Volume 1

ኣብ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ
ካብ 1985 ዓ.ም - 1993 ዓ.ም

ዝወፁ ሕጊታት
ጥራዝ ሓደ
www.chilot.me
መእተዊ፡
ሕጊታት /ኣዋጃትን ዯንብታትን/ ክልልና ሓዯ ግዘ ብነጋሪት ጋዜጣ ምስ ተሓተሙ ዲግም ዝሕተምሉ
ዕድል ፀቢብ ብምዃኑ እዞም ሕጊታት ይትረፍዶ ንጠቕላላ ህዝቢ ክልልና ብቐሊሉ ተበፃሒ ክኾኑ ምስ
ባህርይ ስራሕቶም ተተሓሒዙ ዝለዓለ ተዯላይነት ንዘለዎም ንኣካላት ፍትሒ ብፍላይ ኣብ ኣብያተ
ፍርዱ እውን ሕፅረታት እንተጋጥም ይርአ፡፡ ኣብያተ ፍርዱ ንዝህብዎም ዝተፈላለዩ ትእዛዛት፣
ብይናትን ፍርድታትን መሰረት ዝኾንዎም ብነጋሪት ጋዜጣታት ዝተሓተሙ ሕጊታት እምበር ነቶም
ሕጊታት/ነጋሪት ጋዜጣታት ኣጣቒሶም ዝተዲለዉ ኻልኦት ፅሑፋት ወይ መፃሕፍቲ ክኾኑ
ስለዘይኽእሉ እዞም ነጋሪት ጋዜጣታት ብቐረባ ክረኽብዎም ግድን እዩ፡፡
ቅድም ክብል ካብ 1985 ዓ.ም ጀሚሮም ካብ ዝወፁ ሕጊታት ገሊኦም ዝተስዓሩ እኳ እንተኾነ እቶም
ዝተስዓሩ ሕጊታት መሰረት ገይሮም ዝተረኸቡ መሰላትን ግቡኣትን ዝምልከት ክትዕ እንተጋጥም
ዲይነት ዝርአ ነቶም ዝተስዓሩ ሕጊታት መሰረት ብምግባር ብምዃኑ ድሕሪ ምስዓሮም እውን ኣድለይቲ
ከምዝኾኑን ብተወሳኺ እዞም ሕጊታት ኣካል ታሪኽ ክልልናን ሃገርናን ብምዃኖም ብዝግባእ
ተወዱቦምን ተሰኒዶምን ክዕቀቡን ንቕድሚት ንዝግበር ኩለመዲይ ዓውዯ መፅናዕትታትን ስራሕቲ
ምርምርን ዝህልዎም ኣበርክቶ ኣዚዩ ልዑል ብምዃኑ ፡-
ሕጊ ዘይምፍላጥ ይቕረታ ኣየውህብን ዝብል ኣባሃህላ ሓቂ እኳ እንተኾነ ህዝቢ ኣብ ሕጊታት ኣፍልጦ
ንክህልዎ ናይ ምግባር ሓላፍነት ናይ መንግስቲ እዩ፡፡ ስለዚ ኣብ ክልልና ንዝወፁ ሕጊታት
እናተኸታተለ ዲግም ክሕተሙ ብምግባር ንተገልገልቲ ዘቕርብ ሓላፍነት ወሲደ ብቐፃልነት ዝሰርሕ
ኣካል ብዘይምህላዉ፣ ላዕለዋይ ቤት ፍርዱ ክልል ትግራይ ካብ 1985 ዓ.ም ክሳብ 1999 ዓ.ም ዝወፁ
ሕጊታት ዘጠረዞ ዝነኣድ ተበግሶ ኮይኑ ንኣተሓሕዛን ኣጠቓቕማን ብዝምቹ ብዘይምንባሩ፣ ድሕሪኡ
እውን ዝቐፀለ ተመሳሳሊ ስራሕ ብዘይምህላዉ ኣግኣዚ ማእኸል መሰልጠኒ ሰብ ሞያ ኣካላት ፍትሒ
ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ነቲ ዘሎ ክፍተትን ኣድላይነት እዚ ስራሕን ብውነ ብምርዲእ ካብ
1985 ዓ.ም - 2007 ዓ.ም ኣብ ውሽጢ 23 ዓመታት ኣብ ክልልና ዝወፁ ሕጊታት ብምትእኽኻብ
ንተገልገልቲን ተጠቀምትን ንኣተሓሕዛን ኣጠቓቕማን ብዝምቹ ተኸፋፊሉ ከምብሓድሽ ክሕተምን
ክጥረዝን ገይሩ ኣሎ፡፡
ቤት ፅሕፈት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ እዚ ስራሕ ኣብዚ ብርኪ ንክበፅሕ ዝነበሮ
ድልየት ፣ ፃዕርን ሕግታት ኣብ ምትእኽኻብ ዝገበሮ ምትሕብባርን ኣዚዩ ዝነኣድ ኾይኑ ንዕውትነት
እዚ ስራሕ ግዯ ቤት ምኽሪ ዝለዓለ ብምዃኑ ካብ ልቢ ነመስግን ።
ኪኢላታትን ሰራሕተኛታትን ትካልና ንዘርኣይዎ ፅቡቕ ተበግሶን ውፍይነትን እዚ ስራሕ ኣብ
መወዱእታ ብምብፅሑ እንኳዕ ዯስ በለኩም እናበልና ኣብ ብጣዕሚ ዝሓፀረ እዋን ሕቶና ተቐቢሎም
ዯረጃ ፅሬቱ ብዝሓለወ ኣገባብ ኣብዝዯለናዮ ግዘ ተሓቲሙን ተጠሪዙን ክበፅሐልና ንዝገበሩ
ኣመራርሓን ሰራሕተኛታትን ትካል ሕትመት ብርሃንን ሰላምን ካብ ልቢ ነመስግን፡፡
ኣባዱ ወ/ሩፋኤል
ዋና ኣካያዱ ስራሕ ኣግኣዚ ማእኸል መሰልጠኒ ሰብ ሞያ
ኣካላት ፍትሒ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ
ግንቦት 2008 ዓ.ም
www.chilot.me
ተ. አዋጅ ዯንብን ቑፅሪ ሽም ኣዋጅን ዯንብን ገፅ
ቁ
1. ኣዋጅ 1/85 መሰጋገሪ ሕገ መንግስቲ ክልል ትግራይ 1-13
2. ድንጋገ ቁ.1/1985 ዝተወድኡን ኣብ ከይዲ ብዛዕባ ዝርከቡ ጉዳያት ንምውሳን ዝወፀ ድንጋገ 14-19
3. ኣዋጅ ቁ.2/1985 ብዛዕባ ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክልል ናይ ዞባታት ምምሕዳር ዝወፀ ኣዋጅ 20-23
4. ኣዋጅ ቁ.3/1985 ኣብያተ ፍርዲ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፁ ኣዋጅ 24-30
5. ኣዋጅ ቁ.4/1985 ናይ ክልል ትግራይ ናይ ዳያኑ ምምሕዳር ጉባኤ ንምምስራት ዝወፀ ኣዋጅ 31-35
6. ኣዋጅ ቁ.5/1985 ብዛዕባ ምቋም ቢሮታት ብሄራዊ ክልላዊ ምምሕዳር ትግራይ ዝወፀ ኣዋጅ 36-38
7. ኣዋጅ ቁ.6/1985 ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክልል ህ/ፖሊስን ሓለዋ ፀጥታን ሓይሊታት ንምቛም
ዝወፀ ኣዋጅ
39-44
8. ኣዋጅ ቁ.7/1985 ብዛዕባ ምቛም ነጋሪት ጋዜጣ ክልል ትግራይ ዝወፀ ኣዋጅ 45-46
9. ምልክታ ቁ. 1/1985 ብዛዕባ ምቋም ጋዜጣ ዝወፀ ምልክታ 47-49
10. ኣዋጅ ቁ. 1/1987 ሕገ መንግስቲ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ 50-77
11. ኣዋጅ ቁ. 8/1987 ዝተወድኡን ኣብ ከይዲ ዘርከቡን ጉዳያት ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ 78-82
12. ኣዋጅ ቁ. 10/1987 ናይ ክልል ትግራይ ናይ ዳያኑ ምምሕዳር ጉባኤ ንምምስራት ዝወፀ ኣዋጅ 83-84
ቁ.4/1985 ንምምሕያሽ ዝወፀ ኣዋጅ
13. ኣዋጅ ቁ. 11/1987 ናይ ህዝቢ በዓላት ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ 85
14. ኣዋጅ ቁ. 12/1987 ኢንቨስትመንት ንምብርትታዕን ንምስፍሕፋሕን ከምኡ’ውን ቤት ፅሕፈት
ኢንቨስትመንት ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ
86-100
15. ኣዋጅ ቁ. 13/1987 ቤት ፅሕፈት ኦዲትን ቁፅፅርን ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ 101-105
16. ኣዋጅ ቁ. 14/1987 ማሕበራዊ ቤት ፍርዲ ንምቋም ዝወፀ ኣዋጅ 106-118
17. ኣዋጅ ቁ. 2/1988 ባንዴራ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 119-121
18. ዯንቢ ቁ. 1/1988 ናይ ጥብቅና ስራሕ መተሓዳዯርን መቋፃፀርን ዯንቢ 122-133
19. ኣዋጅ ቁ. 3/1988 ማሕበራዊ ኣብያተ ፍርዲ ክልል ትግራይ ንምቛም
ቁ.14/1987 ንምምሕያሽ ዝወፀ ኣዋጅ
ዝወፀ ኣዋጅ 134-135
20. ኣዋጅ ቁ. 4/1988 ነጋሪት ጋዜጣ ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 136-137
21. ኣዋጅ ቁ. 5/1988 ኣብያተ ፍርዲ ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 138-143
22. ኣዋጅ ቁ. 6/1988 ናይ ዳያኑ ምምሕዳር ጉባኤ ንምቋም ዝወፀ ኣዋጅ 144-148
23. ኣዋጅ ቁ. 7/1988 ኮምሽን ዘላቒ ተሃድሶ ከባብን ምዕባለ ሕርሻ ትግራይ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 149-155
24. ኣዋጅ ቁ. 8/1988 ኮምሽን ኣካል መሰልጠንን ስፖርትን ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ
ኣዋጅ
156-159
25. ኣዋጅ ቁ. 9/1988 ስልጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምውሳን
ዝወፀ ኣዋጅ
160-180
26. ኣዋጅ ቁ. 10/1988 ወረዳታት ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 181-189
27. ኣዋጅ ቁ. 11/1988 ቤት ፅሕፈት ጉዳይ ስነ ህዝቢ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ንምቛም
ዝወፀ ኣዋጅ
190-194
28. ኣዋጅ ቁ. 12/1988 በዓል ስልጣን መንገዲታት ገጠር ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ
ኣዋጅ
195-200
29. ኣዋጅ ቁ. 13/1988 ናይ ትግራይ መንእሰይ ብሄራዊ ግልጋሎት ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ 201-204
30. ኣዋጅ ቁ. 14/1988 ቤት ፅሕፈት ምልሻ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 205-207
31. ኣዋጅ ቁ. 15/1988 ቤት ፅሕፈት ኦዲትን ቁፅፅርን ክልል ትግራይ ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ 208-213
32. ኣዋጅ ቁ. 16/1988 ኣርማ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ 214-215
33. ኣዋጅ ቁ. 17/1988 ቤት ፅሕፈት ሕብረት ስራሕ ማሕበራት ሕርሻ ክልል ትግራይ ንምጥያሽ
ዝወፀ ኣዋጅ
216-220
34. ኣዋጅ ቁ. 18/1988 ከተማ መቐለ ብፍሉይ ዞባ ንምቋም ዝወፀ ኣዋጅ 221-226
35. ኣዋጅ ቁ. 19/1988 ግልጋሎት ማይ ከተማታትን ገጠርን ብሄራዊ ክልል ትግራይ ንምቛም ዝወፀ
ኣዋጅ
227-236
36. ኣዋጅ ቁ. 20/1989 ናይ ትግራይ ስራሕ ኣመራርሓ መሰልጠኒ ኢንስትዩት ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 237-241
37. ኣዋጅ ቁ. 21/1989 ናይ ክልል ትግራይ ኣብያተ ማዘጋጃ ምምሕዳር ዝወፀ ኣዋጅ 242-249
38. ኣዋጅ ቁ. 22/1989 ናይ ትግራይ ክልል ቤት ፅሕፈት ጉዳይ ዯቂ ኣንስትዮ ንምቛም ዝወፀ ኣዋጅ 250-253
39. ኣዋጅ ቁ. 23/1989 ኣጠቓቕማ ገጠር መሬት ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ 254-264
www.chilot.me
ተ. አዋጅ ዯንብን ቑፅሪ ሽም ኣዋጅን ዯንብን ገፅ
ቁ
40. ኣዋጅ ቁ. 24/1989 ናይ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ኢንቨስትመንት ኣዋጅ 265-279
41. ኣዋጅ ቁ. 25/1989 ብሄራዊ ክልላዊ ምንግስቲ ትግራይ ናይ ልምዓት ኣካላት ኣዋጅ 280-281
42. ኣዋጅ ቁ. 26/1989 ናይ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራት ናይ ፋይናንስ ምምሕዳር ኣዋጅ 282-305
43. ዯንቢ ቁፅሪ 2/1989 ቤት ፅሕፈት ሚሊሽያ ብ/ክ/መ/ትግራይ መተሓዳዯሪ ዯንቢ 306-315
44. ዯንቢ ቁፅሪ 3/1989 ኣብ ብ/ክ/መ/ትግራይ ኢንቨስትሜንት ብዛዕባ ምብርትታዕ ዝወፀ ኣዋጅ 316-324
45. ዯንቢ ቁፅሪ 4/1989 ሓለዋ ጥዕናን ከባቢያዊ ፅሬትን ዝወፀ ዯንቢ 325-337
46. ዯንቢ ቁፅሪ 5/1989 ቁጠባ ኣቢያተ ኮንስትራክሽንን ምምሕዳርን ኢንተርፕራይዝ መጣየሺ ዯንቢ 338-339
47. ዯንቢ ቁፅሪ 6/1990 ናይ ኣቢያተ ማዘጋጃ ናይ ንግዲ ፣ ሞያን ስራሕትን ግልጋሎት ክፍሊትን ፣ 340-361
ግብርን ቀረፅን ፣ ታርፍ ዯንቢ
48. ኣዋጅ ቁፅሪ 27/1990 ናይ ትግራይ ብ/ክ/መንግስቲ ኣባላት ቤት ምኽሪ ብመረፅቶም አመኔታ ኣብ 362-366
ዝስኣንሉ ግዜ ብዛዕባ ዝወስድ ስጉምቲ ዝወፀ ኣዋጅ
49. ኣዋጅ ቁፅሪ 28/1990 ንስራሕቲ ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ዝተኣወጀ ናይ በጀት ኣዋጅ 367-368
50. ኣዋጅ ቁፅሪ 29/1990 ኣብያተ ፍርዲ ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ እንዯገና ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ 369-373
51. ኣዋጅ ቁፅሪ 30/1990 ስልጣንን ተግባርን ማ/ቤት ፍርዲ ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ዝተኣወጀ ናይ 374-381
በጀት ኣዋጅ
52. ኣዋጅ ቁፅሪ 31/1990 ንስራሕቲ ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ዝተኣወጀ ናይ በጀት ኣዋጅ 382-386
53. ኣዋጅ ቁፅሪ 32/1990 ስልጣንን ተግባርን ማ/ቤት ፍርዲ ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ እንዯገና 387-403
ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ
54. ዯንቢ ቁፅሪ 7/1991 ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ንግዲ ምዝገባ ፍቓድን ዯንቢ 404-450
55. ኣዋጅ ቁፅሪ 36/1991 ኢንስቲትዩት ምርምር ሕርሻ ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ንምቋም ዝወፀ 451-457
ኣዋጅ
56. ኣዋጅ ቁፅሪ 37/1991 ቤት ፅሕፈት ምክልኻልን ምቁፅፃርን ሕማም ኤች ኣይቪ ኤድስ 458-467
ብ/ክ/መ/መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ
57. ኣዋጅ ቁፅሪ 38/1991 ናይ 1992 ዓ/ም በጀት ዓመት ኣዋጅ ብ/ክ/ትግራይ 468-478
58. ዯንቢ ቁፅሪ 8/1992 ኢንተርፕራይዝ ህንፀት ስራሕቲ ማይ ብ/ክ/ትግራይ ንምጥያሽ ዝወፀ ዯንቢ 479-484
59. ዯንቢ ቁፅሪ 10/1992 መመሓዯርቲ ዯንቢ ዓ/ሕጊ ብ/ክ/መ/ትግራይ 485-523
60. ኣዋጅ ቁፅሪ 39/1992 መጣየሺ ኣዋጅ ቤት ፅሕፈት መስፋፍሒ ሕብረት ስራሕ ማሕበራት 524-530
ኣናእሽትን
61. ኣዋጅ ቁፅሪ 40/1992 ዯቀቕቲ ትካላት ንግዲ መስፋፍሒ ቤት ፅሕፈት ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ 531-537
62. ኣዋጅ ቁፅሪ 41/1992 ናይ 1993 ዓ/ም በጀት ዓመት ኣዋጅ በጀት ብ/ክ/ትግራይ 538-548
63. ኣዋጅ ቁፅሪ 42/1992 ናይ 1993 ዓ/ም በጀት ዓመት ንምውሳን ዝወፁ ኣዋጅ ብ/ክ/ትግራይ 549-561
መመሓየሺ
64. ዯንቢ ቁፅሪ 11/1993 ዯንቢ ምምሕዳር ፋይናንስ ክ/ትግራይ 562-595
65. ኣዋጅ ቁፅሪ 43/1993 ናይ 1994 ዓ/ም በጀት ዓመት በጀት ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ ብ/ክ/ትግራይ 596-602
ii
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 1 መቐሇ ነሒሰ 1985 ዒ.ም
1ኛ ዒመት ቁጥር 1
ኣብ መሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ
ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

በኢትዮጵያ የሽግግር መንግስት
የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ናይ ሒዯ ዋጋ 1.25 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ  120
ትሔዜቶ ማውጫ
ኣዋጅ ቑፅሪ 1 አዋጅ ቁጥር 1
ገፅ 1 ገጽ 1
መሰጋገሪ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ የክሌሌ ትግራይ መሸጋገሪያ ሔገ መንግስት

አዋጅ ቁፅሪ 1/1985 አዋጅ ቁ. 1/1985
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ አንዴ
ምዕራፌ ሒዯ ሒፇሻዊ ምዕራፌ አንዴ ጠቅሊሊ
ዒንቀፅ ሒዯ፦ አንቀጽ አንዴ
1. ትግራይ ብናይ ስግግር መንግስቲ ዜወፀ ናይ 1. ትግራይ በሽግግር መንግስት በወጣው
ብሄራዊ ክሌሊዊ ምምሔዲር ኣዋጅ መሰረት ብሓራዊ ክሌሊዊ መስተዲዯር አዋጅ
ብሰሜን ኤርትራ፣ ብምብራቅ ዒፊር(ክሌሌ መሰረት በሰሜን ኤርትራ፣ በምስራቅ
ክሌተ) ፣ ብምዕራብ ሱዲን፣ ብዯቡብን አፊር(ክሌሌ ሁሇት) በምዕራብ ሱዲን፣
ዯቡባዊ ምዕራብን ክሌሌ ሰሇስተ(ወልን በዯቡብና ዯቡባዊ ምዕራብ ክሌሌ
ጎንዯርን) ዗ዋስኖ መሌክዒ ምዴራዊ ሶስት(ወልና ጎንዯር) የሚያዋስናት መሌክአ
ኣቀማምጣ ዗ሇዋ መሬት ዜሒ዗ት ክሌሌ ምዴራዊ አቀማመጥ ያሇው መሬት የያ዗ች
እያ፡፡ ክሌሌ ናት፣
2. ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ ስግግር 2. የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ የሽግግር
ምምሔዲር ኣብ ናይ ክሌለ ውሽጣዊ ጉዲያት መስተዲዯር በክሌለ የውስጥ ጉዲዮች የበሊይ
ሊዕሇዋይ ናይ ፕሇቲካዊ ስሌጣን እዩ፡፡ የፕሇቲካዊ ስሌጣን አሇው፡፡
ዒንቀፅ ክሌተ፣ አንቀፅ ሁሇት
ህዜቢ ትግራይ ብመሰረት ናይ ሽግግር የትግራይ ህዜብ በሽግግር መንግስት
መንግስታዊ ቻርተር ዗ቐመጦ መሰሌ ዒርሰ ውሳነ ቻርተር እንዯተቀመጠው የራሱን እዴሌ በራሱ
ባዕለ ናይ ምውሳን መሰሌ አሇዎ፡፡ ሇመወሰን ስሌጣን አሇው፡፡
ዒንቀፅ ሰሇስተ፣ አንቀፀ ሶስት፣
ህዜቢ ትግራይ መንነቱን ክብሩን የትግራይ ህዜብ ማንነቱና ክብሩን
ንምሔሊው፣ ማሔበራዊን ኢኮኖሚያዊን ኩነታት ሇመጠበቅ፣ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ንምሌዋጥን ንምምዕባሌን፣ ባህለን ታሪኹን ሁኔታዎችን ሇመሇወጥና ሇማዲበር፣ ባህለንና
ከማዕብሌን ከክብርን ከምኡ‟ውን ቋንቁኡ ናይ ታሪኩን ሇማዲበርና ሇማክበር እንዱሁም
ምጥቃምን ምምዕባሌን መሰሌ አሇዎ፣ ቋንቋውን የመጠቀምና የማሳዯግ መብት አሇው፡፡
www.chilot.me
ገፅ 2 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 1/1985
ዒንቀፅ ኣርባዕተ፣ አንቀፅ አራት፣

ህዜቢ ትግራይ ኣብ መሌክዒ ምዴራዊ የትግራይ ህዜብ በመሌክአ ምዴራዊ ክሌለ
ክሌለ ናይ ባዕለ ጉዲይ ናይ ምምሔዲር፣ ውስጥ የራሱ ጉዲይ ሇማስተዲዯር፣ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ኣብ ውሽጢ‟ቲ ማእኸሊይ መሰጋገሪ በማእከሊዊ የሽግግር መንግስት ውስጥ በነፃነት፣
መንግስቲ ብነፃነት፣ ኣዴሌዎ ብ዗ይብለ፣ ግቡእ አዴሌዎ በላሇበት፣ ተገቢ በሆነ የውክሌና
ብዜኾነ ናይ ውክሌና ኣገባብ፣ ውፅኢታዊ አግባብ፣ ውጤታማ ተሳትፍ ሇማዴረግ መብት
ተሳትፍ ክገብር መሰለ እዩ፡፡ አሇው፡፡
ዒንቀፅ ሒሙሽተ አንቀፅ አምስት፣
ኣብ ክሌሌ ትግራይ ዜርከብ ህዜቢ በትግራይ ክሌሌ የሚገኙ ህዜብ
ብሄር(ብሄረሰባት) ምስ ዜዯሌዩ ካሉእ ህዜቢ ብሄረ(ብሄረሰብ) ከሚፇሌገው ላሊ ሔዜብ
ብሄር ፣ ብሄረሰባት ሒቢሩ ክውዯብ ክካሇሌ ብሄር፣ ብሄረሰቦች ጋር አብሮ ሇመዯራጀትና
መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ሇመካሇሌ መብት አሇው፡፡
ዒንቀፅ ሽደሽተ፣ አንቀፅ ስዴስት
ካብ‟ዙ ንሊዕሉ ዜተጠቐሱ ወይ ኣብቱ ከዙህ በሊይ የተጠቀሱ መብቶች ወይ
ቻርተር ተቐሚጦም ዗ሇዉ ነፃነትን መሰሊትን በቻርተሩ ሰፌረው የሚገኙት ነፃነቶችና
ተዒጊቶም፣ ተረጊፆም፣ ተሸራሪፍም ኣብ መብቶች ታግዯዋሌ፣ ተረግጠዋሌ ወይም
ዜርከብለ ጊዛ ናይ ባዕለ ዕዴሌ ባዕለ ክሳብ ተሸራርፇው የሚገኙበት ወቅት የራሱ እዴሌ
ነፃነት ናይ ምውሳን ተግባራዊ ናይ ምግባርን በራሱ እስከ ነፃነት የመወሰንና ተግባራዊ
መሰሌ ኣሇዎ፡፡ የማዴረግ መብት አሇው፡፡
ክፌሉ ክሌተ፣ ክፌሌ ሁሇት
ምዕራፌ ክሌተ፣ ምዕራፌ ሁሇት
መሰረታዊ ነፃነት፣ መሰሌን የዛጎች መሰረታዊ ነፃነት መብት
ግቡእን ዛጋታት፣ ግዳታዎች
ዒንቀፅ ሸውዒተ አንቀፅ ሰባት፣
ኣብ መንጎ ዛጋታት ብፆታ፣ ብቋንቋ፣ በዛጎች መካከሌ በፆታ በቋንቋ፣
ብሃይማኖት፣ ኣብ ኣተሒሳስባን እምነትን በሃይማኖት፣ በአስተሳሰብ(አመሇካከት) ወይም
ወይከዒ ብካሉእ መዲያት ኣፇሊሊይ ኣይግበርን፣ በላልች መስኮች ሌዩነት አይዯረግም ዛጎች
ኣብ ቅዴሚ ሔጊ ማዕረ እዮም፡፡ በሔግ ፉት እኩሌ ናቸው፡፡
ዒንቀፅ ሸሞንተ አንቀፅ ስምንት፣
ዛጋታት ናይ እምነት፣ ናይ ሏሳብ ምግሊፅ፣ ዛጎች የእምነት፣ ሃሳብ የመግሇፅ፣
ናይ ምውዲብ፣ ብሰሊም ናይ ምእካብን የመዯራጀት፣ በሰሊም የመሰብሰብና የመቃወም፣
ምቅዋምን፣ ሰሊማዊ ሰሌፉ ናይ ምግባርን ነፃነት ሰሊማዊ ሰሌፌ የማዴረግ ነፃነት አሊቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ ትሽዒተ አንቀፅ ዗ጠኝ፣
ዛጋታት ናይ ካሌኦት መሰሊት ክሳብ ዛጎች የላልች መብቶች እስካሌተጋፈ ዴረስ
዗ይተዲፌኡ ኣብ ዜኾነ ናይ ፕሇቲካ ምንቅስቓስ በማንኛውም የፕሇቲካ እንቅስቃሴ፣
ብ዗ይ ዜኾነ ይኹን ተፅዕኖን መዕገትን ናይ ከማንኛውም ተፅዕኖ እና ገዯብ የመሳተፌ እና
ምስታፌን ብፒርቲታት ናይ ምውዲብን መሰሌ በፒርቲዎች የመዯራጀት መብት አሊቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ፣ አንቀፅ አስር፣
ዜኾነ ሰብ ኣብ‟ዙ ክሌሌ ውሽጢ ብነፃ ማንኛውም ሰው በዙህ ክሌሌ ውስጥ ነፃ
ሰሪሔኻ ናይ ምንባርን ካብ ቦታ ናብ ቦታ ናይ ሰርቶ የመኖርንና ከቦታ ወዯ ቦታ የመንቀሳቀስ
ምንቅስቓስን መሰለ ሔሌው እዩ፡፡ መብቱ የተጠበቀ ነው፡፡
www.chilot.me
ገፅ 3 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 1/1985
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ አንቀፅ አስራ አንዴ፣

1. መንግስቲን ሃይማኖትን ዜተፇሊሇዩ እዮም፣ 1. መንግስትና ሃይማኖት የተሇያዩ ናቸው፡፡
መንግስቲ ኣብ ናይ ሃይማኖት ጉዲያት ኢደ መንግስት በሃይማኖት ጉዲዮች ጣሌቃ
ኣየእትውን፣ አይገባም፡፡
2. ዛጋታት ናይ ሒሳብ ናይ ህሌውና፣ ናይ 2. የዛጎች የሃሳብ፣ የህሉና፣ የሃይማኖት
ሃይማኖት እምነትን ነፃነቶም ዜተረጋገፀ‟ዩ፡፡ እምነትና ነፃነት የተረጋገጡ ናቸው፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ክሌተ አንቀፅ አስራ ሁሇት፣

ኣብ ውሽጢ ስዴራ ይኹን ብሔብረተሰብ በቤተሰብ ውስጥም ሆነ በሔብረተሰብ ዯረጃ
ዯረጃ ናይ ዯቂ ኣንስትዮ መሰሌን ማዕርነትን የሴቶች መብትና እኩሌነት የተረጋገጠ ነው፡፡
ዜተሒሇወ‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሰሇስተ አንቀፅ አስራ ሶስት፣
ሒዲር ናይ ሔብረተሰብ መሰረት ከም ምዃኑ ትዲር የህብረተሰብ መሰረት እንዯመሆኑ
መጠን ብሔጊ ሒሇዋ ይግበረለ፡፡ ኣብ ውሽጢ መጠን በሔግ ጥበቃ ይዯረግሇታሌ፡፡ በትዲርና
ሒዲርን ካብ ሒዲር ወፃእን ዜተወሇደ ቆሌዐ ከትዲር ውጭ የተወሇደ ሌጆች በሔግ እኩሌ
ብሔጊ ማዕረ እዮም፣ ናቸው፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኣርባዕተ ፣ አንቀፅ አስራ አራት፣
ዜኾነ ዛጋ ኣብ‟ዙ ክሌሌ ውሽጢ ክመርፅን በዙህ ክሌሌ ውስጥ ማንኛውም ዛጋ
ክምረፅን መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ ይውሰን፡፡ የመምረጥ የመመረጥ መብት አሇው፣ ዜርዜሩ
በሔግ ይወሰናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒሙሽተ፣ አንቀፅ አስራ አምስት፣
ዜኾነ ዛጋ ኣብ ዜኾነ ማሔበር፣ ማሔበራዊ ማንኛውም ዛጋ በማንኛውም ማሔበር፣
ኢኮኖሚያዊ ትካሌ፣ ኣብ መንግስታዊ መሒውር ማህበራዊ ኢኮኖሚያዊ ዴርጅት በመንግስታዊ
ክሰርሔ ወይ ኣባሌ ክኸውን ኣይግዯዴን፡፡ መዋቅር ሇመስራት ወይም ኣባሌ ሇመሆን
አይገዯዴም፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሽደሽተ፣ አንቀፅ አስራ ስዴስት፣
ዜኾነ ብመንግስቲ ዜውሃቡ ናይ ትምህርቲ ማንኛውም ሰው በመንግስት የሚሰጡ
፣ ጥዑና፣ ወይ ካሌኦት ግሌጋልት ብማዕረ ናይ የትምህርት፣ የጤና፣ ወይም ላልች
ምርካብ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ አገሌግልቶች በእኩሌ የማግኘት መብት አሇው፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸውዒተ፣ አንቀፅ አስራ ሰባት፣
ናይ ዜኾነ ሰብ ናይ ውሌቀ ዋንነትን ማንኛውም ሰው የግሌ ይዝታና ንብረት
ንብረትን ብሔጊ ሔሌው እዩ፡፡ በሔግ የተጠበቀ ነው፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸሞንተ፣ አንቀፅ አስራ ስምንት፣
ዜኾነ ሰብ ንብረት ናይ ምጥራይ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ማንኛውም ሰው ንብረት የማፌራት መብት
አሇው፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ትሽዒተ፣ አንቀፅ አስራ ዗ጠኝ፣
ዜኾነ ሰብ ናይ ስርሐ ፌርያት ኣብ ነፃ ዕዲጋ ማንኛውም ሰው የስራው ፌሬ(ውጤት) በነፃ
ኣቅሪቡ ሸይጡ ክጥቀም መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ገበያ አቅርቦ ሽጦ ሇመጠቀም መብት አሇው፡፡
ዒንቀፅ ዕስራ፣ አንቀፅ ሃያ፣
ዜኾነ ሰብ ተገዱደ ክሰርሔ ኣይግበርን፡፡ ናይ ማንኛውም ሰው ተገድ እንዱሰራ
ጉሌበቱ ዋጋ ብ዗ይ ሔግንስርዒትን አይገዯዴም፡፡ የጉሌበቱ ዋጋ ያሇ ሔግ
ኣይሔዯግን(ኣይምንጠሌን)፡፡ አይነጠቅም፡፡
www.chilot.me
ዒንቀፅ ዑስራን ሒዯን፣ አንቀፅ ሃያ አንዴ፣

ናይ ስግግር እዋን ናይ መሬት ፕሉሲ ከም የሽግግር ወቅት የመሬት ፕሉሲ
ዜተሒሇወ ኮይኑ ዜኾነ ዛጋ ትሔዜቶ መሬት ናይ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማንኛውም ሰው የመሬት
ምጥቃም መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ ክውሰን ይዝታው የመጠቀም መብት አሇው፡፡ ዜርዜሩ
እዩ፡፡ በሔግ የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ክሌተን፣ አንቀፅ ሃያ ሁሇት፣
ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ንናይ ሔብረተሰብ የክሌለ መስተዲዯር ሇሔብረተሰቡ ጥቅም
ጥቅሚ ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ዜረኸቦ ጊዛ ዜኾነ አስፇሊጊ ሆኖ የሚያገኝበት ወቅት ማንኛውም
ንብረት ክገዜእ፣ ግቡእ ክፌሉት ሂቡ ክጥቀም ንብረት ሇመግዚት፣ ተገቢ ክፌያ በመስጠት
ወይ ካሔሳ ብምክፊሌ ክወርስ ይክእሌ‟ዩ፡፡ ሇመጠቀም ወይም ካሳ በመክፇሌ ሇመውረስ
ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ሰሇስተን፣ አንቀፅ ሃያ ሶሰት፣
ናይ ዜኾነ መንበሪ ገዚ ኣይዴፇርን፣ ሔጊ የማንኛውም ሰው መኖሪያ ቤት
ብግሌፂ ካብ ዗ቐመጦ ወፃኢ ዜኾነ ሰብ ብ዗ይካ አይዯፇርም፣ ሔግ በግሌጽ ከሚያ዗ው ውጭ
ናይቲ በዒሌ ገዚ ፌቓዴ ናብ መንበሪ ገዜኡ ክኣቱ ማንኛውም ሰው ያሇ ባሇቤቱ ፇቃዴ ወዯ
ኣይፌቀዴን፡፡ ከምኡ‟ውን ንብረቱ ይኹን መኖሪያ ቤቱ ሉገባ አይችሌም፡፡ እንዱሁም
መሌእክቱ ኣይፌተሽን፡፡ መሇእክቱም ሆነ ንብረቱ አይፇተሽም፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ኣርባዕተን፣ አንቀፅ ሃያ አራት፣
ሔጊ ብግሌፂ ካብ ዗ቐመጦ ወፃኢ ዜኾነ ሰብ ሔግ በግሌጽ ከሚያ዗ው በስተቀር
ገበን እንተፇፀመ ኢዴ ብኢዴ እንተ዗ይተረኺቡ ማንኛውም ሰው ወንጀሌ ሉፇጽም እጅ ከፇንጅ
ኣይተሒዜን፡፡ ዜኾነ ሰብ ዗ንጊዐ እንተተባሂለ ካሌተገኘ በስተቀር አይያዜም፡፡ ማንኛውም ሰው
ኣብ ውሽጢ “48” ሰዒት ኣብ ቀረብኡ ናብ ዗ል ቢ዗ገይ በ48 ሰዒታት ውስጥ ወዯ አቅራቢያው
ቤት ፌርዱ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ወዯ ሚገኘው ፌርዴ ቤት መቅረብ አሇበት፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ሒሙሽተን፣ አንቀፅ ሃያ አምስት፣
ዜኾነ ሰብ ስቃይ ዜተመሌኦን ኢሰብኣዊ፣ ማንኛውም ሰው ስቃይ የሞሊበት ኢሰብአዊ፣
የዋርዴ እዩ ዜብሃሌን ቅፅዒት ወይ ኣተሒሔዚ የሚያዋርዴ ቅጣት ወይም አያያዜ
ኣይግበሮን፡፡ አይዯረግሇትም፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ሽደሽተን፣ አንቀፅ ሃያ ስዴስት፣
1. ዜኾነ ሰብ ብቤት ፌርዱ ዗ይተፇረድ ወይም 1. ማንኛውም ሰው በፌርዴ ቤት ሳይፇረዴበት
ወይ ላሊ ሔጋዊ ትእዚዜ ሳይሰጥበት በሆነ
዗ይተወሰኖ ወይ ካሉእ ሔጋዊ ትእዚዜ
በላሊ ባሇስሌጣን የተያ዗ ወይም የታሰረ
እንከይተውሃቦ ብዜኾነ ካሉእ በዒሌ ስሌጣን ወይምእንዲይንቀሳቀስ የታገዯ እንዯሆነ
ዜተተሒ዗ ወይ ዜተኣሰረ ወይ ከይንቀሳቐስ ዯረሰብኝ የሚሇውን በዯሌ
ዜተኣገዯ እንተኾይኑ እቲ በፂሐኒ ዜብል እንዱነሳሇት(እንዱቀርሇት) ራሱ ሇፌርዴ
ቤት ማመሌከት ይችሊሌ፡፡
በዯሌ ክሇዒሇለ ባዕለ ናብ ቤት ፌርዱ
ከመሌክት ይክእሌ እዩ፡፡
2. እቲ ተበዱሇ ዜበሇ ሰብ ብዜኾነ ምኽንያት 2. በዯሌ ዯረሰብኝ የሚሇው ሰው ራሱ በሆነ
ባዕለ ናብ ቤት ፌርዱ ቀሪቡ ከመሌክት ምክንያት ፌርዴ ቤት ቀርቦ ማመሌከት
እንተ዗ይክኢለ ካሉእ ሰብ ከምሌክተለ ካሌቻሇ ላሊ ሰው ሉያመሇክት ይችሊሌ፡፡
ይክእሌ እዩ፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ሸውዒተን፣ አንቀፅ ሃያ ሰባት፣
ዜኾነ ብገበን ዜተኸሰሰ ሰብ ገበነኛነቱ ማንኛውም በወንጀሌ የተከሰሰ ሰው
ብቤት ፌርዱ ክሳብ ዗ይተረጋገፀ ከም ገበነኛ ጥፊተኛነቱ በፌርዴ ቤት እስካሌተረጋገጠ
www.chilot.me
አይቁፀርን፡፡ ዴረስ፣ ጥፊተኛ ሆኖ አይቆጠርም፡፡

ዒንቀፅ ዑስራን ሸሞንተን፣ አንቀጽ ሃያ ስምንት፣
ዜኾነ ሰብ ንዜቐረበለ ናይ ገበን ክሲ ኣብ ማንኛውም ሰው የሚቀርብሇት የወንጀሌ ክስ
ነፃ ቤት ፌርዱ ክረኣየለን ክካሊኸሌን መሰለ በነፃ ፌረዴ ቤት እንዱታይሇት እና ሇመከሊከሌ
ዜተሒሇወ እዩ፡፡ መብት አሇው፡፡
ዒንቀፅ ዑስራን ትሽዒተን አንቀፅ ሃያ ዗ጠኝ፣
1. ዜኾነ ሰብ ነፃነትን መሰሌን ዜረጋገፀለ ናይ 1. ማንኛውም ሰው ነፃነቱና መብቱ
ካሌኦት ነፃነትን መሰሌን ክሳዕ ዗ይተዲፇረ የሚረጋገጥሇት የላልች ነፃነት እና መብት
እዩ፡፡ እስካሌተጋፊ ዴረስ ነው፡፡
2. ናይ ዜኾነ ሰብ ነፃነትን መሰሌን ክግዯብ 2. የማንኛውም ሰው ነፃነትና መብት ገዯብ
ዜክእሌ ንናይ ካሌኦት ሰባት ነፃነትን የሚዯረግሇት የላልች ሰዎች ነፃነት እና
መሰሌን ግቡእ ፌሌጦ፣ ክብሪ፣ ሞራሌን ስነ- መብት ተገቢ እውቅና፣ ክብር፣ ሞራሌና
ምግባርን፣ ናይ ህዜቢ ስርዒትን ፀጥታን ስነ-ምግባር፣ የሔዜብ ሰሊምናፀጥታን
ከምኡ‟ውን ንናይ ሔብረተሰብ ዱሞክራሲያዊ እንዱሁም የሔብረተሰብ ዱሞክራሲያዊ
ህይወት ዴሔንነት ንምሔሊው ኣዴሊይ ሔይወት ዴህንነት ሇመጠበቅ አስፇሊጊ
ኩነታት ንምምሊእ ይኸውን፡፡ ሁኔታዎችን ሇሟሟሊት ብቻ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሰሊሳ፣ አንቀፅ ሰሊሳ፣
ዜኾነ ሰብ ናይ ቻርተር መምርሑን ብኡ ማንኛውም ሰው ቻርተሩንና በቻርተሩ
መሰረት ዜወፀ ሔግን ናይ ምክባር ግቡእ አሇዎ፡፡ መሰረት የወጣ ሔግ ማክበር ግዳታ አሇበት፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ ክፌሌ ሶስት
ስግግር ምምሔዲር ቅርፅን ኣሰራርሒን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የሽግግር
ምዕራፌ ሰሇስተ መስተዲዯር ቅርፅና አሰራር
ሒፇሻዊ፣ ምዕራፌ ሶስት፣
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሒዯን፣ አንቀፅ ሰሊሳ አንዴ፣

ናይቲ ክሌሌ ክሌሊዊ ናይ ስግግር የክሌለ የሽግግር መስተዲዯር በክሌሌ፣
ምምሔዲር ብክሌሌ፣ ብዝባ፣ ብወረዲ፣ ጣብያን በሪጅን በወረዲ እና በጣብያ(ቀበላ) የሚቋቋም
ቀበላን ዜህነፅ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሰሊሳን ክሌተን አንቀፅ ሰሊሳ ሁሇት፣
ናይቲ ክሌሌ ብሄራዊ ናይ ስግግር የክሌለ ብሄራዊ መስተዲዯር ሔግ አውጪ፣
ምምሔዲር ናይ ሔጊ መውፅኢ፣ ሔጊ መፇፀሚን ሔግ አስፇፃሚ እና የዲኝነት አካሊት ያለት
ናይ ዲይነትን ኣካሊት ዗ሇዎ ዜሇዒሇ ናይ ስሌጣን ከፌተኛ ስሌጣን ያሇው አካሌ ነው፡፡
ኣካሌ እዩ፡፡
ምዕራፌ ኣርባዕተ፣ ምዕራፌ አራት፣
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ቤት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ምክሪ(ባይቶ)
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሰሇስተን፣ አንቀፅ ሰሊሳ ሶስት፣
ብሄራዊ ክሌሊዊ ቤት ምኽሪ ናይቲ ክሌሌ ብሓራዊ ክሌሌዊ ምክር ቤት የክሌለ
ዜሇዒሇ ናይ ሔጊ መውፅኢ ኣካሌ እዩ፡፡ የበሊይ የሔግ አውጪ አካሌ ነው፡፡
ዒንቀፅ ሰሊሳን ኣርባዕተን አንቀፅ ሰሊሳ አራት፣
1. ብሄራዊ ክሌሊዊ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ኣብ 1. የክሌለ ብሓራዊ ምክር ቤት ትግራይ
ትግራይ ካብ ዜርከባ ወረዲታት ዜተመረፁ ከሚገኙ ወረዲዎች በተመረጡ የሔዜብ
www.chilot.me
ወከሌቲ ህዜቢ ዗ቑምዎ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተወካዮች የሚቋቋም ብሓራዊ ክሌሊዊ

ጉባኤ እዩ፡፡ ጉባኤ ነው፡፡
2. እቲ ጉባኤ ዜቐውም ካብ ነፌስ ወከፌ ወረዲ 2. ጉባኤው የሚቋቋመው ከእያንዲንደ ወረዲ
ሰሇስተ ተወከሌቲ ብህዜቢ ዜተመረፁ ሶስት የሔዜብ ተወካዮች የተመረጡ
ምዃኖም ምስተረጋገፀ እዩ፡፡ መሆናቸው ሲረጋገጥ ነው፡፡
3. ብሄራዊ ክሌሊዊ ጉባኤ ምሌኣተ ጉባኤ 3. ብሄራዊ ክሌሌዊ ጉባኤ ምዕሊተ ጉባኤ
ዜህሌዎ ካብ ክሌተ ሲሶ 2/3 ንሊዕሉ ናይ የሚኖረው
ወረዲታት ተወከሌቲ እንተተረኺቦም እዩ፡፡ ከሁሇት እጅ 2/3 በሊይ የወረዲ ተወካዮች
ሲገኙ ነው፡፡
4. በዙ መሰረት ዜተመስረተ ጉባኤ ብሄራዊ 4. በዙህ መሰረት የተመሰረተ ጉባኤ ብሓራዊ
ክሌሊዊ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ይኸውን፡፡ ክሌሊዊ ምክር ቤት ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሒሙሽተን፣ አንቀፅ ሰሊሳ አምስት፣

ስሌጣንን ተግባርን ብሄራዊ ክሌሊዊ ቤት የብሄራዊ ክሌሊዊ ምክር ቤት ስሌጣንና
ምኽሪ(ባይቶ) ተግባር
ናይ ክሌሌ ብሄራዊ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) በዙ የብሄራዊ ክሌሊዊ ምክር ቤት በዙህ ሔግ
ሔጊ መንግስቲ ንኻሌኦት ናይቲ ምምሔዲር መንግስት ሇላልች የመስተዲዯሩ አካሊት በዙህ
ኣካሊት፣ ብመሰረት እዙ ሔጊ መንግስቲ፣ ካብ ሔገ መንግስት ከሚሰጣቸው ስሌጣን ውጪ
ዜህቦም ስሌጣን ወፃኢ ኣብ ዗ሇዉ ጉዲያት ውሳነ ባሇጉዲዮች ውሳኔ የሚሰጡት ስሌጣን የምክር
ናይ ምሃብ ስሌጣን ናይቲ ቤት ምኽሪ ኮይኑ እቲ ቤቱ ሆኖ ምክር ቤቱ ከዙህ የሚከተለት
ቤት ምኽሪ እዙ ዜስዕብ ተግባርን ስሌጣንን ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፡፡
ይህሌዎ፡፡
1. ናይ ክሌሌ ናይ ስግግር እዋን ሔጊ 1. ክሌለ የሽግግር ወቅት ሔገ መንግስት እና
መንግስቲን ካሌኦት ሔግታትን የውፅእን፣ ላሇልች ዴንጋጌዎች ያወጣሌ፣ ያሻሽሊሌ፣
የመሒይሽን፣
2. ናይቲ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር በጀት 2. የክሌለ የሽግግር መስተዲዯር በጀት
የፅዴቅ ያፀዴቃሌ፣
3. ናይቲ ክሌሌ ናይ ነዊሔን ናይ ሒፂርን ግዛ 3. የክሌለ የረጅም እና የአጭር ጊዛ
ማሔበራዊን ቁጠባውን ትሌምታት የፅዴቅ የማሔበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ እቅድች
ያፀዴቃሌ፣
4. ናይቲ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር ናይ 4. የክሌለ የሽግግር መስተዲዯር የገቢ ምንጭ፣
ኣታዊ ፌሌፌሌ፣ ቀረፅን ግብርን ይውስን፣ ቀረጥና ግብር ይወስናሌ፣ በአገር ውስጥ
ኣብ ውሽጢ ሃገር ካብ ናይ ሌቃሔ ፌሌፌሊት ከብዴር ምንጮች ይበዯራሌ፣
ይሌቃሔ፡፡
5. ኣብቲ ክሌሌ ዜወሃብ ህዜባዊ ግሌጋልት 5. ሇሔዜቡ የሚሰጡ አገሌግልቶች ይወስናሌ፣
ይውስን፣ ኣዴሇይቲ ማሔበራዊን ቁጠባዊን አስፇሊጊ ማሔበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ
ትካሊት የቕውም፡፡ ዴርጅቶች ያቋቁማሌ፣
6. ናይቲ ክሌሌ ሰሊምን ፀጥታን ንምሔሊው 6. የክሌለ ሰሊምና ፀጥታ ሇመጠበቅ
዗ዴሌዩ ናይ ፀጥታን ፕሉስን ሒይሉ የሚያስፇሌግ የፕሉስ ኃይሌ ያቋቁማሌ፣
የቕውም
7. ኣብ ውሽጢ እቲ ክሌሌ ዝባታት፣ 7. በክሌለ ወስጥ ሪጅኖች፣ ወረዲዎች፣
ወረዲታት፣ ጣብያታት፣ ቀበላታት ይሃንፅ፣ ጣብያዎች እና ቀበላዎች ያቋቁማሌ፣
ናይቲ መሬት ስፌሒቶምን ስሌጣኖምን የመሬት ስፊታቸው እና ስሌጣናቸው
ይውስን፣ ይወስናሌ፣
www.chilot.me
8. ምስ ካሌኦት ብሄራዊን ክሌሊውን ናይ ስግግር 8. ከላልች ብሄራዊና ክሌሌዊ የሽግግር

ምምሔዲራት ዜተገበረ ስምምዕነት የፅዴቕ መስተዲዴሮች የተዯረገ ስምምነት
ያፀዴቃሌ፣
9. ካብ መንጎ ናይቲ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ኣባሊት 9. ከምክር ቤቱ ኣባሊት መካከሌ ስራ አስፇፃሚ
ናይ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሊት፣ ናይቲ ኮሚቴ አባሊት፣ የምክር ቤቱ ሉቀ መንበር፣
ቤት ምኽሪ፣ ባይቶ ኣቦወንበርን፣ ምክትሌ ምክትሌ ሉቀ መንበርና ፀሒፉን
ኣቦወንበርን ፀሒፌን ይመርፅ፣ ይመርጣሌ፣
10.ናይቲ ክሌሌ ምምሔዲር ናይ ዲይነት 10.የክሌለ መስተዲዯር የዲኝነት አካሊትና
ኣካሊትን ናይ ዒቃቢ ሔጊ ቤት ፅሔፇትን የአቃቤ ሔግ ጽ/ቤት ያቋቁማሌ፣
የቕውም፣
11.ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ኣካሊት የቑውም 11.የኦዱትና ቁጥጥር አካሊት ያቋቁማሌ
ሒሊፉ‟ውን ይሸይም፣ ኃሊፉውንም ይሾማሌ፣
12.ናይቲ ክሌሌ ሊዕሇዋይን ማእኸሊይን ኣብያተ 12.የክሌለ የበሊይና የማእከሌ ፌርዴ ቤቶች
ፌርዱ ፔረዙዲንትታትን ዲያኑን ይሸይም፡፡ ፔሬዙዲንቶች እና ዲኞች ይሾማሌ፣
13.ናይቲ ክሌሌ ዒቃቢ ሔጊ ይሸይም 13.የክሌሌ አቃቤ ሔግ ይሾማሌ፣
14.ናይቲ ምምሔዲር ፇፀምቲ ኣካሊትን ናይ 14.የመስተዲዯሩ ሥራ አስፇጻሚ አካሊት እና
ዜተፇሊሇዩ ካሌኦት ኣካሊትን ስሌጣንን የተሇያዩ ላልች አካሊት ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ይውስን፣ ይወስናሌ፣
15.ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ዜተፇሊሇዩ ሒሇፌቲ 15.የክሌለ መስተዲዯር የተሇያዩ ኃሊፉዎች
ይሸይም፣ ይሾማሌ፣
16.ብኣቦወንበር ኣቢለ ንናይ ማእኸሊይ 16.በሉቀ መንበሩ አማካኝነት ሇማእከሊዊ
መሰጋገሪ መንግስቲ ናይ ተወከሌቲ ቤት የሽግግር መንግስት የተወካዮች ምክር ቤት
ምኽሪ ብዚዕባ ናይ ስርሐ ምንቅስቓስ በቢ የስራው እንቅስቃሴ በሚመሇከት በየሶስት
ሰሇሰተ ወርሑ ፀብፃብ የቕርብ፣ ወሩ ሪፕርት ያቀርባሌ፣
17.ንስርሐ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ቀወምቲን 17.ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ቋሚና ጊዙያዊ
ጊዙያዊን ኮምሽናት የቕውም፣ ኮሚሽኖች ያቋቁማሌ፣
18.ናይቲ ክሌሌ ተፇጥሮኣዊ ሃፌቲ ክሔሇውን፣ 18.የክሌለ የተፇጥሮ ሃብት እንዱጠበቅና
ክሇምዕን ይገብር፣ እንዱሇማ ያዯርጋሌ፣
19.ናይ ባዕለ ናይ ውሽጢ ዯንቢ የውፅእ፣ 19.የራሱ የውስጥ ዯንብ ያወጣሌ፣
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሽደሽተን፣ አንቀፅ ሰሊሳ ስዴስት፣
ናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ተፀዋዕነቱ ንዜመረፆ የክሌለ ምክር ቤት ተጠሪነቱ ሇመረጠው
ህዜብን ንናይ ማእኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲ ህዜብና ሇማእከሊዊ የሽግግር መንግስት
ናይ ተወከሌቲ ቤት ምኽርን እዩ፡፡ የተወካዮች ምክር ቤት ነው፡፡
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሸውዒተን፣ አንቀፅ ሰሇሳ ሰባት፣

1. ናይ‟ቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣባሊት ብቐጥታን 1. የክሌሌ ምክር ቤት አባሊት በቀጥታና
ብምሽጥርን ብህዜቢ ይምረፁ፣ በሚስጢር በሔዜብ ይመረጣሌ፣
2. እምነት ንዜሰአነለ ናይ ቤት ምኽሪ ኣባሌ፣ 2. እምነት ሊጣበት የምክር ቤት ኣባሌ
ዜመረፆ ህዜቢ ውክሌንኡ ክስርዜ የመረጠው ሔዜብ ውክሌናውን ሉሰርዜበት
ይኽእሌ‟ዩ፣ ይችሊሌ፣
3. ካብ ናይ ቤት ምኽሪ ኣባሌ እንዴሔር 3. ምክር ቤቱ ኣባሌ በህመም፣ በሞት ወይም
ብሔማም፣ ብሞትን ካሌኦትን ምኽንያታት በላልች ምክንያቶች ከተገሇሇ በሱ ምትክ
ተገሉለ ብናቱ መተካእታ ካሉእ ተወካሊይ ላሊ ተወካይ ይመረጣሌ፡፡ ስሇሚተካበት
ይምረፅ፣ ኣግባብ ኣተኻኽእኡ ብሔጊ ሁኔታ በሔግ ይወሰናሌ፡፡
www.chilot.me
ይውሰን፣
ዒንቀፅ ሰሊሳን ሸሞንተን አንቀፅ ሰሊሳ ስምንት፣
1. እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ 1. ምክር ቤቱ የሶስት ወሩ አንዴ ጊዛ መዯበኛ
ስሩዕ ኣኼባ ይህሌዎ፣ ካብኡ ብተወሳኺ ስብሰባ ይኖረዋሌ በዙህ በተጨማሪ የምክር
ናይቲ ቤትምኽሪ ኣቦወንበር ወይከዒ ናይቲ ቤቱ ሉቀመንበር ወይም የምክር ቤቱ ስራ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ወይከዒ አስፇፃሚ ኮሚቴ ወይም የምክር ቤቱ
ናይቲ ቤት ምኽሪ አባሊት ሲሶ 1/3 ኣኼባ አባሊት አንዴ ሶስተኛ 1/3 ስብሰባ
ክግበር እንተሒቲቱ ህፁፅ ኣኼባ ይግበር፡፡ እንዱዯረግ ሲጠይቁ፣ አስቸ኱ይ ስብሰባ
ይዯረጋሌ፡፡
2. ካብ ናይቲ ቤት ምክሪ ኣባሊት ጠቅሊሊ ቁፅሪ 2. በምክር ቤቱ አባሊት ጠቅሊሊ ቁጥር ሁሇት
ክሌተ ሲሶ 2/3 ኣብ‟ቲ ኣኼባ እንዴሔር እጅ በስብሰባው ከተገኙ የምክር ቤቱ
ተረኺቦም ናይቲ ቤት ምኽሪ ምሌኣተ ጉባኤ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፣
3. እቲ ጉባኤ ዜኾነ ውሳነ ከሔሌፌ ዜኽእሌ 3. ጉባኤው ማንኛውንም ውሳኔ ማሳሇፌ
ኣብቱ ኣኼባ ተረኺቡ ናይቲ ቤት ምኽሪ የሚችሇው በስብሰባው የተገኙ አባሊት
ኣባሊት ሌዕሉ ፌርቂ እንትዴግፌዎ እዩ፡፡ ከግማሽ በሊይ ሲዯግፈት ነው፡፡
ዒንቀፅ ሰሊሳን ትሽዒተን፣ አንቀፅ ሰሊሳ ዗ጠኝ
ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ናይ ስራሔ ዗መን የክሌለ ምክር ቤት የስራ ዗መን የማእከሊዊ
ናይቲ ማእኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲ ናይ የሽግግር መንግስት የተወካዮች ምክር ቤት
ተወከሌቲ ቤት ምኽሪ ናይ ስራሔ ዗መን የሥራ ዗መን ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፣
ምዕራፌ ሒሙሽተ፣ ምዕራፌ አምስት
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ስራሔ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ስራ
ፇፃሚ ኮሚቴ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ዒንቀፅ ኣርባዒ፣ አንቀፅ አርባ፣

ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ስራሔ ፇፃሚ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ሥራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ናይቲ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር ኮሚቴ የሽግግር መስተዲዯሩ የበሊይ የሔግ
ሊዕሇዋይ ሔጊ መፇፀሚ ኣካሌ እዩ፡፡ አስፇፃሚ አካሌ ነው፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሒዯን፣ አንቀፅ አርባ አንዴ፣

ናይ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሊት የክሌለ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት
ብመሰረቱ እዙ ሔጊ መንግስቲ ዒንቀፅ “35” በዙህ ሔገ መንግስት አንቀፅ”35” ንኡስ
ንኡስ ዒንቀፅ “9” ካብ መንጎ ናይቲ ቤት ምኽሪ አንቀፅ”9” ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ
ኣባሊት ብዴምፂ ብሌጫ ይምረፁ፣ በዴምፅ ብሌጫ ይመረጣለ፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዒን ክሌተን፣ አንቀፅ አርባ ሁሇት፣
ናይ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሊት ብሒባር የሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት በጋራ
ብኮሚቴን ናይቲ ምምሔዲር ኣብያተ ፅሔፇት በኮሚቴ የመስተዲዯሩ ጽሔፇት ቤቶች
ይመርሐ፣ ይመራለ፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሰሇስተን አንቀጽ አርባ ሶስት፣
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እዝም ዜስዕቡ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚከተለትን
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ
1. ብማእኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲ ብናይ 1. በማእከሊዊ የሽግግር መንግስትና በክሌለ
ክሌሌ ቤት ምኽሪን ዜወፁ ፕሉሲታት፣ ምክር ቤት የወጡ ፕሉሲዎች፣ አዋጆች፣
www.chilot.me
ኣዋጃት፣ ዯንብታት መምርሑታትን ዯንቦች፣ መመሪያዎችንና ውሳኔዎች

ውሳነታትንብትኽክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒልም በትክክሌ ስራ ሊይ መዋሊቸው ያረጋግጣለ፡፡
የረጋግፅ፡፡
2. ናይቲ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር 2. የክሌለ የሽግግር መስተዲዯር አካሊት፣
ዜተፇሊሇዩ ኣካሊት፣ ዝባታት ወረዲታት፣ ሪጂኖች፣ ወረዲዎች እና
ጣብያታት፣ ቀበላታት ተግባር ይመርሔ፣ ጣብያዎች(ቀበላዎች) ስራ ይመራሌ፣
የተሒባብር፣ ይቆፃፀር፣ ያስተባብራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
3. ናይቲ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር ናይ 3. የክሌለ የሽግግር መስተዲዯር የማሔበራዊ
ማሔበራዊ ግሌጋልትን ቁጠባዊ ሌምዒትን ግሌጋልትና ኢኮኖሚያዊ ሌማት እቅድች
ትሌምታት፣ ፔሮግራም የዲለ፣ ናብ ቤት ፔሮግራም ያ዗ጋጃሌ፣ በምክር ቤት ሲፀዴቅ
ምኽሪ(ባይቶ) ኣቅሪቡ ኣፅዱቁ ዴማ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
ተግባራዊ ይገብር፡፡
4. ናይቲ ክሌሌ ምምሔዲር በጀት የዲለ ናብ 4. የክሌለ መስተዲዯር በጀት ያ዗ጋጃሌ፣
ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ የቅርብ ሇምክር ቤት ያቀርባሌ ሲፀዴቅ ተግባራዊ
ምስተፇቐዯ የተግብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
5. ብሄራዊ ክሌሊዊ ቅርሳ ቅርስን ሃብትን 5. ብሄራዊ ቅርሳ ቅርስ ሃብት ሇማሌማት፣
ንምሌማዕ ኣብ ጥቅሚ ንምውዒሌን ጥቅም ሊይ እንዱውሌ እና እንዱጠበቅ
ንምሔሊውን ግቡእ ፃዕሪ ይገብር፣ ተገቢ ጥረት ያዯርጋሌ፣
6. ናይቲ ቤት ምኽሪ ጊዙያዊን ቀዋምን 6. የምክር ቤቱ ጊዙያዊና ቋሚ ኮሚሽኖች ስራ
ኮሚሽናት ስራሔ የተሒባብር፡፡ ያስተባብራሌ፣
7. ምስ ካሌኦት ብሄራዊ ናይ ስግግር 7. ከላልች ብሄራዊ የሽግግር መስተዲዴሮች
ምምሔዲራት ብሄራዊን ክሌሊውን ጉዲያት ብሓራዊ ክሌሊዊ ጉዲዮች ይዯራዯራሌ፣
ኣሌዑለ ይመያየጥ፣ ስምምዕነት ይፇራረም፣ ስምምነት ይፇራረማሌ፣
8. ናይ ቤት ምኽሪ ህፁፅ ኣኼባ ይፅውዕ፣ 8. የምክር ቤቱ ስብሰባ ይጠራሌ፣
9. ብዚዕባ ናይ ስርሐ ምንቅስቓስ ናብ ናይቲ 9. ስሇ ስራው እንቅስቃሴ ወዯ ክሌለ ምክር
ክሌሌ ቤት ምኽሪ ፀብፃብ የቕርብ፣ ቤት ዗ገባ ያቀርባሌ፣
10.ኣብቲ ክሌሌ ሔግን ስርዒትን ዜተኸበረ 10.በክሌለ ውስጥ ሔግና ስርዒት መከበሩን
ምዃኑ የረጋግፅ፡፡ ያረጋግጣሌ፣
11.ናይቲ ህዜቢ ጥቅሚ ዴሔንነትን ናይ 11.የሔዜቡ ጥቅም፣ ዯህንነት እና የዛጎች
ዛጋታት መሰሌን ዜተሒሇወ ምዃኖም መብቶች የተጠበቁ መሆናቸው ሇማረጋገጥ
ንምርግጋፅ ኣዴሊይ ሔጋዊ ስጉምቲ አስፇሊጊ እርምጃ ይወስዲሌ፣
ይወስዴ፣
12.ናብ ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪን ናብ 12.ሇክሌለ ምክር ቤት እና ሇማእከሊዊ
ማእኸሊይ ናይ ስግግር መንግስቲ ቤት ምኽሪ የሽግግር መንግስት የሚኒስትሮች ምክር
ሚኒስትራትን ፀብፃብ የቅርብ፣ ቤት ዗ገባ ያቀርባሌ፣
13.ምሔረት ይህብ(ይገብር) 13.ምሔረት ያዯርጋሌ፣
14.ብናይቱ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ዜውሃቦም 14.ከክሌለ ምክር ቤት የሚሰጠው ላልች
ካሌኦት ተግባራት ይሰርሔ፣ ተግባራት ያከናውናሌ፣
15.በዙ ዒንቀፅ ብዜተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን 15.ከዙህ አንቀጽ በተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
መምርሑታት፣ ዴንጋገታትን ዯንብታትን መሰረት መመሪያዎች ዴንጋጌዎችና
የውፅእ፣ ዯንቦች ያወጣሌ፣
ዒንቀፅ ኣርባዒን ኣርባዕተን፣ አንቀፅ አርባ አራት፣
ናይቲ ማ/መንግስቲ ሔግታት ፕሉሲታትን ማእከሊዊ መንግስት ሔጎችና ፕሉሲዎች
ኣፇፃፅማ ዜምሌከት፣ ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ አፇፃፀም በሚመሇከት የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
www.chilot.me
ኮሚቴ ተፀዋዕነቱ ንቤት ምክሪ ሚኒስትራት ኮሚቴ ተጠሪነቱ ሇሚኒስትሮች ምክር ቤት

ይኸውን፣ ከምኡ‟ውን ናይ ክሌሌ ፕሉሲታት፣ ይሆናሌ፣ እንዱሁም የክሌሌ ፕሉሲዎችን
ሔግታት ብዜምሌከት ንናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ በሚመሇከት ሇክሌለ ምክር ቤት ተጠሪ
ተፀዋዑ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ምዕራፌ ሽደሽተ፣ ምዕራፌ ስዴስት፣
ናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ (ባይቶ ኣቦ ወንበር) የክሌሌ ምክር ቤት ሉቀ መንበር
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሒሙሽተን አንቀፅ አርባ አምስት
ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ኣቦ ወንበር የክሌሌ ምክር ቤት ሉቀ መንበር በዙህ ሔገ
ብመሰረት ናይ‟ዙ ሔጊ መንግስቲ ዒንቀፅ 35 መንግስት አንቀፅ 35 ንኡስ አንቀፅ 9 መሰረት
ንኡስ ዒንቀፅ 9 ካብ መንጎ ናይቲ ቤት ምኽሪ ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ በዴምጽ
ኣባሊት ብዴምፂ ይምረፅ፣ ስዑቡ ዗ል ስሌጣንን ይመርጣሌ፣ የሚከተሇው ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ይህሌዎ፡፡ ይኖረዋሌ፡፡
1. ናይቲ ክሌሌ ናይ ምምሔዲር ሊዕሇዋይ 1. የክሌለ መስተዲዯር የበሊይ መሪ ነው፡፡
መራሑ እዩ፣
2. ናይቲ ናይ ስግግር ምምሔዲር(ኣፇ ጉባኤ) 2. የክሌለየሽግግር መስተዲዯር(አፇጉባኤ)
ተፀዋዑ ብምዃኑ ምስ ማእኸሊይ መንግስቲ ተጠሪ በመሆን ከማእከሊዊ መንግስት ጋር
ርክብ ይገብር፣ ግንኙነት ያዯርጋሌ፣
3. ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣኼባ ይፅውዕ፣ 3. የክሌለ ምክር ቤት ስብሰባ ይጠራሌ፣
ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
4. ናይቲ ክሌሌ ሊዕሇዋይን ማእኸሊይን ኣብያተ 4. የክሌለ የበሊይ እና ማእከሊዊ ፌርዴ ቤቶች
ፌርዱ፣ ፔረዙዲንታትን ዲያኑን ከምኡ‟ውን ፔረዙዲንቶች፣ ዲኞች እንዱሁም ጠቅሊይ
ጠቕሊሉ ዒቃቢ ሔግን ናይ ኦዱት ቁፅፅርን ዒቃቤ ሔግ እና የኦዱትና የቁጥጥር ዋና
ዋና ሒሊፌን ናብ ቤት ምኽሪ ኣቕሪቡ ኃሊፉ ሇምክር ቤቱ አቅርቦ ያሾሟሌ፣
ይሸይም፡፡
5. ናይቲ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር ናይ 5. የክሌለ የሽግግር መስተዲዯር የተሇያዩ
ዜተፇሊሇዩ ኣካሊት ሒሇፌቲ ናብ ቤት ምኽሪ አካሊት ኃሊፉዎች ሇምክር ቤቱ አቅርቦ
ኣቕሪቡ የሸይም፣ ያሾሟሌ፡፡
6. ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ይመርሔ፣ 6. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይመራሌ፣
ዜተፇሊሇዩ ኣካሊት ስራሔቲ ብሊዕሇዋይነት የተሇያዩ አካሊት ስራ በበሊይነት
የተሒባብር ይቆፃፀር፣ ያስተባብራሌ ይቆጣጠራሌ፣
7. ናይቲ ክሌሌ ዴሔንነት ንምሔሊው፣ ሔግን 7. የክሌለ ዯህንነት ሇመጠበቅ እና ስርዒት
ስርዒትን ክኽበር ንምግባር ዜቖሙ ብሄራዊ እንዱከበር ሇማዴረግ የሚቋቋመው ብሄራዊ
ክሌሊዊ ናይ ፀጥታን ናይ ፕሉሲን ሒይሉ ክሌሊዊ ፀጥታ እና የፕሉስ ኃይሌ
ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፣ በበሊይነት ይመራሌ፣
8. ናይ ማአኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲ 8. የማአከሊዊ የሽግግር መንግስት
ቻርተር(ሔግታትን)ፕሉሲታትንከምኡ‟ውን ቻርተር(ሔጎች) ፕሉሲዎች እንዱሁም
ናይ ክሌሌ ናይ ስግግር ምምሔዲር የክሌሌ የሽግግር መስተዲዯር ሔጎች
ሔግታት፣ ዯንብታትን መምርሔታትን ዯንቦችንና መመሪያዎችን በትክክሌ ስራ
ብትኽክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ፣ ሊይ መዋሊቸውን ያረጋግጣሌ፣
9. ናይቲ ምምሔዲርኣጠቓሊሉ ምንቅስቃስ 9. የክሌለ መስተዲዯር አጠቃሊይ እንቅስቃሴ
ብዜምሌከት በቢጊዙኡ ነቲ ናይ ክሌሌ ቤት በሚመሇከት በየጊዛው ሇክሌለ ምክር
ምኽሪን ንማእኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲን ቤትና ሇማእከሊዊ የሽግግር መንግስት ዗ገባ
ፀብፃብ የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣
10.ብዘ ዒንቀፅ ናይ ዜተውሃቦ ስሌጣንን 10.እዙህ አንቀጽ የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
10
www.chilot.me
ተግባርን ክፊሌ ብውክሌና ንምኽትሌ በከፉሌ ሇምክትሌ ሉቀ መንበሩ በውክሌና

ኣቦወንበር ክህብ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉሰጠው ይችሊሌ፣
11.በዙ ዒንቀፅ ዜተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን 11.በዙህ አንቀጽ የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
ንምፌፃም ዴንጋገታት የውፅእ፣ ሇመፇፀም ዴንጋጌዎች ያወጣሌ፣
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሽደሽተን፣ አንቀፅ ኣርባ ስዴስት፣
ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣቦ ወንበር የክሌለ ሉቀመንበር ሇክሌለ ምክር ቤት
ንናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪን ከምኡ‟ውን እንዱሁም ሇማእከሊዊ የሽግግር መንግስት
ንማእኸሊይ ናይ ስግግር መንግስቲ ቤት ምኽሪ የሚኒስትሮች ምክር ቤት ተጠሪ ይሆናሌ፣
ሚኒስትራትን ተፀዋዒይ እዩ፣
ዒንቀፅ ኣርባዒን ሸውዒተን፣ አንቀፅ አርባ ሰባት፣
ናይ ትግራይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ምክትሌ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ምክትሌ ሉቀ
ኣቦወንበር፣ መንበር፣
1. ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣቦወንበር ኣብ 1. የክሌለ ምክር ቤት ሉቀመንበር በላሇበት
዗ይህሌወለ ጊዛ ነቲ ኣቦወንበር ተኪኡ ጊዛ ሉቀመንበሩን ተክቶ ይሰራሌ፣
ይሰርሔ፣
2. ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ኣቦወንበርን ዜውሃቦ 2. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና በሉቀመንበሩ
ስራሔ ይሰርሔ የሚሰጡት ላልች ተግባራት ያከናውናሌ፣
ዒንቀፅ ኣረባዒን ሸሞንተን፣ አንቀፅ አርባ ስምንት፣
ናይ ትግራይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ፀሒፉ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ፀሃፉ፣
1. ንናይቲ ቤት ምኽሪ ቤት ፅሔፇት ብሒሊፌነት 1. የምክር ቤቱ ጽ/ቤት በኃሊፉነት ይመራሌ
ይመርሔ፣
2. ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ኣቦወንበርን 2. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና በሉቀመንበሩ
ዜተውሃቦ ስራሔ ይሰርሔ፣ የሚሰጠው ስራ ያከናውናሌ፡፡
ምዕራፌ ሸውዒተ፣ ምዕራፌ ሰባት፣

ዒንቀፅ አርባዒን ትሽዒተን፣ አንቀፅ አርባ ዗ጠኝ፣
ኣብ ናይቲ ክሌሌ ናይ ዲይነት ስሌጣን ሒዯ በትግራይ ክሌሌ የዲኝነት ስሌጣን አንዴ
ናይ ክሌሌ ኣጠቓሊሉ ቤት ፌርዱን ካሌኦት የክሌሌ የበሊይ ፌርዴ ቤት እና ላልች የበታች
ታሔተዎት ኣብያተ ፌርዱን ይህሌዉ፡፡ ፌርዴ ቤቶች ይኖራለ፡፡
ዒንቀፅ ሒምሳ፣ አንቀፅ አምሳ፣
ዲያኑ ናይ ዲይነት ተግባሮም ብሙለእ ዲኞች የዲኝነት ስራቸው በሙለ ነፃነት
ነፃነት የካይደ፣ ብሔጊ እንተ዗ይኮይኑ ብናይ ያከናውናለ በሔግ ካሌሆኑ በስተቀር
ዜኾነ ካሉእ ስሌጣን(ትእዚዜ) ኣይሰርሐን፡፡ በማንኛውም በላሊ ስሌጣን(ትእዚዜ)
አይሰሩም፣
ዒንቀፅ ሒምሳን ሒዯን፣ አንቀፅ አምሳ አንዴ፣
ናይ ዲያኑ ኣመራርፃን ምምሔዲርን የዲኞች አመራረጥ በሔግ ይወሰናሌ፡
ብሔጊ ይውሰን፣
ዒንቀፅ ሒምሳን ክሌተን፣ አንቀፅ አምሳ ሁሇት፣
ብሔጊ ተፇሌዮም ኣብ ክሉ ናይ ማእኸሊይ በሔግ ተሇይተው በማእከሊዊ የሽግግር
ናይ ስግግር መንግስቲ ኣጠቓሊሉ ቤት ፌርዱ መንግስት ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት የስሌጣን ክሌሌ
ስሌጣን ዜኾኑ ጉዲያት እንተ዗ይኮይኖም ናይቲ ከሆኑ ጉዲዮች በስተቀር የክሌለ የበሊይ ፌርዴ
ክሌሌ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣብ ሌዕሉ ዜኾኑ ቤት በላልች ማንኛውም ጉዲዮች ሊይ
ካሌኦት ጉዲያት ዜህቦ ውሳነ ናይ መወዲእታ የሚሰጠው ውሳኔ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
እዩ፡፡
11
www.chilot.me
ዒንቀፅ ሒምሳን ሰሇስተን፣ አንቀፅ አምሳ ሶስት፣

ኣብያተ ፌርዱ ናይ ዲይነት ተግባሮም ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ተግባራቸው
እንተካይደ ቋንቋ ን዗ይፇሌጥ በዒሌ ጉዲይ ናይ የሚያካሂደበትን ቋንቋ ሇማያውቅ ባሇጉዲይ
ትርጉም አገሌግልት ይህቡ፣ የትርጉም አገሌግልት ይሰጣለ፡፡
ዒንቀፅ ሒምሳን ኣርባዕተን፣ አንቀፅ አምሳ አራት፣
ብሔጊ ዜተወሰኑ ምኽንያታት በሔግ የተወሰኑ ምክንያቶች ከላለ
እንተ዗ይሃሌዮም ኣብ ዜኾነ ጊዛ ዜካየዴ በስተቀር በማንኛውም ጊዛ የሚካሄዴ ችልት
መጋባእያ ብግሌፂ ይኸውን፡፡ በግሌጽ ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ኣርባዕተ፣ ክፌሌ አራት
ምዕራፌ ሸሞንተ፣ ምዕራፌ ስምንት
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ ሒምሳን ሒሙሽተን፣ አንቀፅ አምሳ አምስት፣

ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ ስግግር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ የሽግግር
ምምሔዲር ናይ ባዕለ ባንዳራ ይህሌዎ፣ መስተዲዯር የራሱ ባንዳራ ይኖረዋሌ፣
ዒይነቱን ትርጉሙን ብሔጊ ይውሰን፣ ዒይነቱና ትርጉሙ በሔግ ይወሰናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሒምሳን ሽደሽተን፣ አንቀፅ አምሳ ስዴስት፣
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ ስግግር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ የሽግግር
ምምሔዲር ትእምርቲ ሃሌዩዎ ትሔዜትኡ‟ውን መስተዲዯር አርማ ኑሮት ይዝታው በሔግ
ብሔጊ ይውሰን፣ ይወሰናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሒምሳን ሸውዒተን፣ አንቀፅ አምሳ ሰባት፣

ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መስተዲዯር
ስግግር ምምሔዲር ርእሰ ከተማ መቐሇ እዩ፡፡ ርእሰ ከተማ መቐሇ ነው፡፡
ዒንቀፅ ሒምሳን ሸሞንተን አንቀፅ አምሳ ስምንት
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ የሽግግር
ስግግር ምምሔዲር ናይ ስራሔ ቋንቋ ትግርኛ መስተዲዯር የስራ ቋንቋ ትግርኛ ነው፡፡
እዩ፡፡
ዒንቀፅ ሒምሳን ትሽዒተን፣ አንቀፅ አምሳ ዗ጠኝ፣
እዙ ሔገ መንግስቲ ናይ ትግራይ ይህ ሔገ መንግስት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ ናይ ስግግር ምምሔዲር ክሌሊዊ የሽግግር መስተዲዯር የበሊይ ሔግ
ዜሌዒሇ ሔጊ እዩ፣ ዜኾነ ናይቲ ክሌሌ ሔግን ነው፡፡ ማንኛውም የክሌለ ሔግ እና ውሳኔ
ውሳነን ምስዙ ሔጊ መንግስቲ እንተተጓኒፁ ከዙህ ሔገ መንግስት ጋር ተቃራኒ ከሆነ
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ ተፇፃሚነት አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ ስሳ፣ አንቀፅ ስዴሳ፣
እዙ ሔገ መንግስቲ ካብ ናይቲ ክሌሌ ይህ ሔገ መንግስት ከክሌለ ምክር ቤት
ቤት ምኽሪ ኣባሊት ሰሇስተ ርባዕ ¾ ኣባሊት ሶስት አራተኛ በሚዯግፈት ውሳኔ
ብዜዴግፌዎ ውሳነ ክመሒየሽ ይኽእሌ፡፡ ሉሻሻሌ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ስሳን ሒዯን፣ አንቀፅ ስዴሳ አንዴ
እዙ ሔገ መንግስቲ ኣብ ስራሔ ዜውዕሇለ ይህ ሔገ መንግስት በነጋሪት ጋዛጣ
ጊዛ ብነጋሪት ጋዛጣ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ታትሞ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና
ጊዛ ጀሚሩ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
12
www.chilot.me
ዒንቀፅ ስሳን ኽሌተን፣ አንቀፅ ስዴሳ አንዴ፣

እዙ ሔገ መንግስቲ ብቋንቋታት ይህ ሔገ መንግስት በትግርኛና
ትግርኛን ኣምሒርኛን ዜሔተም ኾይኑ ናይ በአማርኛ የሚታተም ሆኖ፣ የትርጉም
ትርጉም ኣፇሊሊይ ኣብ ዜህሌወለ ጊዛ ኣብ ሌዩነት በሚኖርበት ትግርኛ ትርጉም
ትግርኛ ዜህለ ትርጉም ተቐባሌነት ተቀባይነት ይኖረዋሌ፡፡
ይህሌዎ፡፡
ጥቅምት 28/1985
28 ጥቅምቲ 1985 ዒ/ም
ገብሩ አስራት
ገብሩ አስራት የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ሉቀ መንበር
ክሌሌ ትግራይ
13
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 8 መጋቢት 20/1985 ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ 1.25 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ዴንጋገ ቁፅሪ 1/1985 ዒ.ም ዴንጋጌ ቁጥር 1/1985 ዒ.ም ፌፃሜ

ዜተወዴኡን ኣብ ከይዱ ብዚዕባ ዜርከቡ ያገኙና በሂዯት የሚገኙ ጉዲዮችን
ጉዲያት ንምውሳን ዜወፀ ዴንጋገ ሇመወሰን የወጣ ዴንጋጌ
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ የትግራይ ክሌሌ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 43/15/ በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ 43/15/
ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ዜተወዴኡን ኣብ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ፌፃሜ ያገኙትና
ከይዱ ብዚዕባ ዜርከቡ ጉዲያትን ንምውሳን በሂዯት የሚገኙ ጉዲዮችን ሇመወሰን ያወጣውን
዗ውፅኦ ዴንጋገ፣ ዴንጋጌ፣
ቑፅሪ ሒዯ 1985 ዒ.ም ቁጥር አንዴ 1985 ዒ/ም
ዯርጊ ሙለእ ብሙለእ ካብ ትግራይ ዯረግ ሙለ በሙለ ከትግራይ
ተፀራሪጉቅዴሚ ምውፅኡ ይኹን ዴሔሪኡን ካብ ከመውጣቱ በፉትም ይሁን በኋሊ
ሔብረተሰብና ይርኣዩ ዜነበሩ ናይ ፌትሑ በሀብረተሰባችን ይታይ ሇነበሩ የፌትህ
ጉዲያት ኣብቲ ጊዛ ክስርሒለ ዜኽእሌ ፌታሒት ጉዲዮች በጊዛው በሥራ ሉውሌ የሚችሌ፣
ዜህብ ብዒብይ ስለጥን ካብ ቅንዕና ዜብገስ ናይ መፌትሄ የሚሰጥ ከቅንነት የመነጨ የፌትህ
ፌትሑ ኣሰራርሒን ተግባራትን ነይሮም እዮም፡፡ አሰራርና ተግባር ነበሩ፡፡ ስሇሆነም
ስሇዜኾነ‟ውን ሔብረተሰብና ማሔበራዊን ህብረተሰባችን የማህበራዊ ግንኙነትን
ቁጠባዊን ርክባቱ ዜምርሒለን ዜውስነለን የሚመራበትና የሚወስንበት ስሪት በመባሌ
“ስሪት” ብምባሌ ዜፌሇጥ ዴንጋገ ብሰፉሐ የሚታወቀውን ዴንጋጌ በሰፉው ሲሰራበት
ክሰርሕ ዜፀንሏን ነቲ ዴንጋገ ብተግባር ዜፌፅሙ የቆየና ዴንጋጌውንም በተግባር የሚተረጉሙ
ናይ ዲይነት ኣካሊት‟ውን ምቋም ዜፌሇጥ እዩ፡፡ የተመረጡ የዲኝነት አካሊት መቋቋማቸው
ይኹን‟ምበር እቲ ዜተጠቐሰ ዴንጋገ የታወቀ ነው፡፡
ብ዗ሇዎ ውሱን ትሔዜቶ እቲ ሔዙ ሔብረተሰብና ይሁን እንጂ የተጠቀሰውን ዴንጋጌ
ዜርከበለ ገፉሔ ማሔበረ ቁጠባዊ ስርዒት ባሇው ውሱን ይ዗ት አሁን ሀብረተሰባችን
ዜፇጠሮም ዜተሒሊሇኹ ናይ ሔጊ ሔቶታት የሚገኘው ሰፉ ማህበራዊ ስርዒት
ብሙለእነት ምሊሽ ክህብ ዗ይኽእሌ ምዃኑ የፇጠራቸው ውስብስብ የህግ ጥያቄዎች
ስሇዜተበፅሏለ እቲ ስሪትን ነቲ ስሪት ፇፀምቲ በሙለነት ምሊሽ ሇመስጠት የማይችሌ
ዜነበሩ ናይ ዲይነት ኣካሊት ሔግታትን መሆኑ ስሇተዯረሰበት ስሪትና ሇስሪቱ
ዯንብታትን ከምኡ‟ውን ናይ ዲይነት ኣካሊት ፇፃሚዎች የነበሩ ህጎቸና ዯንቦች እንዱሁም
14
www.chilot.me
ገፅ 2 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ ዴንጋገ ቁፅሪ 1/1985
ምትካእ ኣዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ እዙ ዜስዕብ የዲኝነት አካሊት መተካት አስፇሊጊ ሆኖ

ዴንጋገ ተዯንጊጉ ኣል፡፡ በመገኘቱ የሚከተሇውን ዴንጋጌ
ተዯንግጓሌ፡፡
ዒንቀፅ ሒዯ፦ አንቀፅ አንዴ
ሒፂር ስእሉ አጭር ርእስ
እዙ ዴንጋገ ብዚዕባ ዜተወዴኡን ኣብ ይህ ዴንጋጌ ፌፃሜ ያገኙትንና በሂዯት
ከይዱ ዜርከቡን ጉዲያት ንምውሳን ብኮሚቴ የሚገኙትን ጉዲዮች ሇመወሰን የትግራይ
ፇሣሚ ስራሔ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ዴንጋገ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያወጣውን
ቁፅሪ 1/1985 ተባሂለ ብሒፂሩ ክጥቀስ ዴንጋገ ቁጥር1/1985 ተብል ባጭር
ይኽእሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ክሌተ አንቀፅ ሁሇት
ትርጉም ትርጉም
1. “ስሪት” ማሇት ዯርጊ ቅዴሚ ምውዲቅ ኾነ 1. “ስሪት” ማሇት ዯርግ ከመውዯቁ በፉትም
ዴሔሪ ምውዲቅ ነቶም ዜነበሩ ስርዒት ሆነ በኋሊ ሇነበሩ የህግና የዯንብ
ሔግታትን ዯንብታትን ተኪኡ ኣብ ክሌሌ ስርዒቶችን ተክቶ በትግራይ ክሌሌ እስከ
ትግራይ ክሳብ ሔዙ ዜስርሒለ ዜፀንሏ ናይ አሁን ሲሰራበት የቆየ የህግና ዯንቦች
ሔግታት ዯንብታትን ከምኡ‟ውን ናይ እንዱሁም የአሰራር ስርአት ነው፣
ኣሰራርሒ ስርዒት እዩ፣
2. “ፌርዱ ባይቶ” ብመሰረት ኣሰራርሒ ስሪት 2. የፌርዴ ባይቶ ማሇት በስሪት አሰራር
በብዯረጅኡ ተጣይሾም ናይ ፌርዱ ስራሔቲ መሰረት በየዯረጃው ተቋቁመው የፌርዴ
ክሰርሐ ዜፀንሐ ናይ ዲይነት ኣካሊት ስራዎች ሲሰሩ የቆዩ የዲኝነት አካሊት
እዮም፣ ናቸው፣
3. ስርዒት፣ ሔግታትን ዯንብታትን ማሇት 3. ስርአት ፣ህጎችና ዯንቦች ማሇት ቀዯም
ቅዴም ክብሌ ብዯረጃ ኢትዮጵያ ብል በኢትዮጵያ ዯረጃ ሲሰራባቸው የቆዩ
ክስርሒልም ዜፀንሐ ይኹን ሒዯሽቲ ይሁን አዱስ የወጡ ህጎችና ዯንቦች
ዜወፅኡ ሔግታት ፣ ዯንብታትን ዗ጠቓሌሌ ያጠቃሇሇ ሆኖ ከትግራይ ክሌሌ ህገ
ኾይኑ ነቲ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ መንግስት የማይቃረኑና በትግራይ ክሌሌ
዗ይጓነፁን ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ምክር ቤት የወጡ አዋጆችን ውዴቅ
ብዜወፅኡ ኣዋጃት ውዴቂ ዗ይተገበሩ ያሌሆኑ ናቸው፡፡
እዮም፣
ዒንቀፅ ሰሇስተ አንቀፅ ሶስት
ምፌራስ ፌርዱ ባይቶን ምትካእ ስሪትን የፌርዴ ባይቶ መፌረስና የስሪት መተካት
1. እቲ ቅዴሚ ምውዲቅ ዯርጊ ይኹን 1. ከዯርግ መውዯቅ በፉት ይሁን በኋሊ
ብዴሔሪኡ ኣብ ሙለእ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ ሲሰራበት የቆየ ስሪት
ክስርሒለ ዜፀንሏ ስሪት እዙ ዴንጋገ ካብ ይህ ዴንጋጌ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ
ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ብስሩዕ ሔግታት በመዯበኛው የኢትዮጵያ ሔጎች
ኢትዮጵያ ተተኪኡ ኣል፣ ተተክቷሌ፣
2. በቲ ስሪት መሰረት ኣብ ዜተፇሊሇዩ ብርኪ 2. በስሪቱ መሰረት በተሇያዩ ዯረጃዎች
ቆይሞም ክስርሐ ዜፀንሐ ፌርዱ ተቋቁመው ሲሰሩ የቆዩ የፌርዴ
ባይቶታትን ክጥቀምልም ዜፀንሐ ናይ ባይቶዎችና ሲጠቀሙባቸው የቆዩ
ኣሰራርሒ ስርዒታትን ዜተተክኡ ኾይኖም የአሰራር ስርአቶች የተተኩ ሆነው
ኣብ ክንዯኦም ዴማ ኣብያተ ፌርዱ በምትካቸው ፌርዴ ቤቶችን ሇመጀመር
ንምጅማር ብዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 3/1985 በወጣው አዋጅ ቁጥር 3/1985 ዒ.ም
ዒ/ም ዜቖመ ኣብያተ ፌርዱ ተተኪኦም የተቋቋሙትን ፌርዴ ቤቶች
ኣሇዉ፡፡ ተተክተዋሌ፡፡
15
www.chilot.me
3. እዙ ዴንጋገ ካብ ዜወፀኣለ ጊዛ ጀሚሩ ናይ 3. ይህ ዴንጋጌ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ

ፌርዱ ጉዲያት ዜቐርቡ ናብ ስሩዕ ኣብያተ የፌርዴ ጉዲዮችን የሚቀርቡት
ፌርዱ ይኸውን፡፡ ሇመዯበኛው ፌርዴ ቤት ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዕተ አንቀፅ አራት
ብመሰረት እቲ ዜተስዒረ ስሪት ረኺቦም በተሻረው ስሪት መሰረት ተገኝተው
ዜነበሩ መሰሊት የነበሩ መብቶች፣
1. ስርዒት ሔግታት እንዯገና ኣብ ስራሔ ቅዴሚ 1. የህጎች ስርዒት እንዯገና ስራ ሊይ
ምውዒልም በቲ ዜተስዒረ ስሪት መሰረት ከመዋሊቸው በፉት በተሻረው ስሪት
ተረኺቦም ዜነበሩ መሰሊት ፅኑዒትን መሰረት ተገኝተው የነበሩ መብቶች የፀኑ
ቅቡሊትን እዮም፣ ናቸው፡፡
2. ስርዒት ሔግታት ኣብ ስርሔ ቅዴሚ 2. የህጎች ስረዒት በስራ ሊይ ከመዋሊቸው
ምውዒልም ብመሰረት እቲ ዜተስዒረ ስሪት በፉት በተሻረው ስሪት መሰረት
ተረኺቦም ዜነበሩ ሔጋዊያን ኩነታት ተገኝተው የነበሩ ህጋዊ ሁኔታዎች
዗ስዕብዎ ውፅኢት እቲ ስሩዕ ሔጊ የሚያመጡት ውጤት መዯበኛው ህግ
ዜሌውጦም ኣይኸውንን፡፡ የሚሇውጠው አይሆንም፣
ዒንቀፅ ሒሙሽተ አንቀፅ አምስት
ብክፊሌ ብዚዕባ ዜተፇፀመ ሔጋዊ ኩነታት በከፉሌ ስሇተፇፀመ ሔጋዊነት
ብስሪት ተጀሚሮም ውሳነ ዗ይረኸቡ ሔጋዊ በስሪት ተጀምረው ውሳኔ ያሊገኙ ህጋዊ
ኩነታት እቲ ዗ይተወዯአ ክፊሌ ብዜምሌከት ሁኔታዎች ያሌተጨረሰውን ክፌሌ
ጥራሔ ብስሩዕ ሔግታትን ዯንብታትን ዜረአ በሚመሇከት ብቻ በመዯበኛ ህጎችና ዯንቦች
ይኸውን፡፡ የሚታይ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሽደሽተ አንቀፅ ስዴስት
ናይ ጊዛ ውሳነ የጊዛ ወሰን
ቅዴሚ ስሩዕ ሔጊ እንዯገና ኣብ ስራሔ መበዯኛው ህግ እንዯገና ስራ ሊይ
ምውዒሌ በቲ ስሪት መሰረት ውሳነ ተዋሂብዎም ከመዋለ በፉት በስሪት መሰረት ውሳኔ
ጊዛኦም‟ውን ኣብቲ ስሪት ተወሲኑ ብ዗ል ተሰጥቶአቸው ጊዙያቸውንም በስሪት ተወስኖ
መሰረት ዜሒሇፍም ጉዲያት ኩልም ውዴኣት ባሇው መሰረት ያሇፇባቸው ጉዲዮች ሁለ
እዮም፡፡ ያሇቀሊቸው ናቸው፡፡
ዒንቀፅ ሸውዒተ አንቀፅ ሰባት
ጉዲያት ገበንን ኣፇፃፅምኦምን የወንጀሌ ጉዲዮችና አፇፃፀማቸው
1. ብመሰረት ዜተተክአ ስሪትን ዜፇረሱ ፌርዱ 1. በተሻረው ስሪት በፌርዴ ባይቶዎች
ባይቶታትን ናይ ገበን ክሲ ቀሪብዎም የወንጀሌ ክስ ቀርቦባቸው በየዯረጃው
በብዯረጅኡ እናተርኣየ መፂኡ ኣብ እየታዩ መጥተው በመጨረሻ የመጨረሻ
መወዲእታ ናይ መጨረሻ ዕሌባት ናይ ምህብ ውሳኔ የመስጠት ስሌጣን በነበረው አካሌ
ስሌጣን ዜነበሮ ኣካሌ ተራእዮም ዜሃሇቁ ታይተው ያሇቀሊቸው ጉዲዮች እንዯገና
ጉዲያት እንዯገና ብስሩዕ ቤት ፌርዱ ዜርኣዩ በመዯበኛ ፌርዴ ቤት የሚታዩ
ኣይኮኑን፡፡ ኣይሆኑም፡፡
2. ብምክንያት ዜተፇሊሇየ ገበን ምፌፃም ኣብ 2. በተሇያዩ ወንጀልች መፇፀም ምክንያት
ትሔቲቑፅፅር ውዑልም ይኹን በቁጥጥር ስር ውሇወም ሆነ በቁጥጥር ስር
እንተይውዒለ እንዲሃሇዉ ብእዋኑ ምሔረት ሳይውለ በጊዛው ምህረት የማዴረግ
ናይ ምግባር ስሌጣን ብዜነበሮ ኣካሌምሔረት ስሌጣን በነበረው አካሌ ምህረት
ዜተገበረልም ገበነኛታት ኩልም በቲ የተዯረገሊቸው ወንጀሇኞች ሁለ ምህረት
ምሔረት ዜረኸብለ ገበን እንዯገና ዜሔተቱ ሊገኙበት ወንጀሌ ተጠያቂዎች
ኣይኮኑን፡፡ አይሆኑም፡፡
3. ገና ዗ይቀረቡን ቀሪቦም ኣብ ከይዱ ዜርከቡ 3. ገና ያሌቀረቡና ቀርበው በሂዯት የሚገኙ
16
www.chilot.me
ናይ ገበን ጉዲያት ኩልም እዙ ዴነጋገ ካብ የወንጀሌ ጉዲዮች ሁለ ይህ ዴነጋጌ

ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ዜርኣዩ ብስሩዕ ገበነኛ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የሚታዩት
መቅፅዑ ሔጊ ይኸውን፡፡ በመዯበኛው ወንጀሇኛ መቅጫ ህግ ነው፡፡
4. ከምኡ‟ውን እዙ ዴንጋገ ዴሔሪ ምውፅኡ 4. እንዱሁም ይህ ዴንጋጌ ከመውጣቱ በኋሊ
ዜፌፀሙ ገበናት ኩልም ዜርኣዩ በቲ ስሩዕ ሇሚፇፀሙ ወንጀልች ሁለ የሚታዩት
ገበነኛ መቅፅዑ ሔጊ ይኸውን፡፡ በመዯበኛው ወንጀሇኛ መቅጫ ህግ ነው፡፡
ዒንቀፅ ሸሞንተ አንቀፅ ስምንት
ብስሪት ተወሲኖም ቅፅዒቶም ዗ይተፇፀመ በስሪት ተወስነው ቅጣታቸውን
ገበናት፣ ያሌተፇፀመ ወንጀልች
1. ሒዯ ቅፅዒቱ እንዲፇፀመ ዜርከብ እስረኛ እዙ 1. አንዴ ቅጣቱ በመፇፀም ሊይ የሚገኝ
ሔጊ እንዯገና ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ኣብ እስረኛ መዯበኛውን ህግ እንዯገና በስራ
ዜተገበረለ ጊዛ ምስቲ ዜተፅዒለ “ገበን” እንዱውሌ በተዯረገበት ጊዛ ከተቀጣበት
ዜተተሒሒ዗ ግና ብእዋኑ ዗ይተፇሇጠ ገበን ወንጀሌ የተያያ዗ ነገር ግን በጊዛው
ፇፂሙ እንተተረኺቡ እቲ ዜፇፀሞ “ገበን” ያሌታወቀ ወንጀሌ ፇፅሞ ቢገኝም
ዴማ ናይ ነፃነት መሰለ ዗ስእኖ ኾይኑ የፇፀመውን ወንጀሌ ዯግሞ የነፃነት
እንተተረኺቡ ቤት ፌርዱ ናይ ክሌቲኡ መብቱን የሚያሳጠው ሆኖ ከተገኘ ፌርዴ
ዴምር ብመሰረት መቅፅዑ ገበነኛ ሔጊ ቤቱ የሁሇቱ ዴምር በወንጀሇኛ መቅጫ
ዒንቀፅ 191 ውሳነ ብምሃብ ቅዴም ኢለ ህግ አንቀፅ 191 መሰረት ውሳኔ
ዜፇፀሞ ናይ ማእሰርቲ መቅፃዕቲ ዴማ በመስጠት ቀዯም ብል የፇፀመው የእስር
ዜቅነሰለ ይኸውን፡፡ ቅጣት የሚቀነስበት ይሆናሌ፡፡
2. ስሩዕ መቅፅዑ ገበነኛ ሔጊ ኣብ ስራሔ 2. መዯበኛው ወንጀሇኛ መቅጫ በስራ
እንዯገና ካብ ዜወዒሇለ እዋን ጀሚሩ ቅፅዒት እነዯገና ከዋሇበት ጊዛ ጀምሮ ቅጣት
ዜፌፀሞ ብመሰረት ስሩዕ መቅፅዑ ገበነኛ ሔጊ የሚፇፀመው በመዯበኛው ወንጀሇኛ
ይኸውን፡፡ መቅጫ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ትሽዒተ አንቀፅ ዗ጠኝ
ናብ ስሩዕ ቤት ፌርዱ ክቐርቡ ሇመዯበኛው ፌርዴ ቤት ሇመቅረብ
዗ይኽእለ ጉዲያት የማይችለ ጉዲዮች፣
ቅዴሚ እዙ ዴንጋገ ምውፅኡ ብዜነበረ ይህ ዴንጋጌ ከመውጣቱ በፉት በነበረው
ሔግን ናይ ኣሰራርሒ ስርዒትን መሰረት ስሌጣን ህግና የአሰራር ስርዒት መሰረት ስሌጣን
ብዜነበሮ ኣካሌ ተወሲኖም መዕሇቢ ዜተገበረልም በነበረው አካሌ ተወስነው ያሇቀሊቸው ጉዲዮች
ጉዲያት ውዴኣት ኾይኖም፣ ከምሒደሽ ናብ ያሇቀሊቸው ሆነው እንዯአዱስ ሇተቋቋሙት
ዜቖሙ ስሩዒት ኣብያተ ፌርዱ ቀሪቦም ዲግም መዯበኛ ፌርዴ ቤቶች ቀርበው ሁሇተኛ
ክርኣዩ ኣይኽእሌን፡፡ ሉታዩ ኣይችለም፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ አንቀፅ አስር
ኣብ ከይዱ ዜርከቡ ጉዲያት በሂዯት የሚገኙ ጉዲዮች
ኣብ ጣብያ፣ ዯረጃ ዝባን ክሌሌን ብቀጥታ በጣቢያ ወረዲ ዝንና ክሌሌ በቀጥታ በክስ
ብክሲ መሌክዕ ይኹን ብይግባይ ወይ ዴማ መሌክ ሆነ በይግባኝ ወይም በአፇፃፀም
ብኣፇፃፅማ ቀሪቦም ኣብ ከይዱ ዜረከቡ ጉዲያት ቀርበው በሂዯት የሚገኙ ጉዲዮች ይህ
እዙ ዴንጋገ ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ኣብ ዴንጋጌ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ በተመሳሳይ
ተመሳሰሌቲ ብርክታት ናብ ዜርከቡ ስሩዒት ዯረጃዎች ሇሚገኙ ፌርዴ ቤቶች ተዚውረው
ኣብያተ ፌርዱ ተዚዊሮም እናተርኣዩዜውሰኑ እየታዩ የሚወሰኑ ይሆናለ፡፡
ይኾኑ፡
17
www.chilot.me
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ አንቀፅ አስራ አንዴ

ብዚዕባ ምርኽኻብ ስሇ ርክክብ
እቶም ኣብ ዒንቀፅ”10” ዜተገሇፁ ጉዲያት በአንቀፅ አስር/10/ የተገሇፁትን
እዙ ዴንጋገ ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ኣብ ጉዲዮች ይህ ዴንጋጌ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ
ዒሰርተ መዒሌቲ ውሽጢ ነናብ ዜምሌከቶም በአስር ቀን ውስጥ ሇሚመሇከታቸው ፌርዴ
ኣብያተ ፌርዱ ከመሒሊሌፌ ዜግባእ እንትኸውን ቤቶች መተሊሇፌ የሚገባቸው ሲሆን
ኣፇፃፅምኡ‟ውን እቲ ናይ ክፌለ ፌትሑ አፇፃፀማቸውም የፌትህ ክፌሌ የሚመሇከት
ዜጥምት ዜምሌከት ኣብ ዜተፇሊሇየ ናይ በተሇያዩ ዯረጃዎች የሚገኝ የስራ አስፇፃሚ
ምምሔዲር ብርኪ ዜርከብ ኣባሌ ፇፃሚ ኮሚቴ ኮሚቴ አባሌ አማካኝነት በሚዯረገው ርክክብ
ስራሔ ኣረኻኻቢነት ዜፌፀም ይኸውን፡፡ የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ክሌተ አንቀፅ አስራ ሁሇት
ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱ የፌርዴ ቤቶች ስሌጣን
1. ብመሰረት ፌተሃብሓር ስነ ስርዒት ሔጊ 1. በፌትሃብሓር ስነ ስርዒት ህግ ቁጥር
ቁፅሪ 13ን 14 ንወረዲን፣ ንኣውራጃን 13፣14 መሰረት ሇወረዲና ሇአውራጃ
ኣብያተ ፌርዱ ተዋሂቡ ዜነበረ ናይ ፌረ ነገር ፌርዴ ቤቶች ተተክቶ የነበረውን የፌሬ
ስሌጣን ኩለ ንወረዲ ኣብያተ ፌርዱ ተዋሂቡ ነገር ስሌጣን ሁለ ሇወረዲ ፌርዴ ቤቶች
ኣል፣ ተሰጥቷሌ፡፡
2. ኣብ ዒንቀፅ 18 ፌትሃብሓር ስነ ስርዒት ሔጊ 2. በፌትሃብሓር ስነ ስርዒት ህግ አንቀፅ 18
ግምቱ ብዚዕባ ዗ይፌሇጥ ሃብቱ ናብ ኣውራጃ መሰረት ስሇግምቱ በገን዗ብ ሉወሰን
ቤት ፌርዱ ንክቐርብ ተባሂለ ዜነበረ በዙ የማይችሌ ሃብት አውራጃ ፌርዴ ቤት
ዴንጋገ እዙ ንወረዲ ቤት ፌርዱ ንክቐርብ እንዱቀርብ ተብል የነበረ በወረዲ ፌርዴ
ተገይሩ ኣል፡፡ ቤት እንዱቀርብ ተዯንግጓሌ፡፡
3. ብመቅፅዑ ገበን ሔጊ ስነ ስርዒት ቀዲማይ 3. በወንጀሇኛ መቅጫ ህግ ስነ ስርዒት
ሰንጠረዥ ንአውራጃ ቤት ፌርዱ ተዋሂቡ አንዯኛ ሰንጠረዥ ሇአውራጃ ፌርዴ ቤት
ዜነበረ ገበን ናይ ምርኣይ ስሌጣን በዙ ተሰጥቶ የነበረ ወንጀሌን የማየት ስሌጣን
ዴንጋገ እዙ ንወረዲ ቤት ፌርዱ ተዋሂቡ በዙህ ዴንጋጌ መሰረት ሇወረዲ ፌርዴ
ኣል፣ ቤት ተሰጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሰሇስተ አንቀፅ አስራ ሶስት
ክፌሉት ዲይነት ክፌያ
1. ዜኾነ ናብ ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ናይ 1. ማንኛውም ሇፌርዴ ቤት የሚቀርብ
ፌትሃብሄር ጉዲይ ብህትሃብሄር ስነ ስርዒት የፌትሃብሄር ጉዲይ በፌታብሄር ስነ
ሔጊ መሰረት ናይ ዲይነት ክፇሉት ሰርዒት ህግ መሰረት ዲኝነት ክፌያ
እንዲተኸፇል ዜቐርብ ይኸውን፣ እየተከፇሇበት የሚቀርብ ይሆናሌ፡፡
2. ብነፃ ክሲ ብዚዕባ ዜቐርበለ ኩነታት ኣብ 2. በነፃ ክስ ስሇሚቀርብበት ሁኔታ
ፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ብዜተዯንገገ መሰረት በፌታብሄር ስነ ስርዒት ህግ በተዯነገገው
ዜፌፀም ይኸውን ፣ መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኣርባዕተ አንቀፅ አስራ አራት
ምስ‟ዙ ዴንጋገ ዜጓነፅ ሔግታት ከዙህ ዴንጋጌ የሚቃረኑ ህጎች
ዜኾነ ይኹን ኣዋጅ፣ዴንጋገ፣ዯንቢ፣ ማንኛው አዋጅ፣ ዴንጋጌ፣ ዯንብ፣
ሌምዱ ወይ ዴማ ነዙ ዴንጋገ ዜጓነፅ መምርሑ ሌምዴ ወይም ከዙህ ዴንጋጌ የሚቃረን
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ መመሪያ ተፇፃሚነት የሇውም፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒሙሽተ አንቀፅ አስራ አምስት
እቲ ዴንጋገ ኣብ ግብሪ ዜውዕሇለ ጊዛ ይህ ዴንጋጌ በተግባር የሚውሌበት ጊዛ
እዙ ዴንጋገ እዙ ካብ መጋቢት 13/1985 ይህ ዴንጋጌ ከመጋቢት 13/1985 ዒ/ም
ዒ/ም ጀሚሩ ኣብ ግብሪ ዜውዕሌ ይኸውን፡፡ ጀምሮ በተግባር የሚውሌ ይሆናሌ፡፡
18
www.chilot.me
መቐሇ ትግራይ መቐሇ ትግራይ

መጋቢት 1985 ዒ/ም መጋቢት 1985 ዒ/ም
ገብሩ አስራት ገብሩ አስራት
ኣቦ ወንበር ክሌሌ ትግራይ የክሌሌ ትግራይ ሉቀመንበር፡፡
19
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 2 መቐሇ ሔዲር 15/1985
1ኛ ዒመት ቁጥር 2 ዒ.ም

ገፅ 1 ገጽ 1
ብዚዕባ ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ የዝኖች

ዝባታት ምምሔዲር ዜወፀ አዋጅ አስተዲዯር የወጣ አዋጅ
አዋጅ 2/1985 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 2/1985 ዒ.ም
ምዕራፌ ሒዯ ምዕራፌ አንዴ
ሒፇሻዊ ጠቅሊሊ
ዒንቀፅ 1 ኣቃውማ አንቀፅ 1 አወቃቀር
1. ዝባ ዜብሃሌ ብናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) 1. ዝን ማሇት በክሌሌ ምክር ቤት ጉባኤ
ጉባኤ ድቡ ይኹን በዜሑ ወረዲታቱ በዴንበርና በወረዲዎች ብዚት የታመነሇትና
ዜተኣመነለን ብውሳነ ዜተቐመጠን ናይ የተወሰነሇት የአስተዲዯር አከባቢ ማሇት
ምምሔዲር ከባቢ ይኸውን ፡፡ ነው፡፡
2. ኣብ ክሌሌ ትግራይ እ዗ን ዜስዕባ ዝባታት 2. በትግራይ ክሌሌ የሚከተለትን ዝኖች
ይህሌዋ ይኖራለ፡፡
ሀ. ምዕራባዊ ዝባ ሀ. ምዕራባዊ ዝን
ሇ. ማእኸሊይ ዝባ ሇ. ማዕከሊዊ ዝን
ሏ. ምብራቓዊ ዝባ ሏ. ምስራቃዊ ዝን
መ. ዯቡባዊ ዝባ መ. ዯቡባዊ ዝን
3. ናይ ዝባ ምምሔዲር ናይ ባዕለ ቤት ምኽሪ 3. የዝን አስተዲዯር የራሱ የሆነ ምክር ቤትና
(ባይቶን ጉባኤን የብለን)፡፡ ጉባኤ የሇውም፡፡
ዒንቀፅ 2 ተፀዋዕነት አንቀፅ 2 ተጠሪነት
ናይ ዝባ ምምሔዲር ተፀዋዕነቱ ንናይ ክሌሌ የዝን አስተዲዯር ተጠሪነቱ ሇክሌሌ ሥራ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ይኸውን፣ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 3 ወሰን ስሌጣን አንቀፅ 3 የሥሌጣን ወሰን
ብኣጠቓሊሉ ኣብ ናይ ክሌሌ ቤት በክሌሌ ምክር ቤት የታየውንና በውሳኔ
ምኽሪ(ባይቶ) ንዜተርኣየን ብውሳነ ዜፀዯቐን የፀዯቀውን ባጠቃሊይ መሰረት በማዴረግ
20
www.chilot.me
ገፅ 2 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 2/1985
መሰረት ገይሩ ዜትግበር ይኸውን፡፡ በተግባር ያውሊሌ፡፡

ክፌሉ ክሌተ ክፌሌ ሁሇት
ምዕራፌ ክሌተ ምዕራፌ ሁሇት
ናይ ዝባ ምምሔዲር ቅርፅን ኣሰራርሒን የዝን አስተዲዯር ቅርፅና አሰራር
ዒንቀፅ 4 ኣመራርሒ አንቀፅ 4 አመራር
1. ናይ ዝባ ምምሔዲር ኣባሊት ካብ ውሽጢ ናይ 1. የዝን አስተዲዯር አባሊት ከክሌለ ምክር ቤት
ክሌሌ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ኣባሊት ይምረፁ፡፡ አባሊት ውስጥ ይመረጣለ፣
2. እንትምረፁ ብናይ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ 2. ሲመረጡም በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ኮሚቴ ተሒረዮም ናብ ናይ ክሌሌ ቤት ተመርጠው በክሌለ ምክር ቤት በመቅረብ
ምኽሪ ቀሪቦም መረጋገፂ ይውሃቦም፣ ማረጋገጫ ይሰጥባቸዋሌ፡፡
3. ናይ ዝባ ምምሔዲር ኣቦ ወንበር፣ 3. የዝን አስተዲዯር ሉቀመንበር፣ ምክትሌ
ም/ኣቦወንበር ፀሒፌን‟ውን ብተመሳሳሉ ሉቀመንበርና ፀሒፉ በተመሳሳይ መንገዴ
መንገዱ ተመሪፆም ናብ ናይ ክሌሌ ቤት ተመርጠው የክሌለ ምክር ቤት ማረጋገጫ
ምኽሪ (ባይቶ) ቀሪቦም መረጋገፂ ይወሃቦም፣ ይሰጥባቸዋሌ፡፡
4. ቁፅሪ ኣባሊት ናይ ዝባ ምምሔዲር ኮሚቴ 4. የዝን አስተዲዯር ኮሚቴ አባሊት ቁጥር
ብናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ባይቶ ይውሰን፣ በክሌሌ ምክር ቤት ይወሰናሌ፣ በዙህ
ብኡ መሰረት ካብ 9 ክሳብ 15 ኣባሊት ዜሒ዗ መሰረት ከ9 እስከ 15 አባሊት የያ዗ ኮሚቴ
ኮሚቴ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 5 ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ስሌጣንን አንቀፅ 5 የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ስሌጣንና
ተግባርን ተግባር
ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እዙ ዜስዕብ የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚከተለትን
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፡፡ ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፡፡
1. ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ናይ ዝብኡ 1. የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የዝኑ ህግ
ሔጊ መፇፀሚ እዩ፡፡ አስፇፃሚ ነው፡፡
2. ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሊት ብሒባር 2. የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት በአንዴ
ይኹን ብውሌቀ ናይቲ ዝባ ኣብያተ ፅሔፇት ሊይ ወይም በግሌ የዝን ፅሔፇት ቤቶች
ብሊዕሇዋይነት ይመርሐ፣ የተሒባብሩን በበሊይነት ይመራለ፣ ያስተባብራለ፣
ይቆፃፀሩን ፣ ይቆጣጠራለ፡፡
3. ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ተፀዋዕነቱ ነቲ 3. የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ተጠሪነቱ
ብሄራዊ ክሌሊዊ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፣
4. ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣብ ዝብኡ ናይ 4. የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በዝኑ
ዜርከባ ወረዲታት ኣብያተ ፅሔፇትን ካሌኦት የሚገኙትን የወረዲዎች ጽ/ቤቶችና
ትካሊትን ስራሔ ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ ተቋሞች ስራ በበሊይነት ይመራሌ፣
የተሒባብር፣ ይቆፃፀር፣ ያስተባብራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፡፡
5. ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ናይቲ ዝባ 5. የዝኑ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የዝኑ ማሔበራዊ

ማሔበራዊ ግሌጋልትን፣ ኢኮኖሚያዊ አገሌግልትና ኢኮኖሚያዊ ሌማት አጥንቶ
ሌምዒትን ኣፅኒዐ ናብ ብሄራዊ ክሌሊዊ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ የቅርብ፣ እንትፌቀዴ ሲፀዴቅም ተግባራዊ ያዯርጋሌ፡፡
ተግባራዊ ይገብር፣
6. ናይቲ ዝባ ባጀት ኣዲሌዩ ናብ ብሄራዊ 6. የዝኑ ባጀት አ዗ጋጅቶ ሇክሌለ ስራ
ክሌሊዊ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ የቅርብ፣ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ በስራ
ምስተፇቀዯለ ዴማ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡ ያውሊሌ፡፡
7. የዝኑ ቅርሳ ቅርስና ተፇጥሮአዊ ሃብት
21
www.chilot.me
7. ናይቲ ዝባ ቅርሳ ቅርስን ተፇጥሮኣዊ ሃፌትን አስፇሊጊው እንክብካቤና ጥበቃ

ኣዴሊይ ክንክን ሒሇዋ ይግበረልም ምህሊዉ እየተዯረገሇት ሇመሆኑ ያረጋግጣሌ፡፡
የረጋግፅ፡፡ 8. በሉቀመንበሩ አማካኝነት የዝኑ የስራ
8. ብኣቦ ወንበሩ ኣቢለ ዜርዜር ናይ ዝቡኡ እንቅስቃሴ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ኩነታት ስራሔ ናብ ብሄራዊ ክሌሊዊ ስራሔ ሪፕርት ያዯርጋሌ፡፡
ፇፃሚ ኮሚቴ ይፅብፅብ፣ 9. በክሌለ ምክር ቤትና በክሌለ ስራ አስፇፃሚ
9. በቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ኮሚቴ የሚወጡትን አዋጆች፣ ፕሉሲዎች፣
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ዜወፁ፣ ፕሉሲታት ዯንቦች፣ መመሪያዎችና ውሳኔዎችና ላልች
ኣዋጃት፣ ዯንብታት፣ መምርሑታት ተግባሮች በዝኑ በትክክሌ በተግባር
ውሳነታትን ካሌኦት ተግባራትን ኣብ ሇመዋሊቸው ያረጋግጣሌ፡፡
ውሽጢ‟ቲ ዝባ ብትክክሌ ኣብ ተግባር
ዜውዕለ ዗ሇዉ ምዃኖም የረጋግፅ፡፡ ምዕራፌ ሶስት
ምዕራፌ 3 የዝን አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሉቀመንበር ስሌጣንና ተግባር
ኣቦወንበር አንቀፅ 6 ስሌጣንና ተግባር
ዒንቀፅ 6 ስሌጣንን ተግባርን 1. የዝን አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
1. ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሉቀመንበር የዝኑ አስተዲዯር መሪ ይሆናሌ፡፡
ኣቦወንበር ናይ ዝብኡ ምምሔዲር መራሑ
እዩ፣ 2. የዝኑ ተጠሪ ስሇሆነ ከክሌለ ስራ አስፇፃሚ
2. ናይ ዝባ ኣፇ ጉባኤ ብምዃኖም ምስ ብሄራዊ ኮሚቴ ይገናኛሌ፡፡
ክሌሊዊ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ይራከብ፣ 3. የዝኑ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ተጠሪ ነው፣
3. ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ስራውንም ያስተባብራሌ፡፡
ተፀዋዑ‟ዩ፣ ነቲ ስራሔ የተሒባብር፣ 4. የዝኑ አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
4. ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ስብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ፣ ስራውንም
ኣኼባ ይፅውዕ፣ ይመርሔ፣ ነቲ ስራሔ ያስተባብራሌ፡፡
የተሒባብር፣ 5. በዝኑ የሚገኙትን የተሇያዩ ተቋሞችና
5. ኣብቲ ዝባ ናይ ዜርከባ ናይ ዜተፇሊሇያ ቢሮዎች ስራ በበሊይነት ይመራሌ፣
ትካሊትን ቢሮታትን ስራሔቲ ሊዕሇዋይ ኮይኑ ያስተባብራሌ፡፡
ይመርሔን የተሒባብርን፡፡ 6. የዝኑ ዯህንነት ሇመጠበቅ፣ ህግና ስርዒት
6. ናይቲ ዝባ ዯሔንነት ንምሔሊው፣ ሔግን ስነ እንዱያስከብሩ የተቋቋሙትን የ዗ብ፣
ስርዒትን ከኽብሩ ንዜቖሙ ናይ ዗ብዑ ናይ የፀጥታና የፕሉስ ሃይልችን በበሊይነት
ፀጥታን ፕሉስን ሒይሌታት ብሊዕሇዋይነት ይመራሌ፡፡
ይመርሔ 7. የዝኑ ስራ መሰረት በማዴረግ ሪፕርት
7. ናይቲ ዝባ ስራሔ መሰረት ዜገበረ ፀብፃብ በየጊዛው ሇክሌሌና ሇዝን ስራ አስፇፃሚ
በብግዙኡ ናብ ናይ ክሌሌን ዝባን ስራሔ ኮሚቴ ያቀርባሌ፡፡
ፇፃሚ ኮሚቴ የቅርብ፣ 8. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
8. በቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ የሚሰጠውን ላልች ስራዎች በተግባር
ዜውሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይትግብር፡፡ ያውሊሌ፡፡
አንቀፅ 7 የዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ዒንቀፅ 7 ናይ ዝባ ምመሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ም/ሉቀመንበር ስሌጣንና ተግባር
ኮሚቴ ም/ኣቦ ወንበር ስሌጣንን
ተግባርን 1. ሉቀመንበር በማይኖርበት ጊዛ እሱን
1. ኣቦ ወንበር ኣብ዗ይህሌወለ እዋን ተኪኡ በመተካት ይሰራሌ፡፡
ይሰርሔ፡፡ 2. በዝኑ አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
22
www.chilot.me
2. በቲ ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ሉቀመንበር የሚሰጡትን ላልች

ኮሚቴን ኣቦወንበሩን ዜህብዎ ካሌኦት ስራዎችን በተግባር ያውሊሌ፡፡
ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ አንቀፅ 8 የዝን አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ
ዒንቀፅ 8 ናይ ዝባ ምምሔዲር ፇፃሚ ኮሚቴ ኮሚቴ ዋና ፀሒፉ ስራና ተግባር
ፀሒፉ ስራሔን ተግባርን 1. የዝን አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
1. ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ፅሔፇት ቤት በሃሊፉነት ይመራሌ
ቤት ፅሔፇት ብሒሊፌነት ይመርሔ፣ 2. በዝኑ አስተዲዯር ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
2. በቲ ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ሉቀመንበር የሚሰጠውን ላልች
ኮሚቴን ኣቦወንበርን ዜ዗ህብዎ ካሌኦት ስራዎች በተግባር ያውሊሌ፡፡
ተግባርት ይፌፅም፡፡
28 ጥቅምት 1985 ዒ.ም
28 ጥቅምቲ 1985 ዒ.ም
ገብሩ አስራት የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ሉቀመንበር
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ/ባይቶ ክሌሌ
ትግራይ
23
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 3 መቐሇ ሔዲር
1ኛ ዒመት ቁጥር 3 15/1985 ዒ.ም


ገፅ 1 ገጽ 1
ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም የትግራይ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች ሇማቋቋም
ዜወፀ አዋጅ የወጣ አዋጅ
ቁ. 3/1985 ዒ.ም ቁ.3/1985 ዒ.ም
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ይህ አዋጅ የትግራይ ክሌሌ ፌርዴ
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 3/1985 ቤቶች ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 3/1985 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀፅ 2 ትርጉም
1. ጉባኤ ማሇት ብኣዋጅ ቁፅሪ 4/1985 ዜቖመ 1. ጉባኤ ማሇት በአዋጅ ቁጥር 4/ቀ1985
ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ማሇት‟ዩ፡፡ የተቋቋመውን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
ማሇት ነው፡፡
2. ቤት ምኽሪ ማሇት ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ 2. ምክር ቤት ማሇት የትግራይ ክሌሌ
ስግግር ምምሔዲር ቤት ምኽሪ ማሇት‟ዩ፡፡ የሽግግር አስተዲዯር ምክር ቤት ማሇት
ነው፡፡
3. ሔጊ መንግስቲ ማሇት ናይ ክሌሌ ትግራይ 3. ሔገ መንግስት ማሇት የትግራይ ክሌሌ
ሔጊ መንግስቲ(ህንፃ) ማሇት እዩ፡፡ ሔገ መንግስት ማሇት ነው፡፡
ዒንቀፅ 3 ኣቋውማ አንቀፅ 3 አወቃቀር
ካብዙ ንታሔቲ ዜተ዗ር዗ሩ ኣብያተ ፌርዱ ከዙህ በታች የተ዗ረ዗ሩትን የትግራይ
ክሌሊዊ መሰጋገሪ ምምሔዲር ትግራይ በዙ ክሌሌ የሽግግር አስተዲዯር ፌርዴ ቤቶች
ኣዋጅ‟ዙ ቆይሞም ኣሇዉ፡፡ ተቋቁመዋሌ
ሀ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ሀ. የትግራይ ክሌሌ የሽግግር አስተዲዯር
ምምሔዲር ትግራይ (ዴሔሪ ሔዙ ሊዕሇዋይ የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት(ከዙህ ቀጥል
ቤት ፌርዱ እናተብሃሇ ይፅዋዕ) የበሊይ ፌርዴ ቤት እየተባሇ ይጠቀሳሌ)
ሇ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ሇ. የትግራይ ክሌሌ የሽግግር አስተዲዯር
ምመሔዲር ትግራይ(ዴሔሪ ሔዙ ማእኸሊይ ማእከሊዊ ፌርዴ ቤት (ከዙህ ቀጥል ማዕከሊዊ
ቤት ፌርዱ እናተብሃሇ ይፅዋዕ) ፌርዴ ቤት እየተባሇ ይጠቀሳሌ)
ሏ. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ሏ. የትግራይ ክሌሌ የሽግግር አስተዲዯር ወረዲ
ምምሔዲር ትግራይ (ዴሔሪ ሔዙ ናይ ወረዲ ፌርዴ ቤት (ከዙህ ቀጥል የወረዲ ፌርዴ ቤት
24
www.chilot.me
ቤት ፌርዱ እናተብሃሇ ይፅዋዕ) እየተባሇ ይጠቀሳሌ)

ዒንቀፅ 4 ናይ ዲኝነት ስሌጣን አንቀፅ 4 የዲኝነት ስሌጣን
1. ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ፣ ብግሌፂ 1. የትግራይ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች፣ በግሌፅ
ተፇሌዮም ኣብ ትሔቲ ስሌጣን ሊዕሇዋይ ቤት ተሇይቶ ጉዲዩን የሽግግር መንግስት
ፌርዱ ማእኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲ ኣብ ማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ስሌጣን ካሌሆነ
ዜኾኑ ጉዲያት እንተ዗ይኮይኑ ኣብ ዜኾኑ በስተቀር በማናቸውም የክሌለ ውስጣዊ
ካሌኦት ናይቲ ክሌሌ ውሽጣዊ ጉዲያት ናይ ጉዲዮች የዲኝነት ስሌጣን አሊቸው፡፡
ዲኝነት ስሌጣን ኣሇዎም፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ኣብ ቁፅሪ 1 ዜተቀመጠ 2. የዙህ አንቀፅ ቁጥር አንዴ እንዯተጠበቀ
ዜተሒሇወ ኮይኑ ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ሆኖ የትግራይ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች
ትግራይ ኣብ ትሔቲ ናይ ዲኝነት ስሌጣን የዲኝነት ስሌጣኑ የማእከሊዊ የሽግግር
ማእኸሊይ መሰጋገሪ መንግስቲ ንዜኾኑ መንግስት በሆኑ ጉዲዮች ሊይ የውክሌና
ጉዲያት ክርኢ ናይ ውክሌና ስሌጣን ክቅበሌ ስሌጣን ሉቀበሌ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 5 ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱ አንቀፅ 5 የፌርዴ ቤቶች ሥሌጣን
ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ ብናይ የትግራይ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች
ፌትሃብሄር ስነ ስርዒትን ብናይ በፌታብሓር ሔግ ስነ ስረዒትና በወንጀሇኛ
ገበነኛ(ወንጀሇኛ) መቅፅዑ ስነ ስርዒትን ሔግታት መቅጫ ሔግ ስነ ስርዒት ወይም በላሊ ሔግ
ወይ ብካሌእ ሔጊ ብዜተሒንፀፀ መሰረት ናይ በተጠቀሰ መሰረት የፌታብሓርና የወንጀሌ
ፌትሃብሄርን ናይ ገበንን (ወንጀሌን) ጉዲያት ጉዲዮች በመጀመሪያ ዯረጃ ወይም በይግባኝ
ብመጀመሪያ ዯረጃ ወይ ብይግበአኒ ይርኢ፡፡ ይመሇከታሌ፡፡
ዒንቀፅ 6 ግሌፂ መጋባእያ ብዚዕባ ምቛም አንቀፅ 6 ግሌፅ ችልት ስሇማቋቋም
ዜኾነ መጋባእያ ብግሌፂ ክካየዴ ይኽእሌ ማንኛውም ችልት በግሌጽ ሉካሄዴ
እዩ ኮይኑ‟ውን ኣብ ናይ ዲይነት ኣሰራርሒ ይችሊሌ፡፡ ሆኖም በዲኝነት አሰራር አግባብ
ኣገባብ ዗ሇዎም ናይ ስነ ስርዒት ሔግታት ያሊቸው የሥነ ስርዒት ህጎች እንዯተጠበቁ
ህለዋት ኮይኖም ካብዙ ቀፂለ ዜተመሌከቱ ሆነው ቀጥሇው በተመሇከቱ ሁኔታዎች
ኩነታት እንተጋጥሙ ዕፁው ኮይኑ ክካየዴ ሲያጋጥሙ ዜግ ሆኖ ሉካሄዴ ይችሊሌ
ይኽእሌ እዩ፡፡
ሀ. ንናይ ህዜቢ ፀጥታ ወይ ዴሔንነት ኣዴሊይ ሀ. ሇህዜብ ፀጥታ ወይም ዯህንነት አስፇሊጊ
ኣብዜኾነለ ጊዛ ወይ በሆነበት ጊዛ
ሇ. ንናይ ህዜቢ ፅቡቅ ጠባይ ወይ ስነምግባር ሇ. ሇህዜብ ጥሩ ፀባይ ወይም ስነ ምግባር
ኣዴሊይ ኣብዜኾኑ ጊዛ አስፇሊጊ በሆነበት ጊዛ፣
ዒንቀፅ 7 ናይ መጋባእያ ቦታ አንቀፅ 7 የችልት ቦታ
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ (ስሩዕ) ቦታ መቐሇ 1. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ቦታ መቀላ
ይኸውን፣ ይሆናሌ
2. ናይ ማእኸሊይ(ቤት ፌርዱ ፔረዙዯንት) 2. የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ፔረዙዲንት ቦታ
ስሩዕ ቦታ መቐሇ ኮይኑ በብናይዝቡኡ መቐሇ ሆኖ በየዝኑ ማዕከሌ አንዴ ወይም
ማእኸሊት ሒዯ ወይ ከምኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ እንዯ አስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ የማዕከሊዊ
ንሊዕሉ ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ፌርዴ ቤት ችልቶች ይኖራለ፡፡
መጋባእያታት ይህሌዉ፡፡
3. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ዜስምዒለ ስሩዕ ቦታ 3. የወረዲ ፌርዴ ቤት ችልት ቦታ የወረዲው
ናይቱ ወረዲ ማእኸሌ ይኸውን፡፡ ማዕከሌ ይሆናሌ፡፡
4. ብ዗ይካ ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ፣ ዜኾነ ካሉእ 4. ከወረዲ ፌርዴ ቤት በስተቀር ማንኛውም
ቤት ፌርዱ ቅሌጡፌ (ህፁፅ) ናይ ፌትሑ ላሊ ፌርዴ ቤት አስቸ኱ይ የፌትህ
ምምሔዲር ንምሃብ ኣዴሊይ ኮይኑ አስተዲዯር ሇመስጠት አስፇሊጊ ሆኖ
25
www.chilot.me
እንተተረኺቡ ወይ ትምህርታዊ ጠቓምነቱ ከታመነበት ወይም ትምህርታዊ

እንተተኣሚኑለ ኣብ ዜኾነ ካሌእ ቦታ ጠቀሜታነቱ ከታመነበት በማንኛውም
መጋባእያ ከካይዴ ይኽእሌ እዩ ችልት ማካሄዴ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 ካብ መጋባእያ ብዚዕባ አንቀፅ 8 ከችልት ስሇማግሇሌ
ምሌዒሌ(ምግሊሌ)
1. ናይ ዜኾነ ቤት ፌርዱ ዲኛ ንሒዯ ጉዲይ 1. የማንኛውም ፌርዴ ቤት ዲኛ አንዴ
ከይርኢ ብሔጊ ዜተኸሌከሇ እንተኾይኑ ነቲ ጉዲይ እንዲይመሇከት በህግ የተከሇከሇ
ጉዲይ ክርኢ ኣይኽእሌን፡፡ እንዯሆነ ጉዲዩን ሉመሇከተው አይችሌም፡
2. ሒዯ ዲኛ ንሒዯ ጉዲይ ክርኢ ኣይግበኦን 2. አንዴ ዲኛ ጉዲዩን ማየት የሇበትም
ብምባሌ ካብ መጋባእያ ክሇዒሌ ዜሔተተለን በማሇት ከችልት እንዱነሳ
ነቲ ሔቶ ውሳነ ዜውሃበለን ኩነታት ብሔጊ የሚጠየቅበትና ሇጥያቄው ውሳኔ
ብዜተወሰነለ መሰረት ይኸውን፡፡ የሚሰጥበት ሁኔታ በህግ በተወሰነው
መሰረት ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 9 ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ አንቀፅ 9 የፌርዴ ቤቶች የስራ ቋንቋ
1. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ 1. የፌርዴ ቤቶች የስራ ቋንቋ ትግርኛ
ትግርኛ ይኸውን፣ ይሆናሌ
2. ኣብያተ ፌርዱ ትግርኛ ን዗ይኽእሌ በዒሌ 2. ፌርዴ ቤቱ ትግርኛ ሇማይችሌ ባሇጉዲይ
ነገር(ጉዲይ) ተርጓሚ ይምዯበለ፡፡ ተርጓሚ ይመዴብሇታሌ
ዒንቀፅ 10 ውዴባዊ ቅርፂ ኣብያተ ፌርዱ አንቀፅ 10 የፌርዴ ቤቶች ዴርጅታዊ ቅርፅ
1. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፔረዙዯንት፣ ኣካቢ 1. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት አንዴ
ዲያኑን ዲያኑን ይህሌዉዎ፣ ፔረዙዯንት፣ ሰብሳቢ ዲኞችና ዲኞች
ይኖሩታሌ
2. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፔረዙዲንት፣ 2. ማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት አንዴ ፔረዙዲንት፣
ኣካቢ ዲያኑን ዲያኑን ይህሌዉዎ፣ ሰብሳቢ ዲኞችና ዲኞች ይኖሩታሌ፡፡
3. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ 3. የወረዲ ፌርዴ ቤት አንዴ ወይም
ከምአዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዲያኑ እንዯየአስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ ዲኞች
ይህሌዉዎ፣ ብዚዕባ ካብ ህዜቢ ተመዱቦም ይኖሩታሌ፣ ከህዜብ ተመዴበው ከዲኞቹ
ምስቶም ስሩዒት ዲያኑ ዜሰርሐ የሚሰሩ ስራቸውና አወካከሊቸው
ስራሔቶምንኣወኻክሇኦምን ብዜምሌከት በሚመሇከት በህግ ይወሰናሌ፡፡
ብሔጊ ክቅመጥ እዩ፡፡
4. ዜኾነ ቤት ፌርዱ ንስርሐ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ 4. ማንኛውም ፌርዴ ቤት ሇስራው አስፇሊጊ
ሰራሔተኛታት ይህሌዉዎ፡፡ የሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ፡፡
ዒንቀፅ 11 መጋባእያ አንቀፅ 11 ችልት
1. ዜኾነ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ ከምአዴሊይነቱ 1. ማንኛውም ፌርዴ ቤት አንዴ ወይም
ካብ ሒዯ ንሊዕሉ መጋባእያታት ይህሌዉዎ፡፡ ከአንዴ በሊይ ችልቶች ይኖሩታሌ፡፡
2. ነፌስ ወከፌ ናይ ሊዕሇዋይን ማእኸሊይን 2. እያንዲንደ የከፌተኛና ማእከሊዊ
ኣብያተ ፌርዱ መጋባእያ ሒዯ ኣካብን ክሌተ ፌ/ቤቶች ችልት አንዴ ሰብሳቢና ሁሇት
ዲያኑን ይህሌዉዎ፡፡ ዲኞች ይኖሩታሌ፡፡
3. ናይ ማእከሊይ ቤት ፌርዱ ፔረዙዲንት ሒዯ 3. የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት አንደ
ኮይኑ ንናይ ዝባታት ኣከብቲ ዲያኑ ገሉኡ ሆኖ ሇየዝኑ ከዲኞቹ አንደ ውክሌና
ስርሐ ብውክሌና ሂቡ ክስርሔ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ በመስጠት ሥራውን ማሰራት ይችሊሌ፡፡
4. ኣብ ማእከሊይ ቤት ፌርዱ ብሰሇስተ ዲያኑ 4. በማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት በሶስት ዲኞች
ዜካየዴ መጋባእያ ይህለ፡፡ ነቲ መጋባእያ ካብ የሚካሄዴ ችልት ይሆናሌ ከሶስቱ አንደ
ሰሇስቲኦም ዲያኑ ሒዯ ከማእኽል ይግበር፡፡ የመሃሌ ዲኛ ይሆናሌ፡፡
5. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ መጋባእያ ብሒዯ ዲኛ 5. የወረዲ ፌርዴ ቤት ችልት በአንዴ ዲኛ
26
www.chilot.me
ክካየዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉካሄዴ ይችሊሌ፡፡

ዒንቀፅ 12 ብዚዕባ ኣዋህባ ውሳነ አንቀፅ 12 የውሳኔ አሰጣጥ
1. ሰሇሰተ ዲያኑ ኮይኖም ኣብ ዗ካይዴዎ 1. ሶስት ዲኞች ሆነው በሚያካሂደት ችልት
መጋባእያ እቶም ዲያኑ ኣብ ኣዋህባ ውሳነ ዲኞቹ በውሳኔው አሰጣጥ ሌዩነት
ኣፇሊሊይ እንተሃሌዩዎም ናይ ኣብዜሒ ሲኖራቸው በዴምፅ ብሌጫ የፌርዴ ቤቱ
ዴምፂ ውሳነ ናይቲ ቤት ፌርዱ ውሳነ ውሳኔ ይፀናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
2. ናይቲ ውሐዴ ዴምፂ ርኢቶ ኣብቲ መዜገብ 2. በዴምፅ ብሌጫ ተፇፃሚ ያሌሆነውን
ክሰፌር ኣሇዎ፡፡ አስተያየት በመዜገብ መስፇር አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 13 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አንቀፅ 13 የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣባሊት 1. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አባሊት
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንትን ዲያኑን የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንትና
ይኾኑ፡፡ ዲኞች ይሆናለ፡፡
2. ኣብ ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ናይቲ 2. በክሌሌ የበሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ የክሌለ
ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሒሊፉ ጨንፇር የሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የፌትህ ዗ርፌ
ፌትሔን፣ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ዒቃቢ ሔግን ኃሊፉ፣ የዏቃቤ ህግ ፅ/ቤት ኃሊፉ
ይካፇለ፣ ኮይኑ ግን ዴምፂ ናይ ምሃብ ይካፇሊለ፡፡ ሆኖም ግን ዴምፅ የመስጠት
መሰሌ የብልምን፡፡ መብት የሊቸውም፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ኣብ ቁፅሪ 1 ዗ይተርኣዩ 3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
ዲያኑን፣ ከምኡ‟ውን ኣግባብ ዗ሇዎም ናይ ያሌተጠቀሱ ዲኞች፣ አግባብ ያሊቸው
ምምሔዲር ኣብያተ ፅሔፇት፣ ህዜባዊ የአስተዲዯር ፅሔፇት ቤት፣ ህዜባዊ
ውዲበታትን ትካሊትን ዜውክሌዎም ዲያኑ ዴርጅቶችናተቋማት የሚወክለዋቸው
ሰባት ወይ ካሌኦት ውሌቀ ሰባት ኣብ ናይ ዲኞች ወይም ላልች ግሇሰቦች በክሌለ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ክካፇለ ክዕዯሙ የበሊይ ፌ/ቤት ጉባኤ ሇመካፇሌ ጥሪ
ይኽእለ፡፡ ኮይኑ ግን ዴምፂ ናይ ምሃብ ሉዯረግሊቸው ይችሊሌ፤ ነገር ግን ዴምፅ
መሰሌ ኣይህሌዎምን፡፡ የመስጠት መብት የሊቸውም፡፡
ዒንቀፅ 14 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አንቀፅ 14 የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት
ስሌጣንን ተግባርን ስሌጣንና ተግባር
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ካብዘይ ቀፂለ የክሌሌ የበሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ከዙህ
዗ል ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፡፡ ቀጥል ያለትን ስሌጣንና ተግባር
ይኖሩታሌ፡፡
1. ኣብ ናይ ዲኝነት ስራሔ ምምሔዲር 1. በዲኝነት ስራ አስተዲዯር ሇሚያጋጥሙ
ን዗ጋጥሙ ሽግራት ተረዱእኻ መፌትሑ ችግሮች ተረዴቶ መፌትሓ መስጠት፣
ምሃብ፣
2. ናይ ዲኝነት ኣሰራርሒ ንምምሔያሽ ሒዯ 2. የዲኝነት አስራር ሇማሻሻሌና አንዴ
ዒይነት ኣፇፃፅማ ሔግታት ንምርግጋፅን ዒይነት የህግ አፇፃፀም ሇማረጋገጥ
ንኣብያተ ፌርዱ መምርሑ ምሃብ፡፡ ሇፌርዴ ቤቶች መምሪያ መስጠት፣
3. ሒዯሽቲ ሔግታት ክወፁ ወይ ነባር ሔግታት 3. አዲዱስ ህጎች እንዱወጡ ወይም ነባር
ክመሒየሹ ናብ ናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ሒሳብ ሔጎች እንዱሻሻለ ሇም/ቤትሏሳብ
ምቅራብ፣ ማቅረብ፣
4. ናይ ጉባኤ ስራሔ ኣፇፃፅማ ብዜምሌከት 4. ሇጉባኤ ስራ አስፇፃሚ በሚመሇከት
ኣዴሊይ መምርሑ ምሃብ፡፡ አስፇሊጊ መምሪያ መስጠት፣
5. ካሌኦት ኣመራርሒ ስራሔ ዲኝነት ኣግባብ 5. ላልችና የዲኝነት ስራ አመራር አግባብ
዗ሇዎም ተግባራት ምፌፃም፡፡ ባሇበት ተግባር መፇፀም
አንቀፅ 15 የክሌሌ የበሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
27
www.chilot.me
ዒንቀፅ 15 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አሰራር

ኣሰራርሒ 1. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ናይቲ የጉባኤው ሰብሳቢ ይሆናሌ፡፡
ጉባኤ ኣካቢ ይኸውን፡፡ 2. የጉባኤው የራሱ የሆነ ፀሒፉ ይመዯባሌ
2. እቲ ጉባኤ ናይ ባዕለ ፀሒፉ ይምዴብ 3. ጉባኤው በአንዴ ዒመት አንዴ ጊዛ
3. እቲ ጉባኤ ኣብ ዒመት ሒዯ ጊዛ ይእከብ፣ ይሰበሰባሌ፡፡ አስፇሊጊ በሚሆንበት ጊዛም
ኣዴሊይ ኮይኑ እንተተረኺቡ ተወሰኽቲ ተጨማሪ ስብሰባዎች ሉጠሩ ይችሊለ፡፡
ኣኼባታት ክፅውዐ ይኽእለ እዮም፡፡ 4. ከጉባኤ አባሊት ሁሇት ሶስተኛ 2/3 ሲገኝ
4. ካብ ናይቲ ጉባኤ ኣባሊት ክሌተ ሲሶ(2/3) ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፡፡ 5. ጉባኤው ከተስማማ ውሳኔ በዴምፅ ብሌጫ
5. እቲ ጉባኤ ኣብዜተሰማመዏለ ጊዛ ውሳነ ይሆናሌ፡፡ እኩሌ ዴምፅ በሚኖርበት ጊዛ
ብበዜሑ ዴምፂ ይወሃቡ ዴምፂ ማዕረ የጉባኤው ሰብሳቢ ወሳኝ ዴምፅ
ብማዕረ ኮይኑ እንተተኸፊፉለ ናይቲ ጉባኤ ይኖረዋሌ፡፡
ኣካቢ ወሳኒ ዴምፂ ይህሌዎ፡፡ አንቀፅ 16
ዒንቀፅ 16 የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በህግ
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብመሰረት መሰረት የአስተዲዯር ሒሊፉነት አሇው፡፡
ሔጊ ነቲ ቤት ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፌነት በተሇይም፦
ኣሇዎ፡፡ ብፌሊይ፦ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ፣
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ፣ 2. ሇፌርዴ ቤቱ አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች
2. ነቲ ቤት ፌርዱ ኣዴሊይ ዜኾኑ ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ ፣
ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ የመሒዴር፣ 3. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት የስራ ዕቅዴ
3. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ናይ ስራሔ ትሌሚ አስቀዴሞ ያ዗ጋጃሌ፣ ከፀዯቀ በኋሊ በስራ
ኣቐዱሙ ኣዲሌዩ የቅርብ፣ ምስ ፀዯቐ ኣብ ሊይ ያውሊሌ፣
ስራሔ የውዕሌ፡፡ 4. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ዲኞች
4. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲያኑ ይምዴብ፣ ይመዴባሌ፣
5. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 4
5. ብመሰረት ናይዙ ኣዋጅ‟ዙ ዒንቀፅ 7 ቁፅሪ መሰረት የችልት ቦታ ይወስናሌ፣
4፣ ናይ መስምዑ ቦታ ይውስን፣ 6. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት አጀንዲ
6. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣጀንዲ ያ዗ጋጃሌ፣ ጉባኤ ይጠራሌ፣
የዲለ፣ ጉባኤ ይፅውዕ፣ 7. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ሇክሌለ
7. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ናብ ናይቲ ምክር ቤት የሚቀርበውን ረቂቅ ሔግ
ክሌሌ ቤት ምኽሪ ዗ቅርቦ ረቂቅ ሔጊ የዲለ፡፡ ያ዗ጋጃሌ፣
8. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 13 ንኡስ አንቀፅ 3
8. ብመሰረት ናይዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13 ቁፅሪ 3 መሰረት በክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት
ኣብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ክርከቡ ጉባኤ መገኘት የሚገባቸው ተካፊዮች
ዜግበኦም ተኻፇሌቲ ይውስን፣ ይፅውዕ፣ ይወስናሌ፣ ይጠራሌ፣
9. ወንጀሌ ሇመከሊከሌና የዲኝነት ስራ
9. ገበን(ወንጀሌ) ንምክሌኻሌን ናይ ዲኝነት ሇማጠናከር ከክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ንምጥንኻር ምስ ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ኮሚቴ የፌትሔ ዗ርፌ ኃሊፉ ፣ ከዏቃቢ
ፇፃሚ ኮሚቴ ሒሊፉ ጨንፇር ፌትሔን ምስ ሔግ ጽ/ቤት ኃሊፉ አብሮ በመመካከር
ሒሊፉ ቤ/ፅ ዒቃቢ ሔግን ሒቢሩ ብምምኽኻር ይሰራሌ፣
ይሰርሔ፡፡ 10.የፌርዴ ቤቱ ስራ በስታትስቲክስ የተዯገፇ
10.ብዚዕባ ናይቲ ቤት ፌርዱ ስራሔ መግሇጫ እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣
ብእስታትስቲክስ ዜተዯገፇ መግሇፂ ክዲለ
ይግበር፡፡ 11.ትምህርታዊ የሆኑ የዒመቱ ፌርድችና
28
www.chilot.me
11.ትምህርታዊ ዜኾኑ ነናይ ዒመቱ ፌርዴታትን ውሳኔዎች ተመርጠው እንዱታተሙ

ውሳነታትን ተመሪፆም ክሔተሙ ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፣
12.የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት የህግ
12.ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ናይ ሔጊ መፅሄት መፅሓት እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣
ክዲለ ይገብር፣ 13.በክሌለ የሚገኙትን ፌርዴ ቤቶች
13.ኣብ ውሽጢ‟ቲ ክሌሌ ብዚዕባ ናይ ዗ሇዉ የዲኝነት ስራ አካሄዴ በክሌለ ምክር ቤት
ኣብያተ ፌርዱ ኣካይዲ ስራሔ ዲኝነት፣ ሪፕርት ያቀርባሌ፣
ንናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ፀብፃብ የቅርብ፡፡ 14.በዙህ አዋጅና በላልች ህጎች የተሰጡት
14.በዙ ኣዋጅ‟ዙን ብካሌኦት ሔግታትን ላልች ተግባራት ይፇጽማሌ፡፡
ዜተወሃቦም ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡ አንቀፅ 17 የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ዒንቀፅ 17 ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በሔግ
ናይ ማእከሊይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብመሰረት መሰረት የፌርዴ ቤቱን የመስተዲዴር
ሔጊ፣ ነቲ ቤት ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፌነት ኃሊፉነት አሇው በተሇይም፦
ኣሇዎ፣ ብፌሊይ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ፣
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ፣ 2. ሇፌርዴ ቤቱ አስፇሊጊ የሆኑትን
2. ነቲ ቤት ፌርዱ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰራተኞችይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
ሰራሔተኛታት ይቆፅር የመሒዴር፣ 3. የማዕከሊዊው ፌርዴ ቤት የስራ ዕቅዴ ና
3. ናይቲ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ናይቲ ስራሔ ባጀት አ዗ጋጅቶ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅም በስራ
ትሌምን ባጀትን ኣዲሌዩ የቅርብ፣ ያውሊሌ፡፡
እንትፀዴቅ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ 4. የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ዲኞች ይመዴባሌ፣
4. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ዲያኑ ይምዴብ፣ 5. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 4
5. ብመሰረት ናይዙ ኣዋጅ‟ዙ ዒንቀፅ 7 ቁፅሪ 4 መሰረት የችልት ቦታ ይወስናሌ፡፡
ናይ መስምዑ ማጋባእያ ቦታ ይውስን፡፡ 6. የፌርዴ ቤቱ ስራ በእስተትስቲክስ የተዯገፇ
6. ብዚዕባ ናይቲ ቤት ፌርዱ ስራሔ መግሇጫ እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፡፡
ብእስታስቲክስ ዜተዯገፇ መግሇፂ ክዲል
ይገብር፣ 7. ትምህርታዊ የሆኑትን የዒመቱ ፌርዴና
7. ትምህርታዊ ዜኾኑ ናይ ዒመቱ ፌርዴታትን ውሳኔዎች ተመርጠው ሇክሌለ የበሊይ ፌርዴ
ውሳነታትን ተመሪፆም ናብ ናይቲ ክሌሌ ቤት እንዱሊኩ ያዯረጋሌ፣
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሇኣኹ ይገብር፣ 8. የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤትና የበታች ፌርዴ
8. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱን ናይ ታሔተዎት ቤቶች የዲኝነት ስራ አካሄዴ ሪፕርት
ኣብያተ ፌርዱን ናይ ዲኝነት ስራሔ ኣካይዲ ሇክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ፀብፃብ ናብ ናይቲ ክሌሌ ሊዕሇዋይ ቤት ያቀርባሌ፣
ፌርዱ ፔሬዙዲንት የቅርብ፣ 9. በዙህ አዋጅና በላልች ህጎች የተሰጡትን
9. በዙ ኣዋጅ‟ዙን ብካሌኦት ሔግታትን ኃሊፉነት በተግባር ያውሊሌ፡፡
ዜተውሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡ አንቀፅ 18
ዒንቀፅ 18 የወረዲ ፌርዴ ቤት ኃሊፉ በሔግ መሰረት
ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሒሊፉ፣ ብመሰረት ፌርዴ በቱን የማስተዲዯር ኃሊፉነት
ሔጊ፣ ነቲ ቤት ፌርዱ ናይ ምምሔዲር አሇዉ በተሇይም፣
ሒሊፌነት ኣሇዎ፣ ብፌሊይ፦ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ፣
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ፣ 2. የፌርዴ ቤቱን ሰራተኞች
2. ናይቲ ቤት ፌርዱ ሰራሔተኛ የማሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣
3. የፌርዴ ቤቱ የስራ ዕቅዴና ባጀት
3. ናይቲ ቤት ፌርዱ ናይ ስራሔ ትሌምን አ዗ጋጅቶ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ በስራ
ባጀትን ኣዲሌዩ የቅርብ እንተፀዱቁ ኣብ ሊይ ያውሊሌ፣
29
www.chilot.me
ስራሔ የውዕሌ፣ 4. የፌርዴ ቤቱ ዲኞች ይመዴባሌ

4. ናይቲ ቤት ፌርዱ ዲያኑ ይምዴብ 5. የፌርዴ ቤቱ ስራ በስታትስቲክስ
5. ብዚዕባ ናይቱ ቤት ፌርዱ ስራሔ የተዯገፇ መግሇጫ እንዱ዗ጋጅ
ብእስታትስቲክስ ዜተዯገፇ መግሇፂ ያዯርጋሌ፣ ሇማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት
ክዲል ይገብር፣ ናብ ናይ ማእኸሊይ ቤት ፔሬዙዲንት ሪፕርት ያቀርባሌ፣
ፌርዱ ፔሬዙዲንት ፀብፃብ የቅርብ፡፡ 6. በዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ፣ በክሌለ
6. ብናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ፣ ብናይ የበሊይ ፌርዴ ቤት እና በማዕከሊዊ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱን ብናይ ማእከሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንቶች
ቤት ፌርዱን ፔሬዙዲንትታት ዜውሃቦ የሚሰጠውን መመሪያ ተግባራዊ
መምርሑታት ተግባራዊ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፡፡
አንቀፅ 19 አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
ዒንቀፅ 19 እዙ አዋጅ‟ዙ ዜፀንዒለ ጊዛ፣ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ካብ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ዜተሒተመለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዕ ይኸውን 29 ጥቅምት 1984 ዒ/ም
29 ጥቅምቲ 1984 ዒ/ም ገብሩ አስራት
ገብሩ አስራት የክሌሌ ትግራይ ምክር ቤት ሉቀመንበር
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ክሌሌ
ትግራይ
30
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 4 መቐሇ ሔዲር 15/1985 ዒ.ም


ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ዲያኑ ምምሔዲር የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር

ጉባኤ ንምምስራት ዜወፀ ኣዋጅ ጉባኤ ሇመመስረት የወጣ አዋጅ
ቁ. 4/1985 ዒ.ም ቁ. 4/1985 ዒ.ም
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ ዒንቀፅ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ዲያኑ ይህ አዋጅ የትግራይ ክሌሌ የዲኞች
ምምሔዲር ጉባኤ ንምምስራት ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ አስተዲዯር ጉባኤ ሇመመስረት የወጣ አዋጅ
4/1985 ዒ.ም ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ቁጥር 4/1985 ዒ.ም ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ፡፡
1. ጉባኤ ማሇት ብመሰረት እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜቖመ 1. ጉባኤ ማሇት በዙህ አዋጅ መሰረት
ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ማሇት‟ዩ፡፡ የተቋቋመውን የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
2. ቤት ምኽሪ ማሇት ናይ ክሌሌ ትግራይ 2. ምክር ቤት ማሇት የትግራይ ክሌሌ
መሰጋገሪ ምምሔዲር ቤት ምኽሪ ማሇት‟ዩ፡፡ የሽግግር አስተዲዯር ምክር ቤት ማሇት
ነው፡፡
3. ሔጊ መንግስቲ ማሇት ናይ ክሌሌ ትግራይ 3. ሔገ መንግስት ማሇት የትግራይ ክሌሌ
ሔጊ መንግስቲ(ህንፃ) ማሇት‟ዩ፡፡ ሔገ መንግስት ማሇት ነው፡፡
ዒንቀፅ 3 አቃውማ ዒንቀፅ 3 ማቋቋሚያ
ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
( ዴሔሪ ሔዙ ጉባኤ እናተብሃሇ ዜፅዋዕ) በዙ (ከዙህ ቀጥል ጉባኤ እየተባሇ የሚጠቀስ)
ኣዋጅ‟ዙ ቆይሙ‟ል፡፡ በዙህ አዋጅ ተቋቁመዋሌ
ዒንቀፅ 4 ናይቲ ጉባኤ ኣባሊት ዒንቀፅ 4 የጉባኤው አባሊት
እቲ ጉባኤ እዝም ኣባሊት ይህሌዉዎ፦ ጉባኤው የሚኖሩት አባሊት፦
ሀ. ናይ ሊዕሇዋይ(ጠቅሊይ) ቤት ፌርዱ ሀ. የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ፔሬዙዲንት ኣካቢ ሰብሳቢ
31
www.chilot.me
ሇ. ናይቲ ክሌሌ ዒቃቢ ሔጊ ቤ/ፅ ሒሊፉ ኣባሌ ሇ. የክሌለ ዒቃቢ ሔግ ፅሔፇት ቤት ሒሊፉ አባሌ
ሏ. ናይ ፌትሑ መምርሑ ሒሊፉ ኣባሌ ሏ. የፌትህ መምሪያ ሒሊፉ አባሌ
መ. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት መ. የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት አባሌ
ኣባሌ
ሠ. ናይቲ ክሌሌ ናይ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ሠ. የክሌለ የመንግስት ሠራተኞች አስተዲዯር
ምምሔዲር ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ ኣባሌ ፅ/ቤት ሒሊፉ አባሌ
ረ. በቲ ናይ ቤት ምኽሪ ኣቦ ወንበር ረ. በምክር ቤቱ ሉቀመንበር የሚሰየም አባሌ
ዜስየም(ዜፅዋዕ ኣባሌ)
ሰ. ናይቲ ክሌሌ ናይ ጠበቓታት ተወካሉ ኣባሌ ሰ. የክሌለ ጠበቃዎች ተወካይ አባሌ
ዒንቀፅ 5 ናይቲ ጉባኤ ስሌጣንን ተግባርን ዒንቀፅ 5 የጉባኤው ስሌጣንና ተግባር
1. ሀ. ኣብዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ዒንቀፅ 8 ንዜተሒበሩ 1. ሀ. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 8 ሇተጠቀሱት
ረቋሑታት ኣማሉኦም ዜርከቡ ሰባት በቲ ሁኔታዎች አሟሌተው ሇሚገኙ ሰዎች
ናይ ክሌሌ ሊዕሇዋይ(ጠቅሊይ) ቤት ፌርዱ በክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዯንት
ፔሬዙዲንት ኣቢለ ዜርዜሮም ምስቀረበለ አማካኝነት ዜርዜራቸው ከቀረበ በኋሊ
ኣፃረዩ ንዲኝነት ይመርፅ፡፡ አጣርቶ ሇዲኝነት ይመርጣሌ፡፡
ሇ.ብዚዕባ ናይ ዲያኑ ምዜውዋር(ምቅይያር)፣ ሇ. የዲኞች ዜውውር፣ አገሌግልት፣ ዯመወዜ፣

ኣገሌግልት፣ መሃያ፣ ምዴብን ዜመሳሰለን ምዯባ የመሳሰለትን ጉዲዮች ይወስናሌ፡፡
ጉዲያትይውስን፡፡
ሏ. ዲያኑ ዜምርሔለ ናይ ስነ ምግባር መምርሑ ሏ. ዲኞቹ የሚመሩበት የስነ ምግባር መመሪያ
የውፅእ፣ ያወጣሌ
መ. ኣብ ሌዕሉ ዲያኑ ናይ ስነ መ. በዲኞች ሊይ የስነ ስርዒት (የዱስፔሉን)
ስርዒት(ዱስፔሉን) ስጉምቲ ይወስዴ፣ ከከም እርምጃ ይወስዲሌ፣ እንዯየሁኔታው ከስራ
ኩነታቱ ካብ ስራሔ ክሇዒለ ይውስን፣ እንዱገሇለ ይወስናሌ፡፡
ሠ. ንኣፇፃፅማ እዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣዴሊይ ኮይኑ ሠ. ሇዙህ አዋጅ አፇፃፀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ፣
እንትርከብ፣ ንኡስ ጉባኤ የቑም ፣ ስሌጣኑን ንዐስ ጉባኤ ይሾማሌ፣ ስሌጣኑንና ተግባሩን
ተግባሩን ይውስን፣ መምርሑ ይህብ፣ ይወስናሌ መመሪያ ይሰጣሌ፡፡
2. እቲ ጉባኤ ሬጂስትራራት ይመርፅ፣ ይሾም 2. ጉባኤው ሬጂስትራሮችን ይመርጣ፣
ናይ ሬጂስትራራት ዱስፔሉን ፣ ምስንባት፣ ይሾማሌ፣ የሬጂስትራር ዱስፔሉን፣ ስንብት፣
ናይ መሃያ ኩነታትን ምስ እዙ ዜተተሒሒዘ ዯመወዜንና ከዙህ የተያያዘ ላልች ነገሮችን
ካሌኦት ነገራትን ይውስን፣ ይወስናሌ፡፡
3. እቲ ጉባኤ ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ቁ 1 ን 2 ብዚዕባ 3. ጉባኤው በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 እና 2
ዜተጠቐሱ ጉዲያት ዯምቢ ከውፅእ ይኽእሌ ሇተጠቀሱት ጉዲዮች ዯንብ ሉያወጣ
እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 6 ናይቲ ጉባኤ ኣካቢ ተግባር ዒንቀፅ 6 የጉባኤው ሰብሳቢ ተግባር፣
1. ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ ይፅውዕ፣ ይመርሔ፣ 1. የጉባኤው ሰብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ
2. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ‟ዙ ንናይ ዲኝነትን 2. በዙህ አዋጅ መሰረት ሇዲኝነትና
ሬጂስትራርን ስራሔቲ ብቑዒት ናይ ዜኾኑ ሇሬጂስትራር ስራ ብቁ የሆኑ ግሇሰቦች ስም
ውሌቀሰባት ሽም ዜርዜርን ሒፂር ናይ ዜርዜርና አጭር የህይወት ታሪክ መግሇጫ
ህይወት ታሪኽ መግሇፂን ነቲ ጉባኤ የቅርብ፣ ሇጉባኤው ያቀርባሌ፡፡
3. በቲ ጉባኤ ናይ ዜፀዯቁ ናይ ሊዕሇዋይን 3. በጉባኤው ሇፀዯቀሊቸው የክሌለ የበሊይ
ማእኸሊይን ኣብያተ ፌርዱ ሔፁያት ዲያኑ ፌርዴ ቤትና የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ዕጩ
ሽም ዜርዜር ናብ ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ዲኞች ስም ዜርዜር ሇክሌለ ምክር ቤት
ኣቦ ወንበር የቅርብ፡፡ ሉቀመንበር ያቀርባሌ፡፡
4. በቲ ጉበኤ ናይ ዜፀዯቑ ናይ ወረዲ ቤት 4. በጉባኤው ሇፀዯቀሊቸው የወረዲው ምክር
32
www.chilot.me
ምኽሪ ፔሬዙዲንትን ሔፁያትን ዲያኑ ሽም ቤት ፔሬዙዲንትና ዕጩ ዲኞች ስም ዜርዜር

ዜርዜር ንዜምሌከቶ ናይ ወረዲ ቤት ሇሚመሇከተው የወረዲው ምክር ቤት ሉቀ
ምኽሪ(ባይቶ) ኣቦ ወንበር ይሌእኽ፣ ናይ መንበር ይሌካሌ፣ የወረዲው ምክር ቤት
ወረዲ ቤት ምኽሪ(ባይቶ) ኣቦ ወንበር ናብቱ ሉቀመንበር ሇወረዲው ምክር ቤት በማቅረብ
ናይ ወረዲ ቤት ምኽሪ ባይቶ ብምቅራብ ይሾማሌ፡፡
ይሸም፡፡
5. ናይቲ ጉባኤ ፀሒፉ ይምዴብ፣ 5. ጉባኤው ፀሃፉ ይመዴባሌ፡፡
ዒንቀፅ 7 ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ ስነ ስርዒት ዒንቀፅ 7 የጉባኤው የስብሰባ ስነ ስርዒት
1. ካብ ኣርባዕተ(4) ዗ይውሔደ አባሊት 1. ከአራት(4) የማያንሱ አባሊት ሲገኙ
እንትርከቡ እቲ ጉባኤ ስርሐ ከካይዴ ጉባኤው ስራው ሉያካሂዴ ይችሊሌ፡፡
2. ዜኾነ ጉዲይ ኣብቲ ጉባኤ ብዜተረኸቡ 2. ማንኛውም ጉዲይ በጉባኤው በሚገኙ
ኣባሊት ብበዜሑ ዴምፂ ይውሰን፣ አባሊት ዴምፅ ብሌጫ ይወሰናሌ፡፡
3. ናይቲ ጉባኤ ኣባሊት ዴምፂ ማዕረ ብማዕረ 3. የጉባኤው አባሊት ዴምፅ እኩሌ ከተከፇሇ
እንዴሔር ተመቓቒለ እቲ ኣካቢ ወሳኒ ሰብሳቢው ወሳኝ ዴምፅ ይኖረዋሌ፡፡
ዴምፂ ይህሌዎ፡፡
ዒንቀፅ 8 ናይ ዲያኑ ሹመት ዒንቀፅ 8 የዲኞች ሹመት
1. ናይ ክሌሌ ቤትምኽሪ (ባይቶ) ኣቦ ወንበር 1. የክሌለ ምክር ቤት ሉቀመንበር በዙህ
ብናይዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 መሰረት አዋጅ ዒንቀፅ 6 መሰረት ሇሚቀርቡሇት
ንዜቐረቡለ ሔፁያት ዲያኑ ናብ ቤት ዕጩ ዲኞች ሇምክር ቤት በማቅረብ
ምኽሪ/ባይቶ ብምቅራብ በቲ ቤት ምኽሪ ሲፀዴቅ ይሾማሌ፡፡
ኣፅዱቑ ይሸይም፡፡
2. ናይ ወረዲ ቤት ምኽሪ/ባይቶ ኣቦ ወንበር 2. የወረዲው ምክር ቤት ሉቀመንበር በዙህ
ብናይዙ ኣዋጅ‟ዙ ዒንቀፅ 6 መሰረት አዋጅ አንቀፅ 6 መሰረት ሇሚቀርቡሇት
ንዜቐረቡለ ናይቲ ወረዲ ቤት ፌርዱ የወረዲው ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንትና ዕጩ
ፔሬዙዲንትን ሔፁያት ዲያኑን ናብ ወረዲ ዲኞች ሇወረዲው ምክር ቤት በማቅረብ፣
ቤት ምኽሪ/ባይቶ ብምቅራቡ ኣፅዱቑ ሲፀዴቅ ይሾማሌ፡፡
ይሸይም፡፡
3. ኣብዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ዒነቀፅ 13 ዜተጠቐሰ 3. በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 13 የተጠቀሰውን
ከም዗ል ኮይኑ ዲያኑ ን዗ይተወሰነ ናይ ስራሔ እንዯተጠበቀ ሆኖ ዲኞች ሊሌተወሰነ
ጊዛ ይሸይም፡፡ የስራ ጊዛ ይሾማሌ፡፡
ዒንቀፅ 9 ንዲኝነት ዗ብቅዐ ረቛሑቲ ዒንቀፅ 9 ሇዲኝነት የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
(መመ዗ኒታት)
1. ሀ. ነቲ ሔገ መንግስቲ(ህንፃ ተኣማናይ 1. ሀ. ሇህገ መንግስቱ ታማኝ የሆነ፣
ዜኾነ)
ሇ. ብናይ ሔጊ ትምህርቲ ዜሰሌጠነ ወይ ሇ. በህግ ትምህርት የሰሇጠነ ወይም በሌምዴ በቂ
ብሌምዱ እኩሌ ፌሌጠት ዗ሇዎ፣ ዕውቀት ያሇው፣
ሏ. ብትግሃት፣ ብእሙንነቱ፣ ብፌትሒዊነቱን ሏ. በትጋቱ፣ በታማኝነቱ፣ በፌትሃዊነቱና በስነ
ብስነ ምግባሩን ፅቡቅ ሽም ዗ትረፇ፣ ምግባሩ ጥሩ ስም ያሇው፣
መ. ኣብ ናይ ዲኝነት ሙያ ክዋፇር ፇቓዯኛ መ. በዲኝነት ሙያ ሇመስራት ፇቃዯኛ የሆነ፣
ዜኾነ ሠ. በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 10 መሰረት ከዲኝነት
ሠ. ብመሰረት ናይዙ ኣዋጅ‟ዙ ዒንቀፅ 10 ካብ ስራ ያሌታገዯ፡፡
ናይ ዲኝነት ስራሔ ዗ይተኣገዯ፣
2. ዜኾነ ኣብ ውሽጢ ናይቲ ክሌሌ ናይ ሔጊ 2. ማንኛውም በህግ አውጪና በህግ ፇፃሚ
መውፅኢ ወይ ናይ ሔጊ መፇፀሚ ኣካሌ ዗ል አካሌ ያሇ ሰው ሇዲኝነት አይሾምም፡፡
33
www.chilot.me
ሰብ ንዲኝነት ኣይሽየምን፣
ዒንቀፅ 10 ብዚዕባ ዲያኑ ከይኾኑ ዜተኸሌከለ ዒንቀፅ 10 ከዲኝነት ሞያ የተከሇከለ
1. ናይ ኢሰፒ ኣባሌ ዜነበረ፣ 1. ኢሠፒ አባሌ የነበረ፣
2. ኣብ መንግስቲ ዯርጊ ኢሰፒ፣ ኣብ ናይ 2. በዯርግ ኢሰፒ መንግስት በዯህንነት ስራ
ዴህንነት ስራሔ ተዋፉሩ ዜነበረ፣ ተሰማርቶ የነበረ፣
3. ኣብ መንግስቲ ዯርግ ኢሰፒ ኣብ ውሽጢ 3. በዯርግ ኢሰፒ መንግስት ውስጥ በፕሉስ
ሰራዊት ፕሉስን፣ ሒይሌታት ውግእን ሰራዊት፣ በወታዯራዊ ክፌሌና በከፌተኛ
ከምኡ‟ውን ኣብ ሊዕሇዋይ ስሌጣን ዜነበረ፣ ስሌጣን የነበረ፣
4. ፕሇቲካ ተንከፌ ብ዗ይኮነ ገበን(ወንጀሌ) 4. ፕሇቲካዊ ነክ ባሌሆነ ወንጀሌ ተከስሶ
ተኸሲሱ ናይ ማእሰርቲ ፌርዱ ዜተፇረዯለ የእስር ፌርዴ የተበየነበት ሰው ዲኛ
ሰብ ዲኛ ኮይኑ ከገሌግሌ ኣይኽእሌን፡፡ በመሆን ሉያገሇግሌ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 11 ብዚዕባ ሹመት ፔሬዙዲንት ዒንቀፅ 11 የፔሬዙዲንት ሹመት
ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣቦ ወንበር ናይ የክሌለ ምክር ቤት ሉቀመንበር የክሌለ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንትን ናይ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንትና የማዕከሊዊ
ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንትን መሪፁ ናብ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በመምረጥ ሇምክር
ቤት ምኽሪ የቅርብ፣ በቲ ቤት ምኽሪ እንተፀዱቑ ቤቱ ያቀርባሌ፣ በምክር ቤቱ ሲፀዴቅ
ይሽየም፡፡ ይሾማሌ፡፡
ዒንቀፅ 12 ቃሇ መሒሊ ዒንቀፅ 12 ቃሇ መሏሊ
ዲያኑ ስራሔቶም ቅዴሚ ምጅማሮም ቃሇ መሒሊ ዲኞች ስራቸውን ከመጀመራቸው በፉት ቃሇ
ይፌፅሙ፣ መሒሊ ይፇፅማለ፡፡
ዒንቀፅ 13 ናይ ዲያኑ ካብ ምስንባት ዒንቀፅ 13 የዲኞች ከስራ ማሰናበት
ዜኾነ ዲኛ ካብ ስርሐ ዜሰናበት በዝም ዜስዕቡ ማንኛውም ዲኛ ከስራ የሚሰናበተው
ምኽንያታት ጥራሔ እዩ፣ በሚከተለት ምክንያቶች ብቻ ነው
1. ስርሐ ክሇቅቅ እንትዯሉ ናይ ክሌተ ወርሑ 1. ስራው መሌቀቅ ሲፇሌግ ከሁሇት ወር
ናይ ፅሐፌ መጠንቀቅታ ብምሃብ፣ በፉት የፅሐፌ ማስጠንቀቂያ መስጠት
አሇበት፣
2. ዕዴሚኡ 65 ዒመት እንትመሌእ፣ 2. ዕዴሜው 65 ሲሞሊ፣
3. ብምኽንያት ሔማም ናይ ዲኝነት ስርሐ 3. በህመም ምክንያት የዲኝነት ስራው
እንተፀጊሙለ፣ ማካሄዴ ሳይችሌ ሲቀር፣
4. ብሔጊ ወይ ብፌርዱ ናይ ኣእምሮ ሔማም 4. በህግ ወይም በፌርዴ የአእምሮ ህመም
዗ሇዎ ምዃኑ እንትረጋገፅ፣ ያሇው መሆኑ ሲረጋገጥ፣
5. ብዜፇፀሞ ናይ ዱስፔሉን ጉዴሇት ምኽንያት 5. በፇፀመው የዱስፔሉን ጉዴሇት ምክንያት
ካብ ስርሐ ክባረር እንትውሰነለ፣ ከስራው እንዱባረር ሲወሰንበት፣
6. ብገበን(ወንጀሌ) ተኸሲሱ ናይ ማእሰርቲ 6. በወንጀሌ ተከስሶ የእስር ፌርዴ
ፌርዱ እንትውሰነለ፣ ሲወሰንበት፣
7. ንካሌእ ስራሔ እንተተሾይሙ (ሹመት 7. ሇላሊ ስራ ሲሾም(ሹመት) ሲቀበሌ
እንተተቐቢለ)፣
8. ብምኽንያት ግሌፂ ዜኾነ ናይ ስራሔ ክእሇት 8. ግሌፅ በሆነ የስራ ችልታ ወይም የስራ
ምትሒት ወይ ናይ ስራሔ ንጥፇት ጥራት በማጣት ምክንያት ጉባኤው
዗ይምህሊው እቲ ጉባኤ እቲ ዲኛ ተግባሩ በቲ ዲኛውን ስራውን በትክክሌ ሉያካሂዴ
ግቡእ ኩነታት ንምክያዴ ኣይኽእሌን ኢለ አይችሌም ሲሌ ሲወስንበት፣
እንትውስነለ፣
ዒንቀፅ 14 ኣብ ሌዕሉ ዲያኑ ዜምስረት ክሲ ዒንቀፅ 14 በዲኞች ሊይ የሚመሰረት ክስ
1. ዜኾነ ዲኛ ከቢዴ ገበን(ወንጀሌ) እንትፌፅም 1. ማንኛውም ዲኛ ከባዴ ወንጀሌ ሲፇፅም
ኢዴ ብኢዴ እንተ዗ይተታሑዘ ጥራሔ እቲ እጅ ከፇንጅ ካሌተያ዗ በስተቀር ጉባኤው
34
www.chilot.me
ጉባኤ እንተይፇቐዯ ኣይተሒዜን ካሌፇቀዯ አይያዜም፣ በወንጀሌ

ብገበን(ወንጀሌ) ኣይኽሰስን፣ አይከሰስም፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ኣብ ቁፅሪ 1 ዜተቐመጠ 2. በዙህ ዒንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1
ዜተሒሇወ ኮይኑ ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ የተጠቀሰውን እንዯተጠበቀ ሆኖ የክሌለ
ፔሬዙዲንት ናይቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣቦ ሉቀመንበር ሳይፇቅዴ የክሌለ የበሊይ
ወንበር እንተይፇቐዯ ኣይተሒዜን፣ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዯንት አይያዜም፣
ብገበን(ወንጀሌ ኣይኽሰስን)፡፡ በወንጀሌ አይከሰስም፡፡
ዒንቀፅ 15 ዱስፔሉን ዒንቀፅ 15 ዱስፔሉን
ናይቲ ክሌሌ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ በክሌለ የበሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ፔሬዙዲንት ናይ ዱስፔሉን ክሲ እንተጋጥም እቲ ሊይ የዱስፔሉን ክስ ሲያጋጥም ጉዲዩ በክሌሌ
ጉዲይ በቲ ናይ ቤት ምኽሪ ኣቦ ወንበር ምክር ሉቀመንበር አማካይነት በሚቋቋመው
ብዜቐውም ፌለይ ኮሚቴ ተራእዩ ናይ ውሳነ ሌዩ ኮሚቴ ታይቶ የውሳኔ ሏሳብ ሇምክር
ሒሳብ ናብ ቤት ምኽሪ ይቐርብ፡፡ ቤቱ ያቀርባሌ፡፡
ዒንቀፅ 16 ናይ ጉባኤ ውሳነ ኣፇፃፅማ ዒንቀፅ 16 የጉባኤ ውሳኔ አፇፃፀም
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲኛ ወይ ናይ የክሌለ የበሊይ ፌርዴ ዲኛ ወይም
ማእከሊይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብመሰረት የማዕከሊዊ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በዙህ
ናይዙ ኣዋጅ‟ዙ ዒንቀፅ 13 ቁ.5ን ዒንቀፅ 13 አዋጅ ዒንቀፅ 134 ንዐስ አንቀፅ 5 እና
ቁ.8ን ብዜተውሃበ ውሳነ እንዴሔር ዒንቀፅ 13 ንኡስ አንቀፅ 8 መሰረት
዗ይተሰማሚዐ እቲ ውሳነ ብፅሐፌ ካብ ዜበፅሏለ በተሰጠው ውሳኔ ካሌተስማሙ ውሳኔው
ዕሇት ጀሚሩ ናይ ይግበኣኒ ጥርዒኖም ኣብ በፅሐፌ ከዯረሰበት ጊዛ ጀምሮ በ30 ቀናት
ውሽጢ 30 መዒሌቲ ናብ ናይቲ ክሌሌ ቤት ውስጥ ሇክሌለ ምክር ቤት ህግ ኮሚቴ
ምኽሪ ናይ ሔጊ ኮሚቴ ክርኣየልም ክሒቱ እንዱታይሊቸው ሉጠይቁ ይችሊለ፡፡
ይኽእለ እዮም፡፡ የምክር ቤቱ የህግ ኮሚቴ ጉዲይ
እቲ ናይቲ ቤት ምኽሪ ናይ ሔጊ ጉዲይ ካብ እንዱያየው ከቀረበሇት ጊዛ ጀምሮ በ60
ዜተመርሒለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 60 ቀናት ውስጥ ውሳኔ ይሰጣሌ፣ ውሳኔውም
መዒሌቲ ውሳነ ይህብ፣ እቲ ውሳነ‟ውን ናይ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
መጨረሽታን ዜፀንዕን ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 17 እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜፀንዒለ ጊዛ ዒንቀፅ 17 አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ተሒቲሙ ካብ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ዜወፅኣለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
29 ጥቅምቲ 1985 ዒ.ም 29 ጥቅምት 1985 ዒ.ም
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ/ባይቶ ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ ትግራይ ምክር ቤት ሉቀመንበር
35
www.chilot.me


ገፅ 1 ገጽ 1
ብዚዕባ ምቛም ቢሮታት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ቢሮዎች

ምምሔዲር ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ማቋቋሚያ አዋጅ
ቁ. 5/1985 ዒ/ም ቁ. 5/1985 ዒ.ም
ቤት ምኽሪ /ባይቶ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ (ሸንጎ)ምክር ቤት
ናይቲ ክሌሌ ሔጊ መንግስቲ ዒንቀፅ 35 ቁ.14 የክሌለ ሔገ መንግስት አንቀፅ 35 ቁጥር 14
ብዜሃቦ ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ በሰጠው ስሌጣን መሰረት ከዙህ የሚከተሇውን
ኣውፂኡ‟ል፡፡ አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 አንቀፅ 1
ሒፂር ርእሲ፣ አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብዚዕባ ቢሮታት ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ምምሔዲር ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 5/1985 መስተዲዯር ቢሮዎችን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ዒ/ም ተባሂለ ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ ቁጥር 5/1985 ዒ.ም ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
ኣቃውማ፣ ስሇማቋቋም
1. ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ ምምሔዲር ትግራይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ አስተዲዯር ከዙህ
እዝም ቀፂልም ዜተ዗ር዗ሩ ቢሮታት ቀጥል የተ዗ረ዗ሩት ቢሮዎች ተቋቁመዋሌ፡፡
ቆይሞም ኣሇዉ፣
ሀ. ናይ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ምምሔዲር ሀ. የመንግስት ሠራተኞች አስተዲዯር
ቢሮ ቢሮ
ሇ. ናይ ማስታወቂያ ቢሮ ሇ. የማስታወቂያ ቢሮ
ሏ. ናይ መኣዴንን ኢነርጂን ቢሮ ሏ. የማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ
መ. ናይ ሰራሔተኛታትን ማሔበራዊ ጉዲይን ቢሮ መ. የሠራተኛና ማኅበራዊ ጉዲይ ቢሮ
ሠ. ናይ ስራሔን ሌምዒትን ከተማ ቢሮ ሠ. የሥራና ከተማ ሌማት ቢሮ
ረ. ናይ ባህሌን ስፕርትን ጉዲያት ቢሮ ረ. የባህሌና ስፕርት ጉዲይ ቢሮ
ሰ. ናይ ተፇጥሮ ሃፌቲ ሌምዒትን ናይ ሰ. የተፇጥሮ ሃብት ሌማትና የአከባቢ
36
www.chilot.me
ኣከባቢ ሒሇዋን ቢሮ ጥበቃ ቢሮ

ሸ. ናይ ቱሪዜም ቢሮ ሸ. የቱሪዜም ቢሮ
ቀ. ናይ ትምህርቲ ቢሮ ቀ. የትምህርት ቢሮ
በ. ናይ መጓዒዜያን መራኸብን ቢሮ በ. የመጓጓዣና መገናኛ ቢሮ
ተ. ናይ ንግዱ ቢሮ ተ. የንግዴ ቢሮ
ቸ. ናይ ኢንደስትሪን ኢዯ ጥበባትን ቢሮ ቸ. የኢንደስትሪና ዕዯ ጥበባት ቢሮ
ነ. ናይ ክሌሌ ውሽጣዊ ጉዲያት ቢሮ ነ. የክሌሌ ውስጣዊ ጉዲይ ቢሮ
ኘ. ናይ ረዴኤት መተሒባበርን ምትካሌ ኘ. የርዲታ ማስተባበሪያና ማቋቋሚያ
እግሪን ቢሮ ቢሮ
አ. ናይ ግብርና/ማሔረስ ቢሮ አ. የግብርና ቢሮ
ከ. ናይ ሒሇዋ ጥዕና ቢሮ ከ. የጤና ጥበቃ ቢሮ
ኸ. ናይ ፊይናንስ ቢሮ ኸ. የፊይናንስ ቢሮ
ወ. ናይ ፌትሔን ዒቃቢ ሔግን ቢሮ ወ. የፌትሔና ዏቃቢ ሔግ ቢሮ
ዏ. ናይ ፔሊንን ቁጠባዊ ሌምዒትን ቢሮ ዏ. የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ዒንቀፅ 3 ዒንቀፅ 3
ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት ስሌጣንና ተግባር
ነፌስ ወከፌ ቢሮ ብመሰጋገሪ መንግስቲ እያንዲንደ ቢሮ በኢትዮጵያ ሽግግር
ኢትዮጵያ ናይ ማእከሊዊ መንግስትን ናይ መንግስት የማዕከሊዊ መንግስትና የክሌሌ
ክሌሊት ፇፀምቲ ኣካሊትን ስሌጣን ንምውሳን አስፇፃሚ አካሊትን ስሌጣን ሇመወሰን
ኣብ ዜወፀ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 34፣ 35፣ 36፣ በወጣው አዋጅ በአንቀፅ 34፣ 35፣ 36፣
37፣ 38፣ 39፣ 40፣ 41፣ 42፣ 43፣ 44፣ 45፣ 37፣ 38፣ 39፣ 40፣ 41፣ 42፣ 43፣ 44፣
46፣ 47፣ 48፣ 49፣ 50፣ 51፣ 52፣ 53፣ 54፣ 45፣ 46፣ 47፣ 48፣ 49፣ 50፣ 51፣ 52፣
ዜተመሌከቱ ቅቡሊት ኮይኖም ይሰርሒልም፡፡ 53፣ 54፣ የተመሇከቱት ተቀብል
ይሰራባቸዋሌ፡፡
ናይ ሒሇፌቲ ቢሮታት ተፀዋዕነትን ሒሊፌነትን፣ የቢሮ ኃሊፉዎች ተጠሪነትና ኃሊፉነት
1. ነፌስ ወከፌ ናይ ቢሮ ሒሊፉ ናይ ዜተመዯበለ 1. እያንዲንደ የቢሮ ሃሊፉ የተመዯበበት ቢሮ
ቢሮ ስራሔቲ ፔሮግራማትን ሔግታትን ስራዎች ፔሮግራሞችና ሔጎች አፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ብዜምሌከት ተፀዋዕነቱ ንናይቲ በተመሇከተ ተጠሪነቱ ሇክሌለ ሸንጎ ም/ቤት
ክሌሌ ቤት ምኽሪ/ባይቶ ስራሔ ፇፃሚ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ኮሚቴ ይኸውን
2. ነፌስ ወከፌ ናይ ቢሮ ሒሊፉ፣ 2. እያንዲንደ የቢሮ ሃሊፉ
ሀ. ዜተመዯበለ ቢሮ ዜተውሃብዎ ስሌጣንን ሀ. ሇተመዯበበት ቢሮ የተሰጠውን ስሌጣንና
ተግባርን ኣብ ግብሪ የውዕሌ ተግባር በተግባር ያውሊሌ፣
ሇ. ናይ ዜተመዯበለ ቢሮ ስራሔቲ ብብቕዒት ሇ. የተመዯበበት ቢሮ ስራዎች በብቃት
ንምትግባር ዗ኽእል ረቂቕ ሔጊ ናብ ስራሔ ሇመተግበር የሚያስችሇውን ረቂቅ ሔግ ሇስራ
ፇፃሚ ኮሚቴ የቕርብ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣
ሏ. ንቢርኡ ብዜተፇቐዯለ ባጀት መሰረት ሏ. ሇቢሮው በተፇቀዯሇት በጀት መሰረት ወጪ
ወፃኢ ይገብር ያዯርጋሌ፣
ናይ ዝባ፣ ወረዲን ካሌኦትን ጨንፇር ኣብያተ የዝን የወረዲና ላልችም ቅርንጫፍች
ፅሔፇት ቢሮታት ጽ/ቤቶች ቢሮዎች
ናይ ዝባን ወረዲን ጨንፇር ኣብያተ ፅሔፇት የዝንና የወረዲ ቅርንጫፌ ጽ/ቤቶች ቢሮዎች
ቢሮታት(ፇፀምቲ ኣካሊት) ስሌጣንን ተግባርን (አስፇፃሚ አካሊት) ስሌጣንና ተግባርን
37
www.chilot.me
ብዜምሌከት እዙ ኣዋጅ‟ዙን ናይ ኢትዮጵያ በሚመሇከት ይህ አዋጅና በኢትዮጵያ

መሰጋገሪ መንግስቲ ናይ ማእከሊይ ናይ ክሌሌ የሽግግር መንግስት የማዕከሊዊና የክሌሌ
ፇፀምቲ አካሊት ስሌጣንን ተግባርን ንምውሳን አስፇፃሚ አካሊት ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ንዜወፀ ኣዋጅን ብ዗ይጓነፅ መንገዱ በብዯረጅኡ የወጣውን አዋጅ በማይጋፊ መንገዴ
ብ዗ል ምምሔዲር ክውሰን እዩ፡፡ በየዯረጃው ባለት መስተዲዯር የሚወሰን
ነው፡፡
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜፀንዒለ ጊዛ ይህ አዋጅ የፀና የሚሆንበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ምምሔዲር ትግራይ ካብ ዜወፅኣለ ዕሇት ምክር ቤት ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
3 ሔዲር 1985 ዒ.ም 3 ሔዲር 1985 ዒ.ም

ኣቦወንበር ቤት ምኽሪ/ባይቶ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ሉቀመንበር
38
www.chilot.me


ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ህ/ፕሉስን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህዜባዊ ፕሉስና

ሒሇዋ ፀጥታን ሒይሉታት ንምቛም ዜወፀ የፀጥታ ጥበቃ ሃይልችን ሇማቋቋም የወጣ
አዋጅ ቁ.6/1985 ዒ.ም አዋጅ ቁ.6/1985 ዒ.ም
መእተዊ፦ መግብያ
ህዜቢ ዕሇታዊ መነባብርኡ ብሰሊም ከካይዴ ህዜብ የዕሇት ተዕሇት ኑሮውን በሰሊም
ሔግን ስርዒትን ንምኽባር ፣ ናይ ሃገር ቻርተርን እንዱያካሂዴ ሔግና ስርዒትን ሇማስከበር፣
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔጊ መንግስቲ የአገር አቀፌ ቻርተርንና የትግራይ ብሄራዊ
ዜጥሔሱ ሒይሉታትን ውሌቀሰባትን ምሔሊው ክሌሌ ሔገ መንግስትን የሚጥሱ ሃይልችንና
ስሇ዗ዴሉ፤ ግሇሰቦችን መጠበቅ ስሇአስፇሇገ፣
ነዙ ዕሊማ ተግባራዊ ዗ግብር ናይ ትግራይ ይህንን ዒሊማ ተግባራዊ የሚያዯርገው
ብሄራዊ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ብሔጊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት በሔገ
ዒንቀፅ 35 ንኡስ ዒንቀፅ 6 መሰረት ብ዗ሇዎ መንግስቱ አንቀፅ 35 ንዐስ አንቀፅ 6
ስሌጣን ካብዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ መሰረት ባሇው ስሌጣን ከዙህ የሚከተሇውን
አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ፣ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህዜባዊ
ህ/ፕሉስን ሒሇዋ ፀጥታን ሒይሉታት ንምቛም ፕሉስና የፀጥታ ጥበቃ ሃይልች ሇማቋቋም
ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ 6/1985 ዒ.ም ተባሂለ የወጣ አዋጅ ቁጥር 6/1985 ዒ.ም ተብል
ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 አቋውማ አንቀፅ 2 ስሇማቋቋም
1. በዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ 1. በዙህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዯረጃ
ብዯረጃ ክሌሌ ሒዯ ዋና መምርሑ አንዴ ዋና መምሪያ በአራቱም ዝኖች
ብኣርባዕቲኡ ዝባታት መምርሑታትን ብ81 በመመሪያዎች ዯረጃ በ81 ወረዲዎች በወረዲ
ወረዲታት ብናይ ወረዲ ፕሉስ ጣቢያታት ፕሉስ ጣቢያዎች ዯረጃ ተዋቅሮ ህዜባዊ
ዯረጃ ተቖሪፁ ህዜባዊ ፕሉስ ሒይሉ ቆይሙ ፕሉስ ሃይሌ ተቋቁሟሌ፡፡
39
www.chilot.me
ኣል፡፡
2. እዙ ህዜባዊ ፕሉስ ሒይሉ በብዯረጅኡ 2. ይህ ህዜባዊ ፕሉስ ሃይሌ በየዯረጃው ባለት
ብ዗ሇዉ ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ኣባሊቱ ብዜቆሙ የበሊይ ሃሊፉዎች አባሊቱ በተቋቋሙ
ኮሚሽናት (ኮሚቴታት) ኣመራርሔኡ ኮሚሽኖች (ኮሚቴዎች) አመራሩን
ዜረጋገፅ ይኸውን፡፡ የሚያረጋግጥ ይሆናሌ፡፡
3. በዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ 3. በዙህ አዋጅ ከትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ምስ ናይ ህ/ፕሉስ ሒይሉ ብምዴግጋፌ ህዜባዊ ፕሉስ ሃይሌ ጋር በወረዲ ዯረጃ
ዜሰርሔ ከባቢያዊ ናይ ፀጥታ ሒሇዋ ሒይሉ ባሇው መስተዲዯር የሚሰማራና አመራር
ኮይኑ ብወረዲ ዯረጃ ብ዗ል ምምሔዲር የሚቀበሌ ወረዲዊ ህዜባዊ ምሌሻ ሃይሌ
ዜዋፇራ ኣመራርሒ ዜርከብን ወረዲዊ ሒይሉ ተቋቁሟሌ፡፡
ህዜባዊ ሚሉሻ ቆይሙ ኣል፡፡
4. እዙ ህዜባዊ ምሌሻ ንሒይሉ ሰብን ዜሒ዗ 4. ይህ ህዜባዊ ምሌሻ የሰው ሃይሌ የያ዗፣
ዕጥቅን ቁፅፅርን ክትትሌ ዜገብር ርእሱ ትጥቅ፣ ቁጥጥርና ክትትሌ የሚያዯርግ
ዜኸኣሇ ቤ/ፅሔፇት ብዯረጃ ክሌሌ፣ ዝባን ራሱን የቻሇ ጽ/ቤት በክሌሌ፣ በዝንና በወረዲ
ወረዲን ይህሌዎ፡፡ ካብ ወረዲ ክሳብ ዯረጃ ይኖረዋሌ፡፡ ከወረዲ እስከ
ጎጥ(መንዯር) ኣብ ዗ል ዯረጃታት ካብ ጎጥ(መንዯር) ባለት ዯረጃዎች ከመሃለ
ውሽጡ መራሑ፣ ምክትሌን ፀሒፉን መሪ፣ ምክትሌና ፀሒፉ ተመርጠው
ተመሪፆም በቢዯረጅኡ የዋፌርዎን በየዯረጃው ያሰማሩታሌ፣ ያስተባብሩታሌ፡፡
የተሒባብርዎን፡፡
ዒንቀፅ 3 ምሌመሊን ስሌጠናን አንቀፅ 3 ምሌመሊና ስሌጠና
1. ናይ ህ/ፕሉስ ሒይሉ ምሌመሊን ስሌጠናን 1. የህዜባዊ ፕሉስ ሃይሌ ምሌመሊና ስሌጠና
ኣገባብ ብኢትዮጵያ ዯረጃ ብዜወርዴ አገባብ በአገር አቀፌ ዯረጃ በወጣው
መምርሑ መሰረት፣ ኮይኑ ኣፇፃፅምኡ ብናይ መመሪያ መሰረት ሆኖ አፇጻጸሙ በትግራይ
ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ፇፃሚ ስራሔ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ስራ አስፇፃሚ
እነዲተወሰነ ብናይ ህዜቢ ሙለእ ተሳትፍ ኮሚቴ እየተወሰነ በህዜብ ተሳትፍ
ምሌመሊ ዜሒሇፇ ናይ ሒዯ ኣባሌ ህ/ፕሉስ ተመሌምል ያሇፇ አንዴ አባሌ መዯበኛ
ምዯብ ስሌጠና ወሲደ ኣባሌ ይኸውን፡፡ የህዜባዊ ፕሉስ ስሌጠና ወስድ አባሌ
ይሆናሌ፡፡
2. ክሳብ ሔዙ ብጊዙያዊነት ኣብ ስራሔ ተዋፉሩ 2. እስከ አሁን በጊዙያዊነት በስራ ሊይ
ዜፀንሏ ሒይሉ ፕሉስ ፅርየቱን ብቕዒቱን ተሰማርቶ የቆየው የፕሉስ ሃይሌ ጥራቱና
ከምብሒደሽ ምትዕርራይ ተገይርለ ዜቕፅሌ ብቃቱ እንዯ አዱስ ማስተካከያ ተዯርጎሇት
ይኸውን፣ የሚቀጥሌ ይሆናሌ፡፡
3. ናይ ህ/ሚሌሻ ሒይሉ ምሌመሊን ስሌጠናን 3. የህዜባዊ ምሌሻ ሃይሌ ምሌመሊና ስሌጠና
ኣገባብ ብትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዯረጃ አግባብ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ዯረጃ
ብዜወርዴ መምርሑታት መሰረት ኮይኑ ባወጣው መመሪያ መሰረት ሆኖ አፇፃፀሙ
ኣፇፃፅምኡ ብናይ ወረዲ ፇፃሚ ስራሔ ኮሚቴ በወረዲ ምክር ቤት ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
እንዲተወሰነ ብሙለእ ናይ ህዜቢ ተሳትፍ እየተወሰነ በህዜብ ሙለ ተሳትፍ
ይትግበር፣ ይተገበራሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 ተፀዋዕነቱ አንቀፅ 4 ተጠሪነት
1. ናይ ህ/ፕሉስ ሒይሉ ንናይ ትግራይ ብሄራዊ 1. የህዜባዊ ፕሉስ ሃይሌ ተጠሪነቱ ሇትግራይ
ክሌሌ ኣቦ ወንበርን ንሱ ንዜውክልም ኣባሊት ብሄራዊ ክሌሌ ሉቀመንበርና እሱ
ፇፃሚ ስራሔ ኮሚቴን ኮይኑ ብዝባን ወረዲን ሇሚወክሊቸው የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ብ዗ሇዉ መሒውራቱ ዜምራሔ ዜዋፇርን አባሊት ሆኖ በዝንና በወረዲ ባለት የስሌጣን
ይኸውን፡፡ አካሊቱ የሚመራና የሚሰማራ ይሆናሌ፡፡
2. ንናይ ወረዴኡ ህ/ሚሌሻ ተፀዋዕነቱ ንናይ 2. የየወረዲው ህዜባዊ ምሌሻ ተጠሪነቱ ሇወረዲ
40
www.chilot.me
ወረዲ ኣቦወንበርን ንሱ ንዜውክል ኣባሌ ሉቀመንበር እሱ ሇሚወክሊቸው የስራ

