጫ ይወሰናሌ። የሃሳብ ሌዩነት
ናይ‟ቲ ውሐዴ ዴምፂ እውን ኣብ ውሳነ በውሳኔው ሊይ ይመ዗ግባሌ።
ይምዜገብ። 3. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት የፌርዴ ውሳኔ
3. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ ኣብ ዜህበለ በሚሰጠበት ጊዛ በክርክሩ ሂዯት የቀረቡትን
ጊዛ አብ ከይዱ ክርክር ዜቐርቡ ነጥቦችና ማስረጃዎች በመግሇፅ ጭብጡ
ጭብጥታትን መርዖታትን ብምግሊፅ ናብ እንዳት እንዯተወሰነና የተወሰነበት
ውሳነ ዗ብፅሔዎ ምኽንያታት ብሒፂሩ ምክንያት ባጭሩ በፌርዴ ውሳኔ ሊይ
ኣብ‟ቲ ፌርዱ ከስፌሮም አሇዎ። ማስፇር አሇበት።
ይግባይ ይግባኝ
1. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ አብዜሃቦ ውሳነ፣ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በሰጠው ውሳኔ፣

ብይንን ትእዚዜን ቕሬታ ዗ሇዎ ወገን ብይን ወይም ትእዚዜ ቅሬታ ያሇው ወገን
ይግባይ ንምቕራብ እንተዯሌዩ ውሳነ ካብ ይግባኝ ሇማቅረብ የሚፇሌግ ውሳኔ
዗ተውሃበለ ጊዛ ጀሚሩ ኣብ ውሸጢ ዒሰርተ ከተሰጠበት ቀን ጀምሮ በአስር ቀናት ውስጥ
ማዒሌቲ ንቤት ፌርዱ ከፌሌጥ ኣሇዎ። ቤት ሇፌርዴ ቤት ማሳወቅ አሇበት። ፌርዴ
ፌርዱ‟ውን ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ መዒሌቱ ቤቱም በአስር ቀናት ውስጥ የውሳኔው
ናይቲ መዜገብ ትኽክሇኛ ቅዲሔ ንይግባይ መዜገብ ትክክሇኛ ቅጂ ሇይግባኝ ባዩእንዱ
በሃሉ ክወሃቦ ይገብር። ናይ ይግባይ ሰጠው ያዯርጋሌ። ይግባኙን ሇማስገሌበጥ
መገሌበጢ ይግባይ በሃሊይ ክኽፇሌ የሚዯረግ ወጪ ይግባኝ ባዩ እንዱከፌሌ
2. ይግባይ በሃሉ ናይ መዜገብ ቅዲሔ ካብ 2. ይግባኝ ባዩ የውሳኔው መዜገብ ቅጂ
ዜተውሃበለ ጊዛ ኣብ ውሸጢ ዒሰርተ /10/ ከተሰጠው ጀምሮ በአስር ቀናት ውስጥ
ማዒሌቲ ይግባይ ናብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ካብ ወረዲ ፌርዴ ቤት ይግባኝ ማሇት አሇበት።
ወረዲ ቤት ፌርዱ ይግባይ ዗ቕርብ ከወረዲ ፌርዴ ቤት ወዯ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት
እንተኾይኑ ግና በቲ ስሩዕ ናይ ስነ-ስርዒት የሚቀርብ በመዯበኛ የስነ-ስርዒት ህግ
660
ሔጊ ይግባይ መቕረቢ ጊዛ ናብ ማእኸሊይ ይግባኝ ማቅረቢያ ጊዛ ወዯ ከፌተኛ ፌርዴ

ቤት ፌርዱ ከቕርብ አሇዎ። ቤትያቀርባሌ።
ሀ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ብማሔበራዊ ቤት ሀ. የወረዲ ፌርዴ ቤት የማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዱ ዜተውሃበ ውሳነ ብኽፊሌ ወይ ቤት ውሳኔ በከፉሌ ወይም በሙለ
ብሙለእ አመሒይሹ ወይ ሇዊጡ ካሻሻሇው ወይም ከሇወጠው ወረዲው ወዯ
እንተወሲኑ ኣብቲ ወረዲ ናብ ዗ሇዎ ሚገኝበት ዝን ከፌተኛ ፌርዴ ቤት ይግባኝ
ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ይግባይ ክብሃሌ ማሇት ይችሊሌ። የማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ይኽእሌ። ስሌጣን ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ስሌጣን በሆኑ ጉዲዮች ሊይ ከዙህ በሊይ
አብዜኾኑ ዋኒናት እዙ ናይ ይግባይ ብርኪ የይግባኝ እርከን አይኖርም ሆኖም ግን
ናይ መወዲእታ‟ዩ። ይኹንምበር ነቲ ጉዲይ ጉዲዩ በሰበር ችልት ሉታይ ይችሊሌ።
ብሰበር ንምርኣይ ዜኽእለ ኩነታት
እንትህሌው ብሰበር መጋባአያ ምርኣይ
ዜኸሌክሌ አይኸውንን።
ሇ. ናይ ማህበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ ኣብ ሇ. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የተሰጠ ውሳኔ
ወረዲ ቤት ፌርዱ እንተፀዱቑ ይግባይ በወረዲ ፌርዴ ቤት ሲፀዴቅ ይግባኝ
዗ይብለ ናይ መወዲእታ ይኸውን። የላሇው የመጨረሻ ይሆናሌ።
አፇፃፅማ ውሳነ ውሳኔ አፇፃፅማ
1. ብማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜተውሃበ ውሳነ 1. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የተሰጠ ውሳኔ
ብይግባይ አፇፃፅምኡ እንተ዗ይተኣጊደ በይግባኝ ካሌታገዯ በስተቀር ውሳኔ
ውሳነ ኣብዜተወሃበ ኣብ ሰሊሳ መዒሌቲ ከተሰጠበት ጊዛ ጀምሮ በሰሊሳ ቀናት
ውሽጢ ይፌፀም። ውስጥ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
2. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ባዕለ 2. ፌርዴ ቤቱ የሰጠው ውሳኔ ራሱ
ከፇፅም ወይ ብኻሉእ ማሔበራዊ ቤት ሉያስፇፅም ወይም አግባብነት ባሇው
ፌርዱ ንኸፌፀም ክውክሌ ይኽእሌ። ላሊ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት
እንዱፇፀም ሉወክሌ ይችሊሌ።
3. ቤት ፌርዱ ዜውስኖ መቕፃዕቲ ንመግስቲ 3. ፌርዴ ቤቱ የሚወስነው ቅጣት
ኣታዊ ይኸውን። ሇመንግስት ገቢ ይሆናሌ።
ሀ. ዜኾነ ናይ ፌርዱ በዒሌ ዕዲ ቤት ሀ. ማንኛውም ሰው ፌርዴ ቤት የሰጠው
ፌርዱ ዜሃቦ ናይ ምፌፃም ዒቕሚ ውሳኔ የመፇፀም አቅም እያሇው
እናሃሇዎ ንምፌፃም ፌቃዯኛ ሇመፇፀም ፌቃዯኛ ሳይሆን ሲቀር ፌርዴ
እንተ዗ይኮይኑ ንብረት ብሒራጅ ቤቱ የሰውየውን ንብረት በሏራጅ ተሽጦ
ተሸይጡ ፌርዱ ክፌፀም ክእዜዜ ፌርዴ እንዱፇፀም ማ዗ዜ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
ሇ. ኣብ‟ዙ ንኡስ ዒንቀፅ ፉዯሌ “ሀ” ሇ. በዙህ ንኡስ አንቀፅ ፉዯሌ “ሀ”
ዜተመሌከተ ከም዗ል ኮይኑ ናይ ውሳነ የተመሇከተው እንዲሇ ሆኖ የፌርዴ
በዒሌ ዕዲ ንምፌፃም ፌቓዯኛ ባሇዕዲው ውሳኔውን ሇማስፇፀም አቅም
እንተ዗ይኮይኑ ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ውሳነ እያሇው ሇመፇፀም እምቢተኛ ሲሆን
ንምፌፃም ባዒሌ ዕዲ ፌቓዯኛ ክሳብ ባሇዕዲው ፇቃዯኛ እስኪሆን ዴረስ
ዜኸውን ክሳብ ሽደሽተ ወርሑ ዜበፅሔ ስዴስት ወር ሇሚዯርስ ጊዛ እንዱታሰር
ጊዛ ክእሰር ክእዜዜ ይኽእሌ። ፌርዴ ቤቱ ሉያዜ ይችሊሌ።
ሏ. ኣብ‟ዙ ንኡስ ዒንቀፅ ፉዯሌ “ሇ” ሏ. በዙህ ንኡስ አንቀፅ ፉዯሌ “ሇ”
ብዜተዯንገገ መሰረት እስራት ተወሲንዎ በተዯነገገው መሰረት በእስራት
661
ፇፂሙ ዜወፀ ሰብ እስራት ምፌፃሙ እንዱቀጣ የተወሰነበት ሰው እሰራቱን

ካብ ዕዲ ነፃ ኣይገብርን። መፇፀሙ ከዕዲው ነፃ አያዯርገውም።
መ. ናይ ወሳነ በዒሌ ዕዲ ነቲ ፌርዱ መ. የውሳኔ ባሇዕዲው ፌርደን ሇመፀም
ንምፌፃም ፌቓዯኛ እንተኾይኑን ፇቃዯኛ ከሆነ ከፇፀመው የተወሰነበት
እንተፇፂሙዎ ዜተወሰነለ ናይ እሰራት እስራት ጊዛ ውዱያውኑ ይቋረጣሌ።
ጊዛ ሽዐ ንሽዐ ይቋረፅ። 4. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ የተወሰነው
4. ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ናይ ገን዗ብ መቕፃዕቲ የገን዗ብ ቅጣት በተቀጪው አቅም
ተቐፃዑ ብዒቐሚ ምንኣስ ምኽንያት ማነስ ምክንያት ሉተገበረው ያሌቻሇ
ክኸፌሌ ዗ይኽእሌ ምዃኑ ቤት ፌርዱ መሆኑን ፌርዴ ቤቱ ካመነበት
እንተአሚኑለ እቲ መቕፃዕቲ ናብ ቅጣቱን ወዯ ማህበራዊ ስራ
ማሔበራዊ ዕዮ ክሌወጠለ ይኽእሌ። ሉሇውጥሇት ይችሊሌ።
5. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ 5. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ውሳኔ
ንምፃፌም ዜማሒሇሇፈ ትእዚዚት ብምሉሻ ሇማሰፇፀም የሚተሊሇፌ ትእዚዜ
ወይ ብፖሉስ ይፌፀም። በሚሉሻ ወይም በፖሉስ ይፇፀማሌ።
ክፌሉ ኣሙሽተ ክፌሌ አምስት
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ 32 ኪሳራ አንቀፅ 32 ኪሳራ
ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ንዜቐርብ ዋኒን ወዯ ማህበራዊ ማሔበራዊ ቤት የሚቀርብ ጉዲይ

ሔዴ ሔዴ ተኸራኻራይ ወገን ናይ ባዕለ ወፃኢ እያንዯንደ ተከራካሪ የራሱን ወጪ ይሸፌናሌ።
ይኽእሌ። ኮይኑ ግና ከሳሳይ ዗ቕርቦ ክሲ ኮነ ሆኖም ግን ከሳሽ ያቀረበው ክስ ሆን ብል
ኢለ ተኽሳሳይ ንምጉሌእሊእ ምዃኑ ቤት ተከሳሽን ሇማጉሊሊት መሆኑን የማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዱ እንተኣሚኑለ ንተኸሳሲ ክሳብ ሚኢቲ ቤቱ ካመነ ሇተከሳሹ እስከ አንዴ መቶ ብር
ብር ዜበፅሔ ኪሳራ ክቖርፁለ ይኽእሌ። የሚዯርስ ኪሳራ ሉቆረጥሇት ይችሊሌ።
መጋባእያ ቦታ ምዴሊው ሇችልት የሚሆን ቦታ ማ዗ጋጀት
1. ጣቢያ ኮሚቴ ስራሔ ፇፃሚት ኣብ ጣብያኡ 1. የቀበላው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የቀበላ

዗ል ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ መጋባኣያታት ማህበራዊ ፌርዴ ቤት የችልት ቦታ
ናይ ምስራሔን ምምዕርራይን ሒሊፉነት የመስራትና የማዯራጀት ሒሊፉነት አሇው።
አሇዎ። 2. የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የቀበላ
2. ወረዲ ስራሔ ፇፃሚት አብቲ ወረዴኡ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት የችልት ቦታ
ዜርከቡ ጣቢያ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ እንዱሰራሊቸው ያስተባብራሌ፣
መጋባአያ ኽሰርሐልም የተሒሒባብርን ይከታተሌ።
ይከታተሌን።
ዒንቀፅ 34 ተፀዋዕነት አንቀፅ 34 ተፀዋዕነት
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ብዚዕባ ዜፇፀምዎም የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ስሇሚያከናውንዋቸው
ተግባራትን ዗ጓነፍም ፀገማትን አመሌኪቶም ተግባራትና ስሇሚያጋጥምዋቸው ችግሮች
ንዜመረፆም ጣቢያ ቤት ምኽርን ንብሌዕሉኦም አስመሌክተው ሇመረጣቸው የቀበላ ምክር ቤትና
዗ል ወረዲ ቤት ፌርዴን ፀብፃብ የቕርብ። ሇወረዲ ፌርዴ ቤት ሪፖርት ያቀርባለ።
662
ዒንቀፅ 35 ስሌጠና አንቀፅ 35 ስሌጠና

ሊዕሊዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ ከከም የትግራይ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት እንዯ
አዴሊይነቱ ምስ ቢሮ ፌትሑ ብምትሔብባር አስፇሊጊነቱ ከክሌለ ፌትህ ቢሮ ጋር በመተባበር
ይኹን ንበይኑ ሞያዊ ዒቕምን ክእሇትን ዲያኑ ይሁን ሇብቻው የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኞች
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ንምጉሌባት ስሌጠናን ሙያዊ ብቃትና አቅም ሇማሳዯግ ስሌጠናና
ትምህርታዊ ሰሚናርን ከምኡውን ንስርሕም ትምህርታዊ ሰሚናር ያ዗ጋጃሌ፣ እንዱሁም
዗ዴሉ ማንዋሌ፣ መፅሄትን ካሌኦት መብርሂታት ሇስራቸው አስፇሊጊ የሆኑት ማንዋልች፣
እናዲሇወ ይሌእኽ። ማብራሪያዎች መፅሄቶች እያ዗ጋጀ ያሰራጫሌ።
ንዲያኑ ዜውሃብ ክፌሉት ሇዲኞች የሚሰጥ ክፌያ
1. ዲያኑ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ መጋባኣያ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኞች በችልት
ንዜዋዒሌዎ ካብ እቶት እቲ ማሔበራዊ ቤት ሇዋለበት ከማህበራዊ ፌርዴ ቤት ገቢ
ፌርዱ ንሒዯ ሰብ ንማዒሌቲ ብር ሇአንዴ ሰው በቀን ብር 10 /አስር/ ብር
10/ዒሰርተ/ ይኸፌል። ይከፇሇዋሌ።
2. እዙ መጠን ገን዗ብ ዜመሒየሸለ ኩነታት 2. ይህንን መጠን ገን዗ብ ሇማስተካከሌ ካስፇሇገ
እንተሃሌዩ ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ክሌሌ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
እናረኣየን እናተኸታተሇን ከመሒየሾ ሁኔታውን እየተከታተሇና እየገመገመ
ይኽእሌ። ሇያሻሽሇው ይችሊሌ።
3. ንማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዗ገሌግለ ናውቲ 3. ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤት የሚያገሇግሌ
ካብ እቶት እቲ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ የፅሔፇት መሳሪያዎች ይሁን ላልች
ወፃኢ ብምግባር ክሽፌን ይግበር። አስፇሊጊ ንብረቶች ከማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ገቢ ወጪ ተዯርጎ እንዱሸፇን ይዯረጋሌ።
4. ኣብ ዒንቀፅ 36 ንዜግበሩ ወፃእታት ብኣካቢ 4. በአንቀፅ 36 የሚዯረጉ ወጪዎችና
ዲይና ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ሔቶ እናቐረበ ክፌያዎች በማህበራዊ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ
ብጣቢያ መማሒዯሪ ንኽፌፀም ይግበር። ዲኛ ባቀረበው ጥያቄ መሰረት በቀበላው
አስተዲዯሪ አማካኝነት የሚፇፀም ይሆናሌ።
5. እቶት ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ኣብ ዒንቀፅ 5. ከማህበራዊ ፌርዴ ቤት የተገኘ ገቢ አንቀፅ
36 ዜተጠቐሱ ክፌሉታት ምስፇፀመ 36 በተጠቀሱት ርእሶች መሰረት ክፌያ
ዜተረፍ ገን዗ብ እንተሃሌዩ ስራሔ ፇፃሚ ከተፇፀመ በኃሊ የሚቀረው ገን዗ብ የቀበላው
ጣቢያ አብቲ ጣብያ ንካሌኦት ስራሔቲ ስራ አስፇፃማ በቀበላው ውስጥ ሇላልች
ሌምዒት ንኽውዕሌ ይገብር። ሌማት ስራዎች እንዱውሌ ያዯርጋሌ።
663

ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ

መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ዲያኑን ሬጅስትራራትን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

ዜወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 1/1997
ዯንቢ ቁፅሪ 1/1997
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ዲያኑን ሬጅስትራራትን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ ዯንቢ ቁፅሪ
1/1997
አብ ዜተፇሊሇዩ ብርክታት አብያተ ፌርዱ ዜርከቡ ዲያኑን ሬጅስትራትን ክሳብ ሏዙ ዜመሒዯሩለ
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ስሇ዗ይነበረ ናይ ዲያኑን ሬጅስትራራትን መሰሌን ግቡእን ብዜግባእ አብ ተግባር
ምውዒሌ ስሇ዗ይተኽአሇ ነዙ ዜምሌስ ዯንቢ ምውፃእ አዴሊዪ ብምኻኑ ብመሰረት ተማሒይሹ ዜወፀ
መቋቋሚ አዋጅ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ቁፅሪ 87/97 አንቀፅ 16 ክሌሌ ዲያኑ ምም/ጉባኤ እዙ
ዜስዕብ ዯንቢ አውፂኡ አል፡፡
ክፌሉ ሒዯ
ሒፇሻዊ
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ
እዙ ዯንቢ መተሒዲዯሪ ዯንቢ ዲያኑን ሬጅስትራራትን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዯንቢ ቁፅሪ
1/1997 ተባሂለ ክፅዋዕ ይካኣሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ትርጉም
አብዙ ዯንቢ ውሽጢ
1. ዲይና፡- ማሇት ብመሰረት ሔጊ ንዲኝነት ዗ብቅዐ መመ዗ንታት አማሉኡ ዜተሸመን አብ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ አብ ዜርከባ አብያተ ፌርዱ ተመዱቡ ዜሰርሔ ዗ል ዲይና ማሇት እዩ፡፡
2. ሬጅስትራር፡- ማሇት ናይ ሬጅስትራር ስራሔቲ ክሰርሔ ዜተሾመ ሰብ ማሇት እዩ፡፡
3. ጉባኤ፡- ማሇት ናይ ክሌሌ ትግራይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ማሇት እዩ፡፡
4. አካቢ ጉባኤ፡-ማሇት ፕሬዜዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ማሇት እዩ፡፡
5. አብያተ ፌርዱ፡- ማሇት ሊዕሇዋይ ፣ማእኸሊይ፣ወረዲ አብያተ ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡
6. ቤ/ፅሔፇት፡ ማሇት ቤት ፅሔፇት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡
7. ኮሚቴ፡- ማሇት በቲ ጉባኤ ተጣይሹ እቲ ጉባኤ ዜሃቦ ሒሊፌነት መሰረት ናይ ውሳነ ሒሳብ ነቲ
ጉባኤ ዗ቕርብ አካሌ እዩ፡፡
8. ቤት ምኽሪ ማሇት፡ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቤት ምኽሪ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 3 አፇፃፅማ ወሰን
ካብ ክሌሌ እስካብ ወረዲ አብ ስሩዕ አብያተ ፌርዱ ተሸይሞም ንዜሰርሐ ዲያኑ ሬጅስትራራት
ተፇፃምነት ይህሌዎ፡፡
ክፌሉ ክሌተ
አመሊምሊ፣አሸያይማን አመዲዴባ ዲያኑን ሬጅስትራራትን
ዒንቀፅ 4 - አመሊምሊ፣አሸያይማን
664
1. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኾይኑ ንኸገሌግሌ ዜዯሉ፡ በቲ ጉባኤ ዜተዲሇወ መመሌከቲ ቅጥዑ

መሉኡ ናብ አካቢ እቲ ጉባኤ የቕርብ፡፡
2. መመሌከቲ ዜቐረበለ አካቢ እቲ ጉባኤ ዴማ ብቑዒት እዮም ዜበልም መመሌከቲ መሌሚለ
አፃርዩን ናብቲ ጉባኤ የቅርብ፡፡
3. እቲ ጉባኤ ዴማ መመሌከቲ ኣብ ኣዋጅ 87/97 ዜተገሇፁ መመ዗ኒታት ዗ማሌአ ምኻኑ ዴሔሪ
ምርግጋፅ፣ እነተኣሚኑለን ምስ ናይ ውሳነ ሒሳብ ንሹመት ናብ ቤት ምኽሪ የቕርብ፡፡
ዒንቀፅ 5 - ምፌሊጥ ምዯባ
1. ዜኾነ ሹመት ዜፀዴቀለ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዜተመዯበለ ናይ ስራሔ ቦታን ብርክን ተገሉፁ
በቲ አካቢ ጉባኤ ዜተፇረመለ ዯብዲቤ ክበፅሔ ይግበር፡፡
2. ናይ ምዯባ ዯብዲቤ ዜሔዝም ነጥብታት
ሀ. ናይ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ሙለእ ሽም ምስ አቦ ሒጎ
ሇ. ምዯባ ዜተገበረለ ዕሇት
ሏ. ዜተመዯበለ ናይ ስራሔ ብርኪን ቦታን
መ. ዜኽፇል ወርሒዊ መሃያ
ዒንቀፅ 6- ተፀዋዕነት ዲያኑን ሬጅስትራርን
1. ዲያኑ ወይ ፋጅስትራራት እንትርፉ ብሔጊ ብዜኾነ ፅዕንቶ ከይተመርሐ ስራሔቲ ዲይነቶም
ይኹን ናይ ሬጅስትራር ስራሔቶም ብሙለእ ነፃነት ይፌፅሙ፡፡
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/1/ ዜተመሌከተን አብ ካሌኦት ሔግታት ዗ል ሔሌው ኾይኑ ነዙ ዯንቢ
አፇፃፅማ ብዜምሌከት ግና አብ ዜኾነ ብርኪ ዜርከቡ ዲያኑን ሬጅስትራትን ተፀዋዕነቶም
ንጉባኤ ይኸውን፡፡
አብ ስራሔ ምርካብን አወሃህባ ፇቓዴን
ዒንቀፅ 7- ናይ ስራሔ መዒሌትን ሰዒትን
1. ብመንግስቲ ዜወፀ ናይ ስራሔ መዒሌትን ሰዒትን ንአብያተ ፌርዱ እውን ተፇፃምነት ይህሌዎ፡፡
ምስቲ ናይ አብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ባህሪ ተወሳኺ ናይ ስራሔ መዒሌትታት ክህሌው ይኽእለ
እዮም፡፡ ዜርዜሩ ብመምርሑ ይፌፀም፡፡
2. ናይ ስራሔ ሰዒትን መዒሌትን ብኹለ ዲይናን ሬጅስትራርን ክኸብር አሇዎ፡፡
3. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብዜኾነ ምኽንያት ካብቲ ዜተቐመጠ መዯበኛ ናይ ስራሔ ሰዒት
዗ንጊዐ ዜአቱ ወይ ዴማ ቅዴም ኢለ ዜወፅእ ወይ ዴማ ካብ ስራሔ ዜተርፌ እንተኾይኑ ንቀረባ
ሒሊፉኡ ከፌሌጥን ከፌቅዴን ይግባእ፡፡
ዒንቀፅ 8- ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቲ
1. አብ ዜኾነ ብርኪ ዜተመዯበ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ቅዴሚት መሃይኡ ዜኽፇል ናይ
ክሌተ ወርሑ ናይ ዒመት ዕረፌቲ ፌቓዴ ይረክብ፡፡
2. ናይ ዒመት ዕረፌቲ አብያተ ፌርዱ አብ ዜዕፀወለ እዋን ኾይኑ ንሱ እውን ካብ ሒምሇ 7 ክሳብ
መስከረም 7 እዩ፡፡
3. ፌለይ ኹነታት እንተጋጥም ወይ ዴማ ንስራሔ ብጣዕሚ አዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ዜኾነ ዲይና
ወይ ሬጅስትራር ዕረፌቲ ኣቋሪፁ አብ ስራሔ ንክርከብ ናይቲ ጉባኤ አካቢ ክእዜዜ ይኽእሌ እዩ፡፡
ኾይኑ ግና እቲ ብሰንኪ እዙ ዗ይተጠቀመለ ናይ ዕረፌቲ እዋን ብገን዗ብ ወይ ብመዒሌታዊ
ዕረፌቲ ይከሒሒሰለ፡፡
ዒንቀፅ 9- ፌቓዴ ሔማም
1. ዜኾነ ዲይና ሬጅስትራር እንተሒሚሙ ናይ ሔማም ፌቓዴ ናይ ምርካብ መሰሌ አሇዎ፡፡
2. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብተኸታታሉ ንሰሇስተ መዒሌቲ ብሔማም ምኽንያት ካብ ስራሔ
እንተተሪፈ ምሔማሙ ዗ረጋገፀ ናይ ሒኪም መረዲእታ ከቕርብ አሇዎ፡፡
665
3. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብሰንኪ ሔማም ስራሔ ምስራሔ እንተ዗ይክኢለ ንሰሇስተ ወርሑ ምስ