ፇፃሚ ስራሔ ኮሚቴን ኮይኑ ከከም ኩነታቱ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት ሆኖ
ብናይ ብሄራዊ ክሌሌን ዝባን ኣቦወንበራትን እንዯየሁኔታው በብሄራዊ ክሌሌና በዝን
ንሱ ብዜወከልም ፇፃሚ ስራሔ ኮሚቴ ሉቀመናብርትና እነሱ በሚወክሎቸው ስራ
ኣባሊትን ከኽትት ይኽእሌ፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት ክተት ሉጠራ
ይችሊሌ፡፡
ምዕራፌ ክሌተ ስራሔን ሒሊፌነትን ፣ ምዕራፌ ሁሇት ስራ ኃሊፉነት
ዒንቀፅ 5 ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህ/ፕሉስ አንቀፅ 5 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህዜባዊ
ካብዙ ዜስዕብ ስራሔን ሒሊፌነትን ፕሉስ ከዙህ የሚከተሇው የስራ
ይህሌዎ ሃሊፉነት ይኖረዋሌ
1. ገበን ከይፌፀም መዒሌታዊ ክትትሌ ይገብር፣ 1. ወንጀሌ እንዲይፇፀም ዕሇት ተዕሇት ክትትሌ
ይከሊኸሌ፣ ገበነኛታት ተኸታቲለ ኣብ ያዯርጋሌ፣ ይከሊከሊሌ፣ ወንጀሇኞችን
ቁፅፅር የእቱ፡፡ ተከታትል በቁጥጥር ስር ያውሊሌ፡፡
2. ብመሰረት ናይ ሃገር ቻርተር ዜተረጋገፀን 2. በአገር አቀፌ ቻርተር መሰረት በብሄራዊ
ኣብ ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔጊ መንግስቲ ክሌሌ ሔገ መንግስት በዜርዜር የሰፇሩትን
ተ዗ርዙሮም ዜተቐመጡን ሰብኣዊ መሰሊት ሰብኣዊ መብቶች በመጣስ የሚፇፀሙ
ናይ ህዜቢ ጢሑስካ ዜፌፀሙ ገበናት ወንጀልችን ይከሊከሊሌ፣ ተከታትል
ይከሊኸሌን፣ ተኸታቲለ ይቆፃፀርን፡፡ ይቆጣጠራሌ፣
3. ዜተፇፀሙ ገበናት ብሔጋዊ መንገዱ ኣፃርዩ 3. የተፇፀሙ ወንጀልችን በሔግ መሰረት
ናብ ዜምሌከቶ ዒቃቢ ሔጊ የቅርብ፡፡ አጣርቶ ሇሚመሇከተው ዒቃቤ ሔግ
ያቀርባሌ፡፡
4. ናይ ቤት ፌርዱ ትእዚዚት ተቐቢለ 4. የፌርዴ ቤት ትእዚዝችን ተቀብል
ውሳኔታትን መምርሑን ቤት ፌርዱ ኣብ ውሳኔዎችንና መመሪያዎችን በተግባር
ተግባር የውዕሌ ያውሊሌ፡፡
5. ናይ ትራንስፕርት ኣዋጅን ሔግታትን 5. የትራንስፕርት አዋጆችንና ሔጎችን
ክኽበሩ ይገብር፣ ናይ መንገዱ ትራፉክ እንዱከበሩ ያዯርጋሌ፣ የመንገዴ ትራፉክ
ምንቅስቓስ ይቆፃፀር፣ የተኣናግዴ ናይ እንቅስቃሴን ይቆጣጠራሌ፣ ያስተናግዲሌ፣
ትራፉክ ሒዯጋታት ኣፃርዩ ነቱ ጉዴሇት የትራፉክ አዯጋዎችን አጣርቶ ስህተት
ዜፇፀመ ናብ ዜምሌከቶ ዒቃቢ ሔጊ የፇፀመውን ሇሚመሇከተው ዒቃቤ ሔግ
የቕርብ፡፡ ያቀርባሌ፤
6. ህዜቢ ሰሊም ክረክብን ናይ ባዕለ ዯሔንነት 6. ህዜቡ ሰሊምን እንዱያገኝና የራሱን ዯህንነት
ክሔለን ብዚዕባ ገበን ምክሌኻሌን ገበነኛታት እንዱጠበቅ ወንጀሌን በመከሊከሌ ረገዴ
ኣቃሉዕኻ ክትሒዘ ንምግባር፣ ናይ ህዜቢ ወንጀሇኞችን አጋሌጦ እንዱይዜ ሇማዴረግ
ሙለእ ተሳትፍ ከረጋግፅ የሇዒዕሌን የህዜቡን ሙለ ተሳትፍ ሇማረጋገጥ
ኣተሒባቢሩ የፇፅምን፡፡ ያነሳሳሌ፣ አስተባብሮ ያስፇፅማሌ፤
7. ብናይ ተፇጥሮ፣ ብሰብ ዜመፅእ ሒዯጋታትን 7. የተፇጥሮና ሰው ሰራሽ አዯጋዎች ሲኖር
እንትህሌው ምስቱ ህዜብን ዜምሌከቶም ከህዜቡና ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር
ኣካሊትን ብምትሔብባር ኣዴሊይ ንዜኾነ በመተባበር አስፇሊጊውን እርምጃ ይወስዲሌ፤
ስጉምቲ ይወስዴ፡፡
8. መንግስታዊን ህዜባውን ኣኼባታት 8. መንግስታዊና ህዜባዊ ስብሰባዎች፣ የተሇያዩ
ዜፇተሊሇዩ ዒበይቲ በዒሊት፣ ናይ ህዜቢ ትሊሌቅ በዒሊት የህዜብ ሰርግና የስፕርት
ምርኢታትን ናይ ስፕርት ውዴዴራት ኣብ ውዴዴሮች በሚፇፀሙበት ቦታዎች ተገኝቶ
ዜፌፀምለ ቦታታት ተረኺቡ ኣዴሊይ ዗በሇ አስፇሊጊ የሆኑ ጥበቃዎችን ሁለ ያዯርጋሌ፣
ኩለ ሒሇዋታት ክካየዴ ይገብር፡፡
41
www.chilot.me
9. ኣብ ውሽጢ ብሄራዊ ክሌሌ ዜፌፀሙ ገበናት 9. በብሄራዊ ክሌሌ ውስጥ የሚፇፀሙትን

ኣብ ምፅራይ ናይ ቴክኒክ ዯገፌ ክጥቀም ወንጀልች ሇማጣራት የቴክኒክ ዴጋፌን
ይኽእሌ ብዒቃቢ ሔጊ ክእ዗ዜ ኩለ የቅርብ መጠቀም ይችሊሌ፤ በአቃቤ ሔግ ሲታገዜ
ነዙ ናይ ቴክኒክ መረዲእታ ዴሔሪ ምፅራይ ያቀርባሌ፤ ይህን የቴክኒክ መረጃ ከአጣራ
ምስክርነት ክቕፀር ኩለ ፌ/ቤት ቀሪቡ በኋሊ ሇምስክርነት ሲጠራ ፌርዴ ቤት ቀርቦ
ይምስክር፡፡ ይመሰክራሌ ፤
10.ምስ ናይ ማእኸሌ ፕሉስ ኮሙሽንን ናይ 10.ከማዕከሊዊ ፕሉስ ኮሚሽንና ከአጎራባች
ጎረባብቲ ብሄራዊ ክሌሊት ፕሉስ ሒይሉ ብሄራዊ ክሌሌ ፕሉስ ኃይልች ጋር
ብምትሔግጋዜ ሃገር ሇኸ ገበናት ይቆፃፀር በመተጋገዜ አገር አቀፌ ወንጀልችን
ገበነኛታት ይሔዜን፡፡ ይቆጣጠራሌ፣ ወንጀልችን ይይዚሌ፣
11.዗ይሔጋዊ ሰሌፌታት ይቆፃፀር፣ ይከሊኸሌን፣ 11.ሔገወጥ ሰሌፍችን ይቆጣጠራሌ፣
ብኣንፃሩ ዴማ ሔጋዊ ሰሌፌታት ብቐረባ ይከሊከሊሌ፣ በአንፃሩ ዯግሞ በቅርብ ተገኝቶ
ተረኺቡ ስርዒቱ ኣኽቢሩን ዯሔንነቱ የሔጋዊ ሰሌፍች ስርዒት እንዱከበርና
ክሔለን ይገብር፡፡ ዯህንነት እንዱጠበቅ ያዯርጋሌ፤
12.ምስ ናይ ህ/ሚሌሻ ሒይሉ ብምትሔግጋዜ 12.ከህዜባዊ ምሌሻ ሃይሌ ጋር በመተጋገዜ
ኣብ ውሽጢ ብሄራዊ ክሌሌ ገበን ከይፌፀም በብሄራዊ ክሌሌ ውስጥ ወንጀሌ እነዲይፇፀም
ይከሊኸሌን ገበነኛታት የፃርይ፡፡ ኣዴሊይ ይከሊከሊሌ፤ ወንጀሇኞችን ያፀዲሌ፣ አስፇሊጊ
ኮይኑ ኣብ ዜተረኸበለ ወፌሪታት (ናይ ሆኖ በተገኘበት ስምሪትም(የአከባቢ አሰሳ)
ከባቢ ሃዯናት) እናካየዯ ሰሊም ከረጋግፅ እያካሄዯ ሰሊም እንዱረጋገጥ ይሰራሌ፤
ይሰርሔ፡፡
13.ከከም ኩነታቱ ካብ ማእኸሌ ናይ ሽግግር 13.እንዯየሁኔታው ከማዕከሊዊው የሽግግር
መንግስቲ፣ ካብ ብሄራዊ ክሌሊዊ ምምሔዲር መንግስት፣ ከብሄራዊ ክሌሊዊ መስተዲዴር
በቢዯረጅኡ ዜወርዯለ ካሌኦት ናይ ፀጥታን በየዯረጃው የሚወርዴሇትን ላልች የፀጥታና
ፕሉሲን ስራሔቲ ይኹን ብዒቃቢ ሔግን የፕሉስ ስራዎችንም ሆነ በዏቃቤ ሔግና
ካሌኦት ሔግታትን ዜሃብዎ ተግባራት በላልችም ሔጎች የሚሰጡትን ተግባሮች
ይፌፅም፡፡ ይፇፅማሌ፤
ዒንቀፅ 6 ናይ ህዜባዊ ምሌሻ ስራሔን ሒሊፌነትን፣ አንቀፅ 6 የህዜባዊ ምሌሻ ስራና ሃሊፉነት
ከምዜስዕብ ይኸውን፣ እንዯሚከተሇው ይሆናሌ
1. ዜዋሃብ ናይ ፀጥታ ሌኡኹ ናይ ምፌፃም፣ 1. የሚሰጠውን የፀጥታ ጥበቃ ተሌዕኮ
ንናይ ሌምዒት መዯብን ምንቅስቓስን የመፇፀም፣ የሌማት ፔሮግራሞችን
ምችው ባይታ ናይ ምፌጣር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ የማንቀሳቀስና አመቺ ሁኔታዎችን
የመፌጠር ግዳታ አሇው፣
2. ህዜባዊ ፕሉስ ኣብ ዗ይተመዯበለን ብራሔቒ 2. ህዜባዊ ፕሉስ ባሌተመዯበበትና በርቀት
ክበፅሔን ኣብ ዗ይከኣሇ ከባቢታትን ምስ ምክንያት ሉዯረስበት በማይቻሌበት አካባቢ
ህዜባዊ ፕሉስ ብምትሔብባር ፀጥታ ከህዜባዊ ፕሉስ ጋር በመተባበር ፀጥታን
የኽብር፣ ንህዜቢ ዜህውኹ ናይ መንግስቲ ያስከብራሌ፣ ህዜብን የሚያውክና
ሔጊ ዜጥሔሱ ገበነኛታትን ዒመፅትን ሑዘ የመንግስት ሔግን የሚጥሱ ወንጀሇኞችንና
ናብ ቤት ፌርዱ የቕርብ፤ ኣብ ክንዱ ህዜባዊ አመፀኞችን ይዝ ሇፌርዴ ቤት ያቀርባሌ፣
ፕሉስ ኮይኑ ክሰርሔ ይኽእሌ ማሇት እዩ፡፡ ህዜባዊ ፕሉስን ተክቶ ይሰራሌ ማሇት ነው፡፡
3. ኣብ ናይ ስራሔ ቦትኡን መገሻን ብሒፇሻ 3. በስራውና በላሊው ቦታ በአጠቃሊይ
ኣብ ከባቢኡ ናይ ሸፊቱን ዗ይሔጋዊ ሰባትን በአከባቢው ሽፌቶችና ሔገወጥ ሰዎች
ሃሇዋት እንትሰምዕን እንትርኢን ቀሌጢፈ መኖራቸውን ሲሰማና ሲያይ በፌጥነት
ናብ ዜምሌከቶ ይፅብፅብ፣ ባዕለ‟ውን ኣብ ወዯሚመሇከተው ሪፕርት ያዯርጋሌ፣
ቁፅፅር ዜኣትወለ ስጉምቲ ይወስዴ፡፡ ምስ ራሱም በቁጥጥር ስር የሚውለበትን እርምጃ
ከባቢኡ ተሒባቢሩ ክትሒዘ ይገብር፡፡ ይወስዲሌ ከአከባቢው ጋር በመተባበር
42
www.chilot.me
እንዱያዘ ያዯርጋሌ፡፡
4. ኣብ ከባቢኡ ኣብ ዜካየደ ዲህሰሳታት ምስ 4. በአከባቢው በሚያካሄዯው አሰሳ ከህዜባዊ
ናይ ህ/ፕሉስ ሒይሉን ህዜብን ተሒባቢሩ ፕሉስ ሃይሌና ከህዜቡ ጋር በመተባበር
ይወፌር ከባቢኡ ናይ ምፅራይ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ይሰማራሌ፣ አከባቢውን ከሔገወጦች
የማፅዲት ግዳታ ኣሇው፣
5. ምስ ናይ ህ/ፕሉስ ብምትሔብባር ነናይ 5. ከህዜባዊ ፕሉስ ጋር በመተባበር የአከባቢው
ከባቢኡ ህዜባዊን መንግስታውን ትካሊትን ሔዜባዊና መንግስታዊ ዴርጅቶችና
ኣብያተ ፅሔፇትን ዯሔንነቶም ይሔለን፣ ጽ/ቤቶች፣ ዯህንነት ይጠብቃሌ፣
ይከታተሌን፡፡ ይከታተሊሌ፣
6. ኣብ ውሽጢ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ዜወፁ 6. በብሄራዊ ክሌሌ ም/ቤት ፀዴቀው
ዜሰርሏልም ሔግታት፣ ይኹን ሃገራዊ የሚሰራባቸው ሔጎችም ሆኑ ያገር አቀፌ
ሔግታት፣ ናይ ፀጥታን ፕሉስን ሔጎች የፀጥታና የፕሉስ መመሪያዎችና
መምርሑታትን ኣዋጃትን ተገዚኢ ኮይኑ አዋጆችን ተገዥ ሆኖ በተግባር ያውሊሌ፣
የተግብርን ይጥርንፌን፡፡ ያስከብራሌ፣
7. ንብዘሔ ግዛ ካብ ማእቶትን ናብራን ዜንፅሌ 7. ሇረጅም ጊዛ ከገቢ ምንጭና ከኑሮው
ናይ ፀጥታን ካሌኦት መንግስታዊ ስራሔን የሚነጥሇው የፀጥታና ላልችም የመንግስት
ክዋሃብ ኣይግባእን ክፌፅም‟ውን ስራዎች ሉሰጠው አይገባም፣ እንዱፇፅምም
ኣይግዯዴን፡፡ አይገዯዴም፡፡
8. በቢዯረጅኡ ዜረከቡ ፇፃሚ ስራሔ ኮሚቴን 8. በየዯረጃው የሚገኙ የስራ አስፇፃሚ
ኣቦወንበርን ብዜህቡዎ መምርሑ መሰረት ኮሚቴዎችና ሉቀመናብርት በሚሰጡት
ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡ መመሪያ መሰረት ላልች ተግባሮችን
ይፇጽማሌ፡፡
ህዜባዊ ምሌሻ መነባብርኡ ባዕለ ንባዕለ ዜኽእሌ ህዜባዊ ምሌሻ ኑሮውን ራሱ የሚችሌ
መፌረያይ ዕጡቅ ሒይሉ እዩ፡፡ ብመንግስቲ አምራችና ታጣቂ ሃይሌ ነው፣ በመንግስት
ዜቐርበለ ወርሒዊ ክፌሉት ወይ መሃያ የሇን፡፡ የሚቆረጥሇት ወርሒዊ ክፌያ ወይም ዯሞዜ
የሇም፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ፣ ክፌሌ ሶስት
ምዕራፌ ሰሇስተ፣ ምዕራፌ ሶስት
ዒንቀፅ 8 ዕጥቂ ብዜምሌከት አንቀፅ 8 ትጥቅን በተመሇከተ
1. ህዜባዊ ፕሉስን ህዜባዊ ምሌሻን ናይ ፀጥታ 1. ህዜባዊ ፕሉስና ህዜባዊ ምሌሻ ፀጥታ
ምኽባርን ሰሊም ምርገጋፅን ሌኡኽ ዜሒዘ የማስከበርና ሰሊምን የማረጋገጥ ተሌእኮ
ስሇዜኾኑ ሔጋዊ ዕጡቓት ይኾኑ፡፡ የያዘ ስሇሆኑ ሔጋዊ ታጣቂ ይሆናለ፡፡
2. ውሌቀሰባት ዜሒዜዎ ናይ ገሉ ዕጥቂ ብናይ 2. ግሇሰቦች የያዘት የግሌ ትጥቅ በብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ፀጥታ መምርሑ መሰረት ክሌሌ መመሪያ መሰረት ሔጋዊ
ሔጋዊ ፇቓድም ዗ሔዯሹ ምዃኖም ፇቃዲቸውን ያሳዯሱ መሆናቸውን
ብምርግጋፅ ዗ይሔጋዊ ዜኾኑ ኣብ ቁፅፅር በማረጋገጥ፣ ሔጋዊ ያሌሆኑትን በቁጥጥር
የእትዉ፣ ስር ያስገባሌ፤
3. ዜኾነ ናይ ፀጥታን ፕሉስን ሒይሉ ኣብ ዕጥቂ 3. ማንኛውም የፀጥታና የፕሉስ ሃይሌ አባሌ
ኣብ ሔጋዊ ዕሊማታትን ሌኡኽ ኣብ ትጥቁን ሔጋዊ ዒሊማዎችንና ተሌዕኮዎች
ምፌፃምን ጥራሔ ይጥቀመለ፡፡ ካብዙ ወፃኢ ሇመፇፀም ብቻ ይጠቀምበታሌ፣ ከዙህ
ብዜሒዝ ዕጥቂ ገበን እንተፇፂሙ ዕጥቁ ውጭ በያ዗ው ትጥቅ ወንጀሌ ቢፇፅም
ተሒዱጉ ብሔጊ ይጥየቕ፣ ትጥቁን እንዱፇታና በሔግ እንዱጠየቅ
ይዯረጋሌ፤
4. ናይ ፀጥታ ሌኡኽ ዜተውሃቦ ናይ ፀጥታን 4. የፀጥታ ተሌእኮ የተሰጠው የፀጥታና
ፕሉስን ሒይሉ ኣባሌ ዜሒዝ ዕጥቂ ናይ ህዜቢ የፕሉስ ኃይሌ አባሌ የተሰጠውን የህዜብ
ንብረት ስሇዜኾነ ክሸጦ፣ ክሌውጦ፣ ወይ ንብረት ስሇሆነ ሉሸጠው ሉሇውጠው፣
ከካርዮ ብሔጊ ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡ ወይም ሉያከራየው በሔግ የተከሇከሇ ነው፡
5. ዜኾነ ይኹን ናይ ፀጥታ ሌኡኽ ዜሒ዗ ናይ 5. ማንኛውም የፀጥታ ሌዐክ የያ዗ ሔጋዊ
ፀጥታን ፕሉስን ሒይሉ ሔጋዊ ዗ይኾነ ኣብ ያሌሆኑ በየአከባቢው የሚገኙ የተሇያዩ
43
www.chilot.me
በቢከባቢኡ ዜርከቡ ዜተፇሊሇዩ ዒይነት ዒይነት ትጥቆችን የፀጥታና የፕሉስ

ዕጥቅታት ክቆፃፀርን እንዲጠርነፇ ናብ ኃይሌ ሉቆጣጠራቸውና እየሰበሰበም ወዯ
ዜምሌከቶ ከሁግሮምን ግቡእ ይኸውን፡፡ ሚመሇከተው ሉያስረክባቸው ተገቢ
ይሆናሌ፣
6. ህዜባዊ ምሌሻ ዜዒጠቓ ዕጥቂ ዋንነቱ ናይ 6. ህዜባዊ ምሌሻ የታጠቀው ትጥቅ ባሇቤት
ዜህቢ ይኹን‟ምበር ብውሌቀ ሑዘ ክሰርሒለ ህዜቡ ቢሆንም በግሌ ይዝ ሉሰራበት
ዜተውሃቦ ስሇዜኾነ ኣብ ሃሇዋቱን ጥዕንኡን ስሇተሰጠው ሇመሳሪያው ዯህንነት
ብሒሊፌነት ተሒታቲ እዩ፡፡ ስሇዜኾነ‟ውን በሃሊፉነት ተጠያቂ የሚሆነው እሱ ነው፣
ዕጥቂ ካብ ሰብ ናብ ሰብ ምቅይያር ሰሇሆነም ትጥቅ ከሰው ወዯ ሰው
ኣይግበርን፤ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ናይ መቀያየር ክሌክሌ ነው፣ አስፇሊጊ ሆኖ
ጣብያ ህዜቢ ወይ ናይ ዯረጅኡ ቤት ምኽሪ ሲገኝ የጣቢያው ህዜብ ወይም የዯረጃው
ፇሉጥዎ ኣሚኒለን ርኢቱኡ ኣዕሪፈለን ምክር ቤት አውቆት፣ ኣምኖበት፣
ጥራሔ ይኸውን አስተያቱን ሰጥቶበት ብቻ ይሆናሌ፤
በቢዯረጅኡ ዜርከብ ዜምሌከቶ ናይ ፀጥታን በየዯረጃው የሚገኝ ጉዲዩ የሚመሇከተው
ፕሉስን ቤት ፅሔፇት ብመሰረት‟ዘ ኣዋጅ‟ዙ የፀጥታና የፕሉስ ጽ/ቤት በዙህ አዋጅ
ኣገዯስቲ ናይ ፀጥታ መምርሑታት ዗ርዙሩ መሰረት አስፇሊጊ የፀጥታ መመሪያዎችን
ክዜርግሔን ከተግብርን ይኽእሌ፡፡ ዜርዜር ማውጣትና መተግበር ይችሊሌ፤
ብኣሰራርሒታት‟ውን ይዴግፍም፡፡
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ተግባራዊ ዜኾነለ ግ዗ ብናይ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር
ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ(ወግዒዊ ቤት ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ጊዛ
ሌሳን) ተሒቲሙ ካብ ዜወፅእ ጀሚሩ ተግባራዊ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ኣቦ ወንበር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
መቐሇ ሉቀመንበር
መቀላ
44
www.chilot.me


ገፅ 1 ገጽ 1
ብዚዕባ ምቛም ነጋሪትጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ የነጋሪት ጋዛጣ

ዜወፀ ኣዋጅ፣ ማቋቋሚያ የወጣ አዋጅ
ቁ. 7/1985 ዒ.ም ቁ.7/1985 ዒ.ም
ቤትምኽሪ/ባይቶ ክሌሌ ትግራይ ሔገ መንግስቲ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤትና ሔገ መንግስት
ክሌሌ ትግራይ ብዜሃቦ ስሌጣን መሰረት ካብዙ በሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን
ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ አዋጅ ወጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 ምቛም ዒንቀፅ 1 ማቋቋሚያ
በዙ ኣዋጅ‟ዙ ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ በዙህ አዋጅ መሰረት የትግራይ ክሌሌ ነጋሪት
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ ናይ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ጋዛጣ እየተባሇ የሚጠራ የትግራይ ክሌሌ
ምምሔዲር ትግራይ ጋዛጣ ቆይሙ ኣል፡፡ የሽግግር አስተዲዯር ነጋሪት ጋዛጣ
ተቋቁሟሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ትሔዜቶ ናይቲ ጋዛጣ ዒንቀፅ 2 የነጋሪትጋዛጣው ይ዗ት
ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዜሔተሙ /ዜወፁ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ የሚታተሙ
ጉዲያት በቲ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ምምሔዲር ጉዲዮች በክሌለ የሽግግር አስተዲዯር
ዜወፁኣዋጃት፣ ዴንጋገታት፣ መንግስታዊ የሚወጡ አዋጆች፣ ዴንጋጌዎች፣ የመንግስት
ምሌክታታት፣ ዯንብታትን ትእዚዚትን ኮይኖም ማስታወቂያዎች፣ ዯንቦችና ትዕዚዝች
ብተወሳኺ፣ በተጨማሪ
1. በቲ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ምምሔዲር ዜወሃብ 1. በክሌለ የሽግግር አስተዲዯር የሚሰጠውን

ሹመት፣ ዜግበር ስዕረት፣ ናይ ማእርግ ሽም ሹመት፣የሚዯረግ ሽረት፣የማዕርግ
ሽሌማትን ኒሻንን፣ ሽሌማትና ኒሻን
2. ምቛም ማሔበራት፣ ኣብያተ ትምህርትን፣ 2. የማህበራት፣ የትምህርት ቤቶች፣ የንግዴ
ቤት ምኽሪ ንግዴን ምክር ቤት መቋቋም፣
3. ንህዜቢ ጠቐምቲ ‟ዮም ዜበሃለ ጉዲያትን 3. ሇህዜብ ጠቀሜታ አሊቸው የሚባለ
ንህዜቢ ዜንገሩ ምሌክታትን ኣብቲ ጋዛጣ ጉዲዮችና ሇህዜብ የተነገሩ
ይሔተሙ፣ ይወፁ ማስታወቂያዎች በጋዛጣው ይታተማለ፡፡
45
www.chilot.me
ዒንቀፅ 3 ኣግባብ ኣወፃፅኣ እቲ ጋዛጣ አንቀፅ 3 የጋዛጣው አወጣጥ ዯንብ

ናይ ማስታወቂያ ቢሮ ክሌሌ ትግራይ እቲ የትግራይ ክሌሌ የማስታወቂያ ቢሮ
ነጋሪት ጋዛጣ ዜወፀለ ኣገባብን ጊዛን ነጋሪት ጋዛጣው የሚወጣበት ዯንብና
ይውስን ጊዛ ይወስናሌ
ዒንቀፅ 4 ኣፀዋውዒ ዒንቀፅ 4 አጠራር
እዙናይ ክሌሊዊ መሰጋገሪ ምምሔዲር የትግራይ ክሌሌ የሽግግር አስተዲዯር
ትግራይ ጋዛጣ ብሔጊ መዲይ ነጋሪትጋዛጣ ነጋሪት ጋዛጣ በህግ ነጋሪትጋዛጣ
እናተብሃሇ ይጥቀስ፡፡ እየተባሇ ይጠቀሳሌ፡፡
3/ሔዲር 1985 ዒ.ም ህዲር 3/1985 ዒ.ም

ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ .ባይቶ ክሌሌ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ሉቀመንበር
ትግራይ
46
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 1 መቐሇ ነሒሰ 1985 ዒ.ም


ምሌክታ ቑፅሪ 1 ማስታወቂያ ቁጥር 1
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ክሌሌ ትግራይ ምምሔዲር ሔጋዊ ከትግራይ ክሌሌ መስተዲዯር ጋዛጣን
ምሌክታ ቑፅሪ 1/1985 ስሇማቋቋም የወጣ ማስታወቂያ
ብዚዕባ ምቛም ጋዛጣ ዜወፀ ምሌክታ ቁጥር 1/1985
መእተዊ፦ መግቢያ
ዴሔሪ ነዊሔን መሪርን ብረታዊ ቓሌሲ ረዥምና መራራ የትጥቅ ትግሌ ከተካሄዯ በኋሊ
ዜተረኸበ “ሰሊምን ዱሞክራሲን” ዒቂብካ ንዲግመ የተገኘውን ሰሊምና ዳሞክራሲን በመንከባከብ
ህንፀት ትግራይ ንምርብራብ ብቋንቋ ትግርኛ ትግራይን መሌሶ ሇማቋቋምና ሇመገንባት
ዜሔተም ናይ ክሌሌና መንግስታዊ ጋዛጣ በሚዯረገው ርብርብ፣ በትግርኛ ቋንቋ የሚታተም
ክፃወቶ ዜኽእሌ ኣብ ግምት ብምእታው፤ የክሌለ ጋዛጣ የሚጫወተውን ሚና ግምት ውስጥ
በማስገባት፣
ህዜቢ ትግራይ ኣብ ክሌለ ዜገብሮ ፕሇቲካዊ ፣ የትግራይ ሔዜብ በክሌለ ውስጥ የሚያዯርገውን
ኢኮኖሚያዊ ማሔበራዊን ምንቅስቓሳት ፕሇቲካዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ማሔበራዊ
ብዜምሌከት ብዜርዯኦ ቋንቋ ትግርኛ ዜዲል እንቅስቃሴዎች በሚመሇከት በራሱ ቋንቋ
ጋዛጣ ምህሊው ኣብ ዗ሇቔታዊ ምዕባሌኡ ከምፀኦ የሚ዗ጋጅ ጋዛጣ መኖር ሇ዗ሇቄታ ዕዴገቱ
ዜኽእሌ ባህሪያዊ ሇውጢብምርዲእ፡፡ ሉያመጣሇት የሚችሇውን ባህሪያዊ ሇውጥ
በመገን዗ብ፤
ህዜቢ ትግራይ ሒሳቡን ርእይትኡን የትግራይ ሔዜብ ሃሳቡን አስተያየቱን
ብዱሞክራሲያዊ መንገዱ ዜገሌፀለ ጋዛጣ በዳሞክራሲያዊ መንገዴ የሚገሌፅበት ጋዛጣ
ምህሊው ኣገዲሲ ብምዃኑ፡፡ መኖር አስፇሊጊ በመሆኑ፤
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በሔገ መንግስት
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ “35” ቁፅሪ „1‟ ክሌሌ ትግራይ አንቀጽ “35” ቁጥር‟1‟ በተሰጠው
ብዜተውሃቦ ስሌጣንን ሒሊፌነትን መሰረት ስሌጣንና ሃሊፉነት መሰረት ከዙህ በታች ቀጥል
ዜስዕብ ምሌክታ ኣውፂኡ‟ል፤ የተመሇከተውን ማስታወቂያ አውጥቷሌ፡፡
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርእስ
እዙ ምሌክታ ናይ ክሌሌ ትግራይ ምምሔዲር ይህ ማስታወቂያ የትግራይ ክሌሌ መስተዲዴር
መንግስታዊ ጋዛጣ ንምቛም ዜወፀ ናይ መንግስታዊ ጋዛጣ ሇማቋቋም የወጣ
ምምሔዲር ምሌክታ ቑ.1/1985 ዒ.ም ተባሂለ የመስተዲዴሩ ማስታወቂያ ቁጥር 1/1985 ተብል
ክፅዋዕ ይኽእሌ ሉጠራ ይችሊሌ፡፡
47
www.chilot.me
ገፅ 2 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ምሌክታ ቁፅሪ 1/1985
2. ምቛም 2. መቋቋም
በዙ ምሌክታ ጋዛጣ ማሇት ብቢሮ ማስታወቂያ በዙህ ማስታወቂያ „ጋዛጣ‟ ማሇት በትግራይ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ እናተሒተመ ዜወፅእ ናይ ክሌሌ የማስታወቂያ ቢሮ በኩሌ እየታተመ የሚወጣ
ትግራይ መንግስታዊ ጋዛጣ ቖይሙ‟ል፡ የትግራይ ክሌሌ መስተዲዴር መንግስታዊ ጋዛጣ
ተቋቁሟሌ፡፡
3. ስያመ 3 ስያሜ
እዙ ጋዛጣ “መቓሌሔ ትግራይ” ተባሂለ ዜፅዋዕ ይህጋዛጣ “መቓሌሔትግራይ” ተብል የሚጠራ
ይኸውን፤ ይሆናሌ፡፡
4 በዙ ጋዛጣ ዜወፀ 4 በዙህ ጋዛጣ የሚወጣ
1. ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ፣ ብማእኸሊይ 1. ከትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ከማዕከሊዊ
መንግስቲ ዜወፁ አዋጃት፣ ዯንብታት መንግስት የሚወጡ አዋጆች፣ ዯንቦች፣
ዴንጋገታትን ምሌክታትን መምርሑታትን ዴንጋጌዎች፣ ማስታወቂያዎች፣ መመሪያዎችና
ውሳነታትን ናይ‟ዙኦም መብርሂታትን፤ ውሳኔዎች፣ እንዱሁም እነዙህን የሚያብራሩ
ማብራሪያዎች፡፡
2. ህዜቢ ክሌሌ ትግራይ ዜገብሮ 2. የትግራይ ሔዜብ የሚያዯርገውን
ሀ. ማሔበራዊ ሀ. ማኅበራዊ
ሇ. ኢኮኖሚያዊ ሇ. ኢኮኖሚያዊ
ሏ. ፕሇቲካዊ ሏ. ፕሇቲካዊ
መ. ካሌኦት ….. ምንቅስቓሳት፤ መ. ላልችም እንቅስቃሴዎች፦
3. ንባህሊዊን ትምህርታዊን ምዕባሇ ዜሔግዘ 3. ሇባህለና ሇትምህርቱ መዲበር የሚያግዘ ፅሐፍች
ፅሐፊት
4. እዋናዊ ኩነታትን ዛና ክሌሌ፣ ሃገር፣ 4. የክሌለ የሃገርና የአሔጉር ወቅታዊ ሁኔታዎችን
ኣህጉርን የሚያመሇክቱ ዛናዎች፣
5. ዒምዴታት ነፃ ርኢቶ ስፕርት መናእሰይን 5. የነፃ አስተያየት ፣ የስፕርት፣ የወጣቶችና
ዯቂ ኣንስትዮን የሴቶች ዒምድች፣
6. ናይ ኣብያተ ፌርዱታት ትእዚዜ፣ ናይ 6. የፌርዴ ቤቶች ትእዚዜ፣ የቢሮዎችና የላልች
ቢሮታትን ካሌኦት መንግስታዊ ትካሊት መንግስታዊና የግሌ ዴርጀቶች
ይኹን ውሌቀሰብ ምሌክታ ዕዴመ ማስታወቂያዎች፣ ጥሪዎች ማሳሰቢያዎችና
መረዲእታ ሒበሬታን ጨረታን፣ ጨረታዎች፣
7. ዛና ፊይናንስን ንግዴን ከምኡ‟ውን 7. የፊይናንስና የንግዴ ዛናዎች እንዱሁም የገበያና
ኩነታት ዕዲጋን ሸቐጥን የሸቀጦች ሁኔታ፣
8. እዋናዊ ጠመተ ዜግበረልም ዗ተ …..፣ 8. ትኩረት የሚሰጣቸው ወቅታዊ ውይይቶችና
ምይይጥ ሪፕርት ሪፕርቶች
9. ሒዯስቲ ሳይንሳዊ ምዕባሇታት፣ ምህዝታት 9. አዲዱስ የሳይንስ ዕዴገቶችና ግኝቶች፡፡
5 ካሌኦት ዴንጋገታት 5 ላልች ዴንጋጌዎች
1. በዙ ጋዛጣ ዜወፁ ናይ ቤት ፌርዱ ትእዚዜ፣ 1. በዙህ ጋዛጣ ሊይ ታትመው የሚወጡ የፌርዴ
ናይ መንግስታዊ ኣካሊት መፀዋዕታታት፣ ቤት ትእዚዝች የመንግስታዊ ዴርጅቶች
ሒበሬታታት፣ መረዲእታታት ካሌኦት‟ውን ጥሪዎች ማስታወቂያዎችና መረጃዎች እንዱሁም
ብኣካሌ ከምዜተውሃቡ ቅቡሊት ይኾኑ፣ ላልች ከመንግስት የሚተሊሇፈ መመሪያዎች
ተቀባይነት ይኖራቸዋሌ፡፡
2. በዙ ጋዛጣ ዜወፁ ናይ መንግስቲ ሔጊታት 2. በዙህ ጋዛጣ ታትመው የሚወጡ የመንግስት
ብኻሉእ መንገዱ እንተዯኣ ዗ይተገሇፁ ሔጎች በላሊ መንገዴ ካሌተገሇጠ በስተቀር
ቅዴሚ ኣብ ነጋሪት ጋዛ ምውፅኦም ከም በነጋሪት ጋዛጣ ሊይ ከመውጣት በፉት፣
ሔጊ ክጥቀሱ ኣይኽእለን፤ በሔጋዊነት ሉጠቀስ አይችሌም (ሔጋዊነት አይኖረውም)፡፡
6 ሔትመት 6 ሔትመት
48
www.chilot.me
ገፅ 3 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ምሌክታ ቁፅሪ 1/1985
እዙ ጋዛጣ እናተሒተመ ዜወፀለ ጊዛ ይህ ጋዛጣ እየታተመ የሚወጣበት ጊዛ

ብፇጻሚት ክሌሌ ትግራይ ዜውሰን ይኸውን፡፡ በትግራይ ክሌሌ መስተዲዴር ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
7. ምስ‟ዙ ጋዛጣ‟ዙ ዜሻመ ስም ዗ሇዎ ካሉእ 7. ከዙህ ጋዛጣ ጋር የሚሻማ ስያሜ ያሇው
ጋዛጣ ሔጋዊኣይኾነን ላሊ ጋዛጣ ሔጋዊ ኣይሆንም፡፡
8. እዙ ምሌክታ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ 8. ይህ መስታወቂያ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ
ካብ ዜወፀለግ዗ ጀሚሩ ተፇፃሚ ሊይ ታትሞ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ
ይኸውን ፤ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ነሒሰ/1985 ነሏሴ/1985
ገብሩ ኣስራት ገብሩ ኣስራት
ኣቦወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ፔረዙዲንት
49
www.chilot.me
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ
12 ሰነ 1987 ዒ.ም
መቐሇ
አዋጅ ቁፅሪ 1/87
መእተዊ
ህዜቢ ትግራይ ካብቶም ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ መሪር ጭቆና ዜበፅሕም ዜነበሩ ህዜብታት ሒዯ
እዩ፡፡ ስሇዜኾነ‟ውን ኣብ ሔለፌ ታሪኹ ጭቆና ገዚእቲ ንምውጋዴ ተዯጋጋሚ ዒመፅን ኰናትን
ኣካይደ፡፡ ብፌሊይ ካብ 1967 ዒ.ም እስካብ 1983 ዒ.ም ምስ ካሌኦት ጭቁናት ወገናቱ ኮይኑ ዗ካየድ
ኰናት ብጣዕሚ ከቢዴን ብዘሔ ናይ ህይወትን ንብረትን ዋጋ ዜተኸፇልን እዩ፡፡ ኣብዙ ኰናት „ዙ
ህዜቢ ትግራይ ጥራይ ኣስታት 60 ሽሔ ህይወት ከፉለ እዩ፡፡ እዙ ኩለ መስዋእትነት ከዒ ሰሊም፣
ዱሞክራሲን ሌምዒትን ንምርግጋፅ ዜተኸፇሇ እዩ፡፡
ዴሔሪ‟ዙ ኩለ መስዋእቲ ፣ ህዜብና ምስ ካሌኦት ኢትዮጵያውያን ወገናቱ ኮይኑ ነቲ ፀረ ሰሊም፣
ፀረ ዱሞክራሲን ሌምዒትን ዜነበረ መንግስቲ ሒምሺሹ መሰጋገሪ መንግስቲ ብምምስራት ኣብ ታሪኽ
ኢትዮጵያ ናይ መጀመርታ ዜኾነ ህዜብታት ኢትዮጵያ ኩልም ብዴላቶምን ብስፌሒትን
ዜተሳተፈለን ናይ ህዜብታት ሰብኣውን ዱሞክራሲያውን መሰሊት ዗ረጋገፀን ሔገ መንግስቲ ኣፅዱቑ
ኣል፡፡ እዙ ሔገ መንግስቲ ህዜቢ ትግራይ ንዒመታት ንዜተቓሇሰልም ዕሊማታት ብ዗ይ ዜኾነ
ምሽርራፌ ኣስፉሩ ይርከብ፡፡ እዙ ኣብ ታሪኽ ህዜብና ሒዯ ዒብዪ ምዕራፌ እዩ፡፡
ሔገ መንግስቲ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ኩልም ኣገዯስቲ ዜበሃለ
መሰሊትን ነፃነትን ወዱሰብ ዗ረጋግፁ መትከሊት ኣብ ሌዕሉ ምሒዘ ንናይ ብሄራዊ ብሄረሰባትን
ህዜብታትን መሰሌ‟ውን ብዜግባእ ኣረጋጊፁ እዩ፡፡ ከምኡ‟ውን ማዕርነት ሃይማኖትን ፆታን፣
ተጠቃማይነት መሬት ንዜምሌከቱ ጉዲያት ውን ግቡእ ምሊሽ ሂብዎም ኣል፡፡
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣብ ሔገ መንግስቲ ፋዳራሊዊ ዳሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
ኢትዮጵያ ዜሰፇሩ ኩልም መሰሊትን ነፃነትን ቅቡሌ ገይሩ ኣብዙ ክሌሌ ብዜግባእ ንምትግባር
ዜርዜር ቁም ነገራት ብምውሳኽን ምስ ኩነታት እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብምዜማዴን ዜተሒንፀፀ ህንፃ
እዩ፡፡
ስሇዜኾነ‟ውን ህዜቢ ትግራይ ናይ ባዕለ ዕዴሌ ባዕለ ንምውሳን ዗ኽእል፣ ታሪኹ፣ ባህለን ቋንቋኡን
ብዜግባእ ዜኽበረለ በቢዯረጅኡ ዗ል ምምሔዲራት ከባቢያዊ ነፃነት/ኣውቶኖሚ/ ተዋሂብዎ ስሌጣኑ
ዜጥቀመለን ናይ ህዜብና ተበግሶታት ሌምዒት ዜተባበዏለን ኩለ ቁም ነገራት ዜሒ዗ እዩ፡፡
ብፌሊይ ኣብ ስራሔቲ ፌትሑ፣ ምምሔዲርን ሌምዒትን፣ ሒፊሽ ግቡእ ተርኡ ዜፃወተለ፣ ኣብቲ
ብሄራውን ሃገራውን ኩሇመዲያዊ ንጥፇታት ብፅሑት ዗ወፌየለን ፌትሒዊ ብዜኾነ ኣገባብ ካብ ሃፌቲ
ክሌለን ሃገሩን ተጠቃማይ ዜኾነለ ኩነታት ዗መቻቹ ኾይኑ ዜተቐረፀ እዩ፡፡
እዙ ሔገ መንግስቲ ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ቅሌጡፌ ሇውጥታት ሌምዒት ንኽመፅእን ህዜቢ
ሙለእ ተሳትፍ ክህሌዎን ዜገብር ስሇዜኾነ ንቐፃሊይ ጉዕዝና ዒቢይ ትርጉም ዗ሇዎ እዩ፡፡
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ፣ ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ሌዕሌነት ሔጊ ክሰፌን፣ ናይ
ዜኾነ ውሌቀ ዛጋ ሰብኣውን መሰረታዊ ፕሇቲካውን መሰሊት ኾኑ ኣብ ውሽጢ እዙ ክሌሌ ናይ
ዜርከቡ ንኡሳን ብሄረሰባት መሰረታዊ መሰሊት ክኽበሩን ማዕርነት ሃይማኖትን ፆታን ክረጋገፅ
ዜገብር እዩ፡
50
www.chilot.me
እዙ ሔገ መንግስቲ፣ ህዜቢ ትግራይ ናይ ባዕለ ዕዴሌ ባዕለ ናይ ምውሳን ክሳብ ምንፃሌ ዗ሇዎ
መሰሌ ከይተሸራረፇ ምስ ካሌኦት ኢትዮጵያውያን ብናይ ባዕለ ዯላት ብማዕርነት ዜነብረሊን
ብሒባር ዜጥቀመሊን ሃገር ኽትህነፅን ክትጠናኸርን ከምኡ‟ውን ምስ ኩልም ኢትዮጵያውያን ኣብ
ዜተፇሊሇዩ ዒውዴታትን ዯረጃታትን ዜምዴና ተኣሳሲሩ ብሒባር ዜነብረለ ሒዯ ፕሇቲካዊ
ማሔበረሰብ ኢትዮጵያዊን ኽዴሌዴሌ ዜገብር እዩ፡፡
እዙ ሔገ መንግስቲ፣ ህዜቢ ትግራይ ጥቕምታቱ፣ መሰሊቱን ነፃነቱን ከም ሒዯ ብሄራዊ መንነት
዗ሇዎ ህዜብን ምስ ካሌኦት ኢትዮጵያውያን ብሒባር ብምዴግጋፌን ምእንቲ ክምዕብሌ ሒዯ
ኢኮኖሚያዊ ማሔበረሰብ ኢትዮጵያ ናይ ምህናፅ ኣዴሊይነት ተቐቢለ ነዙ ዕሊማ‟ዙ ንኽፀሇስ ዜገብር
እዩ፡፡
እዙ ሔገ መንግስቲ ፣ ህዜቢ ትግራይ ምስ ካሌኦት ኢትዮጵያውያን ወገናቱ ብዜኸፇል መስዋእትነት
ዜተረኸበ ዱሞክራሲን ሰሊምን እናሰፇሏን እናዒሞቐን ቀፃሌነቱ እናተረጋገፀን ክኸይዴ ዜገብር እዩ፡፡
ስሇዜኾነ‟ውን ነዝም ሌዕሌ ኢልም ዜተገሇፁ ዕሊማታትን እምነታትን ዜሒ዗ እዙ ሔገ መንግስቲ፣
ህዜቢ ትግራይ ብዱሞክራሲያዊ ኣገባብ ዜመረፀናን ዜወከሇናን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ
ልሚ 12 ሰነ 1987 ዒ.ም ኣፅዱቕና‟ሇና፡፡
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ምዕራፌ ሒዯ
ሒፇሻዊ ዴንጋገታት
ዒንቀፅ 1
ስያመ መንግስቲ‟ዙ ክሌሌ
እዙ ሔገ መንግስቲ ኣወዲዴባ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይዴንግግ፡፡ ብመሰረት‟ዙ
ዜምስረት መንግስቲ፣ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብዜብሌ ስም ይፅዋዕ፡፡
ዒንቀፅ 2
ወሰን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
ኢትዮጵያ ዜቖመ ክሌሌ ኮይኑ፣ ብሰሜን ኤርትራ፣ ብምብራቅ ክሌሌ ዒፊር(ክሌሌ ክሌተ)፣
ብዯቡብን ዯቡባዊ ምዕራብን ክሌሌ ኣምሒራ(ክሌሌ ሰሇስተ) ፣ ብምዕራብ ዴማ ሱዲን ዗ዲብዎ
መሌክዒ ምዴራዊ ኣቀማምጣ ዗ሇዎ መሬት ዜሒ዗ ብሄራዊ ክሌሌ „ዩ፡፡
ዒንቀፅ 3
ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ባዕለ ባንዳራን ትእምርትን ይህሌዎ፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ
ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 4
ብሄራዊ መዜሙር
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ባዕለ ብሄራዊ መዜሙር ይህሌዎ፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ
ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 5
ብዚዕባ ቋንቋ
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ስራሔ ቋንቋ ትግርኛ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 6
ርእሰ ከተማ
ርእሰ ከተማ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መቐሇ እዩ፡፡
51
www.chilot.me
ዒንቀፅ 7
ኣገሊሌፃ ፆታ
ኣብ ውሽጢ‟ዙ ሔገ መንግስቲ ብተባዕታይ ፆታ ዜተዯንገገ ፆታ ጓሌ ኣንስተይቲ‟ውን ዜጠመረ‟ዩ፡፡
ምዕራፌ ክሌተ
መሰረታዊ መትከሊት እዙ ሔገ መንግስቲ
ዒንቀፅ 8
ወሳንነት ህዜቢ
ሌዕሌነት ሔገ መንግስቲ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ከም዗ል ኾይኑ፣
1. ህዜቢ ትግራይ በዒሌ ዋና ሊዕሇዋይ ስሌጣን መንግስቲ ብሄራዊ ክሌለ እዩ፤
2. ሌዕሌነት ህዜቢ ዜግሇፅ፣ ብዜመርፆም ተወከሌትን ባዕለ ብቐጥታ ብዜገብሮ ዱሞክራሲያዊ
ተሳትፍን‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 9
ሌዕሌነት ሔገ መንግስቲ
ሌዕሌነት ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ከም዗ል ኾይኑ፣
1. እዙ ሔገ መንግስቲ ሊዕሇዋይ ሔጊ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ‟ዩ፡፡ ዜኾነ ሔጊ፣ ሌምዲዊ
ኣሰራርሒ፣ ከምኡ‟ውን ውሳነ ዜኾነ ክሌሊዊ መንግስታዊ ኣካሌ ወይ በዒሌ ስሌጣን ምስዙ
ሔገ መንግስቲ‟ዙ ዜጓነፅ እንተኾይኑ ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡
2. ዜኾነ ነባሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ኣካሊት መንግስቲ፣ ፕሇቲካዊ ውዴባትን ካሌኦት
ማሔበራትን ከምኡ‟ውን ሰብ ስሌጣናቶም፣ እዙ ሔገ መንግስቲ ክኽበር ናይ ምግባርን ንዐኡ
ተገዚእቲ ናይ ምዃንን ሒሊፌነት ኣሇዎም፡፡
3. ኣብዙ ሔገ መንግስቲ ካብ ዜተዯንገገ ወፃእ ብዜኾነ ይኹን ኣገባብ ስሌጣን መንግስቲ ምሒዜ
ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 10
ሰብኣውን ዱሞክራሲያውን መሰሊት
1. ሰበኣዊ መሰሊትን ነፃነታትን ካብ ተፇጥሮ ወዱ ሰብ ዜፌሌፌለ ዗ይጣሒሱን ዗ይግፇፈን
እዮም፡፡
2. ሰብኣውን ዱሞክራሲያውን መሰሊት ዛጋታትን ህዜብታትን ዜተኸበሩ እዮም፡፡
ዒንቀፅ 11
ምፌሌሊይ መንግስትን ሃይማኖትን
1. መንግስትን ሃይማኖትን ዜተፇሊሇዩ እዮም፡፡
2. መንግስታዊ ሃይማኖት ኣይህለን፡፡
3. መንግስቲ ኣብ ጉዲይ ሃይማኖት ኢደ ኣየእቱን ፣ ሃይማኖት‟ውን ኣብ ጉዲይ መንግስቲ
ኢደ ኣየእቱን፡፡
ዒንቀፅ 12
ኣሰራርሒ መንግስትን ተሒታትነትን
1. ኣሰራርሒ መንግስቲ ንህዜቢ ግሌፂ ብዜኾነ ኣገባብ ክፌፀም ኣሇዎ፡፡
2. ህዜቢ ኣብ ዜመረፆ ተወካሊይ እምነት ኣብ ዜሰኣነለ እዋን ካብ ሒሊፌነቱ ከሌዕል
ይኽእሌ‟ዩ፡ዜርዜሩ ብሔጊ ይውሰን፡፡
3. ዜኾነ ሒሊፌን ብህዜቢ ዜተመረፀን ሒሊፌነቱ እንተጓዴሌ ተሒታቲ ይኸውን፡፡
ምዕራፌ ሰሇስተ
መሰረታዊ መሰሊትን ነፃነታትን
ዒንቀፅ 13
ተፇፃምነትን ኣተረጓጉማን
52
www.chilot.me
1. ኣብ ዜኾነ ዯረጃ ዜርከቡ መውፃእቲ ሔጊ፣ መፇፀምቲ ሔግን ኣካሊት ዲይና ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ኣብዙ ምዕራፌ‟ዙ ንዜተጠቓሇለ ዴንጋገታት ናይ ምኽባርን ክኽበሩ ናይ
ምግባርን ግቡእ ኣሇዎም፡፡
2. ኣብዙ ምዕራፌ ዜተ዗ር዗ሩ ዴንጋገታት፣ መሰረታዊ መሰሊትን ነፃነታትን፣ ፋዯራሊዊ
ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ምስ ዜተቐበልም ዒሇምሇኸ ዴንጋገታት ሰብኣዊ
መሰሌ፣ ዒሇም ሇኸ ስምምዒት፣ ሰብኣዊ መሰሊትን ዒሇም ሇኸ ሰነዲትን ብዜተጠዒዒመ
መንገዱ ይትርጏሙ፡፡
ክፌሉ ሒዯ
መሰሌ ዒርሰ ውሳነ ክሳብ ምንፃሌ
ዒንቀፅ 14
መሰሌ ብሄርን ብሄረሰባትን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዜርከቡ ብሄረ ትግራይን ብሄረ ሰባት ኢሮፔን ኩናማን ናይ ባዕልም
ዕዴሌ ባዕልም ናይ ምውሳን ክሳብ ምንፃሌ ዗ሇዎም መሰሌ ብዜኾነ መሌክዕ ብ዗ይገዯብ ዜተሒሇወ
እዩ፡፡ ብመሰረት እዘይ፣ ህዜቢ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
1. ብሄራዊ መንነቱ ናይ ምሔሊው፣ ክኽበር ምግባር፣ ቅርሱን ታሪኹን ናይ ምክንኻንን
ምምዕባሌን ከምኡ‟ውን ብቋንቋኡ ናይ ምጥቃምን ምምዕባሌን ባህለ ናይ ምምዕባሌን
ምግሊፅን መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ኣብ ውሽጢ መሌክዒ ምዴራዊ ብሄራዊ ክሌለ ናይ ባዕለ ጉዲይ ባዕለ ናይ ምውዲእን ባዕለ
ምምሔዲርን ከምኡ‟ውን ኣብ ማእኸሊይ መንግስቲ ብነፃነት፣ ኣዴሌዎ ዗ይብለ ፣ ግቡእን
ፌትሒውን ብዜኾነ ኣገባብ ውፅኢታዊ ተሳትፍ ናይ ምግባር መሰሌ ኣሇዎ፡፡
3. መሰሌ ብሄር ትግራይ፣ ባዕለ ንባዕለ ናይ ምምሔዲር፣ እቲ ህዜቢ ኣብ ዜሰፌረለ መሌክዒ
ምዴሪ ንባዕለ ዗ማሒዴረለ መንግስታዊ ትካሊት ምቋምን ኣብ ፋዯራሊዊ ምምሔዲራት
ሚዚናዊ ውክሌና ምረካብን የጠቓሌሌ፡፡
4. ኣብዙ ዒንቀፅ ካብ ተራ ቑፅሪ 1-3 ዜተጠቐሱ መሰሊት ተኣጊድም፣ ተረጊፆም ወይ
ተሸራሪፍም ኢለ ኣብ ዜኣምነለን ኣብ ትሔቲ ሒዴነት ኾይኑ ከስተኻኽልም ኣብ
዗ይከኣሇለን እዋን፣ ብመሰረት ኣብ ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
ኢትዮጵያ ዜተዯንገገ ናይ ባዕለ ዕዴሌ ባዕለ ክሳብ ነፃነት ናይ ምውሳን መሰሌ ተግባራዊ
ይገብር፡፡
5. ህዜቢ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ናይ ባዕለ ዕዴሌ ባዕለ ናይ ምውሳን ክሳብ ምንፃሌ ዗ል
መሰለ ኣብ ስራሔ ዜውዕሌ፦
ሀ. ሔቶ ምንፃሌ ብመውፅኢ ሔጊ ቤት ምኽሪ ህዜቢ ብሄርን ብሄረሰብን ብሄራዊ ክሌሌ
ትግራይ ብኽሌተ ሲሶ ዯገፌ ዴምፂ ተቐባሌነት ዜረኸበ ምዃኑ እንትረጋገፅ፣
ሇ. ፋዯራሊዊ መንግስቲ ውሳነ ምንፃሌ ህዜቢ፣ ብሄርን ብሄረሰብን ክሌሌ ትግራይ ካብ
ዜበፅሕ ኣብ ውሽጢ ሰሇስተ ዒመታት ውሳነ ህዜቢ(ሪፇረንዯም) ክካየዴ እንትገብር፣
ሏ. ሔቶ ምንፃሌ ብውሳነ ህዜቢ ብኣብሊፂ ዴምፂ እንትዴገፌ፣
መ. ፋዯራሊዊ መንግስቲ ስሌጣኑ ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እትርክብ፣
ረ. ብመሰረት ሔጊ ዜውስኖ ኣብ መንጎ ፋዯራሊዊ መንግስትን ንምንፃሌ ዜወሰነ ህዜቢ፣
ብሄርን ብሄረሰብን መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይን ምክፌፊሌ ንብረት
እንትግበር‟ዩ፡፡
6. ኣብ ውሽጢ‟ዙ ሔገ መንግስቲ ብሄር፣ ብሄረሰብ፣ ህዜቢ ማሇት ካብ‟ዙ ቀፂለ ንዜተገሇፁ
ባህርያት ዗ርኢ ማሔበረሰብ እዩ፡፡ ስፌሔ ዜበሇ ናይ ሒባር ጠባይ ዗ንፀባርቅ ብባህሉ ወይ
ተመሳሳሉ ሌምዴታት ዗ሇዎም፣ ክረዲዴኡ ዜኽእለ ናይ ሒባር ቋንቋ ዗ሇዎም፣ ናይ ሒባር
ወይ ዜተዚመዯ ህሌውና ኣሇና ኢልም ዜኣምኑን ስነ-ሌቦናዊ ሒዴነት ዗ሇዎምን ከምኡ‟ውን
ብዜዒበየ ኣብ ዜተተሒሒ዗ መሌክዒ ምዴሪ ዜነብሩ እዮም፡፡
53
www.chilot.me
ክፌሉ ክሌተ
ሰብኣዊ መሰሊት
ዒንቀፅ 15
መሰሌ ህይወት፣ ዴሔንነት ኣካሌን ነፃነትን
ዜኾነ ሰብ ሰብኣዊ ብምዃኑ ዗ይዴፇርን ዗ይገሃስን ብህይወት ናይ ምንባር፣ ናይ ኣካሌ ዴሔንነትን
ነፃነትን መሰሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 16
መሰሌ ህይወት
ዜኾነ ሰብ ብህይወት ናይ ምንባር መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ዜኾነ ሰብ ብ዗ይካ ብሔጊ ዜተዯንገገ ከቢዴ ናይ
ገበን ቅፅዒት ህይወቱ ኣይስእንን፡፡
ዒንቀፅ 17
መሰሌ ዴሔንነት ኣካሌ
ዜኾነ ሰብ ኣብ ሌዕሉ ኣካለ ጉዴኣት ንኸይበፅሕ ክሔል መሰሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 18
መሰሌ ነፃነት
1. ዜኾነ ሰብ ብሔጊ ካብ ዜተዯንገገ ስርዒት ወፃኢ ነፃነቱ ኣይስእንን፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ብሔጊ ካብ ዜተዯንገገ ስርዒት ወፃኢ ክትሒዜ፣ ክሲ ከይቀርቦ ወይ ዴማ
ከይተፇረዯ ክእሰር ኣይኽእሌን፡፡
ዒንቀፅ 19
ኢሰብኣዊ ኣተሒሔዚ ዜተኸተሇ ብዚዕባ ምዃን
1. ዜኾነ ሰብ ጭካነ ዜመሌኦ፣ ኢሰብኣዊ ካብ ዜኾነ ወይ ዴማ ኽብሩ ካብ ዗ዋርዴ ኣተሒሔዚ
ወይ ቅፅዒት ንክሔል መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ብባርነት ወይ ዴማ ብምግዲዴ መገሌገሊይነት ክተሒዜ ኣይኽእሌን፡፡ ንዜኾነ
ዕሊማ ብሰብ ናይ ምንጋዴ ተግባር ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡
3. ዜኾነ ሰብ ብሒይሉ ተገዱደ ወይ ግቡእ ንምምሊእ ዜኾነ ስራሔ ክሰርሔ ምግባር ዜተኸሌከሇ
እዩ፡፡
4. ኣብዙ ዒንቀፅ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ብሒይሉ ተገዱደ ወይ ጉቡእ ንምምሊእ ዜብሌ ሒረግ
ነዝም ዜስዕቡ ኩነታት ኣየጠቓሌሌን፦
ሀ. ዜኾነ እሱር ተኣሲሩ ኣብ ዜሃሇወለ እዋን ብመሰረት ሔጊ ንክሰርሔ ዜተወሰነለ ወይ
ብገዯብ ካብ ማእሰርቲ ኣብ ዜተሰዯዯለ እዋን ንዜሰርሕ ዜኾነ ስራሔ፣
ሇ. ዜኾነ ወታሃዯራዊ ግሌጋልት ንምሃብ ሔሌንኡ ዗ይፇቐዯለ ሰብ ኣብ ክንዴኡ ንዜህቦ
ግሌጋልት፣
ሏ. ናይ ማሔበረሰብ ህይወት ወይ ዴሔንነት ዗ስግእ ኩነታት ህፁፅ እዋን ወይ ሒዯጋ ኣብ
዗ጋጥመለ እዋን ንዜውሃብ ዜኾነ ግሌጋልት፣
መ. ብፌቓዴ ዜምሌከቶ ህዜቢ ኣብ ከባቢኡ ንዜፌፀም ዜኾነ ኢኮኖሚያዊን ማሔበራውን
ስራሔቲ ሌምዒት፡፡
ዒንቀፅ 20
መሰሌ ዜተትሒዘ ሰባት
1. ገበን ፇፂሞም‟ዮም ዜበሃለ ሰባት ኣብ ሌዕሉኦም ዜቐረበ ክስን ምኽንያታቱን ብዜርዜርን
ሽዐ ንሽዐ ብዜርዴኦም ቋንቋ ንኽንገሮም መሰሌ ኣሇዎም
2. ዜተትሒዘ ሰባት ን዗ይምዜራብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ዜህብዎ ዜኾነ ቃሌ ኣብ ቤት ፌርዱ
ብመርትዖነት ክቐርብ ከምዜኽእሌ፣ ምስተትሒዘ ሽዐ ንሽዐ ክርዴእዎ ብዜኽእለ ቋንቋ
ክግን዗ቡ ክግበር መሰሌ አሇዎም፡፡
3. ዜተትሒዘ ሰባት ኣብ ውሽጢ 48 ሰዒታት ናብ ቤት ፌርዱ ናይ ምቕራብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
እዙ ጊዛ ሰባት ካብ ዜተትሒዜለ ቦታ ናብ ቤት ፌርዱ ንምምፃእ ኣግባብ ብ዗ሇዎ ግምት
54
www.chilot.me
ንዜሒቶ ጊዛ ኣይውስኽን፡፡ ናብ ቤት ፌርዱ ምስቀረቡ ሽዐ ንሽዐ በቲ ዜተጠርጠርለ ገበን

ንኽእሰሩ ዗ብቅዖም ምኽንያት ዗ል ምዃኑ ተነፂሩ ንክግሇፀልም መሰሌ ኣሇዎም፡፡
4. እቲ ዜሒዝም መኮንን ፕሉስ ወይ መኽበሪ ሔጊ ብመሰረት እዙ ጊዛ ገዯብ ናብ ቤት ፌርዱ
ኣቕሪቡ ዜተትሒዜለ ምኽንያት እንተዯኣ ዗የረዱኡ ናይ ኣካሌ ነፃነቶም ንክኽበረልም
ንቤት ፌርዱ ናይ ምሔታት ክጣሒስ ዗ይኽእሌ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ኾይኑ ግና እቲ ኩነታት
ፌትሑ ንኸይጓዯሌ ዜሒትት እንተኾይኑ፣ ቤት ፌርዱ ዜተትሒ዗ ሰብ ኣብ ትሔቲ ሒሇዋ
ንክፀንሔ ንምእዚዜ ወይ ዴማ ምርመራ ንምክያዴ ተወሳኺ ጊዛ እንትሔተት ኣዴሊይ
ብዜኾነ መጠን ጥራይ ክፇቅዴ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ቤት ፌርዱ ዜዴሇ ተወሳኪ ናይ ምርመራ እዋን
እንትውስን፣ ሒሇፌቲ ዜኾኑ ሰብ ስሌጣን መኽበሪ ሔጊ ነቲ ምርመራ ኣፃርዮም ነቲ
ዜተትሒ዗ ሰብ ብዜተኽኣሇ ቅሌጣፇ ናብ ቤት ፌርዱ ንከቅርብዎ ዗ሇዎ መሰሌ ዗ኽብር
ክኸውን ኣሇዎ፡፡
5. ዜተትሒዘ ሰባት ኣብ ሌዕሉኦም ብመርትዖነት ክቐርብ ዜኽእሌ ናይ እምነት ቃሌ ንክህቡ
ወይ ዜኾነ መረዲእታ ንከምፅኡ ኣይግዯደን፡፡ ብምግዲዴ ዜተረኸበ መረዲእታ ተቐባሌነት
ኣይህሌዎን፡፡
6. ዜተትሒዘ ሰባት ብዋሔስ ንክፌትሐ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ኾይኑ ግን ብሔጊ ብዜተዯንገጉ
ፌለያት ኩነታት ቤት ፌርዱ ውሔስነት ን዗ይምቕባሌ ወይ ብገዯብ ምፌታሔ ሒዊሱ እኹሌ
ናይ ውሔስነት መረጋገፂ ንከቕርብ ክእዜዜ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 21
መሰሌ ዜተኸሰሱ ሰባት
1. ዜተኸሰሱ ሰባት ክሲ ምስቀረቦም ግቡእ ኣብ ዜኾነ ሒፂር ጊዛ ኣብ ስሩዕ ቤት ፌርዱ ንህዜቢ
ገሌፂ ብዜኾነ መጋባእያ ክስምዐ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ኾይኑ ግና ንምሔሊው ውሌቀ ሂወት፣
ኩነታት ሞራሌ ህዜብን ዴሔንነት ሃገርን ጥራይ እቲ ክርክር ኣብ ዕፅው መጋባእያ ክስማዕ
ይኽእሌ፡፡
2. ዜተኸሰስለ እኹሌ ብዜኾነ ዜርዜር ክንገሮምን ብፅሐፌ ናይ ምርካብን መሰሌ ኣሇዎም፡፡
3. ኣብ ከይዱ ክሲ ኣብ ዗ሇዉለ ጊዛ በቲ ዜተኸሰስለ ገበን ከምጥፌኣተኛ ኣይቁፀሩን፡፡
ብምስክርነት ንክቐርቡ ንኸይግዯደ‟ውን መሰሌ ኣሇዎም፡፡
4. ዜተትሒዘ ሰባት ኣብ ሌዕሉኦም ዜቐረበ ዜኾነ መረዲእታ ናይ ምርኣይ፣ ንዜቐርቡዎም
መሰኻኽር ምሔታት፣ ንምክሌኻሌ ዗ኽእልም መረዲእታ ምቅራብ ወይ ዴማ ክቐርበልም
ምግባር ከምኡውን መሰኻኽሮም ቀሪቦም ክስምዐልም ናይ ምሔታት መሰሌ ኣሇዎም፡፡
5. ብዜመረፅዎ ናይ ሔጊ ጠበቓ ክውከለ ወይ ጠበቓ ንምቋም ዒቕሚ ስሇዜሰኣኑ ፌትሑ
ክጓዯሌ ዜኽእሇለ ኩነታት እንተጋጥም ካብ መንግስቲ ጠበቓ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
6. ነቲ ክርክር ብዜርኣየ ቤት ፌርዱ ኣብ ዜተውሃቦም ትእዚዜ ወይ ፌርዱ፣ ስሌጣን ናብ ዗ሇዎ
ቤት ፌርዱ ይግበኣኒ ናይ ምቅራብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
7. ከይዱ ፌርዱ ብ዗ይርዯኦም ቋንቋ ኣብ ዜካየዯለ እዋን ብናይ መንግስቲ ወፃኢ እቲ ክርክር
ንኽትርጎመልም ናይ ምሔታት መሰሌ ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ 22
ኣብ ትሔቲ ሒሇዋ ናይ ዗ሇዉን ብፌርዱ ዜተኣሰሩን ሰባት መሰሌ
1. ኣብ ትሔቲ ሒሇዋ ዗ሇዉን ብፌርዱ ዜተኣሰሩን ሰባት ሰብኣዊ ክብሮም ብዜሔለ ኩነታት
ክትሒዘ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
2. ምስ ሰብ ሒዲሮም፣ ቐረባ ኣዜማድም፣ ኣዕርኽቶም፣ ናይ ሃይማኖት ኣማኻሪኦም፣
ሒካይሞምን ናይ ሔጊ ኣማኻርቶምን ንምርኻብ ንኽበፅሔዎም ዕዴሌ ናይ ምርካብን መሰሌ
ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ 23
ናይ ገበን ሔጊ ንዴሔሪ ተመሉሱ ዗ይሰርሔ ብዚዕባ ምዃኑ
55
www.chilot.me
1. ዜኾነ ሰብ ገበን ክሲ እንትቐርቦ ዜተኸሰሰለ ተግባር ኣብ ዜተፇፀመለ እዋን ነቲ ተግባር

ምፌፃሙ ወይ ከዒ ዗ይምፌፃሙ ገበን ምዃኑ ብሔጊ ዜተዯንገገ እንተ዗ይኾይኑ ክቕፃዕ
ኣይኽእሌን፡፡ ከምኡ‟ውን እቲ ገበን ኣብ ዜተፇፀመለ እዋን ነቲ ገበን ተፇፃሚ ካብ ዜነበረ
ብዜሇዒሇ ቅፅዒት ዜኸበዯ ቅፅዒት ኣብ ሌዕሉ ዜኾነ ሰብ ኣይውሰንን፡፡
2. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 እንተሃሇወ‟ውን እቲ ተግባር ምስ ተፇፀመ ዜወፀ ሔጊ ነቲ
ተኸሳሲ ወይ ነቲ ዜተቐፅዏ ሰብ ጠቓሚ ኾይኑ እንተተረኺቡ ዴሔሪ‟ቲ ተግባር ዜወፅእ ሔጊ
ተፇፃምነት ይህሌዎ፡፡
ዒንቀፅ 24
ብሒዯ ገበን ዲግማይ ቅፅዒት ዜተኸሌከሇ ብዚዕባ ምዃኑ
1. ዜኾነ ሰብ ብመሰረት ገበነኛ መቅፅዑ ሔግን ስነ ስርዒትን ወይ ኣግባብ ብ዗ሇዎም ካሌኦት
ሔግታት ተኸሲሱ ናይ መወዲእታ ብዜኾነ ውሳነ ብነፃ ብዜተሇቐቐለ ወይ ብዜተቐፀዏለ
ገበን ዲግም ኣይኽሰስን ወይ ኣይቅፃዕን፡፡
ዒንቀፅ 25
መሰሌ ክብርን ፅቡቅ ሽምን
1. ዜኾነ ሰብ ሰብኣዊ ክብሩን ፅቡቅ ሽምን ክኽበረለ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ናይ ባዕለ ሰብእና ምስ ናይ ካሌኦት ዛጋታት መሰሌ ብዜተጠዒዒመ ኩነታት ብነፃ
ናይ ምምዕባሌ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
3. ዜኾነ ሰብ ኣብ ዜኾነ ቦታ ብሰብኣዊ ፌጡርነቱ ኣፌሌጦ ንኽረክብ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 26
መሰሌ ማዕርነት
ኩልም ሰባት ኣብ ቅዴሚ ሔጊ ማዕረ‟ዮም ፡፡ ኣብ ሞንግኦም ዜኾነ ዒይነት ፌሌሌይ ከይተገበረ
ብሔጊ ማዕረ ሒሇዋ ይግበረልም፡፡ በዙ መዲይ‟ዙ ብምኽንያት ዗ርኢ፣ ብሄር፣ ብሄረሰብ፣ ቀሇም፣
ፆታን፣ ቋንቋ፣ ሃይማኖት፣ ፕሇቲካ፣ ማሔበራዊ ኣመፃፅኣ፣ ሃፌቲ፣ ትውሌዱ፣ ወይ ካሉእ ቅዋም
ፌሌሌይ ከይተገበረ ኩልም ሰባት ማዕረን ጭቡጥን ውሔስነት ሔጊ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ 27
ውሌቃዊ ህይወት ናይ ምኽባርን ምሔሊውን መሰሌ
1. ዜኾነ ሰብ ውሌቃዊ ህይወቱ ፣ ውሌቅነቱ ክኽበር መሰሌ ኣሇዎ፡እዙ መሰሌ‟ዙ መንበሪ ገዜኡ
፣ ኣካሊቱን ንብረቱን ከይምርመር ከምኡ‟ውን ብውሌቁ ዜሒዝ ንብረት ከይተሒዜ ክሔል
ንዜገብሩ መሰሊት የጠቓሌሌ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ብውሌቀ ዜፀሒፍምን፣ ብፕስታ ዗ሌእኾም ዯብዲቤታት፣ ከምኡ‟ውን ብቴላፍን፣
ብቴላኮሙኒኬሽንን ብናይ ኤላክትሮኒክስ መሳርሔታትን ዜገብሮም ርክባት ኣይዴፇሩን፡፡
3. ሰብ ስሌጣን መንግስቲ ነዝም መሰሊት እዙኦም ናይ ምኽባርን ክኽበሩ ናይ ምግባርን ግቡእ
ኣሇዎም፡፡ ዗ገዴዴ ኩነታት እንትፌጠርን ኣብ ዕሊማታት ብሄራዊ ዴሔንነት፣ ናይ ህዜቢ
ሰሊም፣ ገበን ንምክሌኻሌ ጥዕናን ኩነታትን ሞራሌ ህዜቢ ንምሔሊው ወይ ናይ ካሌኦት
መሰሌን ነፃነትን ኣብ ምኽባርን ብዜተመስረቱ ዜርዜር ሔግታት እንተ዗ይኮይኑ ኣጠቓቕማ
ናይ‟ዝም መሰሊት‟ዙኦም ክግዯብ ኣይኽእሌን፡፡
ዒንቀፅ 28
ናይ ሃይማኖት፣ እምነትን ኣረኣእያን ነፃነት
1. ዜኾነ ሰብ ናይ ምሔሳብ፣ ሔሉናን ሃይማኖትን ነፃነት ኣሇዎ፡፡ እዙ መሰሌ ዜኾነ ሰብ
ንዜመረፆ ሃይማኖት ወይ እምነት ናይ ምሒዜ ወይ ምቕባሌ ፣ ሃይማኖቱን እምነቱን
ንውሌቁ ወይ ምስ ካሌኦት ኾይኑ ብዕሉ ወይ ብውሌቁ ናይ ምምሊኽ፣ ምኽታሌ፣
ምትግባር፣ ምምሃር ወይ ምግሊፅ መሰሌ የጠቓሌሌ፡፡
2. ኣብ ዒንቀፅ 93 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዜተጠቐሰ ከም዗ል ኾይኑ ፣ ተኸተሌቲ ሃይማኖት፣
ሃይማኖቶም ንምስፌሔፊሔን ንምውዲብን ዗ኽእልም ትምህርቲ ሃይማኖትን ትካሊት
ምምሔዲርን ክተኽለ ይኽእለ እዮም፡፡
56
www.chilot.me
3. ዜኾነ ሰብ ዗ዴሇዮ እምነት ንምሒዜ ዗ሇዎ መሰሌ ብሒይሉ ወይ ብካሉእ ኩነታት ብምግዲዴ
ምግዲብ ወይ ምኽሌካሌ ኣይከኣሌን፡፡
4. ወሇዴን ሔጋዊ ሞግዙታትን ብመሰረት እምነቶም ትምህርቲ ሃይማነቶምን ሰናይ ምግባርን
ብምሃብ ዯቆም ናይ ምዕባይ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
5. ሃይማኖትን እምነትን ናይ ምግሊፅ መሰሌ ክግዯብ ዜኽእሌ ናይ ህዜቢ ዴሔንነት፣ ሰሊም፣
ጥዕና፣ ትምህርቲ፣ ኩነታት ሞራሌ ህዜብን ናይ ካሌኦት ዛጋታት መሰረታዊ መሰሊትን
ነፃነታትን ከምኡ‟ውን መንግስቲ ካብ ሃይማኖት ነፃ ምዃኑን ንምርግጋፅ ብዜወፁ ሔግታት
ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 29
ኣብ ሌዕሉ ስብእና ብዚዕባ ዜፌፀሙ ገበናት
ብመሰረት ኢትዮጵያ ዗ፅዯቐቶም ዒሇምሇኸ ስምምዒትን ካሌኦት ሔግታትን ኢትዮጵያ ኣብ ሌዕሉ
ዯቂ ሰብ ዜተፇፀሙ ገበናት ተባሂልም ዜተወሰኑ፣ ዗ርኢ ሰብ ናይ ምጥፊእ ብ዗ይ ፌርዱ ስጉምቲ
ቅፅዒት ሞት ምውሳዴ፣ ሰብ ኣገዱዴካ ምስዋር፣ ወይ ኢሰብኣዊ ናይ ምዜባጥ ተግባራት ኣብ
ዜፇፀሙ ሰባት ክሲ ምቕራብ፣ ብይርጋዕ ኣይእገዴን፡፡ ብውሳነ ክፌሉ መውፅኢ ሔጊ ኮነ ብዜኾነ
ኣካሌ መንግስቲ ብምሔረት ወይ ብይቕሬታ ኣይሔሇፌን፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ
ዱሞክራሲያዊ መሰሊት
ዒንቀፅ 30
ኣረኣእያን ሒሳብን ብነፃ ናይ ምሒዜን ናይ ምግሊፅን መሰሌ
1. ዜኾነ ሰብ ብ዗ይ ዜኾነ ኢዴ ምትእትታው ዜመሰል ኣረኣእያ ክሔዜ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ብ዗ይ ዜኾነ ኢዴ ምትእትታው ሒሳቡ ናይ ምግሊፅ ነፃነት ኣሇዎ፡፡ እዙ ነፃነት
ኣብ ውሽጢ ሃገር ኮነ ኣብ ወፃኢ ሃገር ገዯብ ከይተገበረለ ብቓሌ ኮነ ብፅሐፌ ወይ
ብሔትመት፣ ብመሌክዕ ስነ ጥበብ ወይ ብዜመረፆ ዜኾነ መ዗ርግሑ ሜሊ፣ ዜኾነ ዒይነት
መረዲእታን ሒሳብን ናይ ምእካብ፣ ምቅባሌን ምዜርጋሔን ነፃነታት የጠቓሌሌ፡፡
3. ናይ ፔሬስ፣ ናይ ካሌኦት ማዕኸን መራኸቢ ብዘሒን ከምኡ‟ውን ናይ ስነጥበብ ምህዝ ነፃነት
ተረጋጊፁ‟ል፡፡ ብፌሊይ ናይ ፔሬስ ነፃነት ነዙም ዜስዕቡ መሰሊት የጠቓሌሌ፡፡
ሀ. ኣቐዱምካ ምምርማር ብዜኾነ መሌክዐ ዜተኸሌከሇ ምዃኑን
ሇ. ጥቅሚ ህ዗ቢ ዜምሌከት መረዲእታ ናይ ምርካብ ዕዴሌን፡፡
4. ንዱሞክራሲያዊ ስርዒት ኣዴሇይቲ ዜኾኑ መረዲእታታት፣ ሒሳባትን ኣረኣእያታትን ብነፃ
ምዜውዋሮም ንምርግጋፅ ፔሬስ ከም መጠን ትካሌ ናይ ኣሰራርሒ ነፃነትን ዜተፇሊሇዩ
ኣረኣእያታት ናይ ምትእንጋዴ ተኽአልን ንክህሌዎ ናይ ሔጊ ሒሇዋ ይግበረለ፡፡
5. ብገን዗ብ መንግስቲ ዜካየዴ ወይ ኣብ ትሔቲ ቑፅፅር መንግስቲ ዗ል መራኸቢ ብዘሒን
ዜተፇሊሇዩ ኣረኣእያታት ክተኣናገደ ብዜኽእሇለ ኩነታት ንክምራሔ ይግበር፡፡
6. እዝም መሰሊት‟ዙኦም ገዯብ ክግበረልም ዜኽእሌ ሒሳብን መረዲእታን ናይ ምርካብ ነፃነት
ብትሔዜቶ ኣተሒሳስባን ከስዕቦ ብዜኽእሌ ውፅኢት ኣተሒሳስባን ክዕገት ኣይግበኦን ኣብ
ዜብሌ መትከሌ ተመስሪቶም ብዜወፁ ሔግታት ጥራይ ይኸውን፡፡ ዴሔንነት መናእሰይ፣
ክብርን ሰናይ ሽምን ሰብ ንምሔሊው እንትበሃሌ ኣብ ሌዕሉ‟ዝም መሰሊት ሔጋዊ ገዯባት
ክዴንገጉ ይኽእለ‟ዮም፡፡ ንኹናት ዜግበር ምሌዕዒሌ ከምኡ‟ውን ንሰብኣዊ ክብሪ ዜትንክፈ
ናይ ኣዯባባይ መግሇፂታት ብሔጊ ዜተኸሌከለ ይኾኑ፡፡
7. ዜኾነ ዛጋ ንኣጠቓቕማ እዝም ዜተጠቐሱ መሰሊት ንዜምሌከቶ ሔጋዊ ገዯባት ጥሑሱ
እንተዯኣ ተረኺቡ ብሔጊ ተሒታቲ ክኸውን ይኽእሌ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 31
ናይ ምእካብ፣ ሰሇማዊ ሰሌፉ ናይ ምግባር ነፃነትን ጥርዒን ናይ ምቕራብ መሰሌን
1. ዜኾነ ሰብ ምስ ካሌኦት ብምዃን ኣፅዋር ከይሒ዗ ብሰሊም ናይ ምእካብን ሰሊማዊ ሰሌፉ ናይ
ምግባር ነፃነትን ጥርዒን ናይ ምቕራብ መሰሌን ኣሇዎ፡፡ ካብ ገዚ ወፃኢ ዜግበሩ ኣኼባታትን
57
www.chilot.me
ሰሊማዊ ሰሌፌታትን ኣብ ዜንቀሳቐስልም ቦታታት ኣብ ምንቅስቓስ ህዜቢ ፀገም ከይፌጠሩ

ንምግባር ወይ ዴማ ኣብ ምክያዴ ዜርከቡ ኣኼባ ወይ ሰሊማዊ ሰሌፉ ሰሊም፣ ዱሞክራሲያዊ
መሰሊትን ኩነታት ሞራሌ ህዜቢ ከይጥሒሱ ንምሔሊው ኣገባብ ዗ሇዎም ስርዒታት ክዴንገጉ
ይኽእለ፡፡
2. እዙ መሰሌ ዴሔንነት መናእሰይ፣ ናይ ሰባት ክብርን ሰናይ ሽምን ንምሔሊው፣ ምሌዕዒሌ
ኵናት ከምኡ‟ውን ንሰብኣዊ ክብሪ ዜትንክፈ ናይ ኣዯባባይ መግሇፂታት ንምክሌኻሌ
እንትበሃሌ ብዜወፁ ሔግታት ተሒታቲ ካብ ምዃን ኣየዴሔንን፡፡
ዒንቀፅ 32
መሰሌ ምውዲብ
ዜኾነ ሰብ ንዜኾነ ዕሊማ ብማሔበር ናይ ምውዲብ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ይኹን ግን ኣግባብ ን዗ሇዎ ሔጊ
ብምጥሒስ ወይ ነዙ ሔገ መንግስታዊ ስርዒት ካብ ሔጊ ወፃእ ብዜኾነ መንገዱ ንምፌራስ ዜተመስረቱ
ወይ ነቶም ዜተጠቐሱ ተግባራት ዗ሰጉሙ ውዴባት ዜተኸሌከለ ይኾኑ፡፡
ዒንቀፅ 33
ነፃነት ምዜውዋር
ዜኾነ ነባሪ እዙ ክሌሌ ወይ ብሔጋዊ መንገዱ ኣብ ውሽጢ‟ዙ ክሌሌ ዜነብር ሰብ ኣብ ዜመረፆ ናይዙ
ክሌሌ ከባቢ ናይ ምዜውዋር፣ መንበሪ ቦታ ናይ ምምስራትን ከምኡ‟ውን ኣብ ዜዯሇዮ እዋን ካብዙ
ክሌሌ ናይ ምውፃእ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 34
መሰሌ ተወሇዴቲ ካሌኦት ክሌሊት
1. ተወሇዴቲ ካሌኦት ክሌሊት ዜኾኑ ኢትዮጵያን ኣብ ውሽጢ እዙ ክሌሌ ከምዜኾነ ተወሊዱ
እዙ ክሌሌ ሰሪሔካ ናይ ምንባር፣ ካብ ቦታ ናብ ቦታ ብነፃ ምዜውዋር፣ ሃፌትን ንብረትን
ናይ ምጥራይ፣ ምሒዜ ምሻጥን ምምሔሌሊፌን ኮነ ናይ ምውራስ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
2. ናይ‟ዙ ክሌሌ ስራሔ ቋንቋ ዜፇሌጥ ዜኾነ ኢትዮጵያዊ ኣብ ዜኾነ ናይ‟ዙ ክሌሌ ህዜባውን
መንግስታውን ስራሔ ተመሪፁ ወይ ተመዱቡ ናይ ምስራሔ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 35
ናይ ሒዲር፣ ውሌቀን ቤተሰብን መሰሊት
1. ብሔጊ ኣብ ዜተወሰነ ዕዴመ ሒዲር ዜበፅሐ ዯቂ ተባዕትዮን ዯቂ ኣንስትዮን፣ ብ዗ርኢ፣
ብብሄር፣ ብብሄረሰብ ወይ ብሃይማኖት ፌሌሌይ ከይተገበሮም ናይ ምምርዒውን ቤተሰብ
ናይ ምምስራትን መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ኣብ ኣፇፃፅማ ሒዲር፣ ኣብ ናይ ሒዲር ዗በንን ኣብ እዋን
ፌትሔን ማዕረ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ኣብ እዋን ፌትሔ‟ውን መሰሌን ጥቕምን ቆሌዐ ክኽበር
ዜገብሩ ዴንጋገታት ይዴንገጉ፡፡
2. ሒዲር ኣብ ነፃን ሙለእ ፇቓዯኝነትን ተመራዒውቲ ጥራይ ይምስረት፡፡
3. ቤተሰብ ናይ ተፇጥሮ መሰረታዊ መበገሲ ሔብረተሰብ‟ዩ፡፡ ካብ ሔብረተሰብን ካብ
መንግስትን ሒሇዋ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
4. ብፌሊይ ብሔጊ ብዜዜር዗ር መሰረት ኣብ ናይ ሃይማኖትን ባህሌን ስርዒታት ተመስሪቶም
ንዜፌፀሙ ሒዲራት ኣፌሌጦ ዜህብ ሔጊ ክወፅእ ይኽእሌ፡፡
5. እዙ ሔገ መንግስቲ ናይ ውሌቀን ቤተሰብን ሔጊ ብዜምሌከት ብፌቓዴ ተኸራኸርቲ
ብመሰረት ሔግታት ሃይማኖትን ባህሌን ምዴናይ ኣይኽሌክሌን፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 36
መሰሌ ዯቂ ኣንስትዮ
1. ዯቂ ኣንስትዮ፣ እዙ ሔገ መንግስቲ ብ዗ረጋገፆም መሰሊትን ሒሇዋታትን ኣብ ምጥቃም ምስ
ዯቂ ተባዕትዮ ማዕረ መሰሌ ኣሇወን፡፡
2. ዯቂ ኣንስትዮ ኣብዙ ሔገ መንግስቲ‟ዙ ብዜተዯንገገ መሰረት ኣብ ሒዲር ምስ ዯቂ ተባዕትዮ
ማዕረ መሰሌ ኣሇወን፡፡
58
www.chilot.me
3. ዯቂ ኣንስትዮ ከምትሐታትን ፌለያትን ስሇዜተርኣያ ዜበፅሏን ናይ ታሪኽ ቅርሲ ኣብ

ግምት ብምእታው እዙ ቅርሲ ምእንታን ክእረመሇን ብተወሳኺ ተጠቀምቲ ስጉምቲ ዴጋፌ
ናይ ምዃን መሰሌ ኣሇወን፡፡ ብመንፅር ዕሊማ‟ዙ ዜውሰዴ ስጉምቲ ኣብ ፕሇቲካ፣ ማሔበራዊ
ኢኮኖሚያውን ዒውዴታት ከምኡ‟ውን ኣብ ውሽጢ መንግስታውን ናይ ውሌቀ ትካሊት ዯቂ
ኣንስትዮ ምስ ዯቂ ተባዕትዮ ብማዕርነት ተወዲዯርትን ተሳተፌትን ክኾና ንምግባር
ምእንታን ክካኣሌ ፌለይ ቆሊሔታ ንምሃብ‟ዩ፡፡
4. ዯቂ ኣንስትዮ ካብ ተፅዕኖ ጎዲኢ ባህሉ ንምንጋፌ ዗ሇወን መሰሌ፣ መንግስቲ ክኽበረሇን
ክገብር ኣሇዎ፡፡ ንዯቂ ኣንስትዮ ዜጭቁኑ፣ ወይ ኣብ ሌዕሉ ኣካሊተን ወይ ኣእምሮአን
ጉዴኣት ዗ስዕቡ ሔግታትን ጨቆንቲ ስርዒታት እንዲባን ሌምዴታትን ዜተኸሌከለ‟ዮም፡፡
5. ሀ. ዯቂ ኣንስትዮ ፌቓዴ ወሉዴ ምስ ሙለእ ክፇፌሉት መሃያ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇወን፡፡
ንውሒት ፌቓዴ ወሉዴ ጓሌ ኣንስተይቲ ኩነታት እትሰርሕ ስራሔ፣ ጥዕና ጓሌ ኣንስተይቲ፣
ዴሔንነት ህፃንን ቤተሰብን ኣብ ግምት ብምእታው ብሔጊ ይውሰን፡፡
ሇ. ፌቓዴ ወሉዴ ብመሰረት እቲ ብሔጊ ዜውሰን፣ ምስ ሙለእ ክፌሉት መሃያ ንዜውሃብ
ፌቓዴ እዋን ጥንሲ ክውሰኽ ይኽእሌ፡፡
6. ዯቂ ኣንስትዮ ኣብ ፕሉስ ሌምዒትን ትሌምን፣ ኣ ብ መሰናዴኦን ኣፇፃፅማን ፔሮጀክታት
ብሄራዊ ክሌሌና፣ ብፌሊይ ዯቂ ኣንስትዮ ኣብ ዜትንክፈ ፔሮጀክታት፣ ሒሳባተን
ብዜተማሌአ ኩነታት ንክህባ ናይ ምሔታት መሰሌ ኣሇወን፡፡
7. ዯቂ ኣንስትዮ ንብረት ናይ ምጥራይ፣ ምምሔዲር፣ ምቁፅፃር ምጥቃምን ምምሔሌሊፌን
መሰሌ ኣሇወን፡፡ ብፌሊይ መሬት ኣብ ምጥቃም፣ ምምሔሌሊፌ፣ ምምሔዴዲርን ምቁፅፃርን
ምስ ዯቂ ተባዕትዮ ማዕረ መሰሌ ኣሇወን፡፡ ከምኡ‟ውን ውርሲ ብዜምሌከት ብማዕርነት
ክርኣያ መሰሌ ኣሇወን፡፡
8. ዯቂ ኣንስትዮ ተቖፂርካ ናይ ምስራሔ፣ ናይ ዕብየት፣ ክፌሉትን ጡረታን ናይ
ምምሔሌሊፌን ማዕረ መሰሌ ኣሇወን፡፡
9. ዯቂ ኣንስትዮ ብምኽንያት ወሉዴ ንዜበፅሏን ጉዴኣት ንምክሌኻሌን ጥዕነአን ክሔል
ንምግባርን ዗ኽእሌ ትምህርቲ፣ መረዲእታን ዒቕምን ምጣነ ቤተሰብ ናይ ምርካብ መሰሌ
ኣሇወን፡፡
ዒንቀፅ 37
መሰሌ ህፃናት
1. ዜኾነ ህፃን እዝም ዜስዕቡ መሰሊት ኣሇዉዎ፦
ሀ. ብህይወት ናይ ምንባር፣
ሇ. ሽምን ዛግነትን ናይ ምርካብ፣

ሏ. ንወሇደ ወይ ብሔጊ ንኸዕብይዎ መሰሌ ን዗ሇዎም ሰባት ክፇሌጥን ናታቶም ምክንኻን
ናይ ምርካብን፣
መ. ጉሌበቱ ካብ ዜምዜምዘ ሌምዴታት ንክሔል፣ ኣብ ትምህርቱ፣ ጥዕንኡን ዴሔንነቱን
ጉዴኣት ዗ብፅሐ ስራሔቲ ክሰርሔ ንኸይግዯዴ ወይ ከይሰርሔ ንክሔል፡፡
ረ. ኣብ ኣብያተ ትምህርቲ፣ ወይ ትካሊት መዕበይ ህፃናት፣ ኣብ ኣካለ ካብ ዜፌፀም ወይ
ካብ ጭካነን ኢሰብኣዊ ዜኾነ ቅፅዒትን ነፃ ናይ ምዃን፣
2. ንህፃናት ዜምሌከቱ ስጉምትታት ኣብ ዜውሰዴለ እዋን ብመንግስታዊ፣ ብናይ ውሌቀ
ገበርቲ ሰናይ ትካሊት፣ ብኣብያተ ፌርዱ፣ ብሰበ ስሌጣን ምምሔዲር ወይ ብኣካሊት
መውፃእቲ ሔጊ ዴሔንነት ህፃናት ኣቐዱሙ ክሔሰብ ኣሇዎ፡፡
3. ዗ጥፌኡ ሰገናት፣ ኣብ ቤት ህንፀት ወይ ኣብ መትከሉ እግሪ ትካሊት ዜርከቡ ብሒገዜ
መንግስቲ ዜዒብዩ ሰገናት፣ ኣብ መንግስታዊ ወይ ናይ ውሌቀ ትካሊት ዗ኽታማት ዜርከቡ
ሰገናት፣ ካብ ዒበይቲ ተፇሌዮም ክትሒዘ ኣሇዎም፡፡
59
www.chilot.me
4. ካብ ሒዲር ወፃእ ዜተወሇደ ህፃናት ኣብ ውሽጢ ሒዲር ምስዜተወሇደ ህፃናት ማዕረ መሰሌ
ኣሇዎም፡፡
5. መንግስቲ ን዗ኽታማት ፌለይ ሒሇዋ ይገብረልም፡፡ ብጉዱፇቻ ዜዒብዩለ ስርዒት
዗መቻችውን ዗ስፊሔፌሔን፣ ከምኡ‟ውን ዴሔንነቶምን ትምህርቶምን ዗ሳሌጡ ትካሊት
ክምስረቱ የበረታትዕ፡፡
ዒንቀፅ 38
ፌትሑ ናይ ምርካብ መሰሌ
1. ዜኾነ ሰብ ብፌርዱ ክውሰን ዜግበኦ ጉዲይ ናብ ቤት ፌርዱ ወይ ብሔጊ ስሌጣን ዲይነት ናብ
ዜተውሃቦ ካሌእ ኣካሌ ናይ ምቕራብን ውሳነ ወይ ፌርዱ ናይ ምርካብን መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ንዜምሌከት ውሳነ ወይ ፌርዱ
ሀ. ዜኾነ ማሔበር ናይ ኣባሊቱ ሒበራዊ ወይ ውሌቃዊ ጥቕሚ ብምውካሌ
ሇ. ንዜኾነ ጉጅሇ ወይ ተመሳሳሉ ጥቕሚ ን዗ሇዎም ሰባት ዜውክሌ ውሌቀ ሰብ ወይ ኣባሌ
ጉጅሇ፣ ናይ ምሔታትን ምርካብን መሰሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 39
ናይ ክትመርፅን ክትምረፅን መሰሌ
1. ዜኾነ ዛጋ ኣብ ቀሇም ፣ ዗ርኢ፣ ብሄረሰብ፣ ፆታ፣ ሃይማኖት፣ ፕሇቲካ ወይ ካሉእ ኣረኣእያ
ወይ ኣብ ካሉእ ቅዋም ዜተመስረተ ፌሌሌይ ከይተገበረለ እዝም ዜስዕቡ መሰሊት ኣሇዉዎ፦
ሀ. ብቐጥታን ብነፃነት ብዜመረፆም ተወከሌቲ ኣቢለ ኣብ ምምሔዲር ጉዲይ ህዜቢ ናይ
ምስታፌ፣
ሇ. ዕዴሚኡ 18 ዒመት እንትመሌእ ብመሰረት ሔጊ ክመርፅን ክምረፅን
ሏ. ኣብ ዜኾነ ዯረጃ መንግስቲ በብእዋኑ ኣብ ዜካየዴ መረፃ ክመርፅን ክምረፅን፣ እቲ መረፃ
ኩለ ሇኸ፣ ኣብ ናይኩለ ማዕርነት ዜተመስረተን እቲ መራፂ ዴሌየቱ ብናይ ምስጢር
ኣዋሃህባ ዴምፂ ብነፃነት ዜግሇፀለን ውሔስነት ዜህብ ክኸውን ኣሇዎ፡፡
2. ኣብ ፕሇቲካዊ ውዴባት፣ ኣብ ናይ ማሔበራት ሰራሔተኛታት፣ ንግዴ፣ መስራሔትን
ሞያን፣ እቲ ውዲበ ንተሳትፍ ዜሒቶ ኣጠቓሊሌን ፌለይን መመ዗ኒ ኣባሌነት ዗ማሌእ ዜኾነ
ሰብ ብዴላት ኣባሌ ናይ ምዃን መሰለ ዜተኸበረ ክኸውን ኣሇዎ፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ኣብ ዜተመሌከቱ ውዲበታት ንናይ ሒሊፌነት ቦታታት
ዜካየደ መረፃታት ነፃን ዱሞክራሲያውን ብዜኾነ መንገዱ ይካየደ፡፡
4. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2ን 3ን ዜተጠቐሱ ዴንጋገታት ንጥቕሚ ህዜቢ ስፌሔ ብዜበሇ
መሌክዐ ዜትንክፈ ክሳብ ዜኾኑ ኣብ ሌዕሉ ህዜባዊ ትካሊት ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡
ዒንቀፅ 40
መሰሌ ዋንነት ንብረት
1. ዜኾነ ነባሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ውሌቂ ንብረት በዒሌ ቤት ምዃኑ ይኽበረለ፡፡ እዙ
መሰሌ‟ዙ ጥቕሚ ህዜቢ ንክሔል ተባሂለ ብኻሉእ ኩነታት ብሔጊ ክሳብ ዗ይተወሰነ፣
ንብረት ናይ ምሒዜን ብንብረት ምጥቃምን ወይ መሰሌ ካሌኦት ዛጋታት ክሳብ ዗ይተፃረረ
ንብረት ናይ ምሻጥ፣ ናይ ክተውርስ ወይ ብኻሉእ መንገዱ ናይ ምምሔሌሊፌ መሰሊት
የጠቓሌሌ፡፡
2. ብመሰረት ዕሊማ እዙ ዒንቀፅ ናይ ውሌቂ ንብረት ማሇት ዜኾነ ነባሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ወይ
ካብዙ ክሌሌ ወፃእ ዜነብር ኢትዮጵያዊ ወይ ሔጋዊ ሰብነት ብሔጊ ዜተውሃቦም ሃገራዊ ወይ
ክሌሊዊ ማሔበራት ወይ ኣግባብ ብ዗ሇዎም ኩነታት ብሔጊ ብዜተፇሇየ ብሒባር ወነንቲ
ንብረት ክኾኑ ዜተፇቐዯልም ማሔበረሰባት፣ ብጉሌበቶም፣ ብናይ ምህዝ ክእሇቶም፣ ወይ
ብርእሰማልም፣ ዗ጥረይዎ ጭቡጥ ዜኾነን ናይ ተጨባጥነት ባህርይ ከይሃሇዎ ዋጋ ዗ሇዎን
ውፅኢት‟ዩ፡፡
3. መሰሌ ዋንነት መሬትን ሃፌቲ ተፇጥሮን ገጠር ኮነ ከተማ ናይ መንግስትን ህዜብን
ጥራይ‟ዩ፡፡ መሬት ዗ይሽየጥ ሒበራዊ ሃብቲ ህዜቢ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ‟ዩ፡፡
60
www.chilot.me
4. ሒረስቶት እዙ ብሄራዊ ክሌሌ መሬት ብነፃ ናይ ምርካብን ካብ መሬቶም ንኸይንቀለን

መሰልም ዜተኸበረ‟ዩ፡፡ ዜርዜር ኣፇፃፅምኡ ብሔጊ ይውሰን፡፡
5. ኣብዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜርከቡ ሰበኽ ሳግም ንመግሃጫ ኮነ ንሔርሻ ዜጥቀምለ መሬት ብነፃ
ናይ ምርካብ፣ ምጥቃምን ካብ መሬቶም ዗ይምፌንቓሌን መሰሌ ኣሇዎም፡፡ ኣፇፃፅምኡ
ብሔጊ ይውሰን፡፡
6. ዋንነት መሬት ናይ ህዜቢ ምዃኑ ከም዗ል ኾይኑ፣ መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንውሌቀ ሰብ
ሃብቲ ብሔጊ ብዜውሰን ክፌሉት ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰልም ክኽበር ይገብረልም፡፡
ዜርዜሩ ብሔጊ ይውሰን፡፡
7. ዜኾነ ሰብ ብጉሌበቱ ወይ ብገን዗ቡ ኣብ ሌዕሉ መሬት ንዜሃንፆ ቀዋሚ ንብረት ወይ
ንዜገብሮ ቀዋሚ ምምሔያሽ ሙለእ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ እዙ መሰሌ ናይ ምሻጥ፣ ምሌዋጥ፣ ናይ
ከተውርስ፣ ናይቲ መሬት ተጠቃማይ ምዃን እንተቋርፅ ንብረቱ ናይ ምሌዒሌ፣ ዋንነቱ ናይ
ምዜዋር ወይ ካሌእ ክፌሉት ናይ ምሔታት መሰሌ የጠቓሌሌ፡፡ ዜርዜር ኣፇፃፅምኡ ብሔጊ
ይውሰን፡፡
8. ናይ ውሌቂ ንብረት ናይ ዋንነት መሰሌ ከም዗ል ኾይኑ፣ መንግስቲ ንጥቕሚ ህዜቢ ኣዴሊይ
ኮይኑ እንትረኽቦ ተመጣጣኒ ካሔሳ ኣቐዱሙ ብምኽፊሌ ናይ ውሌቂ ንብረት ክወስዴ
ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 41
ኢኮኖሚያዊ ማሔበራዊ ባህሊውን መሰሊት
1. ዜኮነ ነባሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኮነ ኣብ ውሽጢ‟ዙ ክሌሌ ክነብር ዜዯሉ ኢትዮጵያ ኣብ
ውሽጢ‟ዙ ክሌሌ ኣብ ዜኮነ ኢኮኖሚያዊ ምንቅስቃስ ናይ ምውፊርን ንመመሒዯሪኡ
ዜመረፆ ስራሔ ናይ ምስራሔን መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ዜኾነ ነባሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ መመሒዯሪኡ፣ ስርሐን ሞይኡን ናይ ምምራፅ መሰሌ
ኣሇዎ፡፡
3. ነበርቲ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብገን዗ብ መንግስቲ ዜካየደ ኩልም ማሔበራዊ ግሌጋልታትን
ብማዕርነት ናይ ምጥቃም መሰሌ ኣሇዎም፡፡
4. መንግስቲ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ግሌጋልት ጥዕና ፣ ትምህርትን ካሌኦት ማሔበራዊ
ግሌጋልታትን ናብ ህዜቢ ንምቅራብ በብግዙኡ እናወሰኸ ዜኸይዴ ሃፌቲ ይምዴብ ፡፡
5. መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንጉደኣት ኣካሌን ኣእምሮን፣ ንኣረጋውያን ብ዗ይ ወሇዱ ወይ
ብ዗ይ ምዕባይ ንዜተረፈ ህፃናትን እግሪ ንምትካሌን ንምሔጋዜን ኢኮኖሚያዊ ዒቕሚ እዙ
ክሌሌ ብዜፇቐድ ዯረጃ ምክንኻን ይገብር፡፡
6. መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ስራሔ ንዜሰኣኑን ንፅጉማትን ስራሔ ንምፌጣር ዗ኽእሌ ፕሉሲ
ይኽተሌ፡፡ ከምኡ‟ውን ኣብ ዗ካይድ ዗ፇር ስራሔ ናይ ስራሔ ዕዴሌ ብምፌጣር መዯባት
ስራሔ የውፅእ፣ ፔሮጀክትታት የካይዴ፡፡
7. መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ነበርቲ እዙ ክሌሌ ጠቓሚ ስራሔ ናይ ምርካብ ዕዴልም
እናሰፌሏ ክኸይዴ ኣዴሇይቲ ስጉምትታት ይወስዴ፡፡
8. ሒረስቶት በብእዋኑ እናተመሒየሸ ዜኸይዴ ናብራ ንኽነብሩ ዗ኽእልምን ነዙ ብሄራዊ ሃፌቲ
ምስ ዜገበርዎ ኣስተዋፅኦ ምህርቲ ተመጣጣኒ ዜኾነ ዋጋ ፌርያቶም ናይ ምርካብን መሰሌ
ኣሇዎም፡፡ መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኢኮኖሚያውን ማሔበራውን ፕሉሲታት ኣብ
ዜትሇመለ እዋን በዙ ዕሊማ ክምራሔ ኣሇዎ፡፡
9. መንግስቲ ባህሊውን ታሪኻውን ቅርስታት ናይ ምክንኻንን፣ ንምስፌሔፊሔ ስነ ጥበብ
ኣስተዋፅኦ ናይ ምግባርን ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 42
መሰሌ ሰራሔተኛታት
1. ሀ. ናይ ፊብሪካን ግሌጋልትን ሰራሔተኛታት ፣ ሒረስቶት፣ ሰራሔተኛታት ሔርሻ፣ ካሌኦት
ናይ ገጠር ሰራሔተኛታት፣ ትሔቲ ዜተወሰነ ዯረጃ ሒሊፌነት ዗ሇዉን ስራሔ ጠባዮም
61
www.chilot.me
ዜፇቐዯልምን ሰራሔተኛታት መንግስቲ፣ ኩነታት ስርሕምን ኢኮኖሚኦምን

ንምምሔያሽ ብማሔበር ናይ ምውዲብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡ እዙ መሰሌ ፣ ማሔበራት
ሰራሔተኛታትን ካሌኦት ማሔበራትን ናይ ምውዲብ፣ ምስ ዗ስርሕዎምን ጥቅምታቶም
ምስ ዜትንክፈ ካሌኦት ትካሊትን ናይ ምዴርዲር መሰሌ የጠቓሌሌ፡፡
ሇ. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ „ሀ‟ ዜተመሌከቱ ናይ ሰራሔተኛ ክፌሌታት ስራሔ ጠጠው ናይ
ምባሌ‟ውን ሒዊሱ ቅሬትኦም ከስምዐ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
ሏ. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ „ሀ‟ ን „ሇ‟ን ኣፌሌጦ ዜረኸቡ መሰሊት ንምጥቃም ዜኽእለ
ሰራሔተኛታት መንግስቲ ብሔጊ ይውሰን፡፡
መ. ዯቂ ኣንስትዮ ሰራሔተኛታት ንተመሳሳሉ ስራሔ ተመሳሳሉ ክፌሉት ናይ ምርካብ
መሰሇን ሔሌው‟ዩ፡፡
2. ሰራሔተኛታት ብኣግባቡ ዜተወሰነ ናይ ስራሔ ሰዒት ዕረፌቲ፣ መ዗ናግዑ ጊዛ፣ በብግዙኡ
ምስ ክፌሉት ዜወሃቡ ናይ ዕረፌቲ መዒሌትታት፣ መሃያ ዜኽፇሇልም በዒሊት ህዜቢ ፣
ከምኡ‟ውን ጥዐይን ሒዯጋ ዗የብፅሔን ናይ ስራሔ ከባቢ ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎም፡፡
3. ነዝም መሰሊት ዙኦም ተግባራዊ ንምግባር ዜወፁ ሔግታት ብመሰረት ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ 1 ኣፌሌጦ ዜረኽቡ መሰሊት ከይተነከዩ፣ እቶም ዜተጠቐሱ ዒይነት ማሔበራት
ሰራሔተኛ ብዚዕባ ዜጣየሹለን ናይ ሒባር ዴርዴር ብዚዕባ ዜካየዯለን ስርዒት
ከዴንግጉ‟ዮም፡፡
ዒንቀፅ 43
መሰሌ ሌምዒት
1. ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኩነታት ናብርኦም ናይ ምምሔያሽን ዗የቋርፅ ዕብየት ናይ
ምርካብን መሰልም ዜተሒሇወ‟ዩ፡፡
2. ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣብ ብሄራዊ ሌምዒት ናይ ምስታፌ፣ ብፌሊይ ዴማ ኣባሌ
ንዜኾንለ ማሔበረሰብ ኣብ ዜምሌከቱ ፕሉሲታትን ፔሮጀክታትን ሒሳቦም ንክህቡ ክሔተቱ
መሰሌ ኣሇዎም፡፡
3. ቀንዱ ዕሊማ ምንቅስቓስ ሌምዒት፣ ንዕብየት ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌን መሰረታዊ
ዴሌየታቶም ንምምሊእ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 44
መሰሌ ከባቢያዊ ዴሔንነት
1. ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዕሩይን ጥዐይን ኣብ ዜኾነ ከባቢ ናይ ምንባር መሰሌ ኣሇዎም፡፡
2. መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብ዗ካይድም መዯባት ምኽንያት ዜተፇናቐለ ወይ ናብረኦም
ዜተተንከፍም ሰባት ኩልም ብእኹሌ ሒገዜ መንግስቲ፣ ናብ ካሌእ ከባቢ ምዜውዋር‟ውን
ሒዊሱ ተመጣጣኒ ዜኾነ ገን዗ብ ወይ ካሉእ ኣማራፂ መከሒሒሲ ናይ ምርካብ መሰሌ
ኣሇዎም፡፡
ምዕራፌ ኣርባዕተ
ኣወዲዴባን ብፅሑት ስሌጣንን እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ዒንቀፅ 45
ብርክታት ክሌሊዊ ምምሔዴዲር
1. እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብዝባታት፣ ብወረዲታትን ብጣብያታትን ዜተወዯበ‟ዩ ይኹን‟ምበር ቤት
ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ካሌኦት ብርክታት ምምሔዲር ክውዴብን ስሌጣኖምን
ተግባሮምን ክውስንን ይኽእሌ፡፡
2. ኣብ ውሽጢ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜርከቡ ብሄረሰባት፣ ብወረዲታት ወይ ብኻሌኦት
ብርክታት ምምሔዲር ፌለይ ውክሌና ይህሌዎም፡፡
ዒንቀፅ 46
ኣወዲዴባ ኣካሊት ስሌጣን እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
62
www.chilot.me
1. ቤት ምኽሪ፣ ኣካሌ መውፅኢ ሔጊ እዙ ብሄራዊ መንግስቲ እንትኸውን፣ ሊዕሇዋይ ናይ

ስሌጣን ኣካሌ እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ኮይኑ ተፀዋዕነት ንዜወከል ህዜቢ‟ዩ፡፡
2. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ሊዕሇዋይ ኣካሌ መፇፀሚ ሔጊ እቲ ብሄራዊ
ክሌሌ እንትኸውን፣ ተፀዋዕነቱ ንቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ‟ዩ፡፡
3. ስሌጣን ዲይነት እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ‟ዙ ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ጥራይ‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 47
ስሌጣንን ተግባርን እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
1. ኣብ ውሽጢ ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ብዕሉ ተነፂሮም
ንፋዯራሊዊ መንግስቲ ካብ ዜተውሃቡ ስሌጣንን ተግባራትን ወፃኢ ዗ል ናይ ትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ስሌጣንን ተግባርን ይኸውን
2. ብመሰረት‟ዙ፣ እዙ ብሄራዊ መንግስቲ፦
2.1. ኢኮኖሚያውን ማሔበራውን ሌምዒትን፣ ፕሉሲ ፣ ስትራተጂን ትሌምን‟ዙ ብሄራዊ
ክሌሌ የውፅእ፣ የፌፅም፡፡
2.2. ሔገ መንግስትን ካሌኦት ሔግታትን እዙ ብሄራዊ ክሌሌ የውፅእ፣ የፇፅም፡፡
2.3. ብመሰረት ፋዯራሊዊ መንግስቲ ዗ውፅኦ ሔጊ፣ መሬትን ተፇጥሮኣዊ ሃፌትን
የመሒዲዴር፡፡
2.4. ንዒርሰ ምምሔዴዲር ዜዒሇመ ክሌሊዊ ምምሔዴዲር ይውዴብ፣ ሌዕሌነት ሔጊ ዜሰፇኖ
ዱሞክራሲያዊ ስርዒት ይሃንፅ፣ ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
ኢትዮጵያን ሔገ መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይሔለ፣ ይከሊኸሌ
2.5. ነዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣብ ዜተወሰነ ዒውዴታት፣ ግብሪ ፌሌፌሌ እቶትን ካሌኦት
ታክስታትን ይውስን፣ ባጀት የውፅእ ፣ የፇፅም፡፡
2.6. ብዚዕባ ኩነታት ስራሔን ምምሔዴዲር ሰራሔተኛታትን እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ሔጊ የውፅእ፣ የፇፅም፡፡ ነዙ ኣብ ዗ፇፅመለ እዋን ረቋሔቲ ትምህርቲ፣ ስሌጠናን
ሌምዴን እታ ሃገር ኣብ ግምት ክኣቱ ይግበኦ፡፡
2.7. ሒይሉ ፕሉስ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይውዴብ፣ ይመርሔ፣ ሰሊምን ፀጥታን እዙ ክሌሌ
ይሔለ፡፡
2.8. ብመሰረት ሔጊ ምሔረት ይገብር፡፡
2.9. ኣብ ሌዕሉ ተቖፀርቲ ምምሔዲርን ትካሊትን እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ግብሪ ስራሔ ይውስን፣
ይእክብ፡፡
2.10. ክፌሉት ግሌጋልት መሬት ይውስን፣ ይእክብ፡፡
2.11. ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻ ይውስን ፣ ይእክብ፡፡
2.12. ኣብዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣብ ትሔቲ ውሌቀ ዋንነት ካብ ዗ሇዉ ኣባይትን ካሌኦት
ንብረታትን ዜርከብ እቶት ግብሪ ይውስን፣ ኣብ ትሔቲ ዋንነት ምምሔዴዲር እዙ
ብሄራዊ ክሌሌ ኣብ዗ሇዉ ኣባይትን ካሌኦት ንብረታትን ክራይ የኽፌሌ፡፡
2.13. ኣብ ትሔቲ ዋንነት ምምሔዴዲር ክሌሌ ኣብ ዜርከቡ ትካሊት፣ ግብሪ ትርፉ ንግዴን
ግብሪ ስራሔን ናይ መሸጣ ታክስን ይውስን፣ ይእክብ ፡፡
2.14. ፋዯራሌ መንግስትን እዙ ብሄራዊ ክሌሌን፦
1. ብሒባር ካብ ዗ቖምዎም ትካሊት ሌምዒት ዜርከብ ግብሪ መኽሰብ ንግዱ፣ ግብሪ
ስራሔ፣ ታክሲ መሸጣን ኤክሳይስን ብመሰረት ሔጊ ይማቐለ፡፡
2. ካብ ናይ ትካሊት ናይ ንግዱ ትርፉ፣ ካብ ብፅሑት መኽሰብ ሰብ ዋና ኣክስዮናትን
ግብርን መሸጣ ታክሰን፣ ብመሰረት ሔጊ ይማቐለ፡፡
3. ካብ ሊዕሇዎት ስራሔቲ ማዕዴናት ካብ ዜኾኑ ስራሔቲ ፓትሮሉየምን ጋዜን ዜርከብ
ግብሪ እቶትን ክፇሉታት ሮያሉቲን ብመሰረት ሔጊ ይማቐለ፡፡
2.15. ብኣካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ ምምሔዴዲር ካብ ዜዋሃቡ ፌቓዲትን ግሌጋልታትን
ዜፌሌፌሌ ክፌሉታት ይውስን፣ ይእክብ፡፡
63
www.chilot.me
2.16. ካብ ኣግራብ ዜርከብ ክፌሉት ሮያሉቲ ይውስን፣ ይእክብ፣

2.17. እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ንዜሃቦ
ስሌጣን፣ ናይ ተፇጥሮ ሒዯጋ፣ ወይ ዯሔንነት ህዜቢ ኣብ ሒዯጋ ዗ውዴቅ ሔማም
እንተጋጥም ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ናይ ምእዋጅ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2.18. እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ዗ውፅኦም ሔግታት ፕሉሲታትን መምርሑታትን
ንምትግባር ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ዯንብታት ናይ ምውፃእ ስሌጣን ኣሇዎ፡፡
ምዕራፌ ሒሙሽተ
ብዚዕባ ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
ዒንቀፅ 48
ብዚዕባ ኣባሊት ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
1. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ነፃ፣ ቀጥታውን ቅኑዕን ብዜኾነ ብሚስጢር ብዜዴመፅ
ስርዒት በቢ ሒሙሽተ ዒመት ብህዜቢ ይምረፁ፡፡
2. ኣባሊት እዙ ቤት ምኽሪ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ክሌሌ መረፃ ካብ መንጎ ካሌኦት ተወዲዯርቲ
ኣብሊፂ ዴምፂ ዜረኸበ ተወዲዲራይ ሰዒራይ ብዜኾነለ ስርዒት መረፃ ይምረፁ፡፡ ዜርዜሩ
በሔጊ ይውሰን፡፡
3. ኣባሊት እዙ ቤት ምኽሪ ተወከሌቲ መሊእ ህዜቢ ብሄራዊ ክሌሌ እዮም፡፡ ተገዚእነቶም፦
ሀ. ንሔገ መንግስቲ
ሇ. ንህዜቢ
ሏ. ንሔሉነኦምን ጥራይ ይኸውን
4. ዜኾነ ኣባሌ እዙ ቤት ምኽሪ ኣብ ውሽጢ እዙ ቤት ምኽሪ ብ዗ዴምፆ ወይ ብዜህቦ
ርኢቶ ኣይኽሰስን፡፡ ምምሔዲራዊ ስጉምቲ ኣይውሰድን፡፡
5. ዜኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ከቢዴ ገበን እንትፌፅም ኢዴ ብኢዴ እንተ዗ይተታሑዘ
ብ዗ይካ ፌቓዴ ቤት ምኽሪ ወይ ቀፂለ ዗ል ስሌጣን ኣይተሒዜን፣ ብገበን ኣይኽሰስን፡፡
6. ዜኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ዜመረፆ ህዜቢ ኣመኔታ እንተስኢኑለ ብመሰረት ሔጊ ካብ
ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ይውገዴ፡፡
ዒንቀፅ 49
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
1. ቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብመሰረት‟ዙ ሔገ መንግስቲ፣ ኣካሌ መውፅኢ ሔጊ እዙ
ብሄራዊ ክሌሌ‟ዩ፡፡
2. ዴንጋገ ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ከም዗ል ኮይኑ፣
እዙ ቤት ምኽሪ ኣብ ውሽጣዊ ጉዲያት ብሄራዊ ክሌለ ሊዕሇዋይ ብዒሌ ዋና ፕሇቲካዊ
ስሌጣን‟ዩ፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ን 2 ን ዜተጠቐሰ ሒፇሻዊ ስሌጣን ከም዗ል ኮይኑ እዙ
ቤት ምኽሪ ብፌሊይ እዙ ዜስዕብ ስሌጣን ይህሌዎ
3.1. ብመሰረት‟ዙ ሔገ መንግስቲ፣ ንሔገ መንግስትን ሔግታትን ፋዯራሌ ዗ይፃረሩ
ዜተፇሊሇዩ ሔግታት የውፅእ፡፡
3.2. በዜሑ ህዜቢ፣ ስፌሒት እዙ ብሄራዊ ክሌሌን ማሔበረ ኢኮኖሚያዊ ምንቅስቃስን ኣብ
ግምት ብምእታው ተወሳኺ ብርክታት ምምሔዴዲር ወይ ክሌሊት ዒርሰ ምምሔዴዲር
የቕውም፡፡
3.3. ስሌጣን ፋዯራሊዊ መንግስቲ ከም዗ል ኮይኑ ምስ ጎረባብቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስትታት ዜተገበረ ስምምዕ የፅዴቅ
3.4. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ርእሰ ምምሔዴዲር፣ ምክትሌ ርእሰ
ምምሔዴዲርን ፀሒፉን ይመርፅ፡፡
3.5. ኣካሊት ዲይነት ክሌሌ፣ ዝባታትን ወረዲን የቕውም፡፡
3.6. ኣካሌ ኦዱትን ቁፅፅርን የቕውም
64
www.chilot.me
3.7. ሰሊምን ፀጥታን እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንምሔሊው ዗ዴሌዩ መምርሑታት የውፅእ፡፡ ሒይሉ
ፀጥታን ፕሉስን የቕውም፡፡
3.8. ማሔበራውን ኢኮኖሚያውን መዯባት መንግስቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ የፅዴቅ፡፡
3.9. ፌሌፌሊት እቶት እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ዜምሌከቱ ሔግታት የውፅእ፣ ናይ
ባዕለ በጀት የፅዴቕ፡፡
3.10. ዕሇታዊ ማሔበራዊ፣ ኢኮኖሚያውን ምምሔዲራውን ስራሔቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ
዗ተግብሩ፣ ዗ተሒባብሩን ዜመርሐን ቢሮታት፣ ኮሚሽናትን ካሌኦት ትካሊትን የቕውም፡፡
3.11. ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ ምምሔዴዲር፦
1. ፔሬዜዲንትን ምክትሌ ፔሬዙዲንትን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣
2. ዋና ኦዱተር እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይሸውም፡፡
3.12. ኣብ ክሉ ነዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ዜተኸሇሇ፣ ፌሌፌሌ እቶት ግብርን ታክስን
ይውስን፡፡
3.13. ብዚዕባ ምምሔዲርን ኩነታት ስራሔን ሰራሔተኛ እዙ ክሌሊዊ መንግስቲ ሔጊ የውፅእ፡፡
3.14. ብመሰረት ኣብዙ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 47 ንኡስ ዒንቀፅ 2.17 ዜተውሃበ ስሌጣን፣
ኣዋጅ ህፁፅ እዋን የፅዴቅ፡፡
3.15. ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ሔገ መንግስቲ፣ ኣዋጃትን ሔግታትን ሃገርን እዙ
ብሄራዊ ክሌሌን ኣብዙ ክሌሌ ንምትግባር ዗ኽእሌ ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 50
ኣኼባን ናይ ስራሔን ዗በን እዙ ቤት ምኽሪ
1. ካብ ኣባሊት እዙ ቤት ምኽሪ ሌዕሉ ፌርቂ እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፡፡
2. ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣብ ዒመት እንተወሒዯ ክሌተ ጊዛ ይእከብ፡፡
3. ኣባሊት እዙ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ንሒሙሽተ ዒመት ይምረፁ፡፡ ናይ ስራሔ ዗በን
ቅዴሚ ምውዴኡ ቅዴሚ ሒዯ ወርሑ ሒደሽ መረፃ ተኻይደ ይጠቓሇሌ፡፡
4. ስሩዕ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ኣብ ዗ይህሌወለ እዋን ርእሰ ምምሔዴዲር ህፁፅ ኣኼባ ክፅውዕ
ይኽእሌ፡፡ ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ሌዕሉ ፌርቂ ዜኾኑ ኣኼባ ክግበር እንተሒቲቶም፣ ርእሰ
ምምሔዴዲር ኣኼባ ናይ ምፅዋዕ ግቡእ ኣሇዎ፡፡
5. ናይ‟ዙ ቤት ምኽሪ ኣኼባ ብግሌፂ ይካየዴ፡፡ ኮይኑ ግን ብኣባሊት ቤት ምኽሪ ወይ ዴማ
ብምምሔዲር እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዕፅው ኣኼባ ክግበር እንተተሒቲቱን ካብ ኣብ ኣኼባ
ዜተረኸቡ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ሌዕሉ ፌርቂ እንተዯጊፍምን ዕፅው ኣኼባ ክግበር ይከኣሌ፡፡
ዒንቀፅ 51
ውሳነታትን ስነ ስርዒታት እዙ ቤት ምኽሪ
1. ኣብዙ ሔገ መንግስቲ ብግሌፂ ብፌሊይ እንተ዗ይተዯንጊጉ ዜኾነ ውሳነ ዜመሒሊሇፌ
ብኣብሊፂ ዴምፂ ኣባሊት ቤት ምኽሪ‟ዩ፡፡
2. እዙ ቤት ምኽሪ ብዚዕባ ከይዱ ኣሰራርሔኡን ኣወፃፅኣ ሔጉን ዯንብታት የውፅእ፡፡
ምዕራፌ ሽደሽተ
ኣካሌ መፇፀሚ ሔጊ
ዒንቀፅ 52
ብዚዕባ ስሌጣን መፇፃማይነት
1. ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ሊዕሇዋይ ስሌጣን መፇፀማይነት ዜተውሃቦ
ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ንርእሰ ምምሔዴዲርን እዩ፡፡
2. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ርእሰ ምመሔዴዲርን ተፀዋዕነቶም ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ
ክሌሌ‟ዩ፡፡ ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ኣብ መንግስታዊ ስራሔቶም ንዜህብዎ ውሳነ
ሒበራዊ ሒሊፌነት ኣሇዎም፡፡
3. ብመሰረት‟ዙ ሔገ መንግስቲ፣ ብኻሌእ ኩነታት እንተ዗ይተወሲኑ፣ ስራሔ ዗በን ርእሰ
ምምሔዴዲር ስራሔ ዗በን ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ‟ዩ፡፡
65
www.chilot.me
ዒንቀፅ 53
ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ
1. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ፣ ርእሰ ምምሔዴዲር፣ ምክትሌ ርእሰ ምምሔዴዲር፣ ፀሒፌን ፣
ቤት ምኽሪ ካብ ውሽጡ ዜመረፆም ካሌኦት ኣባሊትን ዜርከብዎ ኣካሌ እዩ፡፡
2. ርእሰ ምምሔዴዲር ኣካቢ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ‟ዩ፡፡
3. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ንዜውስኖ ውሳነ ተፀዋዕነቱ ንቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 54
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ
ዴንጋገ ሔገ መንግስቲ ፋዯራሌ ከም዗ል ኾይኑ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ‟ዙ ብሄረዊ ክሌሌ ካብዙ
ንታሔቲ ዜተጠቐሱ ስሌጣንን ተግባራትን ኣሇዉዎ፦
1. ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ከምኡ‟ውን ብፋዯራሊዊ መንግስቲ ዜወፁ ሔግታትን
ዜተውሃቡ ውሳነታትን ኣብ ተግባር ምውዒልም የረጋግፅ፡፡
2. ኣወዲዴባ ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ካሌኦት መንግስታዊ ኣካሊትን ይውስን፣
ስርሕም ይከታተሌ፣ ይመርሔ፡፡
3. ዒመታዊ በጀት እዙ ብሄራዊ ክሌሌ የዲለ፣ ንቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ የቕርብ፣
እንትፀዴቕ ኣብ ተግባር ከምዜውዕሌ ይገብር፡፡
4. ኢኮኖሚያውን ማሔበራዊን ፕሉሲታትን ስትራተጂታትን ይሔንፅፅ፣ ኣብ ቤት ምኽሪ
ክፀዴቅ ይገብር፣ ነቲ ዜተወሰነ‟ውን የፇፅም፡፡
5. ሔግን ስርዒትን ዜተኸበረ ምዃኑ የረጋግፅ፡፡
6. ዯንብታትን መምርሔታትን የውፅእ፡፡
7. ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜወሃቡ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡
8. ነዙ ኮሚቴ ተፀዋዕቲ ካብ ዜኾኑ ቢሮታት፣ ኮሚሽናት ኣብያተ ፅሔፇትን ካሌኦት
ትካሊትን ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ይቕበሌ፡፡
9. ብመሰረት ዒንቀፅ 49 ንኡስ ዒንቀፅ 3.10 ናይ‟ዙ ሔጊ መንግስቲ ዜቖሙ ቢሮታት፣
ኮምሽናትን ካሌኦት ሊዕሇዎት ትካሊትን መንግስቲ ይመርሔ፣ ይቆፃፀር፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ
ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 55
ኣሰያይማ ርእሰ ምምሔዴዲር
ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ካብ መንጎ ኣባሊቱ ርእሰ ምምሔዴዲር ይመርፅ፡፡
ዒንቀፅ 56
ስሌጣንን ተግባርን ርእሰ ምምሔዴዲር እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
1. ርእሰ ምምሔዴዲር መራሑ ስራሔ ምምሔዴዲር‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌን ኣካቢ ኮሚቴ
መፇፀሚ ስራሔን እዩ፡፡ ተፀዋዕነቱ ዴማ ንቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌን ንኮሚቴ
መፇፀሚ ስራሔ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌን‟ዩ፡፡
2. ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ ይውክሌ፣ ከምኡ‟ውን ንቤት
ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይውክሌ፣ ብኣቦ መንበርነት ይመርሔ፡፡
3. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዗ውፅኦም ፕሉስታት፣ ዯንብታት፣ መምርሑታትን
ውሳነታትን ንተፇፃምነቶም ይከታተሌ ፔሬዙዲንትን ምክትሌን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዴን ዋና
ኦዱተርን እዙ ብሄራዊ ክሌሌ መሪፁ ሹመቶም ኣብ ቤት ምኽሪ የፅዴቕ፡፡
4. ናይ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ሹመታት ሊዕሇዎት ናይ ኢኮኖሚ ፣ ማሔበራውን
ምምሔዴዲራውን ትካሊት ወይ ቢሮታት ከምኡ‟ውን ኣብዙ ዒነቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ካብ
ዜተ዗ር዗ሩ ወፃኢ ዜኾኑ ሹመታት እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንስራሔ መፇፀሚ ኮሚቴ ብምቕራብ
የሽውም፡፡
5. ብሄራዊ ክሌሊዊ ዴሔንነት ክሔል ንምግባርን ሔግን ስርዒትን ንክኽበርን ንዜቖሙ
ብሄራዊ ሒይሌታት ፀጥታን ፕሉስን ይመርሔ፡፡
66
www.chilot.me
6. ኣበዙ ብሄራዊ ንዜርከቡ ብርክታት ምምሔዴዲር የተሒባብር፣ ይመርሔ፣ ይቆፃፀር፡፡

7. ብመሰረት ሔጊ ምሔረት ይገብር፡፡
ዒንቀፅ 57
ብዚዕባ ምክትሌ ርእሰ ምምሔዴዲር
1. ምክትሌ ርእሰ ምምሔዴዲር፦
ሀ. ብርእሰ ምምሔዴዲርን ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ተነፂሮም ዜወሃብዎ ተግባራት ይፌፅም
ሇ. ርእሰ ምምሔዯዲር ኣብ዗ይህሌወለ እዋን ንዕኡ ተኪኡ ይሰርሔ
2. ተፀዋዕነት ምክትሌ ርእሰ ምምሔዴዲር ንርእሰ ምምሔዴዲርን ንኮሚቴ መፇፀሚ
ስራሔን ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 58
ብዚዕባ ፀሒፉ
ናይዙ ብሄራዊ ክሌሌ ምምሔዴዲር ፀሒፇን ኣባሌ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ስሇዜኾነ፦
1. ቤት ፅሔፇት ምምሔዴዲር ይውዴብ፣
2. ሰነዲት ምምሔዴዲር ብኣግባብ ይሔዜ፣
3. ቃሇ ጉባኤ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ምምሔዴዲርን ብዜግባእ ዜተትሒ዗ ምዃኑ
የረጋግፅ፣
4. ንስራሔቲ ቤት ፀሔፇት ምምሔዴዲር ብሒሊፌነት ይመርሔ፣
5. ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፣
6. ተፀዋዕነቱ ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ንርእሰ ምምሔዴዲርን ይኸውን፣
ምዕራፌ ሸውዒተ
ብዚዕባ ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዴን ስሌጣን ዲይነትን
ዒንቀፅ 59
ብዚዕባ ምቋም ነፃ ኣካሌ ዲይነት
1. ነፃ ኣካሌ ዲይነት በዙ ሔገ መንግስቲ‟ዙ ቆይሙል፡፡
2. ስሌጣን ዲይነት ካብ ስሩዕ ኣብያተ ፌርዱ ወይ ብሔጊ ናይ ምዴናይ ስሌጣን
ካብዜተውሃቦ ኣካሌ ወፃኢ ዜገብርን ብሔጊ ንዜተዯንገገ ስርዒት ዲይነት ዗ይኽተሌን ፌለይ
ቤት ፌርዱ ወይ ጊዙያዊ ቤት ፌርዱ ኣይቐውምን፡፡
ዒንቀፅ 60
ባህሊውን ሃይማኖታውን ዲይነት
እዙ ሔገ መንግስቲ ውሌቃውን ናይ ቤተሰብን ሔጊ ብዜምሌከት ብፌቓዴ ተኸራኸርቲ ብመሰረት
ሔጊታት ሃይማኖትን ባህሌታትን ምዴናይ ኣይኽሌክሌን፡፡ ዜርዜሩ ብሔጊ ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 61
ስሌጣን ዲይነት
1. ስሌጣን ዲይነት‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ ኣብያተ ፌርዱ ጥራይ‟ዩ፡፡
2. ኣብ ዜኾነ ብርኪ ዜርከብ ኣካሌ ዲይነት ካብ ዜኾነ መንግስታዊ ኣካሌ ወይ በዒሌ
ስሌጣን ነፃ‟ዩ፡፡
3. ዲያኑ ተግባር ዲይነት ብሙለእ ነፃነት ይፌፅሙ፡፡ ብ዗ይካ ብሔጊ ብኻሉእ ኩነታት
ኣይምርሐን
4. ዜኾነ ዲኛ ካብ‟ዙ ንታሔቲ ብዜተመሌከቱ ኩነታት እንተ዗ይኮይኑ ብሔጊ ዜተወሰነ ናይ
ጡረታ ዕዴሚኡ ቅዴሚ ምብፅሐ ካብ ዴሌየቱ ወፃእ ካብ ናይ ዲይነት ስርሐ ኣይሇዒሌን፡፡
ሀ. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ብመሰረት ሔጊ ዱስፔሉን፣ ዲኛ ጥፌኣት ፇፂሙ‟ዩ ወይ ግሌፂ
ዜኾነ ናይ ስራሔ ክእሇትን ንጥፇትን ንኢሱዎ‟ል ኢለ እንትውስን ወይ፣
ሇ. ብምኽንያት ሔማም ስርሐ ብዜግባእ ኩነታት ክፌፅም ኣይኽእሌን ተባሂለ እንትውስንን
ሏ. ንውሳነ እቲ ጉባኤ፣ ቤት ምኽሪ እዙ ክሌሌ ብኣብሊፂ ዴምፂ እንትፀዴቅ
5. ዜኾነ ዲኛ ጡረታ ዜወፀለ ጊዛ ኣይናዋሔን
67
www.chilot.me
6. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣካሊት ዲይነት ዜመሒዲዯርለ በጀት ናብ

ቤት ምኽሪ ክሌሌ ኣቕሪቡ የወስን፡፡ እንትፌቀዴውን ነቲ በጀት የመሒዲዴር፡፡
ዒንቀፅ 62
ስሌጣንን ኣወዲዴባን ኣብያተ ፌርዱ
1. ስሩዕ ኣካሌ ዲይነት እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ፣ ብናይ ዝባ ማእኸሊይ
ቤት ፌርዴን ወረዲ ቤት ፌርዴን ይውዯብ፡፡
2. ትሔቲ ወረዲ ቤት ፌርዱ ዜኮነ ሔጋዊ ናይ ጣብያ ወይ ቀበላ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ
ይህለ፡፡ ኣሰራርሔኡ ብሔጊ ይውሰን
3. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ እዙ ዜስዕብ ስሌጣን ይህሌዎ
ሀ. ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣብ ዜኾኑ ጉዲያት ብዜምሌከት ዜሇዒሇን ናይ
መወዲእታን ስሌጣን ዲይነት፣
ሇ. ስሌጣን ናይ ፋዯራሌ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ከምኡ‟ውን
ሏ. ዜኾነ ብሄራዊ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ናይ መወዲእታ ውሳነ መሰረታዊ ናይ ሔጊ ጌጋ
እንትህሌዎ ብሰበር መጋባእያ ናይ ምርኣይ ስሌጣን፡፡
4. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ካብ ዜተውሃቦ ክሌሊዊ ስሌጣን ብተወሳኺ ናይ
ፋዯራሌ ቀዲማይ ብርኪ ቤት ፌርዱ ብምዃን ይዲኒ፡፡
5. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብመሰረት ዜተውሃቦ ስሌጣን ፋዯራሌ ቀዲማይ
ብርኪ ቤት ፌርዱ ፣ ኣብ ዜህቦ ውሳነ ዜቐርብ ይግበኣኒ፣ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ
ክሌሌ ይውስን፡፡
6. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ብመሰረት ዜተውሃቦ ስሌጣን ማእኸሊይ ቤት
ፌርዱ ፋዯራሌ፣ ኣብ ዜህቦ ውሳነ ዜቐርብ ይግበኣኒ ብፋዯራሌ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ
ይውሰን፡፡
7. ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ብውክሌና ንዜፌፅምዎ ናይ ፋዯራሌ ኣብያተ ፌርዱ
ስሌጣን ን዗ውፅእዎ ገን዗ብ ካብ ፋዯራሌ መንግስቲ መከሒሒሲ ክወሃቦም ብፔሬዜዲንት
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣቢልም ንቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ የመሌክቱ፡፡
ዒንቀፅ 63
ብዚዕባ ኣሻውማ ዲያኑ
1. ፔሬዙዲንትን ምክትሌ ፔሬዙዲንትን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ብመቕረባይነት ርእሰ
ምምሔዴዲር‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ብቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይሽየሙ፡፡
2. ዲያኑ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዴን ማእኸሊይ ቤት ፌርዴን ብመቕረባይነት ጉባኤ
ምምሔዴዲር ዲያኑ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ፣ ብቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይሽየሙ፡፡
3. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ሹመት ዲያኑ ናብ ቤት ምኽሪ‟ዙ ክሌሌ
ቅዴሚ ምቕራቡ፣ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ፋዯራሌ ኣብ ሌዕሉ‟ቶም ሔፁያት ዗ሇዎ ርኢቶ
ክሒትትን ንዜተውሃቦ ርኢቶ ምስናቱ ርኢቶ ኣተሒሑዘ ናብ ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ
ክሌሌ ናይ ምቕራብን ሒሊፇነት ኣሇዎ፡፡ ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ፋዯራሌ ርኢትኡ ኣብ
ውሽጢ ሰሇስተ ወርሑ እንተ዗የኣቕሪቡ ቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ነቲ ሹመት የፅዴቕ፡፡
4. ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ናይ መጀመሪያ ዯረጃ ቤት ፌርዱ ዲያኑ ብጉባኤ
ምምሔዲር ዲያኑ‟ዙ ክሌሌ መቕረባይነት ፣ ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይሽየሙ፡፡
5. ኣብ ዜኾነ ዯረጃ ዜርከቡ ዲያኑ ናይ ዱስፔሉንን ናይ ዜውውርን ጉዲይ፣ ብዜምሌከቶ
ናይ ዲያኑ ምምሔዴዲር ጉባኤ ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 64
ኣባሊት ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ
1. ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ምስ ሒረዮም ብመቕረባይነት ርእሰ ምምሔዲር‟ዙ
ብሄራዊ ክሌሌ፣ ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ብዜኾነ ዴምፂ ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
ዜምዯቡ ኣባሊት ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ እዝም ዜስዕቡ‟ዮም፡፡
68
www.chilot.me
ሀ. ካብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ዲኛ
ሇ. ካብ ናይ ዝባ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ክሌተ ዲያኑ
ሏ. ካብ ማሔበራት ጠበቓታት ሒዯ ተወካሉ
መ. ካብ ዜተፇሊሇዩ ናይ ሔብረተሰብ ክፌሌታት ሰሇስተ ሰባት
ሰ. ጠቕሊሉ ዒቃቢ ሔጊ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
ረ. ኮሚሽነር ፕሉስ
ሸ. ካብ ቤት ፌርዱ ወረዲ ሰሇስተ ዲያኑ
ቀ. ካብ ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ሰሇስተ ተወከሌቲ
2. ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ነዙ ጉባኤ ብኣቦመንበርነት ይመርሔ፡፡
ዒንቀፅ 65
ኣቃውማ ጉባኤ መፃርዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ
1. ጉባኤ መፃርዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ በዙ ሔገ መንግስቲ‟ዙ ቆይሙ‟ል፡፡
2. ጉባኤ መፃረዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ ዒሰርተ ሒዯ ኣባሊት ይህሌዉዎ፡፡ ንሳቶም‟ውን
እዝም ዜስዕቡ‟ዮም፡፡
ሀ. ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ፦ ኣካቢ

ሇ. ምክትሌ ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ፦ ምክትሌ ሰብሳቢ
ሏ. ብመቕረባይነት ርእሰ ምምሔዴዲር ብሄራዊ ክሌሌ፣ ብቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ
ዜሽየሙ ብሞያ ብቕዒቶምን ስነ ምግባሮምን ዜተመስከረልም ሽደሽተ ሰብ ሞያ ሔጊ
መ. ቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ካብ ኣባሊቱ ዜወከልም ሰሇስተ ሰባት ጉባኤ መፃረይ
ጉዲያት ሔገ መንግስቲ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትረኽቦ ስራሔቱ ንምስሊጥ ዗ኽእል መሒውር
ክዜርግሔ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
3. ጉባኤ መፃረዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትረኽቦ ስራሔቱ ንምስሊጥ
዗ኽእል መሒውር ክዜርግሔ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 66
ብዚዕባ ምትርጓም እዙ ሔገ መንግስቲ
1. ኣብ ጉዲይ ሔገ መንግስቲ ክርክር እንትሇዒሌ ብመጀመርታ ዯረጃ ንጉባኤ መፃረዪ
ጉዲያት ሔገ መንግስቲ ይቐርብ፡፡
2. ጉባኤ መፃረዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ ፣ ሔገ መንግስታዊ ትርጉም የዴሉ እዩ ኢለ
ዜኣመነለ ጉዲይ ንቤት ምኽሪ‟ዙ ክሌሌ ኣቕሪቡ ክፀዴቕ ይገብር፡፡
3. ቤት ምኽሪ ፣ ጉባኤ መፃረዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ ብዚዕባ እቶም ዗ፃረዮም ጉዲያት
ሔገ መንግስቲ ዜምሌከት ፀብፃብ ምስኣቅረበለ፣ ኣብ ዗ካይድ ቀፃሉ ጉባኤኡ ውሳነ ግዴን
ክህብ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 67
ስሌጣንን ተግባርን ጉባኤ መፃረዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ
1. ጉባኤ መፃረዪ ጉዲያት ሔገ መንግስቲ፣ ሔገ መንግስታዊ ጉዲያት ናይ ምፅራይ ስሌጣን
ይህሌዎ፡፡ ብመሰረት ዜግበር ምፅራይ ምትርጓም ሔገ መንግስቲ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትረኽቦ፣
ቤት ምኽሪ‟ዙ ክሌሌ ብዚዕባ‟ቲ ጉዲይ ናይ ውሳነ ሒሳብ የቕርብ፡፡
2. ብሔጊ መውፅኢ ኣካሊት‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜወፁ ሔግታት ፣ መምርሔታትን
ዯንብታትን ከምኡ‟ውን ብዝባን ብወረዲን ዜወፁ መምርሑታትን ዯንብታትን ምስ‟ዙ ሔገ
መንግስቲ ይጓነፁ‟ዮም ዜብሌ ሔቶ እንትሇዒሌን እቲ ጉዲይ ብዜምሌከቶ ቤት ፌርዱ ወይ
በዒሌ ጉዲይ እንትቐርበለን መርሚሩ ንናይ መወዲእታ ውሳነ ንቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ
ክሌሌ የቕርብ፡፡
3. ብኣብያተ ፌርዱ ሔቶ ትርጉም ሔገ መንግስቲ እንትሇዒሌ
69
www.chilot.me
ሀ. ሔገ መንግስቲ ምትርጓም ኣዴሊይ መሲለ እንተ዗ይተራእይዎ ንዜምሌከቶ ቤት ፌርዱ

ይመሌሶ፣ ብውሳነ ጉባኤ መፃረዪ ቅር ዜበል በዒሌ ጉዲይ ቅሬትኡ ንቤት ምኽሪ‟ዙ
ብሄራዊ ክሌሌ ብይግበኣኒ ከቕርብ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
ሇ. ናይ ትርጉም ሔቶ ምህሊው እንተኣሚኑለ፣ ኣብ‟ቲ ጉዲይ ዜህቦ ሔገ መንግስታዊ
ትርጉም ንቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንናይ መወዲእታ ውሳነ የቕርብ፡፡
ምዕራፌ ሸሞንተ
ብዚዕባ ምምሔዲር ዝባታት
ዒንቀፅ 68
በዚዕባ ኣወዲዴባን ኣሰራርሒን ዝባታት
1. ዝባ ትሔቲ ክሌሌ ዗ል ዜተወሰኑ ወረዲታት ዜሒቖፇ ምምሔዲራዊ ከባቢ እዩ፡፡
2. ምምሔዲር ዝባ ናይ ባዕለ ዜኮነ ቤት ምኽሪን ጉባኤን ኣይህሌዉዎን፡፡
3. ተፀዋዕነት ምምሔዴዲር ዝባ ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይኸውን
4. ኣባሊት ምምሔዲር ዝባ ካብ መንጎ ኣባሊት ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይምረፁ
5. ኣባሊት ምምሔዲር ዝባ ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ተመሪፆም ናብ
ቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብምቕራብ መረጋገፂ ይረኽቡ፡፡
6. ኣቦመንበር፣ ምክትሌን ፀሒፌን ምምሔዲር ዝባ ብተመሳሳሉ መንገዱ ተመሪፆም ብቤት
ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ መረጋገፂ ይረኽቡ፡፡
7. ኣብ ውሽጢ ሒዯ ክሌሌ ክህሌው ዜግበኦ ቁፅሪ ዝባታትን ድባትን ከምኡ‟ውን በዜሑ
ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 69
ስሌጣንን ተግባርን ስራሔ መፇፀሚ ኮሚቴ ዝባ
1. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዝባ፣ መፇፀሚ ሔጊ ዝባ እዩ፡፡
2. ኣባሊይ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዝባ ብሒባር ወይ ብውሌቂ ኣብያተ ፅሔፇት ዝባ
ብሊዕሇዋይነት ይመርሐ፣ የተሒባብሩ፣ ይቆፃፀሩ
3. ተፀዋዕነት ኮሚቴ መፇፀሚ ዝባ ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይኸውን
4. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዝባ ንስራሏቲ ኣብ ዝባ ዜርከቡ ወረዲታት ብሊዕሇዋይነት
ይመርሔ፣ የተሒባብር ይቆፃፀር
5. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዝባ ንማሔበራዊ ኣገሌግልትን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ዝባ
ኣፅኒዐ ትሌምታትን መዯባትን ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ የቕርብ፣
ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡
6. በጀት ዝባ ኣሰናዱኡ ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ የቕርብ ፣ ምስ ፀዯቐ
ኣብ ስራሔ የውዕሌ
7. ንቕርስታትን ሃብቲ ተፇጥሮን ዝባ ኣዴሊይ ክንክንን ሒሇዋን ይገብረልም፡፡ ምህሊዎም
የረጋግፅ
8. ብዚዕባ ምንቅስቓስ ስራሔ ዝባ፣ ብኣቦመንበር ዝባ ኣቢለ ንስራሔ መፇፀሚ ኮሚቴ እዙ
ብሄራዊ ክሌሌ ፀብፃብ የቕርብ፡፡
9. ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌን ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ዜወፁ ኣዋጃት፣
ፕሉስታት፣ ዯንብታት፣ መምርሑታትን ውሳነታት ከምኡ‟ውን ካሌኦት ተግባራት ኣብ
ዝባኡ በትኽክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ፡፡
ዒንቀፅ 70
ስሌጣንን ተግባርን ኣቦመንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ምምሔዲር ዝባ
1. ኣቦመንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ምምሔዲር ዝባ፣ መራሑ ምምሏዲር ዝባ ይኸውን፡፡
2. ተፀዋዑ ዝባ ስሇዜኾነ ምስ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ይራኸብ፡፡
3. ተፀዋዑ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራ ዝባ እዩ፣ ነቲ ስራሔ‟ውን የተሒባብር፡፡
4. ኣኼባ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ይፅውዕ፣ ይመርሔ፣ ስራሔ እቲ ኮሚቴ‟ውን የተሒባብር
70
www.chilot.me
5. ንስራሔቲ ኣብ ዜርከቡ ዜተፇሊሇዩ ትካሊትን መምርሔታትን ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ

የተሒባብር፡፡
6. ዴሔንነት ዝባ ንምሔሊው ሔግን ስርዒትን ንምኽባር ዜቖሙ ሒይሌታት ፀጥታን
ፕሉስን ዝባ ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፡፡
7. ስራሔቲ ዝባ መሰረት ብምግባር፣ ንኮሚቴታት መፇፀምቲ ስራሔ ዝባን ክሌሌን
በብእዋኑ ፀብፃብ የቅርብ፡፡
8. ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ኣብ
ስራሔ የውዕሌ፡፡
ዒንቀፅ 71
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ኣቦመንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዝባ
1. ኣቦ መንበር ኣብ዗ይህሌወለ እዋን ንዕኡ ተኪኡ ይሰርሔ
2. ብኣቦመንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ምምሔዲር ዝባ ንዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት
ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡
ዒንቀፅ 72
ስራሔን ተግባራን ፀሒፉ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ምምሔዲር ዝባ
1. ቤት ፅሔፇት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ምምሔዲር ዝባ ብሒሊፇነት ይመርሔ፡፡
2. ብኣቦመንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ምምሔዲር ዝባ ንዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት
ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡
ምዕራፌ ትሽዒተ
ብዚዕባ መሒውርን ስሌጣንን ምምሔዲር ወረዲ
ዒንቀፅ 73
መሒውር ምምሔዲር ወረዲ
1. ካብ ቀበላታትን ጣብያታትን ብዜውከለ ተመረፅቲ ዜጣየሽ ቤት ምኽሪ
2. ካብቶም ኣባሊት ቤት ምኽሪ ዜምረፅ ኮሚቴ መፇፀሚ
3. ብመሰረት እዙ ሔገ መንግስቲ ዜቖሙ ኣካሊት ዲይነት
4. ቤት ፅሔፇት ዒቃቤ ሔጊ ወረዲ
5. ቤት ፅሔፇት ሒይሉ ፕሉስን ፀጥታን ወረዲ
6. ኣብያተ ፅሔፇት ኢኮኖሚያውን ማሔበራውን ሌምዒት ወረዲ
ዒንቀፅ 74
ኣጠቓሊሉ ስሌጣንን ተግባርን ምምሔዲር ወረዲ
1. ምምሔዲር ወረዲ ኣብ ውሽጢ ክሌለ ትሌምታት ማሔበራዊ ኣገሌግልትን ኢኮኖሚያዊ
ሌምዒትን ንምዴሊው፣ ንምውሳን ከምኡ‟ውን መንግስቲ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ን዗ውፅኦም
ሔግታት፣ ፕሉስታት፣ ዯንብታትን መምርሑታትን ኣብ ስራሔ ንምውዒሌ ዗ዴሉ ሙለእ
ስሌጣን ይህሌዎ፡፡
2. ወረዲ ንባዕለ ናይ ምምሔዲር፣ ከባቢኡ ምሌማዕ፣ ኣብ ውሽጣዊ ጉዲይ ምውሳን
ስሌጣኑን መሰለን ዜተሒሇወ ኮይኑ ታሔተዋይ ኣካሌ ምምሔዲር ክሌሌን ዝባን‟ዩ፡፡
ዒንቀፅ 75
ኣመራርፃ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ
1. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ ኣብ ክሉ ወረዲ ካብ ዜርከቡ ነበርቲ ቀበላታትን ጣብያታትን
ብቐጥታ ብህዜቢ ይምረፁ፡፡ ተፀዋዕነቶም‟ውን ንዜመረፆም ህዜብን፣ ንኮሚቴ መፇፀምቲ
ዝባን ብኡኡ ኣቢልም‟ውን ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሌን ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 76
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምኽሪ ወረዲ
1. ቤት ምኽሪ ወረዲ ኣብ ውሽጢ ወረዲ ንዜርከቡ ቀዲማይ ብርኪ ኣብያተ ትመህርቲ
የመሒዴር
71
www.chilot.me
2. ማእኸሊይ ዯረጃ ትከሊት ሔክምና የመሒዴር

3. ኣናእሽቱ መንገዴታት ገጠር ይሰርሔ፣ ይፅግን
4. መሰረታዊ ሔርሻን ሃብቲ ተፇጥሮን ይሔለ፣ የመሒዴር፡፡
5. ናይ ወረዲ ግብሪ ግሌጋልት መሬት ይእክብ፣ ናይ ሔረሻ ውፅኢት መሸጣ ታክስን
ኣገሌግልትን ክፌሉታት ይውስን፣ ይእክብ‟ውን
6. ማሔበራዊ ኣገሌግልትን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ወረዲ ከምኡ‟ውን ትሌምታትን
መዯባትን ምምሔዲር የፅዴቕ፡፡
7. ንስራሔቲ ሌምዒት ህዜቢ ብሰፉሐ የሇዒዕሌ፡፡
8. ኣቦ መንበሪ፣ ምክትሌ ኣቦ መንበርን ፀሒፌን ቤት ምኽሪ ወረዲ ከምኡ‟ውን ኣባሊት
ኮሚቴ መፇፀም ስራሔ ይመርፅ፡፡
9. ናይ ባዕለ ውሽጣዊ ዯንብን መምርሔን የውፅእ፡፡
10. እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ካብ ዜምዴቦን ካብ ዗መሒዲዴሮን ወፃኢ ን዗ል ፌሌፌሌ እቶት
ወረዲ ይጥቀም፣ በጀት የዲለ፣ የፅዴቕ፡፡
11. ሰሊምን ፀጥታን ወረዲ ንምርግጋፅ ዗ኽእሌ መምረሑ የውፅእ፡፡
ዒንቀፅ 77
ናይ ወረዲ ቤት ምኽሪ ናይ ኣኼባ ጊዛን ናይ ስራሔ ዗በንን
1. ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ ሌዕሉ ፌርቂ እንዴሔር ተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ
ይኸውን፡፡
2. ቤት ምኽሪ ወረዲ ብሰሇስተ ወርሑ ይእከብ፡፡
3. ስራሔ ዗በን ቤት ምኽሪ ወረዲ ክሌተ ዒመት ይኸውን፡፡ ዗በን ስርሐ ቅዴሚ ምብቅዐ
ሒደሽ መረፃ ተኻይደ ይጠቃሇሌ፡፡
ዒንቀፅ 78
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ወረዲ
1. ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ወረዲ ካብ መንጎ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ ዜምረፁ
ይኾኑ፡፡
2. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ኣካሌ መፇፀሚ ሔጊ ወረዲ እዩ ፡፡
3. ተፀዋዕነት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ወረዲ ንቤት ምኽሪ ወረዲን ንኮሚቴ መፇፀሚ
ስራሔ ዝባን እዩ፡፡
4. ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ወረዲ ብሒባርን ብውሌቅን ኣብያተ ፅሔፇት ምምሏዲር
ወረዲ ብሊዕሇዋይነት ይመርሐ፡፡
5. ሔግታት ዯንብታት፣ ፕሉሲታት፣ መምርሔታት፣ ትሌምታትን መዯባትን ማእኸሊይ
መንግስቲን እዙ ብሄራዊ ክሌሌን ኣብ ስራሔ ከምዜውዕለ ይገብር፡፡
6. ሃብቲ ተፇጥሮ ይሔለ፣ የሌምዕ፣ ይከናኸን፡፡
7. ሰሊምን ፀጥታን ወረዲ ይሔሌው፣ ሒይሉ ፕሉስ ወረዲ ይመርሔ የተሒባብር፡፡
8. ቅርስታት ወረዲ ይከናኸን፡፡
9. ብቤት ምኽሪ ወረዲ ንዜወሃብዎ ተግባራት ይፌፅም፡፡
10. ማሔበራዊ፣ ኢኮኖሚያ‟ውን ምምሔዲራውን ትሌምታት ኣዲሌዩ ንቤት ምኽሪ ወረዲ
ብምቕራብ የፅዴቕ፡፡
ዒንቀፅ 79
ስሌጣንን ተግባርን ኣቦ መንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ወረዲ
ተፀዋዕነት ኣቦመንበር ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ፣ ንቤት ምኽሪ ወረዲን ንሊዕሇዎት ኣካሊት
ምምሔዲርን ኮይኑ፣
1. ተፀዋዑ ምምሔዲር ወረዲ ይኸውን፣
72
www.chilot.me
2. ኣኼባታት ቤት ምኽሪ ወረዲን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ይመርሔ

3. ሔግታት፣ ፕሉስታት፣ ትሌምታትን መዯባትን ከምኡ‟ውን መምረሑታት ቤት ምኽሪ
ተወከሌቲ ህዜብን ብሄራዊ ክሌሊዊ ምምሔዲር ትግራይን ብትኽክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒልም
የረጋግፅ፡
4. ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ንቤት ምኽሪ ወረዲን ንሊዕሇዎት ምምሔዲራዊ ኣካሊትን
በብእዋኑ ፀብፃብ የቅርብ፡፡
5. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ወረዲን ዜተፇሊሇዩ መንግስታዊ ትካሊትን ይመርሔ፣ ይቆፃፀር፡፡
6. ማሔበራዊ ኣገሌግልትን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን መዯባትን ወረዲ ምዴሊዎም
ይቆፃፀር፡፡
7. ብቤት ምኽሪ ወረዲ ንዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡
ዒንቀፅ 80
ስሌጣንን ተግባርን ምኽትሌ ኣቦ መንበር ወረዲ
1. ኣቦ መንበር ኣብ ዗ይህሌወለ እዋን ንዕኡ ተኪኡ ይሰርሔ፡፡
2. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ኣቦ መንበርን ንዜህብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡
ዒንቀፅ 81
ስሌጣንን ተግባርን ፀሒፉ ቤት ምኽሪ ወረዲ
ፀሒፉ ቤት ምኽሪ ወረዲ ኣባሌ ኮሚቴ መፇፅሚ ስራሔ ወረዲ ብምዃን
1. ቤት ፀሔፇት እቲ ቤት ምኽረቲ ይውዴብ
2. ሰነዲት እቲ ቤት ምኽሪ ብኣግባብ ይሔዜ
3. ቃሇ ጉባኤ እቲ ቤት ምኽሪ ብኣግባብ ዜተታሒ዗ ምዃኑ የረጋግፅ
4. ስራሔቲ ቤት ፅሔፇት ብሒሊፇነት ይመርሔ
5. ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ንዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም
ዒንቀፅ 82
ኣካሌ ዲይነት ወረዲ
1. ፋዯራሊዊን ክሌሊውን ሔገ መንግስታት ብዚዕባ ምምሔዲር ዲይነት ዗ውፅእዎ ዴንጋገ
ከም዗ል ኾይኑ ኣካሌ ዲይነት ወረዲ ታሔተዋይን ናይ መጀመርታን ስሩዕ ኣካሌ ዲይነት እዙ
ብሄራዊ ክሌሌ እዩ፡፡
ምዕራፌ ዒሰርተ
ብዚዕባ ምምሏዲር ቀበላ ወይ ጣብያ
ዒንቀፅ 83
ኣወዲዴባ
1. ምምሔዲር ቀበላ ወይ ጣብያ ኣካሊት ባይቶ፣ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ፣ ማሔበረ
ኢኮኖሚያውን ፀጥታውን ፣ ከምኡ‟ውን ማሔበራዊ ኣካሌ ዲይነት ይህሌዎ፡፡
2. ኣባሊት ባይቶ ቀበላ ወይ ጣብያ ካሌኦት ብመረፃ ዜቖሙ ኣካሊትን ብቐጥታ ብህዜቢ
ዜምረፁ ይኾኑ፡፡ ኣባሊት ባይቶ ቀበላ ወይ ጣብያ ተፀዋዕነቶም ዴማ ንኮሚቴ መፇፀሚ
ስራሔ ወረዲ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 84
ስሌጣንን ተግባርን ባይቶ ቀበላ ወይ ጣብያ
1. ቤት ምኽሪን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ወረዲ ዗ውፅእዎም ትሌምታትን መምርሑታትን
2. ሊዕሇዎት ኣብያተ ምኽርን ኮሚቴታት መፇፀምቲ ስራሔን ምስ ዗ውፅእዎም
መምርሑታት ብ዗ይጓነፅ መንገዱ ከባቢያዊ ስሪታት ብምውፃእ ኣብ ስራሔ ከምዜውዕለ
ይገብር፡፡
3. ንምምሔዲር እቲ ከባቢ ዜመርሐ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ቀበላ ወይ ጣብያ ይመርፅ፣
ካብ ውሽጦምውን ኣቦ መንበርን ምክትሌ ኣቦ መንበርን ይመርፅ፡፡
73
www.chilot.me
4. ብሊዕሇዎት ኣካሊት ንዜወሃብዎ ማሔበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ ምምሔዲራዊ ትሌምታትን

መዯባትን ተቐቢለ ኣብ ስራሔ ዜውዕለለ ዜርዜር ናይ ስራሔ ኣፇፃፅማ መዯብ የውፅእ
ካሌኦት ነቲ ቀበላ ወይ ጣብያ ዜጠቕሙ ተወሰኽቲ ትሌምታት የውፅእ፡፡
5. ህዜቢ ቀበላ ወይ ጣብያ ንሌምዒት የሇዒዕሌ
6. መዯብ ስራሔ ኮሚቴታት መፇፀሚ ስራሔን ካሌኦት ኮሚቴታትን ይውስን፡፡
ዒንቀፅ 85
ናይ ጣቢያ ቤት ምኽሪ ኣኼባን ናይ ስራሔ ዗በንን
1. ካብ ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ ሌዕሉ ፌርቂ እንዴሔር ተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ
ይኸውን
2. ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ በብወርሐ ይካየዴ
3. ናይቲ ቤት ምኽሪ ናይ ስራሔ ዗በን ክሌተ ዒመት ይኸውን፣ ናይ ስራሔ ዗በን ቅዴሚ
ምብቅዐ ሒዯ ወርሑ ኣቐዱሙ ሒደሽ መረፃ ተኻይደ ይጠቓሇሌ፡፡
ዒንቀፅ 86
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ቀበላ ወይ ጣብያ
1. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ጣብያ ወይ ቀበላ ቀዋሚ ኣካሌ ስሇ዗ይኮነ ትሌምታት
ብዜርዜር ዴሔሪ ምውፅኡ በብእዋኑ እንዲተራኸበ ኣፇፃፅምኦም ይከታተሌ
2. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ቀበላ ወይ ጣብያ ከምኡ‟ውን ኣቦ መንበር ካብ ኣባሊት ባይቶ
ዜምረፁ እዮም፡፡
3. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ቀበላ ወይ ጣብያ ብሊዕሇዎት ኣካሊት ንዜወፁ ሔግታት
መፇፀሚ ኣካሌ‟ዩ
4. ተፀዋዕነት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ጣብያ ወይ ቀበላ ንዜመረፆ ባይቶ ቀበላ ወይ
ጣብያን ንቤት ምኽርን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ወረዲ ይኸውን
5. ኣባሊት ስራሔ መፇፀሚ ኮሚቴ ቀበላ ወይ ጣብያ ብውሌቅን ብሒባርን ስራሔቲ ቀበላ
ወይ ጣብያ ይመርሐ
6. ባይቶ ቀበላ ወይ ጣብያ ንዜሔንፅፆም ትሌምታት ሌምዒት ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ ንናይ
ቀበላ ጉባኤ ናይ ሌምዒት ትሌምታት ሒንፂፁ ንክፀዴቕ የቕርብ፡፡
7. ኣብቲ ቀበላ ወይ ጣብያ ዜካየደ ትሌምታት ማሔበራዊ ኣገሌግልት ኣብ ስራሔ
ምውዒልም ይቆፃፀር
8. ስራሔቲ ዕቀባ፣ ክንክን ሌምዒትን ተፇጥራዊ ሃብቲ ብዜሇዒሇ ዯረጃ ንኽካየዴ ይገብር፡፡
9. ኣብቲ ከባቢ ንዜርከቡ ቅርስታት ሒሇዋን ክንክንን ይገብር፣ ኣብ ጥቕሚ ክውዕለ
ዜኽእሌለ መንገዱ ንሊዕሇዎት ኣካሊት የፌሌጥ፡፡
10. ሰሊምን ፀጥታን ቀበላ ወይ ጣብያ ከምዜሔል ይገብር፡፡
ዒንቀፅ 87
ስሌጣንን ተግባርን ኣቦ መንበር ቀበላ ወይ ጣብያ
1. ተፀዋዕነት ኣቦ መንበር ቀበላ ወይ ጣብያ ንስራሔ መፇፀሚ ኮሚቴ ባይቶ ቀበላ ወይ
ጣብያን ንስራሔ መፇፀሚ ኮሚቴ ወረዲን ይኸውን
2. ተፀዋዕነት ሒሊፉ ንምምሔዲር ቀበላ ይኸውን
3. ኣኼባታት ባይቶን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ቀበላ ወይ ጣብያ ይመርሔ
4. ካብ ሊዕሇዎት ኣካሊት ንዜመፁ ሔግታት፣ ዯንብታት፣ መምርሑታት፣ ፕሉሲታትን
ትሌምታትን ተቐቢለ ኣብ ስራሔ ምውዒልም ይቆፃፀር
5. ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ባይቶን ቀበላ ወይ ጣብያ ፣ ከምኡ‟ውን ንኮሚቴ መፇፀሚ
ስራሔ ወረዲ ናይ ስራሔ ፀብፃብ የቕርብ፡፡
6. ኮሚቴታት መፇፀምቲ ስራሔ ኣብያተ ምኽሪ ቀበላን ወረዲን ንዜህብዎ ካሌኦት
ተግባራት ተቐቢለ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡
74
www.chilot.me
ዒንቀፅ 88
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ኣቦ መንበር ቀበላ ወይ ጣብያ
1. ኣቦ መንበር ኣብ ዗ይህሌወለ ንዕኡ ተኪኡ ይሰርሔ
2. ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ብኣቦ መንበርን ተነፂሮም ንዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት
ዒንቀፅ 89
ስሌጣንን ተግባርን ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ቀበላ ወይ ጣብያ
1. ናይ ቀበላ ወይ ጣብያ ማሔበራዊ ናይ ፌርዱ ኣካሌ እዩ
2. ብባይቶ ቀበላ ወይ ጣብያ ይምረፅ
3. ናይ ስራሔ ዗በኑ ከምናይ ባይቶ ቀበላ ወይ ጣብያ ይኸውን
ምዕራፌ ዒሰርተ ሒዯ
ናይዙ ብሄራዊ ክሌሌ ፕሉሲ መትከሊት
ዒንቀፅ 90
1. ዜኾነ ናይ መንግስቲ ኣካሌ፣ ሔገ መንግስታት ፋዯራሌን ብሄራዊ ክሌሌን ፣ ካሌኦት
ሔግታትን ፕሉሲታትን ኣብ ስራሔ ከውዕሌ እንከል ኣብዙ ምዕራፌ‟ዙ ኣብ ዜተሒበሩ
መትከሊት ክዴረኽ ኣሇዎ፡፡
2. ኣብ ውሽጢ‟ዙ ምዕራፌ መንግስቲ ማሇት ናይ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ምምሔዲር መንግስቲ
ማሇት ይኸውን፦
ዒንቀፅ 91
ፕሇቲካዊ ተንከፌ ዕሊማታት
1. መንግስቲ ኣብ ዱሞክራሲያዊ መትከሊት ብምዴራኽ ህዜቢ ኣብ ኩልም ብርክታት
ባዕለ ንባዕለ ዜመሒዯረለ ኩነት ከመቻችው ኣሇዎ
2. መንግስቲ መንነት ብሄረሰባትን ህዜብታትን ናይ ምኽባር፣ ኣብዙ ተዯሪኹ ኣብ
መንጎኦም ስጡም ማዕርነት፣ ሒዴነትን ሔውነትን ናይ ምጥንኻር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ብፌሊይ
ኣዜዮም ን዗ይማዕበለ ብሄረሰባት ፌለይ ቆሊሔታ ብምግባር ማዕርነቶም ክረጋገፅ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 92
ኢኮኖሚ ተንከፌ ዕሊማታት
1. መንግስቲ ኩልም ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብ዗ሇዎም ፌሌጠትን ሃብትን ተጠቀምቲ
ዜኾንለ መንገዱ ናይ ምትሊም ሒሊፇነት ኣሇዎ፡፡
2. መንግስቲ ኢኮኖሚያዊ ኩነታት ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ንምምሔያሽ፣ ማዕረ ዕዴሌ
ንኽህሌዎም ንምግባርን ሃብቲ ፌትሒዊ ብዜኾነ መንገዱ ዜከፊፇሇለን ኩነታት ከመቻችው
ኣሇዎ፡፡
3. መንግስቲ ን዗ይማዕበሇ ብሄረሰባት ፌለይ ዯገፌ ይገብር
4. ተፇጥሮኣዊን ሰብ ሰራሔን ሒዯጋ ንኸይበፅሔ ክከሊኸሌን ሒዯጋ ክበፅሔ እንከል ነቲ
ዜተጎዴኦ ብእዋኑ ሒገዜ ንኽበፅሔ ክገብርን ኣሇዎ፡፡
5. መንግስቲ መሬትን ሃብቲ ተፇጥሮን ብሽም ህዜቢ ኣብ ቁፅፅር ብምግባር ንሒበራዊ ረብሒ
ህዜቢ ንኽውዕሌ ናይ ምግባር ሒሊፌነት ኣሇዎ
6. ፕሉሲታትን መዯባትን ሌምዒት‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ክዲሇዉ እንከሇዉ ህዜቢ ንኽሳተፌ
ክገብር ኣሇዎ፤ ምንቅስቓስ ሌምዒት ህዜቢ ክዴግፌ ኣሇዎ
7. መንግስቲ ፌሌጠት፣ ጉሌበትን ገን዗ብን ህዜቢ ብምውዲዴ፣ ቅሌጡፌ ሌምዒት ዜረጋገፀለ
መንገዱ ክትሌም ኣሇዎ፤ ህዜቢ ኣብ ምንቅስቓስ ኢኮኖሚ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜዒ዗዗ እጃም
ንኽህሌዎ ክገብር ኣሇዎ፡፡ ስሇዜኾነ ህዜቢ፣ ኣብ ምሔንፃፅ መዯባት፣ ትሌምታትን
ፕሉሲታትን ጥራሔ ዗ይኮነስ ተግባራዊ ኣብ ምግባርን ኣብ ምግምጋምን‟ውን ክሳተፌ
ኣሇዎ፡፡
75
www.chilot.me
8. መንግስቲ ኣብ ምንቅስቓስ ሌምዒት፣ ዯቂ ኣንስትዮ ምስ ዯቂ ተባዕትዮ ማዕረ ዜሳተፊለ

ኩነታት ናይ ምትዕርራይ ሒሊፇነት ኣሇዎ፡፡
9. ጥዕና፣ ዴሔንነትን ምምሔያሽ መነባብሮን ሰራሔተኛ ህዜቢ ንምሔሊው ፃዕሪ ክገብር ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 93
ማሔበራዊ ተንከፌ ዕሊማታት
1. ዒቕሚ ሃገርን እዙ ብሄራዊ ክሌሌን ብዜፇቐድ፣ ነበርቲ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ኣገሌግልት
ትምህርትን ጥዕናን፣ ናይ ፅሩይ ማይን መንበሪ ገዚን ማሔበራዊ ውሔስነትን ንኽህሌዎም
ይገብር
2. ትምህርቲ ካብ ሃይማኖትን ካብ ፕሇቲካዊ ኣረኣእያ ከምኡ‟ውን ካብ ባህሊዊ ፅዕንቶታት ነፃ
ብዜኾነ መንገዱ ይካየዴ፡፡
ዒንቀፅ 94
ባህሉ ተንከፌ ዕሊማታት
1. ሒሇዋ ሃብቲ ተፇጥሮን ታሪኻዊ ቅርስታትን ናይ መንግስትን ናይ ኹልም ነበርቲ‟ዙ
ክሌሌን ግቡእ እዩ፡፡
2. መንግስቲ ዒቕሚ ብዜፇቐድ ኪነጥበብ፣ ሳይንስን ቴክኖልጂን ናይ ምስፌሔፊሔ ግቡእ
ኣሇዎ፡፡
3. መንግስቲ መሰረታዊ መሰሊትን ሰብኣዊ ክብርን ከምኡ‟ውን ነቲ ዱሞክራሲያዊ ሔገ
መንግስቲ ዗ይጓነፁ ባህሌታትን ሌምዴታትን ንኽምዕብለን ንኽዒብዩን ናይ ምሔጋዜ
ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 95
ዕሊማታት ሒሇዋ ከባቢያዊ ዴሔንነት
1. መንግስቲ ኩልም ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ንፁህን ጥዐይን ከባቢ ንኽህሌዎም ፃዕሪ ናይ ምግባር
ሒሊፌነት ኣሇዎ
2. ዜኾነ ይኹን ስጉምቲ ሌምዒት ኢኮኖሚ ናይ ከባቢ ዴሔንነት ዗የናውፅ ክኸውን ኣሇዎ
3. ናይ ህዜቢ ከባብያዊ ዴሔንነት ብዜምሌከት ፕሉሲን መዯባትን ኣብ ዜሔንፀፀለን ኣብ
ስራሔ ኣብ ዜውዕሇለን እዋን ዜምሌከቶ ህዜቢ ሒሳቡ ንክገሌፅ ክግበር ኣሇዎ፡፡
4. መንግስትን ነበርቲ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌን ከባቢኦም ናይ ምክንኻን ግቡእ ኣሇዎም፡፡
ምዕራፌ ዒሰርተ ኽሌተ
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት
ዒንቀፅ 96
ኣዋጅ ህፁፅ እዋን
1. ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ብኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ምስ ተኣወጀ ናብ ቤት
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ካብ 10-15 መዒሌትታት ኣብ ዗ል ግ዗ ቀሪቡ ቤት ምኽሪ ክምርምሮ
ክግበር ኣሇዎ፡፡
2. ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ኣብ ዜእወጀለ ግ዗ ነቲ ኣዋጅ ህፁፅ እዋን መበገሲ ዜኾነ ኩነታት
ንምውጋዴ ግዴን ኮይኑ እንተተረኺቡ፣ ፕሇቲካውን ዱሞክራሲያውን መሰሊት ክሳብ
ምግዲብ ክብፃሔ ይከኣሌ‟ዩ፡፡ ይኹን እምበር ብዜኾነ ዒይነት መንገዱ ኣብ ውሽጢ ሔገ
መንግስቲ ኣብ ዒንቀፅ 19፣ ዒንቀፅ 26፣ ከምኡ‟ውን ዒነቀፅ 14 ዜሰፇሩ መሰሊት ክትንከፈ
የብልምን፡፡
3. ናይ‟ዙ ቤት ምኽሪ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ኣብ ዜእወጀለ ግ዗ ኣዯሊዪ
ኮይኑ እንትረኽቦ ካብ ኣባሊቱን ካብ ሰብ ሙያ ሔግን ዜመርፆም 7 ሰባት ዜሒ዗ መርማሪ
ቦርዴ ኣፇፃፅማ ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ከቕውም ይኽእሌ‟ዩ፡እዙ ቦርዴ እቲ ኣዋጅ ህፁፅ እዋን
ብቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ ክሌሌ ምስ ፀዯቐ ዜ ቐውም ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 97
ስሌጣንን ሒሊፌነትን መርማሪ ቦርዴ
76
www.chilot.me
1. ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ኣብ ዜተኣወጀለ ግ዗ ዜውሰደ ስጉምትታት ብዜኾነ ዒይነት መንገዱ

ኢሰብኣዊ ዗ይምዃኖም ምቁፅፃርን ምክትታሌን
2. ኣብ እዋን ህፁፅ ኣዋጅ ዜተወሰዯ ስጉምቲ ኢሰብኣዊ ምዃኑ እንተኣሚንለ ርእሰ ምምሔዲር
ወይ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ‟ዙ ክሌሌ ከስተኻኽሌዎ ሒሳብ የቕርብ
3. ኣብ እዋን ህፁፅ እዋን ኢሰብኣዊ ስጉምቲ ዜወስደ ኩልም ናብ ፌርዱ ክቐርቡ ይገብር፡፡
4. ኣዋጅ ህፁፅ እዋን ክቕፅሌ ናብ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ከም ሔቶ እንትቐርብ
዗ሇዎ ርኢቶ ናብ ቤት ምኽሪ የቕርብ፡፡
ዒንቀፅ 98
ዋና ኦዱተር እዙ ብሄራዊ ክሌሌ
1. ዋና ኦዱተር‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ብመቕረባይነት ርእሰ ምምሔዲር ብቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ
ክሌሌ ይሽየም
2. ዋና ኦዱተር‟ዙ ክሌሌ ሑሳብ ትካሊትን ኣብያተ ፅሔፇታትን ምምሔዲር‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ
ብምቁፅፃር ብቤት ምኽሪ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜተመዯበ ዒመታዊ በጀት ፣ በቲ በጀት ዒመት
ንኽስርሐ ኣብ ዜተወሰኑ ስራሏቲ ብዜግባእ ምውዒለ ናብ ቤት ምኽሪ ፀብፃብ የቕርብ
3. ዋና ኦዱተር‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ በጀት ቤት ፅሔፇቱ ብቐጥታ ናብ ቤት ምኽሪ እዙ ብሄራዊ
ክሌሌ ኣቕሪቡ የፅዴቕ፡፡
4. ዜርዜር ተግባር ዋና ኦዱተር ብሔጊ ይውሰን፡፡
ዒንቀፅ 99
ብዚዕባ ምምሔያሽ‟ዙ ሔገ መንግስቲ
ዴንጋገታት ሔገ መንግስቲ ክመሒየሹ ዜኽእለ ዜቐረበ መመሒየሺ ሒሳብ ብሰሇስተ ርብዑ ኣባሊት
ቤት ምኽሪ እዙ ብሄረዊ ክሌሌ እንትፀዴቅ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 100
ናይ መጨረሻ ሔጋዊ ፌሌጦ ዜህሌዎ ቅዲሔ
ናይዙ ሔገ መንግስቲ ናይ ትግርኛ ቅዲሔ ናይ መጨረሻ ፌሌጦ ዗ሇዎ ሰነዴ እዩ፡፡
77
www.chilot.me
2ይ ዒመት ቁፅሪ 8 መቐሇ መስከረም 1987 ዒ.ም


ገፅ 1 ገጽ 1
ቁፅሪ ኣዋጅ 8/1987 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 8/1987 ዒ.ም

ዜተወዴኡን ኣብ ከይዱ ዜርከቡን ጉዲያት ፌፃሜ ያገኙትንና በሂዯት የሚገኙት
ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ጉዲዮችን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ዯርግ ሙለእ ብሙለእ ካብ ትግራይ ተፀራሪጉ ዯርግ ሙለ በሙለ ከትግራይ ከመውጣቱ
ቅዴሚ ምውፅኡ ይኹን ዴሔሪኡን ካብ በፉትም ይሁን በኋሊ በህብረተሰባችን ይታዩ
ሔብረተሰብና ይርኣዩ ዜነበሩ ናይ ፌትሑ ሇነበሩ የፌትህ ጉዲዮች በጊዛው በስራ ሉውሌ
ዋኒናት ኣብቲ ግ዗ ክሰርሒለ ዜኽእሌ ፌታሒት የሚችሌ፣ መፌትሄ የሚሰጥ ከቅንነት
ዜህብ ብዒብዪ ስለጥን ካብ ቅንዕና ዜብገስ ናይ የመነጨ የፌትህ አሰራርና ተግባር ነበር፡፡
ፌትሑ ኣሰራርሒን ተግባራትን ነይሮም እዮም፡፡ ስሇሆነም ህብረተሰባችን የማህበራዊ
ስሇዜኾነ‟ውን ሔብረተሰብና ማሔበራዊን ግንኝነቱን የሚመራበትና የሚወስንበት
ቁጠባዊን ርክባቱ ዜምርሒለን ዜውሰነለን „ስሪት‟ በመባሌ የሚታወቀውን ዴንጋጌ
„ስሪት‟ ብምባሌ ዜፌሇጥ ኣዋጅ ብሰፉሐ ክሰርሕ በሰፉው ሲሰራበት የቆየና ዴንጋጌውን
ዜፀንሏን ነቲ ኣዋጅ ብተግባር ዜፌፅሙ በተግባር የሚተረጉሙ የተመረጡ የዲኝነት
ዜተመረፁ ናይ ዲይነት ኣካሊት‟ውን ምቛሞም አካሊት መቋቋማቸው የታወቀ ነው፡፡
ዜፌሇጥ እዩ፡፡
ይኹን‟ምበር እቲ ዜተጠቐሰ ኣዋጅ ብ዗ሇዎ ይሁን እንጂ የተጠቀሰውን አዋጅ ባሇው
ውሱን ትሔዜቶ እቲ ሔዙ ሔብረተሰብና ውሱን ይ዗ት አሁን ህብረተሰባችን
ዜርከበለ ገፉሔ ማሔበር ቁጠባዊ ስርዒት በሚገኝበት ሰፉ ማህበራዊ ስርዒት
ዜፇጠሮም ዜተሒሊሇኹ ናይ ሔጊ ሔቶታት የፇጠራቸው ውስብስብ የህግ ጥያቄዎች
ብሙለአነት ምሊሽ ክህብ ዗ይኽእሌ ምዃኑ በሙለነት ምሊሽ ሇመስጠት የማይችሌ
ስሇዜተበፅሒለ እቲ ስሪትን ነቲ ስሪት ፇፀምቲ መሆኑ ስሇተዯረሰበት ስሪቱና ሇስሪቱ
ዜነበሩ ናይ ዲይነት ኣካሊት ሔግታትን ፇፃሚዎች የነበሩ ህጎችና ዯንቦች እንዱሁም
ዯንብታትን ከምኡ‟ውን ናይ ዲይነት ኣካሊት የዲኝነት አካሊት መተካት አስፇሊጊ ሆኖ
ምትካእ ኣዴሊዪ ኮይኑ ብምርካቡ ኣዋጅ ተኣዊጁ በመገኘቱ ፌፃሜ ያገኙትን በሂዯት የሚገኙ
ኣል፡፡ ጉዲዮችን ሇመወሰን የክሌሌ ትግራይ ስራ
ብዚዕባ ዜተወዴኡን ኣብ ከይዱ ዜርከቡን አስፇፃሚ ኮሚቴ ያወጣውን ዴንጋጌ
ዋኒናት ንምውሳን ብፇፃሚት ኮሚቴ ቤት ምኽሪ ቁ.1/1985 የተወሰነ ማሻሻያ ተዯርጎበት
ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 1/1985 በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 35/1
78
www.chilot.me
ዜተወሰነ ምምሔያሽ ተገይሩለ ብሔጊ መንግስቲ መሰረት አዋጅ ሆኖ እንዯሚከተሇው

ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 35/1 መሰረት ኣዋጅ ወጥቷሌ፡፡
ኮይኑ ወፂኡ ኣል፡፡
ዒንቀፅ ሒዯ ሒፂር ርእሲ አንቀፅ አንዴ አጭር ርእስ
እዙ አዋጅ‟ዙ ዜተወዴኡን ኣብ ከይዱ ዜርከቡን 1. ይህ አዋጅ ፌፃሜ ያገኙትንና በሂዯት
ዋኒናት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 8/1987 የሚገኙትን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
ዒ.ም ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 8/1987 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ክሌተ ትርጉም አንቀፅ ሁሇት ትርጉም
1. „ስሪት‟ ማሇት ዯርግ ቅዴሚ ምውዲቑ ኾነ 1. „ስሪት‟ ማሇት ዯርግ ከመውዯቁ በፉትም ሆነ
ዴሔሪ ምውዲቑ ነቶም ዜነበሩ ስርዒት በኋሊ ሇነበሩ የህግና የዯንብ ስርዒቶችን
ሔግታትን ዯንብታትን ተኪኡ ኣብ ክሌሌ ተክቶ በትግራይ ክሌሌ እስከ አሁን
ትግራይ ክሳብ ሔዙ ዜስርሒለ ዜፀንሏ ናይ ሲሰራበት የቆየ የህግና ዯንቦች እንዱሁም
ሔግታት ዯንብታትን ከምኡ‟ወን ናይ የአሰራር ስርዒት ነው፡፡
ኣሰራርሒ ስርዒት እዩ፡፡
2. „ፌርዱ ባይቶ‟ ብመሰረት ኣሰራርሒ ስሪት 2. „የፌርዴ ባይቶ‟ ማሇት በስሪት አሰራር
በብዯረጅኡ ተጣይሾም ናይ ፌርዱ ስራሔቲ መሰረት በየዯረጃው ተቋቁመው የፌርዴ
ክሰርሐ ዜፀንሐ ናይ ዲይነት ኣካሊት እዮም፡፡ ስራዎችን ሲሰሩ የቆዩ የዲኝነት አካሊት
3. „ስርዒት፣ ሔግታትን ዯንብታትን‟ ማሇት ናቸው፡፡
ቅዴም ክብሌ ብዯረጃ ኢትዮጵያ 3. „ስርዒት፣ ህጎችና፣ ዯንቦች‟ ማሇት ቀዯም
ክስርሒልም ዜፀንሐ ይኹን ሒዯስቲ ዜወፅኡ ብል በኢትዮጵያ ዯረጃ ሲሰራባቸው የቆዩ
ሔግታት ዯንብታትን ዗ጠቓሌሌ ኾይኑ ነቲ ይሁኑ አዱስ የወጡ ህጎችና ዯንቦች
ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዗ይጓነፅን ያጠቃሇሇ ሆኖ ከትግራይ ክሌሌ ህገ
ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብዜወፅኡ መንግስት የማይቃረኑና በትግራይ ክሌሌ
ኣዋጃት ውዴቂ ዗ይተገበሩ እዮም፡፡ ምክር ቤት የወጡ አዋጆችን ውዴቅ ያሌሆኑ
ናቸው፡፡
ዒንቀፅ ሰሇስተ ምፌራስ ፌርዱ ባይቶን ምትካእ አንቀፅ ሶስት የፌርዴ ባይቶ መፌረስና
ስሪትን የስሪት መተካት
1. እቲ ቅዴሚ ምውዲቅ ዯርግ ይኹን 1. ከዯርግ መውዯቅ በፉት ይሁን በኋሊ
ብዴሔሪኡ ኣብ ሙለእ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ ሲሰራበት የቆየ ስሪት
ክስርሒለ ዜፀንሏ ስሪት እዙ ኣዋጅ ካብ ይህ አዋጅ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ
ዜወፀለ ግ዗ ጀሚሩ ብስሩዕ ሔግታት በመዯበኛው የኢትዮጵያ ሔጎች
ኢትዮጵያ ተተኪኡ ኣል፡፡ ተተክቷሌ፡፡
2. በቲ ስሪት መሰረት ኣብ ዜተፇሊሇዩ ብርኪ 2. በስሪቱ መሰረት በተሇያዩ ዯረጃዎች
ቆይሞም ክሰርሐ ዜፀንሐ ፌርዱ ተቋቁመው ሲሰሩ የቆዩ የፌርዴ
ባይቶታትን ክጥቀመልም ዜፀንሐ ናይ ባይቶዎችና ሲጠቀሙባቸው የቆዩ
ኣሰራርሒ ስርዒታትን ዜተተኸለ ኾይኖም የአሰራር ስርኣቶች የተተኩ ሆነው
ኣብ ክንዯኦም ዴማ ኣብያተ ፌርዱ በምትካቸው ፌርዴ ቤቶችን ሇመጀመር
ንምጅማር ብዜወፀኦ ኣዋጅ ቁፅሪ 3/1985 በወጣው አዋጅ ቁጥር 3/1985 ዒ.ም
ዒ.ም ዜቖመ ኣብያተ ፌርዱ ተተኪኦም የተቋቋሙትን ፌርዴ ቤቶች
ኣሇዉ፡፡ ተተክተዋሌ፡፡
3. እዙ ኣዋጅ ካብ ዜወፀለ ግ዗ ጀሚሩ ናይ 3. ይህ አዋጅ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፌርዴ
ፌርዱ ዋኒናት ዜቐርብለ ናብ ስሩዕ ኣብያተ ጉዲዮች የሚቀርቡት ሇመዯበኛ ፌርዴ
ፌርዱ ይኸውን፡፡ ቤት ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዕተ ብመሰረት እቲ ዜተስዒረ ስሪት አንቀፅ አራት በተሻረው ስሪት መሰረት
ተረኺቦም ዜነበሩ መሰሊት፦ ተገኝተው የነበሩ መብቶች
79
www.chilot.me
1. ስርዒት ሔግታት እንዯገና ኣብ ስራሔ ቅዴሚ 1. የህጎች ስርዒት እንዯገና ስራ ሊይ

ምውዒልም በቲ ተሳዕረ ስሪት መሰረት ከመዋሊቸው በፉት በተሻረው ስሪት
ተረኺቦም ዜነበሩ መሰሊት ፅኑዒትን መሰረት ተገኝተው የነበሩ መብቶች የፀኑ
ቅቡሊትን እዮም፡፡ ናቸው፡፡
2. ስርዒት ሔግታት ኣብ ስራሔ ቅዴሚ 2. የህጎች ስርዒት በስራ ሊይ ከመዋሊቸው
ምውዒልም ብመሰረት እቲ ዜተስዒረ ስሪት በፉት በተሻረው ስሪት መሰረት
ተረኺቦም ዜነበሩ ሔጋዊያን ኩነታት ተገኝተው የነበሩ ህጋዊ ሁኔታዎች
ዜሰዒብዎ ውፅኢታት እቲ ስሩዕ ሔጊ የሚያመጡት ውጤት መዯበኛው ህግ
ዜሌውጦም ኣይኸውንን፡፡ የሚሇውጠው አይሆንም፡፡
ዒንቀፅ ሒሙሽተ ብኸፉሌ ብዚዕባ ዜተፇፀሙ አንቀፅ አምስት በከፉሌ ስሇተፇፀመ ሔጋዊነት
ሔጋዊ ኩነታት በስሪት የተጀመረው ውሳኔ ያሊገኙ ህጋዊ
ብስሪት ተጀሚሮም ውሳነ ዗ይረኸቡ ሔጋዊ ሁኔታዎች ያሊሇቀውን ክፌሌ በሚመሇከት
ኩነታት እቲ ዗ይተወዴአ ክፊልም ብዜምሌከት ብቻ በመዯበኛ ህጎችና ዯንቦች የሚታይ
ጥራሔ ብስሩዕ ሔግታትን ዯንብታትን ዜረአ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ ሽደሽተ ናይ ግ዗ ወሰን አንቀፅ ስዴስት የጊዛ ወሰን
ቅዴሚ ስሩዕ ሔጊ እንዯገና ኣብ ስራሔ ምውዒለ መዯበኛው ህግ እንዯገና ስራ ሊይ ከመዋለ
በቲ ስሪት መሰረት ውሳነ ተዋሂቡዎም በፉት በስሪት መሰረት ውሳኔ ተሰጥቶዋቸው
ግዙኦም‟ውን ኣብቲ ስሪት ተወሲኑ ብ዗ል ጊዛያቸውንም በስሪቱ ተወስኖ ባሇው መሰረት
መሰረት ዜሒሇፍም ዋኒናት ኩልም ውደኣት ያሇፇባቸው ጉዲዮች ሁለ ያሇቀሊቸው
እዮም፡፡ ናቸው፡፡
ዒንቀፅ ሸውዒተ ዋኒናት ገበንን ኣፇፃፅመኦምን አንቀፅ ሰባት የወንጀሌ ጉዲዮችና አፇፃፀማቸው
1. ብመሰረት ዜተተክአ ስሪትን ዜፇረሱ ፌርዱ 1. በተሻረው ስሪት በፌርዴ ባይቶዎች
ባይቶታትን ናይ ገበን ክሲ ቀሪብዎም የወንጀሌ ክስ ቀርቦባቸው በየዯረጃው
በብዯረጅኡ እናተርኣየ መፂኡ ኣብ እየታዩ መጥተው በመጨረሻ የመጨረሻ
መወዲእታ ናይ መጨረሻ ዕሌባት ናይ ምሃብ ውሳኔ የመስጠት ስሌጣን በነበረው አካሌ
ስሌጣን ዜነበሮ ኣካሌ ተራእዮም ዜሃሇቑ ታይተው ያሇቀሊቸው ጉዲዮች እንዯገና
ዋኒናት እንዯገና ብስሩዕ ቤት ፌርዱ ዜርኣዩ በመዯበኛ ፌርዴ ቤት የሚታዩ
ኣይኾኑን፡፡ አይሆኑም፡፡
2. ብምኽንያት ዜተፇሊሇየ ገበን ምፌፃም ኣብ 2. በተሇያዩ ወንጀልች መፇፀምምክንያት
ትሔቲ ቁፅፅር ውዑልም ይኹን በቁጥጥር ስር ውሇውም ሆነ በቁጥጥር ስር
እንተይወዒለ እንዲሃሇዉ ብእዋኑ ምሔረት ሳይውለ በጊዛው ምህረት የማዴረግ
ናይ ምግባር ስሌጣን ብዜነበሮ ኣካሌ ስሌጣን በነበረው አካሌ ምህረት
ምሔረት ዜተገበረልም ገበነኛታት ኩልም የተዯረገሊቸው ወንጀልች ሁለ ምህረት
በቲ ምሏረት ዜረኸብለ ገበን እንዯገና ሊገኙበት ወንጀሌ ተጠያቂዎች
ዜሔተቱ ኣይኮኑን፡፡ አይሆኑም፡፡
3. ገና ዗ይቐረቡን ቀሪቦም ኣብ ከይዱ ዜርከቡ 3. ገና ያሌቀረቡና ቀርበው በሂዯት የሚገኙ
ናይ ገበን ዋኒናት ኩልም እዙ ኣዋጅ ካብ የወንጀሌ ጉዲዮች ሁለ ይህ አዋጅ
ዜወፀለ ግ዗ ጀሚሩ ዜርኣዩ ብስሩዕ ገበነኛ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የሚታዩት
መቅፅዑ ሔጊ ይኸውን፡፡ በመዯበኛው ወንጀሇኛ መቅጫ ህግ ነው፡፡
4. ከምኡ‟ውን እዙ ኣዋጅ ዴሔሪ ምውፅኡ 4. እንዱሁም ይህ አዋጅ ከመውጣቱ በኋሊ
ዜፌፀሙ ገበናት ኩልም ዜርኣዩ በቲ ስሩዕ ሇሚፇፀሙ ወንጀልች ሁለ የሚታዩት
ገበነኛ መቅፅዑ ሔጊ ይኸውን፡፡ በመዯበኛ ወንጀሇኛ መቅጫ ሔግ ነው፡፡
ዒንቀፅ ሸሞንተ ብስሪት ተወሲኖም ቅፅዒቶም አንቀፅ ስምንት በስሪት ተወስነው ቅጣታቸው
዗ይተፇፀመ ገበናት ያሌተፇፀመ ወንጀልች
80
www.chilot.me
1. ሒዯ ቅፅዒቱ እንዲፇፀመ ዜርከብ እስረኛ እዙ 1. አንዴ ቅጣቱ በመፇፀም ሊይ የሚገኝ

ሔጊ እንዯገና ኣብ ስራሔ ክውዕሌ እስረኛ መዯበኛውን ህግ እንዯገና በስራ
ብ዗ተገበረለ ግ዗ ምስቲ ዜተቐፅዒለ ገበን ሊይ እንዱውሌ በተዯረገበት ጊዛ
ዜተተሒሒ዗ ግና ብእዋኑ ዗ይተፇሇጠ ገበን ከተቀጣበት ወንጀሌ የተያያ዗፣ ነገር ግን
ፇፂሙ እንንተተረኺቡ‟ሞ እቲ ዜፇፀሞ ገበን በጊዛው ያሌታወቀ ወንጀሌ ፇፅሞ
ናይ ናፅነት መሰለ ዗ስእኖ ኾይኑ ቢገኝም የፇፀመውን ወንጀሌ ዯግሞ
እንተተረኪቡ ቤት ፌርዱ ናይ ክሌቲኡ የነፃነት መብቱን የሚያሳጣው ሆኖ
ዴምር ብመሰረት መቅፅዑ ገበነኛ ሔጊ ከተገኘ ፌርዴ ቤቱ የሁሇቱ ዴምር
ዒንቀፅ 191 ውሳነ ብምሃብ ቅዴም ኢለ በወንጀሇኛ መቅጫ ህግ አንቀፅ 191
ዜፇፀሞ ናይ ማእሰርቲ መቅፃዕቲ ዴማ መሰረት ውሳኔ በመስጠት ቀዯም ብል
ዜቐነሰለ ይኸውን፡፡ የፇፀመው የእስር ቅጣት የሚቀነስበት
ይሆናሌ፡፡
2. ስሩዕ መቅፅዑ ገበነኛ ሔጊ ኣብ ስራሔ 2. በመዯበኛው ወንጀሇኛ መቅጫ በስራ
እንዯገና ካብ ዜወዒሇለ እዋን ጀሚሩ ቅፅዒት እንዯገና ከዋሇበት ጊዛ ጀምሮ ቅጣት
ዜፌፀሞ ብመሰረት ስሩዕ መቅፅዑ ገበነኛ ሔጊ የሚፇፀመው በመዯበኛው ወንጀሇኛ
ይኸውን፡፡ መቅጫ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ትሽዒተ ናብ ስሩዕ ቤት ፌርዱ ክቐርቡ አንቀፅ ዗ጠኝ ሇመዯበኛ ፌርዴ ቤት መቅረብ
዗ይኽእለ ዋኒናት የማይችለ ጉዲዮች
1. ቅዴሚ‟ዙ ኣዋጅ ምውፅኡ ብዜነበረ ሔግን 1. ይህ አዋጅ ከመውጣቱ በፉት በነበረው
ናይ ኣሰራርሒ ስርዒትን መሰረት ስሌጣን ህግና የአሰራር ስርዒት ስሌጣን በነበረው
ብዜነበሮ ኣካሌ ተወሲኖም መዕሇቢ አካሌ ተወስነው ያሇቀሊቸው ጉዲያች
ዜተገበረልም ዋኒናት ውደኣት ኮይኖም ያሇቀሊቸው ሆነው እንዯ አዱስ
ከምሒደሽ ናብ ዜቖሙ ስሩዒት ኣብያተ የተቋቋሙትን መዯበኛ ፌርዴ ቤቶች
ፌርዱ ቀሪቦም ዲግም ክርኣዩ ኣይኽእለን፡፡ ቀርበው ሁሇተኛ ሉታዩ አይችለም፡፡
2. ሀ. ናይ ዜተወዴኡ ዋኒናት ናይ ውሳነ ቅዲሔ 2. ሀ. ፌፃሜ ያገኙት ጉዲዮች የውሳኔ ቅጁ
ምቅራብ ዗ይከኣሌ እንትኸውን እቲ ማቅረብ የማይቻሌ ሲሆን ጉዲዩ
ዋኒን ከምዜተወሰነ ብዜፇሌጡ ዜኾኑ እንዯተወሰነ በሚያውቁ ሶስት
ሰሇስተ መሰኻኽር ወይ ብቶም ውሳነ ምስክሮች ወይም ውሳኔ በሰጡ
ዜሃቡ ሰባት ወይከኣ አካሊት ምስክርነት ግሇሰቦች ወይም አካሊት ምስክርነት
ክረጋገፅ ይከኣሌ እዩ፡፡ ሉረጋገጥ ይችሊሌ፡፡
ሇ. ናይ መሬት ዋንነት መረጋገፂ ሇ. የመሬት ባሇቤትነት ማረጋገጫ
ብዜምሌከት ቨርባሌ (መረጋገፂ በተመሇከተ ቨሌቫሌ (ማረጋገጫ
ወረቐት) ምቅራብ ዗ይከኣሌ እንትኸውን ወረቀት) ማቅረብ የማይቻሌ ሲሆን
መሬት እንትምቀሌ ብዜነበሩን መሬት ሲታዯሌ (ሲሸነሸን) በቦታው
ብዜፇሌጡን ሰሇስተ ሰባት መሰኻኽር በነበሩና በሚያውቁ ሶስት ምስክሮች
ወይ ብቶም ዜነበሩ መቐሌቲ መሬት ወይም መሬት አዲዮች(ሸንሻኞች)
ከረጋግፅ ይከኣሌ እዩ፡፡ በነበሩ ግሇሰቦች ሉረጋገጥ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኣብ ከይዱ ዜርከቡ ዋኒናት አንቀፅ አስር በሂዯት የሚገኙ ጉዲዮቸ
ኣብ ጣብያ፣ ወረዲ፣ ዝባን ክሌሌ ብቐጥታ ብክሲ በጣቢያ፣ ወረዲ ፣ ዝንና ክሌሌ በቀጥታ በክስ
መሌክዕ ይኹን ብይግባይ ወይ ከኣ ብኣፇፃፅማ መሌክ ሆነ በይግባኝ ወይም በአፇፃፀም
ቐሪቦም ኣብ ከይዱ ዜርከቡ ዋኒናት እዙ አዋጅ ቀርበው በሂዯት የሚገኙ ጉዲዮች ይህ አዋጅ
ካብ ዜወፀለ ግ዗ ጀሚሩ ኣብ ተመሳሰሌቲ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ በተመሳሳይ ዯረጃዎች
ብርክታት ናብ ዜርከቡ ስሩዒት ኣብያተ ፌርዱ ሇሚገኙ ፌርዴ ቤቶች ተዚውረው እየታዩ
ተዚዊሮም እናተርኣዩ ዜውሰኑ ይኾኑ፡፡ የሚወሰኑ ይሆናለ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ ብዚዕባ ምርኽኻብ አንቀፅ አስራ አንዴ ስሇ ርክክብ
81
www.chilot.me
እቶም ኣብ ዒንቀፅ 10 ዜተገሇፁ ዋኒናት እዙ በአንቀፅ አስር(10) የተገሇፁትን ጉዲዮች ይህ

ኣዋጅ ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ኣብ ዒሰርተ አዋጅ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ በአስር ቀን
መዒሌቲ ውሽጢ ነናብ ዜምሌከቶም ኣብያተ ውስጥ ሇሚመሇከታቸው ፌርዴ ቤቶች
ፌርዱ ክመሒሊሇፌ ዜግበኦ እንትኸውን መተሊሇፌ የሚገባቸው ሲሆን አፇፃፀማቸውም
ኣፇፃፅምኡ‟ውን እቲ ናይ ክፌሉ ፌትሑ የፌትህ ክፌሌ የሚመሇከት በተሇያዩ
ዜጥምት(ዜምሌከት) ኣብ ዜተፇሊሇየ ናይ ዯረጃዎችና የሚገኙ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ምምሔዲር ብርኪ ዜርከብ ኣባሌ ፇፃሚት ኮሚቴ አባሌ አማካይነት በሚዯረገው ርክክብ
ስራሔ ኣረኻኻቢነት ዜፌፀም ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ክሌተ ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱ አንቀፅ አስራ ሁሇት የፌርዴ ቤቶች
1. ብመሰረት ፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ሔጊ ቁፅሪ 1. በፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ሔግ ቁጥር 13፣
13 ን 14 ንወረዲን ንኣውራጃን ኣብያተ 14 መሰረት ሇወረዲና ሇአውራጃ ፌርዴ
ፌርዱ ተዋሂቡ ዜነበረ ናይ ፌረ ነገር ስሌጣን ቤቶች ተሰጥቶ የነበረውን የፌሬ ነገር
ኩለ ንወረዲ ኣብያተ ፌርዱ ተዋሂቡ ኣል፡፡ ስሌጣን ሁለ ሇወረዲ ፌርዴ ቤቶች
ተሰጥቷሌ፡
2. ኣብ ዒንቀፅ 18 ፌትሃብሄር ስነ ስረዒት ሔጊ 2. በፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ህግ አንቀፅ 18
ግምቱ ብዚዕባ ዗ይፌሇጥ ሃብቱ ናብ ኣውራጃ መሰረት ስሇግምቱ በገን዗ብ ሉወሰን
ቤት ፌርዱ ንክቐርብ ተባሂለ ዜነበረ በዙ የማይችሌ ሃብት አውራጃ ፌርዴ ቤት
ኣዋጅ‟ዙ ንወረዲ ቤት ፌርዱ ንክቐርብ እንዱቀርብ ተብል የነበረ በወረዲ ፌርዴ
ተገይሩ‟ል፡፡ ቤት እንዱቀርብ ተዯርጓሌ፡፡
3. ብመቅፅዑ ገበን ሔጊ ስነ ስርዒት ቀዲማይ 3. በወንጀሇኛ መቅጫ ህግ ስነ ስርዒት
ሰዯቓ ንኣውራጃ ቤት ፌርዱ ተዋሂቡ ዜነበረ አንዯኛ ሰንጠረዟ ሇአውራጃ ፌርዴ ቤት
ገበን ናይ ምርኣይ ስሌጣን በዙ ኣዋጅ‟ዙ ተሰጥቶ የነበረ ወንጀሌ የማየት ስሌጣን
ንወረዲ ቤት ፌርዱ ተዋሂቡ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ መሰረት ሇወረዲ ፌርዴ ቤት
ተሰጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሉት ዲይነት አንቀፅ አስራ ሶስት ክፌያ
1. ዜኾነ ናብ ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ናይ 1. ማንኛውም ሇፌርዴ ቤት የሚቀርብ
ፌትሃብሄር ዋኒን ብፌትሃብሄር ስነ ስርዒት የፌትሃብሄር ጉዲይ በፌትሃብሄር ስነ
ሔጊ መሰረት ናይ ዲይነት ክፌሉት ስርዒት ህግ መሰረት የዲኝነት ክፌያ
እንዲተኸፇል ዜቐርብ ይኸወን እየተከፇሇበት የሚቀርብ ይሆናሌ፡፡
2. ብነፃ ክሲ ብዚዕባ ዜቐርበለ ኩነታት ኣብ 2. በነፃ ክስ ሰሇሚቀርብበት ሁኔታ
ፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ብዜተኣወጀ መሰረት በፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ህግ በታወጀው
ዜፌፀም ይኸውን፡፡ መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኣረባዕተ ምስ‟ዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜጓነፁ አንቀፅ አስራ አራት ከዙህ አዋጅ የሚቃረኑ
ሔግታት ህጎች
ዜኾነ ይኩን ኣዋጅ፣ ዯንቢ፣ ሌምዱ ወይከኣ ነዙ ማንኛውም አዋጅ፣ ዯንብ፣ሌምዴ ወይም
ኣዋጅ‟ዙ ዜጓነፅ መምርሑ ተፇፃሚነት ከዙህ አዋጅ የሚቃረን መመሪያ ተፇፃሚነት
ኣይህሌዎን፡፡ የሇውም፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒሙሽተ እቲ ኣዋጅ ኣብ ግብሪ አንቀፅ አስራ አምስት ይህ አዋጅ በተግባር
ዜውዕሇለ እዋን የሚውሌበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ብዜወፀለ እዋን ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ከወጣበት ጊዛ
ጀሚሩ ኣብ ግብሪ ዜውዕሌ ይኸውን፡፡ ጀምሮ በተግባር የሚውሌ ይሆናሌ፡፡
መስከረም 26/1987 ዒ.ም መስረከም 26.1987 ዒ.ም
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ተግራይ የክሌሌ ትግራይ ሉቀመንበር
82
www.chilot.me


ገፅ 1 ገጽ 1
ቁፅሪ ኣዋጅ 10/1987 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 10/1987 ዒ.ም

ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ዲያኑ ምምሏዲር ጉባኤ የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤን
ንምምስራት ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 4/1985 ሇመመስረት የወጣውን አዋጅ ቁጥር
ንምምሔያሽ ዜወፀ ኣዋጅ፡፡ 4/1985 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ፡፡
ብሔጊ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 35/1/ በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ
መሰረት እዙ ዜስዕብ ተኣዊጁ‟ል፡፡ 35/1 መሰረት የሚከተሇውን ታውጀዋሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ክሌሌ ይህ አዋጅ የትግራይ ክሌሌ የዲኞች
ትግራይ ንምምስራት ዜወፀ(መመሒየሺ) ኣዋጅ አስተዲዯር ጉባኤ ሇማቋቋም የወጣ(ማሻሻያ)
ቁፅሪ 10 ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ አዋጅ ቁ.10 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2. መመሒየሺ 2. ማሻሻያ
1. ካብ‟ዙ ቅዴሚ ሔዙ ብክሌሌ ብርኪ ዜቆመ 1. ከ዗ህ በፉት በክሌሌ ዯረጃ ተቋቁሞ
ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ(ዴሔሪ ሔዙ ከነበረው የዲኞች አስተዲዯር
ሊዕሇዋይ ጉባኤ እንዲተብሃሇ ዜፅዋዕ) ጉባኤ(ከአሁን በኋሊ የክሌሌ ጉባኤ
ብተወሳኺ ናይ ዝባ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ እየተባሇ የሚጠራ) በተጨማሪ የዝን
(ዴሔሪ ሔዙ ናይ ዝባ ጉባኤ እንዲተብሃሇ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ( ከአሁን በኋሊ
ዜፅዋዕ) በዙ ኣዋጅ‟ዙ ቆይሙ‟ል፡፡ የዝን ጉባኤ እየተባሇ የሚጠራ) በዙህ
አዋጅ ተቋቁሟሌ፡፡
2. እቲ ሊዕሇዋይ ጉባኤ ኣብ ዒንቀፅ 4 ካብ 2. የክሌለ ጉባኤ አንቀፅ 4 ሊይ ከተጠቀሱት
ዜተጠቐሱ ኣባሊት ብተወሳኺ እዝም ዜስዕቡ ላሊ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፡፡
ኣባሊት ይሀሌዉዎ፡፡
ሸ. ወኪሌ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ ክሌሌ ትግራይ ሸ. የትግራይ ክሌሌ ሴቶች ማህበር ወኪሌ
ኣባሌ አባሌ
ቀ. ወኪሌ ማሔበር ሒረስቶት ክሌሌ ትግራይ ቀ. የትግራይ ክሌሌ የገበሬዎች ማህበር
ኣባሌ ወኪሌ ኣባሌ
በ. ወኪሌ ቤት ምኽሪ ነጋድ ክሌሌ ትግራይ በ. የንግዴ ምክር ቤት ወኪሌ ኣባሌ
ኣባሌ
83
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 10/ መስከረም 26/1987 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 10መስከረም 26/1987 ዒ.ም
3. ናይ ዝባ ጉባኤ ኣባሊት፣ 3. የዝን ጉባኤ አባሊት

ሀ. ናይ ዝባ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ዲኛ . . ኣካቢ ሀ. የዝን ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኛ… ሰብሳቢ
ሇ. ናይ ዝባ ዒቃቢ ሔጊ ሒሊፉ . .ኣባሌ ሇ. የዝን ዒቃቤ ሔግ ሒሊፉ. . . ኣባሌ፣
ሏ. ናይ ዝባ ምምሔዲር ኣቦ ወንበር ዜወከል ሏ. የዝን አስተዲዯር ሉቀመንበር የወከሇው
. . . ኣባሌ . . . . አባሌ፣
መ. ናይ ዝባ ጠበቓታት ማሔበር ተወካሉ . . መ. የዝን የጠበቆች ማህበር ወኪሌ . . .
.ኣባሌ .አባሌ፣
ሠ. ናይ ዝባ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ ኣድ ሠ. የዝን የሴቶች ማህበር ሉቀመንበር . .
ወንበር . . . ኣባሌ . . ኣባሌ፣
ረ. ናይ ዝባ ማሔበር ሒረስቶት ኣቦ ወንበር . ረ. የዝን የገበሬዎች ማህበር ሉቀመንበር .
. . . ኣባሌ . . . .ኣባሌ፣
ሰ. ናይ ዝባ ቤት ምኽሪ ነጋድ ኣቦ ወንበር . . ሰ. የዝን የንግ ምክር ቤት . . . .አባሌ፣
. .ኣባሌ
4 ናይ ዝባ ጉባኤ ስሌጣንን ተግባርን 4 የዝን ጉባኤ ስሌጣንና ተግባር
1. ኣብ ሌዕሉ ናይ ወረዲን ዝባን ዲያኑ ናይ 1. የዝን ጉባኤ በዝንና በወረዲ ዲኞች ሊይ
ዱስፔሉን ስጉምቲ ዜወስዴ ናይ ዝባ የዱስፔሉን እርምጃ የመውሰዴ ስሌጣን
ጉባኤ ይኸውን ይኹን እምበር ካብ ይኖረዋሌ፡፡ ቢሆንም ጥፊቱ ከስራ
ስራሔ ዗ሌዕሌ ጥፌኣት እንትህለ ምስ መነሳትን የሚያስከትሌ ሲሆን ከውሳኔ
ናይ ውሳነ ሒሳብ ንውሳነ ናብ ሊዕሇዋይ ሒሳብ ጋራ ሇውሳኔ ሇክሌሌ ጉባኤ
ጉባኤ የቅርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
2. ናይ ዝባ ጉባኤ ናይ ዱስፔሉን ውሳነታት 2. የዝን የዱስፔሉን ውሳኔዎች በይግባኝ ወዯ
ብይግበኣኒ ናብ ሊዕሇዋይ ጉባኤ ክቀርቡ ክሌለ ጉባኤ ሉቀርቡ ይችሊለ፡፡
ይኽእለ እዮም፡፡
3. ኣብ ሌዕሉ ናይ ዝባ ቤት ፌርዱ ኣካቢ 3. የዝን ፌርዴ ቤት ሰበሳቢ ሊይ የሚቀርብ
ዲኛ ዜሇዒሇ ናይ ዴስፏሉን ክሲ ዜርኢ የዱስፔሉን ክስ የሚታየው በክሌሌ ጉባኤ
ብሊዕሇዋይ ጉባኤ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
5 ኣብ ዒንቀፅ 7/1/ ካብ ኣርባዕተ /4/ 5 አንቀፅ 7/1 ሊይ ከአራት(4) የማያንሱ
዗ይውሔዲ ኣባሊት ዜብሌ ተሰሪዘ ካብ ሽደሽተ የሚሇው ከስዴስት(6) የማያንሱ በሚሇው
/6/ ዗ይውሐደ ዜብሌ ኣትየ‟ል፡፡ ተተክቷሌ፡፡
6 ናይ ዝባ ጉባኤ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒትን ናይ 6 የዝን ጉባኤ የስብሰባ ስነ ስረዒትና የስብሰባ
ኣካቢ ተግባርን፦ ተግባር
1. ናይ‟ቲ ጉባኤ ኣኼባ ይፅውዕ፣ ይመርሔ፣ 1. የዝን ጉባኤ ሰብሳቢው ስብሰባ ይጠራሌ
2. ካብ ኣርባዕተ ዗ይውሔዴ ኣባሊት እንትርከቡ ይመራሌ፣
እቲ ጉባኤ ስርሐ ከካይዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ 2. ከአራት(4) የማያንሱ የጉባኤ አባሊት
3. ኣብ ዒንቀፅ ሸውዒተ(7) ንኡስ ቁፅርታት 2 ሲገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
ን 3 ዜተገሇፁ ናይ‟ቲ ሊዕሇዋይ ጉባኤ ናይ 3. አንቀፅ 7/2/3 የተገሇፀው የክሌለ ጉባኤ
ኣኼባ ስነ ስርዒት ንናይ ዝባ ጉባኤ‟ውን የስብሰባ ስነ ስርዒት ሇዝኑ ጉባኤም
ዜሰርሔ ይኸውን፡፡ የሚሰራ ይሆናሌ፡፡
7 እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜፀንዏለ እዋን 7 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፅአለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ታትሞ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ሉቀመንበር
መስከረም 26/1987 ዒ.ም መስከረም 26/1987 ዒ.ም
84
www.chilot.me
2ይ ዒመት ቁፅሪ 11 መቐሇ መስከረም1987 ዒ.ም


ገፅ 1 ገጽ 1
ቁፅሪ ኣዋጅ 11/1987 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 11/1987 ዒ.ም

ናይ ህዜቢ በዒሊት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ የህዜብ በአሊትን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ብዯረጃ ክሌሌ ትግራይ ዜኽበሩ በዒሊት ምውሳን በክሌሊችን ዯረጃ የሚከበሩ የህዜብ በዒሊትን
ኣዴሊዪ ብምዃኑ ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ መወሰን አስፇሊጊ በመሆኑ በሔገ መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 35/1/ መሰረት እዙ ዜስዕብ ዒንቀፅ 35/1 መሰረት የሚከተሇውን
ተኣዊጁ‟ል፡፡ ታውጇሌ፡፡
1 ሒፂር ርእሲ፣ 1 አጭር ርዕስ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ “ናይ ህዜቢ በዒሊት ንምውሳን ዜወፀ ይህ አዋጅ፥ “የህዜብ በዒሊትን ሇመወሰን የወጣ
ኣዋጅ” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡ አዋጅ ቁጥር 10/1987 ዒ.ም” ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ
2 ናይ ህዜቢ በዒሊት 2 የሔዜብ በዒሊት
ብማእኸሊይ መንግስቲ ብዯረጃ ሃገር ክኽበሩ ካብ በአገር ዯረጃ እንዱከበሩ በማዕከሊዊ መንግስት
ዜተወሰኑ በዒሊት ብተወሳኺ ኣብ ክሌሌ ትግራይ ከተወሰኑት በተጨማሪ የሚከተለት ቀናት
እዝም ዜስዕቡ ዕሇታት ናይ ህዜቢ በዒሊት ኮይኖም በክሌሊችን ዯረጃ የሚከበሩ የህዜብ በዒሊት
ክኽበሩ ተወሲኑ‟ል፡፡ እንዱሆኑ ተወስነዋሌ
ሀ. ሇካቲት 11(ዒሰርተ ሒዯ) ሌዯት ቃሌሲ ሀ. የካቲት 11(አስራ አንዴ) የትግራይ
ህዜቢ ትግራይ የህዜብ ትግሌ ሌዯት
ሇ. ሰነ 15(ዒሰርተ ሒሙሽተ) ናይ ሇ. ሰኔ 15(አስራ አምስት) የሰማእታት
ሰማእታት ዕሇት ቀን፣
3 እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜፀንዏለ እዋን 3 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ፣
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ገብሩ ኣስራት ገብሩ አስራት
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ሉቀመንበር
መስከረም 26/1987 ዒ.ም መስከረም 26/1987 ዒ.ም
85
www.chilot.me
2ይ ዒመት ቁፅሪ 12 መቐሇ ታሔሳስ 1987 ዒ.ም


ገፅ 1 ገጽ 1
ኢንቨስትመንት ንምብርትታዕን ኢንቨስትመንትን ሇማበረታታት፣

ንምስፌሔፊሔን ከምኡ‟ውን ቤት ፅሔፇት ሇማስፊፊትና የኢንቨስትመንት ፅሔፇት
ኢንቨስትመንት ንምጥያሽ ዜወፀ ቤት ሇማቋቋም የወጣ
ኣዋጅ ቁፅሪ 12/1987 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 12/1987 ዒ.ም
መእተዊ መግቢያ
ኢትዮጵያ ትኽተል ዗ሊ ቁጠባዊ ፕሉሲ ኣብ ነፃ ኢትዮጵያ በመከተሌ ሊይ ያሇችው የኢኮኖሚ
ናይ ዕዲጋ ውዴዴር ስርዒት ዜተመስረተ ፕሉሲ በነፃ ገበያ ውዴዴር ስርዒት የተመሰረተ
ብምዃኑን ክሌሌት ከዒ ናይ ባዕሇን ሌምዒታዊ በመሆኑ ክሌልች የራሳቸው የሆኑ የሌማት
ስራሔቲ ባዕሇን ክውስና፣ ክመርሒ፣ ክትሌማን ስራዎች ራሳቸውን እንዱወስኑ እንዱመሩና
ክፌፅማን ዜሰፌሏ ዕዴሌ ዜረኽባ ብምዃነን፣ እንዱፇፅሙ ሰፉ እዴሌ ያገኙ በመሆናቸው፣
ኣብ ትግራይ ኣብ ዜካየዴ ሌምዒታዊ ስራሔቲ በትግራይ ክሌሌ የሚካሄዯውን የሌማት
እቲ ዜሒሸን ዜዒበየን ውፅኢት ንምርካብ ስራዎች የተሻሇና ከፌ ያሇ ውጤት እንዱገኝ
ተሳትፍ ኢንቨስትመንት ህዜቢን ናይ ውሽጢን የህዜብ የአገር ውስጥና የውጭ አገር ባሇሃብቶች
ናይ ወፃእን ሰብ ር/ማሌ ውሌቀ ሰባትን በኢንቨስትመንት ተሳትፍአቸው ሉበረታቱበት
ክዒብይለን ክበረታታዒለን ዜኽኣሌ ምችው የሚያስችሌ አመቺ ሁኔታ መፇጠር አስፇሊጊ
ኩነታት ምፌጣር ኣዴሊይ ስሇዜኾነ፣ ስሇሆነ፣
ንትግራይ ንምሌማዕ ኣብ ዜግበር ፃዕሪ ትግራይን ሇማሌማት በሚዯረግ ጥረት
መንግስቲ ዜገብሮ ኣስተዋፅኦ ዗ይነዒቅ እ኱ የመንግስት አስተዋጽኦ የማይናቅ እን኱
እንተኾነ ኣብ ሌምዒት ትግራይ ወሳናይ ግዯ ቢሆንም ወሳኝ ሚና የሚጫወቱት ግን ህዜቡ ፣
ክፃወቱ ዜኽእለ ግን እቲ ህዜቢ ብሒፇሻ ከማኡ ያገር ውስጥና የውጭ አገር ባሇሃብቶች ስሇሆኑ፣
እውን ዯቂ ሃገርን ወፃእተኛታትን ሰብ ር/ማሌ
ኢንቨስተራት ስሇዜኾነ፣
ኣብ ሌምዒት ክሳተፈ ንዜዯሌዩ በሌማት መሳተፌ የሚፇሌጉ ባሇሃብቶች
ኢንቨስተራት ዗በረታትዕ ናይ ኣሰራርሒ ስርዒት የሚበረታታ የአሰራር ስርዒት መ዗ርጋት
ምዜርጋሔ ኣገዲሲ ብምዃኑ፣ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ናይ‟ታ ሃገር ቁፅሪ ኣዋጅ 7/1984 ኣዋጅ ቁፅሪ የማዕከሊዊ መንግስት አዋጅ ቁጥር
15/1984 መማሒየሺ ቁፅሪ ኣዋጅ 31/1985 7/1984 አዋጅ ቁጥር 15/1984 እና
86
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 12 መስከረም 8/1987 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 12 መስከረም 8/1987 ዒ.ም
ክሌሌ ትግራይ ሔገ መንግስቲ ኣብ ቁፅሪ 31/85 የማሻሻያ አዋጅ ቁጥር 31/1985 እንዱሁም
ብዜሃቦ ስሌጣን መሰረት ቤት ምኽሪ ከሌሌ የትግራይ ክሌሌ ህገ መንግስት በቁጥር 31/85
ትግራይ ነዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኢንቨስትመንት በሰጠው ስሌጣን መሰረት የትግራይ ክሌሌ
ኣዊጁ ኣል፡፡ ምክር ቤት የሚከተሇውን የኢንቨስትመንት
አዋጅ አውጇሌ፡፡
ኢንቨስትመንት ብዚዕባ ምብርትታዕን ኢንቨስትመንትን ስሇማበረታታት፣
ምስፌሔፊሔን ከምኡ‟ውን ብዚዕባ ምጥያሽ ስሇማስፊፊትና የኢንቨስትመንት ፅሔፇት
ቤ/ፅ ኢንቨስትመንት ቤት ስሇማቋቋም
ምዕራፌ ሒዯ1/ ምዕራፌ አንዴ
ሒፇሻዊ ኩነታት ጠቅሊሊ ውሳኔዎች
1 ሒፂር ርእሲ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ እዙ ኢንቨስትመንት ንምብርትታዕን ይህ አዋጅ ኢንቨስትመንት ሇማበረታታት፣
ንምስፌሔፊሔን ከምኡ እውን ቤት ፅሔፇት ሇማስፊፊትና የኢንቨስትመንት ፅህፇት ቤትን
ኢንቨስትመንት ንምጥያሽ ዜወፀ ቁፅሪ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 12/1987
12/1987 ተባሂለ ክፅዋዕ ይክእሌ እዩ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም 2 ትርጓሜ
ናይ‟ቲ ቃሌ ኣጠቓቅማ ካሌእ ትርጉም የቃለ ኣግባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው
እንተ዗ይተዋሂብዎ፣ ኣብ ውሽጢ እዙ ኣዋጅ እዙ ካሌሆነ በስተቀር በዙህ አዋጅ ውስጥ
1. ዜምሌከቶ አካሌ ማሇት ናይ‟ቲ ክሌሌ አካሊት 1. የሚመሇከተው አካሌ ማሇት የክሌለ
ምምሔዲር፣ ቢሮታት ኢንደስትሪ፣ ሌምዒት የአስተዲዯር ኣካሊት፣ ኢንደስትሪ ቢሮ
ሔርሻ፣ ንግዱ ቱሪዜም፣ መአዴንን እርሻ ቢሮ፣ ንግዴ ቢሮ ቱሪዜም ቢሮ፣
ኢነርጅን፣ ሌምዒት ተፇጥሮኣዊ ሃብትን የማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ፣ የተፇጥሮ ሃብት
ካሌኦት ንኢንቨስተራት ዗ተኣናግደ ብሔጊ ቢሮና ባሇሃብቶችን የሚያስተናግዴ በህግ
ስሌጣን ዜተወሃቦም ኣካሊትን ማሇት እዩ፡፡ ስሌጣን የተሰጣቸው አካሊት ናቸው
2. “ኢንቨስትመንት” ወይ “ኢንቨስትመንት 2. ኢንቨስትመንት ወይም የኢንቨስትመንት
ካፑታሌ” ማሇት ምህርቲ ንምፌራይ፣ ካፑታሌ ማሇት ምርት ሇማምረት
ግሌጋልት ንምሃብን ናይ ሳይንስን ግሌጋልት ሇመስጠትና የሳይንስ ቴክኖልጂ
ቴክኖልጂን ዒቅሚ ንምፌጣርን ዜፇሰሰ አቅም ሇመገንባት የፇሰሰ ቋሚና መነሻ
ቀዋሚ መበገሲ ዜኸውን መካየዱ ስራሔ የስራ ማስኬጃ ሃብት ነው፡፡
ሃፌቲ እዩ፡፡
3. “ፌቓዴ ኢንቨስትመንት” ማሇት በዒሌ ርእሰ 3. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ማሇት ባሇሃብቱ
ማሌ ርእሰማለ ከዋፌር ዜኽእሇለ ቅዴመ የኢንቨስትመንቱ ካፑታለን በስራ ሊይ
ኩነት ዗ማሌአ ምዃኑ ዗ረጋግፅ ቤት ፅሔፇት ሇማዋሌ የሚያስፇሌጉትን ሁኔታዎች
ኢንቨስትመንት ዜውሃቦ ሰነዴ እዩ፡፡ ማሟሊቱን የሚያረጋግጥ በፅሔፇት ቤቱ
የተሰጠ ሰነዴ ነው፡፡
4. “ናይ ውሽጢ ሃገር በዒሌ ርእሰ ማሌ” ማሇት 4. የአገር ውስጥ ባሇሃብት ማሇት
ናይ ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ኣብ ስራሔ የኢንቨስትመንት ካፑታሌ በስራ ሊይ
዗ውዒሇ ኢትዮጵያዊ ዛጋ ወይ ዴማ ነባርነቱ ያሰማራ ኢትዮጵያዊ ወይም ነዋሪነቱ
ኣበ ኢትዮጵያ ዜኾነ ናይ ወፃኢ ዛጋ ኮይኑ በኢትዮጵያ ውስጥ የሆነ የውጭ ዛጋ ሲሆን
ንናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስትን ዜኮነ መንግስታዊ መንግስት፣ መስተዲዯርንና ማንኛውንም
ኢንተርፔራይዜን ይሒውስ እዩ፡፡ መንግስታዊ ኢንተርፔራይዜ ይጨምራሌ፡፡
5. “ኢንተርፔራይዜ” ማሇት ብውሌቂ ይኹን 5. ኢንተርፔራይ ማሇት በነጠሊም ሆነ
ብሒባር/ብሽርክና/ ኢንቨስትመንት በቅንጅት ወይም በጋራ የኢንቨስትመንት
87
www.chilot.me
ካፑታሌ ኣብ ስራሔ ዗ዋፌር ሔጋዊ ሰብነት ካፑታሌ በስራ ሊይ ያሰማራ ህጋዊ ሰውነት
዗ሇዎ ትካሌ እዩ፡፡ ያሇው ተቋም ነው፡፡
6. “ምስፌሔፊሔ” ማሇት መጠንን ዒይነትን 6. “ማስፊፊት” ማሇት የምርትና ያገሌግልት
ምህርትን ግሌጋልትን ንምዕባይ ወይ ዯማ መጠንና ዒይነት ሇማሳዯግ ወይም ጥራትን
ፅርየት ንምምሔያሽ ካብ‟ቲ ዜተመዜገበ ሇማሻሻሌ የተመ዗ገበውን ካፑታሌ አምሳ
ካፑታሌ ሒምሳ ካብ ሚኢቲ /50%/ ነዙ በመቶ (50%) ሇዙሁ አሊማ ስራ ሊይ
ዕሊማ‟ዙ ምውዒሌ ማሇት እዩ፡፡ ማዋሌ ነው፡፡
7. “ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት” ማሇት 7. “ኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት” ማሇት
ነብናይ እዙ ኣዋጅ እዙ ዒነቀፅ 25 መሰረት በዙህ አዋጅ አንቀፅ 25 መሰረት
ዜጣየሽ ኣካሌ እዩ፡፡ የተቋቋመውን አካሌ ማሇት ነው፡፡
8. “ቦርዴ” ማሇት ብናይ እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዒንቀፅ 8. “ቦርዴ” ማሇት በዙህ አዋጅ አንቀፅ 22
22 ዜተመስረተ ኣካሌ እዩ፡፡ የተቋቋመውን ኣካሌ ማሇት ነው
9. “መሬት” ማሇት ናይ ኢንቨስትመንት ስራሔ 9. “መሬት” ማሇት የኢንቨስትመንት ተግባር
ዜካየዯለ ባድ መሬት ወይ ዯማ ሌዕሉ መሬት የሚካሄዴበት ላጣ መሬት ወይም በመሬት
ዜተሰርሐ ቀዋሚ ስራሔትን መመሒየሽን ሊይ የተሰሩ ቋሚ ስራዎችና ማሻሸያዎች
ዜተሰርሒለ መሬት እዩ፡፡ የተዯረጉበት መሬት ነው
10.“ማይ” ማሇት ንሔርሻ፣ ንኢንደስተሪ፣ 10.“ውሃ” ማሇት ሇእርሻ ፣ ሇኢንደስተሪ፣
ንፌሌፌሌ ሒይሉ፣ ንመስተ፣ ንመ዗ናግዕን ሇሏይሌ ማመንጫ፣ ሇመጠጥ፣ ሇመዜናኛና
ዜመሳሰለን ግሌጋልት ዜህብ ናይ ሩባ፣ ሇመሳሰለት አገሌግልት የሚውሌ የወንዜ፣
ቃሊይ ጉዴጓዴ፣ ማይ ማሇት እዩ፡፡ የኩሬ፣ የሃይቅና የጉዴጓዴ ውሃ ነው፡፡
11.“ሰብ” ማሇት ናይ ተፇጠሮ ሰብ ወይ ዴማ 11.“ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ሰው ወይም ህግዊ
ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ እዩ፡፡ ሰውነት ያሇው ተቋም ነው፡፡
12.“ቁፅሪ አዋጅ 7/84” ማሇት ናይ ማእኸሊይ 12.“አዋጅ ቁጥር 7/84” ማሇት የማዕከሊዊ
መንግስቲ ቁፅሪ ኣዋጅ 7/84 ማሇት እዩ መንግስት አዋጅ ቁጥር 7/84 ማሇት ነው
13.“ቁፅሪ ኣዋጅ 15/84” ማሇት ናይ ማእኸሊይ 13.“አዋጅ ቁጥር 15/84” ማሇት የማዕከሊዊ
መንግስቲ ቁፅሪ ኣዋጅ 15/84 ማሇት እዩ፡፡ መንግስት አዋጅ ቁጥር 15/84 ማሇት ነው
3 ዕሊማታት ኢንቨስትመንት ኣብ ከሌሌ ትግራይ 3 የትግራይ ክሌሌ የኢንቨስትመንት ፕሉሲ

ዕሊማዎች
ብመሰረት ቁጠባዊ ፕሉሲ መሰጋገሪ መንግስቲ በኢትዮጵያ ሽግግር መንግስት ኢኮኖሚ
ኢትዮጵያ ኣብ‟ታ ሃገር ናይ ዜዋፇር ፕሉሲ መሰረት የኢንቨስትመንት ዕሊማ
ኢንቨስትመንት ዕሊማ ናይ‟ቲ ሔብረተሰብ የህብረተሰቡን መሰረታዊ የኢኮኖሚ ፌሊጎቶች
መሰረታዊ ቁጠባዊ ጠሇብ ኣብ ምርዋይ ሇማርካት መሰረት ያዯረገ የኢኮኖሚ እዴገት
ዜጠመቱ እዩ፡፡ እዙ ማሇት ዴማ ንውሽጣዊ ማስመዜገብ ማሇት ነው፡፡ በትግራይ ክሌሌ
ዒቅሚ ናይታ ሃገር መሰረት ዜገበረ ቁጠባዊ ያሇው የኢንቨስትመንት አሊማም ከዙህ የተሇየ
ዕብየት ምምዜጋብ ማሇት እዩ፡፡ ኣብ ክሌሌ አይዯሇም፡፡ ሇዜርዜር ሁኔታውም
ትግራይ ናይ ዜዋፇር ኢንቨስትመንት ዕሊማ እንዯሚከተሇው ይሆናሌ፡፡
እውን ካብ‟ዙ ዜተፇሇየ አይኮነን፡፡ ዜርዜር
ብዜብሌ መሌክዐ እንትርአ ዴማ ከምዜስዕብ
ይኸውን፡፡
1. ናይ ሃገርናን ክሌሌናን ቀረብ ምህርቲ 1. የአገሪትዋንና የክሌሊችን የምርትና
ብዒይነት ብፅርየትን ብመጠንን ክብ ንኽብሌ የአገሌግልት አቅርቦት በዒይነት፣
ሰፉሔን ቅሌጡፌን ናይ ስራሔ ምንቅስቃስ በጥራትና በመጠን እንዱጨምር ሰፉና
዗ሇዎ ናይ ውሽጢ ሃገር ዕዲጋ ክምዕብሌ ፇጣን የስራ እንቅስቃሴ የሚታይበት
ምግባር፣ የአገር ውስጥ ገበያ እንዱዲብር ማዴረግ
88
www.chilot.me
2. ንናይ ክሌሌ ሔ/ሰብ ኮነ ንካሌኦት 2. ሇክሌለ ህዜብም ሆነ ሇላልች ኢትዮጵያን

ኢትዮጵያውያን ሰፉሔ ናይ ስራሔ ዕዴሌ ሰፉ የስራ እዴሌ መፌጠር
ምፌጣር
3. ኣበ‟ቲ ቁጠባ ብፌሊይ ዴማ ብቐጥታ 3. በኢኮኖሚው ባጠቃሊይ፣ በተሇይም
መፌረይቲ ኣብ ዜኾኑ ክፌሊተ ቁጠባ ቀጥተኛ አምራች በሆኑ ክፇሊተ ኢኮኖሚ
ብሰፉሐ ዜሳተፌ ናይ ውሽጢ ሃገር ውስጥ በሰፉው የሚሳተፈ የአገር ውስጥ
ር/ማሌ/ካፑታሌ/ ብምፌጣር የግሌ ካፑታሌ እንዱፇጠር እንዱንቀሳቀስና
ከምዜንቀሳቀስን ከምዜጠናኸርን ምግባር እንዱጠናከር ማዴረግ
4. ክሌሌና ንወፃኢ እትሌእኾም ሸቀጣት 4. ክሌለ ወዯ ውጭ የሚሌካቸውን ሸቀጦች
ብመጠን፣ ብዒይነትን ብፅርየትን ክዒብዩ በመጠን በዒይነትና በጥራት እንዱያዴጉ
ምትብባዕ ማበረታታት
5. ናይ‟ቲ ክሌሌ ምምሔዲር ቀንዱ ጠመተ 5. የክሌለ አስተዲዯር ትኩረት በሚሰጣቸው
ኣብዝም ከባቢታት ወይ ዴማ ክፇሊተ ቁጠባ አከባቢዎች ወይም ክፇሊተ ኢኮኖሚ
ገን዗ቦምን ዒቅሞምን ንዜዋፌሩ ሰብ ርእሰ ኢንቨስት ሇሚያዯርጉ ባሇሃብቶቸ
ማሌ ዯገፌን ምትብባዕን ብምሃብ ተጨማሪ ማበረታቻና ዴጋፌ በመስጠት
ዜተመጣጠነን ዜተዋሃዯን ከምኡ‟ውን የተመጣጠነና የተወሃዯ የሌማት
ዜተዋዯዯ ናይ ሌምዒት ምንቅስቃስ ክህለ እንቅስቃሴ እንዱኖር ማዴረግ
ምግባር
6. ክሌሌና ንዜገብሮ ምንቅስቃስ ሌምዒት 6. ሇክሌለ የሌማት እንቅስቃሴ ተስማሚ
ዜስማማዕ ናይ ወፃኢ ቴክኖልጂን ናይ የሆነው የውጭ አገር ቴክኖልጂ፣ የአሰራር
ኣሰራርሒ ሜሊን ከምኡ እውን ናይ ቴክኒክ ጥበብና የቴክኒክ ሙያ ወዯ አገሪቱ ዛጎች
ፌሌጠት ናብ ዯቂ ሃገር ክሰርፅ ምችው ባይታ እንዱሰርፅ አመቺ ሁኔታ መፌጠር፡፡
ምፌጣር
7. ናይ ክሌሌና ተፇጠሮኣዊ ሃብትን መኣዴንን 7. የክሌለ የተፇጥሮ ሃብት በማሌማትና
ብምክንኻንን ብምሌማዕን ኣብ ጥቅሚ በመንከባከብ ጥቅም ሊይ የሚውሌበትን
ዜውዕሇለ መንገዱ ምፌጣር፡፡ መንገዴ መፌጠር፡፡
8. ብሒፇሽኡ ናይ‟ቲ ክሌሌ ሃብቲ ተጠቃማይ 8. የክሌለ ህብረተሰብ ባጠቃሊይ ሃብቱን
዗ይኾነ ውፅዕ ሔ/ሰብ ተጠቃማይ ክኸውን ተጠቃሚ በማዴረግ የኢኮኖሚ እዴገት
ብምግባር ቁጠባዊ ምዕባሇ ምስሊጥ ማፊጠን

ሰብ ርእሰማሌ ዜሳተፇለ ዒይነት ስራሔን ባሇሃብቶችን የሚሳተፈበት የስራ መስኮችና
መበረታትዕን ማበረታቻዎች
4 ብናይ‟ቲ ክሌሌ መነግስቲ ዜካየደ ዒይነታት 4 በክሌለ መንግስት የሚካየደ የስራ መስኮች
ስራሔ በአዋጅ ቁጥር 15/84 አንቀፅ አራት መሰረት
ኣብ ቁፅሪ ኣዋጅ 15/84 ኣብ ዒንቀፅ 4 የተጠቀሰውን ከአዋጅ ቁጥር 7/84 በሚጣጣም
ብመሰረት ዜተቐመጠን ምስ ቁፅሪ 7/84 ወይም በማይቃረንበት መንገዴ ሉሳተፌ
ብዜተጠዒዒመ ወይከዒ ብ዗ይጓነፀለ መንገዱን ይቸሊሌ፡፡
ክሳተፌ ይኽእሌ፡፡
5 ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ንበይኑ ወይ ዴማ ምስ 5 የክሌለ መንግስት በብቸኝነት ወይም ከግሌ

ናይ ውሌቀ ኢንቨስተራት ብምውዲዴ ኢንቨስትመንት ጋር በቅንጅት ኢንቨስት
዗ካይድም ስራሔቲ የሚያዯርጉባቸው የስራ መስኮች
ኣብ ቁፅሪ ኣዋጅ 15/84 ኣብ ዒነቀፅ 5 በአዋጅ ቁጥር 15/84 አንቀፅ 5 የተጠቀሱትን
89
www.chilot.me
ዜተቐመጡ ዒይነታት ስራሔ ኮይኖም ምስ ቁፅሪ የስራ መስኮች ሆነው ከአዋጅ ቁጥር 7/84
ኣዋጅ 7/84 ብዜጠዒዒም ወይ ዴማ ብ዗ይጓነፅ በሚጣጣም ወይም በማይቃረንበት መንገዴ
መንገዱ ክሳተፌ ይኽእሌ፡፡ ሉሳተፈ ይችሊለ፡፡
6 ብናይ ውሌቀ ኢንቨስተራት ዜካየዴ ስራሔቲ 6 በግሌ ባሇሃብቶች የሚካሄደ የስራ መስኮች
1. ኣብ ዒንቀፅ 4ን 5ን ዜተቐመጠ ከም዗ል 1. በአንቀፅ 4 እና 5 የተገሇፁት እንዯተጠበቁ
ኮይኑ፣ ናይ ውሌቀ ሰብ ርእሰማሌ ብውሌቂ ሆነው የግሌ ባሇሃብቶች በተናጠሌ፣
ወይ ዴማ ብሽርክና ናይ ኢንቨስትመንት በቅንጅት ወይ በጋራ የኢንቨስትመንት
ስራሔ ከካይደ ይኽአለ እዮም ስራዎችን ሇማካሄዴ ይችሊለ
2. ኣብዙ ዒንቀፅ እዙ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
ከምዜተጠቐሰ ናይ ካፑታሌ ዒቅምን ቢኖርም የካፑታሌ አቅምና ተፇሊጊ ሙያ
ክእሇትን እስካብ ዜሃሇዎም ቀዲምነት ንሰብ እስካሊቸው ዴረስ ቅዴሚያ ሇአገር ውስጥ
ር/ማሌ ውሽጢ ሃገር ይወሃብ ባሇሃብቶች ይሰጣሌ፡፡
3. ሰብ ርእሰማሌ ውሽጢ ሃገር ምስ ናይ ወፃኢ 3. የአገር ውስጥ ባሇሃብቶችና የውጭ
ርእሰማሌ ብምውዲዴ ዗ዋፌርዎ ባሇሃብቶች በመቀናጀት ሇሚያካሂደት
ኢንቨስትመንት ብመሰረት እቲ ማእኸሊይ የኢንቨስትመንት ስራዎች የማዕከሊዊ
መንግስቲ ዗ውፅኦ መምርሑ ይኸውን፡፡ መንግስት በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
ይሆናሌ፡፡
7 ናይ ኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ንምርካብ 7 የኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ሇማግኘት
ክማሌኡ ዜግበኦም ቅዴመ ኩነታት መሟሊት ስሇሚገባቸው ቅዴመ ሁኔታዎች
1. ኣብ ውሽጢ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ዜተቐመጡ 1. በዙህ አዋጅ ውስጥ የተወሰኑት ላልች
ካሌኦት ኩነታት ከም዗ሇዉ ኮይኖም ሒዯ ሁኔታዎች እንዯተጠበቁ ሆነው አንዴ
በዒሌ ርእሰ ማሌ ሰርቲፉኬት ክቅበሌ ባሇሃብት የኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት
ዜኽእሌ ነዝም ዜስዕቡ ምስኣማሌአ ይኸውን ሇማግኘት የሚችሇው ቀጥሇው
የተ዗ረ዗ሩትን ሲያሟሊ ይሆናሌ
ሀ. ኣብ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ዒንቀፅ 3 ካብ ሀ. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 3 ከተመሇከቱት
ዜተቐመጡ ዕሊማታት ብውሐደ አሊማዎች ቢያንስ አንደን የሚያሟሊ
ንሒዱኦም ዗ማሌአ ከሆነ
ሇ. በዒሌ ርእሰ ማሌ ውሽጢ ሃገር ሇ. ያገር ውስጥ ባሇሃብት ከሆነ ሁሇት መቶ
እንተኾይኑ ናይ ክሌተ ሚኢትን አምሳ ሺህ/250000/ ብር ወይም
ሒምሳን ሸሔ /250000/ብር ወይ ሌዕሉ ከዙያ በሊይ የኢንቨስትመንት ካፑታሌ
ክሌተ ሚአትን ሒምሳን ሽሔ /250000/ ከመዯበ፡፡
ብር ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ዜመዯበ፣
ክኸውን ኣሇዎ፣
2. ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ‟ዙ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ 2. በዙህ አንቀፅ በንኡስ አንቀፅ 1/ሇ/
ኣብ ዜተቐመጠ መበገሲ ንታሔቲ ክዋፌር የተዯነገገውን ቢኖርም ማንኛውም ያገር
ዜዯሉ ኢንቨስተር ውሽጢ ሃገር በ዗ይ ናይ ውስጥ ባሇሃብት የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ርእሰማለ ሰርቲፉኬት ሳይዜ ከተጠቀሰው
ከዋፌር ይኽእሌ የኢንቨስትመንት ካፑታሌ ክሌሌ በታች
ኢንቨስት ሇማዴረግ ይችሊሌ፡፡
8 መሬት ምርካብን ኣጠቓቅምኡን 8 መሬት ማግኘትና አጠቃቀሙ
1. ዜኾነ ርእሰማሌ ንኢንቨስትመንት ዗ዴሌዩ 1. ማንኛወም ባሇሃብት ሇኢንቨስትመንቱ
መሬት ክረክብ ይኽእሌ እዩ፡፡ እቲ መሬት የሚያስፇሌገውን መሬት ያገኛሌ፡፡ መሬቱ
዗ዴሌየለ ተግባር ኣብ ግሌጋልት ዗ውዕሇለ የሚፇሌግበት ተግባር፣ በአገሇግልት ሊይ
ዒመታትን ተመን ክፇሉትን ናይ‟ቲ መሬት የሚቆይበት ዗መንና ክፌያ መጠን የመሬቱ
90
www.chilot.me
ሔጋዊ በዒሌ ንብረት ብዜግብር ውዕሌ ህጋዊ ተጠቃሚ ወይ ባሇመብት ከሆነው

ይውስን፡፡ ወገን ጋር በሚዯረግ ውሌ ይወሰናሌ፡፡
2. ናይ‟ቲ መሬት ኣጠቓቅማ መሰጋገሪ 2. የመሬቱ አጠቃቀም የሽግግር መንግስቱ
መንገስቲ ን዗ውፅኦ ቁፅሪ ኣዋጅ ክፃረር ያወጣውን አዋጅ ቁጥር መፃረር የሇበትም፡፡
የብለን፡፡
9 ማይ ምርካብን ኣጠቓቅምኡን 9 ውሃ ስሇማግኘትና ስሇአጠቃቀሙ
1. ዜኾነ በዒሌ ር/ማሌ ንኢንቨስትመንት 1. ማንኛወም ባሇሀብት ሇኢንቨስትመንት
዗ዴሌዩ ማይ ምስ ዜምሌከቶ ኣካሊት የሚያስፇሌገው ውሃ ከሚመሇከተው አካሌ
ብዜገብሮ ውዕሌ መሰረት ይወስዴ፣ በሚያዯርገው ውሌ መሰረት ሇማግኘት
ይችሊሌ
2. አጠቓቅማ ማይ ቢሮ ሌምዒት ተፇጥሮአዊ 2. የውሃ አጠቃቀም የትግራይ ክሌሌ ተፇጥሮ
ሃፌትን ዕቀባ ከባቢን ክሌሌ ትግራይ ሀብትና የአከባቢ ጥበቃ ቢሮ በሚያወጣው
ብ዗ውፅኦ መምረሑ ይውሰን መመሪያ ይወሰናሌ
3. ነቲ ክሌሌ አቋሪፆም ንዜፇሱ ሩባታት ወይ 3. ክሌለን አቋርጠው የሚፇሱ ወነዝች ወይ
ከዒ ነቲ ክሌሌ ምስ ካሌኦት ክሌሊት ን዗ዋስኑ ክሌለን ከላልች ከሌልች የሚያዋስኑ
ሩባታት ብዚዕባ ምጥቃም ብዜምሌከት ወንዝች አጠቃቀም በተመሇከተ የማዕከሊዊ
ማእከሊይ መንግስቲ ብ዗ውፅኦ ሔጊ መሰረት መንግስት በሚያወጣው ህግ መሰረት
ይኸውን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
10 መበረታትዑ ዜፌቀዯልም ዒውዱታት ስራሔ 10 ማበረታቻዎች የሚፇቀዴባቸው የስራ መስኮች
1. ኣብ ዒንቀፅ 12 ተቐሚጦም ዗ሇዉ 1. በአንቀፅ 12 የተ዗ረ዗ሩትን ማበረታቻዎች
መበረታትዑታት ናይ‟ቲ ክሌሌ ስትራተጂን የክሌለ ሌማት ስትራተጂና ፕሉሲ ግምት
ፕሉሲን ሌምዒት ኣብ ግምት ዗እተዉን ውስጥ ያስገቡ ሆነው የማእከሊዊ መነግስት
ማእከሊይ መንግስቲ ኣብ ቁፅሪ ኣዋጅ አዋጅ ቁጥር 15/84 በተራ ቁጥር 11
15/84 ተ.ቁ 11 ዗ቐመጦምን ይኾኑ የተ዗ረ዗ሩትን ይሆናሌ፡፡
2. ብዚዕባ ኣፇፃፅምኡ፣ በዙ ኣዋጅ እዙ ዜጣየሽ 2. አፇፃፀሙ በተመሇከተ በዙህ አዋጅ
዗ል ቦርዴ ኢንቨስትመንት ናይ‟ቲ ከሌሌ የተቋቋመውን የኢንቨስትመንት ቦርዴ
ስትራተጂን ፕሉሲን ሌምዒት መሰረት የክሌለ የሌማት ስትራተጂና ፕሉሲ
ብምግባር ዜርዜር መምርሑ የውፅእ፡፡ መሰረት በማዴረግ ዜርዜር መመሪያ
ያወጣሌ፡፡
11 መበረታትዑ ኢንቨስትመንት ንምርካብ ብቁዕ 11 ሇኢንቨቨስትመንት ማበረታቻዎች ብቁ
ብዚዕባ ምዃን መሆን
1. ነዝም ዜስዕቡ ቅዴመ ኩነታት ዗ማሌአ በዒሌ 1. የሚከተለትን ሁኔታዎች ያሟሊ ባሇሃብት በዙህ
ርእሰማሌ ኣብቲ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ዒነቀፅ 12 አዋጅ አንቀፅ 12 የተመሇከቱትን
ንዜተቐመጠ መበረታትዑ ይረክብ፡፡ ማበረታቻዎች ያገኛሌ
ሀ. ኣብ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ዒንቀፅ 7 ሀ. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 7 የተመሇከቱትን ቅዴመ
ንዜተቐመጡ ቅዴመ ኩነታት ዗ማሌኡን ኣብ ሁኔታዎች ያሟሊና በአንቀፅ 10 የተ዗ረ዗ሩ የስራ
ዒነቀፅ 10 ኣብ ዜተቐመጡ ናይ ስራሔ መስኮች የተሰማራ
ዒውዴታት ዜተዋፇረን፣
ሇ. ናይ ክሌተ ሚኢትን ሒምሳን ሇ. ሁሇት መቶ አምሳ ሺህ/250000/ ብር ወይም
ሽሔ/250000/ ብርን ካብኡ ንሊዕሉን ርእሰማሌ ከዙያ በሊይ ካፑታሌ በስራ ሊይ ያዋሇ፡፡
ኣብ ስራሔ ዗ዋፇረ፣
ሏ. ስራሔ ምስ ጀመረ ኣብ ውሽጢ 30 ሏ. ስራውን በጀመረ በሰሊሳ ቀናት/30/ ውስጥ
መዒሌቲታት ናይ ዗ዋፇሮ ርእሰማሌ መጠን ኢንቨስት ያዯረገውን ትክክሇኛ የካፑታሌ መጠን
መረዲእታ ንቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ማስረጃ ሇፅሔፇት ቤት ያቀረበ እና
዗ቅረበ፣ መ. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 2 ንኡስ አንቀፅ 6
91
www.chilot.me
መ. ኣብ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ዒነቀፅ 2 ንኡስ በተመሇከተው መሰረት መስፊፊት ተዯርጎ ከሆነ

ዒነቀፅ 6 ብዜተቐመጠ መሰረት ምስፌሔፊሔ መስፊፊቱን የሚያመሊክት የተሇየ ሂሳብ መዜገብ
እንተተገይሩ ምስፌሔፊሐ ዗ረጋግፅ ዜተፇሊሇየ በመያዜ ያረጋገጠ፡፡
ናይ ሑሳብ መዜገብ ዗ቅረበ፣ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተዯነገገው
2. ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ እዙ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ቢኖርም በክሌለ ትኩረት በሚሰጥባቸው የስራ
ዜተቐመጠ ከም዗ል ኮይኑ በቲ ክሌሌ ጠመተ መስኮች ቴክኖልጂ ወይም የቴክኖልጂ
ኣብ ዜወሃቦ ዒይነት ስራሔ ዜተዋፇሩ፣ እውቀት በሚዯረጉ ኢንቨስትመንቶች
ቴክኖልጂ ወይ ዴማ ናይ ቴክኖልጂ የካፑታሌ ወኪሌ ከሁሇት መቶ ሃምሳ ሺህ ብር
ፌሌጠት ዗ምፅኡ ኢንቨስተራት ናይ /250000/ በታች ቢሆንም ቦርዴ በሚሰጠው
ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ትሔቲ 250000 ውሳኔ በዙህ አዋጅ የተመሇከተውን
/ክሌተ ሚኢትን ሒምሳን ሽሔ/ ብር ማበረታቻዎች ተጠቃሚ ይሆናለ፡፡
እንተኾነ እውን እቲ ቦርዴ ብዜህቦ ፌለይ
ውሳነ ኣብ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ናይ ዜተቐመጠ
መበረታትዑ ተጠቀምቲ ክኾኑ ይኽአለ
እዮም፡ 12 ከቀረጥና ታክስ ክፇያ ነፃ ሇመነሆንና
12 ካብ ናይ ቀረፅን ታክስን ክፌሉት ነፃ ብዚዕባ ስሇላልች ማበረታቻዎች
ምዃንን ካሌኦት ዒይነታት መበረታትዑን 1. በአዋጅ ቁጥር 15/84 በአንቀፅ 13
1. ኣብ ቁፅሪ ኣዋጅ 15/84 ኣብ ዒንቀፅ 13 የተመሇከቱትን ማበረታቻዎች/ነዐስ ቁጥር
ዜተቐመጡ ዒይነታት መበረታትዑ/ንኡሳን 5፣ 6፣ 11፣ 12 ን ሳይጨምር/ተፇፃሚነት
ቁፅሪታት 5፣ 6፣ 11፣ 12 እንተይሒወሰ ይኖረዋሌ፡፡
ተፇፃምነት ይህሌዎም፡፡ 2. በዙህ አንቀፅ ተራ ቁጥር 1 ከተመሇከቱት
2. ኣብዙ ዒነቀፅ እዙ ኣብ ተራ ቁፅሪ 1 ካብ ማበረታቻዎች ላሊ ማበረታቻ
ዜተቀመጡ ወፃእ ካሌኦት መበረታትዑ የሚፇቀዴበት ሁኔታ ቦርዴ ከክሌለ
ብዚዕባ ዜወሃበለ እቲ ቦርዴ ምስ ፌለይ የሌማት ሁኔታ በማዚመዴ ሉወስን
ኩነታት ሌምዒታዊ ስራሔቲ እቲ ክሌሌ ይችሊሌ፡፡
ብምዜማዴ ክውስን ይኽእሌ እዩ፡፡ ምዕራፌ ሶስት
ምዕራፌ ሰሇስተ የኢንቨስትመንት ማመሌከቻዎች
ኣቀራርባ ምሌክታን ኣዋህባ ፌቓዴን አፇቃቀዴ፣የኢንተርፔራይዝች አመሰራረትና
ኢንቨስትመንትን ኣመሰራርታን ምዜገባን አመ዗ጋገብ
ኢንተርፔራይዜን 13 የማመሌከቻ አቀራረብና አፇቃቀዴ
13 ኣቀራርባ ምሌክታን ኣዋህባ ፌቓዴን 1. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 7 ተራ ቁጥር 1‟ሇ‟
1. ኣብዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ዒንቀፅ 7 ተ.ቁ 1‟ሇ‟ በአንቀፅ 11 ተራ ቁጥር „ሇ‟ በተመሇከተው
ከምኡ‟ውን ኣብ ዒንቀፅ 11 ተራ ቁ. 1 „ሇ‟ መሰረት ኢንቨስት ሇማዴረግ የሚጠይቅ
ብዜተቐመጠ መሰረት ኢንቨስት ክገብር ማንኛውን ባሇሃብት ፅሏፇት ቤቱ
ዜጥይቅ በዒሌ ርእሰማሌ በቲ ቤት ፅሔፇት ያ዗ጋጀውን የማመሌከቻ ቅፅ በመሙሊት
ንዜዲል ናይ መመሌከቲ ቅፂ ብምምሊእ ከዙህ የሚከተለትን እንዱፇቀደሇት
እዝም ዜስዕቡ ንክፌቀዴለ ናብ ቤት ፅሏፇት ሇፅሔፇት ቤቱ ያቀርባሌ
ኢንቨስትመንት ሔቶ የቅርብ፡፡ ሀ. አዱስ ኢንተርፔራይዜ ሇማቋቋም ወይ
ሀ. ሒደሽ ኢንተርፔራይዜ ከቅውም ወይ ማስፊፊት ሇማዴረግ
ዴማ ከስፊሔፌሔ ሇ. ከኢንተርፔራይ መስፊፊት የተዚመዯ
ሇ. ምስ ምስፌሔፊሔ ኢንተርፔራይዜ የቴክኖልጂ ሽግግር ስምምነት
ብዜተተሒሒ዗ ናይ ቴክኖልጂ ምስግጋር ሇማዋሌ፡፡
ስምምዕነት ንምውዕዒሌ፡፡ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከተጠቀሰው
2. ኣብዙ ዒንቀፅ እዙ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ማመሌከቻ ጋር አብረው መቅረብ
ተቐሚጡ ምስ዗ል ናይ መመሌከቲ ሔቶ የሚገባቸው
92
www.chilot.me
ሒቢሮም ክቐርቡ ዜግበኦም ሀ. አዱስ ኢንተርፔራይዜ ከሆነ

ሀ. ሒደሽ ኢንተርፔራይዜ እንተኾይኑ የመመስረቻ ፅሐፌ
መመስረቲ ፅሐፌ፣ ሇ. ማስፊፊት ከሆነ አጭር መግሇጫ
ሇ. ምስፌሔፊሔ እንተኾይኑ ሒፂር የአፇፃፀም ፔሮግራም
መግሇፅን ናይ ኣፇፃፅምኡ መዯብን ሏ. የዙህ አዋጅ አሊማዎች መሰረት
ሏ. ካብ ቀረፅ ነፃ ኮይኑ ክኣትወልም ናይ በማዴረግ ስሇሚጠቀሱ ላልች
ዜዯሌዩ መሳርሔታትን ኣቁሐትን ጉዲዮች፡፡
ዒይነትን ዋጋን
መ. ናይ ርእሰማሌ /ካፑታሌ/ መጠን
ረ. ናይዙ ኣዋጅ‟ዙ ዕሊማታት መሰረት
ዜገበሩ ካሌኦት ጉዲያት 3. የቀረበሇት የኢንቨስትመንት ጥያቄ ሊይ
3. እቲ ቤት ፅሔፇት ኣብ ሌዕሉ እቲ ዜቐረበ ውሳኔ ከመስጠት በፉት ፅሔፇት ቤቱ
ሔቶ ኢንቨስትመንት ውሳነ ቅዴሚ ምሃቡ በጉዲዩ ሊይ የባሇሙያ አስተያየት በአስራ
ናይ ሰብ ሙያ ርኢቶ ኣብ ውሽጢ 15 አምስት ቀናት ውስጥ እንዱሰጠው
መዒሌቲታት ንክወሃበለ ንዜምሌከቶ ኣካሌ ከሚመሇከተው አካሌ ይጠይቃሌ ፡፡
ይሒትት 4. የቀረበሇትን መረጃ በዙህ አዋጅ አንቀፅ 3
4. ኣብዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ዒንቀፅ 3 ተቐሚጦም ሊይ ከተመሇከቱት ዏሊማዎች አንፃር
ን዗ሇዉ ዕሊማታት መሰረት ብምግባር ኣብ‟ቲ ተገቢውን ግምገማ ካካሄዯ በኋሊ ፅሔፇት
ዜቐረበለ ሔቶ ገምጋም ምስ ኣካየዯ እቲ ቤቱ ያፀዯቀው ከሆነ ማመሌከቻውን
ቤት ፅሔፇት ውሳነ ይህበለ፡፡ ነቲ ሔቶ በተቀበሇ በስዴሳ/60/ ቀናት ውስጥ
ኢንቨስትመንት እቲ ቤት ፅሏፇት እንተዴኣ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ይሰጣሌ፡፡
ተቐቢሌዎ ምሌክታ ካብ ዜቐረበለ ዕሇት
ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 60 መዒሌታት ፌቓዴ
ኢንቨስትመንት ይወሃብ፡፡ 14 የኢንተርፔራይዜ ህጋዊ አመሰራረት
14 ሔጋዊ ኣመሰራርታ ኢንተርፔራይዜ ማንኛውም ኢንተርፔራይዜ በኢትዮጵያ
ዜኾነ ኢንተርፔራይዜ ብመሰረት ሔጊ ንግዱ የንገዴ ህግ መሰረት መቋቋም አሇበት፡፡
ኢትዮጵያ ይጣየሽ፡፡ 15 ምዜገባ
15 ምዜገባ ማንኛውም ኢንተርፔራይ ስራ ከመጀመሩ
ዜኾነ ኢንተርፔራይዜ ስራሔ ቅዴሚ ምጅማሩ አስቀዴሞ የኢትዮጵያ ንግዴ ህግ በሚዯነግገው
ብመሰረት ሔጊ ንግዴ ኢትዮጵያ ዗ቐምጦ መሰረት መመስረት አሇበት፡፡
ከመዜገብ ኣሇዎ 16 ፌቃዴ ስሇማውጣት
16 ፌቓዴ ምውፃእ 1. ማንኛውን ኢንተርፔራይዜ ስራ ከመጀመሩ
1. ዜኾነ ኢንተርፔራይዜ ስራሔ ቅዴሚ ከሚመሇከተው አካሌ የስራ ፇሊጊ ማግኘት
ምጅማሩ ኣግባብ ብ዗ሇዎ ሔጊ ካብ አሇበት
ዜምሌከቶ ኣካሌ ናይ ስራሔ ፌቓዴ ክወስዴ
ኣሇዎ፡፡ 2. የሚመሇከተው አካሌ የፇቃዴ ማመሌከቻ
2. ዜምሌከቶ ኣካሌ ናይ ፌቓዴ ሔቶ ክቐርበለ ሲዯርሰው ሇፇቃደ ብቁ የሚያዯርጉ
እንተል ፌቓዴ ንምርካብ ብቑዕ ዜገብሩ ፍርማሉቲዎችን አመሌካቹ አጠናቅቆ
ረቛሔቲ/ፍርማሉቲስ/ እቲ መምሌከታይ ካቀረበ በኋሊ በአስራ አምስት ቀን ውስጥ
እንተማሉኡ / እንተኣቅሪቡ/ ኣብ ውሽጢ ተጠየቀውን ፇቃዴ መስጠት አሇበት፡፡
15/ዒሰርተ ሒሙሽተ/ መዒሌቲታት ፌቓዴ
ክህብ ኣሇዎ፡፡ 17 የአፇፃፀም ሪፕርቶች ስሇማቅረብ
17 ናይ ኣፇፃፅማ ፀብፃብ /ሪፕርት/ ብዚዕባ
ምቅራብ 1. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ የቀረበ ባሇሀብት
1. ፌቓዴ ኢንቨስትመንት ዜተቐበሇ በዒሌ ፇቃደን ከተቀበሇበት ቀን ጀምሮ በስዴስት
93
www.chilot.me
ርእሰማሌ ፌቓዴ ካብ ዜወሰዯለ እዋን ወራት ውስጥ የኢንተርፔራዘን ወይም

ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 6 ኣዋርሔ ተግባራዊ መስፊፊቱን ተግባር መጀመር አሇበት፡፡
ምንቅስቃስ ክጅምር ኣሇዎ፡፡ ተቐባሌነት ተቀባይነት ባሇው ምክንያት በዙህ ጊዛ
ብ዗ሇዎ ምክንያት ክጅምር እንዴሔር ውስጥ ሇመጀመር ካሌቻሇ ፅሔፇት ቤቱ
዗ይክኢለ እቲ ቤት ፅሔፇት ክናወሏለ ጊዛውን እንዯአስፇሊጊነቱ ሉያራዜም
ይኽእሌ እዩ ይችሊሌ፡፡
2. ባሇሃብቱ የኢንተርፔራይዘን መቋቋም ወይ
2. በዒሌ ርእሰማሌ ከይዱ ምጥያሽ ወይ የመስፊፊት ሂዯት በሚመሇከተው መመሪያ
ምስፌሔፊሔ ኢንተርፔራይዘ ብዜምሌከት መሰረት በየጊዛው ሪፕርት ያቀርባሌ፡፡
እቲ ቤት ፅሏፇት ብ዗ውፅኦ መምርሑ
መሰረት በብእዋኑ ፀብፃብ/ሪፕርት/ ከቕርብ
ኣሇዎ፡፡ 18 ፇቃድችን ስሇመሰረዜ
18 ፌቓዴ ምስራዜ 1. በዙህ አዋጅ መሰረት የተሰጠ ማንኛውም
1. በዙ ኣዋጅ መሰረት ዜተውሃቦ ዜኾነ ፌቓዴ ፇቃዴ ፅሔፇት ቤቱ በቅዴሚያ በፅሐፌ
እቲ ቤት ፅሔፇት ኣቐዱሙ ብፅሐፌ ከፇቀዯ ሇላሊ ማዚወር ይችሊሌ
እንተፇቒደ ንካሉእ ሰብ ክዚወር ይካኣሌ
እዩ፡፡ 2. ከሚከተለት ጥፊቶች አንደ ተፇጽሞ ቢገኝ
2. ካብዙ ቀፂለ ተ዗ርዙሮም ዗ሇዉ ጥፌኣታት ፅሔፇት ቤቱ ማንኛውን የተሰጠ ፇቃዴ
እንተዴኣ ተፇፂሙ እቲ ቤት ፅሏፇት ንዜሃቦ ይሰርዚሌ፡፡
ፌቓዴ ክስርዜ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሀ. በማታሇሌ የሀሰት ማስረጃ በማቅረብ
ሀ. አጭበርቢሩ ናይ ሒሶት መረዲእታ ወይም የተጭበረበረ መግሇጫ
዗ቅረበ ወይ ዴማ ምጭብርባር መሰረት በማቅረብ የተገኘው ከሆነ
ዜገበረ መግሇፂ ዗ቅረበ፣ ሇ. ፅሔፇት ቤቱ አስቀዴሞ ሳይስማማበት
ሇ. እቲ ቤት ፅሏፇት ቅዴም ክብሌ ማንኛውን ፇቃዴ ወይም መበት ሇላሊ
዗ይተሰማማዒለ ፌቓዴ ወይ መሰሌ ወገን ተሊሌፍ ከተገኘ
ንካሌእ ወገን ተመሒሊሉፈ እንተዴኣ
ተረኺቡ፣ ሏ. የተሰጡት ማበረታቻዎች መብቶች፣
ሏ. ንመበረታትዑ ተባሂልም ዜተውሃቡ ከም መሬት ፣ ውሃ ወይም የተሇያዩ
መሬት ማይ ዜመሰለ መሰሊት ወይ ዴማ አገሌግልት ከታቀዯሊቸው አሊማ ውጭ
ካሌኦት ግሌጋልታት ካብ ሇላሊ ሰው ተሰጥተው ወይም ከላሊ
ዜተተሇመልም ዕሊማ ወፃኢ ንካሉእ ሰብ ተግባር ውሇው የተገኙ እነዯሆነ፣
እንተተዋሂቦም ወይ ዴማ ንካሉእ
ተግባር ውዑልም እንተተረኺቦም፣ መ. ማንኛውም ኢንተርፔራይዜ ወይም
መ. ዜኾነ ሒደሽ ኢንተርፔራይዜ ወይ ዴማ መስፊፊት በዙህ አዋጅ አንቀፅ 17
መስፌፊሔ ኣብ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ተ.ቁ 1 ሊይ በተተመነሇት ጊዛ ውስጥ
ዒንቀፅ 17 ቁ. 1 ብዜተቐመጠለ እውን ሇመቋቋም ሳይችሌ ሲቀር ወይም
ክጅምር እንተ዗ይኪኢለ ወይ ዴማ ኣብ መስራት ቢያቆም
መንጎ ጠጠው እንተኢለ ረ. የአከባቢ መበከሌ ሲያዯርስ
ረ. ናይ ከባቢ ምምራዜ እንተስዑቡ 3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 የተዯነገጉት
3. ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ እዙ ኣብ ንኡስ ቁፅሪ 2 እነዯተጠበቁ ሆነው ፅሔፇት ቤቱ
ዜተጠቐሰ ከም዗ል ኮይኑ፣ እቲ ቤት ፅሔፇት ፇቃዯኝነት ከመሰረዜ በተጨማሪ
እቲ ፌቓዴ ዜወሰዯ ኢንቨስተር ዜረኸቦም ኢንቨስተሩ ያገኛቸውን ገን዗ብ ነክ
ገን዗ብ ተንከፌ ዜኾኑ ጥቅምታት ክምሇሱ ጥቅሞች ተመሊሽ እንዱሆኑና እንዱሁም
ክገብር ከምኡ‟ውን ኣብ ጥቅሚ ዜውዒለ ጥቅም ሊይ የዋለ ማበረታቻዎችና
መበረታትዑ ክትክኡ ክግዯዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ መብቶች እንዱተኩ ማስገዯዴ ይችሊሌ፡፡
94
www.chilot.me
4. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት

4. ኣብዙ ዒንቀፅ እዙ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ፇቃደን ከመሰረዜ በተጨማሪ እንዯ
ከምዜተጠቐሰ ከከም ኩነታቱ ናይ‟ቲ ዴርጊቱ ባህርይ አግባባቸው የወንጀሇኛ
ዜተፇፀመ ጥፌኣት ፌቓዴ ብምስራዜ ሒሉፈ መቅጫ ህግ ዴንጋጌዎች መሰረት
ብመሰረት ገበነኛ መቅፅዑ ሔጊ ኣብ ቤት በጥፊተኛው ሊይ የወንጀሌ ክስ ሉመሰርት
ፌርዱ ናይ ገበን ክሲ ክምስረት ይኽእሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
19 ስሇ አቤቱታ አቀራረብ
19 ጥርዒን ምቅራብ 1. ጽሔፇት ቤቱ በሰጠው ማንኛውም ውሳኔ
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ብዜህቦ ውሳነ ቅሬታ ዗ሇዎ ቅር የተሰኘ ባሇሀብት ውሳኔውን በተቀበሇ
በዒሌ ርእሰማሌ እቲ ውሳነ ካብ ዜተውሃበለ በአስር 10 ቀናት ውስጥ ቅሬታውን ሇቦርዴ
ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 10 መዒሌታት ማቅረብ ይችሊሌ፡፡
ጥርዒኑ ናብ‟ቲ ቦርዴ ክቐርብ ይኽእሌ እዩ፡፡ 2. ቦርደ የቀረበሇትን ቅሬታ ከመረመረ በኋሊ
2. እቲ ቦርዴ ነቲ ጥርዒን ምስ ገምገመ ዜህቦ የሚሰጠው ውሳኔ የመጨረሻና የፀና
ውሳነ ናይቲ መወዲእታ ይኸውን፣ ብኡ ዴማ ይሆናሌ፡፡
ይፀንዕ 3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 የተዯነገገውን
3. ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ እዙ ዗ል ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ፌርዴ ቤቶች/ግሇሰቦችን መብት ሇማስከበር
ተቐሚጡ ዗ል ፣ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ውሌቀ ያሊቸው ስሌጣን የሚሽር አይዯሇም፡፡
ሰብ መሰሌ ንምኽባር ንዜተውሃቦም ስሌጣን
ዜሰርዜ ኣይኮነን፡፡ ምዕራፌ አራት
ምዕራፌ ኣርባዕተ የክሌለ መንግስት ሇኢንቨስትመንት ያሇውን
ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ ኣብ ኢንቨስትመንት ተሳትፍ
ዜሀሌዎ ተሳትፍ 20. የክሌለ መንግስት ሇብቻው ወይም ከግሌ
20. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ንበይኑ ወይ ዴማ ምስ ባሇሀብቶች በቅንጅት ኢንቨስት
ናይ ውሌቀ ኢንቨስተራት ብምጥማር ሇማዴረግ በሚፇሌግበት ጊዛ በዙህ አዋጅ
ር/ማሌ ክዋፌር/ኢንቨስት ክገብር/ አንቀፅ 13ና 14 የተወሰኑትን ተፇፃሚ
እንተዯሌዩ ኣብዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ዒንቀፅ ይሆናለ፡፡
13 ን 14ን ዜተቀመጡ ተፇፃምነት
ይህሇዎም፡፡ ምዕራፌ አምስት
ምዕራፌ ሒሙሽተ 21. ኢንቨስትመንት አስተዲዯር
21 ምምሔዲር ኢንቨስትመንት የኢንቨስትመንት አስተዲዯር የሚከተለት
ምምሔዲር ኢንቨስትመንት እዝም ዜስዕቡ ክፌልች ይኖሩታሌ
ኣካሊት የህሌዉዎም ሀ. የክሌለ የኢንቨስትመንት ቦርዴ
ሀ. ናይ‟ቲ ክሌሌ ቦርዴ ኢንቨስትመንት ሇ. የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት
ሇ. ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ሏ. የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት ኃሊፉ
ሏ. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት መ. አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች
መ. ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት 22 የኢንቨስትመንት ቦርዴ
22 ቦርዴ ኢንቨስትመንት፣ 1. የፅሔፇት ቤቱን ስሌጣንና ተግባራት
1. ንስሌጣን፣ ተግባርን ኣፇፃፅማ ስራሔን ቤት አፇፃፀም በበሊይነት የሚከታተሌና
ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ብሊዕሇዋይነት የሚቆጣጠር የኢንቨስትመንት ቦርዴ
ዜመርሔን ዜቆፃፀርን ናይ ክሌሌ ቦርዴ ይኖራሌ፡፡
ኢንቨስትመንት ይህለ 2. ቦርዴ ተጠሪነቱ ሇክሌለ ምክር ቤት ስራ
2. እቲ ቦርዴ ኢንቨስትመንት ተፀዋዕነቱ አስፇፃሚ ሆኖ የሚከተለት አባሊት
ንፇፃሚ ኮሚቴ ቤት ምኽሪ እቲ ክሌሌ ኮይኑ ይኖሩታሌ፡፡
እዝም ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ፡፡ ሀ. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ሉቀመንበር …..
ሀ. ናይ‟ቲ ክሌሌ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣቦወንበር
95
www.chilot.me
…….ኣካቢ ሰብሳቢ
ሇ. ሒሊፉ ቢሮ ትሌምን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን . ሇ. የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ኃሊፉ …
. . . . .ም/ኣካቢ ም/ሰብሳቢ
ሏ. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ… ኣባሌ ሏ. የፊይናንስ ቢሮ ኃሊፉ…. ኣባሌ
መ. ሒሊፉ ቢሮ ሌምዒት ሔርሻ ክሌሌ ትግራይ መ. የእርሻ ሌማት ቢሮ ኃሊፉ…. አባሌ
……ኣባሌ
ረ. ሒሊፉ ቢሮ ሌምዒት ተፇጥሮኣዊ ሃብትን ረ. የተፇጥሮ ሀብት የአከባቢ ጥበቃ ቢሮ ኃሊፉ
ዕቀባ ከባቢን ክሌሌ ትግራይ……. ኣባሌ …….አባሌ
ሰ. ሒሊፉ ቢሮ ኢንደስትሪን ኢዯ ጥበብን ክሌሌ ሰ. የኢንደስትሪና እዯጥበባት ቢሮ ኃሊፉ…. አባሌ
ትግራይ….. ኣባሌ
ሸ. ሒሊፉ ቢሮ መዒዴንን ኢነርጅን ክሌሌ ሸ. የማእዴንና ኢነርጂ ቢሮ ኃሊፉ ……አባሌ
ትግራይ …..ኣባሌ
ቀ. ሒሊፉ ቢሮ ቱሪዜም ክሌሌ ትግራይ …ኣባሌ ቀ. የቱሪዜም ቢሮ ኃሊፉ ….ሸሸአባሌ
ቐ. ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ነጋድ….. ኣባሌ
በ. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት
……..ኣባሌን ፀሒፌን
ተ. ምስ ናይ ኢንቨስትመንት ስራሔቲ ርክብ ተ. ከኢንቨስትመንት የስራ መስኮች ግንኙነት
ካብ ዗ሇዎም ኣካሊት በቲ ቦርዴ ዜምረፁ ክሌተ ካሊቸው አካሊት በቦርዴ የሚመረጡ ሁሇት አባሊት
ኣባሊት … ኣባሊት …. ኣባሊት
23 ናይ ቦርዴ ኣኼባታት 23 የቦርዴ ሰብሳቢዎች
1. እቲ ቦርዴ ከከም ኣዴሊይነቱ ክእከብ ይኽእሌ 1. ቦርዴ እነዯስራው አስፇሊጊነት ሇመሰብሰብ
እዩ፡፡ ኮይኑ ግና ኣብ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ስሩዕ የሚችሌ ሲሆን በወር አንዴ ጊዛ መዯበኛ
ኣኼባ ይህሌዎ ስብሰባ ይኖረዋሌ፡፡
2. እቲ ኣካቢ/ኣቦ ወንበር/ ናይ‟ቲ ቦርዴ ስሩዕ 2. ሰብሳቢው ቦርደን ሇስብሰባ የሚጠራ ሲሆን
ይኹን ዗ይስሩዕ ኣኼባታት ይዕዴም ንሱ እሱ በማይገኝበት ጊዛ ምክትሌ ሰብሳቢው
ኣብ዗ይህሌወለ ምክትሌ ኣካቢ /ኣቦወንበር/ የቦርደን ስበሰባዎች ሇመጥራት ይችሊሌ፡፡
ናይ‟ቲ ቦርዴ ኣኼባ ይዕዴም፡፡ ክሌቲኦም ሰብሳቢውና ምክትሌ ሰበሳቢው
ኣብ ዗ይህሌዉለ እዋን ኣቦ ወንበር ዜወከለ በማይገኙበት ጊዛ ሰብሳቢው የሚወክሇው
ሰብ ኣኼባ ይዕዴም፡፡ አባሌ ስበሰባ ሇመጥራት ይችሊሌ፡፡
3. ነቲ ኣካቢ ሒዊሱ ካብ ኣባሇት ቦርዴ ክሌተ 3. ሰበሳቢውን ጨምሮ ከቦርዴ አባሊት ውስጥ
ሲሶ 2/3 እንተዯኣ ተረኺቦም ምሌኣተ ሁሇት ሶስተኛ 2/3 የሚሆኑ በስበሰባው ሊይ
ጉባኤ ይማሊእ ሲገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሞሊሌ፡፡
4. ናይ‟ቲ ቦርዴ ውሳነታት ብናይ ተኣከብቲ 4. የቦርደ ውሳኔዎች የሚፀኑት በስብሰባው
ናይ ዴምፂ ብሌጫ ይኸውን፡፡ ማዕረ ዴምፂ ሊይ የተገኙ አባሊት በሚሰጡት ዴምፅ
እንተኾይኑ ኣቦ ወንበር ዜዯገፍ ይስዕር፡፡ ብሌጫ መሰረት ይሆናሌ፡፡ እኩሌ ዴምፅ
ከተገኘ ሉቀመንበሩን የዯገፇውን ውሳኔ
ይፀናሌ፡፡
5. እዝም ሌዕሌ ኢልም ዜተጠቐሱ ከም዗ሇዉ 5. ከሊይ የተመሇከተውን እንዯተጠበቀ ሆኖ
ኮይኖም እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ዜርዜር ቦርደ ዜርዜር የስበሰባ ስነ ስርዒት
ኣሰራርሒታት ከውፅእ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሇማውጣት ይችሊሌ፡፡
24 ተግባርን ሒሊፌነትን ቦርዴ ኢንቨስትመንት 24 የኢንቨስትመንት ቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ኣብ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ዜተቐመጡለ ሒሊፇነት ኩለ በዙህ አዋጅ የተሰጡትን ስሌጣን እንዯተጠበቁ
ከም዗ሇዎ ኮይኑ ቦርዴ ኢንቨስትመንት ክሌሌ ሆነው የትግራይ ክሌሌ ኢንቨስትመንት ቦርዴ
ትግራይ እዝም ዜስዕቡ ተግባራትን ሒሊፌነትን የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፡፡
ይህሌዉዎ፡፡
96
www.chilot.me
1. ንስሌጣን ተግባርን ኣፇፃፅማን ቤት ፅሔፇት 1. የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት ስሌጣንና

ኢንቨስትመንት ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፣ ተግባር አፇፃፀም በበሊይነት ይከታተሊሌ
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፡፡ ይቆጣጠራሌ
2. ኣዋጃትን ዯንብታትን ኢንቨስትመንት 2. የኢንቨስትመንት አዋጆችና ዯንቦች
ንምትግባር ዗ኽአለ መምረሑታት ሇመተግበር የሚያስችለ መመሪያ
ተዲሌዮም ክፀዴቅ ይገብር፡፡ ተ዗ጋጅተው እንዱፀዴቁ ያዯርጋሌ
3. ናይ‟ቲ ክሌሌ ምምሔዲር ምስ ሰብ ርእሰማሌ 3. የክሌለ አስተዲዯር ከግሌ ባሇሀብቶች ጋር
ውሌቀ ሰባት ብሽርክና ተግባራዊ ንዜገብሮ በሽርክና የሚያዯርገውን ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት የፅዴቅ ያፀዴቃሌ
4. ብሰብ ርእሰማሌ ንዜቐርቡ ናይ 4. ከኢንቨስተሮች የሚቀርቡትን አቤቱታዎች
ኢንቨስትመንት ጥርዒናት ይምርምር፣ ውሳነ ይመረምራሌ ውሳኔም ይሰጣሌ
እውን ይህብ
5. ናይቲ ክሌሌ ናይ ኢንቨስትመንት መሬት 5. ሇኢንቨስትመንት የሚውሌ የክሌለ መሬት
ክራይ ክፌሉት መጠንን በብናይ ስራሔ ክራይ መጠንና በተሇያዩ የስራ መስኮች
መዲዩ ክህበለ ዜኽእሌ ናይ ኮንትራት ጊዛን ሉኖሩት የሚችሇውን የኮንትራት ጊዛ
ይውስን ይወስናሌ፡፡
6. ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ንዜህቦ 6. ፅሔፇት ቤቱ ሇሚሰጠው አገሌግልት
ግሌጋልት ናይ ዜግባእ ክፌሉት መጠን ሉያስከትሌ የሚችሇውን ተመጣጣኝ
ይውስን የአገሌግልት ዋጋ ይወስናሌ፡፡
7. እቶም ኣብ ናይ ማእኸሊይ መንግስቲ ኣዋጅ 7. በማዕከሊዊ መንግስት የኢንቨስትመንትን
ተቐሚጦም ዗ሇዉ መተባብዑታት ከም዗ሇዉ አዋጅ ውስጥ የተጠቀሱትን ማበረታቻዎች
ኮይኖም ኣብ ወዴዒዊ ኩነታት ናይ‟ቲ ክሌሌ እንዯተጠበቁ ሆነው የክሌለ ሁኔታ መሰረት
ዜተዯረኸ ተወሳኺ መተባብዑ ዗ዴሌዮም በማዴረግ ተጨማሪ ማበረታቻዎች
ዒይነታት ኢንቨስትመንት ይውስን፡፡ የሚያስፇሌጋቸው የስራ መስኮች
ይወስናሌ፡፡
8. ኣብ መንጎ ቤት ፀሏፇት ኢንቨስትመንት 8. የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤትና ክሌልች
ካሌኦት ቢሮታትን ክህለ ዜግበኦ ናይ ስራሔ ቢሮዎች ሉኖሩ የሚገባው የስራ ግንኙነት
ርከብ ይሔንፅፅ፣ ይውስን፡፡ ይወስናሌ፡፡
9. በቢ ዝብኡ ዜግበር ናይ ኢንቨስትመንት 9. በየዝኑ የሚዯረግ የኢንቨስትመነትን
ምንቅስቃስ ሚዚን ንክህለ ኣዴሊይ ፃዕርን እንቅስቃሴ ሚዚን እነዱጠብቅ ጥረትና
ዯገፌን ይገብር፡፡ ዴጋፌ ያዯርጋሌ፡፡
10.ዒመታዊ መዯብ ስራሔን ባጀትን ቤት 10.የፅህፇት ቤቱ አመታዊ የስራ እቅዴና
ፅሔፇት ኢንቨስትመንት የፅዴቅ በጀት ያፀዴቃሌ
11.ብማእከሊይ መንግስትን ብናይ ክሌሌ 11.በማዕከሊዊ መንግስትና በክሌሌ የሚወጡ
መንግስትን ንዜወፅኡ ኣዋጃትን አዋጆችና መመሪያዎች ተፇፃሚነታቸው
መምርሑታትን ተፇፃምነቶም ይከታተሌ ይከታተሊሌ
12.ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 12.የጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ ሇምክር ቤት
ብምምሌማሌ ናብ ቤት ምኽሪ ክሌሌ በማቅረብ እንዱሾም ያዯርጋሌ
ትግራይ ኣቅሪቡ የሽውም፡፡
13.ከከም ኣዴሊይነቱ ንዜተወሰነ ተግባሩን 13.ቦርዴ ተግባሩንና ስሌጣኑን እንዯ
ሒሊፇነቱን ናብ ሒሊፉ ቤተ ፅሔፇት አስፇሊጊነቱ በከፉሌ ሇጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ
ኢንቨስትመንት ከመሒሊሌፌ ይኽእሌ በውክሌና ሉሰጥ ይችሊሌ
14.ናይ‟ቲ ቦርዴ ናይ ስራሔ ምንቅስቃስ ፀብፃብ 14.የቦርደ የስራ እንቅስቃሴ ሪፕርት ሇክሌለ
ሪፕርት ናብ ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይን ምክር ቤትና ሇማአከሊዊ መነግስት
ናብ ሃገራዊ ቦርዴ ኢንቨትመንትን የቅርብ፡፡ የኢንቨስትመነት ፅሔፇት ቤት ያቀርባሌ፡፡
97
www.chilot.me
25 ምቋም ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 25 የፅህፇት ቤቱ መቋቋም

1. ቤተ ፅሏፇት ኢንቨስትመንት ብሄራዊ ክሌሌ 1. የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት በዙህ
ትግራይ በዙ ኣዋጅ እዙ ቆይሙ ኣል አዋጅ ተቋቁሟሌ፡፡
2. እቲ ቤት ፀሏፇት ተፀዋዕነቱ ንናይ ከሌሌ 2. ጽሔፇት ቤቱ ተጠሪነቱ ሇክሌለ
ቦርዴ ኢንቨስተመንት እዩ፡ ኢንቨስትመነት ቦርዴ ይሆናሌ፡፡
26 ስሌጣንን ሒሊፌነትን እቲ ቤት ፅሔፇት 26 የፅሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
1. ኣብዙ ኣዋጅ እዙ ዜተጠቐሱ ዒሊማታትን 1. በዙህ አዋጅ የተ዗ረ዗ሩትን
ተግባራትን ኢንቨስትመንት ማአኸሌ ኮይኑ የኢንቨስትመንት ዒሊማዎችና ተግባሮች
ይመርሔ በማዕከሌነት ይመራሌ
2. ዜቐርቡለ ሔቶታት ኢንቨስትመንት 2. በማዕከሊዊ መንግስትና በክሌለ መንግስት
ብመሰረት ኣዋጅ ኢንቨስትመነት ማእኸሊይ የሚወጡትን አዋጆች መሰረት በማዴረግ
መንግስትን ክሌሌዊ መንግስትን ብቑዒት የሚቀርቡሇትን የኢንቨስትመንት
ምዃኖም ብምርገጋፅ ፇቓዴ ጥያቄዎች ፇቃዴ ይሰጣሌ፡፡
ኢንቨስትመንት ይህብ
3. ናይቲ ክሌሌ ተፇጥሮኣዊ ሃብትን 3. በክሌለ ውስጥ የሚገኘውን የተፇጥሮ
ማዒዴናትን ዜመስረቶም ኢንቨስትመንት ሃብትና የማዕዴናት ክምችቶች መረጃዎች
ዜዕዴሙ መረዲእታታት ይእክብ የጠናኽርን ይሰበስባሌ፣ የአገር ውስጥ ባሇሃብቶች
ንዯቂ ሃገር ሰብ ርእሰማሌ ክጥቀምልም እንዱጠቀሙበት ያዯርጋሌ እንዱሁም
ይገብርን ተግባራዊ ክኾኑ ዜኽእሌለ ተግባራዊ ሉሆኑ የሚችለትን ፔሮጀክቶች
ፔሮጀክትታት ኣፅኒዐ ዴማ ንሰብ ርእሰማሌ በማጥናት ሇባሇሃብቶች ያስተዋውቃሌ፡፡
የፊሌጥ፡፡
4. ናይ ኢንቨስትመንት ፇቓዴ ዜተውሃቦም 4. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ የተሰጣቸው
ሰብ ርእሰማሌ ዗ቅርበዎም ናይ መበረታትዑ ባሇሃብቶች የሚያቀርቡትን ማበረታቻ
ሔቶታት በዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜተዯገፇ ምዃኑ ጥያቄዎች በዙህ አዋጅ የተዯገፇ መሆኑን
ብምርግጋፅ ይውስን፡፡ በማረጋገጥ ይወስናሌ፡፡
5. ኣብ ንኢንቨስተራትን እቲ ጉዲይ 5. በባሇሃብቶችናጉዲዩ የሚመሇከታቸው
ዜምሌከቶም ኣካሊት ምምሔዲር እቲ ክሌሌን የክሌለ አስተዲዯር አካሊት መካከሌ
ስራሔቲ ኢንቨስትመንት የተሒባብርን የኢንቨስትመንት ተግባሮችን ማስተባበር፣
ይከታተሌን፡፡ መከታተሌና መቆጣጠር
6. አብቲ ክሌሌ ንዜካየዴ ስራሔቲ 6. በክሌለ ሇሚካሄዯውን የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ግቡእ ግሌጋልት ይህብ ስራዎች ተገቢውን ግሌጋልት ይሰጣሌ
7. ኢንቨስትመንት ዜምሌከቱ መምርሑታትን 7. ኢንቨስትመንት የሚመሇከቱ
ዯንብታትን ኣዲሌዩ ንቦርዴ የቅርብ መመሪያዎችና ዯነቦች በማ዗ጋጀት ሇቦርዴ
እንተፀዱቑ ተግባራዊ ይገብር ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅም ተግባራዊ ያዯርጋሌ
8. ኢኮኖሚያዊ ፕሉሲን ስትራተጂን ክሌሌ 8. የትግራይ ክሌሌ የኢኮኖሚ ፕሉሲና
ትግራይ መሰረት ዜገበረ ረቂቅ ፕሉሲ ስትራቴጂ መሰረት በማዴረግ
ኢንቨስትመንት የዲለ የኢንቨስትመንትን ፕሉሲ ረቂቅ ያ዗ጋጃሌ
9. ዜተፇሊሇየ ዒውዯ መፅናዕቲ ሰሚናራትን 9. የተሇያዩ አውዯ ጥናቶች፣ ሰሜናሮችና
ስሌጠናታትን ንዜምሌከቶም ኣካሊት የዲለ፡፡ ስሌጠናዎች ሇሚመሇከታቸው አካልች
ያ዗ጋጃሌ
10.ናይ ስርሐ ኣፇፃፅማ ብዜምሌከት ፀብፃብ 10.የስራው አፇፃፀም ሪፕርት ሇክሌለ ስራ
/ሪፕርት/ ናብ ፇፃሚ ኮሚቴ እቲ ክሌሌን አስፇፃሚ ኮሚቴ ሇክሌለ ኢንቨስትመንት
ቦርዴ ኢንቨስትመንትን የቅርብ፡፡ ናይቲ ቦርዴና ሇማዕከሊዊ መንግስት
ፀብፃብ ቅዲሔ ናብ ቤት ፅሔፇት የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት ይሌካሌ፡፡
ኢንቨስትመንት ኢትዮጵያ ይሌእኽ፡፡
98
www.chilot.me
11.ካሌኦት ንዕሊማታት እዙ ኣዋጅ‟ዙ መሰረት 11.የዙህ አዋጅ አሊማዎች ሇማከናወን አስፇሊጊ

ዜገበሩ ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ የሆኑትን ላልች ተግባሮች ሁለ
ይፇፅማሌ፡፡
27 ተግባርን ሒሊፌነትን ሒሊፉ ቤት ፀሔፇት 27 የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት ኃሊፉ ስሌጣንና
ኢንቨስትመንት ተግባር
1. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 1. የጽህፇት ቤቱ ኃሊፉ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ብመቅረባይነት ኣቦ ወንበር ፇፃሚ ኮሚቴ ኮሚቴ ሉቀመንበር አቅራቢነት በምክር
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ በቲ ቤት ምኽሪ ቤቱ የሚሾም ሆኖ ቦርዴ በሚሰጠው
ዜሽየም ኾይኑ፣ ቦርዴ ኢንቨስትመንት እቲ ጠቅሊሊ መመሪያ መሰረት የፅህፇት ቤቱ
ክሌሌ ብዜህቦ ሒፇሻዊ መምርሑ መሰረት ስሌጣንና ተግባር በበሊይነት ይመራሌ
ስራሔን ምምሔዲርን እቲ ቤት ፅሔፇት
ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፡፡
2. ኢንቨስትመንት ብዜምሌከት ማአኸሊይ 2. ኢንቨስትመንትን በተመሇከተ ማዕከሊዊ
መንግስትን ምምሔዲርን እቲ ክሌሌን ናይ መንግስትና የክሌለ አስተዲዯር
዗ውፅእዎም ኣዋጃትን ዯንብታትን ኣፇፃፅማ የሚያወጡትን አዋጆችና ዯንቦች አፇፃፀም
ብቐረባ ይከታተሌ፡፡ በቅርብ ይከታተሊሌ
3. ኢንቨስትመንት ዜምሌከት ናይ ፕሉሲ 3. ኢንቨስትመንት በተመሇከተ የፕሉሲ
ሒሳብ ብምሔንፃፅ ውሳነ ንክወሃበለ ናብ ሏሳቦች ውሳኔ እንዱሰጥበት ሇክሌለ
ቦርዴ ኢንቨስትመንት እቲ ክሌሌ የቅርብ፡፡ ኢንቨስትመንት ቦርዴ ያቀርባሌ
4. ኢንቨስትመንት ብዜምሌከት ኣዴሊይ 4. ኢንቨስትመንት በተመሇከተ አስፇሊጊ
መረዲእታታትን ምኽርን ንሰብ ርእሰማሌ መረጃዎችን ሇባሇሃብቶች ያቀርባሌ
ይህብ
5. ብሽም እቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ዜግበሩ ናይ 5. በጽህፇት ቤቱ ስም የሚዯረጉትን
ዜኾኑ ስምምዒትን ውዕሊትን ሰነዲት ማናቸውን ስምምነቶችና የውሌ ሰነድች
ይፌርም፡፡ ይፇራረማሌ
6. ትሌምን ባጀትን እቲ ቤት ፅሔፇት ናብ 6. የጽህፇት ቤቱ እቅዴና በጀት በማ዗ጋጀት
ቦርዴ ኢንቨስትመንት እቲ ክሌሌ የቅርብ ሇቦርደ ያቀርባሌ፡፡ የማፅዯቅ ስሌጣን ባሇው
ናይ ምፅዲቕ ስሌጣን ብ዗ሇዎ ኣካሌ አካሌ ሲፀዴቅ በተግባር ያውሊሌ፡፡
ምስፀዯቀ ኣብ ግብሪ የውዕሌ፡፡
7. በብሰሇስተ ወርሑ ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ 7. በየሶስት ወሩ የጽህፇት ቤት የስራ
ስራሔ ምንቅስቃስ ፀብፃብ ናብ ቦርዴ እንቅስቃሴ ሇቦርዴ ያቀርባሌ፡፡
ኢንቨስትመንት እቲ ክሌሌ የቅርብ
8. ንመመሒዯሪ ሔጊ ሰራሔተኛታት መንግስቲ 8. የመንግስት ሰራተኞችን አስተዲዯር ህግ
መሰረት ብምግባር ሰራሔተኛታት ይቆፅር መሰረታዊ መርሆዎችን በመከተሌ
የመሒዴር ከምኡ እውን የሰናብት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
ያሰናብታሌ፡፡
9. ብሽም እቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ባንኪ ሑሳብ 9. በጽህፇት ቤቱ ስም የባንክ ሂሳብ
ይኸፌት የንቀሳቅስ ይከፌታሌ፣ ያንቀሳቅሳሌ
10.ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ዜግበር ርክብ ነቲ 10.ጽህፇት ቤቱ በሶስተኛ ወገኖች ዗ንዴ
ቤት ፅሏፇት ይውክሌ ይወከሊሌ
11.ነዙ ኣዋጅ‟ዙ ተግባራዊ ንምግባር ኣዴሇይቲ 11. ይህን አዋጅ ተግባራዊ ሇማዴረግ ፕሉሲ
ኣብዜኾኑ ፕሉሲ ተንከፌ ጉዲያትን በቲ ነክ የሆኑ ጉዲዮችና በቦርዴ መወሰን
ቦርዴ ክውሰኑ ኣብ ዜግበኦም ጉዲያትን ናይ የሚገባቸው ጉዲዮች የውሳኔ ሀሳብ ሇቦርዴ
ውሳነ ርኢቶ ነቲ ቦርዴ የቅርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
ምዕራፌ ሽደሽተ ምዕራፌ ስዴስት
99
www.chilot.me
ኩነታት ፊይናንስ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት የጽሔፇት ቤቱ ፊይናንስ በተመሇከተ

28 ፌሌፌሌ ፊይናንስ 28 የገቢ ምንጭ
1. እቲ ቤት ፅሔፇት እዝም ዜስዕቡ ፌሌፌሊት 1. ጽህፇት ቤቱ ከዙህ ቀጥል ከተ዗ረ዗ሩት
እቶት ይህሌዉዎ፣ ምንጮች የሚገኝ ገቢ ይኖረዋሌ
ሀ. መንግስቲ ንዜምዴበለ በጀት ሀ. መንግስት በጀት መዴቦ የሚሰጠውን
ገን዗ብ
ሇ. ካብ ግሌጋልት ዜእክቦ ገን዗ብ ሇ. ከአገሌግልት የሚሰበስበውን ገን዗ብ
ሏ. ካብ ዜኾነ ካሌእ ፌሌፌሌ ዜረኽቦ ሒገዜን ሏ. ከማናቸውም ላሊ ምንጭ የሚያገኘውን
ውህብቶን ገቢ እርዲታና ስጦታ
2. ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/1/
ዜተቐመጡ ፌሌፌሊት ዜተኣከበ ገን዗ብ ከተመሇከቱት ምንጮች የተሰበሰበውን ገቢ
ኣብዙ ኣዋጅ ንዜተቐመጡ ዒሊማታት እቲ ፅሔፇት ቤቱ በዙህ አዋጅ ውስጥ
ቤት ፅሔፇት መፇፀሚ ይኸውን ሇተጠቀሱት አሊማዎችና ተግባሮች
ማስፇፀሚያ ይጠቀምበታሌ፡፡
3. በዙ ዒንቀፅ እዙ መሰረት እቲ ቤት ፅሏፇት 3. በዙህ አንቀፅ መሰረት የተገኘውን የፅህፇት
ዜረኸቦ ገን዗ብ ብዯንብን መምርሑን ቢሮ ቤት ገን዗ብ በፊይናንስ ቢሮ ዯንብና
ፊይናንስ ይመሒዯር፡፡ መመሪያ መሰረት ይተዲዯራሌ፡፡
ምዕራፌ ሸሞንተ ምዕራፌ ሰባት
29 ኣብ ሃፌቲ ማእዴን ዜግበር ኢንቨስትመንት 29 በማእዴን ስሇሚዯረግ ኢንቨስትመንት
ዕሊማታትን መሰረታዊ መምርሑታትን እዙ የዙህን አዋጅ አሊማዎችና መሰረታዊ
ኣዋጅ እዙ መሰረት ብምግባር ኣብ ክፌሇ ቁጠባ መርሆዎች በመከተሌ በማዕዴን ክፇሇ ኢኮኖሚ
ማዕዴን ርእሰማሌ ዜዋፇሩለ /ኢንቨስት ኢንቨስት ስሇሚዯረግበት ሁኔታና ማበረታቻ
ዜገብርለ/ ኩነታትን ኣፇቓቕዲ መበረታትዕን አፇቃቀዴ አግባብ ባሇው የማእዴን ህግ
ብመሰረት ሔጊ ሃፌቲ መዒዴን ዜውሰን መሰረት ይወሰናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
30 ናይ ምትሔብባር ጉቡእ 30 የመተባበር ግዳታ
ኣብ ውሽጢ እዙ ኣዋጅ እዙ ዜተዯንገጉ ጉዲያት በዙህ አዋጅ ውስጥ በተዯነገጉት ጉዲዮች ሊይ
ዜምሌከቶ ኣካሌ ኩለ ናይ ምትሔብባር ግቡእ የሚመሇከተው አካሌ የመተባበር ግዳታ
ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
31 እዙ ኣዋጅ እዙ ዜፀንዒለ እዋን 31 አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ እዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ተፇፃሚ ቀን ከምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ከሌሌ ምክር ቤት ሉቀመንበር

8 መስከረም 1987 ዒ.ም 8 መስከረም 1987 ዒ.ም
100
www.chilot.me
2ይ ዒመት ቁፅሪ 13 መቐሇ ታህስስ 1987 ዒ.ም


ቁፅሪ ኣዋጅ 13/1987 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 13/1987

ቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ኦዱትና ቁጥጥር ፅሔፇት
ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ቤት ሇማቋቋም የወጣ ኣዋጅ
ናይ ክሌሌና ሰብኣዊን ተፇጥሮኣዊን ሃብቲ የክሌለ ሰብኣዊና ተፇጥሮኣዊ ሃብት

ንረብሒ ሔብረተሰብና ብግቡእ ምውዒለን ካብኡ በኣግባቡ ሇህብረተሰቡ ጥቅም መዋለን፣
ሒሉፈ ዴማ ንክሌሌና ብማእኸሊይ መንግስቲ፣ ከዙያም አሌፍ ሇክሌለ በማእከሊዊ
ብናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲን ህዜብን ዜምዯብ መንግስትና በክሌለ መንግስትና ህዜብ
በጀት ብዜግባእ ኣብ ስራሔ ምውዒለ ቁፅፅር የሚመዯበው በጀት በኣግባቡ ስራ ሊይ መዋለ
ክግበረለ ስሇ዗ሇዎ፣ ቁጥጥር ሉዯረግበት የሚገባ ስሇሆነ
ናይ ዜተፇሊሇዩ ናይ ሌምዒት ትካሊትን የተሇያዩ የሌማት ዴርጅቶች ቢሮዎች እና
ቢሮታትን ከምኡ‟ውን ናይ ማሔበራት ናይ ማህበራት የገን዗ብ አያያዜ ኣግባብ ያሇው
ገን዗ብ ምምሔዲር ኣግባብ ዗ሇዎ ናይ ሑሳብ የሂሳብ አያያዜ ስርዒት የተከተለ መሆኑን፣
ኣተሒሔዚ ስርዒት ዜሒ዗ ምዃኑን ካብ ቢሮታት በክሌለ የሚገኙ ቢሮዎች የሚሰበሰበው ገቢና
ዜእከብ ኣታዊን ወፃእን ናይ ንብረት ወጪ፣ የንብረት አስተዲዯር የመንግስትን
ምምሔዲርን ብናይ መንግስቲ ዯንብን ሔግን ዯንብና ህግ ተከትሇው የሚሰራ መሆኑን
ዜምራሔ ምዃኑ ንምርገጋፅ ሇማረጋገጥ፣
ካብኡ ሒሉፈ ዴማ ዜተትሒዘ መዯባትን ከዙያም አሌፍ የተያዘ እቅድችና
ፔሮግራማትን ቁሌጡፌን ቁጠባዊ ናይ ፔሮግራሞች የተቀሊጠፇና ኢኮኖሚያዊ የሆነ
ኣጠቓቅማ ኣንፇት ዜተከተለን ምዃኖም የአጠቃቀም ስርዒት የተከተለ መሆናቸውን
ንምርግጋፅ ናይ ክሌሌና ኢኮኖሚ ብዜተጠናኸረ ሇማረጋገጥ የክሌለ ኢኮኖሚ በተጠናከረ
ናይ ኦዱት ስራሔ ክዴገፈ ስሇ዗ሇዎ የኦዱት ስራ ሉዯገፌ የሚገባው ስሇሆነ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰጋገሪ ሔገ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በክሌለ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ኣንቀፅ 35/1 የሽግግር ጊዛ ሔገ መንግስት አንቀፅ 35/1
ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ቤት ፅሔፇት በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የትግራይን
ኦዱትን ቁፅፅርን ክሌሌ ትግራይ ንምጥያሽ እዙ ክሌሌ ኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
ዜስዕብ ኣዊጁ ኣል፡፡ ሇማቋቋም የሚከተሇውን አውጇሌ፡፡
ክፌሉ ሒዯ፣ ክፌሌ አንዴ

101
www.chilot.me
ሒፇሻዊ ዴንጋገ፣ ጠቅሊሊ ዴንጋጌ

ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀጽ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ እዙ ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ይህ አዋጅ የትግራይ ክሌሌ ኦትዱና ቁጥጥር
ፅሔፇት መጣየሺ ኣዋጅ ቁፅሪ 13/87 ተባሂለ ጽሔፇት ቤት ማቋቋሚያ ኣዋጅ 13/1987
ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ውሽጢ „ሒሊፉ‟ ማሇት ሒሊፉ በዙህ አዋጅ ውስጥ ሒሊፉ ማሇት የትግራይ
ቤት ፀሏፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ ኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ሀሊፉ
እዩ፡፡ ነው
“ማሔበር” ማሇት ናይ ሒረስቶት ናይ ሔብረት “ማሔበር” ማሇት የገበሬዎች የህብረት ስራ
ስራሔ ማሔበር፣ ናይ እዯ ጥበብ ናይ ሔብረት ማህበር የእዯጥበብ የህብረት ስራ ማህበር፣
ስራሔ ማሔበር ናይ ከተማ ነበርቲ ማሔበራትን የከተማ ነዋሪዎች ማህበርና ላልች ህዜባዊ
ካሌኦትን ናይ ህዜቢ ትካሊትን ማሇት እዩ፡፡ ዴርጅቶችን ነው
“ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ክሌሌ ምክር
እዩ ቤት ነው
“ትካሌ” ማሇት ዜኾነ ብሙለእ ዋንነት “ዴርጅት” ማሇት ማንኛውም በመንግስት
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ወይ ዴማ ብሽርክና ሙለ ባሇቤትነት ወይ በሽርክና የሚተዲዯር
ዜመሒዯር ፊብሪካ፣ መከፊፇሉን ግሌጋልት ፊብሪካ የማከፊፇያና ግሌጋልት ሰጪ
ወሃቢን ትካሌ ወይ ዴማ ካሌእ ናይ ንግዱ ትካሌ ዴርጅት ወይም ላሊ የንግዴ ዴርጅት ነው፡፡
እዩ፡፡
“ቢሮ” ማሇት ብቤት ምኽሪ እቲ ክሌሌ ብኣዋጅ “ቢሮ” ማሇት በክሌለ ምክር ቤት በኣዋጅ
ዜተጣየሻ ቢሮታት እየን የተቋቋሙ ቢሮዎች ናቸው
ዒንቀፅ 3 ምጥያሽ አንቀፅ 3 ስሇማቋቋም፣
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰጋገሪ ሔገ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በሽግግር ህገ
መንግስቲ ቁፅሪ 1/85 ዒንቀፅ 35/11 መሰረት መንግስት አንቀፅ 31/11/ መሰረት የኦዱትና
ቤት ፀሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን በዙ ኣዋጅ‟ዙ ቁጥጥር ፅሔፇት ቤትን በዙህ ኣዋጅ
ኣጣይሹ‟ል ኣቋቁሟሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 ኣወዲዴባ ቤት ፅሔፇት ኦዱትን አንቀጽ 4 የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
ቁፅፅርን አወቃቀር
1. ቤት ፅሏፇት ኦዱትን ቁፅፅርን 1. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
2. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን 2. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ሒሊፉ
3. ኦዱተራትን ከም ኣዴሊይነቱ ካሌኦት 3. ኦዱተሮችና እንዯአስፇሊጊነቱ ላልች
ሰራሔተኛታትን ሰራተኞች
ዒንቀፅ 5 ኣመራርፃን ኣሻያይማን ሒሇፌቲ ቤት አንቀጽ 5 የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
ፅሏፇት ኦዱትን ቁፅፅርን፣ ኃሊፉዎች አመራረጥና ሹመት
1. ንቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ዜመርሔ 1. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ሃሊፉ፣
ሒሊፉ ብፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ አቅራቢነት
ተሒርዩ ብቤት ምኽሪ እቲ ክሌሌ ይሽየም በምክር ቤቱ ይሾማሌ
2. ሒሇፌቲ መምርሑታት ቤት ፅሔፇት ኦዱትን 2. የመምሪያ ኃሊፉዎች በክሌለ ስራ
ቁፅፅርን ብፇፀሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ አስፇፃሚ አቅራቢነት በምክር ቤቱ
ተሒሪዮም ብቤት ምኽሪ እቲ ክሌሌ ይሽየሙ ይሾማሌ
3. ካሌኦት ኦዱተራት ብሒሊፉ ይምዯቡ፡፡ 3. ላልች ኦዱተሮች በሃሊፉው ይመዯባለ
ዒንቀፅ 6 ብዚዕባ ተፀዋዕነት አንቀፅ 6 ተጠሪነት
ሒሊፉ ቤት ፀሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ተፀዋዕነቱ የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ሃሊፉ
ንቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ኾይኑ እቲ ቤት ተጠሪነቱ ሇክሌለ ምክር ቤት ሆኖ ምክር ቤቱ
102
www.chilot.me
ምኽሪ ኣብ዗ይርከበለ እዋን ንኣቦ ወንበር እቲ በማይሰበሰብበት ጊዛ ሇምክር ቤቱ

ቤት ምኽሪ ይኸውን ሉቀመንበር ይሆናሌ
ክፌሉ ክሌተ፣ ክፌሌ ሁሇት
ዒንቀፅ 7 ብዚዕባ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት አንቀጽ 7 የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
ኦዱትን ቁፅፅርን ስሌጣንና ተግባር
ቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን እዝም የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
ዜስዕቡ ተግባራትን ሒሊፌነትን ይህሌዉዎ፡፡ የሚከተሇው ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ
1. ንቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይን 1. የክሌለን መስተዲዴር ጽሔፇት ቤት
ኣብ ትሔቲኡ ንዜርከቡ ካሌኦት ናይ በስሩ የሚገኙ ላልች የመስተዲዴሩ
ምምሔዲር ኣብያተ ፅሔፇትን ሒዊሱ ኣብ‟ቲ ጽሔፇት ቤቶችን ጨምሮ በክሌለ ውስጥ
ክሌሌ ናይ ዜርከቡ ቢሮታት፣ ትካሊትን የሚገኙ ቢሮዎችን ዴርጅቶችንና
ማሔበራትን ሑሳብ ይምርምር ወይ ዴማ ማህበራትን ሂሳብ ይመረመራሌ ወይም
ክምርመር ይገብር እንዱመረመሩ ያዯርጋሌ
2. ዜረኸቦ ናይ ኦዱት ውፅኢት ናብ ቤት ምኽሪ 2. የተገኘውን የምርመራ ውጤት ሇክሌለ
እቲ ክሌሌ ከምኡ እውን እቲ ቤት ምኽሪ ምክር ቤት ወይም ምክር ቤቱ
ኣብ዗ይርከበለ ናብ ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ በማይሰበሰብበት ጊዛ ሇምክር ቤቱ
እቲ ክሌሌ የቅርብ ሉቀመንበር ያቀረባሌ
3. ዜኾነ ናይ ሑሳብ ከይዱ ተንኮሌ ዜሒ዗ን 3. ማንኛውም የሂሳብ አያያዜ ስራ ተንኮሌ
ተኣማንነት ዜጎዯልን ኾይኑ እንትረኽቦ እቲ ያሇበትና ታማኝነት የጎዯሇው ሆኖ ሲገኝ
ሑሳብ ዜምሌከቶም ሰነዲትን መዚግብትን ሂሳቡን የሚመሇከቱትን ሰነድችና
ይእሽግ መዚግብት ያሽጋሌ
4. ኣብ ክሌሌ ዜዋፇሩ ናይ ግሉ ኦዱተራትን 4. በክሌለ የሚሰማሩ የግሌ ኦዱተሮችና
ናይ ሑሳብ ፇሊጣትን ነቲ ስራሔ ዗ዴሉ የሂሳብ አዋቂዎች በስራው
ክአሇትን ፌሌጠትን ዗ሇዎም ምዃኑ የሚያስፇሌገው ችልታና እውቀት
የረጋግፅ፣ ናይ ምስክር ወረቐት እውን ያሊቸው መሆኑን የምስክር ወረቀት
ይህብ፣ ይህዴስ፣ ይስርዜ፡፡ ይሰጣሌ፣ ያዴሳሌ፣ ይሰርዚሌ፡፡
5. ናይቶም ዜተኻየደ ናይ ኦዱት ምርመራታት 5. የተካሄደትን የኦዱት ምርመራ ውጤቶች
ትሔዜቶ ብምግምጋምን ናይ ፀገማት መበገሲ በመገምገም በችግሮቹ ምንጭ ሊይ ጥናት
ፅንዒት ብምክያዴን መበገሲ ሒሳብ የቅርብ በማካሄዴ የመፌትሄ ሏሳብ ያቀርባሌ፡፡
6. ናይ ሑሳብን ንብረትን ናይ ኦዱት ስርዒት 6. የሂሳብ፣ የንብረትና የኦዱት ስርዒትና
ዯረጃን ዜምሌከት ናይ ውሽጢ ዯረጃን የሚመሇከቱ የውስጥ
መምርሑታት የውፅእ መመሪያዎች ያወጣሌ
7. ፊይናንስ ቢሮ ብዚዕባ ገን዗ብን ናይ ሑሳብ 7. የፊይናንስ ቢሮ ስሇ ገን዗ብና የሂሳብ
ኣታሒሔዚ ስርዒትን ኣብ ዗ዲሌዎ ዯንቢ አያያዜ ስርዒት በሚያ዗ጋጀው ዯንብ ሊይ
ምኽሪ ይህብ ምክር ይሰጣሌ
8. ናይ ኦዱት ሙያ ከጎሌብት ኣዴሊይ ዜኾነ 8. የኦዱት ሙያ እንዱጠናከር አስፇሊጊውን
ፃዕሪ ይገብር ሁለ ያዯርጋሌ
9. ንክሌሌ ትግራይ ብማእኸሊይ መንግስቲን 9. ሇክሌለ በማእከሊዊ መንግስትና በክሌለ
ብናይ ክሌሌ መንግስትን ከምኡ እውን መንግስት እንዱሁም በእርዲታ ሰጪዎች
ብሒገዜ ውሃብቲ ዜምዯብ ናይ በጀትን የተመዯበው የሌማት በጀት ሇፀዯቀሇት
መዯብ በጀትን ኣብ‟ቲ ዜፀዯቐለ ፔሮግራም ፔሮግራም የዋሇ መሆኑን ይመረምራሌ
ዜወዒሇ ምዃኑ ይምርምር፣ የረጋግፅ፡፡ ያረጋግጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ሒሊፉ ስሌጣንን አንቀጽ 8 የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ኃሊፉ
ተግባርን ስሌጣንና ተግባር
ብዒንቀፅ ሸውዒተ ዜተውሃበ ከም዗ል ኾይኑ እቲ ሒሊፉ በአንቀጽ 7 የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
103
www.chilot.me
ዜስዕብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ ኃሊፉው የሚከተሇው ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ

1. ብመሰረት ናይ‟ዙ ኣዋጅ እዙ ዒነቀፅ 7/1 ኣብ 1. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 7/1 መሰረት በአመቱ
ውሽጢ ዒመት ናይ ዜተኻየዯ ስራሔቲን ናይ‟ቲ ውስጥ የተካሄደትን ስራዎችና የፅሔፇት
ቤት ፀሔፇት ዒመታዊ ፀብፃብን ሪፕርት ናብ ቤቱን አመታዊ ሪፕርት ሇምክር ቤቱ ፣
ቤት ምኽሪ እቲ ክሌሌ፣ እቲ ቤት ምኽሪ ምክር ቤቱ በማይሰበሰብበት ጊዛ ዯግሞ
ኣብ዗ይርከበለ እዋን ዴማ ናብ ፇፃሚ ኮሚቴ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀረባሌ
እቲ ክሌሌ የቅርብ
2. ናይ‟ቲ ክሌሌ ፇፃሚ ኮሚቴ ንቤት ምኽሪ እቲ 2. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ሇክሌለ ምክር
ክሌሌ ዗ቅረቦ ናይ‟ቲ ክሌሌ ኣታዊን ወፃእን፣ ቤት የሚቀርበው የክሌለ ገቢና ወጪ ፣
ሃብትን ዕዲን ከምኡ‟ውን ናይ‟ቲ ክሌሌ ሃብትና እዲ እንዱሁም የክሌለን መስተዲዴር
ምምሔዲር ገን዗ብ ተንከፌ ዜኾኑ መረዲእታታት ገን዗ብ ነክ መረጃዎች የሚመሇከት ሪፕርት
ዜምሌከት ፀብፃብ ካብ‟ቲ ቤት ምኽሪ ምስ በፅሕ ከምክር ቤቱ ሲዯርሰው በስዴስት ወር ጊዛ
ኣብ ውሽጢ 6 ወርሑ መርሚሩ ዗ሇዎ ርኢቶ ውስጥ መርምሮ አስተያየቱን ሇምክር ቤቱ
ናብ‟ቲ ቤት ምኽሪ የቅርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
3. ዜተውሃቦ ስሌጣን ንምፌፃም ዗ዴሌዮን ቤት 3. የተሰጠውን ስሌጣን ሇማስፇፀም
ፅሔፇት ይውዴብ የሚያስፇሌገውን ጽሏፇት ቤት ያቋቁማሌ
4. ናይ ኦዱት ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ በጀት የዲለ 4. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ኣመታዊ
ምስ ተፇቐዯ ኣብ ስራሔ የውዕሌ በጀት ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ ያውሊሌ
5. ንስራሔ ኣዴሊዪ ኾይኑ እንትርከብ መምርሑ 5. ሇስራ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ አስፇሊጊ መመሪያ
ብምሃብ ንናይ ግሉ ኦዱተራት ወይ ካሌኦት በመስጠት ሇግሌ ኦዱተሮች ወይም ሇላልች
ኪኢሊታት ናይ ኦዱት ምርመራ ስራሔቲ ውክሌና ባሇሙያዎች የኦዱት ምረመራ ስራ ውከሌና
ክህብ ይኽእሌ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሶስት
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ 9 ናይ ኦዱት ምርመራ ስርዒት አንቀፅ 9 የኦዱት ምርመራ ስርዒት
1. ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ሒዯ ሑሳብ 1. የኦዱትና ቁጥጥር ጽህፇት ቤት አንዴ ሑሳብ
ንክምርምር ነቲ ጉዲይ ኣዴሊዪ መሲለ ዜተርኣዮ ሲመረምር ሇጉዲዩ አስፇሊጊ መስል ሲታየው
ነፌስ ወከፌ ዜርዜር ክርእይ ወይ ዴማ ሒሒሉፈ ነፌስ ወከፌ ዜርዜር ሇማየት ወይም አሇፌ
ዜካየዴ ናይ ምርመራ ኣካይዲ ስርዒት ክኽተሌ አሇፌ ብል የሚካሄዴ የምርመራ ስርዒት
ይኽእሌ እዩ፡፡ ሑሳብ/ሰነዲት መርሚሩ ኣብ ሉከተሌ ይችሊሌ፡፡ ሑሳብ/ሰነዴ መርምሮ
዗ቅርቦ ፀብፃብ ናይ ነፌስ ወከፌ ሑሳብ ናይ በሚያቀርበው ሪፕርት ሊይ የእያንዲንደ
ምርመራ ኣካይዲ ኩነታትን ፅርየትን ክገሌፅ ምርመራ አካሄዴ ሁኔታና ጥራት መግሇፅ
2. ኦዱት ዜግበሩ ምርመራታት ካብ ዜምርመሩለ 2. ኦዱት የሚዯረግበት ምርመራ
ናይ በጀት ዒመት ንዴሔሪት ካብ ክሌተ ናይ ከሚመረመርበት የበጀት አመት ወይ በኋሊ
በጀት ዒመታት ክሒሌፈ የብልምን፡፡ ኾይኑ ግና ከሁሇት የበጀት አመት ማሇፌ የሇበትም፡፡
ገበን ዜተፇፀመ ምዃኑ እንተኣሚኑለ ንዴሔሪ
ክሌተ ናይ በጀት ዒመታት ሒሉፈ ክምርምር
3. ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ሑሳብ 3. የኢዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ሑሳብ
ብፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ ብዜስየም ኮሚቴ በክሌለ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚሰየም
ይምርምር፡፡ ኮሚቴ ይመረምራሌ፡፡
ዒንቀፅ 10 ናይ ተመርመርቲ ጉቡእ አንቀፅ 10 የተመርማሪዎች ግዳታ
1. ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት 1. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
ኦዱተራት ወይ ዴማ ወኪሊት ንምርመራ ኦዱተሮች ወይም ወኪልች ሇምርመራ
ኣዴሇይቲ አዮም ተባሂልም ዜተኣመነልም ኣስፇሊጊ ናቸው ተብሇው የታመነባቸው
መፃሔፌቲ፣ መዚግብቲ፣ ሰነዲትን ካሌኦት መጻህፌት፣ መዚግብት እና ሰነድች
ናይ ፅሐፈን ቃሌ መረዲእታታትን ክሒቱ እንዱሁም ላልች የጽሐፇና የቃሌ
ከሇዉ ዜተሒተተ ሰራሔተኛ ወይ ዯማ ናይ‟ቲ ማስረጃዎች ሲጠየቁ የተጠየቀው ሰራተኛ
104
www.chilot.me
ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ ትክክሇኛን ዜተማሌአን ወይም ኃሊፉ ትክክሇኛ የተሟሊ መሌስ

መሌሲ ናይ ምሃብ ግቡእ ኣሇዎ የመስጠት ግዳታ አሇበት፡፡
2. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ትሔቲ ናይ 2. በዙህ አዋጅ መሰረት በኦዱትና ቁጥጥር
ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ናይ ምቁፅፃር ጽሔፇት ቤት የመቆጣጠር ስሌጣን ስር
ስሌጣን ኣብዜህለ ትካሌ ዜርከብ ንብረትን በሆነ ዴርጅት ስር የሚገኝ ንብረትና
ገነ዗ብን ወፃኢ ዜገብር፣ ዜኸፌሌ ወይ ዴማ ገን዗ብ ወጪ የሚያዯርግ፣ የሚከፌሌ
ነቲ ሑሳብ ተጠያቒ ሒሊፉ ዜኾነ ሰብ ሑሳቡ ወይም ሇዙሁ ሑሳብ ተጠያቂ የሆነ ሰው
ከመርምር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ሑሳቡን የማስመርመር ግዳታ አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 11 ናይ ምፌሊጥ ግቡእ አንቀፅ 11 የማስታወቅ ግዳታ
ቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ኦዱት ኣብ የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ኦዱት
ዜገብርለ እዋን ገበን ተሰርሐ እዩ ዜብሌ እምነት በሚያዯርግበት ጊዛ ወንጀሌ ተሰርቷሌ፣
እንተሃሌይዎ ንዒቃቢ ሔጊን ንናይ‟ቲ ዜምሌከቶ የሚሌ እምነት ሲኖረው ሇአቃቢ ህግና
ቤት ፅሔፇት ትካሌ ወይ ዴማ ማሔበር ሊዕሇዋይ ሇሚመሇከተው ጽሔፇት ቤት፣ ዴርጅት
ሒሊፉ ከፌሌጥ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ወይም ማህበር የበሊይ ኃሊፉ የማስታወቅ
ግዳታ አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 12 ቅፅዒት አንቀፅ 12 ቅጣት
1. ብቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ንኦዱት 1. በኦዱትና ቁጥጥር ፅሔፇት ቤት ሇኦዱት
዗ዴሌዩ መፃሔፌቲ፣ መዚግብቲ፣ ሰነዲትን የሚያስፇሌጉ መፃህፌት፣ መዚግበት፣
ናይ ፅሐፌን ቃሌን መረዲእታታትን ሰነድችና የጽሐፌና የቃሌ ማስረጃዎች
ተሒቲቱ ዗ይቐረበ ተጠይቆ ያሊቀረበ፣
2. ንቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ወይ ዴማ 2. ሇኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ወይም
ንኦዱተራት ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ወይ ዴማ ሇፅሔፇት ቤቱ ኦዱተሮች ወይም
ንወኪሌ ሒሶት ምዃኑ ዜፌሇጥ ናይ ሒሶት ወኪልች የሏሰት ማስረጃ ያቀረበ ወይም
መረዲእታ ዗ቅረበ ፣ ወይ
3. ናይ ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ስራሔ 3. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ስራውን
ብዜግባእ ንከይካየዴ ዗ዏንቀፇ እስካብ ክሌተ በሚገባ እንዲያከናውን ያዯናቀፇ እስከ
ዒመት ብዜበፅሔ ናይ ማእሰርቲ ወይ እስካብ ሁሇት አመት በሚዯርስ እስራት ወይም
ክሌተ ሽሔ ብር ብዜበፅሔ ናይ ገን዗ብ እስከ ሁሇት ሺህ ብር በሚዯርስ የገን዗ብ
መቅፃዕቲ ወይ ዴማ ብክሌቲኡ ይቅፃዕ መቀጮ ወይም በሁሇቱ ይቀጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 13 እዙ ኣዋጅ እዙ ዜፀንዒለ እዋን አንቀፅ 13 አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ እዙ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ትግራይ ካብ ዜወፅኣለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤትሉቀመንበር
መስከረም 17/1987 መስከረም 17/1987
105
www.chilot.me
2ይ ዒመት ቁፅሪ 14 መቐሇ መጋቢት 1987 ዒ.ም


ገፅ 1 ገጽ 1
ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ማሔበራዊ በትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ማህበራዊ

ኣብያተ ፌርዱ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ፌርዴ ቤቶችን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1987 አዋጅ ቁጥር 14/1987
እዙ ኣዋጅ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ይህ አዋጅ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶችን
ንምቛም ዜወፀ ዴንጋገ ቁፅሪ 2/1985 ሇማቋቋም የወጣውን ዴንጋጌ ቁጥር 2/1985
ኣማሒይሹ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1987 ተባሂለ አሻሽል የወጣ አዋጅ ቁጥር 14/1987
ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ሙቛም አንቀጽ 2 መቋቋም
ኣብ ሔዴሔዴ ናይ ገፀር ጣብያን ኣብ ሔዴሔዴ በእያንዲንደ የገጠር ጣቢያና የከተማ ቀበላ
ከተማ ቀበላን ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ በዙ የሚሰሩ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ እዙ ቆይሞም ኣሇዉ፡፡ ተቋቁመዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 3 ዕሊማ አንቀጽ 3 አሊማ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ እዙ ዜስዕብ ዒሊማታት ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚከተለትን
ኣሇዎም አሊማዎች ይኖራቸዋሌ፡፡
1. ኣብ መንጎ ነበርቲ ምርዴዲእን ሒቢርካ 1. በነዋሪዎች መካከሌ መግባባትና በሰሊም
ብሰሊም ምንባር ክሰፌን ፃዕሪ ምግባር ኣብሮ መኖር እንዱሰፌን ጥረት
ማዴረግ፣
2. ካብ ዜቐርቡ ክርክራት ብምብጋስ ማሔበራዊ 2. ከሚቀርቡ ክርክሮች በመነሳት ማህበራዊ
ጠንቅታት ንኽውገዴ ንነበርቲ ኣስተምህሮ ጠንቆች እንዱወገደ ትምህርት
ናይ ምሃብን ሔጊ ናይ ምኽባር ኣረኣእያን መስጠትና የህግ ተገዟነት እምነት
እምነትን ንክዒቢ ምንቅስቃስ ምግባር፡፡ እንዱዲብር ጥረት ማዴረግ፣
106
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 14 መጋቢት 20/1987 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 14 መጋቢት 20/1987 ዒ.ም
ዒንቀፅ 4 ናይ ዲኝነት ናፅነት አንቀጽ 4 የዲኝነት ነጻነት

ኣብ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዲያኑ ናይ በዙህ አዋጅ በተቋቋሙ ማህበራዊ ፌርዴ
ዲይነት ስራሔቶም ዜፌፅሙ ብሙለእ ናፅነት ቤቶች ዲኞች የዲኝነት ስራቸውን በሙለ
እዩ፡፡ ብ዗ይ ሔጊ ብካሌእ ስሌጣን ኣይምረሐን፡፡ ነፃነት የሚመሩት በህግ ብቻ ነው
ዒንቀፅ 5 ብግሌፂ መጋባእያ ዋኒን ብዚዕባ አንቀጽ 5 በግሌጽ ችልት ስሇማስቻሌና
ምርኣይ ናይ መጋባእያ ስፌራን ጊዛን የችልት ቦታ እና ጊዛ
1. ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜኾነ ጉዲይ ዜረአ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ማንኛውንም
ብግሌፂ መጋባእያ ይኸውን ይኹን እምበር ጉዲይ በግሌፅ ችልት ይዲኛለ፡፡ ይሁን
ንህዜቢ ፅቡቅ ፀባይ ወይ ዴሔንነት ኣዴሊይ እንጂ ሇህዜብ ሰሊምና ፀጥታ አስፇሊጊ
ኾይኑ ምስ ዜረኽቦ ብዕፅው መጋባእያ ክሪኦ ሆኖ ሲገኝ በዜግ ያስችሊለ፡፡
ይኽእሌ፡፡
2. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ጣብይኡ 2. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በጣቢያ /ቀበላ/
/ቀበላኡ/ ኣብ ዜተመዯበለ ናይ መጋባእያ ውስጥ በተመዯበሊቸው ቦታ ያስችሊለ፡፡
ስፌራ የጋብእ ግና ስለጥ ናይ ዲይነት ስራሔ ሇተፊጠነ የዲኝነት ስራና
ምክያዴ ኣዴሊይ ኮይኑ ምስዜርከብ ወይ በትምህርታዊነቱ አስፊሊጊ ሆኖ ሲገኝ
ኣስተምህሮኣዊ ጠቓሚነቱ ምስዜኣመነለ ግን ከተወሰነሊቸው ቦታ ውጭ ሉያስችለ
ኣብ ጣብይኡ/ቀበላኡ/ ውሽጢ ኣብ ዜኾነ ይችሊለ፡፡
ኣብ ካሌእ ስፌራ ንምግባእ ይኽእሌ፡፡
3. ማሔበራዊ ቤት ፌርዴ ብዚዕባ ዗ጋብእለ ጊዛ 3. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚያስችለበት
ናይ ክሌሌ ፌትሑ ቢሮ ምስ ዜምሌከቶም ጊዛ የክሌለ ፌትህ ቢሮ ከሚመሇከታቸው
ብምዜርራብ ብዜወሰኖ መሰረት ይኸውን፡፡ ጋር በመተባበር በሚወሰነው መሰረት
ስጋብ እቲ መምርሑ ዜንፀር ኣብ ዜተመረፀ ይሆናሌ፡፡ ይህ መመሪያ እስኪወጣ ዴረስ
ዕሇት ኣብ ሰሙን 2 መዒሌቲ ይርእዩ፡፡ ግን በሳምንት ሁሇት ቀን ያስችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 6 ካብ ዲይነት ምሌዒሌ ዜምሌከት አንቀጽ 6 ከችልት ስሇ መነሳት
1. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዲኛ፦ 1. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ፣
ሀ. ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ሀ. ከተከራካሪዎች ወገኖች ካንደ ጋር
ሒዱኦም ናይ ቀረባ ናይ ስጋ ወይ ናይ የጋብቻ ወይም የቅርብ የስጋ ዜምዴና
መውስቦ ዜምዴና ዗ሇዎ ወይ፣ ካሇው፣
ሇ. ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ሇ. ከተከራካሪዎቹ ወገኖች ካንደ ጋር
ሒዱኦም ፅሌኢ ዗ሇዎ ወይ ጸብ ካሇው
ሏ. ክርክር ዜተሌዒሇለ ዋኒን ኣቐዱሙ ሏ. በክርክሩ ሊይ ያሇው ጉዲይ አስቀዴሞ
ብዲይነት ወይ ብዕርቂ መንገዱ ዜረኣዩ በዲኝነት ወይም በእርቅ ያየው ከሆነ
ተኾይኑ ካብ‟ቲ መጋባእያ ክሇዒሌ ከችልት መነሳት አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
እቲ ተቓውሞ ዜቐረበለ ዲኛ ነቲ ነገር ተቃውሞ የቀረበበት ዲኛ ተቃውሞውን
ተረዱኡ እንተተቐቢሌዎ ብፌቓደ ከተቀበሇው በፇቃደ ከችልት ይነሳሌ፡፡
እንዴሔር ዗ይተሊዑለን ተቓውሞ‟ውን የማይቀበሇው ከሆነ ዯግሞ ላልቹ ዲኞች
እንተገይሩን እቶም ካሌኦት ዲያኑ ነቲ በጉዲዩ ሊይ ውሳኔ ይሰጡበታሌ ውሳኔው
ተቓውሞ መርሚሮም ውሳነ ክህብለ ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ፡፡
ይግበር፣ እቲ ውሳነ ተፇፃምነት ይህሌዎ፣ በዙህ ጉዲይ ሊይ በተሰጠ ውሳኔ ይግባኝ
በቲ ዜተውሃቦ ውሳነ ይግበኣኒ ምቅራብ ማቅረብ አይቻሌም፡፡
አይከአሌን፡፡
2. እቲ ዲኛ ካብ መጋባእያ ኣብ ዜሇዒሇለ ጊዛ 2. ተቃውሞ የቀረበበት ዲኛ ከችልት
ካብቶም ተጠባበቅቲ ዲያኑ ሒዯ ነቲ በሚነሳበት ከተጠባባቂ ዲኞች አንደ
ተቓውሞ ዜቐረበለ ዲኛ ተኪኡ ይስይም፡፡ ተተክቶ ይሰራሌ፡፡
107
www.chilot.me

ብዚዕባ ዲያኑ መረፃን ናይ ግሌጋልት ዗መንን ስሇ ዲኞች አመራረጥና የአገሌግልት
዗መን
ዒንቀፅ 7 ናይ ዲያኑ መረፃ አንቀጽ 7 የዲኞች ምርጫ
ናይ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዴ ዲያኑ እቲ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኞች
ኣብያተ ፌርዱ ኣብ ዜቖመለ ጣብያ/ቀበላ/ በሚያስችሌበት ጣብያ/ቀበላ ምክር ቤት
ብዜርከብ ናይ ቤት ምኽሪ/ባይቶ/ ጉባኤ ጉባኤ በአብሊጫ ዴምፅ ይመረጣለ፡፡
ብኣብዜሒ ዴምፂ ይምረፁ፡፡
ዒንቀፅ 8 ብዲይነት ንምምራፅ ዗ብቅዐ አንቀጽ 8 በዲኝነት ሇመመረጥ የሚያበቁ
ረቛሑታት መመ዗ኛዎች
ንማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዲይነት ዜምረፁ ኣብ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኝነት የሚመረጡ
ሔለፌ ይኹን ሔዙ ብፅቡቅ ስርሕም፣ ብፅቡቅ በመሌካም ተግባራቸው፣ በጥሩ
መርኣያነቶም፣ ብፃዕረኛነቶም ግሌጋልቶምን ምሳላነታቸው እና በታታሪነታቸው
ናይ‟ቲ ሔብረተሰብ ኣኽብሮትን እምነትን በህብረተሰቡ ዗ንዴ አክብሮትን እና እምነትን
዗ትረፈ ነበርቲ ክመርፁን ክምረፁን መሰሌ ያተረፈ ነዋሪዎች በዲኝነት ሉመረጡና
ኣሇዎም፡፡ ሉመርጡ ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 9 ናይ ግሌጋልት ዗መን አንቀጽ 9 የአገሌግልት ዗መን
1. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ናይ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኞች
ግሌጋልት ዗መን ክሌተ ዒመት ይኸውን የአገሌግልት ዗መን ሁሇት ዒመት ነው፡፡
እንተ እቲ መራፂ ኣካሌ ናይ‟ቲ ሆኖም መራጩ አካሌ የጣቢያው/ቀበላ
ጣብያ/ቀበላ/ ቤት ምኽሪ ገምጊሙ ምክር ቤት ብቁ ናቸው ሉቀጥለ ይችሊለ
ብቑዒት‟ዮም ክቅፅለ ይኽእለ እዮም ብል ካመነባቸው በጋራ ይሁን በተናጠሌ
ኢልምዎ፣ ብዴምር ይኹን ብተናፀሌ ሉመርጣቸው ይችሊሌ፡፡
ክመርፆም ይኽእሌ አዩ፡፡
2. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ እቲ 2. ማንኛውን የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ
ዜተመረፀለ ጣብያ/ቀበላ ሇቒቑ እንዴሔር የተመረጠበት ጣቢያ/ቀበላ/ ሲሇቅ
ከይደ ናይ ግሌጋልት ዗መኑ የቋርፅ፣ የአገሌግልት ዗መኑ ያከትማሌ
ብተጠባባቒ ዴማ ይትካእ፡፡ በተጠባባቂ ዲኛ ይተካሌ፡፡
ዒንቀፅ 10 ዲያኑ ካብ ስርሕም ብዚዕባ ምሌዒሌ አንቀጽ 10 ዲኞችን ከስራ ስሇ ማሰናበት
1. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ እቲ
ዜተመረፀለ ሒሊፌነት ብዜግባእ ክትግብሮ ማንኛውን የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ
ብ዗ይምኽኣለ ምኽንያት ብዜመረፆ ህዜቢ ኃሊፉነቱን በሚገባ ሉወጣ ባሇመቻለ ወይም
እምነት ተስኢኑለ ግሌጋልት ዗መኑ ቅዯሚ በመረጠው ሔዜብ እምነት ሲያጣ
ምውዴኡ ኣብ ዜኾነ ጊዛ ብኽሌተ ሲሶ የአገሌግልት ዗መኑ ሳያበቃ በጣቢያ/ቀበላ/
ዴምፂ ናይ ጣብያ/ቀበላ ምኽሪ ቤት ካብ ምክር ቤት ሁሇት ሶስተኛ ዴምፅ ከዲኝነት
ስራሔ ክሇዒሌ ይኽእሌ እዩ፡፡ ስራ ይሰናበታሌ፡፡
ዒንቀፅ 11 ብዚዕባ ብዜሑ ዲያኑ አንቀጽ 11 የዲኞች ብዚት
ኣብ ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ሒዯ ኣካቢ በእያንዲንደ ማሔበራዊ ፌርዴ ቤት አንዴ
ክሌተ ዲያኑን ክምኡ‟ውን ዲኛ ክጎዴሌ ሰብሳቢ ሁሇት ዲኞች እንዱሁም ዲኛ ሲጎዴሌ
ተተኪኦም ዜሰርሐ ክሌተ ተጠባበቅቲ ዲያኑ ተተክተው የሚሰሩ ሁሇት ተጠባባቂ ዲኞች
ይምረፁ፡፡ ይመረጣለ፡፡
ዒንቀፅ 12 ኣብ መጋባእያ ዜስየሙ በዜሑ ዲያኑ አንቀጽ 12 በችልት ስሇሚሰየሙ ዲኞች ቁጥር
1. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜኾነ ዋኒን ዜሪኦ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ማንኛውንም
ሰሇሰተ ዲያኑ ኣብ ዜርከብለ መጋባእያ ጉዲይ የሚዲኙት ሶስት ዲኞች
ይኸውን
108
www.chilot.me
2. ዜኾነ ኣባሌ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ በተሰየሙበት ችልት ነው፡፡

ብሔማም ወይ ብፌቓዴ ካብ ናይ ፌርዱ 2. ማንኛውን የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኛ
ተግባር ንጊዛኡ ኣብ ዜተረፇለ ጊዛ በቶም በህመም ወይም በፌቃዴ ሲቀር
ተጠባበቅቲ ተተኪኡ እቲ ናይ ፌርዱ ምሃብ በተጠባባቂ ዲኛ ተተክቶ የፌርዴ
ስራሔ ክቅፅሌ ይግበር፡፡ መስጠት ሂዯት እንዱቀጥሌ ይዯረጋሌ፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ፣
ብዚዕባ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ዲይነት ክፌሌ ሶስት
ስሌጣንን ናይ ስሌጣን ክሌሌን፣ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስሌጣን
ዒንቀፅ 13 ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ
ዋኒን ንምርኣይ በዙ ኣዋጅ እዙ መሰረት አንቀጽ 13 ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በዙህ
ስሌጣን ክህሌዎ ዜኽእሌ አዋጅ መሰረት አንዴን ጉዲይ
ሀ. እቲ ተኸሳሳይ ወይ ኣመሌካታይ ዜነብረለ፣ የመዲኘት ስሌጣን የሚኖራቸው፣
ወይ ሀ. ተከሳሹ ወይም አመሌካቹ የሚኖረው፣
ሇ. እቲ ክርክር ዗ሌዒሇ ዋኒን ዜርከቦ፣ ወይ እቲ ወይም
ክርክር ዗ሌዒሇ ዋኒን መዕሇቢ ዜተገበረለ ሇ. ክርክር ያስነሳው ጉዲይ የሚገኝበት፣
ወይ፣ ወይም ክርክር ያስነሳው ጉዲይ ፌፃሜ
ሏ. እቲ ገበን /ጥፌኣት/ ዜተፇፀመለ እቲ ቤት ያገኘበት፣ ወይም
ፌርዱ ኣብ ዜቖመለ እንዴሔር ኮይኑ እዩ ሏ. ወንጀሌ የተፇፀመው ፌርዴ ቤቱ
ዒንቀፅ 14 ብዚዕባ ፌትሃብሄር ዋኒናት ናይ ፌረ- በቆመበት ጣብያ/ቀበላ ሲሆን ነው
ነገር ስሌጣን፣ አንቀጽ 14 የፌትሃብሄር ጉዲይ ፌረ ነገር
1. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፇርዱ፦ ስሌጣን
ሀ. ካብ ብር 1500/ሒዯ ሽሔን ሒሙሽተ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ሚኢትን ቅርሺ/ ዗ይበሌፅ ገን዗ብ ወይ ሀ. ከ1500/አንዴ ሺ አምስት መቶ ብር/
ግምቱ ካብ 1500 /ሒዯ ሽሔን ሒሙሽተ የማይበሌጥ ገን዗ብ ወይም ግምቱ
ሚኢትን/ ዜኾነ ናይ ንብረት ክርክር፣ ከ1500 /አንዴ ሺ አምስት መቶ
ሇ. ኣብ ቀበላ ወይ ጣብያ ውሽጢ ብዚዕባ ብር/ የማይበሌጥ የንብረት ክርክር፣
ዜርከብ ገዚውትን ቦታታትን ናይ ሇ. በጣብያ /ቀበላ/ ውስጥ በሚገኙ
ግሌጋልት ክፌሉት ብምጥቋሙ ቦታና ቤቶች አጠቃቀም
ንዜሇዒለ ክርክራት፣ የአገሌግልት ክፇያ አስመሌክቶ
ሏ. ኣብ ማሔበራዊ ሒረስቶት ክሌሌ ውሽጢ ሇሚነሱ ክርክሮች
ብሒባር ዜጥቀምለ ስፌራታትን ሏ. በገበሬ ማህበራት ውስጥ የጋራ
መስርሔን ብናይ ግሌጋልት ዋጋ መጠቀሚያ ስፌራዎችንና
ክፌሉት ወይ በቲ ማሔበር ዜወሃቦ መሳሪያዎችን የአገሌግልት ዋጋ
ሌቓሔ ኣከፊፌሊን ኣብ መንጎ እቶም ክፌያ ወይም በማህበሩ የሚሰጥ
ማሔበርን ኣባሊቱን ዜሇዒሌ ዜኾነ ክርክር የብዴር አገሌግልት አከፊፇሌና
ናይ ምርኣይ ስሌጣን ኣሇዎ፡፡ በማህበሩ እና በአባሊቱ መካከሌ
የሚነሱ ክርክሮችን የመዲኘት
2. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብመንግስቲ ስሌጣን አሊቸው፡፡
ኣካሊት ንዜወሃቦ ናፃ ግሌጋልት ናይ 2. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በመንግስታዊ
ኣመሌከቲ ናይ ናብራ ኩነታት ብምርግጋፅ አካሊት ሇሚሰጥ ነፃ አገሌግልት
መርትዖ ክህብ ይኽእሌ፣ የአመሌካቹን የኑሮ ሁኔታ በማረጋገጥ
ዒንቀፅ 15 ናይ ገበን ዋኒናት ዜምሌከት ስሌጣን ማስረጃ መስጠት ይችሊለ፡፡
ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ አንቀጽ 15 የወንጀሌ ጉዲዮች ስሌጣን
ሀ. ብገበነኛ መቅፅዑ ሔጊ ዒንቀፅ 734፣737፣
ሀ. በወንጀሇኛ መቅጫ ሔግ አንቀጽ
109
www.chilot.me
745፣ 757፣ 760-764፣ 768-775፣ 734፣737፣ 745፣ 757፣ 760-764፣

777-782፣ 784፣ 785፣ 792-816 768-775፣ 777-782፣ 784፣ 785፣
ንዜሌዒለ ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታት 792-816 ሇሚነሱ የዯንብ መተሊሇፌ
ክሶች
ሇ. ብዒቃቢ ሔጊ መ/ቤት ዜምረሏለ ካሌኦት ሇ. ከአቃቤ ህግ የሚመሩባቸው የዯንብ
ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታት መተሊሇፌ ክሶች የመዲኘት ስሌጣን
አሊቸው፡፡
ዒንቀፅ 16 ብዚዕባ መቅፃዕቲ አንቀጽ 16 ስሇ ቅጣት
1. ዜኾነ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ተኸሳሲ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ተከሳሹ ጥፊተኛ
ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብዜግባእ እንዴሔር መሆኑ በሚገባ ካሌተረጋገጠ በነፃ
዗ይተረጋገፀ ብናፃ የሰናብቶ፣ ያሰናብታለ፣
2. ተኸሳሲ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብዜግባእ ምስ 2. ተከሳሹ ጥፊተኛነቱ በሚገባ ከተረጋገጠ
ዜረጋገፅ ካብ መንጎ እዝም ስዑቦም ቀጥል ከተ዗ረ዗ሩት ቅጣቶች እንዯጥፊቱ
ዜተ዗ር዗ሩ መቅፃዕቲ ከም ጥፌኣቱ ክብዯት ክብዯት እየታየ በአንደ ይቀጣሌ፡፡
ብሒዱኦም ክቐፅዖ ይኽእሌ፡፡
ሀ. መጠንቀቅታ ምሃብ፣ ሀ. ማስጠንቀቂያ መስጠት፣
ሇ. እቲ ጥፌኣተኛ ነቲ ዜተበዯሇ ሰብ ሇ. ጥፊተኛው ሰው ይቅርታ እንዱጠይቅ
ይቅሬታ ክሒትት ምግባር ወይ ማዴረግ፣
ሏ. ከምቲ ተኸሳሲ ናይ ምኽፊሌ ዒቅሚ ሏ. የተከሳሹ የመክፇሌ አቅም እየታየ
ብሒዯ ጊዛ ወይ በብጊዙኡ ተኸፉለ በአንዴ ጊዛ ወይም በየጊዛው
ዜውዲእ ካብ ሒዯ ቅርሺ ክሳብ ሒዯ እየተከፇሇ የሚያሌቅ ከአንዴ ብር
ሚኢቲ ቅርሺ ብዜበፅሔ መቅፃዕቲ እስከ አንዴ መቶ ብር የሚዯርስ
ምቅፃዕ ወይ፣ የገን዗ብ መቀጮ፣
መ. ካብ ምዴብ ናይ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ካብ መ. ከመዯበኛ የስራ ሰዒት ውጪ ከአስራ
ዒሰርተ ሒሙሽተ መዒሌቲ ዗ይበሇፀ ነቲ አምስት ቀናት ሇማይበሌጥ ጊዛ
ሔብረተሰብ ጠቓሚ ዜኾኑ ምስ ሞይኡ ሇህብረተሰቡ ጠቃሚ የሆነ ከሞያው
ተመሳሳሌነት ዗ሇዎ ማሔበራዊ ስራሔ ጋር ተመሳሳይነት ያሇው ማህበራዊ
ንኽሰርሔ ምግባር ስራ እንዱሰራ ማዴረግ
ሰ. እቲ ጥፌኣት ዜተፇፀመለ ኣብ ንብረት ሰ. ጥፊት የተፇፀመው በንብረት ወይም
ኣካሌ ኣብ ምጉዲሌ እንትሰርሔ ኮይኑ በአካሌ ሊይ ጉዲት በማዴረስ ሲሆን
ካብ /ሒሙሽተ ሚኢቲ/ 500.00 ከአምስት መቶ ብር የማይበሌጥ ካሳ
ቅርሺ ዗ይበሌፅ ካሔሳ ከምዜኽፇሌ እንዱከፌሌ ማዴረግ፣
ምግባር
3. ኣብ ዒንቀፅ 15/ሀ/ ንዜተጠቐሱ ናይ ገበነኛ 3. በአንቀጽ 15/ሀ/ መሰረት በወንጀሇኛው
መቅፅዑ ሔጊ ዜተዯንገገ ቅፅዒት ከም዗ል መቅጫ ህጉ የተዯነገገው ቅጣት
ኮይኑ ማሔበራዊ ቤት ፌርዴታት ዜኾነ ሰብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ብዜተፇሊሇየ ጊዛ ብዘሒት ወይ ብሒዯሻብ አንዴ ሰው በተሇያየ ጊዛ ብዘ ወንጀልችን
ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ወይ ሒዯ ገበን ዯጋጊሙ ወይም በአንዴ ጊዛ ከአንዴ በሊይ ወንጀሌ
እንተፇፂሙ ክሳብ ብር 300/ሰሇስተ ሚኢቲ የፇጸመ እነዯሆነ እስከ ሶስት መቶ ብር
ቅርሺ/ ብዜበፅሔ ገን዗ብ ናይ ምቅፃዕ በገን዗ብ የመቅጣት ስሌጣን አሊቸው፡፡
ስሌጣን ኣሇዎም
4. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ 4. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች አስፇሊጊ ሆኖ
ዜረኸቦ ብንኡስ ዒንቀፅ 2 ካብቶም ዜተገሇፁ ሲያገኙት በንኡስ አንቀጽ ሁሇት
ብተወሳኺ እቲ ተኸሳሳይ ናይ ዯንቢ ከተዯነገጉት ቅጣቶች በተጨማሪ ተከሳሹ
ምትሔሌሊፌ ጥፌኣት ዜፇፀመለ መሳርሑ የዯንብ መተሊሇፌ ጥፊት የፇፀመበትን
110
www.chilot.me
ብውርሲ ንመንግስቲ ኣታዊ ንክኸውን መሳሪያ በውርስ ሇመንግስት ገቢ እንዱሆን

ክእዜዜ ይኽእሌ፡፡ ሉያዘ ይችሊለ፡፡
5. እቲ ተኸሳሲ ጥፌኣቱ ዜፇፀመለ ኣብ ህዜቢ 5. ተከሳሹ ጥፊቱን የፇፀመው በህዜብ መዜናኛ
መ዗ናግዑ ቦታ ኣብ ኣብያተ መስተ ወይ ኣብ ቦታ፣ በመጠጥ ቤት ወይም በተመሳሳይ
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ቦታታት እንተኾይኑ፣ ቦታዎች ከሆነ ከአንዴ ወር ሊሌበሇጠ ጊዛ
እቲ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ምስ ኣመነ ካብ በአከባቢው እንዲይዯርስ በመከሊከሌ
ሒዯ ወርሑ ን዗ይበሇፀ ጊዛ ኣብቲ ቦታ ተጨማሪ ቅጣት ሉወሰን ይችሊሌ፡፡
ከይርከብ ብምዕጋት ተወሳኺ ቅፅዒት
ክውስነለ ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 17 ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብዚዕባ ምዴፊር አንቀጽ 17
ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶችን
ስሇመዴፇር
ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ መጋባእያ ማንኛውም ማህበራዊ ፌርዴ ቤት በችልት ሊይ
እንዲሃሇወ ናይ ምፌርራሔ፣ ባጫ ወይ ካሉእ እያሇ የማስፇራራት ወይም የማሾፌ ወይም ላሊ
ተመሳሳሊይ ተግባር ዜፇፀመ ሰብ ቆፀሮ ከይሃበ ተመሳሳይ ተግባር የፇፀመ ሰው ቀጠሮ ሳይሰጥ
ዜርዜር ኩነቱ ብምምዜጋብ ካብ ሒምሳ ቅርሺ ዜርዜር ሁኔታቸውን በመመዜገብ ከሃምሳ ብር
/50.00/ ዗ይበሇፀ መቅፃዕቲ ክቅፃዕ ይኽእሌ፡፡ የማይበሌጥ ቅጣት ሉቀጣ ይችሊሌ፡፡
ክፌሉ ኣርባዕተ ክፌሌ አራት
ብዚዕባ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ናይ ዲይነት የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስነ
ስር ስርዒት ስርዒት
ዒንቀፅ 18 መትከሌ አንቀጽ 18 መሰረቱ
1. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜኽተል ስነ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚከተለት ስነ
ስርዒት በዙ ኣዋጅ ዜተኣወጀ ይኸውን፦ ስርአት በዙህ አዋጅ በተዯነገገው መሰረት
ነው
2. ዜኾነ ሰብ ኣብ መጋባእያ ብምርካብ ነቲ 2. ማንኛውም ሰው በችልቱ በመገኘት ሰበሳቢ
ኣካቢ ኣፌቂደ ርኢቶ ናይ ምቕራብ መሰሌ ዲኛውን አስፇቅድ አስተያየት የመስጠት
ኣሇዎ ፣ ኮይኑ ግና እቲ ቤት ፌርዱ ውሳነ መብት አሇው፣ ሆኖም ግን ፌርዴ ቤቱ ውሳኔ
ዜህቦ ሔጊ ተኸቲለ ይኸውን፡፡ የሚሰጠው ህጉን ተከትል ነው፡፡
ዒንቀፅ 19 ኣመሰራርታ ክሲ፦ አንቀጽ 19 የክስ አመሰራረት
1. ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ክሲ ከም 1. ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚቀርበው
ክብዯት ናይ‟ቲ ዋኒን ብፅሐፌ ወይ ከዒ ክስ እንዯጉዲዩ ክብዯት በጽሐፌ ወይም
ብቃሌ ክኾን ይኽእሌ በቃሌ ሉሆን ይችሊሌ፡፡
2. እቲ ክሲ ብፅሐፌ ኣብ ዜኾነለ ጊዛ ብኽሌተ 2. በጽሐፌ ሲሆን በሁሇት ቅጂ ተ዗ጋጅቶ
ቅዲሔ ተዲሌዩ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ክሲ ብቃሌ መቅረብ አሇበት ክሱ በቃሌ
ኣብዜቐርበለ ጊዛ እቲ ቤት ፌርዱ መዜገብ በሚቀርብበት ጊዛ ፌርዴ ቤቱ መዜገብ
ብምኽፊት ናይ ኸሳሲን ተኸሳሲን ሽምን በመክፇት የከሳሽና የተከሳሽ ስምና
ኣዴራሻን ከምኡ‟ውን ናይ‟ቲ ክሲ ፌረ ነገር አዴራሻ እንዱሁም የክሱን ፌሬ ነገር
ብሒፂሩ ዗ሇዎ መርትዖታትን መሰኻኽርን ባጭሩ፣ ያለትን ማስረጃዎችና ምስክሮች
ብፅሐፌ ክሰፌር ኣሇዎ፡፡ በጽሐፌ ማስፇር አሇበት፡፡
3. ናይቲ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣካባይ ናብቲ 3. ሰብሳቢ ዲኛው ሇፌርዴ ቤቱ የሚቀርቡ
ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ጥርዒናት ብምምርማር ማመሌከቻዎችን በመመርመር አስፇሊጊ
ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰነዲትን መርትዖታትን የሆኑ ሰነድችና ማስረጃዎች ተያይ዗ው
ናብ ቤት ፌርዱ ተተሒሑዝም ክቐርቡ እነዱቀርቡ አስፇሊጊ ቅዴመ ዜግጅት
ኣዴሊይ ቅዴመ ምዴሊው ይገብር፣ ያዯርጋሌ እነዱሁም በፌርዴ ቤቱ ትእዚዜ
ከምኡ‟ውን በቲ ቤት ፌርዱ ትእዚዜ ተከራካሪ ወገኖች ምስክሮች እና ላልች
ተኸራኸርቲ ወገናት መሰኻኽርን ካሌኦት
111
www.chilot.me
ነቲ ዋኒን ንምፅራይ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰባት ጉዲዩን ሇማጣራት አስፇሊጊ የሆኑ ሰዎች
መፀዋዕታ ክበፅሕም ይገብር፡፡ መጥሪያ እንዱዯርሳቸው ያዯርጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 20 ኣቀራርባ ክሲ፦ አንቀፅ 20 የክስ አቀራረብ
1. ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ጥፌኣታት 1. የዯንብ መተሊሇፌን በሚመሇከት
ብዜምሌከት ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚቀርቡ
ዜቐርቡ ክስታት ብዜስዕብ መሰረት ዜቐርቡ ክሶች ቀጥል በተመሇከተው መሰረት
ይኾኑ፣ ይቀርባለ፣
ሀ. እቲ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ጥፌኣት ሀ. የዯንብ መተሊሇፈ የሚፇፀመው
ዜተፇፀመለ ኣብ ሇዕሌ ኣካሌ፣ ናፅነት፣ በአካሌ፣ በነፃነት፣ በክብር ወይ
ክብሪ ወይ ከዒ ንንብረት ኣብዜኾነለ ጊዛ በንብረት ሊይ በሚሆንበት ጊዛ ክሱ
ክሲ ምቅራብ ዜግበኦ እቲ ተበዲሊይ ሰብ መቅረብ የሚችሇው በተበዲዩ ሰው
ባዕለ ወይ ከዒ ሔጋዊ ወኪለ ጥራይ እዩ፣ ወይም በህጋዊ ወኪለ ነው፡፡
ሇ. እቲ ጥፌኣት ዜተፇፀመለ ኣብ ሌዕሉ ናይ ሇ. ጥፊቱ የተፇፀመው በመንግስት
መንግስቲ መ/ቤት ኣብ ዜኾነለ ጊዛ ክሲ መስሪያ ቤት ሊይ በሚሆንበት ጊዛ
ምቅራብ ዜግበኦ እቲ ዜምሌከቶ ናይ ክሱ መቅረብ የሚችሇው በመስሪያ
መንግስታዊ መ/ቤት ወኪሌ ወይ ወዲኢ ቤቱ ወኪሌ ወይም ጠበቃ ነው
ነገር እዩ፡፡
ሏ እቲ ጥፌኣት ዜተፇፀመለ ኣብ ሌዕሉ ሏ. ጥፊቱ የተፇፀመው በህዜባዊ ዴርጅት
ህዜባዊ ትካሊት ሔብረት ስራሔ ወይም በህብረት ስራ ማህበር ወይም
ማሔበራት ወይ ኣብ ሌዕሉ ካሌኦት በላልች ማሔበራት ሊይ በሚሆንበት
ማሔበራት ኣብ ዜኾነለ ጊዛ ክሱ ጊዛ ከሱ መቅረብ የሚችሇው ጉዲይ
ዜቐርብ እቲ ዋኒን ብዜምሌከቶ ናይ በሚመሇከተው ህዜባዊ ዴርጅት፣
ህዜባዊ ትካሌ፣ ሔብረት ስራሔ ማሔበር የህብረት ስራ ማሔበር ወኪሌ ወይም
ወይ ከዒ ናይ ካሉእ ማሔበር ወኪሌ ናይ ጠበቃ ነው፣
ወዲኢ ነገር ኣቢለ ይኸውን፣
መ. በዙ ዒንቀፅ ካብ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሀ፣ ሇን መ. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1/ሀ/
ሏን ወፃኢ ዜኾኑ ጥፌኣታት /ሇ/ /ሏ/ ከተ዗ረ዗ሩት ውጪ ሇሆነ
ብዜምሌከት እቲ ክሲ ብመን ምቅራብ ጥፊት ክሱ በማን መቅረብ እነዲሇበት
ከም዗ሇዎ ናይ ዒቃቢ ሔጊ መ/ቤት የአቃቤ ህግ መስሪያ ቤት በሚወሰነው
ዜውስኖ ይኸውን፣ ይሆናሌ፡፡
2. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ብማሔበራዊ ቤት 2. በዙህ አዋጅ መሰረት በማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዱ ዜርኣይ ናይ ፌትሃብሄር ክስታት ቤቶች የሚታይ የፌትሃብሄር ክርክሮች
ዜቐርብ በቲ ተጠቃሚ ዜኾነ ወይ ከኣ የሚቀርቡት በጉዲት ተጠቃሚ በሆነው
ጉዴኣት ብዜበፅሕ ወገን ወይ ሔጋዊ ወኪለ ሰው ወይም ጉዲት በዯረሰበት ሰው ወይም
ኣቢለ እዩ፡፡ በህጋዊ ወኪለ ነው፡፡
ዒንቀፅ 21 ብዚዕባ መፀዋዕታ ኣወሃህባ አንቀጽ 21 ስሇ መጥሪያ አሰጣጥ

1. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ተኸሲሱ ዜቐርብ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ተከሶ የሚቀርብ
ዜኾነ ሰብ ዜተኸሰሰለ ዋኒን ኣቐዱሙ ሰው የተከሰሰበትን ጉዲይ አስቀዴሞ
ፇሉጡ ተዲሌዩ ምእንታን ክቐርብ እቲ ዋኒን አውቆ ተ዗ጋጅቶ እንዱቀርብ ጉዲዩ
ዜስመዒለ ሰዒትን ቦታን ናይቲ ከሳሲ ሽምን የሚሰማበትን ቀን ቦታ እና የከሳሹን
ናይቲ ክሲ ዒይነት ብሒፂሩ ተገሉፁ ስም፣ የክሱ ዒይነት በአጭሩ ተገሌፆ
መፀዋዕታ ክበፅሕ ይግበር፣ መጥሪያ እንዱዯርሰው የዯረጋሌ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ወይ መ/ቤት ወይ ትካሌ 2. ማንኛውም ሰው በማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ክፅውዕ እንተል ናይ ሲጠራ የመቅረብ ወይም የተጠየቀውን
112
www.chilot.me
ምቅራብን ወይ ዜተሒተቶ መርትዖ ኣብ ማስረጃ በታ዗዗በት ጊዛ ውስጥ የማቅረብ

ዜተብሃል ጊዛ ውሽጢ ናይ ምቅራብ ግዳታ ግዳታ አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 22 መፀዋዕታ ብዚዕባ ዗ይምኽባር አንቀጽ 22 ጥሪን ስሊሇማክበር
1. ሒዯ ተኸሳሲ ብዯንቢ ምትሔሌሊፌ ዋኒን ኣብ 1. ማንኛውም በዯንብ መተሊሇፌ የተከሰሰ
መጋባእያ ክርከብ መፀዋዕታ በፂሐዎ ተሪፈ ሰው ወዯ ችልት እንዱቀርብ መጥሪያ
ዜቅፅሌ ቆፀሮ ተገሉፁ ተወሳኺ መፀዋዕታ ዯርሶት በቀጠሮው ቀን ሳይቀርብ የቀረ
ይሌኣኸለ፡፡ ናይ መበሌ ካሌኣይ መፀዋዕታ እንዯሆነ ተጨማሪ መጥሪያ፣
዗የኽበረ ተኸሳሲ ኣብ ሳሌሳይ ቆፀሮ ብናይ ይሊክሇታሌ፡፡ ሁሇተኛ ጊዛ መጥሪያ
ክፌሉ ፕሉስ ወይ ብናይ ህዜባዊ ሚሌሻ ዯርሶት ሳይቀርብ የቀረ ተከሳሽበሶስተኛ
ኣባሌ ኣቢለ ንኽቀርብ ይግበር፣ ቀጠሮ በፕሉስ ወይም በህዜባዊ ሚሉሽያ
ተገድ እንዱቀርብ ይዯረጋሌ፡፡
2. ከሳሲ ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዗ቕረቦ 2. ከሳሹ ያቀረበው የፌትሃብሄር ክርክር
ዋኒን ናይ ፌትሃብሄር ክርክር ዜምሌከት ከሆነና በቀጠሮው ቀን ሳይቀርብ ከቀረ
እንተኮይኑ፣ እቲ ክሲ ኣብቲ ቆፀሮ መዒሌቲ ቀርቦ እነዱከራከር አንዴ ተጨማሪ እዴሌ
ከይቐረበ እንተተረፇ ንኽከራከር ሒዯ ይሰጠዋሌ፡፡ በሁሇተኛው ቀጠሮ ሳይቀርብ
ተወሳኺ ዕዴሌ ይወሃቦ፡፡ ኣብ መበሌ ካሌኣይ ከቀረ ግን ሇውሳኔ የተቀጠረ ጉዲይ
ቆፀሮ ከይቐረበ እንተተረፇ ንውሳነ ዜሒዯረ ካሌሆነ በስተቀር ፌርዴ ቤቱ የክሱን
ዋኒን እንተ዗ይኾይኑ እቲ ቤት ፌርዱ ነቱ መዜገብ ይ዗ጋዋሌ፡፡
ናይ ክሲ መዜገብ ይዒፅዎ፣
3. ብናይ ፌትሃብሄር ዋኒን ተኸሳሲ ከይቐረበ 3. ተከሳሽ በፌትሃብሄር ጉዲይ ተከሶ
እንተተረፇ ንኻሌኣይ ጊዛ መፀዋዕታ ክበፅሕ ሳይቀርብ ከቀረ ሇሁሇተኛ ጊዛ መጥሪያ
ይግበር፣ በቲ መፀዋዕታ መሰረት ከይቐረበ እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ፣ በጥሪው
እንተተረፇ እቲ ቤት ፌርዱ ተኸሳሲ መሰረት ካሌቀረበ ፌርዴ ቤቱ ተከሳሹ
ብ዗ይብለ ነቲ ዋኒን ሪኡ ክውስኖ ይኽእሌ፡፡ በላሇበት ጉዲዩን አይቶ ይወስናሌ፡፡
ዒንቀፅ 23 መዜገብ እንዯገና ብዚዕባ ምኽፊት አንቀጽ 23 መዜገብ እንዯገና ስሇመክፇት
1. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 23/2 ወይ /3/ መሰረት 1. ከዙህ አዋጅ አንቀጽ 23/2 ወይ /3/
ኣብ መበሌ ካሌኣይ ቆፀሮ ከይቀረበ ዜተረፇ መሰረት በሁሇተኛ ቀጠሮ ሳይቀርብ የቀረ
ከሳሳይ ወይ ከኣ ተኸሳሳይ ዜቐረየለ ካብ ከሳሽ ወይም ተከሳሽ የቀረው ከአቅም
ዒቅሚ ንሊዕሉ ብዜኾነ ምኽንያት ብዜርዜር በሊይ በሆነ ምክንያት መሆኑን በዜርዜር
ብምግሊፅ ከም ኩነታት እቲ ዜተዒፀወ በመግሇፅ የተ዗ጋው መዜገብ እንዱከፇት
መዜገብ ክኽፇት ወይ ዜተውሃበ ውሳነ ወይም የተሰጠው ውሳኔ እንዯገና
እንዯገና ክርኣይ ንማሔበራዊ ቤት ፌርዱ እነዱታይ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ
ከመሌክት ይኽእሌ፡፡ ሉያመሇክት ይችሊሌ፡፡
2. እቲ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ከሳሳይ ወይ 2. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ ከሳሽ ወይም
ተኸሳሳይ ዗ይቐረበ ብእኹሌ ምኽንያት ተከሳሽ ሳይቀርብ የቀረው በበቂ
ምዃኑ እንተኣሚኑለ ብዒንቀፅ 23/2 ምክንያት መሆኑን ካመነ በአንቀጽ 23/3
መሰረት እቲ ከሳሳይ ብ዗ይምቅራቡ መሰረት ተ዗ግቶ የነበረው መዜገብ
ምክንያት ተዒፅዩ ዜነበረ መዜገብ እንዯገና እንዯገና ተከፌቶ እንዱመረመር ወይም
ከፉቱ ንምምርማር ወይ ብዒንቀፅ 23/3 በአንቀጽ 23/3 መሰረት ተሰጥቶ
መሰረት እቲ ተኸሳሳይ ብ዗ይሇዎ ተዋሂቡ የነበረው ውሳኔ እንዯገና እንዱታይ
ዜነበረ ውሳነ እነዯገና ክረኣይ ክገብር ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
3. ዜተዒፀወ መዜገብ ብእኹሌ ምኽንያት 3. የተ዗ጋ መዜገብ እንዱከፇት ወይ የተሰጠ
ንክኽፇት ወይ ዜተውሃቦ ውሳነ ብእኹሌ ውሳኔ እንዯገና እንዱታይ በበቂ
113
www.chilot.me
ምኽንያት እንዯገና ንክርኣይ ዜቐርብ ምክንያት የሚቀርብ ጥያቄ ችግሩ

ጥርዒን እቲ ፀገም ኣብ በተወገዯ በ30 ቀናት ውስጥ መቅረብ
ዜተወገዯለ/ዜተኣሇየለ/ ኣብ 30 መዒሌቲ አሇበት፡፡ በዙህ የጊዛ ገዯብ ውስጥ
ውሽጢ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ በዙ ናይ ጊዛ ወሰን ካሌቀረበ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ ጥያቄውን
ውሽጢ እንዴሔር ዗ይቐሪቡ እቲ ማሔበራዊ ውዴቅ ያዯርገዋሌ፡፡
ቤት ፌርዱ ነቲ ሔቶ ውዴቂ ይገብሮ፡፡
በዒንቀፅ 24 ከም እኩሌ ምኽንያት ዜቑፀሩ አንቀጽ 24 እንዯ በቂ ምክንያት የሚቆጠሩ
ኩነታት፦ ሁኔታዎች
በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 23 መሰረት እኹሌ ምኽንያት በዙህ አዋጅ ኣንቀጽ 23 በቂ ምክንያት
/ፀገም/ ተባሂልም ዜቁፀሩ ካብ ዒራት ንምትሳእ /ችግር/ ተብሇው ሉቆጠሩ የሚችለት
዗የኽእሌ ሔማም፣ ናይ ቀረባ ዗መዴ ሞት ወይ ከአሌጋ ሇመነሳት የማያስችሌ በሽታ፣
ካብ ቦታ ናብ ቦታ ንምዜውዋር ዗የኽእለ ወይ የቅርብ ዗መዴ ሞት ወይም ከቦታ ወዯ ቦታ
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ካብ ዒቅሚ ንሊዕሉ ዜኾኑ መ዗ዋወር የማያስችሌ ወይም ላልች
ኩነታት ምህሊው እዮም፡፡ ተመሳሳይ የሆኑ ሁኔታዎች ናቸው፡፡
ዒንቀፅ 25 ብዚዕባ ክሲ ምስማዕ ከይዱ አንቀጽ 25 የክስ መስማት ሂዯት
1. እቲ ቤት ፌርዱ በቲ ክሲ ቅዴሚ ክስማዕ 1. ፌርዴ ቤቱ ክስ መስማት ከመጀመሩ
ምጅማሩ ኣበቲ መዜገብ ዜተጠቐሱ በፉት በመዜገቡ ሊይ የተጠቀሱት
ተኸራከርቲ ወገናት ኣብ መጋባእያ ቦታ ተከራካሪ ወገኖች መቅረባቸውን
ምርካቦም የረጋግፅ ማረጋገጥ አሇበት፣
2. እቲ ክሲ ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ዜምሌከት 2. ክሱ ዯንብ መተሊሇፌን የሚመሇከት ከሆነ
እንዴሔር ኮይኑ እቲ ተኸሳሳይ ነቲ ክሲ ተከሳሹ ክሱን እነዱሰማና ሇመከሊከሌ
ምእንቲ ክሰምዕን ክከሊኸሌን ባዕለ ኣብ እንዱያስችሇው እራሱ መቅረብ አሇበት፡፡
መጋባእያ ክርከብ ኣሇዎ፣
ዒንቀፅ 26 ክሲ ብዚዕባ ምግዲፌ /ምሔዲግ/ አንቀጽ 26 ክስን ስሇመተው
ሒዯ ኸሳሳይ ዗ቕረቦ ክሲ እቲ ማሔበራዊ ቤት ማንኛውም ከሳሽ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ ውሳኔ
ፌርዱ ውሳነ ቅዴሚ ምውሃቡ ኣብ ዜኾነ ጊዛ ከመስጠቱ በፉት በማናቸውም ጊዛ
዗ቕረቦ ክሲ ምሌዒሌ ይኽእሌ፡፡ ያቀረበውን ክስ መተው /ማንሳት/ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 27 እቲ ዋኒን ናብ ዏቃቢ ሔጊ መ/ቤት አንቀጽ 27 ጉዲዩን ሇአቃቤ ህግ መስሪያ ቤት
ብዚዕባ ምትሔሌሊፌ ስሇማስተሊሇፌ
1. ናብቲ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜቐርቡ ናይ 1. ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤት የቀረበ የዯንብ
ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታት ውሽጢ ክፊለ መተሊሇፌ ክስ በሙለ ወይም በከፉሌ
ወይ ሙለእ ብሙለእ ናይ ስሩዕ ቤት ፌርዱ የመዯበኛ ፌርዴ ቤት ስሌጣን ከሆነ
ስሌጣን ዜምሌከት እንዴሔር ኮይኑ እቲ ቤት ፌርዴ ቤቱ ክሱን ሇአቃቤ ህግ መስሪያ
ፌርዱ ነቲ ክሲ ናብ ዒቃቤ ሔጊ መ/ቤት ቤት ያስተሊሌፊሌ፡፡
የተሒሊሌፌ፣
2. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ናይ ፌተሃብሄር 2. ማህበራዊ ፌርዴ ቤት የፌትሃብሄር ጉዲይ
ዋኒን ምርኣይ ምስ ጀመረ ካብ ስሌጣኑ ማየት ከጀመረ በኋሊ ከስሌጣኑ በሊይ ሆኖ
ንሊዕሉ ኮይኑ ምስ ረኸቦ ነቲ ክሲ ዒፅዩ ነቲ ካገኘው ክሱን ዗ግቶ ባሇ ጉዲዩን
በዒሌ ዋኒን የሰናብቶ ማሰናበት አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 28 ብዚዕባ ውሳነ ኣወሃህባ አንቀጽ 28 የውሳኔ አሰጣጥ
1. እቲ ዜቐረበ ክርክር ምስ ተዚ዗መ እቲ 1. የቀረበው ክርክር ሲጠቃሇሌ ፌርዴ ቤቱ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ሒፂር ጊዛ በአጭር ጊዛ ውስጥ ውሳኔ መስጠት
ውሽጢ ኣብ ሌዕሉ እቲ ዋኒን ውሳነ ክህብ አሇበት
ኣሇዎ፡፡
2. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜወሃብ ውሳነ 2. በማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚሰጥ ውሳኔ
114
www.chilot.me
ብዜተኽኣሇ መጠን ብሙለእ ዴምፂ በተቻሇ መጠን በአንዴ ዴምፅ መሆን

ይኸውን፡፡ ሙለእ ዴምፂ እንዴሔር አሇበት፡፡ ይህ ካሌሆነ ዯግሞ በአብሊጫ
዗ይተረኺቡ ብኣብዜሒ ዴምፂ ይውሰን፡፡ ናይ ዴምፅ ይወሰናሌ፡፡ የአንስተኛ ዴምፅም
ውሐዲት ዴምፂ እውን ኣብ ውሳነ አብሮ ይመ዗ገባሌ፣
ይምዜገብ፡፡
3. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ ኣብ ዜህበለ 3. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ውሳኔ
ጊዛ ኣብቲ ክርክር ከይዱ ዜቐረቡ በሚሰጡበት ጊዛ በክርክሩ ሂዯት
ነጥብታትን መርትዖታትን ብምግሊፅ ነቲ የቀረቡትን ነጥቦችና ማስረጃዎች
ውሳኒኡ ዜተዯረኸልም ምኽንያት ብሒፂሩ በመግሇጽ ውሳኔው የተመሰረተበትን
ኣብቲ ፌርዱ ከስፌሮም ኣሇዎ፣ ምክንያት በአጭሩ በፌርደ ውስጥ
ማስፇር አሇበት፡፡
4. ዜሃቦ ፌርዱ ኣብ ሌዕሉ ዒቃቢ ሔጊ 4. ውሳኔ የሰጠው አቃቤ ህግ ባስተሊሊፇበት
዗መሒሊሇፇለ ዋኒን እንተኾይኑ እቲ ዒቃቢ ጉዲይ ሊይ ከሆነ አቃቤ ሀግ
ሔጊ ክፇሇጦ ይገብር፣ እንዱያውቀው ያዯርጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 29 ብዚዕባ ይግባይ፦ አንቀጽ 29 ስሇ ይግባኝ
1. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ዜሃቦ ውሳነ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤት በሰጠው ውሳኔ
ቅሬታ ዗ሇዎ ወገን ይግባይ ንምቅራብ ቅሬታ ያሇው ወገን ይግባኝ ማቅረብ
ከም዗ዴሌይ እቲ ውሳነ ካብ ዜተውሃበለ ጊዛ እንዯሚፇሌግ ውሳኔ በተሰጠ በአስር
ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ /10/ መዒሌቲ ቀናት ውስጥሇፌርዴ ቤቱ ማስታወቅ
ነቲ ቤት ፌርዱ ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡ እቲ ቤት አሇበት፡፡ ፌርዴ ቤቱ በአምስት ቀናት
ፌርዱ እውን ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ መዒሌቲ ውስጥ የመዜገቡን ትክክሇኛ ቅጂ
ናይቲ መዜገብ ትክክሌ ቅዲሔ ነቲ ይግባይ እንዱሰጠው ያዯርጋሌ፡፡ የመዜገብ
በሃሊይ ክወሃቦ ይገብር፡፡ ናይቲ ይግባይ ማስገሌበጫ ይግባኝ ባዩ ይከፇሊሌ፡፡
መገሌበጢ እቲ ይግባይ በሃሊይ ክኸፌሌ
ይግበር፡፡
2. ይግባይ በሃሊይ ናይቲ መዜገብ ቅዲሔ ካብ 2. ይግባኝ ባዩ የመዜገቡ ቅጂ ከተሰጠው
ዜተውሃበለ ጊዛ ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ/10/ ጊዛ ጀምሮ በአስር ቀናት ውስጥ
መዒሌቲ ይግባይ ናብ ወረዲ ቤት ፌርዱ፣ ይግባኙን ወዯ ወረዲው ፌርዴ ቤት ፣
ካብ ወረዲ ቤት ፌርዱ በቲ ስሩዕ ናይ ፌ/ሄር ከወረዲው ፌርዴ ቤት በፌትሃብሄር ስነ
ስነ ስርዒት ሔጊ ይግባይ ጊዛ ናብ ዝባ ቤት ስርዒት ህጉ የይግባኝ ጊዛ መሰረት ወዯ
ፌርዱ የቅርብ፡፡ ከፌተኛው ፌርዴ ቤት ያቀርባሌ፡፡
3. ሀ/ ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ እንተዴኣ ንናይ 3. ሀ/ የወረዲው ፌርዴ ቤት ማህበራዊ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ ብክፊሌ ኮነ ፌርዴ ቤቱ የሰጠውን ውሳኔ በሙለ
ብሙለእ ኣመሒይሹ ወይ ሇዊጡ ወሲኑ ወይም በከፉሌ አሻሽል ወይም ሇውጦ
ናብ እቲ ወረዲ ዗ሇዎ ዝባ ማእኸሊይ ቤት ከወሰነ ወዯ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት
ፌርዱ የግባይ ክብሃሌ ይኽእሌ፡፡ ይግባኝ ማሇት ይቻሊሌ፡፡
ሇ/ ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ እንተዴኣ ንናይ ሇ. የወረዲው ፌርዴ ቤት ማህበራዊ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ ኣፅዱቑ ፌርዴ ቤቱ የሰጠውን ካፀዯቀው
ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ውሳነ ይግባይ ውሳኔው ይግባኝ የማይጠየቅበት
዗ይብለ ናይ መወዲእታ ይኸውን፡፡ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 30 ብዚዕባ ኣፇፃፅማ ውሳነ፣ አንቀጽ 30 አፇፃፀም
1. ብማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜተውሃበ ውሳነ 1. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የተሰጠ ውሳኔ
ብይግባይ ኣፇፃፅማኡ እንተ዗ይተኣጊደ ፣ አፇፃፀሙ በይግባኝ ካሌታገዯ በስተቀር
እቲ ውሳነ ካብ ዜተውሃበለ ኣብ ሰሊሳ/30/ ውሳኔ በተሰጠ በ30 ቀናት ውስጥ
መዒሌቲ ውሽጢ ይፌፀም፡፡ ይፇፀማሌ፡፡
115
www.chilot.me
2. እቲ ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ውሳነ ባዕለ ንምፌፃም 2. ፌርዴ ቤቱ የሚሰጠውን ውሳኔ እራሱ

ወይ ኣግባብነት ዗ሇዎ ካሉእ ማሔበራዊ ቤት ወይም አግባብ ያሇው ላሊ ማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዱ ንኽፌፀም ክውክሌ ይኽእሌ፣ ቤት በመወከሌ ሉያስፇፅም ይችሊሌ፡፡
3. በቲ ቤት ፌርዱ ዜውሰኽ መቅፃዕቲ 3. በፌርዴ ቤቱ የሚወሰን ቅጣት ሇመንግስት
ንመንግስቲ ኣታዋይ ይኸውን፣ ገቢ ይሆናሌ
4. ዜኾነ ሰብ ናይ ምኽፊሌ ዒቅሚ እናሃሇዎ 4. ማንኛውም ሰው የመክፇሌ አቅሙ እያሇው
ዜተወሰነለ ገን዗ብ ንምኽፊሌ ፌቓዯኛ የተወሰነበትን ሇመፇፀም ፇቃዯኛ ካሌሆነ፣
እንዴሔር ዗ይኮይኑ ፣ እቲ ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ፌርዴ ቤቱ የሰጠው ውሳኔ ንብረቱ ተሽጦ
ውሳነ ንብረቱ ተሒሪጁ ንኽኸፌሌ/ንኽፌፅም/ እንዱከፇሌ/አንዱፇፀም/ ሉያዜ ይችሊሌ፣
ክእዜዜ ይኽእሌ እዩ፣
5. በቲ ቤት ፌርዱ ዜተወሰነ መቕፃዕቲ እቲ 5. ከፌርዴ ቤቱ የተወሰነውን ቅጣት ተቀጪው
ተቐፃዑ /እቲ ጥፌኣተኛ/ ብዒቕሚ ምንኣስ በአቅም ማነስ ምክንያት መክፇሌ
ምኽንያት ነቲ ቕፅዒት ክከፌሌ ዗ይኽእሌ የማይችሌ መሆኑን ፌርዴ ቤቱ ካመነበት
ም኱ኑ እቲ ቤት ፌርዱ እንተኣሚንለ፣ እቲ ቅጣቱ በማህበራዊ ስራ ሉሇውጥሇት
መቕፃዕቲ ናብ ማሔበራዊ ዕዮ ክሌውጠለ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፣
6. ናይቲ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ 6. ማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች ሇመፇፀም
ንምፌፃም ዜማሒሊሇፈ ትእዚዚት ብምሌሻ የሚተሊሇፈ ትእዚዝች በሚሉሻያ ወይም
ወይ ብፕሉስ ይፌፀም፣ በፕሉስ ይፇፀማለ፣
ክፌሉ ሒሙሽተ ክፌሌ አምስት
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት፣ ሌዩ ሌዩ ዴነጋጌዎች
ዒንቀፅ 31 ብዚዕባ ወፃኢ ገን዗ብ /ንብረት/ አንቀጽ 31 ኪሳራ
ናብ ቤት ፌርዱ ንዜቐርብ ዋኒን ሔዴሔዴ እያንዲነደ ተከራካሪ ወዯ ፌርዴ ቤት
ተኸራኸራይ ወገን ናይ ባዕለ ወፃኢ ይኽእሌ፡፡ ሇሚያቀርበው ክስ የየራሱን ወጪ ይሸፌናሌ፡፡
ኾይኑ ግና ከሳሳይ ዗ቕርቦ ክሲ ኾነ ኢለ ሆኖም ግን ከሳሹ ክስ ያቀረበው ሆን ብል
ተኸሳሳይ ንምጉሌእሊእ ምዃኑ እቲ ቤት ፌርዱ ተከሳሹን ሇማጉሊሊት መሆኑ ፌርዴ ቤቱ
እንተኣሚንለ ነቲ ተኸሳሳይ ክሳብ ካመነበት ሇተከሳሹ እስከ አንዴ መቶ ብር
ሚኢቲ/100/ ቅርሺ ዜበፅሔ ኪሳራ ክቆርፀለ የሚዯርስ ኪሳራ ሉቆረጥሇት ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 32 ብዚዕባ ወረዲ ፇፃሚ ስራሔ ሒሊፌነት፦ አንቀጽ 32 የወረዲ ስራ አስፇፃሚዎች
ሃሊፉነት
1. ኣግባብ ዗ሇዎም ናይ ወረዲ ኮሚቴ ፇፃሚ 1. አግባብ ያሊቸው የወረዲ ስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ኣባሊትን ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኮሚቴ አባሊት የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ዲያኑ መረፃ ንምዴሊዉን እቲ መረፃ ዲኞች ምርጫ በማ዗ጋጀት ምርጫው
ብትኽክሌ ምክያደ ንምምራሔን በትክክሌ እንዱካሄዴ የመምራትና
ንምቁፅፃርን ሒሊፌነት ኣሇዎም፡፡ የመቆጣጠር ሃሊፉነት አሊቸው፣
2. ዜምሌከቶ ናይ ወረዲ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔን 2. የሚመሇከተው የወረዲው አስፇፃሚ
ናይ ወረዲ ናይ ፌትሑ ቤት ፅሔፇት ኮሚቴ እና የወረዲው የፌትህ ተወካይ
ተወካሊይን ምስ ዜምሌከቶም ሒሇፌቲ ከሚመሇከታቸው ሃሊፉዎች ጋር
ብምምኻር እቶም ኣብያተ ፌርዱ ጉቡእ ናይ በመመካከር ፌርዴ ቤቶቹ አስፇሊጊ
ምምሔዲር ዯገፌን ብፌሊይ ናይ መጋባእያ አስተዲዯራዊ ዴጋፍችን በተሇይ የችልት
ቢሮታት ናይ ፅሔፇት መሳርሑታትን ቦታ የጽህፇት ቤት የጽህፇት
ካሌኦት ግሌጋልት ክረኽቡ ይገብሩ፣ መሳሪያዎች እና ላልች አገሌግልቶች
እንዱያገኙ ያዯርጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 33 ፀብፃብ ብዚዕባ ምቅራብ አንቀጽ 33 ሪፕርት ስሇማቅረብ
116
www.chilot.me
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱታት ብዚዕባ ዜሰርሔዎ በማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ስሊከናወኑት የስራ
ተግባራትን ብዚዕባ ዗ጓንፍም ፀገማትን እንቅስቃሴ እና ስሊጋጠማቸው ችግሮች
ንዜመረፆም ህዜብን ኣግባብ ን዗ሇዎ ናይ ወረዲ ሇመረጣቸው ህዜብ እና አግባብ ሊሇው የወረዲ
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔን ንወረዲ ቤት ፀሔፇት ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ እና ሇፌትህ ጽሔፇት
ፌትሔን ዒቃቢ ሔግን ፀብፃብ የቅርቡ፡፡ ቤት ሪፕርት ያቀርባለ፡፡
ዒንቀፅ 34 ብፌትሑ ቢሮ ብዚዕባ ዜውሃብ ሒገዜ፣ አንቀጽ 34 በፌትህ ቢሮ ስሇሚሰጥ እገዚ
ናይ ክሌሌ ቢሮ ፌትሑ ናይ ማሔበራዊ ቤት የክሌለ የፌትህ ቢሮ የማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዱ ኣሰራርሒ ስለጥ ንምግባር ዜሔግዘ ናይ ቤቶች አሰራር የተፊጠነ እንዱሆን ሇማዴረግ
መብርሂታትን መፅሄታትን ኣዲሌዩ ይብትን የሚያግዜ ትምህርታዊ መፅሄቶችን አ዗ጋጅቶ
ትምህርታዊ ሰሚናራት እውን የካይዴ፡፡ ያሰራጫሌ፣ ትምህርታዊ ሴሚናሮችን
ያካሂዲሌ፡፡
ዒንቀፅ 35 ንዲያኑ ክፇሉት ዗ይግበር ብዚዕባ አንቀጽ 35 ሇዲኞች ክፌያ የማይዯረግ
ምዃኑ ስሇመሆኑ
ንማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዲይነት ዜምረፁ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኝነት የሚመረጡ
ዲያኑ ግሌጋልቶም ዜህብዎ ካብ ስሩዕ ናይ ዲኞች አገሌግልት የሚሰጡት ከመዯበኛ
ስራሔ መዒሌቲ ወፃኢ ብም኱ኑ ዜግበረልም የስራ ቀናት ውጪ በመሆኑ የሚዯረግሊቸው
ክፇሉት ኣይህሌውን፡፡ ኮይኑ ግና ሒሊፌነቶም ክፌያ አይኖርም፡፡ ሆኖም ግን ሃሊፉነታቸውን
ንምፌፃም ዗ውፅእዎ ወፃኢ ብኣግባቡ ክፇሉት ሇመፇፀም ያወጡት ወጪ ይከፇሊቸዋሌ፡፡
ይግበረልም፡፡
ዒንቀፅ 36 መሰሌ ብዚዕባ ምኽባርን ናይ አንቀጽ 36 መብትን ስሇማስከበርና
ምትሔብባር ግቡእ የመተባበር ግዳታ
1. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ዜሰርሏለ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ የሚሰራበት
ቤት ዕዮ፣ ትካሌ ወይ ማሔበር እቲ ዲኛ መስሪያ ቤት፣ ዴርጅት ወይም ማህበር
ዜተመረፀለ ሒሊፌነት ብጉቡእ ንምፌፃም ዲኛው የተመረጠበትን ሃሊፉነት በሚገባ
ምእንቲ ክኽእለ ኣዴሊይ ዴጋፌ ናይ ምሃብ ሇመፇፀም እንዱችሌ አስፇሊጊውን ሁለ
ግዳታ ኣሇዎ፣ ዴጋፌ የመስጠት ግዳታ አሇበት
2. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ብዲይነት 2. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ በዲኝነት
ተግባር ብምስታፌ ምኽንያት ዜኾነ ካብ ተግባር በመሳተፈ ምክንያት ማንኛውም
ምዴብ ስርሐ ክረኽቦ ዜግበኦ ክፇሉት፣ ከምዴብ ስራው ሉያገኘው የሚገባ ክፌያ
ዕብየት ወይ ዜኮነ ካሉእ ጥቅሚ ኣይጎዴልን፡፡ ፣ እዴገት ወይም ላሊ ጥቅም
አይጓዯሌበትም፡፡
ዒንቀፅ 37 ብዚዕባ ስርዒት ኣብያተ ፌርዱ ስሌጣን አንቀጽ 37 የመዯበኛ ፌርዴ ቤቶች ስሌጣን
ቅዴሚ ሔዙ ብካሌኦት ሔግታት ንከተማ ነበርቲ ቀዯም ሲሌ በላልች ህጎች ሇከተማ ነዋሪዎች
ማሔበራትን ንማሔበር ሒረስቶት ማሔበራት ማህበራት እና ሇገበሬ ማህበራት ፌርዴ
ፌርዱ ባይቶታት ተዋሂቡ ዜነበረ በዙ ኣዋጅ ሸንጎዎች ተሰጥቶ የነበረ በዙህ አዋጅ መሰረት
መሰረት ንማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዗ይተውሃበ ናይ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ካሌተሰጠ ስሌጣኑ
ዲይነት ስሌጣን ናይ ስሩዕ አብያተ ፌርዱ ኮይኑ የመዯበኛ ፌርዴ ቤቶች ይሆናሌ፡፡
ኣል፡፡
ዒንቀፅ 38 ናይ መሰጋገሪ ዴንጋገታት፦ አንቀጽ 38 የመሸጋገሪያ ዴንጋጌዎች
1. እዙ ኣዋጅ ኣብ ግብሪ ዜወዒል ጊዛ ጀሚሩ 1. ይህ አዋጅ ተግባር ሊይ ከዋሇበት ጊዛ ጀምሮ
ኣብ ጣብያን ቀበላን እናተርኣዩ ዜርከቡ በጣቢያ/ቀበላ/ በመታየት ሊይ የሚገኙ
ዋኒናት በዙ ኣዋጅ መሰረት እቶም ጣብያን ጉዲዮች በዙህ አዋጅ መሰረት
ቀበላን ዜቖሙ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ በጣቢያ/ቀበላ/ የቆሙ ማህበራዊ ፌርዴ
ሪኦም ናይ ምውሳን ስሌጣን ዜተውሃቦም ቤቶች አከራከሮ የመወሰን ስሌጣን
እንተኾይኑ፣ በቶም ዜቖሙ ማሔበራዊ የተሰጣቸውን ከሆነ በተቋቋሙበት ማህበራዊ
117
www.chilot.me
አብያተ ፌርዱ ተራእዮም ዜተወሰኑ ይኮኑ፣ ፌርዴ ቤቶች ይወሰናሌ፡፡

2. ካብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ወፃኢ ዜኾኑ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ አንዴ
ኣብ ጣብያን ቀበላን ኣብ ከይዱ ዗ል ዋኒናት ከተዯነገገው ውጪ የሆነ ጉዲይ
ናብ ስሌጣን ዗ሇዎ ስሩዕ ቤት ፌረዱ በጣቢያ/ቀበላ/ በሂዯት ሊይ የሚገኝ ከሆነ
ተዚዊሮም ተራእዮም ዜውሰኑ ይኾኑ፣ ስሌጣን ወዲሇው መዯበኛ ፌርዴ ቤት
ተዚውሮ ይወስናሌ፡፡
ዒንቀፅ 39 ዜተስዒሩ ሔግታት፦ አንቀጽ 39 የተሻሩ ህጎች
ዜኾነ ይኹን ምስ እዙ ኣዋጅ ዜጓነፅ ኣዋጅ ማንኛውም ከዙህ አዋጅ ጋር የሚቃረን
ዯንቢ ሌምዱ ወይ መምርሑ ተፇፃሚነት አዋጅ፣ ዯንብ፣ ሌምዴ ወይም መመሪያ
ኣይህሌዎን፡፡ ተፇፃሚነት አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 40 እዙ ኣዋጅ ኣብ ግብሪ ዜውዕሇለ ጊዛ፦ አንቀጽ 40 አዋጁ ተግባር ሊይ የሚውሌበት
ጊዛ
እዙ ኣዋጅ እዙ ካብ መጋቢት 20/1987 ዒ/ም ይህ አዋጅ ከመጋቢት 20/1987 ዒ.ም
ጀሚሩ ኣብ ግብሪ ይውዕሌ፡፡ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
መጋቢት 20/1987 ዒ.ም መጋቢት 20/1987 ዒ.ም
ኣቦ ወንበር ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ሉቀመንበር
118
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 2 መስከረም 1988