ሙለእ መሃያ ፣ ንዜቐፀለ ሰሇስተ ወርሑ ዴማ ምስ ፌርቂ መሃያን ንክሌተ ወርሑ ብ዗ይ መሃያ
ፌቓዴ ይረክብ፡፡
4. በዙ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3 ዜተመሌከተ ፌቓዴ ሔማሙ ካብ ዜጀመሮ ናይ መጀመርታ
መዒሌቲ ጀሚሩ አብ዗ሇው ዒሰርተ ክሌተ አዋርሔ ውሽጢ ብተኸታታሉ ወይ አብ ዜተፇሊሇዩ
እዋናት እንተወሰዯ እውን ካብ ሸሞንተ አዋርሔ ውሽጢ ብተኸታታሉ ወይ አብ ዜተፇሊሇዩ
እዋናት እንተወሰዯ እውን ካብ ሸሞንተ አዋርሔ ክበሌፅ የብለን፡፡
5. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብሔማም ካብ ሰሇስተ መዒሌቲ ንታሔቲ ብ዗ይ ናይ ሒኪም ፌቓዴ ናይ
ቀረባ ሒሊፉኡ ኣፌሉጡ ክተርፌ ይኽእሌ፡፡ ይኹን እምበር ብሰንኪ ሔማም ብ዗ይ ፌቓዴ አብ
ዒመት ውሽጢ ዜተረፇለ መዒሌቲ ተዯሚሩ ካብ ሽደሽተ መዒሌቲ እንተበሉፁ ካብ ሽደሽተ
መዒሌቲ ንሊዕሉ ዗ል መዒሌቲ ተሒሲቡ ካብ መሃያ ይቕነስ፡፡
ዒንቀፅ 10- ፌቓዴ ወሉዴ
ዜኮነት ጓሌ ኣንስተይቲ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ፣
1. ምስ ጥንሲ ብዜተትሒሒ዗ ምርመራ ብምግባር መሃያ ዜክፇል ፌቃዴ ትረክብ ። ብዚዕባ
ምርመራአ ዴማ ናይ ሒኪም መረዲእታ ክተቅርብ ኣሇዋ።
2. ቅዴሚ ምውሊዲ ሒኪም ዕረፌቲ ክትገብረ እነተኣዙዘ መሃያ ዜክፇል ዕረፌቲ ትረክብ።
3. ከምኡ እውን ቅዴሚ ወሉዴ ናይ 30 ፣ ዴሔሪ ወሉዴ ናይ 60 ተከታታሉ ማዒሌቲ ዕረፌቲ ምስ
መሃያኣ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዋ።
4. እታ ሰራሔተኛ ዜወሰዯቶ ፌቓዴ ቅዴመ ወሉዴ ክውዲእ ከል እንተ዗ይ ወሉዲ ክሳዕ ትወሌዯለ
዗ል ናይ ስራሔ መዒሌትታት ዕረፌቲ ካብቲ በጀት ዒመት ዗ሇዋ ናይ ዒመት ዕረፌቲ ወይ
዗ይብሊ እነኾይኑ ካብ ዜቅፅሌ በጀት ዒመት ዗ሇዋ ናይ ዒመት ዕረፌቲ ፌቃዴ ይትካእ።
ዒንቐፅ 11- ፌቓዴ ሒ዗ን
1. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር በዒሌቲ ገዜኡ ፣ ውሊደ፣ ወሇደ ወይ ዴማ ክሳብ ካሇኣይ ዜቆፀረ
ናይ ስጋ ወይ ሒዲር ዗መዴ እንተሞይትዎ መሃያ ዜኽፇልም ናይ ሰሇስተ መዒሌቲ ፌቓዴ ሒ዗ን
ይረክብ።
2. ኣብ እዘይ ዒንቐፅ ንኡስ ዒንቐፅ 1 ካብ ዜተጠቐሱ ወፃኢ ናይ ቀረባ ዗መዴ መሒዚ
እነተሞይትዎ መሃያ ዜክፇል ናይ ሒዯ ስራሔ ማዒሌቲ ፌቓዴ ይረክብ፤ ኮይኑ ግና በዙ
ምክንያት ዜዋሃብ ፌቓዴ ሒ዗ን ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ካብ ሽዴሽተ መዒሌቲ ክበሌፅ
የብለም።
3. ኣብ 1 ን 2 ን ዜተገሇፀ ናይ ሒ዗ን ፌቓዴ ንመጓዒዒዜያ ዜወስድ እዋን ኣይሒውስን።
ዒንቐፅ 12 - ፌቓዴ መርዒ
ኣብ እዋን መርዒ ናይ ሒሙሽተ ስራሔ መዒሌቲ ፌቓዴ ይረክብ። እዘይ እቲ መርዒ ዜግበረለ ቦታ
ካብቲ ተመርዒውቲ ዜስርሔለ ቦታ ወፃኢ እንተኾይኑ ንመጓዒዒዜያ ዜጠፌእ እዋን ኣይሒውስን።
ዒንቐፅ 13- ፌለይ ፌቓዴ
ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር በዝም ዜስዕቡ ምክንያታት ምስ መሃያኡ ፌለይ ፌቓዴ ናይ ምርካብ
መሰሌ ኣሇዎ።
1. ንዜከታተል ትምህርቲ ንክመሃር ዜወስዯለ እዋን ከምኡ ውን ንዜፌተኖ ፇተና ክሳብ ዜውዴእ
ፌቓዴ ይረክብ።
2. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ዒዱ ውሽጢ ይኹን ካብ ዒዱ ወፃኢ ዕዴሌ ትምህርቲ
ብውሌቁ እንትረክብ ንጉባኤ ብፅሐፌ ፌቓዴ ይሒትት፤ እቱ ጉባኤ ዴማ እንተኣሚኑለ
ይፇቅዴ።
ዒንቐፅ 14- ብ዗ይፌቓዴ ብዚዕባ ካብ ስርሔ ምተራፌ
1. ብ዗ይ ፌቓዴ ካብ ስርሐ ዜተረፇ ዲይና ወይ ሬጅስትራር በዙ ዯንቢ ዜተቐመጠ ናይ ዴስፒሉን
666
ስጉምቲ ከም዗ሇዎ ኮይኑ ናይ ዜተረፇለ መዒሌቲ መሃያ እቲ ሒሊፉ ከይኽፇል ይገብር።

2. ካብ ስራሔ ዜተረፇ ዲይና ወይ ዴማ ሬጅስትራር ካብ ስራሔ ዜተርፇለ ብቑዕ ምኽንያት
ወይዴማ ብቑዕ መረዲእታ እተኣቕሪቡ እቲ ዗ይተከፇል መሃያ ንክምሇሰለ ናይ ቐረባ ሒሊፉኡ
ይውስን።
ዒንቐፅ 15- ኣተሒታትታ ፌቓዴ
ዜኾነ ዲይና ይኹን ሬጅስትራር ብፅሐፌ ክሒትት ዗ይኽእል ብቑዕ ምኽንያት ዗ሇዎ እንተ዗ይኾይኑ
ናይ ፌቓዴ ሔቶ ብፅሐፌ ክኸውን ኣሇዎ።
ዒንቀፅ 16- ካሉእ ስራሔ ምስራሔ ዜኽሌከሇለ ኩነታት
1. ዜኾነ ዲይና ይኹን ሬጅስትራር ነቲ ቤት ፌርዱ ዜህቦ ግሌጋልት ዗ጉዴሌ ወይ ብዜኾነ መንገዱ
ምስ ዜተመዯቦ ስራሔ ዜፃረር ወይ ከም መጠን ዲይና ምስኡ ዗ይጠዒዒም ዜኾነ ካሉእ ስራሔ
ክሰርሔ የብለን ። ዜርዜር ብመምርሑ ይውሰን።
2. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዗ል ዴንጋገ ከም዗ል ኾይኑ ዜኾነ ዲይና ወይ ዴማ ሬጅስትራር
ንቤት ፅሔፇት ብምፌሊጥ ኣብ ትርፉ ሰዒቱ ዜኾነ ይኹን ካሉእ ስራሔ ክሰርሔ ይኽእሌ እዩ።
ዒንቐፅ 17- ግሌጋልት ሔክምና
1. ዲይና ወይ ሬጅስትራር መንግስታዊ ናይ ሔክምና ትካሊት ንዜህብኦ ዜኾነ ግሌጋልት ሔክምና
ብነፃ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎ።
2. ዲይና ወይ ዴማ ሬጅስትራር በዒሌቲ ገዜኡ ፣ ወይ በዒሌቲ ገዜኣ ትሔቲ ዕዴመ ንዜኾነ ውሊደ
ኣብ መንግስታዊ ናይ ሔክምና ትካሊት ብፌርቂ ዋጋ ናይ ምሔካም መሰሌ ኣሇዎም።
3. ዜርዜር ኣፇፃፅማኡ ብዜወፅእ መምርሑ ይፌፀም።
ክፌሉ ኣርባዕተ
ናይ ስራሔ ኸባቢ ዴሔንነትን ጥዕናን
ዒንቐፅ 18 - ኣብ ስራሔ ንዜበፅሔ ጉዴኣት
1. ኣብ ስራሔ ንክበፅሔ ጉዴኣት ትርጉም ብዜምሇከት ኣብ መስርሔን ሰራሔተኛን ሔጊ ዜተውሃቦ
ትርጉም ኣብዙ እውን ተፇፃምነት ይህሌዎ።
2. ኣብዙ ዒንቐፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ዜተመሌከተ እነተሃሇወ እውን ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኾነ ኢለ
ብፌሊይ ብቤት ፅሔፇት ኣቐዱሙ ዜተሒበረለ ንዴሔንነት መሏሇዊ መምርሔታት እንተጥሑሱ
፣ ወይ ዴማ ብመስተ ወይ ብዕፅ ኣካለ ኾነ እእምርኡ ክቆፃፀሮ ኣብ ዗ይኽእሇለ ኩነታት ሰኺሩ
ኣብ ስራሔ ብምርካቡ ዜበፅሕ ጉዴኣት ብስራሔ ምክንያት ጉዴኣት ከምዜበፅሕ ኣይቑፀርን።
ዒንቀፅ 19- ንሒዯጋ መከሊከሉ ስጉምትታት
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ሒዯጋ ከምፅኡ ዜኽእለ ምክንያታት ንምቕናስ ነቲ ዲይና ወይ ሬጅስትራር
ሒበሬታ ክህብ ኣሇዎ፣ መከሊኸሉ ስጉምትታት ክወስዴ ኣሇዎ።
2. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብቤት ፅሔፇት ዜወሃቦ ሒበሬታ ተቐቢለ ክትግብር ኣሇዎ። ሒዯጋ
ክበፅሐ ይኽእለ እዮም ኢለ ዜግምቶም ኩነታት እነተሃሉዮም እውን ቀሌጢፈ ንቤት ፅሔፇት
ከፌሌጥ ኣሇዎ።
ዒንቐፅ 20- ብስራሔ ንዜመፅኡ ጉዴኣት ምክንያት ዜወሃብ ፌቓዴ ሔክምና
1. ብስራሔ ምኽንያት ጉዴኣት ዜበፅሕ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዗ዴሌዩ ናይ ሔክምና ወፃኢ
እቲ ቤት ፅሔፇት ይሽፌኖ።
2. ብስራሔ ምኽንያት ጉዴኣት ዜበፅሕ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዴሑኑ ናብ ስርሐ ክሳብ
ዜምሇስ ወይ በቲ ጉዴኣት ምኽንያት ብ዗ሊቕነት ክስርሔ ዗ይክእሌ ምዃኑ ብናይ ሒኪም
መረዲእታ ክሳብ ዜረጋግፅ ፌቓዴ ሔክምና ምስ ሙለእ መሃይኡ ይኽፇል። ኮይኑ ግና
ዜወሃቦ ፌቓዴ ሔክምና ካብ ሒዯ ዒመት ኣይበሌፅን።
3. ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ካብቲ ዜበፅሏ ጉዴኣት ዱሑኑ ናብ ስራሔ ክምሇስ ዗ይኽእሌ
ዲይና ወይ ሬጅስትራር በዙ ዯንቢ ዒንቐፅ 20 ዜተቐመጠ ጥቅማ ጥቅሚ ይረክብ።
667
4. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ሔክምና ብኣግባቡ ብ዗ይምክትታለ ወይ ዴማ ትእዚዜ ሒኪም