ናይ ሒዯ ዋጋ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ  120
ኣዋጅ ቑፅሪ 2/1988 አዋጅ ቁጥር 2/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ባንዳራ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ የትግራይ ክሌሌ ሰንዯቅ አሊማ ሇመወሰን
የወጣ አዋጅ
ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ዒንቀፅ 3 ንኡስ ቁፅሪ 3 ን በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 3 ሪፏብሉክ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 3 ንዐስ
ብዜሃቦ ስሌጣን መሰረት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ አንቀጽ 3 እና በክሌለ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ክሌሌ ትግራይ ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ 3 በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የትግራይ
ንምቛም እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ‟ል፡፡ ብሄራዊ ክሌሌ ሰንዯቅ አሊማ ሇመወሰን
የሚከተሇውን አውጇሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ‟ዙ “ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰንዯቅ
ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 2/1988 ዒ.ም” አሇማ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 2/1988
ተባሂለ ክፅዋዕ ይካኣሌ፡፡ ዒ.ም ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ምቛም 2 መወሰን
ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ካብ ጨርቂ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰንዯቅ አሊማ
ዜስራሔ ኮይኑ፣ ታሪኽ፣ ጀግንነትን በጨርቅ የሚሰራ ሆኖ፣ ታሪክ፣ ጀግንነትንና
መስዋእትነትን ዜገሌፅ ከምኡ‟ውን መሇሇይ መስዋእትነትን የሚገሌፅ እነዱሁም
መንነት ህዜቢ ትግራይ ክኸውን በዙ ኣዋጅ‟ዙ የትግራይ ሔዜብ ማንነት መግሇጫ እንዱሆን
ቆይሙ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ ተወስኗሌ፡፡
3. አቀማምጣ ሔብርን ኣርማን 3 የቀሇማትና አርማ አቀማመጥ
ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰነዯቅ አሊማ
1. ቀይሔ 1. ቀይ እና
2. ብጫ ሔብሪታት ዗ሇዉዎ ኮይኑ ኣብ ሌዕሉ 2. ቢጫ ቀሇማት ሲኖሩት መዯቡ ቀይ ሆኖ
ቀይሔ መዯብ ብጫ ኮኾብ ኣሇዎ፡፡ ቢጫ ኮከብ ይኖረዋሌ
3. ብጫ ሔብሪ ብወገን ፀጋም እቲ ባንዳራ 3. ሦስት ማዕ዗ን ቅርጽ ያሇው ቢጫ ቀሇም
ኮይኑ ስለስ ኩርናዕ ቅርፂ ዗ሇዎ ይኸውን በሰንዯቅ አሊማው ግራ በኩሌ ይኖረዋሌ
4. ፌርቂ መዯብ ናይ‟ቲ ባንዳራ ቀይሔ 4. የሰንዯቅ አሊማው ግማሽ መዯብ ቀይ
ይኸውን፡፡ ይሆናሌ
119
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 2 መስከረም 1988 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 2 መስከረም 1988 ዒ.ም
4 ትርጉም ሔብሪታትን ኣርማን 4 የቀሇማትና የአርማው ትርጉም

ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰንዯቅ አሊማ
1. ብጫ ሔብሪ፥ 1. ቢጫ ቀሇም
ብሩህ ተስፊ፣ ሌምዒትን ሒዴነትን ህዜቢ የትግራይ ህዜብን ብሩህ ተስፊ፣ ሌማትና
ትግራይ የመሌክት ዯህንነትን ያመሇክታሌ
2. ቀይሔ ሔብሪ 2. ቀይ ቀሇም
ታሪኽ፣ ጀግንነትን መስዋእትን ህዜቢ የትግራይ ህዜብን ታሪክ፣ ጀግንነትና
ትግራይ የመሌክት መስዋእትነትን ያመሇክታሌ
3. ብጫ ኮኾብ፤ ዒሇምሇኻዊ ምሔዜነት ምስ 3. ቢጫ ኮከብ ከአሇም ህዜቦች ጋር ኣሇም
ህዜብታት ዒሇም አቀፊዊ ወንዴማማችነትን ያመሇክታሌ
5 ዒቐን እቲ ባንዳራ 5 የሰንዯቅ አሊማው ስፊት
ባንዳራ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰንዯቅ አሇማ
1. ወርዱ 80 ሳ.ሜ ይኸውን 1. 80 ሣ.ሜ ስፊትና
2. ቁመቱ 160 ሳ.ሜ ይኸውን 2. 160 ሣ.ሜ ቁመት ይኖረዋሌ
6 ኣሰቓቅሊ ወይ ኣተሒሔዚ ባንዳራ 6 የሰንዯቅ አሊማው አሰቃቀሌና አያያዜ
1. ባንዳራ ክሌሌ ትግራይ ጎኒ ንጎኒ ሃገራዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሰንዯቅ አሊማ
ባንዳራ ኢትዮጵያ ካብ ሃገራዊ ባንዳራ ከኢትዮጵያ ብሄራዊ ሰንዯቅ አሊማ ጎን
ኢትዮጵያ ትሔት ኢለ ብኢዴ ፀጋም ሌዕሉ በግራ በኩሌ ዜቅ ብል ፣ ከላልች
ካሌኦት ኣርማ ፒርቲታት ወይ ትካሊት ፒርቲዎች ወይ ዴርጅጀቶች አርማ ከፌ
ይስቀሌ ብል ይሰቀሊሌ
2. ሰሌፉ ኣብ ዜግበረለ ቅዴሚ ሰሌፇኛ ኾይኑ 2. ሰሌፌ በሚዯረግበት ጊዛ ከሰሌፇኛው
ሌዕሌ ኢለ ይተሒዜ ፉት ከፌ ተዯርጎ ይያዚሌ፡፡
7 ባንዳራ ዜስቀሇለ፦ 7 ሰንዯቅ አሊማው የሚሰቀሌበት
ሀ. ስፌራ ሀ. ቦታ
1. ኣብ ኣፌዯገ ቤተ መንግስቲ 1. በቤተ መንግስት
2. ኣብ ኣፌዯገ መንግስታዊ ኣብያተ ፅሔፇት 2. በመንግስታዊ መ/ቤቶች
3. ኣብ ህንፃታት ኣብያተ ትምህርቲ፣ ኮሇጃትን 3. በትምህርት ቤቶች፣ ኮላጆችና
ዩኒቨርስቲን፣ ዩኒቨርስቲዎች
4. ህዜቢ ኣብ ዜእከበልም ስፌራታት፣
ስታዴዮም ሒወሌቲታት ኣዯባባያት . . . 4. ህዜብ በሚሰበሰብበት ቦታ፣ በስታዱዮም
ወ዗ተ በሃወሌቶችና ፣ ባዯባባዮች . . . ወ዗ተ
5. ኣብ ካምፒታት መከሊኸሉ ሰራዊትን ሒይሉ 5. በመከሊከያ ሰራዊትና በፕሉስ ሃይሌ
ፕሉስን ካምፕች
ሇ. ግ዗፦ ሇ. ጊዛ
1. ኣኼባታት ኣብ ዜግበረለ ኣዲራሽ ወይ ካሉእ 1. ስብሰባ በሚዯረግበት አዲራሽ ወይም ላሊ
ቦታ ቅዴሚ ምጅማር ኣኼባ /ኣብዴሮ/ ወይ ቦታ ስብሰባው ከመጀመሩ በፉት አንዴ
ሰዒት 12 ናይ ንጉሆ ቀን ቀዯም ብል ወይም ጠዋት በ12
ሰዒት
2. ኣብ ኣብያተ ትምህርቲ ቅዴሚ ምጅማር 2. በትምህርት ቤቶች ትምህርት ከመጀመሩ
ትምህርቲ በፉት
3. ኣብ መንግስታዊ ኣብያተ ፅሔፇትን ቤተ 3. በቤተ መንግስትና መንግስታዊ መስሪያ
መንግስትን ንጉሆ ሰዒት 12 ቤቶች ጠዋት በ12 ሰዒት
8 ክብሪ ባንዳራ ክስቀሌን ክወርዴን 8 የሰንዯቅ አሊማው አሰቃቀሌና አወራረዴ ስነ
ስርዒት
1. ኣብ ኣብያተ ትምህርቲ ብተምሃሮ ብብሄራዊ 1. በትምህርት ቤቶች ተማሪዎች
120
www.chilot.me
ገፅ 3 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 2 መስከረም 1988 ዒ.ም ገፅ 3 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 2 መስከረም 1988 ዒ.ም
መዜሙር ተሰኒዩ ይኸውን በሚ዗ምሩት ክሌሊዊ መዜሙር ይሆናሌ

2. ኣብ መንግስታዊ ኣብያተ ዕዮ፣ ቤተ 2. በመንግስት መ/ቤቶች፣ በቤተ
መንግስቲ፣ ኣብያተ ትምህርትን ካምፒታት መንግስት፣ በትምህርት ቤቶች፣
መከሊኸሉ ሰራዊትን ሒይሉ ፕሉስን ባንዳራ በፕሉስና በመከሊከያ ሰራዊት ካምፕች
ክስቀሌን ክወርዴን ዗ጋጠሞ ኩለ ጠጠው ሰንዯቅ አሊማው ሲሰቀሌና ሲወርዴ
ኢለ ክብሪ ብምሃብ ይኸውን፡፡ ያጋጠመው ሰው በመቆም ክብሩን
ይገሌፃሌ፡፡
9 ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት 9 የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ባንዳራ ብንዕቐት ወይ ብፅሌኣት ምቅዲዴ፣ 1. ሰንዯቅ አሊማውን በመናቅ ወይም
ምቅፃሌ፣ ወይ መሌክዐ ክቕየር ምዴምሳስ ወይ በመጥሊት መቅዯዴ፣ ማቃጠሌ፣ መሌኩ
ምርጋፅ በቲ ኣብ ገበን መቅፅዑ ሔጊ ዜተዯንገገ እንዱቀየር ማዴረግ ወይም መርገጥ
መሰረት ዗ቕፅዕ ይኸውን፡፡ በወንጀሇኛ መቅጫ ሔግ በተመሇከተው
መሰረት ያስቀጣሌ
2. ከዙህ አዋጅ ጋር የሚፃረር አዋጅ/ሔግ
ተቀባይነት የሇውም፡፡
10 እዙ ኣዋጅ እዙ ዜፀንዏለ ጊዛ፦ 10 አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ እዋን ጀሚሩ ተፇፃሚ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
መስከረም 1988 ዒ.ም መስከረም 1988 ዒ.ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
121
www.chilot.me
ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ዯንቢ ቑፅሪ 1/1988 ዯንብ ቁጥር 1/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ጥብቅና ስራሔ መተሒዲዯርን መቆፃፀርን የጥብቅና ስራ መተዲዯርያና መቆጣጠርያ ዯንብ
ዯንቢ
ናይ ፌትሑ ስራሔ ንኽምዕብሌ ናይ ሔጊ የፌትህ ስራ እንዱጎሇብት የሔግ ባሇሙያዎች
በዒሌ ሞያታት እጃም ብቐሉለ ዜረአ ስሇ዗ይኮነ አስተዋፅኦ በቀሊለ የሚታይ ባሇመሆኑ ፣
ሔብረተሰብና ግቡእ ናይ ሔጊ ኣገሌግልት ሔብረተሰባችን ተገቢ የሆነ የህግ አገሌግልት
ንኽረክብ በዙ መዲይ እዙ ዜሰርሐ ሰባት ናይ እንዱያገኝ በዙህ ሙያ የተሰማሩ ሰዎች የሙያ
ሙያ ብቅዒቶም ምምዚን ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ ብቃት መመ዗ን አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ኣብ ክሌሌና ውሽጢ ኣብ ዗ሇዋ ኣብያተ በክሌለ ውስጥ ባለ ፌርዴ ቤቶች መከራከር

ፌርዱ ንምክርኻር ንዜዯሌዩ ውሌቀ ሰባት ናይ ሇሚፇሌጉ ግሇሰቦች የጥብቅና ፇቃዴ
ጥብቅና ፌቓዴ ምሃብን ናይ ሞያ ግቡኦም ዴማ መስጠትና፣ የሙያ ስራቸውንም ሙያው
እቲ ሞያ ዜሒቶ ናይ ስነ ምግባር ግቡእ ተኸቲለ የሚጠይቀውን ስነ ምግባር ተከትል እየተፇፀመ
ዜፌፀም ዗ል ምዃኑ ምቁፅፃር ኣዴሊይ ብምዃኑ መሆኑን መቆጣጠር አስፇሊጊ በመሆኑ የትግራይ
ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ ኣስፇፃሚ ኮሚቴ በክሌለ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 54/6 ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 54/6 በተሰጠው ስሌጣን
ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ ዯንቢ መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ኣውፂኡ ኣል፡፡
ዒንቀፅ ሒዯ ሒፂር ርእሲ አንቀፅ አንዴ አጭር ርእስ
- እዙ ዯንቢ እዙ “ናይ ጥብቅና ስራሔ ይህ ዯንብ “የጥብቅና ስራ መተዲዯርያና
መተሒዲዯርን መቆፃፀርን ዯንቢ ቑፅሪ መቆጣጠርያ ዯንብ ቁጥር 1/1988” ተብል
1/1988” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ክሌተ ትርጉም አንቀፅ ሁሇት ትርጓሜ
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ፦ በዙህ አዋጅ ውስጥ
- ክሌሌ ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ማሇት - ክሌሌ ማሇት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
እዩ፡ ማሇት ነው
- ጠበቓ ማሇት ኣብ ቤት ፌርዱ ወይ ኣብ - ጠበቃ ማሇት በፌርዴ ቤት ወይም በላሊ
ካሌእ ዒይነት መዴረኽ ክንዱ ካሌእ ሰብ ዒይነት ቦታ ላሊውን ሰው ወክል አቤቱታ፣
ዜከራኸር ወይ ዜኾነ ጥርዒን፣ መከሊኸሉ፣ መከሊከያ፣ ይግባኝ እና ላልች ተመሳሳይ
ይግበኣንን ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ናይ ሔጊ የሔግ ፅሐፍች የሚያ዗ጋጅ ወይም
122
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 1 መስከረም 1988 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 1 መስከረም 1988 ዒ.ም
ፅሐፊት ዗ዲለ ወይ ዗ቕርብ ፣ ናይ ሔጊ የሚያቀርብ፣ የሔግ ምክር አገሌግልት

ምኽሪ ኣገሌግልት ዜህብ፣ ናይ ንግዱ የሚሰጥ የንግዴ ማሔበራት መቋቋምያ
ማሔበራት መቖሚ ፅሐፌን መተሒዲዯሪ ፅሐፇና መተዲዯርያ ዯንብ፣ ላልች
ዯንብን ካሌኦት ናይ ሔጊ ሰነዲትን ናይ ሰነድች የማ዗ጋጀት ስራ የሚሰራ ማሇት
ምዴሊው ስራሔ ዜሰርሔ ማሇት እዩ፡፡ ነው
- ጉባኤ ማሇት ኣብ ትሔቲ ቢሮ ፌትሑ - ጉባኤ ማሇት በፌትሔ ቢሮ ስር የሚተዲዯር
ዜማሒዯር ናይ ጠበቓታት ምምሔዲር ጉባኤ የጠበቆች አስተዲዯር ጉባኤ ማሇት ነው
ማሇት እዩ፡፡
- ናይ ጠበቓታት ማሔበር ማሇት ናይ ክሌሌ - የጠበቆች ማሔበር ማሇት የትግራይ ክሌሌ
ትግራይ ጠበቓታት ማሔበር ማሇት እዩ ጠበቆች ማሔበር ማሇት ነው
- ኣብያተ ፌርዱ ማሇት ኣብ ዜኾነ ብርኪ - ፌርዴ ቤቶች ማሇት በማንኛውም ዯረጃ
ዜቖሙ ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣብያተ የተቋቋሙ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ፌርዴ
ፌርዴ ማሇት እዮም ቤቶች ማሇት ነው፡፡
- ፌቓዴ ወሃቢ ኣካሌ ማሇት ቢሮ ፌትሑ - ፇቃዴ ሰጪ ኣካሌ ማሇት የትግራይ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ማሇት እዩ፡፡ ብሄራዊ ክሌሌ ፌትህ ቢሮ ማሇት ነው፡፡
ብዚዕባ ፌቓዴ ስሇ ፇቃዴ
ዒንቀፅ 3 ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ ዒንቀፅ 3 የጥብቅና ፇቃዴ ሇማግኘት የሚያበቁ
዗ብቅዐ ረቛሔታት መመ዗ኛዎች
ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምሃብ እዝም ዜስዕቡ የጥብቅና ፇቃዴ ሇመስጠት የሚከተለትን
ረቛሔታት ክማሌኡ ኣሇዎም መመ዗ኛዎች መሟሊት ኣሇባቸው
1. ንጥብቅና ሞያ ዗ብቅዕ ናይ ሔጊ ትምህርቲ፣ 1. ሇጥብቅና ሞያ የሚያበቃ የሔግ ትምህርት
ወይ ሌምዱ ወይም ሇምዴ
2. ንፌትሑ ስራሔ ዜሰማዕማዕ ጠባይን ስነ 2. ሇፌትሔ ስራ ተስማሚ የሆነ ፀባይና ስነ
ምግባርን ምግባር
3. ብጥብቅና ስራሔ ተዋፉሩ/ራ/ ናይ ፌትሑ 3. የፌትሔ ስራ እንዱጠራና እንዱጎሇብት
ስራሔ ንምፅፊፌን ንምጉሌባትን ናይ በጥብቅና ስራ ተሰማርቶ የማገዜ ፌሊጎት
ምሔጋዜ ዴሌየት
ዒንቀፅ 4 ጥርዒን ዒንቀፅ 4 ማመሌከቻ
1. ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ሔቶ ብመመሌከቲ 1. ሇጥብቅና ፇቃዴ የሚቀርብ ጥያቄ
ዜቐርብ ኮይኑ ዜዯሌዮ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ በማመሌከቻ ሆኖ ጠያቂው የሚፇሌገውን
ብርክን መንበሪ ኣዴራሽኡን ዜገሌፅ ክኸውን የጥብቅና ፇቃዴ ዯረጃና የጠያቂው
ኣሇዎ፡፡ መኖርያ ኣዴራሻ የሚገሌፅ መሆን ኣሇበት
2. ብተወሳኺ እቲ መመሌከቲ እዝም ዜስዕቡ 2. በተጨማሪም አመሌካቹ የሚከተለትን
መረዲእታታት ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ማስረጃዎች ማቅረብ ኣሇበት
ሀ. ናይ ትምህርቲ መረዲእታ ፣ ሌምዱ ሀ. የትምህርት ማስረጃ ወይም የስራ ሌምዴ
ሇ. ቅዴም ክብሌ ኣብ ከመይ ዜበሇ ስራሔ ሇ. ከአሁን በፉት በምን ስራ ሊይ ተሰማርቶ
ተዋፉሩ ከምዜነበረን ዜሰርሒለ ዜነበረ እንዯነበረና፣ ይሰራ የነበረውን
ናይ መንግስቲ መስሪያ ቤት እንተኾይኑ በመንግስት መስሪያ ቤት ከሆነ የስራ
ዴማ ናይ ስራሔ መሌቀቒ፣ መሌቀቅያ፣
ሏ. ናይ መመሌከቲ ሒፂር ናይ ሂወት ታሪክ ሏ. የአመሌካቹ አጭር የህይወት ታሪክ
ዒንቀፅ 5 ፌቓዴ ውሃቢ ኣካሌ ዜሒቶም ተወሳኺ ዒንቀፅ 5 ፇቃዴ ሰጪው አካሌ የሚጠይቃቸው
መረዲእታታት ተጨማሪ ማስረጃዎች
ብዒንቀፅ 4ተ መሰረት ዜቐረቡ መረዲእታታት በዙህ ዯንብ ዒንቀፅ 4 መሰረት የቀረቡት
123
www.chilot.me
ተቐባሌነት እንተረኺቦም እቱ ጉባኤ ብዚዕባ ማስረጃዎች ተቀባይነት ካገኙ ጉባኤው

ጠባይን ስነ ምግባርን መመሌከቲ ንምፅራይ ናይ የአመሌካቹን ፀባይና ስነ ምግባር ሇማጣራት
እዝም ዜስዕቡ ኣካሊት ዯብዲቤ ይሰዴዴ ሇሚከተለት አካሊት ዯብዲቤ ይሌካሌ
1. ፌቓዴ ሒታቲ ዜነብረለ ወይ ከዒ ዜነበረለ 1. ፇቃዴ ጠያቂው ወዯ ሚኖርበት ወይም
ንዜነበረ ወረዲ፣ ይኖርበት ወዯ ነበረው ወረዲ
2. ፌቓዴ ሒታቲ ዜሰርሒለ ንዜነበረ መስሪያ 2. ፇቃዴ ጠያቂው ይሰራበት ሇነበረው መስሪያ
ቤት፣ ቤት
ዒንቀፅ 6 ብዚዕባ ምስንባት ዒንቀፅ 6 ማሰናበት
ብዒንቀፅ 5 መሰረት ዜተሌኣኹ መረዲእታታት በዒንቀፅ 5 መሰረት ተጠይቀው የተሊኩት
እቲ መመሌከቲ ናይ ስነ ምግባር ጉዴሇት ዗ሇዎ ማስረጃዎች አመሌካቹ የስነ ምግባር ጉዴሇት
ምዃኑ ዗ርእዩ እንተኾይኖም እቲ ጉባኤ ነቲ እንዲሇበት የሚያሳዩ ከሆነ አመሌካቹን
መመሌከቲ ናይ ጥብቅና ስራሔ ዗ይፌቀዯለ የጥብቅና ስራ ፇቃዴ እነዯማይሰጠው ገሌፆ
ምዃኑ ገሉፁ የሰናብት፣ ጉባኤው ያሰናብተዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 7 ብዚዕባ ምቅባሌ ዒንቀፅ 7 መቀበሌ

ብዒንቀፅ 5 መሰረት ዜተሊእኹ መረዲእታታት በዒንቀፅ 5 መሰረት ተጠይቀው የተሊኩ
እቱ ፇቓዴ ሒታቲ ንጥብቅና ሞያ ዗ብቅዕ ስነ ማስረጃዎች ፇቃዴ ጠያቂው ሇጥብቅና ሞያ
ምግባር ዗ሇዎ ምዃኑ ዗ርእዩ እንተኾይኖም እቲ የሚስማማ ስነ ምግባር እንዲሇው የሚያሳዩ ከሆነ
ጉባኤ ነቲ መመሌከቲ ንጥብቅና ስራሔ ይቕበል ጉባኤው ሇጥብቅና ስራ ይቀበሇዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 ፇተና ዒንቀፅ 8 ፇተና
ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ሔቶ ተቐባሌነት የጥብቅና ፇቃዴ ጥያቄ ተቀባይነት ሲያገኝ
እንተረኺቡ እቲ ፌቓዴ ሒታቲ ንፇተና ፇቃዴ ጠያቂው ሇፇተና ይቀርባሌ፡፡
ክቐርብ ይግበር፣
ዒንቀፅ 9 ብዚዕባ እንዯገና ናብ ጥብቅና ንምምሊስ ዒንቀፅ 9 እንዯገና ወዯ ጥብቅና ሇመመሇስ
ዜሒቱ የሚቀርብ ጥያቄ
ንሰሇስተ ዒመት/3ተ/ ወይ ከዒ ካብኡ ንሊዕሉ ሇሶስት አመት ወይም ከዙያ በሊይ ሇሆነ ጊዛ
ካብ ጥብቅና ሞያ ተፇሌዩ ናብ ጥብቅና ስራሔ ከጥብቅና ስራ ተሇይቶ ቆይቶ እንዯገና ወዯ
ክምሇስ ዜሒትት መመሌከቲ ሒደሽ ናይ ሞያው ሇመመሇስ ሇሚቀርብ ጥያቄ ኣዱስ
ጥብቅና ፌቓዴ ሒታቲ ከማሌኦም ዜግባእ ፇቃዴ ጠያቂ ሉያሟሊቸው የሚገቡ
ረቛሔታትን ካሌኦት ዯንብታትን ተፇፀምቲ መመ዗ኛዎችና ላልች ዯንቦች ተፇፃሚዎች
ይኾኑ ይሆናለ፡፡
ዒንቀፅ 10 ናይ ጥብቅና ብርክታት ዒንቀፅ 10 የጥብቅና ዯረጃዎች
1. ኣብዙ ክሌሌ ውሽጢ ዜወሃቡ ናይ ጥብቅና 1. በዙህ ክሌሌ ውስጥ የሚሰጡ የጥብቅና
ብርክታት እዝም ዜስዕቡ እዮም ዯረጃዎች የሚከተለት ናቸው
ሀ. ኣብቲ ክሌሌ ኣብ ዜርከቡ ኣብያተ ሀ. በክሌለ ውስጥ በሚገኙ ሁለም ፌርዴ
ፌርዱ ኩልም ንምቋም ዗ኽእሌ ቀዲማይ በቶች መከራከር የሚያስችሌ አንዯኛ
ብርኪ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ፣
ሇ. ኣብቲ ክሌሌ ኣብ ዜርከቡ ወረዲ ኣብያተ ሇ. በክሌለ ውስጥ በሚገኙ የወረዲ ፌርዴ
ፌርዱ ንምቛም ዗ኽእሌ ካሌኣይ ብርኪ ቤቶች መከራከር የሚያስችሌ ሁሇተኛ
ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ፣
2. ዜኾነ ብርኪ ፌቓዴ ዜረኸበ ሰብ ኣብዙ 2. ማንኛውም ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ
ዯንቢ እዙ ኣብ ዒንቀፅ 2 ዜተ዗ር዗ሩ ናይ የተሰጠው ሰው በዙህ ዯንብ ዒንቀፅ ሁሇት
ጠበቓ ተግባር ኩልም ወይ ብኽፊሌ ክሰርሔ የተመሇከቱትን የጠበቃ ተግባራት በሙለ
124
www.chilot.me
ይኽእሌ፡፡ ወይም በከፉሌ ሉሰራ ይችሊሌ፡፡

ዒንቀፅ 11 ቀዲማይ ብርኪ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ አንቀፅ 11 አንዯኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ
ንምርካብ ዗ብቅዐ ረቛሔታት ሇማግኘት የሚያስችለ መመ዗ኛዎች
ቀዲማይ ብርኪ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ ፇቃዴ ጠያቂው አንዯኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ
እቲ መመሌከቲ ካብዝም ዜስዕቡ መመ዗ኒታት የሚያገኘው ከሚከተለት መመ዗ኛዎች አንደን
ሒዱኡ ዗ማሌአ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ሲያሟሊ ነው፡፡
1. ካብ ዜተፇሇጠ ዩኒቨርስቲ ብሔጊ ትምህርቲ 1. ከታወቀ ዩኒቨርስቲ በሔግ ትምህርት
ብዱግሪ ዜተመረቐ ወይ ዴማ በዱግሪ የተመረቀ
ብዱፔልማ ተመሪቑ ኣብ መንግስቲ በዱፔልማ ተመርቆ ቢያንስ ሇሰባት አመት
መ/ቤት ወይከዒ ኣብ ዜተፇሇጠ ዴርጅት በመንግስት መስሪያ ቤት ወይም በታወቀ
ብሔጊ እንተንኣሰ ንሸውዒተ ዒመት ዗ገሌገሇ ዴርጅት በሔግ ስራ ያገሇገሇ ወይም
ወይ ዯማ
3. ናይ ሔጊ ትምህርቲ ዗ይብለ እንተኾነ‟ውን 3. የሔግ ትምህርት ባይኖረውም በከፌተኛ
ብማእኸሊይን ካብኡ ንሊዕሉ ብዜኾነ ቤት ፌርዴ ቤት ወይም ከዙያ በሊይ በሆነ ፌርዴ
ፌርዱ ብዲኝነት፣ ብሬጂስትራርነት ወይ ቤት፣ በዲኝነት፣ በሬጅስትራርነት ወይም
ከዒ ብዒቃቢ ሔግነት ዗ገሌገሇ ኮይኑ፣ በዒቃቤ ሔግነት ያገሇገሇና፣
ሀ. ብዕዴመ ምኽንያት ብጡረታ ዜተገሇሇ ሀ. በእዴሜ ምክንያት በጡረታ የተገሇሇ
ወይ
ሇ. እንተንኣሰ ንሸውዒተ ዒመት ኣገሌጊለ ሇ. ቢያንስ ሇሰባት አመት አገሌግል በራሱ
ስርሐ ብፌቓደ ዜሇቐቐ ፌቃዴ ስራውን የሇቀቀ
፣
ዒንቀፅ 12 ካሌኣይ ብርኪ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ዒንቀፅ 12 ሁሇተኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ
ንምርካብ ዗ብቅዐ ረቛሑታት ሇማግኘት የሚያስችለ መመ዗ኛዎች
ካሌኣይ ብርኪ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ ፇቃዴ ጠያቂው ሁሇተኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ
እቲ መመሌከቲ ካብዝም ዜስዕቡ መመ዗ኒታት ሇማግኘት ከሚከተለት መመ዗ኛዎች አንደን
ሒዱኡ ዗ማሌአ ክኸውን ኣሇዎ ማሟሊት አሇበት
ብዱፔልማ ዜተመረቐ ወይ ዴማ በዱፔልማ የተመረቀ ወይም፣
ሰርቲፉኬት ተመሪቑ ኣብ መንግስቲ መ/ቤት በሰርቲፉኬት የተመረቀና ቢያንስ ሇሰባት
ወይ ኣብ ዜተፇሇጠ ዴርጅት ብሔጊ አመት በመንግስት መስሪያ ቤት ወይም
ኣገሌግልት ሒሊፌነት ወይ ነገረ ፇጅነት በታወቀ ዴርጅት በሔግ አገሌግልት
እንተንኣሰ ንሸውዒተ ዒመት ዗ገሌገሇ ወይ ሒሊፉነት ወይም በነገረ ፇጅነት ያገሇገሇ
ዴማ፦ ወይም፣
3. ናይ ሔጊ ትምህርቲ ዗ይብለ እነተኾነ‟ውን 3. የሔግ ትምህርት ባይኖረውም በወረዲ
ኣብ ወረዲ ወይ ኣውራጃ ቤት ፌርዱ ወይም አውራጃ ፌርዴ ቤት በዲኝነት፣
ብዲኝነት ብዒቃቢ ሔግነት ወይ በዒቃቤ ሔግነት ወይም በሬጂስትራርነት
ብሬጅስትራርነት ዗ገሌገሇ ኮይኑ ያገሇገሇና፣
ሀ. ብዕዴመ ምኽንያት ብጡረታ ዜተገሇሇ ሀ. በእዴሜ ምክንያት በጡረታ የተገሇሇ
ወይ ወይም
ሇ. እነተነኣሰ ንሸውዒተ ዒመት ኣገሌጊለ ሇ. ቢያንስ ሇሰባት አመት አገሌግል በራሱ
ስርሐ ብፌቓዴ ዜሇቐቐ፣ ፇቃዴ ስራውን የሇቀቀ
ዒንቀፅ 13 ብዚዕባ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ብርኪ ዒንቀፅ 13 የጥብቅና ፇቃዴ ዯረጃን ስሇማሻሻሌ
ምምሔያሽ
125
www.chilot.me
ካሌኣይ ብርኪ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ዗ሇዎ ሁሇተኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ ያሇው ሰው ወዯ
ውሌቀሰብ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ናብ ቀዲማይ አንዯኛ ዯረጃ እንዱሻሻሌሇት ሉጠይቅ ይችሊሌ፡፡
ብርኪ ንኸመሒይሽ ክሒትት ይኽእሌ እዩ፡፡
ምዕራፌ ሰሇስተ ምዕራፌ ሶስት
ዒንቀፅ 14 ብዚዕባ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ፇተና ዒንቀፅ 14 የጥብቅና ፇቃዴ ፇተና
ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ሒቲቱ በዝም ዜስዕቡ የጥብቅና ፇቃዴ ጠያቂ በሚከተለት ሁኔታዎች
ኩነታት ንፇተና ይቕርቡ፣ ሇፇተና ይቀርባሌ
1. ኣብ ዒንቀፅ 11 ዜተቐመጡ ረቛሔታት 1. በዒንቀፅ 11 የተመሇከቱት መመ዗ኛዎች
ከማሌኡ ከሇዉ ኩለ ቀዲማይ ብርኪ ጥብቅና ሲሟለ አንዯኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ
ፌቓዴ ንምርካብ፣ ሇማግኘት፣
2. ኣብ ዒንቀፅ 12 ዜተቐመጡ ረቋሔታት 2. በዒንቀፅ 12 የተመሇከቱት መመ዗ኛዎች
ከማሌኡ ከሇዉ ካሌኣይ ብርኪ ጥብቅና ሲሟለ ሁሇተኛ ዯረጃ የጠብቅና ፇቃዴ
ፌቓዴ ንምርካብ፣ ሇማግኘት፣
3. ካብ ካሌኣይ ብርኪ ናብ ቀዲማይ ብርኪ 3. ከሁሇተኛ ወዯ አንዯኛ ዯረጃ የጥብቅና
ንምስግጋር፣ ፇቃዴ ሇመሸጋገር
ዒንቀፅ 15 ብፌቓዴ ወሃቢ ኣካሌ ውሳነ ዜወሃብ ዒንቀፅ 15 በፇቃዴ ሰጪው አካሌ ውሳኔ የሚሰጥ
ጥብቅና ፇተና የጥብቅና ፇተና
ፌቓዴ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን እንትውስን ናይ ሞያ ፇቃዴ ሰጪው ባሇስሌጣን የጠበቆችን የሞያ
ብቅዒት ንምግምጋም ከምኡ‟ውን ንምቁፅፃር ብቃት ሇመገምገምና ሇመቆጣጠር ማንኛውም
ዜኾነ ጠበቓ ንፇተና ክቐርብ ክገብር ይኽእሌ ጠበቃ ሇፇተና እንዱቀርብ ሉወስን ይችሊሌ፡፡
እዩ፡፡
ዒንቀፅ 16 ናይ ፇተና ዒይነት ዒንቀፅ 16 የፇተና አይነት
1. ዜኾነ ናይ ጥብቅና ፇተና ብፅሐፌን ከም 1. ማንኛውም የጥብቅና ፇተና በፅሐፌ፣
ኣዴሊይነቱ ብቃሌ ይኸውን እንዯአስፇሊጊነቱም በቃሌ መሆን አሇበት፣
2. ሒደሽ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ ወይ 2. አዱስ የጥብቅና ፇቃዴ ሇማውጣት፣
ጥብቅና ብርኪ ንምምሔያሽ ወይ ናብ የጥብቅና ዯረጃ ሇማሻሻሌ፣ ወዯ ጥብቅና
ጥብቅና ሞያ ንምምሊስ ወይ ናይ ጥብቅና ሞያ ሇመመሇስ ወይም የጥብቅና ሞያን
ሞያ ንምግምጋም ዜወሃብ ፇተና ሒዯ ዒይነት ሇመገምገም የሚሰጥ ፇተና አንዴ አይነት
ይኸውን መሆን አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 17 ናይ ጥብቅና ብርኪ ዜውሰነለ ናይ ዒንቀፅ 17 የጥብቅና ፇቃዴ ዯረጃ የሚወሰንበት
ፇተና ውፅኢት የፇተና ውጤት
1. ቀዲማይ ብርኪ ንምርካብ ወይ ብርኪ 1. አንዯኛ ዯረጃ ሇማግኘት ወይም ዯረጃን
ንምምሔያሽ ዜተፇተነ ጠበቓ ፇተና ሇማሻሻሌ የተፇተነ ሰው ከ75% በሊይ
ውፅኢት ካብ 75% ንሊዕሉ እንተኾይኑ የፇተና ውጤት ሲያገኝ አንዯኛ ዯረጃ
ቀዲማይ ብርኪ ፌቓዴ ይረክብ፣ የጥብቅና ፇቃዴ ይሰጠዋሌ፣
2. ንካሌኣይ ብርኪ ተፇቲኑ ካብ 50% ንሊዕሉ 2. ሇሁሇተኛ ዯረጃ ተፇትኖ ከ50% በሊይ
ዜኾነ ውፅኢት እንተረኺቡ ካሌኣይ ብርኪ ያገኘ ፇቃዴ ጠያቂ ሁሇተኛ ዯረጃ የጥብቅና
ፌቓዴ ይረክብ፡፡ ፇቃዴ ይሰጠዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 18 ናይ ጥብቅና ሞያ ገምጋም ዒንቀፅ 18 የጥብቅና ሞያ ግምገማ
1. ብቀዲማይ ብርኪ ዜሰርሔ ዜነበረ ጠበቓ ካብ 1. በአንዯኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ የሚሰራ
75% ንታሔቲ ናይ ፇተና ውፅኢት ጠበቃ የፇተናው ውጤት ከ75% በታች
እንተረኺቡ ፌቓዴ ብካሌኣይ ብርኪ ሲሆን ፇቃደ ወዯ ሁሇተኛ ዯረጃ
ተሇዊጡ ይዋሃቦ፡፡ ይሇወጣሌ፡፡
2. ብካሌኣይ ብርኪ ዜሰርሔ ዜነበረ ካብ 50 % 2. በሁሇተኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ የሚሰራ
ንታሔቲ ናይ ፇተና ውፀኢት እንተረኺቡ ጠበቃ የፇተና ውጤት ከ50% በታች ሲሆን
126
www.chilot.me
ፌቓዴ ንኽምሌስ ይግበር፡፡ ፇቃደ አነዱመሌስ ይዯረጋሌ፡፡

ዒንቀፅ 19 ንዲግማይ ፇተና በዚዕባ ምቕራብ ዒንቀፅ 19 ሇዴጋሚ ፇተና ስሇመቅረብ
ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ ወይ ብርኪ የጥብቅና ፇቃዴን ሇማግኘት ወይም ዯረጃ
ንምምሔያሽ ኣብ ዜተወሃበ ፇተና መሔሇፉ ሇማሻሻሌ በተሰጠ ፇተና የወዯቀ ተፇታኝ
ውፅኢት ምርካብ ዗ይኸኣሇ ተፇታኒ ንዜቅፅሌ በሚቀጥሇው የፇተና ጊዛ ሇመቅረብ
ናይ ፇተና እዋን ንክቐርብ ከመሌክት ይኽእሌ፡፡ ሉያመሇክት ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 20 ናይ ፇተና ውፅኢት ብዚዕባ ምሃብ ዒንቀፅ 20 የፇተና ውጤት ስሇመስጠት
ሒዯ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ ወይከዒ የጥብቅና ፇቃዴ ሇማውጣት ወይም ዯረጃ
ብርኪ ንምምሔያሽ ፇተና ወሲደ መሔሇፉ ሇማሻሻሌ ፇተና ወስድ ያሇፇ ተፇታኝ በውጤቱ
ውፅኢት ዜረኸበ ተፇታኒ በቲ ውፅኢት መሰረት መሰረት የተፇቀዯሇት ፇቃዴ በሁሇት አመት
ዜተፇቐዯለ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ክሳብ ክሌተ ጊዛ ውስጥ ካሌወሰዯ ዋጋ ኣይኖረውም፡፡
ዒመት እንተ዗ይወሲደ ዋጋ ኣይህሌዎን፡፡
ዒንቀፅ 21 ብዚዕባ ፇተና ዗ይምቕራብ ዒንቀፅ 21 ሇፇተና ስሊሇመቅረብ
ናይ ጥብቅና ሞያ ብቅዒት ንምግምጋም ዜወሃብ የጥብቅና ሞያ ብቃት መመ዗ኛ ፇተና
ፇተና ንክወስዴ ዜተሒተተ ጠበቓ ብ዗ይብቑዕ እንዱወስዴ ተጠይቆ ያሇ በቂ ምክንያት ሇፇተና
ምኽንያት ንፇተና እንተ዗ይቀሪቡ ፇተና ክሳብ ካሌቀረበ ፇተናውን እስኪ ወስዴ ዴርስ
ዜወስዴ ካብ ጥብቅና ይእገዴ፡፡ ከጥብቅና ይታገዲሌ፡፡
ዒንቀፅ 22 ብዚዕባ ፇተና ምዴሊውን ኣወሃህባን ዒንቀፅ 22 ፇተና ማ዗ጋጀትና መፇተን
1. ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ንምርካብ፣ ብርኪ 1. የጥብቅና ፇቃዴ ሇመስጠት ዯረጃ ሇማሻሻሌ
ንምምሔያሽ ወይ ናይ ጥብቅና ሞያ ወይም የጥብቅና ሞያ ሇመገምገም የሚሰጥ
ንምግምጋም ዜውሃብ ፇተና ቢሮ ፌትሑ ፇተና የሚ዗ጋጀው በፌትሔ ቢሮ ነው
የዲለ፣
2. እቲ ፇተና ቅዴሚ ምውሃቡ 30 መዒሌቲ 2. የሚመሇከታቸው ተፇታኞች እንዱያውቁት
ኣቐዱሙ ዜምሌከቶም ተፇተንቲ ብፅሐፌ ፇተናው ከመስጠቱ 30 ቀናት አስቀዴሞ
ወይ ከዒ ብምሌክታ ንክፇሌጥዎ ይገብር፡፡ በፅሐፌ ወይም በማስታወቂያ
ይገሇፅሊቸዋሌ፡፡
3. ናይቲ ፇተና ውፅኢት ካብ ክሌተ ወርሑ 3. የፇተናው ውጤት ከሁሇት ወር ባሌበሇጠ
ብ዗ይበሌፅ ጊዛ ውሽጢ ከምዜፇሇጥዎ ጊዛ ውስጥ እንዱያውቁት ይዯረጋሌ፡፡
ይገብር፡፡
4. ናይ ፇተና ውፅኢት ዜሒ዗ ወረቐት ምስ ናይ 4. የፇተናውን ውጤት የሚገሌፅ ወረቀት
ተፇታኒ ማህዯር ይተሒሒዜ ከተፇታኙ ማህዯር ጋር ይያያዚሌ፡፡
ዒንቀፅ 23 ብዚዕባ ካብ ዜነበሮ ብርኪ ዜወረዯ ዒንቀፅ 23 ከዯረጃው የወረዯ ጠበቃ
ጠበቓ
ናይ ጥብቅና ሞያ ብቕዒት ንምግምጋም የጥብቅና ሞያ ብቃትን ሇመገምገም በተሰጠው
ብዜወሃብ ፇተና ካብ ዜሒዝ ብርኪ ዜተሒተ ፇተና ከያ዗ው ዯረጃ የወረዯ ጠበቃ አንዴ
ጠበቓ ቅዴሚ ሒዯ ዒመት ናብ ፇተና ንምቕራብ ዒመት ሳይሞሊው ፇተና መቅረብ አይችሌም፡፡
ክሒትት ኣይኽእሌን፡፡
ናይ ጥብቅና ፇተና ኣብ ዜወሃበለ ጊዛ ካብ የጥብቅና ፇተና በሚሰጥበት ጊዛ ከጠበቆች
ጠበቓታት ማሔበርን ካብቲ ክሌሌ ቤት ፌርዱ ማሔበርና ከክሌለ ፌርዴ ቤት የሚወከለ
ዜውከለ ተዒ዗ብቲ ክርከቡ ኣሇዎም፡፡ ታዚቢዎች ይገኛለ፡፡
ዒንቀፅ 25 በዚዕባ ናይ ፇተና ውፅኢት ምርኣይ ዒንቀፅ 25 የፇተና ውጤትን ስሇመመሌከት
ኣብ ዜኾነ ናይ ጥብቅና ፇተና በማንኛውም ዒይነት የጥብቅና ፇተና፣
1. በቲ ውፅኢት ቅር ዜበል ተፇታኒ ዜተኣረመ 1. በውጤቱ ቅሬታ ያሇው ተፇታኝ
ናይ መሌሲ ወረቐት ክርኢ ይኽእሌ የታረመውን የመሌስ ወረቀት ሉያይ
127
www.chilot.me
ይችሊሌ
2. በቲ ፇተና ኣተኣራርማ ወይ ከዒ ብውፀኢት 2. በፇተናው አስተራረም ወይም በውጤቱ
ቅር ዜበል ተፇታኒ ጥርዒን ንሒሊፉ ቢሮ ቅሬታ ያሇው ተፇታኝ አቤቱታውን
ፌትሑ ከቕርብ ይኽእሌ ሇፌትሔ ቢሮ ሒሊፉ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡
3. በዙ መሰረት በቲ ቢሮ ዜተውሃበ ውሳነ ናይ 3. በቢሮው የተሰጠው ውሳኔ የመጨረሻ
መወዲእታ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 26 ብዚዕባ ብውክሌና ምስራሔ ዒንቀፅ 26 በውክሌና ስሇመስራት
ሔጋዊ ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ዗ሇዎ ሰብ ናይ ሔጋዊ የጥብቅና ፇቃዴ ያሇው ሰው የጥብቅና
ጥብቅና ስርሐ ብወኪሌ ከስርሔ ኣይኽእሌን ስራውን በወኪሌ ሉያሰራ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 27 ብዚዕባ መንነት መፇሊጢ ምርኣይ ዒንቀፅ 27 ፇቃዴን ማሳየት
1. ዜኾነ ቤት ፌርዱ እቲ ጠበቓ ሔጋዊ ፌቓዴ 1. ማንኛውም ፌርዴ ቤት ጠበቃው ሔጋዊ
዗ሇዎ ምዃኑ ወይ ምሔዲሱ ንምርገጋፅ ናይ ፇቃዴ እንዲሇው ወይም ፇቃዴ መታዯሱን
ጥብቅና ፌቓዴ ንኽርኢ ክሒትት ሇማረጋገጥ ፇቃደን እንዱያሳይ ሉጠይቀው
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
2. በዙ መሰረት እቲ ጠበቓ ሔጋዊ ፌቓዴ 2. ጠበቃው ሔጋዊ ፇቃዴ የላሇው ሆኖ
዗ይብለ ኮይኑ እንተረኪብዎ ኣብ መጋባእያ ሲያገኘው ፌርዴ ቤት ጠበቃውን ከክርክሩ
ንኸይቐውም ብምእጋዴ እቲ ጉዲይ ንቢሮ በማገዴ ጉዲዩን ሇፌትሔ ቢሮ ሉያስታውቅ
ፌትሑ ከፌሇጥ ይኽእሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 28 ብዚዕባ ምሔዲስ ፌቓዴ ዒንቀፅ 28 ፇቃዴን ስሇማሳዯስ
1. ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ናይ በጀት ዒመት 1. የጥብቅና ፇቃዴ የበጀት አመቱ እንዲሇቅ
ምስተጠቓሇሇ ዜግበኦ መሏዯሲ ከፉለ ካብ ከሒምላ 1 እስከ ነሏሴ 30 ባሇው ጊዛ
ሒምሇ 1 ክሳብ ነሒሰ 30 ክሔዴስ ኣሇዎ፡፡ ውስጥ የማዯሻ ክፌያ ተከፇልበት
ይታዯሳሌ፡፡
2. ኣብ ሊዕሉ ተገሉፁ ኣብ ዗ል እዋን ውሽጢ 2. ከሊይ በተመሇከተው ጊዛ ውስጥ ፇቃደን
዗የሔዴስ ንሒዯ ዒመት ነንሔዴሔዴኡ ያሊሳዯሰ ሇአንዴ አመት ያክሌ ሇያንዲንደ
ወርሑ ካብ እቲ ዜተወሰነ ክፇሉት ብተወሳኺ ወር ከዋናው ክፌያ በተጨማሪ ቅጣት
ቅፅዒት እነዲኽፇሇ የሔዴስ ናይቲ ካሌኣይ እየከፇሇ ያሳዴሳሌ፡፡ የሁሇተኛው አመት
ዒመት ናይ መሏዯሲ እዋን ምስተወዯአ እቲ የማዯሻ ጊዛ ሲያሌፌ ፇቃደ እንዯተሰረ዗
ፌቓዴ ከምዜተሰረ዗ ይቑፀር፡፡ ይቆጠራሌ፡፡
3. ኣብ ካሌኣይ ዒመት መሏዯሲ እዋን ውሸጢ 3. በሁሇተኛው አመት የማዯሻ ጊዛ ውስጥ
዗የሏዯሰ ከምሒደሽ ፇተና ወሲደ ጥራይ ፇቃደን ሊሳዯሰ ጠበቃ እንዯገና ፇተና
ፌቓዴ ይረክብ፡፡ ሲወስዴ ብቻ ፇቃደን ያገኛሌ፡፡
ዒንቀፅ 29 ካብ ዒቅሚ ንሊዕሉ ብዜኾነ ምኽንያት ዒንቀፅ 29 ከአቅም በሊይ የሆነ ምክንያት
዗ይተሒዯሰ
ሒዯ ጠበቓ ናይ ፌቃዴ መሏዯሲ ጊዛኡ ዜሒሇፍ አንዴ ጠበቃ ከአቅሙ በሊይ በሆነ ምክንያት
ካብ ዒቅሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ ምኽንያት እንተዴኣ የፇቃዴ ማዯሻ ጊዛ ካሇፇበት በፌትሔ ቢሮ
ኮይኑ ብሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ ውሳነ እቱ ምዴብ ሒሊፉው ውሳኔ መዯበኛ የማዯሻ ክፌያ ብቻ
ናይ ፌቓዴ መሏዯሲ ክፌሉት ጥራሔ ከፉለ ከፌል ሉያሳዴስ ይችሊሌ፡፡
ከሏዴስ ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 30 ብዚዕባ መተካእታ ፌቓዴ ዒንቀፅ 30 ፇቃዴን መሇወጥ
ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ምጥፌኡ፣ ምብሌሻዉ የጥብቅና ፇቃዴ ሉሇወጥ የሚችሇው የጠፊ፣
ወይከዒ ኣሪጉ ካብ ጥቅሚ ወፃኢ ምዃኑ ከረጋግፅ የተበሊሸ ወይም በማርጀቱ ምክንያት ከጥቅም
ከል መተካእታ ክወሃብ ይከኣሌ‟ዩ፡፡ ውጭ የሆነ መሆኑ ሲረጋገጥ ነው፡፡
ዒንቀፅ 31 ብዚዕባ ብርኪ ምምሏያሽ ዒንቀፅ 31 ዯረጃን ስሇማሻሻሌ
ካሌአይ ብርኪ ፌቓዴ በዝም ዜስዕቡ ኩነታት አንዴ ጠበቃ ሁሇተኛ ዯረጃ ፇቃዴ በአንዯኛ
128
www.chilot.me
ብቐዲማይ ብርኪ ተሇዊጡ ክወሃብ ይከኣሌ፡፡ ዯረጃ ፇቃዴ ተተክቶ የሚሰጠው የሚከተለት
ሁኔታዎች ሲሟለ ነው፡፡
1. ካብ ዜተፇሇጠ ዩኒቨርስቲ በሔጊ ትምህርቲ 1. ከታወቀ ዩኒቨርስቲ በህግ ትምህርት
ዱፔልማ ተመሪቁ ብጥብቅና ስራሔ በዱፔልማ ተመርቆ በጥብቅና ስራ ቢያንስ
እንተነኣሰ ኣርባዕተ ዒመት ዜሰርሏን ናይ ሇአራት አመት የሰራና የጥብቅና ፇተና
ጥብቅና ፇተና ወሲደ ናብ ቀዲማይ ብርኪ ወስድ አንዯኛ ዯረጃ ፇቃዴ ሉያሰጥ
዗ብቅዕ ውፅኢት እንተረኺቡ ወይከዒ የሚችሌ ውጤት ሲያገኝ፣
2. ብካሌኣይ ብርኪ ጥብቅና ፌቓዴ እንተነኣሰ 2. በሁሇተኛ ዯረጃ የጥብቅና ፇቃዴ ቢያንስ
ሸውዒተ ዒመት ዜሰርሏን ናይ ጥብቅና ፇተና ሇሰባት አመት የስራና የጥብቅና ፇተና
ወሲደ ንቀዲማይ ብርኪ ዗ብቅዕ ውፅኢት ወስድ አንዯኛ ዯረጃ ፇቃዴ ሉያሰጥ
ዜረኸበ፡፡ የሚችሌ ውጤት ሲያገኝ፣
ዒንቀፅ 32 ብዚዕባ ካብ ብርኪ ምትሒት ዒንቀፅ 32 ከዯረጃ ስሇመውረዴ
1. ቀዲማይ ብርኪ ፌቓዴ ዜተውሃቦ ጠበቓ 1. በሚከተለት ሁኔታዎች አንዯኛ ዯረጃ
ብዜስዕቡ ኩነታት ካብ ዜሒዝ ብርኪ ክትሔት ፇቃዴ ያሇው ጠበቃ ወዯ ሁሇተኛ ዯረጃ
ይኽእሌ ይወርዲሌ፡፡
ሀ. ናይ ጥብቅና ፌቃዴ ናብ ካሌአይ ብርኪ ሀ. የጥብቅና ዯረጃው ወዯ ሁሇተኛ ዯረጃ
ተሇዊጡ ክዋሃብ እንተሒትት፣ እንዱያወርዴ ሲጠይቅ
ሇ. ንገምጋም ብዜተውሃቦ ፇተና ንቐዲማይ ሇ. ሇሞያ ግምገማ በተሰጠው ፇተና
ብርኪ ዗ብቅዕ ውፅኢት ከይረኸበ ሇአንዯኛ ዯረጃ ፇቃዴ የማያበቃ
እንትተርፌ ውጤት ሲያገኝ
ሏ. ብዜፇፀሞ ናይ ስነ ምግባር ጉዴሇት ሏ. በስነ ምግብር ጉዴሇት ዯረጃው ዜቅ
ምኽንያት ካብቱ ዗ሇዎ ብርኪ ክትሔት እንዱሌ ሲወሰን፣
እንትውሰነለ
2. ኣብ ንኡስ ቁፅሪ 1/ሏ ብዜተሒንፀፀ መሰረት 2. በዙህ ዒንቀፅ ንዐስ አንቀፅ/ሏ/ መሰረት
ካብ ጥብቅና ብርኪ ዜተሒተ ጠበቓ ዴሔሪ የጥብቅና ዯረጃው የተቀነሰ ጠበቃ ወዯ
7ተ ዒመት ናብ ዜነበሮ ብርኪ ንክምሇስ ነበረበት ዯረጃ ሇመመሇስ ጥያቄ ማቅረብ
ጥርዒን ከቅርብ ይኽእሌ እዩ፡፡ የሚችሇው ከ 7 ዒመት በኋሊ ነው፡፡
ናይ ጠበቓታት ስነ ምግባርን ቅፅዒትን የጠበቆች ስነ ምግባርና ቅጣት
ዒንቀፅ 33 ናይ ቅፅዒት ዒይነት ዒንቀፅ 33 የቅጣት ዒይነት
ሒዯ ጠበቓ ናይ ስነ ምግባር ጉዴሇት እንትፌፅም በጠበቆች ሇሚፇፀሙት የስነ ምግባር ጉዴሇቶች
ከም ጥፌኣቱ ክብዯት ካብዝም ዜስዕቡ ብሒዱኡ እንዯየጥፊቱ ክብዯት ከሚከተለት ቅጣቶች
ክቅፃዕ ይኽእሌ፣ አንደ ይፇፀምባቸዋሌ፡፡
1. ካብ ጥብቅና ስራሔ ምእጋዴ፣ 1. ከጥብቅና ስራ መታገዴ፣
2. ካብ ጥብቅና ብርኪ ምትሒት፣ 2. የጥብቅና ዯረጃ መቀነስ
3. ካብ ጥብቅና ስራሔ ምስራዜ፣ 3. ከጥብቅና ስራ መሰረዜ፣
ዒንቀፅ 34 ብጠበቓታት ጉባኤ ዜወሃብ እገዲ ዒንቀፅ 34 በጠበቆች አስተዲዯር ጉባኤ
የሚዯረግ እገዲ
ካብዝም ዜስዕቡ ናይ ስነምግባር ጉዴሇታት ከሚከተለት የስነምግባር ጉዴሇቶች አንደን
ሒዱኡ ዜፇፀመ ጠበቓ ካብ ጥብቅና ስርሐ ክሳብ የፇፀመ ጠበቃ እስከ ሁሇት ዒመት በሚዯርስ
ክሌተ ዒመት ዜበፅሔ ጊዛ ይእገዴ፣ ጊዛ ከጠብቅና ስራው ይታገዲሌ
1. ምስክር ኣብ ዜኾነለ ጉዲይ ጥብቅና 1. ምስክር ሇሚሆንበት ጉዲይ በጥብቅና
እንተተቖፂሩ፣ ሲቆም፣
2. ዜረኸቦ ጥቅሚ ንኸየምሌጦ ብምሔሳብ 2. የሚያገኘው ጥቅም እንዲይቀርበት በማሰብ
ጥራሔ ናይ ጥብቅና ዯረጀኡ ወይ ክእሇቱ ብቻ የጥብቅና ዯረጃው ወይም ችልታው
129
www.chilot.me
዗ይፇቐዯለ ጉዲይ ብምቅባለ ምኽንያት ነቲ የማይፇቅዴሇት ጉዲይ በመቀበለ ምክንያት

በዒሌ ጉዲይ ንጉዴኣት እንተብቀዖ ባሇጉዲዩ ጉዲት ሲዯርስበት፣
3. ምስ መኸራኽርቱ ዗ሇዎ ምሔዜነት ፣ 3. ከሚከራከረው ንብረት ሊይ ያሇውን መብት
ዜምዴና፣ ናይ ጥቅሚ ርክብ ወይ ከዒ ነቲ ወይም ግዳታ ሳያሳውቅ የቀረ እንዯሆነ፣
ክርክር ምኽንያት ኣብ ዜኾነ ንብረት መሰሌ
ወይ ግቡእ ዗ሇዎ ምዃኑ ገሉፁ ዗የፌሇጠ
እንትኸውን፣
4. እቲ ክትዕ ኣብ ምስማዕ ዗ሇዉ ዲያኑ ብዚዕባ 4. የሚከራከርበት ጉዲይ በተመሇከተ
ናይ‟ቱ ጉዲይ ፌረነገር ወይ ካሌኦት ስሇጭብጡ ወይም ተመሳሳይ ነገሮችን
ተመሳሰሌቲ ጉዲያት ካብ መጋባእያ ወፃኢ ከችልት ውጭ ብቻውን ጉዲዩን ሇያዘት
በይኑ ከረዴእ ወይከዒ ናይቲ ዯኛ ኣረኣእያ ዲኞች ሇማስረዲት ወይም የዲኛውን
ንምፌሊጥ ዜፇተነ፣ አስተያየት ሇማወቅ የሞከረ፣
5. እቲ በዒሌ ጉዲይ በቲ ዗ሇዎ ጭንቀት 5. የባሇ ጉዲዩን ጭንቀት ተጠቅሞ ፣
ተጠቒሙ ዜህቦ ናይ ጥብቅና ግሌጋልት ካብ የሚሰጠው አገሌግልት ከሚያመጣው ጥቅም
዗ምፅኦ ጥቅሚ ንሊዕሉ ኣበሌ ወይ ናይ በሊይ የሆነ አበሌ ወይም የአገሌግልት ክፌያ
ኣገሌግልት ዋጋ ዜሒተተ ወይ ዜተቐበሇ፣ የጠየቀ ወይም የተቀበሇ፣
6. ካብቲ በዒሌ ጉዲይ ዜተረከቦም 6. ከባሇ ጉዲዩ የተቀበሊቸውን ማስረጃዎች፣
መረዲአታታት፣ ፌርዱ ቅዲሔ ወይ ናይ የፌርዴ ግሌባጮች ወይም የፌርዴ
ፌርዱ መፇፀሚ ትእዚዜ ነቲ በዒሌ ጉዲይ ማስፇፀሚያ ትእዚዜ ሇባሇጉዲዩ ሇማስረከብ
ከረክብ ፌቓዯኛ ዗ይኾነ፣ ፇቃዯኛ ያሌሆነ፣
7. ናይ በዒሌ ጉዲይ ፌቓዴ እንተይረኸበ ካብ 7. ከባሇ ጉዲዩ ባገኘው ሚስጢር ወይም ማስረጃ
በዒሌ ጉዲይ ብዜረኽቦ ምስጢር ወይ በላሊ ሰው ሊይ ባሇጉዲዩ ሳይፇቅዴ ክስ
መረዲእታ ኣብ ሌዕሉ ካሉእ ሰብ ክሲ ዗ቕረበ ያቀረበ ወይም እንዱቀርብ የገፊፊ፡፡
ወይ ዴማ ከቕርብ ዗ዯፊፇአ፣
8. ናይ ጥብቅና ሞያ ስራሔን ክብርን 8. የጥብቅና ሞያ ስራና ክብር በሚነካ ወንጀሌ
ብዜትንክፌ ገበን ተኸሲሱ ብጥፌኣተኝነት ተከሶ ሲፇረዴበት፡፡
እንተተፇሪዴዎ፡፡
ዒንቀፅ 35 ካብ ብርኪ ብዚዕባ ምትሒት ዒንቀፅ 35 ከዯረጃ ስሇ መቀነስ
ሒዯ ጠበቓ ካብዝም ዜስዕቡ ናይ ስነ ምግባር ከሚከተለት የስነ ምግባር ጉዴሇቶች አንደን
ጉዴሇታት ሒዱኡ ምፌፃሙ እንተተረጋጊፁ ካብ የፇፀመ ጠበቃ ከዯረጃው ዜቅ እንዱሌ፣ ዯረጃው
ብርኪ ትሔት ክብሌ ይግበር፡፡ ብርኪ ጥብቅንኡ ሁሇተኛ ከሆነ ዯግሞ ከ3-5 ዒመት ሇሆነ ጊዛ
ካሌኣይ እንተኾይኑ ዴማ ካብ 3-5 ዒመት እንዱታገዴ ይዯረጋሌ፡፡
ይእገዴ፣
1. ካብ በዒሌ ጉዲይ ወይዴማ ብስርሐ 1. ከባሇ ጉዲዩ ወይም በስራው ያገኘውን
ምኽንያት ዜረኽቦ ምስጢር ኮነ ኢለ ወይ ሚስጥር ሆነ ብል ወይም ባሇመጠንቀቅ
ብጥንቃቐ ጉዴሇት ንመኻትዕቱ እንተገሉፁ፣ ሇተከራካሪው ወገን የገሇፀ እንዯሆነ
2. ኣብ ቆፀሮ ንዜርከብ ጉዲይ ኣቐዱሙ 2. በቀጠሮ ሊይ ያሇን ጉዲይ በሚስጢር ወይ
ብምስጢር ወይ ብዜኾነ መንገዱ ንምፌሊጥ በላሊ መንገዴ ሇማወቅ የሞከረ፣
ዜፇተነ
3. ንዲያኑ፣ ተኸራኸርቲ ወገናት ወይ ዴማ 3. የዲኞች ተከራካሪ ወገኖችና ምስክሮችን ስም
መሰኻኽሮም ሔማቅ ሽም ከምፅኡ ዜኽእለ የሚያጠፊ ተግባር የፇፀመ፣ እንዱፇፅሙ
ተግባራት ዜፇፀመ፣ ክፌፀሙ ዜዯፊፌአ ወይ የገፊፊ ወይም ያነሳሳ፣
዗ሇዒዒሇ፣
4. ብሸሇሌትነት ወይ ኾነ ኢለ ጥብቅና ናይ 4. ሆነ ብል ወይም በቸሌተኝነት ሇጥብቅና
ዜቖመለ ጉዲይ መዒሌቲ ቆፀሮ ዗የኽብር በዙ የቆመሇትን ጉዲይ ቀነ ቀጠሮ ባሇማክበር
130
www.chilot.me
ምኽንያት ዴማ በዒሌ ጉዲይ ከጉሊሌእ ወይ ባሇጉዲዩ እንዱጉሊሊ ወይም እንዱጎዲ

ክጎዴእ ዜገበረ፣ ያዯረገ፣
5. በዙ ዜሒዝ ጉዲይ ካሉእ ሰብ ወኪለ ኣብ 5. በጥብቅና በያ዗ው ጉዲይ ላሊ ሰው ወክል
መጋባእያ ክቐውም ዜገበረ እነዱቆምሇት ያዯረ፡፡
ዒንቀፅ 36 ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ብዚዕባ ምስራዜ ዒንቀፅ 36 የጥብቅና ፇቃዴን መሰረዜ
ሒዯ ጠበቓ ካብዝም ዜስዕቡ ናይ ስነ ምግባር ከሚከተለት የስነ ምግባር ጉዴሇቶች አንደን
ጉዴሇታት ሒዱኡ እንተፇፂሙ ፌቓደ ይስረዜ፣ የፇፀመ ጠበቃ የጥብቅና ፇቃዴ ይሰረዚሌ፡፡
1. ጥብቅና ኣብ ዜቆመለ ጉዲይ ንመኻትዕቱ 1. በጥብቅና በያ዗ው ጉዲይ ሇሚከራከረው
ወገናት ሒሳብ፣ ምኽሪ ወይ ካሉእ ተመሳሳሉ ወገን ሒሳብ፣ ምክር ወይም ላሊ ተመሳሳይ
ሒገዜ ዜሃበ፣ እገዚ የሰጠ፣
2. ናይ በዒሌ ጉዲይ ንብረት ወይ እቲ ሞገት 2. የባሇ ጉዲዩን ንብረት ወይም ክርክሩ
ዜምሌከት ንብረት ብሙለእ ብክፊሌ ወይ የሚመሇከተው ንብረት በሙለ ወይም
ብዜኾነ መጠን ብመሌክዕ ኣበሌ ዜተቐበሇ በከፉሌ በአበሌ መሌክ የተቀበሇ ወይም
ወይ ምቅባሌ ዜተወዒዒሇ ሇመቀበሌ የተዋዋሇ፣
3. ኣብ ፌቓዴ ምውፃእ ፣ ምሔዲስ፣ ብርኪ 3. ፇቃዴ ማውጣት፣ ማሳዯስ ወይም ዯረጃ
ምምሔያሽ ወይ ኣብ ዜኾነ ምስ ጥብቅና ማሻሻሌን በተመሇከተ ወይም የጥብቅና
ፌቓዴ ዜተታሒ዗ ኩነታት ዗ጭበርበረ ወይ ፇቃዴን በሚመሇከት በማንኛውም ሁኔታ
ናይ ሒሶት መረዲእታ ዗ኽረበ፣ ያጭበረበረ ወይም ሒሰተኛ ማስረጃ ያቀረበ፡፡
ዒንቀፅ 37 ተመሳሰሌቲ ኩነታት ዒንቀፅ 37 ተመሳሳይ ሁኔታዎች
እቲ ጉባኤ ግሌፂ ዜኾነ ተመሳሰሌቲ ስነ ተመሳሳይ የስነ ምግባር ጉዴሇቶች ሲፇፀሙ
ምግባራዊ ጉዴሇታት እንትፌፅሙ እንዯየዯረጃቸው የዙህን ዯንብ መንፇስ ተከትል
ከከምዯረጀኦም ናይዙ ዯንቢ እዙ መንፇስ የዱስፔሉን እርምጃ እንዱወስዴ ጉባኤው የውሳኔ
ተኸቲለ ናይ ዱሲፔሉን ስጉምቲ ንኽወስዴ ውሳነ ሒሳብ ሇፌትሔ ቢሮ ሒሊፉው ያቀርባሌ፡፡
ሒሳብ ንሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ የቕርብ፡፡
ጉባኤ ምምሔዲር ጠበቓታት የጠበቆች አስተዲዯር ጉባኤ
ዒንቀፅ 38 ጉባኤ ምመሔዲር ጠበቓታት ብዚዕባ ዒንቀፅ 38 የጉባኤው ማቋቋም
ምቋም
ጉባኤ ምምሔዲር ጠበቓታት በዙ ዯንቢ‟ዙ የጠበቆች አስተዲዯር ጉባኤ በዙህ ዯንብ
ቆይሙ ኣል፡፡ ተቋቁሟሌ፡፡
ዒንቀፅ 39 ኣባሊት እቲ ጉባኤ ዒንቀፅ 39 የጉባኤው አባሊት
1. እቲ ጉባኤ እዝም ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ 1. ጉባኤው የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ
ሀ. ተወካሉ ቢሮ ፌትሑ ……ኣካቢ ሀ. የፌትሔ ቢሮ ተወካይ ……ሰበሳቢ
ሇ. ሒዯ ዲኛ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ…….. ሇ. አንዴ የጠቅሊይ ፌ/ቤት ዲኛ…….. ኣባሌ
ኣባሌ
ሏ. ሒዯ ኣካቢ ዲኛ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሏ. አንዴ የከፌተኛ ፌ/ቤት ሰብሳቢ ዲኛ
……ኣባሌ ……ኣባሌ
መ. ማሔበር ጠበቓታት ተወካሉ ……ሰሇስተ መ. በጠበቆች ማሔበር የተወከለ ሶስት
ኣባሊት ሰዎች ……ኣባሊት
ረ. ሒዯ ካብ መምርሑ ዒቃቤ ሔጊ ዜተወከሇ ሠ. አንዴ ከዒ/ሔግ መምርያ የተወከሇ
…ኣባሌ ……ኣባሌ
ሰ. ማሔበር ሒረስቶት ተወካሉ ……ኣባሌ ረ. የገበሬዎች ማሔበር ተወካይ ……ኣባሌ
ሸ. ማሔበር ዯ/ኣንስትዮ ተወካሉት ሰ. የሴቶች ማሔበር ተወካይ ……ኣባሌ
……ኣባሌ
ቀ. ነጋድ ተወካሉ ……ኣባሌ ሸ. የነጋዳዎች ማሔበር ተወካይ ……ኣባሌ
131
www.chilot.me
2. ኣብዙ ዒንቀፅ እዙ ንኡስ ቁፅሪ 1 ሀን ረን 2. በዙህ ዒንቀፅ ንዐስ ዒንቀፅ 1 ሀ እና ሠ

ዜተጠቐሱ ኣባሊት ብሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ የተጠቀሱት አባሊት በፌተሔ ቢሮ ሒሊፉው
ይምረፁ፡፡ ካሌኦት ኣባሊት በቲ ዜወከሌዎ ይመረጣለ ላልች አበሊት በሚወክለት
ኣካሌ ይምረፁ አካሌ ይመረጣለ፡፡
3. እቲ ጉባኤ እዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ ቃሇ 3. ጉባኤው አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ዴምፅ
ጉባኤ ዜሒ዗ ዴምፂ ዗ይብለ ኣባሌ ካብ ቢሮ የማይሰጥ ቃሇ ጉባኤ የሚይዜ ሰው ከፌትሔ
ፌትሑ ክውክሌ ይኽእሌ እዩ፡፡ ቢሮ ሉወክሌ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 40 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ጉባኤ ዒንቀፅ 40 የጉባኤው ስሌጣንና ተግባር
1. ናይ ጥብቅና ፌቓዴ ክውሃቦ ዗መሌከተ ሰብ 1. የጥብቅና ፇቃዴ የሚጠይቅ ሰው በዙህ
ብመሰረት እዙ ዯንቢ ብመዲይ ስነ ምግባር፣ ዯንብ መሰረት ያሇውን የትምህርት ዯረጃ፣
ትምህርቲ ሌምዱ ንጥብቅና ስራሔ ብቁዕ የስራ ሌምዴና ስነምገባሩን መርምሮ
ምዃኑ ኣፃርዩ ንሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ ናይ ሇጥብቅና ብቁ መሆኑን በማጣራት ሇፌትሔ
ውሳነ ሒሳብ የቕርብ፡፡ ቢሮ ሒሊፉው የውሳኔ ሏሳብ ያቀርባሌ፣
2. ኣብ ናይ ጠበቓታት ዱሲፔሉን ጉዲይ 2. የጠበቆች ዱስፔሉንን በተመሇከተ በዙህ
ብመሰረት እዙ ዯንቢ መርሚሩ ይውስን፡፡ ዯንብ መሰረት መርምሮ ይወስናሌ፡፡
3. ካሌኦት በዙ ዯንቢ እዙ ዜተውሃብዎ 3. በዙህ ዯንብ የተሰጡትን ላልች ተግባራት
ስሌጣንን ተግባርን ይፌፅም፡፡ ያከናውናሌ፡፡
ዒንቀፅ 41 ኣሰራርሒ እቲ ጉባኤ ዒንቀፅ 41 የጉባኤው አሰራር
1. እቲ ጉባኤ ዜሰርሔ ብኣኼባ ኾይኑ ውሳነ 1. ጉባኤው ስራውን በስብሰባ የሚያከናውን
዗ሔሌፌ ዴማ ብዴምፂ ብሌጫ ይኸውን፣ ሲሆን ውሳኔውም በዴምፅ ብሌጫ ይሰጣሌ
2. ኣብቲ ኣኼባ ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት እቲ 2. ከግማሽ በሊይ የጉባኤው አባሊት ሲገኙ
ጉባኤ እንተተረኪቦም ምሌኣተ ጉባኤ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ
ይኸውን 3. የሚያከራክር ጉዲይ ሲኖር ከተሰብሳቢዎቹ
3. ዗ካትዕ ጉዲይ እንትህለ ዜበዜሐ ተኣከብቲ አባሊት በዴምፅ ብሌጫ የተዯገፇ ሏሳብ
ዜዯገፌዎ ሒሳብ ናይቲ ጉባኤ ውሳነ ይኸውን የጉባኤው ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
4. ኣባሊት ፌርቂ ፌርቂ እንተተመቒልም እቲ 4. አባሊቱ ግማሽ በግማሽ ሲከፇለ ሰብሳቢው
ኣካቢ ብዜርከቦ ወገን ዜቐረበ ሒሳብ ይስዕር፡፡ ያሇበት ወገን የዯገፇው ሏሳብ የጉባኤው
5. ብሒሳብ ዜተፇሇየ (ዜተፇሊሇዩ) ኣባሊት ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
እንትህሌዉ ዜተፇሇይለ ምኽንያት ኣብቲ 5. በሏሳብ የተሇዩት አባሊት ምክንያታቸው
ቃሇ ጉባኤ ይሰፌር፡፡ በቃሇ ጉባኤ ውስጥ ይመ዗ግባሌ፡፡
ዒንቀፅ 42 ናይ ኣኼባ ጊዛ ዒንቀፅ 42 የስብሰባ ጊዛ
እቲ ጉባኤ ከም ፃዕቒ ስርሐ ዜእከበለ ጊዛን ጉባኤው እንዯስራው ብዚት የሚሰበሰብበት
ኣመራርሒ ኣኼባን ብዜምሌከት ውሽጥኣዊ ናይ ጊዛና የስብሰባ አመራርን በተመሇከተ የውስጥ
ኣሰራርሒ ስነ ስርዒት ኣውፂኡ ኣብ ስራሔ ስነ ስርዒት አውጥቶ በስራ ሊይ ያውሊሌ፡፡
የውዕሌ
ዒንቀፅ 43 ቃሇ መሒሊ ዒንቀፅ 43 ቃሇ መሒሊ
ሒዯ ጠበቓ ስራሔ ቅዴሚ ምጅማሩ ቓሇ መሒሊ ማንኛውም ጠበቃ ስራ ከመጀመሩ በፉት ቃሇ
ይፌፅም፡፡ በዙ መሰረት ዜተፇፀመ ቃሇ መሒሊ መሃሊ ያዯርጋሌ፡፡ ቃሇ መሃሊውም ከጠበቃው
ምስቲ ናይቲ ጠበቓ ማህዯር ተተሒሑዘ ማህዯር ውስጥ ይቀመጣሌ፡፡
ይቅመጥ፡፡
ዒነቀፅ 44 ብዚዕባ ቅዴሚ ሔዙ ፌቓዴ ዒንቀፅ 44 ከአሁን በፉት ስሇተሰጠ ፇቃዴ
ዜተውሃቦም ጠበቓታት
ቅዴሚ እዙ ዯነቢ ምውፅኡ ፌቓዴ ዜተውሃቦም ይህ ዯንብ ከመውጣቱ በፉት ፇቃዴ
ጠበቓታት በዙ ዯንቢ መሰረት እናተራኣየ የተሰጣቸው ጠበቆች በዙህ ዯንብ መሰረት
ፌቓድም ይሔዯስ ከም ኣዴሊይነቱ ናይ ገምጋም ፇቃዲቸው ይታዯሳሌ፣ እንዯየአስፇሊጊነቱ
132
www.chilot.me
ፇተና ክወሃቦም ይኽእሌ እዩ፡፡ የግምገማ ፇተና ይሰጣቸዋሌ፡፡

ዒንቀፅ 45 እዙ ዯንቢ ዜፀንዏለ እዋን ዒንቀፅ 45 ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ እዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ እዋን ጀሚሩ ዜፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ብሄራዊ ርእሰ መስተዲዴር
133
www.chilot.me
ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

አዋጅ ቑፅሪ 3/1988 አዋጅ ቁጥር 3/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1987 ሇማቋቋም የወጣ ኣዋጅ ቁጥር 14/1987
ንምምሔያሽ ዜወፀ ኣዋጅ፦ ሇማሻሻሌ የወጣ ኣዋጅ
ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ዒንቀፅ 49/3/1/ መሰረት እዙ ዜስዕብ ተኣዊጁ 49/3/1 መሰረት ይህ ኣዋጅ ታውጇሌ፡፡
ኣል፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 ኣጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ይህ አዋጅ “የትግራይ ክሌሌ ማሔበራዊ
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1987 ፌርዴ ቤቶች ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ንምምሔያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 3/1988” 14/1987 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ 3/1988” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
ዒንቀፅ 2 መማሒየሺ አንቀጽ 2 ማሻሻያ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1987 ዒንቀፅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 14/1987
30/4/ ብዜስዕብ መማሒየሺ ተተኪኡ ኣል፡፡ አንቀጽ 30/4 እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ
/4/ሀ ዜኾነ ሰብ በቲ ቤት ፌርዱ ዜተውሃቦ ውሳነ 4 /ሀ/ ማንኛውም ሰው በፌርዴ ቤቱ
ናይ ምፌፃም ዒቅሚ እናሃሇዎ ንምፌፃም የተሰጠውን ውሳኔ የመፇፀም አቅም
ፌቓዯኛ እንተ዗ይኾይኑ ንብረቱ ተሒሪጁ እያሇው ሇመፇፀም ፌቃዯኛ ካሌሆነ
ንክፌፀም እቲ ቤት ፌርዱ ክእዜዜ ይኽእሌ ንብረቱ በሀራጅ ተሽጦ ውሳኔው
እንዱፇፀም ፌርዴ ቤቱ ሇማ዗ዜ ይችሊሌ፣
ሇ. ኣብ‟ዙ ንኡስ ዒንቀፅ ፉዯሌ “ሀ” ዜተመሌከተ /ሇ/ በዙህ ንኡስ አንቀጽ ፉዯሌ “ሀ”
ከም዗ል ኾይኑ ናይ ውሳነ በዒሌ ዕዲ ናይ የተመሇከተው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ምፌፃም ዒቅሚ እናሃሇዎ ንምፌፃም የፌርዴ ባሇዕዲ ሇመፇፀም ፇቃዯኛ
እምቢተኛ እንተኾይኑ እቲ ቤት ፌርዱ እስኪሆን ዴረስ እስከ 6 ወር የሚዯርስ
ዜሃቦ ውሳነ ንምፌፃም በዒሌ ዕዲ ፌቓዯኛ እስራት እንዱታሰር ሇማ዗ዜ ይችሊሌ፡፡
ክሳብ ዜኸውን ክሳብ 6ተ ወርሑ ንዜኸውን
ጊዛ ክእሰር ክእዜዜ ይኽእሌ እዩ፡፡
ሏ. ኣብ‟ዙ ንኡስ ዒንቀፅ ፉዯሌ “ሇ” /ሏ/ በዙህ ንኡስ አንቀጽ ፉዯሌ “ሇ”
ብዜተዯንገገ መሰረት እስራት ተወሲኑዎ በተዯነገገው መሰረት የእስራት ጊዛውን
134
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ አዋጅ ቑፅሪ 3 መስከረም 1988 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 3 መስከረም 1988 ዒ.ም
ፇፂሙ ዜወፀ ሰብ እስራት ምፌፃሙ ካብ ጨርሶ የወጣ የፌርዴ ባሇዕዲ የእስራት

ዕዲ ነፃ ኣይገብሮን፡፡ ጊዛውን ጨርሶ መውጣቱ ከዕዲ ነፃ
አያዯርገውም፡፡
ዒንቀፅ 3 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ፦ አንቀጽ 3 ይህ አዋጅ የሚጸናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና
ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
መስከረም 1988 መስከረም 1988
135
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 4 መስከረም 1988 ዒ.ም

ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ገፅ 1 ገጽ 1
ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ ኣዋጅ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ሔገ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣንቀፅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
49/3/1 ብዜሃቦ ስሌጣን መሰረት ነጋሪት ጋዛጣ አንቀፅ 49/3/1 በሰጠው ስሌጣን መሰረት
ክሌሌ ትግራይ ንምቛም እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ የትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ ሇማቋቋም
ኣውፂኡ ኣል፡፡ የሚከተሇውን ኣዋጅ ኣውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁ 4/1988 ነጋሪት ጋዛጣ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ 4/1988 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ብዚዕባ ምቛም አንቀጽ 2 ስሇ ማቋቋም
ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ ናይ ክሌሌ ትግራይ ጋዛጣ እየተባሇ የሚጠራ የትግራይ ክሌሌ ጋዛጣ
በዙ ኣዋጅ ቆይሙ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ ተቋቁማዋሌ
ዒንቀፅ 3 ትሔዜቶ እቲ ጋዛጣ አንቀፅ 3 የጋዛጣው ይ዗ት
ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ዜሔተሙ/ዜወፁ/ ጉዲያት የሚታተሙ /የሚወጡ/ ጉዲዮች
1. በቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ቤት ምኽሪን 1. በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴን ዜወፁ ኣዋጃትን ምክር ቤትና በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ዯንቢታትን የሚወጡ አዋጆችና ዯንቦች፦
2. ምቛም ሊዕሇዎት ናይ ትምህርቲን ምርምርን 2. የከፌተኛ ትምህርትና ምርምር ተቋሞች
ትካሊት መቋቋም የሚመሇከቱ ይሆናለ
ዒንቀፅ 4 ኣግባብ ኣወፃፅኣ እዙ ጋዛጣ አንቀጽ 4 የጋዛጣው አወጣጥና ዯንብ
ቢሮ ባህሉን ቱሪዜምን ማስታወቂያን ብሄራዊ የባህሌ ቱሪዜምና ማስታወቂያ ቢሮ የትግራይ
ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ብ዗ውፅኦ ብሓራዊ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ በሚያወጣው
መምረሑ ብዜውስኖ መሰረት ነጋሪት ጋዛጣ መመሪያ በሚወሰነው መሰረት ነጋሪት ጋዛጣ
እናተሒተመ ይወፅእ፡፡ እየታተመ ይወጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 5 ብዚዕባ ዜተስዒረ ሔጊ አንቀፅ 5 የተሻረ ህግ
136
www.chilot.me
ብመሰረት መሰጋገሪ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ በትግራይ ክሌሌ የሽግግር ሔገ መንግስት

ትግራይ ወፂኡ ዜነበረ ኣዋጅ ቁፅሪ 7/1985 በዙ መሰረት ወጥቶ የነበረው አዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ 7/1985 አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
መስከረም /1988 ዒ.ም መስከረም /1988
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ርእሰ
መስተዲዴር
137
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 5 መስከረም 1988 ዒ.ም

ገፅ 1 ገጽ 1
ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች
ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
እዙ ኣዋጅ “ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ፌርዴ
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቁ. 5/1988 ቤቶች ሇማቋቋም የወጣ ኣዋጅ ቁጥር
ዒ.ም” ተባሂለ ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ 5/1988 ዒ.ም” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀጽ 2 ትርጉም
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ በዙህ አዋጅ
“ጉባኤ” ማሇት ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ዜቐውም “ጉባኤ” ማሇት በዙህ ኣዋጅ መሰረት
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ እዩ የሚቋቋም የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ማሇት
ነው፡፡
“ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ትግራይ እዩ፡፡ ምክር ቤት ማሇት ነው፡፡
“ሔገ መንግስቲ” ማሇት ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ “ሔገ መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ እዩ ክሌሌ ሔገ መንግስት ማሇት ነው፡፡
ዒንቀፅ 3 ኣቃውማ አንቀጽ 3 ስሇማቋቋም
ካብዙ ንታሔቲ ዜተ዗ር዗ሩ ኣብያተ ፌርዱ ከዙህ በታች የ዗ተረ዗ሩት የትግራይ ብሓራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በዙ ኣዋጅ ቆይሞም ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች በዙህ ኣዋጅ
ኣሇዉ፡፡ ተቋቁመዋሌ
ሀ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ሀ. የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ
ትግራይ/ዴሔሪ‟ዙ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ቤት /ከዙህ ቀጥል ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/ እየተባሇ የሚጠራ
ሇ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ሇ. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ከፌተኛ ፌርዴ
ትግራይ /ዴሔሪ‟ዙ ማእከሊይ ቤት ፌርዱ ቤት/ከዙህ ቀጥል ከፌተኛ ፌርዴ ቤት
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/ እየተባሇ የሚጠራ
ሏ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ሏ. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የወረዲ ፌርዴ
ትግራይ/ዴሔዙ‟ዙ ወረዲ ቤት ፌርዱ ቤት /ከዙህ ቀጥል የወረዲ ፌርዴ ቤት
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ እየተባሇ የሚጠራ
ዒንቀፅ 4 ናይ ዲኝነት ስሌጣን ዒንቀፅ 4 የዲኝነት ሥሌጣን
ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብግሌፂ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች
138
www.chilot.me
ተፇሌዮም ኣብ ትሔቲ ስሌጣን ፋዯራሌ በግሌጽ ተሇይተው በፋዯራሌ ጠቅሊይ ፌርዴ

ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣብ ዜኾኑ ጉዲያት ቤት ሥሌጣን በሆኑ ጉዲዮች ካሌሆነ
እንተ዗ይኾይኑ ኣብ ካሌኦት ናይ‟ቲ ክሌሌን በስተቀር በላልች የክሌለና በፋዯራሌ ሔገ
ብመሰረት ፋዯራሌ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 80 መንግስት ዒንቀጽ 80 መሰረት በተሰጣቸው
ዜተውሃቦም ጉዲያት ናይ ዲኝነት ስሌጣን ጉዲዮች ሊይ የዲኝመነት ስሌጣን አሊቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ 5 ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱ አንቀጽ 5 የፌርዴ ቤቶች ሥሌጣን
ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ፌርዴ ቤቶች በፌታብሄር
ብፌትሃብሄር ስነ ስርዒትን ገበነኛ መቅፅዑ ስነ ስነ ስርዒትና በወንጀሇኛ መቅጫ ስነ ስርዒት
ስርዒትን ሔግታት ወይ ብኻሉእ ሔጊ ሔግ ወይም በላልች ሔጎች በተዯነገገው
ብዜተሒንፀፀ መሰረት ናይ ፌትሃብሄርን ገበንን መሰረት የፌትሃብሄርና የወንጀሌ ጉዲዮች
ጉዲያት ብመጀመሪያ ዯረጃ ወይ ብይግባኣኒ በመጀመሪያ ዯረጃ ወይም በይግባኝ ያያለ፡፡
ይሪኡ፡፡
ዒንቀፅ 6 ብዚዕባ ግሌፂ መጋባእያ ምቛም አንቀጽ 6 ግሌጽ ችልት ስሇ ማቋቋም
ኣብ ናይ ዲኝነት ኣሰራርሒ ኣግባብ ዗ሇዎም ናይ በዲኝነት አሰራር አግባብ ያሊቸው የስነ
ስነ ስርዒት ሔጊታት ሔለዋት ኾይኖም ናይ‟ዙ ስርዒት ሔጎች እንዯተጠበቁ ሆነው የክሌለ
ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ዜሪኡዎ ዜኾነ ጉዲይ ፌርዴ ቤቶች የሚመሇከቱት ማናቸውም
ብግሌፂ መጋባእያ ይካያዴ ኾይኑ ግና ጉዲይ በግሌጽ ችልት ይሆናሌ፡፡ ሆኖም
ሀ. ንናይ ህዜቢ ፀጥታ ወይ ዴሔንነት ሀ. ሇህዜብ ፀጥታ ዯህንነት
ሇ.ንናይ ህዜቢ ፅቡቕ ጠባይ ወይ ስነ ምግባር ሇ. ሇህዜብ ጥሩ ፀባይ ወይም ስነ ምግባር
ኣዴሊዪ ኣብ ዜኾነለ ጊዛ ዕፅው ኮይኑ ክካየዴ አስፇሊጊ በሆነበት ጊዛ በዜግ ችልት
ይኽእሌ፡፡ ሉካሄዴ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 7 ናይ መጋባእያ ቦታ አንቀጽ 7 የችልት ቦታ
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ/ስሩዕ/ ቦታ መቐሇ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት /መዯበኛ/ ቦታ
ይኸውን፡፡ ከምኣዴሊይነቱ ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ መቐሇ ይሆናሌ እንዯአስፇሊጊነቱ አንዴ
ንሊዕሉ መጋባእያ ይህሌዎ፡፡ ወይም ከአንዴ በሊይ ችልት ይኖረዋሌ
2. በቢ ናይ ዝብኡ ማእኸሊይ ሒዯ ወይ ከም 2. በየዝኑ ማእከሌ አንዴ ወይም
ኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ማእኸሊይ ቤት እንዯአስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ የከፌተኛ
ፌርዱ መጋባእያታት ይህሌዉ ፌርዴ ቤት ችልቶች ይኖራለ
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ ክሌተ ዜተዯንገገ 3. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ቁጥር ሁሇት
ንከተማ መቐሇ እውን ተፇፃሚነት ይህሌዎ የተዯነገገው ሇመቐሇ ከተማም
ተፇፃሚነት አሇው
4. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ዜስምዏለ ስሩዕ ቦታ 4. የወረዲው ፌርዴ ቤቶች ችልት
ብወረዲ ኣብያተ ፌርዱ ብርኪ ዜቖሙ የሚያስችሌበት መዯበኛ ቦታ በወረዲ
ኣብያተ ፌርዱ ኣብ዗ሇዉዎ ይኸውን ዯረጃ በተቋቋሙ ፌርዴ ቤቶች ባለበት
ይሆናሌ፡፡
5. ዜኾነ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ ቅሌጡፌ/ህፁፅ/ 5. ማንኛውም ክሌሊዊ ፌርዴ ቤት አስቸ኱ይ
ናይ ፌትሑ ምምሔዲር ንምሃብ ኣዴሊይ የፌትህ አስተዲዯር ሇመስጠት አስፇሊጊ
ኮይኑ እንትርከብ ወይ ትምህርታዊ ዜኾኑ ሆኖ ከታመነበት ወይም ትምህርታዊ
ጠቓሚነቱ እንተተኣሚኑለ ኣብ ዜኾነ ካሌእ ጠቃሚነቱ ከታመነበት በማንኛውም ቦታ
ቦታ መጋባእያ ክካየዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ ችልት ማካሄዴ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 ካብ መጋባእያ ብዚዕባ ምሌዒሌ አንቀጽ 8 ከችልት ስሇ መነሳት
1. ናይ ዜኾነ ቤት ፌርዱ ዲኛ ንሒዯ ጉዲይ 1. የማንኛውም ፌርዴ ቤት ዲኛ አንዴ
ከይርኢ ብሔጊ ዜተኸሌከሇ እንተኾይኑ ነቲ ጉዲይ እንዲይመሇከት በህግ የተከሇከሇ
ጉዲይ ክርኢ ኣይኽእሌን እንዯሆነ ጉዲዩን ሉመሇከተው አይችሌም
139
www.chilot.me
2. ሒዯ ዲኛ ንሒዯ ጉዲይ ክርኢ ኣይግባኦን 2. አንዴ ዲኛ አንዴን ጉዲይ ማየት

ብምባሌ ካብ መጋባእያ ክሇዒሌ ዜሔተተለን የሇበትም በማሇት ከችልት እንዱነሳ
ነቲ ሔቶ ውሳነ ዜወሃበለን ኩነታት ብሔጊ የሚጠየቅበትና የጥያቄው ውሳኔ
ብዜተወሰነ መሰረት ይኸውን፡፡ የሚሰጥበት ሁኔታ በሔግ በተወሰነው
ዒንቀፅ 9 ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ አንቀጽ 9 የፌርዴ ቤቶች የስራ ቋንቋ
1. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ 1. የፌርዴ ቤቶች የስራ ቋንቋ ትግርኛ ነው
ትግርኛ እዩ
2. ኣብያተ ፌርዱ ትግርኛ ን዗ይኽእሌ በዒሌ 2. ፌርዴ ቤቶች ትግርኛ ሇማይችሌ
ጉዲይ ተርጓሚ ይምዴቡለ ባሇጉዲይ አስተርጓሚ ይመዴቡሇታሌ
ዒንቀፅ 10 ኣወዲዴባ ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዱ አንቀጽ 10 የፌርዴ ቤቶች አወቃቀር
1. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፔሬዙዲንት 1. ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት አንዴ ፔሬዙዲንት
ምክትሌ ፔሬዙዲንትን ካሌኦት ዲያኑን ምክትሌ ፔሬዙዲንትና ላልች ዲኞች
ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ
2. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ ከም 2. ማእከሊዊ ፌርዴ ቤት አንዴ ወይም እንዯ
ኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ኣካቢን ካሌኦት አስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ ሰብሳቢና ላልች
ዲያኑን ይህሌዉዎ ዲኞች ይኖሩታሌ
3. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ከም ኣዴሊይነቱ ሒዯ 3. የወረዲ ፌርዴ ቤት እንዯ አስፇሊጊነቱ
ወይ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዲያኑ ይህሌዉዎ አንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ ዲኞች
ብዚዕባ ካብ ህዜቢ ተመዱቦም ምስቶም ይኖሩታሌ ከህዜብ ተወክሇው ከመዯበኛ
ስሩዒት ዲያኑ ዜሰርሐ ስራሔቶምን ዲኞች ጋር ስሇሚሰሩ ሰዎች ስራቸውና
ኣወኻኽሇኦምን ብዜምሌከት ንቕዴሚት አወካከሊቸው በሚመሇከት ወዯ ፉት በሔግ
ብሔጊ ዜውሰን ይኸውን የሚወሰን ይሆናሌ
4. ኣብ ሔዴሔዴ ወረዲ ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ 4. በያንዲንደ ወረዲ የወረዲ ፌርዴ ቤት
ፔሬዙዲንት ይህለ ፔሬዙዲንት ይኖራሌ
ዒንቀፅ 11 መጋባእያ አንቀፅ 11 ችልት
1. ዜኾነ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ 1. ማንኛውም ክሌሊዊ ፌርዴ ቤት አንዴ
ንሊዕሉ መጋባእያ ይህሌዎ ወይም ከአንዴ በሊይ ችልት ይኖረዋሌ
2. ነፌስወከፌ ናይ ሊዕሇዋይን ማእኸሊይን 2. እያንዲንደ የጠቅሊይና የከፌተኛ ፌርዴ
ኣብያተ ፌርዱ መጋባእያ ሒዯ ኣካብን ክሌተ ቤቶች ችልት አንዴ ሰብሳቢና ሁሇት
ዲያኑን ይህሌዉዎ ዲኞች ይኖሩታሌ
ክካየዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉካሄዴ ይችሊሌ
ዒንቀፅ 12 ብዚዕባ ኣዋህባ ውሳነ አንቀጽ 12 ስሇ ውሳኔ አሰጣጥ
1. ሰሇስተ ዲያኑ ኮይኖም ኣብ ዗ካይዴዎ 1. ሶስት ዲኞች ሆነው በሚያካሂደት ችልት
መጋባእያ ኣብ ኣዋህባ ውሳነ ኣፇሊሊይ ዲኞች በውሳኔው ኣሰጣጥ ሌዩነት ሲኖራቸው
እንተሃሌዩዎም ናይ ኣብዜሒ ውሳነ ናይ‟ቲ የአብሊጫ ዴምፅ ውሳኔ የፌርዴ ቤቱ ውሳኔ
ቤት ፌርዱ ውሳነ ይኸውን ይሆናሌ
2. ናይ‟ቲ ውሐዴ ዴምፂ /ርኢቶ/ ኣብ‟ቲ 2. የአንስተኛው ዴምፅ አስተያየት በመዜገብ
መዜገብ ክሰፌር ኣሇዎ፡፡ መስፇር አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 13 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አንቀፅ 13 የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣባሊት ናይ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አባሊት የክሌለ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ምከትሌ ጠቀሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት፣ ምክትሌ
ፔሬዙዲንትን ካሌኦት ዲያኑን ይኾኑ ፔሬዙዲንትና ላልች ይሆናለ
2. ሒሊፉ ቢሮ ፌትሔን ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ 2. የፌትህ ቢሮ ኃሊፉና በክሌለ ስራ አስፇፃሚ
140
www.chilot.me
ኮሚቴ ዜውከሌ ሒዯ ሰብን ብ዗ይዴምፂ ኮሚቴ የሚወከሌ አንዴ ሰው ያሇ ዴምፅ

ኣብ‟ቲ ጉባኤ ይካፇለ በጉባኤው ይካፇሊለ
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ ሒዯ ዗ይተጠቐሱ 3. በዙህ አንቀጽ ንኡስ ቁጥር አንዴ
ዲያኑ ኣግባብ ዗ሇዎም ናይ ምምሔዲር ያሌተጠቀሱ ዲኞች አግባብ ያሊቸው
ኣብያተ ፅሔፇት ህዜባዊ ውዲበታትን የአስተዲዯር ጽሔፇት ቤቶች ህዜባዊ
ትካሊትን ዜውክሌዎም ናይ ሔጊ ሰብ ሞያ ዴርጅቶችና ተቋማት የሚወክሎቸው የሔግ
ወይ ካሌኦት ውሌቀ ሰባት ኣብ ናይ ሊዕሇዋይ ባሇሙያዎች ወይም ላልች ግሇሰቦች
ቤት ፌርዴ ጉባኤ ክዕዯሙን ብ዗ይዴምፂ በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ እንዱሳተፈ
ክካፇለ ይኽእለ እዮም ጥሪ ሉዯረግሊቸውና ያሇ ዴምፅ ሉሳተፈ
ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 14 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አንቀጽ 14 የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ካብዘይ ቀፂለ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ከዙህ ቀጥል
዗ል ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ ያለትን ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ
1. ኣብ ናይ ዲኝነት ስራሔ ምምሔዲር 1. በዲኝነት ስራ ሇሚያጋጥሙ ችግሮች
ን዗ጋጥሙ ሽግራት ተረዱእኻ መፌትሑ ተወያይቶ መፌትሓ መስጠት
ምሃብ
2. ናይ ዲኝነት ኣሰራርሒ ንምምሔያሽን ሒዯ 2. የዲኝነት አሰራር ሇማሻሻሌና አንዴ
ዒይነት ኣፇፃፅማ ሔግታት ንምርግጋፅን አይነት በህግ አፇፃፀም ሇማረጋገጥ
ንኣብያተ ፌርዱ መምረሑ ምሃብ ሇፌርዴ ቤቶች መመሪያ መስጠት
3. ሒዯሽቲ ሔግታት ክወፁ ወይ ነባር ሔግታት 3. አዲዱስ ህጎች እንዱወጡ ወይም ነባር
ክመሒየሹ ናብ ቤት ምኽሪ ሒሳብ ምቅራብ ሔጎች እንዱሻሻለ ሇምክር ቤቱ ሃሳብ
ማቅረብ
4. ናይ ጉባኤ ስራሔ ኣፇፃፅማ ብዜምሌከት 4. የጉባኤውን ስራ አፇፃፀም በሚመሇከት
ኣዴሊይ መምርሑ ምሃብ አስፇሊጊ መመሪያ መስጠት፣
ዒንቀፅ 15 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አንቀጽ 15 የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
ኣሰራርሒ አሰራር
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ናይቲ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት የጉባኤ
ጉባኤ ኣካቢ ይኸውን ሰብሳቢ ይሆናሌ
2. እቲ ጉባኤ ናይ ባዕለ ፀሒፉ ይምዴብ 2. ጉባኤው የራሱ ፀሏፉ ይመዴባሌ
3. እቲ ጉባኤ ኣብ ዒመት ክሌተ ጊዛ ይእከብ 3. ጉባኤው በዒመት ሁሇት ጊዛ ይሰበሰባሌ
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ተወሳኺ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ተጨማሪ ስብሰባዎች
ኣኼባታት ክፅውዐ ይኽእለ እዮም፡፡ ሉጠራ ይችሊሌ
4. ክሌተ ሲሶ ኣባሊት እቲ ጉባኤ 4. ከጉባኤው አባሊት ሁሇት ሶስተኛ ሲገኙ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ
5. ናይ‟ቲ ጉባኤ ውሳነ ብኣብሊፂ ዴምፂ ይውሰን 5. የጉባኤው ውሳኔ በአብሊጫ ዴምፅ
ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ እቲ ኣካቢ ዜዯገፍ ይወሰናሌ እኩሌ ዴምፅ በሚኖርበት ጊዛ
ሒሳብ ውሳነ ይኸውን፡፡ የጉባኤው ሰብሳቢ የሚዯግፇው ሏሳብ
ውሳኔ ሆኖ ያሌፊሌ
ዒንቀፅ 16 ስሌጣንን ተግባርን ሊዕሇዋይ ቤት አንቀጽ 16 የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ፌርዱ ፔሬዙዲንት ስሌጣንና ተግባር
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብመሰረት የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በሔግ
ሔጊ ንኣብያተ ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፉነት መሰረት ፌርዴ ቤቶችን የማስተዲዯር
ኣሇዎ ብፌሊይ ሒሊፉነት አሇው፡፡ በተሇይ
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ
141
www.chilot.me
2. ነቲ ቤት ፌርዱ ኣዴሊይ ዜኾኑ 2. ሇፌርዴ ቤቱ አስፇሊጊ የሆኑትን ሰራተኞች

ሰራሔተኛታት ብመሰረት ሔጊ ይቖፅር በሔግ መሰረት ይቀጥራሌ ያስተዲዴራሌ
የመሒዴር
3. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ትሌሚን 3. የፌርዴ ቤቶች የስራ ዕቅዴና በጀት
በጀትን የዲሉ ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ያ዗ጋጃሌ ሲፀዴቅም በስራ እንዱውሌ
ይገብር ያዯርጋሌ
4. ብመሰረት ናይ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7/5 ናይ 4. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 7/5 መሰረት የችልት
መስምዑ ቦታ ይውስን ቦታ ይወስናሌ
5. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣጀንዲ 5. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አጀንዲ
የዲለ ጉባኤ ይፅውዕ ያ዗ጋጃሌ ጉባኤ ይጠራሌ
6. ብመሰረት ናይ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13/3 ኣብ 6. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 13/3 መሰረት
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ክርከቡ ዜግበኦም በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ መገኘት
ተካፇሌቲ ይውስን ይፅውዕ ያሇባቸውን ተሳታፉዎችን ይወስናሌ
ይጠራሌ፡፡
7. ገበን ንምክሌኻሌን ናይ ዲኝነት ስራሔ 7. ወንጀሌ ሇመከሊከሌና የዲኝነት ስራ
ንምጥንኻርን ምስ ቢሮ ፌትሑ ሇማጠናከር ከፌትህ ቢሮ ጋር በመተባበር
ብምትሔብባር ይሰርሔ ይሰራሌ
8. ብዚዕባ ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ ስራሔ 8. የፌርዴ ቤቱን ስራ በተመሇከተ
ብስታትስቲክስ ዜተዯገፇ መግሇፂ ክዲል በስታትስቲክስ የተዯገፇ መግሇጫ
ይገብር እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ
9. ናይቲ ቤት ፌርዱ ናይ ሔጊ መፅሄት ክዲል 9. የፌርዴ ቤቱን የሔግ መጽሓት እንዱ዗ጋጅ
10. ትምህርታዊ ዜኾኑ ፌርዱታትን ውሳነታትን 10.ትምህርታዊ የሆኑ ፌርድችና ውሳኔዎች
ተመሪፆም ክሔተሙ ይገብር ተመርጠው እነዱታተሙ ያዯርጋሌ
11.ብዚዕባ ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ኣካይዲ 11.የክሌለ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስራ አካሄዴ
ስራሔ ዲኝነት ናብ ቤት ምኽሪ ፀብፃብ በተመሇከተ ሇምክር ቤት ሪፕርት ያቀርባሌ
የቅርብ
12.በዙ ኣዋጅን ብካሌኦት ሔግታትን 12.በዙህ አዋጅና በላልች ሔጎች የተሰጡትን
ዜተውሃብዎ ተግባራት ይፌፅም ተግባሮች ይፇጽማሌ
ዒንቀፅ 17 ስሌጣንን ተግባርን ሊዕሇዋይ ቤት ዒንቀፅ 17 የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ
ፌርዱ ምክትሌ ፔሬዙዲንት ፔሬዙዲንት ስሌጣንና ተግባር
ምክትሌ ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔሬዙዲንት
1. በቲ ፔሬዙዲንት ዜወሃብዎ ተግባራት 1. በፔሬዙዲንቱ የተሰጡትን ተግባሮች
ይፌፅም ይፇጽማሌ
2. እቲ ፔሬዙዲንት ኣብ዗ይህሌወለ እዋን 2. ፔሬዙዲንት በማይኖርበት ጊዛ ተክቶ
ተኪኡ ይሰርሔ፡፡ ይሰራሌ
ዒንቀፅ 18 ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ዲኛ አንቀጽ 18 የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኛ
ተግባር ተግባር
ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ዲኛ ዜስዕብ የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኛ
ተግባርን ሒሊፉነትን ይህሌዎ የሚከተሇው ተግባርና ሒሊፉነት ይኖረዋሌ
1. ነቲ መጋባእያ ይመርሔ 1. ችልቱን ይመራሌ
2. ኣብቲ መጋባእያ ንዜሰርሐ ዲያኑ መዜገብ 2. በችልቱ ሇሚሰሩ ዲኞች መዜገብ
የከፊፌሌ ያከፊፌሊሌ
3. በቲ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት 3. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
እንትውከሌ ምምሔዲራዊ ስራሔቲ ይሰርሔ ሲወከሌ አስተዲዲራዊ ስራዎች ይሰራሌ፡፡
142
www.chilot.me
ዒንቀፅ 19 ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት አንቀጽ 19 የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት

ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብመሰረት የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በሔግ
ሔጊ ነቲ ቤት ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፌነት መሰረት ፌርዴ ቤቱን የመምራት ሒሊፉነት
ኣሇዎ፡፡ ብፌሊይ አሇበት በተሇይ
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ
2. ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ ሰራሔተኛታት የመሒዴር 2. የፌርዴ ቤቱ ሰራተኞች ያስተዲዴራሌ
3. ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ በጀት ኣብ ስራሔ የውዕሌ 3. የፌርዴ ቤቱ በጀት በስራ ሊይ ያውሊሌ
4. ብዚዕባ ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ ስራሔ ናብ 4. የፌርዴ ቤቱን ስራ በተመሇከተ ሇበሊይ
ብሌዕሉኡን ናብ ወረዲ ቤት ምኽሪን ፀብፃብ አካለና ሇወረዲ ምክር ቤት ሪፕርት
የቅርብ፡፡ ያቀርባሌ
5. ካሌኦት ካብ ሊዕሇዋይ ኣካለ ዜዋሃብዎ 5. ከበሊይ አካለ የሚሰጠው ላልች
መምርሑታት ተግባራዊ ይገብር፡፡ መመሪያዎች ተግባራዊ ያዯርጋሌ
ዒንቀፅ 20 ዜተስዒሩ ሔግታት አንቀጽ 20 የተሻሩ ሔጎች
ብመሰረት መሰጋገሪ ሔገ መንግስቲ ከሌሌ በትግራይ ክሌሌ የሽግግር ሔገ መንግስት
ትግራይ ወፂኡ ዜነበረ ኣዋጅ ቁፅሪ 3/1985 በዙ መሰረት የታወጀው አዋጅ ቁጥር 3/1985
ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ
ዒንቀፅ 21 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ አንቀጽ 21 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ
ርእሲ ምምሔዲር ብሄርዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
143
www.chilot.me

ኣዋጅ ቁፅሪ 6/1988 አዋጅ ቁጥር 6/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ ንምቛም ዜወፀ አዋጅ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤን ሇማቋቋም የወጣ
አዋጅ
ሒፂር ርእሲ አጭር ርእስ
እዙ አዋጅ “ ናይ ክሌሌ ትግራይ ዲያኑ ይህ አዋጅ “የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር
ምምሔዲር ጉባኤ ንምምስራት ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ ጉባኤ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 6/1988”
6/1988” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡
1. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት ሔገ መንግስቲ 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሌ ሔገ መንግስት ማሇት ነው
2. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 2. “ ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ ትግራይ እዩ ክሌሌ ምክር ቤት ማሇት ነው
3. “ጉባኤ” ማሇት ብመሰረት እዙ አዋጅ ዜቖመ 3. “ጉባኤ” ማሇት በዙህ አዋጅ መሰረት
ሊዕሇዋይን ናይ ዝባ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ የተቋቋሙ የሊይኛውና የዝን የዲኞች
ማሇት እዩ፡፡ አስተዲዯር ጉባኤ ማሇት ነው
4. “ሊዕሇዋይ ጉባኤ” ማሇት ብክሌሌ ዯረጃ 4. “ሊይኛው ጉባኤ” ማሇት በክሌሌ ዯረጃ
ዜቐውም ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ እዩ፡፡ የሚቋቋም የዲኞች አስተዲዯር ጉበኤ ማሇት
ነው
5. “ናይ ዝባ ጉባኤ” ማሇት ብዝባ ዯረጃ ዜቐውም 5. “የዝን ጉበኤ” ማሇት በዝን ዯረጃ የሚቋቋም
ናይ ዲያኑ ምምሔዲር ጉባኤ እዩ የዲኞች አስተዲዯር ጉበኤ ማሇት ነው
6. “ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ 6. “ክሌሌ” ማሇት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
አቃውማ፦ ስሇ ማቋቋም
1. ጉባኤ ምምሔዲር ዲያኑ ክሌሌ ትግራይ 1. የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር ጉባኤ
/ዴሔሪ‟ዙ ጉባኤ እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/ በዙ /ከዙህ ቀጥል ጉባኤ እየተባሇ የሚጠራ በዙሀ
ኣዋጅ ቆይሙ ኣል፡፡ ኣዋጅ ተቋቁመዋሌ
2. ሊዕሇዋይ ጉባኤን ናይ ዝባ ጉባኤን እናተብሃሇ 2. ሊይኛው ጉባኤና የዝን ጉባኤ እየተባለ
ዜፅዋዕ ብርኪ ይህሌዎ፡፡ የሚጠሩ ዯረጃዎች ይኖሩታሌ
ዒንቀፅ 4 አንቀጽ 4
ኣባሊት ሊዕሇዋይ ጉባኤ የሊይኛው ጉባኤ ኣባሊት
ሊዕሇዋይ ጉባኤ ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ ሊይኛው ጉባኤ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ
144
www.chilot.me
ሀ. ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ . . . ኣካቢ ሀ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት . . .

ሰበሳቢ
ሇ. ካብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ዲኛ . . . ሇ. ከጠቅሊይ ፌርዴ ቤት አንዴ ዲኛ . . . አባሌ
ኣባሌ
ሏ. ካብ ናይ ዝባ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ክሌተ ሏ. ከዝን ከፌተኛ ፌርዴ ቤቶች ሁሇት ዲኞች .
ዲያኑ ---- ኣባሌ አባሌ
መ. ካብ ማሔበር ጠበቓታት ሒዯ ተወካሉ . . . መ. ከጠበቃዎች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . .
ኣባሌ አባሌ
ረ. ካብ ቤት ምኽሪ ክሌሌ ሰሇስተ ተወከሌቲ . . ሰ. ከክሌሌ ምክር ቤት ሶስት ተወካዮች . . .
ኣባሌ አባሌ
ሰ. ካብ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ ሒንቲ ረ. ከሴቶች ማሔበር አንዱት ተወካይ . . . አባሌ
ተወካሉት…. ኣባሌ
ሸ. ካብ ማሔበር ነጋድ ሒዯ ተወካሉ . . . ኣባሌ ሸ. ከነጋዳዎች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . .
አባሌ
ቀ. ካብ ማሔበር ሒረስቶት ሒዯ ተወካሉ . . . ቀ. ከገበሬዎች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . .
ኣባሌ አባሌ
በ. ናይ ክሌሌ ጠቅሊሊ ዒቃቤ ሔጊ . . . ኣባሌ በ. የክሌለ ጠቅሊይ ዒቃቤ ሔግ . . . አባሌ
ተ. ናይ ክሌሌ ኮሚሽነር ፕሉስ . . . ኣባሌ ተ. የክሌለ ፕሉስ ኮሚሽነር . . . አባሌ
ቸ. ካብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ ዲያኑ . . . ቸ. ከወረዲ ፌርዴ ቤት ሦስት ዲኞች . . . አባሌ
ኣባሌ
ናይ ዝባ ጉባኤ ኣባሊት የዝን ጉባኤ አባሊት
ሀ. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ዲኛ . . . ሀ. የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኛ . . .
ኣካቢ ሰብሳቢ
ሇ. ካብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ዲኛ . . . ሇ. ከከፌተኛ ፌርዴ ቤት አንዴ ዲኛ . . . አባሌ
ኣባሌ
ሏ. ካብ ማሔበር ጠበቓታት ሒዯ ተወካሉ . . . ሏ. ከጠበቃዎች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . .
ኣባሌ አባሌ
መ. ካብ ዝባ ስራሔ ፇፃሚት ክሌተ ዲያኑ . . . መ. ከዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ሁሇት
ኣባሌ ተወካይ.አባሌ
ረ. ካብ ማሔበር ሒረስቶት ሒዯ ተወካሉ . . . ሰ. ከገበሬዎች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . .
ኣባሌ አባሌ
ሰ. ካብ ማሔበር ዯቂኣንስትዮ ሒንቲ ተወካሉት. ረ. ከሴቶች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . . አባሌ
ኣባሌ
ሸ. ሒሊፉ ዝባ ፌትሑ ቤት ፀሔፇት . . . ኣባሌ ሸ. የዝን ፌትሔ ፀሔፇት ቤት ኃሊፉ . . . አባሌ
ቀ. ካብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሰሇስተ ዲያኑ . . . ቀ. ከወረዲ ፌርዴ ቤቶች ሦስት ዲኞች . . .
ኣባሌ አባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ሊዕሇዋይ ጉባኤ የሊይኛው ጉባኤ ሥሌጣንና ተግባር
ሀ. ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 12 ዜተ዗ር዗ሩ ሀ. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 12 የተ዗ረ዗ሩ
ረቛሔታት ኣማሉኦም ንዜቐርቡ ሰባት መመ዗ኛዎች አሟሌተው የሚቀርቡ ሰዎች
ብሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ኣቢለ በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ዜርዜሮም ምስቐረበለ ኣፃሪዩ ንዲኝነት ዜርዜራቸው ከቀረበ በኋሊ አጣርቶ ሇዲኝነት
ይመርፅ፡፡ ይመርጣሌ፣
ሇ. ብዚዕባ ናይ ዲያኑ ዜውውር ይውስን፣ ናይ ሇ. ስሇ ዲኞች ዜውውር ይወስናሌ፣ የዲኞች
145
www.chilot.me
ዲያኑ ኣገሌግልትን መሃያን ብዜምሌከት አገሌግልትና ዯሞዜ በተመሇከተ ሇምክር

ናብ ቤት ምኽሪ ሒሳብ የቅርብ፡፡ ቤቱ ሏሳብ ያቀርባሌ፣
ሏ. ዲያኑ ዜምርሔለ ናይ ስነ ምግባር መምርሑ ሏ. ዲኞች የሚመሩበት የስነ ምግባር መመሪያ
የውፅእ፣ ያወጣሌ
መ. ኣብ ሌዕሉ ዲያኑ ናይ ስነ ስርዒት መ. በዲኞች ሊይ የስነ ስርዒት /ዱስፔሉን/
/ዱስፔሉን/ ስጉምቲ ይወስዴ ከከም ኩነታቱ እርምጃ ይወስዲሌ፣ እንዯየሁኔታው ከስራ
ካብ ስራሔ ክሇዒለ ይውስን፣ እንዱነሱ ይወስናሌ
ረ. ሬጂስትራር ይመርፅ፣ ይሾም፣ ናይ ሰ. ሬጂስትራር ይመርጣሌ፣ ይሾማሌ፣
ሬጂስትራር ዱስፔሉን፣ ስንብት፣ ናይ መሃያ የሬጂስትራር ዱስፔሉን ስንብት፣ ዯመወዜ
ኩነታትን ምስ‟ዙ ዜተታሒዘ ካሌኦት ሒሳብ ሁኔታና ከዙህ ጋር የተያያዘ ላልች ሒሳቦች
ናብ ቤት ምኽሪ የቅርብ፡፡ ሇምክር ቤቱ ያቀርባሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ናይ ዝባ ጉባኤ የዝን ጉባኤ ሥሌጣንና ተግባር
1. ኣብ ሌዕሉ ናይ ወረዲን ዝባን ዲያኑ ናይ 1. በዝንና ወረዲ ዲኞች ሊይ የዱስፔሉን እርምጃ
ዴሲፔሉን ስጉምቲ ይወስዴ፣ ይኹን‟ምበር ይወስዲሌ፣ ይሁን እነጂ ከስራ የሚያስነሳ
ካብ ስራሔ ዗ሌዕሌ ጥፌኣት እንትህለ ምስ ጥፊት ሲኖር የውሳኔ ሒሳብ ሇሊይኛው ጉባኤ
ናይ ውሳነ ሒሳብ ናብ ሊዕሇዋይ ጉባኤ ያቀርባሌ፣
የቅርብ፣
2. ናይ ዝባ ጉባኤ ዱስፔሉን ውሳነታት 2. የዝን ጉባኤ የዱስፔሉን ውሳኔዎች በይግባኝ
ብይግባኝ ናብ ሊዕሇዋይ ጉባኤ ክቐርቡ ወዯ ሊይኛው ጉባኤ ሉቀርቡ ይችሊለ፡፡
ይኽእለ፣
3. ኣብ ሌዕሉ ናይ ዝባ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ዲኛ 3. በዝን ፌርዴ ቤት ሰበሳቢ ዲኛ ሊይ የሚነሳ
ዜሇዒሌ ናይ ዱስፔሉን ክሲ ዜረአ ብሊዕሇዋይ የዱስፔሉን ክስ የሚታየው በሊይኛው ጉባኤ
ጉባኤ ይኸውን፡፡ ነው፡፡
ናይ ሊዕሇዋይ ጉባኤ ኣካቢ ተግባር የሊይኛው ጉባኤ ሰብሳቢ ተግባር
1. ናይቲ ጉባኤ ኣኼባ ይፅውዕ፣ ይመርሔ 1. የጉባኤው ስብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ
2. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ንዲኝነት፣ 2. በዙህ አዋጅ መሰረት ሇዲኝነትና
ሬጂስትራርን ስራሔቲ ብቑዒት ዜኾኑ ሰባት ሇሬጂስትራርነት ስራ ብቃት ያሊቸው ሰዎች
ሽም ዜርዜርን ሒፂር ናይ ህይወት ታሪኽ ነቲ የስም ዜርዜርና አጭር የህይወት ታሪክ
ጉባኤ የቅርብ፣ ሇጉባኤው ያቀርባሌ
3. በቲ ጉባኤ ተቐባሌነት ዜረኸቡ ሔፁያት 3. በጉባኤው ተቀባይነት ያገኙ የጠቅሊይ፣
ዲያኑ ሊዕሇዋይ፣ ማእኸሊይን ወረዲ ኣብያተ የከፌተኛና ወረዲ ፌርዴ ቤቶች እጩ ዲኞች
ፌርዱ ናብ ርእሰ ምምሔዲር የቅርብ፣ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ያቀርባሌ
4. ናይ‟ቲ ጉባኤ ፀሒፉ ይምዴብ፡፡ 4. የጉባኤው ፀሒፉ ይመዴባሌ፡፡
ናይ ዝባ ጉባኤ ኣካቢ ተግባር የዝን ጉባኤ ሰብሳቢ ተግባር
1. ናይ‟ቲ ጉባኤ ኣኼባ ይፅውዕ፣ ይመርሔ፡፡ 1. የጉባኤው ስብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ፣
2. ናይ‟ቲ ጉባኤ ፀሒፉ ይምዴብ፡፡ 2. የጉባኤው ፀሒፉ ይመዴባሌ፣
ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት የስብሰባ ስነ ስርዒት
1. ካብ ክሌተ ሲሶ ዗ይውሔዴ ኣባሊት ሊዕሇዋይ 1. ከሁሇት ሦስተኛ የማያንሱ የሊይኛው ጉባኤ
ጉባኤ እንትርከቡ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፡፡ አባሊት ሲገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
2. ኣብ ናይ ዝባ ጉባኤ ካብ ክሌተ ሲሶ 2. ከሁሇት ሦስተኛ የማያንሱ የዝኑ ጉባኤ
዗ይውሔደ ኣባሊት እንትርከቡ ምሌኣተ አባሊት ሲገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
146
www.chilot.me
ጉባኤ ይኸውን፣
3. ኣብቲ ጉባኤ ዜቐርብ ጉዲይ ብኣብሊፂ 3. በጉባኤው የሚቀርብ ጉዲይ በተገኙት
ዴምፂ ዜተረኸቡ ኣባሊት ይውሰን፣ አባሊት አብሊጫ ዴምፅ ይወስናሌ፣
4. ናይ ጉባኤ ኣባሊት ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ 4. የጉባኤው አባሊት ዴመፅ እኩሌ ሲሆን
እቲ ኣካቢ ዜዯገፍ ወገን ዒሪ ይኸውን፡፡ ሰብሳቢው የዯገፇው ሒሳብ ውሳኔ ሆኖ
ያሌፊሌ፣
ሹመት ዲያኑ የዲኞች ሹመት
1. ርእሰ ምምሔዲር ቤት ምኽሪ በዙ አዋጅ 1. በዙህ አዋጅ አንቀጽ ስምንት መሰረት
ዒንቀፅ ሸሞንተ መሰረት ዜቐረቡ ሔፁያት የቀረቡትን እጩ ዲኞች ርእሰ መስተዲዴሩ
ዲያኑ ናብ ቤት ምኽሪ ኣቅሪቡ የሽይም፡፡ ሇምክር ቤቱ በማቅረብ ያስሾማሌ፣
2. ኣብ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 2. በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀጽ
62/4/ ዜተዯንገገ ከም዗ል ኾይኑ ዲያኑ 62/4 የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ ዲኞች
ክሳብ ናይ ጡረታ ዕዴመ ዜበፅሐ የሽይም፡፡ ጡረታ ዕዴሜያቸው እስኪ ዯርስ ይሾማሌ፣
ንዲኝነት ዗ብቅዐ ረቛሔታት ሇዲኝነት የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
1. ሀ. ንሔገ መንግስቲ ተኣማናይ/ኒት 1. ሀ. ሇሔገ መንግስት ታማኝ የሆነ/ች/
ዜኾነ/ነት
ሇ. ብሔጊ ትመህርቲ ዜሰሌጠነ/ት ብሌምዱ ሇ. በሔግ ትምህርት የሰሇጠነ/ች በሌምዴ
እኹሌ ፌሌጠት ዗ሇዎ/ዋ፣ በቂ እውቀት ያሇው/ሊት
ሏ. ብትግሃት፣ ብተኣማንነት፣ ሏ. በትጋት፣ በታማኝነት፣ በፌትሏዊነትና
ብፌትሒዊነት፣ ብስነ ምግባር ፅቡቅ ሽም በስነ ምግባር ጥሩ ስም ያሇው/ሊት
዗ትረፇ/዗ትረፇት
መ. ብዲኝነት ሞያ ክዋፇር/ክትዋፇር/ መ. በዲኝነት ሞያ ሇመሰማራት ፌቃዯኛ
ፌቓዯኛ ዜኾነ/ዜኾነት/ የሆነ/ች/
2. ናይ ሔጊ መውፅኢ ወይ ሔጊ መፇፀሚ ኣባሌ 2. የሔግ ኣውጪ ወይም የሔግ አስፇፃሚ አካሌ
ዜኾነ ሰብ ንዲኝነት ኣይሽየምን፡፡ አባሌ የሆነ ሰው ሇዲኝነት አይሾምም፣
ብዚዕባ ሹመት ፔሬዙዲንት ፣ ም/ፔሬዙዲንት ስሇ የጠቀሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንትና ምክትሌ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዴ ፔሬዙዲንት ሹመት
ርእሰ ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ ፔሬዙዲንትን የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር የጠቅሊይ
ም/ፔሬዙዲንትን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ መሪፁ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንትና ምክትሌ ፔሬዙዲንት
ናብ ቤት ምኽሪ ብምቅራብ የሽይም፡፡ መርጦ በምክር ቤቱ ያሾማሌ፡፡
ቃሇ መሒሊ ቃሇ መሒሊ
ዲያኑ ስርሕም ቅዴሚ ምጅማሮም ቃሇ መሒሊ ዲኞች ሥራቸው ከመጀመራቸው በፉት ቃሇ
ይፌፅሙ፡፡ መሃሊ ይፇፅማለ
ናይ ዲያኑ ካብ ስራሔ ምስንባት ዲኞች ከስራ ስሇማሰናበት
ኣብ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 62/4 በትግራይ ከሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ 62/4
ዜተዯንገገ ከም዗ል ኾይኑ ዜኾነ ዲኛ ካብ ስርሐ የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ ማንኛውም ዲኛ
ዜሰናበት ብዜስዕቡ ምኽንያታት እዩ፡፡ ከስራው የሚሰናበተው በሚቀጥለት ምክንያቶች
ነው
1. ብሔጊ ወይ ብፌርዱ ናይ ኣእምሮ ሔማም 1. በሔግ ወይም በፌርዴ የአእምሮ በሽተኛ
዗ሇዎ ምዃኑ እንትረጋገፅ፤ መሆኑ ሲረጋገጥ፡፡
147
www.chilot.me
2. ብገበን ተኸሲሱ ጥፌኣተኛ ምዃኑ 2. በወንጀሌ ተከሶ ጥፊተኛ መሆኑ ሲረጋገጥ

እንትረጋገፅ፣
3. ብናይ ባዕለ ዴሌየት ካብ ዲይነት ስራሔ 3. በራሱ ፇቃዴ ከዲኝነት ስራ ሇመሰናበት
ክሰናበት እንትሒትት፤ ሲጠይቅ
ብዚዕባ ዜተስዒሩ ሔግታት የተሻሩ ሔጎች
ትግራይ ወፂኦም ዜነበሩ ኣዋጅ ቁፅሪ 4/1985 ፣ መሰረት የታወጀ አዋጅ ቁጥር 4/1985 ማሻሻያ
መማሒየሺ ኣዋጅ ቁፅሪ 10/1987 በዙ ኣዋጅ አዋጅ ቁጥር 10/1987 በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ
ተሳዑሮም ኣሇዉ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
ይኸውን
መስከረም 1988 ዒ.ም መስከረም 1988
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
148
www.chilot.me

ገፅ 1 ገጽ 1
ኮሚሽን ዗ሊቒ ተሃዴሶ ከባቢን ምዕባሇ ሔርሻን የትግራይ ዗ሊቂ የአከባቢ ተሃዴሶ እና የእርሻ
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ሌማት ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
- ሔርሻዊን ተፇጥሮኣዊን ሃፌቲ ክሌሌ -

የትግራይ ክሌሌ የእርሻና የተፇጥሮ ሃብት
ትግራይ ንዜሇዒሇ ብኽነትን ብርሰትን ሇከፌተኛ ብክነትና ጥፊት ተጋሌጦ
ተሳጢሐ ብምፅንሐ በመቆየቱ
- ማእቶት ሔርሻ ንምዴንፊዕን በዙ ኣቢለ‟ውን - የእርሻ ምርት ሇማሳዯግና በምግብ ራስን
ብምግቢ ዒርስኻ ንምኽኣሌ ኣተኣማማኒ ሇመቻሌ አስተማማኝ የአከባቢ ተሃዴሶ
ሜሊታት ተሃዴሶ ከባቢን መማዕበሉ ሔርሻን ዗ዳዎችንና የእርሻ ማሳዯጊያዎችን
ምጥቃም ኣዴሊይ ስሇዜኾነ መጠቀም አስፇሊጊ ስሇሆነ
- እዙ ንምፌፃም ዴማ ዒርሱ ዜኸኣሇን ምስ - ይህንን ሇመፇፀም ራሱን የቻሇና ከገበሬዎች
ሒረስቶት ዜሰርሔ መንግስታዊ ኣካሌ ምቛም ጋር የሚሰራ መንግስታዊ አካሌ ማቋቋም
ኣዴሊይ ስሇዜኾነ አስፇሊጊ በመሆኑ
- ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ - በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት ዜስዕብ ኣዋጅ አንቀጽ 49/3/1 መሰረት የሚከተሇውን
ተኣዊጁ ኣል፡፡ አዋጅ ታውጇሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ኮሚሽን ዗ሊቂ ተሃዴሶ ከባቢን ይህ አዋጅ “የትግራይ ዗ሊቂ የአከባቢ ተሃዴሶ
ምዕባሇ ሔርሻን ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ እና የእርሻ ሌማት ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 7/1988” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 7/1988” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም 2 ትርጉም
ኣብዙ ኣዋጅ ናይ‟ቲ ቃሌ ኣግባብ ካሌእ በዙህ አዋጅ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም
ትርጉም ዜወሃቦ እንተ዗ይኾይኑ የሚሰጠው ካሌሆነ
1. “ተፇጥሮኣዊን ሔርሻውን ሃፌትታት” ማሇት 1. “የተፇጥሮና የእርሻ ሃብቶች” ማሇት አፇር ውሃ
ሒመዴ ማይ ኣትክሌቲ እንስሳን ካሌኦት አትክሌት እንስሳና ላልች ሇገጠር ኑሮ አስፇሊጊ
149
www.chilot.me
ንገጠር ናብራ ኣዴሇይቲ ተፇጥሮኣዊን የሆኑ የተፇጥሮ እና የእርሻ ሃብቶች ማሇት ነው፡፡
ሔርሻዊን ሃፌትታት እዮም፡፡
2. “ተጠቃማይ” ማሇት ናብርኡ ኣብ ማሔረስ 2. “ተጠቃሚ” ማሇት ኑሮው በእርሻ ወይም በላሊ
ወይ ኣብ ካሌእ ናይ ገጠር ሃፌቲ ዜተሰረተን የገጠር ሃብት የተመሰረተና በኮምሽኑ የመስኖ
በቲ ናይ‟ቲ ኮሚሽን ናይ መስኖ ፔሮግራም ፔሮግራም ተጠቃሚ የሆነ ገበሬ ወይም
ተጠቃማይ ዜኾነ ውሌቀ ሒረስታይ ወይ ናይ የገበሬዎች ቡዴን ማሇት ነው፡፡
ሒረስቶት ጉጅሇ ማሇት እዩ፡፡
3. “ኮሚሽን ወይ ኮሚሽነር” ማሇት ከም ቅዯም 3. “ኮሚሽን ወይም ኮሚሽነር” ማሇት እንዯ ቅዯም
ሰዒቦም ኮሚሽን ወይ ኮሚሽነር ዗ሊቒ ተከተሊቸው የትግራይ ክሌሌ ዗ሊቂ የአከባቢ
ተሃዴሶ ከባቢን ምዕባሇ ሔርሻን ክሌሌ ተሃዴሶና የእርሻ ሌማት ኮሚሽንና ኮሚሽነር
ትግራይ ማሇት እዩ፡፡ ማሇት ነው፡፡
4. “ክሌሌ ወይ ናይ ክሌሌ መንግስቲ” ማሇት 4. “ክሌሌ ወይም የክሌሌ መንግስት” ማሇት እንዯ
ከምቅዯም ሰዒቦም ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ቅዯም ተከተሊቸው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ወይ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ወይም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት
ማሇት እዩ፡፡ ማሇት ነው፡፡
5. “዗ሊቒ ሔርሻ” ማሇት ንተፇጥሮኣዊን 5. “዗ሊቂ እርሻ” ማሇት የተፇጥሮ እና የእርሻ
ሔርሻዊን ሃፌትታት ህዜቢ ብኣግባቡ ሃብቶች ህዜቡ በአግባቡ እንዱተዲዯር፣
ከመሒዴር፣ ክጥቀመለን፣ ክምዕብለን እንዱጠቀምበትና እንዱያሳዴገው እያዯረገ
እንዲገበረ ቀፃሊይ ወሇድ ብተመሳሳሉ የሚቀጥሇው ትውሌዴ በተመሳሳይ መንገዴ
መንገዱ ዒቂቡን ኣማዕቢለን ክጥቀመለ ጠብቆና አሳዴጎ እንዱጠቀምበት ማስቻሌ ማሇት
ምኽኣሌ ማሇት እዩ፡፡ ነው፡፡
6. “ኮንፇረንስ” ማሇት ክሌሊዊ ኮንፇረንስ 6. “ኮንፇረንስ” ማሇት ክሌሊዊ የተጠቃሚዎች
ተጠቀምቲ ማሇት እዩ፡፡ ኮንፇረንስ ማሇት ነው፡፡
7. “ቦርዴ” ማሇት በዙ ኣዋጅ ዜቆመ ናይ‟ቲ 7. “ቦርዴ” ማሇት በዙህ አዋጅ የተቋቋመ የኮሚሽኑ
ኮሚሽን ቦርዴ ማሇት እዩ፡፡ ቦርዴ ማሇት ነው፡፡
3 አቃውማ 3 ስሇ ማቋቋም
1. ኮሚሽን ዗ሊቒ ተሃዴሶ ከባቢን ምዕባሇ 1. የትግራይ ዗ሊቂ የአከባቢ ተሃዴሶና የእርሻ
ሔርሻን ትግራይ ዒርሱ ዜኸኣሇ ናይ ሌማት ኮሚሽን ራሱን የቻሇ የመንግስት አካሌ
መንግስቲ ኣካሌ ኾይኑ ቆይሙ ኣል፡፡ ሆኖ ተቋቁሟሌ፡፡
2. ተፀዋዕነት እቲ ኮሚሽን ንፇፃሚት ኮሚቴ፣ 2. የኮሚሽኑ ተጠሪነት ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ንርእሰ ምምሔዲር እቲ ክሌሌ ይኸውን፡፡ ኮሚቴና ርእሰ መስተዲዯር ይሆናሌ፡፡
4 ዋና ቤት ፀሔፇት 4 ዋና ጽህፇት ቤት
ዋና ቤት ፅሔፇት እቲ ኮሚሽን ኣብ መቐሇ የኮሚሽኑ ዋና ጽሔፇት ቤት መቐሇ ይሆናሌ
ይኸውን፣ ኾይኑ ግና ከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ሆኖም ግን እንዯ አስፇሊጊነቱ በላልች
ካሌኦት ከባቢታት ጨንፇራት ክህሌዎ ይኽእሌ፡፡ አከባቢዎች ቅርንጫፍች ሉኖሩት ይችሊሌ፡፡
5 ሔጋዊ ሰብነት 5 ሔጋዊ ሰውነት
እዙ ኮሚሽን ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ ኮሚሽኑ ሔጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ ሆኖ
ኾይኑ ንብረት ናይ ምውናን ውዕሉ ናይ ንብረት የመያዜ፣ ውሌ የመዋዋሌ፣ የመክሰስና
ምውዕዒሌ ባዕለ ናይ ምኽሳስን ተኸሲስካ ናይ የመከሰስ እንዱሁም ላልች አስፇሊጊ ተግባሮችን
ምቅራብን ከምኡ‟ውን ካሌኦት ኣዴሇይቲ የመፇፀም ስሌጣን አሇው፡፡
ተግባራት ናይ ምፌፃም ስሌጣን ይህሌዎ፡፡
6 ኣመሒዲዴራ ሰራሔተኛታት 6 የሰራተኞች አስተዲዯር
ናይ‟ዙ ኮሚሽን ሰራሔተኛታት ኣቆፃፅራን የኮሚሽኑ ሰራተኞች ቅጥርና አስተዲዯር
ኣመሒዲዴራን ብመስረሒይን ሰራሔተኛን ሔጊ በአሰሪና ሰራተኛ ሔግ መሰረት የሚፇፀም
መሰረት ዜፌፀም ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
150
www.chilot.me
7 ዕሊማታት እቲ ኮሚሽን 7 የኮሚሽኑ አሊማዎች

1. ብመስኖ ሔርሻ ንክጋፊሔ ብምግባር ሔፅረት 1. በመስኖ እርሻ እንዱስፊፊ በማዴረግ የምግብ
ምግቢ ምቅሊሌ እጥረትን ማቃሇሌ
2. ኣብ ናይ ግዴብ መፊስስ ዕቀባን ሌምዒት 2. በግዴብ ተፊሰስ የተፇጥሮ ሃብት ሌማትን
ተፇጥሮ ሃፌትን ንክካየዴ ምግባር ጥበቃ እንዱካሄዴ ማዴረግ
3. ተጠቀምቲ ኣብ ፔሮግራም፣ ፔሊንን በጀት 3. ተጠቃሚዎች ፔሮግራም፣ ዕቅዴና በጀት
ምውፃእን ምግምጋምን፣ ፀገማት ኣብ ባመውጣትና በመገምገም ችግሮችን በማጤን
ምንፃር፣ ናይ ግዴብ ቦታታት ኣብ የግዴብ ቦታዎችን በመምረጥ፣ በግዴብ
ምምራጽ፣ ኣብ ግዴብ ስራሔትን ሒሇዋን፣ ስራዎችና በጥበቃ እንዱሁም መስኖውን
ከምኡ እውን መስኖ ኣብ ምምሔዲር ግቡእ በማስተዲዯር ተገቢ ተሳትፍ እንዱኖረው
ተሳትፍ ክህሌዎ ምግባር፡፡ ማዴረግ፡፡
8 ተግባርን ስሌጣንን እቲ ኮሚሽን 8 የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ስራሔቲ ብዜምሌከት 1. የኮሚሽኑ ስራዎች በሚመሇከት ሔጎች፣
ሔጊታት ፕሉሲታት፣ ስትራተጂን የውፅእ ፕሉሲዎችና ስትራቴጂዎች ያወጣሌ፣ ሲፀዴቅ
እንትፀዴቅ‟ውን ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡ ስራ ሊይ ያውሊሌ፡፡
2. ናይ ግዴባትን መስኖ መሒውራትን ዱዚይን 2. የግዴቦችና የመስኖ አውታሮች ዱዚይን ይሰራሌ
ይሰርሔ ይሃንፅ፡፡ ያንፃሌ፡፡
3. ምስ ተጠቀምቲን ምስ ወረዲ ጣብያን 3. ከተጠቃሚዎች ከወረዲ እና ጣብያ መስተዲዯር
ምምሔዲር ኣካሊት ብምትሔብባር ዴሔንነት አካሊት ጋር በመተባበር የግዴቦችና የመስኖ
ግዴባትን ናይ መስኖ መሒውራትን አውታሮች ዯህንነት ይከታተሊሌ፣ እዴሳት
ይከታተሌ፣ ሔዴሳት ዗ዴሌዮም ንክሔዯሱ የሚያስፇሌጋቸው እንዱታዯሱ ያዯርጋሌ፡፡
ይገብር፡፡
4. ኣብ ናይ ግዴባት መፊሰሲ ክስርሐ 4. በግዴቦች ተፊሰስ ሉሰሩ የሚገባቸውን የአፇርና
ዜግበኦም ዱዚይን ዕቀባ ሒመዴን፣ ማይን ውሃ ጥበቃ ዱዚይኖች ሇመስራት
ኣብ ምስራሔ ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር ይተባበራሌ፡፡
ይተሒባበር፡፡
5. ብህዜቢን ብ዗ይመንግስታዊ ኣካሊት ክስርሐ 5. በህዜብና መንግስታዊ ባሌሆኑ አካልች ሉሰሩ
ዜተተሇሙ ናይ ሔርሻ ግዴባት ናይ የታቀዯ የእርሻ ግዴቦች ዱዚይንና ግንባታ
ዱዚይንን ህንፀትን ስታንዲርዴ ይቆፃፀር፡፡ ስታንዲርዴ ይቆጣጠራሌ፡፡
6. መፌረይነት ተጠቀምቲ ሒረስቶት ንክውስኽ 6. የተጠቃሚ ገበሬዎች ምርታማነት እንዱጨምር
ግዴብን መሒውር መስኖ ንክሔዯሱን ኣብ ግዴቦችና የመስኖ አውታሮች እንዱታዯሱ እና
ከባቢ ክበፅሔ ዜኽእሌ ጉዴኣት ንምቁፅፃር በአከባቢው ሉዯርስ የሚችሌ ጉዲት ሇመቆጣጠር
ምስ ዜተፇሊሇዩ መንግስታዊ ኣካሊት ከተሇያዩ መንግስታዊ አካልች ጋር በመተባበር
ብምትሔብባር ይሰርሔ፡፡ ይሰራሌ፡፡
7. ምስ ዜምሌከቶም መንግስታዊን 7. ከሚመሇከታቸው መንግስታዊ እና መንግስታዊ
዗ይመንግስታዊን ኣካሊት ብምትሔግጋዜ ያሌሆኑ ዴርጅቶች ጋር በመተባበር ህዜቡ ስሇ
ህዜቢ ብዚዕባ ረብሒታት ግዴብን መስኖን ግዴብና መስኖ ጥቅም፣ በእዴሳትና ግንባታ
ግዯ ተጠቀምቲ ኣብ ህንፀትን ሔዴሳትን የተጠቃሚዎች ሚና፣ እንዱሁም የውሃ የእርሻ
ግዴብን መስኖን ከምኡ‟ውን ኣጠቓቅማ እና የመስኖ አጠቃቀም እንዱያውቅ ያዯርጋሌ፡፡
ማይን ሔርሻን መስኖን ክፇሌጥ ይገብር፡፡
8. ዒቅሚ ንምጥንኻር ዗ኽእል ናይ ካሌኦት 8. አቅም ሇመፌጠር የሚያስችለ ላልች አገሮች
ዒዱታት ክእሇት ተሞክሮን ቴክኖልጂን ሌምዴና የቴክኖልጂ ያጠናሌ፡፡
የፅንዕ፡፡
9. ምስ ተጠቀምቲ ሒረስቶት በዚዕባ ናይ ግዴብ 9. ከተጠቃሚ ገበሬዎች ጋር ስሇ ግዴብ ቦታ
ቦታ መረፃን ህንፀትን፣ ኣጠቓቅማ መሬትን አመራረጥና ግንባታ፣ የመሬትና የውሃ
151
www.chilot.me
፣ ማይን ክንክን ሔዴሳትን ግዴብን አጠቃቀም፣ የግዴብና መስኖ መዋቅር እዴሳትና

መሒውር መስኖ ኣከፊፌሊ ዕዲ ንዜመዚበለ እንክብካቤ፣ የዕዲ አከፊፇሌና ሇሚፇናቀለ
ሒረስቶት ኣብ ዜወሃብ ፌታሔ ኣግባብ ገበሬዎች መፌትሄ በሚሰጥ አግባብ ባሊቸው
ብ዗ሇዎ ሔግን መምርሑታትን ዯንብን ሔጎች መመሪያዎችና ዯንቦች መሰረት ስምምነት
መሰረት ስምምዕ ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
9 መሒውር እቲ ኮሚሽን 9 የኮሚሽኑ መዋቅር
እዙ ኮሚሽን ኮሚሽኑ
1. ብክሌሌ ብርኪ ናይ ተጠቀምቲ ኮንፇረንስ፣ 1. በክሌሌ ዯረጃ የተጠቃሚዎች ኮንፇረነስ
2. ቦርዴ፣ 2. ቦርዴ፣
3. ብርእሰ ምምሔዲር መቅረባይነት ብፇፃሚት 3. በርእሰ መስተዲዴሩ አቅራቢነት በስራ
ኮሚቴ ዜስየሙ ኮሚሽነርን ምክትሌ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሾም ኮሚሽነርና
ኮሚሽነርን፣ ምክትሌ ኮሚሽነር፣
4. ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት፣ 4. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች፣
5. ናይ ወረዲ ኮሚቴ ዗ሊቒ ተሃዴሶን ከባቢን 5. የወረዲ ዗ሊቂ የአከባቢ ተሃዴሶና የእርሻ
ምዕባሇ ሔርሻ፣ ሌማት ኮሚቴ
6. ናይ ግዴብ ናይ ተጠቀምቲ ጠቅሊሊ ጉባኤ፣ 6. የገዴብ ተጠቃሚዎች ጠቅሊሊ ጉባኤ፣
7. ናይ ግዴብ ዗ሊቒ ተሃዴሶ ከባቢን ምዕባሇ 7. የገዴብ ዗ሊቂ የአከባቢ ተሃዴሶና የእርሻ
ሔርሻ ኮሚቴ ይህሌዎ፡፡ ሌማት ኮሚቴ ይኖሩታሌ፡፡
ብዚዕባ እቲ ኮንፇረንስን ቦርዴን ስሇ ኮንፇረንስና ቦርዴ
10 ኣባሊት ኮንፇረንስ 10 የኮንፇረንሱ አባሊት
1. እቲ ኮንፇረንስ ናይ‟ቲ ኮሚሽን ፔሮግራም 1. ኮንፇረንሱ በኮሚሽኑ ፔሮግራም ተጠቃሚ
ተጠቀምቲ ካብ ዜኾና ወረዲታት ዜውከለ ከሆኑ ወረዲዎች የሚወከለ ወንድች፣
ዯቂ ተባዕትዮ፣ ዯቂ ኣንስትዮን መናእሰይ ሴቶችና ወጣት ገበሬዎች አባሊት ይኖሩታሌ
ሒረስቶትን ኣባሊት ይህሌዉዎ፣
2. እቲ ኮንፇረንስ ኣቦ ወንበር፣ ም/ኣቦ 2. ኮንፇረንሱ ሉቀመንበር፣ ም/ሉቀ መንበርና
ወንበርን ፣ ፀሒፉን ይህሌዉዎ፣ ፀሒፉ ይኖሩታሌ፣
3. ናይ ኣባሊት በዜሑ ፣ ኣወኻኽሊን ናይ ስራሔ 3. የአባልች በዚት፣ አወካከሌና የስራ ጊዛ
ጊዛን ብመምርሑ ይውሰን፣ በመመሪያ ይወሰናሌ፡፡
11 ተግባርን ሒሊፌነትን እቲ ኮንፇረንስ 11 የኮንፇረነሱ ተግባርና ሒሊፉነት
1. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ስትራቴጂ ፕሉሲታትን 1. የኮሚሽኑ ስትራቴጂ፣ ፕሉሲና አሊማዎች
ዕሊማታትን ብዜተመሌከተ ዗ትዩ ሒሳብ በተመሇከተ ተወያይቶ ሒሳብ ያቀርባሌ
የቅርብ፡፡
2. ምምሊእን ምውፊርን ሒይሉ ሰብ ንዋትን፣ 2. የሰው ሃይሌ፣ ማቴሪያሌና ገን዗ብ ማሟሊትና
ገን዗ብን ፣ ብግዴብ ምኽንያት ዜስዕብ ማሰማራት፣ በግዴብ ስራ ምክንያት
ምምዜባሌ ኣጠቓቅማ ማይን መሬትን የሚከተሌ የውሃና የመሬት አጠቃቀም
ከምኡ‟ውን ካሌኦት ምስቲ ኮሚሽን መዚባት፣ እንዱሁም ላልች ከኮሚሽኑ ጋር
ዜተተሒዘ ፕሇቲካዊን ማሔበራዊን ፀገማት የተያያዘ ፕሇቲካዊና ማሔበራዊ ችግሮች
ብዜምሌከት ዗ትዩ ፌታሔ የቅርብ፣ በተመሇከተ ተወያይቶ መፌትሄ ያቀርባሌ፣
3. ናይቲ ኮሚሽን ዒመታዊ በጀትን ትሌሚ 3. በኮሚሽኑ ዒመታዊ በጀትና ዕቅዴ
዗ቲዩን ገምጊሙን ርእይቶ ይህብ፡፡ ተወያይቶና ገምግሞ አስተያየት ይሰጣሌ፣
4. ዜፇሰሰ ዕዲ ኢንቨስትመንት ምምሊስ ፅገናን 4. የፇሰሰውን የኢንቨስትመንት ዕዲ
ሒይሉ ሰብ ኣጠቓቅማን ብዜምሌከት ዗ትዩ ሇመመሇስ፣ ጥገናና የሰው ሃይሌ አጠቃቀም
ፌታሔ የቅርብ፣ ብመንግስቲ ዜወፁ በተመሇከተ ተወያይቶ መፌትሓ ሒሳብ
ሔግታትን ዯንቢታትን ብዜተጠናኸረ ያቀርባሌ በመንግስት የሚወጡ ሔጎችና
152
www.chilot.me
መሌክዐ ምስናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ዯንቦች በሚያጠናክር መሌኩ የክሌለ

዗ውፅኦም ኣዋጃትን ዯንብታትን ዗ይጓነፅ መንግስት የሚያወጣቸው አዋጆችና ዯንቦች
ከባቢያዊ ስሪታት የውፅእ፣ የማይቃረን የአከባቢ ሰራተኞችን ያወጣሌ፡፡
5. ካብ ኣባሊት ናይ ቦርዴ ኣባሊት ዜኾኑ 5. ከአባሊቱ ሇቦርዴ አባሊት የሚሆኑ
ይመርፅ፣ ይመርጣሌ፣
6. ከምኣዴሊይነቱ ናይ ወፃኢ ኦዱተር 6. እንዯ አስፇሊጊነቱ ከውጭ ኦዱተር በመሰየም
ብምስያም ናይ ተጠቀምቲ ምምሊስ ዕዲ የተጠቃሚዎች የኢንቨስትመንት ዕዲ
ኢንቨስትመንት ብዜምሌከት ክምርምር መመሇስ በተመሇከተ እንዱመረመር
ይገብር፣ ነቲ ሪፕርት ዗ትዩ የፅዴቅ፣ ያዯርጋሌ፣ ሪፕርቱን ተወያይቶ ያፀዴቃሌ፣
7. ተጠቀምቲ ብማሔበራት ተወዱቦም 7. ተጠቃሚዎች በማሔበር ተዯራጅተው
ዜሰርሔለ መንገዱታት ይሔብር፣ የሚሰሩበትን መንገዴ ይጠቁማሌ፣
8. ናይ‟ቲ ቦርዴ ዒመታዊ ሪፕርት ይግምግም፣ 8. የቦርዴን ዒመታዊ ሪፕርት ይገመግማሌ፡፡
12 ኣኼባ እቲ ኮንፇረንስ 12 የኮንፇረንሱ ስብሰባ
1. እቲ ኮንፇረንስ ኣብ ዒመት ሒዯ ጊዛ 1. ኮንፇረንሱ በዒመት አንዴ ጊዛ ይሰበሰባሌ፤
ይእከብ፣ ኮይኑ ግን እቲ ቦርዴ እንትፅውዕ ሆኖም ግን ቦርዴ ጥሪ ሲያዯርግ ሌዩ ስብሰባ
ፌለይ ኣኼባ ክገብር ይኽእሌ፡፡ ሉያዯርግ ይችሊሌ፣
2. ክሌተ ሲሶ ኣባሊት እቲ ኮንፇረነስ እንትረከቡ 2. ሁሇት ሦስተኛ የኮንፇረንሱ አባሊት ሲገኙ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
3. ዜኾነ ውሳነ እቲ ኮንፇረንስ ብኣብሊፂ ዴምፂ 3. የኮንፇረንሱ ውሳኔ በአብሊጫ ዴምፅ
ይሒሌፌ፣ ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ ኣካቢ ያሌፊሌ፤ ዴምፅ እኩሌ ሲሆን በሰብሳቢ
዗ሇዎ ወገን ሰዒራይ ይኸውን፣ ያሇበት ወገን አሸናፉ ይሆናሌ፣
13 ኣባሊት ቦርዴ 13 የቦርዴ አባሊት
1. ርእሰ ምምሔዲር . . . ኣካቢ 1. ርእሰ መስተዲዴር . . . ሰብሳቢ
2. ኮሚሽነር . . . ምክትሌ ኣካቢ 2. ኮሚሽነር . . . ምክትሌ ሰብሳቢ
3. ም/ኮሚሽነር . . .ኣባሌን ፀሒፉን 3. ም/ኮሚሽነር . . . ኣባሌና ፀሒፉ
4. 12 ተወከሌቲ ተጠቀምቲ በቲ ኮንፇረንስ 4. 12 የተጠቃሚ ተወካዮች/በኮንፇረነስ
ዜውክል . . .ኣባሊት የሚወከለ/ . . . ኣባሊት
5. ሒሊፉ ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን 5. የእርሻ ሌማትና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ኃሊፉ . . .
. . ኣባሌ ኣባሌ
6. ሒሊፉ ቢሮ ሃፌቲ ማይን ማዕዴንን ኢነርጂን 6. የውሃ ሃብት ማእዴንና ኢነርጂ ቢሮ ኃሊፉ . . .
. . . ኣባሌ ኣባሌ
7. ወኪሌ ማሔበርዊ ረዴኤት ትግራይ . . . 7. የማሔበር ረዴኤት ትግራይ ተወካይ . . . ኣባሌ
ኣባሌ
8. ወኪሌ ማሔበር ሌምዒት ትግራይ . . . ኣባሌ 8. የትግራይ ሌማት ማሔበር ተወካይ . . . ኣባሌ
9. ብክሌሌ መንግስቲ ዜውክለ 3ተ ሰባት . . . 9. በክሌለ መንግስት የሚወከለ 3 ሰዎች . . .
ኣባሊት አባሊት
14 ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ 14 የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ስትራተጂ፣ ፕሉሲታት፣ 1. የኮሚሽኑ ስትራቴጂ፣ ፕሉሲዎች፣ ሔጎችና
ሔግታትን ኣሰራርሒን ቀሪፁ ናብ ስራሔ አሰራሮች ቀርፆ ሇትግራይ ክሌሌ ስራ
ፇፃሚት ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ የቅርብ፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፡፡
2. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ዒመታዊ ፔሊንን በጀትን 2. የኮሚሽኑ ዒመታዊ ዕቅዴና በጀት ሇትግራይ
ንፇፃሚት ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይን ነቲ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና ሇኮንፇረንሱ
ኮንፇረንስን የቅርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
3. ክሌሌ ፇፃሚት ኮሚቴን ኮንፇረንስን ዜህብዎ 3. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና ኮንፇረንሱ
ውሳነታትን ርኢቶን ይፌፅም፡፡ ናይ የሚሰጡት ውሳኔዎችና አስተያየቶች
153
www.chilot.me
ክሌቲኦም ውሳነታትን ርኢቶን ኣብ ዜጓነፀለ ይፇፅማሌ፣ የሁሇቱም ውሳኔዎችና

እዋን ናይ ፇፃሚት ኮሚቴ ውሳነ ተፇፃሚ አስተያየቶች በሚቃረኑበት ጊዛ የስራ
ይኸውን፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴው ውሳኔ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
4. በዙ ኣዋጅን ክሌሌ መንግስቲ ብዜህቦ 4. በዙህ አዋጅና በክሌለ መንገስት በሚሰጠው
መምርሑ መሰረት ናይ‟ቲ ኮሚሽን መመሪያ መሰረት የኮሚሽኑ መዋቅርና
መሒውርን ቅርፅን፣ ሰራሔተኛ ምምሔዲር፣ ቅርፅ፣ የሰራተኛ አስተዲዯር፣ የገዴብና
ስርዒት ናይ ግዴባትን መስኖን ስታንዲርዴ የመስኖ ስርዒት ስታንዲርዴ መመሪያዎች
መምርሑታት የውፅእ፡፡ ያወጣሌ፡፡
5. ናይ ዕዲ ኢንቨስትመንት ምምሊስ 5. የኢንቨስትመንት ዕዲ መመሇስን
ብዜምሌከት ናይ ኣፇፃፅማ መምርሑታት በሚመሇከት የአፇፃፀም መመሪያዎች
የውፅእ፡፣ ያወጣሌ፡፡
6. ተፀዋዕነት እቲ ቦርዴ ንክሌሌ ስራሔ 6. የቦርዴ ተጠሪነት ሇክሌሌ ስራ አስፇፃሚና
ፇፃሚት ኮሚቴን ርእሰ ምምሔዲርን ሇርእሰ መስተዲዴሩ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
15 ኣኼባ እቲ ቦርዴ 15 የቦርዴ ስብሰባ
1. እቲ ቦርዴ ኣብ 3ተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ኣኼባ 1. ቦርዴ በሶስት ወር አንዴ ጊዛ ይሰበሰባሌ
ይገብር፣ ኾይኑ ግን እቲ ኮሚሽነር፣ ርእሰ ሆኖም ግን ኮሚሽነሩ፣ የትግራይ ክሌሌ
ምምሔዲር ክሌሌ ትግራይ ወይ ፌርቂ ርእሰ መስተዲዴር ወይም የቦርዴ ግማሽ
ኣባሊት እቲ ቦርዴ ሔቶ እንተቅርቡ ተወሳኺ አባሊት ጥያቄ ሲያቀርቡ ተጨማሪ ስብሰባ
ኣኼባ ክገብር ይኽእሌ፣ ሉያዯርግ ይችሊሌ
2. ክሌተ ሲሶ ኣባሊት እቲ ቦርዴ ተተረኺቦም 2. ሁሇት ሶስተኛው የቦርዴ አባሊት ሲገኙ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ
3. ናይ‟ቲ ቦርዴ ውሳነ ብኣብሊፂ ዴምፂ 3. የቦርዴ ውሳኔ በአብሊጫ ዴምፅ ያሌፊሌ፤
ይሒሌፌ፣ ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ ኣካቢ ዴምፅ እኩሌ ሲሆን ሰብሳቢ ያሇበት ወገን
዗ሇዎ ወገን ሰዒራይ ይኸውን፣ ውሳኔ ይሆናሌ
4. እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ውሽጢ ዯንቢ ከውፅእ 4. ቦርዴ የራሱ የውስጥ ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ
ይኽእሌ፣
16 ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽነር 16 የኮሚሽነሩ ስሌጣንና ተግባር
1. እቲ ኮሚሽነር ናይ‟ቲ ኮሚሽን ስራሔ ፇፃሚ 1. ኮሚሽነሩ የኮሚሽኑ ስራ አስፇፃሚ በመሆኑ
ብምዃኑ ስራሔቲ እቲ ኮሚሽን ይመርሔ የኮሚሽኑን ስራዎች ይመራሌ፣
2. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ስራሔ ፔሮግራምን በጀትን 2. የኮሚሽኑ ስራ፣ ፔሮግራምና በጀት
የዲሌው እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ከውዕሌ ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ እንዱውሌ
ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
3. እቲ ኮሚሽን ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ 3. ኮሚሽኑ ከሶስተኛ ወገኖች ጋር በሚያዯርገው
ዜገብሮም ርክባት ነቲ ኮሚሽን ይውክሌ፣ ግኑኝነት ኮሚሽኑን ይወክሊሌ፣
4. ብዚዕባ ምንቅስቃስ ስራሔቲ እቲ ቦርዴ 4. የቦርዴን የስራ እንቅስቃሴ በተመሇከተ
ሪፕርት የቅርብ፣ ሪፕርት ያቀርባሌ፣
5. በቲ ቦርዴ ዜወሃቦ ካሌኦት ተግባራት 5. በቦርዴ የሚሰጡት ላልች ተግባሮች
ይፌፅም ይፇፅማሌ፣
6. ተፀዋዕነት እቲ ኮሚሽነር ንፇፃሚት ኮሚቴን 6. የኮሚሽነሩ ተጠሪነት ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ንርእሰ ምምሔዲር እቲ ከሌሌን ይኸውን፡፡ ኮሚቴና ሇርእሰ መስተዲዴሩ ይሆናሌ፡፡
17 ብዚዕባ ምከትሌ ኮሚሽነር 17 ስሇ ምክትሌ ኮሚሽነር
1. እቲ ኮሚሽን ሒዯ ምክትሌ ኮሚሽነር 1. ኮሚሽኑ አንዴ ምክትሌ ኮሚሽነር
ይህሇዎ፣ ይኖረዋሌ፣
2. ኮሚሽነር ኣብ዗ይህሌወለ እዋን ተኪኡ 2. ኮሚሽነሩ በላሇበት ጊዛ ተክቶ ይሰራሌ፣
154
www.chilot.me
ይሰርሔ፣
3. ተፀዋዕነቱ ነቲ ኮሚሽነር ይኸውን፡፡ 3. ተጠሪነቱ ሇኮሚሽነሩ ይሆናሌ፡፡
18 ኣብ ወረዲን ግዴብን ዜርከቡ ናይ‟ቲ ኮሚሽን 18 በወረዲና በግዴብ የሚገኙ የኮሚሽኑ አካሊት
ኣካሊት ኣቃውማ ስሇማቋቋም
ኣቃውማ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ወረዲን በወረዲናበግዴብ የሚገኙ የኮሚሽኑ አባሊት
ግዴብን ዜርከቡ ናይ‟ቲ ኮሚሽን ኣባሊት ስሇ ማቋቋም ስሌጣንና ተግባር በመመሪያ
ብመምረሑ ይውሰን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
19 ናይ በጀት ፌሌፌሌ 19 የበጀት ምንጭ
ንመዯባት እቲ ኮሚሽን መፇፀሚ ዜኸውን ናይ ሇኮሚሽኑ ስራዎች ማስፇፀሚያ የሚሆን
በጀት ፌሌፌሌ ካብዝም ዜስዕቡ ይኸውን፡፡ የበጀት ምንጮች የሚከተለት ይሆናለ፡፡
ሀ. ካብ ብመንግስቲ ዜምዯብ በጀት ሀ. በመንግስት ከሚመዯብ በጀት
ሇ. ካብ ሃገር ውሽጥን ወፃኢን ካብ ሇ. ከሃገር ውስጥና አገር ውጭ መንግስታዊ
዗ይመንግስታዊ ትካሊትን ውሌቀ ሰባትን ካሌሆኑ ዴርጅቶችና ግሇሰቦች በእርዲታ
ብሒገዜ ዜርከብ ገን዗ብ ወይ ማቴሪያሌ የሚገኝ ገን዗ብ ወይም ማቴሪያሌ፡፡
20 ኦዱት 20 ኦዱት
1. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ኦዱተር ኣብ ዜኾነ 1. የክሌለ መንግስት ኦዱተር በማንኛውም ጊዛ
እዋን ናይ‟ቲ ኮሚሽን ኣጠቓቅማ የኮሚሽኑ የመንግስታዊ በጀት አጠቃቀም
መንግስታዊ በጀት ክምርምር ይኽእሌ፡፡ ሉመረምር ይችሊሌ፡፡
2. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ሑሳብ መዚግብቲን ፊይናንስ 2. የኮሚሽኑ የሑሳብ መዜገቦች ገን዗ብ ነክ
ተንከፌ ጉዲያትን እቲ ቦርዴ ብዜስይሞን ጉዲዮች ቦርዴ በሚሰይመው ብቃት ባሇው
ብቅዒት ብ዗ሇዎን ናይ ወፃኢ ኦዱተር የውጭ ኦዱተር ይመረምራሌ
ይምርምር
21 መምረሑታት ናይ ምውፃእ ስሌጣን 21 መመሪያዎች የማውጣት ስሌጣን
እዙ ኮሚሽን በዙ ኣዋጅ ዜተወሃቦ ስሌጣንን ኮሚሽኑ በዙህ አዋጅ የተሰጠውን ስሌጣንና
ተግባራትን ንምፌፃም ዗ኽእል መምረሑታት ተግባሮች ሇመፇፀም የሚያስችለ መመሪያዎች
ናይ ምውፃእ ስሌጣን ይህሌዎ፡፡ የማውጣት ስሌጣን ይኖረዋሌ፡፡
22 እቲ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ 22 አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ብሄራዊ ክሌሌ ርእሰ
መስተዲዴር
155
www.chilot.me

ገፅ 1 ገጽ 1
ኮሚሽን ኣካሌ መሰሌጠኒን ስፕርትን ብሄራዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ የአካሌ ማሰሌጠኛና
ክሌሌ ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ስፕርት ኮሚሽን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኮሚሽን አካሌ መሰሌጠኒን ስፕርትን ምቛም የአካሌ ማሰሌጠኛና ስፕርት ኮሚሽን ማቋቋም
ኣዴሊይ ስሇዜኾነ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ አስፇሊጊ በመሆኑ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 መንግስት ሔገ መንግስት ዒንቀጽ 493/1
መሰረት እዙ ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፤ መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ፡፡
1 ሒፂር ርእሲ፦ 1 አጭር ርእስ፦
እዙ ኣዋጅ “ኮሚሽን አካሌ መሰሌጠኒን ይህ አዋጅ “ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ስፕርትን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም የአካሌ ማሰሌጠኛና ስፕርት ኮሚሽንን
ዜወፀ ኣዋጅ ቁ. 8/1988” ተባሂለ ክጥቀስ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁ. 8/1988” ተብል
ይካኣሌ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ኣቃውማ 2 ስሇ ማቋቋም፦
1. ኮሚሽን አካሌ መሰሌጠኒን ስፕርትን ዴሔሪ 1. የአካሌ ማሰሌጠኛና ስፕርት ኮሚሽን ከዙህ
ሔዙ ኮሚሽን እናተብሃሇ ዜፅዋዕ በዙ ኣዋጅ በኋሊ ኮሚሽን እየተባሇ የሚጠራ በዙህ አዋጅ
ቆይሙ ኣል ተቋቁሟሌ፦
2. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ተፀዋዕነት ንፇፃሚት ኮሚቴ 2. የኮሚሽኑ ተጠሪነት ሇትግራይ ብሓራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ንርእሰ ክሌሊዊ መንግስት አስፇፃሚ ኮሚቴና ሇርዕሰ
ምምሔዲርን ይኸውን፡፡ መስተዲዴሩ ይሆናሌ፡፡
3 ስሌጣንን ተግባራትን እቲ ኮሚሽን 3 የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር፦
እቲ ኮሚሽን ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ኮሚሽኑ የሚከተለት ስሌጣንን ተግባራት
ይህሌዉዎ፦ ይኖሩታሌ፡፡
1. ስፕርት ኣብ‟ቲ ክሌሌ ንክምዕብሌን 1. በክሌለ ስፕርት እንዱያዴግና እንዱስፊፊ
ንክስፊፊሔን ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
2. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ንዜጣየሹ ናይ ስፕርት 2. በክሌለ ሇሚቋቋሙ የስፕርት ማሔበራት
ማሔበራት ፌቓዴ ይህብ ፔሮግራም‟ውን ፌቃዴ ይሰጣሌ፣ ፔሮግራም ያስተባብራሌ፣
የተሒባብር ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
3. ናይ ኣካሌ ምውስዋስን ማስ ስፕርትን 3. የአካሌ እንቅስቃሴ እና ማስ ስፕርት
ፔሮግራማት ኣዲሉዉ ሔብረተሰብ የሳትፌ ፔሮግራሞችን አ዗ጋጅቶ ሔብረተሰቡን
ክሌሊዊ ናይ ስፕርት ውዴዴራት የዲሌዉ፤ ያሳትፊሌ፣ ክሌሊዊ የስፕርት ውዴዴሮችን
ከዲሌዉ ፌቓዴ ይህብ፡፡ ኣብ መንጎ ያ዗ጋጃሌ፣ ሇሚ዗ጋጅ ፌቃዴ ይሰጣሌ፣
ማሔበራት ስፕርት ዜሌዒሌ ክርክር ይዲኒ፣ በስፕርት ማሔበራት መካከሌ የሚነሳ ክርክር
156
www.chilot.me
ይዲኛሌ፣
4. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ናይ ስፕርት ኪኢሊ ሒይሉ 4. በክሌለ በስፕርት የሰሇጠነ የሰው ሃይሌ
ሰብ ንክፇሪ ይገብር፣ ሇማፌራት ይሰራሌ፣
5. ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር ናይ 5. ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ስፕርት ዕጥቅን ናውቲን ዜርከበለ የስፕርት ትጥቅና ማቴሪያሌ የሚገኝበት
መንገዱታት ይምህዜ ተግባራዊ ይገብር፣ መንገዴ ይፇጥራሌ፣ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
6. ናይ‟ቲ ክሌሌ ባህሊዊ ስፕርትታት ብዜበሇፀ 6. የክሇለ ባህሊዊ ስፕርቶች በይበሌጥ
ክፇሇጡ፣ ክመሒየሹን ክዒብዩን ይገብር፣ እንዱታወቁ፣ እንዱሻሻለና እንዱያዴጉ
ያዯርጋሌ
7. ናይ‟ቲ ክሌሌ ማሔበራት ስፕርት እቶት 7. የክሌለ የስፕርት ማሔበራት ገቢ
ንዕሊማኦም መፇፀሚ ምውዒለ ንምርግጋፅ ሇዒሊማቸው ማስፇፀሚያ መዋሌን ሇማረጋገጥ
ሑሳቦም ንክምርመር ይገብር፣ ሑሳባቸው እንዱመረመር ያዯርጋሌ፣
8. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ናይ ስፕርት ቦታታት የዲሌዉ 8. በክሌለ የስፕርት ቦታዎችን ያ዗ጋጃሌ፣
ንክዲሌው የበረታትዕ፣ እንዱ዗ጋጅ ያበረታታሌ፣
9. ናይ ስፕርት ማሔበራትን ካሌኦት ናይ 9. የስፕርት ማሔበሮችና ላልች የስፕርት
ስፕርት ጉጅሇታትን ብስፕርታዊ ቡዴኖች በስፕርታዊ እንቅስቃሴ
ምንቅስቃስ ንኽጠናኸራ ዒቅሚ ብዜፇቐድ ሇማጠናከር አቅም በፇቀዯው ሁለ ሞያዊና
መጠን ሞያዊን ማቴሪያሊዊን ሒገዜ ይገብር፣ ማተሪያሊዊ ዴጋፌ ያዯርጋሌ፣
10.ኣብ‟ቲ ክሌሌ ዜካየደ ውዴዴራት ብናይ 10.በክሌለ የሚካሄደ ውዴዴሮች
ኢንተርናሽናሌ ፋዳሬሽናት ሔግን ዯንቢን በኢንተርናሽናሌ ፋዳሬሽኖች ሔግና ዯንብ
ንክምርሐ ይገብር፣ መሰረት እንዱመሩ ያዯርጋሌ፣
11.ምስ ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና ብምትሔብባር 11.ከጤና ጥበቃ ጋር በመተባበር ስፕርታዊ
ስፕርታዊ ሔክምና የዲሌዉ፣ ሔክምና ያ዗ጋጃሌ፣
4 ምምሔዲር እቲ ኮሚሽን 4 የኮሚሽኑ አስተዲዯር፦
እቲ ኮሚሽን፦ ኮሚሽኑ፦
1. ናይ‟ቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ስፕርት/ ዴሔሪ 1. የክሌለ ስፕርት ምክር ቤት /ከዙህ በኋሊ
ሔዙ ቤት ምኽሪ/ እንዲተብሃሇ ዜፅዋዕ፣ ምክር ቤት/ እየተባሇ የሚጠራ፣
2. ብስራሔ ፇፃሚ ዜሽየም ሒዯ ኮሚሽነር፣ 2. በስራ አስፇፃሚ የሚሾም አንዴ ኮሚሽነር፣
3. ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት 3. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች ይኖሩታሌ፣
ይህሌዉዎ፣
5 ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ 5 የምክር ቤቱ አባሊት፦
1. ብፇፃሚት ኮሚቴ ዜስየም . . . ኣካቢ 1. በአስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሾም . . . ሰብሳቢ
2. ናይ ትምህርቲ ቢሮ ሒሊፉ . . . ኣባሌ 2. የትምህርት ቢሮ ኃሊፉ . . . አባሌ
3. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ኮሚሽነር . . . ኣባሌን 3. የኮሚሽኑ ኮሚሽነር . . . አባሌና ፀሒፉ
ፀሒፉን
4. ናይ ስፕርት ፋዳሬሽናት ፔሬዙዲንት . . . 4. የስፕርት ፋዯሬሽኖች ፔሬዙዲንት . . .
ኣባሌ አባሌ
5. ናይ ዝባታት ተፀዋዕቲ ኮሚሽን ስፕርት . . 5. የዝኖች የስፕርት ኮሚሽን ተጠሪዎች . . .
. ኣባሌ አባሌ
6. ናይ መናእሰይ ማሔበር ተወካሉ . . . ኣባሌ 6. የወጣቶች ማሔበር ተወካይ . . . አባሌ
7. ናይ ሒረስቶት ማሔበር ተወካሉ . . . ኣባሌ 7. የገበሬዎች ማሔበር ተወካይ . . . አባሌ
8. ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ማሔበር ተወካሉት . . . 8. የሴቶች ማሔበር ተወካይ . . . አባሌ
ኣባሌ
9. ናይ ቤት ምኽሪ ነጋድ ተወካሉ . . . ኣባሌ 9. የነጋዳዎች ምክር ቤት ተወካይ . . . አባሌ
10.ናይ ሸቃል ማሔበር ተወካሉ . . . ኣባሌ 10.የሰራተኞች ማሔበር ተወካይ . . . አባሌ
157
www.chilot.me
11.ናይ ትግራይ ስፕርት ማሔበር ተወካሉ . . 11.የትግራይ ስፕርት ማሔበር ተወካይ . . .