ብ዗ይምኽባሩ ሔክምንኡ እነተጓቲትዎ በዙ ዒንቐፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ን 2 ዜወሃቦ ፌቓዴ
ሔክምና ይቋረፅ።
ዒንቐፅ 21- ብዚዕባ ክፌሉት ጉዴኣት፣ጡሮታን ካሔሳን
1. ብስራሔ ምኽንያት ዜመፀ ጉዴኣት ብ዗ሊቕነት ሙለእ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ ናይ ምስራሔ
ዒቅሙ ዜሰኣነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ጡሮታ ሔጊ ዜተቐመጠ መሰሌ ይህሌዎ።
2. በቲ ጉዴኣት ምኽንያት እንተሞይቱ ዴማ ተተካእቲ ናይ ጡሮታ ኣባሌ ብናይ ጡሮታ ሔጊ
መሰረት ይኽፇልም።
3. ኣብዙ ዒንቐፅ ንኡስ ዒንቐፅ 1 ን 2 ዜወሃብ ክፌሉት ካብ ግብሪ ነፃ ይኸውን ከምኡ እውን
ብዕዲ ክተሒዜ ወይ ዴማ ብምክእአሌ ክንክይ ኣይኽእሌን።
ክፌሉ ሒሙሽተ
ምቑራፅ ግሌጋልት
ዒንቐፅ 22- ጡረታ
1. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 50/49 ኣንቀፅ 12 ንኡስ ኣንቀፅ 2
መሰረት ናይ ጥሮታ ዕዴሚኡ እንተኣኺለ ናይቲ ጉባኤ ኣካቢ ቅዴም ሰሇስተ ወርሑ
ብፅሐፌ ከፌሌጦ ኣሇዎ።
2. ዜኾነ ዲይና ኣብ እዋን ጡረታ ዜረኸቦ ዜግባእ ጥቅምን መሰሌን ብመሰረት ሔጊ
ሰራሔተኛ መንግስቲ ይፌፀም።
ዒንቐፅ 23 ብዴሌየት ስራሔ ግሌጋልት ምቑራፅ
1. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ስርሐ ክሇቅቕ እንትዯሉ ዜህቦም መጠንቀቕታ ናብ
ኣካቢ እቲ ጉባኤ ይኸውን።
2. መጠንቀቕታ ዜቐረበለ አካቢ ጉባኤ ናብ ጉባኤ ብምቕራብ የወሰን።
3. ስርሐ ብዴላቱ ከቋርፅ ዜሒተተ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ስራሔ ስንብት ወረቐት
ዴሔሪ ናይ ጉባኤ ውሳነ ይወሃቦ።
ዒንቐፅ 24- ብሔማም ምኽንያት ዜግበር ግሌጋልት ምቁራፅ
1. ብዚዕባ ፌቓዴ ሔማም ኣብዙ ዯንቢ ዜተቐመጠ ሔሌው ኾይኑ ዜኾነ ዲይና ወይ
ሬጅስትራር ብስንኪ እቲ ዜበፅሏ ሔማም ናይ ዲይነት ወይ ሬጅስትራር ስራሔቱ
ብኣግባቡ ክፌፅም ኣይክእሌን ተባሂለ በቲ ጉባኤ እንተእመነለ ወይ ዴማ ብናይ ሒኪም
መረዲእታ እንትረጋገፅ ስራሏቱ ከቋርፅ ይግበር።
2. እቲ ጉባኤ ቅዴሚ ምውሳኑ ይሔግ዗ኒ እዩ ዜብል ኣዴሊይ ሰነዲት ክርእን ሞያዊ
ሪኢቶታት ክቕበሌ ይክእሌ።
ዒንቐፅ 25 - ብምክንያት ሞት ዜግበር ግሌጋልት ምቑራፅ
ኣግባብ ዗ሇዎ ናይ ጡረታ ሔጊ ዜተዯነገጉ ከም዗ል ኾይኑ ብምክንያት ሞት ግሌጋልቱ ዗ቋረፀ
ዲይና ወይ ረጅስትራር ብህይወት እናሃሇወ ነቲ ቤት ፅሔፇት ብፅሐፌ ዗ፌሇጦም/዗ፌሇጣ/ ብዒሌቲ
ሒዲሩ/ብዒሌ ሒዲራ/ ወይ ኣብ ትሔቲኡ ዜሒዯሩ /ዜመሒዯራ/ ዜነበሩ ቤተሰቡ/ባ ናይ ሰሇስተ
ወርሑ መሃይኡ ወይ መሃያኣ ይኽፇሌ።
ዒንቐፅ 26- ብምኽንያት ምንኣስ ዒቕሚ ዜግበር ግሌጋልት ምቁራፅ
1. ዲይና ወይ ረጅስትራር ዒቅሙ ንክዒቢ ኣዴሊይቲ ስጉምቲ ዴሔሪ ምውሳድም ምምሔያሽ
ከየረአየ ተሪፈ ርኢዩ ዜኾነ ናይ ስራሔ ክእሇትን ቅሌጥፌናን ዜንእሶ ምዃኑ በቲ ጉባኤ
እንተተኣሚኑለ ግሇጋልት ስርሐ ከቋርፅ ይግበር።
2. ዜርዜሩ ብመምረሑ ይውስን።
ዒንቐፅ 27- ብምኽንያት ጉዴሇት ስነ ምግባር ግሌጋልት ምቁራፅ
ዜኾነ ዲይና ወይ ረጅስትራር በዙ ዯንቢ ዜተዯንገገ ናይ ዴስፒሉን ስነምግባር ጉዴሇታት
668
ብምጥሒሱ ምኽንያት ካብ ስራሔ ክሰናበት ኣሇዎ ኢሉ ጉባኤ እንትውስን ካብ ስራሔ ይእገዴ።

ዒንቐፅ 28- ብምኽንያት ገበን እስራት ግሌጋልት ምቁራፅ
1. ስሌጣን ብ዗ሇዎ ቤት ፌርዱ 6 ወርሑ ወይ ካብኡ ንሊዕሉ ብገበን እስራት ዜተፇረድ ዲይና
ወይ ረጅስትራር መጠንቐቅታ እንተይኣዴሇየ ካብ ስራሔ ይሰናበት።
2. ሌዕሌ ኢለ እተገሇፀ ከም዗ል ኾይኑ እቲ ዲይና ወይ ረጅስትራር ዜነበሮ ስራሔ ንጥፇት ፣
ስነምግባሩ ዜፇፀመ ገበን ክብዯት ኩነት ኣፇፃፅማ ከምኡ እውን ይግበኣኒ ዜሒተተ ምዃኑ
ዴሔሪ ምርኣይ ጉባኤ ናብ ስራሔ ንክምሇስ ምግባር ይክእሌ እዩ።
ዒንቐፅ 29- ተፇፃምነት ውሳነታት ግሌጋልት ምቁራፅ
ኣብ ሌዕሉ ዜኾነ ዲይና ወይ ረጅስትራር ጉባኤ በዙ ዯንቢ ኣንቀፅ 26፣ 27፣28፣ መሰረት
ዜተዋሃቡ ውሳነታት ተፇፃምነት ዜህሇዎ ቤት ምኽሪ ቀሪቡ እንትፀዴቅ ጥራሔ እዩ።
ዒንቐፅ 30- ኣዋሃህባ ስንብት መሌቀቒ ወረቀት
1. ኣብዙ ዯንቢ ብዜተ዗ር዗ሩ ምኽንያታት ግሌጋልት ስርሐ ከቛርፅ ዜተገበረ ዲይና ወይ
ሬጅስትራር ካብ ስራሔ ዜተሰናበተ ንምዃኑ ዜገሌፅ ዯብዲቤ ክበፅሔ ይግበር።
2. እቲ ናይ ስንብት ወረቀት እቲ ዲይና ግሇጋልት ስርሐ ዗ቋረፀለ ምኽንያት ካብ መዒዜ
ጀሚሩ ከምዜኮነ ዜገሌፅ ይኸውን።
3. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብስሩዕ ኣገባብ ስረሐ እንተሇቒቑ ብዚዕባ ኹነታተቱ ዜገሌፅ
ዯብዲቤ ናይ ምረካብ መሰሌ ኣሇዎ።
4. በዙ ዒንቀፅ 3 መሰረት ዜዋሃብ ዯብዲቤ
ሀ. ግሌጋልት ስራሔ ዜጀመረለን ዜቋረፀለ እዋን
ሇ. ኣብ ኣገሌግልት ዗መኑ በብእዋን ዜረክቦ ናይ ስራሔ ዕብየትን መሃያን
ሏ. ግሌጋልት ዗ቋረፀለ ምክንያት ዜገሌፅ ይውን።
5. ናይ ስራሔ መሌቐቂ ዯብዲቤ ምስቲ ዲይና ውሌቀ ማሔዯር ተተሒሑዘ ይቅመጥ።
ክፌሉ ሽደሽተ
ስራሔ ብርኪ
ዒንቐፅ 31- ስራሔ ዲይነት
1. ዲይና ዜምዯበለ ናይ ስራሔ ብርክታት
ሀ. ጀማሪ ዲይና ረዲ ቤት ፌረዱ
ሇ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ዲይና I
ሏ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ዲይና II
መ. ወረዲ ቤት ፌርዴ ዲይና III
ረ. ወረዲ ቤት ፌርዴ ዲይና ፕሬዜዲንት
ሰ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ጀማሪ ዲይና
ሽ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ዲይና I
ቀ.ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ዲይና II
በ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዴ ዲይና III
ተ. ማእኸሊይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ዲይና ፕሬዜዲንተ
ቸ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጀማሪ ዲይና
ነ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲይና I
ኘ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲይና II
አ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲይና III
2. በብብርኩ ዗ል ጀማሪ ዲይና ፣ ዲይና I ፣ዲይና II፣ ዲይና III ዜብሃሌ እንታይ እንታይ
ረቑሒ ዗ማሇአ ምዃኑ ዜርዜሩ ብመምርሑ ይውሰን።
669
3. ሬጅስትራራት ዜምዯበለ ናይ ስራሔ ብርክታት

ሀ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ሬጅስትራር ብዯረጃ ወረዲ ቤት ፌርዱ ዲይና I
ሇ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሬጅስትራር ብዯረጃ ወረዲ ቤት ፌርዱ ፕሬዜዲንት
ሏ. ሊዕ/ቤት ፌርዱ ምክ/ሬጅስትራር ብዯረጃ ማእከሊይ ቤት ፌርዱ ዲይና I
መ. ሊዕ/ቤት ፌርዱ ሬጅስትራር ብዯረጃ ማእከሊይ ቤት ፌርዱ III
ዒንቐፅ 32- ኣመዲዴባ ዲያኑ ሬጅስትራርን
ኣብ ዜተፇሊሇዩ ናይ ዲይነት ስራሔ ብርክታት ዜምዯብ ዲይና ሬጅስትራርን
ሀ. ዯረጃ ትምህርቲ
ሇ. ፌለይ ስሌጠና
ሏ. ስራሔ ሌመዱ
መ. ናይ ስራሔ ውፅኢት መሰረት ብምግባር ይኸውን።
ዒንቀፅ 33- ተዯሊይ ስራሔ ሌምዴን ክእሇትን
1. ኣብ ዒንቐፅ 31 ንዜተገሇፀ ናይ ስራሔ ብርኪ ዗ዴሉ ናይ ስራሔ ሌምዱ ፣ ዯረጃ
ትምህርትን ንብርኩ ዜቅመጥ መበገሲ መሃያ ጉባኤ ፕሮፖዚሌ ብምውፃእ ናብ ቤት ምክሪ
ንውሳነ የቕርብ ።
2. ብጉባኤ ተዲሌዩ ንብርኩ ዜቕመጥ መበገሲ መሃያ ፕሮፖዚሌ ናይታ ሃገር ጭቡጥ
ኩነታትን ናይ ምኽፊሌ ዒቕምን ኣብ ግምት ዗እተወ ክኸውን ኣሇዎ፤
ዒንቐፅ 34 - ውፅኢት ናይ ስራሔ ብርኪ ምምሔያሽ
ኣብ ዒነቐፅ 31 ዜተቐመጠ ናይ ስራሔ ብርክታት ምምሔያሽ ኣዴሊይ ኾይኑ ክሌሌ ዲያኑ
ምምሔዲር ጉባኤ እንተረኺቦምዎም ክማሒየሽ ሒሳብ ንቤት ምክሪ ኣቕሪቡ ብቤት ምኽሪ
እንተተማሒይሹ ዲሒር ዜተገበረ ምምሔያሽ ቅዴም ክብሌ ተመዱቦም ኣብ ዜፀንሐ ዲያኑ
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን።
ዒንቐፅ 35 – መበገሲ መሃያ ዲያኑን ሬጅስትራርን
ዜኾነ ዲያና ወይ ሬጅስትራር ዜተመዯብለ ናይ ስራሔ ብርኪ ብዜተፇቐዯ መበገሲ መሃያ ይኽፇል።
ዒንቐፅ 36- መበገሲ መሃያ ኣብ እዋን ምዯባ
1. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዜረኽቦ ዜነበረ መሃያ ካብ ዜተመዯበለ ብርኪ ናይ መበገሲ
መሃያ ወይ ዴማ ካብ ሒደሽ ወሰኽ ብርኪ ክረክብ ይግብር። ወሰኽ ካብ ዜረኸበ ሒዯ ዒመት
ን዗ይመሌኦ ዲይና ወይ ሬጅስትራር በዙ ዒንቐፅ ዜተወሰነ ተግባራዊ ኣይኸውንን።
2. ዜረኽቦ ዜነበረ መሃያ ካብቲ ዯረጃ መበገሲ ንሊዕሉ ኾይኑ ካብቲ መወዲእታ መሃያ ዜሒሇፇን
ካብቲ ብርኪ ውሽጢ ዗ል ወሰኽ መሃያ ምስ ሒዱኡ እውን ዗ይስማዕማዕ ኾይኑ
እንተተረኺቡ መሃይኡ ቐፂለ ኣብ ዗ል ናይ ወሰኽ መሃያ ይኸውን።
3. ዜረኽቦ ዜነበረ መሃያ ነቲ ብርኪ ካብ ዜተወሰነ መወዲእታ መሃያ ማዕረ ወይ ዜሇዒሇ
እንተኾይኑ መሃይኡ ከይተቐየረ ይቅፅሌ።
ዒንቐፅ 37- ወሰኽ እርከን
1. ወሰኽ መሃያ ዲያኑን ሬጅስትራራትን ብቤት ምኽሪ ብዜውሰን ጊዛ መሰረት ይፌፀም
ይኸውን።
2. ዗ዕግብ ፣ዜሇዒሇ ወይ ካብኡ ዜሇዒሇ ውፅኢት ስራሔ ንዜረኽቡ ዲያኑን ሬጅስትራራትን
መጠኑ ዜተፇሊሇየ ወሰኽ መሃያ ክረክቡ ይገብር።
3. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተጠቐሰ ሒሳብ ዗ዕግብ ውፅኢት ን዗ይኣምፀአ ዲይናን
ሬጅስትራርን ኣየፇቅዴን።
ዒንቐፅ 38- ውፅኢት ዯረጃ ኣብ ምትሒት ወሰክ መሃያ
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብዴስፒሉን ሔመቕ ወይ ብስራሔ ውፅኢት ቅዴም ክብሌ ካብ ዜሒዝ
ትሔት እንተይለ ወሰኽ መሃያ ዯረጅኡ ትሔት ካብ ዜበሇለ እዋን ጀሚሩ ዜሔሰብ ይኸውን።
670
ዒንቐፅ 39- ዜተፇሊሇዩ ኣባሊት