. ኣባሌ አባሌ
12.ብፇፃሚት ኮሚቴ ዜስየሙ እቲ ስራሔ 12.በአስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሰየሙ ስራው
ዜምሌከቶም ናይ ካሌኦት መንግስታዊ ወይ የሚመሇከታቸው የላልች መንግስታዊ
ከዒ ህዜባዊ ትካሊት ተወከሌቲ . . . ኣባሌ ወይም ህዜባዊ ዴርጅቶች ተወካዮች . . .
አባሌ
6 ኣኼባ‟ቲ ቤት ምኽሪ፦ 6 የምክር ቤቱ ስብሰባ
1. እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ ዒመት ሒዯ ጊዛ ስሩዕ 1. ምክር ቤቱ በዒመት አንዴ ጊዛ መበዯኛ
ኣኼባ ይገብር፡፡ ኾይኑ ግን ኣዴሊይ ኾይኑ ስብሰባ ያካሂዲሌ ሆኖም ግን አስፇሊጊ ሆኖ
እንትርከብ ኣብ ዜኾነ ጊዛ ኣኼባ ክገብር ሲገኝ በማንኛውም ጊዛ ስብሰባ ሉያካሂዴ
ይኽእሌ ይችሊሌ፡፡
2. ዜበዜሐ ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ‟ቲ 2. አብዚኛዎቹ የምክር ቤቱ አባሊት በስብሰባው
ኣኼባ እንተተረኺቦም ምሌአተ ጉባኤ ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ
ይኸውን
3. ውሳነታት እቲ ቤት ምኽሪ ዜሒሌፌ 3. የምክር ቤቱ ውሳኔዎች የሚያሌፈት
ብኣብሊፂ ዴምፂ ይኸውን፣ ኾይኑ ግና በአብሊጫ ዴምፅ ይሆናሌ ሆኖም ግን እኩሌ
ዴምፂ ማዕረ እንትኽፇሌ እቲ ኣካቢ ዗ሇዎ ዴምፅ ሲኖር ሰብሳቢው ያሇበት ወገን አሸናፉ
ወገን ሰዒራይ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ
4. ናይ‟ዙ ዒንቀፅ ዴንጋጌታት ከምዜተሒሇዉ 4. የዙህ ዒንቀፅ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቀ ሆኖ
ኮይኖም እቲ ቤት ምኽሪ ናይ ባዕለ ዯንቢ ምክር ቤቱ የራሱ የስብሰባ ስነ ስርዒት ዯንብ
ስነ ስርዒት ኣኼባ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ሉያወጣ ይችሊሌ፦
7 ተግባርን ስሌጣንን እቲ ቤት ምኽሪ 7 የምክር ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
እቲ ቤት ምኽሪ ዜስዕቡ ስሌጣንን ምክር ቤቱ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ተግባራትን ኣሇዉዎ፦ ይኖሩታሌ፡፡
1. ስፕርት በዚዕባ ዜስፊሔፊሒለን 1. ስፕርት ስሇሚስፊፊበትና ስሇሚያዴግበት
ዜምዕብሇለን ኩነታት በቲ ኮሚሽን ሁኔታዎች በኮሚሽኑ የሚቀርብሇት የፕሉሲ
ዜቐርበለ ናይ ፕሉሲ ሒሳባት ቅዴሚ ናብ ሃሳቦች ሇክሌሌ መንግስት ከመቅረቡ በፉት
ክሌሌ መንግስቲ ምቅራቦም የፅዴቅ፣ ያፀዴቃሌ፣
2. እቲ ኮሚሽን ዗ውፅኦም መምረሑታት 2. በኮሚሽኑ የሚወጡ መመሪያዎች
የፅዴቅ፣ ያፀዴቃሌ፣
3. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ዒመታዊ ስራሔ ኣፇፃፅማን 3. የኮሚሽኑ ዒመታዊ የስራ አፇፃፀምና የበጀት
ናይ በጀት ኣጠቃቅማን ሪፕርት ገምጊሙ አጠቃቀም ሪፕርት ገምግሞ ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቅ፣
4. በቲ ኮሚሽን ዜቐርበለ ትሌሚን በጀትን 4. በኮሚሽኑ የሚቀርብሇትን እቅዴና በጀት
የፅዴቅ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ምውዒለ ያፀዴቃሌ ሲፇቀዴ በስራ መዋለን
ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
5. ነቲ ክሌሌ ስፕርታዊ ምንቅስቃስ ዜውዕሌ 5. ሇክሌለ ስፕርታዊ እንቅስቃሴ የሚውሌ
ናይ ፌሌፌሌ እቶት ይውስን፣ የገቢ ምንጮች ይወስናሌ፡፡
6. በቲ ኮሚሽነር ዜቐርበለ ካሌኦት ዋኒናት 6. በኮሚሽነሩ የሚቀርቡ ላልች ጉዲዮችን
ይውስን፡፡ ይወስናሌ፡፡
8 ስሌጣንን ተግባራትን እቲ ኮሚሽነር 8 የኮሚሽነሩ ስሌጣንና ተግባር
1. ዋና ስራሔ መካየዱ ኮይኑ ናይ‟ቲ ኮሚሽን 1. ዋና ስራ አስኪያጅ ሆኖ የኮሚሽኑ ስራዎች
ስራሔቲ ይመርሔ የማሒዴር፣ ይመራሌ ያስተዲዴራሌ፣
2. ናይ‟ዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒነቀፅ 1 ሒፇሻዊ 2. የዙህ ዒንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1 አጠቃሊይ
ኣገሊሌፃ ከም዗ል ኮይኑ እቲ ኮሚሽነር፦ አገሊሇፅ እንዲሇ ሆኖ ኮሚሽነሩ፣
158
www.chilot.me
ሀ. ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 ዜተመሌከተ ሀ. በዙህ አዋጅ ዒነቀፅ 4 የተመሇከተው

ናይ‟ቲ ኮሚሽን ተግባርን ስሌጣንን ኣብ የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር በስራ
ስራሔ የውዕሌ ያውሊሌ፣
ሇ. ብስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ሇ. በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ መሰረት ሰራተኞች
ሰራሏተኛታት ይቆፅር የመሒዴር፣ ይቀጥራሌ፣ የስተዲዴራሌ፣
ሏ. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ናይ ስራሔ ፔሮገራምን ሏ. የኮሚሽኑ የስራ ፔሮግራምና በጀት
በጀትን የዲሌው እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ በስራ ያውሊሌ፣
የውዕሌ
መ. ነቲ ኮሚሽን ዜተፇቐዯለ በጀትን ናይ መ. ሇኮሚሽኑ የተፇቀዯሇት በጀትና የስራ
ስራሔ ፔሮግራምን መሰረት ገን዗ብ ወፃኢ ፔሮግራም መሰረት ገን዗ብ ወጪ
ሰ. እቲ ኮሚሽን ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ ሰ. ኮሚሽኑ ከሶስተኛ ወገኖች ጋር
ዜገብሮም ርክብ ነቲ ኮሚሽን ይውክሌ፣ በሚያዯርገው ግኑኝነት ኮሚሽኑን
ይወክሊሌ፣
ረ. ናይ‟ቲ ኮሚሽን ናይ ስራሔ ምንቅስቃስ ረ. የኮሚሽኑ የስራ እንቅስቃሴ ሪፕርት
ሪፕርት የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣
3. እቲ ኮሚሽነር ንስራሔ ቅሌጥፌና ብ዗ዴሌዮ 3. ኮሚሽነሩ ሇስራ ቅሌጥፌና በሚያስፇሌገው
መጠን ብስሌጣኑን ተግባሩን ብኽፊሌ መጠን ስሌጣኑንና ተግባሩን በከፉሌ
ንካሌኦት ናይ‟ቲ ኮሚሽን ሒሇፌትን ሇላልች የኮሚሽኑ ኃሊፉዎችና ሰራተኞች
ሰራሏተኛታትን ብውክሌና ከመሒሊሌፌ በውክሌና ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
9 ናይ በጀት ፌሌፌሊት፦ 9 የበጀት ምንጮች
ናይ‟ቲ ኮሚሽን በጀት ካብዝም ዜስዕቡ የኮሚሽኑ በጀት ከሚከተለት ምንጮች
ፌሌፌሊት ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
1. ካብ መንግስቲ ዜምዯበለ በጀት፣ 1. በመንግስት በሚመዯብ በጀት፣
2. ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት፣ 2. ከላልች ምንጮች፣
10 እዙ አዋጅ ዜፀንዏለ እዋን 10 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ርእሰ ምምሏዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
159
www.chilot.me
1ኛ ዒመት ቁጥር9

ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 9/1988 ዒ.ም
ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት ቢሮዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ስሌጣንና ተግባርን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት ቢሮዎች
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ምውሳን ኣዴሊይ ስሌጣንና ተግባር መወሰን አስፇሊጊ በመሆኑ
ስሇዜኾነ ብሔገ መንግስሰቲ ብሄራዊ ክሌሌ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት እዙ ዜስዕብ 49/3/1 መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ
ተኣዊጁ ኣል፡፡
1 ሒፂር ርእሲ፣ 1 አጭር ርእስ፥
እዙ ኣዋጅ “ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን መንግስት ቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 “ ተባሂለ ክጥቀስ የወጣ አዋጅ ቁጥር 9/1988” ተብል ሉጠቀስ
ይከኣሌ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም፣ 2 ትርጉም፥
“ናይ ክሌሌ መንግስቲ” ማሇት ብመሰረት “የክሌሌ መንግስት” ማሇት በትግራይ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ትግራይ ዜቖመ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መሰረት የተቋቋመ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ማሇት‟ዩ መንግስት ነው፡፡
“ፇፃሚት ኮሚቴ” ማሇት ብመሰረት ሔገ “አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት በትግራይ ብሓራዊ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት መሰረት
ዜቖመ ፇፃሚት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የተቋቋመ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ‟ዩ፡፡ አስፇፃሚ ነው፡፡
3 ብዚዕባ ቢሮታት ምቛም፣ 3 ስሇ ቢሮዎች ማቋቋም፥
እ዗ን ዜስዕባ ቢሮታት በዙ ኣዋጅ‟ዙ ቆይመን የሚከተለት ቢሮዎች በዙህ አዋጅ
ኣሇዋ፦ ተቋቁመዋሌ፡፡
1. ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን፣ 1. የፔሊንና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ፣
2. ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን፣ 2. የሥራና የከተማ ሌማት ቢሮ፣
3. ቢሮ ፊይናንስ፣ 3. የፊይናንስ ቢሮ፣
4. ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ 4. የእርሻ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ፣
160
www.chilot.me
5. ቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ ማዕዴንን ኢነርጅን፣ 5. የውሃ ሃብት፣ የማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ፣

6. ቢሮ ኢንደስትሪን ንግዴን 6. የኢንደስትሪ፣ የንግዴና የትራንስፕርት
ትራንስፕርትን፣ ቢሮ፣
7. ቢሮ ሲቪሌ ሰርቪስ፣ 7. የመንግስት ሠራተኞች አስተዲዯር ቢሮ፣
8. ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን፣ 8. የሠራተኞችና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ፣
9. ቢሮ ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን፣ 9. የአዯጋ መከሊከሌና ዜግጅት ቢሮ፣
10.ቢሮ ትምህርቲ፣ 10.የትምህርት ቢሮ፣
11.ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና፣ 11.የጤና ጥበቃ ቢሮ፣
12.ቢሮ ባህሌን ቱሪዜምን ማስታወቂያ፣ 12.የባሔሌ፣ የቱሪዜምና የማስታወቂያ ቢሮ፣
13.ቢሮ ፌትሑ፣ 13.የፌትሔ ቢሮ፣
4 ናይ ቢሮታት ሒፇሻዊ ሒሊፌነት፣ 4 የቢሮዎች ጠቅሊሊ ኃሊፉነት፥
ነፌሲ ወከፌ ቢሮ፦ እያንዲንደ ቢሮ፦
1. ትሌሚን በጀትን የዲለ እንትፌቀዴ‟ውን 1. እቅዴና በጀት ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ ሥራ ሊይ
ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ ያውሊሌ፣
2. ሔግታት፣ ዯንብታትን መምረሑታትን ኣብ 2. ሔጎች ዯንቦችና መመሪያዎች በስራ
ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ፣ መዋሊቸውን ያረጋግጣሌ፣
3. ናይ ፅንዒትን ምርምርን ተግባራት የካይዴ፣ 3. የጥናትና ምርምር ተግባሮችን ያካሄዲሌ፣
ናይ ስታትስቲክስ መረዲእታታት ይእክብ፣ ስታትስትካዊ መረጃዎችን ይሰበስባሌ፣
የዋዴዴ፣ ያዋዴዲሌ፣
4. ብሔጊ መሰረት ውዕሊት ይፇራረም፣ 4. በሔግ መሰረት ውልችን ይፇራረማሌ፣
5. ንፇፃሚት ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ በብእዋኑ 5. ሇትግራይ ክሌሌ አስፇፃሚ ኮሚቴ ሪፕርት
ፀብፃብ የቅርብ፣ በየጊዛው ያቀርባሌ፣
6. ዜተዋህቦ ተግባራት ንምፌፃም ዗ኽእል ናይ 6. የተሰጡትን ተግባሮች ሇመፇፀም የሚያችሌ
ኣፇፃፅማ መምረሑታት የውፅእ፣ የማስፇፀሚያ መመሪያዎች ያወጣሌ፣
7. ከም ኣዴሊይነቱ ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት 7. እንዯ አስፇሊጊነቱ ከሚመሇከታቸው አካሊት
ብምምኽኻር ኣብ ዜተፇሊሇዩ ብርኪታት ጋር በመመካከር በተሇያዩ የአስተዲዯር
ምምሔዲር መሒውሩ ይዜርግሔ፣ የጣይሽ፡፡ እርከኖች መዋቅር ይ዗ረጋሌ፣ ያቋቁማሌ፣
ናይ ቢሮ ሒሇፌቲ ተፀዋዕነትን ሒሊፌነትን፣ የቢሮ ኃሊፉዎች ተጠሪነትና ኃሊፉነት
5 ኣሻውማ 5 ስሇ ሹመት
ኣሻውማ ቢሮ ሒሇፌቲ ብሔገ መንግስቲ የቢሮ ኃሊፉዎች ሹመት በትግራይ ብሓራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ ክሌሌ መንግስት ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 56/5
56/5 ብዜተዯንገገ መሰረት ይፌፅም፡፡ በተዯነገገው መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
6 ተፀዋዕነት፣ 6 ተጠሪነት
ነፌሲ ወከፌ ቢሮ ሒሊፉ ተፀዋዕነቱ ንክሌሌ እያንዲንደ የቢሮ ኃሊፉ ተጠሪነቱ ሇክሌሌ ስራ
ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴን ንክሌሌ ርእሰ አስፇፃሚና ሇክሌለ ርእሰ መስተዲዯር ይሆናሌ
ምምሔዲርን ይኸውን፡፡ 7 ኃሊፉነት
7 ሒሊፌነት፣ እያንዲንደ የቢሮ ኃሊፉ፦
ነፌሲ ወከፌ ቢሮ ሒሊፉ፣ 1. ሇቢሮው የተሰጡ ስሌጣንና ተግባሮች በስራ
1. ነቲ ቢሮ ዜተዋህቡ ስሌጣንን ተግባራትን እንዱውለ ያዯርጋሌ፣
ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ይገብር፣
2. ነቲ ቢሮ ብዜተፇቐዯ በጀት መሰረት ገን዗ብ 2. ሇቢሮው በተፇቀዯሇት በጀት መሰረት ገን዗ብ
ወፃኢ ክግበር ይፇቅዴ፣ ወጪ እንዱሆን ይፇቅዲሌ፣
3. ነቲ ቢሮ ዜምሌከት ረቂቅ ሔግታት 3. ቢሮውን የሚመሇከት ረቂቅ ሔጎች ሇትግራይ
ንፇፃሚት ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ ክቀርብ ክሌሌ አስፇፃሚ ኮሚቴ እንዱቀርብ
161
www.chilot.me
ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፣
8 ብዚዕባ ተግባርን ተፀዋዕነትን ምክትሌ ቢሮ 8 ስሇ ምክትሌ ቢሮ ኃሊፉ ተግባርና ተጠሪነት
ሒሇፌቲ
1. ቢሮታት ከም ኣዴሊይነቱ ምክትሌ ቢሮ 1. ቢሮዎች እንዯአስፇሊጊነቱ ምክትሌ ቢሮ
ሒሊፉ ይህሌወን፣ ኃሊፉ ይኖራቸዋሌ፣
2. ምክትሌ ቢሮ ሒሊፉ፦ 2. ምክትሌ ቢሮ ኃሊፉ
ሀ. ቢሮ ሒሊፉ ኣብ ዗ይህሌወለ እዋን ተኪኡ ሀ. ቢሮ ኃሊፉ በላሇበት ጊዛ ተክቶ ይሰራሌ፣
ይሰርሔ
ሇ. በቲ ቢሮ ሒሊፉ ተነፂሮም ዜዋሃብዎ ካሌኦት ሇ.
በቢሮ ኃሊፉ የሚሰጡትን ተግባሮች
ተግባራት ይፌፅም ይፇፅማሌ፣
3. ተፀዋዕነት ምክትሌ ቢሮ ሒሊፉ ንቢሮ 3. ምክትሌ ቢሮ ኃሊፉ ተጠሪነት ሇቢሮ ኃሊፉው
ሒሊፉ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሦስት
ስሌጣንን ተግባራትን ቢሮታት፣ የቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር
9 ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚ ሌምዒትን፣ 9 የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ዜስዕቡ የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ ስሌጣንና ተግባራት ይኖረዋሌ፣
1. ኣብ ናይ ሃገር ናይ ሌምዒት ስትራተጂ 1. በአገር የሌማት ስትራተጂ የተመሰረተ በክሌሌ
ዜተመስረተ ብክሌሌ መንግስቲ ዜፌፀም መንግስት የሚፇፀም የረጅም የመካከሇኛና
ናይ ነዊሔ ማእኸሊይን ሒፂርን ጊዛ ናይ የአጭር ጊዛ የሌማት ፔሊን ያ዗ጋጃሌ፣ ይህንን
ሌምዒት ፔሊን የዲሌው፡፡ ነዙ ንምፌፃም ሇመፇፀም የሚያስችሌ የፕሉሲ ሒሳብ ያቀርባሌ
ዜሔግዜ ናይ ፕሉሲ ሒሳብ የቅርብ ምስ ሲፀዴቅም አፇፃፀሙን ይከታተሊሌ
ፀዯቐ‟ውን ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣
2. ምስ ዜምሌከቶም ናይ ክሌሌ ኣካሊት 2. ከሚመሇከታቸው የከሌሌ አካልች ጋር
ብምትሔብባር ኣብ ነዊሔ ማእኸሊይን በመተባበር በረጅም፣ በመካከሇኛና በአጭር ጊዛ
ሒፂርን እዋን ትሌሚታት ዜረኣዩ ብክሌሌ ዕቅድች የሚታዩ በክሌሌ መንግስት የሚተገበሩ
መንግስቲ ዜትግበሩ ፔሮጀክትታት የዲሌው ፔሮጀክቶችን ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴም
ምስተፇቐዯ ተግባራውነቱ ይከታተሌ፣ ተግባራዊነታቸውን ይከታተሊሌ፣
3. በቲ ክሌሌ መንግስቲ ኣካሊት ተዲሌዮም 3. በክሌለ መንግስት አካሊት ተ዗ጋጅተው
ዜቐርቡ ዒመታዊ ናይ ሌምዒት ትሌሚታት የሚቀርቡ ዒመታዊ የሌማት ዕቅድች
዗ዴሉ ናይ ካፑታሌ በጀት ሔቶታት የሚያስፇሌጉ የካፑታሌ በጀት ጥያቄዎችን
መርሚሩ ዜተጠቓሇሇ ናይ ሌምዒት ፔሊንን መርምሮ የተጠቃሇሇ የሌማት ዕቅዴና
዗ዴሉ ካፑታሌ በጀት ምስ ኣዲሇወ ምስ ናይ የሚያፇሌግ ካፑታሌ በጀት በማ዗ጋጀት ከክሌለ
ክሌሌ ዒመታዊ ጠቅሊሊ በጀት ተዋሂደ ዒመታዊ ጠቅሊሊ በጀት ተጣጥሞ እንዱ዗ጋጅ
ንክዲሇው ናብ ቢሮ ፊይናንስ የማሒሊሌፌ ሇፊይናንስ ቢሮ ያስተሊሌፊሌ ሲፇቀዴም
ምስተፇቐዯ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ኣፇፃፀሙን ይከታተሊሌ፣
4. ኣብ ሃገራዊ ናይ ኢኮኖሚ ፕሉሲ ተዯሪኹ 4. በሃገራዊው የኢኮኖሚ ፕሉሲ ተመርኩዝ የግለ
ናይ ውሌቀ ክፌሇ ኢኮኖሚ ተሳትፍ ክፇሇ ኢኮኖሚ ተሳትፍ ሇማበረታታት
ንምትብብዕ ዜሔግዜ ኣመሌካቲ ዜኾነ የሚያግዜ አመሌካች የሆነ ዕቅዴ ያ዗ጋጃሌ፣
ትሌሚ የዲሌው፣
5. ናይ‟ቲ ክሌሌ ናይ ነዊሔ ማእኸሊይን 5. የክሌለ የረጅም፣ የመካከሇኛና የአጭር ጊዛ
ሒፂርን ጊዛ ናይ ሌምዒት ትሌሚ የሌማት ዕቅዴ ሇማ዗ጋጀት የሚያግዜ የክሌለ
ንምዴሊው ዜሔግዜ ናይ ክሌሌ ናይ የትምህርት ስፓሻሊይዛሽን እና ሌዩ የማሌማት
ትምህርቲ ስፓሻሊየዛሽንን ፌለይ ናይ አቅም በሚመሇከት ጥናትና ምርምር ያካሂዲሌ፣
ምሌማዕ ዒቅሚን ብዜምሌከት መፅናዕትን
162
www.chilot.me
ምርምርን የካይዴ፣
6. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ናይ ዜሰሌጠነ ሒይሉ ሰብ 6. በክሌለ የሰሇጠነ የሰው ሃይሌ እጥረት
ሔፅረት ዜውገዯለ መፅናዕቲ የካይዴ ናይ የሚወገዴበትን ጥናት ያካሂዲሌ፣ የስሌጠና
ስሌጠና ፔሮጀክትታት የዲሌው ፔሮጀክቶችን ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴም አፇፃፀሙን
ምስተፇቐዯ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ካብ ይከታተሊሌ፣ በማእከሊዊ መንግስት ሇክሌለ
ማእኸሊይ መንግስቲ ነቲ ክሌሌ ዜወሃቦ ናይ የሚሰጥ የውጭ ሃገር የትምህርት ዕዴሌ
ወፃኢ ሃገር ናይ ትምህርቲ ዕዴሌ ተሳተፌቲ ተሳታፉዎችን በመመሪያ መሰረት እንዱመረጡ
ብመምርሑ መሰረት ክሔረዩ ይገብር ያዯርጋሌ፡፡ በተጨማሪ የስሌጠና ዕዴሌ
ተወሳኺ ናይ ስሌጠና ዕዴሌ ዜርከቡ የሚገኝበትን መንገዴ ሇሚመሇከተው አካሌ
ፌሌፌሌ ንዜምሌከቶ ኣካሌ የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣
7. ካብ ሚኒስቴር ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 7. ከኢኮኖሚያዊ ሌማትና ትብብር ሚኒስተር
ምትሔብባርን ዜመሒሊሇፌ ናይ ፔሊን የሚተሊሇፌ የፔሊን አ዗ገጃጀትና አቀራረብ
ኣሰናዲዴኣን ኣቀራርባን መምርሑታት መመሪያዎን ሇክሌሌ አሰራር በሚስማማ
ንክሌሌ ኣሰራርሒ ብዜስማዕማዕ መንገዱ መንገዴ ያብራራሌ፣
የብርህ፣
8. ናይ ክሌሌ ተፇጥሮ፣ ህዜቢ፣ ሳይንስን 8. የክሌለ ተፇጥሮ፣ ህዜብ፣ የሳይንስና ቴክኖልጂ
ቴክኖልጂን ዜርጋሏን ግሌጋልትን ስርጭትና የአገሌግልት መረጃዎችን
መረዲእታታት ይእክብ፣ የዋዴዴ ይሰበስባሌ፣ ያቀናጃሌ፣ ሇሚመሇከተው
ንዜምሌከቶ የመሒሊሌፌ፣ ያስተሊሌፊሌ፣
9. ንክሌሌ ሌምዒት ዕብየት ዗ዴሇዩ ናይ ቅየሳ 9. ሇክሌለ የሌማት እዴገት የሚያስፇሌጉ የቅየሳ፣
ናይ ካርታን ጂኦግራፉን መፅናዕቲ ስራሔቲ የካርታና የጂኦግራፉ ጥናት ስራዎች እንዱካሄዴ
ንክካየዴ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
10.ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስታዊ ኣካሊት 10.የክሌለ መንግስታዊ አካሊት ሇሚያካሂደት
ን዗ካይዴዎ ናይ መፅናዕቲን ምርምርን የጥናትና የምርምር ስራዎች የሚያግዘ የተሇያዩ
ስራሔቲ ዜሔግዘ ዜተፇሊሇዩ መፃሔፌቲን መፅሒፍችና ሰነድች ከአገር ውስጥ ሆነ ከውጭ
ሰነዲትን ካብ ዒዱ ውሽጢ ይኹን ካብ ወፃኢ በማሰባሰብ ሇተጠቃሚዎች የድኩመንቴሽን
ብምትእኽኻብ ንተጠቀምቲ ናይ አገሌግልት ይሰጣሌ፣
ድኩመንቴሽን ግሌጋልት ይህብ፣
11.ኣብ ክሌሌ ዜኣተው ናይ መንግስታውን 11.ወዯ ክሌለ የሚገቡ መንግስታዊና መንግስታዊ
዗ይመንግስታውን ናይ ወፃኢ ሒገዜን ያሌሆኑ የውጭ እርዲታ ብዴርና ትብብር
ሌቓሔን ምትሔብባርን ኣብ ናይ ክሌሌ በክሌለ ፔሊን ውስጥ ገብተው ከመንግስት በጀት
ፔሊን ኣቲዩ ምስ‟ቱ ናይ መንግስቲ በጀት ጋር ተዋዴድ ሇክሌለ ሌማት ጥቅም እንዱውሌ
ተዋሂደ ኣብ ናይ ክሌሌ ሌምዒት ኣብ ያመቻቻሌ፣ ያቀናጃሌ፣ ይከታተሊሌ፣
ጥቅሚ ንክውዕሌ የመቻችው የዋዴዴ
ይከታተሌ፣
12.ኣብ‟ቲ ክሌሌ ዜርከቡ ኢኮኖሚያዊን 12.በክሌለ የሚገኙ ኢኮኖሚያዊና ማሔበራዊ
ማሔበራዊን ፀገማት ንምቅሊሌ ዜኽእለ ችገሮቹ ሊመቃሇሌ የሚችለ ፔሮጀክቶች
ፔሮጀክትታት ብምዴሊውን ብካሌኦት በማ዗ጋጀት ላልች የሚመሇከታቸው አካሊት
ዜምሌከቶም ኣካሊት ንክዲሇው ብምግባርን እንዱ዗ጋጅ በማዴረግና የፊይናንስ እርዲታ
ናይ ፊይናንስ ሒገዜ ክህቡ ንዜኽእለ ሉሰጡ የሚችለ መንግስታዊና መንግስታዊ
መንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን ትካሊት ያሌሆኑ ዴርጀቶች ያቀርባሌ፡፡
የቅርብ፣
10 ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን፣ 10 የስራና ከተማ ሌማት ቢሮ፥
ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን እዝም ዜስዕቡ የስራና ከተማ ሌማት ቢሮ የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፦
163
www.chilot.me
1. ናይ ኮንስትራክሽን፣ ናይ ከተማ ሌምዒትን 1. የኮንስተራክሽን፣ የከተማ ሌማትና የቤቶች

ኣባይትን ፕሉሲታትን እስትራተጂን ፕሉሲዎችና ስትራተጂዎችን ያ዗ጋጃሌ
የዲሌው፣ እንትፌቀዯለ እውን ተግበራዊ ሲፇቀዴም ተግባራዊ ያዯርጋሌ
ክኸውን ይገብር፣ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
2. ናይ ህንፃ ኮዴን ናይ ዱዚይንን 2. የህንፃ ኮዴና የዱዚይን ኮንስትራክሽን ስራ
ኮንስትራክሽን ስራሔ ዯረጃታት ምኽባሮም ዯረጃዎች መከበራቸውን ያረጋግጣሌ፡፡
የረጋግፅ፣
3. ብክሌሌ መንግስቲ በጀት ዜሰርሐ ናይ 3. በክሌለ መንግስት በጀት የሚሰሩ የመንግስት
መንግስቲ ኮንስትራክሽናት ክስርሐ፣ ኮንስትራክሽኖች እንዱሰሩ፣ እንዱሻሻለና
ክመሒየሹን ክፅገኑን ይገብር፣ እንዱጠገኑ ያዯርጋሌ፣
4. ብክሌሌ መንግስቲ በጀት ንዜስርሐ ናይ 4. በክሌለ መንግስት በጀት ሇሚሰሩ
መንግስቲ ኮንስትራክሽናት ዗ዴሌዩ ኮንስትራክሸኖች የሚያስፇሌግ ዱዚይንና
ዱዚይናትን ናይ ኮንስትራክሽን ስራሔ የኮንስትራክሽን ስራ ውልች እንዱ዗ጋጅ
ውዕሊትን ከምዜዲሇው ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
5. ብክሌሌ መንግስቲ በጀት ንዜሰርሐ ናይ 5. በክሌለ መንግስት በጀት የሚሰሩ
መንግስቲ ኮንስትራክሽን ብዜተኣተወ ኮንስትራክሽኖች በተገቢው ውሌ መሰረት
ውዕሌ መሰረት ናይ ፅሬት ብርኪ፣ ናይ የጥራት ዯረጃ፣ የጊዛ ገዯብ ተጠብቆ
ጊዛን ገዯብን ተሒሌዮም ምስርሕም መሰራቱን ሇማረጋገጥ የሚያስችሌ ቁጥጥር
ንምርግጋፅ ዗ኽእሌ ቁፅፅር ከምዜህለ እንዱኖር ያዯርጋሌ፣ በበሊይነትም
ይገብር፣ ብሊዕሇዋይነት ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
6. ኣብቲ ክሌሌ ተወዲዱሮም ምስራሔ ዗ኽእሌ 6. በክሌለ ተወዲዴረው መስራት የሚያስችሌ
ናይ ውሽጢ ሃገር ኮንትራክተራትን የአገር ውስጥ ኮንትራክተሮችና አማካሪዎች
ኣማኻሪታትን ፌቓዴ ይህብ፣ ይቆፃፀር፣ ፌቃዴ የሰጣሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
7. ንከተማታት መራሑ ፔሊን ንምዴሊው 7. ሇከተማዎች መሪ ፔሊን ሇማ዗ጋጀት
ዜሔግዘ ፅንዒታት ይገብር፣ ምስ ዜምሌከቶ የሚያግዘ ጥናቶች ያዯርጋሌ፣
ናይ ማእኸሊይ መንግስቲ ኣካሊት ኣዴሊይ ከሚመሇከታቸው የማዕከሊዊ መንግስት
ምትሔብባር ይገብር፣ ናይ ከተማታት አካሊት ጋር አስፇሊጊ ትብብር ያዯርጋሌ፣
መራሑ ፔሊናት ንምፌፃም ዗ዴሉዩ ዜርዜር የከተማዎችን መሪ ፔሊን ሇመፇፀም
ፔሊናት ከምዜዲሇው ይገብር፣ ኣፇፃፅምኡ የሚያስፇሌጉ ዜርዜር ዕቅድች እንዱ዗ጋጅ
እውን ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ያዯርጋሌ፡፡ አፇፃፀማቸውም ይከታተሊሌ፣
ይቆጣጠራሌ፣
8. ኣብ ትሔቲ ክሌሌ መንግስቲ በዒሌ ዋንነት 8. በክሌለ መንግስት ባሇቤትነት የሚገኙ
ዜርከቡ ናይ ከተማ ኣባይቲ የማሒዴር፣ የከተማ ቤቶች ያስተዲዴራሌ እነዱታዯሱና
ክሔዯሱን ክፅገኑን ይገብር፣ እንዱጠገኑ ያዯርጋሌ፣
9. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ኣብ ዜርከባ ከተማታት 9. በክሌለ ውስጥ የሚገኙ ከተማዎች የመኖሪያ
ውሽጢ ናይ መንበሪ ኣባይቲ ፀገም ቤቶች ችግር ሇማቃሇሌ ቁጠባ ቤቶች
ንምቅሊሌ ናይ ቁጠባ ኣባይቲ ክስርሐን እንዱሰሩና በክሌለ መንግስት መመሪያ
ብናይ ክሌሌ መንግስቲ መምረሑ መሰረት መሰረት እንዱከራይ ወይም እነዱሸጥ
ክካረይ ወይ ክሽየጥ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
10.ናይ መንበሪ ኣባይቲ ሔብረት ስራሔ 10.የመኖሪያ ቤቶች የሀበረት ስራ ማሔበር
ማሔበራት ይምዜግብ፣ መበራትዕን ዴጋፌን ይመ዗ግባሌ፣ ማበረታቻና ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣
11.ኣብ‟ቲ ክሌሌ ዜርከባ ቻርተር ዗ይተውሃበን 11.በክሌለ ውስጥ የሚገኙ ቻርተር
ማ዗ጋጃቤታት ብበጀት፣ ብሰብ ሒይሉ ያሌተሰጣቸው ማ዗ጋጃ ቤቶች በበጀት የሰው
ምውፊር፣ ብትሌሚን ብከተማ ፔሊን ሃይሌ በማሰማራት በዕቅዴና በከተማ ፔሊን
164
www.chilot.me
ኣዯሊሌዋን ብምምሔዲርን ኣታዊ ምእካብን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ የቴክኒክና ሞያ

ብዜምሌከት ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ናይ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
ቴክኒክን ሙያንዴጋፌን ይህብ፣
11 ቢሮ ፊይናንስ፣ 11 ፊይናንስ ቢሮ
ቢሮ ፊይናንስ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ፊይናንስ ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌዉዎ፣ ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ኣካሊት ናይ 1. የክሌለ መንግስት አካሊት የመንግስት
መንግስቲ ፊይናንስ ፕሉስታት፣ ሔግታት፣ ፊይናንስ ፕሉሲዎች፣ ሔጎች፣ ዯንቦችና
ዯንብታት መምርሑታትን ተከቲልም መመሪያዎች ተከትሇው መሰራታቸውን
ምስርሕም ይቆፃፀር ይቆጣጠራሌ፣
2. ብክሌሌ መንግስቲ ኣካሊት እናተዲሇዉ 2. በክሌለ መንግስት አካሊት እየተ዗ጋጀ
ዜቐርቡለ ናይ ስሩዕ በጀት ሔቶን ብቢሮ የሚቀርብ የመዯበኛ በጀት ጥያቄ እና
ፔሊንን ኢኮኖሚ ሌምዒት ተዲሌዩ በፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ተ዗ጋጅቶ
ዜመሒሊሇፇለ ናይ ካፑታሌ በጀት የሚቀርብ የካፑታሌ በጀት መርምሮ የክሌለ
መርሚሩ ናይ‟ቲ ክሌሌ ዜተጠቓሇሇ የተጠቃሇሇ አመታዊ በጀት ያ዗ጋጃሌ
ዒመታዊ በጀት ብምዴሊው ምስ ርእይቶ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ከአስተያየት
ንክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ የቅርብ፣ ጋር ያቀርባሌ፣ የተፇቀዯ በጀት
ዜተፇቀዯ በጀት የመሒዯር፣ ያስተዲዴራሌ፣
3. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ፊይናንስ 3. የክሌለ መንግስት የፊይናንስ ሂዯትና
ከይዴን ናይ ገን዗ብ ትሔዜቶን ዗ርኢ የገን዗ብ ይዝታ የሚያሳይ ጠቅሊሊ መግሇጫ
ጠቅሊሊ መግሇፂ ብእዋኑ ንክሌሌ ስራሔ በጊዛው ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ፇፃሚ ኮሚቴ የቅርብ፣ ኣዴሊይ ያቀርባሌ፣ አስፇሊጊ ሲሆንም ተጨማሪ
እንተኮይኑ‟ውን ተወሳኺ በጀት ኣዲሌዩ በጀት አ዗ጋጅቶ ያቀርባሌ፣
የቅርብ፣
4. ኣግባብ ብ዗ሇዎ ሔጊ መሰረት ካብ ዜኾነ 4. አግባብ ባሇው ሔግ መሰረት ከማንኛውም
ይኹን ናይ ኣታዊ ፌሌፌሌ ዜርከብ ናይ የገቢ ምንጭ የሚገኝ የክሌሌ እንዱሁም
ክሌሌን ከምኡ‟ውን ናይ ማእከሌን ናይ የማእከሌና የክሌሌ መንግስት የጋራ ገቢ
ከሌሌ መንግስቲ ናይ ሒባር ኣታዊ በሚገባ መወሰኑን፣ መሰብሰቡንና ሑሳብ
ብዜግባእ ምውሳኑ፣ ምእካቡን ሑሳቡ በሚገባ መያዘን ያረጋግጣሌ፣
ብዜግባእ ምትሒዘን የረጋግፅ፣
5. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ሑሳብ 5. የክሌለ መንግስት የሑሳብ አያያዜ ስርዒት
ኣታሒሔዚ ስርዒት ይምስርት በቶም ናይ ያወጣሌ፣ በክሌለ መንግስት አካሊት በስራ
ክሌሌ መንግስቲ ኣካሊት ኣብ ስራሔ መዋለን ይቆጣጠራሌ፣ ሑሳባቸውን
ምውዒለ ይቆፃፀር፣ ሑሳቦም ይምርምር፣ ይመረምራሌ፣
6. እቲ ክሌሌ መንግስቲ ካብ ውሽጢ ሃገር 6. የክሌለ መንግስት ከአገር ውስጥ
ዜረኽቦም ናይ ሌቃሔ ፌሌፌሊት ብከሌሌ የሚያገኛቸውን የብዴር ምንጮች በክሌለ
መንግስቲ ሽም ተወዒዑለ ይፌርም፣ መንግስት ስም ተዋውል ይፇርማሌ፣
ሌቓሔቲ‟ውን እናተቖፃፀረ የመሒዴር፣ ብዴሮችንም እየተቆጣጠረ ያስተዲዴራሌ
7. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ኣክስዮናት፣ 7. የክሌለ መንግስት አክስዮኖች፣ የሚተሊሇፌና
ዜመሒሊሇፌን ዗ይመሒሊሇፌን ናይ ገን዗ብ የማይተሊሇፌ የገን዗ብ ሰነድችና ላልች
ሰነዲትን ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ተቐማጢ ተመሳሳይ ተቀማጭ የገን዗ብ ሃብት
ናይ ገን዗ብ ሃብቲ ይሔዜ፣ ይሔለ፣ ይይዚሌ፣ ይጠብቃሌ፣
8. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ኣቑሐት 8. የክሌለ መንግስት የዕቃዎች ጊዛና
ግዙኢትን ኣጠቓቅማን መምርሑ የውፅእ፣ አጠቃቀም መመሪያ ያወጣሌ፣
ተግባራዊነቱ ይቆፃፀር፣ ተግባራዊነቱን ይቆጣጠራሌ፣
165
www.chilot.me
9. ብካሌእ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ኣካሌ 9. በላሊ የክሌለ መንግስት አካሌ የማይተዲዯር

዗ይመሒዯር ወይከዒ ጥቅሚ ዗ይወዒሇ ወይም ጥቅም ሊይ ያሌዋሇ የክሇለ መንግስት
ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ንብረት ሒሊፉ ንብረት ኃሊፉ ሆኖ ያስተዲዴራሌ፣
ኾይኑ የመሒዴር፣
12 ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ 12 የእርሻ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
ቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጠሮን የእርሻ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ናይ ክሌሌ ናይ ሔርሻን ተፇጠሮን ሃፌትን 1. የክሌለ የእርሻና የተፇጥሮ ሃብት ሌማትን
ሌምዒት ብዜምሌከት ናይ ፕሉሲ ሒሳባት በተመሇከተ የፕሉሲ ሏሳቦች ያ዗ጋጃሌ፣
የዲሌው ቅዯም ሰዒብን ናይ ኣፇፃፅማ ቅዯም ተከተሌና አፇፃፀም ስትራቴጂ
ስትራቴጂን የውፅእ፣ ምስ ፀዯቐ ይትግብር፣ ያወጣሌ፣ ሲፀዴቅ ይተገብራሌ፣
2. ሃገራዊን ክሌሊዊን ናይ ሔርሻ ሌምዒት 2. አገራዊና ክሌሊዊ የእርሻ ሌማት ፕሉሲ
ፕሉሲ መሰረት ብምግባር ኣብ‟ቲ ክሌሌ መሰረት በማዴረግ በክሌለ የእርሻ ሌማት
ናይ ሔረሻ ሌምዒት ንክስፊሔፊሔ የተባብዕ እንዱስፊፊ ያበረታታሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር ናይ መሬት ኣጠቓቅማ ዴሌዴሌን የመሬት አጠቃቀምና ዴሌዴሌ በአገራዊ
ብሃገራዊ ናይ መሬት ኣጠቓቅማ ፕሉሲ የመሬት አጠቃቀም ፕሉሲ መሰረት
መሰረት ዜፌፀም ምዃኑ የረጋግፅ፣ የሚፇፀም መሆኑ ያረጋግጣሌ፡፡
3. ንሒረስቶት ናይ ኤክስቴንሽን ግሌጋልት 3. ሇገበሬዎች የኤክስቴንሺን አገሌግልት
ይህብ፣ ንገጠር ዯቂ ኣንስትዮ ፌለይ ይሰጣሌ ሇገጠር ሴቶች ሌዩ ትኩረት የተሰጠ
ጠመተ ዜተወሃበ ምዃኑ የረጋግፅ መሆኑን ያረጋግጣሌ
4. ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር 4. ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ናይ ሔርሻ ምህርቲ መጎሌበቲ ናይ ሔርሻ የእርሻ ምርት ማሳዯጊያ ቁሳቁስ እና የብዴር
እታወታት ናውቲ ገሌጋልት ናይ ሌቃሔ አገሌግልት ሇገበሬዎች እንዱቀርብ
ግሌጋልት ንሒረስቶት ንክቀርብ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
5. ናይ‟ቲ ክሌሌ ሔርሻ ሌምዒት ንምቅሌጣፌ 5. የክሌለ የእርሻ ሌማት ሇማቀሊጠፌ
ዜሔግዘ ናይ ምርምርን ስሌጠናን የሚያግዘ የምርምርና የስሌጠና
ፔሮግራማት የካይዴ፣ ምስ ዜምሌከቶም ፔሮግራሞችን ያካሂዲሌ ከሚመሇከታቸው
ኣካሊት ብምትሔብባር ናይ ገጠር ቴክኖልጂ አካሊት ጋር በመተባበር የገጠር ቴክኖልጂ
ንክዒቢ ይገብር፣ እንዱያዴግ ያዯርጋሌ
6. ምሩፃትን ዜተመሒየሹን ናይ ዒሳን 6. የተመረጡና የተሻሻለ የአሳ እና የእንስሳት
እንስሳትን ዒላታትን ናይ ኣዜርእቲ ዜርያዎችን የ዗ሮች ማብዣ ማእከልችን
መባዜሑ ማእከሊት ይመርሔ ክስፊሔፊሔ ይመራሌ፣ እንዱስፊፈ ያዯርጋሌ፣
ይገብር ይቆፃፀር ይቆጣጠራሌ
7. ናይ ሔርሻ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 7. የእርሻ ህብረት ስራ ማሔበራት ያዯራጃሌ፣
ይውዴብ፣ ይምዜግብ ኣዯሊይዴጋፌ ይህብ ይመ዗ግባሌ አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ
8. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ተሊበዴቲን ተዚመዴትን 8. በክሌለ የእንስሳትና የአዜርእት ተሊሊፉና
ሔማም እንስሳን ዜራእትን ከምኡ‟ውን ተዚማች በሽታዎች እነዱሁም የተባይ ወረራ
ወራር ባሌዕ እንትሇዒለ ህፁፅ ናይ በሚነሳበት ጊዛ አስቸ኱ይ የመከሊከያ ስራ
ምክሌኻሌ ስራሔቲ ፔሮግራም የውፅእ፣ ፔሮግራም ያወጣሌ፣ አስቀዴሞ
ኣቐዱሙ ናይ ምክትታሌን ቅዴመ የመከታተሌና የቅዴመ ዜግጅት ስራዎችን
ምዴሊውን ስራሔቲ የካይዴ፣ ኣብ‟ቲ ክሌሌ ያካሂዲሌ፣ በክሌለ የሚገኙ መንግስታዊና
ዜርከቡ መንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን መንግስታዊ ያሌሆኑ ኣካልች አቅም
ኣካሊት ዒቅሚ ብምትሔብባር እቲ ወራር በማስተባበር ወረራው በቁጥጥር ስራ
ኣብ ቁፅፅር ንክውዕሌ ይገብር፣ እንዱውሌ ያዯርጋሌ፣
9. ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር 9. ከሚመሇከታቸው አካልች ጋር በመተባበር
166
www.chilot.me
ኣብ‟ቲ ክሌሌ ናይ ሔርሻ ኢንቨስትመንት ኢንቨስትመንት እንዱበረታታ ሁኔታዎች

ንክተባባዕ ኩነታት የመቻችው፣ ንሃገር ያመቻቻሌ፣ ሇአገር ውስጥ ኢንቨስተሮች
ውሽጢ ኢንቨስተራት ናይ ስራሔ ፇቓዴ የስራ ፇቃዴ ይሰጣሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ይህብ ይቆፃፀር፣
10.ናይ መስኖ ሌምዒት ስራሔቲ ንክጋፇሐ 10.የመስኖ ሌማት ስራዎች እንዱስፊፊ
ናይ ኣፇፃፅማ ስሌትታት የዲሌው፣ የአፇፃፀም ስሌቶችን ያ዗ጋጃሌ፣ ያስፇፅማሌ
የፇፅም፣
11.ናይ መንግስቲ ናይ ተፇጥሮ ሃፌቲን 11.የመንግስት የተፇጥሮ ሃብት ሌማትና
ሌምዒትን ከባቢ ሒሇዋ ፕሉሲ ተግባራዊ የአከባቢ ጥበቃ ፕሉሲ ተግባራዊ እንዱሆን
ክኸውን ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
12.ኣግራብን ናይ ደር ኣራዊት ሃፌቲ 12.የዯኖችና የዴር አራዊት ሃብት አጠቃቀም
ኣጠቓቅማ ብዜምሌከት ዜወፁ ሔግታት በተመሇከተ የሚወጡ ሔጎች፣ ዯንቦችና
ዯንቢታትን መምርሑታትን ዜተኸበሩ መመሪያዎች የተከበሩ መሆኑን ያረጋግጣሌ
ምዃኖም የረጋግፅ፣
13.ናይ‟ቲ ክሌሌ ኣግራብን ናይ ደር ኣራዊት 13.የክሌለ ዯኖችና የደር አራዊት ሃብት
ሃፌቲ ንክሔሇውን ንክሇምዐን ይገብር፣ እንዱጠበቁና እንዱሇሙ ያዯርጋሌ፣
ኣጠቓቅምኡ ብሔጋዊ መንገዱ ምፌፃሙ አጠቃቀሙ በሔጋዊ መንገዴ መፇፀሙን
ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
14.ኣብ‟ቲ ክሌሌ ዜርከቡ ንሃዯን ዜተኸሌከለ 14.በክሌለ የሚገኙ ሇአዯን የተከሇከለ
ቦታታትን ክሌኩሌ ኣግራባትን የመሒዴር፣ ቦታዎችና የተከሇከለ ዯኖችን
ያስተዲዴራሌ፣
15.ናይ‟ቲ ክሌሌ ናይ ኣግራብ ሌምዒት 15.የክሇለ የዯን ሌማት እንዱስፊፊ ያበረታታሌ
ንክስፊሔፊሔ የተባብዕ እኹሌ ዜኾነ ናይ በቂ የሆነ የተክልች ችግኝና የቴክኒክ
ኣግራብ ተኽሉ ፇሌሲታትን ናይ ቴክኒክ አገሌግልት እንዱዲረስ ጥረት ያዯርጋሌ፣
ግሌጋልትን ክባፃሔ ዒፅሪ ይገብር፣
16.ናይ ተፇጠሮ ሃፌቲ ምብራስ ኣብ ከባቢ 16.የተፇጠሮ ሃብት መጨፌጨፌ በአከባቢ
዗ስዕብ ጉዴኣት ንምቁፅፃርን ናይ ማይ ናይ የሚያስከትሇውን ጉዲት ሇመቆጣጠር እና
ሒመዴን ኣየርን ብኽእሇት ንምክሌኻሌ የውሃ፣ የአፇርና የአየር ብክሇትን ሇመከሊከሌ
ዜወፁ መምረሑታት ዜተኸበሩ ምዃኖም የሚወጡ መመሪያዎች የተከበሩ መሆነቸውን
17.ናይ ሜትሮዎልጂ መረዲእታ ብምእካብ 17.የሜትሮልጂ መረጃዎች በማሰባሰብ ስራ
መዲይ ኣዴሊይ ምንቅስቓስ ይገብር፣ አስፇሊጊ እንቅስቃሴ ያዯርጋሌ
18.ኣብ‟ቲ ክሌሌ ናይ ዜርከቡ ሽንጥሮታት 18.በክሇለ የሚገኙ ሸሇቆችና የተፇጥሮ ሃብት
ተፇጥሮ ሃፌቲ ብምፅናዕ መረዲእታታት በማጥናት መረጃዎች በመሰብሰብና
ብምእካብን ብምምዜጋብን መዲይ በመመዜገብ ስራ ይተባበራሌ፣
ይተሒባበር፣
13 ቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ ማዕዴንን ኢነርጂን፣ 13 የውሃ ሃብት፣ የማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ
ቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ ማዕዴንን ኢነርጂን እዝም የውሃ ሃብት፣ የማዕዴንና የኢነርጂ ቢሮ
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፥
1. ናይ ማይ፣ ማዕዴን፣ ኢነርጂን ብዜምሌከት 1. ውሃ ፣ ማዕዴንና ኢነርጂን በተመሇከተ
መፅናዕትታት የካይዴ፣ ክፅናዕ ይገብር፣ ጥናቶችን ያካሂዲሌ እንዱጠና ያዯርጋሌ
መረዲእታ ይእክብ የዯራጅው፣ መረጃዎችን ይሰበስባሌ ያዯራጃሌ፣
2. ብመፅናዕቲ ዜተረጋገፁ ናይ ማይ ሃፌቲ፣ 2. በጥናት የተረጋገጠ የውሃ ሃብት፣
ናይ ኮንስትራክሽን ማዕዴናት ናይ ንፊስን የኮንስትራክሽን ማዕዴናት፣ የንፊስና የፀሒይ
ፀሒይን ሒይሉ ዜተመሒየሹ ናይ ባዮማስን ሒይሌ፣ የተሻሻለ የባዮ ማስና የላልቹ
167
www.chilot.me
ናይ ካሌኦት ኢነርጂ ኣጠቓቅማታት ኢነርጂ አጠቃቀሞች እንዱሇሙና

ክሇምዐን ክምዕብለን ይገብር፣ እንዱያዴጉ ያዯርጋሌ፣
3. ናይ ኤላክትሪክ ሒይሉ ኣቅርቦት ንምብፃሔ 3. የኤላክትሪክ ሒይሌ አቅርቦት ሇማዲረስ
ብነዲዱ ሒይሉ ዜሰርሔን ኣናእሽተይ ናይ በነዲጅ ሃይሌ የሚሰሩና ትናንሽ የውሃ ሃይሌ
ማይ ሒይሉ መመንጨዊ ጣብያታት ማመንጫ ጣቢያዎች የሚቋቋሙበት ሁኔታ
ዜቋቋማለ ኩነታት የፅንዕ ኣብ ስራሔ ያጠናሌ፣ በስራ እንዱውሌ ያዯርጋሌ፣
ክውዕሌ ይገብር፣
4. ንኡሽተይ ናይ ኤላክትሪክ ሒይሉ 4. አነስተኛ የኤላክተሪክ ኃይሌ ማመንጫና
ምምንጫውን ምስርጫውን፣ ናይ መሰራጫ የኮንስትራክሽንና ባህሊዊ
ኮንስትራክሽንን ባህሊዊን ማዕዯናት ማዕዴኖች ምርት በሚመሇከት ፌቃዴ
ምምራት ብዜምሌከት ፌቓዴ ይህብ፣ ይሰጣሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር፣
5. ናይ ማይ ሃብቲ ኣብ መንጎ ዜተፇሊሇዩ ናይ 5. የውሃ ሃብት በተሇያዩ የአገሌግልት ዒይነቶች
ግሌጋልት ዒይነታት ሚዚናዊ ብዜኾነ መካከሌ ሚዚናዊ በሆነ መንገዴ
መንገዱ ምክፌፊለን ኣብ ጥቅሚ ዜዋዒሇ መከፊፇለንና በጥቅም ሊይ የዋሇ መሆኑን
ምዃኑን ይቆፃፀር፣ ናይ ማይ ሃፌቲ ይቆጣጠራሌ፣ የውሃ ሃብት በተመሇከተ
ዜምሌከት ግዴባትን ካሌኦት ማይ ስራሔቲ ግዴቦችና ላልች የውሃ ስራዎችን
ንምስራሔን ኣብ ጥቅሚ ንምውዒሌ ፌቃዴ ሇመስራትና በጥቅም ሊይ ሇማዋሌ ፌቃዴ
ይህብ፣ ይቆፃፀር፣ ይሰጣሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
6. ኣብ ከተማን ገጠርን ናይ ማይ ፌሌፌሊት 6. በከተማና በገጠር የውሃ ምንጮች የማከፊፇያ
ናይ መከፊፇሉ ስራሔቲ ዱዚይን ክዲለ ስራዎች ዱዚይን እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣ ናይ ማይ ብኽሇት ንምቁፅፃር የውሃ ብክሇት ሇመቆጣጠር የሚወጡ
ዜወፁ መምርሑታት ዜተኸበሩ ምዃኑ መመሪያዎች የተከበሩ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣ ንዜተፇሊሇየ ግሌጋልት ዜውዕሌ ሇሌዩ ሌዩ ፇሳሾች የተወሰነ የጤና ዯረጃ
ማይ ዜተወሰነለ ናይ ፅሬት ዯረጃ በስራ ሊይ መዋለን ይቆጣጠራሌ፣
ከምኡ‟ውን ንዜተፇሊሇየ ፇሰስቲ ዜተወሰነ ሇህብረተሰቡ ጠራቱ የጠበቀ ውሃ እነዱዲረስ
ናይ ጥዕና ዯረጃ ኣብ ስራሔ ምውዒለ ያዯርጋሌ፣
ይቆፃፀር፣ ንሔ/ሰብ ፅሬት ዜተሒሇወ ዜስተ
ማይ ክበፅሔ ይገብር፣
7. ናይ ሜትሮዎልጂ መረዲእታ የእክብ፣ ኣብ 7. የሜትሮልጂ መረጃዎችን ይሰበስባሌ፣
ጥቅሚ ክውዕሌ ይገብር፣ በጥቅም ሊይ እነዱውሌ ያዯርጋሌ፣
8. ናይ ማይ ተቋማት ቀፃሊይ ንክኾኑ ናይ ማይ 8. የወሃ ተቋማት ቀጣይ እነዱሆኑ የውሃ ኮሚቴ
ኮሚቴ ብምጥያሽ ናይ ቴክኒክን ፊይናንስን በማቋቋም የቴክኒክና የገን዗ብ አያያዜ
ኣታሒሔዚ ስሌጠና ብምሃብ ብህዜቢ ስሌጠና በመስጠት በህዜብ እንዱተዲዯሩ
ክመሒዯራ ብምግባር ባዕሇን ዜኽእሊለ በማዴረግ ራሳቸውን የሚቸለበት መንገዴ
መንገዱ የመቻችው፣ ካብ ዒቅመን ንሊዕሉ ያመቻቻሌ፣ ከአቅማቸው በሊይ የሆነ የጥገና
ዜኾነ ናይ ፅገና ስራሔቲ እንትገጥመን ስራዎች ሲያጋጥማቸው አስፇሊጊ ዴጋፌ
ኣዴሊይ ዴጋፌ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
9. ኣግባብ ምስ ዗ሇዎም ኣካሊት ብምትሔብባር 9. አግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ነቲ ክሌሌ ዗ዴሉ ጋዜ፣ ነዲዱን ናይ ነዲዱ ሇክሌለ የሚያስፇሌግ ጋዜ፣ ነዲጅና የነዲጅ
ውፅኢታትን ዜቐርበለ ኩነታት ውጤቶች የሚቀርቡበት ሁኔታዎች
የመቻችው፣ ናይ ኢነርጂ መሏሇዊ ውህሊሌ ያመቻቻሌ፣ የኢነርጂ መጠባበቂያ ክምችት
ምህሊው የረጋግፅ፣ መኖሩን ያረጋግጣሌ፥
10.ናይ ማይ፣ ማዕዴንን ኢነርጂን ሃፌቲ 10.የውሃ፣ የማዕዴንና የኢነርጂ ሃብት
ንምሔሊው ምስ ዜመሌከቶም ሚኒስቴር ሇመጠበቅ ከሚመሇከታቸው የሚኒስቴር
168
www.chilot.me
መስሪያ ቤት ይተሒባበር፣ ኣብ ክሌሌና መስሪያ ቤቶች ይተባበራሌ፣ በክሌለ ውስጥ

ውሸጢ ዜካየዴ ናይ ማይ፣ ማዕዴንን የሚካሄዴ የወሃ፣ የማዕዴንና የኢነርጂ ሃብት
ኢነርጂን ሃፌቲ ናይ ሌምዒት ስራሔቲ ሌማት ስራዎች አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
዗ዴሉ ዯገፌ ይህብ፣
11.ብናይ ማይ ታሪፌ ፕሉሲ መሰረት ናይ 11.በውሃ ታሪፌ ፕሉሲ መሰረት የውሃ ክፌያ
ማይ ክፇሉት የኽፌሌ፣ ያስከፌሊሌ፣
14 ቢሮ ኢንደስትሪ ንገዱን ትራንስፕርትን፣ 14 የኢንደስትሪ፣ የንግዴና የትራንስፕርት ቢሮ
ቢሮ ኢንደስትሪ ንግዴን ትራንስፕርትን እዝ የኢንደስትሪ የንግዴና የትራንስፕርት ቢሮ
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ናይ ክሌሌ ኢንደስትሪን ንግዴን 1. የክሌለ ኢንደስትሪ፣ የንግዴ እና
ትራንስፕርትን ክፌሇ ኢኮኖሚ ዜምርሒለ የትራንስፕርት ክፌሇ ኢኮኖሚ የሚመራበት
ፕሉሲ ስትራተጂ ኣዋጅን ዯንብን የዲሌው ፕሉሲ፣ ስተራቴጂና ዯንብ ያ዗ጋጃሌ፣
ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ የውዕሌ ሲፀዴቅ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
2. ናይ‟ቲ ሃገርን ክሌሌን ናይ ኢንደስተሪ 2. የአገሪቱና የክሌለን የኢንደስትሪ ሌማት
ሌምዒት ፕሉሲ መሰረት ብምግባር በቲ ፕሉሲ መሰረት በማዴረግ በክሌለ
ክሌሌ ኢንደስትሪን ኢዯጥበባት ኢንደስትሪና አዯ ጥበባት እንዱስፊፊ
ንክስፊሔፌሐ የበረታትዕ፣ ዴጋፌ ይህብ፣ ያበረታታሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
3. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ክዋፇረልም 3. የክሌለ መንግስት ሉሰማራባቸው በሚችለ
ብዜኽእሌ ናይ ኢንደስትሪ ፔሮጀክትን የኢንደስትሪ ፏሮጀክቶችና ሒሳቦች
ሒሳባትን እንዲመዚ዗ነ ንክፅንዐ እንዲገበረን እያመዚ዗ነ እና እንዱጠኑ እያዯረገ በስራ ሊይ
ኣብ ስራሔ ንክውዕለ ኩነታት የመቻቹ፣ እንዱውለ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣
4. ንኢዯ ጥበባት፣ ጎጆ ኢንደስተሪን 4. ሇእዯ ጥበባት፣ ሇጎጆ ኢንደስትሪ እና
ንኣናእሽተይ ኢንደስትሪታት ናይ ሇትናንሽ ኢንደስትሪዎች የኤክስቴንሽን
ኤክስቴንሽን ግሌጋልት ይህብ፣ አገሌግልት ይሰጣሌ፣ እንዯአስፇሊጊነቱ
ከምኣዴሊይነቱ ናይ ኢዯጥበባትን ጎጆ የእዯ ጥበባትና የጎጆ ኢንደስትሪ የሙያ
ኢንደስትሪ ናይ ሙያ መመሒየሺ ማሻሻያ ማእከሊት እንዱቋቋሙ ያዯርጋሌ፣
መሰሌጠኒ ማዕኸናት ንክጣየሽ ይገብር፣
5. ኣብቲ ክሌሌ ውሽጢ ንዜተጣየሹ ማእኸሊይ 5. በክሌለ ውስጥ ሇሚቋቋሙ ማእከሊዊና
ኣናእሽተይ ኢንደስትሪታት ፌቓዴ ይህብ፣ ትናንሽ ኢንደስትሪዎች ፌቃዴ ይሰጣሌ፣
ይቆፃፀር፣ ናይ ኢዯጥበብ በዒሌ ሙያታት ይቆጣጠራሌ፣
ናይ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ይምዜግብ፣
6. ናይ‟ቲ ክሌሌ ናይ ንግዱ ምንቅስቃስ በቲ 6. የክሌለ የንግዴ እንቅስቃሴ በአገሪቱና
ሃገርን ክሌሌን ናይ ንግዴ ፕሉሲ መሰረት በክሌለ የንግዴ ፕሉሲ መሰረት መመራቱን
ዜምራሔ ምዃኑ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
7. ናይ ንግዱ ምንቅስቃሳት ንምቁፅፃር ዜወፁ 7. የንግዴ እንቅስቃሴዎችን ሇመቆጣጠር
ሔግታት ዯንብን መምርሔን ኣብቲ ክሌሌ የሚወጡ ሔጎች፣ ዯንቦችና መመሪያዎች
ውሽጢ ምኽባሮም የረጋግፅ፣ ዗ይሔጋዊ ናይ በክሌለ ውስጥ መከበራቸውን ያረጋግጣሌ፣
ንግዱ ስራሔቲ ንከይካየደ ይገብር፣ ሔጋዊ ያሌሆኑ የንግዴ ስራዎች እንዲይካሄደ
ያዯርጋሌ፣
8. ብክሌሌ ውሽጢ መሰረታዊ ናይ ንግዱ 8. በክሌለ ውስጥ መሰረታዊ የንገዴ ዕቃዎች
ኣቑሐትን ግሌጋልት ስርጭት ኣግባብ እና የስርጭት አገሌግልት አግባብ ባሇው
ብ዗ሇዎ ኣካሌ ዜተወሰነ ናይ ዋጋ ተመን አካሌ የተወሰነ የዋጋ ተመን መከበሩን
ምኽባሩ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
9. ምስ ካሌኦት ክሌሊት ዜግበር ናይ ንግዱ 9. ከላልች ክሌልች ጋር በሚዯረግ የንግዴ
ሌውውጥ ዜስፊሔፇሒለን ዜዒብየለን ሌውውጥ የሚስፊፊበትንና የሚያዴግበትን
169
www.chilot.me
ኩነታት የመቻቹ፣ ሁኔታዎች ያመቻቻሌ፣

10.ናይ‟ቲ ክሌሌ ኢንደስትሪ ሔርሻን ካሌኦት 10.የክሇለ የእርሻ ኢንደስትሪና ላልች
ውፅኢታት ንክፌሇጡ ኤግዙቢሽን ንክዲል ውጤቶች እንዱታወቁ ኤግዙብሽን
ይገብር፣ እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣
11.ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ኣብ ንግዱ ስራሔ 11.በክሌለ ውስጥ በንግዴ ስራ ሇሚሰማሩ የአገር
ዜዋፇሩ ናይ ሃገር ውሽጢ ኢንቨስተራት ውስጥ ኢንቨስተሮች ፇቃዴ ይሰጣሌ፣
ፇቓዴ ይህብ፣ ይቆፃር፣ ይቆጣጠራሌ፣
12.ናይ ክሌሌ ንግዱ መዜገብ የዯራጅው፣ 12.የክሌለ የንግዴ መዜገብ ያ዗ጋጃሌ፣
የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣
13.ናይ‟ቲ ክሌሌ ንግዱ ስራሔ ምንቅስቃስ 13.የክሌለ የንግዴ ስራ እንቅስቃሴ በተመሇከተ
ዜተፇሊሇዩ ፅንዒታት የካይዴ፣ ሌዩ ሌዩ ጥናቶችን ያካሂዲሌ፣ መረጃዎች
መረዲእታታት ይእክብ፣ የጠናኽር፣ ይሰበስባሌ ፣ ያጠናክራሌ ሇሚመሇከተው
ንዜምሌከቶም የመሒሊሌፌ፣ ያስተሊሌፊሌ፣
14.ናይ ሸመቲ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 14.የሸማቾች የሔብረት ስራ ማሔበራት
ንክጣየሹ የበረታትዕ፣ ዴጋፌ ይህብ፣ እንዱቋቋሙ ያበረታታሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
15.ኣብ ክሌሌ ዜጣየሹ ናይ ንግዱ ቤት 15.በክሌለ የሚቋቋሙ የንግዴ ምክር ቤቶች
ምኽሪታት የበረታትዕ፣ ዴጋፌ ይህብ፣ ያበረታታሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
16.እታ ሃገር ናይ ትራንስፕርትን መራኸብን 16.የአገሪቱን የትራንስፕርትና የመገናኛ
ግሌጋልት ዕብየት እትምርሏለ ፕሉሲታት አገሌግልት እዴገት የምትመራበት
መሰረት ብምግባር ኣብ‟ቲ ክሌሌ ናይ ፕሉሲዎችን መሰረት በማዴረግ በክሌለ
ትራንስፕርትን መራኸብን ግሌጋልት የትራንስፕርትና የመገናኛ አገሌገልት
ንክስፊሔፊሔ የበረታትዕ፣ ዴጋፌ ይህብ፣ እንዱስፊፊ ያበረታታሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ
17.ናይ ትራንስፕርትን መራኸቢ ግሌጋልት 17.የትራንስፕርትና የመገናኛ አገሌገልቶች
ንምቁፅፃር ዜወፁ ሔግታት፣ ዯንብታትን ሇመቆጣጠር የሚወጡ ሔጎች፣ ዯንቦችና
መምርሑታትን ኣብ ክሌሌ ውሽጢ መመሪያዎች በክሌለ ውስጥ መከበራቸውን
ምኽባሮም የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
18.ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ናይ ትራንስፕርትን 18. በክሌለ ውስጥ የትራንስፕርትና የመገናኛ
መራኸብን ዒይነታት ተዯጋጊፍም ክዒብዩን ዒይነቶች ተዯጋግፇው እንዱያዴጉና
ብዜተዋዯዯ ኩነታት ብዜግባእ ኣብ ጥቅሚ በተቀናጀ ሁኔታ በሚገባ ጥቅም ሊይ
ዜውዕሌለ ኩነታት የመቻችው፣ የሚውለበትን ሁኔታዎች ያመቻቻሌ፣
19.ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ዜርከቡ ተሽከርከርቲ 19.በክሌለ ውስጥ የሚገኙ ተሽከርካሪዎች
ይምዜግብ፣ ናይ ቴክኒክ ምርመራ ይገብር፣ ይመ዗ግባሌ፣ የቴክኒክ ምርመራ ያዯርጋሌ፣
ፌቓዴ መምርሑ መኪና ይህብ፣ የተሽከርካሪ መንጃ ፇቃዴ ይሰጣሌ፣
20.ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ብህዜቢ ናይ ንግዱ ናይ 20.በክሌለ ውስጥ በህዜቡ የንግዴ የመንገዴ
መንገዱ መመሊሇሲ ስራሔ ንዜተዋፇሩ ማመሊሇሻ ስራ ሇተሰማሩ ሰዎችና ዴርጀቶች
ሰባትን ዴርጅታት ፌቓዴ ይህብ፣ ናይ ፌቃዴ የሰጣሌ፣ የህዜብ የንግዴ መንገዴ
ህዜቢ ናይ ንግዴ መንገዱ መመሊሇሲ ማመሊሇሻ ማሔበሮች ይመ዗ግባሌ፣
ማሔበራት ይምዜግብ፣ በቶም ማሔበራት ሊመሔበራቱ የሚቀርቡ የስርጭት
ንዜቐርቡ ናይ ወፌሪ ፔሮግራም መርሚሩ ፔሮግራሞችን መርምሮ ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቅ፣ ንተግባራዊነቱ‟ውን ይቆፃፀር፣ ተግባራዊነቱንም ይቆጣጠራሌ፣
21.ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ንዜጣየሹ ናይ 21.በክሌለ ውስጥ ሇሚቋቋሙ የተሽከርካሪዎች
ተሽከርከርቲ መፀገኒን መሏዯሲ ጋራዣትን መጠገኛ፣ ማዯሻ ጋራጆች፣ የተሽከርካሪ
በዒሌ ሞተር ተሽከርካሪ ምዜዋር ን዗ምህሩ ሞተሮችን ሇመንዲት ሇሚያስተምሩ ሰዎችና
ሰባትን ዴርጅታትን ፌቓዴ ይህብ፣ ዴርጀቶች ፌቃዴ ይሰጣሌ ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር፣
170
www.chilot.me
22.ከምኣዴሊይነቱ ናይ ህዜቢ ናይ ንግዱ 22.እንዯአስፇሊጊነቱ የሔዜብ የንገዴ ማመሊሇሻ

መንገዱ መመሊሇሲ ተሽከርከርቲን ተሽከርካሪዎችና መነሃሪያዎችን ያቋቁማሌ፣
መናሃርያታትን የጣይሽ፣ የካይዴ፣ ብከተማ ያካሂዲሌ፣ በከተማ አስተዲዯሮችም
ምምሔዲራት ክስርሐ የተባብዕ፣ ናይ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
መናሃርያ ረቑሒታት የውፅእ፣
ኣፇፃፅመኦም ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣
15 ቢሮ ሲቪሌ ሰርቪስ፣ 15 የሲቪሌ ሰርቪስ ቢሮ
ቢሮ ሲቪሌ ሰርቪስ እዝም ዜስዕቡ ስሌጣንን የመንግስት ሰራተኞች አስተዲዯር ቢሮ
ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ምምሔዲር ሰራሔተኛታት መንግስቲ 1. የመንግስት ሰራተኞች አስተዲዯር
ብዜተመሌከተ ዜወፁ ፕሉሲታት ፣ በተመሇከተ የሚወጡ ፕሉሲዎች፣ ሔጎች፣
ሔግታት፣ ዯንብታትን መምረሑታትን ዯንቦችና መመሪያዎች የክሌለ የመንግስት
ናይ‟ቲ ክሌሌ ምምሔዲር ናይ መንግስቲ ሰራተኞች አስተዲዯር በተመሇከተ በስራ ሊይ
ሰራሏተኛታት ብዜተመሌከተ ኣብ ስራሔ መዋሊቸውን ይቆጣጠራሌ፣
ምውዒልም ይቆፃፀር፣
2. ናይ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ምምሔዲር 2. የመንግስት ሰራተኞች አስተዲዯር መመሪያ
መምርሑ ተኸቲለ ኣብ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ተከትል በክሇለ መንግስት መስሪያቤቶች
መስሪያቤታት ውሽጢ ዜርዜር ናይ ስራሔ ውስጥ ዜርዜር የስራ መዯቦችን ይመዴባሌ፣
መዯባት ይምዴብ፣
3. ናይ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ዜተፇቐዯ 3. ሇመንግስት ሰራተኞች የተፇቀዯ የዯሞዜ
ናይ ዯመወዜ ስኬሌ፣ ናይ ዜተፇሊሇዩ ስኬሌ፣ የተሇያዩ አበልች ክፌያ እና ላልች
ኣበሊት ክፌሉትን ካሌኦት ናይ ስራሔ የስራ ሁኔታዎች የክሌለ የመንግስት
ኩነታትን ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሰራተኞች በተመሇከተ በስራ እንዱውሌ
ሰራሔተኛታት ብዜተመሌከተ ኣብ ስራሔ ያዯርጋሌ፣
ንክውዕለ ይገብር፣
4. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሰራሔተኛታት 4. የክሌለ የመንግስት ሰራተኞች ቅጥር፣
ኣቆፃፅራ፣ ኣመዲዴባ፣ ናይ ብርኪ ዕብየት ምዯባ፣ የዯረጃ እዴገት፣ የዯመወዜ ጭማሪ
ናይ መሃያ ወሰኽ፣ ቅያር፣ ስሌጠናን ናይ ዜውውር፣ ስሌጠናና የዱስፔሉን ጥበቃ
ዱስፔሉን ኣተሒሊሌዋን ብመንግስቲ በመንግስት ሰራተኞች ሔጎች፣ ዯንቦችና
ሰራሔተኛታት ሔግታት፣ ዯንብታት መመሪያዎች መሰረት እንዱፇፀም
መምርሑታትን መሰረት ንክፌፀም ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር
5. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሰራሔተኛታት 5. የክሌለ የመንግስት ሰራተኞች ሁኔታዎች
ዜርዜር ኩነታት መዜጊቡ ይሔዜ፣ መዜግቦ ይይዚሌ፣ ስታትስቲካዊ መረጃዎች
ስታትስቲካዊ መረዲእታታት የዋዴዴ፣ ያቀናጃሌ፣
6. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ካብ 6. የክሌለ የመንግስት ሰራተኞች ከጡረታ
ናይ ጡረታ ዕዴመ ክሌሌ ንሊዕሉ ዕዴሜ ክሌሌ በሊይ አገሌግልታቸው
ግሌጋልቶም ንክናዋሔ ኣብ ዜቐርቡ እንዱራ዗ም ሇሚቀርቡ ጥያቄዎች የመጨረሻ
ሔቶታት ናይ መወዲእታ ውሳነ ይህብ፣ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
7. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሰራሔተኛ 7. የክሌለ የመንግስት ሰራተኞች በችልታ
ብክእሇት ምንኣስ ምኽንያት ካብ ስራሔ ማነስ ምክንያት ከስራ ሇማሰናበት ሇሚቀርቡ
ንምስንባት ኣብ ዜቐርብ ሔቶ ናይ ጥያቄዎች የመጨረሻ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
መወዲእታ ውሳነ ይህብ፣
8. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሰራሔተኛታት እቲ 8. የክሇለ የመንግስት ሰራተኞች ሔግ
ሔጊ ብዜፇቐዯ መሰረት ኣብ ዗ቅርብዎ በሚፇቅዯው መሰረት ሇሚቀርቡት ይግባኝ
171
www.chilot.me
ይግባኝ ናይ መወዲእታ ውሳነ ይህብ፣ የመጨረሻ ውሳኔ ይሰጣሌ፣

9. ንመንግስቲ ሰራሔተኛታት ናይ ስራሔ 9. ሇመንግስት ሰራተኞች የስራ ውጤት
ውፅኢት መመ዗ኒ ዜወፀ መምርሑ በተን መመ዗ኛ የወጣ መመሪያ ሇክሌለ
ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ቤት ፅሔፇት ኣብ መስተዲዯር ፅሔፇት ቤቶች በስራ ሊይ
ስራሔ ምውዒለ ይቆፃፀር፣ መዋለን ይቆጣጠራሌ፣
10.ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ መ/ቤታት ናይ 10.የክሌለ መንግስት መስሪያ ቤቶች የጊዙያዊ
ጊዛያዊ ሰራሔተኛታት ቁፃር ብዜተመሌከተ ሰራተኞች ቅጥር በተመሇከተ የወጣ መመሪያ
ዜወፀ መምርሑ ተኸቲልም ምፌፃሞም ተከትሇው መፇፀማቸውን ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር
11.ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር 11.ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ መስሪያቤታት የክሌለ መንግስት መስሪያቤቶችን
ኣወቃቅራን ናይ ሰብ ሒይሉ ኣጠቃቅማን አወቃቀርና የሰው ሃይሌ አጠቃቀም
ብምግምጋም ናይ መመሒየሺ ሒሳብ በመገምገም የማሻሻያ ሒሳብ ያቀረባሌ፣
የቅርብ እንትፌቀዴ‟ውን ስራሔን ሲፇቀዴ ስራና ሰራተኛ መገናኘታቸውን
ሰራሔተኛን ምርኻቡ የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
12.ናይ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት መንግስቲ 12.የመንግስት ሰራተኞች አስተዲዯር
ብዜምሌከት ምስ‟ቲ ናይ‟ቲ ሃገር ሒፇሻዊ በተመሇከተ ከአገሪቱ ጠቅሊሊ መመ዗ኛዎች
መመ዗ኒታት ዜቀራረብ ፕሉሲታትን ሔግን የሚቀርቡ ፕሉሲዎችና ሔጎች ያ዗ጋጃሌ፣
የዲለ፣ ምስተፇቀድ ኣብ ስራሔ ምውዒልም ሲፇቀዴም በስራ መዋሊቸውን ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ዜርዜር ናይ ይቆጣጠራሌ፣ ዜርዜር የአፇፃፀም
ኣፇፃፅማ መምርሑታት የውፅእ፣ መመሪያዎች ያወጣሌ፣
13.ብሽመት ክትሒዘ ዜግበኦም ናይ ስራሔ 13.በሹመት ሉያዘ የሚገባቸው የስራ መዯቦችን
መዯባት የፅንዕ፣ የቅርብ፣ ያጠናሌ፣ ያቀርባሌ፣
16 ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን፣ 16 የሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ፦
ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን እዝም የሰራተኛ እና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ናይ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን 1. የሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ ፕሉሲዎችን
ፕሉሲታት ኣብ ክሌሌ ይትግብር ክትግበሩ በክሌለ ይተገብራሌ፣ እንዱተገበሩ
2. ናይ ኣስራሔትን ሰራሔተኛን ብዜምሌከት 2. አሰሪና ሰራተኛን በተመሇከተ የወጡ ሔጎች፣
ዜወፁ ሔግታት፣ ዯንብታት ዯንቦችና መመሪያዎች የተከበሩ
መምርሑታትን ዜተኸበሩ ምዃኖም መሆናቸውን ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣
3. ናይ ሰራሔተኛ ዴሔንነትን ጥዕናን 3. የሰራተኛ ዯህንነትና ጤናን ሇመጠበቅ
ንምሔሊው ዜወፁ ናይ ስራሔ ኩነታት የሚወጡ የስራ ዯረጃ ሁኔታዎች እና
ዯረጃን ናይ መከሊኸሉ ሜሊታት ኣብ ስራሔ የመከሊከያ ዗ዳዎች በስራ ሊይ መዋሊቸውን
ምውዒልም ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
4. ኣብ ትካሊትን ብክሌሌ ዯረጃ ዜጣየሹ ናይ 4. በዴርጅቶችና በክሌሌ ዯረጃ የሚቋቋሙ
ኣስራሔን ሰራሔተኛን ማሔበራት የአሰሪና የሰራተኛ ማህበሮችን ይመ዗ግባሌ፣
ይምዜግብ፣
5. ናይ ሒባር ስምምዕ ዴርዴርን ናይ ስራሔ 5. የሔበረት ስምምነት ዴርዴርና የስራ
ክርክራትን ሔጊ ተኸቲልም ፌፃመ ክረኽቡ ክርክሮች ሔግ ተከትሇው ፌፃሜ እንዱያገኙ
ይፅዕር፣ ናይ ሒባር ስምምዕነት ይምዜግብ፣ ይጥራሌ፣ የህብረት ስምምነት ይመ዗ግባሌ፣
6. ኣብ ስራሔ ዗ል ሒይሉ ሰብን ናይ ሙያ 6. በስራ ሊይ ያሇ የሰው ሃይሌ የሙያ አመዲዯብ
ኣመዲዴባን ፅንዒት ይገብር፣ ጥናት ያዯርጋሌ፣
172
www.chilot.me
7. ክፌቲ ናይ ስራሔ መዯባትን ስራሔ 7. ክፌት የስራ ቦታዎችንና ስራ ፇሊጊዎችን

ዯሇይትን ብምምዜጋብ ስራሔን ሰራሔተኛን በመመዜገብ ስራ ሰራተኛ እንዱገናኙ
ክራኸቡ ንምግባር ዗ኽእሌ ግሌጋልት ሇማዴረግ የሚያስችሌ አገሌገልት ይሰጣሌ፣
ይህብ፣
8. ናይ ክሌሌ ሒይሉ ሰብን ስራሔ ምውፊርን፣ 8. የክሌሌ የሰው ሃይሌና የስራ ስምሪት፣ ስሇ
ብዚዕባ ሰራሔተኛ ዴሔንነትን ጥዕናን ሰራተኛ ዯህንነትና ጤና እንዱሁም አሰሪና
ከምኡ‟ውን ኣስራሔን ሰራሔተኛን ሰራተኛን የሚመሇከቱ ላልች ጉዲዮች መረጃ
ዜምሌከቱ ካሌኦት ዋኒናት መረዲእታ ይሰበስባሌ፣ ያቀናጃሌ፣
ይጥርንፌ፣ የዋዴዴ፣ ንዜምሌከቶም
የመሒሊሌፌ፣
9. ብጡረታን ማሔበራዊ ውሔስና ዜሽፇኑ 9. በጡረታና በማሔበራዊ ዋስትና የሚሸፇኑ
ሰራሔተኛታት ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ሰራተኞች ከሚመሇከታቸው አካልች ጋር
ብምትሔብባር ብመሰልም ተጠቀምቲ ክኾኑ በመተባበር በመብታቸው ተጠቃሚ
ይገብር፣ እንዱሆኑ ያዯርጋሌ፣
10.ኣግባብ ምስ ዗ሇዎም ኣካሊት ብምትሔብባር 10.አግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ህፃናት፣ መናእሰያት ግቡእ ኣተዒባብያ ህፃናትና ወጣቶች ተገቢውን አስተዲዯግ
ክረኽቡ ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ማሔበራዊ እንዱያገኙና የሴቶች ማሔበራዊ ችግሮች
ፀገማት ክፌታሔ ንምግባር ዗ኽእለ ሜሊታት እንዱፇቱ ሇማዴረግ የሚያስችለ ዗ዳዎችን
ኣብ‟ቲ ክሌሌ ክዜርግሐ ፃዕሪ ይገብር፣ በክሌለ ሇመ዗ርጋት ጥረት ያዯርጋሌ፣
11.ኣግባብ ምስ዗ሇዎም ኣካሊት ብምትሔብባር 11.አግባብ ካሊቸው አካልች ጋር በመተባበር
ኣብ ክሌሌ ዜርከቡ ኣረጋዊያንን ናይ ኣካሌ በክሌለ የሚገኙ አረጋውያን እና የአካሌ
ጉደኣትን ንምርዲእ ከምኡ‟ውን ንኣካሌ ጉዲተኞች ሇመርዲት የአካሌ እንዱሁም
ጉደኣት እግሪ ምትካሌ ዗ኽእለ መዯባት ጉዲተኞችን ሇማቋቋም የሚያስችለ
የዲሌው፣ ተግባራዊ ክኾኑ ይገብር፣ ፔሮግራሞች ያ዗ጋጃሌ፣ ተግባራዊ እንዱሆኑ
ያዯርጋሌ
12.ጠንቂ ማሔበራዊ ናብራ ክውገዴ ናይ ክሌሌ 12.የማሔበራዊ ኑሮ ጠንቅ ሇማስወገዴ የክሌለን
ሔ/ሰብ የተሒባብር ኣዴሊይ ሒገዜ ይገብር፣ ሔብረተሰብ ያስተባብራሌ፣ አስፇሊጊ ዴጋፌ
ያዯርጋሌ
13.ናይ ቤተሰብ ዴሔንነት ክሔሇው ንምግባርን 13.የቤተሰብ ዴህንነት እንዱጠበቁ ሇማዴረግና
ናይ መውስቦ ስርዒትን ንምክብኻብ ዜወፁ የጋብቻ ስርዒቶች ሇመንከባከብ የሚወጡ
ፕሉሲታት ይትግብር፣ ኣብ ተግባር ፕሉሲዎች ይተገብራሌ፣ በተግባር
ምውዒልም ይከታተሌ፣ መዋሊቸውን ይከታተሊሌ፣
17 ቢሮ ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን፣ 17 የአዯጋ መከሊከሌና ዜግጅት ቢሮ
ቢሮ ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን እዝም የአዯጋ መከሊከሌና ዜግጅት ቢሮ የሚከተለት
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግበራትን ይህሌዉዎ፣ ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ብተፇጥሮን ብሰንኪ ሰብን ዜበፅሔ ሒዯጋ 1. በተፇጥሮ እና በሰው ሰራሽ ምክንያት
ንምክሌኻሌ ዗ኽእል ፕሉሲን ስሌትን የሚዯርስ አዯጋ ሇመከሊከሌ የሚያስችለ
ይትሌም፣ ክፌቀዴ ከል ኣግባብ ፕሉሲዎችንና ስሌቶችን ያቅዲሌ፣
ምስሇ዗ዎም ኣካሊት ብምትሔብባር ኣብ ሲፇቀዴም ኣግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር
ስራሔ ክውዕሌ ይገብር፣ በመተባበር በስራ ሊይ እንዱውሌ ያዯርጋሌ፣
2. ካብ መንግስቲ ብዜዋሃቦ መምርሑ መሰረት 2. ከመንግስት በሚሰጥ መመሪያ መሰረት
ካብ ሃገር ውሽጢ ዜኾነ ዒይነት ሒገዜ ከአገር ውስጥ ማንኛውም ዒይነት ዴጋፌ
ይሒትት፣ ይቅበሌ፣ ይጠይቃሌ ይቀበሊሌ
3. ዜኾነ ዒይነት ሒገዜ ይምዜግብ፣ ንተሒገዜቲ 3. ማንኛውም የእርዲታ ዒይነት ይመ዗ግባሌ
ክበፅሔ ይገብር፣ ሇተረጂዎች እንዱዯርስ ያዯርጋሌ፣
173
www.chilot.me

ሒዯጋ ኣብ ዜበፅሏለ ግዛ ናይቲ ሒዯጋ አዯጋ በሚዯርስበት ጊዛ የአዯጋው ዒይነት፣
ዒይነት፣ መጠንን ስፌሒትን ፅንዒት መጠንና ስፊት እያጠና ሉወሰዴ የሚገባው
እናገበረ ክውሰዴ ምስዜግበኦ ስጉምቲ እርመጃ ሇክሌለ መንግስት ያስታውቃሌ፣
ንክሌሌ መንግስቲ የፌሌጥ፣ እቲ ሒገዜ እርዲታ የሚዯረግበትን ቅዯም ተከተሌ
ዜግበረለ ቅዯም ሰዒብ ይውስን፣ ይወስናሌ፣
ሒዯጋ ክመፅእ ዜኸኣሇለ ምኽንያት አዯጋ ሉመጣ የሚችሌበት ምክንያት
ኣቐዱሙ የፅንዕ፣ የፌሌጥ፣ ሒዯጋ ምስበፅሏ አስቀዴሞ ያጠናሌ፣ ያሳውቃሌ፣ አዯጋ
ጊዙያዊን ዗ሊቒን ናይ ምከሌኻሌ ተግባራት እንዲይዯረስ ግዙያዊና ዗ሊቂ የመከሊከሌ
ይወስዴ ወይከዒ ከምዜውሰዴ ይገብር፣ እርምጃ ይወስዲሌ ወይም እንዱወሰዴ
ያዯርጋሌ፣
6. ዕሊማን ስራሔቲን እቲ ቢሮ፣ እቲ ቢሮ 6. የቢሮው ዒሊማና ስራ፣ ቢሮው ያገኘው
ዜተረኸበ ሒገዜ ዒይነት፣ መጠንን የእርዲታ ዒይነት፣ መጠኑና አጠቃቀሙን
ኣጠቓቅማን ብዛና ማዕኸናት ንህዜቢ በዛና ማሰራጫዎች ሇህዜብ ያስታውቃሌ፣
የፌሌጥ፣
7. ኣግባብ ምስሇ዗ዎም ኣካሊት ብምትሔብባር 7. አግባብ ካሊቸው አካልቹ ጋር በመተባበር
ብተፇጥሮን ብሰንኪ ሰብን ሒዯጋ ዜበፅሕም በተፇጥሮና በሰው ሰራሽ አዯጋ
ወገናት መሉሱ እግሪ የትክሌ፣ የዯረሰባቸውን ወገኖች መሌሶ ያቋቁማሌ፣
8. እቲ ጉዲይ ዜምሌከቶ ስፌራ ሒዯጋ ዜበፅሕ 8. ጉዲዩ የሚመሇከታቸው ስፌራ አዯጋ
ስፌራ ተባሂለ ክፅዋዕ ንክሌሌ መንግስቲ የዯረሰበት ስፌራ ተብል እንዱጠራ ሇክሌለ
ሒሳብ የቅርብ፣ መንግስት ሏሳብ ያቀርባሌ
9. ናይ ሒገዜ ምርካብን ምምሔዲርን 9. የእርዲታ ማግኘትንና አስተዲዯርን
ብዜምሌከት ካብ ክሌሌ መንግስቲ ብዜወፅእ በተመሇከተ ከክሌሌ መንግስት በሚወጣ
መምርሑ መሰረት ምስ ሒገዜ ወሃብቲ መመሪያ መሰረት ከእርዲታ ሰጪ ዴርጀቶች
ትካሊት ርክብ ይፇጥር፣ ጋር ግኑኝነት ይፇጠራሌ፣
10.ኣብ ካሌእ ዜርከቡ መንግስታዊ ዗ይኮኑ 10.ከላሊ የሚገኙ መንግስታዊ ያሌሆኑ እርዲታ
ሒገዜ ወሃብቲ ትካሊት ስራሔ የተሒባብር ሰጪ ዴርጅቶች ስራ ያስተባብራሌ፣
18 ቢሮ ትምህርቲ 18 ትምህርት ቢሮ፦
ቢሮ ትምህርቲ እዝም ዜስዕቡ ስሌጣንን ትምህርት ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ ተግባራት ይኖሩታሌ
1. ብናይ ሃገርን ክሌሌን ትምህርቲን ስሌጠናን 1. በአገሪቱና በክሌለ የትምህርትና የስሌጠና
ፕሉሲ መሰረት ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ፕሉሲ መሰረት የትግራይ ክሌሌ
ትምህርቲን ስሌጠናን ፔሊንን ፔሮግራምን የትምህርትና የስሌጠና ዕቅዴና ፔሮግራም
የዲለ፣ ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፀዴቅም በስራ ሊይ እንዱውሌ
2. ኣብ ክሌሌ ንትምህርቲ ዜበፅሐ ኩልም ናይ 2. በክሌለ ሇትምህርት የዯረሱ ሁለ የትምህርት
ትምህርቲ ዕዴሌ ዜረኽቡለ ሜሊታት ዕዴሌ የሚያገኙበትን ዗ዳዎች ይቀይሳሌ፣
ይሔንፀፅ፣ ግሌጋልት ትምህርቲ ፌትሒዊ ትምህርት ፌትሒዊ በሆነ መንገዴ ሇሁለ
ብዜኾነ ንኹለ ክባፃሔ ይገብር፣ እንዱዲረስ ያዯርጋሌ፣
3. ኣግባብ ምስ዗ሇዎም ኣካሊት ብምትሔብባር 3. አግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር በመተባበር
ኣብ ክሌሌ ዜካየዴ ዗ይስሩዕ ትምህርትን በክሌለ የሚካሄዴ መዯበኛ ያሌሆኑ
መዯብ ምጥፊእ መሃይምነትን ይመርሔ ትምህርት እና መሃይምነትን ሇማጠፊት ስራ
ይቆፃፀር፡፡ ተመሳሳሉ ዕሊማ ን዗ሇዎም ይመራሌ ይቆጣጠራሌ፣ ተመሳሳይ ዒሊማ
174
www.chilot.me
ምንቅስቃሳት ግቡእ ዴጋፌ ይገብር፣ ያሊቸው እንቅስቃሴዎች አስፇሊጊ ዴጋፌ

ይሰጣሌ፣
4. ናይ ክሌሌ ፅርየት ትምህርቲ ብሃገር ሇኸ 4. የክሌለ የትምህርት ጥራት በአገር ዯረጃ
ዜተወሰነ ስታንዲርዴ ዜሒሇወ ምዃኑ የተወሰነውን ስታንዲርዴ የጠበቀ መሆኑን
የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
5. ናይ ሃገር ትምህርትን ስሌጠናን ፕሉሲን 5. የአገሪቱን የትምህርትና የስሌጠና ፕሉሲ
ዜወፅእ ስታንዲርዴ ተኸቲለን ናይ 1ይ የወጣ ስታንዲርዴ ተከትል የ1ኛ ዯረጃ
ብርኪ ከምኡ እውን ናይ ኣፀዯ ህፃናት፣ እንዱሁም የአፀዯ ህፃናት፣ የሌዩ ትምህርትና
ፌለይ ትምህርቲን ትምህርቲ ንዒበይትን የጎሌማሶች ስርዒተ ትምህርትን ያ዗ጋጃሌ፣
ስርዒተ ትምህርቲ የዲሌው፣ የፅንዕን ያጠናሌ፣ ይገመግማሌ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ይግምግምን ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣
6. በብዯረጅኡ ንምስትምሃር ብቑዕ ዜገብሩ 6. በየዯረጃው ሇማስተማር ብቁ የሚያዯርጉ
መመ዗ኒታት ምምሊኦም የረጋግፅ፣ መመ዗ኛዎች መሟሊታቸውን ያረጋግጣሌ፣
መምህራንን ናይ ትምህርቲ ሰብ ሞያን መምህራኖችና የትምህርት ባሇሙያዎች
የሰሌጥን፣ ከምዜስሌጥኑ ይገብር፣ ያሰሇጥናሌ፣ እንዱሰሇጥኑ ያዯርጋሌ
7. ብሃገር ሇኸ ዯረጃ ተዲሌዮም ኣብ ክሌሌ 7. በአገር አቀፌ ዯረጃ ተ዗ጋጅተው በክሌለ
ኣብያተ ትመህርቲ ዜተውሃቡ ፇተናታት ትምህርት ቤቶች የተሰጡ ፇተናዎች
ተኸታቲለ የፇፅም፣ ብክሌሌ ዯረጃ ዜዲሇዉ ተከታትል ያስፇፅማሌ፣ በክሌሌ ዯረጃ
ፇተናታት የዲሌው መረጋገፂ ብቅዒት የሚ዗ጋጅ ፇተናዎች ያ዗ጋጃሌ፣ የብቃት
ምስክር ወረቀት የህብ፣ ማረጋገጫ ምስክር ወረቀት ይሰጣሌ
8. ንትምህርቲ ስራሔቲ ኣዴሊይ ዜኾኑ 8. ሇትምህርት ስራዎች አስፇሊጊ የሆኑ
መፃሔፌትን ካሌኦት ናይ ትምህርቲ ናውትን መፅሒፌቶችንና ላልች የትምህርት
ከምዜማሌኡ ይገብር፣ ቁሳቁሶች እንዱሟለ ያዯርጋሌ
9. ኣብ‟ዙ ክሌሌ ብናይ ውሽጢ ሃገር ትካሊትን 9. በክሌለ በአገር ውስጥ ዴርጀቶችና
ሰብ ሃብትን ንዜቖማ ክሳዕ 2ይ ብርኪ ባሇሃብቶች ሇሚቋቋሙ ሁሇተኛ ዯረጃ
ኣብያተ ትምህርቲን ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ትምህርት ቤቶች እና ላልች ተመሳሳይ
ዯረጃ ዗ሇዎም ናይ ትምህርቲ ግሌጋልት ዯረጃ ያሊቸው የትምህርት አገሌግልት
ወሃብቲ መመ዗ኒ ዯረጃ የቐምጥ፣ ፌቓዴ ሰጪዎች መመ዗ኛ ዯረጃ ያስቀምጣሌ፣
ይህብ፣ ናይ ብቅዒት ብርኮም ንምርግጋፅ ፌቃዴ ይሰጣሌ፣ የብቃት ዯረጃቸውን
ይቆፃፀር፣ ሇማረጋገጥ ይቆጣጠራሌ፣
10.ንትምህርቲ ፔሮግራማት መፇፀሚ ዜኾኑ 10.ሇትምህርት ፔሮግራም ማስፇፀሚያ የሚሆኑ
ፔሮጀክትታት የዲለ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ፔሮጀክቶችን ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ
ስራሔ የውዕሌ ያውሊሌ
11.ንንኡሳት ብሄረሰባት፣ ንዯቂ ኣንስትዮ፣ 11.ሇአናሳ ብሄረሰቦች፣ ሇሴቶች፣ ሇህፃናትና
ንህፃናትን ዒበይትን ዜውሃቡ ናይ ትምህርቲ ሇጎሌማሶች የሚሰጥ የትምህርት ስሌጠና እና
ስሌጠናን ግሌጋልትን ፔሮግራማትን ፌለይ አገሌግልት ፔሮግራሞችን ሌዩ ዴጋፌ
ሒገዜ ይህብ፣ ይሰጣሌ
12.ንስራሔ ትምህርቲ ከመሒይሹ ዜኽእለ 12.የትምህርትን ስራ ሉያሻሽለ የሚችለ
መፅናዕቲታትን ገምጋማትን የካይዴ፣ ብሃገር ጥናቶችንና ግምገማዎችን ያካሂዲሌ፣ በአገር
ሇኸ ንዜካየዴ መፅንዕታት ዒብይ ሒገዜ ዯረጃ ሇሚካሄዴ ጥናቶች ከፌተኛ እርዲታ
ይገብር፣ ያዯርጋሌ
13.ናይ ትምህርቲ ፔሮግራማት ብሬዱዮን 13.የትምህርት ፔሮግራሞች በሬዱዮ፣
ቴላቪዟንን መራኸቢ ሜሊታት ክዴገፌ በቴላቪዟን እና በመገናኛ ዗ዳዎች
ይገብር፣ እንዱታገዘ ያዯርጋሌ
14.ናይ‟ቲ ክሌሌ ቀዲማይን ካሌኣይን ብርኪ 14.የክሌለ የአንዯኛና የሁሇተኛ ዯረጃ
175
www.chilot.me
ኣብያተ ትምህርቲን ብክሌሌ ምምሔዲር ትምህርት ቤቶች እና በክሌለ መስተዲዯር

ዜጣየሹ መሇስተኛ ኮላጃትን የዯራጁ የሚቋቋሙ መሇስተኛ ኮላጆችን ያዯራጃሌ፣
የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ
15.ኣብ ኣብያተ ትምህርትታት ንተምሃሮ 15.በትምህርት ቤቶች ሇተማሪዎች የሚሰጡ
ዜውሃቡ ዜተፇሊሇዩ ግሌጋልት የተሒባብር፣ የተሇያዩ አገሌግልቶች ያስተባብራሌ
19 ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና፣ 19 የጤና ጥበቃ ቢሮ፣
ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና እዝም ዜስዕቡ ተግባራትን የጤና ጥበቃ ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ስሌጣንን ይህሌዉዎ፣ ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ናይ ሃገር ጥዕና ፕሉሲ መሰረት ብምግባር 1. የአገሪቱን የጤና ፕሉሲ መሰረት በማዴረግ
ናይ‟ቲ ክሌሌ ህዜቢ ጥዕና ፕሉሲ የክሌለ ህዜብ የጤና ፕሉሲ ሲፇቀዴ በስራ
እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ ያውሊሌ፣
2. ንሒሇዋ ጥዕና ህዜቢ ብዜምሌከት ዜወፁ 2. የህዜብ ጤና ጥበቃ በተመሇከተ የሚወጡ
ሔግታት ዯንቢታትን መምርሑታትን ኣብ ሔጎች፣ ዯንቦችና መመሪያዎች በተግባር
ተግባር ምውዒልም ይከታተሌ ይቆፃፀር፣ መዋሊቸውን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
3. በቲ ክሌሌ መንግስቲ ዜጣየሹ ናይ ጥዕና 3. በክሌለ መንግስት የሚቋቋሙ የጤና
ትካሊት የተሒባብር፣ የመሒዴር፣ ናይ ተቋሞች ያስተባብራሌ ፣ ያስተዲዴራሌ፣
ምርምር ትካሊት የዯራጅው የመሒዴር፣ የምርምር ተቋሞችን ያዯራጃሌ፣
ያስተዲዴራሌ፣
4. ብሃገር ውሽጢ ትካሊትን ሰብ ርእሰማሌን 4. በአገር ውስጥ ተቋሞችን ኢንቨስተሮች
ንዜጣየሹ ጥዕና ትካሊት ፇቓዴ ይህብ፣ ሇሚቋቋሙ የጤና ተቋሞች ፇቃዴ ይሰጣሌ፣
ብሃገር ብረኪ ዜወፁ ዯረጃ ሒሌዮም በአገር ዯረጃ የሚወጡ ዯረጃዎችን ጠብቀው
ምስርሕም ይቆፃፀር፣ መስራታቸውን ይቆጣጠራሌ፣
5. ኣብ ህዜቢ ጥዕና ግሌጋልት ዜተዋፇሩ ሰብ 5. በህዜብ የጤና አገሌግልት ስራ የተሰማሩ
ሙያ እቲ ብመንፅር ዯረጅኦም ግሌጋልት ባሇሞያዎች በየዯረጃቸው አገሌግልት
ምሃቦም ይቆፃፀር፣ መስጠታቸውን ይቆጣጠራሌ
6. ፇዋስነቶም ዜተረጋገፀ ባህሊዊ መዴሒኒታት 6. ፇዋሽነታቸው የተረጋገጠ ባህሊዊ
ናይ ሔክምና ሜሊታትን ኣብ ግሌጋልት መዴሃኒቶችና የሔክምና ዗ዳዎች
ንክውዕለ የፅንዕ ኣብ ስራሔ አገሌግልት ሊይ እንዱውለ ያጠናሌ፣ ስራ
ዜውዕለለመንገዴታት ይሔንፅፅ፣ ሊይ የሚዉሌበትን መንገዴ ይነዴፊሌ፣
7. ተሊበዴቲ ሔማማት ንምክሌኻሌ፣ 7. ተሊሊፉ በሽታዎችን ሇመከሊከሌና ማጥፊት
ንምጥፊእን ዗ኽእለ ስሌቲታት የፅንዕ፣ ኣብ የሚያስችለ ስሌቶችን ያጠናሌ፣ በተግባር
ተግባር ክውዕለ ይገብር፣ ሊይ እንዱውለ ያዯርጋሌ፣
8. ናይ‟ቲ ህዜቢ ጥዕና ንምሔሊው ብዜወፀ ናይ 8. የሔዜቡን ጤና ሇመጠበቅ በሚወጡ የአከባቢ
ከባቢ ጥዕና ግሌጋልት ሔግታትን የጤና አገሌግልት ሔጎችና መመሪያዎች
መምርሑታትን መሰረት ብምግባር ቁፅፅር መሰረት በማዴረግ ቁጥጥር ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣
20 ቢሮ ባህሉን ቱሪዜምን ማስታወቂያን 20 የባህሌ የቱሪዜምና የማሰታወቂያ ቢሮ
ቢሮ ባህሉን ቱሪዜምን ማስታወቂያን እዝም የባህሌ፣ የቱሪዜምና የማስታወቂያ ቢሮ
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ባህሌን ቱሪዜምን ማስታወቂያን ብዜምሌከት 1. ባህሌ ቱሪዜምንና ማስታወቂያ በሚመሇከት
ስትራተጂን ፕሉሲታትን የዲለ፣ ስትራተጂና ፕሉሲዎች ያ዗ጋጃሌ፣
እንትፌቀዴ ኣብ ተግባር የውዕሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
2. ታሪካዊ ሃይማኖታዊን ባህሊዊን ሒዴጊታት 2. ታሪካዊ፣ ሃይማኖታዊና ባህሊዊ ቅርሶችን
ይምዜግብ፣ የፅንዕ፣ ይሔለ፣ ይከናኸን፣ ይመ዗ግባሌ፣ ያጠናሌ፣ ይጠብቃሌ፣
ይንከባከባሌ፣
176
www.chilot.me
3. ኪነ ጥበብ የስፊሔፌሔ በዙ መዲይ ዜዴሇ 3. ኪነ ጥበብ ያስፊፊሌ፣ በዙህ መሌክ

ሞያ የሰሌጥን፣ የዯራጁ፣ የሚያስፇሌግ ሞያ ያሰሇጥናሌ፣ ያዯራጃሌ
4. ኣብ ክሌሌ ዜርከቡ ኣብያተ መፃሔፌትን 4. በክሌለ የሚገኙ ቤተ መፃህፌት፣
ኣብያተ መዚግብትን ሙዜየማትን ቤተመዚግብትና ሙዜየሞች እንዱስፊፈ
ንክስፊሔፌሐ ይገብር፣ የመሒዴር ያዯርጋሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያዯራጃሌ፣
የዯራጅው ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
5. ኣብ ክሌሌ ዜርከቡ ናይ ታሪክ፣ ሃይማኖት፣ 5. በክሌለ የሚገኙ የታሪክ፣ የሃይማኖት፣
ባህሉን ናይ ተፇጥሮ መስሔባትን የፊሌጥ፣ የባህሌና የተፇጥሮ መስህቦችን
ቱሪዜም ዜስፊሔፇሏለን ዜዒብየለን መንገዱ ያስተዋውቃሌ፣ ቱሪዜም የሚስፊፊበትንና
ይቅይስ፣ የሚያዴግበትን መንገዴ ይቀይሳሌ
6. ኣብ ክሌሌ ናይ ቱሪስት ግሌጋልት ወሃብቲ 6. በክሌለ የቱሪስት አገሌግልት ሰጪ ተቋሞች
ትካሊት ፌቓዴ ይህብ፣ ይቆፃፀር፣ ፌቃዴ ይሰጣሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
7. ኣብ ናይ ቱሪስት ግሌጋልት ውሃብቲ ትካሊት 7. በቱሪስት አገሌግልት ሰጪ ተቋሞች ስራ
ዜዋፇሩ ኢንቨስተራት የተባብዕ ይቆፃፀር፣ የሚሰማሩ ኢንቨስተሮች ያበረታታሌ፣
የተሒባብር፣ ይቆጣጠራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
8. ናይ‟ቲ ህዜቢ ፕሇቲካዊ ኢኮኖሚያዊ 8. የክሌለ ህዜብ ፕሇቲካዊ ኢኮኖሚያዊና
ማሔበራዊን ጉዲያት ምዕባሇታት ከምኡ‟ውን ማሔበራዊ ጉዲዮች እንዱሁም በአገሪቱ
ኣብ‟ቲ ሃገር ዜግበሩ ዒበይቲ ምንቅስቃሳት የሚዯረጉ አበይት እንቅስቃሴዎች በዛና
ብዛና ማዕኸናት የጋውሔ ማሰራጫዎች ያሰራጫሌ፣
9. ቱሪዜም፣ ባህሉን ማስታወቂያን ብዜምሌከት 9. ቱሪዜም ፣ ባህሌና ማስታወቂያ በሚመሇከት
ስታትስቲካዊ መረዲእታታት ይእክብ፣ ስታትስቲካዊ መረጃዎችን ይሰበስባሌ፣
ይትንትን፣ የዯራጁ፣ ይብትን፣ ይተነትናሌ፣ ያዯራጃሌ፣ ይበትናሌ፣
10.ናይ ክሌሌ መንግስቲ ኣዋጃት ዯንብታትን 10.የክሌለ መንግስት አዋጆች፣ ዯንቦችና
ዴንጋጌታትን ይሔትም፣ የሰራጩ፣ ዴንጋጌዎች ያሳትማሌ፣ ያሰራጫሌ፣
11.ናይ ክሌለ ናይ ሬዱዮ ቴላቪዟንን ፔሬስን 11. የክሌለ የሬዴዮ፣ የቴላቪዟንና የፔሬስ
ግሌጋልት ዜስፊሔፊሒለ ኩነታት የመቻቹ፣ አገሌግልቶች የሚስፊፈበትን ሁኔታ
ያመቻቻሌ፣
12.ብክሌሌ መንግስቲ ዜጣየሹ ናይ ዛና 12.በክሌለ መንግስት የሚቋቋሙ የዛና
ማዕኸናት የዯራጁ ይመርሔ፣ ማሰራጫዎች ያዯራጃሌ፣ ይመራሌ፣
13.ካብ ክሌሌ ናብ ማእኸሌ ካብ ማእኸሌ ናብ 13.ከክሌሌ ወዯ ማዕከሌ፣ ከማዕከሌ ወዯ ክሌሌ
ክሌሌ ኣብ ዜግበሩ ናይ ኢንፍርሜሽን ዛናን የሚዯረጉ የኢንፍርሜሽንና የዛና እና
ናይ ፔሮግራም ሌውውጥ ኣዴሊዪ ዜኾነ ፔሮግራም ሌውውጥ አስፇሊጊ የሆነ ትብብር
ትሔብብር ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
14.ስርጭቶም ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ንዜኾኑ 14.ስርጭታቸው በክሌለ ውስጥ የሆኑ ጋዛጦችና
ጋዛጣታት መፅሄታትን ንዜሔተሙ ሰባት መፅሄቶች ሇሚያሳትሙ ሰዎች ወይም
ወይከዒ ዴርጅታት ፌቓዴ ይህብ፣ ዴርጅቶች ፌቃዴ ይሰጣሌ፣
15.ኣብ ክሌሌ ውሽጢ ኣብ ዜኮነ ሰብ፣ ማሔበር 15.በክሌለ ውስጥ በማንኛውም ሰው፣ ማሔበር
ወይ ከዒ ናይ ሃይማኖት ዴርጅት ወይከዒ ወይም ሃይማኖት ዴርጀት ወይም ዴርጅት
ትካሌ ኢዴ ዜርከቡ ቅርሲታት ብዜግባእ እጅ የሚገኙ ቅርሶችን በሚገባ እንዱያዘ
ንክትሒዘ ፃዕሪ ይገብር፣ ጥረት ያዯርጋሌ፣
16.ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፉሌሚን ቲያትርን 16.በክሌለ ፉሌም ቤቶችና ቲያትር ቤቶች
ንክስፊሔፌሐ ይገብር ን዗ስፊሔፌሐ ሰባት እነዱስፊፈ ያዯርጋሌ፣ ሇሚያስፊፈት ሰዎች
ወይከዒ ማሔበራት ኣዴሊይ ዴጋፌ ይህብ፣ ወይም ማህበሮች አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
17.ናይ‟ቲ ክሌሌ ህዜቢ ታሪክን ባህሉን 17.የክሌለ የህዜብ ታሪክና ባህሌ ተመዜግቦ
ተመዜጊቡ ንክተሒዜ ቋንቋኦም ንከፅንዐን እንዱያዜ፣ ቋንቋቸውን እንዱያጠኑ እና ስነ
177
www.chilot.me
ስነ ፅሐፍም‟ውን ንክምዕብሌን ፅሐፊቸውንም እንዱያዴግና እንዱስፊፊ

ንክስፊሔፊሔን ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
21 ቢሮ ፌትሑ 21 የፌትሔ ቢሮ
ቢሮ ፌትሑ እዝም ዜስዕቡ ስሌጣንን የፌትሔ ቢሮ የሚከተለትን ስሌጣንና
ተግባራትን ይህሌዉዎ፦ ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ኣብ‟ቲ ክሌሌ ውሽጢ ብኩልም 1. በክሌለ ውስጥ በሁለም መንግስታዊና
መንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን ትካሊት መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጀቶች እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ማሔበራትን ውሌቀ ሰባትን ማሔበሮችና ግሇሰቦች ሔጎች መከበራቸውን
ሔጊታት ምኽባሮም የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
2. ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ስሌጣን ኣብ 2. የክሌለ ፌርዴ ቤቶች ስሌጣን በሆኑ
ዜኾኑ ናይ ገበን ዋኒናት ይከራኸር፣ የወንጀሌ ጉዲዮች ይከራከራሌ፣
3. ናይ ክሌሌ መንግስቲ መሰሌን ጥቅምን 3. የክሌለን መንግስት መብትና ጥቅም
ንምኽባር ኣብ ዜኾነ ይኹን ዲይነት ሰማዑ ሇማስከበር በማንኛውም የዲኝነት አካሌ
ኣካሌ ኣብ ሌዕሉ ዜኮነ ሰብ ወይ ኣካሌ ክሲ በማንኛውም ሰው ወይም አካሌ ሊይ ክስ
ይምስርት፣ ክሲ ንክምስረት ይገብር ወይ ይመሰርታሌ፣ ክስ እንዱመሰረት ያዯርጋሌ፣
ጣሌቃ ብምእታው ይከራኸር ከምነገሩ ወይም ጣሇቃ በመግባት ይከራከራሌ፣
ኩነታት ተኸሊኻሉ ኮይኑ ይቐርብ፣ እንዯነገሩ ሁኔታ ተከሊካይ ሆኖ ይቀርባሌ፣
4. ናይ ገበን ምርመራ ክፌሉታት ስራሔቶም 4. የወንጀሌ ምርመራ ክፌልች ስራቸውን በሔግ
ብመሰረት ሔጊ ምፌፃሞም የረጋግፅ፣ መሰረት መፇፀማቸውን ያረጋግጣሌ፣
5. ናይ እሱራት ምምሔዲርን ዜተኣሰርለ 5. የእስረኞች አስተዲዯርና የታሰሩበት ሁኔታ
ኩነታት ሔጋዊነትን ይከታተሌ፣ ሔጋዊ ሔጋዊነት ይከታተሊሌ፣ ሔጋዊ መብታቸው
መሰልም ዜተሒሇወ ምዃኑ የረጋግፅ፣ የተጠበቀ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ብ዗ይ ቤት ፌርዱ ትእዚዜ ካሇ ፌርዴ ቤት ትእዚዜ የተያዘ ሰዎች ወዯ
ዜተትሒዘ ሰባት ናብ ቤት ፌርዱ ንኽቀርቡ ፌርዴ ቤት እንዱቀርቡ ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣
6. ኣብ ቤት ህንፀት ናይ ሔጊ ተሃነፅቲ 6. በማረሚያ ቤት የሚገኙ የሔግ ታራሚዎች
ምምሔዲርን ናይ ፌርዱ ኣፇፃፅማን አስተዲዯር እና የፌርዴ አፇፃፀም በሔግ
ብመሰረት ሔጊ ክፌፀም ይገብር፣ ኣካሊዊን መሰረት እንዱፇፀም ያዯርጋሌ፣ ኣካሊዊና ስነ
ስነ ኣእምሮኣዊን ህንፀት ረኺቦም ናብ አእምሮኣዊ ህንፀት አግኝተው ወዯ
ሔ/ሰብ ዜምሇስለ ኩነታት የመቻችው፣ ሔብረተሰቡ የሚመሇሱበትን ሁኔታ
ያመቻቻሌ፣
7. ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ብገበን ከቢዴ 7. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በወንጀሌ ከፌተኛ ጉዲት
ጉዴኣት በፂሐዎም ንምክርኻር ዒቅሚ ዯርሶባቸው ሇመከራከር አቅም የላሊቸው
዗ይብልም ውሌቀ ሰባት መሰልምን ጥቅምን ግሇሰቦች መብታቸውንና ጥቅማቸውን
ንምኽባር ኣብ ፌትሃብሄር ጉዲይ ጣሌቃ ሇማስከበር በፌታብሄር ጉዲይ ጣሇቃ
ብምእታው ይከራኸር በመግባት ይከራከራሌ፣
8. ብሔጊ መዲይ ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ 8. በሔግ ጉዲይ የክሌለን መንግስት ይወክሊሌ፣
ይውክሌ፣ ናይ ሔጊ መማኸሪ ኮይኑ የሔግ አማካሪ ሆኖ ይሰራሌ፣
ይሰርሔ፣
9. በቲ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ሔቶ እንትቐርበለ 9. በክሌለ መንግስት ጥያቄ ሲቀርብሇት ረቂቅ
ረቂቅ ሔጊ የዲለ፣ ሔግ ያ዗ጋጃሌ፣
10.ኣብ‟ቲ ክሌሌ ዗ሇዉ ኣብያተ ፌርዱ ዲያኑ፣ 10.በክሌለ ውስጥ ያለ የፌርዴ ቤት ዲኞች፣
ዒቀብቲ ሔጊ፣ ፕሉስን ካሌኦት ናይ ሔጊ ዒቃቤ ሔጎች፣ ፕሉሶችና ላልች የሔግ
ሰብ ሞያን ናይ ስሌጠና ፔሮግራማት የዲለ፣ ባሇሞያዎች የስሌጠና ፔሮግራሞች
ይመርሔ፣ ያ዗ጋጃሌ፣ ይመራሌ፣
178
www.chilot.me
11.ናይ‟ቲ ክሌሌ ሔ/ሰብ ፌሌጠት ሔጊ 11.የክሌለ ሔብረተሰብ የሔግ እውቀት

ንምምዕባሌ ብዜተፇሊሇዩ መንገዱታት ናይ ሇማዲበር በተሇያዩ መንገድች የሔግ
ሔጊ ትምህርቲ ይህብ ትምህርት ይሰጣሌ፣
12.ብማእኸሊይ መንግስቲ ዜወፁ ሔግታት በቲ 12.በማእከሊዊ መንግስት የወጡ ሔጎች በክሌለ
ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ስራሔ ቋንቋ ብሄራዊ መንግስት የስራ ቋንቋ እንዱተረጎሙ
ክትርጎሙ ይገብር፣ ንገበን ምክሌኻሌ ያዯርጋሌ፣ ሇወንጀሌ መከሊከሌ የሚያግዘ
ዜሔግዘ መፅናዕቲታት የካይዴ፣ ጥናቶች ያካሂዲሌ፣
13.ክሳብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ 13.እስከ የትግራይ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
ምክርኻር ንዜኽእለ ጠበቓታት ብሔጊ መከራከር ሇሚቸለ ጠበቃዎች በሔግ
መሰረት ፌቓዴ ይህብ፣ ይቆፃፀር፣ መሰረት ፌቃዴ ይሰጣሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
14.ናይ ውዕሉ መረዲእታን ምዜገባ ስራሔቲ 14.የውሌ ማስረጃ ምዜገባ ስራዎች ይሰራሌ፣
ይሰርሔ ዕሊምአን ንትርፉ ዗ይኮና ኣብ‟ቲ አሊማቸው ሇትርፌ ያሌሆነ በክሌለ ውስጥ
ክሌሌ ውሽጢ ዜንቀሳቀሳ ማሔበራት ፌቓዴ የሚንቀሳቀሱ ማሔበራት ፌቃዴ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
15.ገበን ንከይፌፀም ይከሊኸሌ፣ ይከታተሌ፣ 15.ወንጀልች እንዲይፇፀሙ ይከሊከሊሌ፣
ይቆፃፀር ተፇፂሞም እንትርከቡ ተፃረዮም ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፤ ተፇፅመው
ንዜምሌከቶ ኣካሌ ንክቀርቡ ይገብር፣ ሲገኙ ተጣርተው ሇሚመሇከታቸው አካልች
እንዱቀርቡ ያዯርጋሌ፣
16.ውሳነታትን ትእዚዜን ቤት ፌርዱ ተቐቢለ 16. የፌርዴ ቤት ውሳኔዎች እና ትእዚዝች
ኣብ ተግባር የውዕሌ፣ ተቀበል በተግባር ያውሊሌ፣
17.ናይ መንገዱ መጓዒዜያታት ሔጊታት 17.የመንገዴ ትራንስፕርት ሔጎች
ምትግባሮም ይቆፃፀር፣ ክኽበሩ ይገብር፣ መተግበራቸውን ይቆጣጠራሌ፣ እንዱከበሩ
ተጣሑሶም እንትርከቡ ኣፃርዩ ናብ ያዯርጋሌ፣ ተጥሰው ሲገኙ አጣርቶ
ዜምሌከቶ የቅርብ፣ ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ፣
18.዗ይሔጋዊ ሰሌፉታትን ናይ ፕሇቲካ 18.ሔጋዊ ያሌሆኑ ሰሌፍችንና የፕሇቲካ
ኣኼባታትን ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ሔጋዊ ስብሰባዎችን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፤
ሰሌፉታትን ናይ ፕሇቲካ ኣኼባታትን ሔጋዊ ሰሌፍችንና የፕሇቲካ ስብሰባዎች
ስርዒት የኽብር ዴሔንነቶም ክሔለ ይገብር፣ ስርዒት ያስከብራሌ፣ ዯሔንነታቸው
እንዱጠበቅ ያዯርጋሌ፣
19.ብሰንኪ ተፇጥሮን ሰብን ዜበፅሐ ሃንዯበታዊ 19.በተፇጥሮና በሰው ሰራሽ ምክንያት
ሒዯጋታት እንተጋጥም ምስ ህዜቢን የሚዯርሱ ዴንገተኛ አዯጋዎች ሲያጋጥሙ
ዜምሌከቶም ኣካሊትን ብምትሔብባር ከህዜብና ከሚመሇከታቸው አካሊት
ኣዴሊይ ስጉምቲ ይወስዴ፣ በመተባበር አስፇሊጊ እርምጃ ይወስዲሌ፣
20.ህዜቢ ሰሊም ክረክብን ናይ ባዕለ ዴሔንነት 20.ህዜቡ ሰሊም እንዱያገኝና የራሱን ዯህንነት
ክሔለን ገበን ኣብ ምክሌኻሌ ይኹን ናይ እንዱጠበቅ ወንጀሌ በመከሊከሌ ይሁን
ገበን ተጠርጠርቲ ኣብ ምቅሊዕ ብናይ ህዜቢ የወንጀሌ ተጠርጣሪዎች በማጋሇጥ በህዜብ
ተሳትፍ ክረጋገፅ የሇዒዕሌ፣ ኣተሒባቢሩ ተሳትፍ እንዱረጋገጥ ያነሳሳሌ፣ አስተባብሮ
የፇፅም፣ ይፇፅማሌ
21.ኣብ ውሽጢ ክሌሌ ንዜርከቡ ናይ ውሌቂ 21.በክሌለ ውስጥ የሚገኙ የግሌ ታጣቂዎች
ዕጡቓት ዕጥቂ ዒይነቶም ፇሌዩ ይምዜግብ፣ የትጥቅ ዒይነታቸውን ሇይቶ ይመ዗ግባሌ ፣
ብሔጊ መሰረት ናይ ዕጥቂ ፇቓዴ ይህብ ፣ በህግ መሰረት የትጥቅ ፇቃዴ ይሰጣሌ፣
዗ይሔጋዊ ዕጡቓት ይቆፃፀር፣ ሔጋዊ ያሌሆኑ ትጥቆችን ይቆጣጠራሌ፣
22.ምስ ፌትሑ ሚነስቴርን ካሌኦትን ኣዴሊይ 22.ከፌትሔ ሚኒስቴርና ከላልች ጋር አስፇሊጊ
ኣብ ዜኾነ ናይ ሒባር ጉዲያት ይተሒባበር፣ በሆኑ የጋራ ጉዲዮች ይተባበራሌ፣
23.ስራሔቲ ንምፌፃምን ሰራሔተኛታት 23.ስራዎቹን ሇመፇፀምና ሰራተኞችን
179
www.chilot.me
ንምምሔዲር ዗ዴሉ ውሽጢ ዯንቢ የውፅእ፣ ሇማስተዲዯር ውስጥ ዯንብ ያወጣሌ፣

የተግብር፣ ይተገብራሌ፣
24. ናይ መርዒ ናይ ሌዯትን ናይ ሞትን 24.የሰርግ፣ የሌዯት፣ የሞት ምዜገባና የማንነት
ምዜገባ ናይ መንነት መሇሇይ ኣወሃህባ መታወቂያ አሰጣጥ ወዯፉት በሚወጣ
ንቅዴሚት ብዜወፅእ መምርሑ መሰረት መመሪያ መሰረት ያካሂዲሌ በተግባር
የካይዴ፣ ኣብ ተግባር ምውዒልም ይከታተሌ መዋሊቸውን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፡፡
ይቆፃፀር፡፡
22 ብዚዕባ ዜተስዒሩ ሔጊታት 22 የተሻሩ ሔጎች፦
ብዚዕባ ምቋም ቢሮታት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መስተዲዯር
ምምሔዲር ትግራይ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 5/1985 ቢሮዎች ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 5/1985
በዙ ኣዋጅ እዙ ተሳዑሩ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
23 እዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜፀንዏለ እዋን፣ 23 ይህ አዋጅ የሚጸናበት ጊዛ፦
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ይኖናሌ፡፡

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዴር
180
www.chilot.me

ኣዋጅ ቁፅሪ 10/1988 አዋጅ ቁጥር 10/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቑፅሪ 10/1988 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 10/1988 ዒ/ም
ወረዲታት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቋም ዜወፀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ወረዲዎች ሇማቋቋም
ኣዋጅ የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌና ቅዴም ክብሌ ዜነበረ ኣወዲዴባ ቀዯም ሲሌ በክሌሊችን የነበረው የወረዲዎች
ወረዲታት ዜተበጣጠሰ ንሌምዒትን ዕብየትን አወቃቀር የተበጣጠሰና ሇሌማትና ሇዕዴገት
ብ዗ይምችው መንገዱ ዜተሒንፀፀ ስሇዜነበረ፣ በማይመች መንገዴ የተካሄዯ ስሇነበር ፣ ከዙህ
ካብ‟ዙ ብምብጋስ ወረዲታት ነቲ ተሒንፂፁ ዗ል ሁኔታ በመነሳት ገጠርና ኣርሶአዯሩን ማእከሌ
ገጠርን ገባርን ማእኸሌ ዜገበረ ኣንፇት ምዕባሇ ያዯረገውን የሌማት አቅጣጫ ሇመተግበር ዒቅም
ንምትግባር ዗ኽእሌ ዒቅሚ ብዜፇጥር መንገዱ በሚያስገኝ መንገዴ ወረዲዎች እንዱዋቀሩ
ምጥያሽ ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇዜተረኸበ፣ ቤት አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ፣ የትግራይ ክሌሌ ምክር
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ኣብ ዗ካየድ ቀዲማይ ስሩዕ ቤት ባካሄዯው አንዯኛ መዯበኛ ጉባኤ ቀዯም
ጉባኤ ቅዴም ክብሌ ዜነበረ በዜሑ ወረዲታት ሲሌ የነበረውን የወረዲዎች ብዚት እንዯገና
ከምብሒደሽ ተወዱቡ ናብ ሰሊሳን ሒሙሽተን ተዋቅረው ቁጥራቸው ወዯ ሰሊሳ አምስት
ትሔት ክብሌ ዜወሰነ ብምዃኑ፣ እንዱወርዴ የወሰነ በመሆኑ፣
ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ በትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ
49/3/1 መሰረት እዙ ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ 49/3/1 መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ፦
ዒንቀፅ 1 ዒንቀጽ 1
እዙ ኣዋጅ “ወረዲታት ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 10/1988” ወረዲዎችን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ 10/1988” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ብዚዕባ ምቛም ወረዲታት፦ ወረዲዎች ስሇማቋቋም፣
1. ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ሔገ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ፣ የትግራይ ክሌሌ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 45/1 ሔገ መንግስት ዒንቀጽ 45/1/ መሰረት
ብዝባ ፣ ብወረዲን ብጣብያን(ቀበላ) በዝን፣ በወረዲ፣ በጣብያ(ቀበላ) የተዋቀረ
ዜተወዯበ እዩ፦ ነው፤
2. በዙ መሰረት ኣብ‟ዙ ክሌሌ ውሽጢ ዜህሌዋ 2. በዙህ መሰረት በክሌለ የወረዲዎች ብዚት
ወረዲታት በዜሑ ሰሊሳን ሒሙሽተን ኾይኑ ሰሊሳ አምስት ሆኖ በዙህ አዋጅ
በዙ ሔጊ ቆይመን ኣሇዋ፣ ተቋቁመዋሌ፣
3. ናይ ሔዴሔዴ ወረዲ ስያመ ብሔዴሔዴ ቤት 3. የያንዲንደ ወረዲ ስያሜ በወረዲው ምክር
ምኽሪ ወረዲታት ዜውሰን ይኸውን ቤት የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
181
www.chilot.me
ሔጋዊ ሰብነት፦ ሔጋዊ ሰውነት፥
1. ሊዕሇዋይ ስሌጣን ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ 1. የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ምክር ቤት የበሊይ
ትግራይ ከም዗ል ኾይኑ ሔዴሔዴ ወረዲ ናይ ስሌጣን እንዲሇ ሆኖ፥ እያንዲንደ ወረዲ
ባዕለ ስሌጣንን ሔጋዊ ሰብነት ኣሇዎ፣ የራሱ ስሌጣንና ሔጋዊ ሰውነት አሇው፣
2. ስሌጣን ሔዴሔዴ ወረዲ ኣብ ሔገ መንግስቲ 2. የያንዲንደ ወረዲ ሥሌጣን ፣ በትግራይ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 77 ብሓራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀጽ 77
ዜተመሌከተ ይኸውን የተመሇከተው ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 ዒነቀጽ 4
መሒውር ምምሔዲር ወረዲ የወረዲ መስተዲዴር መዋቅር፥
ምምሔዲር ወረዲ እዝም ስዑቦም ዜተ዗ር዗ሩ የወረዲ መስተዲዴር ቀጥሇው የተ዗ረ዗ሩትን
መሒውራት ይህሌዉዎ፣ መዋቅሮች ይኖሩታሌ፦
1. ቤት ምኽሪ ወረዲ፣ 1. የወረዲ ምክር ቤት፣
2. ወረዲ ስራሔ መፇፃሚ ኮሚቴ፣ 2. የወረዲ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ፣
3. ናይ ዲይነት ኣካሊት፣ 3. የዲኝነት አካሌ፣
4. ወረዲ ፌትሑ ቤት ፀሔፇት፣ 4. የወረዲ ፌትሔ ጽሔፇት ቤት፣
5. ናይ ወረዲ ኢኮኖሚያዊ ማሔበራዊ 5. የወረዲ የኢኮኖሚና የሌማት ጽሔፇት
ሌምዒትን ኣብያተ ፅሔፇትን ፣ ቤቶች፣
ምቛም ወረዲታት ወረዲዎች ስሇ ማቋቋም፥
ኣብ ዒንቀፅ 2/3 ዜተዯንገገ ከም዗ል ኾይኑ በዒንቀጽ 2/3/ የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ ከዙህ
ምስዙ ኣዋጅ ተታሒሑዘ ኣብ ዗ል ሰዯቓ አዋጅ ጋር ተያይዝ በቀረበው ሰንጠረዟ ያለትን
ተ዗ርዙረን ዗ሇዋ ኸባቢታት ኣብ ትሔቲ አከባቢዎች በያንዲንደ ወረዲ ስር ተዋቅረው
ሔዴሔዴ ወረዲ ተወዱበን ቆይመን ኣሇዋ፡፡ ተቋቁመዋሌ፡፡
ብዚዕባ ማእኸሌ ወረዲታት፣ ስሇ ወረዲዎች ማእከሌ፥
1. ናይ዗ን ወረዲታት ማእኸሌ ሔዴሔዴ 1. የያንዲንደ ወረዲ ማእከሌ፣ የወረዲው ምክር
ኣብያተ ምኽሪ ወረዲ ብዜወሰኑዎ መሰረት ቤት በሚወስነው መሰረት የሚወሰን
ዜውሰን ይኸውን ፣ ይሆናሌ፥
2. ቅዴም ክብሌ ብዜነበረ ናይ ወረዲታት 2. ቀዯም ሲሌ በነበረው የወረዲዎች አወቃቀር
ኣወዲዴባ መሰረት ቆይሞም ይሰርሐ ዜነበሩ መሰረት ተቋቅመው ይሰሩ የነበሩት ፌርዴ
ኣብያተ ፌርዱ፣ ዒቃቢ ሔጊ፣ ፕሉስ፣ ክፌሉ ቤቶች፣ ዒቃቤ ሔግ፣ ፕሉስ የጤናና
ጥዕናን ክፌሉ ትምህርቲ፣ ናይ ሔርሻ የትምህርት ክፇልች የእርሻ ኤክስተንሽን
ኤክስተንሽን ቅዴም ክብሌ ይህብዎ ዜነበሩ ቀዯም ሲሌ ይሰጡት የነበረውን አገሌግልት
ግሌጋልት በዙ ሒደሽ ኣወዲዴባ በአዱሱ አወቃቀር አይቋረጥም፣
ኣይቋረፅን፣
3. ብመዲይ ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱን ዒቃቢ 3. የፌርዴ ቤቶችንና የዒቃቤ ሔግ ስሌጣን
ሔጊ ናብ ዜተፇሊሇየ ወረዯታት ኣብ በተመሇከተ በተሇያዩ ወረዲዎች የተከፊፇለ
ዜተመቓቐሊ ኸባቢታት ሊዕሇዋይ ቤት አከባቢዎች በተመሇከተ የትግራይ ብሓራዊ
ፌርዱን ቢሮ ፌትሑን ብሄራዊ ክሌሌ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤትና የፌትሔ ቢሮ
ትግራይ ብ዗ውፅእዎ መምርሑ መሰረት በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ይፇፅማሌ፡፡
ይፌፀም፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ፦ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ፥
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ነጋሪት
182
www.chilot.me

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ ርዕሰ መስተዲዴር
183
www.chilot.me
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ 10
ተ.ቁ ጊዙያዊ መፀውዑ ሒደሽ ወረዲ ኣብ ሔዴሔዴ ሒደሽ ወረዲ ዜተመዯቡ ነባር ወረዲታትን ጣብያታትን
1 መዯባይ ዚና 1. ሊዕሊይ ቆራሮ(ሰሇኽሇኻ)
2. ዚና
3. 3 ጣብያታት ናይ መዲባይ ንሳቶም‟ውን 3.1 ኩሇፇርሒ 3.2 ነፊሲት 3.3 ማይቡር
2 ታሔታይ ቆራሮ 1. ታሔታይ ቆራሮ
2. ከተማ እንዲስሊሴ
3. ናይ መዯባይ ክሌተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ሰመማ 3.2 ሰቐሇ
4. ናይ ኣስገዯ ሒዯ ጣብያ 4.1 ዒዱ ገባሮ
3 ኣስገዯ ፅምብሊ 1. ኣስገዯ
2. ፅምብሊ
4 ሊዕሊይ ኣዴያቦ 1. ዒዱ ዲዕሮ
2. ዒዱነብሪ ኢዴ
3. ናይ ኣስገዯ ሰሇስተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ዗ሊዜሇ 3.2 ፅሒዮ 3.3 ስምረት
4. ናይ መዯባይ ኣርባዕተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 4.1 ጠረር 4.2 ዒዱ ሚሉየን 4.3 ዕጉብ 4.4 ውህዯት
5 ታሔታይ ኣዴያቦ 1. ሸራሮ
2. ባዴመ
3. ዒዱ ሃገራይ
4. ዒዱ ኣውዒሊ
6 ፀሇምቲ 1. ማይፀብሪ
2. ዱማ
7 ቃፌታ ሐመራ 1. ቃፌታ
2. ሐመራ
8 ወሌቃይት 1. ዒዱረመፅ
2. ኣውራ
3. መ዗ጋ
9 ፀገዳ 1. ፀገዳ
2. ናይ ዒዱረመፅ ሒዯ ጣብያ ንሱ‟ውን 2.1 ወሇሌ
10 እንትጮ 1. እንትጮ
2. እገሊ
3. ዒዱኣሔፇሮም
4. ሒሒይሇ
5. ካብ እምባስነይቲ 5ተ ጣብያታት ንሳቶም ውን 5.1 ኩድ 5.2 ፀሒን 5.3 ምሽግ 5.4 ምቅማጥኩም 5.5 ማይፃዕዲ
11 ወርዑ ሇኸ 1. ማይቅነጣሌ
2. እንዲባ ፃሔማ
3. እምባሰነይቲ
4. ካብ ሒሒይሇ ሰሇስተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 4.1 ቆሊገብሇን 4.2 ሒደሽ ዒዱ 4.3 ኣራሮ
12 ዒዴዋ 1. ዒዴዋ ከተማ
2. ገጠር ዒዴዋ
3. ዒዱ ኣቡን
13 መረብሇኸ 1. ዒዱ ኣርባዕተ
2. ኣሔሰኣ
184
www.chilot.me
3. ካብ ጭሊ ሸውዒተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ዒዱ ሽምብሩ 3.2 ጠራወር 3.3 ዒዱ ገባት 3.4 ወረራ 3.5 ኣሳይመ 3.6
ዒዱቢለወ 3.7 ዒዱ ኢላኒ
14 ሊዕሊይ ማይጨው 1. ከተማ ኣኽሱም
2. ሊዕሊይ ማይጨው
3. ካብ ናዕዳር ሽደሽተ ጣብያታት ንሳቶም ውን 3.1 ገርግራ 3.2 ማሔበረ ዯጉ 3.3 ዒዱፃሒለ 3.4 ሒደሽ ዒዱ 3.5 ኣውላዖ 3.6
ናትካብሊዕ
15 ናዕዳር ዒዳት 1. ዒዳት
2. ናዕዳር ዜተረፈ 12ተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 2.1 መታኽለ 2.2 ማይጥምቀት 2.3 ኣበባ ዮሃንስ 2.4 ዕዲጋ ሇምሇም 2.5 ክሳዴ
ገባ 2.6 ሰሪሔኻ ብሊዕ 2.7 ኣዴረብ 2.8 ተረገይ 2.9 ዲዕሮ 2.10 ዒዱሊቭየን 2.11 ዒዱሰራዋ 2.12 ዒዱጉምቢ
16 ታሔተዋይ ማይጨው 1. እንዲማርያም
2. ካብ ጭሊ ኣርባዕተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 2.1 ሽግና 2.2 ኣውሌዕ 2.3 ኣሸብር 2.4 ሞሊ
17 ቆሊ ተምቤን 1. ከተማ ዒብይዒዱ
2. ኣምበራመጠቓ
3. ቀይሔ ተኽሉ
4. ካብ ጣንቋምሊሽ ሰሇስተ ጣቢያታት ንሰን‟ውን 4.1 በጋሻኻ 4.2 ዜባን ገበሌ 4.3 ዒዱኣስሚዏን
18 ዯጉዒ ተምቤን 1. ዯጉዒ ተምቤን
2. ካብ እንዯርታ ሒሙሽተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 2.1 ዒዱ ሚዚን 2.2 ኣማኒት 2.3 ዯበረ ናዜሬት 2.4 ዒዱ ኣዜመራ 2.5
ዯብረብርሃን
3. ካብ ዯጉዒ ገረዒሌታ ዒሰርተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ቀሌቀሊ 3.2 ዒዱ ዋሊካ 3.3 ዒረባይ 3.4 ዒዱ ዒንዲይ 3.5 ሃሊ 3.6
ኣዚፌ 3.7 ዒዱሇሳ 3.8 ሒዴነት 3.9 ምፅሊሌ ኣፌራስ 3.10 ትኹሌ ምሔር
4. ካብ ቀይሔ ተኽሉ ሒዯ ጣብያ 4.1 ዚሊ
5. ካብ ጣንቋ ምሊሽ ሰሇስተ ጣብያ 5.1 ስምረት 5.2 ምናጭቀ 5.3 ሚዚን
19 ኣበርገሇ 1. ኣበርገሇ
2. ካብ ጣንቋ ዒሰርተ ጣብያታት 2.1 ሰየምትረባ 2.2 ኣግበ 2.3 ሒደሽ ተኽሉ 2.4 ሸኽ ፌቑር 2.5 ጣጌት 2.6 ሳምባ 2.7
ጣሽማነ 2.8 ቀዌሊ 2.9 ዒዱምሇሊ 2.10 ኣብያኦ
20 ውቅሮ 1. ከተማ ውቅሮ
2. ፅራእ
3. ካብ ዯጉዒ ገርዒሌታ 9ተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ፅጌረዲ 3.2 ዯብረብርሃን 3.3 ፃወሩት 3.4 ዯብረመዒር 3.5 ዒብይ ዒዱ
3.6 ማይዲዕሮ 3.7 ዚዕና 3.8 ኣውሌዖ 3.9 በዒቲ ዒኾር
21 ኣፅቢ ወንበርታ 1. ኣፅቢ
2. ወንበርታ
3. ካብ ፃዕዲእምባ ሒዯ ጣብያ 3.1 ሒዌሇ
22 ሳዕሲዕ ፃዕዲ እምባ 1. ሳዕሲዕ
2. ፃዕዲ እምባ
3. ካብ ክሌተ በሇሳ ሒዯ ጣብያ 3.1 ጠመተ
23 ጉል መኸዲ 1. ጉል መኸዲ
2. ኣሰፇሰበያ
3. ካብ ብ዗ት ኣርባዕተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 መዚብርድም 3.2 መረታ 3.3 ሰርጉ 3.4 መዯባይ
4. ካብ ጋንታኣፇሹም ሸውዒተ ጣብያታት 4.1 ዒዱዯቃሔርሲ 4.2 ፅገምዴረባ 4.3 ቀርሰበር 4.4 ባዕኹሇ 4.5 ማይፃዕዲ 4.6
ሰዯይቶ 4.7 ታሔታይ ሩባ
24 ጋንታ ኣፇሹም 1. ከተማ ዒዱግራት
2. ዜተረፈ ናይ ጋንታ አፇሹም ዑስራን ሒሙሽተን ጣብያታት
185
www.chilot.me
3. ካብ ዒዱ ኣሔፇሮም ክሌተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ሒጓ 3.2 ኣረጋ
4. ካብ ንጉሇመኸዲ ዜኸዲ ዜተረፊ ናይ ብ዗ት ጣብያታት
25 ሒውዛን 1. ክሌተ በሇሳ
2. ቆሊ ገርዒሌታ
3. ካብ ዯጉዒ ገርዒሌታ ሒዯ ጣብያ 3.1 ዒበሌ
26 ኢሮብ 1. ኢሮብ
27 ኣሊማጣ 1. አሊማጣ
2. ካብ ኣፌሊ ኣርባዕተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 2.1 ፀፀራ 2.2 ኣቖጅራ 2.3 መረዋ 2.4 መረሽማን
28 ኣፌሊ 1. ኣፌሊ/ዜተረፈ ጣብያታት/

2. ማይማዕድ/ዜተረፈ ጣብያታት/
29 ራያ ዒ዗ቦ 1. መኾኒ
2. ጨርጨር
30 እንዲመኾኒ 1. ከተማ ማይጨው

2. እንዲመኾኒ
3. ነቅሰገ
4. ካብ ማይማዕድ ክሌተ ጣብያታት 4.1 ዒረና 4.2 ውህዯት
5. ካብ ቦራ ሒዯ ጣብያ 5.1 ቃንፊ
31 ኣሊጀ 1. ኣሊጀ
2. ቦራ/ዜተረፈ ጣብያታት/
3. ሰሊዋ/ዜተረፈ ጣብያታት
4.
32 ሔንጣል ዋጅራት 1. ዒዱጉድም
2. ዋጅራት
3. ሔንጣል/ዜተረፈ ጣብያታት/
33 እንዯርታ 1. እንዯርታ/ዜተረፈ ጣብያታት/
2. ዴዴባ ዯርጋዒጀን
3. ካብ ሔንጣል ሒዯ ጣብያ 3.1 ሰረት
34 ሳምረ 1. ሳምረ
2. ሰሒርቲ
3. ካብ ሰሇዋ ክሌተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 3.1 ፌረወይኒ 3.2 ሇምሇም
4. ካብ ሔንጣል ሰሇስተ ጣብያታት ንሳቶም‟ውን 4.1 ወንበረት 4.2 ዒዱቀዒሊ 4.3 ማርያም ዯብረሒይሊ
35 መቐሇ 1. ዯቡብ ወረዲ
2. ማእኸሊይ ወረዲ
3. ሰሜን ወረዲ
186
www.chilot.me
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ 10
ተ.ቁ የአዱሱ ወረዲ ጊዙያዊ መጠሪያ በአዱሱ ወረዲ የተካተቱ ነባር ወረዲዎችና ጣብያዎች ስም
1 መዯባይ ዚና 1. ሊዕሊይ ቆራሮ(ሰሇኽሇኻ)
2. ዚና
3. የመዯባይ 3 ጣብያዎች እነሱም 3.1 ኩሇፇርሒ 3.2 ነፊሲት 3.3 ማይቡር
2 ታሔታይ ቆራሮ 1. ታሔታይ ቆራሮ
2. ከተማ እንዲስሊሴ
3. የመዯባይ ሁሇት ጣብያዎች እነሱም 3.1 ሰመማ 3.2 ሰቐሇ
4. የአስገዯ አንዴ ጣብያ 4.1 ዒዱ ገባሮ
3 ኣስገዯ ፅምብሊ 1. ኣስገዯ
2. ፅምብሊ
4 ሊዕሊይ ኣዴያቦ 1. ዒዱ ዲዕሮ
2. ዒዱነብሪ ኢዴ
3. የኣስገዯ ሶስት ጣብያዎች እነሱም 3.1 ዗ሊዜሇ 3.2 ፅሒዮ 3.3 ስምረት
4. የመዯባይ አራት ጣብያዎች እነሱም 4.1 ጠረር 4.2 ዒዱ ሚሉየን 4.3 ፅጉብ 4.4 ውህዯት
5 ታሔታይ ኣዴያቦ 1. ሸራሮ
2. ባዴመ
3. ዒዱ ሃገራይ
4. ዒዱ ኣውዒሊ
6 ፀሇምቲ 1. ማይፀብሪ
2. ዱማ
7 ቃፌታ ሐመራ 1. ቃፌታ
2. ሐመራ
8 ወሌቃይት 1. ዒዱረመፅ
2. ኣውራ
3. መ዗ጋ
9 ፀገዳ 1. ፀገዳ
2. የዒዱረመፅ አንዴ ጣብያ እሱም 2.1 ወሇሌ
10 እንትጮ 1. እንትጮ
2. እገሊ
3. ዒዱኣሔፇሮም
4. ሒሒይሇ
5. ከእምባስነይቲ 5 ጣብያዎች እነሱም 5.1 ኩድ 5.2 ፀሒን 5.3 ምሽግ 5.4 ምቅማጥኩም 5.5 ማይፃዕዲ
11 ወርዑ ሇኸ 1. ማይቅነጣሌ
2. እንዲባ ፃሔማ
3. እምባሰነይቲ
4. ከሒሒይሇ ሶስት ጣብያዎች እነሱም 4.1 ቆሊገብሇን 4.2 ሒደሽ ዒዱ 4.3 ኣራሮ
12 ዒዴዋ 1. ዒዴዋ ከተማ
2. ገጠር ዒዴዋ
187
www.chilot.me
3. ዒዱ ኣቡን
13 መረብሇኸ 1. ዒዱ ኣርባዕተ
2. ኣሔሰኣ
3. ከጭሊ ሰባት ጣብያዎች እነሱም 3.1 ዒዱ ሽምብሩ 3.2 ጠራወር 3.3 ዒዱ ገባት 3.4 ወረራ 3.5 ኣሳይመ 3.6 ዒዱቢለወ
3.7 ዒዱ ኢላኒ
14 ሊዕሊይ ማይጨው 1. ከተማ ኣኽሱም
2. ሊዕሊይ ማይጨው
3. ከናዕዳር ስዴስት ጣብያዎች እነሱም 3.1 ገርግራ 3.2 ማሔበረ ዯጉ 3.3 ዒዱፃሒለ 3.4 ሒደሽ ዒዱ 3.5 ኣውላዖ 3.6
ናትካብሊዕ
15 ናዕዳር ዒዳት 1. ዒዳት
2. ናዕዳር የቀሩት 12 ጣብያዎች እነሱም 2.1 መታኽለ 2.2 ማይጥምቀት 2.3 ኣበባ ዮሃንስ 2.4 ዕዲጋ ሇምሇም 2.5 ክሳዴ ገባ
2.6 ሰሪሔኻ ብሊዕ 2.7 ኣዴረብ 2.8 ተረገይ 2.9 ዲዕሮ 2.10 ዒዱሊቭየን 2.11 ዒዱሰራዋ 2.12 ዒዱጉምቢ
16 ታሔተዋይ ማይጨው 1. እንዲማርያም
2. ከጭሊ አራት ጣብያዎች እነሱም 2.1 ሽግና 2.2 ኣውሌዕ 2.3 ኣሸብር 2.4 ሞሊ
17 ቆሊ ተምቤን 1. ከተማ ዒብይዒዱ
2. ኣምበራመጠቓ
3. ቀይሔ ተኽሉ
4. ከጣንቋምሊሽ ሶስት ጣብያዎች እነሱም 4.1 በጋሻኻ 4.2 ዜባን ገበሌ 4.3 ዒዱኣስሚዏን
18 ዯጉዒ ተምቤን 1. ዯጉዒ ተምቤን
2. ከእንዯርታ አምስት ጣብያዎች እነሱም 2.1 ዒዱ ሚዚን 2.2 ኣማኒት 2.3 ዯበረ ናዜሬት 2.4 ዒዱ ኣዜመራ 2.5 ዯብረብርሃን
3. ከዯጉዒ ገረዒሌታ አስር ጣብያዎች እነሱም 3.1 ቀሌቀሊ 3.2 ዒዱ ዋሊካ 3.3 ዒረባይ 3.4 ዒዱ ዒጉዲይ 3.5 ሃሊ 3.6 ኣዚፌ
3.7 ዒዱ ሇሳ 3.8 ሒዴነት 3.9 ምፅሊሌ ኣፌራስ 3.10 ትኹሌ ምሔር
4. ከቀይሔ ተኽሉ አንዴ ጣብያ 4.1 ዚሊ
5. ከጣንቋ ምሊሽ ሶስት ጣብያዎች እነሱም 5.1 ስምረት 5.2 ምናጭቀ 5.3 ሚዚን
19 ኣበርገሇ 1. ኣበርገሇ
2. ከጣንቋ አስር ጣብያዎች እነሱም 2.1 ሰየምትረባ 2.2 ኣግበ 2.3 ሒደሽ ተኽሉ 2.4 ሸኽ ፌቑር 2.5 ጣጌት 2.6 ሊምባ 2.7
ጣሽማነ 2.8 ቀዌሊ 2.9 ዒዱምሇሊ 2.10 ኣብያኦ
20 ውቅሮ 1. ከተማ ውቅሮ

2. ፅራእ
3. ከዯጉዒ ገርዒሌታ ዗ጠኝ ጣብያዎች እነሱም 3.1 ፅጌረዲ 3.2 ዯብረብርሃን 3.3 ፃወሩት 3.4 ዯብረመዒር 3.5 ዒብይ ዒዱ 3.6
ማይዲዕሮ 3.7 ዚዕና 3.8 ኣውሌዖ 3.9 በዒቲ ዒኾር
21 ኣፅቢ ወንበርታ 1. ኣፅቢ
2. ወንበርታ
3. ከፃዕዲእምባ አንዴ ጣብያ 3.1 ሒዌሊ
22 ሳዕሲዕ ፃዕዲ እምባ 1. ሳዕሲዕ
2. ፃዕዲ እምባ
3. ከክሌተ በሇሳ አንዴ ጣብያ 3.1 ጠመተ
23 ጉል መኸዲ 1. ጉል መኸዲ
2. ኣሰፇሰበያ
3. ከብ዗ት አራት ጣብያዎች እነሱም 3.1 መዚብርድም 3.2 መረታ 3.3 ሰርጉ 3.4 መዯባይ
4. ከጋንታኣፇሹም ሰባት ጣብያዎች እነሱም 4.1 ዒዱዯቃሔርሲ 4.2 ፅገምዴረባ 4.3 ቀርሰበር 4.4 ባዕኹሇ 4.5 ማይፃዕዲ 4.6 ሰዯይቶ 4.7
ታሔታይ ሩባ
188
www.chilot.me
24 ጋንታ ኣፇሹም 1. ከተማ ዒዱግራት
2. የቀሩት የጋንታ አፇሹም ሃያ አምስት ጣብያዎች
3. ከዒዱ ኣሔፇሮም ሁሇት ጣብያዎች እነሱም 3.1 ሒጓ 3.2 ኣረጋ
4. ከጉሇ መኸዲ ከሄደ የቀሩ የብ዗ት ጣብያዎች
25 ሒውዛን 1. ክሌተ በሇሳ
2. ቆሊ ገርዒሌታ
3. ከዯጉዒ ገርዒሌታ አንዴ ጣብያ 3.1 ዒበሌ
26 ኢሮብ 1. ኢሮብ
27 ኣሊማጠ 1. አሊማጣ
2. ከኣፌሊ አራት ጣብያዎች እነሱም 2.1 ፀፀራ 2.2 ኣቖጅራ 2.3 መረዋ 2.4 መረሽማን
28 ኣፌሊ 1. ኣፌሊ/የቀሩት ጣብያዎች/
2. ማይማዕድ/የቀሩት ጣብያዎች/
29 ራያ ዒ዗ቦ 1. መኾኒ
2. ጨርጨር
30 እንዲመኾኒ 1. ከተማ ማይጨው
2. እንዲመኾኒ
3. ነቅሰገ
4. ከማይማዕድ 2 ጣብያዎች እነሱም 4.1 ዒረና 4.2 ውህዯት
5. ከቦራ አንዴ ጣብያ 5.1 ቃንፊ
31 ኣሊጀ 1. ኣሊጀ
2. ቦራ/የቀሩት ጣብያዎች/
3. ሰሊዋ/የቀሩት ጣብያዎች/
32 ሔንጣል ዋጅራት 1. ዒዱጉድም
2. ዋጅራት
3. ሔንጣል/የቀሩት ጣብያዎች/
33 እንዯርታ 1. እንዯርታ/የቀሩት ጣብያዎች/
2. ዴዴባ ዯርጋዒጀን
3. ከ ሔንጣል 1 ጣብያ 3.1 ሰረት
34 ሳምረ 1. ሳምረ
2. ሰሒርቲ
3 ከሰሇዋ 2 ጣብያዎች እነሱም 3.1 ፌረወይኒ 3.2 ሇምሇም
4 ከ ሔንጣል 3ጣብያዎች እነሱም 4.1 ወንበረት 4.2 ዒዱቀዒሊ 4.3 ማርያም ዯብረሒይሊ
35 መቐሇ 1. ዯቡብ ወረዲ
2. ማእኸሊይ ወረዲ
3. ሰሜን ወረዲ
189
www.chilot.me

ኣዋጅ ቁፅሪ 11/1988 አዋጅ ቁጥር 11/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቑፅሪ 11/1988 አዋጅ ቁጥር 11/1988
ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዜቢ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነ ሔዜብ
መንግስቲ ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ጉዲይ ጽሔፇት ቤትን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ክሌሌ ፕሉሲታት ስነ ህዜቢ ኣብ ተግባር የስነ ህዜብ ፕሉሲዎች በተግባር መዋሊቸውን

ምውዒልም ዜከታተሌን ዜትግብርን ኣካሌ የሚከታተሌና የሚተገብር አካሌ ማቋቋም
ምቛም ኣዯሊይ ብምዃኑ ብመሰረት ሔገ አስፇሊጊ በመሆኑ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀጽ 49/3/1
ዒንቀፅ 49/3/1/ ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ
1 ሒፂር ርእሲ፦ 1 አጭር ርእስ፥

እዙ ኣዋጅ “ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዜቢ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምቛም መንግስት የስነ ህዜብ ጉዲይ ጽሔፇት ቤት
ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 11/1988” ተባሂለ ክፅዋዕ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 11/1988”
ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም፥ 2 ትርጉም፥
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ፦ በዙህ አዋጅ ውስጥ፦
“ናይ ክሌሌ መንግስቲ” ማሇት ብመሰረት ሔገ “የክሌሌ መንግስት” ማሇት በትግራይ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ዜቖመ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ‟ዩ፡፡ መሰረት የተቋቋመ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስት ነው፡፡
3 ኣቃውማ፥ 3 ስሇ ማቋቋም፥
1. ቤት ፅሔፇት ስነ ህዜቢ/ዴሔሪ ሔዙ ቤት 1. የስነ ህዜብ ጉዲይ ጽሔፇት ቤት (ከዙህ በኋሊ
ፅሔፇት እንዲተብሃሇ ዜፅዋዕ/ በዙ ኣዋጅ ጽሔፇት ቤት እየተባሇ የሚጠራ) በዙህ
ቖይሙ‟ል፡፡ አዋጅ ተቋቁሟሌ፣
2. ተፀዋዕነት እቲ ቤት ፅሔፇት ንክሌሌ ስራሔ 2. የጽሔፇት ቤቱ ተጠሪነት ሇክሌለ ስራ
ፇፃሚ ኮሚቴን ንርእሰ ምምሔዲር እቲ አስፇፃሚ ኮሚቴ እና ሇክሌለ ርእሰ
ክሌሌን ይኸውን፡፡ መስተዲዴር ይኖናሌ፡፡
190
www.chilot.me
4 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቤት ፅሔፇት፥ 4 የጽሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር፥

ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዜቢ እዝም ዜስዕቡ የስነ ህዜብ ጉዲይ ጽሔፇት ቤት የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፦ ስሌጣንን ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ኣብቲ ክሌሌ ፕሉሲታት ስነ ህዜቢ ኣብ 1. በክሌለ የስነ ህዜብ ፕሉሲዎች ተግባር ሊይ
ተግባር ክውዕለ ይገብር፥ እንዱውለ ያዯርጋሌ፣
2. ኣብ ዜተፇሊሇዩ ናይ ሌምዒት ዗ርፌታት 2. በተሇያዩ የሌማት ዗ርፍች የተሰማሩ
ዜተዋፇሩ መንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ዜኾኑ ትካሊት ምንቅስቃሳት ፕሉሲታት ስነ ዴርጅቶች የስነ ህዜብ ፕሉሲዎች
ህዜቢ ብዜምሌከት የተሒባብር፣ እንቅስቃሴ በተመሇከተ ያስተባብራሌ
3. ኣብቲ ክሌሌ ዜተኮሩ ንስነ ህዜቢ ፕሉሲ 3. በክሌለ ያተኮረ የስነ ህዜብ ፕሉሲ
ዜምሌከቱ ምርምራት ክጉሌብቱ ይገብር፡፡ የሚመሇከቱ ምርምሮች እንዱጎሇብቱ
ኣብ ስነ ህዜቢን ኩነት ሌምዒትን ምርምራት ያዯርጋሌ የስነ ህዜብና የሌማት ሁኔታ
የካይዴ፣ ምርምር ያካሂዲሌ፣
4. ንተግበራዊነት ፕሉሲ ስነ ህዜቢ 4. እንዯ አስፇሊጊነቱ ሇስነ ህዜብ ፕሉሲ
ከምኣዴሊይነት ኮሚቴታት የጣይሽ፣ ተግባራዊነት ኮሚቴዎችን ያቋቁማሌ፣
5. ኣብቲ ክሌሌ ዜተፇሊሇዩ ስነ ህዜቢ ተንከፌ 5. በክሌለ ሌዩ ሌዩ የስነ ህዜብ በአልችና
ብዒሊትን ፔሮግራማትን የዲለ፣ የካይዴ፣ ፔሮግራሞችን ያ዗ጋጃሌ፣ ያካሂዲሌ፣
6. ህዜብን ሌምዒትን ተንከፌ መረዲእታት ኣብ 6. የሔዜብና የሌማትመረጃዎችን በማሰባሰብ
ምትእኽኻብ ብዋንነት ይሳተፌ፣ በዋናነት ይሳተፊሌ፥
7. ውፅኢታዊ ብዜኾነ ህዜቢ ተንከፌ 7. ውጤታማ በሆነ ሔዜብ ነክ ትምህርት፣
ትምህርትን ኢንፍርሜሽንን መራኸቢ ኢንፍርሜሽንና መገናኛ የህዜቡን ተሳትፍ
ተሳትፍ‟ቲ ሔብረተሰብ የበረታትዕ፣ ናይ ስነ ያበረታታሌ፣ የስነ ህዜብ ሳይንሳዊ ግንዚቤ
ህዜቢ ሳይንሳዊ ግንዚበ ንምስፌሔፊሔ ሇማስፊፊት የሚያግዘ የተሇያዩ ዒውዯ
ዜሔግዘ ዜተፇሊሇዩ ዒውዯ መፅናዕትታት ጥናቶች ያካሂዲሌ፣
የካይዴ፡፡
5 አመራርሒ እቲ ቤት ፅሔፇት፥ 5 የጽሔፇት ቤቱ አመራር፥
እቲ ቤት ፅሔፇት፦ ጽሔፇት ቤቱ፦
1. ናይ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ጉዲይ ስነ ህዜቢ 1. የክሌሌ ምክር ቤት የስነ ህዜብ ጉዲይ (ከዙህ
(ዴሔሪ ሔዙ ቤት ምኽሪ እንዲተብሃሇ በኋሊ ምክር ቤት እየተባሇ የሚጠራ)
ዜፅዋዕ)
2. ብክሌሌ መንግስቲ ዜሽየም ሒዯ ናይ‟ቲ ቤት 2. በክሌለ መንግስት የሚሾም አንዴ የጽሔፇት
ፅሔፇት ሒሊፉ፣ ቤት ኃሊፉ፣
3. ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት 3. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች ይኖሩታሌ፡፡
6 ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ 6 የምክር ቤቱ አባሊት፥
1. ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ዜስየም . . . 1. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሰየም . . .
ኣካቢ ሰብሳቢ
2. ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን . 2. የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ኃሊፉ . . .
. .ኣባሌ አባሌ
3. ሒሊፉ ቢሮ ትምህርቲ . . .ኣባሌ 3. የትምህረት ቢሮ ኃሊፉ . . . አባሌ
4. ሒሊፉ ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና . . .ኣባሌ 4. የጤና ጥበቃ ቢሮ ኃሊፉ . . . አባሌ
5. ሒሊፉ ቢሮ ሌምዒትን ሔርሻ፣ ተፇጥሮ 5. የእርሻ ሌማትና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ኃሊፉ .
ሃፌትን . . .ኣባሌ . . አባሌ
191
www.chilot.me
6. ሒሊፉ ቢሮ ባህሉን ቱሪዜምን ማስታወቂያን . 6. የባህሌ፣ የቱሪዜምና የማስታወቂያ ቢሮ

. .ኣባሌ ኃሊፉ . . . አባሌ
7. ሒሊፉ ቢሮ ሰራሏተኛታት ማሔበራዊ 7. የሰራተኛና የማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ ኃሊፉ . .
ጉዲይን . . .ኣባሌ . አባሌ
8. ሒሊፉት ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስተዮ . 8. የሴቶች ጉዲይ ጽሔፇት ቤተ ኃሊፉ . . .
. .ኣባሌ አባሌ
9. ናይ‟ቲ ክሌሌ ናይ ኢትዮጵያ ቤተሰብ 9. የክሌለ የኢትዮጵያ ቤተሰብ መምሪያ
መምርሑ ጨንፇር ኣ/ወንበር . . .ኣባሌ ቅርነጫፌ ሉቀመንበር . . . አባሌ
10.ተወካሉ ማሔበር ሒረስቶት . . .ኣባሌ 10.የገበሬዎች ማሀበር ተወካይ . . . አባሌ
11.ተወካሉ ማሔበር መናእሰይ . . .ኣባሌ 11.የወጣቶች ማህበር ተወካይ . . . አባሌ
12.ተወካሉ ማሔበር ዯቂ ኣንስተዮ . . .ኣባሌ 12.የሴቶች ማሀበር ተወካይ . . . አባሌ
13.ተወካሉ ማሔበር ሸቃል . . .ኣባሌ 13.የሰራተኛ ማህበር ተወካይ . . . አባሌ
14.ሒሊፉ ቤ/ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዜቢ . . 14.የስነ ህዜብ ጉዲይ ጽሔፇት ቤት ኃሊፉ . . .
.ኣባሌንፀሒፌን አባሌና ፀሃፉ
7 ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ 7 የምክር ቤቱ ስብሰባ፥
1. እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ 6ተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ 1. ምክር ቤቱ በ6 ወር አንዴ ጊዛ መዯበኛ
ስሩዕ ኣኼባ ይገብር፣ ኮይኑ ግና ኣዴሊይ ስብሰባ ያካሂዲሌ፣ ሆኖም ግን አስፇሊጊ ሆኖ
ኾይኑ እንትርከብ ኣብ ዜኾነ እዋን ኣኼባ ሲገኝ በማንኛውም ጊዛ ስብሰባ ሉያካሂዴ
ክገብር ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
2. ዜበዜሐ ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ እንትርከቡ 2. የምክር ቤቱ አብዚኛዎቹ አባሊት ሲገኙ
ምሌኣተ ጉባኤ ይህሌዉ፡፡ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
3. ውሳነታት እቲ ቤት ምኽሪ ብኣብሊፂ ዴምፂ 3. የምክር ቤቱ ውሳኔዎች በአብሊጫ ዴመፅ
ይሒሌፈ፣ ዴምፂ ማዕረ እኽትኽፇሌ ግና እቲ ያሌፊለ፣ ዴምፅ እኩሌ ሲሆን ሰብሳቢ
ኣካቢ ዗ሇዎ ወገን ሰዒሪ ይኸውን፡፡ ያሇበት ወገን አሸናፉ ይሆናሌ፡፡
4. ናይ‟ዙ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ከም዗ሇዉ 4. የዙህ ዒነቀጽ ዴነጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ኾይኖም እቲ ቤት ምኽሪ ናይ ባዕለ ዯንቢ ሆነው ምክር ቤቱ የራሱ የስብሰባ ዯንብ ስነ
ስነ ስርዒት ኣኼባ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ስርዒት ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
8 ስሌጣንን ተግባራትን እቲ ቤት ምኽሪ 8 የምክር ቤቱ ሥሌጣንና ተግባር፥
1. ናይ ስነ ህዜቢ ጉዲይ ዕሊማታትን 1. የስነ ህዜብ ጉዲይ ዒሊማዎችና ስሌቶች
ስሌትታትን ይውስን ምስ ናይ‟ቲ ክሌሌ ይወስናሌ፣ ከክሌለ ኢኮኖሚና ማሔበራዊ
ኢኮኖሚያዊን ማሔበራዊን ጭቡጥ ኩነታት ተጨባጭ ሁኔታዎች ጋር የተዚመደ
ዜተዚመደ ምዃኖም የረጋግፅ፣ መሆናቸውን ያረጋግጣሌ፣
2. በቲ ቤት ፅሔፇት ዜቐርቡለ ፅንዒታትን ናይ 2. በጽሔፇት ቤቱ የሚቀርቡ ጥናቶችና
ፕሉሲ ሒሳባትን ይግምግም፣ የፅዴቅ ኣብ የፕሉሲ ሒሳቦች ይገመግማሌ፣ ያጸዴቃሌ
ስራሔ ምውዒልም ይከታተሌ፣ በፅራ ሊይ መዋሊቸውን ይከታተሊሌ፣
3. ንቤተሰብ ቑፅፅር ግሌጋልት ዜውዕሌ ናይ 3. ቤተሰብ ቁጥጥር አገሌግልት የሚውሌ
ገን዗ብ ዴጋፌ ዜርከበለ መንገዱ ሜሊን የገን዗ብ ዴጋፌ የሚገኝበትን መንገዴና ዗ዳ
ብዜተመሌከተ መምርሑታት የውፅእ፣ በተመሇከተ መመሪያዎች ያወጣሌ፣
4. ኣብዙ ክሌሌ ንዜርከቡ ህዜብታት ናይ 4. በክሌለ ሇሚገኙ ህዜቦች የቤተሰብ ቁጥጥር
ቤተሰብ ቑፅፅር ግሌጋልት ብዜግባእ አገሌግልት በሚገባ ሇማዲረስ እንዱቻሌ
ንምብፃሔ ንኽከኣሌ ብክሌሌ ዯረጃ ክውሰደ በክሌሌ ዯረጃ ሉወሰዴ ስሇሚገባቸው
ብዚዕባ ዜግበኦም ምምሔዲር ተንከፌ አስተዲዯር ነክ እርምጃዎች በየጊዛው
ስጉምቲታት በብእዋኑ ምስ ቤት ፅሔፇት ከማእከሊዊ መንግስት የስነ ህዜብ ጉዲይ
192
www.chilot.me
ጉዲይ ስነ ህዜቢ ማእኸሊይ መንግስቲ ፅሔፇት ቤት ጋር ይመካከራሌ፣

ይመኻኸር
5. በቲ ቤት ፅሔፇት ዜቐርበለ በጀትን 5. በጽሔፇት ቤቱ የሚቀርቡ በጀትና ዕቅዴ
ትሌሚን የፅዴቅ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ያፀዴቃሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ መዋለ
ምውዒለ ይከታተሌ ይከታተሊሌ፣
6. ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ስራሔን በጀትን 6. የፅሔፇት ቤቱ ስራ፣ በጀትና የአፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ሪፕርት ገምጊሙ የፅዴቅ፡፡ ሪፕርት ገምጋም ያፀዴቃሌ፣
9 ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ እቲ ቤት ፅሔፇት 9 የጽሔፇት ቤቱ ኃሊፉ ሥሌጣንና ተግባር፥
1. ሒሊፉ እቲ ቤት ፅሔፇት ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት 1. የፅሔፇት ቤቱ ኃሊፉ የጽሔፇት ቤቱ ዋና ስራ
ዋና ስራሔ መካየዱ ብምዃኑ ናይ‟ቲ ቤት አስከያጅ በመሆኑ የጽሔፇት ቤቱ ሥራዎች
ፅሔፇት ስራሔቲ ይመርሔ የማሒዴር፣ ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
2. ናይ‟ዙ ዒንቀፅ‟ዙ ንኡስ ዒነቀፅ 1 ሒፇሻዊ 2. የኢህ አንቀጽ ንዐስ አንቀፅ 1 ጠቅሊሊ
ኣገሊሌፃ ከም዗ል ኾይኑ እቲ ሒሊፉ፦ አገሊሇፅ እንዯተጠበቀ ሆኖ የፅሔፇት ቤቱ
ኃሊፉ፦
ሀ. ብሲቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ናይ‟ቲ ሀ. በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ መሰረት የጽሔፇት
ቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛታት ይቖፅር ቤቱን ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣
የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣
ሇ. ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ስራሔ ሇ. የጽሔፇት ቤቱ የሥራ ፔሮግራምና በጀት
ፔሮግራምን በጀትን የዲሌው ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴም በሥራ ሊይ
እንትፌቀዴ‟ውን ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ ያውሊሌ፣
ሏ. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብዜተፇቐዯለ በጀትን ሏ. ጽሔፇት ቤቱ በተፇቀዯሇት በጀትና
ናይ ስራሔ ፔሮግራምን መሰረት ገን዗ብ የሥራ ፔሮግራም መሰረት ገን዗ብ ወጪ
ወፃኢ ይገብር ያዯርጋሌ፥
መ. እቲ ቤት ፅሔፇት ምስ ሳሌሳይ ወገናት መ. ጽሔፇት ቤቱ ከሦስተኛ ወገኖች ጋር
ኣብ ዜገብሮም ርክባት ነቲ ቤት ፅሔፇት በሚያዯርገው ግንኝነት ጽሔፇት ቤቱን
ይውክሌ፣ ይወክሊሌ፣
ሰ. ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ስራሔ ሰ. የጽሔፇት ቤቱ የሥራ እንቅስቃሴ
ምንቅስቃስ ሪፕርት የቅርብ፣ ሪፕርት ያቀርባሌ፣
ረ. በቲ ቤት ምክሪ ዜወሃብዎ ካሌኦት ረ. በምክር ቤቱ የሚሰጡት ላልች ሥራዎች
ስራሔቲ ይፌፅም ይፇፅማሌ፡፡
10 በጀት፥ 10 በጀት፥
ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ናይ በጀት ፌሌፌሊት፥ የጽሔፇት ቤቱ የበጀት ምንጮች፦
ሀ. ካብ መንግስቲ ዜምዯበለ በጀት፣ ሀ. በመንግስት ከሚመዯቡ በጀት፥
ሇ. ካብ ዜተፇሊሇዩ ኣካሊት ዜወሃብ ሒገዜ ሇ. ከተሇያዩ አካልች የሚሰጥ ዴጋፌ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን
11 ናይ ምትሔብባር ጉቡእ፥ 11 የመተባበር ግዳታ፥
ዜኾነ ሰብ ወይከዒ ኣካሌ እቲ ቤት ፅሔፇት ማንኛውም ሰው ወይም አካሌ ጽሔፇት ቤቱ
ንስርሐ ዗ዴሌይዎ መረዲእታታት ብምሃብ ናይ ሇሥራው የሚያስፇሌጉትን መረጃዎች በመስጠት
ምትሔብባር ጉቡእ ኣሇዎ የመተባበር ግዳታ አሇበት፡፡
12 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ እዋን፥ 12 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ግዛ፥

እዙ ኣዋጅ‟ዙ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
193
www.chilot.me
ይኸውን፡፡ መስከረም 1988

መስከረም 1988 ገብሩ አስራት
ገብሩ ኣስራት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ርእሰ ምምሔዲር ርዕሰ መስተዲዴር
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
194
www.chilot.me

ኣዋጅ ቁፅሪ 12/1988 አዋጅ ቁጥር 12/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 12/1988 አዋጅ ቁጥር 12/1988
በዒሌ ስሌጣን መንገዴታት ገጠር ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የገጠር መንገድች
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ባሇስሌጣንን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ መንገዴታት በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንገድች በተቀናጀ
ብዜተዋዯዯ ኩነታት ምስራሔን ምሔብሒብን ሁኔታ መስራትና መንከባከብ ሇኢኮኖሚያዊና
ኣብ ኢኮኖሚያዊን ማሔበራዊን ዕብየትና ሇማሔበራዊ እዴገት ቅሌጥፌና ያሇው ሚና
ምቅሌጣፌ ዗ሇዎ እጃም ዒብይ ብምዃኑ፥ ከፌተኛ በመሆኑ፣
ናይ ገጠር መንገዴታት ስራሔቲ ዗ካይዴ የገጠር መንገድች ሥራ የሚያካሂዴ አካሌ
ኣካሌ ሒሊፌነቱ ብዜግባእ ንክፌፅም ብዒሌ ሃሊፉነቱ በሚገባ እንዱፇፅም የትግራይ ብሓራዊ
ስሌጣን መንገዱ ገጠር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ የገጠር መንገዴ ባሇስሌጣን በቦርዴ
ብቦርዴ ዜምራሔ ዜተጠናኸረ ምምሔዲር የሚመራ የተጠናከረ አስተዲዯር እንዱኖረው
ክህሌዎ ብምግባር ምቁቋም ዗ዴሌዮ ምዃኑ በማዴረግ ማቋቋም አስፇሊጊ መሆኑ
ስሇዜተኣመነለ፥ ስሇታመነበት፣
ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት እዙ ዜስዕብ መንግስት አንቀጽ 49/3/1 መሰረት የሚከተሇው
ተኣዊጁ ኣል፡፡ ታውጇሌ፡፡
ሒፇሻዊ ዴንጋገታት፥ ጠቅሊሊ ዴንጋጌዎች
1 ሒፂር ርእሲ፥ 1 አጭር ርእስ፣
እዙ ኣዋጅ‟ዙ “ብዒሌ ስሌጣን መንገዴታት ይህ አዋጅ „የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ የገጠር
ገጠር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቁቋም ዜወፀ መንገድች ባሇስሌጣን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 12/1988” ተባሂለ ክፅዋዕ ቁጥር 12/1988‟ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ይከኣሌ፡፡
2 ትርጉም፥ 2 ትርጉም፣
ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ውሽጢ፦ በዙህ አዋጅ ውስጥ፦
1. “ናይ ገጠር መንገዱ” ማሇት ካብ ኣውራ 1. “የገጠር መንገዴ” ማሇት ከአውራ ጎዲና እና
ጎዲናን ናይ ከተማ መንገዴታት ወፃኢ ዗ል ከከተማ መንገድች ውጭ ያሇ ሇህዜብ
ንህዜቢ ግሌጋልት ዜውዕሌ መንገዱ እዩ፡፡ አገሌግልት የሚውሌ መንገዴ ማሇት ነው፡፡
2. “ስራሔ መፇፀሚ” ማሇት መፇፀሚ ስራሔ 2. “ስራ አስፇፃሚ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
195
www.chilot.me
ኮሚቴ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
እዩ፡፡
3. “ብዒሌ ስሌጣን” ማሇት ናይ ገጠር 3. “ባሇስሌጣን” ማሇት የገጠር መንገድች
መንገዴታት ንምስራሔ ንምስፌሔፊሔ በዙ ሇመስራት፣ ሇማስፊፊት፣ በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ መሰረት ዜቖመ ብዒሌ ስሌጣን መሰረት የተቋቋመ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
መንገዴታት ገጠር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የገጠር መንገድች ባሇስሌጣን ማሇት ነው
4. “ቦርዴ” ማሇት በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 መሰረት 4. “ቦርዴ” ማሇት በዙህ አዋጅ ዒነቀፅ 6
ዜቐውም ናይ ስራሔ ኣመራርሒ ቦርዴ እዩ፡፡ መሰረት የሚቋቋም የስራ አመራር ቦርዴ
ማሇት ነው፣
3 ኣቃውማ፥ 3 ስሇ ማቋቋም፣
ብዒሌ ስሌጣን መንገዴታት ገጠር ክሌሌ የትግራይ ክሌሌ የገጠር መንገድች ባሇስሌጣን
ትግራይ ናይ ሔጊ ሰብነት ዗ሇዎ ኾይኑ በዙ ሔጋዊ ሰውነት ያሇው ሆኖ በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ ቖይሙ‟ል፡፡ በዙ መሰረት እዙ ብዒሌ ተቋቁሟሌ፡፡
ስሌጣን፦ በዙህ መሰረት፦
ሀ. ብሽሙ ክኽሰስን፣ ክኸስስን፥ ሀ. በሰሙ ይከሳሌ፣ ይከሰሳሌ፣
ሇ. ዜንቀሳቐስን ዗ይንቀሳቐስን ብዒሌ ሇ. የሚንቀሳቀስና የማይንቀሳቀስ ንበረት
ንብረት ንምዃን ባሇቤት ሉሆን፦
ሏ. ውዕሌ ንምውዕዒሌ ይኽእሌ፡፡ ሏ. ውሌ ሉዋዋሌ ይችሊሌ፡፡
4 ስሌጣንን ተግባርን እቲ በዒሌ ስሌጣን፥ 4 የባሇስሌጣኑ ስሌጣንና ተግባር፣
1. ኣብ ክሌሌ ትግራይ ናይ ገጠር መንገዴታት 1. በትግራይ ክሌሌ ገጠር መንገድች ይሰራሌ፣
ይሰርሔ፣ የመሒይሽ፣ ይፅግን ወይከዒ ያሻሽሊሌ፣ ይጠግናሌ ወይም እንዱሰሩና
ክስርሐ ክፅገኑ ይገብር፣ እንዱጠገኑ ያዯርጋሌ፣
2. ናይ ገጠር መንገዴታት ፉዙቢሉቲ ፅንዒት 2. የገጠር መንገድች ፉዙቢሉቲ ጥናት
የካይዴ፣ ናይ ሒፂርን ነዊሔን ጊዛ ትሌምን ያካሂዲሌ፣ የአጭርና የረጅም ጊዛ ዕቅዴና
ፔሮግራምን የዲለ፣ እንትፌቀዴ‟ውን ኣብ ፔሮገራም ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ
ስራሔ የውዕሌ፣ ያወሊሌ፣
3. ንገጠር መንገዴታት ስራሔ ዗ዴሉ ዱዚይን 3. ሇገጠር መንገድች ስራ የሚያስፇሌግ ዱዚይን
የዲሌው ክዲል ይገብር፣ ንፅንዒት፣ ያ዗ጋጃሌ፣ እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣ ሇጥናት፣
ንምምሔያሽን ንህፁፅን ስራሔቲ ዗ዴሌዩ ሇማሻሻሌና ሇአስቸ኱ይ ስራ የሚያስፇሌጉ
ዱዚይን የዲሌው፣ ክዲሇው ይገብር፤ ዱዚይኖች ያ዗ጋጃሌ፣ እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣
4. ንገጠር መንገዴታት ስራሔን ፅገናን ዗ዴሉ 4. ሇገጠር መንገድች ስራ ጥገና የሚያስፇሌግ
ናይ ሰብ፣ ገን዗ብን ናይ ናውቲ ሒይሌን የሰው፣ የገን዗ብ እና የቁሳቁስ ሃይሌ
የዲሌው፣ ያ዗ጋጃሌ፣
5. ናይ ገጠር መንገዴታት ስራሔ ብዜተገበሮ 5. የገጠር መንገድች ስራ በተዯረገ ውሌ መሰረት
ውዕሉ መሰረት ናይ ፅርየት ዯረጃ ዜፌፀመለ የጥራት ዯረጃ፣ የሚፇፀምበት ጊዛና ዋጋ
ጊዛን ዋጋን ተሒሌዩ ምስርሐ ንምርግጋፅ ጠብቆ መሰራቱን ሇማረጋገጥ የሚያስችሌ
዗ኽእሌ ቑፅፅር ክነብሮ ይገብር፣ ቁጥጥር እንዱኖረው ያዯርጋሌ፣ በበሊይነት
ብሊዕሇዋይነት ይቆፃፀር ይቆጣጠራሌ፣
6. ንገጠር መንገዱ ስራሔ፣ ንጊዙያዊ መንበሪ፣ 6. ሇገጠር መንገዴ ስራ፣ ሇግዙያዊ መኖሪያ፣
ንናውቲ መዕረፌን ንካሌኦት ንስርሐ ሇቁሳቁሶች ማስቀመጫና ሇላልች ሇስራው
዗ዴሌዮ መሬትን እምኒ ተንከፌ ሃፌትታትን የሚያስፇሌግ መሬት እና ዴንጋይ ነክ
ብነፃ ይጥቀም ኾይኑ ግና ኣብ ዜጥቀመለ ሃብቶችን በነፃ ይጠቀማሌ፣ ሆኖም ግን
196
www.chilot.me
መሬት ዜርከቡ ንብረታት ኣግባብ ብ዗ሇዎ በሚጠቀምበት መሬት ሇሚገኙ ንብረቶች

ሔጊ መሰረት ይኽሔስ፥ አግባብ ባሇው ሔግ መሰረት ይክሳሌ፣
7. ንመንገዱ ስራሔን ፅገናን ዜውዕሌ ማቴሪያሌ 7. ሇመንገዴ ስራና ጥገና የሚውሌ ማቴሪያሌ
ብዜምሌከት ፅንዒት ይገብር፣ ኣብ ስራሔ በተመሇከተ ጥናት ያዯርጋሌ፣ በስራ ሊይ
የውዕሌ፣ ያውሊሌ፣
8. ዕሊምኡ ንምፌፃም ዗ኽእለ ካሌኦት በቲ 8. ዒሊማውን ሇማስፇፀም የሚያስችለ ላልች
ቦርዴ ዜተውሃብዎ ተግባራት ይፌፅም፥ በቦርዴ የሚሰጡ ተግባሮች ይፇፅማሌ፣
ኣመራርሒ እቲ ብዒሌ ስሌጣን፥ የባሇ ስሌጣኑ አመራር፣
5 ኣመራርሒ እቲ ብዒሌ ስሌጣን፥ 5 የባሇ ስሌጣኑ አመራር፣
እቲ ብዒሌ ስሌጣን፣ ባሇ ስሌጣኑ፦
1. ሒዯ ቦርዴ፥ 1. አንዴ ቦርዴ፣
2. በቲ ቦርዴ መቅረባይነት ብክሌሌ ስራሔ 2. በቦርዴ አቅራቢነት በክሌሌ ስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ዜሽየም ሒዯ ዋና ስራሔ መካየዱን፣ የሚሾም አንዴ ዋና ስራ አስኪያጅ፣
3. ነቲ ስራሔ ኣዴሊይ ዜኾኑ ሰራሔተኛታትን 3. ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች
ይህሌዉዎ፡፡ ይኖሩታሌ፣
6 ናይ‟ቲ ቦርዴ ኣባሊት፥ 6 የቦርዴ አባሊት፣
እቲ ቦርዴ ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ፥ ቦርዴ የሚከተለ አባሊት ይኖሩታሌ፦
1. ብፇፃሚት ኮሚቴ ዜሽየም . . . ኣካቢ 1. በአስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሾም . . . ሰብሳቢ
2. ሒሊፉ ቢሮ ስራሔን ከተማ ሌምዒትን . . . 2. የስራና የከተማ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ . . .አባሌ
ኣባሌ
3. ሒሊፉ ቢሮ ኢንደስትሪን ንግዴን 3. የኢንደስትሪ፣ የንግዴና የቱሪዜም ቢሮ ሃሊፉ . .
ትራንስፕረትን . . . ኣባሌ .አባሌ
4. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ . . . ኣባሌ 4. የፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉ . . .አባሌ
5. ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን. 5. የፔሊንና የኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ . .
ኣባሌ .አባሌ
6. ሒሊፉ ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ 6. የሰራተኞችና የማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ ሃሊፉ . .
ጉዲይን..ኣባሌ .አባሌ
7. ብስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ዜምዯቡ ክሌተ 7. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚመዯቡ ሁሇት ሰዎች
ሰባት . . . ኣባሌ . . .አባሌ
8. ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ዋና ስራሔ መካየዱ . . 8. የባሇስሌጣኑ ዋና ስራ አስኪያጅ . . .አባሌ
. ኣባሌን ፀሒፉን
9. ብሰራሔተኛታት ዜምረፅ ሒዯ ተወካሉ. . . 9. በሰራተኞች የሚመረጥ አንዴ ሰራተኛ . . .አባሌ
ኣባሌ
7 ናይ‟ቲ ቦርዴ ስሌጣንን ተግባርን፥ 7 የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር፣
እቲ ቦርዴ ዜስዕብ ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይህሌዎ፣ ይኖሩታሌ፦
1. ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ነዊሔን ሒፂርን ጊዛ 1. የባሇስሌጣኑ የረጅም እና የአጭር ጊዛ ዕቅዴ፣
ትሌሚ፣ ዒመታዊ ናይ ስራሔ ፔሮግራምን ዒመታዊ የስራ ፔሮግራምና በጀት አፅዴቆ ሇስራ
በጀትን ኣፅዱቑ ንስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅም
የቅርብ፣ ምስ ፀዯቀ‟ውን ኣፇፃፅምኦም አፇፃፀሙን ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ
2. ብሃገርን ብክሌሌን ብርኪ ዜወፁ ፕሉሲታት 2. በአገርና በክሌሌ ዯረጃ የሚወጡ ፕሉሲዎች
መሰረት ብምግባር ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን መሰረት በማዴረግ የባሇ ስሌጣኑን ስራዎችን
197
www.chilot.me
ስራሔቲ ብዜምሌከቱ ፕሉሲ ዋኒናት ዜርዜር በሚመሇከት ፕሉሲ ጉዲዮች፣ ዜርዜር አሰራር፣
ኣሰራርሒን ዯንብን መምርሑን የውፅእ፣ ዯንብና መመሪያ ያወጣሌ፣
3. ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ዒመታዊ ናይ ስራሔ 3. የባሇ ስሌጣኑን ዒመታዊ የስራ አፇፃፀምና
ኣፇፃፅማን ናይ ሑሳብ ሪፕርት ይግምግም፣ ሪፕርት ይገመግማሌ፣
4. ሒሊፉ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ብምምሌማሌ ናብ 4. ሇባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት ሃሊፉ በመመሌመሌ
ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ብምቅራብ ሇክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በማቅረብ
የሽይም ያሾማሌ፣
5. ተፀዋዕነቶም ነቲ ዋና ስራሔ መካየዱ ዜኾኑ 5. ተጠሪነታቸው ሇዋናው ስራ አስከያጅ የሆኑ የስራ
ናይ ስራሔ ሒሇፌቲ ቁፃር፣ ምዯባን ስንብትን ሃሊፉዎች ቅጥር፣ ምዯባ እና ስንብት ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቅ
6. ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ሑሳብን ንብረት 6. የባሇስሌጣኑ ሑሳብና ንብረት በአግባቡ የተያዘ
ብኣግባብ ዜተተሒ዗ ምዃኑ የረጋግፅ፣ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣
7. ብናይ‟ቱ በዒሌ ስሌጣን ዋና ስራሔ መካየዱ 7. በባሇስሌጣኑ ዋና ስራ አስከያጅ የሚቀርቡ
ዜቐርቡ ካሌኦት ዋኒናት ይውስን፡፡ ላልች ጉዲዮች ይወስናሌ፡፡
8 ተፀዋዕነት፥ 8 ተጠሪነት፣
እቲ ቦርዴ ተፀዋዕነቱ ንስራሔ ፇፃሚት የቦርዴ ተጠሪነት ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
ኮሚቴ‟ዩ፡፡
9 ናይ‟ቲ ቦርዴ ኣኼባ፦ 9 የቦርዴ ስብሰባ
1. እቲ ቦርዴ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ 1. ቦርዴ በሶስት ወር አንዴ ጊዛ ይሰበሰባሌ፣
ይእከብ፣ ኮይኑ ግና ኣዴሊይ ኮይኑ ሆኖም ግን አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በማንኛውም
እንትርከብ ኣብ ዜኾነ ጊዛ ኣኼባ ክገብር ጊዛ ስብሰባ ሉያዯርግ ይችሊሌ፣
2. ዜበዜሐ ኣባሊት እቲ ቦርዴ እንተተረኺቦም 2. የቦርዴ አብዚኛዎቹ አባሊት ሲገኙ ምሌአተ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
3. ናይ‟ቲ ቦርዴ ውሳነ ዜሒሌፌ ኣብ ኣኼባ ካብ 3. የቦርዴ ውሳኔ የሚያሌፇው በስብሰባው
ዜተረኸቡ ኣባሊት ዜበዜሏ ዴምፂ ከተገኙት አባሊት ውስጥ በአብዚኛው ዴምፅ
እንትዴገፌ‟ዩ፣ ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ ሲዯገፌ ነው፣ ዴምፅ እኩሌ ሲሆን ሰብሳቢ
ዴማ እቲ ኣካቢ ዗ሇዎ ወገን ሰዒራይ ወገን ያሇበት አሸናፉ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፣
4. እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት 4. ቦርዴ የራሱ የስብሰባ ዯንብ፣ ስነ ስርዒት
ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉያወጣ ይችሊሌ፣
10 ስሌጣንን ተግባርን ዋና ስራሔ መካየዱ፣ 10 የዋናው ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
ዋና ስራሔ መካየዱ ተፀዋዕነቱ ነቲ ቦርዴ ዋናው ስራ አስኪያጅ ተጠሪነቱ ሇቦርዴ ሆኖ
ኮይኑ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ዋና ስራሔ መካየዱ ናይ‟ቲ በዒሌ ስሌጣን 1. ዋና ስራ አስኪያጅ የባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት
ሒሊፉ ብምዃኑ ነቲ ቤት ፅሔፇት ይመርሔ ሃሊፉ በመሆኑ ጽሔፇት ቤቱን ይመራሌ፣
የማሒዴር፣ ይቆፃፀር፣ ያስተዲዴራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
2. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 ነቲ በዒሌ ስሌጣን 2. በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 4 ሇባሇስሌጣኑ መስሪያ
ዜተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ ቤት የተሰጠ ስሌጣንና ተግባር በስራ ሊይ
የውዕሌ፣ ያውሊሌ፣
3. ናብቲ ዋና ስራሔ መካየዱ ብቐጥታ 3. ተጠሪነታቸው በቀጥታ ሇዋናው ስራ
ተፀዋዕነት ዗ሇዎም ሒሇፌቲ ቁፃር፣ሹመትን አስኪያጅ የሆኑ ሃሊፉዎች ቅጥር፣ ሹመትና
ስንብትን ዜምሌከት ናብ ቦርዴ ኣቅሪቡ ስንብት በተመሇከተ ሇቦርዴ አቅርቦ
198
www.chilot.me
የወስን፣ ያስወስናሌ፣
4. በቲ በዒሌ ስሌጣን ምምሔዲር ዯንቢን ናይ 4. በባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት አስተዲዯር ዯንብ፣
ሒባር ስምምዕን ኣግባብ ብ዗ሇዎ ሔግን የጋራ ስምምነትና አግባብ ባሇው ሔግ
መሰረት ካሌኦት ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ መሰረት ላልች ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣
የመሒዴር፣ የዕብይ፣ የሰናብት፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያሳዴጋሌ፣ ያሰናብታሌ፣
5. ናይቲ ብዒሌ ስሌጣን ሒፂርን ነዊሔን 5. የባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት የአጭርና የረጅም
ትሌሚ ዒመታዊ ናይ ስራሔ ፔሮግራምን ዕቅዴ፣ ዒመታዊ የስራ ፔሮግራምና በጀት
በጀትን ንቦርዴ የቅርብ፣ እንትፌቀዴ‟ውን ሇቦርዴ ያቀርባሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ
ኣብ ስራሔ የውዕሌ ያውሊሌ፣
6. ነቲ ብዒሌ ስሌጣን ብዜተፇቐዯለ ናይ ስራሔ 6. ሇባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት በተፇቀዯሇት
ፔሮግራምን በጀትን መሰረት ገን዗ብ ወፃኢ የስራ ፔሮገራምና በጀት መሰረት ገነ዗ብ
ይገብር፣ ወጪ ያዯርጋሌ፣
7. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ብዜግበር ርክብ ነቲ 7. ከሶስተኛ ወገኖች ጋር በሚዯረግ ግንኙነት
ቤት ፅሔፇት ይውክሌ፣ ጽሔፇት ቤቱን ይወክሊሌ፣
8. ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ዒመታዊ ናይ ስራሔ 8. የባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት ዒመታዊ የስራ
ኣፇፃፅማ ናይ ሑሳብ ሪፕርትን ኣዲሌዩ ነቲ አፇፃፀም እና የሑሳብ ሪፕርት አ዗ጋጅቶ
ቦርዴ የቅርብ፣ ሇቦርዴ ያቀርባሌ፣
9. ናይ‟ቲ ቦርዴ ውሳነ ይፌፅም፣ የፌፅም፣ 9. የቦርዴ ውሳኔ ይፇፅማሌ፣ ያስፇፅማሌ፣
10.ኣብቲ ናይ ስራሔ ከይዱ ዜመክርን ናይ 10.በስራ ሂዯት ሊይ የሚመክር፣ የሚገመግም፣
ስራሔ ገምጋምን ኣብ ናይ ትሌምን በዕቅዴና በውሳኔዎች ሊይ የሚወያይ
ውሳነታትን ዜዚተ ናይ ማነጅመንት ኮሚቴ የማነጅመንት ኮሚቴ ያቋቁማሌ፣ ስብሰባውን
የቋቁም፣ ነቲ ኣኼባ‟ውን ይመርሔ፣ ይመራሌ፣
11.ነቲ ብዒሌ ስሌጣን ስራሔ ቅሌጥፌና 11.ሇባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት ቅሌጥፌና
ብ዗ዴሌዮ መጠን ስሌጣኑን ተግባሩን በሚያስፇሌገው መጠን ስሌጣኑንና ተግባሩን
ብኽፊሌ ነቲ ቤት ፅሔፇት ሒሇፌትን ካሌኦት በከፉሌ ሇጽሔፇት ቤቱ ሃሊፉዎች እና
ሰራሔተኛታትን ብውክሌና ከመሒሊሌፌ ሇላልቸ ሰራተኞች በውክሌና ሉያስተሊሌፌ
ይኽእሌ እዩ፡፡ ካብ 30 መዒሌቲ ንዜበሇፀ ጊዛ ይችሊሌ፣ ስራ አስኪያጅ ከ30 ቀን በሊይ
እቲ ስራሔ መካየዱ ብመተካእትኡ ዜሰርሔ ሇሚሆን ጊዛ እሱን የሚተካ ሰው
ሰብ ኣብ ዜውክሇለ ጊዛ እቲ ውክሌና በሚወክሌበት ጊዛ ውክሌናው አስቀዴሞ
ኣቐዱሙ ናብቲ ቦርዴ ኣካቢ ቀሪቡ ክፀዴቅ ሇቦርዴ ሰብሳቢ ቀርቦ ይፀዴቃሌ፣
ኣሇዎ፡፡
12.እቲ ቦርዴ ዜህቦ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፡፡ 12.በቦርዴ የሚሰጡ ላልች ተግባሮች
ይፇፅማሌ፣፡፡
11 በጀት፥ 11 በጀት፣
ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን በጀት ፌሌፌሊት የባሇስሌጣኑ የበጀት ምንጭ ከሚከተለት
ካብዝም ዜስዕቡ ዜርከቡ ይኸውን፣ የሚገኝ ይሆናሌ፦
1. ካብ መንግስቲ ካብ ዜምዯብ በጀት፣ 1. በመንግስት ከሚመዯብ በጀት፣
2. ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ዜርከብ ገን዗ብ፣ 2. ከላልች ምንጮች የሚገኝ ገን዗ብ፣
12 ናይ ሑሳብ ኣተሒሔዚ ስርዒት፣ 12 የሑሳብ አያያዜ ስርዒት፣
እቲ ብዒሌ ስሌጣን ብፊይናንስ ቢሮ ሑሳብ የባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት በፊይናንስ ቢሮ
ኣተሒሔዚ ስርዒት ይህሌዎ፣ ኣዴሊይ ኮይኑ የሑሳብ አያያዜ ስርዒት ይኖረዋሌ፣ አስፇሊጊ
እንትርከብን በቲ ቦርዴ እንትፀዴቅን ተወሳኺ ሆኖ ሲገኝና በቦርዴ ሲፀዴቅ ተጨማሪ በሑሳብ
ብሑሳብ ኣሰራርሒ ተቐባሌነት ዗ሇዎ ናይ ሑሳብ አሰራር ተቀባይነት ያሇው የሑሳብ አሰራር
199
www.chilot.me
ኣሰራርሒ ክጥቀም ይኽእሌ፡፡ ሉጠቀም ይችሊሌ፡፡

13 ናይ ሑሳብ ምርመራ፥ 13 የሑሳብ ምርመራ፣
ናይ‟ቲ ብዒሌ ስሌጣን ሑሳብ ናይ‟ቲ ክሌሌ የባሇስሌጣኑ መስሪያ ቤት ሑሳብ በክሌሌ
መንግስቲ ብዜምዴቦም ኦዱተራት ይምርመር፡፡ መንግስት በሚመዯቡ ኦዱተሮች ይመረመራሌ፡፡
14 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ፥ 14 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ፣
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ርዕሰ መስተዲዴር
200
www.chilot.me

ናይ ሒዯ ዋጋ0.50 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ  120
ኣዋጅ ቁፅሪ13/1988 አዋጅ ቁጥር13/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ትግራይ መናእሰይ ብሄራዊ ግሌጋልት የትግራይ ወጣቶች ብሄራዊ ግሌጋልት ሇመወሰን
ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ፣ የወጣ አዋጅ፣
መንእሰይ ወሇድ ብስነ አእምሮን ብኣካሌን ወጣቱ ትውሌዴ በስነ አእምሮና በአካሌ የታነፀ
ዜተሃነፀ ዛጋ ኮይኑ ንቅዴሚት ናይታ ሃገር ዛጋ ሆኖ ወዯፉት የአገሪቱ ተረካቢና ሃሊፉነት
ተረካቢን ሒሊፌነት ዜስምዖን ዛጋ ክኸውን የሚሰማው ዛጋ እንዱሆን ሇማስቻሌ፣
ንምኽኣሌ፡፡
ኣብዙ ተታሑዘ ዗ል ዒዱ ናይ ምሌማዕ በመካሄዴ ሊይ ባሇው አገር የማሌማት ርብርቦሽ
ርብርብ ተርኡ ክፃወት ንምግባርን ንቅዴሚት ዴርሻውን እንዱያበረክት ሇማዴረግና ወዯፉት
ካብ ተፀባይነት ተናጊፈ ዒርሱ ዗ማሒዴር ዒርሰ ከተረጂነት ተሊቆ እራሱን የሚያስተዲዴር በራሱ
እምነት ዗ሇዎ ክኸውን ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ እምነት ያሇው እንዱሆን ማዴረግ አስፇሊጊ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት በመሆኑ የትግራይ ብ/ክሌሌ ም/ቤት በትግራይ
ሔጊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ ብ/ክሌሌ ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/1 መሰረት
49/3/1 መሰረት እዙ ዜስዕብ ኣዋጀ ኣውፂኡ የሚከተሇውን አውጇሌ፡፡
ኣል፡፡
1 ሒፂር ርእሲ፣ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ “ ናይ መናእሰይ ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የወጣቶች ብሄራዊ አገሌግልት
ግሌጋልት ኣዋጅ ቁ.13/1988 “ ተባሂለ አዋጅ ቁ. 13/1988” ተብል ሉጠቀስ ይቻሊሌ፡፡
ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡
2 ዕሊማ፣ 2 አሊማ
1. መንእሰይ ወሇድ ኣብ ሌምዒት ዒዱ ናይ 1. ወጣቱ ትውሌዴ ሇአገር ሌማት የዛግነት
ዛግነት ተርኡ ክፃወት ንምግባር፣ ግዳታው እንዱወጣ ሇማዴረግ
2. ብስነ ኣእምሮን ብኣካሌን ዜተሃነፀን 2. በስነ አእምሮና በአካሌ የታነፀና ሃሊፉነት
ሒሊፌነት ዜስምዖን ዛጋ ንምፌራይ፣ የሚሰማው ዛጋ ሇማፌራት
3. ብዜረኸቦ ስሌጠና ካብ ተፀባይነት ተናጊፈ 3. ባገኘው ስሌጠና ከተረጂነት ተሊቆ ወዯፉት
ንቅዯሚት ዒርሱ ዜኽእሇለ ኩነታት ራሱን የሚችሌበት ሁኔታዎች ሇማመቻቸት
ንምምችቻው፡፡
3 ብዚዕባ ኣገሊሌፃ ፆታ፣ 3 ስሇ ፆታ አገሊሇፅ
ኣብዙ ኣዋጅ ብተባዕታይ ፆታ ዜተዯንገገ በዙህ አዋጅ ሇወንዴ ፆታ የተዯነገገው
ንፆታ ጓሌ ኣንስተይቲ‟ውን ዜጠመረ እዩ፡፡ ሇአንስታይ ፆታም ይመሇከታሌ
4 ፃውዑት፣ 4 ጥሪ
201
www.chilot.me
1. ዕዯሚኡ ኣብ 18-30 ዒመት ዜኾነ 1. ዕዯሜው ከ18-30 ዒመት የሆነ የትግራይ

ትግራዋይ ኩለ ኣብ ሌምዒት ዒደ ንኽሳተፌ ክሌሌ ነዋሪ ሁለ በሌማት እንዱሳተፌ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ፃውዑት ገይሩ የትግራይ ክሌሌ ም/ቤት ጥሪ አዴርጓሌ፡፡
ኣል፡፡
2. እዙ ብሄራዊ ግሌጋልት ኣብ ሙለእ ዴሌየት 2. ይህ ብሄራዊ አገሌግልት በሙለ ፇቃዯኝነት
ተዯሪኹ ዜፌፀም እዩ፡፡ ተመስርቶ የሚፇፀም ነው፡፡
3. ንምስታፌ ፌቃዯኛታት ዗ይኮኑ ንኽሳተፈ 3. ሇመሳተፌ ፌቃዯኞች ያሌሆኑ ሇመሳተፌ
ኣይግዯደን አይገዯደም
4. ዕዯሚኦም ትሔቲ 18 ዒመት ዜኾኑ 4. ዕዴሜያቸው ከ18 ዒመት በታች የሆኑ
መናእሰይ ናይ ካሌኣይ ዯረጃ ትምህርቲ ወጣቶች የሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት
዗ጠናቐቑ እንተኾይኖም እዙ ወፇራ ያጠናቀቁ ከሆኑ ይመሇከታቸዋሌ፡፡
ይምሌከቶም እዩ፡፡
5 ናይ ግሌጋልት ዗በን፣ 5 የአገሌግልት ዗መን
1. በዙ ፃውዑት መሰረት ዜወፇሩ መናእሰይ 1. በዙህ ጥሪ መሰረት የሚ዗ምቱ ወጣቶች የ3
ናይ ሰሇስተ ኣዋርሔ ስሌጠና ክወሃቦም እዩ ወር ስሌጠና ይሰጣቸዋሌ
2. ዴሔሪ ፃውዑት ስሌጠና ንትሽዒተ ኣዋርሔ 2. ከስሌጠናው በኋሊ ሇ9 ወራት በተሇያዩ
ብዜተፇሊሇዩ መንገዴታት ግሌጋልት ክህቡ መስኮች አገሌግልት እንዱሰጡ ይዯረጋሌ
ይግበር፡፡
3. ብጀካ ብመንግስቲ ዜዲል መፅሇሉን ምግቢን 3. በመንግስት ከሚ዗ጋጅ መጠሇያ፣ ምግብ እና
ካሌኦት ንስሌጠና ዗ዴሌዩ ወፃእታትን እዙ ሇስሌጠናው የሚያስፇሌጉ ወጪዎች
ወፌሪ ብ዗ይ ክፌሉት ዜወሃብ ናይ ነፃ በስተቀር ይህ አገሌግልት ያሇ ክፌያ የሚሰጥ
ግሌጋልት እዩ፡፡ ነፃ አገሌግልት ነው፡፡
4. ግሌጋልት ዜወሃበለ ኣብ ውሽጢ እዙ 4. አገሌግልት የሚሰጣቸው በዙህ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ኣዴሇይቲ ኣብ ዜኾኑ ክሌሌ አስፇሊጊ ቦታዎች ሁለ ይሆናሌ፡፡
ቦታታት ኩለ ይኸውን፡፡
6 ብዚዕባ ምስንባት 6 ስሇ ማሰናበት
1. ዴሔሪ ናይ ሒዯ ዒመት ናይ ስሌጠናን 1. ከአንዴ ዒመት የስሌጠናና አገሌግልት ጊዛ
ግሌጋልት ጊዛ መናእሰይ ነናብ ዜመፁለ በኋሊ ወጣቶች ወዯየመጡበት አከባቢ
ከባቢ ክሰናበቱ ይግበር፡፡ ተተካእቲ ዴማ እንዱሰናበቱ ይዯረጋሌ፡፡ ተተኪ ሰሌጣኞች
ሰሌጢኖም ይወፁ ዯግሞ ሰሌጥነው ይወጣለ
2. ዴሔሪ ናይዙ ብሄራዊ ግሌጋልት ግዛ 2. ከዙህ ብሄራዊ አገሌግልት መጠናቀቅ በኋሊ
ምጥቕሊሌ ዴሌየት ን዗ሇዎም ናይቲ ክሌሌ ፌሊጎቱ ሊሊቸው የክሌለ መንግስት አቅም
መንግስቲ ዒቅሚ ብዜፇቐድ መጠን ተወሳኺ በፇቀዯ መጠን ተጨማሪ የሙያ ስሌጠና
ሞያዊ ስሌጠና ክወሃቡ እዮም ይሰጣቸዋሌ፡፡
3. ነዙ ተወሳኺ ስሌጠና ዜግበር ወፃኢ ከምቲ 3. ሇዙህ ተጨማሪ ስሌጠና የሚዯረግ ወጪ
ቀዲማይ ብመንግስቲ ዜሽፇን ይኸውን እንዯመጀመሪያው በመንግስት የሚሸፇን
ይሆናሌ፡፡
4. ንቅዴሚት መናእሰይ ካብዙ ክሌሌ መንግስቲ 4. ወጣቶች ወዯፉት ከዙህ ክሌሌ መንግስት
ክረኽብዎም ኣብ ዜኽእለ ናይ ትምህርትን፣ ሉያገኙዋቸው የሚቸለ የትምህርት ስሌጠናና
ስሌጠናን ጥቅሚታት ቀዲምነት ዜወሃብ እዙ ጥቅሞች ቅዴሚያ የሚሰጠው ይህንን ብሄራዊ
ብሄራዊ ግሌጋልት ንዜፇፀመ እዩ፡፡ ዜርዜር አገሌግልት ሇፇፀመ ነው፡፡ ዜርዜር ኣፇፃፀሙ
ኣፇፃፅምኡ ብመምረሑ ይውሰን፡፡ በህግ ይወሰናሌ፡፡
7 አቃውማ 7 ስሇማቋቋም
202
www.chilot.me
1. ነዙ ወፌሪ ዗ተሒባብርን ብሊዕሇዋይነት 1. ይህ አገሌግልት የሚያስተባብርና በበሊይነት

ዜመርሔን ቤት ፅሔፇት ብሄራዊ ግሌጋልት የሚመራ የትግራይ ወጣቶች ብሄራዊ
መናእሰይ ትግራይ በዙ ኣዋጅ ቆይሙ ኣል፡፡ አገሌግልት ጽ/ቤት ተቋቁሟሌ፡፡
2. ናይዙ ቤት ፅሔፇት ተፀዋዕነት ንስራሔ 2. የዙህ ጽ/ቤት ተጠሪነት ሇትግራይ ብ/ክሌሌ
ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
8 ስሌጣንን ተግባርን እዙ ቤት ፅሔፇት 8 የጽ/ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
1. እዙ ቤት ፅሔፇት ዜስዕብ ስራሔን ሒሊፌነትን 1. ይህ ጽ/ቤት የሚከተለት ተግባርና ሃሊፉነት
ይህሌዎ፡፡ ይኖሩታሌ
ሀ. ነቲ ጠቅሊሊ ከይዱ ይመርሔ፣ ሀ. የስሌጠናው አጠቃሊይ ሂዯት ይመራሌ፣
ሇ. ንስሌጠና ኣዴሇይቲ ዜኾኑ መሳርሑታት ሇ. ሇስሌጠናው አስፇሊጊ የሆኑ መሳሪያዎች
ይጥርንፌ፣ የዋፌር ይሰበስባሌ፣ ያንቀሳቅሳሌ፡፡
ሏ. መንእሰይ ናብ ስሌጠና ክኣቱ ምሌዕዒሌ ሏ. ወጣቱ ወዯ ስሌጠናው እንዱገባ ቅስቀሳ
መ. ክወሃብ ዜግባእ ስሌጠና ኩለ ዜተውሃበ መ. ሉሰጥ የሚገባው ስሌጠና ሁለ የተሰጠ
ምዃኑ ይከታተሌ፣ መሆኑ ይከታተሊሌ
ሰ. ሰሌጢኖም ዜወፁ የዋፌር፣ ተተካእቲ ሰ. ሰሌጥነው የወጡትን ያንቀሳቅሳሌ፣
ሰሌጢኖም ክወፁ ይገብር፣ ተተኪዎች ዯግሞ ሰሌጥነው እንዱወጡ
ያዯርጋሌ
ሸ. ግቡኦም ፇፂሞም ንዜተመሇሱ ምስክር ሸ. ግዳታቸው ፇፅመው ሇተመሇሱ ምስክር
ወረቐት ሂቡ የሰናብት፡፡ ወረቀት በመስጠት ያሰናብታሌ፣
2. ናይዙ ዜርዜር ኣፇፃፅማ መምረሑ 2. የዙህ ዜርዜር አፇፃፀም መምሪያ ወዯፉት
ንቅዴሚት በቲ ቤት ፅሔፇት ረቂቁ ብስራሔ በጽ/ቤቱ ረቆ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ
ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ፀዱቁ አስፇፃሚ ኮሚቴ ፀዴቆ ይወጣሌ፡፡
ይወፅእ፡፡
9 ኣመራርሒ ቤት ፅሔፇት 9 የጽ/ቤቱ አመራር
1. ብመንግስቲ ዜሽየም ሒዯ ናይ ቤት ፅሔፇት 1. በመንግስት የሚሾም የጽ/ቤቱ ሏሊፉ
ሒሊፉ፣
2. ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት 2. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች ይኖሩታሌ፡፡
10 ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ እዙ ቤት ፅሔፇት 10 የጽ/ቤቱ ሒሊፉ ስሌጣንና ተግባር
1. ሒሊፉ እዙ ቤት ፅሔፇት ናይዙ ቤት ፅሔፇት 1. የዙህ ጽ/ቤት ሃሊፉ የጽ/ቤቱን ስራዎች
ስራሔቲ ይመርሔ፣ የማሒዴር፣ ይቆፃፀር፣ ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
2. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 8 ንቲ ቤት ፀሔፇት 2. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 8 መሰረት ሇጽ/ቤቱ
ዜተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ የተሰጠውን ስሌጣንና ተግባር ስራ ሊይ
ክውዕሌ ይገብር፡፡ እንዱውሌ ያዯርጋሌ
3. ነቲ ቢሮ ዜምሌከት ረቂቅ ሔግታት ንስራሔ 3. ቢሮው በሚመሇከት ረቂቅ ህጎች ሇትግራይ
ፇፃሚት ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ ክቅርብ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ይገብር፣ እንዱቀርብ ያዯርጋሌ፡፡
11 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ፣ 11 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ግዛ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ታትሞ ከወጣበት ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
203
www.chilot.me

ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
204
www.chilot.me
1ይ ዒመት ቁፅሪ 14
መስከረም 1988

ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1988 አዋጅ ቁጥር 14/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ቤት ፅሔፇት ምሌሻ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም የትግራይ ክሌሌ ሚሉሺያ ጽሔፇት ቤት
ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
- ህዜቢ ዕጡቕ ኮይኑ ናይ ባዕለ ረብሒታትን - ህ዗ቡ ታጥቆ የራሱ ጥቅሞች ሰሊምና ፀጥታ
ሰሊምን ፀጥታን ዜሔሌወለ ባይታ ምፌጣርን የሚጠብቅበት ሁኔታ መፌጠርና ሁለን አቀፌ
ኩሇመዲያዊ ናይ ህዜቢ ረብሒታትን የህዜብ ጥቅሞችን የሚጠብቅ፣ ይህን
ጥቅምታትን ዜሔለን ነዙ ዜዲፌኡ የሚቃረኑ ሲሆኑ ዯግሞ የሚከሊከሌ ሃይሌ
እንትህሇዉ ዴማ ዜከሊኸሌን ሒይሉ ምቛም ማቆም አስፇሊጊ በመሆኑ፤
ኣዴሊይ ብምዃኑ
- ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ሔገ - የትግራይ ክሌሌ ም/ቤት በትግራይ ክሌሌ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/1 መሰረት
እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ቤት ፅሔፇት ምሌሻ ንምቛም ይህ አዋጅ “የሚሉሺያ ጽሔፇት ቤት
ዜወፀ ኣዋጅ ቁ.14/1988” ተባሂለ ክጥቀስ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁ. 14/1988” ተብል
ይከኣሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዕሊማ አሊማ
1. ኩሇመዲያዊ ናይ ህዜቢ ረብሒታትን ሰሊምን 1. ሁለን አቀፌ የህዜብ ጥቅሞችን ፣ ሰሊምና
ፀጥታን ምሔሊው፣ ፀጥታ መጠበቅ
2. ነዙ ዜዲፌኡ እንትህሇዉ ምክሌኻሌ 2. ይህን የሚቃረኑ ሲኖሩ መከሊከሌ
ኣቃውማ ስሇማቋቋም
1. ቤት ፅሔፇት ምሌሻ ክሌሌ ትግራይ 1. የትገራይ ክሌሌ ሚሉሺያ ጸሔፇት ቤት
ብክሌሌ፣ ብዝባ፣ ብወረዲ ዜተወዯበ ኮይኑ በክሌሌ፣ በዝን በወረዲ የተዋቀረ ሆኖ በዙህ
በዙ ኣዋጅ ቆይሙ ኣል፡፡ አዋጅ ተቋቁሟሌ፡፡
2. ብመንግስቲ በጀት ዜመሒዯሩ መራሔቲ ካብ 2. በመንግስት በጀት የሚተዲዯሩ መሪዎች
205
www.chilot.me
ክሌሌ ክሳብ ወረዲ ይህሌዉዎ፡፡ ካብዙ ወፃኢ ከክሌሌ እስከ ወረዲ ይኖሩታሌ፡፡ ከዙህ ውጭ
዗ሇዉ ኣባሊት ሒይሉ ምሌሻ ዜህቡዎ ያለ የሚሉሺያ ሃይሌ አባልች የሚሰጡት
ግሌጋልት በ዗ይክፌሉት ዜፌፀም‟ዩ፣ አገሌግልት ያሇ ክፌያ የሚፇፀም ነው፡፡
3. ተፀዋዕነቱ በብረዯጅኡ ን዗ል ስራሔ ፇፃሚ 3. ተጠሪነቱ በየዯረጃው ሇሚገኙ ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ይኸውን ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን፣ ስሌጣንና ተግባር
1. በብዯረጅኡ ዜህሌዉ ውዲበታት ቤት 1. በየዯረጃው የሚሉሺያ ጽ/ቤት ያቋቁማሌ፣
ፀሔፇት ምሌሻ የጣይሽ፣ የተሒባብር፣ ያስተባብራሌ፣ ይመራሌ
ይመርሔ
2. ብክሌሌ መንግስቲ ብዜወፅእ መምርሑ 2. በክሌሌ መንግስት በሚወጣ መመሪያ
መሰረት በብዯረጅኡ ንዜቐውም ምሌሻ መሰረት በየዯረጃው ሇማቋቋም ሚሉሺያ
ሒይሉ ሰብ ይምሌምሌ፣ የዕጥቅ ህንፀቶም የሰው ሃይሌ ይመሇምሊሌ፣ ያስታጥቃሌ፣
ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ አዯረጃጀታቸውን በበሊይነት ይመራሌ፡፡
3. ምስ ህዜባዊ ፕሉስ ብምትሔብባር ከባቢያዊ 3. ከህዜባዊ ፕሉስ ጋር በመተባበር የአከባቢ
ናይ ፀጥታ ሒይሉ ኮይኑ ይሰርሔ የፀጥታ ሃይሌ ሆኖ ይሰራሌ፣
4. ናይ ከባቢኡ ፀጥታ የኽብር ፣ ሔጊ ዜጥሔሱ 4. የአከባቢውን ፀጥታ ያስከብራሌ፣ ህግ
ሰባት እንትረክብ ሑዘ ናብ ፕሉስ ምስ የሚጥሱ ሰዎች ሲያገኝ ይዝ ወዯ ፕሉስ
ፀብፃብን ኢግዙቪትን የቅርብ፥ ከሪፕርትና ኢግዙቪት ጋር ያቀርባሌ፡፡
5. ኣብ ከባቢኡ ሸፊቱ፣ ሰረቅቲ ንገበን ስራሔ 5. በአከባቢው ሽፌቶች፣ ላቦች፣ ሇወንጀሌ ስራ
ዜተወዯቡን ካሌኦት ሔጊ ዜጥሔሱ ሰባት የተዯራጁትንና ላልች ህግ የሚጥሱ ሰዎች
ምህሊዎም እንትሰምዕ ወይ እንትርኢ መኖራቸው ሲሰማ ወይም ስያይ ባስቸ኱ይ
ቀሌጢፈ ናብ ዜምሌከቶ ይፅብፅብ፣ ባዕለ ወዯ ሚመሇከተው ሪፕርት ያዯርጋሌ፣ ራሱ
ኣብ ቁፅፅር ዜኣትወለ ስጉምቲ ይወስዴ፣ በቁጥጥር ስር የሚውለበትን እርምጃ
ምስ ከባቢኡ ህዜቢ ተሒባቢሩ ክተሒዘ ይወስዲሌ፥ ከአከባቢው ህዜብ ጋር ተባብሮ
ይገብር፣ እነዱያዘ ያዯርጋሌ፡፡
6. ኣብ ከባቢኡ ዜካየደ ዲህሰሳታት ምስ ህዜባዊ 6. በአከባቢው የሚዯረጉ አሰሳዎች ከህዜባዊ
ፕሉስን ዗ይዒጠቐ ህዜብን ተሒባቢሩ ፕሉስና ካሌታጠቀ ሀዜብ ተባብሮ
ይወፌር፣ ይንቀሳቀሳሌ፡፡
7. ምስ ህዜባዊ ፕሉስ ብምትሔብባር ነናይ 7. ከህዜባዊ ፕሉስ ጋር በመተባበር ሇአካባቢው
ከባቢኡ ህዜባውን መንግስታውን ትካሊትን ህዜባዊና መንግስታዊ ዴርጅት ጽ/ቤቶች
ኣብያተ ፅሏፇትን ዴሔንነቶም ይሔለ፣ ዯሀንነት ይጠብቃሌ
8. ናይ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ትእዚዚትን 8. የማህበራዊ ፌ/ቤቶች ተእዚዝችና በየዯረጃው
በብዯረጅኡ ዗ል ምምሔዲር ዜህቦ ስራሔቲ ያሇው አስተዲዯር የሚሰጠውን ስራዎች
ይፌፅም ይፇፅማሌ፥
9. ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ምስ ክሌሌ 9. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከክሌሌ ፕሉስና
ፕሉስን መከሊኸሉ ሰራዊት ኢትዮጵያን የኢትዮጵያ መከሊከያ ሰራዊት ጋር ሇሰሊምና
ንሰሊምን ዴሔንነትን ይሰርሔ፣ ሇዯህንነት የሰራሌ
10.ንብዘሔ ጊዛ ካብ ማእቶትን ናብራን ዜንፅሌ 10.ሇበዘ ግዛ ከኑሮውና ከምርት ስራ የሚነጥሌ
ናይ ፀጥታን ካሌኦት መንግስታዊ ስራሔትን የፀጥታና የላልች መንግስታዊ ስራዎች
ክዋሃቦ ኣይግባእን ክፌፅም‟ውን ኣይግዯዴን ሉሰጠው አይገባም፡ሇመፇፀምም አይገዯዴም፡፡
11.ብዜወፅእ ውሽጠ ዯንቢ መሰረት ኣባሊቱ 11.በሚወጣ የውስጥ ዯንብ መሰረት አባልቹን
የመሒዴር ያስተዲዴራሌ
206
www.chilot.me
12.በጀት ኣዲሌዩ የቅርብ እንትፌቀዴ ኣብ 12.በጀት አ዗ጋጅቶ ያቀርባሌ፣ ሲፇቀዴ በስራ

ስራሔ የውዕሌ ሊይ ያውሊሌ፡፡
ብዚዕባ ምሌመሊን ዕጥቅን ስሇ ምሌመሊና ትጥቅ
1. ኣገባብ ምሌመሊን ስሌጠናን ሒይሉ ምሌሻ 1. የሚሉሺያ ሃይሌ ምሌመሊና ስሌጠና አገባብ
ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብዜወፅእ በትግራይ ክሌሌ ም/ቤት በሚወጣ መመሪያ
መምርሑ መሰረት ዜፌፀም ይኸውን መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
2. ዕዴሚኡ ካብ 18 ንሊዕሉ ፆታን ሞያን 2. ፆታና ሞያ ሳይሇይ ዕዯሜው ከ18 ዒመት
ከይፇሇየ ዜኾነ ናይ ጣብያ ነባሪ ኣባሌ በሊይ የሆነ የጣቢያ/ቀበላ/ ነዋሪ የሚሉሺያ
ሒይሉ ምሌሻ ክኸውን ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ኣባሌ ሉሆን ይችሊሌ
ብዚዕባ ሔጋዊነት ዕጥቂ ስሇ ትጥቅ ህጋዊነት
1. ብመሰረት ዜወፅእ መምርሑ ዜተመሌመሇ 1. በሚወጣ መመሪያ መሰረት የተመሇመሇ
ኣባሌ ሒይሉ ምሌሻ ዜሔዝ ዕጥቂ ሔጋዊ እዩ፤ የሚሉሺያ ሃይሌ አባሌ የሚይ዗ው መሳሪያ
ሔጋዊ ዕጡቕ ምዃኑ ዗ረጋግፅ መንነት ህጋዊ ነው፣ ህጋዊ ታጣቂ ሇመሆኑ
መሇሇይ ዜሒ዗ ክኸውን ኣሇዎ፣ የሚያረጋግጥ መታወቂያ የያ዗ መሆን
አሇበት፣
2. ዜኾነ ኣባሌ ሒይሉ ምሌሻ ዜሒዝ ዕጥቂ 2. ማንኛውም የሚሉሽያ ሃይሌ አባሌ የያ዗ው
ሔጋዊ ብዜኾነ መንገዱ ዜተውሃቦ ሌኡኽ ትጥቅ ህጋዊ በሆነ መንገዴ የተሰጠውን
ንምፌፃም ጥራሔ የጥቀመለ፣ ተሌእኮ ሇመፇፀም ብቻ ይጠቀምበታሌ፡፡
3. ዜኾነ ኣባሌ ሒይሉ ምሌሻ ዜሒዝ ዕጥቂ 3. ማንኛውም የሚሉሺያ ሃይሌ አባሌ የያ዗ው
ምሻጥ፣ ምሌዋጥ ምብሌሻው፣ ምክራይ በቲ ትጥቅ መሸጥ መሇወጥ፣ ማበሊሸት፣ ማከራየት
ኣብ ገበን መቅፅዑ ሔጊ ዜተዯንገገ መሰረት በወንጀሇኛ መቅጫ ህግ በተዯነገገው መሰረት
዗ሔተት ይኸውን፡፡ የሚያስጠይቅ ይሆናሌ፡፡
4. በዜሑ፣ ሰነ ምግባርን፣ ስንብት ኣባሊት 4. የሚሉሺያ አባሊት ብዚት፣ ስነምግባርና
ምሌሻ ብዜምሌከት ዜርዜሩ ንቅዴሚት ስንብት በሚመሇከት ዜርዜር ሁኔታ ወዯ ፉት
ብሔጊ ዜውሰን ይኸውን በህግ የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
ብዚዕባ ዜተስዒሩ ሔግታት፥ ስሇተሻሩ ህጎች
ናይ ክሌሌ ትግራይ ሒይሉ ፕሉስን ሒሇዋ የትግራይ ክሌሌ ፕሉስ ሃይሌና ፀጥታ ጥበቃ
ፀጥታን ንምቛም ወፂኡ ዜነበረ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇማቋቋም ወጥቶ የነበረው አዋጅ ቁ.6/1985
6/1985 በዙ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ታትሞ ከሚወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ርእሰ ምምሔዲር ቤት ምኽሪ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
207
www.chilot.me

ኣዋጅ ቁፅሪ 15/1988 አዋጅ ቁጥር 15/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤትን
ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ናይ ክሌሌና ሰብኣዊን ተፇጥሮኣዊን ሃፌቲ የክሌለ ሰብኣዊና ተፇጠራዊ ሃበት
ንሔብረተሰብና ረብሒ ብግቡእ ምውዒለን ካብኡ ሇህብረተሰቡ ጥቅም በሚገባ መዋለን፣ እነዱሁም
ሒሉፈ ዴማ ንክሌሌና ብማአኸሊይ መንግስቲን በማእከሊዊ መንግስትና ሔዜብ ሇክሌለ
ህዜብን ዜምዯብ በጀት ብዜግባእ ኣብ ስራሔ የሚመዯብ በጀት በሚገባ በስራ ሊይ መዋለ
ምውዒለ ቁፅፅር ክግበረለ ስሇ዗ሇዎ፣ ቁጥጥር እነዱዯረግበት ስሇሚያስፇሌግ፣
ብዜተፇሊሇየ ናይ ሌምዒት ትካሊትን ቢሮታትን የተሇያዩ የሌማት ዴርጅቶች፣ ቢሮዎች
ኣብያተ ፅሔፇትን ከምኡ‟ውን ናይ ማሔበራትን ጽሔፇት ቤቶች እንዱሁም ማሔበራት የገን዗ብ
ናይ ገን዗ብ ምምሔዲር ኣግባብ ዗ሇዎ ናይ ሑሳብ አስተዲዯር አግባብ ያሇው የሂሳብ አያያዜ
ኣተሒሔዚ ስርዒት ዜሒ዗ ምዃኑን ካብ ቢሮታት ስርአትን የተከተሇ መሆኑንና ከቢዎች አያያዜ
ዜእከብ ኣታዊን ወፃኢን ናይ ንብረት ምምሔዲር በመንግስት ዯንብና ህግ የሚመራ መሆኑን
ብናይ መንግስቲ ዯንቢን ሔግን ዜምራሔ ምዃኑ ሇማረጋገጥ፣
ንምርግጋፅ፣
ካብኡ ሒሉፈ ዴማ ዜተትሒዘ መዯባትን በተጨማሪም የተያዘ ፔሮግራሞች ፇጣን
ፔሮግራማትን ቁሌጡፌ ቁጠባዊ ናይ ኣጠቃቅማ ኢኮኖሚያዊ የአጠቃቀም ዗ዳ የተከተለ
ኣንፇት ዜተኸተለ ምዃኖም ንምርግጋፅ ናይ መሆናቸውን ሇማረጋገጥ የክሌለ ኢኮኖሚ
ክሌሌና ኢኮኖሚ ብዜተጠናኸረ ናይ ኦዱት በተጠናከረ የኦዱት ስራ ሉዯገፌ ስሇሚገባው፥
ስራሔ ክዴገፌ ስሇ዗ሇዎ፣
ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት በትግራይ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒነቀፅ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/1
49/3/1 ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ናይ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የክሌለ ኦዱትና
ክሌሌ ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፀሔፇት ንምጥያሽ ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ሇማቋቋም የሚከተሇውን
እዙ ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ አዋጅ አውጇሌ፡፡
ሒፇሻዊ ዴንጋገ፥ ጠቅሊሊ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ 1፥ ዒነቀጽ 1
208
www.chilot.me
እዙ ኣዋጅ “ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ይህ አዋጅ “ኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤትን

መጣየሺ ኣዋጅ ቁፅሪ 15/1988” ተባሂለ ክፅዋዕ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 15/1988” ተብል
ይኽእሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ትርጉም ትርጓሜ
“ሒሊፉ‟ ማሇት ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኦዱትን “ሒሊፉ” ማሇት የትግራይ ክሌሌ ኦዱትና ቁጥጥር
ቁፅፅርን ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ ጽሏፇት ቤት ኃሊፉ ማሇት ነው፡፡
“ማሔበር” ማሇት ናይ ሒረስቶት ሔብረት ስራሔ “ማሔበር” ማሇት የገበሬዎች ሔብረት ስራ
ማሔበር፣ ናይ እዯ ጥበብ ሔብረት ስራሔ ማሔበር፣ የዕዯጥበባት ሔብረት ስራ ማሔበር፣
ማሔበር ናይ ከተማ ነበርቲ ማሔበራትን ካሌኦት የተከማ ነዋሪዎች ማሔበራትና ላልች የህዜብ
ናይ ህዜቢ ትካሊትን እዩ፡፡ ዴርጅቶች ማሇት ነው፡፡
“ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ትግራይ እዩ፡፡ ምክር ቤት ማሇት ንው፡፡
“ትካሌ” ማሇት ዜኾነ ብክሌሌ መንግስቲ ሙለእ “ዴርጅት” ማሇት ማንኛውም ሙለ በሙለ
ዋንነት ወይዴማ ብሽርክና ዜመሒዯር ፊብሪካ በክሌለ መንግስት ስር ወይም በሽርክና
መከፊፇሉን ግሌጋልት ወሃቢን ትካሌ ወይዴማ የሚተዲዯር ፊብሪካ፣ ማከፊፇያ፣ ኣገሌግልት
ካሉእ ናይ ንግዱ ትካሌ እዩ፡ ሰጪ ወይም ላሊ የንግዴ ዴርጅት ማሇት ነው፡፡
“ቢሮ “ ማሇት ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ብኣዋጅ “ቢሮ” ማሇት በክሌለ ምክር ቤት በአዋጅ
ዜተጣየሻ ቢሮታት እየን፡፡ የተቋቋሙ ቢሮዎች ናቸው፡፡
ምጥያሽ ስሇማቋቋም
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት በትግራይ
ብሔገመንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ቁፀሪ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት ቁጥር 49/3/1
49/3/1 መሰረት ቤት ፅሔፇት ኦዱትን ቁፅፅርን መሰረት የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት /ከዙህ
/ዴሔሪ ሔዙ ቤት ፅሔፇት እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/ በኋሊ “ጽሔፇት ቤት” እየተባሇ የሚጠራ/ በዙህ
በዙ ኣዋጅ ኣጣይሹ ኣል፡፡ አዋጅ አቋቁሟሌ፡፡
አወዲዴባ እቲ ቤት ፅሔፇት የጽሔፇት ቤቱ አወቃቀር
1. ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት 1. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት
2. ኦዱትን ቁፅፅርን ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ 2. የኦዱትና ቁጥጥር ጽሔፇት ቤት ኃሊፉ
3. ኦዱተራትን ከምኣዴሊይነቱ ካሌኦት 3. ኦዱተሮችና እንዯ አስፇሊጊነቱ ላልች
ሰራሔተኛታት ሰራተኞች
ናይቲ ቤትፅሔፇት ሒሇፌቲ ኣመራርፃን የጽሔፇት ቤቱ ኃሊፉዎች አመራረጥና አሿሿም
ኣሻያይማን
1. ንቲ ቤት ፅሔፇት ዜመርሕ ሒሊፉ ብርእሰ 1. ጽሏፇት ቤቱን የሚመራ ኃሊፉ በክሌለ ርእሰ
ምምሔዲር ተሒሪዩ ብቤት ምኽሪ ይሽየም መስተዲዴር አቅራቢነት በምክር ቤቱ
ይሾማሌ
2. ናይቲ ቤት ፅሔፇት መምርሑ ሒሇፌቲ 2. የጽሔፇት ቤቱ የመምርያ ኃሊፉዎች
ብቤት ፅሔፇት ተሒርዮም ብክሌሌ ስራሔ በጽሔፇት ቤቱ አቅራቢነት በክሌለ ስራ
ፇፃሚ ኮሚቴ ይሽየሙ አስፇጻሚ ኮሚቴ ይሾማለ
በዚዕባ ተፀዋዕነት ተጠሪነት
209
www.chilot.me
ሒሊፉ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ተፀዋዕነቱ ነቲ ቤት የጽሔፇት ቤቱ ኃሊፉ ተጠሪነቱ ሇክሌለ ምክር

ምኽሪ ኮይኑ እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ዗ይርከበለ ቤት ሆኖ ምክር ቤቱ በማይገኝበት ጊዛ /ስራ ሊይ
እዋን ነቲ ርእሰ ምምሔዲር ይኸውን፡፡ በማይሆንበት ጊዛ/ ሇርእሰ መስተዲዴሩ
ይሆናሌ፡፡
እቲ ቤት ፅሔፇት ዜቅፅለ ተግባርን ጽሔፇት ቤቱ የሚከተለት ተግባርና ኃሊፉነት
ሒሊፌነትን ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ፣
1. ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ምምሔዲር ቤት 1. የብሄራዊ ክሌሌ መስተዲዴሩ ጽሔፇት ቤትና
ፅሔፇትን ኣብ ትሔቲኡ ዜርከቡ ካሌኦት በስሩ የሚገኙ ላልች የመስተዲዴር ጽሔፇት
ናይ ምምሔዲር ቤት ፅሔፇታት ሒዊሱ ኣብዙ ቤቶችን ጨምሮ በብሄራዊ ክሌለ የሚገኙትን
ብሄራዊ ክሌሌ ዜርከቡ ቢሮታትን ካሌኦት ቢሮዎችና ላልች የመንግስት አካሊት
ቢሮታትን ካሌኦት መንግስታዊ ኣካሊት፣ ዴርጅቶችና ማሔበራት ሑሳብ ይመረመራሌ
ትካሊትን ማሔበራትን ሑሳብ ይምርምር ወይም እንዱመረመር ያዯርጋሌ
ወይ ዴማ ክምርመር ይገብር
2. ዜርከብ ናይ ኦዱት ውፅኢት ናብ ብሄራዊ 2. ከኦዱት ያገኘው ውጤት ሇብሄራዊ ክሌለ
ክሌሌ ቤት ምኽሪ ከምኡ‟ውን ቤት ምኽሪ ምክር ቤት ወይም ምክር ቤቱ በስራ ሊይ
ኣብ዗ይርከበለ ነቲ ርእሰ ምምሔዲር በማይሆንበት ጊዛ ሇርእሰ መስተዲዴሩ
የቕርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
3. ዜኾነ ናይ ሑሳብ ከይዱ ተንኮሌ ዜሒ዗ን 3. ማንኛውም የሂስብ ስራ ታማኝነት የጎዯሇው
ተኣማንነት ዜጎዯል ኮይኑ እንትርከብ እቲ ሆኖ ሲገኝ ሑሳቡን የያዘ ሰነድችና መዜገቦች
ሑሳብ ዜምሌከቶም ሰነዲትን መዚግብትን ያሽጋሌ
ይእሽግ፣
4. ኣብ ክሌሌ ዜዋፇሩ ናይ ግሉ ኦዱተራትን 4. በክሌሌ የሚንቀሳቀሱ የግሌ ኦዱተሮችና
ሑሳብ ፇሊጣትን ነቲ ስራሔ ዗ዴሉ ክእሇትን የሑሳብ ኣዋቂዎች ሇስራው የሚያስፇሌግ
ፌሌጠትን ዗ሇዎም ምዃኑ የረጋግፅ፣ ምስክር ችልታና እውቀት ያሊቸው መሆኑን
ወረቀት‟ውን ይህብ ፣ይሔዴስ፣ ይስርዜ፣ ያረጋግጣሌ፣ የምስክር ወረቀት ይሰጣሌ፣
ያዴሳሌ፣ ይሰርዚሌ፡፡
5. ዜተኻየደ ናይ ኦዱት ምርመራ ትሔዜቶ 5. የተዯረጉ የኦዱት ምርመራ ይ዗ት
ብምግምጋም ናይ ፀገማት መበገሲ ፅንዒት በመገምገም የችግሮች መንስኤ ጥናት
ብምክያዴ መፌትሑ ሒሳብ ምቕራብ፣ በማካሄዴ የመፌትሄ ሃሳብ ያቀርባሌ፡፡
6. ናይ ሑሳብን ንብረትን ናይ ኦዱት ስርዒትን 6. የሑሳብ የንብረትና የኦዱት ስርዒትና ዯረጃ
ዯረጃን ዜምሌከት መምርሑታት የውፅእ፣ የሚመሇከት መመርያ ያወጣሌ
7. ማእኸሊይ መንግስቲ ብዚዕባ ገን዗ብን ሑሳብ 7. የማእከሊዊ መንግስት ስሇ ገን዗ብና የሑሳብ
ኣተሒሔዚ ስርዒት ኣብ ዗ዲሌዎ ዯንቢ ሒሳብ አያያዜ ስርዒት በሚያ዗ጋጀው ዯንብ ሊይ
የቅርብ፣ ሃሳብ ያቀርባሌ፡፡
8. ናይ ኦዱት ሙያ ክጉሌብት ምግባር፣ 8. የኦዱት ስራ እንዱጎሇብት ያዯርጋሌ
9. ንክሌሌና ብማእኸሊይ መንግስቲን ብብሄራዊ 9. ሇክሌለ በማአከሊዊ መንግስትና በብሄራዊ
ክሌሌ መንግስቲን ከምኡ‟ውን ብሒገዜ ክሌሌ መንግስት እንዱሁም በእርዲታ
ውሃብቲን ዜምዯብ ናይ ሌምዒት በጀትን ሰጪዎች የሚመዯብ የሌማትና መዯበኛ
ከምኡ‟ውን መዯበኛ በጀት ኣብቲ ዜፀዴቀለ በጀት በፀዯቀሇት ፔሮገራም ሊይ የዋሇ
ፔሮግራም ዜወዒሇ ምዃኑ ይምርምር መሆኑን ይመረምራሌ ያረጋግጣሌ፡፡
210
www.chilot.me
የረጋግፅ
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ ስሌጣንን ተግባርን፥ የጽሔፇት ቤቱ ኃሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ኣብ ዒንቀፅ ሸውዒተ ዜተውሃበ ከም዗ል ኮይኑ በአንቀጽ ሰባት የተሰጠው ኃሊፉነት እንዯተጠበቀ
እቲ ሒሊፉ ዜስዕብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ ሆኖ ኃሊፉው የሚከተሇውን ስሌጣንና ተግባር
ይኖረዋሌ
1. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7/1 መሰረት ኣብ ዒመት 1. በዙህ አዋጅ ዒንቀጽ 7/1 መሰረት በዒመት
ውሽጢ ዜተኻየደ ስራሔቲን ከምኡ እውን ውስጥ የተካሄደ ስራዎች እነዱሁም
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ ሪፕርት ንቤት የጽሔፇት ቤቱ ዒመታዊ ሪፕርት ሇምክር
ምኽሪ፣ ቤት ምኽሪ ኣብ዗ይርከበለ እዋን ቤቱ ፣ ምክር ቤቱ በስራ ሊይ በማይሆንበት
ንርእሰ ምምሔዲር የቕርብ፡፡ ጊዛ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ያቀርባሌ
2. ናይ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ንቤት ምኽሪ 2. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ሇምክር ቤቱ
዗ቕርቦ ናይ ብሄራዊ ክሌሌ አታዊን ወፃእን ያቀረበው የብሄራዊ ክሌለ ገቢና ወጪ፣
ሃፌትን ዕዲን ከምኡ‟ውን ናይ ክሌሌ ሃብትና እንዱሁም ገን዗ብ ነክ የሆኑ የክሌሌ
ምምሔዲር ገን዗ብ ተንከፌ ዜኾኑ መስተዲዴሩ መረጃዎችን በሚመሇከት
መረዲእታታትን ዜምሌከት ዗ገባ ካብቲ ቤት ከምክር ቤት ዗ገባ እንዯዯረሰው በ6 ወር
ምኽሪ ምስ በፅሕ ኣብ 6 ወርሑ ውሽጢ ውስጥ መርምሮ ሇምክር ቤቱ አስተያየቱን
መርሚሩ ዗ሇዎ ርኢቶ ነቲ ቤት ምኽሪ ያቀርባሌ፡፡
የቕርብ፡፡
3. ዜተውሃቦ ስሌጣን ንምፌፃም ዗ዴሌዮ ቤት 3. የተሰጠው ስሌጣን ሇመፇፀም የሚያስፇሌገው
ፅሏፇት የዯራጁ ብሲቪሌ ሰርቪስ ዯንቢ ጽሔፇት ቤት ያዯረጃሌ፣ በሲቪሌ ሰርቪስ
መሰረት ሰራሔተኛታት ይቖፅር፡፡ ዯንብ መሰረት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ፡፡
4. ናይ ኦዱት ቤት ፅሏፇት ዒመታዊ በጀት 4. የጽሏፇት ቤቱን ዒመታዊ በጀት ያ዗ጋጃሌ፡፡
የ዗ጋጁ ምስተፇቐዯ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ ያውሊሌ፡፡
5. ንስራሔ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ብቁዕ 5. ሇስራ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ሇግሌ ኦዱተሮች
መምርሑ ብምሃብ ንናይ ግሉ ኦዱተራት ወይም ሇላልች ባሇሙያዎች በቂ መመሪያ
ወይ ካሌኦት ክኢሊታት ናይ ኦዱት ምርመራ በመስጠት የኦዱት ምርመራ ስራዎች
ስራሔቲ ውክሌና ክህብ ይኽእሌ፡፡ ውከሌና መስጠት ይችሊሌ፡፡
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴነጋጌዎች
ናይ ኦዱት ምርመራ ስርዒት የኦዱት ምርመራ ስርዒት
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ሒዯ ሑሳብ ክምርምር 1. ጽሏፇት ቤቱ አንዴን ሑሳብ ሇመመርመር፣
ንጉዲዩ ኣዴሊይ ዜመሰል ሔዴሔዴ ዜርዜር ሇጉዲዩ አስፇሊጊ የመሰሇውን እያንዲንደን
ክርእይ ወይ ዴማ ሒሉፈ ሒሉፈ ዜካየዴ ናይ ዜርዜር ማየት ወይም አሌፍ አሌፍ የሚካሄዴ
ምርመራ ኣካይዲ ስርዒት ክኽተሌ ይኽእሌ የምርመራ ሂዯት ስርዒት ሉከተሌ ይችሊሌ፡፡
እዩ፡፡ ሑሳብ/ሰነዲት/ መርሚሩ ን዗ቅረቦ ዗ገባ ሑሳብ/ሰነድች/ መርምሮ ሇሚያቀርበው ዗ገባ
ንሔዴሔዴ ሑሳብ ናይ ምርመራ ኣካይዲ ፣ የእያንዲንን ሑሳብ የምርመራ ሂዯት፣
ኩነታትን ፅርየትን ክገሌፅ ኣሇዎ፡፡ ሁኔታና ጥራት መግሇፅ አሇበት፡፡
2. ኦዱት ዜግበሩ ምርመራታት ካብ 2. ኦዱት የሚዯረጉ ምርመራዎች
ዜምርመሩለ በጀት ዒመት ንዴሔሪት ካብ ከሚመረመሩበት በጀት ወዯ ኋሊ ከሁሇት
ክሌተ በጀት ዒመታት ክሒሌፌ የብለን፡፡ በጀት ዒመት ማሇፌ የሇበትም፡፡ ቢሆንም
ኮይኑ ግና ገበን ዜተፇፀመ ምዃኑ ወንጀሌ የተፇጸመ ሇመሆኑ ጥርጣሬ ያሇ
211
www.chilot.me
እንተጠርጢሩ ንዴሔሪት ክሌተ በጀት እንዯሆነ፣ ወዯ ኃሊ ከሁሇት በጀት ዒመት

ዒመታተ ሒሉፈ ክምርምር ይኽእሌ፡፡ አሌፍ መመርመር ይችሊሌ
3. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ሑሳብ ብክሌሌ ስራሔ 3. የጽሔፇት ቤቱ ሑሳብ በክሌለ ስራ አስፇጻሚ
ፇፃሚ ኮሚቴ ብዜስየም ኮሚቴ ይምርምር፡፡ ኮሚቴ በሚሰየም ኮሚቴ ይመረመራሌ፡፡
ናይ ተመርመርቲ ጉቡእ የተመርማሪዎች ግዳታ
1. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ኦዱተራት ወይዴማ 1. የጽሔፇት ቤቱ ኦዱተሮች ወይም ተወካዮች
ወኪሊት ንምርመራ ኣዴሊይነት ሇምርመራ አስፇሊጊነት የታመነባቸውን
ዜተኣመነልም መዚግብቲ ሰነዲትን ካሌኦት መዚግብት፣ ሰነድችና ላልች የጽሐፌና
ናይ ፅሐፌን ቃሌ መረዲእታን ክሒቱ ከሇዉ የቃሌ መረጃዎች ሲጠይቁ፣ የተጠየቀ
ዜተሒተተ ሰራሔተኛ ወይ ዴማ ናይቲ ሰራተኛ ወይም የመስሪያ ቤቱ ሒሊፉ
መ/ቤት ሒሊፉ ትክክሇኛን ዜተማሇአ መሌሲ ትክክሇኛና የተሟሊ መሌስ የመስጠት ግዳታ
ምሃብ ግዳታ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
2. እቲ ቤት ፅሔፇት ክቆፃፀሮም በዙ ኣዋጅ 2. ጽሔፇት ቤቱ በዙህ አዋጅ በተሰጠው ስሌጣን
ስሌጣን ዜተውሃቦ ትካሊት ንብረትን ገን዗ብን መሰረት የሚቆጣጠራቸው ዴርጅቶችን
ዜተረከበ ወፃኢ ዜገብር፣ ዜኸፌሌ ወይዴማ ንብረትና ገን዗ብ የተረከበ፣ ወጪ
ነቲ ሑሳብ ተጠያቂ ሒሊፉ ዜኾነ ሰብ ሑሳቡ የሚያዯርግ፣ የሚከፌሌ ወይም የሑሳቡ
ክምርምር ግቡእ/ግዳታ/ ኣሇዎ፡፡ ተጠያቂ/ሒሊፉ የሆነ ሰው ሂሳቡ
እንዱያስመረምር ግዳታ አሇበት፡፡
ናይ ምፌሊጥ ግዳታ የማስታወቅ ግዳታ
እቲ ቤት ፅሔፇት ኦዱት ኣብ ዜገብረለ እዋን ጽሔፇት ቤት ኦዱት በሚያዯርግበት ጊዛ
ገበን ተሰሪሐ ዜብሌ እምነት እንተሃሉዩዎ ወንጀሌ ተሰርቷሌ የሚሌ እምነት ካሇው ሇዒቃቤ
ንዒቃቢ ሔግን ንዜምሌከቶ ቤ/ፅሔፇት ትካሌ ሔግና ሇሚመሇከተው ጽሔፇት ቤት ዴርጅት
ወይዴማ ማሔበራት ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ከፌሌጥ ወይም ማሔበር የበሊይ ኃሊፉ የማስታወቅ ግዳታ
ግቡእ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
ቅፅዒት ቅጣት
1. እቲ ቤት ፅሔፇት ንኦዱት ዗ዴሌዮ 1. ሇጽሔፇት ቤቱ የሚያስፇሌጉ መዚግብት፣
መዚግብቲ፣ ሰነዲትን ካሌኦት ናይ ፅሐፌን ሰነድችና ላልች የጽሐፌና የቃሌ መረጃዎች
ቃሌ መረዲእታ ተሒቲቱ ዗የቕረበ፣ እንዱያቀርብ ተጠይቆ ያሊቀረበ፣
2. ንቲ ቤት ፀሔፇት ወይዴማ ንኦዱተራት 2. ሇጽሔፇት ቤቱ ወይም ሇጽሔፇት ቤቱ
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ወይዴማ ንወኪሌ ሒሰት ኦዱተሮች ወይም ሇወኪልች ሒሰተኛ መሆኑ
ምዃኑ ዜፌሇጥ ሒሰተኛ መረዲእታ ዗ቕረበ፣ የታወቀ መረጃ ያቀረበ ወይም
ወይ
3. ናይቲ ኦዱትን ቁፅፅርን መስሪያ ቤት ስራሔ 3. የጽሏፇት ቤቱ ስራ በሚገባ እንዲይካሄዴ
ብዜግባእ ንከይካየዴ ዗ዕንቅፌ እስካብ ክሌተ እንቅፊት የሚሆን፣ እስከ ሁሇት ዒመት
ዒመት ዜኣክሌ ናይ ማእሰርቲ ወይ ዴማ በሚዯርስ እስራት ወይም እስከ ሁሇት ሺ ብር
እስካብ ክሌተ ሽሔ ብር ዜበፅሔ መቅፃዕቲ በሚዯርስ የገን዗ብ መቀጮ ወይም በሁሇቱም
ወይ ዴማ ብክሌቲኡ ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
እዙ ቤት ፅሔፇት በዙ ኣዋጅ መሰረት ጽሔፇት ቤቱ በዙህ አዋጅ መሰረት የተሰጠወ
ዜተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ንምፌፃም ዗ዴሌዮ ስሌጣንና ተግባር ሇመፇጸም የሚያስፇሌገውን
212
www.chilot.me
ዯንቢ ኣዲሉዩ ብምቕራብ ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ዯንብ አውጥቶ ሇስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ በማቅረብ
እንትፀዴቕ ኣብ ተግባር የውዕሌ፡፡ ያፀዴቃሌ፡፡
ዜተስዒሩ ሔግታት፣ የተሻሩ ሔጎች
ትግራይ ወፂኡ ዜነበረ ኣዋጅ ቁፅሪ 13/1987 መሰረት የወጣው አዋጅ ቁጥር 13/1987 በዙህ
በዙ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
ኣዋጁ ዜፀንዒለ እዋን አዋጁ የሚጸናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በተግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ርእሰ ምምሔዲር የትገራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
213
www.chilot.me
መቐሇ ሒምሇ 1988
ኣብ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ

በኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
ትሔዜቶ
ማውጫ
ኣዋጅ ቁፅሪ 16/1988 አዋጅ ቁጥር 16/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 16/1988 አዋጅ ቁጥር 16/1988
ኣርማ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት አርማ
ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ፋዳራሊዊ በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ሪፏብሉክ ሔገ
ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ዒንቀፅ 3 መንግስት አንቀጽ 3 ንኡስ ቁጥር 3 እና
ንኡስ ዒንቀፅ 3 ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀጽ
ትግራይ ዒንቀፅ 3 መሰረት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 3 መሰረት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ክሌሌ ትግራይ ኣርማ እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌዊ መንግስት አርማ
መንግስቲ ንምውሳን ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ሇመወሰን የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ኣል፡፡
እዙ ኣዋጅ” ኣርማ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ መንግስት አርማ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
16/1988” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 16/1988” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
ብዚዕባ ምቋም ስሇ ማቋቋም
ኣርማ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት አርማ
ታሪኽ፣ ጅግንነትን ሌምዒት ህዜቢ ትግራይ የትግራይ ህዜብ ታሪክ፣ ጀግንነትና ሌማት
዗መሌክት ኮይኑ በዙ ኣዋጅ ቆይሙ ኣል፡፡ የሚያመሇክት ሆኖ በዙህ አዋጅ ተቋቁሟሌ፡፡
ትሔዜቶ እቲ ኣርማ የአርማው የ዗ት
ኣርማ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ፣ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ አርማ፣
1. ባይትኡ ቐይሔ፣ 1. መዯቡ ቀይ
2. ካብ ፌርቂ ንታሔቲ ሰማያዊ መንኩርኩር 2. ከግማሽ አካለ በታች ሰማያዊ መንኩርኩር
214
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ አዋጅ ቑፅሪ 16 ሒምሇ 1988 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 16 ሃምላ 1988 ዒ.ም
ኮይኑ፣ ካብ‟ቲ መንኩርኩር የማን ፀጋም ሆኖ፣ ከመንኩርኩሩ ቀኝና ግራ የወጣ

ዜወፃ ናይ ስገምን ስየ ዗ሇሊ ኣሇዎ፣ የገብስና የ዗ንባባ ዚሊ አሇው፡፡
3. ፌርቂ መዯቡ ብጫ ኮይኑ ሚዚን ኣሇዎ፣ ካብ 3. ግማሽ መዯብ ብጫ ሆኖ ሚዚን አሇው
ፌርቂ ንሊዕሉ ዗ል መዯብ ዴማ ዋሌታን ከግማሽ በሊይ ያሇው መዯቡ ዯግሞ ዋሌታና
ጭማራን ዜሒቐፇ ሒወሌቲ ዗ሇዎ „ዩ፡ ጦር የያ዗ ሏውሌት አሇው፡፡
ዒነቀፅ 4 አንቀጽ 4
1. ቀይሔ ሔብሪ ጀግንነትን መስዋእትነትን 1. ቀይ ቀሇም የትግራይ ህዜብ ጀግንነትና
ህዜቢ ትግራይ መስዋእትነት፣
2. ዋሌታን ጭማራን ናይ ህዜቢ ተግራይ ሔለፌ 2. ዋሌታና ጦር የትግራይ ህዜብ የትጥቅ ትግሌ
ናይ ተጋዴል ታሪኽ ዜገሌፅ እንትኸውን ታሪክ የሚገሌጽ ሲሆን፣
3. ሒውሌቲ ታሪኻዊ ምሌክት ህዜቢ ትግራይ 3. ሒወሌት የትግራይ ህዜብ ታሪካዊ ምሌክት
4. ሚዚን ፌትሑን ዱሞክራሲን 4. ሚዚን ፌትሔና ዱሞክራሲ፣
5. ዗ሇሊ ስገምን ስየን ሌምዒትን ሰሊምን 5. የገብስና የ዗ምባባ ዚሊ ሌማትና ሰሊም
ዜገሌፁ‟ዮም ይገሌጻሌ
እዙ ኣርማ ይህ አርማ
1. መፌሇይ እዙ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 1. የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት መሇያ
ኮይኑ የገሌግሌ፡፡ ሆኖ ያገሇግሊሌ፡፡
2. ናይ‟ዙ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ሔጋዊ 2. የብሓራዊው ክሌሌ መንግስት ህጋዊ
ማሔተማት ትሔዜቶ ብመሰረት እዙ ኣርማ የማሔተም ይ዗ት በዙህ አርማ መሰረት
ዜቕረፅ ይኸውን የሚቀረጽ ይሆናሌ፡፡
3. ሔዴሔዴ ማሔተም ሌዕሌ ኢለ ዜተገሇፀ 3. እያንዲንደ ማሔተም ከሊይ የተገሇፀው
ኣረማን “ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ አርማና “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ” ዜብሌ ፅሐፌ ዜሒ዗ ይከውን፡፡ መንግስት” የሚሌ ጽሐፌ የያ዗ ይሆናሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ ይህ አዋጅ የሚጸናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በብሓራዊ ክሌሌ ትግራይ ነጋሪት
ሒምሇ/1988 ሏምላ/1988
ርእሰ ምምሔዲር ብሓራዊ ክሌሌ ትግራይ የብሓራዊ ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
215
www.chilot.me
መቐሇ ሒምሇ 1988
ኣብ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ


በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ
አዋጅ ቁፅሪ 17/1988 አዋጅ ቁጥር 17/1988
ገፅ 1 ገጽ 1
አዋጅ ቁፅሪ 17/1988 አዋጅ ቁጥር 17/1988
ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ሔረሻ የትግራይ ክሌሌ የእርሻ ሔብረት ስራ ማሔበራትን
ክሌሌ ትግራይ ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌና ዜርከቡ ሒረስቶት ገን዗ቦም በትግራይ ክሌሌ የሚገኙ ገበሬዎች
ጉሌበቶምን ፌሌጠቶምን ብምትሔብባር ብናይ ገን዗ባቸውን ፣ ጉሌበታቸውንና እውቀታቸውን
ባዕልም ዴሌየት ብምሔበር ተወዱቦም በማቀናጀት በራሳቸው ፌሊጎት በማሔበር
ኢኮኖሚያዊን ማሔበራውን ፀገሞም ምፇታሔ ተዯራጅተው ኢኮኖሚያዊና ማሔበራዊ
ኣዴሊይ ስሇዜኾነ፣ ችግሮቻቸውን ሇመፌታት አስፇሊጊ ስሇሆነ፣
ሒረስቶት ብማሔበሮም ኣቢልም ዗በናዊ ናይ ገበሬዎች በማሔበራቸው አማካኝነት ዗መናዊ
ቴክኖልጂ ኢንደስትሪ ውፅኢታት በቲ ዜዴሇ የቴክኖልጂ ኢንደስትሪ ውጤቶችን በሚፇሇገው
ዋጋን መጠንን ክረኽቡ ኣብ ነፃ ዕዲጋ ዋጋና መጠን እንዱያገኙ በነፃ ገበያ ተወዲዴረው
ተወዲዱሮም ፌርያቶም ብግቡእ ዋጋ ንምሻጥ ምርታቸውን በሚገባ ዋጋ ሇመሸጥ እንዱችለ
ክክአለ፣ ሌቃሔ ተንከፌ ግሌጋልት ክረኽቡ የብዴር አገሌግልት ሇማግኘት የሚያስችሊቸው
ዜኽእሌለ ኩነታት ምምችቻው ኣዴሊይ ብምዃኑ ሁኔታ ሇማመቻቸት አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ የትግራይ ምክር ቤት በትግራይ ብሄረዊ ክሌሌ
ብሓራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 ሔገ መንግስት አንቀጽ 49/3/11 መሰረት
መሰረት ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት የሔብረት ስራ ማሔበራት ጽሔፇት ቤት
ንምጥያሽ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ ሇማቋቋም የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ይህ አዋጅ “የሔበረት ስራ ማሔበራት ጽሔፇት
ማሔበራት መጣየሺ ኣዋጅ ቁ. 17/1988 ዒ.ም” ቤት ማቋቋሚያ አዋጅ ቁ. 17/1988 ዒ.ም”
ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ “ቤት ፅሔፇት” ማሇት በዙህ አዋጅ ውስጥ “ጽሔፇት ቤት” ማሇት
ቤት ፅሏፇት ሔበረት ስራሔ ማሔበራት ብሓራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የሔብረት ስራ
216
www.chilot.me
ክሌሌ ትግራይ ማሇት‟ዩ፡፡ ማሔበራት ጽሔፇት ቤት ማሇት ነው፡፡

“ሒሊፉ” ማሇት ሒሊፉ ቤት ፅሏፇት ሔበረት “ሒሊፉ” ማሇት የትግራይ ክሌሌ የሔብረት ስራ
ስራሔ ማሔበራት ክሌሌ ትግራይ ማሇት‟ዩ፡፡ ማሔበራት ጽሔፇት ቤት ሒሊፉ ማሇት ነው፡፡
“ሔብረት ስራሔ ማሔበራት” ማሇት ብኣዋጅ “የሔብረት ስራ ማሔበራት” ማሇት በአዋጅ ቁ.
ቁ.85/1986 ዒ.ም መሰረት ናይ ሔጋዊ ሰብነት 85/1986 ዒ.ም መሰረት ሔጋዊ የሰውነት
መረጋገፂ ሰርቲፉኬት ረኺበን ዜንቀሳቀሳ ናይ ማረጋገጫ ሰርቲፉኬት አግኝተው የሚንቀሳቀሱ
ሒረስቶት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ማሇት‟ዩ የገበሬዎች የሔብረት ስራ ማሔበራት ማሇት ነው
“ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ “ክሌሌ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማሇት
ማሇት‟ዩ፡፡ ነው፡፡
3 አቃውማ 3 አቋቋም
1. ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 1. የሏብረት ስራ ማሔበራት (ከዙህ በኋሊ
(ዴሔሪ‟ዙ ቤት ፅሔፇት እናተብሃሇ ዜፅዋዕ) ጽሔፇት ቤት እየተባሇ የሚጠራ) በዙህ
በዙ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፡፡ አዋጅ ተቋቁሟሌ
2. ናይዙ ቤት ፅሔፇት ተፀዋዕነት ንክሌሌ 2. ይህ ጽሔፇት ቤት ተጠሪነቱ ሇትግራይ ክሌሌ
ትግራይ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴን ንርእሰ ስራ አስፇጻሚ ኮሚቴና ሇክሌለ ርእሰ
ምምሔዲር እዙ ክሌሌን ይኸውን መስተዲዴር ይሆናሌ፣
3. እዙ ቤት ፅሔፇት ብክሌሌ፣ ከምኣዴሊይነቱ 3. ይህ ጽሔፇት ቤት በክሌሌ፣ እንዱሁም እንዯ
ብዝባን ወረዲን ዯረጃ ዜተወዯበ ይኸውን አስፇሊጊነቱ በዝንና በወረዲ ዯረጃ የተዯራጀ
ይሆናሌ፣
4. ሒዯ ሒሊፉን ካሌኦት ኣዴሇይቲ 4. አንዴ ሒሊፉና ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች
ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ፡፡ ይኖሩታሌ፡፡
4 ብዚዕባ ሹመት 4 ስሇ ሹመት
ኣሻውማ ሒሊፉ እዙ ቤት ፅሔፇት ብሔገ የጽሔፇት ቤቱ ሒሊፉ የአሿሿም ስርዒት
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 56/5 በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀጽ
መሰረት ዜፌፀም ይኸውን፡፡ 56/5 መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ
5 ብዚዕባ ስሌጣንን ተግባርን እዙ ቤት ፅሔፇት 5 ስሇ ጽሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
1. ኣብ ክሌሌና ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 1. የክሌሊችን የሔብረት ስራ ማሔበራት
ብዜምሌከት ናይ ፕሉሲ ሒሳባት የዲለ፣ በሚመሇከት የፕሉሲ ሒሳቦች ያ዗ጋጃሌ፣
ቅዯም ሰዒብን ናይ ኣፇፃፅማ እስትራተጂን የአፇፃፀም ስትራቴጂ ቅዯም ተከተሌ ያወጣሌ፣
የውፅእ፣ ምስ ፀዯቐ ኣብ ተግባር የውዕሌ እንዯፀዯቀ በተግባር ያውሊሌ
2. ኣብ ክሌሌና ንዜርከቡ ሒረስቶት ናይ 2. በክሌሊችን ሇሚገኙት ገበሬዎች፣ የሔብረት ስራ
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ዕሊማን ተግባርን ማሔበራት አሊማና ተግባር በሚመሇከት
ብዜምሌከት ተኸታታሉ ትምህርትን ተከታትል ትምህርትና ስሌጠና ይሰጣሌ
ስሌጠናን ይህብ
3. ናይ ክሌሌና ሒረስቶት ብሔብረት ስራሔ 3. የክሌሊችን ገበሬዎች በሔብረት ስራ ማሔበራት
ማሔበራት ተወዱቦም ኢኮኖሚያውን ተዯራጅተው ኢኮኖሚያዊና ማሔበራዊ
ማሔበራውን ፀገሞም ንኽፇትሐ ኣዴሊይ ችግራቸውን ሇመፌታት አስፇሊጊ ዴጋፌ
ሒገዜ ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
4. ናይ ሒረስቶት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 4. የገበሬዎች የሔብረት ስራ ማሔበራት በአዋጅ ቁ.
ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 85/1986 ዒ.ም 85/1986 ዒ.ም መሰረት ያዯራጃሌ፣
ይውዴብ ይምዜግብ ሔጋዊ ሰውነት ይህብ ይመ዗ግባሌ፣ ሔጋዊ ሰውነት ይሰጣሌ ይሰርዚሌ
ይስርዜ
5. ሒረስቶት ብማሔበሮም ኣቢልም ዗በናዊን 5. ገበሬዎች በማሔበራዊ በኩሌ ዗መናዊ
217
www.chilot.me
ናይ ቴክኖልጂን ኢንደስትሪን ናይ ምህርቲ የቴክኖልጂ ኢንደስትሪና የምርት ማሳዯጊያ

መሰሰንቲ እታወት ኣብ ከባቢኦም ብምርካብ ዗ዳዎች በአከባቢያቸው እንዱያገኙ በማዴረግ
ናይ ሔረሻ እቶቶም ዗ዯንፌዕለ ባይታ የእርሻና ምርት የሚያሳዴግ ሁኔታ ያመቻቻሌ
የመቻቹ፡፡
6. ሒረስቶት ዗ፌረየዎ ምህርቲ ብማሔበሮም 6. ገበሬዎች ያመረቱትን ምርት በማሔበራቸው
ኣቢልም ብ዗ሏሸ ዋጋ ብምሻጥ ናይ አማካኝነት በተሻሇ ዋጋ በመሸጥ የምርታቸውን
ፌርያቶም ኣታዊ ብምዕባይ ተረባሔቲ ገቢ በማሳዯግ ተጠቃሚ የሚሆኑበትን ሁኔታ
ዜኾኑለ ኩነታት ይፇጥር፡፡ ይፇጥራሌ
7. ገባራት ብውዲበኦም ኣቢልም ዜተፇሊሇዩ 7. ገበሬዎች በዴርጅታቸው አማካኝነት የተሇያዩ
ናይ ኢንደስትሪ ውፅኢታት ማሇት ናይ የኢንደስትሪ ውጤቶችን ማሇት የሸቀጣሸቀጥ
ሸቐጣ ሸቐጥ ግሌጋልት ብተመጣጣኒ ዋጋ አገሌግልት በተመጣጣኝ ዋጋ በቅርብ
ብቐረባ ዜረኽብለ ባይታ የመቻቹ፡፡ የሚያገኙበትን ሁኔታ ያመቻቻሌ
8. ሒረስቶት ብማሔበሮም ኣቢልም ፌትሒዊ 8. ገበሬዎች በማሔበራቸው አማካኝነት ፌትሏዊ
ሌቓሔዜረኽብለ መንገዱ ይእሌሽ፡፡ ብዴር የሚያገኙበትን መንገዴ ፇሌጋሌ፡፡
9. ገባራት ካብቲ ዜረኽብዎ ኣታዊ ናይ ቁጠባ 9. ገበሬዎች ከሚያገኙበትን ገቢ የቁጠባ ባህሌ
ባህሉ ብምፌጣር ናይ ካፑታሌ ዒቅሞም እንዱኖራቸው በማዴረግ የካፑታሌ ይዝታቸውን
዗ዕብይለን ዒርሰ ምትእምማን ዜፇጥርለን የሚያጎሇቡትበት በራስ የመተማመን መንፇስ
ምንቅስቓሳት ይገብር፡፡ እንዱኖራቸው እንቅስቃሴ ያዯርጋሌ፡፡
10.ሒረስቶት ኣገዲሲን እዋናዊን ናይ ዕዲጋ 10.ገበሬዎች አስፇሊጊና ወቅታዊ የገበያ
መረዲእታ/ኢንፍርሜሽን/ ክረኽቡ ኢንፍርሜሽን እንዱያገኙ በማዴረግ በነፃ ገበያ
ብምግባር ኣብ ነፃ ዕዲጋ ተወዲዯርቲ ተወዲዲሪዎች ሆነው ተጠቃሚ የሚሆኑበትና
ኾይኖም ንባዕልም ዜርበሐለን ኣብ ዒድም በሃገራቸው የኢኮኖሚ እዴገት የአቅማቸውን
ኢኮኖሚያዊ ዕብየት እጃሞም ዗ወፌይለን ያህሌ የሚያበረክቱበት ሁኔታ ያመቻቻሌ
ኩነታት የመቻቹ፡፡
11.ናይ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ገን዗ብን 11.የሔበረት ስራ የማሔበራት ገን዗ብና ንብረት
ንብረትን ከይባኽን እዋናዊ ናይ ሔሳብ እንዲይባክን ወቅታዊ የሂሳብ ምርመራ
ምርመራ ክካየዴ ይገብር፣ ንዜረኣዮ ፀገማት እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ፣ የሚያጋጥሙት ችግሮች
ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር ከሚመሇከታቸው አካሊት በመተባበር
መፌትሑ/ስጉምቲ/ ክወስዴ ይገብር፡፡ መፌትሄ(እርምጃ) እንዱወሰዴ ያዯርጋሌ፡፡
12.ንሔብረት ስራሔ ማሔበራት ምዕባሇ 12.ሇሔብረት ስራ ማሔበራት እዴገት የሚጠቅሙ
ዜጠቐሙ ናይ ሌምዒት ፔሮጀክታት ኣዲሉዩ የሌማት ፔሮጀክቶች በማ዗ጋጀት ሇመንግስትና
ንመንግስትን ሒገዜ ወሃብቲ ትካሊትን ሇእርዲታ ሰጪ ዴርጅቶችን ያቀርባሌ፣
የቅርብ ምስተፇቀዯለ ኣብ ተግባር የውዕሌ፡፡ ሲፇቀዴሇት በተግባር ያውሊሌ፡፡
13.ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ብዜምሌከት 13.የሔብረት ስራ ማሔበራት በተመሇከተ ጥናቶችን
መፅናዕታት የካይዴ፡፡ ያካሂዲሌ፡፡
14.ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ዜምሌከቶ 14.የሔብረት ስራ ማሔበራት የሚመሇከት ሔጎችና
ሔግታትን ዯንብታትን ብትኽክሌ ኣብ ዯንቦች በትክክሌ በስራ ሊይ መዋሊቸውን
ተግባር ምውዒልም ይከታተሌ ይከታተሊሌ
15.ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ናይ ኢኮኖሚ 15.የሔብረት ስራ ማሔበራት የኢኮኖሚ
ዒቕመን ንምዕባይ ኣብ ሞንጉአን ረኽብን አቅማቸውን የማሳዯግ እርስ በርሳቸው
ሔብረትን ፇጢረን ዜንቀሳቐሳለ ቴክኒካዊ ግኑኝነትና ሔብረት ፇጥረው የሚንቀሳቀሱበትን
ዯገፌ ይህብ፡፡ ቴክኒካዊ ዯገፌ ይሰጣሌ፡፡
16.ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ኣብ ዜወሃዲለ፣ 16.የሔበረተ ስራ ማሔበራት በሚዋሃደበት፣
218
www.chilot.me
ዜከፊፇሊለ ወይ ዴማ ኣብ ዜፇርሳለ እዋን በሚሇያዩበት ወይም በሚፇርሱበት ጊዛ በአዋጅ

ብኣዋጅ ቁፅሪ 85/1986 ዒ.ም መሰረት ቁጥር 85/1986 ዒ.ም መሰረት እንዱፇፀም
ንኽፌፀም ኣዴሊይ ምክትታሌ ሒገዜን አስፇሊጊ ክትትሌና ዴጋፌ እንዱሰጥ ያዯርጋሌ፣
ንክወሃብ ይገብር፡፡
17.ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ኣብ ነፃን 17.የሔብረት ስራ ማሔበራት በነፃና በዱሞክራሲያዊ
ዱሞክራሲን ዴሇየት ተዯሪኸን ዜተመስረታ ፌሊጎት የተመሰረቱ መሆናቸውን ያረጋግጣሌ፡፡
ምዃነን የረጋግፅ
18.ምስ ዜምሌከቶም ኣካሊትን ቢሮታትን 18.ከሚመሇከታቸው አካሊትና ቢሮዎች አስፇሊጊ
ኣዴሊይ ምትሔግጋዜ ይገብር፡፡ መተባበር ያዯርጋሌ፡
6 ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት 6 የጽሔፇት ቤት ሒሊፉ ስሌጣንና ተግባር
1. ነቲ ቤት ፅሔፇት ዜተውሃቦ ስሌጣንን 1. ሇጽሔፇት ቤቱ የተሰጠ ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡ በስራ ሊይ ያውሊሌ፡፡
2. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፣ 2. ጽሔፇት ቤቱን በበሊይነት ይመራሌ ፣
የተሒባብር ይቆፃፀር፣ ያስተባብራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
3. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ስራሔ ትሌምን 3. የጽሔፇት ቤቱ የስራ ፔሊንና በጀት ያ዗ጋጃሌ
በጀትን የዲለ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ እነዱውሌ ያዯርጋሌ
ክውዕሌ ይገብር
4. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ስራሔ ምንቅስቓስ 4. የጽሏፇት ቤቱ የስራ እነቅስቃሴ ሪፕርት
ሪፕርት ብእዋኑ ንዜምሌከቶ ኣካሌ የቕርብ፡፡ በወቅቱ ሇሚመሇከተው አካሌ ያቀርባሌ
5. ነቲ ቤት ፅሔፇት ዜምሌከት ረቂቕ ሔግታት 5. ጽሔፇት ቤቱን የሚመሇከት ረቂቅ ሔጎችን፣
ንፇፃሚት ኮሚቴ ስራሔ ክሌሌ ትግራይ ሇተግራይ ክሌሌ ስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ
ክቐርብ ይገብር እንዱቀርብ ያዯርጋሌ፡፡
6. እቲ ቤት ፅሔፇት ምስ ሳሌሳይ ወገናት 6. ጽሔፇት ቤቱ ከሦስተኛ ወገኖች ጋር
ኣብዜገብሮም ረኽብታት ነቲ ቤት ፅሔፇት በሚያዯርጋቸው ግኑኝነቶች ሊይ ጽሔፇት
ይውክሌ፣ የተሒባብር፣ ኣብ ዜተፇሊሇዩ ቤቱን ይወክሊሌ፣ ያስተባብራሌ፣ በተሇያዩ
ኣኼባታትን ሰሚናራትን ወ዗ተ ይሳተፌ፡፡ ስብሰባዎችና ሰሚናሮች ወ዗ተ ይሳተፊሌ፡፡
7. በቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴን ክሌሌ 7. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና በርእሰ
ርእሰ ምምሔዲርን ዜዋሃብዎ ካሌኦት መስተዲዴሩ የሚሰጡትን ላልች ተመሳሳይ
ተመሳሰሌቲ ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ ስራዎችን ይፇጽማሌ፡፡
7 ብዚዕባ በጀት 7 ስሇ በጀት
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ በጀት ፌሌፌሌ የጽሔፇት ቤቱ በጀት ምንጭ
1. ካብ መንግስቲ ዜምዯብ በጀት 1. ከመንግስት የሚመዯብ በጀት
2. ካብ ዜተፇሊሇዩ ኣካሊትን ዴርጅታትን 2. ከተሇያዩ አካሊትና ዴርጅቶች የሚሰጥ
ዜወሃብ ሒገዜ ይኸውን እርዲታ ይሆናሌ፡፡
8 ብዚዕባ ዜተስዒሩ ሔግታት 8 ስሇተሻሩ ሔጎች
ብኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒ.ም ዒንቀፅ 12 በአዋጅ ቁጥር 9/1988 ዒ.ም አንቀጽ 12
ንኡስ ዒንቀፅ 7 ንሔርሻ ተዋሂቡ ዜነበረ ናይ ንኡስ አንቀጽ 7 መሰረት ሇእርሻ ቢሮ ተሰጥቶ
ሔርሻ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ምውዲብ የነበረ የእርሻ ሔብረት ስራ ማሔበራት
ምምዜጋብ ኣዴሊይ ዯገፌ ምሃብ ስሌጣን በዙ የማዯራጀት፣ የመመዜገብ፣ አስፇሊጊ ዴጋፌ
አዋጅ ተሳዑሩ ኣል፡፡ የመስጠት ስሌጣን በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
219
www.chilot.me
9 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ እዋን 9 ይህ አዋጅ የሚጸናበት ጊዛ

እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በብሓራዊ ክሌሌ ትግራይ ነጋሪት
ሒምሇ/1988 ሒምላ 1988
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የብሓራዊ ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
220
www.chilot.me
4ይ ዒመት ቁፅሪ 18 መቐሇ ሒምሇ 1988
4ዒመት ቁጥር 18


ኣዋጅ ቁፅሪ 18/1988 አዋጅ ቁጥር 18/1988 ዒ.ም
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 18/1988 አዋጅ ቁጥር 18/1988 ዒ.ም
ከተማ መቐሇ ብፌለይ ዝባ ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ የመቀላ ከተማ በሌዩ ዝን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ከተማ መቐሇ ናይ ክሌሌ ትግራይ ርእሰ መቀላ ከተማ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ ከተማ
ከተማ ስሇዜኾነትን ንመፃኢ ክህሉ ዜኽእሌ ናይ በመሆኗ፣ ወዯፉት ሉመጣ የሚቸሇውን
ኢኮኖሚን ማሔበራዊን ዕብየት ምችው ባይታ የኢኮኖሚና የማሔበራዊ እዴገት የተመቻቸ
ምፌጣር ኣዴሊይ ብምዃኑ፤ ሁኔታ መፌጠር አስፇሊጊ በመሆኑ፣
እተርእዮ ዗ሊ ናይ ኢኮኖሚን ማሔበራዊን በከተማው እየታየ ያሇውን የኢኮኖሚና
ምንቅስቃስ ኣብ ግምት ብምእታው ናይታ ከተማ የማሔበራዊ እዴገት ግምት ውስጥ በማስገባት
ውሽጣዊ ዒርሰ ምምሔዲር ምምስራት እታ ከተማ የከተማው የውስጥ ራስ ገዜ መመስረት ከተማዋ
ክህሌዋ ዜኽእሌ ዕብየት ውፅኢታዊ ክገብሮ ሉኖራት የሚችሇውን እዴገት ውጤታማ
ስሇዜኽእሌ፣ ሉያዯርገው ስሇሚችሌ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 በትግራይ ሔገ መንግስት አንቀጽ 49/3/1
መሰረት ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ‟ል፡፡ መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ ኣውጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ከተማ መቐሇ ብፌለይ ዝባ ይህ አዋጅ”የመቀላ ከተማ በሌዩ ዝን ሇማቆም
ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 18/1988 ዒ.ም” የወጣ አዋጅ ቁጥጥር 18/1988 ዒ.ም” ተብል
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣብ‟ዙ ኣዋጅ፤ በዙህ አዋጅ፣
1. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት ሔገ መንግስቲ 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሓራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ማሇት‟ዩ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት ነው
2. “ፌለይ ዝባ” ማሇት ብፌለይ ኹነታት 2. “ሌዩ ዝን” ማሇት በሌዩ ሁኔታ የቆመ የመቀላ
ዜተጣየሸ ዝባ መቐሇ‟ዩ ዝን ማሇት ነው
221
www.chilot.me
3. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ብመሰረት‟ዙ ኣዋጅን 3. “ምክር ቤት” ማሇት በዙህ አዋጅና በመቀላ
ምርጫን ከተማ መቐሇ ዜተጣየሸ ናይቲ ከተማ የምርጫ ሔግ መሰረት የቆመ የሌዩ ዝን
ፌለይ ዝባ ቤት ምኽሪ‟ዩ፡፡ ምክር ቤት ነው፡፡
4. “ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ናይ‟ቲ ፌለይ 4. “የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት የዝኑ የሥራ
ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ‟ዩ፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
ናይ ተፇፃምነት ወሰን የተፇፃሚነት ወሰን
እዙ ኣዋጅ ኣብ ግብሪ ዜውዕሇለ ኣብ ከተማ ይህ አዋጅ በትግባር ሊይ የሚውሇው በመቀላ
መቐሇ ውሽጢ ጥራሔ‟ዩ፡፡ ከተማ ብቻ ነው፡፡
ምጥያሽ ማቋቋም፣
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብሔጊ መንግስቲ የትግራይ ምክር ቤት በክሌሌ ትግራይ ሔገ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 45/1 ብዜተውሃቦ መንግስት ዒንቀጽ 45/1 በተሰጠው ስሌጣን
ስሌጣን መሰረት ከተማ መቐሇ በዙ ኣዋጅ ከም መሰረት የመቀላ ከተማ በዙህ አዋጅ አንዴ ሌዩ
ፌለይ ዝባ ኣጣይሹ ኣል፡፡ ዝን አቋቁሟሌ፡፡
ኣቃውማ አቋቋም
1. እዙ ፌለይ ዝባ ዜስዕቡ ናይ ስሌጣን ኣካሊት 1. የህ ሌዩ ዝን የሚከተለትን የስሌጣን አካሊት
ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ፣
ሀ. ቤት ምኽሪ ሀ. ምክር ቤት
ሇ. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሇ. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ሏ. ኣዴሇይቲ ክፌሇ ከተማታትን ናይ ጣቢያ ሏ. አስፇሊጊ ክፌሇ ከተሞችንና የጣቢያ
ምምሔዲራትን መስተዲዯሮች
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ሒዯ ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
ከም዗ል ኾይኑ ናይቲ ከተማ ምምሔዲር እንዲሇ ሆኖ የዙህ ከተማ መስተዲዯር
ብዜተመሌከተ ኣዴሇይቲ መሒውራት በተመሇከተ አስፇሊጊ መዋቅሮች ይኖሩታሌ፡፡
ኣመሰራርታን ኣሰራርሒን እዙ ቤት ምኽሪ የዙህ ምክር ቤት አመሰራረትና አሰራር
1. ናይዙ ፌለይ ዝባ ቤት ምኽሪ በቲ ከተማ 1. የዙህ ሌዩ ዝን ምክር ቤት በከተማው ነዋሪዎች
ነባራይ ህዜቢ ካብ ጣብያታት ተመሪፆም ከጣቢያዎች ተመርጠው በሚወከለ አባሊት
ብዜውከለ ኣባሊይ ይቀውም፡፡ ይቆማሌ
2. ናይዙ ፌለይ ዝባ ቤት ምኽሪ ስራሔ ዗በን 2. የዙህ ሌዩ ዝን ምክር ቤት የስራ ዗መን ሁሇት
ክሌተ ዒመት ይኸውን ዒመት ይሆናሌ፡፡
3. እቲ ቤት ምኽሪ እንተነኣሰ በቢሰሇስተ ወርሑ 3. ይህ ምክር ቤት ቢያንስ በሶስት ወር አንዴ
ይእከብ ጊዛ ይሰበሰባሌ፡፡
4. ስሩዕ ኣኼባ ኣብ዗ይብለ ጊዛ በቲ ስራሔ 4. መዯበኛ ስብሰባ በሚኖርበት ጊዛ በስራ
ፇፃሚ ኮሚቴ ወይ ብኣቦ ወንበር ኣኼባ አስፇፃሚ ኮሚቴ ወይም በሉቀመንበሩ
ክፅዋዕ ይከኣሌ‟ዩ፡፡ ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ፡፡ ከምክር ቤቱ ኣባሊት
እቲ ቤት ምኽሪ እኼባ ክግበር እንተሒቲቶም ከግማሽ በሊይ ስብሰባ እንዱዯረግ ከጠየቀ
ኣቦወንበር ኣኼባ ናይ ምፅዋዕ ግዴነት ሉቀመንበሩ ስብሰባ የመጥራት ግዳታ
ኣሇዎ፡፡ አሇው፡፡
5. ናይቲ ፌለይ ዝባ ኣቦወንበር፣ ምክትሌ 5. የዙህ ሌዩ ዝን ሉቀመንበር ፣ ምክትሌ
222
www.chilot.me
ኣቦወንበርን፣ ፀሒፌን በቲ ቤት ምኽሪ ሉቀመንበርና ፀሒፉ በምክር ቤቱ ይመረጣለ

ይምረፁ፡፡
6. ናይዙ ፌለይ ዝባ ቤት ምኽሪ ተፀዋዕነቱ ነቲ 6. የዝኑ ምክር ቤት ተጠሪነቱ ሇመረጠው
ዜመረፆ ህዜቢን ንክሌሌ ቤት ምኽሪን ህዜብና ሇክሌሌ ምክር ቤት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ናይቲ ቤት ምኽሪ ስሌጣንን ተግባርን የምክር ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
1. ናይቲ ዝባ ኣወዲዴባ መሰረት ብምግባር 1. የዝን አወቃቀር መሰረት በማዴረግ
ናይቲ ምምሔዲር ናይ ፔሊንን የመስተዲዯሩ የፔሊንን ኮንስትራክሽን፣ ገቢና
ኮንስትራክሽንን፣ ኣታውን ፊይናንስን፣ ፊይናንስ፣ ኢኮኖሚያዊ ሌማትና ማሔበራዊ
ኢኮኖሚ ሌምዒትን ማሔበራዊ ግሌጋልትን አገሌግልት መምሪያዎችና አስፇሊጊ የሆኑ
መምርሑታትን ኣዴሇይቲ ዜኾኑ አገሌግልቶች የያ዗ ፅሔፇት ቤት ያቆማሌ፣
ግሌጋልታትን ዜሒ዗ ቤት ፅሔፇት አስፇሊጊው ክትትሌና ቁጥጥር ያዯርጋሌ፣
የቐውም፣ ኣዴሊይ ክትትሌን ቁፅፅርን ስራዎቻቸውን በበሊይነት ይመራሌ፡፡
ይገብር፣ ስራሔቶም ብሊዕሇዋይነት
ይመርሔ፡፡
2. ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ዜፀዯቐ ትሌሚ መሰረት 2. በክሌለ ምክር ቤት የፀዯቀ ፔሊን መሰረት
ብምግባር ናይቲ ፌለይ ዝባ ትሌምን በጀትን በማዴረግ የዝን ፔሊንና በጀት ያወጣሌ
የውፅእ፡፡
3. ፌሌፌሊት እቶት እዙ ፌለይ ዝባ ይውስን፣ 3. የዙሁ ሌዩ ዝን የገቢ ምንጭ ይወስናሌ የራሱን
ናይ ባዕለ በጀት የፅዴቅ፡፡ በጀት ያፀዴቃሌ
4. መንግስቲ ብዜፇቐድ ታሪፌ መሰረት ናይ 4. መንግስት በሚፇቅዯው ታሪፌ መሰረት
ባዕለ ኣታዊ ይውስን የራሱን ገቢ ይወስናሌ
5. ናይዙ ፌለይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ 5. የዙህ ሌዩ ዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ከምኡ‟ውን ኣቦወንበር፣ ምክትሌ እንዱሁም ሉቀመንበር፣ ምክትሌ
ኣቦወንበርን ፀሒፉን ይመርፅ፡፡ ሉቀመንበርና ፀሒፉን ይመርጣሌ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
1. ናይቲ ፌለይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ካብ 1. የዙህ ሌዩ ዝን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ከምክር
ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ ዜተመረፁ ትሽዒተ ቤቱ አባሊት የተመረጡ ዗ጠኝ አባሊት
ኣባሊት ይህሌዉዎ፡፡ ይኖሩታሌ
2. ናይ ስራሔ ዗በኑ ናይቲ ቤት ምኽሪ ስራሔ 2. የስራ ዗መኑ የምክር ቤቱ የስራ ዗መን
዗በን ይኸውን ይሆናሌ
3. ኣካቢ እዙ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ናይቲ ቤት 3. የስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ ሰብሳቢ የምክር
ምኽሪ ኣቦወንበር እዩ፡፡ ቤቱ ሉቀመንበር ነው
4. ተፀዋዕነቱ ነቲ ቤት ምኽሪን ክሌሌ ስራሔ 4. ተጠሪነቱ ሇምክር ቤቱና ሇክሌሌ ስራ
ፇፃሚ ኮሚቴን እዩ፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው
5. ኣቦወንበራት ክፌሇ ከተማታት ኣባሊት ስራሔ 5. የክፌሇ ከተማው ሉቃነመናብርትና የዝኑ
ፇፃሚ ኮሚቴ እዙ ፌለይ ዝባ ይኾኑ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት ናቸው
6. ተፀዋዕነት እዙ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ንክሌሌ 6. የስራ አስፇፃሚው ኮሚቴው ተጠሪነቱ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ይኸውን፡፡ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ የስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
223
www.chilot.me
1. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እቲ ፌለይ ዝባ ሊዕሇዋይ 1. የዝኑ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የበሊይ የሔግ
ፇፃሚ ሔጊ „ዩ፡፡ አስፇፃሚ ነው
2. ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ብሒባር ወይ 2. የስራ አስፇፃሚ አባሊት በአንዴነት ወይ
ብውሌቂ ናይቲ ፌለይ ዝባ ቤት ፅሔፇት በግሌ የሌዩ ዝን ጽሔፇት ቤትና በበሊይነት
ብሊዕሇዋይነት ይመርሐ፣ የተሒባብሩ፣ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፡፡
ይቆፃፀሩ፣
3. ቤት ምኽሪ ኣብ዗ይእከበለ እዋን ንቤት 3. ምክር ቤቱ በማይሰበሰብበት ጊዛ ሇምክር
ምኽሪ ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ቤቱ በተሰጠ ስሌጣን መሰረት የተወሰኑትን
ዜተወሰኑ ውሳነታት ኣብ ግብሪ ምውዒልም ውሳኔዎች መተግበራቸውን ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፁ፣ ይቆፃፀሩ፣ ይቆጣጠራሌ
4. ናይዙ ፌለይ ዝባ ማሔበራዊ ኣገሌግልትን 4. የዙህ ሌዩ ዝን የማሔበራዊ አገሌግልትና
ናይ ኢኮኖሚ ሌምዒት ትሌምን ነቲ ቤት የኢኮኖሚ ሌማት ፔሊን ሇምክር ቤቱ
ምኽሪ የቅርብ፣ ምስፀዯቐ ኣብ ግብሪ ያቀርባሌ፣ እንዯፀዯቀ በትግባር ያውሊሌ፡፡
የውዕሌ፣ 5. የዙህ ሌዩ ዝን የስራ ሂዯት እየተከታተሇ
5. ናይቲ ፌለይ ዝባ ስራሔ ከይዱ እናተኸታተሇ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ሪፕርት
ንናይ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሪፕርት ያቀርባሌ፡፡
የቅርብ፡፡
6. ብክሌሌ ቤት ምኽሪን ስራሔ ፇፃምን ዜወፁ 6. በክሌለ ምክር ቤትና በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ሔግታት ኣብ ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ፡፡ የወጡ ሔጎች መተግበራቸውን ያረጋግጣሌ፡፡
7. ኣብ ትሔቲ ምምሔዲር እዙ ስራሔ ፇፃሚ 7. ከመስተዲዯሩ ስር የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ኮሚቴ ናይ ፔሊንን ኮንስትራክሽን፣ ኣታዊን የፔሊንና ኮንስትራክሽን፣ ገቢና ፊይናንስ፣
ፊይናንስን፣ ኢኮኖሚ ሌምዒትን ማሔበራዊ ኢኮኖሚያዊ ሌማትና ማሔበራዊ
ግሌጋልታትን ዜሒ዗ ቤት ፅሔፇታት አገሌግልትን ያቀፇ ፅሔፇት ቤት ያዯራጃሌ፣
የዯራጅው፣ ስራሔቶም ይመርሔ፣ ይቆፃፀር ስራቸውን ይመራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
8. ብሔጊ መሰረት ዜተወሰነ ክራይ፣ 8. በሔግ መሰረት የተወሰነውን ኪራይ
ኣገሌግልት ታክስ፣ ግብርን ቀረፅን ይእክብ፣ የአገሌግልት ታክስ፣ ግብርና ቀረጥ
ብትሌሚ መሰረት እውን ንሌምዒት ስራሔቲ ይሰበስባሌ፡፡ በፔሊን መሰረት ሇሌማት
ክውዕለ ይገብር፡፡ ስራዎች እነዱውሌ ያዯርጋሌ፡፡
9. ናይታ ከተማ ሌምዒት ስራሔትን ናይ ቦታ 9. የከተማው የሌማት ስራዎችና የቦታ
ምምሔዲርን ብዜምሌከት ምስቢሮ ዕዮን አስተዲዯር በተመሇከተ ከከተማ ሌማት ቢሮ
ከተማ ሌምዒትን ክሌሌ ትግራይ ርክብ ጋር ግኑኝነት ያዯርጋሌ፡፡
ይገብር፡፡
10.ንካሌኦት ቢሮታት ብሔጊ ተዯንጊጉ 10.ሇላልች ቢሮዎች በሔግ ተዯንግጎ የተሰጠ
ዜተውሃቦ ከም዗ል ኮይኑ መንገዴታት፣ ስሌጣን እንዲሇ ሆኖ አዯባባዮች፣
ኣዯባባያት፣ ዴሌዴሊት፣ መናፇሻታት፣ ናይ ዴሌዴዮች፣ መናፇሻዎች፣ የአትከሌት
ኣትክሌቲ ቦታታት ከምኡ‟ውን ከም ማይ፣ ቦታዎች፣ እንዱሁም የውሃ፣ የመብራት፣
መብራህቲ፣ ናይ ዕዲጋ ቦታታት፣ ናይ የገበያ ቦታዎች፣ የመቃብር ስፌራዎች፣
መቓብር ቦታታት፣ መአከቢ ኣዲራሻት የስብሰባ አዲራሾችና የመሳሰለት መስራት፣
ዜመሳሰለ ምስራሔ፣ ምዴርጃው፣ ምሔሊው ማዯራጀት፣ መጠበቅ
11.ናይ ማይ ርስሒት መተሒሊሇፉታት 11.የውሃና የቆሻሻ መተሊሇፌያዎች እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ገዚውቲ ብፔሊንን ብስርዒትን ቤቶች በፔሊንና በህግ የተሰሩ መሆናቸውን
ዜተሰርሐ ምዃኖም ምቁፅፃር፡፡ መቆጣጠር፣
12.መከሊኸሉ ሒዯጋ ባርዕ፣ ኣምቡሊንስ፣ ናይ 12.የእሳት አዯጋ መከሊከያ፣ አምቡሊንስ፣
224
www.chilot.me
ፅሬት ግሌጋልት ምዴርጃውን ምቅራብን፣ የንጽህና አገሌግልት ማዯራጀትና ማቅረብ፣

ከምኣዴሊይነቱ ዴማ ብውሌቀ ሰባት እንዯ አስፇሊጊነቱም በግሇሰቦች በውክሌና
ብውክሌና ክስራሔ ይገብር፡፡ እንዱሰራ ያዯርጋሌ
13.ብናይታ ከተማ ፔሊን መሰረት ናይ ከተማን 13.በከተማው ፔሊን መሰረት የከተማ ቤቶችና
ገዚን ቦታን የማሒዴር፣ ብሔጊ መሰረት ዴማ ቦታን ያስተዲዴራሌ፣ በሔግ መሰረትም
ካብ ሔጊ ወፃኢ ዜተሰርሐ ገዚውቲ ከሔግ ውጭ የሚሰሩትን ቤቶች በተመሇከተ
ብሒሊፌነት ስጉምቲ ይወስዴ፡፡ በሒሊፉነት እርምጃ ይወስዲሌ
14.ኣብታ ከተማ ዜሌጠፈ ናይ ንግዴ ምሌክታት 14.በከተማው በሚሇጠፈ የንግዴ
ግብሪ ይእክብ፣ ስታንዲርዴ የውፅእ፣ ማስታወቂያዎች ግብር ይሰበስባሌ፣
ስታንዲርዴ ያወጣሌ
15.ናይ ከተማ ፅሬት ንምሔሊው ኣብ 15.የከተማ መሬት ሇመጠበቅ በአገሌግልት ሰጪ
ኣገሌግልት ወሃብቲ ትካሊት፣ ቤት ዴርጅቶች፣ ምግብ ቤቶች፣ ቡና ቤቶች፣
ብሌዕታት፣ እንዲመስተ፣ ሌ኱ንዲ፣ ሌ኱ንዲ ቤቶች፣ ሬስቶራንቶችና የመሳሰለት
ሬስቶራንት ዜመሳሰለ ይቆፃፀር፣ ናይ ፅሬት ይቆጣጠራሌ የንጽህና ጉዴሇት ሲኖራቸውም
ጉዴሇት እንትርከብ ናይ ምዕሻግ ስጉምቲ የማሸግ እርምጃ ይወስዲሌ፡፡
የወስዴ፡፡
ናይቲ ቤት ምኽሪ ኣቦወንበር ስሌጣንን ተግባርን የምክር ቤቱ ሉቀመንበር ስሌጣንና ተግባር
1. እቲ ቤት ምኽሪን ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን 1. ምክር ቤቱና የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴውን
ብኣቦወንበርነት ይመርሔ፡፡ በሉቀመንበርነት ይመራሌ
2. ናይቲ ቤት ምኽሪን ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን 2. የምክር ቤቱንና የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ተፀዋዑ ብምዃኑ ናይቲ ቤት ምኽሪን ስብሰባዎች ይጠራሌ፣ ይመራሌ፣
ኮሚቴን ኣኼባታት ይፅውዕ፣ ይመርሔ፣ ያስተባብራሌ
የተሒባብር
3. ናይቲ ፌለይ ዝባ ስራሔ ከይዱ በቢግዙኡ 3. የዝኑ የስራ ሂዯት በየጊዛው እየተከታተሇ
እናተኸታተሇ ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ንቤት ሇስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ ሇምክር ቤቱና
ምኽሪን ከምኡ‟ውን ናይቲ ክሌሌ ስራሔ እንዱሁም ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ፇፃሚ ኮሚቴን ሪፕርት የቅርብ ሪፕርት ያቀርባሌ
4. ካብቲ ከተማ ውሽጢ ብካየዴ ናይ ፔሊንን 4. በከተማው ውስጥ የሚካሄዴ የፔሊንና
ኮንስትራክሽንን ናይ ኢኮኖሚን ማሔበራዊን የኮንስትራክሽን እንዱሁም የኢኮኖሚና
ሌምዒት ስራሔቲ ይመርሔ፣ ይቆፃፀር፡፡ የማህበራዊ የሌማት ስራዎችን ይመራሌ፣
ይቆጣጠራሌ፡፡
5. ባህሊዊ ሌውውጥን ኣመቻውነት ዕቤት 5. የባህሌ ሌውውጥ የከተማው የእዴገት ምቹነት
ከተማን መሰረት ብምግባር ምስናይ ዒዱ መሰረት በማዴረግ ከአገር ውስጥና ከውጭ
ውሽጥን ወፃእን ኣሒት ከተማታት ብቤት ወዲጅ ከተሞች በምክር ቤቱ ስም ግኑኝነት
ምኽሪ ሽም ርክብ ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ
6. ካሌኦት በቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን 6. ላልች በክሌለ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና
በቲ ናይቲ ፌለይ ዝባ ቤት ምኽሪ ስራሔ በ዗ዝኑ ምክር ቤት የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ፇፃሚ ኮሚቴን ዜወሃብዎ ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ የሚሰጡትን ስራዎች ይፇፅማሌ፡፡
ናይ ምክትሌ ኣቦወንበር ስሌጣንን ተግባርን የምክትሌ ሉቀመንበር ስሌጣንና ተግባር
1. ናይቲ ፌለይ ዝባ ኣቦወንበር ኣብ ዗ይህሌወለ 1. የዝኑ ሉቀመንበር በማይኖርበት ጊዛ እሱን
እዋን ንዐኡ ተኪኡ ይሰርሔ ተክቶ ይሰራሌ
225
www.chilot.me
2. ብኣቦወንበርን ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን 2. በሉቀመንበሩና በስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ

ዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይመርሔ፡፡ የሚሰጡትን ላልች ተግባሮች ይሰራሌ
3. ተፀዋዕነቱ ንኣቦወንበርን ንስራሔ ፇፃሚ 3. ተጠሪነቱ ሇሉቀመንበሩና ሇስራ አስፇፃሚው
ኮሚቴን ይኸውን፡፡ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ናይ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ፀሒፉ ስሌጣንን የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ፀሒፉ ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን
1. ናይቲ ፌለይ ዝባ ምምሔዲር ቤት ፅሔፇት 1. የዝኑ የአስተዲዯር ፅሔፇት ቤት ያዯራጃሌ፣
ይውዴብ፣ ብሒሊፌነት ይመርሔ፡፡ በሒሊፉነት ይመራሌ፡፡
2. ናይቲ ፌለይ ዝባ ምምዲር ሰነዲት ብኣግባቡ 2. የዝኑ አስተዲዯር ሰነድችን በሚገባ ይይዚሌ፡፡
ይሔዜ፡፡
3. ቃሇ ጉባኤ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ቤት 3. የስራ አስፇጻሚው ኮሚቴና የምክር ቤቱን
ምኽሪን ብዜግባእ ዜተትሒ዗ ምዃኑ ቃሇጉባኤ በሚገባ የተያ዗ መሆኑን
የረጋግፅ፡፡ ያረጋግጣሌ፡፡
4. ብኮሚቴ ስራሔ ፇፃምን ኣቦወንበርን 4. በስራ አስፇጻሚው ኮሚቴና በሉቀመንበሩ
ዜወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም የሚሰጡትን ላልች ተግባሮች ይፇጽማሌ
5. ተፀዋዕነቱ ንኣቦወንበርን ንኮሚቴ ፇፃሚ 5. ተጠሪነቱ ሇሉቀመንበሩና ሇስራ አስፇጻሚው
ስራሔን ይኸውን፡፡ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 13 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ አንቀጽ 13
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ የሚጸናበት ጊዛ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ እዋን ጀሚሩ ኣብ ተግባር ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ይውዕሌ፡፡ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ በስራ ሊይ ይውሊሌ፡፡
ሒምሇ/1988 ሒምላ/1988 ዒ.ም

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት ርእሰ
ትግራይ መስተዲዯር
226
www.chilot.me
4ይ ዒመት ቁፅሪ 19 መቐሇ ሒምሇ /1988
4ዒመት ቁጥር 19


አዋጅ ቁፅሪ 19 አዋጅ ቁፅሪ 19
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 19/1988 ዒ.ም ግሌጋልት ማይ ኣዋጅ ቁጥር 19/1988 ዒ.ም የትግራይ ብሓራዊ
ከተማታትን ገፀርን ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ የከተማና የገጠር የውሃ አገሌግልት ሇማቋቋም
ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ የወጣ አዋጅ
ግሌጋልት ማይ ከተማታትን ገፀርን ብሄራዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ የከተማና የገጠር
ክሌሌ ትግራይ ኣብ ተሳትፍ ህዜቢ ዜተዯረኸ የውሃ አገሌግልት በህዜብ ተሳትፍ ሊይ
ምእንታን ክኸውን ህዜቢ ዜህሌዎ ተሳትፍ ንፁር የተሞረከ዗ እንዱሆን፣ ህዜብ ሉኖረው የሚገባ
ብዜኾነ መንገዱ ንምግሊፅ፣ ተሳትፍ ግሌፅ በሆነ መንገዴ ሇመግሇጽ
ግሌጋልት ማይ ዒርሰን ክኢሇን ብናይ ባዕሇን አዱስ አገሌግልቶች ራሳቸውን ችሇው በራሳቸው
ኣታዊ ክማሒዯራ ንምግባርን ኣብ ኩለ ኩርናዒት ገቢ እንዱተዲዯሩ ሇማዴረግና በመሊው ትግራይ
እዙ ክሌሌ ዜባፀሒለ ስለጥ መገዱ ምሔንፃፅ የውሃ አገሌግልት የሚዲረስበትን ፇጣን መንገዴ
ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇዜረኸቦ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ሇመቀየስ አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ የትግራይ
ክሌሌ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ምክር ቤት በትግራይ ክሌሌ ሔገ
ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት
ኣውፂኡ‟ል፡፡ የሚቀጥሇውን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ሒፇሻዊ አጠቃሊይ
እዙ ኣዋጅ “ግሌጋልት ማይ ገፀርን ከተማን ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ የገጠርና የከተማ የውሃ አገሌግልት ሇማቋቋም
ቁፅሪ 19/1988 ዒ.ም” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ የወጣ አዋጅ ቁጥር 19/1988 ዒ/ም” ተብል
ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ፣ በዙህ አዋጅ ውስጥ፦
“ጣብያ” ማሇት ብመሰረት ዒንቀፅ 45 ሔገ “ጣብያ” ማሇት በህገ መንግስት ክሌሌ ትግራይ
227
www.chilot.me
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዜቖመ ናይ ምምሔዲር አንቀጽ 45 መሰረት የቆመ የመስተዲዯር አካሌ
ብርኪ እዩ ነው፡፡
“ቁሸት” ማሇት ትሔቲ ናይ ጣብያ ምምሔዲር “መንዯር” ማሇት ከጣብያ መስተዲዯር በታች
ዜርከብ ናይ ምምሔዲር ብርኪ እዩ ያሇ የመስተዲዯር አካሌ ነው
“ቢሮ” ማሇት ቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ ማዕዴንን “ቢሮ” ማሇት የትግራይ ክሌሌ የውሃ ሃብት
ኢነርጂን ክሌሌ ትግራይ ማሇት‟ዩ፡፡ የማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ ማሇት ነው፣
“ቤት ፅሔፇት” ማሇት በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 “ፅሔፇት ቤት” ማሇት በዙህ አዋጅ አንቀጽ 6
መሰረት ዜተገሇፀ ቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ማይ መሰረት የተገሇፀው የውሃ አገሌግልት ጽሔፇት
እዩ፡፡ ቤት ማሇት ነው
“ቦርዴ” ማሇት በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 መሰረት “ቦርዴ” ማሇት በዙህ አዋጅ ዒንቀጽ 6 መሰረት
ዜቖመ ግሌጋልት ማይ ቤት ፅሔፇት ሊዕሇዋይ የተቋቋመ የውሃ አገሇግልት ጽሔፇት ቤት የበሊይ
ናይ ኣመራርሒ ኣካሌ‟ዩ፡፡ የአመራር አካሌ ነው፡፡
“ኮሚቴ ማይ” ማሇት ብመሰረት እዙ ኣዋጅ “የውሃ ኮሚቴ” ማሇት በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 20
ዒንቀፅ 20 ዜቖመ ናይ ገፀርን ኣናእሽቱ መሰረት የቆመ የገጠርና የትናንሽ ከተሞች የውሃ
ከተማታትን ግሌጋልት ማይ ዜመርሔ ሊዕሇዋይ አገሌግልት የሚመራ የበሊይ አካሌ ነው፡፡
ኣካሌ‟ዩ፡፡
“እንስፓክተር ጥዕና” ማሇት ሰራሔተኛ ቢሮ “የጤና ኢንስፓክተር” ማሇት የጤና ቢሮ
ጥዕና ዜኾነ ባዒሌ ሞያ ጥዕና ማሇት‟ዩ፡፡ ሰራተኛ የሆነ የጤና ባሇሞያ ማሇት ነው፡፡
ኣቃውማ አቋቋም
ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ኣብ ትግራይ ዜርከባ በትግራይ የሚገኙ የገጠርና የከተማ የውሃ
ናይ ገፀርን ናይ ከተማን ግሌጋልት ማይ አገሌግልቶች አስተዲዯር በዙህ አዋጅ ቆሟሌ፡፡
ምምሔዲር ቆይመን ኣሇዋ፡፡ በዙ መሰረት፣ በዙህ መሰረት፣
1. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ኣብ ዜተነፀራ 1. በዙህ አዋጅ በተጠቀሱት የውሃ አገሌግልት
ከተማታት ናይ ማይ ግሌጋሇት ቤት ፅሔፇት ጽሔፇት ቤት
2. ካብዙ ወፃኢ ኣብ ዜኾና ኣናእሽተይ 2. ከዙህ ውጭ የሆኑት ትናንሽ ከተሞችና
ከተማታትን ገፀርን ዜሰርሒ ናይ ማይ ገጠሮች የሚሰሩ የውሃ ኮሚቴዎች ይኖራለ፡፡
(ሰራሔተኛታት) ኮሚቴታት ይህሌዋ፡፡ 3. የውሃ አገሌግልቶች ተጠሪነታቸው ሇቦርዴና
3. ተፀዋዕነት እ዗ን ግሌጋልታት ማይ ነቲ ሇውሃ ኮሚቴዎች ይሆናሌ፡፡
ቦርዴን ኮሚቴታት ማይን ይኸውን፡፡
ናይ ተፇፃምነት ወሰን የተፇጻሚነት ወሰን
እዙ ኣጅ ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣብ የዙህ አዋጅ ተፇፃሚነት በትግራይ ብሓራዊ
ዜርከባ ናይ ገፀር ኮነ ከተማ ግሌጋልታት ማይ ክሌሌ የሚገኙትን የገጠርና የከተማ የውሃ
ተፇፃሚ ይኸውን አገሌግልቶች ይሆናሌ፡፡
ብዚዕባ ቦርዴ ዜጣየሸሇን ግሌጋልታት ማይ ቦርዴ ስሇሚቋቋምባቸው የውሃ አገሌግልቶች
ቦርዴ ዜጣየሸሇን ከተማታት ግሌጋልት ማይ ቦርዴ ስሇሚቋቋምባቸው ከተሞች የውሃ
አገሌግልቶች
ሀ. ቦርዴ ዜጣየሸሇን ከተማታት ግሌጋልት ማይ ሀ. ቦርዴ የሚቋቋምባቸው ከተሞች የውሃ
እ዗ን ዜስዕባ እየን አገሌግልት የሚከተለት ናቸው፡፡
228
www.chilot.me
ኣብ ዯቡባዊ ዝባ ኣብ ማእኸሊይ ዝባ ዯቡባዊ ዝን ማእከሊዊ ዝን

ማይጨው ኣክሱም ማይጨው ኣክሱም
ኮረም ዒዴዋ ኮረም ዒዴዋ
ኵሒ ዒብዪ ዒዱ ኵሒ ዒብዪ ዒዱ
ኣሊማጣ ኣሊማጣ
ኣብ ምብራቃዊ ዝባ ኣብ ምዕራባዊ ዝባ ምስራቃዊ ዝን ምዕራባዊ ዝን
ዒዱግራት እንዲስሊሰ ዒዱግራት እንዲስሊሰ
ውቅሮ ሸራሮ ውቅሮ ሸራሮ
዗ሊኣንበሳ ሐመራ ዗ሊኣንበሳ ሐመራ
መቐሇ ከተማ መቀላ ከተማ
ሇ. ኣብ ከተማ መቐሇ ዜጣየሽ ፌለይ ቦርዴ ሇ. በመቀላ ከተማ የሚቋቋም ሌዩ ቦርዴ
ይህሉ፣ ይኖራሌ፡፡
ሏ. ኣብ ካሌኦት ከተማታት ምጥያሽ ቦርዴ ሏ. በላልች ከተሞች ቦርዴ ሇማቋቋም አስፇሊጊ
዗ዴሉ ኾይኑ እንትርከብ ኣዴሊይ ሆኖ ሲገኝ አስፇሊጊ መመ዗ኛዎችን
መመ዗ንታት ምምሊእን ብቢሮ ማይ ማሟሊታቸውን በውሃ ሃብት ማዕዴንና
ማዕዴንን ኢነርጅን እናተረጋገፀ ይውሰን፡፡ ኢነርጂ እየተረጋገጠ ይሰጣሌ፡፡
ብዚዕባ ኣወዲዴባ አገረጃጀት
1. ቤት ፅሔፇት ከተማ ግሌጋልት ማይ 1. የከተማ የውሃ አገሌግልት ጽሔፇት ቤት
ሀ. ናይ ኣመራርሒ ቦርዴ ሀ. የቦርዴ አመራር፣
ሇ.ቤት ጽሔፇት ፣ ሇ. ጽሔፇት ቤት፣
ሏ. ዋና ኣካያዱ ስራሔ ሏ. ዋና ስራ አስኪያጅ
መ.ንስርሐ ዗ዴሌዩ ካሌኦት መ. ሇስራው የሚያስፇሌጉ ላልች ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት ይህሌዉዎ፡ኣቆፃፅራ ይኖሩታሌ፡፡ የሰራተኞች አቀጣጠር
ስራሔኛታት ዜምሌከት በቲ ክሌሌ በተመሇከተ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ፇፃሚ ብ዗ውፅኦ ዯንቢ መሰረት በሚያወጣው ዯንብ መሰረት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
2. ናይ‟ዙ ቦርዴ ዜስዕቡ ኣባሊት ይሀሌዉዎ፡፡ 2. ይህ ቦርዴ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ
ሀ. ናይ ከተማ ምምሔዲር ማ዗ጋጃ ቤት ሹም ሀ. የከተማው አስተዲዯር ሹም . .
. . . ኣቦወንበር .ሉቀመንበር
ሇ. ናይ ሃፌቲ ማይ ተወካሉ . . . ኣባሌ ሇ. የውሃ ሃብት ተወካይ . . .አባሌ
ሏ. ናይ ቢሮ ፊይናንስ ሒሊፉ . . . ኣባሌ ሏ. የፊይናንስ ቢሮ ሒሊፉ . . .ኣባሌ
መ. ናይ ጥዕና ሒሊፉ . . . ኣባሌ መ. የጤና ቢሮ ሒሊፉ . . . ኣባሌ
ረ. ክሌተ ናይ ሔብረተሰብ ተወከሌቲ. . . ረ. ሁሇት የሔብረተሰቡ ተወካዮች . . .
ኣባሊት ኣባሊት
ሰ. ናይ ማይ ግሌጋልት ሒሊፉ . . . ፀሒፉ ሰ. የውሃ ግሌጋልት ሒሊፉ . . .ፀሒፉ
3. ናይ ማይ ግሌጋልት ቦርዴ ተፀዋዕነቱ 3. የውሃ አገሌግልት ቦርዴ ተጠሪነቱ በየዯረጃው
ብረጅኡ ን዗ል ቤት ምኽሪ ኾይኑ ብቴክኒክ ሊሇው ምክር ቤት ሆኖ ቴክኒክ ነክ በተመሇከተ
መዲያት ዴማ ንቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ ማዕዴንን ተጠሪነቱ ሇውሃ ሃብት ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ
ኢነርጅን ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ናይ ከተማ መቐሇ ፌለይ ቦርዴ የመቀላ ከተማ ሌዩ ቦርዴ
ናይ ከተማ መቐሇ ግሌጋልት ማይ ቦርዴ የመቀላ ከተማ የውሃ አገሌግልት ቦርዴ
229
www.chilot.me
ተፀዋዕነቱ ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ተጠሪነቱ ሇተግራይ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ትግራይን ብቴክኒክ መዲይ ዴማ ንቢሮ ሃፌቲ ቴክኒክ በተመሇከተ ዯግሞ ሇውሃ ሃብት ማዕዴንና
ማይ መዒዴንን ኢነርጅን ኾይኑ ዜስዕቡ ኣባሊት ኢነርጂ ቢሮ ሆኖ የሚከተሇውን አባሊት
ይህሌዉዎ፡፡ ይኖሩታሌ
ሀ. ናይ ከተማ መቐሇ ቤት ምኽሪ ሒሊፉ. . ሀ. የመቀላ ከተማ ምክር ቤት ሒሊፉ . .
ኣቦወንበር .ሉቀመንበር
ሇ. ናይ ክሌሌ ቢሮ ማይ መዒዴንን ኢነርጅን ሇ. የክሌለ የውሃ፣ የማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ ሒሊፉ
ሒሊፉ . . . ኣባሌ . . .ኣባሌ
ሏ. ናይ ክሌሌ ቢሮ ጥዒና ሒሊፉ . . . ኣባሌ ሏ. የክሌለ የጤና ቢሮ ሒሊፉ . . . ፀሒፉ
መ. ከተማ መቐሇ ማይ ግሌጋልት ሒሊፉ . . . መ. የመቀላ ከተማ የውሃ አገሌግልት ሒሊፉ . .
ፀሒፉ ፀሒፉ
ረ. ናይ ፊይናንስ ቢሮ ሒሊፉ . . . ኣባሌ ረ. የክሌለ የፊይናንስ ቢሮ ሒሊፉ . . .ኣባሌ
ሰ. ክሌተ ናይ ሔብረተሰብ ተወከሌቲ . . . ሰ. ሁሇት የሔብረተሰቡ ተወካዮች . . . ኣባሊት
ኣባሊት
ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቦርዴ የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
ሀ. ናይ ማይ ግሌጋልት ታሪፌ ኣፅኒዐ የቕርብ፣ ሀ. የውሃ አገሌግልት ታሪፌ በማጥናት ሇክሌሌ
ንክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ የቅርብ፣ እንትፌቀዴ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣
ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ እንዯተፇቀዯ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ሇ. ናይ ማይ ግሌጋልት ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ ሇ. የውሃ አገሌግልት ፅሔፇት ቤትን ዒመታዊ
ናይ ስራሔ ፔሮግራምን በጀትን የፅዴቕ፡፡ የስራ ፔሮግራምና በጀት ያፀዴቃሌ፣
ሏ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ስሌጣንን ተግባር ሏ. የጽሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር አፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፡፡
መ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ስራሔ ይግምግም መ. የፅሔፇት ቤቱን ስራ ይገመግማሌ፣
ረ. ኣብ ዜቐረበለ ናይ ኦዱት ሪፕርት መሰረት ረ. በቀረበሇት የኦዱት ሪፕርት መሰረት አዴርጎ
ገይሩ ውሳነ የመሒሊሌፌ፣ ውሳኔ ያስተሊሌፊሌ፡፡
ሰ. ነቲ ቤት ፅሔፇት የዯራጅው፡፡ ሰ. ጽሔፇት ቤቱን ያዯራጃሌ፡፡
ናይ ቦርዴ ኣኼባ የቦርዴ ስብሰባ
ሀ. ቦርዴ ኣብ ወርሑ ሒዯ ኣኼባ ሀ. ቦርዴ በወር አንዴ ጊዛ ስብሰባ ያካሂዲሌ፣
ይህሌዎ፣ከምኣዴሊይነቱ ካሌኦት ተወሰኽቲ እንዯአስፇሊጊነቱም ላልች ተጨማሪ
ኣኼባታት ክገብር ይኽእሌ፣ ስብሰባዎችን ሉጠራ ይችሊሌ፡፡
ሇ. ኣቦ ወንበር ናይዙ ቦርዴ ስሩዕ ይኹን ሇ. ሉቀመንበሩ የቦርዴን መዯበኛና መዯበኛ ያሌሆኑ
዗ይስሩዕ ኣኼባታት ይፅውዕ ስብሰባዎች ይጠራሌ
ሏ. ካብ ቦርዴ ኣባሊት ክሌተ ሲሶ ሏ. ከቦርዴ አባሊት ሁሇት ሦስተኛ ከተገኙ ምሌአተ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
መ. ናይ ቦርዴ ውሳነታት ብናይ ተኣከብቲ መ. የቦርዴ ውሳኔዎች የሚተሊሇፈት ከተሰብሳቢዎች
ኣብዜሒ ዴምፂ ይውሰን፡፡ ዴምፂ ማዕረ የአብሊጫ ዴምፅ ነው፡፡ የተሰጠው ዴምፅ በሁሇት
እንትምቀሌ ኣቦወንበር ዜዯገፍ ሰዒራይ ወገን እኩሌ ሲሆን ሉቀመንበሩ የዯገፇውን አሸናፉ
ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ረ. ናይ ስብሰባ ስነ ስርዒት ክወፅእ ይኽእሌ ረ. የስብሰባ ስነ ስርዒት ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
ውዲበ ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት የውኃ አገሌግልት ጽሔፇት ቤት ሥሌጣንና
230
www.chilot.me
ግሌጋልት ማይ ተግባር አዯረጃጀት

ብዚዕባ ውዲበ አዯረጃጀት
ሀ. ኣብ ዒንቀፅ 5 ዜተጠቐሳ ውዲበታት ቤት ሀ. በዒንቀፅ 5 የተጠቀሰው የውሃ አገሌግልት
ፅሔፇት ግሌጋልት ማይ በዙ ኣዋጅ ጽሔፇት ቤት አዯረጃጀት በዙህ አዋጅ ቆሟሌ
ቆይሙ‟ል
ሇ. ቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ማይ ተፀዋዕነቱ ነቲ ሇ. የውሃ አገሌግልት ጽሔፇት ቤት ተጠሪነቱ
ቦርዴ ይኸውን፡፡ ሇቦረዴ ይሆናሌ፡፡
ሒሊፌነትን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ግሌጋልት የውኃ አገሌግልት ጽሔፇት ቤት ኃሊፉነትና
ማይ ተግባር
እዙ ቤት ፅሔፇት ስዑቡ ዜተገሇፀ ስሌጣንን ይህ ጽሔፇት ቤት ቀጥል የተገሇፀውን
ተግባርን ይህሌዎ፣ ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፡፡
ሀ. ንናይ ከተማን ከባቢኡን ህዜቢ ፅርየትን ሀ. ሇከተማና ሇአከባቢው ህዜብ ንጽህናውን
መጠኑን ዜተሒሇወ ማይ የቕርብ፣ መጠኑን የጠበቀ ውኃ ማቅረብ፣
ሇ. ናይ ማይ ግሌጋልት ንዜሒቱ ውሌቀ ሰባት ሇ. የውኃ አገሌገልት ሇሚጠይቁ ግሇሰቦችና
ትካሊትን ብቅዯም ሰዒብ ናይ ማይ መስመር ዴርጅቶች በቅዯም ተከተሌ የውሃ መስመር
ምዜርጋሔን ምእታውን፣ መ዗ርጋትና ማስገባት፣
ሏ. ናይ ማይ መስመር ንምዜርጋሔ ከምኡ‟ውን ሏ. የውሃ መስመር ሇመ዗ርጋት እንዱሁም
ንዜህቦ ግሌጋልት ምፅጋንን ምሔዲስን ሇሚሰጠው የመጠገንና የማዯስ አገሌግልት
ክፌሉት ምቅባሌ፣ የሚውሌ ዯረሰኝ መቀበሌ፣
መ. ካብ ቦርዴ ብዜወሃቦ መምርሑ መሰረት መ. ከቦርዴ በሚሰጠው መመሪያ መሰረት
዗ዴሌዮ መሳርሔታት ምግዚእ፣ አስፇሊጊ መሳሪያዎች መግዚት፣
ረ. ማይ ከይምረዜ፣ ከይብከሌን ከይባኽንን ረ. ውኃ እንዲይመረዜ፣ እንዲይበከሌና
ኣዴሊይ ቁፅፅር ምግባር፣ እንዲይበሊሽ አስፇሊጊ ቁጥጥር ያዯርጋሌ፣
ሰ. ንቦርዴ እናፌሇጠ ውህብቶን ሒገዜን ሰ. ሇቦርዴ እያሳወቀ ስጦታና እርዲታ ይቀበሊሌ፣
ምቅባሌ፣
ሸ. ንፅርየት ማይ ምስ ዜቆፃፀር ኢንስፓክተር ሸ. የውሃን ንፅህና ከሚቆጣጠር የጤና
ጥዕና ዗ዴሉ ምትሔብባር ምግባር፣ ኢንስፓክተር ጋር አስፇሊጊውን መተባበር
ያዯርጋሌ፣
ቀ. ኣብ ከተማን ከባቢአንን ን዗ል ናይ ሃፌቲ ቀ. በከተማና በአከባቢው ያሇ የውሃ ሃብት
ማይ መረዲእታታት እናዲሇወ ንቦርዴ መረጃዎች እያ዗ጋጀ ሇቦርዴ ያቀርባሌ፣
ምቅራብ፣
በ. ዗ዳታት እናዲሇወ ንቦርዴ ኣፌቂደ ተግባራዊ በ. ዗ዳዎች እያ዗ጋጀ ሇቦርዴ አስፇቅድ
ምግባር፣ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
ተ. ናይ‟ዙ ኣወጅ ዕሊማታት ንምትግባር ኣዴሊይ ተ. የዙህ አዋጅ ዒሊማዎች ሇመተግበር አስፇሊጊ
ዜኾኑ ካሌኦት ተግባራት ምፌፃም ወይ ከዒ የሆኑትን ላልች ተግባሮች ይፇፅማሌ ወይም
ክፌፀሙ ምግባር፣ እንዱፇፀሙ ያዯርጋሌ
ቢሮ ሃፌቲ ማይ፣ መዒዴንን ኢነርጂን የውሃ ሃብት፣ ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ
ሀ. ንኩሇን ግሌጋልት ማይ ብቴክኒክ መዲይ ሀ. ሇሁለም የውሃ አገሌግልቶች ቴክኒክ
ሊዕሇዋይ ወሃቢ ሒገዚት ይኸውን፣ በተመሇከተ የበሊይ ዴጋፌ ሰጪ ይሆናሌ፣
ሇ. ካብ ዒቅሚ ጣብያን ወረዲን ብሊዕሉ ዜኾነ ሇ. ከጣቢያዎችና ወረዲዎች አቅም በሊይ የሆነ
231
www.chilot.me
ፅገናታት የካይዴ፣ ጥገናዎች ያካሂዲሌ፣

ሏ. ስሌጠና ኣባሊት፣ ኮሚቴታትን ሏ. የኮሚቴዎች፣ አባሊትና የሰራተኞች ስሌጠና
ሰራሔተኛታትን የካይዴ ወይ ክካየዴ ያካሂዲሌ ወይም እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ
ይገብር፣
ስሌጣንን ተግባርን ዋና ኣካያዱ ስራሔ እቲ ቤት የጸሔፇት ቤቱ ዋና ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና
ፅሔፇት ተግባር
1. በቲ ቦርዴ ብዜተውሃቦ መምረሑ መሰረት 1. በቦርደ በሚሰጠው መመሪያ መሰረት
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ ኮይኑ ነቲ ቤት የጽሔፇት ቤቱ ሒሊፉ ሆኖ ሇጽ/ቤቱ
ፅሔፇት ዜተዋሃቦ ስሌጣንን ሒሊፌነትን የተሰጠውን ስሌጣንና ሃሊፉነት ይፇጽማሌ
ይፌፅም፣
2. ኣብ ንኡስ ቁፅሪ 1 ዜተጠቐሰ ከም዗ል ኮይኑ 2. በንኡስ ቁጥር 1 የተጠቀሰ እንዲሇ ሆኖ
ብተወሳኺ እዝም ዜስዕቡ ተግባራት በተጨማሪ የሚከተለትን ተግባራት
ይፌፅም፡፡ ይፇጽማሌ
ሀ. ንቦርዴ ውሳነ ኣዋሃህባ ዜሔግዜ ሀ. ሇቦርደ ውሳኔ አሰጣጥ የሚያግዜ መረጃ
መረዲእታታት የዲሉ፣ ያ዗ጋጃሌ፣
ሇ. ምምሔዲር ሰራሔተኛ ብዜምሌከት ክሌሌ ሇ. የሰራተኛ አስተዲዯር በተመሇከተ የክሌለ
ስራሔ ፇፃሚ ብ዗ውፅኦ መምርሑ ስራ አስፇፃሚ በሚያወጣው መመሪያ
መሰረት ይፌፅም፣ መሰረት ይፇጽማሌ፣
ሏ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ ትሌምን ሏ. የጽሔፇት ቤቱን ዒመታዊ ፔሊንና በጀት
በጀትን ኣዲሌዩ ንቦርዴ የቅርብ፣ በማ዗ጋጀት ሇቦርደ ያቀርባሌ ሲፇቀዴም
እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
መ. ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ናይቲ ቤት መ. በሦሰት ወር አንዳ የጽሔፇት ቤቱን
ፅሔፇት ስራሔ ምንቅስቃስ ፀብፃብ የስራ እንቅስቃሴ ሪፕርት ሇቦርደ
ንቦርዴ የቅርብ፣ ያቀርባሌ
ረ. ንቲ ቤት ፅሔፇት ምስ ሳሌሳይ ወገናት ረ. ከሶስተኛ ወገኖች የሚኖር ግኑኝነት
ንዜህሌዎ ርክብ ይውክሌ፣ ፅሔፇት ቤቱን ይወክሊሌ፣
ሰ. ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ንካሌኦት ሰ. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ሇጽሔፇት ቤቱ
ሒሇፌቲ እቲ ቤት ፅሔፇት ውክሌና ላልች ሃሊፉዎች ውክሌና የሰጣሌ፡፡
ይህብ፣
ሸ. ብሽም እቲ ቤት ፅሔፇት ብናይ ፊይናንስ ሸ. በፊይናንስ ዯንብና መመሪያ መሰረት፣
ዯንብን መምርሔን መሰረት ናይ ባንኪ በጽሔፇት ቤቱ ስም የባንክ ሂሳብ
ሑሳብ ይኸፌት፣ የንቀሳቅስ፣ ገን዗ብ ይከፇታሌ፣ ያንቀሳቅሳሌ፣ ገን዗ብ
የእቱ የውፅእ፣ ያስገባሌ፣ ያወጣሌ፡፡
ቀ. ቦርዴ ዜህቦ ካሉእ ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ ቀ. ቦርደ የሚሰጠውን ላልች ስራዎች
ያከናውናሌ
ፌሌፌሌ በጀት የበጀት ምንጭ
1. ናይ‟ዙ ቤት ፅሔፇት ፌሌፌሌ በጀት ካብዝም 1. የፅሔፇት ቤቱ የበጀት ምንጭ ቀጥል
ዜስዕቡ ዜርከብ ይኸውን፣ ከተ዗ረ዗ሩት የሚገኝ ይሆናሌ፡፡
ሀ. ካብ ዜኽፇል ናይ ግሌጋልት ዋጋ፣ ሀ. ከአገሌግልት ዋጋ ክፌያ
ሇ. ካብ ካሌኦት ዜረኽቦ ሒገዜን ውህብቶን፣ ሇ. ከላልች የሚያገኘውን እርዲታና ስጦታ
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተረኸበ ገን዗ብ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ ዒንቀጽ 1 መሰረት
232
www.chilot.me
ንመፇፀሚ ዕሊማታት እቲ ቤት ፅሔፇት ያገኘውን ገን዗ብ ሇጽ/ቤቱ ዒሊማዎች

ይውዕሌ ማስፇፀሚያ ያውሊሌ
3. ናይዙ ቤት ፅሔፇት ናይ ገን዗ብ ምምሔዲር 3. የጸሏፇት ቤቱ የገን዗ብ አስተዲዯር
ብናይ ፊይናንስ ዯንብን መምርሔን መሰረት በፊይናንስ ዯንብና መመሪያ መሰረት
ይፌፀም፣ ይፇፅማሌ
መዚግብቲ ሑሳብ የሂሳብ መዚግብት
1. እዙ ቤት ፅሔፇት ትኽክሇኛ ዜኮኑን 1. ይህ ጽሔፇት ቤት ትክክሇኛና የተሟሊ ሂሳብ
ዜተማሌኡን ናይ ሑሳብ መዚግብቲ ይሔዜ፣ መዚግብት ይይዚሌ
2. እዝም መዚግብቲ ብቤት ፅሔፇት ኦዱትን 2. እነዙህ መዚግብት በክሌ የኦዱትና ቁጥጥር
ቁፅፅርን ክሌሌ ትግራይ ከም ኣዴሊይነቱ ጽሔፇት ቤት እንዯ አስፇሊጊነቱም ቦርዴ
ዴማ ቦርዴ ብዜመረፆ ካሉእ ኦዱተር በመረጠው ላሊ ኦዱተር በዒመት አንዴ ጊዛ
ብዒመት ሒዯ ጊዛ ይምርመሩ፣ ይመረመራለ፡፡
ውዲበ ስሌጣንን ተግባርን ብኮሚቴ በኮሚቴ የሚተዲዯሩ ከተሞች የስሌጣንና የተግባር
ዜመሒዯራ ከተማታት አዯረጃጀት
1. ብኮሚቴ ዜመሒዯራ ከተማታት ግሌጋልት 1. በኮሚቴ የሚተዲዯሩ የከተሞች የውሃ
ማይ፣ አገሌግልት
ሀ. ውዲበ ኮሚቴ ከተማታት ግሌጋልት ማይ ሀ. የከተማ የውሃ አገሌግልት መዋቅር
ይህሌወን ይኖራቸዋሌ
ሇ. ተፀዋዕነት እተን ኣብ ፉዯሌ “ሀ” ሇ. በፉዯሌ “ሀ” የተጠቀሱ ኮሚቴዎች
ዜተጠቐሳ ኮሚቴታት ብዯረጀአን ን዗ል ተጠሪነታቸው በዯረጃቸው ሊሇው ምክር
ቤት ምኽሪ እንትኸውን ብቴክኒክ መዲይ ቤት ሲሆን ቴክኒክ በተመሇከተ ዯግሞ
ዴማ ኣብቲ ከባቢ ንዜርከብ ተወካሉ በአከባቢው ሇሚገኙ የውሃ ማዕዴንና
ማይ፣ ማዕዴንን ኢነርጂን ቢሮ ኢነርጂ ቢሮ ተወካይ ይሆናሌ
ይኸውን፡፡
2. ብሞተር ዜንቀሳቀሳ ናይ ማይ ግሌጋልት 2. በሞተር የሚንቀሳቀስ የውሃ አገሌግልት
መከፊፇሉ ዗ሇወን ከተማታት ብማይ ኮሚቴ ማከፊፇያ ያሊቸው ከተሞች በውሃ ኮሚቴ
ይመሒዯራ፡፡ ይተዲዯራለ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ማይ የውሃ ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
ሀ. ኮሚቴ ማይ፣ ብቢሮ ማይ ማዕዴንን ሀ. የውሃ ኮሚቴ በውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ
ኢነርጅን ክሌሌ ትግራይ ተዲሌዩ በቲ ቦርዴ ክሌሌ ትግራይ ተ዗ጋጅቶ በሚሰጠው
ዜፀዯቐ መሒውር መሰረት ነቲ ገሌጋልት መዋቅር መሰረት ሇውሃ ግሌጋልት
ማይ ዗ዴሌዩ ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ የሚያስፇሌጉትን ሰራተኞች ይቀጥራሌ፡፡
ሇ. ናይቲ ከባቢ ህዜቢ ኣብ ምምሔዲር እተን ሇ. የአከባቢው ህዜብ የውሃ አገሌግልቶችን
ግሌጋልታት ማይ ዒብይ ግዯ ክህሌዎ በማስተዲዯር ትሌቅ ተራ እንዱኖረው
ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ
ሏ. መዯበኛ ፅገናን ሒሇዋ መሳርሔታትን ሏ. መዯበኛ የመሳሪያዎች ጥገና ጥበቃ
ይፌፅም፣ ይፇጽማሌ
መ. ምስ ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ብምትሔብባር መ. ከወረዲው ምክር ቤት በመተባበር
ስሌጠና ሰራሔተኛታት ወይ ከዒ ሔብረተሰብ የሰራተኞች ወይም የሔብረተሰብ ስሌጠና
233
www.chilot.me
የካይዴ፡፡ ያካሂዲሌ
ረ. ኣብ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ናይ ስራሔ ገምጋም ረ. በወር አንዴ ጊዛ የስራ ግምገማ ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣ ውፅኢቱ ኣብ ቀረብኡ ንዜርከብ ውጤቱንም በአቅራቢያው ሇሚገኝ ምክር
ቤት ምኽሪ የቅርብ፡፡ ቤት ያቀርባሌ፡፡
ኣባሊት ኮሚቴ ማይ የውሃ ኮሚቴ አባሊት
ኮሚቴ ማይ እዝም ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ፡፡ የወሃ ኮሚቴ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፡፡
ሀ. ናይቲ ከተማ ምምሔዲር ኣቦወንበር . . . ሀ. የከተማው አስተዲዯር ሉቀመንበር . . .ሰበሳቢ
ኣካቢ
ሇ. ካብ ነበርቲ ዜውከለ ክሌተ ሰባት . . .ኣባሊት ሇ. ከነዋሪዎች የሚወከለ ሁሇት ሰዎች . .
.ኣባሊት
ሏ. ናይ ጥዕና ተወካሉ . . . ኣባሌ ሏ. የጤና ተወካይ . . .አባሌ
መ. ናይ ማይ ማዕዴንን ኢነርጅን ተወካሉ . . መ. የውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ ተወካይ . . .አባሌ
.ኣባሌ
ረ. ካብ ቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ማይ . . . ፀሒፉ ረ. ከውሃ አገሌግልት ጽሔፇት ቤት . . . ፀሒፉ
1. ቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ማይ ኣናእሽተይ 1. የትናንሽ ከተሞች የውሃ አገሌግልት የበጀት
ከተማታት ናይ በጀት ፌሌፌሌ ካብ ዜስዕቡ ምንጭ ከሚከተለት የሚገኝ ይሆናሌ
ዜርከብ ይኸውን፣ ሀ. የውሃ አገሌግልት ክፌያ፣ ከሚሸጥ ንብረት
ሀ. ካብ ዜኽፇሌ ናይ ግሌጋልት ዋጋ፣ ካብ ሇ. የውሃ አገሌግልት ከሚያገኘው ስጦታ
ሽየጥ ንብረት
ሇ. እቲ ግሌጋልት ማይ ካብ ዜረኽቦ ውሀብቶ 2. የገን዗ቡ አያያዜ በፊይናንስ መመሪያ
2. ኣታሔዚ እዙ ገን዗ብ ብመሰረት መምርሔን መሰረት ይሆናሌ፡፡
ዯንብን ፊይናንስ ይኸውን፡፡
ውዲበ ኮሚቴ ማይ ገፀር የገጠር ውኃ ኮሚቴ አዯረጃጀት
1. ኣብ ገፀራት ትግራይ ግሌጋልት ማይ 1. በትግራይ ገጠሮች የውሃ አገሌገልት
ዜርከበሇን ጣብያታት ኣብ ቁሸተን ኮሚቴ በሚገኝባቸው ጣብያዎች በመንዯራቸው
ማይ ክውዯባ እየን፣ የውሃ ኮሚቴ ይቋቋማሌ
2. ኮሚቴ ማይ ዗ጣይሾ ቤት ምኽሪ ዜርከበለ 2. የውሃ ኮሚቴ የሚያቋቁም ምክር ቤት
ኸባቢ ይኸውን የሚገኝበት አከባቢ ይሆናሌ፡፡
3. ናይ ቁሸት ኮሚቴ ማይ ዜጣየሸለ ቦታ ናይ 3. የመንዯር የውሃ ኮሚቴ የሚቋቋምበት ቦታ
ኢዴ ፒምፔን ሒዯ መከፊፇሌን ዗ሇዎ የእጅ ፒምፔና አንዴ ማከፊፇያ ያሇው
ኣባሊይ ኮሚቴ ማይ ገፀር በገጠር የውሃ ኮሚቴ አባሊት
1. ኮሚቴ ማይ ገፀር እዝም ዜስዕቡ ኣባሊት 1. በገጠር የውሃ ኮሚቴ የሚከተለት አባሊት
ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ
ሀ. ካብ ማሔበር ሒረስቶት ሒዯ ተወካሉ . . . ሀ. ከገበሬዎች ማሔበር አንዴ ተወካይ . . .
ኣባሌ ኣባሌ
ሇ. ካብ ነበርቲ እታ ማይ ዜርከባሇን ቁሸት ሇ. ውሃ ከሚገኝበት መንዯር ሁሇት ሴት
234
www.chilot.me
ክሌተ ተወከሌቲ ዯቂ ኣንስትዮ . . . ተወካዮች . . .አባሊት

ኣባሊት
ሏ. ካብ ናይ ጣብያ ኣባሌ ፇፃሚት ናይቲ ሏ. ከጣብያ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በመንዯሩ
ቁሸት ነባሪ ዜኸውን . . . ኣካቢ ኗሪ የሚሆን . . .አባሌ
መ. ናይ ጥዕና ሒዯ ተወካሉ . . . ኣባሌ መ. አንዴ የጤና ተወካይ . . .አባሌ
ሰ. ካብ ማሔበር መናእሰይ ሒዯ ተወካሉ . . ሰ. ከወጣቶች ማሔበር አንዴ ተወካይ . .
.ኣባሌ .አባሌ
ተፀዋዕነት ኮሚቴ ማይ ገፀር ኣብ ቀረበኡ የገጠር የውሃ ኮሚቴ ተጠሪነቱ በአቅራቢያው
ንዜርከብ ቤት ምኽሪ ይኸውን፡፡ ብቴክኒክ መዲይ ሇሚገኘው ምክር ቤት ይሆናሌ፡፡ ቴክኒክ
ኣብቲ ከባቢ ንዜርከባ ተወካሉ ማይ፣ ማዕዴንን በተመሇከተ ዯግሞ በአከባቢው ሇሚገኙ የውሃ
ኢነርጅን ይኸውን፡፡ የማዕዴንና የኢነርጂ ተወካይ ይሆናሌ፡፡
ሒሊፌነትን ተግባርን ኮሚቴ ማይ ገፀር የገጠር የውሃ ኮሚቴ ሃሊፉነትና ተግባር
1. ኣብቲ ቁሸት ንዜርከባ ትካሌ ማይ ይቆፃፀር፣ 1. በመንዯር የሚገኙበትን የውሃ ተቋማት
ይፅግን፣ ይሔሌው፣ ዗ዴሌይ ስራሔቲ ኹለ ይቆጣጠራሌ፣ ይጠግናሌ፣ ይጠብቃሌ፣
ይፌፅም አስፇሊጊውን ስራ ይፇጽማሌ
2. ካብቲ ኮሚቴ ዒቕሚ ንሊዕሉ ንዜኮኑ ጉዲያት 2. ከኮሚቴው አቅም በሊይ ሇሆኑት ጉዲዮች፣
ናብ ቤት ምኽሪ ጣቢያ እናቕረበ ይውስን፡፡ ሇጣብያ ምክር ቤት እያቀረበ ያስወስናሌ
3. እቲ ኮሚቴ ኣብ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ተኣኪቡ 3. ኮሚቴው በወር አንዴ ጊዛ በመሰብሰብ የስራ
ገምጋም ስራሔ የካይዴ፣ ግምገማ ያካሂዲሌ
4. ናይ ዒርሱ ዯንቢ መተሒዲዯሪ የውፅእ፣ 4. የራሱን የመተዲዯሪያ ዯንብ ያወጣሌ
5. መዚግብቲ ሑሳብ ይሔዜ፡፡ 5. የሂሳብ መዚግብት ይይዚሌ፡፡
መረፃ ኣባሊት ኮሚቴን ኣኼባን የኮሚቴ አባሊት ምርጫና ስብሰባ
1. ኣባሊት ኮሚቴ ዜምረፁ በቲ ተጠቃሚ ህዜቢ 1. የኮሚቴው አባሊት የሚመረጡት
ይኸውን፡፡ በተጠቃሚው ህዜብ ይሆናሌ
2. ኣባሊት ኮሚቴ ን2 ዒመት ይምረፁ፣ ዯጊሞም 2. የኮሚቴ አባሊት ሇ2 ዒመት ጊዛ ይመረጣለ፣
ክምረፁ ይኽእለ፡፡ ሇሁሇተኛ ጊዛ ሉመረጡ ይችሊለ፡፡
3. ስነ ስርዒት ኣኼባታት እታ ኮሚቴ ብዒንቀፅ 3. የኮሚቴው የስብሰባ ስነ ስርዒቶች በዒንቀጽ 9
9 ንቦርዴ ብዜተዯንገገ መሰረት ዜፌፀም ሇቦርዴ በተዯነገገው መሰረት የሚፇፀም
ብዚዕባ ፌሌፌሌ በጀት ኮሚቴ ማይ ገፀር ስሇ ገጠር ውሃ ኮሚቴ የበጀት ምንጭ
1. ኮሚቴ ማይ ገፀር ዜስዕብ ናይ በጀት ፌሌፌሌ 1. የገጠር ኮሚቴ የሚከተሇው የበጀት ምንጭ
ይህሌዎ፣ ይኖረዋሌ
ሀ.እቲ ኮሚቴ ካብ ዜኸፌል ናይ ግሌጋልት ሀ. ኮሚቴው በሚያስከፌሇው የአገሌግልት
ዋጋ፣ ዋጋ፣
ሇ. ካብ ዜተፇሊሇዩ ፌሌፌሊት ዜተረኸበ ሇ. ከተሇያዩ ምንጮች የተገኘ ገን዗ብ
ገን዗ብ፣
ሏ. ካብ መንግስትን ዗ይመንግስታውን ሏ.
ከመንግስትና መንግስታዊ ካሌሆኑ
ኣካሊት ዜርከብ ዴጎማ፣ አካልች የሚገኝ ዴጎማ
2. ምምሔዲር እቲ ገን዗ብ ብናይ ፊይናንስ 2. የገን዗ቡ አስተዲዯር በፊይናንስ ዯንብና
ዯንብን መምርሔን መሰረት ይኸውን፣ መመሪያ መሰረት ይሆናሌ፡፡
235
www.chilot.me
ተግባር ቤት ምኽሪ ጣብያ የጣብያ ምክር ቤት ተግባር
1. ሊዕሇዋይ ተቆፃፃሪ ኮሚቴ ማይ ይኸውን፡፡ 1. በውሃ ኮሚቴ ሊይ የበሊይ ተቆጣጣሪ ይሆናሌ፡፡
2. ትካሌ ማይ ቐሌጢፈ ንኮሚቴ ማይ ብፅሐፌ 2. የውሃው ተቋም በፌጥነት ሇውሃ ኮሚቴው
የረክብ፣ በጽሐፌ ያስረክባሌ፣
3. ኣባሊት ኮሚቴ ስርሕም ምስራሔ 3. የኮሚቴው አባሊት ስራቸውን ሇመስራት
ኣብ዗ይክእሌለ እዋን ነቲ ዜጎዯል መሉኡ በማይችለበት ጊዛ የጎዯሇውን በሟሟሊት
ኣማሪፁ ክሰርሔ ይገብር፣ እንዱሰራ ያዯርጋሌ
4. ኣብ 3 ወርሑ ሒዯ ጊዛ ንቲ ኮሚቴ 4. በ3 ወር አንዴ ጊዛ ኮሚቴው ይገመግማሌ፡፡
ይግምግም፣
5. ካብ ቢሮ ብዜወሃቦ መሒውር መሰረት ቁፃርን 5. ከቢሮው በሚሰጠው መዋቅር መሰረት የውሃ
ስንብትን ሰራሔተኛታት ኮሚቴ ማይ ኮሚቴ የሰራተኞች ቅጥርና ስንብት
የካይዴ፡፡ ያካሂዲሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ሒምሇ 1988 ዒ.ም ሏምላ/1988

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
236
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 20 መቐሇ፣
6ኛ ዒመት ቁጥር 20 መጋቢት 1989

የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ናይ ሒዯ ዋጋ 2.65  120
ትግራይ ዜወፀ
ኣዋጅ ቑፅሪ 20/1989 አዋጅ ቁጥር 20/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ናይ ትግራይ ስራሔ ኣመራርሒ መሰሌጠኒ የትግራይ የስራ አመራር ማሰሌጠኛ ኢንስትቲዩት
ኢንስቲትዩት ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዗ል በትግራይ ብሓራዊ መንግስት የሚታየውን
ናይ ክኢሊ ሒይሉ ሰብ ሔፅረት ዯረጃ ብዯረጃ የሰሇጠነ የሰው ሃይሌ እጥረት ዯረጃ በዯረጃ
ምውጋዴ ንኢኮኖሚያዊን ማሔበራውን ዕብየት ማስወገዴ የኢኮኖሚው እዴገት በማቀሊጠፌ
ምቅሌጣፌ ዗ሇዎ እጃም ዒብዪ ስሇዜኾነ፣ የሚኖረው ሚና ከፌተኛ በመሆኑ፣
ክኢሊ ሒይሉ ሰብ ንምፌራይ ካብ ዗ኽእለ የሰሇጠነ የሰው ኃይሌ ሇማፌራት ከሚያስችለ
መንገዴታት እቲ ዋና ኣብ ስራሔ ተዋፉሩ ዗ል መንገድች አንደ በስራ ሊይ ተሰማርቶ ያሇውን
ሒይሉ ሰብ ናይ ነዊሔን ሒፂርን ስሌጠናታት የሰው ሃይሌ የዯረጅምና የአጭር ጊዛ
ብምሃብ ዜሇዒሇ ዒቅሚ ክነብሮ ብምግባር ስሌጠናዎች በመስጠት የበሇጠ አቅም
ስሇዜኾነ፣ እንዱኖረው በማዴረግ ስሇሆነ፣
በቲ ክሌሊዊ መንግስቲ በብዯረጅኡ ተዋፉሩ በክሌሊዊ መንግስት በየዯረጃው ተሰማርቶ
ንዜርከብ ሒይሉ ሰብ ዜወሃቡ ስሌጠናታት የሚገኘውን የሰው ኃይሌ የሚሰጡ ስሌጠናዎች
ኣዋዱደን ኣማእኺለን ዜመርሔ ርእሱ ዜኸኣሇ አቀናጅቶና አማክል የሚመራ ራሱን የቻሇ
መንግስታዊ ኣካሌ ምጥያሽ ኣዴሊዪ ኾይኑ መንግስታዊ አካሌ ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ
ስሇዜተረኸቦ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ስሇተገኘ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ ሔገ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት እዙ መንግስት አንቀፅ 49/3/1 መሰረት
ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ የሚከተሇውን ታውጇሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ናይ ትግራይ ስራሔ ኣመራርሒ ይህ አዋጅ “የትግራይ ስራአመራር ማሰሌጠኛ
መሰሌጠኒ ኢንስቲቱት ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ ኢንስቲቱት ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 20/1989” ተባሂለ ክፅዋዕ ይከኣሌ፡፡ 20/1989” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም 2 ትርጓሜ፣
1. “ናይ ክሌሌ መንግስቲ” ማሇት ብመሰረት 1. “የክሌሌ መንግስት” ማሇት በትግራይ ክሌሌ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ህገ መንግስት መሰረት የቆመውን የትግራይ
237
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ አዋጅ ቑፅሪ 20 መጋቢት 1989 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 20 መጋቢት 1989 ዒ.ም
ትግራይ ዜቖመ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ነው፡፡

ትግራይ‟ ዩ፡፡
2. “ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ብመሰረት ሔገ 2. “የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት በተግራይ
መንግስቲ ትግራይ ዜቖመ ስራሔ ፇፃሚት ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገ መንግስት
ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መሰረት የቆመውን የትግራይ ክሌሌ የስራ
እዩ፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
3. “ኢንስቲዩት” ማሇት በዙ ኣዋጅ መሰረት 3. “ኢንስቲቱት” ማሇት በዙ ኣዋጅ መሰረት
ዜቖመ ናይ ትግራይ ስራሔ ኣመራርሒ የተቋቋመ የትግራይ የስራ አመራር
ስሌጠና ኢንስቲቱት ማሇት እዩ፡፡ ማሰሌጠኛ ኢንስቲዩቲት ነው፡፡
4. “ቦርዴ” ማሇት በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ ሸውዒተ 4. “ቦርዴ” በዙህ አዋጅ አንቀፅ ሰባት መሰረት
መሰረት ዜቐውም ናይ ትግራይ ስራሔ የቆመ የትግራይ ስራ አመራር ማሰሌጠኛ
ኣመራርሒ መሰሌጠኒ ኢንስቲቱት ቦርዴ ኢንስትቲዩት ቦርዴ ነው፡፡
3 ኣቃውማ 3 ስሇ ማቋቋም፣
1. ናይ ትግራይ ክሌሌ ስራሔ ኣመራርሒ 1. የትግራይ ስራ አመራር ማሰሌጠኛ
መሰሌጠኒ ኢንስቲቱት /ዴሔሪ‟ዙ ኢንስቲቱት ከዙህ ቀጥል ኢንስቲቱት
ኢንስቲቱት እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/ ዒርሱ እየተባሇ የሚጠራው ራሱን የቻሇ የመንግስት
ዜኸኣሇ ናይ መንግስቲ ኣካሌ ኾይኑ ቖይሙ አካሌ ሆኖ ተቋቁሟሌ፡፡
ኣል፡፡
2. ተፀዋዕነት እቲ ኢንስቲቱት ንስራሔ ፇፃሚ 2. የኢንስቲቱት ተጠሪነት ሇቦረደና ሇክሌለ
ኮሚቴን ንርእሰ ምምሔዲርን እዙ ክሌሌ መንግስት ርእሰ መስተዲዯር ይሆናሌ፡፡
መንግስትን ይኸውን
4 ሔጋዊ ሰብነት 4 ህጋዊ ሰውነት
እዙ ኢንስቲቱት ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ ይህ ኢንስቲትዩት ህጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ
ኾይኑ ንብረት ናይ ምውናን፣ ውዕሌ ናይ ሆኖ ንብረት የመያዜ፣ ውሌ የመዋዋሌ
ምውዕዒሌ፣ ባዕለ ናይ ምኽሳስን ተኸሲስካ ናይ የመክሰስና የመከሰስ እንዱሁም ላልች አስፇሊጊ
ምቅራብን ከምኡ‟ውን ካሌኦት ኣዴሇይቲ ተመሳሳይ ተግባሮች የመፇፀም ስሌጣን
ተግባራት ናይ ምፌፃም ስሌጣን ኣሇዎ፡፡ ይኖረዋሌ፡፡
5 ተግባርን ስሌጣንን እቲ ኢንስቲቱት 5 የኢንስቲዩቱ ስሌጣንና ተግባር
1. በብዯረጅኡ ካብ ክሌሊዊ መንግስቲ ኣካሊት 1. በየዯረጃው ባሇው የክሌሊዊ መንግስት አካሌ
዗ሇው ሒይሉ ሰብ ናይ ስራሔ ኣመራርሒ ያሇውን የሰው ሃይሌ የስሌጠና ፌሊጎት
ብቅዒት ንክምዕብሌ ዗ዴሉ ናይ ስሌጠና በተመሇከተ ጥናት ያካሂዴ፡፡
ዴሌየት መፅናዕቲ የካይዴ
2. ኣብቲ ዜተፀንዏ ናይ ስሌጠና ዴሌየት 2. በተካሂዯው ጥናት መሰረት በየሴክተሩ ሊለት
ተዯሪኹ በቢሴክተሩ ን዗ሇዉ ሰራሔተኛታት ሰራተኞች የረጅምና የአጭር ጊዛ ስሌጠና
ናይ ሒፂርን ነዊሔን ስሌጠና ኣዲሌዩ ይሀብ አ዗ጋጅቶ ይሰጣሌ፡፡
3. እቲ ዜህቦ ስሌጠና ክንዯየናይ ጭቡጥ ሇውጢ 3. የሚሰጠውን ስሌጠና ምን ያህሌ ተጨባጭ
ከም዗ምፀአ ንምፌሊጥ ዗ኽእል መፅናዕቲ ሇውጥ እንዯሚያመጣ ሇመገን዗ብ
የካይዴ የሚያስችሇውን ጥናትና ግምገማ ያካሂዲሌ፡፡
4. ዒቅሚ ብዜፇቐዯ መጠን ኣብቲ ክሌሌ 4. አቅም በፇቀዯ መጠን በክሌለ የሚገኙት
ዜርከቡ ዗ይመንግስታዊ ትካሊትን ኣብያተ መንግስታዊ ያሌሆኑትን ተቋሞችና ጽ/ቤቶች
ፅሔፇትን ኣብቲ ኢንስቲትዩት ስሌጠና በኢንስትቲት ስሌጠና የሚያገኙበትን ሁኔታ
ዜረኽብለ ኩነታት የመቻቹ ያመቻቻሌ
238
www.chilot.me
5. ምስ ኣመራርሒ ስራሔ ዜተተሒሒዘ 5. ከስራ አመራር ጋር የተዚመደ ጥናቶች

መፅናዕትታት የካይዴ ያካሂዲሌ
6. ምስ ኣመራርሒ ስራሔ ዜተተሒሒዘ ጉዲያት 6. ከስራ አመራር በተያያዘ ጉዲዮች የምክር
ናይ ምኽሪ ግሌጋልት ይህብ አገሇግልት ይሰጣሌ
7. ነቲ ዜህቦ ግሌጋልት ተመጣጣኒ ክፌሉት 7. ሇሚሰጠው ግሌጋልት ከሚመሇከታቸው
ካብ ዜምሌከቶም ኣካሊት የኽፌሌ፡፡ አካሊት ተመጣጣኝ ክፌያ ያስከፌሊሌ
6 ኣመራርሒ እቲ ኢንስቲቱት 6 የኢንስትቲዩት አመራር
እቲ ኢንስቲቱት፦ ኢንስትቱዩቱ
1. ቦርዴ 1. ቦርዴ፣
2. በቲ ቦርዴ መቅረባይነት ብስራሔ ፇፃሚት 2. በቦርደ አቅራቢነት በክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ዜሽየም ሒዯ ስራሔ መካየዱ ኮሚቴ የሚሾም ስራ አስኪያጅ
3. ነቲ ስራሔ ኣዴሊይ ዜኾኑ ሰራሔተኛታት 3. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች ይኖሩታሌ
ይህሌዉዎ
7 ናይ ቦርዴ ኣባሊት 7 የቦረዴ አባሊት
እቲ ቦርዴ ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ ቦርደ የሚከተለትን አባሊት ይኖሩታሌ
1. ብስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ዜሽየም ኣካቢ 1. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚሾም ሰብሳቢ
2. ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ኣባሌ 2. የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሃሊፉአባሌ
3. መቐሇ ዩኒቨርስቲ ኮላጅ ዱን ኣባሌ 3. የመቐሇ ዩኒቨርስቲ ኮላጅ ዱን አባሌ
4. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ኣባሌ 4. የፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉ አባሌ
5. ናይቲ ኢንስቲቱት ስራሔ መካየዱ ኣባሌን 5. የኢንስትቲዩት ስራ አስኪያጅ አባሌና ፀሒፉ
ፀሒፉን
8 ናይ ቦርዴ ስሌጣንን ተግባርን 8 የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
እቲ ቦርዴ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ ቦርደ የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባር
ይኖሩታሌ
1. ናይቲ ኢንስቲቱት ናይ ነዊሔን ሒፂርን 1. የኢንስትቲዩቱ የረጅምና አጭር ጊዛ ፔሊን፣
ትሌሚ ዒመታዊ ናይ ስራሔ ፔሮግራምን ዒመታዊ የስራ ፔሮግራምና በጀት አፅዴቆ
በጀትን ኣፅዱቑ ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣
የቅርብ ምስ ፀዯቀ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ እንዯፀዯቀም አፇፃፀሙ ይከታተሊሌ፡፡
2. ሃገራዊን ክሌሊዊን ፕሉሲታት መሰረት 2. የሀገሪቱና የክሌለ ፕሉሲዎች መሰረት
ብምግባር ናይ‟ቲ ኢንስቲቱት ስራሔቲ በማዴረግ የኢንስትቲዩቱ ስራዎች
ብዜምሌከት ፕሉሲታትን መምርሑታትን በሚመሇከት ፕሉሲዎችና መመሪያዎች
ናብ ክሌሌ ፇፃሚት ኮሚቴ የቅርብ፣ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ያቀርባሌ
እንትፌቀዴ ተግባራዊነቱ ይከታተሌ ሲፇቀዴ ተግባራዊነቱን ይከታተሊሌ፡፡
3. ናይ‟ቲ ኢንስቲቱት ናይ ስራሔ ኣፇፃፅማን 3. የኢንስትቲዩቱ የስራ አፇፃፀምና የሑሳብ
ናይ ሑሳብ ሪፕርትን ይግምግም ሪፕርት ይገመግማሌ
4. ነቲ ኢንስቲቱት ስራሔ መካየዱ ዜኸውን 4. የኢንስትቲዩቱ ስራ አስኪያጅ የሚሆን ዕጩ
ሔፁይ መሌሚለ ናብ ፇፃሚት ኮሚቴ ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በማቅረብ ያሾማሌ
ብምቅራብ የሽይም፡፡
5. ናይ‟ቲ ኢንስቲቱት ሑሳብን ንብረትን 5. የኢንስትቲዩቱ ሑሳብና ንብረት በሚገባ
ብኣግባቡ ዜተትሒ዗ ምዃኑ የረጋግፅ፡፡ የተያ዗ መሆኑን ያረጋግጣሌ፡፡
9 ተፀዋዕነት 9 ተጠሪነት
ተፀዋዕነት እቲ ቦርዴ ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን የቦረዴ ተጠሪነት ሇክሌሌ ስራ አስፇፃሚ
ንርእሰ ምምሔዲር እዙ ክሌሌን እዩ፡፡ ኮሚቴና ሇርእሰ መስተዲዴሩ ነው፡፡
239
www.chilot.me
10 ናይቲ ቦርዴ ኣኼባ 10 የቦርዴ ስብሰባ

1. እቲ ቦርዴ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ 1. ቦርደ በየሶስት ወሩ ይሰበሰባሌ ፣ አስፇሊጊ
ይእከብ፣ ኾይኑ ግን ኣዴሊየ ኾይኑ ሆኖ ሲያገኘው ከተጠቀሰው ባነሰ ጊዛ ስብሰባ
እንትርከብ ካብኡ ብዜሒፀረ ጊዛ ኣኼባ ሉያዯርግ ይችሊሌ፣
ክገብር ይኽእሌ እዩ፡፡
2. ዜበዜሐ ኣባሊት እቲ ቦርዴ እንተተረኺቦም 2. ቦርደ ምሌአተ ጉባኤ የሚኖረው ከአባሊቱ
ምሌአተ ጉባኤ ይኸውን ኣብዚኛዎቹ ሲገኙ ነው፡፡
3. ናይ‟ቲ ቦርዴ ውሳነ ዜሒሌፌ ኣብ ኣኼባ ካብ 3. የቦርደ ውሳኔ የሚያሌፇው ስብሰባ ሊይ
ዜተረኸቡ ኣባሊት ዜበዜሏ ዴምፂ በተገኙት የቦርደ አባሊት የአብሊጫ ዴምፅ
እንትዴገፌ እዩ፡፡ ማዕረ እንትምቀሌ እቲ ነው፡፡ ዴምፅ በሁሇት እኩሌ ከተከፇሇ
ኣካቢ ዗ሇዎ ወገን ሰዒራይ ይኸውን ሰብሳቢው የዯገፇው ዴምፅ አሸናፉ ይሆናሌ፡፡
4. እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት 4. ቦርደ የራሱ የስብሰባ ስነ ስርዒት ዯንብ
ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ሉያወጣ ይችሊሌ
11 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ስራሔ መካየዱ 11 የስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
ዋና ስራሔ መካየዱ ተፀዋዕነቱ ነቲ ቦርዴ ኾይኑ ዋና ስራ አስኪያጅ ተጠሪነቱ ሇቦርዴ ሲሆን
ዜስዕብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ
1. ናይቲ ኢንስቲቱት ሒሊፉ ብምዃን ነቲ ቤት 1. የኢንስትቲዩቱ ኃሊፉ በመሆን ፅ/ቤቱን
ፅሔፇት ይመርሔ፣ የመሒዴር፣ ይቆፃፀር ይመራሌ ፣ ያስተዲዴራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
2. በዙ ኣዋጅ እዙ ዒንቀፅ ሒሙሽተ መሰረት 2. በዙህ አዋጅ አንቀፅ አምስት መሰረት
ነቲ ኢንስቲቱት ዜተውሃቦ ስሌጣንን ሇኢንስትቲዩቱ የተሰጠ ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ኣብ ስራሔ የውዕሌ በስራ ሊይ ያውሊሌ
3. ብናይ ስቪሌ ሰርቪስ ዯንብን መምርሔን 3. በስቪሌ ሰርቪስ ዯንብና መመሪያ መሰረት
መሰረት ዗ዴሌይዎ ሰራሔተኛታት ይቖፅር፣ የሚያስፇሌጉትን ሰራተኞች ይቀጥራሌ ፣
የማሒዴር ያስተዲዴራሌ
4. ናይ‟ቲ ኢንሰቲቱት ሒፂርን ነዊሔን ጊዛ 4. የኢንስትቲዩቱ አጭርና ረጅም ፔሊን
ትሌሚ ዒመታዊ ናይ ስራሔ ፔሮግራምን አመታዊ የስራ ፔሮግራምና በጀት ሇቦርዴ
በጀትን ንቦርዴ የቅርብ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ያቀርባሌ፣ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ ያውሊሌ
ስራሔ የውዕሌ
5. ነቲ ኢንስቲቱት ብዜተፇቐዯለ ናይ ስራሔ 5. ሇኢንስትቲዩቱ በተፇቀዯሇት የስራ
ፔሮግራምን በጀትን መሰረት ገን዗ብ ወፃኢ ፔሮግራምና በጀት መሰረት ገን዗ብ ወጪ
6. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ብዜገብሮ ርክብ ነቲ 6. ከሶስተኛ አካሌ በሚያዯርገው ግኑኝነት
ኢንስቲቱት ይውክሌ ኢንስትቲዩቱን ይወክሊሌ
7. ናይ‟ቲ ኢንስቲቱት ናይ ስራሔ ኣፇፃፅማን 7. የኢንስትቲዩቱ የስራ አፇፃፀምና የሑሳብ
ናይ ሑሳብ ሪፕርትን ነቲ ቦርዴ የቅርብ ሪፕርት ሇቦርደ ያቀርባሌ
8. በቲ ቦርዴ ዜወሃቦ ካሌኦት ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ 8. በቦርደ የሚሰጡትን ላልች ስራዎች
ይፇፅማሌ
12 በጀት 12 በጀት
ናይ‟ቲ ኢንስትቱት በጀት ፌሌፌሊት ካብዝም የኢንስትቲዩቱ በጀት ከሚከተለት የሚገኝ
ዜስዕቡ ዜርከብ ይኸውን ይሆናሌ
1. ካብ መንግስቲ ካብ ዜምዯብ በጀት 1. በመንግስት ከሚመዯብ በጀት
2. ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ካብ ዜርከብ ገን዗ብ 2. ከላልች የበጀት ምንጭ የሚገኝ ገን዗ብ
240
www.chilot.me
13 እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ 13 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ

እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ተግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
መጋቢት/1989 መጋቢት 1989
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
241
www.chilot.me
6ኛ ዒመት ቁጥር 21 መጋቢት 1989

ናይ ሒዯ ዋጋ 3.60  120
ኣዋጅ ቑፅሪ 21/1989 አዋጅ ቁጥር 21/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌዊ መንግስት ምክር ቤት
ናይ ትግራይ ክሌሌ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ምምሔዲር የትግራይ ከሌሌ የማ዗ጋጃ ቤቶች አስተዲዯር
ዜወፀ ኣዋጅ የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌ ትግራይ ዜርከባ ከተማታት በትግራይ ክሌሌ የሚገኙ ከተማዎች
ዜተመጣጠነ ዕብየት ክህሌወን ንምግባር የተመጣጠነ እዴገት እንዱኖራቸው ሇማዴረግ
ምምሔዲር ኣብያተ ማ዗ጋጃ ምጥንኻር ኣዴሊይ የማ዗ጋጃ ቤት አስተዲዯር ማጠናከር አስፇሊጊ
ኾይኑ ስሇዜተረኸበ ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ሆኖ ስሇተገኘ፣ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ዒንቀፅ 49/3/1 ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት መንግስት ዒንቀፅ 49/3/1 በተሰጠው ስሌጣን
እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ መሰረት የሚቀጥሇውን ኣዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 አንቀፅ 1፣
ሒፂር ርእሲ፣ አጭር ርእስ፣
እዙ ኣዋጅ “ናይ ክሌሌ ትግራይ ኣብያተ ይህ አዋጅ “የትግራይ ክሌሌ የማ዗ጋጃ ቤቶች
ማ዗ጋጃ ምምሔዴዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 21/1989 አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 21/1989 ዒ.ም” ተብል
ዒ.ም” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 አንቀፅ 2፣
ትርጉም ትርጉም፣
ናይቲ ቃሌ ኣጠቃቅማ ካሉእ ትርጉም የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም የሚያስጠው
እንተ዗ይኾይኑ ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ፣ እስካሌሆነ ዴረስ በዙህ አዋጅ ውስጥ፣
1. “ማ዗ጋጃ ቤት” ማሇት ቢሮ ዕዮን ከተማ 1. “ማ዗ጋጃ ቤት” ማሇት የስራና ከተማ ሌማት
ሌምዒትን ብ዗ውፅኦ መመ዗ኒ መሰረት ስራሔ ቢሮ ባወጣው መመ዗ኛ መሰረት ፣ የክሌሌ
ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ዯረጃ ዜሃቦ ከተማ እዩ፡፡ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ዯረጃ የሰጠው ከተማ
ነው፡፡
2. “ቤት ምኽሪ ከተማ” ማሇት ማ዗ጋጃ ቤት ኣብ 2. “የከተማ ምክር ቤት” ማሇት ማ዗ጋጃ ቤት
242
www.chilot.me
ዜቖመሇን ከተማታት ብህዜቢ መረፃ በቆመሊቸው ከተሞች በህዜብ ምርጫ

ዜቐውም ናይቲ ከተማ ሊዕሇዋይ ኣካሌ እዩ፡፡ የሚቆም የከተማው የበሊይ አካሌ ነው፡፡
3. “ቤትምኽሪ ክሌሌ” ማሇት ቤት ምኽሪ 3. “የክሌሌ ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ፡ ክሌሊዊ መንግት ምክር ቤት ነው
4. ”ናይ ከተማ ሹም “ ማሇት በዙ ኣዋጅ 4. “የከተማ ሹም” ማሇት በዙህ አዋጅ መሰረት
መሰረት ናይ ማ዗ጋጃ ምምሔዲር ክመርሔ የማ዗ጋጃ ቤተ አስተዲዯርን እንዱመራ
በቲ ቤት ምኽሪ ዜሽየም ሒሊፉ እዩ፡ በምክር ቤት የሚሾም ሒሊፉ ነው
5. ”ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ኣብ ትሔቲ 5. “የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” በነፌስ ወከፌ
ሔዴሔዴ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ዜተጣየሸ ስራሔ ማ዗ጋጃ ቤት የሚቋቋም የስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ኮሚቴ ማሇት እዩ፡፡ ኮሚቴ ነው፡፡
ሔጋዊ ሰብነት፣ ሔጋዊ ሰውነት፣
ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ተጣይሸን ዜርከባ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የተቋቋሙ ይሁኑ
ይኹን ንቅዴሚት ዜጣየሻ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ሇወዯፉቱ የሚቋቋሙ ማ዗ጋጃ ቤቶች
ተዯሇይቲ ረቋሔታት ኣማሉኤን ምስ ቀረባን በቲ አስፇሊጊዎች መመ዗ኛዎችን አሟሌተው ሲገኙና
ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ወረቀት ምስክር ካብ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ የምስክር ወረቀት
ዜተውሃበን ጀሚሩ ሔጋዊ ሰብነት ይህሌወን፡፡ ከተሰጣቸው ቀን ጀምሮ ሔጋዊ ሰውነት
በዙ መሰረት ዴማ ይኖራቸዋሌ፡በዙህ መሰረት
ሀ. ንብረት ናይ ምውናን ሀ. ንብረት የመያዜ
ሇ. ውዕሉ ናይ ምውዕዒሌ ሇ. ውሌ የመዋዋሌ
ሏ. ናይ ምኽሳስን ተሲስካ ምቅራብ ከምኡ‟ውን ሏ. የመከሰስና የመክሰስ እንዱሁም ላልች
ካሌኦት ኣዴሇይቲ ስሌጣን ይህሌወን፡፡ አስፇሊጊ ስሌጣኖች ይኖሩታሌ፡፡
ብዚዕባ ተፀዋዕነት፣ ስሇ ተጠሪነት፣
1. ሔዴሔዴ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ኣብዙ ኣዋጅ 1. እያንዲንደ ማ዗ጋጃ ቤት በዙህ አዋጅ
ዜተዯንገገ ስሌጣንን ተግባራትን የተዯነገገ ስሌጣንና ተግባር በተመሇከተ ፣
ብዜምሌከት ተፀዋዕነቱ ንብሌዕሉኡ ዗ል ተጠሪነቱ ሇበሊይ የወረዲ ምክር ቤትና
ወረዯዲ ቤት ምኽርን ንቢሮ ዕዮን ከተማ ሇስራና ከተማ ሌማት ቢሮ ይሆናሌ
ሌምዒትን ይኸውን፡፡
2. ኣብ ሔዴሔዴ ማ዗ጋጃ ቤት ዜተጣየሸሇን 2. በያንዲንደ ማ዗ጋጃ ቤት በተቋቋመባቸው
ከተማታት ዜርከባ ጣቢያታት ተፀዋዕነተን ከተሞች የሚገኙትን ጣብያዎች
ብሌዕሉአን ን዗ል ከተማ ቤት ምኽርን ስራሔ ተጠሪነታቸው ሇበሊይ የከተማ ምክር ቤትና
ፇፃምን ይኸውን፡፡ ስራ አስፇፃሚ ይሆናሌ
ብዚዕባ ምምራፅ ኣባሊት ኣመራርሒ፣ ስሇ የአመራር አባሊትን ምርጫ
ብዜኾነ ዯረጃ ዜጣየሻ ኣብያተ ማ዗ጋጃ በሁለም ዯረጃ የሚቋቋሙ የማ዗ጋጃ ቤቶች
ምምሔዲር ኣመራርሒ ኣካሊት ኣመራርፃ ነቲ የአመራር አባሊት ምርጫ ፣ የሃገሪቷን የምርጫ
ሃገራዊ ናይ ምርጫ ሔጊ መሰረት ገይሩ ብክሌሌ ሔግ መሰረት በሚያዯርግ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ፇፃሚ ተዲሌዩ ብዜወፅእ መምርሑ ተ዗ጋጅቶ በሚወጣው መመሪያ ይፇጸማሌ፡፡
ይፌፀም፡፡
ኣብያተ ማ዗ጋጃ ሒበራዊ ዕሊማ፣ የማ዗ጋጃ ቤቶች የጋራ ዒሊማ
በዙ ኣዋጅ ምዕራፌ ክሌተ፣ ሰሇስተ፣ ኣርባዕተን በዙህ አዋጅ በምዕራፌ ሁሇት፣ ሶስትና አራት
243
www.chilot.me
ዜተዯንገገ ከም዗ል ኾይኑ ሔዴሔዴ ኣብያተ ውስጥ የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ እያንዲንደ

ማ዗ጋጃ እዝም ዜስዕቡ ዕሊማታት ይህሌዉዎ፡፡ ማ዗ጋጃ ቤት የሚከተለት ዒሊማዎች ይኖሩታሌ
1. ንማሔበራዊ ናብራ ምምሔያሽን ምዕባሇን 1. ሇማሔበራዊ ኑሮ መሻሻሌና እዴገት ጠቃሚ
ጠቐምቲ ዜኾኑ ተግባራት ንኽስፊሔፌሐን የሆኑ ተግባሮች እንዱስፊፈና የማሔበራዊ
ጠንቅታት ማሔበራዊ ናብራ ንክጠፌኡ ንሮ ጠንቆች እንዱወገደ አስፇሊጊ ሁለ
ኣዴሊይ ኩለ ምግባር እዘይ ብዜምሌከት በማዴረግ ይህንኑ በተመሇከተ
ምስ ዜምሌከቶም ኣባሊት ምትሔብባር፡፡ ከሚመሇከታቸው አባሊት መተባበር፡፡
2. ኣንፇት ምዕባሇ እታ ከተማ ብፔሊን ክምራሔ 2. የከተማ እዴገት አቅጣጫ በፔሊን እንዱመራ
ምግባርን ምቁፅፃርን ማዴረግና መቆጣጠር
3. ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ማሔበራዊ ዕብየትን 3. የኢኮኖሚያዊ ሌማትና ማሔበራዊ እዴገት
ንምምፃእ ከምኡ‟ውን መነባብሮ ህዜቢ ሇማምጣት የህዜብ ንሮ ሇማሻሻሌ/ሇመቀየር/
ንምምሔያሽ/ንምሌዋጥ/ ዗ኽእለ ኣዴሊይቲ የሚያስችለ አስፇሊጊ ግሌጋልት ሰጪ
ግሌጋልት ውሃብቲ ትካሊት ምጥያሽን ተቋማትን ማቋቋምና እንዱቋቋሙና
ክጣየሹን ክዒብዩን ምብርትታዕ ኣዴሊይ እንዱጎሇብቱ ማበረታታትና አስፇሊጊ እገዚ
ሒገዜ ምሃብ ማዴረግ፡፡
4. ኣብ ከተማ ውሽጢ ዗ል ፀገም መንበርን 4. በከተማ ውስጥ ያሇ መኖሪያ ቤቶችና
መስርሔን ኣባይቲ ንምቅሊሌ ስራሔ ገዚውቲ የመስራት ችግር ሇማቃሇሌ የቤቶች ስራ
ብፔሊን ንክስፊሔፊሔ ምችው ባይታ በፔሊን እንዱስፊፊ ምቹ ሁኔታ መፌጠርና
ምፌጣርን ምትብባዕን ማበረታታት፡፡
5. ናይቲ ከተማ ፌትሔን ፀጥታን ስራሔቲ 5. የከተማው የፌትህና የፀጥታ ስራዎች
ይመርሔ ይመራሌ፡፡
ብዚዕባ ስሌጣንን ተግባርን ኣብያተ ማ዗ጋጃ ስሇማ዗ጋጃ ቤቶች ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ኣብያተ ማ዗ገጃ፣ የማ዗ጋጃ ቤቶች ስሌጣንና ተግባር፣
ኣብያተ ማ዗ጋጃ እዝም ዜስዕቡ ስሌጣንን ማ዗ጋጃ ቤቶች የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ይህሌዉዎም፡፡ ይኖራቸዋሌ
1. ብሔጊ መሰረት ንኣብያተ ማ዗ጋጃ ኣታዊ 1. በሔግ መሰረት ሇማ዗ጋጃ ቤቶች ገቢ
ዜኾኑ ቀረፅ፣ ታክስ፣ ግብርን ክራይን የሚሆኑትን ቀረጥ፣ ታክስ፣ ግብርና ኪራይ
ይእክብ፡፡ ናይ ሔዴሔዴ ማ዗ጋጃ ቤት ታሪፌ ይሰበስባሌ፣ የነፌስ ወከፌ ማ዗ጋጃ ቤት ታሪፌ
ብቢሮ ዕዮን ከተማ ሇምዒትን ተፀኒዐ በስራና ከተማ ሌማት ቢሮ ተጠንቶ በክሌለ
ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ብዜፀዯቀ መሰረት ስራ አስፇፃሚ በፀዯቀው መሰረት በተግባር
ኣብ ተግባር የውዕሌ፡፡ ይውሊሌ፡፡
2. መሪሔ/ማስተር/ ፔሊን ዗ይብሇን ከተማታት 2. መሪ/ማስተር/ ፔሊን የላሊቸው ከተሞች
ምስ ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን በተመሇከተ ከስራና ከተማ ሌማት ቢሮ
ብምትሔብባር መሪሔ ፔሊን ኣዲሉዩ የቅርብ በመተባበር መሪ ፔሊን አ዗ጋጅቶ ያቀርባሌ፣
እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዕሌ ሲፇቀዴ በተግባር ሊይ ያውሊሌ፡
3. ኣብ ክሌሌ እቲ ከተማ መንገዴታት 3. በከተማው ክሌሌ፣ መንገድች፣ አዯባባዮች፣
ኣዯባባያት፣ ዴሌዴሊት መ዗ናግዕታት፣ ዴሌዴዮች፣ መዜናኛ ስፌራዎች፣
መናፇሻታት፣ ናይ ኣትክሌቲ ቦታታት መናፇሻዎች፣ የአትክሌት ቦታዎችን
ከምኡ‟ውን ኣብቲ ከተማ ንህዜቢ ግሌጋልት እንዱሁም በከተማው ሇህዜብ ግሌጋልት
ዜውዕለ ከም ማይ፣ መብራሀቲ ናይ ዕዲጋ የሚውለ እንዯ ውሃ፣ መብራት፣ የገበያ
ቦታታት ፣ ቄራታት፣ ናይ ህዜቢ ሽቃቃትን ቦታዎች፣ ቄራዎች፣ የህዜብ መፀዲጃዎችና
244
www.chilot.me
መሔፀብታትን ትያትር ቤታትን መአከቢ የገሊ መታጠቢያዎች፣ ትያትር ቤቶችና

ኣዲራሻት መዋእሇ ህፃናት ዜመሳሰለን የመሰብሰብያ አዲራሾች፣ መዋእሇ ህፃናትና
ምስራሔ ምዴርጃው ምሔሊውን፡፡ የመሳሰለትን መስራት ማዯራጀትና
መጠበቅ፡፡
4. ናይ ከተማ መመሊሇሲ ግሌጋልት ከማሌእ 4. የከተማ ትራንስፕርት አገሌግልት እንዱሟሊ
ኣዴሊይ ፃዕሪ ይገብር አስፇሊጊውን ጥረት ያዯርጋሌ፡፡
5. ናይ ፌትሔን ምምሔዲርን ማሔበራዊ 5. የፌትህ የአስተዲዯርና የማሔበራዊ
ግሌጋልት ስራሔቲ የካይዴ፣ የተሒባብር፡፡ ግሌጋልቶች ስፌራዎች ያካሂዲሌ፣
ያስተባብራሌ፡፡
6. ኣግባብ ዗ሇዎ ኣካሌ ብዜህቦ መምረሑ 6. አግባብነት ያሇው አካሌ በሚሰጠው መመሪያ
መሰረት መሰረት
ሀ. ኣብ ክሌሌ እቲ ከተማ ናይ ኣግራብ ሀ. በከተማው ክሌሌ የደር ሌማት ስራ
ሌምዒት ስራሔ ምክያዴ፣ እቶም ማካሄዴ ፣ የሇሙትን በሚገባ መጠበቅና
ሇሚዖም ዜርከቡ ብዜግባእ ምሔሊዎምን መሌማታቸውን መቆጣጠር
ምሌምዖምን ምቁፅፃር፡፡
ሇ. ኣብ ክሌሌ እቲ ከተማ ዜርከቡ ከም ሇ. በከተማው ክሌሌ የሚገኙትን ዴንጋዮችን
እምኒ፣ ሒሸዋን ዜኣመሰለን መዒዴናት አሸዋና የመሳሰለት ማዕዴናት መጠበቅና
ምሔሊውን ንቲ ከተማ ዕብየትን ሇከተማው እዴገትና ሌማት እንዱውለ
ሌምዒትን ክውዕለ ይገብር፡፡ ማዴረግ
ሏ. ናይ ከተምኡ ሰሊምን ፀጥታን ክሔል ፣ ሏ. የከተማው ሰሊምና ፀጥታ እንዱጠበቅና
ክኽበር ይገብር፡፡ እንዱከበር ያዯርጋሌ፡፡
7. ኣብ ከተምኡ ዜረኣዩ ከም ስራሔ ስእነት ናይ 7. በከተማው የሚታዩ የስራ አጥነት፣ የአካሌ
ኣካሌ ጉዴኣት ኣረጋውያንን ማሔበራዊ ጉዲተኞች፣ አረጋውያንና የመሳሰለት
ፀገማት ዜመሳሰለ ንምውጋዴ ኣዴሊይ ፃዕሪ ማሔበራዊ ችግሮች ሇማስወገዴ አስፇሊጊውን
ይገብር፣ በዙ መዲይ ምስ ዜምሌከቶም ጥረት ያዯርጋሌ፡፡ በዙህ ረገዴ ከሚመሇከተው
ይተሒባበር፡፡ ጋር ይተባበራሌ
8. ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና ንዜህቦ መምርሑ መሰረት 8. የጤና ጥበቃ ቢሮ የሚሰጠውን መመርያ
ብምግባር፣ መሰረት በማዴረግ፣
ሀ. ናይ ማይን ርስሒትን መተሒሊሇፉ ሀ. የውሃና ፌሳሽ መተሊሇፌያ መስመሮች
መስመራት ይሰርሔ ይፅግን፣ ይቆፃፀር፡፡ ይሰራሌ፣ ይጠግናሌ፣ ይቆጣጠራሌ
ሇ. ሔዴሔዴ ቤተሰብ ፣ ውሌቀ ሰብ ወይከዒ ሇ. ነፌስ ወከፌ ቤተሰብ፣ ግሇሰብ ወይም
ትካሌ ዜሰርሕም ስራሔቲ ናይ ህዜቢ ተቋም የሚሰራቸው ስራዎች የህዜቡን
ጥዕናን ዴሔንነትን ዗ይቃረኑ ምዃኖም ጤናና ዯህንነት የማይቃረኑ መሆናቸውን
ምርግጋፅን ምቁፅፃርን፡፡ ማረጋገጥና መቆጣጠር፡፡
ሏ. ብዚዕባ ፅርየት እቲ ከተማን ጥዕና ህዜብን ሏ. የከተማው ፅዲትና የህዜቡን ጤና
ኣዴሇይቲ ስጉምትታት ምውሳዴ፡፡ በተመሇከተ አስፇሊጊውን እርምጃ
መውሰዴ
መ. ገዚውቲ ብፔሊን ብስርዒትን ምስርሕም መ. ቤቶች በፔሊንና በስርዒት መስራታቸው
ይቆፃፀር፣ ናይ ጥዕና መምርሑ ይቆጣጠራሌ፣ የጤና መመሪያ ተከትሇው
ተኸቲልም ምስርሕም ንምርግጋፅ ምስ መሰራታቸው ማረጋገጥ፣ ከጤና ጥበቃ
ሒሇዋ ጥዕና ብምትሔብባር ኣዴሊይ ቢሮ በመተባበር አስፇሊጊውን እርምጃ
ስጉምቲ ይወስዴ፡፡ ይወስዲሌ፡፡
9. ናይ ገዚ መረጋገፂ ዋንነት ይህብ፣ ገዚውቲ 9. የቤት ባሇቤትነት ማረጋገጫ ይሰጣሌ፣ ቤቶች
245
www.chilot.me
ካብ ፔሊንን ሔግን ወፃኢ ከይሰርሐ ናይ ከፔሊንና ከሔግ ውጪ እንዲይሰሩ የመከሊከሌ

ምክሌኻሌ ስጉምቲ ይወስዴ ካብ ሔግን እርምጃ ይወስዲሌ፣ ከህግና ፔሊን ውጪ
ፔሊንን ወፃኢ ተሰሪሕም እንትርከቡ የፌርስ፡፡ ቢሰሩም ያፇርሳሌ፡፡
10.መከሊኸሉ ሒዯጋ ሒዊ ኣምቡሊንስ ናይ 10.የእሳት መከሊከያ ተሽከርካሪ ፣ ኣምቡሊንስ
ሽቃቅን ጉሒፌን መካይን ምቅራብን ናይ የሽንት ቤትና የቆሻሻ ማስወገጃ
ፅርየት ግሌጋልት ምሃብ ተሽከርካሪዎች ማቅረብና የፅዲት አገሌግልት
መስጠት
11.ኣብ ክሌሌ እቲ ከተማ ንዕዲጋ ዜቀርቡ 11.በከተማው ክሌሌ ሇገበያ የሚቀርቡትን
እንስሳታት ጠጠው ዜብሌለ ቦታ ምውሳን፣ እንስሳት የሚሸጡበትን ቦታ መወሰንና
ምጥያሽ ብዚዕባ ምምሔዲሩ መምርሑ ምሃብ ማቋቋም ስሇገበያው አስተዲዯር መመሪያ
ይሰጣሌ
12.ናይ ከተማ ሒዯስቲ መንገዴታት በቲ ፔሊን 12.አዱስ የሚሰሩ የከተማው መንገድች በፔሊን
መሰረት ስፌሒትን ትክክሇኛነቱን ምውሳንን መሰረት ስፊታቸውንና ትክክሇኛነታቸውን
ምቁፅፃርን፡፡ መወሰንና መቆጣጠር፡፡
13.መተሒሊሇፉ ዜኽሌክሌ ወይ ዕንቅፊት 13.መተሊሇፇያ የሚከሇክሌ ወይም ዕንቅፊት
ዜኸውን ጠፉ እንስሳ ወይ ከዒ ንብረት ወይ የሚፇጥር እንስሳ ንብረት ወይም ላልች
ከዒ ካሉእ ነገር ምውጋዴን ምክሌኻሌን፡፡ ማስወገዴና መከሊከሌ
ምዕራፌ ሰሇስተ ምዕራፌ ሦስት
ብዚዕባ ኣወዲዴባ ኣብያተ ማ዗ጋጃ፣ ስሇ የማ዗ገጃ ቤቶች መዋቅር፣
ዒነቀፅ 8 አንቀፅ 8
ኣካሌ ኣብያተ ማ዗ጋጃ የማ዗ጋጃ ቤቶች አካሊት
ሔዴሔዴ ማ዗ጋጃ ቤት እያንዲንደ ማ዗ጋጃ ቤት
1. ቤት ምኽሪ 1. ምክር ቤት
2. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ 2. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
3. ከም ኣዴሊይነቱ ንኡሳን ኮሚቴታት 3. እንዯየአስፇሊጊነቱ ንኡሳን ኮሚቴዎች
4. ናይ ምምሔዲር ስራሔ ሒሊፇነትን 4. የአስተዲዯር የስራ ሒሊፉነትና ሰራተኞች
ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ
ኣባሊት ቤት ምኽሪ የምክር ቤቱ አባሊት
1. ቤት ምኽሪ ማ዗ጋጃ ቤት ብህዜቢ‟ቲ ከተማ 1. የማ዗ገጃ ቤት ምክር ቤት በከተማው ህዜብ
ዜምረፁ ኣባሊት ይህሌዉዎ የሚመረጡት አባሊት ይኖሩታሌ፡፡
2. ቁፅሪ ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ ናይቲ ከተማ 2. የምክር ቤቱ አባሊት ቁጥር የከተማው ሀዜብ
ህዜቢ ብዜሒት መሰረት ተገይሩ ዜውሰን ብዚት መሰረት ተዯረጎ የሚወሰን ሲሆን
እንትኸውን ናይቲ መረፃ ስነ ስርዒት በዙ የምረጫው ስነ ስርዒት በዙህ አዋጅ አንቀፅ
ኣዋጅ ዒንቀፅ ሒሙሽተ መሰረት ብዜወፅእ አምስት መሰረት በሚወጣው መመርያ
መምርሑ ይውሰን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቤት ምኽሪ የምክር ቤቱ ስሌጣንና ተግባር፣
ተፀዋዕነት እቲ ቤት ምኽሪ ነቲ ዜመረፆ ህዜብን ምክር ቤቱ ተጠሪነቱ ሇመረጠው ህዜብና ሇበሊይ
ብሌዕሉኡ ን዗ል ወረዲ ቤት ምኽሪ ኾይኑ እዝም የወረዲ ምክር ቤት ሲሆን የሚከተለት ስሌጣንና
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፡፡ ተግባር ይኖሩታሌ
1. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ዜተ዗ር዗ሩ ናይ 1. በ዗ህ አዋጅ በአንቀፅ 7 የተ዗ረ዗ሩትን ማ዗ጋጃ
ማ዗ጋጃ ቤት ስሌጣንን ተግባርን ብዜግባእ ቤቶች ስሌጣንና ተግባር በሚገባ በሰራ ሊይ
246
www.chilot.me
ኣብ ስራሔ ምውዒልም ይቆፃፀር፡፡ መዋሊቸው ይቆጣጠራሌ፡፡

2. ናይ ባዕልም ናይ ኣኼባ ጊዛ የውስን፣ ኾይኑ 2. የምክር ቤቱ የስብሰባ ጊዛ ይወሰናሌ፣ ሆኖም
ግን መዯበኛ ኣኼባ ብዒመት ካብ ኣርባዕተ መዯበኛ ስብሰባው በአመት ከአራት ጊዛ
ጊዛ ክንእስ የብለን ማነስ የሇበትም
3. ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ካብ ውሽጢ 3. የስራ አስፇፃሚ አባሊትን ከአባልቹ
ይመርፅ ይመረጣሌ
4. ናይ ከተማ ሹምን ምክትሌን ፀሒፌን ይመርፅ 4. የከተማው ሹም፣ ምክትሌ ሹምና ፀሒፉ
ይመርጣሌ
5. ናይቲ ከተማ ናይ ሌምዒት ትሌምን በጀትን 5. የከተማው የሌማት ፔሊንና በጀት ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቅ ተግባራዊነቱ ይከታተሌ ይቆፃፀር፡፡ ተግባራዊነቱን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
6. ናይ ሔዴሔዴ ኣባሌ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ 6. እያንዲንደ የሰራ አስፇፃሚ አባሌ ስሇጣን
ናይ ስሌጣን ክሌሌን ናይ ስራሔ ብፅሑት ገዯብና የሰራ ዴርሻ ይወስናሌ
ይውስን፡፡
7. ናይ ባዕለ መማሒዲሪ ዯንቢ የውፅእ፡፡ 7. የምክር ቤቱ የመተዲዯሪያ ዯንብ ያወጣሌ፡፡
ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ፣ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ፣
1. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ በዙ ኣዋጅ መሰረት 1. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በዙህ አዋጅ መሰረት
ዜተመረፁ ኣባሊት ይህሌዉዎ፡፡ የተመረጡ አባሊት ይኖሩታሌ
2. ብዜሒት ኣባሊት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ፣ 2. የስራ አስፇፃሚ አባሊት ብዚትና የምርጫ ስነ
ናይ ኣማራረፆኦም ስርዒት በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ ሰርዒት አዋጅ አንቀፅ አምስት መሰረት
ሒሙሽተ መሰረት ብዜወፅእ መምርሔ በሚወጣው መመሪያ ይወስናሌ፡፡
ይውሰን፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ፣ የሰራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
1. ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እዝም ዜስዕቡ 1. የሰራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚከተለትን
ስሌጣንን ተግባርን ይህሇዉዎ ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ
ሀ. ናይቲ ቤት ምኽሪ መዯባትን ውሳነታትን ሀ. የምክር ቤቱ ፔሮግራሞችና ውሳኔዎች
የፇፅም ይፇፅማሌ
ሇ. ናይ ምምሔዲር ክፇሉ ሰራሔተኛታት ሇ. የአስተዲዯሩ ሰራተኞች ምዯባና ከስራ
ምዯባን ካብ ስራሔ ምስንባትን ማሰናበት በተመሇከተ በመንግስት
ብዜምሌከት ብናይ መንግስቲ ሰራሔተኛ ሰራተኞች አስተዲዯር መመሪያ መሰረት
መማሒዯሪ መሰረት ውሳነ ይህብ ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
ሏ. ናይቲ ማ዗ጋጃ ቤት ኣወዲዴባን ሏ. የማ዗ጋጃ ቤት አዯረጃጀትና አሰራር
ኣሰራርሒን ብዜምሌከት መምርሔን በተመሇከተ መመሪያና ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
ውሳነን ይህብ፡፡
መ. ተግባር እቲ ማ዗ጋጃ ቤት ብዜግባእ መ. የማ዗ጋጃ ቤት ተግባር/ስራ/ በሚገባ
ምክያደ ይቆፃፀር መካሄደን ይቆጣጠራሌ
ሰ. በቲ ቤት ምኽሪ ዜወሃብዎ ካሌኦት ሰ. በምክር ቤቱ የሚሰጡትን ላልች ስራዎች
ስራሔቲ ይሰርሔ፡፡ ይሰራሌ
2. እቲ ኮሚቴ ንዜሰርሕ ስራሔ ተፀዋዕነቱ ንቲ 2. ኮሚቴው ሇሚሰራቸው ስራዎች ተጠሪነቱ
ቤት ምኽርን ንቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን ሇምክር ቤቱና ሇስራና ከተማ ሌማት ቢሮ
ይኸውን ይሆናሌ፡፡
3. ኣባሊት እቲ ኮሚቴ ብተናፀሌ ንዜሰርሔዎ 3. የኮሚቴው አባሊት በተናጠሌ ሇሚሰሩት ስራ
247
www.chilot.me
ስራሔ ተፀዋዕነቶም ነቲ ከተማ ሹምን ተጠሪነታቸው ሇከተማው ሹምና ሇስራ

ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ይኸውን አስፇፃሚ ኮሚቴው ይሆናሌ፡፡
ብዚዕባ ናይ ከተማ ሹም ስሇ የከተማው ሹም፣
1. ናይ ከተማ ሹም በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 10 1. የከተማው ሹም በዙህ አዋጅ አንቀፅ 10
መሰረት ብዯረጅኡ ብ዗ል ቤት ምኽሪ መሰረት ሇከተማው ምክር ቤት ይመረጣሌ፡
ይምረፅ
2. እቲ ሹም ተፀዋዕነቱ ንቲ ቤት ምኽሪን 2. የከተማው ሹም ተጠሪነቱ ሇምክር ቤቱና
ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ይኸውን፡፡ ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው ይሆናሌ፡፡
ናይ ከተማ ሹም ስሌጣንን ተግባርን፣ የከተማው ሹም ስሌጣንና ተግባር
1. ናይ ከተማ ሹም እዝም ዜስዕቡ ስሌጣንን 1. የከተማው ሹም የሚከተለትን ስሌጣንና
ተግባርን ይህሌዉዎ፣ ተግባር ይኖሩታሌ፡፡
ሀ. ንቲ ቤት ምኽርን ኮሚቴ መፇፀሚ ሀ. ምክር ቤቱንና የስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ
ስራሔን ብኣቦ ወንበርነት ይመርሔ ፣ በሉቀመንበርነት ይመራሌ፣ ይሰበስባሌ
ይእክብ
ሇ. ናይ ሰራሔተኛ ምዯባን ካብ ስራሔ ሇ. የሰራተኞች ምዯባና ከስራ ማሰናበት
ምስንባትን ብዜተመሌከተ ንኮሚቴ በተመሇከተ ሇስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ
ኣስፇፃሚ ስራሔ ብምቅራብ ብናይ በማቅረብ በመንግስት ሰራተኞች
መንግስቲ ሰራሔተኛታት ምምሔዲር አስተዲዯር ዯንብ መሰረት ውሳኔ
ዯንቢ መሰረት ውሳነ ንክረክብ ይገብር፣ እንዱያገኙ ያዯርጋሌ፡፡
ሏ. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ከም዗ል ሏ. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 እንዲሇ ሆኖ
ኾይኑ ሰራሔተኛታት ብመሰረት ሔጊ በመንግስት ሰራተኞች ሔግ መሰረት
ሰራሔተኛታት መንግስቲ ይቆፅር፣ ሰራተኞች ይቀጥራሌ ፣ እዴገት
ዕብየት ይህብ የዚውር የሰናብት፡፡ ይሰጣሌ፣ ያዚውራሌ፣ ያሰናብታሌ
መ. በቲ ቤት መኽሪ ስራሔ ፇፃሚን መ. በምክር ቤቱና በሰራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ዜወሃብዎ ካሌኦት ስራሔቲ ይፌፅም፡፡ የሚሰጡትን ስራዎች ይፇፅማሌ፡፡
2. ምክትሌ ናይ ከተማ ሹም በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 2. የከተማው ምክትሌ ሹም በዙህ አዋጅ አንቀፅ
10 መሰረት ካብ መንጎ ዜቐርቡ ሔፁያት 10 መሰረት ከሚቀርቡት እጩዎች መካከሌ
ብቤት ምኽሪ ይምረፅ፣ ተፀዋዕነቱ ንቲ ከተማ በምክር ቤቱ ይመረጣሌ፡ተጠሪነቱ ሇከተማው
ሹምን፣ ንኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔን ይኸውን፡፡ ሹምና ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው ይሆናሌ፡፡
ሀ. ናይ ከተማ ሹም ኣብ ዗ይህሌወለ ግዛ ሀ. የከተማው ሹም በማይኖርበት ጊዛ ተክቶ
ንዕኡ ተኪኡ ይሰርሔ ይሰራሌ
ሇ. በቲ ቤት ምኽርን በቲ ከተማ ሹምን ሇ. በምክር ቤቱና በከተማው ሹም
ዜወሃብዎ ካሌኦት ስራሔቲ ይሰርሔ፡፡ የሚሰጡትን ላልች ስራዎች ይሰራሌ፡፡
ናይ ማ/ቤት ፀሒፉ ስሌጣንን ተግባርን የማ዗ጋጃ ቤት ፀሒፉ ስሌጣንና ተግባር
1. ቤት ፅሔፇት የመሒዴር፣ 1. ፅሏፇት ቤቱን ያስተዲዴራሌ
2. ናይቲ ማ/ቤት ሰነዲት ብኣግባቡ ይሔዜ፣ 2. የማ዗ጋጃ ቤቱ ሰነድች በሚገባ ይይዚሌ
3. በቲ ስራሔ ፇፃሚ ዜውሃብዎ ካሌኦት 3. በስራ አስፇፃሚ የሚሰጡትን ላልች
ስራሔቲ ይሰርሔ ስራዎች ይሰራሌ
4. ተፀዋዕነቱ ንስራሔ ፇፃምን ነቲ ከተማ ሹምን 4. ተጠሪነቱ ሇስራ አስፇፃሚውና ሇከተማው
ይኸውን ሹም ይሆናሌ፡፡
248
www.chilot.me
ምዕራፌ ኣርባዕተ ምዕራፌ አራት

ብዚዕባ ናይ ማ዗ጋጃ ቤት መራሔቲ/ስሙያት/ ናይ ስሇ የማ዗ጋጃ ቤት ሹመኞች የስራ ሁኔታ
ስራሔ ኹነታት
1. ብከተማ ሹምነት ብምክትሌ ሹምነትን 1. በከተማ ሹምነት፣ በምክትሌ ሹምነትና
ፀሒፌነትን ከምኡ‟ውን ቀዋሚ ኾይኖም በፀሒፉነት እንዱሁም ቀዋሚ በመሆን በስራ
ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሌነት ዗ገሌግለ አስፇፃሚ አባሌነት የሚያገሇግለ የማ዗ጋጃ
ናይ ኣብያተ ማ዗ጋጃ መራሔቲ ማ዗ጋጃ ቤት ቤት ሹመኞች በቀዋሚነት ይሰራለ፡፡
ስራሔ ብቐዋምነት ይሰርሐ ፣ ዯመወዝም ዯሞዚቸው በማ዗ጋጃ ቤቱ ይከፇሊቸዋሌ፡፡
በቲ ማ዗ጋጃ ቤት ይኽፇልም፡፡
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከተዯነገገው
ወፃኢ ዜኾኑ ናይ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ውጪ የሆኑትን የማ዗ጋጃ ቤቶች ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት ዱስፔሉን፣ ዕብየት፣ ዗ውውር በዱስፔሉን፣ አዴገት፣ ዜውውር የዯመወዜ
ወሰኽ መሃያን ስንብትን ብመሰረት ሔጊ ጭማሪና ማሰናበት በተመሇከተ በመንግስት
ሰራሔተኛታት መንግስቲ ይውስን፡፡ ሰራተኞች ሔግ መሰረት ይወሰናሌ፡፡
ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን፣ ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ንዙ ኣዋጅ መፇፀሚ ዯንቢ ምውፃእ ኣዴሊይ በዙህ አዋጅ ማስፇፀሚያ ዯንብ ማውጣት
ኾይኑ እንትርከብ ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ በትግራይ ክሌሌ ስራ
ትግራይ ዜወፅእ ይኸውን፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚወጣ ይሆናሌ፡፡
ብዚዕባ ናይ ማ዗ጋጃ ቤት መራሔቲ ናይ ስራሔ ስሇ ማ዗ጋጃ ቤት ሹመኞች የስራ ዗መን፣
዗በን
ናይ ማ዗ጋጃ ቤት መራሔቲ ስራሔ ዗በን በዙ የማ዗ጋጃ ቤት ሹመኞች የሰራ ዗መን በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ ዒንቀፅ ሒሙሽተ መሰረት ብዜወፅእ አንቀፅ አምስት መሰረት በሚወጣ መመርያ
መምርሑ ይውሰን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ፣
ይኸውን፡፡
መጋቢት 1989 መጋቢት 1989

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
249
www.chilot.me
6ኛ ዒመት ቁጥር22 መጋቢት 1989

ናይ ሒዯ ዋጋ 2.65  120
ኣዋጅ ቑፅሪ 22/1989 አዋጅ ቁጥር 22/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌዊ መንግስት ምክር
ናይ ቤት
ትግራይ ክሌሌ ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ የትግራይ ክሌሌ የሴቶች ጉዲይ ጽሔፇት ቤት
ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ሃገራዊ ፕሉሲ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ተግባራዊ የአገር አቀፌ የሴቶች ጉዲይ ፕሉሲ
ዜኮነለ መንገዱ ዜሔንፀፅን አፇፃፅምኡ ተግባራዊ የሚሆንበት መንገዴ የሚነዴፌና
ዜከታተሌ ከምኡ‟ውን ዜተወዯበ ናይ ዯቂ የሚከታተሌ እንዱሁም የተዯራጀ የሴቶች
ኣንስተዮ ምንቅስቃስ ንክህለ ዜሔግዜ ኣካሌ እንቅስቃሴ እንዱኖር የሚያግዜ አካሌ መቋቋም
ምቋም ማዕርነት መሰሌ ዯቂ ኣንስትዮ መሰረት የሴቶች እኩሌነት መሰረት አዴርገው የተነዯፈ
ገይሮም ዜተሒንፀፁ ሃገራዊ ፕሉሲታት አገር አቀፌ ፕሉሲዎች ተግባራዊና ውጤታማ
ተግባራውን ውፅኢታውን ክኾኑ ዗ኽእሌ ስሇዜኾነ እንዱሆኑ የሚያስችሌ ስሇሆነ የትግራይ ክሌሌ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ምክር ቤት በትግራይ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 መሰረት ዜስዕብ 49/3/1 መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
ኣዋጅ አውፂኡ ኣል፡፡ አውጥቷሌ፡፡
1. እዙ ኣዋጅ “ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ 1. ይህ አዋጅ “የሴቶች ጉዲይ ጽሔፇት ቤት
ኣንስትዮ ንምቋም ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 22/1989”
22/1989” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
2 ትርጉም፣ 2 ትርጓሜ
 “ፕሉሲ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ” ማሇት  “የሴቶች ጉዲይ ፕሉሲ” ማሇት
ብመሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዜወፀ በኢትዮጵያ የሽግግር መንግስት የወጣ
ፕሉሲ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ማሇት እዩ፡፡ የሴቶች ጉዲይ ፕሉሲ ማሇት ነው፡፡
 “ናይ ክሌሌ መንግስቲ” ማሇት  “የክሌሌ መንግስት” ማሇት በትግራይ
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ትግራይ ሔገ መንግስት መሰረት የቆመ የትግራይ
ዜቖመ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ማሇት ነው፡፡
ትግራይ ማሇት እዩ፡፡
250
www.chilot.me
 “ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ብመሰረት “የክሌሌ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት

ሔገ መንግስቲ ትግራይ ዜቖመ ፇፃሚት በትግራይ ሔገ መንግስት መሰረት የቆመ
ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ‟ዩ፡፡ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
 “ቤት ፅሔፇት” ወይ “ሒሊፉት ቤት  “ፅሔፇት ቤት” ወይም “የጽሔፇት ቤት
ፅሔፇት” ማሇት ከም ቅዯም ሰዒቦም ቤት ሒሊፉ” ማሇት እንዯ ቅዯም ተከተሊቸው
ፅሔፇት ወይ ሒሊፉት ቤት ፅሔፇት የሴቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት ፣ የሴቶች
ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ማሇት እዩ፡፡ ጉዲይ ፅሔፇት ቤት ሒሊፉ ማሇት ነው፡፡
3 አቃውማ 3 ስሇመቋቋም፣
1. ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ዒርሱ 1. የሴቶች ጉዲይ ጽሔፇት ቤት ራሱን የቻሇ
ዜኽኣሇ ናይ መንግስቲ ኣካሌ ኮይኑ ቆይሙ መንግስታዊ አካሌ በመሆን ተቋቁሟሌ፡፡
ኣል፡፡ 2. የጽሔፇት ቤቱ ተጠሪነት ሇክሌለ ስራ
2. ተፀዋዕነት እቲ ቤት ፅሔፇት ንፇፃሚት አስፇፃሚ ኮሚቴና ሇርእሰ መስተዲዯሩ
ኮሚቴን ንርእሰ ምምሔዲር እቲ ክሌሌን ይሆናሌ፡፡
ይኸውን
4 ሔጋዊ ሰብነት 4 ሔጋዊ ሰውነት፣
እዙ ቤት ፅሔፇት ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ ይህ ጽሔፇት ቤት ሔጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ
ኾይኑ ንብረት ናይ ምውናን ውዕሉ ናይ ሲሆን ፣ ንብረት የመያዜ፣ ውሌ የመዋዋሌ
ምውዕዒሌ፣ ክኸስስን ክኽሰስን ከምኡ‟ውን የመክሰስና ተከሳሽ ሆኖ የመቅረብ፣ እንዱሁም
ካሌኦት ተዯሇይቲ ስሌጣናት ይህሌዉዎ፡፡ ላልቸ አስፇሊጊ ስሌጣን ይኖሩታሌ፡፡
5 ዋና ቤት ፅሔፇት 5 ዋና ጽሔፇት ቤት፣
ዋና ቤት ፀሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ኣብ የሴቶች ጉዲይ ዋና ጽሔፇት ቤት በመቀላ
መቐሇ ይኸውን ኮይኑ ግና ከም አዴሊይነቱ ኣብ ይሆናሌ፣ ሆኖም ግን እንዯ አስፇሊጊነቱ በላልች
ካሌኦት ከባቢታት ጨንፇር ቤት ፅሔፇት አከባቢዎች ቅርንጫፌ ጽሔፇት ቤት ሉኖረው
ክህሌዎ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
6 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቤት ፅሔፇት 6 የፅሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር፣
6.1. ውፅኢታዊ ብዜኾነ መንገዱ ሃገራዊ ፕሉሲ 6.1. ውጤታማ በሆነ መንገዴ አገር አቀፈ
ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ተግባራዊ ዜኾነለ የሴቶች ጉዲይ ፕሉሲ ተግባራዊ
መንገዱ ይሔንፅፅ፡፡ የሚሆንበት መንገዴ ይነዴፊሌ
6.2. ብሃገራዊን ክሌሊዊን መንግስቲ ዜወፁ ናይ 6.2. በአገር አቀፌና በክሌሌ ዯረጃ የሚወጡት
ዯቂ ኣንስትዮ ጉዲይ ፕሉሲታት ኣብቲ የሴቶች ጉዲይ ፕሉሲዎች በክሌለ
ክሌሌ ኣብ ዜርከቡ መንግስታውን በሚገኙት መንግስታዊና መንግስታዊ
መንግስታዊ ዗ይኮኑን ቤት ፅሔፇታት ያሌሆኑ ጽሔፇት ቤቶች ተግባራዊና
ተግባራውን ውፅኢታውን ንክኸውን ውጤታማ እንዱሆኑ ሁኔታዎች
ኩነታት ምምዕርራይን ንተግባራዊነቱ ማመቻቸት፣ ሇተግባራዊነቱ ክትትሌ
ክትትሌ ምግባር ማዴረግ፡፡
6.3. ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ምንቅስቃስ 6.3. የሴቶች እንቅስቃሴ መከታተሌና አስፇሊጊ
ምክትታሌን ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ሆኖ ሲገኝ የተሻሇ ፕሉሲ እንዱወጣ
ዜሒሸ ፕሉሲ ንክወፅእ ንመንግስቲ ሒሳብ ሇመንግስት ሒሳብ ማቅረብ፡፡
ምቅራብ
6.4. ኣብቲ ክሌሌ ዜርከባ ዯቂ አንስትዮ ኣብ 6.4. በክሌለ የሚገኙት ሴቶች በተሇያየ
ዜተፇሊሇዩ ሌምዒታዊ ምንቅስቃስ ንቁሔ የሌማት እንቅስቃሴ ንቁ ተሳትፍ
ተሳትፍ ንክህሌወን ኩነታት ምምዕርራይ እንዱኖራቸው ሁኔታዎች ማመቻቸት፡፡
251
www.chilot.me
6.5. ምስ ዜተፇሊሇዩ ብጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 6.5. በተሇያዩ የሴቶች ጉዲይ ሊይ ሇመተባበር

ግደሳት ዜኾኑ መንግስታዊን ፇቃዯኛ ሇሆኑት መንግስታዊና
዗ይመንግስታዊን ትካሊት ብፌሊይ ዴማ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች በተሇይ
ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ውዲበታት ብምርኻብ ዯግሞ ከሴቶች ዴርጅቶች ጋር
ተሒባቢርካ ምስራሔን ናይ ሌምዱ በመገናኘትና በመተባበር የሌምዴ
ሌውውጥ ምግባርን ሌውውጥ ማዴረግ፡፡
6.6. ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ውሽጢ 6.6. በብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ውስጥ
ዜግበሩ ስሌጠናታት ብርኪ ዕብየት የሚዯረጉ ስሌጠናዎች፣ የስራ እዴገትና
ዜውውር ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ሙለእ የስራ ዜውውር በተመሇከተ ሴቶች
ተሳትፍ ዗ሇዎም ምዃኑ ምክትታሌን በእኩሌነት የሚሳተፈ መሆናቸውን
ንተግባራዊነት ኣዴሊይ ሒገዜ ምግባርን፡፡ መከታተሌና ሇተግባራዊነቱ አስፇሊጊውን
ዴጋፌ መስጠት፡፡
6.7. በቢ ቢሩኡ ዗ሇዋ ዯቂ ኣንስትዮ ተሳትፍን 6.7. በየቢሮው ያለት ሴቶች ተሳትፍአቸውና
ተራን ንኽዒቢ ኣዴሊይ ፃዕሪን ክትትሌን የሚጫወቱት ሚና እንዱጎሇብት
ይገብር ተወዱበን ፀገመን ንኽፇትሒ አስፇሊጊውን ጥረትና ክትትሌ
ኣዴሊይ ምንቅስቃስ ይገብር፡፡ ይዯረጋሌ፡፡ ተዯራጅተው ችግራቸውን
እንዱፇቱ አስፇሊጊውን እንቅስቃሴ
ያዯርጋሌ፡፡
6.8. ካብ ዜተፇሊሇዩ ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ጉዲይ 6.8. ከተሇያዩ ሴቶች ጉዲይ ዴርጅቶች
ትካሊት ዜመፁ ሒበሬታታት የሚወጡት ጥቆማዎችና መረጃዎች
መረዲእታታትን የዋዴዴ ይትንትን ነዙ ያቀናጃሌ፣ ይተነትናሌ፣ ይህንኑ መሰረት
መሰረት ብምግባር መዯባቱ የውፅእ በማዴረግ ፔሮግራሞች ያወጣሌ፣
ይትግብር፡፡ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፡፡
6.9. ኣብቲ ክሌሌ ውሽጢ ዜርከቡ መንግስታዊ 6.9. በክሌለ በሚገኙት መንግስታዊ አካሊት
ኣካሊት ዜግበር ናይ ትሌሚ ምዴሊው የሚዯረግ የፔሊን ዜግጅት ምርምርና
ምርምርን ፅንዒትን ናይ ፆታ ጉዲይ ጥናት የፀጥታ ጉዲይ በትክክሇኛው
ብትክክሇኛ መንገዱ ዗ንፀባርቅ ምዃኑ መንገዴ የሚያንፀባርቁ መሆኑ መገምገም
ምግምጋም ኣዴሊይ ምምሔያሽ ዜተገበረ ፣ አስፇሊጊውን ማሻሻያ የተዯረገ መሆኑን
ምዃኑ ምክትታሌ፡፡ መከታተሌ፡፡
6.10 ናይቲ ክሌሌ ዯቂ ኣንስትዮ ዜርከባለ 6.10 የክሌለ ሴቶች የሚገኙበት ሁኔታና
ኩነታት ናብረአን ዜመሒየሸለ ኩነታትን ኑሮአቸው የሚሻሻሌበት ሁኔታ
ብዜምሌከት ፅንዒትን ምርምርን ንክካየዴ በሚመሇከት ጥናትና ምርምር
ምግባር ከምኡ‟ውን ኣብዙ መዲይ ፅንዒት እንዱካሄዴ ማዴረግ እንዱሁም ይህንኑ
ን዗ካይደ ኣካሊት ምብርትታዕ፡፡ በተመሇከተ ጥናት ሇሚያካሂደ አካሊት
ማበረታታት፡፡
7 ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉት ቤት ፅሔፇት 7 የሴቶች ጉዲይ ጽሔፇት ቤት ኃሊፉ ስሌጣንና
ተግባር፣
7.1. ናይቲ ቤት ፀሔፇት ሊዕሇዋይ ፇፃሚ ኣካሌ 7.1. የጽሔፇት ቤቱ የበሊይ አስፇፃሚ አካሌ
ብምዃን ነቱ ቤት ፅሔፇት ብሊዕሇዋይነት በመሆን ጽሔፇት ቤቱን በበሊይነት
ትመርሔ፡፡ ትመራሇች፡፡
7.2. ነቲ ቤት ፅሔፇት ዜተውሃበ ስሌጣንን 7.2. ሇጽሔፇት ቤቱ የተሰጡት ስሌጣንና
ተግባራትን ኣብ ስራሔ ክውዕለ ትገብር፡፡ ተግባር በስራ ሊይ እንዱውለ
ታዯርጋሇች፡፡
252
www.chilot.me
7.3. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ስራሔ 7.3. የጽሔፇት ቤቱ የስራ ፔሮግራሞችና በጀት

ፔሮግራምን በጀትን ተዲሌው እንትፌቀዴ ታ዗ጋጃሇች፣ ሲፇቀዴ በስራ ሊይ
ኣብ ስራሔ ተውዕሌ፣ ታውሊሇች፡፡
7.4. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብዜተፇቐዯ በጀት 7.4. ሇፅሔፇት ቤቱ በተፇቀዯ በጀት መሰረት
መሰረት ገን዗ብ ወፃኢ ንክኸውን ትፇቅዴ፣ ገን዗ብ ወጪ እንዱሆን ታዯርጋሇች፡፡
7.5 ነቲ ቤት ፅሔፇት ዜምሌከት ረቂቅ ሔግታት 7.5. ቢሮውን የሚመሇከቱ ረቂቅ ሔጎች
ንፇፃሚት ኮሚቴ ተቅርብ እንትፌቀዴ ሇአስፇፃሚ ኮሚቴ ታቀረባሇች፣ ሲፇቀዴ
ኣብ ስራሔ ተወዕሌ በስራ ሊይ ታውሊሇች፡፡
7.6. ብስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ናይቲ ቤት 7.6. በስቪሌ ሰርቪስ ሔግ መሰረት የፅሔፇት
ፅሔፇት ሰራሔተኛታት ትቆፅር ፣ ቤቱ ሰራተኞች ትቀጥራሇች ፣
ተማሒዴር፡፡ ታስተዲዴራሇች፡፡
7.7. እቲ ቤት ፅሔፇት ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ 7.7. ጽሔፇት ቤቱ ከሶስተኛ ወገኖች
ዜገብሮም ርክባት ነቲ ቤት ፅሔፇት በሚያዯርጋቸው ግኑኝነቶች፣ ጽሔፇት
ትውክሌ፡፡ ቤቱን ትወክሊሇች፡፡
7.8. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ስራሔ ምንቅስቃስ 7.8. የቢሮው የስራ እንቅስቃሴ በሚመሇከት
ብዜምሌከት ናብ ፇፃሚት ኮሚቴ ሪፕርት ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ሪፕርት
ተቅርብ፡፡ ታቀርባሇች፡፡
8 በጀት፣ 8 በጀት፣
ናይቲ ቤት ፅሔፇት ናይ በጀት ፌሌፌሊት የፅሔፇት ቤቱ የበጀት ፌሌፌሌ፣
ሀ. ካብ መንግስቲ ዜምዯበለ በጀት ሀ. ከመንግስት በሚመዯብ በጀት፣
ሇ. ካብ ዜተፇሊሇዩ ኣካሊት ዜውሃቦ ሒገዜ ሇ. ከተሇያዩ አካሊት የሚሰጥ ዴጋፌ ይሆናሌ፣
ይኸውን
9 ናይ ምትሔብባር ግቡእ፣ 9 የመተባበር ግዳታ፣
ዜኾነ ሰብ ይኹን ኣካሌ እቲ ቤት ፅሔፇት ማንኛውም ሰው ይሁን አካሌ ጽሔፇት ቤቱ
ንስርሐ ዗ዴሌይዎ መረዲእታታት ብምሃብ ናይ ሇስራው የሚያስፇሌጉትን መረጃዎች በመስጠት
ምትሔብባር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ የመተባበር ግዳታ አሇበት፡፡
10 እዙ አዋጅ ዜፀንዏለ እዋን፣ 10 አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ፣
ይኸውን፡፡
መጋቢት/1989 መጋቢት/1989
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
253
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 23 መቐሇ መጋቢት
6ኛ ዒመት ቁጥር 23 1989ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ 1 ብር ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ኣዋጅ ቑፅሪ 23/1989 አዋጅ ቁጥር 23/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የገጠር
አጠቓቅማ ገጠር መሬት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ መሬት አጠቃቀም ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣብ ትግራይ ቅዴም ክብሌ ኣብ ዜተገበረ በትግራይ ቀዯም ሲሌ በተዯረገው የመሬት
መሬት መቐል ኩለ ሒረስታይ ሒሪሱ ክነብረለ ክፌፌሌ አርሶ አዯር የሚኖርበትን መሬት
ዜኽእሌ መሬት ክበፅሕ ተገይሩ‟ዩ፡፡ ናይዙ እንዱያገኝ ተዯርጓሌ፡፡ የዙሁ መሬት
መሬት ኣመሒዲዴራን ምሳኡ ተታሑዝም አስተዲዯርና አብረው የሚነሱትን የማስተሊሇፌ፣
ዜሇዒለ ናይ መሰሌ ምትሔሌሊፌን ውርሲ ክራይ የውርስ፣ የኪራይ መብቶችና የመሳሰለትን
ዜመሳሰለ ጉዲያት ዜውስን ሔጊ ምውፃእ ጉዲዮች የሚወስን ሔግ ማውጣት አስፇሊጊ
ኣዴሊዪ ብምዃኑ፣ በመሆኑ፣
ኣብ ሔዴሔዴ ሒረስታይ ኢዴ ዜርከብ መሬት በያንዲንደ አርሶ አዯር እጅ ስር የሚገኝ
ሚዚኑ ሒሌዩ ክሇምዕ ንምግባርን ሔዴሔዴ በዒሌ መሬት ሚዚኑ ተጠብቆ እንዱሇማ ሇማዴረግና
ትሔዜቶ ዜህሌዎ ግቡእን ምውሳን ኣዴሊይ ኮይኑ እያንዲንደ የመሬት ባሇይዝታ የሚኖረውን
ስሇዜተረኸበ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ መብትና ግዳታ መወሰን አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ
ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 ፣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዘይ ዜስዕብ በትግራይ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/1
ኣዋጅ ኣውፅኡ ኣል፡፡ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን
አውጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ናይ ገጠር መሬት አጠቃቅማ ይህ አዋጅ “የገጠር መሬት አጠቃቀም አዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 23/1989” ተባሂለ ክጥቀስ ቁጥር 23/1989” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ይከኣሌ፡፡
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ በዙህ አዋጅ ውስጥ
“ዜምሌከቶ ኣካሌ” ማሇት ቢሮ ሔርሻን ሃፌቲ “የሚመሇከተው አካሌ” ማሇት የትግራይ ክሌሌ
254
www.chilot.me
ተፇጥሮን ክሌሌ ትግራይ ማሇት እዩ፡፡ የእርሻና የተፇጥሮ ሀብት ቢሮ ነው፡፡