1. ዜተፇሊሇዩ ኣባሊት ማሇት ንዲኝነት ተዚመዴቲ ስራሔቲ ዜክፇሌ እዩ።
2. ንዲያኑን ሬጅስትራርን ንስራሔ ብርኪ ዗ዴሉ ተዯሊይ ናይ ስራሔ ክእሇትን ክኽፇል
መሃያን ካሌኦት ጥቅማ ጥቅሚን ኣፅኒዐ ንቤት ምኽሪ ንውሳነ የቅርብ ምስ ፀዯቐ
ተግባራዊ ይገብር።
ዒንቐፅ 40 - ኣከፊፌሊ መሃያ
1. ናይ ዲያኑን ሬጅስትራርን መሃያ ናይቲ ወርሑ መወዲእታ ኣብ ዗ል መዒሌቲ ዜኽፇሌ
ይኸውን።
2. ብ዗ይካ ናይ ዒመት ዕረፌቲ ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር መሃይኡ ኣቐዱሙ ክኽፇል
መሰሌ የብሇን።
ዒንቐፅ 41- ንውዴዴር ዗ብቅዐ ረቐሔታት
1. ብርኪ ዕብየት ዜወሃብ ኣብ ዲይነትን ሬጅስትራርን ስራሔቲ ክፌቲ ናይ ስራሔ ብርኪ
እንትህሌውን ነቲ ስራሔ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ እዩ።
2. ብርኪ ዕብየት ዲይኑን ሬጅስትራርን ብውዴዴር ይኸውን። ዜርዜር ኣፇፃፅመኡ ብዜወፅእ
መምርሑ ይፌፀም።
ዒንቐፅ 42 - ምዯባ ናብ ተመሳሳሉ ናይ ስራሔ ብርኪ
ዜኾነ ዲይና ምስቲ ዜሒዝ ብርኪ ተመሳሰሉ ናብ ዜኮነ ናይ ስራሔ ብርኪ እንትምዯብ መሃይኡ በቲ
ቅዴሚኡ ሑዜዎ ዜነበረ ይኸውን።
ዒንቐፅ 43- ብጊዜያዊነት ሌዕሌ ናብ ዜበሇ ናይ ስራሔ ብርኪ ምምዴብ
ኣብ ተመሳሳሉ ናይ ስራሔ ብርኪ ዜርከብ ዲይና ሌዕሌ ናብ ዜበሇ ናይ ስራሔ ብርኪ ብጊ዗ያዊነት
ወይ ዴማ ብመተካእታ እንትምዯብ መሃይኡ ካብቲ ቅዴም ኢለ ዜነበረ ኣይውስክን።
ዒንቐፅ 44- ካብ ዜተመዯበለ ብርኪ ምትሒት
ሀ. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብዱስፕሉን ጥፌኣት ወይ ዴማ ብስራሔ ውፅኢት ትሐት
እንተኾይኑ ካብ ስራሔ ብርኪ ንክትሏት ጉባኤ እንትውስን ትሔት ናብ ዜበሇ ናይ ስራሔ ብርኪ
ወይ ዴማ ካብ ዜኾነ መሃያ ብርኪ ክምዯብ ይግበር።
ሇ. ትሔት ናብ ዜበሇ ቤት ፌርዱ ንክምዯብ ጉባኤ እንትውስን ግን ብቤት ምኽሪ ክፀዴቅ ኣሇዎ።
ዒንቀፅ 45- ኣተዒቃቕና ስራሔቲ ዲይነት
ስራሔቲ ዲይነት ብናይ ውፅኢት ተኮር ም዗ና ኣፇፃፅማ ትሌሚ ይዕቀን። ዜርዜሩ ብመምረሑ
ይውሰን።
ዒንቐፅ 46 - ብዚዕባ ክእሇት ምንኣስ
1. ሒዯ ዲይና ወይ ረጅስትራር ብክእሇት ምንኣስ ካብ ዯረጃ ትሔት ክበሌ ዜክእሌን ኢለ
እውን ካብ ስራሔ ዜሰናበት ተወሳኺን ኣዴሊይ ሞያ መመሒየሺ ሒገዜ ተዋሂቡዎ
ከመሒይሽ ኣይክእሌ ኣብ ዜብሌ ምርዴዴእ እንተበፂሐ እዩ።
2. ዲይና ወይ ሬጅስትራር ክእሇት ንኢስዎ ዜበሃሌ መዒዜን ኣብ ከመይ ኹነታት ንዜብሌ
ዜርዜሩ ብመምርሑ ይፌፀም።
ዒንቐፅ 47 - ኣተሒሔዚ ማህዯራ ዲያኑ ሬጅስተራርን
ሀ. ሔዴሔዴ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ቤት ፅሔፇት ብምሽጥር ዜቅመጥ ውሌቀ ማሀዯር
ይህሌዎ።
ሇ. ናይ ሔዴሔዴ ዲይና ወይ ረጅስትራር ውሇቀ ማህዯር
1. ናይ ስራሔ መሔተቲ
2. ናይ ሹመትን ቑፃርን
3. ምዯባ
4. ትምህርትን ዜተፇሊሇዩ ስሌጠናን መረዲእታ
671
5. ናይ ስራሔ ምስክር ወረቀት

6. ብርኪ ዕበየት
7. ወሰኽ መሃያ
8. ፌቓዴ መሔተትን መፌቐዴን
9. ውፅኢት ስራሔ፣ ክስታት ዴስፐሉን እንተሃሌዮም ካብ ስራሔ ዜተሰናበተልም ዯብዲቤታት
ካሌኦት ኣገዯስቲ ዜበሃለ መረዲእታን ከከምኹነታቱ እንተተኻኢለ ኦርጅናሌ
እንተ዗ይኾይኑ ዴማ ቅዲሔ ዜሒ዗ ይኸውን።
ዒንቐፅ 48- መረዲእታ ናይ ምትሔሒዜን ምርካብ መሰሌ
1. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ውሌቐ ማህዯሩ ተታሒሑዝም ዜርከቡ መረዲእታታት
ናይቲ ጉባኤ ኣካቢ ኣፌቒደ ናይ ምርአይ ወይ ዴማ ተገሌቢጡ ክወሃቦ ናይ ምሔታት መሰሌ
ኣሇዎ።
2. ናይ ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ውሌቀ ማህዯር ብ዗ይካ ናይቲ ጉባኤ ማህዯር ክሔዜ
ሒሊፌነት ዜተውሃቦ ሰራሔተኛ ካብ ውሽጢ ቤት ፅሔፇት ይኹን ካብቲ ቤት ፅሔፇት ወፃኢ
ዜርከብ ካሌኦት ሰባት ወይ ዴማ ክፌሌታት ናይ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ውሌቀ ማህዯር
ምምርማር ዜክእለ ብናይ ጉባኤ ኣካቢ ትእዚዜ ጥራሔ እዩ።
3. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ይኹን ናይቲ ቤት ፅሔፇት ኾነ ኢለ ኣብ ውሽጢ ናይ ዲይና
ወይ ረጅስትራር ውሌቀ ማህዯር ዜርከብ ናይ ሰነዴ መረዲእታ ክጠፌእ ፣ ክበሊሸው ወይ ዴማ
ሒሰተኛ መረዲእታ ክተሒሒዜ እንተገይሩ ኣግባብ ብ዗ሇዎ ሔጊ ገበን ይሔተት።
4. ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ከይፇሇጦ ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ ናይ ፅሐፌ መረዲእታ ምቕማጥ
ክሌኹሌ እዩ።
ክፌሉ ሸውዒተ
ስሌጠና
ዒንቐፅ 49- ዕሊማ ሒፀርተን ነዋሔትን ስሇጠና
ሒዯሽቲ ዜምዯቡ ኾነ ኣብ ስራሔ ን዗ሇው ዲያኑን ሬጅስትራርን ስርሕም ዜተቃነዏን ውፅኢታዊ
ክኸውን ንምግባር፣ ንናይ ዲይነት ሰሇጤን፣ ፌትሒውነት፣ ዒነቓፊይ ዜኾነ ኣስራርሒ ንምውጋዴ፣
ሒደሽ ናይ ሙያ ፌሌጠት ንምውሳኽ ኣተሒሳስባ ክሰፌሔን ኣብ ዜተመዯበለ ናይ ስራሔ ሇውጥታት
ብብቅዒት ስራሔቶም ክፌፅሙ ንምግባር እዩ።
ዒንቐፅ 50- ፕሮግራም ስሇጠና
1. ሒዯሽቲ ተሸወምቲ ዲያኑን ሬጅስትራርን ንዜምዯበለ ናይ ስራሔ መዯብ ኣጠቓሊሉ
ፌሌጠትን ዗ዕትርን ናይ ስራሔ ኸባቢኦም ክፇሌጡ ዜሔግዜ ፕሮግራም ስሌጠና ብቤት
ፅሔፇት ይዲል።
2. ኣብ ስራሔ ንዜርከቡ ዲያኑን ሬጅስትራርን ከከምኣዴሊይነቱ እናተርኣየን እንተገምገመን
ሒደሽ ናይ ሞያ ፌሇጠትን ናይ ኣሰራርሒ ጥበብ ዗ማዕብሌለ ስሌጠና እቲ ቤት ፅሔፇት
ብባዕለ ወይ ዴማ ምስ ካሌኦት ክፌሌታትን ገበርቲ ሰናይን ብምትሔብባር ኣብ ውሽጢ ዒዱ
ይኹን ኣብ ወፃኢ ዒዱ ናይ ስሌጠና ፕሮግራም ክህለ ይገብር።
3. ኣብ ውሽጢ ዒዱ ይኹን ወፃኢ ንዜካየዴ ናይ ስሌጠና ፕሮግራማት ምሌመሊ ህፁፅን ግዛ
዗ይህብን እንተኮይኑ ቤት ፅሔፇት ነቲ ምሌመሊ ኣካይደ ኣብ ቐፃሊየ ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ
ይቐርብ።
4. ዝባ ዲያኑ ምምሔዲር እውን ንስሇጠና ክምሌመለ ናይ ዜግበኦም ይኹን ዲያኑ ወይ
ሬጅስትራር ፕሮፖዚሌ ከቅርቡ ይክእሌ እዮም።
5. ንስሌጠና ዜምሌመለ ዲያኑን ሬጅስትራራት ኣመሊምሇኦም ብዜምሌከት ብዜወፅእ
መምርሑ መሰረት ይፌፀም።
672
ዒንቐፅ 51- ግቡእ ስሌጠና

ንስሌጠና ዜተመሌመሇ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ነቲ ዜተመሌመሇለ ስሌጠና ናይ ምትግባር
ዜኣትዎ ውዕሉ እንተሃሌዩ ዴማ በቲ ውዕሉ መሰረት ናይ ምፌፃም ግቡእ ኣሇዎ። ዜርዜሩ ብዜወፅእ
መምርሑ መሰረት ይፌፀም።
ክፌሉ ሸሞንተ
ምዴባን ዜውውርን
ዒንቐፅ 52- ዜውውር

1. ነቲ ስራሔ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ዜኾነ ዲይና መሰለን ጥቅሙን ከይተጓዯሇ ካብ ሒዯ
ናይ ስራሔ ቦታ ናብ ካሉእ ናይ ስራሔ ቦታ ክቅየር ይክእሌ እዩ።
2. ዜኾነ ናይ ዜውውር ጉዲያት ብጉባኤ ዜውሰን ኾይኑ ኣብ ብጣዕሚ ህፁፅ ኩነታት ኣካቢ ጉባኤ
ምትዕርራይ ክገብር ይክእሌ እዩ። ኣብቲ ቀፃሊይ ናይ ጉባኤ ኣኼባ ዴማ ነቲ ዜገብሮ
ምትዕርራይ ብጉባኤ ክውሰን ይገብር።
3. ኣብ ውሽጢ ዝባ ናይ ዜርክቡ ዲያኑ ሬጅስተራራትን ኣብ ክሉ እቲ ውሽጢ ዝባ ዜግብረ ናይ
ዜውውር ጉዲይ ብዝቦ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ምስተገበረ ናይ ክሌሌ ዲያኑ ምም/ጉባኤ
ስምምዕነት ምስረኸበ ይፀዴቅ።
4. ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር መጀመርታ ኣብ ዜተመዯበለ ቦታ ብሔክምና ወይ ብካሉእ ብቑዕ
ምክንያት እንተ዗ይኾይኑ ክሌተ ዒመት ከይሰርሔ ናይ ዜውውር ሔቶ ከቅርብ ኣይኽእሌን።
5. ከቢዴ ፀገም ኣብ዗ሇወን ወረዲን ዝባን ኣብያተ ፌርዱ ዜስርሏ ዲይና ወይ ሬጅስትራር
ንሰሇስተ ዒመት ምስ ኣገሌገሇ እንተሒቲቱ ናይ ምዜውዋር መሰሌ ኣሇዎ ። ዜርዜሩ
ብመምረሑ ይፌፀም።
ዒንቐፅ 53 - ምዯባ
በብዯረጅኡ ዗ሇው ናይ ጉባኤ ኣከብቲ ብቀዲምነት ኣፅኒዖም ዗ቕረብዎ ናይ ስራሔ ምዯባ ሪኢቶ
መበገሲ ብምግባር በብዯረጅኡ ዗ል ጉባኤ ፌለይ ኩነታት እንተ዗ይሃሌዩ ኣብያተ ፌርዱ ኣብ
ዜዒፅውለ እዋን ምዯባ ተጠቓለለ ንተመዯብቲ ይንገሮም። ብዝባ ጉባኤ ዜተገበረ ናይ ስራሔ ምዯባ
ብክሌሌ ጉባኤ ምስ ፀዯቀ ተፇፃምነት ይህሌዎ። ዜርዜሩ ብመምርሑ ይውሰን።
ዒንቐፅ 54- ጊዙያዊ ናይ ስራሔ ምዯባ