“ስራሔ ፇፃሚ” ማሇት ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ “ስራ አስፇፃሚ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው
ብዚዕባ ኣገሊሌፃ ፆታ የጾታ አገሊሇፅ
ኣብዙ ኣዋጅ ብተባዕታይ ፆታ ዜተዯንገጉ በዙህ አዋጅ ውስጥ በወንዴ ጾታ የተዯነገገው
ዴንጋገታት ንኣንስታይ ፆታ ዜጠምሩ እዮም፡፡ የሴትም ጾታ ያካትታሌ፡፡
ናይ ተፇፃምነት ወሰን የተፇጻሚነት ወሰን
እዙ ኣዋጅ ቅዴም ክብሌ ኣብ ዜተመቐሇ ይህ አዋጅ ቀዯም ሲሌ በተከፊፇሇ መሬት
መሬትን ናይ መንግስትን ህዜብን ተባሂልም የመንግስትና የህዜብ ተብል በተከሇለ ቦታዎች
ኣብ ዜተኸሇለ ቦታታትን ተፇፃሚ‟ዩ፡፡ ምስዙ ተፇጻሚ ነው፡፡ ከዙሁ አዋጅ ጋር እስካሌተቃረኑ
ኣዋጅ ክሳብ ዗ይተጓነፁ ኣብ ሌዕሉ በዙ ኣዋጅ ዴረስ በዙሁ አዋጅ በተዯነገጉ ጉዲዮች ሊይ
ዜተዯንገጉ ጉዲያት ኣግባብነት ዗ሇዎም ናይ አግባብነት ያሊቸው የፌትሃብሄር ሔግ አንቀፆች
ፌታብሄር ሔጊ ዒንቀፃት ተፇፃምቲ እዮም፡፡ ተፇጻሚነት አሊቸው፡፡
ናይ ምጥቃም መሰሌ የመጠቀም መብት
ኣብ ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ሔገ
ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ዒንቀፅ 40 ብዜተዯንገገ መንግስት አንቀጽ 40 በተዯነገገው መሰረት መሬት
መሰረት መሬት ናይ መንግስትን ህዜብን ናይ የመንግስትና የህዜብ የጋራ ንብረት ነው፡፡ መሬት
ሒባር ዋንነት እዩ፡፡ ኣይሽየጥን ኣይሌወጥን፣ አይሸጥም፣ አይሇወጥም፣ በወሇዴ አገዴ ሉያዜ
ብወሇዴ ኣገዴ ክተሒዜ ኣይኽእሌን፣ አይችሌም፣ ሊሌተወሰነ ጊዛ ማከራየት አይፇቀዴም፡፡
ን዗ይተወሰነ ጊዛ ምክራይ ኣይፌቀዴን፡፡ እዙ ይህንኑን መሰረት በማዴረግ እያንዲንደ አርሶ አዯር
መሰረት ገይሩ ሔዴሔዴ ገባር ኣብ ትሔዜትኡ በይዝታው ስር የሚገኘው መሬት የመጠቀም መብት
ብዜርከብ መሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ኣሇዎ፡ አሇው፡፡
ብዚዕባ ብስሪትን ባይቶን ዜተረኸበ መሰሌ በጣብያው ዯንብና በሸንጎ ስሇተገኘው መብት
1. ቅዴም ክብሌ ብባይቶን ናይ መሬት ስሪትን 1. ቀዯም ሲሌ በሸንጎና በመሬት ጣቢያው ዯንብ
በቢኸባቢኡ ዜተገበረ ናይ መሬት መወዲእታ መሰረት በየአከባቢው የተዯረገው የመጨረሻ
መቐል በዙ ኣዋጅ ቅቡሌ እዩ፡፡ የመሬት ክፌፌሌ በዙህ አዋጅ ተቀባይነት
አሇው፡፡
2. ኣብ ዒንቀፅ 6 ንኡስ ቁፅሪ ሒዯ ዜተዯንገገ 2. በዙሁ አንቀጽ ቁጥር አንዴ የተዯነገገውን ሏሳብ
ሒሳብ ኣብ ግዴባት ከባቢ ንዜግበር ናይ በግዴቦች አከባቢ የሚዯረገውን የመሬት ክፌፌሌ
መሬት ምሽግሻግ ዜትንክፌ ኣይኮነን፡፡ አይመሇከትም፡፡
ብዚዕባ ምክራይ መሬት መሬት ስሇማከራየት
1. ሔዴሔዴ ገባር ኣብ ትሔዜትኡ ዜርከብ 1. እያንዲንደ አርሶ አዯር በይዝታው ስር የሚገኝ
መሬት ኣሌሚዐ ክጥቀም ንዜዯሉ ውሌቀሰብ መሬት አሌምቶ ሉጠቀም ሇሚፇሌግ ግሇሰብ
ይኹን ትካሌ ከካሪ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ወይም ዴርጅት ሉያከራይ ይችሊሌ
2. ብውሌቀ ገባራት ምስ ተኻረይቲ ዜግበር 2. ሇአርሶ አዯርና በተካራይ መሃከሌ የሚዯረግ
ናይ መሬት ክራይ ስምምዕ፣ የመሬት ኪራይ ስምምነት ዗መን፣
ሀ. ካብቲ ሌማዲዊ ናይ ሔርሻ ሜሊ ወፃኢ ዜኾነ ሀ. ከባህሊዊ የእርሻ ዗ዳ ውጪ ቴክኖልጂ
ቴክኖልጂ ንዜጥቀም እንተኾይኑ ክሳብ 10 ሇሚጠቀም ተከራይ እስከ 10 ዒመት
255
www.chilot.me
ዒመት
ሇ. በቲ ሌማዲዊ ኣገባብ ዜግበር ትውፌርቲ ሇ. ባህሊዊ የእርሻ ዗ዳ ሇሚጠቀም ተከራይ
እንተኾይኑ ግን ካብ ክሌተ ዒመት ን዗ይበሌፅ ከሁሇት ዒመት ሊሌበሇጠ ጊዛ ይሆናሌ፡፡
ጊዛ ይከውን፡፡
3. በዙ መሰረት ዜግበር ናይ መሬት ኪራይ 3. በዙህ መሰረት የሚዯረግ የመሬት ኪራይ ውሌ
ውዕሉ ዜርዜር ኣፇፃፅምኡ ብዜምሌከቶ ዜርዜር አፇፃፀም በተመሇከተ የሚመሇከተው
ኣካሌ ብዜወፅኦ መምርሑ መሰረት ዜፌፀም አካሌ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
ይኸውን፡፡ የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
ብዚዕባ ናይ መንግስቲ መሬት ምክራይ የመንግስት መሬት ስሇማከራየት
1. መንግስቲ ኢኮኖሚ ጠቀሜትኡ ኣብ ግምት 1. መንግስት ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታው ከግመት
ብምእታው ኣብ ሞንጎ ተካራይትን ኣግባብ ውስጥ በማስገባት፣ በተከራዮችና አግባብ ባሇው
዗ሇዎ ቢሮ ብዜግበር ውዕሉ መሬት ከካሪ ቢሮ በሚዯረግ ውሌ መሬት ሉያከራይ
2. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 1 የሚዯረግ
ዜግበር ናይ ክራይ ውዕሉ ናይቲ ገባር ጥቅሚ የኪራይ ውሌ የአርሶ አዯሩ ጥቅም በሚጎዲ
ብዜጎዴእ መሌክዐ ክኸውን የብለን፡፡ መሌኩ መሆን የሇበትም፡፡
3. መጠን መሬትን ናይቲ ኢንቨስትመንት 3. የመሬት መጠንና ኢንቨስትመንት ዒይነት
ዒይነትን እናተርኣየ ብመንግስቲ ዜግበር እየታየ በመንግስት የሚዯረግ የመሬት ኪራይ
ናይ መሬት ክራይ ውዕሉ ክሳብ 50 ዒመት ውሌ እስከ 50 ዒመት ሉሆን ይችሊሌ፡፡ ዜርዜር
ክኸውን ይኽእሌ ዜርዜር ኣፇፃፅምኡ ኣፇፃፀሙ በመመሪያ ይወሰናሌ፡፡
ብመምርሑ ይውሰን
4. ናይ መሬት ክራይ ክፌሉት ተመን ኣፇፃፅማ 4. የመሬት ኪራይ ክፇያ ተመን አፇፃፀም በክሌለ
ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ጸዱቁ ብዜወፅእ የስራ አስፇፃሚ ጸዴቆ በሚወጣው ዯንብ
ዯምቢ መሰረት ይፌፅም፡፡ መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
ኣጠቃቅማ ተሒራሳይ መሬት ስሇሚታረስ መሬት አጠቃቀም
1. ሔዴሔዴ ሒረስታይ ኣብ ትሔዜትኡ ዜርከብ 1. እያንዲንደ አርሶ አዯር በይዝታው ስር የሚገኝ
መሬት ናይ ምጥቃም ፣ ምክራይ፣ ምውራስ መሬት የመጠቀም የማከራየት፣ የመውረስ
መሰሌ ኣሇዎ፡፡ መብት አሇው፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ሒዯ ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ አንዴ የተዯነገገው
ከም዗ል ኮይኑ በዒሌ ትሔዜቶ ዜኾነ እንዲሇ ሆኖ የመሬት ባሇይዝታ አርሶ አዯር
ሒረስታይ ኣብ ኣጠቃቅማ መሬቱ ዜስዕቡ የመሬቱን አጠቃቀም በተመሇከተ የሚከተለትን
ግቡኣት ይህሌዉዎ፡፡ ግዳታዎች አለበት፡፡
ሀ. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዜርከቡ ኣግራባት ሀ. በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙትን ዚፍች
ብርሰት ብ዗ይዕዴም ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ካብዙ በማይጎዲ መንገዴ መሆን አሇበት፡፡ ከተገቢው
ወፃኢ ብዜኾነ ኣጠቃቅማ ንዜበርሱ ኣግራብ የመሬት አጠቃቀም ውጪ በሚዯረግ እንቅስቃሴ
ተሒታታይ ይኸውን ምክንያት ሇሚወዴሙት ዚፍች ተጠያቂ ይሆናሌ
ሇ. ኣብ መንጎ ግራውቲ ዗ል ዯረት ዗ፇርስ ሇ. በማሳዎች መሃከሌ የሚገኘውን ዲርቻ የማያፇርስ
ክኸውን የብለን መሆን አሇበት
ሏ. ተሒራሳይ መሬት ካብ ወሰን ሩባታት ሏ. የሚታረስ መሬት ከወንዝች ዲርቻ ቢያንስ 3
እንተነኣሰ 3 ሜትሮ ብምርሒቅ ዜሔረስ ሜትር መራቅ አሇበት፡፡
ይኸውን፡፡
256
www.chilot.me
3. ሔዴሔዴ ሒረስታይ ኣብ ውሌቀ ትሔዜቶ 3. እያንዲንደ አርሶ አዯር በግሌ ይዝታው ስር

መሬት ይኹን ኣብ ናይ ሒባር መሬት ወይም በጋራ ይዝታ ባሇው መሬት ሊይ አፇርና
ሒመዴን ማይን ክዕቅብ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ውሃ የመጠበቅ፣ የማሌማት ግዳታ አሇበት፡፡
4. መሬት ተመቒልም ካብ ክሌተ ዒመት ንሊዕሉ 4. መሬት አግኝተው የሚኖሩትን ቀበላ ከሁሇት
ጣብያኦም ሇቂቆም ዜፀንሐ ሒረስቶት ዒመት በሊይ ሇቀው የቆዩ አርሶ አዯሮች
መሬቶም ተወሲደ በቲ አከባቢ ባይቶ መሬታቸው ተወስድ በአከባቢው ሸንጎ
ይመሒዯር፣ ን዗ይብልም ተሸጋሺጉ ይወሃብ፡፡ ይተዲዯራሌ፣ መሬት ሊሊገኙት ተሸጋሽጎ
ካብቲ ቤተሰቡ ኣባሌ ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ይሰጣሌ፡፡ ከቤተሰቡ አባሊት ባሌ ወይም ሚስት
ነቲ ከባቢ ገዱፈ ምዃዴ ናይቶም ስዴራ አካባቢው ሇቆ መሄደን፣ የቤተሰቡን የመሬት
ብመሬቶም ናይ ምጥቃም መሰሌ ዜትንክፌ ተጠቃሚነት መብት የሚነካ አይሆንም፡
ኣይኸውንን፡፡
5. ኣብ ከተማ ነበርቲ ኮይኖም ኣብ እዋን 5. መሬት በተከፊፇሇበት ጊዛ መሬት አግኝተው
መሬት መቐል መሬት ተዋሂቡዎም ዜነበሩ አሁን በከተማ የሚኖሩትን የመሬቱን
ሰብ ትሔዜቶ ዜረኸቡዎ መሰሌ ሔለው‟ዩ፡፡ ተጠቃሚነት መብታቸው የተጠበቀ ነው፡፡
6. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ዜተዯንገገ 6. በዙሁ አንቀጽ ንኡስ 4 የተዯነገገውን በሃገር
ኣብ ሃገር መከሊኸሉ ሰራዊት ዗ሇዉን ኣብ መከሊከያ ሰራዊት ያለትንና በላልች የስራ
ካሌኦት ስራሔቲ ዜተዋፇሩ ተጋዯሌቲን መስኮች የተሰማሩት ታጋዮችና የተሰዉ ቀዯም
ስውኣትን ቅዴም ኢልም ብዜሒዜዎ መሬት ሲሌ የያዘትን መሬት የመጠቀም መብታቸው
ናይ ምጥቃም መሰልም ኣይትንከፌን፡፡ አይነካም፡፡
ብዚዕባ ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዜርከቡ ኣግራብ በሚታረስ መሬት ሊይ ስሇሚገኙ ዚፍች
1. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዜርከቡ ኣግራብ 1. በሚታረስ መሬት ሊይ የተተከለ ዚፍች
ዋንነት ናይቲ በዒሌ ትሔዜቶ ሒረስታይ‟ዩ፡፡ የመሬቱ ባሇይዝታ ንብረት ናቸው፡፡
2. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ከም በሇስን 2. በሚታረስ መሬት የበሇስ ተክሌ፣ ባህርዚፌና
ቀሊሚጦስን ዜበለ ኣግራብ ምትካሌ የመሳሰለትን መትከሌ ክሌክሌ ነው፡፡
ክሌኩሌ‟ዩ፡፡
3. ብዚዕባ ሒሇዋን ኣጠቃቅማን ኣግራብ ዜወፀ 3. ስሇ ዚፍች ጥበቃና አጠቃቀም በወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 94/86 ዜተዯንገገ ከም዗ል ቁጥር 94/86 የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ፣
ኮይኑ ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዜርከቡ ከም በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙት እንዯ
ዕጣን፣ ዒየ፣ ዲዕሮ፣ እንዲዱዕ፣ ሰሞቅ፣ ዕጣንና፣ ሙጫ፣ „ሰሞቅ‟ ግራር፣ „መቅዕ‟
ሞሞና፣ መቒዕ፣ ሒቢ፣ ሳግሊ፣ ዜግባ፣ ኮሶ፣ „ዒየ‟ ዋርካ፣ ዜግባና የመሳሰለትን
ዜመሳሰለ ምቁራፅ ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡ መቁረጥ የተከሇከሇ ነው፡፡
4. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ዜርከቡ ናይ 4. በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙ የዕጣንና
እንዲዱዕን ኣግራብ ናይ‟ቲ በዒሌ መሬት የሙጫ ዚፍች የመሬቱ ባሇ ይዝታ ንብረት
ኮይኖም ዗ፌረዩዎ ዕጣንን ሰሞቅ ብምሻጥ ናቸው፡፡ የሚያፇሩትን ዕጣንና „ሰሞቅ‟
ወይ ብምክራይ ናይ ምጥቃም መሰሌ ኣሇዎ በመሸጥ ወይም በማከራየት የመጠቀም
መብት አሇው፡፡
5. ኣብ ተሒራሳይ መሬት ንዜርከቡ ኣግራብ 5. የመሬት ባሇይዝታ በመሬቱ ሊይ ያለትን
እቲ በዒሌ ትሔዜቶ ኣዴሊይ ክንክን ናይ ዚፍች አስፇሊጊውን እንክብካቤ የማዴረግ
ምግባር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ግዳታ አሇበት፡፡
ምምሔዲር መሬት የመሬት አስተዲዯር
1. ብመሰረት ፋዯራሌ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 1. በፋዯራሌ ሔገ መንግስት አንቀጽ 40 መሰረት
257
www.chilot.me
40 መሬት ናይ ህዜቢን መንግስቲን እዩ፡፡ መሬት የህዜብና የመንግስት ነው፡፡ ስሇሆነም

ስሇዙ ዴማ በቢዯረጅኡ ብ዗ሇዉ ባይቶታት በየዯረጃው ባለት ሸንጎዎች ይተዲዯራሌ፡፡
ይመሒዯር፡፡
2. ሔዴሔዴ ጣብያ ወይ ወረዲ ኣብቲ ዜሒሇፇ 2. እያንዲንደ ጣብያ ወይም ወረዲ ሇመጨረሻ ጊዛ
መሬትመቀል ተኸሉለካብ ዜተውሃቦ ወፃኢ በተዯረገው የመሬት ክፌፌሌ ከተሰጠው መሬት
዗ል መሬት በቢዯረጅኡ ብ዗ሇዉ ውጪ ያሇውን መሬት በየዯረጃው ባለት
ባይቶታት ዜመሒዯር ኮይኑ ብ዗ይካ ፌቓዴን ሸንጎዎች የሚተዲዯር ሲሆን፣ ከክሌለ
መምርሑን እቲ ክሌሌ መንግስቲ ምሒዜን መንግስት ከሚሰጠው ፌቃዴና መመርያ
ምክሊሌን ኣይከኣሌን፡፡ በስተቀር መሬት መያዜና መከሇሌ አይቻሌም፡፡
3. ንናይ ህዜቢ ማሔበራዊን ኢኮኖሚያዊን 3. በአርሶ አዯሮች የግሌ ይዝታ ሊይ የሚገኝ
ግሌጋልት ስራሔቲ ኣዴሊይ ኮይኑ መሬት ሇህዜቡ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
እንትርከብ መንግስቲ ኣብ ውሌቀ ገባራት ግሌጋልት ክንዋኔዎች አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
ኢዴ ዜርከብ መሬት ተመጣጣኒ መከሒሒሲ መንግስት ተመጣጣኝ ካሳ በመስጠት ወይም
ብምሃብ ወይ ተመሳሳሉ መተካእታ መሬት ተመሳሳይ መሬት በመስጠት ሉወስዴ ይችሊሌ፡፡
ብምሃብ ክወስዴ ይክእሌ፡፡
4. ኣጠቃቅማ ክፌቲ ቦታታትን ጎቦታትን 4. የባድ ቦታና ተራራዎችን አጠቃቀም
ብዜተመሌከተ ንቅዴሚት ብዜምሌከቶ በተመሇከተ ሇወዯፉቱ በሚመሇከተው አካሌ
ኣካሌ ተፀኒዐ እንትቀርብ ክሌሌ ስራሔ ተጠንቶ ሲቀርብ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ፇፃሚ ብ዗ውፅኦ ዯንቢ ዜፌፀም ይኸውን፡፡ በሚያወጣው ዯንብ ይፇፀማሌ፡፡
ብዚዕባ ዗ይሔረስ መሬት ስሇማይታረስ መሬት
1. ዗ይሔረስ መሬት ንገዚውትን ንካሌኦት 1. የማይታረስ መሬት ሇቤቶች እና ሇተሇያዩ
ዜተፇሊሇዩ ማሔበራዊ ስራሔቲ ዗ዴሌዩ የማህበራዊ ክንዋኔዎች የሚያስፇሌጉትን
ህንፃታትን ቦታታትን ከም መስጊዴ፣ ህንፃዎችና ቦታዎች እንዯ መስጊዴ፣
ቤተክርስቲያን፣ ናይ መቃብር ቦታ፣ ቤት ቤተክርስቲያን ፣ የመቃብር ቦታ፣
ትምህርቲ፣ ናይ ህዜቢ መአከቢ፣ መንገዱ፣ ትምህርት ቤት፣ የህዜብ መሰብሰቢያ፣
ናይ ሩባ ሻካታትን ናይ ዯን ቦታታትን መንገዴ፣ ቦዮች፣ የዯን ቦታዎች በረሃዎች
በረኻታትን ካሌኦት መንግስቲ ንመንግስታዊ ላልች መንግስት ሇመንግስታዊ ስራዎች
ስራሔ ዜኸሇልም ቦታታትን የጠቓሌሌ፡፡ የከሇሊቸው ቦታዎች ያጠቃሌሊሌ፡፡
2. ንዜተፇሊሇዩ ማሔበራዊ ስራሔቲ ዜስርሐ 2. ሇተሇያዩ ማሔበራዊ ክንዋኔዎች የሚሰሩት
ትካሊት ብዜተኽኣሇ መጠን ተሒራሳይ ዴርጅቶች በተቻሇ መጠን የሚታረስ
መሬት ብ዗ይሻመየለ መንገዱ ክኸውን መሬትን መሻማት የሇባቸውም፡፡
ኣሇዎ፡፡
ብዚዕባ ንሔርሻ ኢንቨስትመንት ዜኸውን መሬት ሇእርሻ ኢንቨስትመንት የሚሆን መሬት
ምርካብ ስሇማግኘት
1. ብሔርሻ ኢንቨስትመንት ስራሔ ክዋፇሩ 1. በእርሻ ኢንቨስትመንት ስራ ሉሰማሩ
ዜዯሌዩ ኢንቨስተራት መሬት ክረኽቡ የሚፇሌጉ የኢንቨስትመንት መሬት
ይኽእለ፡፡ ማግኘት የሚችለት፣
ሀ. ካብ 100000.00 – 250000.00 /ካብ ሒዯ ሀ. 100000.00/አንዴ መቶ ሺ ብር/ እስከ
ሚኢቲ ሽሔ ብር/ ክሳብ ክሌተ ሚኢትን 250000.00/ሁሇት መቶ ሃምሳ ሺ ብር/
ሒምሳን ሽሔ ብር ርእሰማሌ ንዜዋፇሩ ምስ ቢሮ የሚያሰማራ ባሇሃብት ከእርሻና ተፇጠሮ
ሔርሻ ብዜግበር ውዕሉ፣ ሃብት ቢሮ በሚያዯርገው ውሌ፡፡
258
www.chilot.me
ሇ. ካብ 250000.00/ክሌተ ሚኢትን ሒምሳን ሇ. ከ250000.00/ሁሇት መቶ ሃምሳ ሺ

ሽሽሔ ብር/ ንሊዕሉ ርእሰማሌ ን዗ዋፇሩ ብር/ በሊይ የሚያሰማራ ባሇሀብት
ኢንቨስተራት ናይ ኢንቨስተመንት ሰርቲፉኬት የኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ከክሌለ
ካብ ቢሮ ኢንቨስትመንት ምስረኸቡ ምስ ቢሮ ኢንቨስትመንት ቢሮ ካገኘ ከእርሻና
ሔርሻ ብዜገብርዎ ውዕሌ ይኸውን፡፡ ተፇጥሮ ሀብት ቢሮ በሚያዯርጉት ውሌ
2. ናይ ሔርሻ ኢንቨስትመንት ስራሔ ከካይደ 2. የእርሻ ኢንቨስትመንት ስራ ሇማካሄዴ
ዜዯሌዩ ኩልም እቲ ዜዯሌይዎ ቦታ ተፀኒዐ የሚፇሌጉትን ቦታ ተጠንቶ ነፃና ችግር
ነፃን ፀገም ዗ይፇጥር ምዃኑ በቱ ከባቢ የማይፇጥር መሆኑን በአከባቢው
ምምሏዲር ተረጋጊፁ ምስ ቀረበ ናይ መስተዲዯር ተረጋግጦ ከቀረበ በኋሊ
ኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ይወሃቦም፡፡ እዘ የኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ይሰጣቸዋሌ፡፡
ቅዴመ ኩነታት ተማሉኡ ምስ ቀረበ ምስ ይህ ቅዴመ ሁኔታ ተሟሌቶ ከቀረበ በኋሊ
ሔርሻ ቢሮ ብዜግበር ውዕሉ መሬት በእርሻና ተፇጥሮ ሀብት ቢሮ በሚዯረግ
ይረኽቡ፡፡ ናይ ኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ውሌ መሰረት መሬት ያገኛለ፡፡
ምርካብ ዗ይዯሌዩ እንተኾይኖም ዴማ ምስ የኢንቨስትመንት ሰርቲፉኬት ካሌፇሇጉ
ቢሮ ሔርሻ ብዜግበር ውዕሉ ጥራሔ መሬት ከእርሻና ተፇጥሮ ሀብት ቢሮ በሚያዯርጉት
ይረኽቡ፡፡ ናይ መሬት ክራይ ውዕሉ ውሌ ብቻ መሬት ያገኛለ፡፡
ምፌፃምን በቲ ውዕሉ መሰረት መሬት
ምርካብን ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ
ንክፌፅም ዜምሌከቶ ኣካሌ ግቡእ ኣሇዎ፡፡
3. ናይ መሬት ክራይ ውዕሌ ምፌፃምን በቲ 3. የመሬት ኪራይ ውሌ መፇጸምና በውለ
ውዕሉ መሰረት መሬት ምርካብን ኣብ መሰረት መሬት ማግኘት በ30 ቀናት ውስጥ
ውሽጢ 30 መዒሌቲ ንኽፌፅም ዜምሌከቶ እንዱፇጸም የሚመሇከተው አካሌ ግዳታ
ኣካሌ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
ኣብ ሔርሻ ስራሔ ዜተዋፇሩ ኢንቨስተራት በእርሻ ስራ ስሇተሰማሩ ኢንቨስተሮች
1. ካብ መንግስቲ ናይ ሔርሻ መሬት ዜተካረየ 1. ከመንግስት የእርሻ መሬት የተከራየ
ኢንቨስተር ኣብ ትሔቲኡ ዜርከብ መሬት ኢንቨስተር የተከራየውን መሬት መጠበቅና
ምዕቃብን ዜተወሰነ ኢዴ ናይ ትሔዜቶ ከተከራየው መሬት ሊይ የተወሰነውን ሇዚፍች
መሬት ንኣግራብ ሌምዒት ክውዕሌ ኣሇዎ፡፡ ሌማት እንዱያውሇው ግዳታ አሇበት፡፡
ናይዘ ዜርዜር ኣፇፃፅማ ንቅዴሚት ብዯንቢ ዜርዜር አፇጻጸሙ ወዯ ፉት የሚወጣው
ዜወፅእ እዩ፡፡ ዯንብ ይወስናሌ፡፡
2. ካብ ሔርሻ ወፃኢ ንዜኾነ ናይ 2. ከእርሻ ውጪ ኢንቨስትመንት ሇማካሄዴ
ኢንቨስትመንት ስራሔ ዜውዕሌ መሬት የመሬት ኪራይ የሚጠይቁ ኢንቨስተሮች
ዜሒቱ ኢንቨስተራት ምስ ቢሮ ሔርሻን ናይ ከእርሻና ተፇጥሮ ሀብት ቢሮና ከአከባቢው
ከባቢ ምምሔዲርን ብዜግበር ውዕሉ መሰረት መስተዲዯር በሚያዯርጉት ውሌ መሰረት
መሬት ይረኽቡ፡፡ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ መሬት ያገኛለ፡፡ በዙህ አንቀጽ ቁጥር 1
ሒዯ ዜተዯንገጉ ጉቡኣት ኣብ ከምዙ ዒይነት የተዯነገጉትን ግዳታዎች ከእርሻ ውጪ ስራ
ናይ ኢንቨስትመንት ስራሔ ንዜተዋፇረ‟ውን ሇሚዯረግ ኢንቨስትመንት ጭምር
ተፇፀምቲ እዮም፡፡ ተፇፃሚነት አሊቸው፡፡
ናይ ኢንቨስትመንት መሰሌ ምትሔሌሊፌ የኢንቨስትመንት መብት ስሇማስተሊሇፌ
1. ሒዯ ናይ ሔርሻ ፔሮጀክት ምህርቲ ምሃብ 1. የኢንቨስትመንት ፔሮጀክት ምርት መስጠት
259
www.chilot.me
ቅዴሚ ምጅማሩ ናይ ኢንቨስትመንት ከመጀመሩ በፉት፣ የእርሻ ኢንቨስትመንት

መሰሌ ምትሔሌሊፌ ኣይከኣሌን፡፡ ኮይኑ ግና መብት ማስተሊሇፌ አይቻሌም፡፡ ሆኖም
ብባህሪ ናይ‟ቲ ፔሮጀክት ምህርቲ ዜጀመረለ የኢንቨስትመንት ፔሮጀክቱ በባህሪው
እዋን ሌዕሉ ሒዯ ዒመት ዜወስዴ እንተኾይኑ ምርት መስጠት የሚጀምረው ከአንዴ
ናይ ኢንቨስትመንት መሰሌ ቅዴሚ ምህርቲ አመት በሊይ ከሆነ የኢንቨስትመንት መብት
ክመሒሊሇፌ ይኽእሌ፡፡ ከምርት በፉት መተሊሇፌ ይችሊሌ፡፡
2. ናይ ኢንቨስትመንት መሰሌ ንኡስ ቁፅሪ 2. ከዙሁ አንቀጽ ቁጥር አንዴ የተዯነገገው
ሒዯ ብዜተዯንገገ መሌክዐ ከመሒሊሇፌ እንዲሇ ሆኖ፣ ከቀረጥ ነፃ ሆነው የገቡ
ይኽእሌ፡፡ ኮይኑ ግና ካብ ቐረፅ ነፃ ዜኣተዉ መሳሪያዎችና እቃዎች ቀረጥ
መሳርሑታትን ኣቁሐትን ቀረፅ ሳይከፇሌባቸው ሇላሊ ሰው መተሊሇፌ
ከይተኸፇልም ናብ ካሌኣይ ወገን አይችለም፡፡
ክመሒሊሇፌ ኣይኽእሌን፡፡
ውርሲ ስሇ ውርስ
1. ሔዴሔዴ ሒረስታይ ብመሬት ሽግሽግ 1. እያንዲንደ አርሶ አዯር በመሬት መሸጋሸግ
ይኹን ብመሬት መቐል ዜተውሃቦ ትሔዜቶ ወይም ክፌፌሌ የተሰጠው መሬት በህይወቱ
መሬት ብህይወት ክሳብ ዗ል ናይ ምጥቃም እስካሇ ዴረስ የመጠቀም መብት አሇው፡፡
መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዗ሇዎ በዒሌ 2. መሬት የመጠቀም መብት ያሇው ባሇይዝታ
ትሔዜቶ እንተሞይቱ ውሌዴ ናይ ወሊዱኡ፣ ሲሞት ሌጅ የወሊጁን፣ ወሊጅ ዯግሞ ሌጁ
ወሊዱ ውሌዴ ናይ ዗ይብለ ውሊዴ ናይ እስካሌወሇዯ ዴረስ የሌጁን መሬት
ምጥቃም መሰሌ ክወርስ ይኽእሌ፡፡ የመጠቀም መብት መውረስ ይችሊሌ፡፡
3. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ብውርሲ 3. የመሬት መጠቀም መብት በውርስ መተሊሇፌ
ክመሒሇሇፌ ዜኽእሌ፡፡ የሚችሇው፣
ሀ. ብናይ ወሊዱኡ ሔርሻ ይመሒዯር ንዜነበረ ሀ. በወሊጁ እርሻ ገቢ የሚተዲዯር ሌጅ ብቻ
ውሊዴ ጥራሔ ኾይኑ ኣብ ዜኮነ ናይ ነው በማንኛወም የእዴሜ ክሌሌ ያለት
ዕዴመ ዯረጃ ዜርከቡ ውሊዲት ናይ ሌጆች የወሊጆቻቸውን መብት
ወሊዱኦም መሰሌ ብማዕረ ይወርሱ፡፡ በእኩሌነት ይወርሳለ፡፡
ሇ. ካብ ሔርሻ ወፃኢ እኹሌ መማሒዯሪ ሇ. ከእርሻ ውጪ በቂ መተዲዯርያ ያሇው
዗ሇዎ ውሊዴ ናይ ምውራስ መሰሌ ሌጅ የመውረስ መብት አይኖረውም፡፡
ኣይህሌዎን
ሏ. ናይ ባዕለ ግብሪ መሬት ዗ሇዎ ውሊዴ ሏ.የራሱን መሬት የመጠቀም መብት
ክወርስ ኣይኽእሌን፡፡ ያሇው ሌጅ መውረስ አይችሌም፡፡
4. ኣብ መንጎ ወረስቲ ዜግበር ናይ መሬት 4. በወራሾች መሃከሌ የሚዯረግ የመሬት
ምምቅቃሌ ካብ ርብዑ ሄክታር ንታሔቲ ናይ መከፊፇሌ ከሩብ ሄክታር በታች የሚያስገኝ
መሬት ምቁርራስ ከስዕብ ዜኽእሌ ክኸውን መሆን የሇበትም፡፡ ከተጠቀሰው መጠን በታች
የብለን፡፡ ካብዙ ንታሔቲ ምቁርራስ ዗ስዕብ የሚያስከትሌ ከሆነ ወራሾች መሬቱን በጋራ
እንተኾይኑ ወረስቲ ብሒባር ክጥቀምለ እንዱጠቀሙ ይገዯዲለ፡፡
ይግዯደ እዮም፡፡
5. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ዴንጋገ ኣብ 5. በዙሁ አንቀጽ ዴንጋጌ ቁጥር 4 በባህሊዊ
ባህሊዊ መስኖታትን ዒይኒ ማያትን ንዜህሉ መስኖዎችና በውሃ ምንጮች የሚኖር
ናይ መሬት ኣጠቃቅማ መጠን ዜትንክፌ የመሬት አጠቃቀም መጠን የሚመሇከት
ኣይኮነን አይሆንም፡፡
260
www.chilot.me
6. እቲ በዒሌ ትሔዜቶ እንትመውት ኣብዙ 6. ባሇይዝታ በሞት ከተሇየ በዙህ አንቀጽ ስር

ዒንቀፅ ብዜተዯንገገ መሰረት ተኪኡ ዜወርስ በተዯነገገው መሰረት፣ ወራሽ የላሇው ከሆነ
዗ይብለ እንተኮይኑ መሬቱ ናብ ባይቶ መሬቱ ሇሸንጎ እንዱመሇስ ከተዯረገ በኋሊ
ተመሉሱ ን዗ይብልም ክዕዯሌ ይግበር፡፡ መሬት ሇላሊቸው ይታዯሊሌ፡፡
7. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ውርሲ 7. በውርስ የመሬት ተጠቃሚነት መብት
ብዜምሌከት ናይ ፌትሃብሄር ሔጊ ናይ የሚመሇከተው የፌትሃብሄር ሔግ
ውርሲ ዴንጋገታት ተፇፃሚነት የብለን፡፡ ተፇፃሚነት የሇውም፡፡
ንመንበሪ ገዚ መስርሑ ዜወሀብ ቦታ ስሇ ጎጆ መውጫ
1. ዯቂ ተባዕትዮ 22 ዒመትን ካብኡ ንሊዕሉ፣ 1. እዴሜአቸው 22 የዯረሱ ወንድችና
ዯቂ ኣንስትዮ 18 ዒመትን ካብኡ ንሊዕሉን እዴሜአቸው 18 የዯረሱ ሴቶች ከተጠቀሰው
ዕዴመ ዜኾኑ መጠሻ ዗ይብልም መናእሰይን በሊይ የሆኑ ጎጆ ማውጫ ያሊገኙ ወጣቶች፣
ከሌኦት ከም ኣብ ስዯት፣ ሰፇራ ዜነበሩ ላልች በስዯት፣ በሰፇራ ጣብያዎች የነበሩ
ንመንበሪ ገዚ መስርሑ ዜኸውን ቦታ ጎጆ ማውጫ የላሇሊቸው አርሶ አዯሮች፣
዗ይብልም ሒረስቶት ቅዴም ክብሌ ኣብ ቀዯም ሲሌ በተዯረገው የመሬት ክፌፌሌ
ዜተገበረ መሬት መቐል ንመጠሻ ኣብ ጊዛ ሇጎጆ ማውጫ ተብል ከተከሇሇ መሬት
ዜተኸሇሇ ቦታ ይወሃቦም፡፡ ይሰጣቸዋሌ፡፡
2. ንመንበሪ ገዚ መስርሑ ዜተኸሇሇ ቦታ ኣብ 2. ሇጎጆ ማውጫ የተከሇሇ መሬት በላሊቸው
዗ይብልም ከባቢታት እቲ ናይ ጣቢያ ባይቶ አከባቢዎች፣ የጣብያ ሸንጎ በማይታረስ
ተሒራሳይ ኣብ ዗ይኮነ ንመንበሪ ገዚ ሇጎጆ ማውጫ ሉሆን የሚችሌ መሬት ሉሰጥ
መስርሑ ክኸውን ዜኽእሌ መሬት ክወሃቦም ይችሊሌ፡፡
ይገብር፡፡ 3. ሇጎጆ ማውጫ የሚሰጥ ቦታ 20X20 ሜ
3. ንመንበሪ ገዚ መስርሑ ዜውሃብ ቦታ መጠን ይሆናሌ፡፡
20X20 ሜትሮ ይኸውን፡፡
4. ኣወሃህባ ንገዚ መስርሑ ዜኸውን ቦታ ኣብ 4. ሇጎጆ ማውጫ መሬት በተመሇከተ በሰፇራ
ሰፇራን ስዯትን ንዜነበሩ ሒረስቶት ጣብያዎችና በስዯት ሇነበሩት በቅዴሚያ
ቀዲምነት ብምሃብ ይፌፀም፡፡ ዴሔሪኡ ይሰጣሌ፡፡ በመቀጠሌ እዴሜአቸው በዙህ
ዕዴመኦም ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ሒዯ አንቀጽ ንኡስ ቁጥር 1 የተመሇከተውና ከዚ
ዜተጠቐሱ መናእሰይ ካብቲ ዜዒበየ ዕዴመ በሊይ በሆኑት እንዯ እዴሜአቸው ቅዯም
ብምጅማር ብዕዴመኦም ቅዯም ሰዒብ ተከተሌ በእዴሜ የበሇጡትን በማስቀዯም
እናተኸተሇ ይወሃቦም ኣብ ሒዯ ዒመት ይሰጣቸዋሌ፡፡ በአንዴ ዒመት ውስጥ
ውሽጢ ዜተወሇደ መናእሰይ ማዕረ ዕዴመ የተወሇደትን ወጣቶች እዴሜአቸው እኩሌ
ከም዗ሇዎም ተገይሩ ኣብ ሞንጎኦም ዜግበር መሆኑን ተቀጥሮ በእጣ ይሰጣቸዋሌ፡፡
ኣተዒዲዴሊ ብዕጫ ይኸውን፡፡
5. ንመስርሑ ገዚ ዜኸውን ዜተኸሇሇን ክኽሇሌ 5. ሇጎጆ ማውጫ የተከሇሇ ወይም ሉከሇሌ
ዜኽእሌ ክፌቲ ቦታ ኣብ ዗ይብልም የሚችሌ መሬት በላሊቸው አከባቢዎች
ከባቢታት ወሇዱ ኣብ ናይ ባዕልም ገዚ ወሊጆች በፇቃዲቸው ሇሌጆቻቸው ከራሳቸው
መስርሑ ቦታ ንውሌድም ብፌቓድም ክህቡ ጎጆ ማውጫ መሬት ሉሰጡ ይችሊለ፡፡
ይኽእለ፡፡
6. ንገዚ መስርሑ ዜውሃብ ቦታ፣ 6. ሇጎጆ ማውጠጫ የሚሰጥ ቦታ
ሀ. ዜተሇቐቐ መጠሻ ሀ. የተሇቀቀ ጎጆ ማውጫ፣
ሇ. መተሒሊሇፉ መንገዱ ዗ይዒፁ ሇ. መተሊሇፌያ መንገዴ የማይ዗ጋ
ሏ. ካብ ግሌጋልት ውሃብቲ ትካሊት ከም ሏ. ከግሌጋልት ሰጪ እንዯ ክሉኒክ፣
261
www.chilot.me
ክሉኒክ፣ ቤት ትምህርቲ፣ መንገዱ ትምህርት ቤት፣ መንገዴ ወ዗ተ ያሌራቀ

ዜመሳሰለ ዗ይርሒቐ
መ. ንቐፃሊይ ብመጠሻነት ከገሌግሌን መ. ሇቀጣይ ጎጆ መውጫ ሉያገሇግሌና
ክሰፌሔን ኣብ ዜኽእሌ ከባቢ ሉሰፊ በሚችሌ አከባቢ
ሰ. ብቐፃሌነት ብቐሉለ ክህብ /ክበፅሔ/ ሠ. በቀጣይነት በመዯበኛነት ሇመጠሻነት
ምችው ዜኾነ ፔሊን በሚወጣሇትና ሇወዯፉት የመሰረተ
ሌማት ግሌጋልት ሉዯርስበት የሚችሌ
ረ. ካብ ንሔርሻ፣ ጋህፂ፣ ሔዚእቲ፣ ዯኒ፣ ረ. ሇእርሻ፣ ጋጥ፣ ግጦሽ፣ ዯን፣ ከተከሇሇ
ዜተኸሇሇ መሬት ወፃኢ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ መሬት ውጪ መሆን አሇበት
ሸ. ካብ ኣብዙ ዒንቀፅ ዜተዯንገገ ወፃኢ ሰ. በዙህ አንቀጽ ከተዯነገገው ውጪ
ብዜኾነ መንገዱ ገዚ መስርሑ ቦታ በማንኛውም መንገዴ ሇጎጆ መውጫ
ምሒዜ ክሌኩሌ‟ዩ፡፡ የሚሆን መሬት መያዜ አይፇቀዴም፡፡
ሔዚእቲ ግጦሽ
1. ንሔዚእቲ ዜኸውን መሬት ዜኽሇሌ ቅዴም 1. ሇግጦሽ የሚሆን መሬት ቀዯም ሲሌ
ክብሌ ብዜተገበረ መሬት መቐል ተኸሉለ በተዯረገው የመሬት ክፌፌሌ የተከሇሇውና
ብዜነበረ ሔዙ ዴማ በቲ ከባቢ ህዜቢን ሇቀጣይ የአከባቢው ህዜብ መስተዲዯር
ምምሔዲርን ስምምዕ ብዜኸሇሌዎ መሰረት በሚያዯርጉት ስምምነት መሰረት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
2. ኣመሒዲዴራ ናይ ሔዚእቲ/ጋህፂ/ ቅዴም 2. ሇግጦሽ መሬት አጠቃቀም በተመሇከተ
ክብሌ እቱ ከባቢ ይመሒዲዯረለ ብዜነበረ ቀዯም ሲሌ አከባቢው ይተዲዯርበት
ሌማዴ መሰረት ይከውን፡፡ ኣዴሊዪ ኮይኑ በነበረው ሌማዴ መሰረት ይሆናሌ፡፡ አስፇሊጊ
እንተተረኺቡ ናይ‟ቲ ከባቢ ሔብረተሰብ በቲ ሆኖ ሲገኝ የአከባቢው ሔብረተሰብ
ጣብያ ቤት ምኽሪ ኣቢለ መማሒዯሪ ስሪት በጣብያው ምክር ቤት በኩሌ ጣብያዊ
ከውፅእን ከተግብርን ይኽእሌ እዩ፡፡ የመተዲዯርያ ዯንብ ሉያወጣና በተግባር ሊይ
ሉያውሌ ይቸሊሌ፡፡
ብዚዕባ ኣብ ከባቢ ግዴብ ዗ል ተፊሰስን ዜሇምዕ በግዴቦች አከባቢ ስሊሇው ተፊሰስና የሚሇማ
መሬትን ኣጠቃቅማ መሬት አጠቃቀም
1. ኣብ ከባቢ ግዴብ ዜሇምዕ መሬት በቲ ግዴብ 1. በግዴብ አከባቢ የሚሇማ መሬት በግዴብ
ስራሔ ምኽንያት ንዜተፇናቐለን መሬቶም ስራ ምክንያት የሚፇናቀለትን መሬታቸው
በቲ ግዴብ ዜሇምዕን ሒረስቶት ቐዲምነት በግዴቡ የሚሇማ ቅዴሚያ በመስጠት
ብምሃብ ይሸጋሸግ፡፡ በቲ ግዴብ ክሇምዕ ይሸጋሸጋለ በግዴቡ ሉሇማ የሚችሌ
ዜኽእሌ መሬት መጠን ካብቲ እቶም የመሬት መጠን በግዴቡ ስራ ምክንያት
ብግዴብ ስራሔ ዜተፇናቐለን መሬቶም በቲ ከተፇናቀለትና መሬታቸው በግዴቡ ውሃ
ግዴብ ክሇምዕ ዜኽእሌን ሒረስቶት ክበፅሕም ሉሇማ ከሚችሇው የመሬት ባሇይዝታዎች
ዜግባእ ንሊዕሉ ኮይኑ እንትርከብ ኣብቲ የሚበሌጥ ከሆነ፣ በግዴቡ አከባቢ የሚኖር
ግዴብ ከባቢ ብቐረባ ዜርከቡ ሒረስቶት አርሶአዯሮች ሇግዴቡ ካሊቸው ቀረቤታ
ብቅዯም ሰዒብ ብመሬት መቐል ዜተውሃቦም እየታየ በቅዯም ተከተሌ በመሬት ክፌፌሌ
ትሔዜቶ መሰረት ወሰኹ ብሒባር ይሸጋሸግ፡፡ የተሰጣቸው መሬት ጨምሮ መሬት በጋራ
እንዱካፇለ ይዯረጋሌ፡፡
2. ናይ‟ቲ ግዴብ ህሌውናን ግሌጋልትን 2. የግዴቡ ህሌውናና ግሌጋልት ሇመጠበቅና
ንምሔሊው ቀጻሌነት ክህሌዎ ንምግባር ናይቲ ቀጣይ አገሌግልት እንዱሰጥ የግዴቡ
262
www.chilot.me
ግዴብ መፊስስ ምዕቃብ ስራሔ በቲ ናይቲ ተፊሰስ ጥበቃ በአከባቢው ህዜብ በጋራ
ከባቢ ሔብረተሰብ ብሒባር ክስራሔ ኣሇዎ፡፡ መከናወን አሇበት፡፡
3. ኣብ ግዴብ መፊሰስ ዜህሉ መሬት 3. በግዴብ ተፊሰስ የሚዯረግ የመሬት
ኣጠቓቕማ በቲ ዜምሌከቶ ኣካሌ ተፀኒዐ አጠቃቀም በሚመሇከተው አካሌ ተጠንቶ
ብዜቀርብ ናይ መሬት ኣጠቓቕማ መምርሑ በሚቀርብ የመሬት አጠቃቀም መመርያ
መሰረት ገይሩ ንሔርሻ፣ ንሔዚእቲ፣ መሰረት ሇእርሻ ግጦሽ ሇመኖረያ ቤት
ንመንበሪ ገዚ መስርሑ፣ ንዯኒ፣ ከምኡ‟ውን መስርያ ሇዯን እንዱሁም ከሰውና እንስሳ ነፃ
ካብ ሰብን እንስሳን ነፃ ዜኸውን መሬት ሉሆን የሚችሌ መሬት ሉከሇሌ ይችሊሌ፡፡
ክኽሇሌ ይክኣሌ‟ዩ፡፡ ተጠቀምቲ ነቲ ዜወፅእ ተጠቃሚዎች የሚወጣውን የአጠቃቀም
ናይ ኣጠቃቅማ መምርሑ ተግባራዊ ናይ መመርያ ተግባራዊ የማዴረግ ግዳታ
ምግባር ግቡእ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
4. በቲ ግዴብ ዜዒቆረ ማይ ተጠቀምቲ ዜኾኑ 4. በግዴቡ የተከማቸ ውሃ ተጠቃሚ የሆኑት
ሒረስቶት እቲ ግዴብን መትረባትን አርሶ አዯሮች ግዴቡና ቦዮቹ ቀጣይ
ቀፃሊይነት ንክህሌዎ ናይ ምፅጋን፣ አገሌግልት እንዱሰጡ የመጠገን፣
ምክንብካብ፣ ከምኡ‟ውን የመንከባከብ፣ እንዱሁም የተገዯበውን
ዜተዒቀበ/ዜተገዯበ/ መፊሰስ ግቡእ ሒሇዋን ተፊሰስ አስፇሊጊውን ጥበቃና ጥገና
ፅገናን ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎም ፡፡ የማዴረግ ግዳታ አሇባቸው፡፡
5. በቲ ግዴብ ዜዒቆረ ማይ ተጠቀምቲ ዜኮኑ 5. በሚመሇከተው አካሌ ሇወዯፉት ተሇይቶ
ሒረስቶት ብዜምሌከቶ ኣካሌ ንቅዴሚት በሚወጣ ታሪፌ መሰረት በግዴቡ ውሃ
ተነፂሩ ብዜወፅእ ታሪፌ መሰረት ተጠቃሚ አርሶ አዯሮች ሇሚጠቀሙበት
ንዜጥቀምለ ማይ ናይ ግሌጋልት ክፌሉት ውሃ የአገሌግልት ክፌያ እንዱከፌለ ግዳታ
ክኸፌለ ግቡእ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
6. ብምኽንያት ኣብ ግዴብ ዜዒቆረ ማይ 6. በግዴቡ ውሃ ምክንያት ሉከሰቱ የሚቸለ
ክኽሰቱ ዜኽእለ ማይ ወሇዴ ሔማማት ናይ ውሃ ወሇዴ በሽታዎች የመከሊከሌ ግዳታ
ምክሌኻሌ ግቡእ ናይ ከባቢ ህዜቢን የአከባቢው ህዜብ፣ መስተዲዴርና የጤና
ምምሔዲርን ቢሮ ሒሇዋ ጥዕናን‟ዩ፡፡ ጥበቃ ቢሮ ነው፡፡
7. ንግዴብ ኣብ ዜሰርሒልም ከባቢ ካብ መንበሪ 7. ግዴቡ በሚሰራበት አከባቢ ከመኖርያቸው
ቦትኦም ንዜፇናቐለ ሒረስቶት በቲ ኣብ ሇሚፇናቀለት አርሶ አዯሮች ከሊይ
ሊዕሉ ዜተጠቐሰ ናይ መንበሪ ገዚ መስርሑ በተጠቀሰው የመኖረያ ቤት መስሪያ አሰጣጥ
ቦታ ኣተዒዲዴሊ ኣገባብ ዜኸውን ቦታ አገባብ መሰረት ቅዴሚያ ተሰጥቷቸው
ክረኽቡ ይግበር፡፡ መኖርያ ቦታ እንዱያገኝ ይዯረጋሌ፡፡
ዯንቢ ምውፃእ ስሇ ዯንብ ማውጣት
ኣብዙ ኣዋጅ ንዜተዯንገጉ ጉዲያት ኣፇፃፅማ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በዙህ አዋጅ ሇተዯነገጉት
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ዜርዜር ናይ ኣፇፃፅማ ጉዲዮች ዜርዜር የአፇጻጸም ዯንብ በክሌለ ስራ
ዯንቢ በቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ዜወፀለ ይኸውን፡፡ አስፇጻሚ ኮሚቴ ሉወጣ ይችሊሌ፡፡
ተፇፃምነት ዗ይህሌዎም ሔግታት ተፇፃሚነት የማይኖራቸው ህጎች
1. ምስዙ ኣዋጅ ዜጓነፅ ሔጊ ይኹን ሌምዱ 1. ከዙሁ አዋጅ ጋር የሚቃረን ሔግ ወይም
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ ኣብ ዜተመሌከተ ሌምዴ በዙሁ አዋጅ ውስጥ በተመሇከቱ
ጉዲያት ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን፡፡ ጉዲዮች ተፇፃሚነት አይኖረውም፡፡
2. ኣብዙ ኣዋጅ ዜተዯንገጉ ዴንጋገታት በቲ 2. በዙህ አዋጅ የተዯነገጉት ዴንጋጌዎች
ማእኸሊይ መንግስቲ ንመሬት ኣጠቃቅማ የመሬትን አጠቃቀም አስመሌክተው
263
www.chilot.me
ኣመሌኪቱ ዜወፁ ሔጊታት ተገዚእቲ እዮም፡፡ በፋዯራሌ መንግስት ሇወጡት ሔጎች ተገዢ
ነው፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ከሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
264
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 24 መቐሇ መጋቢት
6ኛ ዒመት ቁጥር24 1989ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ12፡00 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ኣዋጅ ቑፅሪ 24/1989 አዋጅ ቁጥር 24/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቑፅሪ 24/1989 አዋጅ ቁጥር 24/1989
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ኢንቨስትመንት ኣዋጅ የኢንቨስትመንት አዋጅ
ናይ ክሌሌና ቁጠባዊ ዕብየት ንምስሊጥን ናይ የክሌሊችን የኢኮኖሚ እዴገት ሇማፊጠንና
ህዜብና ናብራ ንክመሒየሽን ኢንቨስትመንት የህዜባችን የኑሮ ዯረጃ ሇማሻሻሌ
ምብርትታዕን ምስፌሔፊሔን ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ ኢንቨስትመንት ማበረታታትና ማስፊፊት
አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ናይ ክሌሌና ቁጠባዊን ማሔበራዊን ዕብየት የክሌሊችን የኢኮኖሚና ማሔበራዊ እዴገት
ንምስሊጥ፣ ናይ ምህርቲን አገሌግልትን ቀረብ ሇማፊጠን፣ የምርትና የአገሌግልት አቅርቦት
ንክውስኽ፣ ከምኡ‟ውን ናይ ክሌሌና መንግስትን እንዱጨምር እንዱሁም የክሌሊችን መንግስትና
ውሌቀ ሰብ ሃፌቲን ናይ ሒባር ጥቅሚ ንክዒቢ የግሌ ባሇሃብቶች የጋራ ጥቅም እንዱጎሇብት
ኢንቨስትመንት ምብርትታዕ ስሇ዗ዴሉ፣ ኢንቨስትመንት ማበረታታት ስሇሚያስፇሌግ፣
እዝም ዜተጠቐሱ ዕሊማታት ንክሳኽዐ እቲ ዗ል ከሊይ የተጠቀሱትን ዒሊማዎች እንዱሳኩ
ናይ ኢንቨስትመንት አዋጅ ምምሔያሽ ኣዴሊይ የነበረውን የኢንቨስትመንት አዋጅ ማሻሻሌ
ብምዃኑ፣ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ብናይ ክሌሌ ትግራይ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ የትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ
49/3/1 መሰረት ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል። 49/3/1 መሰረት የሚከተሇውን ታውጇሌ፡፡
1 ሒፂር ርእሲ፣ 1 አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ “ኢንቨስትመንት ንምብርትታዕን ይህ አዋጅ “ኢንቨስትመንትን ሇማረታታትና
ንምስፌሔፊሔን ዜወፀ ቁፅሪ አዋጅ 24/1989” ሇማስፇፊት የወጣ አዋጅ ቁጥር 24/1989”
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ እዩ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም፣ 2 ትርጓሜ
ናይቲ ቃሌ አጠቃቅማ ካሌእ ትርጉም የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም
እንተ዗ይተዋሂቡዎ፣ ኣብ ውሽጢ እዙ ኣዋጅ፣ እስካሌተሰጠው ዴረስ፦
1. “ኢንቨስትመንት” ማሇት ሒደሽ 1. “ኢንቨስትመንት” ማሇት አዱስ ዴርጅት
ትካሌ/ዴርጀት/ ንምጥያሽ ወይ ነባር ትካሌ ሇማቋቋም ወይም ነባር ዴርጅትን ሇማስፊፊት
ንምግፊሔ/ንምስፌሔፊሔ/ ፣ ወይ ወይም ሇማሻሻሌ በባሇ ሀብት የሚዯረግ
265
www.chilot.me
ንምምሔያሽ ብበዒሌ ሃፌቲ ዜግበር ወፃኢ ካፑታሌ ወጪ ነው፡፡

ካፑታሌ እዩ፡፡
2. “ትካሌ” /ዴርጅት/ ማሇት ትርፉ ንምርካብ 2. ”ዴርጅት” ማሇት ሇትርፌ ሲባሌ የተቋቋመ
ተባሂለ ዜተጣየሸ ትካሌ እዩ፡፡ ዴርጅት ነው፡፡
3. “ካፑታሌ” ማሇት ናይ ውሽጢ ወይ ወፃኢ 3. “ካፑታሌ” ማሇት የሃገር ውስጥ ወይም የውጪ
ሃገር ገን዗ብ፣ ዜመሒሊሇፌ ሰነዴ፣ መፌረይ ሃገር ገን዗ብ፣ የሚተሊሇፌ ሰነዴ፣ የማምረቻ
ወይ ግሌጋልት መውሃቢ መሳርሑ፣ ህንፃ፣ ወይም የአገሌግልት መስጫ መሳርያ፣ ህንፃ፣
መበገሲ ዜኸውን ስራሔ መካየዱ፣ ናይ መነሻ ማስኬጃ፣ የንብረት መብት የፒተንት
ንብረት መሰሌ ናይ ፒተንት መሰሌን ወይ መበት ወይም ላሊ የንግዴ ሀብት ነው፡፡
ካሉእ ናይ ንግዴ ሃፌቲ እዩ፡፡
4. “ባዒሌ ሃፌቲ” ማሇት ኣብ ኢትዮጵያ 4. “ባሇሀብት” ማሇት በኢትዮጵያ ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ዜገብር ናይ ውሽጢ ሃገር የሚያካሄዴ የውስጥ ሃገር ባሇሃብት ነው፡፡
በዒሌ ርእሰ ማሌ እዩ፡፡
5. “ናይ ሃገር ውሽጢ ባዒሌ ርእሰማሌ” ማሇት 5. “የሀገር ውስጥ ባሇሃብት” ማሇት
ናይ ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ኣብ ስራሔ የኢንቨስትመንት ካፑታሌ በስራ ሊይ
዗ዋፌር ኢትዮጵያዊ ዛጋ ዜኾነ ወይ ዴማ የሚያሰማራ ኢትዮጵያዊ ዛጋ እንዱሁም
ነባርነቱ ኣብ ኢትዮጵያ ከምኡ‟ውን ናይ መንግስትና መንግስታዊ የሌማት ዴርጅት
ወፃኢ ዛጋ ዜኾነ ንመንግስትን መንግስታዊ ያጠቃሌሊሌ፡፡
ትካሌ ሌምዒት‟ውን ይሒውስ እዩ፡፡
6. “ወዱ ወፃኢ ባዒሌ ርእሰማሌ” ማሇት ናይ 6. “የውጭ አገር ባሇሃብት” ማሇት በኢትዮጵያ
ኢትዮጵያ ናይ ወፃኢ ካፑታሌ እትዩ የውጪ ካፑታሌ አሰማርቶ ኢንቨስት
ኢንቨስት ዜገብር ናይ ወፃኢ ዛጋ ወይ የሚያዯርግ የውጪ ዛጋ ወይም በውጪ ዛጎች
ብናይ ወፃኢ ዛጋታት ዋንነት ዜተትሒ዗ ባሇንብረትነት የተያ዗ ዴርጅት ሲሆን እንዯ
ትካሌ እንትኸውን ከም ወዱ ወፃኢ ባዒሌ የውጪ አገር ዛጋ መቆጠር የፇሇገ
ርእሰማሌ ክቁፀር ዜዯሌይ ነባርነቱ በመዯበኛነት ውጪ አገር የሚኖር ኢትዮጵያዊ
ብመዯበኛ ኣብ ወፃኢ ሃገር ዜኾነ ያጠቃሌሊሌ፡፡
ኢትዮጵያዊ ይሒውስ እዩ፡፡
7. “ናይ ወፃኢ ካፑታሌ” ማሇት ፌሌፌለ ካብ 7. “የውጪ ካፑታሌ” ማሇት ከውጭ ሀገር የመነጨ
ወፃኢ ሃገር ዜኾነ ካፑታሌ እንትኸውን ካፑታሌ ሲሆን በውጪ ሀገር ባሇሀብት ወዯ
ብወዱ ወፃኢ ባዒሌርእሰማሌ ናብ ካፑታሌ ካፑታሌ የተቀየረ ትርፌና የትርፌ ዴርሻ
ዜተሇወጠ ትርፌን ናይ ትርፉ ብፅሑትን ያጠቃሌሊሌ፡፡
ይሒውስ እዩ፡፡
8. “ምግፊሔ/ምምሔያሽ/” ማሇት ሙለእ 8. “ማስፊፊት/ማሻሻሌ/” ማሇት የነበረ ዴርጅትን
ዒቕሚ ምህርቲ ወይ ግሌጋልት ነባር ትካሌ የሙለ አቅም ምርት ወይም የአገሌግልት
ካብ 25% ንሊዕሉ ናይ‟ቲ ትካሌ እሴት ከ25% በሊይ በእሴት ማሳዯግ ሲሆን፣ በዒይነት
ምዕባይ እንትኸውን ብዒይነት ወይ ወይም በመጠን ወይም በሁሇቱም መጨመርን
ብስፌሒት ወይ ብኽሌቲኡ ምውሳኽ የሚያጠቃሌሌ ሆኖ ይህ አዋጅ ሇመፇፀም
዗ጠቃሇሇ ኾይኑ ነዙ ኣዋጅ ንምፌፃም በወጣ ዯንብ በሚወሰነው መጠን የሚዯረግ
ብዜወፀ ዯንቢ ብዜውስኖ ዜግበር ተወሳኺ ተጨማሪ ኢንቨስትመንት ነው፡፡
መጠን ኢንቨስትመንት እዩ፡፡
9. “ኣግባብ ዗ሇዎ ኢንቨስትመንት ቤት 9. “አግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት ጽሔፇት
ፅሔፇት” ማሇት ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ቤት” ማሇት የኢንቨስትመንት ፇቃዴ
ንክህብ ብቤት ምክሪ ክሌሌ ትግራይ ሇመስጠት በትግራይ ምክር ቤት የተቋቋመ
266
www.chilot.me
ዜተጣየሸ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት ነው፡፡

እዩ፡፡
10.“ናይ መንግስቲ ሌምዒት ትካሌ” ማሇት 10.“የመንግስት የሌማት ዴርጅት” ማሇት
ብፋዯራሌ ወይ ብክሌሌ ምምሔዲር ሙለእ በፋዯራሌ ወይም በክሌሌ መስተዲዯር ሙለ
በዒሌ ዋንነት፣ ፌርያት ምክፌፊሌ፣ ባሇንብረትነት ምርት ማከፊፇሌ፣ አገሌግልት
ግሌጋልት ምሃብ ወይ ካሌኦት ናይ ኢኮኖሚ መስጠት፣ ወይም ላልች የኢኮኖሚ
ተግባራትን ምስዘይ ዜተተሒሒዘ ስራሔትን ተግባሮችና ከዙሁ ጋር የተያያዘት ስራዎችና
ብንግዴ መሌክዕ ንምክያዴ ዜተጣየሸ ትካሌ ንግዴ ሇማካሄዴ የተቋቋመ ዴርጅት ነው፡፡
11.“መንግስቲ” ማሇት ፋዯራሌ መንግስቲ ወይ 11.“መንግስት” ማሇት የፋዯራሌ ወይም የክሌሌ
ክሌሌ መንግስቲ ማሇት እዩ፡፡ መንግስት ነው፡፡
3 ወሰን ተፇፃምነት፣ 3 የተፇጻሚነት ወሰን
ዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ካብ ማዕዴንን ነዲዴን የዙህ አዋጅ ዴንጋጌዎች በማእዴንና ነዲጅ
ምርመራን ፌርያት ስራሔትን ኣብ ዜግበር ምርመራና የማምረት ስራዎች በሚዯረግ
ኢንቨስትመንት ተፇፃሚ ኣይኸውንን፡፡ ኢንቨስትመንት ተፇፃሚ አይሆኑም፡፡
ብዚዕባ ዕሊማታት ኢንቨስትመንትን መበራትዑ ስሇ የኢንቨስትመንት ዒሊማዎችና ማበረታቻ
መዲያትን፣ መስኮች
4 ዕሊማታት ኢንቨስትመንት ምምሔዲር ክሌሌ 4 የትግራይ ክሌሌ መስተዲዯር የኢንቨስትመንት

ትግራይ፣ ዒሊማዎች
ብመሰረት ዕሊማታት ፕሉሲ ኢንቨስትመንት በኢትዮጵያ ፋዯራሊዊት ዱሞክራሲያዊት
ፋዯራሊዊት ዱሞክራሲያዊት ሪፏብሉክ ሪፏብሉክ የኢንቨስትመንት ፕሉሲ ዒሊማዎች
ኢትዮጵያ ቀፃሌነት ዗ሇዎ ኢኮኖሚያዊን መሰረት ቀጣይነት ያሇው የኢኮኖሚያዊና
ማሔበራዊን ምዕባሇ ንክህለ ምግባርን ማሔበራዊ እዴገት ሇማምጣትና የኢትዮጵያ
ንህዜብታት ኢትዮጵያ መነባብሮ ምምሔያሽ ህዜቦችን የኑሮ ዯረጃ ማሻሻሌ ሆኖ በትግራይ
዗ኽእሌ ኮይኑ ኣብ ክሌሌ ትግራይ ዜዋፇር ክሌሌ የኢንቨስትመንት ፕሉሲ ዕሊማዎች
ኩነታት‟ውን ከምዜስዕብ ይኸውን፡፡ የሚከተለት ናቸው፡፡
ሀ. ናይ ክሌሌና ቁጠባዊ /ኢኮኖሚያዊ/ ሌምዒት ሀ. የክሌሊችን ኢኮኖሚ ሌማት ማፊጠን፣
ምስሊጥ፣
ሇ. ሃብቲ ተፇጥሮ ክሌሌና ምሌማዕን ኣብ ጥቅሚ ሇ. የክሌሊችን የተፇጥሮ ሀብት ማሌማትና
ምውዒሌን፣ በጥቅም ሊይ ማዋሌ፡፡
ሏ. ቀረብ ፌርያት ግሌጋልትን መፌረያይነትን ሏ. የምርት አቅርቦት፣ አገሌግልትና የማምረት
ክብ ምባሌ፣ ናይ ውሽጢ ዕዲጋ ክምዕብሌ አቅም ማሳዯግ፣ የውስጥ ገበያ ማሳዯግ፣
ምግባር፣
መ. ክሌሌና ንወፃኢ ዕዲጋ ተቅርቦም ፌርያትን መ. ክሌሊችን ሇውጪ ገበያ የምታቀርባቸው
ግሌጋልትን ብመጠን፣ ብዒይነትን ምርቶችና አገሌግልቶች በመጠን፣
ብፅርየትን ንክዒቢ ብምትብባዕ ዜርከብ በዒይነትና በጥራት ሇማሳዯግ በማበረታት
ወፃኢ ሸርፉ ክብ ምባሌ፣ ከምኡ‟ውን ካብ የሚገኝ የውጭ ምንዚሬ ማሳዯግ፣ እንዱሁም
ወፃኢ ዜኣትው ፌርያት ኣብ ዒዱ ውሽጢ ከውጪ የሚገባ ምርት በሀገር ውስጥ
ብምፌራይ ናይ ወፃኢ ሸርፉ ምዴሒን፡፡ በማምረት የውጪ ምንዚሪ ማዲን፣
ረ. ናይ‟ቲ ክሌሌ ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ንክዒቢ ረ. የክሌለ የኢኮኖሚ ሌማት ሇማሳዯግ
ኣብ ዜግበር ፃዕሪ ናይ ግሉ ሴክተር ግዯ በሚዯረግ ጥረት የግለ ሴክተር ዴርሻ
267
www.chilot.me
ክዒቢ ምግባር፣ ማሳዯግ፣

ሰ. ንሔ/ሰብ ክሌሌና ኮነ ካሌኦት ሰ. ሇክሌለ ሔብረተሰብ እንዱሁም ሇላልች
ኢትዮጵያውያን ሰፉሔ ናይ ስራሔ ዕዴሌ ኢትዮጵያውያን ሰፉ የስራ ዕዴሌ መፌጠር፣
ምፌጣር፣ ንሌምዒትና ምንቅስቃስ ዜስማማዕ በክሌለ የሚዯረገውን ሰፉ የስራ ዕዴሌ
ናይ ቴክኒክ ሜሊ፣ ፌሌጠትን ኣመራርሒ መፌጠር፣ በክሌለ የሚዯረገውን ሌማት
ስራሔን ስግግር ቴክኖልጂን ምስፌሔፊሔ፣ የሚስማማ የቴክኒክ ዗ይቤ፣ እውቀት፣ የስራ
አመራርና የቴክኖልጂ ሽግግር ማስፊፊት፣
5 ብመንግስቲ ጥራሔ ንክካየደ ዜተኸሇለ ዒውዯ 5 ሇመንግስት ብቻ የተፇቀደ የኢንቨስትመንት
ስራሔቲ፣ ስራዎች
ብመንግስቲ ጥራሔ ንክካየደ ዜተኸሇለ ዒውዯ በአዋጅ ቁጥር 37/88 ዒንቀፅ 5 መሰረት
ስራሔቲ ብቁፅሪ ኣዋጅ 37/88 ዒንቀፅ 5 የተ዗ረ዗ሩት የስራ ዒይነቶች ናቸው፡፡
መሰረት ዜተ዗ር዗ሩ ዒይነታት ስራሔቲ እዮም፡፡
6 ንሰብ ርእሰማሌ ውሽጢ ሃገር ዜተኸሇለ ዒውዯ 6 ሇአገር ውስጥ ባሇሃብት የተፇቀደ
ስራሔቲ፣ የኢንቨስትመንት ስራዎች
ንሰብ ርእሰማሌ ውሽጢ ሃገር ዜተኸሇለ በአዋጅ ቁጥር 37/88 ዒነቀፅ 6 መሰረት
ዒውዯ ስራሔቲ ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 37/88 ዒንቀፅ የተ዗ረ዗ሩት የስራ ዒይነቶች ናቸው፡፡
6 መሰረት ዜተ዗ር዗ሩ ዒይነታት ስራሔቲ እዮም
7 ወዱ ወፃኢ ባዒሌ ርእሰማሌ ብዜምሌከት፣ 7 ስሇ የውጭ ባሇሃብት በተመሇከተ
ብወዱ ወፃኢ ባዒሌ ርእሰ ማሌ ዜግበር በውጪ ባሇሀብት የሚዯረግ ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ተፇፃሚነት ዜህሌዮ ሔጊ ተፇጻሚነት የሚኖረው በኢትዮጵያ
ኢንቨስትመንት ናይ ኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ፋዯራሊዊት ዱሞክራሲያዊት ሪፏብሉክ
ሪፏብሉክ ኢንቨስትመንት ኣወጅ ቁፅሪ 37/88 አዋጅ ቁጥር 37/88 ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
8 መበራትዑታት ኢንቨስትመንት 8 የኢንቨስትመንት ማበረታቻ
ሀ. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 ዜተጠቐሱ ዕሊማታት ሀ. በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 4 የተጠቀሱት
ኢንቨስትመንት መሰረት ብምግባር ቤት የኢንቨስትመንት ዒሊማዎች መሰረት
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብዜውፅኦ ዯንቢ በማዴረግ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ተፇሌዮም ንዜወሰኑ ኢንቨስትመንት ባወጣው ዯንብ ተሇይተው የተወሰኑትን
ስራሔቲ መበራትዑ ንምርካብ ብቅዒት የኢንቨስትመንት ስራዎች ማበረታቻ
ይኾኑ፣ ሇማግኘት የበቁ ይሆናለ፡፡
ሇ. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/ሀ/ መሰረት ዜወፀ ሇ. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ “ሀ” መሰረት
ዯንቢ ንዜወሃቡ መበራትዑታት ዒይነትን የወጣ ዯንብ የማበረታቻ ዒይነትና መጠን
መጠንን ይውስን፡፡ ይወስናሌ፡፡
ናይ ኢንቨስትመንት ዴርጅታዊ ቅርፅታት የኢንቨስትመንት ሇማካሄዴ የሚኖሩ ዯርጅታዊ
9 ስራሔ ኢንቨስትመንት ንምክያዴ ዜህሌው መዋቅሮች
ዴርጅታዊ ቅርፅታት፦ 9 ኢንቨስትመንት ሇማካሄዴ የሚኖሩ ዴርጅታዊ
መዋቅሮች፣
1. ስራሔ ኢንቨስትመንት ንምክያዴ ካብዝም 1. ኢንቨስትመንት ሇማካሄዴ በሚከተለት
ዜስዕቡ ዴርጅታዊ ቅርፅታት ብሒዱኡ ዴርጅታዊ መዋቅሮች ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ሀ. ብውሌቀ ሰብ ዜካየዴ ትካሌ፣ ሀ. በግሇሰብ የሚቆም ዴርጅት
ሇ. ብናይ ኢትዮጵያ ወይ ብናይ ወፃኢ ሃገር ሇ. በኢትዮጵያ ወይም በውጪ አገር ሔግ
268
www.chilot.me
ሔጊ መሰረት ዜተጣየሸ ናይ ንግዱ መሰረት የተቋቋመ የንግዴ ማሔበር

ማሔበር፣
ሏ. ኣግባብ ብ዗ሇዎ ሔጊ መሰረት ዜተጣየሸ ሏ. አግባብ ባሇው ሔግ መሰረት የተቋቋመ
መንግስታዊ ናይ ሌምዒት ትካሌ፣ መንግስታዊ የሌማት ዴርጅት
መ. ኣግባብ ዗ሇዎ ሔጊ መሰረት ዜተጣየሸ መ. አግባብ ባሇው ሔግ መሰረት የተቋቋመ
ሔብረት ስራሔ ማሔበር የሔብረት ስራ ማሔበር
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ ዜተጠቐሰ 2. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ የተጠቀሰ
ዜኾነ ናይ ንግዱ ማሔበር ብመሰረት ናይ የመንግስት ማሔበር፣ በንግዴ ሔግ መሰረት
ንግዴ ሔጊ ክምዜገብ ኣሇዎ፡፡ መመዜገብ አሇበት፡፡
ብዚዕባ ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ስሇ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ፣
10 ብዚዕባ ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ኣዴሊይነት፦ 10 ስሇ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ አስፇሊጊነት፣
1. እዝም ዜስዕቡ ሰብ ርእሰ ማሌ ፌቃዴ 1. የሚከተለት ባሇሀብቶች የኢንቨስትመንትን
ኢንቨስትመንት የዴሌዮም እዩ፡፡ ናይ ፇቃዴ ያስፇሌጋቻሌ፣ የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት መበራትዑ ኣብ ዜተውሃቦም መበረታቻ በሚፇቀዴሊቸው
ዒውዯ ስራሔቲ ኢንቨስትመንት፣ ንዜግበሩ የኢንቨስትመንትን ስራዎች የሚሰማሩ
ዯቂ ሃገር ሰብ ርእሰማሌ፣ የአገር ውስጥ ባሇሀብቶች፣
2. ናይ ኢንቨስትመንት መበራትዑ ኣብ 2. የኢንቨስትመንት ማበረታቻ
዗ይወሃቦም ዒውዯ ስራሔቲ ወይ ናይ በማይፇቀዴሊቸው የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት መበራትዑ ኣብ ዜውሃቦም ስራዎች ወይም የኢንቨስትመንት ማበረታቻ
ዒውዯ ስራሔቲ ናይቶም ጥቕማጥቕሚ በሚፇቀዴሊቸው የስራ መስኮች
ተረባሑ ኢንቨስት ብምግባር ንዜዯሌዩ ናይ የማበረታቻው ጥቅማ ጥቅሞች ተጠቃሚዎች
ዒዱ ውሽጢ ባዒሌ ርእሰ ማሌ ኣግባብ ኢንቨስት ሇማዴረግ ሇሚፇሌጉ የአገር
ብ዗ሇዎም ናይታ ሃገር ሔጊታት ብምኽባር ውስጥ ባሇሀብቶች አግባብ ባሊቸው የአገሪቱ
ኢንቨስት ንክግበር መሰለ ዜተሒሇወ እዩ፡፡ ህጎች በማክበር ኢንቨስት ሇማዴረግ
መብታቸው የተጠበቀ ነው፡፡
11 ንፌቃዴ ኢንቨስትመንት ዜቐርብ መመሌከቲ 11 የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ሇመውሰዴ
ፅሐፌ፣ የሚቀርብ የማመሌከቻ ጽሐፌ
ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ንምርካብ ዜቀርብ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ሇመውሰዴ
መመሌከቲ ፅሐፌ ነዙ ተግባር ኣብ ዜተዲሇወ የሚቀረብ የማመሌከቻ ጽሐፌ ሇዙሁ ተግባር
ቅጥዑ ተመሉኡ ምስዝም ነዙ ተግባር ኣብ በተ዗ጋጀ ቅፅ ተሞሌቶ ከሚከተለት መረጃዎች
ዜተዲሇወ ቅጥዑ ተመሉኡ ምስዝም ዜስዕቡ ተያይዝ አግባብ ሊሇው የኢንቨስትመንት
መረዲእታታት ብምትሔሒዜ ኣግባብ ን዗ሇዎ ጽሔፇት ቤት መቅረብ አሇበት፡፡
ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንትን ክቀርብ ኣሇዎ፡፡
ሀ. ናይ‟ቲ ኢንቨስትመንት ፔሮጀክት ዜተዲሇወ ሀ. ሇኢንቨስትመንቱ ፔሮጀክት የተ዗ጋጀ
መግሇፂ፣ መግሇጫ ጽሐፌ
ሇ. ካብ ቀረፅን ታክስን ነፃ ንክኣትው ዜዴሇዩ ሇ. ከቀረጥና ታክሲ ነፃ እንዱገቡ የሚፇሇጉትን
ዜርዜር መሳርሑታት ኣቅሐት ብዒይነትን የመሳሪያ እቃ የሚያሳይ ዜርዜር ጽሐፌ፣
በዜሑን፣
ሏ. ናይ ንግዱ ማሔበር እንተኾይኑ ናይ‟ቲ ሏ. የንግዴ ማሔበር ከሆነ የማሔበሩ የማቋቋሚያ
ማሔበር መመስረቲ ፅሐፌን መተሒዲዯሪ ጽሐፇና የመተዲዯርያ ዯንብ፣
ዯንቢን፣
መ. ምስፊሔ/ምግፊሔ/ ወይም ምምሔያሽ መ. ማስፊፊት ወይም ማሻሻሌ ፔሮጀክት ከሆነ
269
www.chilot.me
እንተኾይኑ ሒፂር መግሇፂ ፅሐፌን ኣፇፃፅማ አጭር የመግሇጫ ፅሐፌና የአፇፃፀም

ፔሮግራምን ፔሮግራም፣
ረ. ተቆፀርቲ ናይ ወፃኢ ዛጋታት እንተሉዮም ረ. የውጪ ዛጋ ተቀጣሪዎች ካለ እነሱን
ንዜተክኡዎም ኢትዮጵያውያን ብዚዕባ የሚተካ ኢትዮጵያውያን ስሌጠና
ዜወሃብ ናይ ስሌጠና መተካእታ ጊዛ ገዯብ የሚሰጣቸውን የጊዛ ገዯብ መግሇፅ፣
ምግሊፅ፣
ሰ. “መመሌከቲ ፅሐፌ” ብወኪሌ እንተቀሪቡ ሰ. የማመሌከቻ ጽሐፌ በወኪሌ ከቀረበ
ናይ ውክሌና ስሌጣን መረጋገፂ ሰነዴ፣ የውክሌና ስሌጣን መረጋገጫ ጽሐፌ
ሸ. ከምቲ ፔሮጀክት ፀባይ/ባህሪ/ ኣግባብ ሸ. የፔሮጀክት ፀባይ/ባህርይ/ የሚወሰነው
዗ሇዎም ካሌኦት መረዲእታታት፡፡ አግባብ ያሊቸው ላልች መረጃዎች፣
12 ብዚዕባ ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ኣዋህባ፣ 12 ስሇ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ አሰጣጥ፣
1. ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት 1. አግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት ጽሔፇት
ኢንቨስትመንትን ናይ ኢንቨስትመንት ቤት የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ማመሌከቻ
ፌቃዴ መመሌከቲ ፅሐፌ በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ ጽሐፌ በዙ አዋጅ ዒንቀፅ 10 መሰረት
10 መሰረት ተመሉኡ ኣብ ዜቐረበለ እዋን ተማሌቶ በቀረበበት ጊዛ በአመሌካቹ
በቲ ኣመሌካታይ ንክካየዴ ዜተተሇመ ስራሔ የኢንቨስትመንትን ስራ በስራ ሊይ ያለትን
ኢንቨስትመንት ኣብ ስራሔ ዗ሇዉ ሔጊታት የኣገሪቷ ሔጎች የማይቃረን መሆኑንና
እታ ሃገር ብ዗ይጣሒሰለ መንገዱ ምዃኑን በተሇይም የኣከባቢ ጥበቃ የሚመሇከቱ
ብፌሊይ ዴማ ናይ ከባብያዊ ሒሇዋ ሔጎችና ዴንጋጌዎች የሚያከብር መሆኑን
ብዜምሌከት ንዜወፀ ሔግታትን ተዯንገጉ በኣስር ቀናት ውስጥ ተረጋግጦ ሇኣመሌካቹ
ኩነታትን ዗ማሌኡ ምዃኑ ኣብ 10 መዒሌቲ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ይሰጣሌ ፡፡
ውሽጢ ተረጋጊፁ ንኣመሌካታይ ፌቃዴ
ኢንቨስትመንት ይውሃብ፡፡
2. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት እዝም ዜስዕቡ ክሔዜ 2. የኢንቨስትመንትፇቃዴ የሚከተለትን
ኣሇዎ፣ ያካተተ መሆን ኣሇበት፣
ሀ. ናይ‟ቲ ወናኒ ሽምን ዛግነትን፣ ሀ.የባሇቤቱ ስምና ዛግነትን፣
ሇ. ዒውዯ ስራሔቲ እቲ ኢንቨስትመንትን፣ ሇ. የኢንቨስትመንት የስራ መስክ፣
ሏ. ኢንቨስትመንት ዜካየዯለ ሏ.ኢንቨስትመንቱየሚካሄዯበትክሌሌ/መስተዲዯር/
ክሌሌ/ምምሔዲር/ ቦታ፣ ቦታ
መ. ናይ‟ቲ ኢንቨስትመንትን ካፑታሌ መጠን፣ መ. የኢንቨስትመንትን ካፑታሌ መጠን፣
ረ. ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ረ. ኣግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት
ኢንቨስትመንትን የዴሌዩ እዮም ኢለ ኣስፇሊጊ ናቸው ብል ያመነባቸው ላልች ነጥቦች ፣
ዜኣመነልም ካሌኦት ዜርዜር፣
3. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ዜተውሃቦም ሰብ 3. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ የተሰጣቸው
ውሌቀ ሃብቲ ናይ‟ቲ ፔሮጀክት ህንፀት ባሇሃብቶች የፔሮጀክት ስራ ኣጠናቅቀው
አጠናቒቖም ምፌራይ ወይ ግሌጋልት ምሃብ ማምረት ወይም ግሌጋልት መስጠት
ክሳብ ዜጅምሩ እዋን ናይ ንግዱ ወይ ስራሔ እስኪጀምሩ ዴረስ የንግዴ ወይም የስራ
ፌቃዴ ንከውፅኡ ኣይሔተቱን፣ ፇቃዴ እንዱወስደ ኣይጠየቁም፣
4. ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 4. ኣግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት ፅሔፇት
ከይፇቀዯ ፌቃዴ ኢንቨስትመንትን ካሉእ ቤት ሳይፇቅዴ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ
ውሌቀ ሰብ ምሔሊፌ ኣይከኣሌን፡፡ ኣሳሌፍ ሇላሊ ግሇሰው መስጠት
ኣይቻሌም፡፡
5. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ንካሉእ ውሌቀ ሰብ 5. የኢንቨስትመት ፇቃዴ ሇላሊ ግሇሰብ
270
www.chilot.me
ኣብ ዜማሒሊሇፇለ እዋን ወይ ዴማ ካሌኦት በሚተሊሇፌበት ጊዛ ወይም ላሊ የይ዗ት

ናይ ትሔዜቶ ሇውጢ ኣብ ዗ጋጥመለ እዋን ሇውጥ በሚያጋጥምበት ጊዛ ኣግባብ ባሇው
ኣግባብ ኣብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት የኢንቨስትመንትን ፅሔፇት ቤት ቀርቦ
ኢንቨስትመንት ቀሪቡ ከመሒይሽ ኣሇዎ፡፡ መሻሻሌ ኣሇበት ፡፡
13 ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ብዚዕባ ምሔዲስ፣ 13 የኢንቨስትመንት ፇቃዯ ስሇማሳዯስ ፣
1. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ምፌራይ ወይ 1. ፌቃዴ የኢንቨስትመንትን ፔሮጀክት
ግሌጋልት ምሃብ ክሳብ ዜጀመረለ እዋን ማምረት ወይም ግሌጋልት መስጠት
በብዒመቱ ክሔዯስ ኣሇዎ፡፡ ኮይኑ ግና እቲ እስከጀመረበት ዴረስ የኢንቨስትመንት
በዒሌ ርእሰማሌ ኣፇፃፅማ ከይዱ እቲ ፇቃዴ በየዒመቱ መታዯስ ኣሇበት፡፡ሆኖም
ኢንቨስትመንት በቢሽደሽተ/6/ ወርሑ ባሇሃብቱ የኢንቨስትመንቱ የኣፇፃፀም ሂዯት
ኣግባብ ን዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኣገባብ ባሇው የኢንቨስትመንትን ፅሔፇት
ኢንቨስትመንት ሪፕርት/ፀብፃብ/ ከቅርብ ቤት በየ 6 ወሩ ሪፕርት ማቅረብ ኣሇበት ፡፡
ኣሇዎ፡፡
2. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ንምሔዲስ ዜቐርብ 2. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ሇማሳዯስ
መመሌከቲ ናይ ሒዯ ዒመት ግሌጋልት እቲ ማመሌከቻ መቅረብ ያሇበት የፇቃደ
ፌቃዴ ከይተወዯአ ቅዴሚ ሒዯ ወርሑ የኣንዴ ዒመት ኣገሌግልት ከመጠናቀቁ
ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ኣንዴ ወር ቀዯም ብል መሆን ኣሇበት ፡፡
3. ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 3. ኣግባብ ያሇው የኢንቨስትንመንት ጽሔፇት
ብብዒሌ ርእሰማሌ ዜቀርብ ናይ‟ቲ ፔሮጀክት ቤት በባሇሀብት የሚቀርብሇትን የፔሮጀክት
ህንፀት ክጅምር ወይ ክጭርስ ዗ይኽእል ያሇመጀመር ወይም ያሇማሇቅ ምክንያት
ብቁዕ ምኽንያት ምዃኑ ክኣምነለ እንተል ብቁ ሆኖ ሲያገኘው ፇቃዴ ያሳዴሳሌ፡፡
ፌቃዴ ይሔዴሰለ፡፡
14 ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ብዚዕባ ምእጋዴ ወይ 14 ስሇ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ማገዴ ወይም
ምስራዜ፣ መሰረዜ፣
1. ባዒሌ ርእሰማሌ ነዙ ኣዋጅ እዙ ንምፌፃም 1. ባሇሀብት ይህ አዋጅ ሇመፇፀም የወጡትን
ዜወፁ ዯምብታት ወይ መምርሑታት ዯንቦች ወይም መመሪያዎች የጣሰ እንዯሆነ
ዜጠሒሰ እንተኾይኑ ኣዴሊይ ናይ አስፇሊጊ የማስተካከሌ ርምጃ እስኪወሰዴ
ምስትኽኻሌ ስጉምቲ ክሳብ ዜውሰዴ ኣግባብ አግባብ ያሇው የኢንቨስትመንትን ጽሔፇት
዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ፌቓዴ ቤት የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ማገዴ
እቲ ኢንቨስትመንት ክእገዴ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ሀ. ባዒሌ ርእሰማሌ ፌቓዴ ኢንቨስትመንት ሀ. ባሇሀብት የኢንቨስትመንትን ፇቃዴ
ብምትሊሌ፣ ናይ ሒሶት መረዲእታ ወይ በማታሇሌ፣ የሀሰት መረጃ ወይም
መግሇፂ ብምቅራብ ዜረኸቦ እንተኾይኑ፣ መግሇጫ በማቅረብ የወሰዯ እንዯሆነ፣
ሇ. በዒሌ ርእሰማሌ ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ሇ. ባሇሀብት አግባብ ያሇው
ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ከይፇቐዯ የኢንቨስትመንትን ጽሔፇት ቤት
ፌቓዴ ኢንቨስትመንት ንካሉእ ሰብ ሳያስፇቅዴ የኢንቨስትመንት ፇቃዴ
እንተመሒሇሇፇ፣ ሇላሊ ግሇሰብ ቢያስተሊሌፌ፣
ሏ. በዒሌ ርእሰማሌ ብ዗ይ ብቑዕ ምኽንያት ሏ. ባሇሀብት ያሇ ብቁ ምክንያት በዙህ
በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13 ብዜተዯንገገ አዋጅ ዒንቀፅ 13 መሰረት
መሰረት ፌቃዴ ኢንቨስትመንት የኢንቨስትመንትን ፇቃዴ ሳያሳዴስ
ከየሏዯሰ እንተተሪፈ ወይ፣ ሲቀር፣ ወይም፣
መ. ዜተውሃብዎ መበራትዑታት ካብ መ. የተሰጠው ማበረታቻ ከተፇቀዯሇት ስራ
ዜተፇቐዯልም ስራሔ ወፃኢ ካብ ሔጊ ወጪ ወይም ሔግን በመጣስ ሇላሊ ሰው
271
www.chilot.me
ወፃኢ ንካሉእ ሰብ ተመሒሊሉፈ ሲያስተሊሌፌ፣

እንተተረኺቦም፣
2. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ቅዴሚ ምእጋዴ 2. የኢንቨስትመንትን ፇቃዴ ከመታገደ
ወይ ምስራዜ በቲ ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ወይም ከመሰረዘ በፉት አግባብ ያሇው
ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ናይ‟ቲ ዜውሰዴ ጽሔፇት ቤት የሚወስዯውን ርምጃ ማሇት
ስጉምቲ ማሇት ምእጋዴ ወይ ምስራዜ የኢንቨስትመንትን ፇቃዴ የማገዴ ወይም
ፌቓዴ ኢንቨስትመንት ምክንያት ነቲ በዒሌ የመሰረዜ ምክንያት ሇባሇሀብቱ በጽሐፌ
ርእሰማሌ ናይ ባዕለ ርኢቶ‟ውን ንክህብ ናይ ይገሌፃሌ እንዱሁም ባሇሀብቱ የራሱን
ሒዯ ወርሑ ገዯብ ይወሃቦ፡፡ አስተያየት እንዱሰጥ የአንዴ ወር ጊዛ
ይሰጠዋሌ፡፡
3. በዒሌ ርእሰማሌ በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 3 3. ባሇሀብት በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 3
ዜተቐመጠ እዋን ውሽጢ መሌሲ ከይሃበ በተመሇከተው የጊዛ ገዯብ ውስጥ መሌስ
እንተተሪፈ ወይ ዗ዕግብ መሌሲ እንተ዗ይሂቡ ሳይሰጥ ከቀረ ወይም አጥጋቢ መሌስ ካሌሰጠ
ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት አግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት ጽሔፇት
ናይ ምእጋዴ ወይ ከዒ ምስራዜ ስጉምቲ ቤት የማገዴ ወይም የመሰረዜ እርምጃ
ይወስዴ፣ ይወስዲሌ፡፡
4. ፌቓዴ ኢንቨስትመንት ዜተሰረዝ በዒሌ 4. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ የሰረ዗በት
ርእሰማሌ እቲ ፌቓዴ ካብ ዜተሰረ዗ለ ዕሇት ባሇሀብት ፇቃደ ከተሰረ዗በት ጊዛ ጀምሮ
ጀሚሩ ክረኽቦ ዜፀንሏ ጥቕሚ ይቋረፅ፡፡ ሲያገኘው የነበረውን ጥቅም ያጣሌ፡፡
ከምኡ‟ውን ብመበራትዑ መሌክዕ ዜረኸቦም እንዱሁም በመበረታቻ መሌክ የተሰጠው
ጥቕሚታት ክምሇሱ ይግበር፡፡ ጥቅሞች እንዱመሇስ ይዯረጋሌ፡፡
5. ፌቃዴ ካብ ዜህቦ ቤት ፅሔፇት 5. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ፣
ኢንቨስትመንት ወፃኢ ፌቃዴ ከኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት ውጪ
ኢንቨስትመንት ብካሉእ ብዜኾነ ኣካሌ በላሊ አካሌ ሉታገዴና ሉሰረዜ አይቻሌም፡፡
ክእገዴን ክስረዜን ኣይኽእሌን፡፡
15 ጥርዒን ምቅራብ፣ 15 ሰሇ አቤቱታ ማቅረብ
ብፌቓዴ ኢንቨስትመንት ናይ መበራትዑ የኢንቨስትመንት ፌቃዴና የማበረታቻ ጥያቄ
ሔቶን ብዜምሌከት ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት በሚመሇከት አግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ኣብ ዜሃቦ ውሳነ ቅሬታ ዗ሇዎ ጽሔፇት ቤት በሚሰጠው ውሳኔ ቅሬታ ያሇው
በዒሌ ርእሰማሌ እቲ ውሳነ ካብ ዜበፅሕ ኣብ ባሇሀብት ውሳኔው ከዯረሰበት ጊዛ በ30 ቀናት
ውሽጢ 30 መዒሌቲ ጥርዒን ንክሌሌ ውስጥ አቤቱታው ሇክሌለ የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ቦርዴ ከቅርብ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ቦርዴ ማቅረብ ይችሊሌ፡፡
ብዚዕባ ኢንቨስትመንት ውሔስና ስሇ የኢንቨስትመንት ዋስትና
16 ውሔስናን ሒሇዋን ኢንቨስትመንት፣ 16 የኢንቨስትመንት ዋስትናና ጥበቃ
1. ንኢንቨስትመንት ዜወዒሇ ሃፌቲ ንህዜቢ 1. ሇኢንቨስትመንት የዋሇ ሀብት ሇህዜብ
ረብሒ ተባሂለ ብመሰረት ካብ ዜተዯንገገ ጥቅም ተብል ከተዯነገገው ሔግ ውጪ
ሔጊ ወፃኢ ክውሰዴ ወይ ክውረስ ኣይከኣሌን ሉወሰዴ ወይም ውርስ ሉሆን አይችሌም፡፡
2. ንኢንቨስትመንት ዜወዒሇ ሃፌቲ ንረብሒ 2. ሇኢንቨስትመንት የዋሇ ሀብት ሇህዜብ
ህዜቢ ተባሂለ ኣብ ዜውሰዯለ ወይ ከዒ ኣብ ጥቅም ተብል በሚወሰዴበት ወይም ውርስ
ዜውረሰለ እዋን በቲ ወዴዒዊ ናይ ዕዲጋ ዋጋ በሚሆንበት ጊዛ በወቅቱ የዋጋ ገበያ
ዜመጣጠን ካሔሳ ብቕሌጡፌ ክኸፌሌ መሰረት ተመጣጣኝ ካሳ ወዴያውኑ መክፇሌ
272
www.chilot.me
ክፌሉ ሽደሽተ ክፌሌ ስዴስት

ናይ ኢንቨስትመንት ምምሔዲር የኢንቨስትመንት አስተዲዯር
17 ምምሔዲር ኣካሊት ኢንቨስትመንት፣ 17 የኢንቨስትመንት አካሊት አስተዲዯር
ምምሔዲር ኣካሊት ኢንቨስትመንት እዝም የኢንቨስትመንት አካሊት አስተዲዯር
ዜስዕቡ ኣካሊት የጠቃሇሌ፡፡ የሚከተለትን አካሊት ያጠቃሌሊሌ
1. ናይ ኢንቨስትመንት ቦርዴ 1. የኢንቨስትመንት ቦርዴ
2. ናይ ክሌሌ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት 2. የክሌሌ ኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት
18 ናይ ስሌጣን ክሌሌ 18 የስሌጣን አካሊት
1. ብዯቂ ሃገር ዜካየዴ ኢንቨስትመንት 1. በአገር ውስጥ ባሇሀብት የሚካሄዴ
የተኣናግዴ ኢንቨስትመንት ያስተናግዲሌ
2. ናይ ኢንቨስትመንት መበራትዑ 2. የኢንቨስትመንት ማበረታቻ
ሀ. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቑፅሪ 1 ዴንጋገ‟኱ ሀ. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 1 ቢኖርም፣
እንተሃሇወ ኣታዊ ኣቑሐት ካብ ጉምሩክ ከጉምሩክ ቀረጥና ታክስ ነፃ የሆኑትን ገቢ
ቀረፅን ታክሲ ነፃ ምዃኑ ኣግባብነቶም ዕቃዎች አስመሌክቶ ሇኢትዮጵያ
ኣመሌኪቱ ናብ በዒሌ መዙ ኢነቨስትመንት ባሇስሌጣን አስፇሊጊውን
ኢንቨስትመንት ኢትዮጵያ ምስ መረጃና አስተያየት አክል በ15 ቀናት
ኣዴሇይቲ መረዲአታታትን ርኢቶን ውስጥ ሪፕርት ያዯርጋሌ፡፡
ኣታሒሑዘ ኣብ ውሽጢ 15 መዒሌቲ
የመሒሊሌፌ፡፡
ሇ. ብቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ብዜወፀ ዯንቢ ሇ. በሚኒስትሮች ምክር ቤት በወጣው ዯንብ
ቁፅሪ 7/88 መሰረት መተባብዑ ቁጥር 7/88 መሰረት ማበረታቻ
ዜተፇቀድም ዒውዱ ስራሔቲ ፌርያት የተፇቀዯሊቸው የስራ መስኮች ምርት
ግሌጋልት ምሃብ ካብ ዜጅምረለ እዋን ወይም ግሌጋልት መስጠት ከመጀመሩ
ግብሪ ነፃ ንክኾን ዯብዲቤ ይፀሒፌ፡፡ ጊዛ ከግብር ነፃ እንዱሆኑ ዯብዲቤ
ይጻፌሊቸዋሌ፡፡
19 ሰብ ርእሰማሌ ኣብ ሒዯ ማእኸሌ ብዚዕባ 19 ባሇሀብቶች በአንዴ ማእከሌ ስሇማስተናገዴ፣
ምትእንጋዴ፣
1. ፇቓዴ ኢንቨስትመንት ንዜተውሃቦም 1. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ የተሰጣቸው
ሰብ ርእሰማሊት ኣግባብ ብ዗ሇዎም ባሇሀብቶች አግባብ ባሊቸው ሔጎች መሰረት
ሔግታት መሰረት ዜውሃቦም ናይ ስራሔ የሚሰጣቸው የስራና የንግዴ ፇቃዴና
ንግዴን ፌቓዲትን ናይ ንግዱ ማሔበራት የንግዴ ማሔበራት የምዜገባ ስራዎች
ምዜገባ ስራሔቲ ዜምሌከቶም ናይ ክሌሌ የሚመሇከታቸውን የክሌሌ መስተዲዯር
ምምሔዲር ፇፀምቲ ኣካሊት ብምውካሌ አስፇፃሚ አካሊት በመወከሌ በኩሌ
ብክሌሌ ኢንቨስትመንት ትካሊት ኢንቨስትመንት ዴርጅቶች ይስተናገዲለ፡፡
ይተኣናገዴ፡፡
2. ክሌሌ ኢንቨስትመንት በዙ ዒንቀፅ 2. የክሌለ ኢንቨስትመንትን በዙህ ዒንቀፅ
ንኡስ ቑፅሪ 1 ዜተጠቐሱ ተግባራት ንኡስ አንቀፅ 1 የተጠቀሱት ተግባራት
዗ከናውን ኣግባብ ዗ሇዎም ሔግታት የሚያከናውን አግባብ ያሊቸው ሔጎች
ብምኽታሌ ይኸውን፡፡ በመከተሌ ይሆናሌ፡፡
3. ክሌሌ ኢንቨስትመንት በዙ ዒንቀፅ 3. የክሌለ ኢንቨስትመንትን በዙህ ዒንቀፅ
መሰረት ዜቐረበለ ናይ ፌቃዴ ሔቶ መሰረት የቀረበሇትን የፇቃዴ ጥያቄ አግባብ
ኣግባብ ብ዗ሇዎ ሔጊ መሰረት ተማሉኡ ባሇው ሔግ መሰረት ተሟሌቶ ከቀረበ በ30
እንተቐሪቡ ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ ቀናት ውስጥ ፇቃዴ ይሰጣሌ፡፡
273
www.chilot.me
ፌቃዴ ይወሃብ፡፡
20 ናይ ኢንቨስትመንት መረዲእታታት ብዚዕባ 20 የኢንቨስትመንት መረጃዎች ስሇማስተሊሇፌ
ምትሔሌሊፌ፣
ናይ ክሌሌ ኢንቨስትመንት ቤት ፅሔፇት የክሌሌ ኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት የክሌለ
ብዚዕባ ናይ‟ቲ ክሌሌ ሃፌቲ ዕምቆትን ናይ የሀብት ስፊትና ኢንቨስትመንት ዕዴሌ የያዘ
ኢንቨስትመንት ዕዴሌን ዜሒዘ መረዲእታታት መረጃዎችና የክሌለ የኢንቨስትመንት
ናይ ክሌሌ ኢንቨስትመንትን ምንቅስቃስ እንቅስቃሴዎች የያ዗ ሪፕርት ሇኢትዮጵያ
ዜተዲሇወ ሪፕርት ንባዒሌ መዙ ኢንቨስትመንት ኢንቨስትመንት ባሇስሌጣን ማስተሊሇፌ
ኢትዮጵያ ክመሒሊሇፌ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
ክፌሉ ሸውዒተ ክፌሌ ሰባት
ብዚዕባ ቦርዴ ኢንቨስትመንት ስሇ የኢንቨስትመንት ቦርዴ
21 ብዚዕባ ቦርዴ ኣባሊት፣ 21 ስሇ የቦርዴ አባሊት፣
ሀ. ኢንቨስትመንት ቦርዴ 11 ኣባሊት ሀ. የኢንቨስትመንት ቦርዴ 11 አባሊት
ይህሌዉዎም፣ ይኖሩታሌ
ሇ. ናይ ክሌሌ ፔሬዙዲንት ናይ‟ቲ ቦርዴ ሇ. የክሌለ ፔረዙዲንት የቦርደ ሉቀመንበር
ኣቦወንበር ይኸውን፣ ይሆናሌ
ሏ. ሒሊፉ ቢሮ ፔሊን፣ ሒሊፉ ቢሮ ንግዱ ሏ. የፔሊን ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ሒሊፉ፣
ኢንደስትሪን ትራንስፕርትን፣ ሒሊፉ ቢሮ የንግዴ፣ ኢንደስትሪና ትራንስፕርት ቢሮ
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ ሒሊፉ ቢሮ ሒሊፉ፣ የግብርናና የተፇጥሮ ሀብት ቢሮ
መኣዴንን ኢነርጅን፣ ሒሊፉ ቢሮ ቱሪዜምን ሒሊፉ፣ የማእዴንና ኢነርጂ ቢሮ ሒሊፉ፣
ማስታወቂያን፣ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት የቱሪዜምና ማስታወቂያ ቢሮ ሒሊፉ፣
ኢንቨስትመንት ፣ ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ፣ የኢንቨስትመንት ቢሮ ሒሊፉ፣ የፊይናንስ
ሒሊፉ ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን ኣባሊት ቢሮ ሒሊፉ፣ የስራና ከተማ ሌማት ቢሮ
ቦርዴ ይኾኑ፣ ሒሊፉ፣ የቦርደ ኣባሊት ይሆናለ፡፡
መ. ካብ‟ቲ ናይ ንግዱ ሔብረተሰብ ብርእሰ መ. ከንግዴ ሔብረተሰብ በክሌለ ርእሰ
ምምሔዲር መንግስቲ ትግራይ ዜስየሙ 2ተ መስተዲዯር የሚመረጡ ሁሇት የቦርደ
ኣባሊት ቦርዴ ይህሌዩ፣ አባሊት ይሆናለ፡፡
ረ. እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ቤት ፅሔፇት ይህሌዮ፣ ረ. ቦርደ የራሱ ጽሔፇት ቤት ይሆናሌ፡፡
22 ሒሊፇነትን ተግባርን ቦርዴ ኢንቨስትመንት 22 የኢንቨስትመንት ቦርዴ
ቦርዴ ኢንቨስትመንት እዝም ዜስዕቡ የኢንቨስትመንት ቦርዴ የሚከተለትን
ተግባራትን ሒሊፇነትን ይህሌዉዎ፡፡ ተግባራትና ሒሊፉነት ይኖሩታሌ
ሀ. ናይ‟ዙ ኣዋጅ ኣፇፃፅማን ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ሀ. በዙህ አዋጅ አፇፃፀምና የጽሔፇት ቤት
ስራሔቲን ብሒሊፌነት ይመርሔ፣ ስራዎች በሒሊፉነት ይመራሌ፣ ይከታተሊሌ
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
ሇ. ምስዙ ኣዋጅ ኣፇፃፅማ ተታሒሑዝም ዜሊዒለ ሇ. ከዙሁ አዋጅ አፇፃፀም ጋር ተያይ዗ው
ፕሉሲ ተንከፌ ጉዲያት ውሳነ ይህብ፣ የሚነሱት ፕሉሲ ነክ ጉዲዮች በተመሇከተ
ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
ሏ. ነዙ ኣዋጅ ምትግባር ዜሔግዘ መምርሑታት ሏ. ይህ አዋጅ ሇመተግበር የሚያግዘ
የውፅእ፣ መመሪያዎች ያወጣሌ
መ. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት መበራትዑ ኣዋህባ መ. የኢንቨስትመንት ፇቃዴና የመበረታቻ
ኣመሌኪቶም ብዜተውሃቡ ውሳነ ካብ አሰጣጥ አስመሌከተው በተሰጡ ውሳኔዎች
ርእሰማሊት ዜቀርበለ ጥርዒናት ይምርምር ሊይ ከባሇሀብቶች የሚቀርቡሇት አቤቱታ
ይውስን፣ ይመረምራሌ፣ ይወስናሌ፣
274
www.chilot.me
ረ. በቲ ቤት ፅሔፇት ንዜወሃቡ ግሌጋልታት ረ. በጽሔፇት ቤቱ ሇሚሰጡ ግሌጋልቶች

ግቡእ ክፌሉት ይውስን፣ አስፇሊጊውን ክፌያ ይወስናሌ፡፡
23 ናይ ቦርዴ ኣኼባ 23 የቦርደ ስብሰባ፣
ሀ. እቲ ቦርዴ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ስሩዕ ሀ. ቦርደ በሦስት ወር አንዴ መዯበኛ ስብሰባ
ኣኼባ ይህሌዎ ኮይኑ ግና ከከም ኣዴሊይነቱ ይኖረዋሌ፣ ሆኖም እንዯ አስፇሊጊነቱ ከዙህ
ህፁፅ ኣኼባ ክፅዋዕ ይኽእሌ እዩ፡፡ ጊዛ ቀዯም ብል አስቸ኱ይ ስብሰባ ሉጠራ
ይችሌሌ
ሇ. ካብ ኣባሊት ቦርዴ ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ሇ. ከቦርዴ አባሊት ከግማሽ በሊይ ከተገኙ
እንተዴኣ ተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ፡፡
ይማሇእ፡፡
ሏ. ናይ‟ቲ ቦርዴ ውሳነታት ብናይ ተኣከብቲ ሏ. የቦርደ ውሳኔዎች በተሰብሳቢዎች የአብሊጫ
ዴምፂ ብሌጫ ይኸውን ማዕረ ዴምፂ ዴምጽ ያሌፊለ፡፡ ዴምፅ ሇሁሇት እኩሌ
እንተመፂኡ ኣቦ ወንበር ዜዴግፍ ይስዕር፣ ከተከፇሇ ሉቀመንበሩ የዯገፇውን ዴምፅ
ያሌፊሌ፡፡
መ. እዝም ሌዕሌ ኢልም ዜተጠቐሱ ከም዗ሇዉ መ. ከሊይ የተ዗ረ዗ረውን እንዲሇ ሆኖ ቦርደ
ኮይኖም እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ዜርዜር የራሱን ዜርዜር አሰራር ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
ኣሰራርሒ ከውፅእ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
ክፌሉ ሸሞንተ ክፌሌ ስምንት፣
ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት
24 ኣቃውማ፣ 24 ስሇ ማቋቋም፣
ሀ. ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ክሌሌ ትግራይ ሀ. የትግራይ ክሌሌ ኢንቨስትመንት ጽሔፇት
በዙ ኣዋጅ እዙ ቆይሙ ኣል ቤት በዙህ አዋጅ ተቋቁሟሌ
ሇ. እቲ ቤት ፅሔፇት ተፀዋዕነቱ ናብ ክሌሌ ሇ. ጽሔፇት ቤቱ ተጠሪነቱ ሇክሌለ
ቦርዴ ኢንቨስትመንትን ንስራሔ ፇፃሚ የኢንቨስትመንት ቦርዴና ሇክሌለ ስራ
ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይን‟ዩ፡፡ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
25 ስሌጣንን ሒሊፇነትን እቲ ቤት ፅሔፇት፣ 25 የጽሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ሒሊፉነት፣
እቲ ቤት ፅሔፇት እዝም ዜስዕቡ ስሌጣንን ጽሔፇት ቤቱ የሚከተለትን ስሌጣንና
ሒሊፇነትን ይህሌዉዎ፣ ሒሊፉነት ይኖሩታሌ
ሀ. ጉዲያት ኢንቨስትመንት ናይ‟ቲ ክሌሌ ሀ. የክሌለ የኢንቨስትመንት ጉዲዮች
ብዜምሌከት ማእኸሌ ኮይኑ የገሌግሌ በተመሇከተ ማእከሌ ሆኖ ያገሇግሊሌ፣
ምንቅስቃስ ኢንቨስትመንት የበረታትዕ፣ የኢንቨስትመንት እንቅስቃሴ ያበራታሌ፣
የተሒባብር፣ የስፊፌሔ፣ ያስተባብራሌ፣ ያስፊፊሌ፣
ሇ. ንዯቂ ሃገር ዜስማማዕ ኩነታት ሇ. ሇአገሪቱ ህዜብ የሚስማማ የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ከውሰዴ ዜግበኦም ናይ ሁኔታ
ኣፇፃፅማ ስጉምቲ ይምህዜ፣ ንቦርዴ
ብምቅራብ ምስ ተፇቀድ ንተግባራዊነቶም
ይከታተሌ፣
ሏ. ናይ‟ቲ ክሌሌ ናይ ተፇጥሮ ሃብቲን ሏ. የክሌለ የተፇጥሮ ሀብትና ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ዜዕዴሙ መረዲእታታት የሚዯግፈ መረጃዎች ይሰበስባሌ፣
ይእክብ፣ የጠናኽር፣ ይትንትን፣ ያጠናክራሌ፣ ይተነትናሌ፡፡ ያሰራጫሌ፣
የሰራጭው፣ ጭቡጥ ናይ ኢንቨስትመንት የተጨበጡ የኢንቨስትመንት ፔሮጀክቶች
ፔሮጀክትታት ንዯቂ ሃገር ክጥቀምለ የአገር ውስጥ ባሇሀብቶች እንዱጠቀሙበት
የፊሌጥ፡፡ ያስተዋውቃሌ፡፡
275
www.chilot.me
መ. ኢንቨስትመንት ንምትብባዕ ዜሔግዘ መ. ኢንቨስትመንት የሚጠናከሩ ኤግዙቪሽን፣

ኢግዙብሺን፣ ስብሰባታት ስሌጠናታትን ስብሰባዎች፣ ስሌጠናዎችና ሰሚናራት
ሰሚናራትን ዜመሳሰለ ይህብ፣ ንሰብ የመሳሰለ ያካሂዲሌ፣ ሇባሇሀብቶች የምክር
ርእሰማሌ ናይ ምኽሪ ዴጋፌ ይህብ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
ረ. ኢንቨስትመንት ንምስፌፊሔ ኣብ መንጎ ሰብ ሠ. ኢንቨስትመንት ሇማስፊፊት ባሇሀብቶች፣
ርእሰማሌ፣ መንግስታዊ መ/ቤታት መንግስታዊ መስሪያቤቶች፣ መስተዲዯርና
ብምምሔዲርን ካሌኦት ኣግባብ ዗ሇዎም ላልች አግባብ ያሊቸው አካሊት ጥሩ ግኑኝነት
ኣካሊትን ፅቡቅ ርክብ ንክህለ ይገብር እንዱኖራቸው ያዯርጋሌ፣ ያስተባብራሌ፣
የተሒባብር፣
ሰ. ምስፌፊሔ ኢንቨስትመንት ዜሔግዘ ረ. ኢንቨስትመንት እንዱስፊፊ የሚያግዘ
ፅሐፊት፣ መግሇፂታትን ፉሌምን ዜመሳሰለ ጽሐፍች፣ መግሇጫዎች፣ ፉሌምና
የዲለ፣ የሰራጩ የመሳሰለትን ያ዗ጋጃሌ፣ ያሰራጫሌ
ሸ. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 17 ብዜተውሃቦ ስሌጣን ሰ. በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 17 በተሰጠው ስሌጣን
መሰረት ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ይህብ፣ መሰረት የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ይሰጣሌ፣
ካብ‟ቲ ዜቐርበለ ናይ መበራትዑ ሔቶ እቲ በተፇቀዯሇት ስሌጣን መሰረት በሚቀርብሇት
ዜተፇቐዯለ ስሌጣን መሰረት ብምግባር የመበረታቻ ጥያቄ ሊይ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
ውሳነ ይህብ፣
ቀ. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ዜተውሃቦም ሰብ ቀ. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ የተሰጡትን
ርእሰማሊት ኣፇፃፅማ ኢንቨስትመንት ባሇሃብቶችና የፔሮጀክታቸውን
ፔሮጀክት ይከታተሌ፣ ምስቲ ፌቃዴ የኢንቨስትመንት አፇፃፀም ይከታተሊሌ፣
ዜተቐመጠ ግዳታታት‟ውን ኣብ ተግባር ፌቃዴ ከማግኘት ጋር የሚቆራኙት
ምትርጓሞም የረጋግፅ፡፡ ግዳታዎች በተግባር ሊይ መዋሊቸውን
ያረጋግጣሌ፡፡
በ. ኢንቨስትመንት ንምብርትታዕ ንምስፌፊሔ በ. ኢንቨስትመንትን ሇማበረታታትና
ዜሔግዘ ካሌኦት ተግባራት የከናውን፣ ሇማስፊፊት የሚያግዘ ላልች ተግባሮች
ያከናውናሌ፡፡
26 ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ኣቃውማ፣ 26 የጽሔፇት ቤቱ አቋቋም
እቲ ቤት ፅሔፇት ጽሔፇት ቤቱ
ሀ. ብመንግስቲ ዜሽየሙ ሒዯ ሒሊፉ ቤት ሀ. በመንግስት የሚሾም የጽሔፇት ቤቱ ሒሊፉና
ፅሔፇትን መምርሑ ሒሊፉን፣ የመምሪያ ሒሊፉ
ሇ. ኣዴሊይ ሰራሔተኛታት‟ውን ይህሌዉዎ፣ ሇ. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች ይኖሩታሌ
27 ተግባርን ሒሊፌነትን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት፣ 27 የጽሔፇት ቤቱ ሒሊፉ ተግባርና ሒሊፉነት
ሀ. እቲ ሒሊፉ ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ዋና ስራሔ ሀ. ሒሊፉው የጽሔፇት ቤቱ ዋና ስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ብምዃን ካብ ቦርዴ ዜውሃብዎ መሆን ከቦርደ የሚሰጠውን ጠቅሊሊ መመሪያ
ጠቀሊሊ መምርሑ መሰረት ብምግባር ናይ‟ቲ መሰረት የጽሔፇት ቤቱን ስራዎች ይመራሌ፣
ቤት ፅሔፇት ስራሔቲ ይመርሔ ያስተዲዴራሌ፡፡
የመሒዲዴር፣
ሇ. ናይዙ ዒንቀፅ /ሀ/ ከምዜተሒሇወ ኮይኑ ሒሊፉ ሇ. የዙሁ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ “ሀ” እንዲሇ ሆኖ
ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት የጽሔፇት ቤቱ ሒሊፉ
1. ናይዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 24 ዜተ዗ር዗ሩ ናይ‟ቲ 1. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 24 የተ዗ረ዗ሩትን
ቤት ፅሔፇት ስሌጣነን ሒሊፌነትን ኣብ የጽሔፇት ቤቱ ስሌጣንና ሒሊፉነት
ስራሔ የውዕሌ፣ በስራ ሊይ ያውሊሌ
2. ቦርዴ ኢንቨስትመንት ዜወሃቦ ኣጠቃሊሉ 2. በቦርደ የሚሰጠውን አጠቃሊይ
276
www.chilot.me
መምርሑን ናይ ስቪሌ ሰርቪስ ዯንቢ መመሪያና በሲቪሌ ሰርቪስ ዯንብ

መሰረት ሰራሔተኛታት ይቆፅር መሰረት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ፣
የመሒዲዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣
3. ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ስራሔ ፔሮግራም ምስ 3. የጽሔፇት ቤቱ የስራ ፔሮግራምና በጀት
በጀት ኣዲሉዩ ናብ ቦርዴ የቅርብ፣ አ዗ጋጅቶ ሇቦርዴ ይቀርባሌ፣
ምስተፇቀዯ‟ውን ኣብ ስራሔ የውዕሌ፣ እንዯተፇቀዯ በስራ ሊይ ያውሊሌ
4. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብዜፀዯቀ በጀት መሰረት 4. ሇጽሔፇት ቤቱ በፀዯቀው በጀት መሰረት
ገን዗ብ ወፃኢ ይገብር፣ ፣ ገን዗ብ ወጪ ያዯርጋሌ
5. ናይ‟ቲ ቤት ፅሔፇት ስራሔ ኣፇፃፅማን 5. የጽሏፇት ቤቱ ስራ አፇጻጸምና የሑሳብ
ሒሳብ ሪፕርትን ብምዴሊው ንቦርዴ ሪፕርት በማ዗ጋጃት ሇቦርደ ያቀርባሌ፡፡
የቅርብ፣
28 ፌሌፌሌ ፊይናንስ፣ 28 የፊይናንስ ምንጭ፣
እቲ ቤት ፅሔፇት እዝም ዜስዕቡ ፌሌፌሌ ጽሔፇት ቤቱ የሚከተለትን የፊይናንስ ምንጭ
ፊይናንስ ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ፣
ሀ. ካብ ክሌሊዊ መንግስቲ ዜምዯበለ በጀት ሀ. ከክሌለ መንግስት የሚመዯብሇት በጀት
ሇ. ካብ ግሌጋልት ዜእከብ ገን዗ብ ሇ. ከአገሌግልት የሚሰበሰብ ገን዗ብ
ሏ. ካብ ዜኾነ ካሉእ ፌሌፌሌ ዜረኽቦ ሒገዜን ሏ. ከላሊ የገን዗ብ ምንጭ የሚገኘውን ርዲታ
ውህብቶን ወይም ስጦታ
29 ናይ መሰሌን ግቡእን ምትሔሌሊፌ 29 መብትና ግዳታ ስሇማስተሊሇፌ
ብኣዋጅ ቁፅሪ 13/89 ተጣይሹ ናይ ዜነበረ በአዋጅ ቁጥር 13/89 ተቋቁሞ የነበረውን
ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ የኢንቨስትመንት ጽሔፇት
መሰሌን ግቡእን በዙ ኣዋጅ‟ዙ ንዜቆም ቤት ቤት መብትና ግዳታ በዙህ አዋጅ
ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ተሒሊሉፈ „ዩ፡፡ ሇተቋቋመውን የኢንቨስትመንት ጽሔፇት
ቤት ተሊሌፎሌ፡፡
ክፌሉ ትሽዒተ ክፌሌ ዗ጠኝ
30 መሬት ብዚዕባ ምርካብ፣ 30 መሬት ስሇማግኘት
ሀ. ዜተፇቐዯ ኢንቨስትመንት ናይ መሬት ሔቶ ሀ. ኢንቨስትመንት እንዯተፇቀዯ የመሬት
ዜቐረበለ ኣካሌ ናይ ፋዯራሌን ናይ ክሌሌ ጥያቄ የሚቀርብሇትን አካሌ የፋዯራሌና
ሔጊን መሰረት ብምግባር ነቲ ዜቐረበለ ሔቶ የክሌሌ ሔጎች መሰረት በማዴረግ፣
ኣብ 60 መዒሌቲ ውሽጢ መሬት ነቲ በዒሌ የቀረበሇትን ጥያቄ በ60 ቀናት ውስጥ
ርእሰማሌ የረክብ፣ ሇባሇሀብት መሬት ያስረክባሌ፣
ሇ. ክሌሌ ምምሔዲር ንኢንቨስትመንት ስራሔ ሇ. የክሌለ መስተዲዯር ሇኢንቨስትመንት ስራ
ዜውዕሌ መሬት ብምምዲብ ናይ‟ዙ ግሌጋልት የሚሰጥ መሬት በመመዯብ
ዜተመዯበ መሬት ሙለእ መረዲእታ ኣግባብ የተመዯበውን መሬት ሙለ መረጃ አግባብ
ን዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ባሇው የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት
የመሒሊሌፌ፣ ያስተሊሌፊሌ፡፡
ሏ. ክሌሌ ምምሔዲር ወይ ብውክሌና ስሌጣን ሏ. የክሌሌ መስተዲዯር ወይም በውክሌና
ዜዋሃቦ ኣካሌ እቲ ዜተመዯበ መሬት ስሌጣን የሚሰጠው አካሌ የተመዯበውን
ንዜተፇቐዯ ኢንቨስትመንት ቅዴሚያ መሬት ሇተፇቀዯሇት ኢንቨስትመንት
ይህብ፣ ቅዴሚያ ይሰጣሌ፡፡
መ. ኣግባብ ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት መ. አግባብ ያሇው የኢንቨስትመንት ጽሔፇት
ምስ ዜምሌከቶም ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ቤት ከሚመሇከታቸው ከክሌሌ መስተዲዯር
277
www.chilot.me
ኣካሊት ብምትሔብባር መሬት ንዜተፇቐድ አካሊት በመተባበር መሬት ሇተፇቀዯሇትን

ኢንቨስትመንት ስራሔ ንክወሃብ ኩነታት ኢንቨስትመንት ስራ እንዱሰጥ ሁኔታዎችን
የመቻችው፣ ይከታተሌ፣ ያመቻቻሌ፣ ይከታተሊሌ፡፡
31 ናይ ወፃኢ ዛጋ ብዚዕባ ምቁፃር፣ 31 የውጪ ዛጋ ስሇመቅጠር
ሀ. ዜኾነ በዒሌ ርእሰማሌ ንስርሐ ኣዴሇይቲ ሀ. ማንኛውም ባሇሀብት ሇስራው አስፇሊጊ
ዜኾኑን ብቁዕ ክእሇት ዗ሇዎምን ሊዕሇዎት የሆኑትንና ብቁ ችልታ ያሊቸውን ከፌተኛ
ዯቂ ወፃኢ ሰብ ሞያን ስራሔ መካየዴትን ባሇሞያዎችና ስራ አስኪያጆችን በሔግ
ብመሰረት ሔጊ ክቆፅር ይኽእሌ፡፡ ኮይኑ ግና መሰረት መቅጠር ይችሊሌ፡፡ ሆኖም ይህ
እዙ መሰሌ ቅዴሚ ምጥቃሙ ምሌክታ መብት ከመጠቀሙ በፉት የስራ
ብምውፃእ ተመሳሳሉ ክእሇት ዗ሇዎም ማስታወቂያ በማውጣት ተመሳሳይ ችልታ
ኢትዮጵያውያን ከምዜሰኣነ ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ ያሊቸውን ኢትዮጵያውያን አሇማግኘቱን
ማረጋገጥ አሇበት፡፡
ሇ. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ መሰረት ዯቂ ሇ. በዙህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ “ሀ” መሰረት
ወፃኢ ሃገር ዜቆፅር በዒሌ ርእሰማሌ ግቡእ የውጪ ዛጎች የሚቀጥር ባሇሃብት
ስሌጠና ክወሃቦም ብምግባር ኣብ ዜተወሰነ አስፇሊጊውን ስሌጠና እንዱሰጣቸው
እዋን ውሽጢ እቲ ስራሔ ብኢትዮጵያውያን በማዴረግ በተወሰነ ጊዛ ውስጥ ስራው
ክትካእ ክገብር ሒሊፇነት ኣሇዎ፡፡ በኢትዮጵያውያን እንዱተካ የማዴረግ
ሒሊፉነት አሇበት፡፡
32 መረዲእታ ናይ ምሃብ ግቡእ፣ 32 መረጃ የመስጠት ግዳታ
ዜኾነ ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ኣፇፃፅማ ኣካሌ የክሌለ መስተዲዯር አስፇፃሚ አካሌ
ኢንቨስትመንት ዜጥምቱ መረዲአታታት ኢንቨስትመንት የሚመሇከቱ መረጃዎች
ኣግባብ ብ዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት አግባብ ባሇው የኢንቨስትመንት ፅሔፇት
ኢንቨስትመንት ሔቶ ኣብ ዜቐረበልም እዋን ቤት ጥያቄ በሚቀርብሇት ጊዛ የመስጠት
ናይ ምሃብ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ግዳታ አሇበት፡፡
33 ዜተስዒሩ ሔግታት፣ 33 የተሻሩ ህጎች
ሀ. ኢንቨስትመንት ንምትብባዕ፣ ምስፌፊሔ ሀ. ኢንቨስትመንት ሇማበረታታት፣ ማስፊፊትና
ምትሔብባርን ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 13/1987 ማስተባበር የወጣ አዋጅ ቁጥር 13/1987
በዙ ኣዋጅ ተሳዑሩ‟ል፡፡ በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
ሇ. ነዙ ኣዋጅ ዜፃረር ዜኾነ ሔጊ፣ ዯንቢን ሇ. ይህ አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ሔግ፣
መምርሑን ወይም ናይ ኣሰራርሒ ሌምዱ ዯንብና መመርያ ወይም የአሰራር ሌምዴ
በዙ ኣዋጅ ንዜተሒቆፈ ጉዲያት ተፇፃምነት በዙህ አዋጅ በተ዗ረ዗ሩት ጉዲዮች
ኣይህሌዎን፡፡ ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
34 መሰጋገሪ ዴንጋገታት፣ 34 የመሸጋገሪያ ዴንጋጌዎች
1. ናይ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 32 ዜተዯንገገ‟኱ 1. የዙህ አዋጅ አንቀፅ 32 የተዯነገገውን
እንተሃሇወ፣ ቢኖርም፣
ሀ. እዙ ኣዋጅ ቅዴሚ ምፅንዐ ንዜተፇቐዯ ሀ. ይህ አዋጅ ከመጽናቱ በፉት የተፇቀዯ
ኢንቨስትመንት ፣ ብቁፅሪ ኣዋጅ ኢንቨስትመንት፣ አዋጅ ቁጥር
13/1987ን ነቲ ኣዋጅ ንምፌፃም 13/1987 ሇመፇጸም በወጡት
ወፂኦም ዜነበሩ ናይ ማእኸሊይ መንግስቲ መበረታቻዎች ተፇጻሚነታቸው
መምርሑታት መሰረት ዜተውሃቡ ይቀጥሊሌ፡፡
መበረታቲዑታት ተፇፃምነቶም ይቅፅሌ፣
ሇ. ብኣዋጅ ቁፅሪ 13/1987 መሰረት ሇ. በአዋጅ ቁጥር 13/1987 መሰረት
መበራትዑ ዜረክብ በዒሌ ርእሰማሌ በዙ በመበረታቻ የሚያገኝ ባሇሀብት በዙህ
278
www.chilot.me
ኣዋጅ‟ዙን እዙ ኣዋጅ ንምፌፃም አዋጅና ይህ አዋጅ ሇመፇጸም በሚወጣ

ብዜወፅእ ዯንቢ መሰረት ንዜወሃቡ ዯንብ መሰረት የሚሰጡትን
መበረታትዑ ተጠቃሚ ንምዃን ማበረታቻዎች ተጠቃሚ በመሆን
እንተዯሌዩ ኣግባብ ን዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ከፇሇገ፣ አግባብ ሊሇው
ኢንቨስትመንት ብምግሊፅ ናይ‟ቲ መሰሌ የኢንቨስትመንት ጽሔፇት ቤት
ተጠቃሚ ክኸውን ይኽእሌ፡፡ መግሇጽ በመብቱ ተጠቃሚ ሉሆን
ይችሊሌ፡፡
35 እዙ ኣዋጅ ኣብ ግብሪ ዜውዕሇለ እዋን 35 ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ግብሪ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይውዕሌ፡፡

ርእሰ ምምሔዲር መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ርእሰ መስተዲዯር
279
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 25 መቐሇ ሏምሇ
6ኛ ዒመት ቁጥር 25 1989ዒ.ም

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌዊ መንግስት ምክር ቤት
ኣዋጅ ቑፅሪ 25/1989 አዋጅ ቁጥር 25/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስ ሌማት
ሌምዒት አካሊት ኣዋጅ ዴርጅቶች
ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የራሱ
ዒርሱ ናይ ኢኮኖሚ ሌምዒት ትሌሚ የኢኮኖሚ ሌማት እቅዴ ኣውጥቶ ፣ እቅደ
ብምውፅኡን፣ እቲ ትሌሚ ኣብ ስራሔ ንምውዒሌ በስራ ሊይ እንዱውሌ የማያቋርጥ ተከታታይ
዗የቋርፅን ተኸታታሌነት ዗ሇዎ ስጉምቲ ምውሳዴ እርምጃ መውሰዴ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ኣዴሊይ ብምዃኑ፣
ኣብ ትሔቲ ዋንነት መንግስቲ እዙ ክሌሌ በክሌለ መንግስት ባሇቤትነት ስር የሚተዲዯሩ
ዜኾኑ ትካሊት ሌምዒት ምጥያሽ ኣዴሊዪ ኮይኑ የሌማት ዴርጅቶች ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ
ብምረካቡን በዙ መንገዱ ዜጣየሹ ትካሊት በመገኘቱ እና በዙህ መንገዴ የሚቋቋሙ ዴርጅቶች
ብቕዒት ዗ሇዎምን መትረፌትን ንክኾኑ ምስ ብቃት ያሊቸውና አትራፉዎች እንዱሆኑ፣ ከግሌ
ውሌቀ ትካሊት ሌምዒት ተወዲዱሮም ክሰርሐ የሌማት ዴርጅቶች ጋር ተወዲዴሮ መስራት
዗ኽእልም ነፃ ዜኾነ መሒውር ክዜርገሒልም የሚያስችሊቸው ነፃ የሆነ መዋቅር እንዱ዗ረጋሊቸው
ከምዜግባእ ስሇዜተኣመነለ፣ የታመነበት በመሆኑ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀጽ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1/ን 49/3/10 49/3/1 እና 49/3/10 መሰረት የሚከተሇውን
ን እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ ሒዯ አንቀጽ አንዴ
ሒፂር ርእሲ፣ አጭር ርእስ፣
እዙ ኣዋጅ “ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ሌምዒት ትካሊት ኣዋጅ ቁፅሪ መንግስት ሌማት ዴርጅቶች አዋጅ ቁጥር
25/1989” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ 25/1989” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ክሌተ አንቀጽ ሁሇት
ትርጉም፣ ትርጉም፣
ናይቲ ቃሌ ኣጠቃቅማ ካሉእ ትርጉም ዗ውህቦ የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው
እንተ዗ይኮይኑ ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ፣ ካሌሆነ በስተቀር በዙህ አዋጅ ውስጥ
ሀ. “ መንግስቲ ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ ሀ. “የክሌሌ መንግስት” ማሇት የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ እዩ፡፡ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ነው፣
280
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ አዋጅ ቑፅሪ 25 ሒምሇ 1989 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 25 ሏምላ 1989 ዒ.ም
ሇ. “ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ኮሚቴ ሇ. “ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት የትግራይ
መፇፀሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ስራ አስፇፃሚ
ትግራይ ማሇት እዩ፡፡ ኮሚቴ ማሇት ነው፡፡
ሏ. “ኣዋጅ ትካሌ ሌምዒት መንግስቲ” ማሇት ሏ. “የመንግስት ሌማት ዴርጅት አዋጅ” ማሇት
ናይ ፋዯራሌ መንግስቲ ናይ ሌመዒት የፋዯራሌ መንግስት ሌማት ዴርጅቶች
ትካሊት ኣዋጅ ቁፅሪ 25/1984 እዩ፡ አዋጅ ቁጥር 25/1984 ነው፡፡
ዒንቀፅ ሰሇስተ አንቀጽ ሶስት
ብዚዕባ ምስምዕማዕ፣ ስሇመስማማት፣
1. ናይ ፋዯራሌ መንግስቲ ሌምዒት ትካሊት 1. የፋዳራሌ መንግስት ሌማት ዴርጅቶችን
ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 25/1984 ሇማቋቋም የወጣው አዋጅ ቁጥር 25/1984
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት
ትግራይ ከምዜተኣወጀ ተቆፂሩ ኣብ ሌዕሉ እንዯታወጀ ተቆጥሮ የትግራይ ብሄራዊ
እዙ ክሌሊዊ መንግስቲ ዗ጣየሾም ናይ ክሌሌ መንግስት ባቋቋማቸው የሌማት
መንግስቲ ሌምዒት ትካሊት ተፇፃሚ ዴርጅቶች ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተመሌከተ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1
ሒፇሻዊ ኣ዗ራርባ ከምዜተሒሇወ ኮይኑ ኣብ የተመሇከተው አጠቃሊይ አነጋገር
ናይ ፋዳራሌ መንግስቲ ሌምዒት ትካሊት እንዯተጠበቀ ሆኖ በፋዯራሌ መንግስት
ኣዋጅ፣ የሌማት ዴርጅቶች አዋጅ፣
ሀ. ንፋዳራሌ መንግስቲ ዜተውሃበ ስሌጣንን ሀ. ሇፋዯራሌ መንግስት የተሰጠው ስሌጣንና
ተግባርን ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ተግባር ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ትግራይ፣ መንግስት፣
ሇ. ንቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ዜተውሃበ ሇ. ሇሚኒስትሮች ምክር ቤት የተሰጠው
ስሌጣንን ተግባርን ብኮሚቴ መፇፀሚ ስሌጣንና ተግባር ሇስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ዜተውሃበ እንትኸውን፣ ኮሚቴ የተሰጠ ሲሆን፣
ሏ. ንተቆፃፃሪ ባዒሌ ስሌጣን ዜተውሃበ ሏ. ሇተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን የተሰጠው
ስሌጣንን ተግባርን ዴማ እስካዕ ግቡእ ስሌጣንና ተግባር ዯግሞ ላሊ አካሌ
ዜኾነ ኣካሌ ዜጣየሽ ብኮሚቴ መፇፀሚ እስኪቋቋምሇት ዴረስ በስራ አስፇፃሚ
ስራሔ ይስራሔ፣ ኮሚቴ ይተገበራሌ፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዕተ አንቀጽ አራት
እቲ ኣዋጅ ዜፀንዏለ እዋን አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ፣
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ተፇፃሚ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ሒምሇ 1989 ዒ.ም ሒምላ 1989 ዒ.ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ገብሩ አስራት
ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ርእሰ መስተዲዯር
281
www.chilot.me
6ኛ ዒመት ቁጥር26 ሒምሇ 1989

ኣዋጅ ቑፅሪ 26/1989 ኣዋጅ ቁጥር 26/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ቁፅሪ 26/1989 አዋጅ ቁጥር 26/1989
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሥት
ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ የፊይናንስ ኣስተዲዯር ኣዋጅ
መንግስቲ ሒሊፌነቱ ብትኽክሌ ንምዉፃእ መንግሥት ሒሊፉነቱን በትክክሌ እንዱወጣ

ምእንታን ክኽእሌ ዗መናዉን ቅሌጡፌን ናይ ዗መናዊና ቀሌጣፊ የፊይናንስ ኣስተዲዯር
ፊይናንስ ምምሔዲር ክዜርጋሔ ስሇ዗ሇዎ፣ መ዗ርጋት ስሊሇበት ፣ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜምርሏለ መንግስት የሚመራበትን የፊይናንስ አስተዲዯር
ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር መሰረታዊ ፅንሰ ሒሳብ መሰረታዊ ፅንሰ ሒሳብ መርሔና ዋና ዋና
፣ መምርሔን ቀንዱ ዋኒናትን ምዉሳን ኣዴሊይ ጉዲዮችን መወሰን አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ፣
ኾይኑ ስሇዜተረኸበ፣ ብመሰረት ሔገ መንግስቲ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት በአንቀፅ 49/3/1 መሰረት
49/3/1 እዙ ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል። የሚከተሇዉን ታውጇሌ።
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ ኣንዴ
ጠቕሊሊ ጠቅሊሊ
1. ሒፂር ርእሲ 1. ኣጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ “ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ ኣዋጅ “የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ መንግስት የፊይናንስ ኣስተዲዯር ኣዋጅ
ቁፅሪ 26/1989” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ቁጥር 26/1989” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2. ትርጉም 2. ትርጉም
ኣብዙ ኣዋጅ ዉሽጢ በዙህ ኣዋጅ ዉስጥ
1. ”ብዒይነት ዜተዋሃበ ሒገዜ” ማሇት እዙ 1. ”በዒይነት የተሰጠ እርዲታ” ማሇት የክሌሌ
ክሌሊዊ መንግስቲ ካብ ገን዗ብ ወፃኢ መንግስት ከገን዗ብ ዉጭ በዕቃ ወይም
ብመሌክዕ ኣቕሒ ወይ ግሌጋልት ብኽሌተ በአገሌግልት መሌክ በሁሇት ወይም ከሁሇት
ወይ ካብኡ ንሊዕሉ ብዜኾኑ ወገናት ስምምዕ በሊይ ወገኖች በሚዯረግ ስምምነት ወይም
ወይ ከዒ ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ዜቅበል ከላልች ምንጮች የሚቀበሇው ማናቸዉም
ዜኾነ ሒገዜ እዩ። እርዲታ ነው ።
2. “ምፌቃዴ” ማሇት ካብቲ ዜተጠቓሇሇ 2. “መፌቀዴ” ማሇት ከተጠቃሇሇው ፇንዴ
282
www.chilot.me
ፇንዴ ንምኽፊሌ ዜኽእሌ ብቤት ምኽሪ ሇመክፇሌ የሚያስችሌ በትግራይ ክሌሌ ምክር
ክሌሌ ትግራይ ዜዉሃብ ስሌጣን „ዩ። ቤት የሚሰጥ ስሌጣን ነው።
3. ”ናይ ካፑታሌ ወፃኢ” ማሇት ንግሌጋልት 3. “የካፑታሌ ወጪ” ማሇት ሇምክር
ምኽሪ ዜግበር ወፃኢ ሒዊሱ ቀዋሚ ሃፌቲ ኣገሌግልት የሚዯረግ ወጪ የሚያጠቃሌሌ እና
ንምፌራይ ወይ ንምምሔያሽ ወፃኢ ዜግበር ቀዋሚ ሃብት ሇማፌራት ወይም ሇማሻሻሌ ወጪ
ሑሳብ „ዩ። የሚዯረግ ሂሳብ ነው።
4. ”ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ” ማሇት ብመሰረት እዙ 4. “የተጠቃሇሇ ፇንዴ” ማሇት በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ ቢሮ ፊይናንስ ብሽም ዜኾነ ቤት መሰረት የፊይናንስ ቢሮ፣ በማንኛዉም
ፅሔፇት መንግስቲ አብ ዜኸፇቶ ናይ ባንኪ መንግስታዊ ጽሔፇት ቤት ስም በከፇተው የባንክ
ሑሳብ ኣታዊ ዜተገበረ ናይ‟ዙ ክሌሌ ሂሳብ ገቢ የተዯረገ የክሌለ መንግስት ገን዗ብ
መንግስቲ ገን዗ብ ፣ ንኽፌሉት ንክዉዕሌ ሇክፌያ እንዱዉሌ የመንግስት ጽሔፇት ቤቶች
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ብጥረ ገን዗ብ በጥሬ ገን዗ብ የያዘት እንዱሁም በዒይነት የተገኘ
ዜሒዜኦ ከምኡ‟ዉን ብዒይነት ዜተረኸበ እርዲታ ነው።
ሒገዜ እዩ።
5. “ግቡእ” ማሇት ብዉዕሉ ፣ ብስምምዕ ወይ 5. “ግዳታ” ማሇት በዉሌ፣ በስምምነት ወይም
ከዒ ብሔጊ ብዜተቐመጡ ኩነታት በህግ የተቀመጡ ሁኔታዎች ሲሟለ የሚፇጠር
እንትማሌኡ ዜፌጠር ሒሊፌነት እዩ። ሒሊፉነት ነው።
6. “ኽፌሉት” ማሇት ኣብ ዜተጠቓሌሇ ፇንዴ 6. “ክፌያ” ማሇት በተጠቃሇሇው ፇንዴ ዉስጥ
ካብ ዜተቐመጠ ናይ መንግስቲ ገን዗ብ የተቀመጠዉን የመንግስት ገን዗ብ ወጪ ማዴረግ
ወፃኢ ምግባር ማሇት „ዩ። ነው።
7. “ክሌሊዊ መንግስቲ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ 7. “ክሌሊዊ መንግስት” ማሇት የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ እዩ። ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ነው።
8. “ናይ በጀት ዒመት” ማሇት ካብ ሒምሇ1 8. “የበጀት ዒመት” ማሇት ከሒምላ 1 እስከ ሰኔ
እስካዕ ሰነ 30 ዗ል ጊዛ እዩ። 30 ያሇው ጊዛ ነው።
9. “ተወሳኺ ጊዛ” ማሇት ኣብ ዜሒሇፇ ናይ 9. “የችሮታ ጊዛ” ማሇት ባሇፇው የበጀት
በጀት ዒመት ርክክብ ንዜተፇፀመለ ዒመት ርክክቡ ሇተፇጸመ እቃና ሇተሰጠ
ኣቕሒን ንዜተዋሃበ ግሌጋልትን ስራሔን ኣገሌግልት እና ስራ ካሇፇው ዒመት በጀት ሊይ
ካብ ዜሒሇፇ ዒመት በጀት ዜኽፇሇለ ካብ የሚከፇሌ ከሒምላ 1 ጀምሮ ያሇው የ30ቀናት
ሒምሇ 1መዒሌቲ ጀሚሩ ዗ል ናይ 30 ጊዛ ነው።
መዒሌቲ ጊዛ እዩ።
10.“ምትራፌ” ማሇት ወፃኢ ንምግባር 10. “መቅረት” ማሇት ወጪ ሇማዴረግ የተሰጠ
ዜተዋሃበ ፌቓዴ ዜውዴአለ ጊዛ እዩ። ፌቃዴ ማብቅያ ጊዛ ነው።
11.“ሒሊፉ ቢሮን ቢሮን “ ማሇት ከምቅዯም 11. “የቢሮ ሒሊፉና ቢሮ” ማሇት እንዯ ቅዯም
ሰዒቡ ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ተከተሊቸው የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ትግራይ ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ቢሮ የፊይናንስ ሒሊፉ እና የፊይናንስ ቢሮ ነው።
ፊይናንስን‟ዩ ።
12.“ካሌኦት ትኣከብቲ ሑሳባት” ማሇት 12. “ላልች የሚሰበሰቡ ሑሳቦች” ማሇት ከግብር
ብ዗ይካ ግብርን መቕፃዕትን ንክሌሌ እና ከመቀጮ ዉጭ ሇትግራይ ክሌሌ መንግስት
መንግስቲ ዜኽፇሌ ዜኾነ ገን዗ብ „ዩ። የሚከፇሌ ማንኛዉም ገን዗ብ ማሇት ነው።
13.“ቤት ፅሔፇት መንግስቲ” ማሇት ብኽፊሌ 13. “የመንግስት ጽሔፇት ቤት” ማሇት በከፉሌ
ወይ ብምለእ ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ወይም ሙለ በሙለ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ
ትግራይ በጀት ዜመሒዯር ዜኾነ ቤት መንግስት በጀት የሚተዲዯር ማንኛዉም
ፅሔፇት እዩ። ጽሔፇት ቤት ነው።
283
www.chilot.me
14.“ገን዗ብ መንግስቲ” ማሇት እዝም ዜስዕቡ 14. “የመንግስት ገን዗ብ” ማሇት የሚከተለትን
ሒዊሱ ሒሊፉ እቲ ቢሮ ወይ ከዒ ዜኾነ ባዒሌ የሚካትት የቢሮ ሒሊፉ ወይም ማንኛዉም
ስሌጣን ቢሮ መንግስቲ፣ ወይ ከዒ ብሽም የመንግስት ቢሮ ባሇሥሌጣን ወይም በትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ገን዗ብ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ገን዗ብ እንዱቀበሌ
ክቕበሌ ወይ ከዒ ክእክብ ስሌጣን ዜተዋሃቦ ወይም እንዱሰበስብ ስሌጣን የተሰጠው አካሌ
ሰብ ዜተቐበል ወይ ዜኣከቦ ወይ ከዒ የተቀበሇው ወይም የሰበሰበው ወይ
ብተኣካቢነት ዜሒዝ ዜኾነ ናይ‟ዙ ክሌሌ በተቀማጭየያ዗ው ማንኛዉም የክሌለ መንግስት
መንግስቲ ገን዗ብ እዩ። ገን዗ብ ነው።
ሀ. ናይ ክሌሊዊ መንግስቲ ፌለይ ሀ. የክሌለ መንግስት ሌዩ ሑሳቦችና
ሑሳባትን ካብኣቶም ዜርከብ ከነሱ የሚገኝ ገቢ፣
ኣታዊን፣
ሇ. ናይ ክሌሊዊ መንግስቲ ኣታዊታት ሇ. የክሌለ መንግስት ገቢዎች፣
ሏ. ናይ ክሌሊዊ መንግስቲ ናይ ዉሔስና ሏ. የክሌለ መንግስተ የዋስ ሰነድች
ሰነዲት ብምዉፃእን ብምሻጥን በማውጣትና በመሸጥ የሚገኝ
ዜርከብ ገን዗ብ ገን዗ብ፣
መ. መንግስቲ ክሌሌ ወይከዒ ዜኾነ ቤት መ. የክሌሌ መንግስት ወይም
ፅሔፇት መንግስቲ ክሌሌ ብኽሌተ ማንኛውም የክሌለ መንግስት
ወይ ብብዘሒት ወገን ስምምዕ ወይ ጽሔፇት ቤት በሁሇት ወይም በብዘ
ከዒ ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊትን ብሒገዜ ወገኖች ስምምነት ወይም ከላልች
ወይ ብሌቓሔ ዜረኸቦ ገን዗ብ፣ ምንጮች በእርዲታ ወይ በብዴር
የሚያገኘው ገን዗ብ፣
ረ. ካብ ፋዯራሌ መንግስቲ ዜሊኣኽ ናይ ሠ. ከፋዯራለ መንግስት የሚሊክ
በጀት ዴጋፌ ፣ የበጀት ዴጋፌ
ሰ. ብዒይነት ዜርከብ ሒገዜ ረ. በዒይነት የሚገኝ እርዲታ፡፡
15.“ንብረት መንግስቲ” ማሇት ብ዗ይካ ናይ 15. “የመንግስት ንብረት” ማሇት ከመንግስት
መንግስቲ ገን዗ብን መሬትን ዜኾነ ናይ‟ዙ ገን዗ብና መሬት ውጪ የክሌለ መንግስት
ክሌሌ መንግስቲ ንብረት እዩ፡፡ ንብረት ነው፡፡
16.“ምሔረት” ማሇት ካብ ግብሪ፣ መቅፃዕቲ 16. “ምህረት” ማሇት ከግብር መቀጮ ወይም
ወይ ከዒ ካሌኦት ተኣከብቲ ሑሳባት ከላልች የሚሰበሰቡ ሂሳቦች ከመክፇሌ ነፃ
ምኽፊሌ ናፃ ምግባር እዩ፡፡ ማዴረግ ማሇት ነው፡፡
17.“ዕዲ ምስራዜ” ማሇት ናይ ክሌሊዊ 17. “ዕዲ መሰረዜ” ማሇት የክሌለ መንግስት፣
መንግስቲ ተኣከብቲ ሑሳባትን ግቡኣትን ተሰብሳቢ ሂሳቦችን ግዳታዎችን ወይም ላሊ
ወይ ከዒ ካሉእ ናይ ይግበኣኒ ሔቶታት ካብ የይገባኛሌ ጥያቄዎችን ከሑሳብ መዜገብ
ሑሳብ መዜገብ ምስራዜ እዩ፡፡ መሰረዜ ነው፡፡
18.“ናይ ውሔስና ሰነዴ” ማሇት ናይ ግምጃ 18. “የዋስትና ሰነዴ” ማሇት የግምጃ ቤት ሰነዴ
ቤት ሰነዴ፣ ናይ ተስፊ ሰነዴን ቦንዴን የተስፊ ሰነዴና ቦንዴን የሚያጠቃሌሌ
ሒዊሱ ናይ ፊይናንስ ግቡእ ንምፌፃም የፊይናንስ ቃሌ ኪዲን ወይም የፊይናንስ
ዜውሃብ ወይ ዜተሒዜ ነገር እዩ፡፡ ግዳታ ሇመፇጸም የሚሰጥ ወይም የሚያዜ ነገር
ነው፡፡
19.“ናይ ጥሪት/ሲንኪንግ/ ፇንዴ” ማሇት ኣብ 19. “የጥሪት(ሲንኪንግ) ፇንዴ” ማሇት በረጅም ጊዛ
ነዊሔ እዋን ንክምሇስ ዜተወሰዯ ሌቃሔ እንዱመሇስ የተወሰዯ ብዴር ሇመክፇሌ ቋዋሚ
ንምክፊሌ፣ ቀዋሚ ንብረት ንምትካእ ወይ ንብረት ሇመተካት ወይም የክሌለ ስራ
ከዒ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ክሌሌ ብ዗ውፅኦ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚያወጣው ዯንብ ሇሚወሰን
284
www.chilot.me
ዯንቢ ንዜውሰን ካሌእ ዕሊማ ንክውዕሌ ሇላሊ ዒሊማ የሚውሌ ኢንቨስት የሚዯረግ
ኢንቨስት ዜግበር ገን዗ብ‟ዩ፡፡ ገን዗ብ ነው፡፡
20.“ናይ በጀት ዴጋፌ” ማሇት ፋዯራሌ 20. “የበጀት ዴጋፌ” ማሇት የፋዯራሌ መንግስት
መንግስቲ ንክሌሌ መንግስቲ ዜህቦ ዒመታዊ ሇክሌለ መንግስት የሚሰጠው ዒመታዊ የበጀት
ናይ በጀት ዴጋፌ‟ዩ፡፡ ዴጋፌ ነው፡፡
21.“ዜውውር” ማሇት ካብ ሒዯ ኣርእስቲ፣ 21. “ዜውውር” ማሇት ከአንዴ አርእስት፣ ንኡስ
ንኡስ ኣርእስቲ ዋና ናይ ሑሳብ መዯብ አርእስት ዋና የሑሳብ መዯብ ወይም የሑሳብ
ወይ ናይ ሑሳብ መዯብ ናብ ካሌእ ዜግበር መዯብ ወዯ ላሊ የሚዯረግ የተፇቀዯ የበጀት
ዜተፇቐዯ ናይ በጀት ዜውውር እዩ፡፡ ዜውውር ነው፡፡
22.“ፌለይ ዒሊማ” ማሇት ብሔጊ ብዜተዋሃበ 22. “የተሇየ ዒሊማ” ማሇት በህግ በተሰጠ ስሌጣን
ስሌጣን ተፇሌዩ ብዜተሒዜ ገን዗ብ ተሇይቶ በሚያዜ የመንግስት ገን዗ብ የሚዯረግ
መንግስቲ ዜግበር ናይ ክሌሌ መንግስቲ የክሌለ መንግስት ተግባር ነው፡፡
ተግባር‟ዩ፡፡
23.“ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ስራሔ ፇፃሚ 23. “የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት የትግራይ
ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
3. ወሰን ተፇፃምነት 3. የተፇጻሚነት ወሰን፣
1. እዙ ኣዋጅ ተፇፃምነቱ ኣብ ሌዕሉ 1. የዙህ አዋጅ ተፇጻሚነት በትግራይ ክሌሌ
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ክሌሌ የመንግስት ጽሔፇት ቤቶች ሊይ ነው፡፡
ትግራይ እዩ፡፡
2. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እዙ 2. የትግራይ አስፇጻሚ ኮሚቴ ይህ አዋጅ
ኣዋጅዜምሌከተን ኣብያተ ፅሔፇት የሚመሇከታቸው የመንግስት ጽሔፇት
መንግስቲ ዜርዜር በብእዋኑ የውፅእ፡፡ ቤቶች ዜርዜር በየጊዛው ያወጣሌ፡፡
4. ሒሊፌነትን ተሒታትነትን 4. ሒሊፉነትና ተጠያቂነት፣
ሔዴሔዴ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ እያንዲንደ የመንግስት ጽሔፇት ቤት ሒሊፉ
እዙ ኣዋጅን ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ዜወፁ የዙህ አዋጅና በአዋጁ መሰረት የሚወጡትን
ዯንብታትን ዴንጋገታትን ኣብቲ ዜመርሕ ዯንቦችና ዴንጋጌዎች እሱ በሃሊፉነት
ቤት ፅሔፇት ብግቡእን ብዜተማሌአ መንገዱ ጽሔፇት ቤት በሚገባና በተሟሊ መንገዴ
ተግባራዊ ምዃኖም ብዚዕባ ምርግጋፁ ተግባራዊ መሆናቸው በማረጋገጥ ረገዴ ሇስራ
ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ተሒታትነት ኣሇዎ፡፡ አስፇጻሚ ኮሚቴ ተጠያቂ ነው፡፡
ክፌሉ ኽሌተ ክፌሌ ሁሇት
ብዚዕባ ገን዗ብ መንግስቲ ምእካብን ኣታዊ የመንግስት ገን዗ብ መሰብሰብና ገቢ
ምግባርን ስሇማዴረግ
5. ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ 5. የተጠቃሇሇ ፇንዴ
1. ብዜተፇሊሇየ ኩነታት ንክቅመጥ ብሔጊ 1. በተሇየ ሁኔታ እንዱቀመጥ በሔግ
እንተ዗ይተፇቂደ ኩለ ገን዗ብ መንግስቲ ካሌተፇቀዯ በስተቀር የክሌለ መንግስት
እዙ ክሌሌ ኣታዊ ዜግበረለ ሒዯ ገን዗ብ ሁለ ገቢ የሚዯረግበት አንዴ
ዜተጠቃሇሇ ፇንዴ ይህለ፡፡ የተጠቃሇሇ ፇንዴ ይኖራሌ፡፡
2. ብዒይነት ዜተዋሃበ ሒገዜ ቢሮ ፊይናንስ 2. በዒይነት የተሰጠ እርዲታ የፊይናንስ ቢሮ
ካብ ዜምሌከቶም ኣብያተ ፅሔፇት ከሚመሇከታቸው የመንግስት ጽሔፇት
መንግስቲ ዜረኸቦ መረዲእታ መሰረት ቤቶች የሚያገኘውን መረጃ መሰረት
ብምግባር ብዜውስኖ ዋጋ ኣብ በማዴረግ በሚወሰነው ዋጋ በተጠቃሇሇ
ዜተጠቃሇሇ ፇንዴ ይምዜገብ፡፡ ፇንዴ ይመ዗ገባሌ፡፡
3. እቲ ቢሮ ዜተጠቃሇሇ ፇንዴ ይሔዜ፣ 3. ቢሮው የተጠቃሇሇ ፇንዴ ይይዚሌ፣
285
www.chilot.me
የመሒዴር፡፡ ያስተዲዴራሌ፡፡
4. እቲ ቢሮ ገን዗ብ መንግስቲ ብሽም ዜኾነ 4. ቢሮው በማንኛውም የመንግስት ጽሔፇት
ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ዜቅመጠለ ናይ ቤት ስም የመንግስት ገን዗ብ
ባንኪ ሑሳብ ክኸፌት ይኽእሌ፡፡ እዙ ናይ የሚቀመጥበትን የባንክ ሑሳብ ሉከፌት
ባንኪ ሑሳብ ኣካሌ እቲ ዜተጠቃሇሇ ይችሊሌ፡፡ ይህም የባንክ ሑሳብ
ፇንዴ ይኸውን፡፡ የተጠቃሇሇ ፇንዴ አካሌ ይሆናሌ፡፡
6. ኣተኣኻኽባ ገን዗ብ መንግስቲ 6. የመንግስት ገን዗ብ አሰባሰብ
1. ብሔጊ እንተ዗ይተፇቂደ ገን዗ብ 1. በሔግ እስካሌተፇቀዯ ዴረስ የመንግስት
መንግስቲ ምእካብ ኣይከኣሌን፡፡ ገን዗ብ መሰብሰብ አይቻሌም፡፡
2. ዜኾነ ገን዗ብ መንግስቲ ብ዗ይካ ሔጋዊ 2. ማንኛውም የመንግስት ገን዗ብ ከቢሮው
ቅብሉት እቲ ቢሮ ምእካብ ኣይከኣሌን፡፡ ህጋዊ ዯረሰኝ ውጪ መሰብሰብ
3. ገን዗ብ መንግስቲ ክቕበሌ ወይ ከዒ አይቻሌም፡፡
ክእክብ ስሌጣን ዜተዋሃቦ ሰብ ብመሰረት 3. የመንግስት ገን዗ብ እንዱቀበሌ ወይም
እቲ ቢሮ ዗ውፅኦ መምርሑ ገን዗ብ እንዱሰበስብ ስሌጣን የተሰጠው ሰው
ዜተቐበሇለን ኣታዊ ዜገብረለን ቅብሉት ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
መዜጊቡ ይሔዜ፡፡ ገን዗ብ የተቀበሇበትንና ገቢ
የሚያዯርግበትን ዯረሰኝ መዜግቦ
ይይዚሌ፡፡
7. ብዚዕባ ምቅማጥ ገን዗ብ መንግስቲ 7. የመንግስት ገን዗ብ ስሇማስቀመጥ
1. ብ዗ይካ ኣብ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ተመዜጊቡ 1. በተጠቃሇሇ ፇንዴ ተመዜግቦ እንዯተቀመጠ
ኣብኡ ከምዜተቐመጠ ዜቁፀር ብዒይነት የሚቆጠር በዒይነት ከተሰጠ እርዲታ ውጪ
ዜተዋሃበ ሒገዜ ዜኾነ ገን዗ብ መንግስቲ ማንኛውም የመንግስት ገን዗ብ በቢሮው ስም
ብሽም እቲ ቢሮ ኣብቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ በተጠቃሇሇ ፇንዴ ይቀመጣሌ፡፡
ይቅመጥ፡፡
2. ንዜተፇሇየ ዕሊማ ዜተጠቃሇሇ ፇንዴ 2. ሇተሇየ ዒሊማ በተጠቃሇሇ ፇንዴ የሚቀመጥ
ዜተቐመጠ ገን዗ብ ነዙ ዕሊማ ክውዕሌ ገን዗ብ ሇዙሁ ዒሊማ እንዱውሌ በሚፇቅዯው
ብመሰረት ዜፇቅዴ ኣዋጅ ወፃኢ ኮይኑ አዋጅ መሰረት ወጪ ሆኖ ሉከፇሌ ይችሊሌ፡፡
ክኽፇሌ ይኽእሌ፡፡
8. ወሇዴ 8. ወሇዴ
1. ንዜተፇሊሇየ ዕሊማ ኣብ‟ቲ ዜተጠቓሇሇ 1. ሇተሇየ ዒሊማ በተጠቃሇሇው ፇንዴ የተቀመጠ
ፇንዴ ዜተቀመጠ ገን዗ብ ካብ‟ቲ ገን዗ብ ከተጠቃሇሇው ፇነዴ ወሇዴ ሉከፇሇው
ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ወሇዴ ክኽፇል ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
2. ናይ‟ቲ ወሇዴ መጠን እቲ ቢሮ ምስ ናይ 2. የወሇደ መጠን ቢሮው ከሃገሪቱ የገን዗ብ
ሃገር ናይ ገን዗ብ ፕሉሲን ናይ ፋዯራሌ ፕሉሲና የፋዯራሌ መንግስት የፊይናንስ
መንግስቲ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅን አስተዲዯር አዋጅ በሚጣጣም መሌኩ፣
ብዜጠዒዒም መሌክዐ ምስቲ መቐመጢ ከአስቀማጩ አካሌ ጋር ተመካክሮ
ኣካሌ ተመኻኺሩ ብ዗ቅርቦን ቤት ምኽሪ በሚያቀርበውና የክሌለ ምክር ቤት
ክሌሌ ብ዗ፅዴቆን መጠን ይኸውን፡፡ በሚያፀዴቀው መጠን ይሆናሌ፡፡
3. ብሽም እቲ ቢሮ ወይ ከዒ ዜኾነ ቤት ፅሔፇት 3. በቢሮው ስም ወይም በማንኛውም የመንግስት
መንግስቲ ኣብ ናይ ኢትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ ጽሔፇት ቤት ስም በኢትዮጵያ ብሄራዊ ባንክ
ወይ ከዒ ኣብ ንግዱ ባንክታት ኣብ ወይም በንግዴ ባንኮች በተከፇቱ የባንክ
ዜተኸፇቱ ናይ ባንኪ ሑሳባት ኣብ ዜርከብ ሂሳቦች፣ በሚገኝ ተቀማጭ ሑሳቦች ባንኮቹ
ተቐማጢ ሑሳብ እቶም ባንክታት ወሇዴ ወሇዴ ይከፌሊለ፡፡
286
www.chilot.me
ይኸፌለ፡፡
ብዚዕባ ዕዲ ምምሒር፣ ምስራዜን ዜተፇሊሇዩ ከዕዲ ምሔረት ስማዴረግ፣ ዕዲ ሇመሰረዜና
ክፌሉታትን ስሇተሇያዩ ክፌያዎች
9. ናይ ዕዲ ምሔረት 9. ከዕዲ ምሔረት ማዴረግ
1. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እኹሌ ምኽንያት 1. የስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ በቂ ምክንያት
ምህሊዉ እንትኣምን ካብ ዜግባእ ባዒሌ መኖሩን ሲያምንና ከሚመሇከተው
ስሌጣን ብመሰረት ዜቐርበለ ርኢቶ ካብ ባሇስሌጣን በሚቀርብሇት አስተያየት
ዜኾነ ግብሪ፣ ኣብኡ ካብዜኽፇሌ ወይከዒ መሰረት ከማንኛውም ግብር፣ በዙሁ ሊይ
ዜተኸፇሇ ወሇዴ ሒዊሱ ምሔረት ክገብር ከሚከፇሌ ወይም ከተከፇሇ ወሇዴ ጭምር
ይኽእሌ፡፡ ምሔረት ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡
2. ብመሰረት ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ዗ውፅኦ 2. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚያወጣው
መምርሑ እቲ ቢሮ ሒሊፉ እኹሌ ምኽንያት መመሪያ መሰረት የቢሮው ሒሊፉ በቂ
ምህሊው እንትኣምን ኣብ ሌዕሉ ዜኽፇሌ ምክንያት መኖሩን ሲያምን የሚከፇሇውን
ወይከዒ ዜተኸፇሇ ወሇዴ ሒዊሱ ኣብ ግብሪ ወይም የተከፇሇውን ወሇዴ ጨምሮ በግብር
ካብ ዜተገበረ መቕፃዕቲ ምሔረት ክገብር ሊይ ከሚዯረግ መቀጮ ምሔረት ሉያዯርግ
ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
3. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እንተፅዴቐለ እቲ 3. የስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ ሲያስፀዴቅሇት
ቢሮ ሒሊፉ ኣብ ሌዕሉ ዜተኸፇሇ ወይከዒ የቢሮው ሒሊፉ የሚከፇሌ ወይም የተከፇሇ
ዜኽፇሌ ወሇዴ ሒዊሱ ዜኾነ ካሉእ ተኣካቢ ወሇዴ ጨምሮ ከማንኛውም የተሰበሰበ
ሑሳብ ክምሔር ይኽእሌ፡፡ ሑሳብ ምሔረት ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡
10.ምሔረት ዜግበረልም ኩነታት 10.ምሔረት የሚዯረግባቸው ሁኔታዎች
ብመሰረተ ሌዕሌ ኢለ ኣብ ዒንቀፅ 9 ከሊይ በአንቀጽ 9 በተዯነገገው መሰረት
ዜተዯንገገ ዜግበር ምሔረት ብሙለእ ወይ የሚዯረግ ምሔረት ሙለ በሙለ ወይም
ከዒ ብኽፊሌ፣ ብገዯብ ወይከዒ ብ዗ይገዯብ በከፉሌ፣ በገዯብ ወይም ካሇገዯብ ሆኖ፣
ኮይኑ፣
ሀ. ታክስ፣ መቅፃዕቲ ወይ ከዒ ካሌኦት ሀ. ታክስ፣ መቀጮ ወይም ላልች ተሰብሳቢ
ተኣከብቲ ሑሳባት ኣታዊ ንምግባር ሑሳቦችን ገቢ ሇማዴረግ ጉዲዩ ሇክስ
ዋኒኑ ናብ ክሲ እንተተመሪሐ፣ ክሲ ከተመራ፣ ክስ ከተጀመረ በኋሊ ወይም
ምስተጀመረ ወይ ከዒ ቅዴሚ ምጅማሩ፣ ከመጀመሩ በፉት፣
ሇ. ታክስ፣ መቅፃዕቲ ወይ ከዒ ካሌኦት ሇ. ታክስ፣ መቀጮ ወይም ላልች ተሰብሳቢ
ተኣከብቲ ሑሳባት ብፌርዱ ኣፇፃፅማ ሑሳቦች በፌርዴ አፇፃፀም ከመከፇሊቸው
ቅዴሚ ምኽፊልም ወይከዒ ምስተኸፇሇ በፉት ወይም ከተከፇለ በኋሊ፣
ሏ. ታከስ ወይ ከዒ ካሌኦት ተኣከብቲ ሏ. ታክስ ወይም ላልች ተሰብሳቢ ሑሳቦችን
ሑሳባት ዜምሌከት ዜኾነ ጉዲይ ወይ በሚመሇከት ማንኛውም ጉዲይ ወይም
ከዒ ጉዲያት እንተህሌዩ፣ ናይ ምክፊሌ ጉዲዮች ሲኖሩ፣ የመክፇሌ ሃሊፉነት
ሒሊፇነት ዗ኽትለ ኩነታት ቅዴሚ የሚያስከትለ ሁኔታዎች ከመዴረሳቸው
ምብፀሕም ክውሃብ ይኽእሌ፡፡ በፉት ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
11.ብዚዕባ ዜተኸፇሇ ገን዗ብ ምምሒር 11.የተከፇሇ ገን዗ብ ምሔረት ስሇማዴረግ፣
ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ወይ ከዒ ካሉእ ኣዋጅ በዙሁ አዋጅ ወይም በላሊ አዋጅ መሰረት
ዜተገበረ ምሔረት ኣብ ዜተኸፇሇ ገን዗ብ የተዯረገ ምሔረት በተከፇሇ ገን዗ብ ከሆነ፣
እንተኾይኑ ፣ እቲ ገን዗ብ ንዙ ዕሊማ ገን዗ቡ ሇዙሁ ዒሊማ በተሇይ ከተመዯበው
ብፌለይ ካብ ዜተመዯበ ሑሳብ ወፃኢ ሑሳብ ወጪ ተዯርጎ ይከፇሊሌ፡፡
287
www.chilot.me
ተገይሩ ይኽፇሌ፡፡
12.ምሔረት ዜተገበረለ ዕዲ ሪፕርት ብዚዕባ 12.ምሔረት የተዯረገሇትን ዕዲ ሪፕርት
ምግባር ስሊማዴረግ፣
ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ወይ ከዒ ካሉእ ዜኾነ በዙህ አዋጅ ወይም በላሊ ማንኛወም አዋጅ
ኣዋጅ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ናይ በጀት ዒመት መሰረት በአንዴ የበጀት አመት ውስጥ
ምሔረት ዜተገበረለ ዕዲ ብመሰረት እቲ ቢሮ ምሔረት የተዯረገሇት ዕዲ ቢሮው በሚሰጠው
ዜህቦ መምርሑ በቲ በጀት ዒመት ኣብ መመሪያ መሰረት በበጀት ዒመቱ
ዜቐርብ ናይ መንግስቲ ሑሳብ ተጠቃሉለ በሚቀርበው የመንግስት ሑሳብ ተጠቃሌል
ሪፕርት ይግበር ሪፕርት ይዯረጋሌ፡፡
13.ብዚዕባ ዕዲ መስራዜ 13.ዕዲ ስሇመሰረዜ፣
1. ንክሌሌ መንግስቲ ኣታዊ ክኸውን 1. ሇክሌለ መንግስት ገቢ ሉሆን የሚገባው
ዜግበኦ ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ፣ ክፌፀም ማንኛውም ተሰብሳቢ ሑሳብ፣ መፇጸም
዗ሇዎ ግቡእ ወይከዒ ናይ ይግበኣኒ ሔቶ ያሇበት ግዳታ ወይም የይገባኛሌ ጥያቄ
ብሙለኡ ወይከዒ ብኽፊሌ ብዚዕባ በሙለ ወይም በከፉሌ ስሇሚሰረዜበት
ዜስረ዗ለ ኩነታት ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሁኔታ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ዯንብ
ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ እዙ ዯንቢ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡ ይህ ዯንብ፣
ሀ. ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ፣ ግቡእ ወይ ከዒ ሀ. ማንኛውም ተሰብሳቢ ሑሳብ፣ ግዳታ
ናይ ይግበኣኒ ሔቶ ዜስረ዗ልም ወይም የይገባኛሌ ጥያቄ የሚሰረዜባቸው
መመ዗ኒታት፣ መመ዗ኛዎች
ሇ. ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ፣ ግቡእ ወይ ሇ. ማንኛውም ተሰብሳቢ ሑሳብ፣ ግዳታ
ከዒ ናይ ክፌሉት ሔቶ ቅዴሚ ወይም የክፇያ ጥያቄ ከመሰረዘ በፉት
ምስራዘ ከማሌኡ ዜግበኦም ኩነታትን ሉሟለ የሚገባቸው ሁኔታዎችና ሉፇጸሙ
ክፌፀሙ ዜግበኦም ስነስርዒት የሚገባቸው ስነ ስርዒቶች፣ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን
ሏ. ብዚዕባ ዜተሰረዘ ተኣከብቲ ሏ. የተሰረዘ ተሰብሳቢ ሑሳቦች፣
ሑሳባት፣ ግቡኣትን ናይ ይግበኣኒ ግዳታዎችና የይገባኛሌ ጥያቄዎችን
ሔቶታትን ክተሒዘ ዜግበኦም በተመሇከተ ሉያዘ የሚገባቸው
መረዲእታታትን መዚግብትን፣ መረጃዎችና መዜገቦች የሚያጠቃሌሌ
዗ጠቃሌሌ ክኸውን ይኽእሌ፡፡ ሉሆን ይችሊሌ፡፡
2. ናይ ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ፣ ግቡእ ወይ 2. የማንኛውም ተሰብሳቢ ሑሳብ፣ ግዳታ
ከዒ ናይ ይግበኣኒ ሔቶ ምስራዜ ካብቲ ወይም የይገባኛሌ ጥያቄ መሰረዜ
ዜተፇቐዯ በጀት ናይ ምቕናስ ውፅኢት ከተፇቀዯው በጀት ሊይ የመቀነስ ውጤት
዗ስዕብ እንተኾይኑ እቲ ዕዲ ክስረዜ የሚያስከትሌ ከሆነ፣ ዕዲው ሉሰረዜ
ዜኽእሌ ብበጀት ኣዋጅ ወይ ከዒ ብኻሉእ የሚችሇው በበጀት አዋጅ ወይም በላሊ
ዜኾነ ኣዋጅ ብወፃኢ በጀት ተታሑዘ በወጪ በጀት የተያ዗ እንዯሆነ ነው፡፡
እንተኾይኑ እዩ፡፡
3. ናይ ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ፣ ግቡእ ወይ 3. ማንኛውም ተሰብሳቢ ሑሳብ፣ ግዳታ
ከዒ ናይ ይግበኣኒ ሔቶ ምስራዜ ወይም የይገባኛሌ ጥያቄ መሰረዜ የክሌለ
መንግስቲ‟ዙ ክሌሌ ነቲ ዕዲ ክምሌስ ወይ መንግስት ዕዲውን ሇማሰመሇስ ወይም
ከዒ ክእክብ ዗ሇዎ መሰሌ ኣይግዴቦን፡፡ ሇመሰብሰብ ያሇውን መብት
አይገዴብም፡፡
4. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ወይ ከዒ ካሉእ 4. በዙሁ አዋጅ ወይም በላሊ አዋጅ መሰረት
ኣዋጅ ኣብቲ ናይ በጀት ዒመት ዜተሰረ዗ በበጀት ዒመቱ የተሰረ዗ ተሰብሳቢ
288
www.chilot.me
ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ ግቡእ ወይ ከዒ ሑሳብ፣ ግዳታ ወይም ላሊ የይገባኛሌ

ካሉእ ናይ ይግበኣኒ ሔቶ ኣብ ውሽጢ ጥያቄ በበጀት ዒመቱ የመንግስት ሑሳብ
ናይቲ በጀት ዒመት ናይ መንግስቲ ውስጥ ተጠቃሌል ሪፕርት መዯረግ
ሑሳብ ተጠቓሉለ ሪፕርት ክግበር አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
14.ናይ ግሌጋልት ክፌሉታት 14.የአገሌግልት ክፌያዎች
1. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እዙ ክሌሌ ብዚዕባ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ፣
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ን዗ቕረብዎ የመንግስት ጽሔፇት ቤቶች
ኣቕሒ፣ ንዜህብዎ ግሌጋልትን ሇሚያቀርቡት ዕቃ፣ ሇሚሰጡት
ንግሌጋልት መውሃብቲን ዗ኽፌሌዎ ዋጋ አገሌግልትና ሇአገሌግልት መስጫዎች
መጠን ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ የሚያስከፌለትን የዋጋ መጠን
በተመሇከተ ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
2. ብዚዕባ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙሁ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1
ዜተ዗ር዗ሩ ዋኒናት ካሉእ ኣዋጅ ፌለይ የተ዗ረ዗ሩት ጉዲዮች በተመሇከተ፣ ላሊ
ስሌጣን እንተሂቡ ኣብዙ ንኡስ ዒንቀፅ አዋጅ ሌዩ ስሌጣን ከሰጠ በዙሁ ንኡስ
ዜተመሌከተ ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ አንቀጽ የተመሇከተው ተፇፃሚነት
አይኖረውም፡፡
በጀት በጀት
15.ናይ ኣቀራርባ ስርዒትን ጣሪያን/ወሰን/ 15.የአቀራረብ ስርዒትና ጣሪያ
1. እቲ ቢሮን ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ 1. ቢሮውና የፔሊንን የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ሌምዒትን ምስ ዜምሌከቶ ባዒሌ ስሌጣን ከሚመሇከታቸው የመንግስት ባሇስሌጣን
መንግስቲ ብምምኻር ብዚዕባ ዒመታዊ በመመካከር ዒመታዊ በጀት
በጀት ዜቐረበለን ንሔዴሔዴ ናይ በጀት ስሇሚቀርብበትና ሇያንዲንደ የበት ጥያቄ
ሔቶ መበገሲ ክኸውን ብዚዕባ ዜግበኦ መነሻ ሉሆን ስሇሚቸሇው ከፌተኛው
ሊዕሇዋይ ናይ ገን዗ብ መጠን ናይ በጀቱ የገን዗ብ መጠን በተመሇከተ የበጀት
ኣቀራርባ ስርዒት ይቐርፁ፡፡ አቀራረብ ስርዒት ይቀርፃለ፡፡
2. ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 2. የፔሊንና የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ብዚዕባ ተኸታታሊይ ዒመታት ናይ ተከታታይ ዒመታት የመንግስት
መንግስቲ ኢንቨስትመንት ፔሮግራማት የኢንቨስትመንት ፔሮግራሞች
ኣቀራርባ ስርዒት ይምስርት፡፡ የአቀራረብ ስርዒት ይመሰርታሌ፡፡
16.ብዚዕባ ምፅዲቕን ምፌሊጥን በጀት 16. በጀት ስሇማጽዯቅና ስሇማሳወቅ
ንቲ ዒመት ዜተፇቐዯ በጀት እስካዕ ሰነ ሇዒመቱ የተፇቀዯው በጀት እስከ ሰኔ 30 ቀን
30 መዒሌቲ ብቤት ምኽሪ ፀዱቑ ኩልም በምክር ቤቱ ፀዴቆ፣ ሁለም የመንግስት
ኣብያተ ጽሔፇት መንግስቲ እስካዕ ሒምሇ 7 ጽሔፇት ቤቶች እስከ ሏምላ 7 ቀን
ክፇሌጥዎ ይግበር፡፡ እንዱያውቁት ይዯረጋሌ፡፡
17.ናይ በጀት ዜውውር 17.የበጀት ዜውውር
1. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብ዗ውፅኦ ዯንቢ 1. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚያወጣው
መሰረት ካብ ስሩዕ በጀት ናብ ካፑታሌ ዯንብ መሰረት ከመዯበኛ በጀት ወዯ
በጀት ምዜዋር ይካኣሌ፡፡ ካፑታሌ በጀት ማዚወር ይቻሊሌ፡፡
2. ካብ ካፑታሌ በጀት ናብ ስሩዕ በጀት 2. ከካፑታሌ በጀት ወዯ መዯበኛ በጀት
ምዜዋር ኣይከኣሌን፡፡ ማዚወር አይቻሌም፡፡
18.ኣብ ውሽጢ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ዜግበር 18.በመንግስት ጽሔፇት ቤት ውስጥ የሚዯረግ
289
www.chilot.me
ናይ በጀት ዜውውር የበጀት ዜውውር

1. ኣብ ውሽጢ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ 1. በመንግስት ጽሔፇት ቤት ውስጥ
ዜግበር ናይ በጀት ዜውውር ስሩዕ በጀት የሚዯረግ የበጀት ዜውውር፣ መዯበኛ
ኣብ ዜምሌከቱ ዋና ናይ ሑሳብ መዯባት በጀትን በሚመሇከቱ ዋና የሑሳብ
ዜግበር እንተኾይኑ ሒሊፉ እቲ ቢሮ መዯቦች ሊይ የሚዯረግ ከሆነ የቢሮው
በጀት ንምዜዋር ዗ሇዎ ስሌጣን ኣግባብ ሒሊፉ፣ በጀት ሇማዚወር የተሰጠውን
ን዗ሇዎ ናይ መንግስቲ ቤት ፅሔፇት ስሌጣን አግባብ ሊሇው የመንግስት
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ብውክሌና ክህብ ጽሔፇት ቤት የበሊይ ሒሊፉ በውክሌና
ይኽእሌ፡፡ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
2. ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ 2. የፔሊንና የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሏሊፉ
ሌምዒትን በጀት ካብ ሒዯ ናይ ካፑታሌ በጀትን ከአንዴ የካፑታሌ ፔሮጀክት ወዯ
ፔሮጀክት ናብ ካሉእ ናይ ካፑታሌ ላሊ የካፑታሌ ፔሮጀክት ሇማዚወር
ፔሮጀክት ንምዜዋር ዗ሇዎ ስሌጣን የተሰጠውን ስሌጣን አግባብ ሊሇው
ኣግባብ ን዗ሇዎ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት የመንግስት ጽሔፇት ቤት የበሊይ ሃሊፉ
ፅሔፇት መንግስቲ ብውክሌና ክህብ በውክሌና ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
19.ኣብ መንጎ ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ 19.በመንግስት ጽሔፇት ቤቶች መካከሌ
ዜግበር ናይ በጀት ዜውውር የሚዯረግ የበጀት ዜውውር
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብዝም ዜስዕቡ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚከተለት
ምኽንያታት ናይ ሒዯ ቤት ጽሔፇት ምክንያቶች የአንዴ የመንግስት ጽሔፇት
መንግስቲ መዯበኛ ይኹን ካፑታሌ በጀት ቤት መዯበኛ ወይም ካፑታሌ በጀት ወዯ ላሊ
ናብ ካሉእ ቤት ጽሔፇት መንግስቲ መዯበኛ የመንግስት ጽሔፇት ቤት መዯበኛ ወይም
ይኹን ካፑታሌ በጀት ንክዚወር ክፇቅዴ ካፑታሌ በጀት እንዱዚወር ሉፇቅዴ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
ሀ. ብምኽንያት ኣብ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ሀ. በመንግስት ጽሔፇት ቤት የፀዯቀ
ዜፀዯቐ ናይ መዋቕር ሇውጢ ወይ ከዒ የመዋቅር ሇውጥ ወይም በስራ ሒሊፉነት
ዜተገበረ ናይ ስራሔ ሒሊፌነት ሊይ ማሻሻያ በመዯረጉ ምክንያት የበጀት
መመሒየሺ ናይ በጀት ዜውውር ምግባር ዜውውር አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ፣
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ፣
ሇ. ኣብ ሒዯ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ሇ.
በአንዴ የመንግስት ጽሔፇት ቤት
዗ጋጠመ ሔፅረት ካፑታሌ በጀት ያጋጠመ የካፑታሌ በጀት እጥረት
ንምቅሊሌ ንኻሉእ ቤት ፅሔፇት ሇማቃሇሌ፣ ሇላሊ የመንግስት ጽሔፇት
መንግስቲ ዜተፇቐዯ ካፑታሌ በጀት ቤት የተፇቀዯ የካፑታሌ በጀት
ብምዜዋር ምጥቃም ኣዴሊይ ኮይኑ በማ዗ዋወር መጠቀም አስፇሊጊ ሆኖ
እንተተረኺቡን እዙ ተወሳኺ በጀት ሲገኝና ይህም ተጨማሪ በጀት
዗ዴሇየ ቅዴም ኢለ ንዜተፇቐዯ ያስፇሇገው ቀዯም ሲሌ ሇተፇቀዯ
ካፑታሌ በጀት ምዃኑ እንትረጋገፅ፣ የካፑታሌ በጀት መሆኑን ሲረጋገጥ፡፡
20.ንሃንዯበታዊ ወፃኢ ዜግበር ናይ በጀት 20.ሇዴንገተኛ ወጪ የሚዯረግ የበጀት ዜውውር
ዜውውር በዒመቱ የበጀት አዋጅ የተቀመጠው
ኣብ ናይቲ ዒመት ናይ በጀት ኣዋጅ ማንኛውም ገዯብ እንዲሇ ሆኖ፣ ሇበጀት
ዜተቐመጠ ዜኾነ ገዯብ ከም዗ል ኮይኑ፣ ኣብ ዒመቱ የስራ እንቅስቃሴ በጣም አስቸ኱ይና
ስራሔ ዗ል ናይ በጀት ዒመት ናይ ስራሔ በዒመቱ በጀት ዜግጅት ጊዛ ያሌታሰበ
ምንቅስቃስ ብጣዕሚ ህፁፅን ኣብ እዋን ተጨማሪ ገን዗ብ ሲጠየቅ የስራ አስፇፃሚ
290
www.chilot.me
ናይቲ ዒመት በጀት ምዴሊው ዗ይተሒሰበ ኮሚቴው ሇዴንገተኛ ወጪ ከተያ዗ በጀት

ተወሳኺ ገን዗ብ እንትሔተት ስራሔ ፇፃሚ ውስጥ በተጨማሪ ሇተጠየቀው ወጪ የሚሆን
ኮሚቴ ንሃንበዯታዊ ወፃኢ ካብ ዜተተሒ዗ በጀት ማዚወር ይችሊሌ፡፡
በጀት ንቲ ብተወሳኺ ዜተሒተተ ወፃኢ
ዜኸውን በጀት ከዚውር ይኽእሌ፡፡
21.ተወሳኺ በጀት 21.ተጨማሪ በጀት
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ብመሰረት ስራሔ ፇፃሚ የክሌለ ምክር ቤት የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ኮሚቴ ዗ቕረቦ ናይ ውሳነ ሒሳብ ተወሳኺ የሚያቀርበውን የውሳኔ ሒሳብ መሰረት
በጀት ክፇቅዴ ይኽእሌ፡፡ ተጨማሪ በጀት ሉፇቅዴ ይችሊሌ፡፡
22.ናይ በጀት ምፅዲቕ ምዴንጓይ 22.በጀትን ሇማፅዯቅ ስሇመ዗ገየት
1. ቤት ምኽሪ ክሌሌ ኣብ መጀመርታ 1. የክሌለ ምክር ቤት በመጀመሪያ የበጀት
ናይቲ በጀት ዒመት ናይቲ ዒመት በጀት ዒመት የዒመቱን በጀት ሳያጸዴቅ ከቀረ
ከየፅዯቐ እንተተሪፈ እስካዕ ዗ፅዴቕ ኣብ እስከሚጸዴቅ ዴረስ ባሇፇው ዒመት
ዜሒሇፇ ዒመት ዜፀዯቐ ስሩዕ በጀት የጸዯቀውን መዯበኛ በጀት በየወሩ እየታየ
በቢወርሑ እናተርኣየ ክፌፀም ይገብር፡፡ እንዱፇጸም ያዯርጋሌ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1
ዜተመሌከተ እንተሃሇወ‟ውን እቲ ቢሮ የተመሇከተውን ቢኖርም ቢሮው ቀዯም
ቕዴም ክብሌ ንዜተፇቐደ ናይ ካፑታሌ ሲሌ ሇተፇቀደ የካፑታሌ ፔሮጀክቶች
ፔሮጀክትታት ክፌሉት ክፌፅም ዜኽእሌ ክፌያ ሉፇጽም የሚችሇው ከፔሊንና
ምስ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ጋር በመመካከር
ብምምኽኻር ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ናይ መንግስቲ ገን዗ብ ክፌሉት የመንግሰት ገነ዗ብ ክፌያ
23.ብዚዕባ ክፌሉት ካብ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ 23.ክፌያን ከተጠቃሇሇ ፇንዴ ስሇመፇጸም፣
ምፌፃም
1. ኣብ ዒንቀፃት 19ን 22 ዜተዯንገገ 1. በአንቀጾች 19ና 22 የተዯነገገው እንዲሇ
ከም዗ል ኮይኑ ቤት ምኽሪ ክሌሌ ሆኖ የትግራይ ምክር ቤት በበጀት
ትግራይ ብበጀት እንተ዗ይፇቒደ ካብ ካሌፇቀዯ በቀር ከተጠቃሇሇው ፇንዴ
ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ክፇሉት ምፌፃም ክፌያ መፇጸም አይቻሌም፡፡
ኣይከኣሌን፡፡
2. እቲ ቢሮ እንተ዗ይኣፅዱቕዎ ካብቲ 2. ቢሮው ካሊጸዯቀው በስተቀር ከተፇቀዯው
ዜተፇቐዯ በጀት ክፌሉት ምፌፃም ወይ በጀት ክፌያ መፇጸም ወይም የክፇያ
ከዒ ናይ ክፌሉት ግቡእ ምእታው ግዳታ መግባት አይቻሌም፡፡
ኣይከኣሌን፡፡
24.ናይ ክፌሉት ገዯብ 24.የክፌያ ገዯብ፣
ብመሰረት ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 17-22 በዙህ አዋጅ ከአንቀጽ 17-22 በተዯነገገው
ዜተዯንገገ እንተ዗ይኾይኑ ኣብ ውሽጢ ሒዯ መሰረት ካሌሆነ በስተቀር በአንዴ የበጀት
ናይ በጀት ዒመት ኣብ‟ቲ ናይ በጀት ኣዋጅ ዒመት ውስጥ በበጀት አዋጅ ሇተመሇከቱት
ንዜተመሌከቱ ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ የመንግስት ጽሔፇት ቤቶች እንዱከፇሌ
ንክኽፇሌ ካብ ዜተፇቐዯ ገን዗ብ ብሊዕሉ ከተፇቀዯው ገን዗ብ በሊይ ክፌያ መፇጸም
ክፌሉት ምፌፃም ኣይከኣሌን፡፡ አይቻሌም፡፡
25.ብዚዕባ ግቡእ ምእታው 25.ግዳታ ስሇመግባት፣
1. ብሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ 1. የመንግስት ጽሔፇት ቤት የበሊይ ሒሊፉ
291
www.chilot.me
ወይ ከዒ ንሱ ብዜውክል ሰብ ብፅሐፌ ወይም እሱ የሚወክሇውን ሰው በጽሐፌ

እንተ዗ይተሒቲቱ ንቲ ቤት ጽሔፇት ካብ ካሌጠየቀ በስተቀር ሇጽሔፇት ቤቱ
ዜተፇቐዯ በጀት ክፌሉት ንምፌፃም ግቡእ ከተፇቀዯ በጀት ክፌያ ሇመፇጸም ግዳታ
ምእታው ኣይከኣሌን፡፡ መግባት አይቻሌም፡፡
2. ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ኣብ‟ቲ ናይ 2. ማንኛውም የመንግስት ጽሔፇት ቤት
በጀት ዒመት ዜበፅሔ ዜኾነ ዕዲ ንምኽፊሌ በበጀት ዒመቱ ውስጥ የሚዯርስ ማናቸውም
዗ኽእሌ እኹሌ በጀት እንተ዗ይሃሌዩዎ ኣብ ዕዲ ሇመክፇሌ የሚያስችሌ በቂ በጀት
ውሽጢ እቲ በጀት ዒመት ክፌሉት ካሌኖረው በስተቀር በበጀት ዒመቱ ክፌያን
ዜሒትት ስምምዕ ወይ ከዒ ካሉእ ዜኾነ የሚጠይቅ ስምምነት ወይም ላሊ ዒይነት
ዒይነት ግቡእ ክኣቱ ኣይኽእሌን፡፡ ግዳታ ሉገባ አይችሌም፡፡
3. እቲ ቢሮ ንሔዴሔዴ ናይ ሑሳብ መዯብ 3. ቢሮው ሇያንዲንደ የሂሳብ መዯብ
ዜተኣተወለ ናይ ፊይናንስ ግቡእ የተገባሇትን የፊይናንስ ግዳታ ሇመቆጣጠር
ንምቁፅፃር ዗ኽእለ ስርዒትን ዜምዜግበለ የሚያስችሇው ስርዒትና የሚመ዗ግብበት
ቅጥዑን የውፅእ፡፡ ቅጽ ያወጣሌ፡፡
4. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ 4. የመንግስት ጽሔፇት ቤት የበሊይ ሒሊፉ
እቲ ቢሮ ናይ ሑሳብ መዯብ ዜተኣተወለ ቢሮው በሚያወጣው ቅጽ መሰረት
ናይ ፊይናንስ ግቡእ ንምቁፅፃር ዗ኽእሌ ሇያንዲንደ የሂሳብ መዯብ የተገባሇትን
መዜገብ ይትሔዜ፡፡/ክተሒዜ ይገብር/ የፊይናንስ ግዳታ ሇመቆጣጠር
የሚያስችሇው መዜገብ ይይዚሌ(እንዱያዜ
ያዯርጋሌ)፡፡
26.ንኣቕሐን ግሌጋልታትን ዜግበር ክፌሉት 26.ሇዕቃው አገሌግልት የሚዯረግ ክፌያ
1. ዜቐርብ ካብ ዜግበኦ ናይ ወፃኢ ዜርዜር ወይ 1. ሉቀርብ ከሚገባው የወጪ ዜርዜር ወይም
ከዒ ናይ ክፌሉት መረጋገፂ ብተወሳኺ የክፉያ ማረጋገጫ በተጨማሪ የመንግስት
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ወይ ጽሔፇት ቤት የበሊይ ሒሊፉ ወይም እሱ
ከዒ ንሱ ዜወከል ሰብ እዝም ዜስዕቡ የወከሇውን ሰው የሚከተለትን ካሊረጋገጠ
እንተ዗የረጋጊፁ ክፌሉት ክፌፀም በስተቀር ክፌያ ሉፇጽም አይችሌም፡፡
ኣይኽእሌን፡፡
ሀ. ዜተሰርሐ ስራሔቲ፣ ናይ ኣቕሒን ሀ. የተሰሩ ሥራዎች፣ የዕቃና አገሌግልት አቅርቦት
ግሌጋልትን ቐረብ ክፌሉታት ብዜምሌከት ክፌያዎች በሚመሇከት ሲሆን፣
እንትኾን፣
I. እቲ ስራሔ ምውደኡ፣ ኣቕሒ ምቕራቡ ወይ I. ሥራው መጠናቀቁ፣ ዕቃ መቅረቡ ወይም
ከዒ ግሌጋልት ከምዜተዋሃበን እቲ ዋጋ አገሌግልት መሰጠቱንና ዋጋው በስምምነቱ
ብመሰረት እቲ ስምምዕ ዜተሒተተ ምዃኑ፣ ኣብ መሰረት የተጠየቀ መሆኑን፣ በስምምነቱ ሊይ
ስምምዕነት እንተ዗ይተገሉፁ ዴማ ተቐባሌነት ካሌተገሇፀም ተቀባይነት ያሇው መሆኑን፣
዗ሇዎ ምዃኑ፣
II. ብመሰረት ኣብቲ ስምምዕ ዜተኣተወ ግቡእ II. በስምምነቱ በተገባው ግዳታ፣ መሰረት ክፌያው
እቲ ክፌሉት ዜፌፀም ስራሔ ቕዴሚ ምውደኡ፣ የሚፇፀመው ስራው ከመጠናቀቁ ዕቃ ከመቅረቡና፣
ኣቕሒ ቕዴሚ ምቕራቡን፣ ግሌጋልት ቅዴሚ አገሌግልት ከመሰጠቱ በፉት ከሆነ፣ ክፌያው
ምወሃቡን እንተኾይኑ እቲ ክፌሉት ብመሰረት በስምምነቱ መሰረት የተጠየቀ መሆኑን፣ ወይም
እቲ ስምምዕ ዜተሒተተ ምዃኑ ወይከዒ
III. ብመሰረት እቲ ቢሮ ብ዗ውፅኦ ስርዒት III. ቢሮው በሚያወጣው ስርዒት፣ መሰረት
መረጋገፂ ቕዴሚ ምርካቡ ክፌሉት ክፌፀም ማረጋገጫ ከመገኘቱ በፉት ክፌያ መፇጸም ያሇበት
ዜግበኦ እንተኾይኑ እቲ ሔቶ ተቐባሌነት ዗ሇዎ ሲሆን ጥያቄው ተቀባይነት ያሇው መሆኑን፣
292
www.chilot.me
ምዃኑ፣
ሇ. ካብ‟ዙ ወፃኢ ዜግበር ዜኾነ ክፌሉት ሇ. ከዙህ ውጪ የሚዯረግ ማንኛውም ክፌያ፣ ሲሆን
እንትኾን እቲ ዜኽፇል ሰብ ክፌሉት ክረክብ የሚከፇሇው ሰው ክፉያውን ሇማግኘት የሚገባው
ዜግበኦ ምዃኑ፣ መሆኑን፣
2. እቲ ቢሮ ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ክማሊእ 2. ቢሮው በዙሁ አንቀጽ መሰረት ሉሟሊ
ዜግበኦ ናይ ምርግጋፅን ምፅራይን ኣፇፃፅማ የሚገባውን የማረጋገጥና የማጣራት
ስርዒት ኣብ ግብሪ ንምውዒሌ ዗ኽእሌ አፇጻጸም ስርዒት በተግባር ሊይ ሇማወዋሌ
መምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ የሚያስችሌ መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
27.ኣብ መወዲእታ እቲ በጀት ዒመት ዜውሃብ 27.በበጀት ዒመቱ መጨረሻ የሚሰጥ የችሮታ ጊዛ
ተወሳኺ ጊዛ፣
ሔዴሔዴ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ እቲ በጀት እያንዲንደ የመንግስት ጽሔፇት ቤት የበጀት
ዒመት ምስተወዯአ ዜቐረበለ ናይ ክፌሉት ሔቶ ዒመት ካሇቀ በኋሊ ሇቀረበሇት የክፌያ ጥያቄ
ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ፣ በ30 ቀናት ውስጥ፣
ሀ. እቲ በጀት ዒመት ቕዴሚ ምውዴኡ ሀ. የበጀት አመቱ ከመጠናቀቁ በፉት
ንዜተኣ዗ዘን ንዜተረከቦምን ኣቑሐ ሇታ዗ዘና ሇተረከባቸው እቃዎች
ሇ. እቲ ናይ በጀት ዒመት ቕዴሚ ምውዴኡ ሇ. የበጀት አመቱ ከመጠናቀቁ በፉት
ንዜተአ዗ዘን ንዜተዋሃቡን ግሌጋልታት የታ዗ዘና የተሰጡ አገሌግልቶች፣
እንዱሁም፣
ሏ. እቲ ናይ በጀት ዒመት ቕዴሚ ምውዴኡ ሏ. የበጀት አመቱ ከማብቃቱ በፉት
ዜኾነ ናይ መኽፇሉ ጊዛኡ ዜበፅሏ ወይ ከዒ ማንኛውም የክፌያ ጊዛው የዯረሰ ወይም
ብመሰረት ብውዕሉ ዜተገበረ ግቡእ ክኽፇሌ በውሌ በተገባው ግዳታ መሰረት መከፇሌ
ዜግበኦ መዋጮ ወይ ከዒ ካሉእ ተመሳሳሉ ያሇበትን መዋጮ ወይም ላሊ ተመሳሳይ
ግቡእ፣ ክኸፌሌ ይግበኦ፡፡ ግዳታ መክፇሌ አሇበት፡፡
ምምሔዲር ኣብ ስራሔ ዗ይወዒሇ በጀት ስራ ሊይ ያሌዋሇ በጀት ስሇማስተዲዯር
28.ኣብ ስራሔ ዗ይወዒሇ በጀት 28.ስራ ሊይ ያሌዋሇ በጀት
1. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 27 ዜተመሌከተ 1. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 27 የተመሇከተውን
ከምኡ‟ውን እቲ ቢሮ ብዚዕባ እቲ ጉዲይ እንዱሁም ቢሮው ጉዲዩን አስመሌከቶ
዗ውፅኦ መምርሑ ከምዜተሒሇወ ኮይኑ፣ የሚያወጣው መመሪያ እንዯተጠበቀ
ንቲ በጀት ዒመት ዜተፇቐዯን ወፃኢ ሆኖ፣ ሇበጀት ዒመቱ የተፇቀዯ እና ወጪ
ከይኮነ ወይ ከዒ ኣብ ስራሔ ከይወዒሇ ሳይሆን ወይም በስራ ሊይ ሳይውሌ የቀረ
ዜተረፇ ሑሳብ ኩለ ኣብ ስራሔ ምውዒለ ሂሳብ ሁለ ስራ ሊይ መዋለ ቀርቶ
ተሪፈ ናብቲ ቢሮ ናይ ትሬዟር ሑሳብ ሇቢሮው የትረዟሪ ሂሳቡ ፇሰስ
ፇሰስ ይግበር፡፡ ይዯረጋሌ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
እንተሃሇወ‟ውን ናይ ሒገዜን ሌቓሔን ቢኖርም የእርዲታና የብዴር ሂሳብ
ሑሳብ ኣብ ውሽጢ እቱ ዜተጠቓሇሇ በተጠቃሇሇው ፇንዴ ውስጥ ሆኖ
ፇንዴ ኮይኑ ከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ስራሔ እንዯየአስፇሊጊነቱ ስራ ሊይ መዋለን
ምውዒለ ክቕፅሌ ይኽእሌ፡፡ ሉቀጥሌ ይችሊሌ፡፡
29.ቅዴሚያ ክፌሉት 29.የቅዴሚያ ክፌያ
ኣብ መወዲእታ እቲ ዜተውሃበለ ናይ በጀት በበጀት አመቱ መጨረሻ ያሌተመሇሰ፣
ዒመት ዗ይተመሇሰ፣ ዗ይተወራረዯ ወይ ከዒ ያሌተወራረዯ፣ ወይም ያሌተተካ ማንኛውም
዗ይተተከአ ዜኾነ ናይ ቅዴሚያ ሑሳብ በቲ የቅዴሚያ ሂሳብ በአመቱ ከሚቀርበው
293
www.chilot.me
ዒመት ምስ ዜቐርብ ናይ መንግስቲ ሑሳብ የመንግስት ሂሳብ ጋር ተጠቃሌል ሪፕርት