1. ጊዛ ዗ይህቡን ህፁፃት ጉዲያት እንተጋጥሙ ኣብ ስራሔ ፀገም ዗ይፇጥር ናይ ጉባኤ ኣከብቲ
ኣብ ስራሔ ካብ዗ሇው ዲያኑ ካብ ክሌተ ወርሑ ን዗ይበዜሔ እዋን ብጊዙያዊነት ቀይሮም
ከስርሐ ይክእለ እዮም።
2. ብጊዙያዊነተ ዜተመዯበ ዲይና ኣበሌ ዜኽፇል ኾይኑ ካብ ክሌተ ወረሑ ንሊዕሉ እንተፀኒሐ
ግን ዜተኸፇል ኣበሌ ካብቲ ኣካቢ ይትካእ።
ዒንቐፅ 55- ምዯባ ተረኛ መጋበእያ
1. ኣብያተ ፌርዱ ኣብዜዕፀወለ ህፁፅን ጊዛ ዗ይህቡ ጉዲያት ተሰይሞም እንዲመርመሩ
ትእዚዚትን ብይናትን ዜህቡ ተረኛ መጋባእያ ይህሌዉ።
2. ዜኾነ ዲይና ንዜተወሰኑ መዒሌትታት ኣብ ተረኛ መጋበእያ ብተርኡ ከገሌግሌ ብኣካቢ
ጉባኤ ክምዯብ ይኽእሌ እዩ።
ክፌሉ ትሽዒተ
ስነ ምግባር ሙያ ዲይነትን
ዒንቀፅ 56- መሰረታዊ ዯንብታት
673
1. ኣብ ዜኾነ ብርኪ ዜረከብ ዲይና ወይ ሬጅስትራር በዙ ዯንቢ ዜተዯንገጉ ናይ ዲይነት ሙያዊ

ስነ ምግባር ናይ ምኽባር ጉቡእ ኣሇዎ።
2. ኣብዙ ዯንቢ ስነ ምግባር ሙያዊ ዲይነት ብዜምሌከት ዜተቐመጡ ዴንጋጌታት ሒዯ ዲይና
ወይ ሬጅስትራር ቅዴሚ ኣቐዱሙ ክፇሌጦ ይግበር።
ዒንቀፅ 57 - ሔግታት ብትክክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒሌ
ዜኾነ ዲይና ኣብ ኩለ ዜህቦ ፌርዱ ውሳነን ትእዚዜን ብመሰረት ኣብ ስራሔ ዗ሇዉ ሔግታት
ንክኸውን ቐዲማይ ተግባሩ‟ዩ።
ዒንቀፅ 58- መሰሌ በዒሌ ጉዲይ ብማዕረ ምሔሊው
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ቤት ፌርዱ ንዜቐረቡ ተኸራኸርቲ ኩልም ብማዕረ ክርእን
ክሔሌወን ኣሇዎ ። ብቤተሰብ ፣ሃይማኖት ፣ ብሄሬሰብ፣ ፖሇቲካ ፣ ማሔበራዊ ወይ ዴማ ካሌኦት
ርክባቱ ኣብ ናይ ዲይነት ወይ ሬጅስትራር ተግባሩ ፅዕንቶ ከሔዴረለ የብለን።
ዒንቀፅ 59- ትግሃትን ፅፇትን ምርኣይ
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ስርሐ ዜግባእ ትግሃትን ፃዕርን ብምግባር ዗ሇዎ ፌሌጠት
ንምምዕባሌ ክፅዕር ኣሇዎ
ዒንቀፅ 60- ቐፀሮ ዗ይምብዚሔ
ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብሰብ ጉዲይ ንዜቐርበለ ጥረዒን ክንዱ ዜተኸኣሇ ቅሌጡፌ ብዜኾነ ኣገባብ
ክፌፅም ኣሇዎ። ብቁዕ ብ዗ይኾነ ምክንያት ነገራት ከጓትት የብለን።
ዒንቐፅ 61- ክብሪ ቤት ፌርዱ ምሔሊው
ዲይና ይኹን ሬጅስትራር ኣብ ዜኾነ እዋን ብኣሰራርሔኡን ብኣመራርሒ ኽእሇቱን ናይቲ ቤት
ፌርዱ ክብርን ሽምን ክሔለ ይግባእ።
ዒንቀፅ 62- ተረዲዱእኻ ምስራሔ ብዜምሌከት
ዲይና ይኹን ሬጅስትራር ሒቢሮም ምስ ዜሰርሐ መሳርሔቱ ተረዲዱኡ ክሰርሔ ኣሇዎ።
ዒንቀፅ 63- ብትዕግስቲ ምስማዕን ዗ረባ ምውዲእን
ዜኾነ ዲይና ኣብ መጋበእያ ቀሪቦም ብስርዒት ንዜዚረቡ ጠበቓታትን ተኸራኸርትን ኩልም
ብትዕግስቲ ክስምዖምን ነቲ ጉዲይ ኣግባብ ብ዗ሇዎ ኽትዕ ከካይደን ክገበር ኣሇዎ።
ዒንቀፅ 64- ተኸራኸርቲ ምቁፅፃር
ጉቡእ ዗ይኾነ ፀባይ ን዗ረኣዩ ፣ ዗ይግባእ ተግባር ንዜፌፅሙ ወይ ዴማ ከይተዲሇወ ቀሪቦም
ምኽንያት እንዲፇጠሩ ነገር ንከይቋረፅ ንዜፌትኑ ተኸራኸርቲ ዲይና ብኣግባቡ ክግስፆምን
ክእርሞምን ኣሇዎ። ኣዴሊይ እንተኾይኑ እውን ግቡእ ስጉምቲ ክወስዴ ይግባእ።
ዒንቐፅ 65- ኣዋህባ ፌርዱ
ሒዯ ዲይና ናይ ፌረዱ ውሳነ ወይ ትእዚዜ ኣብ ዜህበለ እዋን ብስነ-ስረዒት ሔግታት ብዜዴንግግዎ
መሰረት ናይቲ ጉዲይ መረዲእታ ጭብጥ ናይቲ ክትዕ ኩነታት ብምግሊፅ ኣግባብ ዗ሇዎ ሔጊ ጠቒሱ
ብምብርህራህ ክፅሔፌ ይግባእ።
ዒንቐፅ 66- ናይ ጥፌኣተኝነትን ቅፅዒትን ውሳነ
1. ሒዯ ዲይና ናይ ጥፌኣተኝነት ውሳነ ኣብ ዜህበለ እዋን ተኸሰስቲ ብዜተኸሰስለ ኣንቀፅ
ፇፂሞም ዜተብሃለ ናይ ገበን ተግባር ንምፌፃም የማን ፀጋም መረዲእታ ብዜግባእ ክምዜን
ኣሇዎ።
2. ሒዯ ዲይና ናይ ቅፅዒት ውሳነ ኣብዜህበለ እዋን ተክሳሳይ ገበን ዜፇፀመለ ኩነታት፣ ብዚዕባ
ቅፅዒት ዕሊማን ኣወሳስናን ከምኡውን ሔጊ ዜተዯንገጉ መምርሔታት፣ ብጥንቃቐ ብምምዚን
ንተኸሳሲ ጉቡእ ቅፅዒት ክውስን ይግባእ።
ዒንቐፅ 67- ብሒሳብ ምፌሊይ

ዲይና ብሒሳብ ክፌሇ ዗ሇዎ መሰረታዊ ኣብዜኾነ ሔቶ እምበር ነቲ ጉዲይ ወሳኒ ኣብ ዗ይኮነ ነጥቢ
674
ብሒሳብ ክፇሇ ብምዴሊይ ጥራሔ ንስራሔ ዕንቅፊት ክፇጥር የብለን ። ብሒሳብ ተፇሌዩ ኣብዜፅሔፍ
ሪኢቶ ብዚዕባ እቲ ዗ፇሊሉ ዗ል ጉዲይ ሪኢቶ ካብ ምሃብ ሒሉፈ ናይ ስራሔ ብፆትን ናይ ካሌኦት
ውሇቀ ሰባት ኾነ ሔብረተሰብ ስሚዑትን ክብርን ዜነክእ ሪኢቶ ከቐምጥ ኣይግባእን።
ዒንቐፅ 68- ስነ ምገባር
1. ሒዯ ዲይና ኣብ ናይ ቤት ፌረዱ ሰራሔተኛታትን ኣብ ባዕለን ምንዕዒቕ ዜፇጥሩ ርክባት
ካብ ምምስራት ክዕቀብ ኣሇዎ። ናይ ቤት ፌርዱ ሰራሔተኛታት ክብሪ ክሔሌውን ንበዒሌ
ጉዲይ፣ ንምስክር ወይ ዴማ ናብ ቤት ፌርዱ ንዜመፁ ሰባት ኩልም ትሔትና ከርኢ ኣሇዎ።
2. ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ መጋበእያ ሰራሔተኛታት ስርዒት እንተጉደለን ኣብ
ስርሕም ሸሇሌተኝነት እንተርእዩ ወይ ዴማ ስርሕም ንናይ ውሌቀ ዴሌየቶም ረብሒ
ንከይውዕሌ ክቆፃፀር፣ ጉቡእ ምኽርን ተግሳፅን ክህብ ኣሇዎም።
ዒንቀፅ 69- መዚግብቲ ቤት ፌርዱ ካብ መፀየፌን መነወር ቃሊት ሪኢቶ ነፃ ምግባር
ሒዯ ዲይና ንዜኾነ ወገን ዜቐረበለ ናይ ቤት ፌረዱ መዚግብቲ ኣካሌ ንዜኾኑ ጥርዒናት ካሌኦት
ፅሐፊት ወይ ዴማ ብቓሌ ዜንገሩ ቃሊት ሪኢቶታትን ንፌርዱ ኣዋህባ ኣዴሊይቲ ኾይኖም ክሳብ
዗ይተረኸቡ ካብ መፀየፌን መነወሪ ዜኾኑ ቃሊት ወይ ሪኢቶታት ነፃ ምኻኖም ከረጋግፅ ይግባእ።
ዒንቐፅ 70- ምስትውዒሌን ኣብ ሰራሔኻ ጥንቁቅ ምኻኑ
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር መስተውዒሉ፣ ትሐት፣ ትዕግስተኛን ኣብ ኣሰራርሔኡ ጥንቁቅ ክኾን
ይግባእ።
ዒንቐፅ 71- ስብእና
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብኣከዲዴንኡ፣ ብፀባዩ ብተግባሩን ኣብ ሔማቅ ኸባቢታት
ብምዜውታር ናይ ዲይነት ኽብሪ ከይዋርዴ ክጥንቀቅ ይግባእ።
ዒንቐፅ 72- ብሔጊ ተኣማሚንካ ምስራሔ
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ዲይነት ስርሐ ኣብዜፌፅመለ እዋን ብሒቀኝነት ተኣማንነትን
ብ዗ይገሇ ፌርሔን ስግኣትን ብሔጊ ክሰርሔ ይግባእ።
ዒንቀፅ 73- ስራሔ ሰዒት ምክባር
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ስራሔ ሰዒት ብምኽባር ንኻሌኦት መርኣያ ክኸውን ይግባእ።
ብቑዕ ብምክንያት ከይሃሇዎ ወይ ዴማ ፌቓዴ ከይተዋሃቦ ካብ ናይ ስራሔ ቦትኡ ክፌሇ የብለን።
ዒንቐፅ 74- ምስጢረ ምሔሊው
ሒዯ ዲይና ንዜቐርበለ ጉዲይ ውሳነ ቕዴሚ ምሃቡ ምስዜኾነ ሰብ ብዚዕባ እቲ ጉዲይ ብውሌቀ
ምዜርራብ ወይ ፌቓዴ ከየረኸበ ብዜኾነ መራኸቢ ማእኸናት መግሇፂ ይኹን ሪኢቶ ክህብ
የብለን። ኾይኑ ግን ምስ መሳርሔቱ ኣብ ሔጊ ጉዲይ ምከከር ኣይክዕሌን።
ዒንቐፅ 75 -ካብ መጋበእያ ምሌዒሌ
ሒዯ ዲይና ንሒዯ ጉዲይ ከይርኢ ብሔጊ ዗ኽሌክሌ ኩነታት እንትህለ ወይ ክርኢ ከም዗ይብለ
እንተፇሉጡ መቃወሚ ሒሳብ ክሳብ ዜቐርበለ ከይተፀበየ ምክንያቱ ብዜግባእ ገሉፁ እቲ መጋባእያ
እንተኣሚኑለ ካብ መጋበእያ ክሇዒሌ ኣሇዎ ። ዜርዜር ኣሇዒዒሌኡ ብዜምሌከት ብኣዋጅ ቁፅሪ
49/1994 ኣንቀፅ 8 መሰረት ይውስን።
ዒንቐፅ 76 - መዯሇሉ ምቅባሌ

ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ንዲይነት ኣብ ዜቐርበለ ወይ ዲይነት ቐሪቡ ኣብ ዜተወሰነ ጉዲይ
ብሊዕ፣ መዯሇሉ፣ ውሔብቶ ወይ ዴማ ካሉእ ጥቅሚ ብቀጥታ ይኹን ብተ዗ዋዋሪ መንገዱ ካብ በዒሌ
ጉዲይ ወይ ካብ ካሉእ ዜኾነ ይኹን ሰብ ብምቅባሌ ናይ ዲይነት ኽብሪ ከዋርዴ ኣይግባእን።
ዒንቐፅ 77- ብመማሇዱ ዗ይምስራሔ
ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብመማሇዱ ወይ ዴማ ንዕኡ ቕለዕ ክኸውን የብለን።
ዒንቐፅ 78- ስሌጣን ንናይ ውሌቀ ረብሒ ዗ይምውዒሌ
675
ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዗ይግበኦ ረብሒን ጥቅምን ንምርካብ ወይ ኻሉእ ንክረክብ ስሌጣኑን

ክብሩን መሳርሑ ክገብር የብለን።
ክፌሉ ዒሰርተ
ኣቀራርባን ኣፇፃፅማን ጉዲያት ዱስፕሉን
ዒንቀፅ 79- ብዱስፕሉን ተሒታቲ ምዃን
1. ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ኣብ ክፌሉ 9ተ ዜተገሇፁ ሙያዊ ስነ ምግባር እንተጥሑሱ
ብዴስፕሉን ተሒታቲ ይኸውን።
2. ሒዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዜፇፀሞ ጉዴሊት ዱስፕሉን ብፌታብሄርን ብገበን ሔጊ
ዜህሌዎ ተሒታታይነት ሔሌው ኾይኑ ብመሰረት እዙ ዯንቢ ዜውሰዴ ቅፅዒታት ግና ናብ
ዜኾነ ቤት ፌርዱ ንውሳነ ከይቐርቡ ተፊፃምነት ይህሌዎም።
ዒንቐፅ 80 - ምጥያሽ መፃረይ ኮሚቴ ዱስፕሉን ጉዲያት
ናይ ዱስፕሉን ጉዲያት እንዲፃረየ ውሳነ ሒሳብ ዗ቕርብ ዴሔሪ ሏዙ ኮሚቴ እንተብሃሇ ዜፅዋዕ በዙ
ዯንቢ ተጣይሹ ኣል።
ዒንቐፅ 81- ኣባሊት ኮሚቴ
1. እዙ ኮሚቴ ብጉባኤ ካብ ኣባሊቱ ከከም ኣገዲስነቱ በብጊዙኡ ዜምረፁ ብክሌሌ ዯረጃ
ይኹን ብዝባ ሰሇስተ ኣባሊት ዜህሌውዎ ይኸውን።
2. ኣካቢ ናይታ ኮሚቴ ካብ ኣባሊት ዜተመረፀ ይውን።
ዒንቐፅ 82- ስራሔ ሒሊፌነትን ኣካቢ ናይቲ ኮሚቴ
1. ኣብ ሌዕሉ ዲያኑን ሬጅስትራርን ዜቐረበ ናይ ዴስፕሉን ክስታት በቲ ኮሚቴ ክፃረ ይግበር።
2. ኮሚቴ ዱስፐሉን ክስ ንዜተመስረቶ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ብዚዕባ እቲ ክሲ ክርዲእ ወይ
ዴማ ብፅሐፌ መሌሲ ንክህብ ይእዜዜ።
3. ነቲ ጉዲይ ዜበሇፀ ንምርዲእ ክሔግዜ እዩ ንዜብል ዜኾነ ጉዲይ መረዲእታ ብቓሌ ወይ
ብሰነዴ ክህብ ይገብር።
ዒንቐፅ 83- ኣጀማምራ ክስ ዴስፕሉን
1. ዜኾነ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናይ ዴስፕሉን ጉዴሇታት ኣብዜፌፀመለ እዋን ብዜኾነ ሰብ
ክሲ ክቐርብ ይክእሌ እዩ። እቲ ኣቀራርባ ክስ ዴማ ናይ ወረዲ ወይ ዝባ ቤት ፌርዱ ዲይና
ወይ ሬጅስራር እንኾይኑ እቲ ክሲ ናብ ዝባ ዲያኑ ምም/ር ጉባኤ ይቐርብ። እቲ ዲይና ወይ
ሬጅስትራር ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ እንተኾይኑ ከዒ ናብ ክሌሌ ዲያኑ ምም/ር ጉባኤ
ይቐርብ።
2. እቲ ክሲ ኣብ ሌዕሉ ዝባ ፕረዜዲት እንተኾይኑ ናብ ክሌሌ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ይቐርብ።
ዒንቐፅ 84- ስነ ስርዒት ኣሰራርሒ መፃረይ ኮሚቴ
1. እቲ ኮሚቴ ስርሐ ዜሰርሔ ኣባሊት ኩልም እንትርከቡ እዩ።
2. ናይቲ ኮሚቴ ኣኼባ በቶም ኣባሊት ኮሚቴ ዜውስን ኾይኑ ከከም ኣዴሊይነቱ ዴማ እቲ ኣካቢ
ኮሚቴ ኣኼባ ክፅውዕ ይክእሌ።
3. ናይ ኮሚቴ ውሳነ ሒሳብ ብሙለእ ዴምፂ ዜሒሌፌ ኾይኑ እቲ ኮሚቴ ብሙለእ ዴምፂ ክውሰን
እንተ዗ይክኢለ ብኣብዜሒ ዴምፂ ዜተዋሃበ ውሳነ ናይቲ ኮሚቴ ውሳነ ተገይሩ ይውስዴ። ናይ
ንኡስ ዴምፂ ሪእቶውን ይምዜገብ ሰሇስቲኦም ውሳነ ሒሳብ እንተተፊሊሌዮም ዴማ ናይ
ሰሇስቲኦም ሒሳብ ከም዗ሇዎ ተመዜጊቡ ናብቲ ጉባኤ ይቐርብ።
4. ናይ ኮሚቴ ውሳነ ሒሳብ በቲ ናይቲ ኮሚቴ ኣካቢ ኣቢለ ጊ዗ ከይወሰዯ ንኣካቢ ጉባኤ ክበፅሔ
ይግበር።
ዒንቐፅ 85- እግዴ ብዜምሌከት
1. ናይ ዴስፕሉን ክሲ ንዜቐርበለ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ጉዲይ ብዴስፕሉን ኮሚቴ ተፃርዩ
እቲ ዜተኸሰሰለ ጉዲይ ተፃርዩ ንምፌፃሙ ሒበሬታ እንትረክብ ናብ ጉባኤ ቀሪቡ ክሳብ
676
መወዲእታ ዕሌባት ዜረክብ እቲ ክሲ ዜቐረበለ ዲይና ወይ ሬጅስትራር በቲ ጉባኤ ኣካቢ

ክሳብ ቐፃሉ ኣኼባ ካብ ስራሔ ተኣጊደ ክፀንሔ ክግበር ይክእሌ እዩ።
2. እቲ ዜወሃብ እግዴ ከከም ኹነታቱ ምስ ሙለእ መሃያ ወይ ፌርቂ መሃያ ወይ ዴማ ብ዗ይ
መሃያ ክኸውን ይክእሌ እዩ።
3. ኣብ ውሽጢ 60 መዒሌቲ እቲ ጉባኤ ሒዯ ዕሌባት እንተ዗ይሂቡ እቲ እግዴ ብኣካቢ ጉባኤ
ተሊዑለ እቲ ዜተዒገዯ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ናብ ስርሐ ይምሇስ።
4. ናይ እግዴ መዒሌቲ ከከም ኩነታቱ ክናዋሔ ይክእሌ እዩ።
5. ተኣጊደ ዜፀንሒ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዗ጥፇኦ ዗የሇ ምዃኑ እንተረጋጊፁ ወይ ጥፌኣቱ
ብተግሳፅ ጥራሔ ዗ቅፀዖ ኾይኑ እንትርከብ ናይ ዜተኣገዯለ መሃያ ኩነታት ጉባኤ ይውሰን።
ጥፌኣቱ ካብ ስራሔ ዲይነት ዗ባርሮ ምዃኑ በቲ ጉባኤ እንትውስን እቲ ዲይና ውይ
ሬጅስትራር ተኣጊደ ኣብ ዜፀንሏለ እዋን እቲ ተኣጊደ ዜፀንሏ መሃያ ኣይክፇልን።
ዒንቐፅ 86- ከቢዴን ቐሉሌን ናይ ዴስፕሉን ጥፌኣት ዜበሃሌ
1. እዝም ዜስዕቡ ቐሇሌቲ ናይ ዴስፕሉን ጥፌኣት እዩም።
ሀ. ኣብ ስራሔ እኹሌ ፃዕርን ውፌይነትን ዗ይምርኣይ።
ሇ. ምስ መሳርሔትኻ ተረዲዱእካን ንክትስርሔ ካብ ዗ይምኸኣሌ ኣብ ስራሔ
ዕንቅፊት ምዃን
ሏ. ብ዗ይ እኹሌ ምኽንያት ወይ ዴማ ብ዗ይ ፌቓዴ ብተዯጋጋሚ ካብ ስራሔ
ምትራፇ፣
መ. ብፅሐፌ ወይ ብቃሌ ካብቲ ቤት ፅሔፇት ወይ ካብ ሊዕሇዋይ ሒሊቅኡ ዜወሃቦ
ግሌፅን ሔጋውን ትእዚዜ ዗ይምቅባሌ ወይ ዴማ ተግባራዊ ዗ይምግባርን፣
ረ. ካሌኦት ተመሳሳሉ ኩነታት ብርኪ ዜርኣዩ ቀሇሌቲ ጥፌኣታት እዩም።
ሰ. ንሰብ ጉዲይ ምፅራፌ ፣ ምጉጣጥ፣ ምንሻው፣ እኹሌ ክብርን ምትእንጋዴን
዗ይምርኣይ
ሸ. ኣብ ስራሔ ብሰዒትካ ተረኺብካ ዗ይምውፃእ።
2. እዝም ዜስዕቡ ከበዴቲ ናይ ዱስፕሉን ጥፌኣታት እዮም።
ሀ. ጉቦ ምቅባሌ ወይ ንክዋሃብ ምሔታት፣
ሇ. ንባዕሌኻ ጉቡእ ዗ይኾነ ረብሒ ንምርካብ ወይ ዴማ ካብ ካሉእ ሰብ ንክረክብ ብምሔሳብ
ብመማሇዱ ምስራሔ፣
ሏ. ንባዕሌኻ ወይ ንሳሌሳይ ወገን ንምጥቃም ብምሔሳብ ኣብ ፅሐፌ ንዜሰፇረ ኾነ
ኢሌካ ናብ ሒሶት ምሌዋጥ፣
መ. ምስቲ ትሰርሕ ቀጥታ ርክብ ካብ ዗ሇዎም ሰባት ውሔብቶ ምቕባሌ፣
ረ. ብተዯጋጋሚ ሌቓሔ ብምሌቓሔ ዗ይምምሊስ፣
ሰ. ብ዗ይ ብቁዕ ምክንያት ስራሔቲ ብምዜንጋዕ ኣግባቡ ዗ይምትእንጋዴን ንበዒሌ
ጉዲይ ምጉሌእሊእ፣
ሸ. ኣግባብ ዗ሇዎ ፌረ ነገር ወይ መረዲእታ ኾነ ኢሌካ ንዜምሌከቶ ብምፌሊጥ ውሳነ
዗ዚብዕ ኩነታት ምፌጣር፣
ቀ. ሰኺርካ ኣብ ስራሔ ምርካብ ወይ ሰኺርካ ኣብ ኣዯባባይ ብተዯጋጋሚ ምርኣይ
ናይቲ ሞያን ትካሌ ክብሪ ክጉዴፈ ምግባር፣
በ. ኾነ ኢሌካ ወይ ብሽሇሌተኘነት ኣብ ናይዙ ትካሌ ንብረት ጉዴኣተ ምብፃሔ፣
ተ. ቀሇሌቲ ጥፌኣታት ዜተብሃለ በተዯጋጋሚ ምፇፃም፣
ቸ. ካሌኦት ብተመሳሳሉ ኩነታት ብርኪ ዜርኣዩ ከበዴቲ ጥፌኣት እዩም።
ዒንቐፅ 87 - ቅፅዒት
1. ናይ ተኸሳሲ ጥፌኣት ቐሉሌ እንተኾይኑ ከከምኩነታቱ ብተግሳፅ ፣ ብጽሐፌ መጠንቐቅታን
677
እስካብ ሒዯ ወርሑ መሃያ ቅፅዒት ክበፅሔ ይክእሌ እዩ።

2. ናይ ተኸሳሲ ጥፌኣት ከቢዴ እንትኸውን ዴማ ካብ ሒዯ ወርሑ ዗ይንእስ ናይ መሃያ
ቅፅዒት ወይ ሒዯ መሃያ ወሰኽ ምኽሌካሌ።
3. እቲ ዲይና ወይ ሬጅስትራር ዜፇጽሞም ናይ ዴስፕሉን ጉዴሇታት ብዜግባእ ስርሐ ክፌፅም
዗ይኽእሌ ምዃኑ ወይ ዴማ ተግባሩን ኣመለን ምስ ናይ ዲይነት ወይ ሬጅስትራር ስራሔቲ
዗ይኾነ ምዃኑ እቲ ጉባኤ እንተኣሚንለ ካብ ዲይነት ስርሔ ንክሰናበት ናብ ቤት ምኽሪ
ናይ ውሳነ ሒሳብ የቅርብ።
4. እቲ ጉባኤ ናይ ቅፅዒት ብርኪ እንተይተፀበየ ዜኾነ ቅፅዒት ምስቲ ጥፇኣት ዜመጣጠን
ክዕርፌ ይክእሌ እዩ።
ዒንቐፅ 88 - ሔለፌ ሪኮርዴ ጥፌኣተኝነት
እቲ ኮሚቴ ናይ ቅፅዒት ውሳነ ሒሳብ ነቲ ጉባኤ እንትቐርብ እቲ ዜተኸሰሰ ሰብ ቅዴም ኢለ ዜነበሮ
ሔለፌ ሪኮርዴ ጥፇኣተኝነት እውን ሒቢሩ ብምግሊፅ የቕርብ።
ዒንቐፅ 89- ናይ ጉባኤ ስሌጣንን ተግባርን
1. እቲ ጉባኤ ብዒንቐፅ 45 ብዜተዯንገገ መሰረት ሒዯ ጉዲይ ተፃርዩ እንትቐርብ ነዙ
ዜቐረበለ ጉዲይ ሪኡ በቲ ኮሚቴ ንዜቐረበ ናይ ውሳነ ሒሳብ ከፅዴቖ፣ ከማሒይሾ
ወይዴማ እቲ ኮሚቴ ተወሳኺ ምፅራይ ገይሩ ክቐርብ ክእዜዜ ይኽእሌ
2. እቲ ጉባኤ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺቡዎ እውን ቅዴሚ ናይ መወዲእታ ውስነ ምሃቡ ነቲ
ተኸሳሲ ፀዊዐ ጉዲዩ ከረዴእ ክፌቐዯለ ይክእሌ እዩ።
3. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ጉባኤ ነቲ ኮሚቴ ተወሳኺ ምርመራ ክገብር
እንትእዜዜ ንዜግበር ተወሳኺ ምፅራይ ተኸሳሳይ ሪኢትኡ ብፅሐፌ ክህብን መከሊከሉ
እውን ከቅርብ ክፌቐዯለ ይኽእሌ።
4. ተኸሳሲ በቲ ጉባኤ እንትፅዋዕ ን዗ውፆኦ ወፃኢ ብቤት ፅሔፇት ይሽፇነለ ።
ዒንቐፅ 90- ናይ ጉባኤ ናይ ኣሰራርሒ ስርዒት
1. ካብቶም ናይቲ ጉበኤ ኣባሊት 2/3 እንተዴኣ ተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን።
2. ጉባኤ ውሳነ ዜህብ ብሙለእ ዴምፂ ኾይኑ ኣፇሊሊይ እንትህለ ዴማ በኣብዜሒ ዴምፂ
ዜተውሃበ ውሳነ ናይቲ ጉባኤ ውሳነ ይኸውን። ናይ ንኡስ ዴምፂ ርኢቶ ይምዜገብ።
3. እቲ ጉበኤ ኣብ መዒረ ዴምፂ እንተኾይኑ ኣካቢ ናይ ጉባኤ ዗ሇዎ ውሳነ ናይቲ ጉባኤ
ይኸውን።
4. ብዝባ ጉባኤ ዜተወሰነ ብይግባይ ክሌሌ ጉባኤ ክቐርብ ይክዕሌ እዩ።
ዒንቐፅ 91- ሚስጥራዊነት ምሔሊው
ዜኾነ ነቲ ጉባኤ ቤት ፅሔፇት ዜቐርብ ናይ ክሲ ጥርዒናት ከምኡ ውን በቲ ኮሚቴ ዜተታሒ዗
ጉዲያት እቲ ጉባኤ ናይ መወዲእታ ውሳነ ክሳብ ዜህበልም ብፅኑዕ ሚስጢር ክተሒዜ ይግበር።
ዒንቐፅ- 92 - ናይ ጥፌኣት ውሳነ ብዚዕባ ምስ ማህዯር ምትሔሒዜ
1. ጉባኤ ናይ መወዲእታ ውሳነ ዜህበልም ናይ ጥፌኣተኝነት ውሳነ ዜዒረፇልም ጉዲያት ጥራሔ
ኣብ ተኸሳሳይ ውሌቀ ማህዯር ይተሒሒዘ።
2. ተቐባሌነት ዜሰኣኑ ናይ ክስ ጥርዒናት ዴማ ብፌለይ በቲ ቤት ፅሔፇት ክተሒዘ ይግበር።
ዒንቐፅ 93- ምምሔያሽ ዯንቢ
1. እዙ ዯንቢ ይኹን ውሽጦም ዜሒ዗ ዒንቀፃት ከከም ኣዴሊይነቶም እናተገምገመ በቲ ጉባኤ
ክማሒየሹ ይክእለ እዮም።
2. ጠቅሊሊ ነዙ ዯንቢ ንምምሔያሽ ካብቲ ጉባኤ 1/3 እንተሒቲቱን ብ2/3 ናይቲ ጉባኤ
ኣባሌ እንትዴገፌ ተፇፃምነት ይህሌዎ።
3. ኣብ ውሽጢ ዙ ዯንቢ ዜርከብ ዒንቀፅ ንምምሔያሽ ብ5 ኣባሊት ናይቲ ጉባኤ ዜተዯገፇ
ሒሳብ እንትቐርብ ብኣብዚሒ ዴምፂ ጉባኤ እንትዴገፌ ምምሔያሽ ተግባራዊ ይኸውን።
678
4. ¼ ዲያኑ እንትሒቱን ብኣብዚሒ ዴምፂ ጉባኤተኛ እንትዴገፌ ምምሔያሽ ይግበር።

ዒንቐፅ 94 - መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጠን
1. እዙ ጉባኤ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ ነዙ ዯንቢ መሰረት ብምግባር ዜርዜር
መምርሔታት ከውፅእ ይኽእሌ።
2. ብርኪ ስራሔን ምዯባን፣ ስሌጠናን ዜውውርን ዲያኑ ሬጅስትራርን ብዜምሌከት ነዙ ዯንቢ
መሰረት ብምግባር መምርሔታትን ክወፅእ ስሇጣን ኣሇዎ።
ዒንቐፅ 95- ኣብ ኣገሊሌፃ ፆታ
ኣብዙ ብወዱ ተባዕታይ ፆታ ዜተዯንገገ ንጓሌ ኣንስተይቲ እውን ዜሰርሔ ይኸውን።
ዒንቐፅ 96- ዜተስዒሩ ሔግታት
ቅዴም ክብሌ እናተሰርሏልም ዜፀንሐ ናይ ኣሰራርሒ ሌምዴታት እዙ ዯንቢ ካብ ዜፀዴቐለ ዕሇት
ጀሚሩ ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን።
ዒንቐፅ 97- ዯንቢ ዜፅንዏለ እዋን
እዙ ዯንቢ ካብ ግንበት 01/1997 ዒ.ም ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን።
ሃይሇ ኣብርሃ
ምክትሌ ፕሬዜዯንት
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ
679

Tigray Regional Laws Volume - 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tigray Regional Laws Volume - 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.abyssinialaw.

ኣብ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ

ካብ 1994 ዓ.ም - 1997 ዓ.ም

10ይ ዒመት ቑ.2 10ኛ ዒመት ቑ.2

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

መረፃ ንኣባሌነት ቤት ምኽሪ ኣብ ዛተኻየዯ ቤት አባሌነት በተካሄዯ ምርጫ የተመረጠ

ወሌፌታት ተገዙእነት ኣዴሌዎን ዛመሳሰለ ተገዥነት አዴሌዎንና ከመሳሰለት የስነ

ዯሔንነትን ፀጥታን ጠቓሚ ኾይኑ ጸጥታ ጠቃሚ ሆኖ ሲገኝ ስብሰባው በዛግ

ፀብፃባትን ውሳነ ዛዯሌዩ ጉዲያትን፣ ሪፕርቶችንና ውሳኔ የሚሹ(የሚፇሌጉ)

እንተተረኺቡ እቲ ቤት ምኽሪ ዛምሌከቶም ከተገኘ ምክር ቤት የሚመሇከታቸው

10ይ ዒመት ቑ.3 10ኛ ዒመት ቑ.3

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ  120

ዛዯሇየለ እዋን ናይ ምጥቃም መሰሌ መብት አሇው፡፡

ንምእካብን ንምጉዔዒዛን ካብ ቢሮ ሌምዒት ሇማጓጓዛ ከግብርና ሌማትና የተፇጥሮ

ሇ. ኣብ መቆፃፀሪ ኬሊታት ንዛትሒዛ ነቲ ሇ. በመቆጣጠሪያ ኬሊዎች የተያዖ

ክሌኩሌ ተግባራት የተከሇከሇ ተግባር

ዖበሊሸወ ወይ ዖዙበዏ፣ ወይም ያዙባ፣

ታሔሳስ 1994 ዒ.ም ታሔሳስ 1994 ዒ.ም

10ይ ዒመት ቑ.4 10ኛ ዒመት ቑ.4

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ  120

“ናይ ገጠር መሬት አጠቓቕማን ስራሔ የገጠር መሬት አጠቃቀምና የኢንቨስትመንት

ትሔዛቶ መሬት ኣዋሳኒኡ ተነፂሩ ኣብ ይዜታ መሬት ኣዋሳኙ ተሇይቶ በመዛገብ

ሃፌቲ ተፇጥሮን ዛመሒዲዯር ኮይኑ እዜም የሚተዲዯር ሆኖ እነዘህ አካልች የሚከተለት

ከባቢታት ዛሇዒለ ናይ መሬት ጎንፅታት በመሬት የሚነሱ ግጭቶች ወይም

ዛተመቐለ ጎጆ ኣብ ዛወፅለ እዋን ነቲ የሚይ዗በት ጊዚ ሲዯርስ የመሬታቸው

1. ብቐዲምነት መሬቶም ብዛተፇሊሇየ 1. በቀዯምትነት መሬታቸው በተሇያዩ

ኣግባብ ካብ ዖሇዎ በዒሌ መዘ ናይቲ ከቑሞ ባሇስሌጣን ሌያቋቁመው የሚያስበውን ዴርጅት

ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት ሌማት ስራዎች

እዋን/ጊዚ/ መሰረት ዛገበረ ይኸውን፡፡ የእገዲ ጊዚ መሰረት ያዯረገ ይሆናሌ፡፡

3. ናይ ሒዯ ዒመት መጠንቀቅታ እንትወሃብ 3. የአንዴ ዒመት ማስጠንቀቅያ ሲሰጥ፣

ወገናት ዴሔሪ ምስምማዔ እቲ ውዔሌን ከተስማሙ በኋሊ ውሌ ሇመዋዋሌና ሇማፅዯቅ

ምሟቱ ዛሇመዏ መሬቱ ንውሌደ መሬት ሇሌጁ ሉሇውጥ ይችሊሌ፡፡

ተኻርዩ ዛጥቀም ኢንቨስተር እዜም ዛስዔቡ የሚጠቀም ኢንቨስተር የሚከተለት

ግራውቲ ዛተሰርሐ ዯረታት ይኹን ወሰኖችና መንገድች መገፊትና ማፌረስ

ተፇጥሮን ዛተዋፇረ አንቨስተር እዋን ስራዎች የተሰማራ ኢንቨስተር የይዜታ

ዛስተኻኸለ ንዛምሌከቶ ኣካሌ አካሌ በማሳወቅ ስራውን አግድ ሌቆይ

ብዋኒኑ ዛገዯፇ ዛኾነ ይኹን ኢንቨስተር የተወ ማንኛውም ኢንቨስተር የመሬት ውሌ

መሰጋገሪ ዴንገገ የማሸጋገርያ ዴንጋጌ

4 ቀሇብ እንስሳ ዖራእቲ ምሌማዔ

8 ቅመማ ቅመም ምሌማዔ ሃፌቲ

ዛተፇቀዯ መሌዒሉ ትሔዛቶ መሬት ብሄክታር

ንኢንቨስትመንት መበገሲ በዖሑ እንስሳን ዖዴሉ

ተ. የእርሻ ዒይነት/የተፇጥሮ ሃብት ሌማት/ የተፇቀዯ የመሬት ዜታ

3 የስኳር ተክልች ማሌማት

4 የእንስሳ ቀሇብ ዖሮች ማሌማት

5 ዴንችና ላልች ስራስር ተክልች ማፌራት

6 የጓሮ አትክሌት ማፌራት 100

9 ቡና፣ ሻይ፣ ካካዎ የመሳሰለ መነቃቅያ

በሄክታር የተፇቀዯ የመሬት ይዜታ መነሻ

ናይ መሬት ትሔዛቶ ጊዚ ገዯብ የመሬት ይዜታ ግዚ ገዯብ

ፀጋይ በርሀ ፀጋይ በርሀ

10ይ ዒመት ቁፅሪ 3 10ኛ ዒመት ቁ 3

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ3.60 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ  120

አዋጅ ቁፅሪ 46/1994 አዋጅ ቁፅሪ 46/1994

ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 1.40 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፕ.ሳ 120 42

ሊዔሊዋይ ናይቲ ክሌሌ ሔጊ ፇፃሚ እዩ። ከፌተኛ የሔግ አስፇፃሚ ነው።

1. ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት፣ 1. የአቅም ግንባታ ቢሮ

ሏ. ኢስቲትዮት መሰሌጠኒ አመራርሒ ሏ. ትግራይ የስራ አመራር ማሰሌጠኛ

መሰሌጠኒ ስፕርትን ጽሔፇት ቤት

እንትፌቀዴ ኣብ ስሪሔ የውዔሌ