ተጠቓሉለ ሪፕርት ክግበር ይግበኦ፡፡ መዯረግ አሇበት፡፡
30.ብዚዕባ ምስትታይ/ምክእኣሌ/ 30.ስሇ ማቻቻሌ
ዜኾነ ናይ ቅዴሚያ ክፌሉት ሑሳብ ማንኛውም የቅዴሚያ ክፌያ ሂሳብ እንዱህ
ብመሰረት እዙ ዒይነት ክፌሉት ዜእዜዝ ያሇውን ክፌያ በሚያ዗ው ዯንብ መሰረት
ዯንቢ ብሙለእ ወይ ከዒ ብኽፊሌ በሙለ ወይም በከፉሌ ያሌተከፇሇ፣
዗ይተኸፇሇ፣
ሀ. ብ዗ይካ ናይ ጡረታ ኣበሌ ናይ ቕዴሚያ ሀ.
ከጡረታ አበሌ በስተቀር የቅዴሚያ
ክፌሉት ንዜወስዴ ሰብ ብክሌሌ ክፌያን የሚወስዴ ሰው በክሌለ መንግስት
መንግስቲ ካብ ዜኽፇል ዜኾነ ገን዗ብ፣ ከሚከፇሌ ማንኛውም ገን዗ብ፣
ሇ. እቲ ናይ ቕዴሚያ ክፌሉት ዜወሰዯ ሰብ ሇ. የቅዴሚያ ክፇያ የወሰዯ ሰው ሞቶ
እንተሞይቱ ብ዗ይካ ናይ ጥሮታ ኣበሌ እንዯሆነ ከጥሮታ አበሌ በስተቀር የክሌለ
ናይ ክሌሌ መንግስቲ ንወረስቱ ካብ መንግስት ሇወራሾች ከሚከፌሇው
ዜኸፌል ዜኾነ ገን዗ብ ተቐናሲ ክግበር ማንኛውም ገን዗ብ ተቀናሽ ማዴረግ
31.ናይ ወፃኢ ተመሊሲ 31.የወጪ ተመሊሽ
ኣብ ውሸጢ እቲ ናይ በጀት ዒመት በበጀት ዒመቱ ውስጥ የክሌለ መንግስት
መንግስቲ እዙ ክሌሌ ዜተቐበል ዜኾነ፣ የተቀበሇው ማንኛውም፣
1. ናይ ወፃኢ ተመሊሲ፣ 1. የወጪ ተመሊሽ፣
2. ናይ ቕዴሚያ ክፌሉት ተመሊሲ፣ 2. የቅዴሚያ ክፌያ ተመሊሽ
3. ብምብሊፅ ናይ ዜተኸፇሇ ገን዗ብ 3. በብሌጫ የተከፇሇ ገን዗ብ፣ ተመሊሽ
ተመሊሲ፣
4. ኣብ ተመሊሲ ሑሳብ፣ ተመሊሲ ታክሲ 4. በተመሊሽ ሂሳብ፣ ተመሊሽ ታክስ ወይም
ወይ ከዒ ኣብ ክፌሉት ብዜግበር ናይ ዋጋ በክፌያ የሚዯረግ የዋጋ ማስተካከያ
ምስትኽኻሌ ምኽንያት ዜርከብ ተመሊሲ ምክንያት የሚገኝ ተመሊሽ ጨምሮ፣
ሒዊሱ፣
5. ናይ ጉዴኣት ካሔሳ ስሇዜተኸፇሇ 5. የጉዲት ካሳ በመከፇለ የተገኘ ገን዗ብ፣
ዜተረኸበ ገን዗ብ ወይ ከዒ፣ ወይም
6. ኣብ ሌዕሉ ሃብቲ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ 6. በመንግስት ጽሔፇት ቤት ሃብት ሊይ
ዜበፅሏ ጉዴኣት ወይ ከዒ ኪሳራ ንክትካእ የዯረሰው ጉዲት ወይም ኪሳራ እንዱተካ
ብዜቐረበ ሔቶ ዜርከብ ገን዗ብ፣ ቕዴም በቀረበ ጥያቄ የሚገኝ ገን዗ብ፣ ቀዯም ሲሌ
ክብሌ ነዙ ዋኒን ዜተገበረ ወፃኢ ወይ ከዒ ሇዙሁ ተግባር የተዯረገ ወጪ ወይም
ናይ ቕዴሚያ ክፌሉት ሑሳብ የቅዴሚያ ክፌያ ሂሳብ በተያ዗ሇት የበጀት
ብዜተትሒ዗ለ ናይ በጀት ርእሲ ኣታዊ አርእስት ገቢ ሆኖ መመዜገብ አሇበት፡፡
ኮይኑ ክምዜገብ ይግባእ፡፡
ዕዲ መንግስቲ ክሌሌ የክሌለ መንግስት ዕዲ
32.ናይ ምሌቃሔ ስሌጣን 32.የማበዯር ስሌጣን
ፋዯራሌ መንግስቲ ዜውስኖ ናይ ሌቓሔ የፋዳራሌ መንግስት የሚወስነው የብዴር
ገዯብ ከምኡ‟ውን ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 34፣ ገዯብ እንዱሁም በዙሁ አዋጅ አንቀጽ 34፣
35ን 36ን ዜተዯንገገ ዜተሒሇወ ኮይኑ፣ ቤት 35ና 36 የተዯነገገ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣
ምኽሪ ክሌሌ እንተ዗ይፇቒደ ብመንግስቲ የክሌለ ምክር ቤት ካሌፇቀዯ በስተቀር
ክሌሌ ወይ ከዒ ብሽም መንግስቲ ክሌሌ በክሌለ መንግስት ወይም በክሌለ መንግሰት
294
www.chilot.me
ገን዗ብ ምሌቃሔ ወይከዒ ውሔስና ምሃብ ስም ገን዗ብ መበዯር ወይም ዋስትና መስጠት
ኣይከኣሌን፡፡ አይቻሌም፡፡
33.ገን዗ብ ናይ ምእካብ ስሌጣን 33.ገን዗ብ የመሰብሰብ ስሌጣን
1. ብመንግስቲ ክሌሌ ወይ ከዒ ብሽም 1. በክሌለ መንግሰት ወይም በክሌለ
መንግስቲ ክሌሌ ገን዗ብ ናይ ምእካብ መንግስት ስም ገን዗ብ የማሰባሰብ ስሌጣን
ስሌጣን እንትውሃብ፣ ገን዗ብ ንምእካብ ሲሰጥ ገን዗ብ ሇመሰብሰብ በሚፇቅዯው
ኣብ ዜፇቅዴ ኣዋጅ ዜተመሌከተ ሔሌው አዋጅ የተመሇከተውን እንዯተጠበቀ ሆኖ
ኮይኑ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ብመሰረት የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በዙሁ አዋጅ
እዙ ኣዋጅ እቲ ገን዗ብ ብሙለእ ወይ መሰረት ገን዗ቡ በሙለ ወይም በከፉሌ፣
ብኽፊሌ ብቀጥታ ምሌቃሔ፣ ወይ ከዒ በቀጥታ ብዴር፣ ወይም በዋስትና ሰነዴ
ብውሔስና ሰነዴ ንክእከብ ክፇቅዴ እንዱሰበሰብ ሉፇቅዴ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙሁ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1
ዜተመሌከተ ንምፌፃም ምእንታን የተመሇከተውን ሇመፇጸም እንዱችሌ
ክኽእሌ ሒሊፉ እቲ ቢሮ ወይ ከዒ ንሱ የቢሮው ኃሊፉ ወይም እሱ የሚወክሇው
ዜውከል ካሉእ ባዒሌስሌጣን እቲ ቢሮ ላሊ የቢሮው ባሇስሌጣን የሚከተለትን
እዝም ዜስዕቡ ንክፌፅም ኮሚቴ መፇፀሚ እንዱፇፅም የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ስራሔ ስሌጣን ይህቦ። ሥሌጣን ይሰጠዋሌ፡፡
ሀ. እቲ ሰነዴ ዜወፀለን እቲ ዕዲ ዜኽፇሇለ ሀ. ሰነደ የሚወጣበትንና ዕዲው የሚከፇሌበት
ዕሇት ከምኡ‟ውን ናይ‟ቲ ዕዲ ኣከፊፌሊን ቀን እንዱሁም የዕዲው አከፊፇሌና
ናይ ወሇዴ መጠንን ንምውሳን፣ የወሇዴ መጠን ሇመወሰን፣
ሇ. ናይ ውሔስና ሰነዲት ከም ኣዴሊይነቱ ሇ. የዋስትና ሰነድች እንዯአስፇሊጊነቱ
ንምሻጥ፣ ሇመሸጥ፣
ሏ. ናይ ቀጥታ ሌቓሔ ወይ ከዒ ናይ ሏ. የቀጥታ ብዴር ወይም የዋስትና ሰነድችን
ውሔስና ሰነዲት ምውፃእን ምሻጥን ማውጣትና መሸጥን በተመሇከተ
ብዜምሌከት ስምምዕነት ንምፌፃም፣ ስምምነት ሇመፇፀም፣ እንዯገና
ተመሉስካ ንምዴርዲር፣ ሇመዯራዯር፣
መ. ብሒሊፉ እቲ ቢሮ ተቐባሌነት ብ዗ሇዎም መ. በቢሮው ሒሊፉ ተቀባይነት ባሊቸው
ናይ ውዕሉ ቃሊትን ኩነታትን እቲ ናይ የውሌ ቃልችና ሁኔታዎች የብዴሩን
ሌቃሔ ገን዗ብ ብኽፊሌ ወይ ከዒ ገን዗ብ በከፉሌ ወይም በሙለ ሇማበዯር፣
ብሙለእ ተመሉስካ ንክተሇቅሔ፣
34.ቐጥታ ሌቓሒትን ናይ ውሔስና ሰነዲትን 34.ቀጥታ ብዴሮችና የዋስትና ሰነድች ሇመክፇሌ
ንምኽፊሌ ብዚዕባ ዜውሰዴ ሌቓሔ፣ ስሇሚወሰዯው ብዴር
ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 37 ዜተዯንገገ ከም዗ል በዙሁ አዋጅ ዒንቀፅ 37 የተዯነገገው እንዲሇ
ኾይኑ ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ናይ ክፌሉት ሆኖ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የክፌያው ጊዛ
ጊዛኡ ዜኣኸሇ ወይ ከዒ ተመሊሲ ክግበር ሔቶ የዯረሰ ወይም ተመሊሽ እንዱዯረግ ጥያቄ
ዜቐረበለ ናይ ቐጥታ ሌቓሔ ወይ ከዒ ናይ የቀረበበት የቀጥታ ብዴር ወይም የዋስትና
ውሔስና ሰነዴ ክፌሉት ንምፌፃም ዗ኽእሌ ገን዗ብ ሰነዴ ክፌያ ሇመፇፀም የሚያስችሌ ገን዗ብ
ንክሌቃሔ ንቲ ቢሮ ሒሊፉ ፌቓዴ ክህብ እንዱበዯር ሇቢሮው ሒሊፉ ፇቃዴ ሉሰጥ
35.ንቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ምምሔዲር ብዚዕባ 35.ሇተጠቃሇሇው ፇንዴ አስተዲዯር ስሇሚወሰዴ
ዜውሰዴ ሌቓሔ ብዴር
ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ፣ እቲ ቢሮ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ቢሮው
295
www.chilot.me
ዜተጠቓሇሇ ናይ መንግስቲ ፇንዴ የተጠቃሇሇውን የመንግሰት ፇንዴ

ንምምሔዴዲር ዗ኽእሌ ገን዗ብ ክሌቃሔ ሇማስተዲዯር የሚያስችሌ ገን዗ብ እንዱበዯር
ክፇቅዯለ ይኽእሌ፡፡ ሉፇቀዴሇት ይችሊሌ፡፡
36.እዋናዊ ሌቃሒት 36.ጊዛያዊ ብዴሮች
ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ እቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የተጠቃሇሇው ፇንዴ
ብሔጊ ዜተፇቐዯ ክፌሉታት ንምሽፊን ዗ይኣክሌ በሔግ የተፇቀደ ክፌያዎች ሇመሸፇን
መሲለ እንተተራእይዎ፣ እቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ የማይቻሌ መስል ከታየው፣ የተጠቃሇሇው
ንዝም ክፌሉታት ክኣክሌ ይኽእሌ ኢለ ካብ ፇንዴ ሇነዙሁ ክፌያዎች ሉበቃ ይችሊሌ ብል
ዜኣምነለ ናይ ገን዗ብ መጠን ዗ይበዜሏን ካብ ካመነበት የገን዗ብ መጠን ያሌበዚና ከስዴስት
ሽደሽተ ወርሑ ብ዗ይበሇፀ ጊዛ ተመሉሱ ወር ባሌበሇጠ ጊዛ ተመሌሶ የሚከፇሌ ገን዗ብ
ዜኽፇሌ ገን዗ብ ንምሌቃሔ ፌቓዴ ክህብ ሇማበዯር ፌቃዴ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
37.ናይ ዕዲ ገዯብ 37.የዕዲ ገዯብ
ኮሚቴ መፇፀሚ ስራሔ ኣብ ካሉእ ግቡእ ዜኾነ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በላሊ አግባብ ያሇው
ገዯብ ከይተቓረነ፣ ብቀጥታ ብምሌቃሔ ኮነ ገዯብ ሳይፃረር፣ በቀጥታ በመበዯርም ሆነ
ውሔስና ብምሃብ መንግስቲ ክሌሌ ካብ ውሽጢ ዋስትና በመስጠት የክሌለ መንግስት ከሀገር
ዒዱ ክሌቃሔ ዜኽእል መጠን ዕዲ ይውስን፡፡ ውስጥ ሉበዯር የሚያስችሇው የእዲ መጠን
38.ናይ ሌቓሔ ግቡኣት ክፌሉት 38.የብዴር ግዳታዎች ክፌያ
ብመንግስቲ ክሌሌ ወይ ከዒ ብሽም በክሌሌ መንግስት ወይም በክሌሌ መንግስት
መንግስቲ ክሌሌ ዜተወሰደ ቀጥታ ስም የተወሰደ ቀጥታ ብዴሮችና የዋስተና
ሌቓሒትን ናይ ውሔስና ሰነዲትን ዋና ሰነድች ዋና ገነ዗ብ፣ በዙሁ ሊይ የሚከፇሌ
ገን዗ብ፣ ኣብኡ ዜኽፇሌ ወሇዴን ናይ ወሇዴና የአስተዲዯር ወጪ ከተጠቃሇሇው
ምምሔዴዲር ወፃኢን ካብቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ የሚታሰቡ ሆነው ከዙሁ ወጪ
ፇንዴ ዜሔሰቡ ኮይኖም ካብኡ ወፃኢ ተዯርገው ይከፇሊለ፡፡
ተገይሩ ይኽፇለ፡፡
39.ኪሳራ 39.ኪሳራ
እቲ ቢሮ ሒሊፉ የቢሮው ሒሊፉ፣
1. ናይ ውሔስና ሰነዲት መግዙኢ ዋጋ 1. የዋስትና ሰነድች የመግዣ ዋጋ በሙለ
ብሙለኡ ወይ ከዒ ብኽፊሌ ከፉልም ወይም በከፉሌ ከፌሇው ዋስትናው ወይም
እቲ ውሔስና ወይከዒ እቲ ዜኸፇሌዎ የከፇለት ገን዗ብ ያሌተመሇሰሊቸው
ገን዗ብ ዗ይተመሇሰልም ብምዃኑ ኣብ በመሆኑ በገን዗ብ ከፊዮቹ ሊይ የዯረሰ
ሌዕሉ ገን዗ብ ከፇሌቲ ዜበፅሏ ዜኾነ ማንኛውም ኪሳራ እንዱሁም፣
ይኹን ኪሳራ፣ ከምኡ‟ውን፣
2. እቲ ውሔስና ሰነዴ ንምምሊስ ኣብ ሌዕሉ 2. የዋስትናው ሰነዴ ሇማስመሇስ
ዜኾነ ይኹን ሰብ ንዜበፅሏ ኪሳራ ካብ‟ቲ በማንኛወም ሰው ሊይ ሇዯረሰው ኪሳራ
ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ወፃኢ ገይሩ ክኸፌሌ ከተጠቃሇሇው ፇንዴ ወጪ አዴርጎ
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉከፌሌ ይችሊሌ፡፡
40.ውሔስና 40.ዋስትና
1. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ምስ዗ውፅኦ ዯንቢ 1. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ካወጣው ዯንብ
ክሳብ ዗ይተጓነፀ ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ጋር እስካሌተቃረነ ዴረስ የክሌለ
ንግዳታ ዗ፇፅም ውሔስና ክህብ መንግስት ግዳታ የሚያስፇፅም ዋስትና
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
296
www.chilot.me
2. ውሔስና ብዜምሌከት ዜግበር ክፌሉት 2. ዋስትና በተመሇከተ የሚዯረገው ክፌያ

ካብቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ወፃኢ ኮይኑ ከጠቃሇሇው ፇንዴ ወጪ ሆኖ ይከፇሊሌ፡፡
ይኽፇሌ፡፡
41.ምምሔዲር ዕዲ መንግስቲ 41.የመንግስት ዕዲ አስተዲዯር
ናይቲ ብ/ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ የብሄራዊ ክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ስሇ
ብዚዕባ ምምሔዴዲር ዕዲ መንግስቲ፣ ኣብ መንግስት ዕዲ አስተዲዯር፣ በእዲው ሊይ
ሌዕሉ እቲ ዕዲ ወሇዴ ዜኽፇሇለ ኩነታት ወሇዴ ስሇሚከፇሌበት ሁኔታ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ንምምሔዲር ውሔስና ኣዴሇይቲ ሇዋስትና አስተዲዯር አስፇሊጊ የሆኑ ዯንቦች
ዜኾኑ ዯንብታት ከውፅእ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
42.ብዚዕባ ምትሔሌሊፌ ዕዲ ክሌሊዊ መንግስቲ 42.ስሇ ክሌሊዊ መንግስት ዕዲ መተሊሇፌ
1. ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የክሌሊዊ
ናይቲ ክሌሊዊ መንግስቲ ዕዲ ብዚዕባ መንግስት እዲ ስሇሚተሊሇፌበት ሁኔታ
ዜተሒሊሇፇለ ኩነታት ዯንቢ ከውፅእ ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ 2. የክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ፣ ሶስተኛ
2. ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ወገኖች ሇክሌሊዊ መንግሰት ዕዲ
ሳሌሰዎት ወገናት ዕዲ ናብቲ ክሌሊዊ ስሇሚያስተሊለፈበት ሁኔታ ዯንብ
መንግስቲ ብዚዕባ ክተሒሊሇፈ ዜኽአለ ሉያወጣ ይችሊሌ
ኩነታት ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ 3. በዙሁ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1ና2
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን ካብ ከተዯነገገው ውጪ ማንኛውም ዕዲ
ዜተዯንገገ ወፃኢ ዜኾነ ይኹን ዕዲ ሉተሊሇፌ አይችሌም፡፡
ክተሒሊሇፌ ኣይኽእሌን፡፡
43.ብዚዕባ ምዜገባ ዕዲ መንግስቲ 43.የመንግስት ዕዲ ስሇመመዜገብ
እቲ ቢሮ ካብዙ ንታሔቲ ንዜተ዗ር዗ሩ ቢሮው ከዙሁ በታች የተ዗ረ዗ሩትን
ዜምሌከት ዜተማሌኡን ዜርዜር ዜበለን በሚመሇከት የተሟለና ዗ር዗ር ያለ
መዚግብቲ ይሔዜ፡፡ መዚግብት ይይዚሌ፣
1. በቲ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ብተውሃበ ፌቃዴ 1. በክሌለ ምክር ቤት በተሰጠው ፌቃዴ
ቀጥታ ሌቓሔን ናይ ውሔስና ሰነዲትን ቀጥታ ብዴርና የዋስትና ሰነድች
ብምውፃእን ብምሻጥን ሌቓሔ በማውጣትና በመሸጥ ብዴር የተወሰዯበት
ዜተወሰዯለ ገን዗ብ፣ ገን዗ብ፣
2. በዙ ኩነታት ብሌቃሔ ናይ ዜተረኸበ 2. በዙሁ ሁኔታ በብዴር ስሇተገኘ ገነ዗ብ
ገን዗ብ መግሇፂ፣ መግሇጫ
3. ብሌቓሔ ናይ ዜተረኸበ ገን዗ብ 3. በብዴር የተገኘ ገን዗ብ በተመሇከተ
ብዜምሌከት ዜተኸፇሇ ዋና ገን዗ብን የተከፇሇ ዋና ገነ዗ብና ወሇዴ፣
ወሇዴን፣
4. ቀጥታ ሌቓሔን ናይ ውሔስና ሰነዲትን 4. ቀጥታ ብዴርና የዋስትና ሰነድች
ምስምውፃእ ፣ ምስ ምምሔዲርን ምስ ከማውጣት ከማሰተዲዯርና ከመክፇሌ
ምኽፊሌን ብተተሒሒ዗ ንዜውሃቡ ጋር በተያያ዗ ሇሚሰጡ አስተዲዯራዊ
ምምሔዲራዊ ግሌጋልት ከምኡ‟ውን ገሌጋልት እንዱሁም ዋስትናዎች
ውሔስናታት ምሃብ ምምሔዲርን መስጠት ማስተዲዯርና መክፇሌን
ምኽፊሌን ብዜምሌከት ንተገበሩ በተመሇከተ ሇተዯረጉ አስተዲዯራዊ
ምምሔዲራዊ ግሌጋልታት ግሌጋልቶች ሇሬጂስትራሮች ሇፊይናንስ
ንሬጂስትራራት፣ ንወኪሊት ፊይናንስን ወኪልችና ሇላልች የተከፇሇው ገን዗ብ
ንኻሌኦትን ናይ ዜተኸፇሇ ገን዗ብ መጠን፣
297
www.chilot.me
መጠን፣
5. ነቶም ውሔስናታት ብዜምሌከት 5. ዋስትናዎችን በተመሇከተ የተፇቀዯበት፣
ዜተፇቐዯለ ፣ ብዚዕባ እቲ ውሔስና ስሇዋስትናው መግሇጫ፣ የሚከፇሇው
መግሇፂ፣ ናይቲ ዜኽፇሌ መጠንን መጠንና አስተዲዯራዊ ወጪዎች፡፡
ምምሔዲራዊ ወፃኢታትን
ክፌሉ ሸሞንተ ክፌሌ ስምንት
ናይ መንግስቲ ገን዗ብ ኢንቨስት ናይ ምግባር የመንግስት ገን዗ብ ኢንቨስት የማዴረግ
ስሌጣን ስሌጣን
44.ናይ ተረፌ ፇንዴ ኢንቨስትመንት 44.የተረፇ ፇንዴ ኢንቨስትመንት
እቲ ቢሮ ሒሊፉ ኣብዙ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ የቢሮው ሒሊፉ በተጠቃሇሇው ፇንዴ ውስጥ
ውሽጢ ዜርከብ ገን዗ብ ንግዙኡ ንኽፌሉት የሚገኝ ገን዗ብ ሇጊዛው ሇክፌያ የማይፇሇግ
዗ይዴሇ እንተኾይኑ እዙ ገን዗ብ‟ዙ ናይ‟ቲ ከሆነ ይህ ገን዗ብ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ዗ውፅኦ ዯንቢ ኮሚቴ ያወጣው ዯንብ እንዯተጠበቀ ሆኖ
ሔሌው ኮይኑ እቲ ስራሔ ፇፃሚት ግቡኣት የስራ አስፇፃሚው ኮሚቴ ተገቢ ናቸው
እዮም ኣብ ዜብልም ናይ ውሔስና ሰነዲት በሚሊቸው የዋስትና ሰነድች ኢንቨስት
ኢንቨስት ክገብር ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡
45.ናይ ጥሪት ፇንዴ ምቛምን ምምሔዲርን 45.የጥሪት ፇንዴ ማቋቋምና ማስተዲዯር
1. ናይ‟ቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የጥሪት
ናይ ጥሪት ፇንዴ ዜቖመለን ፇንዴ የሚቋቋምበትና የሚተዲዯርበት
ዜመሒዯረለን ኩነታት ይውስን፡፡ ሁኔታዎች ይወስናሌ፡፡
2. ነቲ ጥሪት ፇንዴ ዗ዴሉ ገን዗ብ ካብ‟ቲ 2. ሇጥሪት ፇንዴ የሚያስፇሌግ ገን዗ብ
ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ወፃኢ ኮይኑ ከተጠቃሇሇው ፇንዴ ወጪ ሆኖ
ይኽፇሌ፡፡ ይከፇሊሌ፡፡
ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ንብረት የክሌለ መንግስት ንብረት
46.ብዚዕባ ምሒዜን ምውጋዴን 46.ስሇመያዜና ስሇማስወገዴ
ብኻሌኦት ኣዋጃት ዜተዯንገገ ሔሌወ ኮይኑ፣ በላልች አዋጆች የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ፣
ናይ‟ቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚያወጣው
ብመሰረት ዗ውፅኦ ዯንቢ ተ዗ይኮይኑ እቲ ዯንብ መሰረት ካሌሆነ በስተቀር የክሌለ
ክሌሊዊ መንግስቲ ንብረት ክሔዜ ወይ ከዒ መንግስት ንብረት ሉይዜ ወይም ሉያስወግዴ
ከውግዴ ኣይኽእሌን፡፡ አይችሌም፡፡
47.ናይ ንብረት ሒሇዋን ቁፅፅርን መዚግብቲ 47.የንብረት ጥበቃና ቁጥጥር መዚግብት
ናይ ሔዴሔዴ መንግስታዊ ቤት ፅሔፇት
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ እቲ ቢሮ ብዚዕባ ሒሇዋን የያንዲንደ መንግስታዊ ጽሔፇት ቤት የበሊይ
ቁፅፅርን ንብረት ብ዗ውፅኦ መምርሑ ሒሊፉ ቢሮው ስሇንብረት ጥበቃና ቁጥጥር
መሰረት ኣብ ትሔቲ ሒሊፌነት እቲ መስሪያ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት በመስሪያ
ቤት ዜርከብ ናይ መንግስቲ ንብረት ቤቱ ኃሊፉነት ስር የሚገኙ የመንግስት
ብዜምሌከት ብቕዒት ዗ሇዎ መዜገብ ክሔዜ ንብረት በሚመሇከት ብቃት ያሇው መዜገብ
ኣሇዎ፡፡ መያዜ አሇበት፡
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ አስር
ሑሳብ መንግስቲ የመንግስት ሑሳብ
48.ኣዲሌዋን አቀራርባን ፀብፃብ 48.የሪፕርት አ዗ጋጃጀትና አቀራረብ
እቲ ቢሮ ናይ ሔዴሔዴ በጀት ዒመት ናይ ቢሮው የእያንዲንደ የበጀት ዒመት የሑሳብ
298
www.chilot.me
ሑሳብ ፀብፃብ ብዜከኣሌ ቕሌጣፇ ነቲ ክሌሌ ሪፕርት በተቻሇ ፌጥነት ሇክሌለ ምክር ቤት
ቤት ምኽሪ የቕርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
49.ናይ‟ቲ ፀብፃብ ትሔዜቶ 49.የሪፕረቱ ይ዗ት
ናይ መንግስቲ ሑሳብ ፀብፃብ ዜቐርብ እቲ የመንግስት ሑሳብ ሪፕርት የሚቀርበው
ቢሮ ብመሰረት ዗ውፅኦ መምርሑ ኮይኑ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ሆኖ
እዝም ዜስዕቡ ይሒውስ፣ የሚከተለትን ያካትታሌ
1. ናይ ሑሳብ መግሇፂታት 1. የሑሳብ መግሇጫዎች
ሀ. ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ ናይ‟ቲ በጀት ሀ. የክሌለ መንግስት የበጀቱ ዒመት
ዒመት ኣታዊታትን ወፃኢታትን ገቢዎችና ወጪዎች
ሇ. እቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ሇ. የተጠቃሇሇ ፇንዴ
ሏ. ናይ‟ቲ ክሌሊዊ መንግስቲ ዕዲታት፣ ሏ. የክሌሊዊ መንግስት ዕዲዎች፣ ዋስትና
ውሔስና ዜተኣተወልምን ዜሔሇውን የተገበሊቸውና የሚጠበቁ/ግዳታዎች/
ግቡኣት /ግዳታታት/
መ. ነቲ በጀት ዒመት ዜተፇቐዯ፣ ወፃኢ መ. ሇበጀቱ ዒመት የተፇቀዯ፣ ወጪ
ዜተገበረን ወፃኢ ዗ይተገበረን መጠን የተዯረገና ወጪ ያሌተዯረገ የገን዗ብ
ገን዗ብ መጠን፣
ረ. ናይ ጥሪት ፇንዴ እንተሌዩ ንሱ ረ. የጥሪት ፇንዴ ካሇ ይህን በሚመሇከት
ሰ. ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ናይ‟ቲ በጀት ሰ. የክሌለ መንግስት የበጀት ዒመት
ዒመት ናይ ፊይናንስ ምንቅስቓሳትን የፊይናንስ እንቅስቃሴና አቋም የሚያሳዩ
ቕዋማትን ዗ርእዩ ካሌኦት ናይ ሑሳብ ላልች የሂሳብ መረጃዎች፣
መረዲእታታት፣
2. ናይ‟ቲ ክሌሌ ኦዱት ቤት ፅሔፇት ነቲ 2. የክሌለ ኦዱት ጽሔፇት ቤት የክሌለን
ናይ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ፊይናንስ መንግስት የፊይናንስ መግሇጫ መርምሮ
መግሇፂ መርሚሩ ዜሃቦ ርኢቶ፣ የሰጠው አስተያየት፣
3. ግቡኡነቱ በቲ ቢሮ ዜተኣመነለ ካሉእ 3. አግባብነቱ በቢሮው የታመነበት ላሊ
ተመሳሳሉ መረዲእታ፣ ተመሳሳይ መረጃ፣
50.ዒይነት ገን዗ብ 50.የገን዗ብ ዒይነት፣
ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ሑሳብ ዜእ዗ዜን የክሌለ መንግስት ሂሳብ የሚያ዗ውና ሪፕርት
ፀብፃብ ዜግበርን ብናይ ኢትዮጵያ ብር የሚዯረገው በኢትዮጵያ ብር ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
51.መዚግብቲ 51.መዚግብት
1. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ሔዴሔዴ መንግስታዊ 1. የእያንዲንደ የመንግስታዊ መስሪያ ቤት
መስሪያ ቤት እቲ ቢሮ ብ዗ውፅኦ የበሊይ ሒሊፉ ቢሮው በሚያወጣው
መምርሑ መሰረት ናይ‟ቲ መስሪያ ቤት መመሪያ መሰረት የመስሪያ ቤቱ
ሒሊፌነት ዜምሌከቱ ናይ ፊይናንስ ሒሊፉነት የሚመሇከቱ የፊይናንስ
መዚግብቲ ክተሒዘ ይገብር ነቲ ቢሮውን መዚግብት እንዱያዘ ያዯርጋሌ
የቅርብ፡፡ ሇቢሮውም ያቀርባሌ፡፡
2. ሔዴሔዴ ናይ መንግስቲ መስሪያ ቤት 2. እያንዲንደ የመንግስት መስሪያ ቤት
እቲ በጀት ዒመት ምስተወዯአ ብዜካኣሌ የበጀት ዒመቱ ካሇቀ በኋሊ በተቻሇው
ቅሌጣፇ ሑሳቡ ዒፅዩ ፀብፃብ ናብ‟ቲ ቢሮ ፌጥነት ሑሳቡን ዗ግቶ ሇቢሮው ሪፕርት
299
www.chilot.me
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ አስራ አንዴ

ግዜኢትን ውዕሊትን ግዥና ውልች
52.ብዚዕባ ውዕሊት ተገዚእቲ ዜኾነልም ዯንቢታት 52.ውልች ተገዢዎች ስሇሚሆኑበት ዯንቦች፣
ናይ‟ቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ብዚዕባ የክሌለ የስራ አስፇፃሚ ስሇ ውሌ እና ክፇያ
ኣፇፃፅማ ውዕሌን ክፌሉትን ዯንቢ ከውፅእ አፇፃፀም ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡ ይህ ዯንብ
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ እዙ ዯንቢ‟ዙ ብዚዕባ ግዙኢትን ስሇ ግዢና ስሇ ውልች አፇፃፀም ሇውልች
ብዚዕባ ውዕሊትን ኣፇፃፅማ፣ ንውዕሊት የሚሰጥ ዋስትናና የውለን አፇፃፀም
ዜውሃብ ውሔስናን ናይ‟ቲ ውዕሌ ኣፇፃፅማ ማስከበሪያ የሚሆኑ ዴንጋጌዎችን
መኽበሪ ዜኾኑ ዴንጋገታት ዜሒውስ ክኸውን የሚያካትት ሉሆን ይችሊሌ፡
ይኽእሌ፡
53.ናይ ውዕሌ ግቡኣት/ግዳታ/ 53.የውሌ ግዳታ፣
1. ዜኾነ ናይ መንግስቲ መስሪያ ቤት 1. ማንኛውም የመንግስት መስሪያ ቤት
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ነቲ በጀት ዒመት የበሊይ ሒሊፉ ሇበጀት ዒመቱ የተፇቀዯ
ዜተፇቐዯ በጀት ምህሊዉ ከይኣረጋገፀ በጀት መኖሩን ሳያረጋግጥ የክሌለ
እቲ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ዜግዯዯለ መንግስት የሚገዯዴበት ውሌ መፇጸም
ውዕሌ ክፌፅም የብለን፡፡ የሇበትም፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1
እንተሃሇወ‟ውን ኣፇፃፅመኡ ካብ ናይ የተዯነገገው ቢኖርም አፇፃፀሙ ከአንዴ
ሒዯ ዒመት በጀት ንሊዕሉ ንዜወስዴ የበጀት ዒመት በሊይ ሇሚወሰዴ
ፔሮጀክት ናይ ነዊሔ ጊዛ ውዕሌ ፔሮጀክት የረጅም ጊዛ ውሌ ሇመዋዋሌ
ንምውዕዒሌ ነቲ ፔሮጀክት ናይ ሇፔሮጀክቱ የመጀመሪያ ዒመት የተፇቀዯ
መጀመርታ ዒመት ዜተፇቐዯ በጀት በጀት መኖሩን ማረጋገጥ ብቻ በቂ ነው፡፡
ምህሊዉ ምርግጋፅ ጥራሔ እኹሌ‟ዩ፡፡
54.ኣፇፃፅማ ግዙኢት 54.የግዢ አፇጻጸም፣
ናይ ዜኾነ ይኹን ኣቑሐትን ግሌጋልት የማንኛውም እቃዎችና አገሌግልት ግዢ
ግዙኢት ዜፌፀም እቲ ቢሮ ብ዗ውፅኦ የሚፇጸም፣ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ
መምርሑ መሰረት ይኸውን፡፡ እዙ መሰረት ይሆናሌ፡፡ ይህ መመሪያም እቃዎችና
መምርሑ‟ውን ኣቑሐትን ግሌጋልትን አገሌግልቶች ስሇሚገዘበትና ግዟው ሇሀዜብ
ብዚዕባ ዜግዜአለን እቲ ገዙኢት ንህዜቢ ግሌጽ ስሇሚዯረግበት ሁኔታ ዜርዜር
ግሌፂ ብዚዕባ ዜግበረለ ኩነት ዜርዜር መረጃዎችን የሚይዜ መሆን አሇበት፡፡
መረዲእታታት ዜሔዜ ክኸውን ኣሇዎ፡፡
55.ናይ ግዙኢት ዯንቢታት እዋናዊነት ብዚዕባ 55.የግዢ ዯንቦች ወቅታዊነት ስሇማረጋገጥ፣
ምርግጋፅ
እቲ ቢሮ ምስቲ ናይ ክሌሌ መንግስቲ ቢሮው ከክሌለ መንግስት ግዢና ውልች ጋር
ግዙኢትን ውዕሊትን ዜተተሒዘ ናይ የተያያዘ የአስተዲዯር ፕሉሲዎችና ዯንቦች
ምምሔዲር ፕሉሲታትን ዯንቢን በቢግዙኡ በየጊዛው ማውጣታቸውንና በሰፉው
ምውፀኦምን ብገፉሐ ዜተበተኑ ምዃኖምን መሰራጨታቸውን የማረጋገጥ ሒሊፉነት
ናይ ምርግጋፅ ሒሊፇነት ኣሇዎ፡፡ አሇው፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ክሌተ ክፌሌ አስራ ሁሇት
ናይ ፋዯራሌ መንግስቲን ናይ‟ዙ ክሌሌን ናይ የፋዯራሌ መንግስትና የክሌለ የፊይናንስ ግንኙነት
ፊይናንስ ርክብ
56.ሒፇሻዊ 56.አጠቃሊይ፣
1. ኣብ መንጎ ፋዳራሊዊ መንግስትን 1. በፋዯራሊዊ መንግስትና በትግራይ
300
www.chilot.me
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ዜህለ ክሌሊዊ መንግስት መካከሌ የሚኖር

ርክብ ፊይናንስ ፋዳራሊዊ መንግስቲ የፊይናንስ ግኑኝነት ፋዯራሊዊ መንግስት
ንዙ ክሌሌ ዜህቦ ዒመታዊ ናይ በጀት ሇክሌለ የሚሰጠው ዒመታዊ የበጀት
ዴጋፌ ይሒውስ፡፡ ዴጋፌ ይጨምራሌ
2. እቲ ክሌሊዊ መንግስቲ ካብ‟ቲ ፋዯራሌ 2. የክሌለ መንግስት ከፋዯራለ መንግስት
መንግስቲ ዜቕበል ናይ በጀት ሒገዜ የሚቀበሇውን የበጀት ዴጋፌ ዴጎማ
ዴጎማ ብዜምሌከት በቲ ናይ ፋዯራሌ በሚመሇከት በፋዯራሌ መንግስት
መንግስቲ ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ሔጊ የፊይናንስ አስተዲዯር ህግ መሰረት ሂሳቡ
መሰረት ሑሳቡ ይሔዜ፡፡ ነቲ ፋዯራሌ ይይዚሌ፡፡ ሇፋዯራለ መንግስት ሪፕርት
መንግስቲ ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
57.ናይ ዒዱ ውሽጢ ሌቓሔ 57.የሀገር ውስጥ ብዴር፣
1. እቲ ፋዯራሌ መንግስቲ ሔዴሔዴ ክሌሌ 1. የፋዯራለ መንግስት እያንዲንደ ክሌሌ
ክሌቃሔ ዗ኽእል ናይ ገን዗ብ መጠን ሇመበዯር የሚያስችሇው የገን዗ብ መጠን
ምውሳን ንክኽእሌ እቲ ክሌሌ መንግስቲ መወሰን እንዱችሌ የክሌለ መንግስት
ነቲ ፋዯራሌ መንግስቲ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሇፋዯራለ መንግስት አስፇሊጊ የሆኑ
መረዲእታታት ኩለ ክህብ ኣሇዎ፡ መረጃዎች ሁለ መስጠት አሇበት፡፡
2. እቲ ክሌሊዊ መንግስቲ ዜወስድ ሌቃሔ 2. ክሌሊዊው መንግስት የሚወስዯው ብዴር
ዜተረኸበ ካብ ብሄራዊ ባንኪ ኢትዮጵያ የተገኘው ከኢትዮጵያ ብሓራዊ ባንክ
ወፃኢ ተ዗ይኮይኑ ኣብ ዜኾነ ይኹን ውጪ ካሌሆነ በስተቀር ማናቸውም
ብሌቓሔ ኣብ ዜተረኸበ ገን዗ብ ዜፌፀም በብዴር ከተገኘው ገን዗ብ ሊይ የሚፇጸም
ክፌሉት ዗ማሒዴሮ ብሄራዊ ባንኪ ክፇያ የሚያስተዲዴረው የኢትዮጵያ
ኢትዮጵያ ይኸውን፡፡ ብሓራዊ ባንክ ይሆናሌ፡፡
3. እቲ ክሌሊዊ መንግስቲ ዜወስድ ሌቓሔ 3. ክሌሊዊው መንግስት የሚወስዯው ብዴር
ካብ ብሄራዊ ባንኪ ኢትዮጵያ ወፃኢ ከኢትዮጵያ ብሓራዊ ባንክ ውጪ የተገኘ
ዜተረኸበ እንተኾይኑ ናይቲ ክሌሌ ከሆነ የክሌለ መንግስትና የፋዯራሌ
መንግስቲን ሚኒስቴር ፊይናንስ ፋዯራሌ መንግስት ፊይናንስ ሚኒስቴር
መንግስትን ዜስማምዕለ ናይ ምምሔዲር የሚስማሙበት የአስተዲዯር ስርዒት
ስርዒት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ተፇጻሚ ይሆናሌ፡፡
58.ሸርፉ ወፃኢ 58.የውጪ ምንዚሬ፣
እቲ ቢሮ ናይ‟ቲ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ወፃኢ ቢሮው የክሌለ መንግስት የውጪ ምንዚሪ
ሸርፉ ዴሌየት ብዜምሌከት ነቲ ፋዯራሌ ፌሊጎት በሚመሇከት ሇፋዯራሌ መንግስት
መንግስቲ ሚኒስቴር ፊይናንስ ዜግባእ ፊይናንስ ሚኒስቴር ተገቢውን መረጃ
መረዲእታ ክህብ ኣሇዎ፡፡ መስጠት አሇበት፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሌ አስራ ሦስት
59.መምርሑታት 59.መመሪያዎች፣
እቲ ቢሮ እዙ ኣዋጅን ነዙ ኣዋጅ መሰረት ቢሮው ይህንኑ አዋጅና ይህንን አዋጅ
ብምግባር ዜወፀ ዯንቢታትን ተግባራዊ መሰረት በማዴረግ የወጡ ዯንቦች ተግባራዊ
ንምግባር ዜሔግዘ መምርሑታት ከውፅእ ሇማዴረግ የሚያግዘ መመሪያዎች ሉያወጣ
60.ብዚዕባ ምጥፊእ ገን዗ብን ንብረትን መንግስቲ 60.ስሇ መንግስት ገን዗ብና ንብረት መጥፊት፣
ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ካብ‟ቲ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ከቢሮው
ቢሮ ዜረኽቦ ርኢቶ መሰረት ብምግባር የሚያገኘውን አስተያየት መሰረት በማዴረግ
301
www.chilot.me
ኣብዝም ዜስዕቡ ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ በሚከተለት ሊይ ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡

ሀ. ብዜኾነ ይኹን መንገዱ ገን዗ብ ወይ ሀ. በማንኛውም መንገዴ የመንግስት ገን዗ብ
ንብረት መንግስቲ እንትጠፌእ ክውሰዴ ወይም ንብረት ሲጠፊ ሉወሰደ ስሇሚገባቸው
ብዚዕባ ዜግብኦም ስጉምቲታት፣ እርምጃዎች፣
ሇ. እቲ ዜጠፌአ ናይ መንግስቲ ገን዗ብ ሇ. የጠፊው የመንግስት ገን዗ብ ከተፇቀዯው
ካብ‟ቲ ዜተፇቐዯ በጀት ብዚዕባ ዜቅነሰለ በጀት ሰሇሚቀነስበት ሁኔታ፣
ኩነት፣
ሏ. ኣብ ሊዕሉ ብፉዯሌ ሀ ንዜተርኣየ ዜኾነ ሏ. ከሊይ በፉዯሌ ሀ ሇተመሇከተው ማንኛውም
ይኹን ዜጠፌአ ንብረት ወይ ገን዗ብ ኣብ የጠፊ ንብረት ወይም ገን዗ብ በመንግስት
ውሽጢ ሑሳብ መንግስቲ ፀብፃብ ሂሳብ ውስጥ ሪፕርት የሚዯረግበት ሁኔታና
ዜግበረለ ኩነትን ብዚዕባ ዜምዜገበለ ስሇሚመ዗ግበት መንገዴ፣
መንገዴን፣
61.ጥፌኣታትን ቕፅዒታትን 61.ጥፊቶችና ቅጣቶች፣
ኣብ ናይ ፋዯራሌ መንግስቲ ፊይናንስ በፋዯራሌ መንግስት የፊይናንስ አስተዲዯር
ምምሔዲር ኣዋጅ ዒንቀፅ 64 ብዜተመሌከተ አዋጅ አንቀጽ 64 በተመሇከተው መሰረት
መሰረት ቀፂልም ዜተዯንገጉ ቕፅዒታት ቀጥሇው የተዯነገጉ ቅጣቶች በዙህ አዋጅ
ኣብዙ ኣዋጅ ተፇፀምቲ እዮም፡፡ ተፇፃሚዎች ናቸው፡፡
1. ገን዗ብ መንግስቲ ንምእካብ፣ 1. የመንግስት ገን዗ብ ሇመሰብሰብ፣
ንምምሔዲር ወይ ከዒ ክፌሉት ንምፌፃም ሇማስተዲዯር ወይም ክፌያ ሇመፇጸም
ኣብ ዜኾነ ይኹን መንግስታዊ መስሪያ በማንኛወም መንግስታዊ መስሪያ ቤት
ቤት ዜተቆፀረ ሰራሔተኛ መንግስቲ ወይ የተቀጠረ የመንግስት ሰራተኛ ወይም
ተሸያሚ፣ ተሿሚ፣
ሀ. ብመሰረት ሔጊ ክኽፇል ካብ ዜግባእ ሀ. በህግ መሰረት ሉከፇሇው ከሚገባው በቀር
ወፃኢ ዜተመዯበለ ስራሔ ብምፌፃሙ የተመዯበበት ስራ በመፇጸሙ ማንኛውም
ዜኾነ ይኹን ክፌሉት እንዴሔር ክፌያ ከተቀበሇ፣
ተቐቢለ፣
ሇ. ናይ‟ቲ ክሌሊዊ መንግስቲ ገን዗ብ ሇ. የክሌሊዊው መንግስት ገን዗ብ ያጭበረበረ
዗ጭበርበረ ወይ ካሉእ ሰብ ንከጭበርብር ወይም ላሊ ሰው እንዱያጭበረብር
ኩነታት ብምምዕርራይ ዜተሒባበረ ወይ ሁኔታዎችን በማመቻቸት የተባበረ
ከዒ ዜሸረበ፣ ወይም ያሴረ፣
ሏ. ብኻሉእ ብዜኾነ ይኹን ሰብ እዙ ሔጊ ሏ. በላሊ በማንኛውም ሰው ይህንን ህግ
ንክጠሒስ ኮነ ኢለ ዜፇቐድ፣ እንዱጣስ ሆን ብል የፇቀዯ፣
መ. እቶት ኣብ ምምዜጋብ ወይ ወረቐት መ. ገቢን በመመዜገብ ወይም የምስክር
ምስክር ኣብ ምሃብ ስራሔ ዜተዋፇረ ወረቀት በመስጠት ስራ ተሰማርቶ እያሇ
ኮይኑ እናሃሇወ ብዴሌየት ብዜኾነ ይኹን በፌሊጎት በማንኛውም መንገዴ የሃሰት
መንገዱ ናይ ሒሶት መረዲእታ ኣብ መረጃ በመዜገብ ሊይ ያሰፇረ፣ በሒሰተኛ
መዜገብ ዗ዕረፇ፣ ኣብ ናይ ሒሶት የምስክር ወረቀት የፇረመ ወይም ያ዗ጋጀ
ወረቐት ምስክር ዜፇረመ ወይ ዗ዲሇወ፣ ከሆነ ከብር 25000 በማያንስና ከብር
እንተኾይኑ ካብ ብር 25,000 35000 በማይበሌጥ የገን዗ብ መቀጮና
ብ዗ይንእስን ካብ ብር 35,000 ከ10 ዒመት በማያንስና ከ15 ዒመት
ብ዗ይበሌፅን ገን዗ብ መቕፃዕትን ካብ 10 በማይበሌጥ ፅኑ እስራት ይቀጣሌ፡፡
ዒመት ብ዗ይንእስን ካብ 15 ዒመት
ብ዗ይበሌፅን ፅኑዕ ማእሰርቲ ይቕፃዕ፡፡
302
www.chilot.me

ኣብ ዜኾነ ይኹን መንግስታዊ መስርያ በማንኛውም የመንግስት መስሪያ ቤት
ቤት ዜተሸየመ ወይ ዜተቖፀረ ሰብ ዜኾነ የተሾመ ወይም የተቀጠረ ሰው ማንኛውም
ይኹን ክፌሉት ንከትርፌ ወይ መጠኑ ክፌያ ሇማስቀረት ወይም መጠኑ ሇማሻሻሌ
ንክመሒየሽ ወይ ከዒ ሔጊ ምጥሒሱ ወይም ህግ መጣሱን በሚመሇከት
ብዜምሌከት ንዜቐርቡ ናይ ክሴታ የሚቀረቡ የክስ አቤቱታዎችን እንዱቀር
ጥርዒናት ንከተርፌ ብቐጥታ ወይ ከዒ በቀጥታ ወይም በተ዗ዋዋሪ በስጦታ ወይም
ብተ዗ዋዋሪ ብውህብቶ ወይ ብኻሉእ በላሊ መሌክ ገን዗ብ ወይም ዋጋ ያሇው ነገር
መሌክዕ ገን዗ብ ወይ ከዒ ዋጋ ዗ሇዎ እንዱሰጠው የጠየቀ የተቀበሇ ወይም
ካሉእ ነገር ንክውሃቦ ዜሒተተ፣ ዜተቐበሇ ሇመቀበሌ የሞከረ ከሆነ ከብር 25000
ወይ ንምቕባሌ ዜፇተነ እንተኾይኑ ካብ በማያንስና ከብር 35000 በማይበሌጥ
ብር 25,000 ብ዗ይንእስን ካብ ብር የገን዗ብ መቀጮና ከ10 ዒመት በማያንስና
35,000 ብ዗ይበሌፅን ናይ ገን዗ብ ከ25 ዒመት በማይበሌጥ ጽኑ እስራት
መቕፃዕትን ካብ 10 ዒመት በ዗ይንእስን ይቀጣሌ፡፡
ካብ 25 ዒመት ብ዗ይበሌፅን ፅኑዕ
መእሰርቲ ይቕፃዕ፡፡
ኣብ ዜኾነ ይኹን ናይ መንግስቲ በማንኛውም የመንግስት መስሪያ ቤት
መስርያ ቤት ዜተሸየመ ወይ ዜተመዯበ የተሾመ ወይም የተመዯበ ሰው ይህን አዋጅ
ሰብ ነዙ ኣዋጅ‟ዙ ወይ ብመሰረት እዙ ወይም በዙሁ አዋጅ መሰረት የወጡ
ኣዋጅ ዜወፀ ዯንብታት ናይ ምትሔሌሊፌ ዯንቦቸን የመተሊሇፌ ወይም የማጭበርበር
ወይ ናይ ምጭብርባር ተግባር ዜተፇፀመ ተግባር የተፇጸመ መሆኑ እያወቀ ሇበሊይ
ምዃኑ እናፇሇጠ ንሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ሒሊፉዎች ሪፕርት ያሊዯረገ ከሆነ ከብር
ሪፕርት ዗ይገበረ ናይ ገን዗ብ 10000 በማይበሌጥ የገን዗ብ ቅጣትና ከ5
መቕፃዕትን ካብ 5 ዒመት ን዗ይበሌፅ ዒመት በማይበሌጥ እስራት ይቀጣሌ፡፡
ማእሰርትን ይቕፃዕ፡፡
4. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 53 ዜተዯንገገ 4. በዙሁ አዋጅ አንቀጽ 53 የተዯነገገውን
ብምትሔሌሊፌ ዜተፇቐዯ በጀት ምህሊዉ በመተሊሇፌ የተፇቀዯ በጀት መኖሩ
ከየረጋገፀ ዜኾነ ይኹን ውዕሉ ሳያረጋግጥ ማንኛውም ውሌ የተፇራረመ
ዜተፇራረመ ወይ ንኽፌርም ዜገበረ ናይ ወይም እንዱፇረም ያዯረገ የመንግስታዊ
መንግስታዊ መስሪያ ቤት ሒሊፉ ካብ መስሪያ ቤት ሒሊፉ ከብር 5000
ብር 5000 ብ዗ይንእስን ካብ ብር በማያንስና ከብር 20000 በማይበሌጥ
20000 ብ዗ይበሌፅን ናይ ገን዗ብ የገን዗ብ ቅጣትና ከ5 ዒመት በማያንስና
መቕፃዕትን ካብ 5 ዒመት ብ዗ይንእስን ከ10 ዒመት በማይበሌጥ ፅኑ እስራት
ካብ 10 ዒመት ብ዗ይበሌፅን ፅኑዕ ይቀጣሌ፡፡
ማእሰርቲ ይቕፃዕ፡፡
5. ዜኾነ ይኹን ሰብ ምስ ምእካብ ገን዗ብ 5. ማንኛውም ሰው የመንግስት ገን዗ብን
መንግስቲ፣ ምምሔዲር ወይ ከዒ ክፌሉት ከመሰብሰብ፣ ከማስተዲዯር ወይም ክፌያን
ኣብ ምፌፃም ስራሔ ኣብ ዜተዋፇረ በመፇጸም ስራ ሊይ በተሰማራ የመንግስት
መንግስታዊ መስርያ ቤት ውሽጢ መስሪያ ቤት ውስጥ ሇተሸመው ወይም
ንዜተሸየመ ወይ ንዜተመዯበ ሰብ፣ ሇተመዯበው ሰው፣
303
www.chilot.me
ሀ. ዜቐረበለ ውሳነ ኣብ ምሔሊው ዜርከብ ሀ. የቀረበሇትን ውሳኔ በመጠበቅ ሊይ የሚገኝ

ዋኒን ወይ ብምኽንያት ሒሊፌነት ስርሐ ጉዲይ ወይም በስራ ሒሊፉነቱ ምክንያት
ክቐርበለ ኣብ ዜኽእሌ ዋኒን ዜውሃቦ ሉቀርብሇት የሚችሌ ጉዲይ ሊይ
ውሳነ ወይ እቲ ዜውሰዴ ስጉምቲ የሚሰጠውን ውሳኔ ወይም የሚወስዯውን
ንምዜባዕ ወይከዒ እርምጃ ሇማዚባት ወይም ዯግሞ
ሇ. ኣብ ሌዕሉ ኣታዊ መንግስቲ ናይ ሇ. በመንግስት ገቢ ሊይ የማጭበርበር ተግባር
ምጭብርባር ተግባር ንክፌፀም ወይ እቲ እንዱፇጸም ወይም ተግባሩ ሲፇጸም
ተግባር እንትፌፀም ንክሔግዜ ወይከዒ ሇማገዜ ወይም ሇመተባበር ወይም
ንከተሒባበር ወይ ነቲ ዴርጊት ምፌፃም ሇዴርጊቱ አፇጻጸም ሁኔታዎች
ኩነታት ንምትዕርራይ ወይ ከዒ ሇማሰተካከሌ (ሇማመቻቸት) ወይም
ንክፌቀዴ ንምግባር ብምሔሳብ፣ ጉቦ እንዱፇቀዴ ሇማዴረግ በማሰብ ጉቦ
ንምሃብ ቃሌ እንተኣትይለ እንተቅሪብለ ሇመስጠትቃሌ ከገባሇት፣ ካቀረበሇት
ወይ እንተህይብዎ ጥፌኣተኛ ኮይኑ ወይም ከሰጠው ጥፊተኛ ሆኖ መገኘቱ
ምርካቡ እንትረጋገፅ ብመሌክዕ ጉቦ ሲረጋገጥ በጉቦ መሌክ የሰጠውን ወይም
ዜሃቦን ወይ ዜቐረበን ገን዗ብ ሰሇስተ ያቀረበውን ገን዗ብ ሦስት እጥፌ የገን዗ብ
ዕፅፉ ናይ ገን዗ብ መቕፃዕትን ካብ 10 ቅጣትና ከ10 ዒመት የማያንስና ከ15
ዒመት ዗ይንእስን ካብ 15 ዒመት ዒመት በማይበሌጥ ጽኑ እስራት
ብ዗ይበሌፅን ፅኑዕ ማእሰርቲ ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ
6. ኣብ ሊዕሉ ኣብ ዒንቀፅ 5 ዜተ዗ር዗ሩ 6. ከሊይ በአንቀጽ 5 የተ዗ረ዗ሩ ጥፊቶች
ጥፌኣታት ኣብ ምፌፃም ተግባር በመፇጸም ተግባር የተሳተፇና ጉዲዩ ወዯ
ዜተሳተፇን እቲ ዋኒን ቕዴሚ ናብ ቤት ፌርዴ ቤት ከመቅረቡ በፉት ስሇተፇጸመው
ፌርዱ ምቕራቡ ብዚዕባ እቲ ተፇፀመ ጥፊትና ስሇተባባሪዎቹ ሚና የሚጠቁም
ጥፌኣትን ብዚዕባ ናይ ተሒባበርቲ ግዯን መረጃ የሰጠ ሰው በዙሁ ህግ መሰረት
ዜጠቅም መረዲእታ ዜሃበ ሰብ ብመሰረት ከሚቀርብበት ክስ በፌትህ ሚኒስቴር
እዙ ሔጊ‟ዙ ካብ ዜቐርበለ ክሴታ ምህረት ሉዯረግሇት ይችሊሌ፡፡
ብሚኒስቴር ፌትሑ ምሔረት ክግበረለ
ይኽእሌ፡፡
62.ብዚዕባ ምርኣይ ሰነዲት ሑሳብ 62.የሂሳብ ሰነድችን ስሇማየት
1. እቲ ቢሮ ወይ ከዒ ብሔጊ ሰሌጣን 1. ቢሮው ወይም በህግ ስሌጣን የተሰጠው
ዜተውሃበ ዜኾነ ካሉእ ኣካሌ ብሔጊ ማንኛውም ላሊ አካሌ በህግ የተሰጠውን
ዜተውሃበ ሒሊፌነት ንምውፃእ ናይ ዜኾነ ሒሊፉነት ሇመወጣት የማንኛውም
ይኹን መንግስታዊ መስርያ ቤት ናይ የመንግስታዊ መስሪያ ቤት የሂሳብ
ሑሳብ መዚግብቱ መፃሔፌቲ ወረቐታት፣ መዚግብት መጻህፌት፣ ወረቀቶች የሂሳብ
ናይ ሑሳብ ሰነዲትን መረዲእታትን ሰነድችና መረጃዎች ሇማየት ያሌተገዯበ
ንምርኣይ ዗ይተገዯበ ስሌጣን ኣሇዎ፡፡ ስሌጣን አሇው፡፡
2. ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
ዜተመሌከተ እንተሃሇወ እ኱ ነቲ ክሌሊዊ የተመሇከተውን ቢኖርም ሇክሌሊዊው
መንግስቲ መፇፀምቲ አካሊት ሪፕርት መንግሰት አስፇፃሚ አካሊት ሪፕርት
ናይ ዗ይገበሩ መንግስታዊ መስሪያ የማያዯርጉ መንግስታዊ መስሪያቤቶች
ቤታት ናይ ሑሳብ መዚግብቲ፣ የሂሳብ መዚግብት ወረቀቶችን የሂሳብ
ወረቓቕቲ፣ ናይ ሑሳብ ሰነዲትን ሰነድችና መረጃዎች ቢሮው ሇማየት
መረዲእታታትን እቲ ቢሮ ንምርኣይ የሚችሇው ከመንግስታዊ መስሪያ ቤቶች
዗ኽእሌ ምስቶም መንግስታዊ መስርያ በሚያዯርገው ስምምነት መሰረት
304
www.chilot.me
ቤታት ብዜግበር ስምምዕነት መሰረት ይሆናሌ፡፡

ይኸውን፡፡
63.ናይ ውክሌና ስሌጣን ብዚዕባ ምሃብ 63.የውክሌና ስሌጣን ስሇ መስጠት
ንኣፇፃፅማ እዙ ኣዋጅ ጠቃሚ ኮይኑ ሇዙሁ አዋጅ አፇፃፀም ጠቃሚ ሆኖ ሲገኝ
እንትርከብ እቲ ሒሊፉ ቢሮ ንናይ መስርያ የቢሮው ኃሊፉ ሇመስሪያ ቤቱ ባሇስሌጣኖች
ቤቱ ሰበ ስሌጣናት ወይ ከዒ ንናይ ካሌኦት ወይም ሇላልች ቢሮዎች ባሇስሌጣኖች
ቢሮታት ሰብ ስሌጣናት ስሌጣኑ ብውክሌና ስሌጣኑን በውክሌና ሇመስጠትና ውክሌናው
ንምሃብ እቲ ውክሌና ተፇፃሚ ዜኾነለ ተፇፃሚ የሚሆንበት ሁኔታዎች ሉወስን
ኩነታት ክውስን ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
64.ብዚዕባ ኣተሒሊሌዋ ሰነዲት 64.ስሇ ሰነድች አጠባበቅ፣
ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ እያንዲንደ
ሔዴሔዴ ሰነዴ ክሔል ዜግበኦ ንኽንዯይ ግ዗ ሰነዴ ሉጠበቅ የሚገባውን ጊዛ የሚገሌፅ
ዜኣክሌ ምዃኑ ዜገሌፅ ዯንቢ የውፅእ፡፡ ዯንብ ያወጣሌ፡፡
65.ዜተስዒረ ሔግታት 65.የተሻሩ ሔጎች
ነዙ ኣዋጅ‟ዙ ዜፃባእ ሔጊ፣ ዯንቢ፣ መምርሑ ይህን አዋጅ የሚቃረን ህግ፣ ዯንብ፣
ወይ ከዒ ሌምዲዊ ኣሰራርሒ በዙ ኣዋጅ ኣብ መመሪያ ወይም ሌምዲዊ አሰራር በዙሁ
ሌዕሉ ዜተሸፇኑ ዋኒናት ተፇፃምነት አዋጅ በተሸፇኑ ጉዲዮች ሊይ ተፇጻሚነት
ኣይህሌዎምን አይኖራቸውም፡፡
66.ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 66.ዯንብ የማውጣት ስሌጣን፣
ናይ‟ቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ኣብ‟ዙ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በዙሁ አዋጅ
ኣዋጅ ኣብ ካሌኦት ዒንቀፃት ዜተርኣዩ በላልች አንቀጾች በተመሇከተው ሳይወሰን
ከይተወሰነ ነዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣፇፃፅማ ዜሔግዘ ሇዙሁ አዋጅ አፇጻጸም የሚያግዘ ዯንቦች
ዯንብታት ናይ ምውፃእ ስሌጣን የማውጣት ስሌጣን ተሰጥቶታሌ፡፡
ተዋሂብዎ‟ዩ፡፡
67.ናይ መሰጋገሪ ውሳነ 67.የመሸጋገሪያ ውሳኔ፣
ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13፣ 14፣ 17፣ 40፣ በዙሁ አዋጅ አንቀጽ 13፣ 14፣ 17፣ 40፣
41፣ 42፣ 44፣ 46፣ 52፣ 60 ዜተዯንገጉ 41፣ 42፣ 44፣ 46፣ 52ና 60 የተዯነገጉ
እንተሃሇው‟ውን ናይቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ቢኖሩም የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ዯንብ
ኮሚቴ ዯንቢ ክሳብ ዗ውፅእ እዝም ዋኒናት እስኪያወጣ ዴረስ በአዋጅ የተ዗ረ዗ሩትን
እዙኦም ብዜምሌከት ኣብ ስራሔ ዗ል ጉዲዮች በሚመሇከት በስራ ሊይ ያሇ መመሪያ
መምርሑ ወይ ናይ ስራሔ ሌምዱ ምስ‟ዙ ወይም የስራ ሌምዴ ከዙህ አዋጅ
ኣዋጅ ክሳብ ዗ይተጓነፀ ተፇፃምነቱ ይቕፅሌ፡፡ እስካሌተቃረነ ዴረስ ተፇጻሚነቱ ይቀጥሊሌ፡፡
68.እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ 68.አዋጁ የሚጸናበት ጊዛ፣
እዙ አዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ሒምሇ 1989 ሒምላ 1989
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ክሌሌ ብሓራዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
305
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 2 መቐሇ መጋቢት 1989ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ 1 ብር ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ገፅ 1 ገጽ 1
ቤት ፅሔፇት ሚሌሻ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የሚሉሻ
ትግራይ መተሒዲዯሪ ዯንቢ ቁፅሪ 2/1989 ፅሔፇት ቤት መተዲዯርያ ዯንብ ቁጥር
2/1989
ቤት ፅሔፇት ምሌሻ ብመሰረት ቤት ምኽሪ የሚሌሻ ጽሔፇት ቤትን ሇማቋቋም የትግራይ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዗ውፅኦ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ባወጣው
አዋጅ ቁፅሪ 24/1988 ዜተጣየሸ ኮይኑ ኣብቲ አዋጅ ቁጥር 24/1988 መሰረት የተቋቋመ
ኣዋጅ ዒንቀፅ 4/11 ብዜተዯንገገ መሰረት ስራሔ ሲሆን በዙሁ አዋጅ አንቀጽ 4/11/ መሰረት
ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግረይ ፣ ኣባሊት ምሌሻ የሚሉሻ አባሊት ስራቸውን በሚገባ ሇመወጣት
ስርሕም ብግቡእ ምፌፃም ንክኽአለ ብመሰረት እንዱችለ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በክሌሌ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ሔገ መንግስትን ዒንቀፅ 54/6/ በተሰጠው
ትግራይ ዒንቀፅ 54/6/ እዙ ዜስዕብ ዯንቢ ስሌጣን መሰረት የሚከተሇው ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
አውፂኡ አል፡፡
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ ኣንዴ
1. ኣቃውማ 1. አዯረጃጀት፣
1. ውዲበ ምሌሻ፣ ኣብ ጎጥ/መንዯር/ 1. የሚሉሻ አዯረጃጀት፣ በመንዯር ዯረጃ
ብጉጅሇን መስርዕን፣ ኣብ ቁሸት በቡዴንና በጓዴ፣ በቀጠና ዯረጃ በመቶ፣
ብጋንታ፣ ኣብ ጣብያ ብሒይሉ በጣብያ ዯረጃ በሻምበሌ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
2. ካብ መንዯር ጀሚሩ ክሳብ ጣብያ 2. ከመንዯር እስከ ጣብያ/ቀበላ/ ባለ
ኣብ዗ሇዉ ብርክታት በቲ ኣባሌ ዜምረፁ ዯረጃዎች በሚሉሻ አባሊት የሚመረጡ
መራሔቲ ይህሌዉዎም፡፡ መሪዎች ይኖራሌ
3. ኣብ ጉጅሇን መስርዕን ነንሔዴሔዴ 3. በያንዲንደ ቡዴንና ጓዴ ሁለት መሪዎች
ክሌተ መራሔቲ ይህሌዉዎም ፣ ኣብ ሲኖሩት በያንዲንደ መቶና ሻምበሌ
ጋንታን ሒይሉን ዴማ ነንሔዴሔዴ ዯግሞ ሶስት መሪዎች ይኖራቸዋሌ፡፡
ሰሇስተ መራሔቲ ይህሌዉዎም፡፡
4. ኣብ ጋንታን ሒይሉን ዗ሇዉ መራሔቲ 4. በመቶና በሻምበሌ የሚኖሩ መሪዎች
ኣዚዙ፣ ም/ኣዚዙን ምምሔዲርን ኣዚዟና አስተዲዯር/ኮሚቴ/ ተብሇው
/ኮሚሳርን/ ተባሂልም ይፅውዐ፡፡ ኣብ የሚጠሩ ሲሆኑ፣ በቡዴንና በጓዴ ዯግሞ
306
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 2 መጋቢት 1989 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 2 መጋቢት 1989 ዒ.ም
ጉጅሇን መስርዕን ዴማ መራሔን መሪና ምክትሌ መሪ ተብሇው ይጠራለ፡፡

ምክትሌን ይበሃለ፡፡
5. ተፀዋዕነት ጠርነፌቲ ምሌሻ ንዜመረፆም 5. የሚሉሻ መሪዎች ተጠሪነታቸው
ኣባሌን ንምሌሻ ቤት ፅሔፇትን ሇመረጣቸው አባሌና ሇሚሉሻ ጽሔፇት
ይኸውን፡፡ ቤት ይሆናሌ፡፡
ኣባሊት ምሌሻ የሚሉሻ አባሊት
2. ንኣባሌነት ዗ብቅዕ ረቁሒታት፣ 2. ሇአባሌነት የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
1. ኣባሌ ምሌሻ ዜኸውን ሰብ ብህ዗ቢ 1. የሚሉሻ አባሌ የሚሆን ሰው በህዜብ
ይምሇመሌ ይመሇመሊሌ
2. ዜኾነ ሰብ እዝም ዜስዕቡ ረቑሒታት 2. ማንኛውም የሚከተለትን መመ዗ኛዎች
዗ማሌአ እንተኾይኑ ኣባሌ ምሌሻ የሚያሟሊ ሰው የሚሉሻ ኣባሌ መሆን
ክኸውን ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ሀ. ዕዴማኡ ካብ 18 ዒመት ብሊዕሉ ዜኾነ፣ ሀ. ዕዴሜው ከ18 ዒመት በሊይ የሆነ
ሇ. ቀዋሚ ናብራን ናብራኡን ዜመርሏለ ሇ. ቋሚ ኑሮውን የሚመራበት ስራ ያሇው
ስራሔ ዗ሇዎ፡
ሏ. ኣብ ናይ ህዜባዊ ስራሔቲ ፅቡቅ ሏ. በህዜባዊ ስራዎች ጥሩ ተሳትፍ ያሇው
ዜሳተፌን ብናይ መንግስቲ ሔግታት እንዱሁም ሇመንግስት ሔጎችና ሇሚሉሻ
ውሽጠ ዯንቢ ምሌሻን ተገዚኣይ ዜኾነን ውስጠ ዯንብ ተገዢ የሆነና
ዜኣምነለን የሚያምንባቸው
መ. ካብ ስርቅን ፀረ ህዜብን ስራሔቲ ናፃ መ. ከስርቆትና ፀረ ህዜብ የሆኑ ተግባራት
ዜኾነ ብገበን ዗ይተቐፅዏን የተገሇሇ፣ በወንጀሌ ያሌተቀጣና
ብዱሞክራሲያዊ መሰሊት ዜኣምንን፣ በዱሞክራሲያዊ መብቶች የሚያምን፣
ረ. ኣካሊዊ ኩነታት ዕጥቂ ሑዘ ብብቅዒት ሠ. ትጥቅ ይዝ ሇመንቀሳቀስ የሚያስችሌ
ክንቀሳቀስ ዜኽእሌ፣ አካሊዊ ብቃት ያሇው፡፡
ሰ. ኣባሌ ምሌሻ ንምዃን ዴሌየት ዗ሇዎ፣ ረ. የሚሉሻ አባሌ ሇመሆን ፌሊጎት ያሇው፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ቁፅሪ 2/ሀ/ ዜተመሌከተ 3. በዙህ አንቀጽ ቁጥር 2/ሀ/ የተመሇከተ
ረቁሒ ከከም ኩነታቱ ብመምርሑ መመ዗ኛ እንዯሁኔታው በመመሪያ
ክሌወጥ ይኽእሌ፡፡ ሉሇወጥ ይችሊሌ፡፡
3. ግቡእን ሒሊፌነትን ኣባሌ ምሌሻ፣ 3. የምሉሻ አባሊት ግዳታና ሒሊፉነት፣
ኣባሌ ምሌሻ እዝም ዜስዕቡ ግቡእን የምሉሻ አባሌ የሚከተለት ግዳታና
ሒሊፇነትን ይህሇዉዎ፡፡ ሒሊፉነት ይኖሩታሌ
1. ኣብ ሔገ መንግስቲ ዜተመሌከቱ መሰሊት 1. በሔገ መንግስት የተመሇከቱትን
ህዜብን ዛጋታትን ናይ ምኽባር፣ የህዜቦችንና የዛጎች መብቶች የማክበር
2. ዗ዴሌዮ መረዲእታ ሒቲቱ ዜወሃቦ ሌኡኽ 2. ሇሚሰጠው ግዲጅ አስፇሊጊውን መረጃ
ናይ ምቕባሌ፣ በመጠየቅ የመቀበሌ፣
3. ዜተውሃበ ስራሔ ብእዋኑ ናይ ምፌፃም 3. የሚሰጠው ስራ በጊዛው የማጠናቀቅና
ናይ ስራሔ ሪፕርት ንጠርናፉኡ ብእዋኑ ሇመሪው ሪፕርት የማቅረብ፣
ናይ ምቅራብ
4. ናይ ብረት መታወቂያ ኣውፂኡ ናይ 4. የመሳሪያ ፌቃዴ እንዱሰጠው በማዴረግ
ምሒዜ የመያዜ፣
5. ናይ ከባቢኡ ፀጥታን ምርግጋእን ክህለ 5. የአከባቢውን ፀጥታና መረጋጋት
ናይ ምግባር እንዱጠበቅ የማዴረግ፣
307
www.chilot.me
6. ህዜቢ ኣብ ዗ካይድ ናይ ሌምዒት ስራሔቲ 6. ህዜብ በሚካሄዲቸው የሌማት ስራዎች

መሪሔ ኮይኑ ዒዱ ናይ ምሌማዕ፣ ግምባር ቀዯም በመሆን አገሩን
የማሌማት፣
7. ንህዜቢ ኣብ ዜቐርቡ ፃውዑታትን 7. ሇህዜብ በሚቀርቡ ጥሪዎችና ግዳታዎች
ጉቡኣትን ምስቲ ሒፊሽ ማዕረ ተሳታፉ ከህዜቡ ጋር እኩሌ የመሳተፌ፣ ግዳታና
ምዃን፡፡ ሒሊፉነት ይኖረዋሌ፡፡
4. መሰሊት ኣባሌ ምሌሻ 4. የሚሌሻ አባሊት መብቶች
ኣባሌ ምሌሻ እዝም ዜስዕቡ መሰሊት የሚሉሻ አባሌ የሚከተለት መብቶች
ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ
1. መራሔቲ ብኣኼባ ናይ ምምራፅ 1. መሪዎችን የመምረጥ
2. ንዜሒመቐ መራሔኡ ገምጊሙን ነቂፈን 2. ጥፊት የፇፀሙ መሪዎችን በመገምገምና
ካብ ሒሊፌነት ናይ ምውራዴ ሃሳብ በማቅረብ ከሒሊፉነታቸው
እንዱወርደ የማዴረግ፣
3. ዕጡቕ ኮይኑ ክቕፅሌ ኣብ ዗ይኽእሇለ 3. ትጥቅ ይዝ ሇመንቀሳቀስ የማያስችሌ
እዋን ብዱሞክራሲያዊ መንገዱ ናይ ሁኔታ ሲያጋጥም በዱሞክራሲያዊ
ስንብት ሔቶ ኣቕሪቡ ካብ ኣባሌ መንገዴ የስንብት ጥያቄ በማቅረብ
ምሌሻነት ናይ ምውፃእ፣ ከአባሌነት የመሰናበት፣
4. ኣብ ተሌእኾ ጉዴኣት እንትበፅሔ 4. የተሰጠውን ተሌእኮ በመፇፀም ሊይ ሳሇ
ከምህዜባዊ ሃርበኛ ተቆፂሩ ዜክኣሌ ጉዲት ሲዯርስበት እንዯ ህዜባዊ አርበኛ
ዴጋፌ ናይ ምርካብ፣ ተቆጥሮ የሚቻሇውን ያህሌ ዴጋፌ
የማግኘት፣
5. ኣብ ዜስወአለ እዋን ከም ህዜባዊ ሃርበኛ 5. በሚሰዋበት ጊዛ እንዯ አርበኛ ተቆጥሮ
ተቆፂሩ ብመተሒባበራይነት ጣብያ በጣብያ አስተዲዲሪዎችና የሚሌሻ
ምምሔዲርን ኣ዗ዜቲ ምሌሻን ብኽብሪ አዚዦች አስተባባሪነት በክብር
ንክቕበር፣ መሰሊት ኣሇዎም፡፡ የመቀበር፣ መብቶች ይኖሩታሌ
ስነምግባር ምሌሻ የሚሌሻ ስነ ምግባር
5. ብፃያዊ ዜምዴና 5. ጓዲዊ ግኑኝነት፣
ኣብ መንጎ ኣባሊት ምሌሻ ክህለ ዜግብኦ በምሌሻ አባሊት መካከሌ ሉኖር የሚገባው
ዜምዴና ኣብ ምትእምማን ዜተመስረተ ጓዲዊ ግኑኝነት በመተማመን ሊይ
ኮይኑ፣ ኣባሌ ምሌሻ እዝም ዜስዕቡ ግቡኣት የተመሰረተ ሆኖ የሚሌሻ አባሌ
ይህሌዉዎ፣ የሚከተለትን የመፇፀም ግዳታ ይኖረዋሌ
1. ዜተሰውአ ብፃይካ ብኣግባቡ ምቕባር 1. የተሰዋን ጓዴ በአግባቡ መቅበር፣
2. ብፃይካ ኣብ ፀሊኢ ከይኣቱን ኣብ ሒዯጋ 2. ጓዴህን በጠሊት እጅ ወይም አዯጋ ሊይ
ከይወዴቕን ተሪርካ ምቅሊስ እንዲይወዴቅ ጠንክሮ መታገሌ፣
3. ንዜሒመመን ዜዯኸመን ብፃይካ ዴጋፌ 3. ሇታመመ ወይም ሇዯከመ ጓዴህ ዴጋፌ
ምሃብ፣ መስጠት
4. ናይ ዜተሰውአ ምሌሻ ቤተሰብ መሬቶም 4. የተሰዋ ሚሉሻ ቤተሰቦች መሬታቸውን
ንክሔረስ ካሉእ ናይ ማእቶት ስራሔቲ እንዱታረስ እንዱሁም ላልች የገቢ ምንጭ
ከምኡ‟ውን ገዚ ኣብ ምስራሔ ምሔጋዜን ስራዎች ቤት መስራት ማገዜና እንዱሁም
ንክሔገዘ ህዜቢ ምትሔብባር ህዜብ እንዱሰራሊቸው ማስተባበር
6. ኣፇታትሒ ጎንፂ፣ 6. ግጭቶችን መፌታት
1. ኣብ መንጎ ክሌተ ኣባሊት ምሌሻ ዗ጋጥም 1. በሁሇት የሚሌሻ አባሊት መካከሌ
308
www.chilot.me
ጎንፂ ባዕልም ተረዲዱኦም ይፇትሔዎ፣ የሚያጋጥም ግጭት ራሳቸው

ተ዗ይተሰማዕሚዖም ሳሌሳይ ሰብ በመግባባት ሉፇቱት ይገባሌ፣
ወሲኾም ይፇትሔዎ፡፡ ካሌተስማሙም ሶስተኛ ሰው ጨምረው
ይፇቱታሌ፡፡
2. እቲ ጎንፂ በዙ ዒንቀፅ ቁፅሪ 1 መሰረት 2. ግጭቱ በዙሁ አንቀጽ ቁጥር 1 መሰረት
እንተ዗ይተፇቲሐ ናብ ጋንታ ወይ ካሌተፇታ ጉዲዩ መቶ ወይም ሻምበሌ
ሒይሉ ቀሪቡ ክገማገምለን ክነቓቐፌለን ቀርቦ እንዱገማገሙበት እና
ይግበር፡፡ ብናይታ ኣሃደ ሪኢቶ እንዱነቃቀፈበት ተዯርጎ በመቶው፣
ይፌታሔ፡፡ በሻምበለ አስተያየት ይፇታሌ
3. ሔጊ ተንከፌ ዜኾነ ጉዲይ ብሔጊ 3. ሔግ ነክ የሆኑ ጉዲዮች በሔግ ያሌቃለ
ይውዲእ፡፡
7. ዱስፔሉን ህዜባዊ ምሌሻ፣ 7. የህዜባዊ ሚሉሻ ዱስፔሉን
1. ንስራሔ ዜተዋሃበ ንብረት ከም ብረት፣ 1. ሇስራ የተሰጠውን ንብረት እንዯ
ቡምባ፣ ዕጥቂ፣ ወ዗ተ ብስነ ስርዒት መሳርያ፣ ቡምባ፣ ትጥቅ ወ዗ተ በስነ
ቆፂሩን ኣመዜጊቡን ክወስዴ ኣሇዎ፡፡ ስርዒት ቆጥሮና አስመዜግቦ መውሰዴ
አሇበት
2. ብዜምሌከቶ ጠርናፉ ተፇቒደ 2. ማንኛወም የመንግስት ሆነ የህዜብ
዗ይተዋሃበ ብዜኾነ ይኹን ንብረት ንብረት ወይም ከጠሊት የተገኘ ንብረት
መንግስቲን ህዜቢን ወይ ከዒ ካብ ወፃኢ በሚመሇከተው መሪ ተፇቅድ
ዜረኸቦ ንብረት ብኢዴ ወነኑ ክወስዴ ካሌተሰጠው በስተቀር በራሱ ስሌጣን
አይግባእን፡፡ መውሰዴ የሇበትም፡፡
3. ንስራሔ ዜተዋሃቦ ናይ መንግስቲ ንብረት 3. ሇስራ የተሰጠው የመንግስት ንብረት
ካብ ናይ መንግስትን ህዜብን ሌኡኽ በመንግስትና በህዜብ ስራ ካሌሆነ በቀር
ወፃኢ ከውዕል ኣይፌቀዯለን፡፡ ሇቤተሰብ ወይም ሇግሌ ጥቅም
እንዱያውሌ አይፇቅዴም፡፡
4. ዴሔንነት ናይቲ ንስራሔ ዜተዋህቦ 4. ሇስራ የተሰጠው ንብረት ዯህንነቱን
ንብረት ክሔለን ብሸሇሌትነት በሚጠብቅ በቸሌተኝነት ሲያበሊሽ
ንዜተበሊሸወ ዴማ ክኸፌሌ ይግዯዴ፡፡ ዋጋውን የመክፇሌ ግዳታ አሇበት
5. ዜኾነ ኣባሌ ምሌሻ ካብ ሌኡኽ ወፃኢ 5. ማንኛውም አባሌ ከተሌእኮ ውጭ በላሊ
ኣብ ከተማ እንትኣቱ ዕጥቂ ኣብ ፕሉስ ምክንያት ወዯ ከተማ ሲገባ ትጥቁን
ጣብያ ወይ ከዒ ኣብ ምሌሻ ቤት ፅሔፇት ፕሉስ ጣብያ ወይም ምሉሻ ጽሔፇት
ከቕምጥ ኣሇዎ፡፡ ቤት ውስጥ ማስቀመጥ ይኖርበታሌ፡፡
8. ዜተኸሌከለ ተግባራት፣ 8. የተከሇከለ ተግባሮች
ዜኾነ ኣባሌ ምሌሻ እዝም ዜስዕቡ ተግባራት ማንኛውም የሚሌሻ አባሌ የሚከተለትን
ንኸይፌፅም ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡ ተግባራት ከመፇፀም መታቀብ ይኖርበታሌ፡፡
1. ሌኡኽ ን዗ይምቕባሌ ምጥፊእ ምኽንያት 1. ተሌእኮን ሊሇመቀበሌ መጥፊት፣
ፇጢርካ ምትዕንቓፌ፣ መምርሑ ምክንያት በመፌጠር ማዯናቀፌ፣
ምንፃግን ሌኡኽ ዗ይፌፀመለ ኩነታት መመርያ አሇመቀበሌና ተሌእኮ
ምፌጣርን፣ የማይፇፀምበት ሁኔታ መፌጠር፣
2. ኣብ ናይ ሒሇዋ ጊዛ መስተ ምስታይ፣ 2. በጥበቃ ወቅት መጠጥ መጠጣት፣
ካሉእ ተዯራቢ ስራሔ ምሒዜ፣ ተዯራቢ ስራ መያዜ፣ የማይመሇከተውን
዗ይምሌከቶ ሰብ ምስኡ ኮፌ ምባሌ፣ ካብ ሰው አብሮ ማስቀመጥ፣ ከጥበቃ ቦታ
ሒሇዋ ቦታ ምሌቃቕን ካሌኦት መሌቀቅና የጥበቃን ስራ የሚያዯናቅፈ
309
www.chilot.me
ተመሳሰሌቲ ንሒሇዋ ስራሔ ዜዕንቀፌ ላልች ተመሳሳይ ተግባራት መፇፀም፡፡

ተግባራት ምፌፃም፡፡
3. ብመንግስትን ህዜብን ዜተዋሃበካ 3. በመንግስትና በህዜብ የተሰጠው
ሒሊፌነትን ዕጥቅን ተጠቒምካ ሒሊፉነትና ትጥቅ ሇቤተሰብ ወይም
ንቤተሰብካ ወይ ንግሉ ረብሒኻ ሇግሌ ጥቅም ማዋሌ፡፡
ምውዒሌ፣
4. ብ዗ይፌቓዴ ን6 ወርሑ ምጥፊእ 4. አሇፌቃዴ ሇ6 ወር መጥፊት፣
5. መታወቂያ ናይ ምሒዜ ግቡእ 5. መታወቅያን የመያዜ ግዳታ
዗ይምፌፃም አሇመፇፀም
6. ብ዗ይሌኡኽ ኣብ ከተማ ዕጥቂ ሑዜካ 6. ካሇ ስራ ትጥቅን ይዝ በከተሞች
ምዜዉዋር፣ መ዗ዋወር
7. ንስራሔ ዜተዋሃበካ ንብረትን ዕጥቅን ካብ 7. ሇስራ የተሰጠው ንብረትና ትጥቅ ከስራ
ስራሔ ወፃኢ ንዜኾነ ግሌጋልት ምውዒሌ ውጭ ሇሆነ ግሌጋልት ማዋሌ፣
ምብሌሻውን ምጥፊእ፣ ማበሊሸትና ማጠፊት
8. ምስ ገበነኛታት ናይ ጥቅሚ ተሒባባራይ 8. ከወንጀሇኞች ጋር በጥቅም በመተሳሰር
ብምዃን ናብ ሔጊ ከይቐርቡ ምግባር፣ ወዯ ሔግ እንዲይቀርቡ ማዴረግ
9. ዜተዋህበካ እሱር ከምሌጥ ምግባር፣ 9. የተሰጠውን እስረኛ እንዱያመሌጥ
ብገበን ወገንነትን ምስራሔ ማዴረግ በጉቦና በዜምዴና መስራት
10.ምስ ሇያቡን ሸፊቱን ተሒባባራይ ምዃን 10.ከላቦችና ሽፌቶች መተባበር ወይም
ወይከዒ ንሸፊቱን ንሇያቡን ብረትካ ሇሽፌቶችና ሇላቦች መሳርያ ማከራየት
ምክራይ
11.መሰሌ ህዜቢ ምግሃስ፣ ንሰባት ብብረት 11.የህዜብን መብቶች መዴፇር ሰዎችን
ምውቃዕ፣ ምፌርራሔ በመሳሪያ ማሰፊራራት
12.ብሒሊፌነት ዜተውሃብካዮ ናይ ህዜቢ 12.በሒሊፉነት የተሰጠወን የህዜብ ንብረትና
ንብረትን ገን዗ብን ምጥፊእ፡፡ ገን዗ብ ማጥፊት
ጥርናፇ ኣኼባን ዕጥቅን ማእከሊዊነት፣ ስብሰባና ትጥቅ
9. ጥርናፇ፣ 9. ማእከሊዊነት
1. ጠርነፌቲ ህ/ምሌሻ ብመሰረት 1. የሚሉሻ ሒሊፉዎች በመተዲዯሪያ ዯንቡ
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ንጠቅሊሊ ስራሔቲ መሰረት ጠቅሊሊ ስራውን ይመራለ፣
ምሌሻ ይመርሐ ኣኼባታት ይፅውዐ፣ ስብሰባዎችን ይጠራለ፣ ያካሂዲለ፣ አባሊትን
የካይደ፣ ንኣዴሇይቲ ስራሔቲ ሒሇዋን ተራ በማስያዜ ሇአስፇሊጊ ስራዎችና
ተርታ ኣትሑዝም የዋፌሩ ሒይሉ ሰብን ጥበቃዎች ያሰማራለ፣ የሰው ሃይሌንና
ዕጥቅን ይቆፃፀሩ ይጥርንፈ፣ ትጥቅን ይቆጣጠራለ፣
2. ጠርነፌቲ ህ/ምሌሻ ኣብ ጣብያ ኣብ 2. የሚሉሻ ሒሊፉዎች በሳምንት አንዴ ግዛ
ክሌተ ሰሙን ሒዯ ጊዛ፣ ኣብ ወረዲ ዴማ በጣብያ ዯረጃ ፣ በወር አንዴ ጊዛ በወረዲ
ኣብ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ኣኼባ እናገበሩ ዯረጃ ስብሰባዎችን በማዴረግ ሚሉሻንና
ኩነታት ምሌሻን ፀጥታን ዜምሌከት የፀጥታ ሁኔታ በሚመሇከት ግምገማ
ገምጋም ይገብሩ፣ ናይ ገምጋም ሪፕርት ያዯርጋለ፣ በየዯረጃው ሇሚገኝ የሚሉሻ
በብዯረጅኡ ንዜርከብ ምሌሻ ቤት ጽ/ቤት የግምገማውን ሪፕርት ያቀርባለ፣
ፅሔፇት የቅርቡ ሒይሉ ሰብ ዕጥቅን የሰው ሃይሌንና ትጥቅን በተመሇከተ ቁጥጥር
ዜምሌከት ቁፅፅር ይገብሩ፡፡ ያዯርጋለ፡፡
3. ዜኾነ ጠርናፉ ምሌሻ 3. ማንኛውም የሚሉሻ ሒሊፉ
310
www.chilot.me
ሀ. ነቲ ዜህቦ ሌኡኽ መረዲእታ ሑዘ ከመይ ሀ. ሇሚሰጠው ተሌእኮ መረጃ በመያዜ

ከምዜስራሔ ክርዲእ እንዳት እንዯሚሰራ የመረዲትና
ሇ. እቲ ሌኡኽ ብዜግባእ ምፌፃሙ ክቆፃፀርን ሇ. ተሌእኮው በሚገባ መፇፀሙ የመቆጣጠር
ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡ ሒሊፉነት ይኖረዋሌ፡፡
10.ኣኼባ 10.ስብሰባ
1. ኩልም ኣባሊት ዜሳተፈለ ስራሔ 1. ሁለም አባሊት የሚሳተፈበት መዯበኛ
ንምግምጋም ኣብ ጣብያ ኣብ ሰሇስተ ስብሰባ በሶስት ወር አንዳ በጣብያ
ወርሑ ሒዯ ጊዛ፣ ኣብ ወረዲ ዴማ ኣብ ዯረጃ፣ እንዱሁም በስዴስት ወር አንዳ
ሽደሽተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ስሩዕ ኣኼባ በወረዲ ዯረጃ ያካሂዲሌ
ይግበር፡፡
2. ናይ ወረዲ ወይ ከዒ ናይ ዝባ ምሌሻ ቤት 2. ሇተሇየ ስራ አስፇሊጊ ሆኖ በሚገኝበት
ፅሔፇት ወይ ከዒ ናይ ቀበላ ምምሔዲር ጊዛ የወረዲ ወይም የዝን ሚሉሻ ጽ/ቤት
ንፌለይ ስራሔቲ ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ወይም የጣብያ አስተዲዯር አስቸ኱ይ
ዜርከበለ እዋን ህፁፅ ኣኼባ ክፅውዐ ስብሰባ መጥራት ይችሊለ
ይኽእለ፡፡
3. ጠርነፌቲ ምሌሻ ካብ ናይ ባዕሌቶም 3. የሚሉሻ ሒሊፉዎች ራሳቸው
ኣኼባ ብተወሳኺ ኣብዙ ዒንቀፅ ቁፅሪ 1ን ከሚያዯርጉት ስብሰባ በተጨማሪ በዙህ
2ን ዜተመሌከተ ኣኼባ ይመርሐ፡፡ አንቀፅ ቁጥር 1ና 2 የተመሇከተውን
ስብሰባ ይመራለ፡፡
4. ካብ ኣኼባ ምትራፌ በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 4. ከስብሰባ መቅረት በዙሁ ዯንብ አንቀፅ
12 መሰረት የቕፅዕ 12 መሰረት የሚያስቀጣ ነው
5. ናይ ኣኼባ ሰዒት ከከም ኩነታቱ 5. የስብሰባ ሰዒት እንዯሁኔታው በየዯረጃው
በቢወረዴኡ ይውስን፣ ዕሇትን ዜወስድ የሚወሰን ሲሆን፣ ስብሰባው
ጊዛን ኣቀዱሙ ንተኣካቢ ክንገሮ የሚዯረግበት ቀንና የሚወስዯው ጊዛ
ይግባእ፡፡ አስቀዴሞ ሇተሰብሳቢው ሉነገረው
ይገባሌ፡፡
11.ዕጥቂ፣ 11.ትጥቅ
1. ብናይ ጣብያ ህዜቢ ውሳነን ብናይ ወረዲ 1. የሚሌሻ አባሌ ትጥቅ የሚታጠቀው ሆነ
ቤት ፅሔፇት ምሌሻ ዴጋፌን ኣባሌ የሚያወርዯው በጣብያው ህዜብ ውሳኔና
ምሌሻ ብረት ይዒጥቅ ፣ የርግፌ፡፡ በወረዲው ምሉሻ ጽ/ቤት ዴጋፌ ነው፡፡
2. ገበን ዜፇፀመ ኣባሌ ምሌሻ ጉዲይ ተፃርዩ 2. ወንጀሌ የፇፀመ አባሌ ጉዲዩ ተጣርቶ
ክሳብ ዜውሰን ዕጥቁ ኣብ ናይ ጣብያ እስከሚወሰን ዴረስ ትጥቁ በጣብያው
ወይ ከዒ ወረዲ ምሌሻ ቤት ፅሔፇቱ ወይም ወረዲ ሚሉሻ ጽ/ቤት ይቀመጣሌ
ይቅመጥ፡፡
3. ዜኾነ ኣባሌ ምሌሻ ካብ ዒዱ ወፃኢ 3. ማንኛወም አባሌ ከአገር ውጭ
እንትገሽ ክሳብ ዜምሇስ ዕጥቁ ኣብ ወረዲ በሚሄዴበትጊዛ እስኪ መሇስ ዴረስ
ምሌሻ ቤት ፅሔፇት ኣብ዗ይከኣሇለ ዴማ ትጥቁን ወረዲ ሚሉሻ ጽ/ቤት ይህም
ኣብ ወረዲ /ንኡስ ወረዲ/ ፕሉስ ጣብያ በማይቻሌበት ጊዛ በወረዲ/ንኡስ ወረዲ/
ኣቐሚጡ ይኸይዴ ካብዙ ወፃኢ ብሔዴሪ ፕሉስ ጣብያ ውስጥ አስቀምጦ መሄዴ
ምቕማጥ ኣይፌቀዴን፡፡ ይኖርበታሌ፡፡ ከዙህ ውጭ ትጥቅን
በአዯራ ማስቀመጥ አይፇቀዴም፡፡
ጥፌኣታትን መቅፃዕትን፣ ጥፊቶችና ቅጣቶች፣
311
www.chilot.me
12.ካብ ኣኼባ ምትራፌ 12.ከስብሰባ መቅረት

1. ኣብ ናይ ወረዲ ኣኼባ ብ዗ይፌቃዴ 1. የወረዲ ስብሰባ በሚካሄዴበት ጊዛ ያሇፌቃዴ
ንመጀመርታ ጊዛ ዜተረፇ 2 ቅርሺ፣ ሇመጀመሪያ ጊዛ የቀረ 2 ብር፣ ሇሁሇተኛ
ንካሌኣይ ጊዛ ዜተረፇ 5 ቅርሺ፣ ጊዛ የቀረ 5 ብር ይቀጣሌ፣ ሇሶስተኛ ጊዛ
ንሳሌሳይ ጊዛ ዜተረፇ በቲ ናይ ጣብያ ከቀረ ግን በጣብያ ሚሉሻ ተገምግሞ
ምሌሻ ተገምጊሙ ይንቀፌ መጠንቀቅታ ይነቀፊሌ፣ ማስጠንቀቂያ ይሰጠዋሌ፡፡
ይውሃቦ፡፡
2. ኣብ ናይ ጣብያ ኣኼባ ብ዗ይፌቃዴ 2. በጣብያ ስብሰባ በሚካሄዴበት ጊዛ
ንመጀመርታ ጊዛ ዜተረፇ 1 ቅርሺ፣ ያሇፇቃዴ ሇመጀመሪያ ጊዛ የቀረ 1 ብር፣
ካሌኣይ ጊዛ ዜተረፇ 2 ቅርሺ፣ ሳይሇሳይ ሇሁሇተኛ ጊዛ የቀረ 2 ብር ይቀጣሌ
ጊዛ ዜተረፇ ብኣኼባ ይንቀፌ ሇሶስተኛ ጊዛ ከቀረ ግን በስብሰባ ተነቅፍ
መጠንቀቅታ ይወሃቦ፡፡ ማስጠንቀቂያ ይሰጠዋሌ፡
3. ጠርናፊይ ኮይኑ ካብ ኣኼባ ዜተረፇ 3. ከስብሰባ የቀረ ሒሊፉ በስብሰባው ዯንብ
ብናይ ኣኼባ ስሪት ይቅፃዕ መሰረት ይቀጣሌ
4. ብናይ ባዕለ ሸሇሌትነት ናይ ጣብያ 4. በራሱ ቸሌተኝነት የጣብያ ስብሰባ
ኣኼባ ንኸይካየዴ ዕንቅፊት ዜፇጥር እንዲይካሄዴ ያዯናቀፇ ሏሊፉ ሇመጀመሪያ
ጠርናፉ መጀመርያ 5 ቅርሺ፣ ካሌኣይ ጊዛ 5 በር፣ ሇሁሇተኛ ጊዛ 10 ብር
10 ቅርሺ ይቅፃዕ፣ ሳሌሳይ ጊዛ ብምሌሻ ይቀጣሌ፣ ሇሶስተኛ ጊዛ ሲያጠፊ በሚሌሻ
ተነቂፈ ካብ ቀሉሌ እስካዕ ካብ ሒሊፇነት ተነቅፍ ከቀሊሌ እስከ ከሒሊፉነት መውረዴ
ምውራዴ ቅፅዒት ይወሃቦ ቅጣት ይቀጣሌ
5. ኣብ ናይ ወረዲ ኣኼባ ተመሳሳሉ 5. በወረዲ ስብሰባ ተመሳሳይ ጥፊት የፇፀመ
ጥፌኣት ዜፇፀመ ጠርናፉ ዴማ ሒሊፉ ሇመጀመሪያ ጊዛ 10 ብር ሇሁሇተኛ
ንመጀመርያ 10 ቅርሺ፣ ንካሌኣይ ጊዛ ጊዛ 15 ብር ይቀጣሌ፣ ሇሶስተኛ ጊዛ ያጠፊ
15 ቅርሺ ይቅፃዕ ንሳሌሳይ ጊዛ ዴማ ግን ከነቀፋታ እስከ ከሒሊፉነት መውረዴ
ካብ ነቐፋታ ክሳብ ካብ ሒሊፌነት ዴረስ ይቀጣሌ፡፡
ምውራዴ ይቅፃዕ፡፡
13.ካሌኦት ጥፌኣታት፣ 13.ላልች ጥፊቶች
1. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 11 ቁፅሪ 3 ካብ 1. በዙህ ዯንብ አንቀፅ 11 ቁጥር 3 ከተመሇከተው
ዜተመሌከተ ወፃኢ ብረቱ ንካሉእ ሰብ ውጭ መሳሪያውን ሇላሊ ሰው አሳሌፍ የሰጠ
ኣሔሉፈ ዜሃበ ካብ 20-30 ቅርሺ ከ20-30 ብር ተቀጥቶ በዙሁ ተግባር
ተቐፂዐ ብኡ ብዜመፀ ሳዕቤን ተሒታቲ ሇሚመጣው ውጤት ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን
2. ኣብዙ ዯንቢ ዒነቀፅ 8 ቁፅሪ 1፣ 2 2. በዙሁ ዯንብ አንቀጽ 8 ቁጥር 1ና 2
ዜተመሌከቱ ጥፌኣታት ዜፇፀሙ ካብ የተመሇከቱትን ጥፊቶች የፇጸመ ከነቀፋታ
ነቐፋታ እስካዕ መጠንቀቅታ ይቅፃዕ፣ እስከ ማስጠንቀቂያ ይቀጣሌ፣ ጥፊቱን
እንተዯጊሙ እስካዕ ካብ ምሌሻነት ከዯጋገመ ከምሌሻነት እስከ መባረር ይቀጣሌ
ይባረር፡፡
3. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 ቁፅሪ ዜተመሌከቱ 3. በዙህ ዯንብ አንቀፅ 8 ቁጥር 3 የተመሇከቱትን
ጥፌኣታት ዜፇፀመ ዴማ ካብ ጥፊቶች የፇጸመ ከማስጠንቀቂያ እስከ
መጠንቀቕታ እስካዕ ካብ ምሌሻነት ከምሉሻነት መባረር ይቀጣሌ
ምብራር ይቅፃዕ
4. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 ቁፅሪ 7፣ 8፣ 9፣ 4. በዙሁ ዯንብ አንቀጽ 8 ቁጥር 7፣ 8፣ 9ና 10
10 ዜተጠቐሱ ዜፇፀመ ተገምጊሙ ካብ የተመሇከቱትን ጥፊቶች የፇፀመ ተገምግሞ
312
www.chilot.me
ከቢዴ መጠንቀቅታ ክሳብ ካብ ምሌሻነት ከከባዴ ማስጠንቀቂያ እስከ ከሚሌሻነት

ይባረር፡፡ ይባረራሌ፡፡
5. ካብ ዜተወሃቦ ናይ ሒሇዋ ስራሔ 5. በተሰጠው የጥበቃ ስራ ካሇ ፌቃዴ የሚቀር
ብ዗ይፌቓዴ ዜተርፌ ኣብ መጀመረታ ሇመጀመርያ ጊዛ 10 ብር ይቀጣሌ፣ ሇሁሇተኛ
ጊዛ 10 ቅርሺ ይቅፃዕ፡፡ ንኻሌኣይ ጊዛ ጊዛ ከዯገመ በሚሉሻ ተገምግሞ ማስጠንቀቂያ
ዜዯገመ ብምሌሻ ተገምጊሙ ይሰጠዋሌ፡፡
መጠንቀቅታ ይውሃቦ፡፡
6. ጥይት ብ዗ይኣግባብ ዜተኮሰ ንሒንቲ 6. አሊግባብ ጥይት የተኮሰ ሇአንዴ ጥይት ከ10-
ጥይት ካብ 10-15 ቅርሺ ሑሳብ 15 ብር ከፌል ሇፇፀመው የፀጥታ ማዯፌረስ
ይኸፌሌ፡፡ ብተወሳኺ ናይ ፀጥታ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ቀርቦ ይቀጣሌ
ምፌራሱ ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ
ቀሪቡ ይቅፃዕ፡፡
7. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 ቁፅሪ 11፣ 12 7. በዙሁ ዯንብ አንቀፅ 11ና 12 የተመሇከቱትን
ዜተመሌከተ ጥፌኣታት ዜፌፅምን፣ ጥፊቶች የሚፇፀም እንዱሁም በማስጠንቀቂያ
ብመጠንቀቅታ ዜተሒንፀፁ ጥፌኣታት የተቀመጡትን ጥፊቶችን በተዯጋጋሚ
ብተዯጋጋሚ ዜፌፅምን ምሌሻ ካብ ኣባሌ የሚፇፅም አባሌ ከሚሉሻነት መባረር ቅጣት
ምሌሻነት ምብራር ይቅፃዕ ናይ ዗ጥፌኦ ይፇፀምበታሌ፡፡ ሊጠፊው ንብረትም በህግ ተከሶ
ንብረት ዴማ ብሔጊ ተኸሲሱ ይጥየቕ፡፡ ይጠየቃሌ፡፡
8. ኣብ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ትእዚዜ 8. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶችን ትእዚዜ
዗ተኣጓጉሌ ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ የሚያስተጓጉሌ አባሌ በነዙሁ ፌ/ቤቶች ቀርቦ
ቀሪቡ ይቅፃዕ ይቀጣሌ
9. ሒዯ ምሌሻ ብ዗ይፌቃዴ ን6 ወርሑ 9. ከ6 ወር በሊይ ካሇፌቃዴ የጠፊ አባሌ ተገምግሞ
ዜጠፌእ ተገምጊሙ ካብ ምሌሻነት ከሚሉሻነት ይባረራሌ
ይባረር፡፡
10.ዜኾነ ምሌሻ ናይ ዕጥቂ መታወቂያ 10.ማንኛወም አባሌ የትጥቅ መታወቂያ መያዜ
ክሔዜ እናተገበኦ ነዘይ ተግባራዊ ሲገባው ይህ ተግባራዊ ካሊዯረገ ሇመጀመሪያ
዗ይገበረን ንመጀመረታ ጊዛ 5 ቅርሺ ጊዛ 5 ብር፣ ሇሁሇተኛ ጊዛ 10 ብር ተቀጥቶ
ኣብ ካሌኣይ ጊዛ 10 ቅርሺ ተቐፂዐ መታወቂያውን እንዱይዜ ይዯረጋሌ፡፡
መታወቂያ ንክሔዜ ይግበር፡፡
11.ብ዗ይ ሌኡኽ ኣብ ከተማ ዕጥቂ ሑዘ 11.ከስራ ውጭ ትጥቅን ይዝ በከተሞች የሚ዗ዋወር
ዜዚወር መሌሻ ንመጀመርታ መአረምታ አባሌ ሇመጀመሪያ ጊዛ ማስተካከያ/ማረሚያ/
ይወሃብ፡፡ ኣብ ካሌኣይ 1 ቅርሺ ይቅፃዕ ይሰጠዋሌ፣ ሇሁሇተኛ ጊዛ 1 ብር ይቀጣሌ፣
ኣብ ሳሌሳይ ጊዛ ኣብ ምሌሻ ቀሪቡ ሇሶስተኛ ጊዛ ሲያጠፊ ዯግሞ በአባሊት ሚሉሻ
ተገምጊሙ ተነቂፈ መጠንቀቅታ ፉት ቀርቦ ተገምግሞና ተነቅፍ ማስጠንቀቂያ
ይወሃብ፡፡ ይሰጠዋሌ፡፡
12.እዝም ቅፅዒታት እዙኦም ኣብ ሔጊ ቀሪቡ 12.እነዙህ ቅጣቶቸ በህግ መሰረት በፌርዴ ቤቶች
ብቤት ፌርዱ ክወሃብ ዜኽእሌ ቅፅዒት የሚሰጡትን ቅጣቶች የሚያዴኑ አይዯለም፣
አየዴሔኖን፡፡ ዜኮነ ምሌሻ እዙ ዯንቢ ማንኛውም ሚሉሻ ይህ ዯንብ አሇማወቅ
ኣይፇሇጥኩዎን ብዜብሌ ካብ ቅፀዒት ከቅጣት አያዴነውም፡፡
ኣይዴሔንን፡፡
14.ናይ ቅዒት ገን዗ብ ኣተሒሔዚ 14.የቅጣት ገን዗ብ አያያዜ፣
1. ካብ ምሌሻ ብቅፅዒት ዜኣተወ ገን዗ብ ሔጋዊ 1. ከሚሉሻ በቅጣት የሚሰበሰብ ገን዗ብ የጣብያ
ዯረሰት ሃሌይዎ ብናይ ጣብያ ጠርነፌቲ ሚሉሻ ሒሊፉዎች ህጋዊ ዯረሰኝ በመስጠት
313
www.chilot.me
ምሌሻ ኣታዊ ይግበር፡፡ ይሰበስባሌ

2. በቢ ጣብያኡ ብቅፅዒት ኣታዊ ዜኾነ ገን዗ብ 2. የጣብያ ኮማንዯሮች በቅጣት የተሰበሰበወን
በቢወርሑ ናይ ጣብያ ኮማንዯራት ናብ ገን዗ብ የወሩ ሇወረዲ ሚሉሻ ጽ/ቤት በሔጋዊ
ወረዲ ምሌሻ ቤተ ፅሔፇት ብሔጋዊ ፊክቱር ፊክቱር ገቢ ያዯርጋለ
ኣታዊ ይገብሩ፡፡
3. ወረዲ ምሌሻ ቤት ፅሔፇት ነቲ ገን዗ብ ምስ 3. የወረዲ ሚሉሻ ጽ/ቤት ከሆኑ ሚሉሻ ጽ/ቤት
ዝባ ምሌሻ ቤት ፅሔፇት እናተረዲዴአ ኣብ ጋር በመነጋገር ከቅጣት የተሰበሰበውን
ናይቲ ወረዲ ናይ ምሌሻ ዕጥቂ ግሌጋልትን ገን዗ብ ሇወረዲው የሚሉሻ ትጥቅና ሇላልች
ካሌኦት ኣገዯስቲ ስራሔቲን ክውዕሌ ይገብር አስፇሊጊ ስራዎች እንዱውሌ ያዯርጋሌ፡፡
4. ካብ ምሌሻ ብቅፅዒት ዜኣተወ ገን዗ብ 4. ከአባሊት በቅጣት የሚሰበሰበው ገን዗ብ
ብ዗ይኣግባብ ከይጠፌእን ከይባኽንን ኣብ አሊግባብ እንዲይጠፊና እንዲይባክን በየሶስት
ስሩዕ ናይ ሰሇስተ ወርሑ ኣኼባ መሌሻ ወሩ በሚዯረገው የሚሉሻ መዯበኛ ስበሰባ
ዜኣተወ ገን዗ብን ዜወፀ ወፃእን ዜርዜር ገቢና ወጪ የሆነውን ገን዗ብና የወጣበትን
ምክንያቱን ሪፕርት ነቲ ምሌሻ ቀሪብለ ምክንያት በዜርዜር ሇሚሉሻ አባሊት ቀርቦ
እናተቆፃፀሮ ክኸይዴ ይግበር፡፡ ቁጥጥር ይካሄዴበታሌ፡፡
15.ኣፇፃፅማ ቅፅዒት 15.የቅጣት አፇፃፀም
1. ካብ ምሌሻ ናይ ምብራር ውሳነ ብናይ 1. ከሚሉሻ አባሌነት የሚባረር በጣብያው
ጣብያ ህዜብን ወረዲ ፇፃሚትን ይወሃብ ህዜብና በወረዲው ስራ አስፇፃሚ አካሌ
ውሳኔይሰጣሌ
2. ናይ ገን዗ብ መቅፃዕቲ ፣ ነቀፋታን 2. የገን዗ብ ቅጣት፣ ነቀፋታና
መጠንቀቅታን ብጠርነፌቲ መሌሻ ማስጠንቀቂያ በሚሉሻ ሒሊፉዎች
ይፌፀም ይፇፀማሌ፡፡
3. ናይ ገን዗ብ መቅፃዕቲ ተወሲንዎ 3. የገን዗ብ ቅጣት ተወስኖበት በማይፇፅም
዗ይፌፅም ኣባሌ ምሌሻ ናብ ማሔበራዊ ኣባሌ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ፉት ተከሶ
ቤት ፌርዱ ተኸሲሱ ውሳነ ክረክብ በመቅረብ ውሳኔ ይሰጥበታሌ
ይግበር፡፡
ስንብትን ናይ ሃርበኝነት ክብርን ኣባሌ የሚሉሻ አባሊት ስንብትና የአርበኝነት ክብር
ምሌሻ፣
16.ስንብት ምሌሻ 16.ስንብት
1. ኣባሌ ኮነ ጠርናፉ ምሌሻ ካብ ምሌሻነት 1. ማንኛውም የሚሉሻ አባሌ ወይም ሒሊፉ
ክሳናበት እንተዯሌዩ ምኽንያት ከሚሉሻ አባሌነት ሇመሰናበት
መሰናበቲኡ ጠቒሱ ብፅሐፌ ናብ ጣብያ በሚፇሌግበት ጊዛ ምክንያቱን ገሌፆ
ጠርነፌቲ ምሌሻ ኣቕሪቡ ብናይ ጣብያን በፅሐፌ ሇጣብያ የሚሉሻ ሒሊፉዎች
ወረዲን ምሌሻ ቤት ፅሔፇት ቅቡሌ በማቅረብ ጥያቄው በጣብያውና
ምስኮነ ዗ሇዎ ንብረት መንግስቲን በወረዲው ሚሉሻ ጽ/ቤት ተቀባይነት
ህዜብን ኣረኪቡ ይሰናበት፡፡ ሲያገኝ በእጁ የሚገኝ የመንግስትና
የህዜብ ንብረት አስረክቦ ይሰናበታሌ፡፡
2. ስንብት ዜሒትት ምሌሻ ክሳብ ዜውሰነለ 2. ስንብት የጠየቀ ሚሉሻ እስከሚወሰንሇት
ግቡእ እናፇፀመ ይፀንሔ፣ ዜፇፀሞ ዴረስ ግዳታውን እየፇፀመ መጠባበቅ
ጥፌኣት እንተሃሌዩ ተቐፂዐ ይወፀእ፡፡ ይኖርበታሌ፡፡ የፇፀመው ጥፊት ካሇ
ተቀጥቶበት ይወጣሌ፡፡
3. ስንብት ዜሒትት ምሌሻ ሔትኡ ምስ 3. ስንብት የጠየቀ ሚሉሻ ጥያቄው ካቀረበ
314
www.chilot.me
ኣቅረበ ካብ ክሌተ ወርሑ ኣብ ዗ይነወሏ ከሁሇት ወር ሊሌበሇጠ ጊዛ ውስጥ

ጊዛ ናይ ስንብት ውሳነ ይውሃቦ፡፡ የስንብት ውሳኔ ይሰጠዋሌ፡፡
17.ናይ ሃርበኝነት ክብሪ 17.የአርበኝነት ክብር፣
1. ብዕብየት ምኽንያት ዕጥቂ ክሔዘ 1. በእርጅና ምክንያት ትጥቅ መያዜ
዗ይኽእለ ሽማግሇታት ምሌሻ የማይችለ ሽማግላ አባሊት፣
ሀ. በቲ መምርሑ መሰረት ክዒጥቕ ዜኽእሌ ሀ. በመመሪያው መሰረት ትጥቅ ሇመያዜ
ውሊዴ እንተሃሌይዎም ንጠርነፌቲ የሚችሌ ሌጅ ካሊቸው ሇጣብያ ወረዲ
ምሌሻ ጣብያን ወረዲ ምሌሻ ፀሒፌትን ሚሉሻ ሒሊፉዎች በማስታወቅ
ኣፌሉጦም ብረቶም ብዴሌየቶም መሳርያውን በፌሊጎት ሇሌጃቸው
ንውሊድም ክህቡ ይኽእለ፡፡ መስጠት ይችሊለ
ሇ. ኣይንህብን ዜብለ ዴማ ክሳብ ብህይወት ሇ. ሇመስጠት ካሌፇሇጉ በህይወት እስካለ
዗ሇዉ ዕጥቆም ይሔዘ፡፡ ዴረስ ትጥቃቸውን ይይዚለ
ሏ. ዕጥቂ ወሊዱኦም ዜወረሱ ሰባት በቲ ናይ ሏ. የወሊጆቻቸውን ትጥቅ የወረሱ ሰዎች
ምሌሻ ዯንቢ ይጥረነፈ/ይመሒዯሩ/ በሚሉሻ ዯንብ መሰረት ይተዲዯራለ
መ. ናይ ምሌሻ ኣባሌነት ዗ይብልምን በቲ መ. የሚሉሻ ኣባሊት ያሌሆኑና በዯንቡ
ዯንቢ ክምርሐ ፌቓዯኛ ዗ይኮኑን መሰረት ሉመሩ ፇቃዯኛ ያሌሆኑ ሰዎች
ወረስቲ ዕጥቂ ዕጥቆም ይሔዯጉ፡፡ የወረሱትን ትጥቅ ይነጠቃለ
2. ሃርበኛታት ኣቦታትን ብዕዯመ ዜሸምገለ 2. አባሊት አርበኞችና በእዴሜ የሸመገለ
ኣባሊት ምሌሻን ፌለይ ክብሪ ይወሃቦም፡፡ አባሊት ሌዩ ክብር ይሰጣቸዋሌ፡፡
ክሳብ ሔሌፇቶም ኣባሌ ምሌሻ በህይወት እስካለ ዴረስ በሚሉሻ አባሊት
ብመዜገብ ሰፉሮም ይጥርነፈ ግና ኩልም መዜገብ ውስጥ ሰፌረው ይተዲዯራለ፡፡
ግቡኣት ክፌፅሙ ኣይግዯደን፡፡ ናይ ሆኖም ሁለንም ግዳታዎች ሇመፇፀም
ክብሪ ምስክር ወረቀት‟ውን ይወሃቦም፡፡ አይገዯደም፡፡ የክብር ምስክር ወረቀት
ይሰጣቸዋሌ፡፡
መጋቢት 1989 ዒ.ም መጋቢት 1989 ዒ.ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ርእሰ መስተዲዯር
315
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 3 መቐሇመጋቢት 1989ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ8.40 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ኢንቨስትመንት ብዚዕባ ምብርታዕ ዜወፀ ኢንቨስትመንት ሇማበረታታት የወጣ ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 3/1989 ቁጥር 3/1989
እዙ ዯንቢ “ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ ዯንብ “በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ኢንቨስትመንት ንምብርታዕ ዜወፀ መንግስት ኢንቨስትመንት ሇማበረታታት
ዯንቢ ቁፅሪ 3/1989” ተባሂለ ክጥቀስ የወጣ ዯንብ ቁጥር 3/1989” ተብል
ይኽእሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡
2. ትርጉም 2. ትርጓሜ
ኣጠቓቕማ እቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም ክወሃቦ የቃለ አግባብ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው
እንተ዗ይገይሩ ኣብ ውሸጢ እዙ ዯንቢ፣ ካሌሆነ በስተቀር በዙህ ዯንብ ውስጥ፣
1. “ኣዋጅ” ማሇት ኣዋጅ ኢንቨስትመንት ቁፅሪ 1. “አዋጅ” ማሇት የኢንቨስትመንት አዋጅ
24/1989 እዩ ቁጥር 24/1989 ነው፡፡
2. “ናይ ጉምሩክ ቐረፅ” ማሇት ካብ ወፃኢ 2. ”የጉምሩክ ቀረጥ” ማሇት ከውጪ
ንዜመፁ መሳርሔታት ዜምዯብ ታክስታት በሚመጡት መሳሪያዎች የሚጣሇውን
ይሒውስ እዩ፡፡ ታክስ ይጨምራሌ፡፡
3. “ናይ ኣታዊ ግብሪ” ማሇት ናይ ፋዯራሌ 3. “የገቢ ግብር” ማሇት የፋዯራሌ መንግስት
መንግስቲ፣ ወይ ናይ ክሌሌ ምምሔዲር ናይ ወይም የክሌሌ መስተዲዯር ወይም
ክሌቲኤን ሒበራዊ ኣታዊ ኣብ ትርፉ በሁሇቱም የጋራ ገቢ በትርፌ ሊይ
ተዯሪኹ ዜምዯብ ታክሲ እዩ፡፡ ተመርኩዝ የሚመዯብ ታክስ ነው፡፡
4. “ቦርዴ” ማሇት ተነፂሩ ዜተገሇፀ ናይ‟ቲ 4. “ቦርዴ” ማሇት ተሇይቶ የተመሇከተውን
ፋዯራሌ መንግስቲ ወይ ናይ ክሌሌ የፋዯራሌ መንግስት ወይም የክሌሌ
መንግስቲ ኢንቨስትመንት ቦርዴ እዩ፡፡ መንግስት የኢንቨስትመንት ቦርዴ ነው፡፡
5. “ባዒሌ መዙ” ማሇት በዒሌ መዙ 5. “ባሇስሌጣን” ማሇት የኢትዮጵያ
ኢንቨስትመንት ኢትዮጵያ ማሇት እዩ፡፡ ኢንቨስትመንት ባሇስሌጣን ነው፡፡
6. ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 24/1989 ዒንቀፅ 2 6. በአዋጅ ቁጥር 24/1989 ዒንቀፅ 2
ንዜተገሇፁ ቃሊት ዜተውሃበ ትርጉም ኣብ‟ዙ ሇተመሇከቱት ቃሊት የተሰጡ ትርጓሜዎች
ዯንቢ እዘይ ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡ በዙህ ዯንብ ውስጥ ተፇጻሚነት
316
www.chilot.me
ይኖራቸዋሌ፡፡
ካብ ኣታዊ ግብሪ ናፃ ብዚዕባ ምዃን ከገቢ ግብር ነፃ ስሇመሆን፣
3. ፌለይ ጠመተ ብዚዕባ ዜዋሃቦም ናይ 3. ሌዩ ትኩረት የሚሰጣቸው የኢንቨስትመንት

ኢንቨስትመንት ዒውዱ ስራሔቲ፣ የስራ መስኮች
1. ፌለይ ጠመተ ዜተዋሃቦም ዒውዱ 1. ሌዩ ትኩረት የሚሰጣቸው የስራ መስኮች
ስራሔቲ ብቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ኣብ በሚኒስትሮች ምክር ቤት ከወጣው
ዜወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 7/88 ተታሒሑዘ ኣብ ዯንብ ቁጥር 7/88 ተያይዝ በሚገኘው
ዜርከብ ሰንጠረዟ ሒዯ ዜተ዗ር዗ሩ እዮም ሰንጠረዟ ቁጥር አንዴ የተ዗ረ዗ሩት
2. ፌለይ ጠመተ ኣብ ዜወሃቦ ዒውዱ ናቸው
ስራሔቲ ሒደሽ ትካሌ ንምቛም 2. ሌዩ ትኩረት በሚሰጣቸው የስራ
ኢንቨስት ንዜገብር ባዒሌ ውሌቀ ሃፌቲ መስኮች አዱስ ዴርጅት ሇማቋቋም
ን4(ኣርባዕተ) ዒመት ካብ ኣታዊ ግብሪ ኢንቨስት የሚያዯርግ ባሇሃብት ሇአራት
ክፌሉ ናፃ ይኸውን፡፡ አመት ከገቢ ግብር ክፌያ ነፃ ይሆናሌ፡፡
4. ጠመተ ብዚዕባ ዜወሃቦም ናይ ኢንቨስትመንት 4. ትኩረት የሚሰጣቸው የኢንቨስትመንት የስራ
ዒውዱ ስራሔቲ፣ መስኮች፣
1. ጠመተ ዜዋሃቦም ናይ ኢንቨስትመንት 1. ትኩረት የሚሰጣቸው የስራ መስኮች
ዒውዱ ስራሔቲ ብቤት ምኽሪ በሚኒስትሮች ምክር ቤት በወጣው
ሚኒስትራት ኣብ ዜወፀ ዯንቢ ቁፅሪ ዯንብ ቁጥር 7/88 ተያይዝ በወጣው
7/88 ተታሑዘ ኣብ ዜወፀ ሰንጠረዟ ሰንረዟ ቁጥር 2 የተ዗ረ዗ሩ ናቸው
ክሌተ ተ዗ርዙሮም እዮም፡፡
2. ጠመተ ኣብ ዜተዋሃቦ ዒውዯ ስራሔ 2. ትኩረት በሚሰጣቸው የስራ መስኮች
ሒደሽ ትካሌ ንምቛም ኢንቨስት አዱስ ዴርጅት ሇሚያቋቁም ባሇሀብት
ንዜገብር በዒሌ ውሌቀ ሃብቲ ን2/ክሌተ/ ሇሁሇት ዒመት ከገቢ ግብር ነፃ ይሆናሌ
ዒመት ካብ ኣታዊ ግብሪ ናፃ ይኸውን፡፡
5. ነባር ትካሌ ብዚዕባ ምግፊሔን ምምሔያሽን 5. ነባር ዴርጅት ስሇማስፊፊትና ስሇማሻሻሌ
1. ፌለይ ጠመተ ወይ ጠመተ ኣብዜወሃቦ 1. ሌዩ ትኩረት ወይም ትኩረት በተሰጠው
ዒውዯ ስራሔ ዜተዋፇረ ነባር ትካሌ የስራ መስክ የተሰማራ ነባር ዴርጅት
ንምግፊሔ ወይ ምምሔያሽ ኢንቨስት ሇማስፊፊት ወይም ሇማሻሻሌ ኢንቨስት
ዜገብር በዒሌ ውሌቀ ሃብቲ ዜገብሮ የሚያዯርግ ባሇሀብት የሚያዯርገው
ምግፊሔ ወይ ምምሔያሽ ብዜምሌከት ማስፊፊት ወይም ማሻሻሌ በሚመሇከት
ጥራሔ ካብ ኣታዊ ግብሪ ናፃ ናይ ምዃን ብቻ፣ ከገቢ ግብር ነፃ የመሆን መብት
ብዜኽተሌ ኣግባብ ይዋሃብ፡፡ በሚከተሇው አ኱ሃን ይፇጸማሌ
ሀ. ፌለይ ጠመተ ኣብዜወሃቦ ናይ ሀ. ሌዩ ትኩረት ሇተሰጠው
ኢንቨስትመንት ዒውዯ ስራሔ የኢንቨስትመንት የስራ መስክ
እንተኾይኑ ን2/ክሌተ/ ዒመት፣ ሇ2/ሁሇት/ ዒመት
ሇ. ጠመተ ኣብ ዜወሃቦ ናይ ኢንቨስትመንት ሇ. ትኩረት ሇሚሰጠው የኢንቨስትመንት
ዒውዯ ስራሔ እንተኾይኑ ን1/ሒዯ የስራ መስክ ሇ1/አንዴ/ ዒመት፣
ዒመት/፣
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1
ብዜተመሌከተ መሰረት ካብ ኣታዊ በተመሇከተው መሰረት ከገቢ ግብር ነፃ
ግብሪ ናፃ ናይ ምዃን መሰሌ ተፇፃሚ የመሆን መብት ተፇፃሚነት የሚኖረው
317
www.chilot.me
ዜኸውን /ኣብ ተግባር ዜውዕሌ/ እቲ የሚዯረገው ማስፊፊት ወይም ማሻሻሌ

ምግፊሔ ወይ ምምሔያሽ ዗ምፅኦ የሚያስገኘውን ተጨማሪ ገቢ ተሇይቶ
/዗ርከቦ/ ተወሳኺ ኣታዊ ተፇሌዩ ሑሳብ ሂሳብ ከተያ዗ሇት ነው፡፡
እንተተታሑዘለ እዩ፡፡
6. ናይ ካፑታሌ ገዯብ፣ 6. የካፑታሌ ገዯብ
1. ዜኾነ በዒሌ ውሌቀ ሃብቲ በዙ ዯንቢ 1. ማንኛውም ባሇሃብት በዙህ ዯንብ ዒንቀፅ
እዘይ ዒንቀፅ 3ን 4ን መሰረት ንዜፌቀዴ 3 እና 4 መሰረት ከሚሰጠው ማበረታቻ
መበራትዑ ብቑዕ ዜኸውን ንሒደሽ ብቁ የሚሆነው አዱስ ዴርጅት
ትካሌ ንኢንቨስትመንት ዜተመዯበ ሇማቋቋም የመዯበው የኢንቨስትመንት
ካፑታሌ ካብ ብር 250,000 ዗ይንእስ ካፑታሌ ከ250,000 ብር የማያንስ
እንተኾይኑ እዩ፡፡ ከሆነ ነው፡፡
2. ዜኾነ ባዒሌ ውሌቀ ሃብቲ በዙ ዯንቢ 2. ማንኛውም ባሇሀብት በዙህ አንቀፅ 5
እዘይ ዒንቀፅ 5 መሰረት ንምግፊሔ ወይ መሰረት ሇሚሰጠው ማበረታቻ ብቁ
ምምሔያሽ ዜፌቀዴ መበራትዑ የሚሆነው ሇማስፊፌያ ወይም ሇማሻሻያ
ተጠቃሚ ክኸውን ዜኽእሌ ንምግፊሔ ፔሮጀክቱ የመዯበው የኢንቨስትመንት
ወይ ምምሔያሽ እቲ ፔሮጀክት ካፑታሌ ከነባር ዴርጅቱ ካፑታሌ ጋር
ዜተመዯበ ናይ ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ሲነፃፀር ከሚከተሇው መቶኛ ያሊነሰ
ምስ‟ቲ ነባር ፔሮጀክት እንትነፃፀር ከሆነ ብቻ ነው፡፡
ቐፂለ ካብ ዜተ዗ር዗ረ ሚኢታዊ
እንተ዗ይንኢሱ ጥራሔ እዩ፡፡
ሀ. ካብ 250,000 ክሳብ 2,000,000 ሀ. ከብር 250,000 እስከ ብር 2,000,000
ካፑታሌ ክኸውን እንተል 45% ካፑታሌ ሲሆን 45%
ሇ. ካብ ብር 2,000,000 ንሊዕሉ ክሳብ ብር ሇ. ከብር 2,000,000 እስከ ብር
5,000,000 ክኸውን እንተል 40% 5,000,000 ሲሆን 40% ሆኖ ከብር
ኾይኑ ግን ካብ ብር 900,000 900,000 ያሊነሰ፣
዗ይናኣሰ፣
ሏ. ካብ 5,000,000 ንሊዕሉ ክሳብ ብር ሏ. ከብር 5,000,000 በሊይ እስከ ብር
20,000,000 ክኸውን እንተል 35% 20,000,000 ሲሆን 35% ሆኖ ከብር 2
ኾይኑ ግን ካብ ብር 2,000,000 ሚሌዮን ያሊነሰ፣
዗ይነኣሰ፣
መ. ካብ ብር 20,000,000 ንሊዕሉ ክሳብ መ. ከብር 20,000,000 በሊይ እስከ
ብር 50,000,000 ክኸውን እንተል 50,000,000 ሲሆን 30% ሆኖም
30% ኾይኑ ግን ካብ ብር 7,000,000 ከ7,000,000 ያሊነሰ
዗ይነኣሰ
ሰ. ካብ ብር 50 ሚሉዮን ንሊዕሉ ክሳብ ብር ሰ. ከብር 50,000,000 በሊይ እስከ ብር
100 ሚሌዮን ክኸውን እንተል 25% 100,000,000 ሲሆን 25% ሆኖም
ኾይኑ ግን ካብ ብር 15 ሚሌዮን ከብር 15,000,000 ያሊነሰ
዗ይነኣሰ
ረ. ካብ ብር 100 ሚሉዮን ንሊዕሉ ክኸውን ረ. ከብር 100,000,000 በሊይ ሲሆን 20%
እንተል 20% ኾይኑ ግን ካብ ብር 25 ሆኖም ከብር 25,000,000 ያሊነሰ
ሚሌዮን ዗ይነኣሰ
3. ሀ. ትኽክሇኛ መጠን ናይ ነባር ካፑታሌ 3. ሀ. የነባር ዴርጅት ካፑታሌ ትክክሇኛ
ብኦዱተር ብዜተመርመረ ሑሳብ መጠን በኦዱተር የተመረመረ የሂሳብ
318
www.chilot.me
ሪፕርተር ዜተረገጋገፀ ወይ ብኦዱተር ሪፕርት የተረጋገጠ ወይም በኦዱተር

ዜተመርመረ ሑሳብ ሪፕርት የተመረመረ የሂሳብ ሪፕርት ከላሇ
እንተ዗ይሃሌዩ፣ ቢሮ ፊይናንስ የሂሳብ ሪፕርቱ የፊይናንስ ቢሮ
መረጋገፂ ዜገበረለ ናይ ሑሳብ ሪፕርት የሚያምንበት መሆን አሇበት፡፡
ሇ. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 3/ሀ ዜተመሌከተ ሇ.
በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 3/ሀ
ንመጋፌሑ ወይ ንመመሒየሺ ኣብ የተመሇከተውን ሇማስፊፊት ወይም
ዜተገበረ ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ሇማሻሻሌ በሚዯረግ ኢንቨስትመንት
ተፇፃሚ ይኸውን ካፑታሌ ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
7. ካብ ኣታዊ ግብሪ ናፃ ምዃን ዜጅመረለ 7. ከገቢ ግበር ነፃ የመሆን ዗መን
እዋን(ጊዛ) ሰሇሚጀምርበት ጊዛ
ሒዯ ኢንቨስተር ካብ ኣታዊ ግብሪ ናፃ አንዴ ኢንቨስተር ከገቢ ግብር ነጻ
ዜኾነለ ጊዛ ዜጅመር ከምቱ ኣግባብ ፌርያት የሚሆንበት ጊዛ የሚጀምረው እንዯ አግባቡ
ምህርቲ ካብ ዜተረኸበለ ወይ ምምራት ወይ የምርት ውጤት ካገኘበት ወይም ማምረት
ግሌጋልት ምሃብ ካብ ዜጀመረለ ዕሇት ወይም ግሌጋልት መስጠት ከጀመረበት ቀን
8. ብዚዕባ ኪሳራ ምትሔሌሊፌ፣ 8. ኪሳራ ስሇመተሊሇፌ
ካብ ኣታዊ ግብሪ ናፃ ምዃን መሰሌ ከገቢ ግብር ነፃ የመሆን መብት በተሰጠበት
ኣብዜተውሃበለ ጊዛ ውሽጢ ኾይኑ ዗ጋጥሙ ጊዛ ውስጥ ኪሳራ ያጋጠመው ባሇሀብት፣
ኪሳራ፣ ዜበፅሕ ኪሳራ ናይ ኣታዊ ግብሪ ናፃ የዯረሰበትን ኪሳራ የነፃ መብቱ ዗መን
መሰሌ ምስኣኸሇ ንዜቅፅለ ዒመታት እንዲሇቀ ሇሚከተለት ዒመታት
ይመሒሇሇፌ፡፡ ይተሊሇፌሇታሌ፣
1. ፌለይ ጠመተ ኣብዜወሃቦ ዒውዯ 1. ሌዩ ትኩረት በተሰጠው የስራ መስክ
ስራሔቲ ዜተዋፇረ እንተኾይኑ የተሰማራ ከሆነ ሇ5 (አምስት) ዒመት፣
ን5/ሒሙሽተ/ ዒመት፣
2. ጠመተ ኣብዜወሃቦ ዒውዯ ስራሔቲ 2. ትኩረት በተሰጠው የስራ መስክ
ዜተዋፇረ እንተኾይኑ ን3/ሰሇስተ/ የተሰማራ ከሆነ 3(ሶስት) ዒመት
ዒመት፣
9. ብዚዕባ ንስሌጠናን ንፅንዒትን ዜግበር 9. ሇስሌጠናና ሇጥናት ስሇሚዯረጉ ወጪዎች
ወፃኢታት
ኣብ ኢንቨስትመንት ዜተሳተፇ ኢንቨስተር በኢንቨስትመንት የሚሳተፌ ኢንቨስተር
ንትካለ ብዜምሌከት ዜገብሮ መመሒየሺ ዴርጅቱን በተመሇከተ የሚያካሂዯውን
ፅንዒትን ምርምርን ከምኡ‟ውን ንስሌጠና የማሻሻያ ጥናትና ምርምር እንዱሁም
ፔሮግራም ዗ውፅኦ፣ ወፃኢ ግብሪ ዜኸፇሇለ የስሌጠና ፔሮግራም ያዯረገው ወጪ፣ ግብር
ኣታዊ ክስራሔ ከል ክቕነስ ይግበር፡፡ በሚከፇሌበት ገቢ ሲታሰብ ተቀናሽ
ይዯረግሇታሌ፡፡
10.ብዚዕባ ኣፀባፅባ ምቕናስ እርጋን 10.ስሇ እርጅና ቅናሽ የስላት ዗ዳ
/ደፔሪሰየሽን/፣
1. ቅናሽ እርጋን ዜፅብፀብ ከም ዴላት 1. የእርጅና ቅናሽ የሚሰሊው እንዯ
ኢንቨስተር ኾይኑ ብብዒመቱ ብሒዯ ባሇሀብቱ ምርጫ በየዒመቱ በአንዴ
ዒይነት ወይ እናነከየ ብዜኸዯ መጠን ዒይነት ወይም እየቀነሰ በሚሄዴ መጠን
2. ብምርጫ ባዒሌ ውሌቀ ሃብቲ ኣብዙ 2. ባሇሀብቱ በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1
319
www.chilot.me
ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ካብ ዜተመሌከተ መሰረት የሚዯረገው ምርጫ ከሁሇት

ንሒዱኡ ጥራሔ ዜሒ዗ ኾይኑ ምስ አንደን ብቻ የያ዗ ሆኖ
መመሌከቲ ቅጥዑ ኢንቨስትመንት ከኢንቨስትመንት ፇቃዴ ማመሌከቻው
ፌቃዴ ተታሑዘ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ጋር መቅረብ አሇበት
3. ባዒሌ ውሌቀ ሃብቲ ብንኡስ ዒንቀፅ 2 3. ባሇሀብቱ በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 2
መሰረት ዜመረፆ ፀብፃብ ምቕናስ መሰረት የመረጠው የእርጅና ቅናሽ
እርጋን እቲ ትካሌ ብቐዋሚነት የስላት ዗ዳ ዴርጅቱ ሇ዗ሇቄታው
ዜጥቀመለ ይኸውን፡፡ የሚጠቀምበት ይሆናሌ፡፡
ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ነፃ ብዚዕባ ምዃን ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ስሇመሆን
11.ሒፇሻዊ 11.ጠቅሊሊ
1. ብቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ምስዜወፀ 1. በሚኒስትሮች ምክር ቤት ከወጣው
ዯንቢ ቑፅሪ 7/88 ተታሒሑዝም ኣብ ዯንብ ቁጥር 7/88 ጋር ተያይ዗ው
ዜርከቡ ሰንጠረዥ ሒዯ፣ ክሌተን በሚገኙት ሰንጠረዟ አንዴ፣ ሁሇትና
ሰሇስተን ተ዗ርዙሮም ኣብ ዗ሇዉ ፌለይ ሶስት በተ዗ረ዗ሩት ሌዩ ትኩረት ወይም
ጠመተ ወይ ጠመተ ኣብዜተውሃቦም ትኩረት በሚሰጣቸው የስራ መስኮች
ዒውዱ ስራሔቲ ኣብዙ ዯንቢ እዘይ በዙህ ዯንብ አንቀፅ 6 ከተዯነገገው
ዒንቀፅ 6 ካብዜተዯንገገ ዜታሒተ ናይ ዜቅተኛ የካፑታሌ ገዯብ ያሊነሰ
ካፑታሌ ገዯብ ዗ይናኣሰ ኢንቨስት ኢንቨስት የሚያዯርግ ባሇሀብት
ንዜገብር በዒሌ ውሌቀ ሃፌቲ ን዗ቑም ሇሚያቋቁመው አዱስ ዴርጅት ወይም
ሒደሽ ትካሌ ወይ ን዗ጋፌሔ ወይ ነባር ዴርጅት ሇማስፊፊት ወይም
ን዗መሒይሽ ነባር ትካሌ ዗ዴሌዩ ሇማሻሻሌ የሚያስፇሌጉትን
መሳርሑታትን ኣቑሐትን ካብ ጉምሩክ መሳሪያዎችና ዕቃዎች ከጉምሩክ ቀረጥ
ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ክኣትዉ ይኽእለ፡፡ ነፃ ሉገቡ ይችሊለ፡፡
2. ብቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ኣብዜወፀ 2. በሚኒስትሮች ምክር ቤት በወጣው
ኢንቨስትመንት መበራትዑ ዯንቢ ቁፅሪ የኢንቨስትመንት ማበረታቻ ዯንብ
7/88 ተታሒሑዘ ኣብዜወፀ ሰንጠረዟ ቁጥር 7/88 ተያይዝ በወጣው ሰንጠረዟ
ኣርባዕተ ንዜተ዗ር዗ሩ ካብ ብር 250 አራት በተ዗ረ዗ሩት ከብር 250 ሺ
ሽሔ ኢንቨስትመንት ካፑታሌ ንታሔቲ የኢንቨስትመንት ካፑታሌ በታች
ዜካየዴ ዒውዯ ስራሔቲ ኢንቨስት በሚካሄደ የስራ መስኮች ኢንቨስት
ዜገብር በዒሌ ውሌቀ ሃፌቲ ን዗ቑም የሚያዯርግ ባሇሀብት ሇሚያቋቁመው
ሒደሽ ትካሌ ዗ዴሌዩ መሳርሑታትን አዱስ ዴርጅት የሚያስፇሌጉትን
ኣቑሔትን ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ መሳሪያዎችና ዕቃዎች ከጉምሩክ ቀረጥ
ኾይኖም ክኣትዉለ ይኽእለ፡፡ ነፃ ሉገቡ ይችሊለ
3. ዜኾነ ናይ ካፑታሌ ኣቕሒ ካብ ጉምሩክ 3. ማንኛውም የካፑታሌ እቃ ከጉምሩክ
ቐረፅ ናፃ ኾይኑ ክኣቱ ይፌቀዴ እዩ፡፡ ቀረጥ ነፃ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፣
ይኹን‟ምበር ካብ ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ሆኖም ከውጭ በሀገር ከቀረጥ ነፃ
ካብ ወፃኢ ክኣትዉ ዜዴሇዩ እንዱገቡ የሚጠይቁ የካፑታሌ
መሳርሔታትን ኣቑሐትን ኣብ ውሽጢ ዕቃዎችና መሳሪያዎች በሀገር ውስጥ
ሃገር ዜምረቱ እንተኾይኖም ካብ ወፃኢ የሚመረቱ ከሆኑ ከውጭ የሚገቡትን
ዜመፁ ክትክኡ ዜኽእለ ናይ ካፑታሌ ሉተኩ የሚችለ የካፑታሌ ዕቃዎችና
ኣቑሐት መሳርሑታትን ዜርዜር መሳሪያዎች ዜርዜር በፋዯራሌ
ብፋዯራሌ መንግስቲ ኢንቨስትመንት መንግስት የኢንቨስትመንት ቦርዴ
320
www.chilot.me
ቦርዴ ብ዗ወፅእ ክፇሌጥ ስሇዜግበር ብኡ በሚወጣው እንዱታወቅ ስሇሚዯረግ

መሰረት ተፇፃሚነት ይኸውን፡፡ በዙሁ መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
4. ካብ ቐረፅ ናፃ ዜኣትዉ ኣቑሐ ዜግባእ 4. ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆኖ የገባ
ዜነበረ ግምሩክ ቐረፅ ኣቐዱሙ ማናቸውም እቃ ሉከፇሌበት ይገባ
ከይተኸፇሇ ናይ ቐረፅ ናፃ መሰሌ የነበረው የጉምሩክ ቀረጥ አስቀዴሞ
ንኻሉእ ሰብ ክመሒሊሇፌ ኣይኽእሌን፡፡ ሳይከፇሌበት የቀረጥ ነፃ መበት ሇላሇው
ሰው ሉተርፌ አይችሌም፡፡
12.ንሔርሻ/ግብርና/ ኢንቨስትመንት ዜፌቀድ 12.ሇግብርና ኢንቨስትመንት የሚፇቀደ
መሳርሑታትን ኣቑሐትን መሳሪየዎችና ዕቃዎች
ኣብ ታሔቲ ዜተ዗ር዗ሩ ኣቑሐትን ከዙህ በታች የተ዗ረ዗ሩት እቃዎች ወይም
ኣካሊቶምን፣ ብዋጋ ካብ 15% ምስ዗ይበሌፅ ክፌልቻቸው በዋጋ ከ15 በመቶ ከማይበሌጥ
ናይ መሇዋወጢ ኣቕሒ ካብ ጉምሩክ ቐረፅ የመሇዋወጫ ዕቃዎች ጋር ከጉምሩክ ቀረጥ
ናፃ ኾይኖም ክኣትዩ ይፌቀዴ፡፡ ነፃ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
1. ሒደሽ መሬት ንሔርሻ ግሌጋልት 1. አዱስ መሬትን ሇእርሻ ተግባር
ንምዴሊውን ኣብ ውሽጢ እቲ ሔርሻ ሇማ዗ጋጀትና የእርሻ ውስጥ መንገድችን
መንገዱ ንምፅራግ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሇመ዗ርጋት የሚያስፇሌጉ የመሬት
መሬት መፅረጊ መሳርሑታት፣ ማ዗ጋጃ ማሰሪያዎች
2. መሬት ካብ ምዴሊው ወይ ምሌስሊስ 2. መሬት ከማሰናዲት ወይም ከማሇስሇስ
ጀሚሩ ምህርቲ/ኣዜመራ/ ክሳብ ምእካብ እስከ አዜመራ መሰብሰብ አስፇሊጊ የሆኑ
ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ወይ ካብ መሬት ወይም ከመሬት የሚገኘውን ውጤት
ዜርከብ ምህርቲ/ውፅኢት/ ንምፌሊይን ሇመሇየት ወይም ሇማጣራት
ንምፅራይን ዗ገሌግለ መሳርሑታት፣ የሚያገሇግለ መሳሪያዎች፡፡
3. ንምርባሔ እንስሳት ወይ ካብዘይ ዜርከቡ 3. እንስሶችን ሇማራባት ወይም ከዙህ
ውፅኢት ንምፌሊይ፣ ንምዴሊይ ወይ የሚገኘውን ውጤት ሇመሇየት
ንምፅራይ ከምኡ‟ውን ሌምዒት ሃብቲ ዒሳ ሇማ዗ጋጀት ወይም ሇማጣራት
ንምክያዴ ዗ገሌግለ መሳርሑታት፣ እንዱሁም የዒሳ ሌማትን ሇማካሄዴ
4. ንኣግሮ ኢንደስትሪ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ የሚያገሇግለ መሳሪያዎች፣
መምረቲ መሳርሑታትን ኣቑሐትን፣ 4. ሇአግሮ ኢንደስትሪ አስፇሊጊ የሆኑ
የማምረቻ መሳሪያዎችና እቃዎች፡፡
13.ንኢንደስትሪ ኢንቨስትመንት ዜፌቀደ 13.ሇኢንደስትሪ ኢንቨስትመንት የሚፇቀደ
መሳርሑታት መሳሪያዎች
ብዋጋ ካብ 15% ናይ‟ቲ መሳርሑ ምስ በቀጥታ ዕቃዎችን ሇማምረት የሚያስፇሌጉ
዗ይበሌፅ መሇዋወጢ ኣቑሐት ብቐጥታ የማምረቻ መሳሪያዎች፣ ዕቃዎችና የእነዙሁ
ፌርያት ፊብሪካ ንምምራት ዗ዴሌዩ ክፌልች በዋጋ ከ15 በመቶ ከማይበሌጥ
መምረቲ መሳርሔታትን ኣቑሐትን፣ የመሇዋወጫ ዕቃዎቻቸው ጋር፣ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ነቲ ፊብሪካ ህንፃ ስራሔ ሇፊብሪካው ህንፃ ግንባታ የሚያገሇግለ
዗ገሌግሌ ስቲሌ ስትራክቸር አካሊት ካብ ስቲሌ ስትራክቸር አካሊት ከጉምሩክ ቀረጥ
ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ክኣትዉ ነፃ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
ይፌቀዴ እዩ፡፡
14.ንኮንስትራክሽን ኢንቨስትመንት ዜፌቀደ 14.ሇኮንስትራክሽን ኢንቨስትመንት የሚፇቀደ
መሳርሑታት እቃዎች
ንህንፃ ኮንስትራክሽን ኱ዕቲ ማይ ጉዴጓዴን ሇህንፃ ኮንስትራክሽን ፣ የውሃ ጉዴጓዴ
ካሌኦት ማይ ተንከፌ ኮንስትራክሽን ቁፊሮ እና ላልች የውሃ ነክ ኮንስትራክሽን
321
www.chilot.me
ስራሔቲ፣ ንግሌጋልት ክራይ ኮንስትራክሽን ስራዎች፣ ሇኮነስትራክሽን ማሳሪያዎች

መሳርሑታት ብዋጋ ካብ 15% ምስ ኪራይ አገሇግልት የሚያስፇሌጉ
዗ይበሌፅ መሇዋወጢ ኣቕሐት ካብ ጉምሩክ የኮንስትራክሽን መሳሪያዎች በዋጋ ከ15
ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ክኣትዉ ይፌቀዴ፡፡ በመቶ ከማይበሌጥ የመሇዋወጫ
ዕቃዎቻቸው ጋር ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆነው
እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
15.ንግሌጋልት ሆቴሌን ቱሪዜምን ኢንቨስት 15.ሇሆቴሌና ቱሪዜም አገሌግልት ኢንቨስት
መንት ዜፌቀደ ኣቑሐት መንት የሚፇቀደ ዕቃዎች፣
1. ብኾኾብ ስታንዲርዴ ንዜቖሙ ሆቴሊትን 1. በኮከብ ዯረጃ ሇሚቋቋሙ ሆቴልችና
ኣብ ፒርክታትን ታሪኻዊ ስፌራታትን በፒርኮችና በታሪካዊ ቦታዎች
ዜቖሙ ልጂ ዗ዴሌዩ ንምግቢ መብሰሌን ሇሚቋቋሙ ልጆች የሚያስፇሌጉ
መዲሇውን፣ ከምኡ‟ውን ንግሌጋልት ሇምግብ ማብሰያና ማዚጋጃ፣ እንዱሁም
ሊውንዯሪ ዜውዕለ ዒበይቲ ቀወምቲ ሇሊውንዯሪ አገሌግልቶች የሚውለ
ኣቑሐት ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ከፌተኛ ቋሚ ዕቃዎች ሇጉምሩክ ቀረጥ
ኾይኖም ክኣትዉ ይፌቀዴ፡፡ ነፃ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፣
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 መሰረት ካብ 2. በዙህ አንቀፅ ንዐስ አንቀጽ 1 መሰረት
ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ንክኣትዉ ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆነው እንዱገቡ
ዜፌቀድም ኣቑሐት ዒይነትን በዜሔን የሚፇቀደ ዕቃዎች ዒይነትና ብዚት
ብናይ ፋዯራሌ ኢንቨስትመንት ቦርዴ የፋዯራሌ ኢንቨስትመንት ቦርዴ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ ዜርዜሩ ዜውሰን በመመርያ በሚያወጣው ዜርዜር
ይኸውን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
16.ንግሌጋልት ትምህርቲ ኢንቨስትመንት 16.ሇትምህርት ግሌጋልት ኢንቨስትመንት
ዜፌቀደ ኣቑሐት የሚፇቀደ ዕቃዎች
በብዯረጅኡ ንዜርከቡ ናይ ትምህርቲ በየዯረጃው የሚገኙ የትምህርት ተቋማት
ተቋማት ክህሉዮም ዜግባእ ናይ ትምህርቲ ሉኖራቸው ሰሇሚገባ የትምህርት መገሌገያና
መገሌገሉን ሊባራቶሪ ኣቑሐትን ሚኒስተር የሊቦራቶሪ ዕቃዎች የትምህርት ሚኒስትር
ትምህርቲ ኣብ዗ውፅኦ መምርሑ ብዜተገሇፀ በሚያወጣው መመርያ ሊይ በተገሇፀው
ዜርዜር መሰረት ቀዋሚ ናይ ትምህርቲ ዜርዜር መሰረት ቋሚ የትምህርት
ግሌጋልት መውሃቢ መሳርሔታትን ናይ አገሌግልት መስጫ መሳሪያዎችና
ሊቦራቶሪ ኣቑሐትን ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ የሊቦራቶሪ ዕቃዎች ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ
ኾይኖም ክኣትዩ ይፌቀዴ፡፡ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
17.ንግሌጋልት ጥዕና ኢንቨስትመንት ዜፌቀደ 17.ሇጤና አገሇግልት ኢንቨስትመንት
ኣቑሐት የሚፇቀደ ዕቃዎች
በቢዯረጅኡ ናይ ጥዕና ግሌጋልት ትካሊት በየዯረጃው የሚገኙ የጤና አገሌግልት
ክህሉዮም ዜግባእ ግሌጋልት መውሃቢ ተቋማት ሉኖራቸው ስሇሚገባ የጤና
መሳርሑታትን ናይ ሊቦራቶሪ ኣቁሐትን አገሌግልት መስጫ መሳሪያዎችና
ሚኒስተር ሒሇዋ ጥዕና ኣብ዗ውፅኦ መምርሑ የሊቦራቶሪ ዕቃዎች፣ የጤና ጥበቃ ሚኒስተር
ብዜተገሇፀ ዜርዜር መሰረት ቀዋሚ ናይ በወጣው መመረያ ሊይ በተገሇፀው ዜርዜር
ሔክምና ግሌጋልት መውሃቢ መሳርሑታትን መሰረት ቋሚ የሔክምና አገሌግልት መስጫ
ናይ ሊባራቶሪ ኣቑሐት ካብ ጉምሩክ ቐረፅ መሳሪያዎችና የሊቦራቶሪ ዕቃዎች ከጉምሩክ
ናፃ ኾይኖም ክኣትዩ ይፌቀዴ፡፡ ቀረጥ ነፃ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
18.ንግሌጋልት መጓዒዜያ /ትራንስፕርት/ ፣ 18.ሇትራንስፕርት አገሌግልትና ሇማከማቻ
ግሌጋልት መኻዜን ኢንቨስትመንት ዜፌቀደ አገሌግልት ኢነቨስትመንት የሚፇቀደ
322
www.chilot.me
ኣቁሐት መሳሪያዎች፣
ኣብ ናይ ውሽጢ ሃገር ማያዊ ኣካሊት ሰባትን በአገር ውስጥ ውሃ ሊይ ሰዎችና ዕቃዎችን
ኣቑሐትን ንምጉዒዜ ዗ገሌግለ ጀሌባታትን ሇማጓጓዜ የሚያገሇግለ ጀሌባዎችና
ኣናእሽተይ መራኽብን፣ ክሳብ 20 አነስተኛ መረከቦች እስከ 20 መንገዯኞች
መንገዯኛታት ወይ ክሳብ 2700 ኪ.ግ ናይ ወይም እስከ 2700 ኪ.ግ የመጫን አቅም
ምፅዒን ዒቕሚ ዗ሇወን ኤርክራፌት፣ ካሌኦት ያሊቸው ኤርክራፌቶች፣ ላልች የአብየሽን
ግሌጋልት ኣቭየሽን መውሃቢ አገሌግልት መስጫ መሳሪያዎችና የነዙሁ
መሳርሑታትን ክፌሉታት‟ውን ኣብ መኽ዗ን ክፌልች በመጋ዗ኖች ውስጥ የሚገጠሙ
ዜግጠሙ ናይ መዜሒሉ መሳርሑታት ማቀዜቀዣ መሳሪያዎች፣ የዕቃ ማንሻና
ኣቁሐት መሌዒሉን/ክሬን/ ኣብ ውሽጢ በመጋ዗ን ውስጥ የማጓጓዣ መሳሪያዎችና
መኽ዗ን መጓዒዙ መሳርሑታትን፣ ካብ 15% በዋጋ ከ15 በመቶ ከማይበሌጥ የመሇዋወጫ
ምስ዗ይበሌፅ መሇዋወጢ ኣቑሐት ካብ ዕቃዎች ጋር ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆነው
ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ክኣትዩ እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
ይፌቀዴ፡፡
19.ንግሌጋልት ኢንጅነሪንግን ቴክኒክ ምኽርን 19.ሇኢንጂነሪንግና ቴክኒካሌ ምክር አገሌግልት
ኢንቨስትመንት ዜፌቀደ መሳርሑታት ኢንቨስትመንት የሚፇቀደ መሳሪያዎች
ንቅየሳ ፣ ዱዚይን፣ ፍቶግራሜትሮ፣ ካርታ የቅየሳ፣ የዱዚይን፣ የፍቶግራ ሜትር፣
ግራፉክ፣ መዏቀኒ ፣ መፇተሽን ትክክሇኛነቱ የካርቶ ግራፉክ፣ የመሇኪያ፣ የመፇተሻና
መረጋገፂን መሳርሑታትን ንግሌጋልት ትክክሇኛነት የማረጋገጫ መሳሪያዎችና
ኢንጅነሪንግን ምኽርን ዗ዴሌዩ ቀዋሚ ሇኢንጂነሪንግና ሇቴክኒካሌ ምክር
መሳርሑታትን ኣቑሐትን ክፌሌታቶምን፣ አገሇግልት የሚያስፇሌጉ ቋሚ
ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ክኣትዉ መሳሪያዎችና ዕቃዎች እንዱሁም የእነዙሁ
ይፌቀዴ፣ ኮምፑተር፣ ፍቶ ኮፑ ዜመሳሰለ ክፌልች ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆነው
ኣቑሐትን ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ክኣትዉ እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፣ ኮምፑተር ፍቶ
ኣይፌቀዴን፡፡ ኮፔየርና የመሳሰለት እቃዎች ከጉምሩክ
ቀረጥ ነፃ ሆነው እንዱገቡ አይፇቀዴም፡፡
20.ንግሌጋልት ምውጋዴ ጉሒፌ ኢንቨስትመንት 20.ሇቆሻሻ ማስወገዴ አገሌግልት
ዜፌቀደ ተሽከርከርቲ፣ ኢንቨስትመንት የሚፇቀደ ተሽከረካሪዎች
ዯረቅን ፇሳስን ጉሒፌ መሌዒሌን መጓዒዜን ዯረቅና ፇሳሽ ቆሻሻ ማንሻና ማጓጓዣ
ተሽከርከርቲ ካብ 15% ምስ዗ይበሌፅ ሇውጢ ተሽከርካሪዎችና የነዙሁ ክፌልች በዋጋ
ኣቑሐት ካብ ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ኾይኖም ከ15 በመቶ ከማይበሌጥ መሇዋወጫ
ክኣትዉ ይፌቀዴ፡፡ ዕቃዎች ጋር ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆነው
እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
21.ሒይሉ ኤላክትሪክ ንምቅራብን ንነዲዱ 21.ሇኤላክትሪክ ኃይሌ አቅርቦትና ነዲጅ
ምፅራይን ኢንቨስትመንት ዜፌቀደ ሇማጣራት ኢንቨስትመንት የሚፇቀደ
መሳርሑታትን ኣቑሐትን፣ መሳሪያዎችና ዕቃዎች፣
ሒይሉ ኤላክትሪክ ንምምራት፣ የኤላክትሪክ ኃይሌ ሇማመንጨትና
ንምምሔሌሊፌን መሳርሑታትን ኣቑሐትን ሇማስተሊሇፌ የሚያስፇሌጉ መሳሪያዎችና
ካብ 15% ብዋጋ ምስ዗ይበሌፅ መሇዋወጢ ዕቃዎች የነዙሁ ክፌልች በዋጋ ከ15 በመቶ
ኣቑሐ ካብ ጉምሩክ ቀረፅ ናፃ ኾይኖም ከማይበሌጥ መሇዋወጫ ዕቃዎች ጋር
ክኣትዉ ይፌቀዴ፡ ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ ሆነው እንዱገቡ
ይፇቀዲሌ፡፡
22.ብዚዕባ ዯገፌ ውሃብቲ መሳርሑታትን 22.ስሇዴጋፌ ሰጪ መሳሪያዎችና ዕቃዎች
323
www.chilot.me
ኣቑሐትን
ፌሮክ ሉፌ፣ ኤላክትሪክ ጀነሬተር፣ ፍርክሉፌቶች፣ የኤላክትሪክ ጀነሬተሮች፣
ኮምፔሮሰር፣ ናይ ኤላክትሪክን ማይን ኮምፔረሲሮች፣ የኤላክትሪክና የውሃ
መስመራት ንምዜርጋሔ ዗ኽእለ መስመሮች ሇመ዗ርጋት የሚያስችለ
መሳርሑታትን ኣቑሐትን፣ ኮንሽየር፣ ናይ መሳሪያዎችና ዕቃዎች፣ ኮንሽየሮች፣
ሊባራቶሪ መሳርሑታትን ኣቑሐትን፣ የሊቦራቶሪ መሳሪያዎችና ዕቃዎች፣
ቦይሇርን ናይ ፅገና መሳርሔን፣ ናይ ሬዴዮ ቦይልሮችና የጥገና መሳሪያዎች፣ የሬዱዮ
መራኸቢ መሳርሔን መዜሒሉ ወይ መንፀጊ መገናኛ መሳሪያዎች፣ ማቀዜቀዣ ወይም
ዜተገጠመሇን ተሽከርከርቲ፣ እንስሳት ካብ መርጫ የተገጠመሊቸው ተሽከረካሪዎች፣
ቦታ ናብ ቦታ ንምጉዒዜ ተባሂለ ዜተሰርሏ እንስሳትን ከቦታ ወዯ ቦታ ሇማጓጓዜ
ተሽከርከርቲ ነቶም ፔሮጀክታት ተብሇው የተሰሩ ተሽከርካሪዎች
ኣዴሊይነቶም ብበዒሌ መዙ ኢንቨስትመንት ሇኢንቨስትመንት ፔሮጀክቱ
ትግራይ እንተተረጋጊፁ ካብ ጉምሩክ ቐረፅ አስፇሊጊነታቸው በትግራይ ኢነቨስትመንት
ናፃ ኾይኖም ክኣትዉ ይፌቀዴ፡፡ ጽሔፇት ቤተ ከተረጋገጠ ከጉምሩክ ቀረጥ
ነፃ ሆነው እንዱገቡ ይፇቀዲሌ፡፡
23.ብዚዕባ ተሽከርከርቲ 23.ስሇ ተሽከርካሪዎች
ባህሪ፣ ስፌሒት ወይ ዜቆመለ ቦታ/ከባቢ/ ሇአንዴ ኢንቨስትመንት ፔሮጀክት ባሔሪው
እናተርኣየ ነቲ ፔሮጀክት ስራሔ መጀመርን ስፊቱ ወይም የሚቋቋምበት ቦታ እየታየ
መንቀሳቐስን የዴሉያ እየን ተባሂሇን ካብ ስራውን ሇመጀመርና ሇማንቀሳቀስ
ጉምሩክ ቐረፅ ናፃ ንክኣትያ ዜፌቀዲ ያስፇሌጋለ ተብሇው ከጉምሩክ ቀረጥ ነፃ
ማኻይን ዒይነትን በዜሏንን ቦርዴ ሆነው እንዱገቡ የሚፇቀደ ተሽከርካሪዎች
ኢንቨስትመንት ፋዯራሌ መንግስቲ ኣብ የፋዳራሌ ኢንቨስትመንት ቦርዴ
዗ውፅኦ መምርሑ ዜርዜርን ይውሰን፡፡ በመመርያ በሚያወጣው ዜርዜር ይወሰናሌ፡፡
24.ብዚዕባ ተፇፃምነት ዗ይህሌዎም ዯንብታትን 24.ተፇጻሚነት ስሇማይኖራቸው ዯንቦችና
መምርሑታትን መመርያዎች
ምስዙ ዯንቢ እዘይ ዜቃረን ዯንቢ ወይ ከዙህ ዯንብ ጋር የሚቃረን ማናቸውም
መምርሑ በዙ ዯንቢ እዘይ ዯንብ ወይም መመርያ በዙህ ዯንብ
ንዜውሰኑ(ዜዴንገጉ) ጉዲያት ብዜምሌከት የተዯነገገባቸውን ጉዲዮች በተመሇከተ
ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን፡፡ ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
25.እዙ ዯንቢ ዜፀንዏለ እዋን 25.ዯንቡ የሚፀናበትጊዛ
እዙ ዯንቢ እዘይ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ይህ ዯንብ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሌ ትግራይ ኣብዜወፅእ “ነጋሪት ጋዛጣ መንግስት ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት
ትግራይ” ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ጀሚሩ ተፇፃሚ ይኸውን፡ መጋቢት 1989
መጋቢት 1989 ገብሩ አስራት
ገብሩ አስራት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ መስተዲዯር
324
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 4 መቐሇ መጋቢት 1989ዒ.ም

ገፅ 1 ገጽ 1
ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ሒሇዋ ጥዕናን ከባቢያዊ ፅርየትን ንምውሳን ዜወፀ የሃይጂንና የአከባቢ ጤና ኣጠባበቅ ሇመወሰን
ዯንቢ የወጣ ዯንብ
ዯንቢ ቁፅሪ 4/1989 ዯንብ ቁጥር 4/1989
ናይ ሒሇዋ ጥዕናን ከባቢያዊ ፅርየትን ዯንቢ የሃይጅንን የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯንብ
መእተዊ መግቢያ
ብምኽንያት ዕብየት ቴክኖልጂ፣ በዜሑ የቴክኖልጂ እዴገት፣ የሀዜብ ብዚትና
ህዜብን ዕብየት ከተማታትን ሒደሽ ከባቢያዊ የከተሞች እዴገት አዱስ የአከባቢ የጤና ጠንቅ
ጉዴሇታት ጥዕና ብዜሇዒሇ ዯረጃ ብምፌጣሮም፣ በከፌተኛ ዯረጃ በማስከተሊቸው፡፡
ኣብዙ ብሄራዊ ክሌሌ ዜርከባ ከተማታትን በብሄራዊ ከሌለ በሚገኙ ከተሞችና
ገጠራትን ጉዴሇት ከባቢያዊ ጥዕና ካብ ጊዛ ናብ መንዯሮች የአከባቢ የጤና ጠንቅ ከጊዛ ወዯ ጊዛ
ጊዛ እንዲገዯዯ ብምኻደን ኣብ ህይወት ሰብን እየተባባሰ በመሄደና በአከባቢ የሚዯርስ ብከሊና
ከባቢን ዜበፅሔ ሔማም፣ ሞትን ምብካሌን ኣብ በሰው የሚዯርስ የጤና ችግርና ሞት በሚያሰጋ
዗ስግእ ኩነታት ብምብፅሐ፣ ዯረጃ በመዴረሱ፣
ሔዙ ሒሇዋ ከባቢያዊ ጥዕና ብምጥሒስ የአከባቢ የጤና አጠባበቅ ህግ በመጣሱ
ዜቐርቡ ክትዒት ህፁፅ ውሳነ ስሇ዗ዴሌዮም ምስ ምክንያት የሚቀርቡትን ክርክሮች ፇጣን ውሳኔ
ዜተፇሊሇየ መንግስታዊን ህዜባዊን ትካሊት ስሇሚያስፇሌጋቸውና የተሇያዩ መንግስታዊና
ብሒባር ምስራሔ ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ ህዜባዊ ተቋሞች በጋራ መስራት አስፇሊጊ
በመሆኑ፣
እዝም ዜተጠቐሱ ፀገማት ንምፌታሔ ሒደሽ ከሊይ የተመሇከቱትን ችግሮች ሇመፇታት
ዯንቢ ምውፃእ ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇዜተረኸበ አዱስ ዯንብ ማውጣት አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ
ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ አስፇፃሚ ኮሚቴ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 54/6 ብዜተውሃቦ መንገስት አንቀፅ 54/6/ በተሰጠው ስሌጣን
ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ ዯንቢ ኣውፂኡ መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ኣል፡፡
ክፌሉ ሒዯ/1/ ክፌሌ አንዴ/1/
325
www.chilot.me
እዙ ዯንቢ “ዯንቢ ሒሇዋ ከባቢያዊ ጥዕናን ይህ ዯንብ የሃይጅንን የአከባቢ ጤና አጠባበቅ

ፅርየትን ቁፅሪ 4/1989 ዒ.ም” ተባሂለ ክጥቀስ ዯንብ ቁጥር 4/1989 ዒ.ም ተብል ሉጠቀስ
ይኽእሌ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም 2 ትርጉም
ኣብዙ ዯንቢ በዙህ ዯንብ ውስጥ፣
1. “ሒሇዋ ሃይጂን ከባቢያዊ ጥዕናን” ማሇት 1. “የሃይጅንን የአከባቢ ጤና አጠባበቅ” ማሇት
ወዱ ሰብ ካብ ዜተፇሊሇዩ ሒዯጋታት ሔማም የሰው ሌጅ ከተሇያዩ የበሽታ ጠንቆች
ምክሌኻሌን ከባቢ ካብ ሔማም ሇመከሊከሌ፣ አከባቢን በሽታ አዚማች ከሆኑ
መመሒሊሇፌቲ ምቁፅፃርን ምክሌኻሌን ጠንቆች መቆጣጠርና መከሊከሌ ማሇት ነው፡፡
2. “መንበሪ ኣባይቲ” ማሇት ብጥዕና 2. “የመኖርያ ቤቶች” ማሇት በጤና አጠባበቅ
ኣተሒሊሌዋ ዯንብን መምርሔን ተዲሌዩ ዯንብና መመርያ መሰረት ሇሰው ሌጅ
ንወዱሰብ መንበሪ ዜተዲሇወ ገዚውቲ ማሇት መኖርያ የተ዗ጋጁ ቤቶች ማሇት ንው
እዩ፡፡
3. “ትካሌ” ማሇት ዜኾነ ዒይነት ካብ ታሔተዋይ 3. “ዴርጅት” ማሇት ከአነስተኛው እስከ
እስካዕ ሊዕሇዋይ ዯረጃ መፌረይቲ፣ ከፌተኛው አምራች፣ አከፊፊይ፣ ግሌጋልት
መከፊፇሌቲ፣ ግሌጋልት ወሃብቲ ወ዗ተ ቤት ሰጪ ወ዗ተ ያጠቃሇሇ ማንኛውም ዒይነት
ንግዱ ማሇት‟ዩ፡፡ የንግዴ ቤት ነው፡፡
4. “ሽቃቅ” ማሇት ፌታንን ሽንትን ሰብ 4. “መፀዲጃ ቤት “ ማሇት የሰው ሽንትና
ዜውግዯለ፣ ንጥዕና ብ዗ይጎዴእ መንገዱ አይነምዴር የሚወገዴበት፣ ጤናን በማያዚባ
ብኸባቢያዊ ሒሇዋ ጥዕና ዯንብን መምርሔን መሌኩ የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯንብና
ኣማሉኡ ግሌጋልት ዜህብ ኣብ ውሌቀ ፣ መመርያ አሟሌቶ ግሌጋልት የሚሰጥ
ሒፊሽ ወይ ከዒ ትካሌ ዜርከብ መተኣናገዱ በግሇሰብ፣ በህዜብ ወይም በዴርጅት ስር
እዩ፡፡ ያሇ መገሌገያ ነው፡፡
5. “ኩነታት ተፃብኦ ጥዕና” ማሇት ቢሮ ጥዕና 5. “ጤናን የሚፃረር ሁኔታ” ማሇት የጤና ቢሮ
ንዜተፇሊሇዩ ትካሊት ዗ውፅኦ መመ዗ኒ ሇተሇያዩ ዴርጅቶች ያወጣው መመ዗ኛ
ረቑሒታት ዗ይምምሊእ ወይከዒ ዜሇዒሇ ያሇሟሟሊት ወይም ከፌተኛ የአከባቢ ጤና
ጉዴሇት ከባቢያዊ ጥዕና ዜረኣየለ ማሇት‟ዩ፡፡ ጉዴሇት የሚታይበት ነው፡፡
6. “ንቑፅ ጓሒፌ” ማሇት ካብ መንበሪ ኣባይቲን 6. “ዯረቅ ቆሻሻ” ማሇት ከመኖርያ ቤቶችና
ትካሊት ንግዱን ዜወፅእ ፅራግ፣ ተረፌ የንግዴ ዴርጅቶች የሚወጣ ጥራጊ፣ የመግብ
ምግቢ፣ ሒሙኽሽቲ፣ ሳዕሪ ጉዜጋዜ፣ ትራፉ፣ አመዴ፣ የሳር ጉዜጉዜ፣ የአትክሌት
ውፅኣት ተኽሉ፣ ቁርፅራፅ ሽጋራ፣ ኣረጋጉቲ ሌጣጭ ወይም ቅርፉት የሽጋራ ቁራጭ፣
ሒፂንን ፔሊስቲክን፣ ዜሞቱ እንስሳትን የተጣሇ ወረቀት ፣ ብርጭቆ፣ ጠርሙዜ፣
ካሌኦት ንሒሇዋ ከባቢያዊ ጥዕና ጉዴሇት የተጣለ ብረታ ብረትና ፔሊስቲክ፣ የሞቱ
መበገሲ ዜኾኑ ነገራትን ማሇት‟ዩ፡፡ እንስሳትና ላልች ሇአከባቢ ጤና አጠባበቅ
መበሊሸት ምክንያት የሚሆኑ ነገሮች ነው፡፡
7. “ፇሳሲ ርስሒት” ማሇት ሔፃብ ኣቁሐ፣ 7. “ቆሻሻ ፌሳሽ” ማሇት የዕቃዎች እጣቢ፣
ሔፃብ እንዲኽሽነ ፣ ሒተሊ፣ ካብ ኣብያተ የምግብ ቤቶች እጣቢ ፣ አተሊ፣ ከሽንት
ሽቃቅ ዜወፅእ ፇሳሲ፣ ካብ ዯንበ እንስሳ፣ ቤቶች የሚወጣ ፇሳሽ፣ ከእንስሳት ጋጥ፣
ትካሊት ንግዱ፣ መንበሪ ኣባይቲ፣ ጋራዟ ከንግዴ ቤቶች፣ ከመኖርያ ቤቶች፣ ከጋራዟ
ወ዗ተ ዜወፅእ መርዚም ንጥረ ነገር ዜሒ዗ሇ ወ዗ተ የሚወጣ መርዚም ንጥረ ነገር የያ዗
ወይከዒ ዗ይሒ዗ሇ ፇሳሲ ማሇት‟ዩ፡፡ ወይም ያሌያ዗ ፇሳሽ ነው፡፡
326
www.chilot.me
8. “ተቆፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና/ኢንስፓክተር/” 8. “የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ/ኢንስፓክተር/”

ማሇት ብሞያ ኣተሒሊሌዋ ከባቢያዊ ጥዕና ማሇት በሞያው በአከባቢ ጤና አጠባበቅ
ተቖፃፃሪነት ካብ ዜተፇሇጠ ሊዕሇዋይ ተቆጣጣሪነት ከታወቀ ከፌተኛ ማሰሌጠኛ
መሰሌጠኒ ዜተመረቐ/ት/፣ ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና የተመረቀ/ች/ የጤና ቢሮ ሇአከባቢ ጤና
ንከባቢያዊ ጥዕና ግሌጋልት ስራሔን አገሇግልት ስራና ቁጥጥር የመዯበው/ባት/
ቁፅፅርን ዜመዯቦ/ባ/ ናይቲ ቢሮ ወይከዒ እቲ የቢሮው ወይም ቢሮው በሚሰጠው መመርያ
ቢሮ ብዜህቦ መምርሑ መሰረት መሰረት የሚሰራ/የምትሰራ/ የመ዗ጋጃ ቤት
ዜሰርሔ/እንትሰርሔ/ ናይ ማ዗ጋጃ ቤት ሰራተኛ የሆነ/ች ባሇሞያ ነው፡፡
ሰራሔተኛ ዜኾነ/ት/ በዒሌ ሞያ እዩ/ያ፡፡
9. “መፌረያይ ሒኪም” ማሇት ብኸባቢ ህዜቢ 9. “የቀበላ ጤና ተጠሪ” ማሇት በአከባቢው
ካብ ቀበሉኡ ተመሪፁ ሒፂር ስሌጠና ህዜብ ከቀበላ ተመርጦ አጭር ስሌጠና
ተዋሂብዎ ኣብ ቀበሉኡ ወይከዒ ቁሸቱ ተሰጦት በቀበላው ወይም በመንዯሩ
ግሌጋልት ከባቢያዊ ጥዕና ዜከታተሌ‟ዩ፡፡ የአከባቢ ጤና አገሌግልት የሚከታተሌ፡፡
10.“ተቆፃፃሪ ፅሬት” ማሇት ኣብ ቀበላ 10.“የንፅህና ተቆጣጣሪ” ማሇት በቀበላ
ምምሔዲር ውሽጢ ንዯረቕን ፇሳስን ጉሒፌ (በመንዯሩ) መስተዲዯር ውስጥ ሇዯረቅና
ቁፅፅር ስራሔ ዜተመዯበ ሰራሔተኛ እዩ፡፡ ፌሳሽ ቆሻሻ ሇመከሊከሌ የተመዯበ ሰራተኛ
ነው፡፡
11.“ንጥዕና ዗ይስማማዕ ዜተበከሇ መግቢ” ማሇት 11.“ሇጤና የማይስማማ የተበከሇ” ማሇት
ብሔማም መምፃእቲ ተሃዋስያን ብመርዚም በሽታን በሚያስከትለ ተሃዋስያን በመርዚም
ንጥረ ነገር ብሒሳኹ፣ ብኣናፁ፣ ብፌታን ንጥረ ነገር፣ በትልች፣ በአይጦች፣ በሰገራ
ዜተበከሇ ወይከዒ ግ዗ ዜሒሇፍ ብኣተሒሔዚ የተበከሇ ወይም ጊዛ ያሇፇበት ፣ ባያያዜ
ጉዴሇት ዜተበሊሸወ ወይከዒ ክሔዝ ዜግብኦ ጉዴሇት የተበሊሸ ወይም ሉይ዗ው
ንጥረ ነገር ዗የማሇአ መግቢ ማሇት‟ዩ፡፡ የሚገባውን ንጥረ ነገር ያሌያ዗ ምግብ ማሇት
ነው፡፡
12.“ዜተበከሇ ማይ” ብናይ ሰብ ፌታን፣ ካብ 12.“የተበከሇ ውሃ” ከሰው ፣ ከኢንደስትሪዎች
ኢንደስትሪታት ዜወፀ መርዚም ንጥረ ነገር የወጣ መርዚም ንጥረ ነገር ፣ ዯረቅ ቆሻሻ፣
ንቑፅ ጎሒፌ፣ ፇሳሲ ርስሒት ብእንስሳት ዑባ ፇሳሽ ቆሻሻ፣ ከእንስሳት ከብት አዚባ ወ዗ተ
ወ዗ተ ዜተሒወሰን ንጥዕና ዗ይስማማዕ ማይ የተዯባሇቁ ሇጤና የማይስማማ ውሃ ነው፡፡
13.“መተሒሇሇፇቲ ሔማም እንስሳ/ነብሳት/” 13.“”በሽታ የሚያዚምደ እነስሳት/ነፌሳት/”
ማሇት ሃመማ፣ ቍነጫዕ፣ ናይ ዒሶ ጣንጡ ማሇት ዜንብ፣ ቁንጫ፣ የወባ ትንኝ፣ ውሻ
ከሌቢ ወ዗ተ ማሇት እዩ፡፡ ወ዗ተ ነው፡፡
14.“ዜተበከሇ ኣየር” ማሇት ብፇሳሲ ጋዜ፣ ትኪ፣ 14. “የተበከሇ አየር” ማሇት በፇሳሽ ጋዜ፣
ድረናን ካሌኦት ንጥዕና ዜፃብኡ ነገራት ጢስ፣ አቧራና በላልች ጤናን የሚጎደ
ዜተመረ዗ ከባቢ ኣየር ማሇት እዩ፡፡ ነገሮች የተመ዗ረ የአከባቢ አየር ነው፡፡
15.“መግቢን መስተን መዲሇዊን መቅረቢን ሰብ” 15.“የምግብና መጠጥ የሚያ዗ጋጅና
ማሇት ኣብ ዜኾነ ይኹን መግቢን መስተን የሚያቀርብ ሰው” ማሇት በማንኛውም
ግሌጋልት ውሃብቲ ትካሊት ዜሰርሔ ካብ የምግብ ወይም የመጠጥ ግሌጋልት የሚሰጡ
ዜተፇሇጠ ትካሌ ጥዕና ተመርሚሩ መረጋገፂ ዴርጅቶች ውስጥ የሚሰሩ ከታወቀ የጤና
ጥዕና ዗ሇዎ ሰራሔተኛ ማሇት እዩ፡፡ ዴርጅት ጤናውን ተመርምሮ የጤና
ማረጋገጫ ያሇው ሰራተኛ ነው፡፡
ክፌሉ ክሌተ/2/ ክፌሌ ሁሇት
ብዚዕባ ኣተኣሊሌያ ንቑፅ ጉሒፌን ርስሒትን ዯረቅ ፇሳሽ ቆሻሻ ስሇማስወገዴ፣
327
www.chilot.me
3 ኣታኣሊሌያ ንቑፅ ጉሒፌ 3 ዯረቅ ቆሻሻ ስሇማስወገዴ

1. ንቑፅ ጉሒፌ ኣብ መገዱ፣ ኣዯባባይ፣ ወሒዙ 1. ዯረቅ ቆሻሻ በመንገዴ፣ በአዯባባይ፣
ማይ፣ ጉዴጓዴ ማይ፣ ሒፅቢ፣ ቓሊይን ኣብ በወራጅ ወንዜ፣ በጉዴጓዴ ውሀ፣ በግዴብ፣
ካሌኦት ዗ይተፇቐደ ቦታታት ምጉሒፌ በሀይቅና በላልች በማይፇቀደ ቦታዎች
ወይከዒ ከምዜጉሒፌ ምግባር ዜተኸሌከሇ መጣሌ ወይም እንዱጣሌ ማዴረግ የተከሇከሇ
እዩ፡፡ ነው፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ንቑፅ ጉሒፌ ንኸሌዕለ ዜተመዯቡ 2. ማንኛውም ሰው ዯረቅ ቆሻሻን ሇመሰብሰብ
ሰራሔተኛታት ክሳብ ዗ሌዕሌዎ ኣብዙ ዒንቀፅ የተመዯቡት ሰራተኞች ቆሻሻውን
ቁፅሪ 3 ብዜተመሌከተ መሰረት ባዕለ ኣብ እስኪያነሱ ዴረስ በዙህ ዒነቀፅ ቁጥር 3
዗ዲሇዎ ኣቅሒ መአከቢ ንቑፅ ጉሒፌ በተመሇከተው መሰረት ራሱ ባ዗ጋጀው
ንኽእክብ ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡ ጉሒፌ ንምሌዒሌ የቆሻሻ መጣያ/ማጠራቀሚያ/ ቆሻሻውን
ዜተመዯቡ ሰራሔተኛታት ኣብ዗ይብለ የማኖር ሏሊፉነት አሇው፡፡ ቆሻሻን ሇማንሳት
ከተማ ወይከዒ ገፀር ኣብ ቀበሉኡ ኣብ የተመዯቡ ሰራተኞች በማይኖሩበት ከተማ
ዜተዲሇወ መአከቢ ጉሒፌ ወሲደ ብግቡእ ወይም ገጠር በቀበላው በተ዗ጋጀ የቆሻሻ
መንገዱ ክጉሒፌ ኣሇዎ፡፡ ማጠራቀሚያ ሊይ ወስድ በሚገባ ቆሻሻውን
ማኖር አሇበት፡፡
3. ኣቕሒ መአከቢ ጉሒፌ ማይ ዗የእቱ፣ 3. የቆሻሻ ማጠራቀሚያ ውሀ የማያስገባ፣
ብቐሉለ ክፀሪ ዜኽእሌ፣ ቀሉሌ ክዲን ዗ሇዎ፣ በቀሊለ ሉፀዲ የሚችሌ፣ ቀሊሌ መክዯኛ
ሃመማን ኣናፁን ከም዗የእቱ ኾይኑ ካብ ያሇው ፣ ዜነብና አይጥ የማያስገባ ሆኖ ፣
ሒፂን፣ ቆርቆሮ ፔሊስቲክን ወ዗ተ ከብረት፣ ቆርቆሮ፣ ፔሊስቲክ ወ዗ተ
ዜተሰርሏን ብቐሉለ ዜሇዒሌ ክኸውን የተሰራና በቀሊለ የሚነሳ መሆን አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
4. ዜኾነ ሰብ ዜኣረገ መኪና ሒፂን፣ ሐፃ 4. ማንኛወም ሰው አሮጌ መኪና፣ ብረት፣
እምኒ፣ ዕንፀይቲ፣ ሒመዴ፣ ዑባ ስሚንቶን ኩረት፣ እነጨት፣ አፇር፣ አሇት፣ ስሚንቶ
እንስሳት ኣብ መገዱ ኣዯባባይን ብምእካብ እንስሳት በመንገዴና በአዯባባይ
ወይከዒ ብምስራሔ ን዗ይተሒሰበ ሒዯጋን በማከማቸት ወይም በመስራት ሊሌታሰበ
ፀገም ጥዕናን ዗ምፅእ ኩነታት ምፌጣር አዯጋና የጤና ችግር የሚያስከትሌ ሁኔታ
ኩሌኩሌ እዩ፡፡ መፌጠር የተከሇከሇ ነው፡፡
5. ብካሉእ ኩነታት እንተ዗ይተረጋገፁ ዜኾነ 5. በላሊ ሁኔታ ካሌተረጋገጠ በስተቀር
ሰብ ካብ መንበሪ ገዜኡ ወይ ከዒ ትካሌ ማንኛወም ሰው ከመኖረያ ቤቱ ወይም
ወፃኢ ብኹለ ኣንፇት ክሳብ 20 ሜትሮ ከዴርጅቱ ውጪ በሁለም አቅጣጫ እስከ
ርሔቐት ዜርከብ ንቑፅ ጓሒፌ ካብ ገዜኡ ሃያ ሜትር ባሇው ርቀት የሚገኝ ዯረቅ
ወይከዒ ካብ ትካለ ከምዜወፀ ኾይኑ ይቑፀር፡፡ ቆሻሻ ከቤቱ ወይም ከዴርጅቱ እንዯወጣ
ተዯርጎ ይቆጠራሌ፡፡
4 ኣተኣሊሌያ ርስሒት 4 ፇሳሽ ቆሻሻ ስሇማስወገዴ
1. ዜኾነ ሰብ ወይከዒ ትካሌ ብውሌቀ ንባዕለን 1. ማንኛውም ሰው ወይም ዴርጅት በግለ
ንስዴርኡን ወይከዒ ብሒባር ሽቓቕ ሇራሱና ሇቤተሰቡ ወይም በጋራ መፀዲጃ
ብምስራሔ ምጥቃም ግቡእ ኣሇዎ፡፡ በመስራት የመጠቀም ግዳታ አሇው፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ንዜምሌከቶ ኣካሌ ብምፌቓዴ 2. ማንኛውም ሰው፣ የሚመሇከተውን አካሌ
ፇሳሲ ርስሒት ንዙ ግሌጋልት ምስዜተዲሇወ በማስፇቀዴ የራሱ ቆሻሻ ፇሳሽ፣ ሇማስወገዴ
መስመር ትቦ ከራኸብ ይኽእሌ፡፡ ከተ዗ጋጀ ቱቦ ማገናኘት ይችሊሌ፡፡
3. ዜኾነ ሰብ ብጥዕና በዒሌ ሙያ ብዜተውሃቦ 3. ማንኛውም ሰው በጤና ባሇሞያ በሚሰጠው
ቴክኒካዊ ሒገዜ ከባቢ ብ዗የበሊሹ መንገዱ የቴክኒክ ዴጋፌ መሰረይ አከባቢን
328
www.chilot.me
ተፀኒዐ ኣብ ገዯንኡ ጉዴጓዴ ብምዴሊው በማያበሊሽ መንገዴ ተጠንቶ በግቢው ውስጥ

ፇሳሲ ርስሒት ክቐብር ይኽእሌ፡፡ ጉዴጓዴ በማ዗ጋጀት ፇሳሽ ቆሻሻ ሉቀብር
ይችሊሌ፡፡
4. ማንም ሰብ እዝም ዜስዕቡ ፇሳሲ ርስሒት ናብ 4. ማንኛውም ሰው የሚከተለት ፇሳሽ
መንገዱ ፣ ኣዯባባይ ፣ ሒፅቢ፣ ወሒዙ ማይ ቆሻሻዎች መንገዴ፣ አዯባባይ፣ ግዴብ፣
ወ዗ተ ከየፌስስ ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡ ወራጅ ወንዜ፣ ወ዗ተ ሊይ እንዱያፇስ
አይፇቀዴሇትም፡፡
ሀ. ካብ ሽቓቕ መንበሪኡ ወይ ትካለ ዜወፅእ ሀ. ከመኖረያ ቤቱ ወይም ዴርጅቱ ሽንት
ፇሳሲ ርስሒት፣ ቤት የሚወጣ ፇሳሽ ቆሻሻ፣
ሇ. ካብ ትካለ ዜወፅእ ኬሚካሌ ዜሒ዗ ሇ. ከዴርጅቱ የሚወጣ ከሚካሌ የያ዗
ርስሒት፣ ቆሻሻ፣
ሏ. ካሌኦት ፇሳሲ ርስሒት፣ ሏ. ላልች ፌሳሽ ቆሻሻዎች
5. ዜኾነ ሰብ ክዲን፣ መኪና ዜመሳሰለ ኣብ 5. ማንኛውም ሰው ሌብስ ፣ መኪናና
መንገዱ፣ ኣዯባባይን ካሌኦት ኣብ የመሳሰለትን በመንገዴ ፣ አዯባባይና
዗ይተፇቐደ ኸባቢታት ምሔፃብን ጉሒፌ በላልች በማይፇቀደ አከባቢዎች ሊይ
ምፌሳስን ዜተኸሌከሇ አዩ፡፡ ማጠብና ቆሻሻ መጣሌ አይፇቀዴሇትም፡፡
6. ዜኾነ ሰብ ካብ መንበሪኡ ወይከዒ ትካለ 6. ማንኛውም ሰው ከመኖረያ ቤቱ ወይም
ወፃኢ ክሳብ 20 ሜትሮ ርሔቐት ዜርከብ ዴርጅቱ ውጭ እስከ 20 ሜትር ርቀት ሊይ
ፇሳሲ ርስሒት ካብ ገዜኡ ወይከዒ ካብ ትካለ የሚገኝ ፌሳሽ ቆሻሻ ከመኖረያ ቤቱ ወይም
ከምዜወፀ ገይርካ ይቑፀር፡፡ ከዴርጅቱ እንዯወጣ ይቆጠራሌ
7. ዜኾነ ሰብ ካብ ሽቓቅ ወፃኢ ኣብ ዜኾነ ከባቢ 7. ማንኛውም ሰው ከሸንት ቤት ውጪ
ሽንቲ ወይ ፌታን ምሻንን ምፌታንን በማንኛውም አከባቢ ሽንት መሽናትና
ክሌኩሌ እዩ፡፡ መፀዲዲት አይፇቀዴሇትም፡፡
8. ዜኾነ ዒይነት ሽቓቕ ንኽመሌእ ፌርቂ 8. ማንኛውም ዒይነት የሽንት ቤቱ ጉዴጓዴ
ሜትሮ እንትቐርዮ ክፅረግ ወይከዒ ክዴፇን ሇመሙሊት ግማሽ ሜትር ከቀረው
ወናኒኡ ይግዯዴ፡፡ እንዱጠረግ ወይም እንዱዯፇን መዯረግ
አሇበት፡፡
9. ሒዯ ሽቃቅ ትሔዜትኡ ናብ ነበርቲ ከባቢኡ 9. በሽንት ቤት ፇሳሽ ቆሻሻ ውስጥ ሇውስጥ
ውሽጣ ውሽጡ እናልሒኸ ወይከዒ ብቀጥታ እየሰረፀ ወይም በቀጥታ ወዯ አከባቢው
ናብ ኸባቢ እናፇሰሰ ምህሊዉ እንዲፇሇጥካ ኗሪዎች እየፇሰሰ መሆኑን እየታወቀ
ምጥቃም ክሌኩሌ እዩ፡፡ መጠቀም የተከሇከሇ ነው፡፡
ክፌሉ ሰሇስተ/3/ ክፌሌ ሶስት/3/
ብዚዕባ ማይ መግቢን መስተን ስሇ ውሃ ምግብና መጠጥ
5 ኣተሒሔዚን ኣጠቃቅማን ማይ 5 ውሃን ስሇ መንከባከብና መጠቀም
1. ዜኾነ ይኹን ሰብ ንግሌጋልት ከባቢኡ 1. ማንኛውም ሰው ሇአከባቢው ግሌጋልት
ዜውዕሌ ማይ ካብ ዜርከቦ ከባቢ ክሳብ ገዜኡ የሚውሌ ውሃ ከሚገኝበት ቦታ ቤቱ ዴረስ
ዜበፅሔ ንጥዕና ብ዗ይጎዴእ መገዱ ምጥቃምን እስኪዯርስ ሇጤና በማይጎዲ መንገዴ
ምሔሊውን ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡ የመጠቀምና የመጠበቅ ሏሊፉነት አሇው፡፡
2. ተቖፃፃሪ ኸባቢያዊ ጥዕና መርሚሩ ወይከዒ 2. የአከባቢው ጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ ራሱ
ብሊቦራቶሪ ኣመርሚሩ ንጥዕና ተፃባኢ በመመርመር ወይም በሊቦራቶሪ
ምዃኑ ዗ረጋግፆ ማይ ንመሸጣን ካሌኦት በማስመርመር ጤናን የሚጎዲ መሆኑን
ንኽጥቀሙን ምግባር ኩሌኩሌ እዩ፡፡ የተረጋገጠበት ውሀ እንዱሸጥና ላልች
እንዱጠቀሙበት ማዴረግ የተከሇከሇ ነው፡፡
329
www.chilot.me
3. ዜኾነ ሰብ ግሌጋልት እናሃበ ኣብ ዗ል 3. ማንኛወም ሰው አገሌግልት መስጠት ሊይ

ወይከዒ ዜነቐፀ ጉዴጓዴ ማይ፣ ዒይኒ ማይ፣ ባሇ ወይም የዯረቅ የውሀ ጉዴጓዴ፣ የውሃ
ሒፅቢ ወ዗ተ ውሽጢ ፇሳሲ ርስሒት ወይከዒ ፌሌፌሌ ግዴብ ወ዗ተ ውስጥ ፇሳሽ ቆሻሻ
ንቑፅ ጉሒፌ ብምእታው ማይ ንክበሊሾ ወይም ዯረቅ ቆሻሻ ብማስገባት ውሀ
ምግባር ክሌኩሌ እዩ፡፡ እንዱበሊሽ ማዴረግ የተከሇከሇ ነው፡፡
6 ኣተሒሔዚ ትካሊት መግቢን መስተን 6 ስሇ የምግብና የመጠጥ ዴርጅቶች አያያዜ፣
1. ዜኾነ ትካሌ መስተን መግቢን ወይከዒ 1. ማንኛውም የምግብና የመጠጥ ዴርጅት ወይም
ወሃብቲ ግሌጋልት መፌረይን መከፊፇሌትን ግሌጋልት ሰጪ፣ አምራችና አከፊፊይ
ብመሰረት ዜወፀ መመ዗ኒ ረቑሒ ካብ ትካሌ በወጣው መመ዗ኛ መሰረት በአከባቢው ጤና
ጥዕና ከባቢኡ ብቑዕ ንምዃኑ ምስክረነት ዴርጅት ብቁ መሆኑን የምስክርነት መረጃ
መረዲእታ ቅዴሚ ምርካቡ ስራሔ ምጅማር ከማቅረቡ በፉት ስራ መጀመር አይችሌም፡፡
ክሇኩሌ እዩ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ንጥዕና ተፃባኢ ብዜኾነ መንገዱ 2. ማንኛውም ሰው ጤናን በሚጎዲ መንገዴ
ግሌጋልት መግቢን መስተን ንህዜቢ የምግብና የመጠጥ አገሌግልት ሇህዜብ
ምቕራብ ዜተኸሌከሇ እዩ፡፡ ማቅረብ አይችሌም፡፡
3. ቄራ ኣብ ዗ሇወን ከተማታት ዜርከብ ዜኾነ 3. ቄራ ባሇበት ከተማ የሚገኝ ማንኛወም ሰው
ሰብ ብሔጊ ኣብ ዜተፇሇጠ ቄራ ዗ይተሒረዯን በህግ በታወቀ ቄራ ያሌታረዯና ማሔተም
ክታም ዗ይብለን ስጋ ንህዜቢ ብምሻጥን የላሇው ስጋ ሇህዜብ መሸጥ ወይም በላሊ
ወይከዒ ብኻሉእ መገዱ ምቕራብ ክሌኩሌ መንገዴ ማቅረብ አይችሌም፡፡
እዩ፡
4. ኣብ ትካሌ መግቢን መስተን ዜሰርሐ 4. በምግብና መጠጥ ዴርጅቶች የሚሰሩ
ሰራሔተኛታት ኣብ ከባቢኦም ካብ ዜርከቡ ሰራተኞች በአከባቢአቸው ከሚገኝ መንግስታዊ
መንግስታዊ ትካሌ ጥዕና ካብ ተመሒሊሇፌቲ የጤና አካሌ ከተሊሊፉ በሽታዎች ነፃ
ናፃ ምዃኖም ዗ረጋግፅ ምስክር ወረቐት መሆናቸውን ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት
ምሒዜ ኣሇዎም፡፡ መያዜ አሇባቸው፡፡
5. ኣብ ዜኾነ ይኹን ትካሌ ንግዱ ብኣንፃር 5. ማንኛውም የንግዴ ዴርጅት፣ ከሰራተኛው
ባህሪ ስራሔ ሰራሏተኛታት ናይ ስራሔ ክዲን የስራ ሁኔታ በተዚመዯ ፣ የስራ ዯንብ ሌበስ
ምኽዲን ሒሊፇነት ኣሇዎም፡፡ የማሰራት ሒሊፉነት አሇው፡፡
6. ዜኾነ ዒይነት ትካሌ ንግዱ ውሃቢ ግሌጋልት 6. ማንኛውም መንግስታዊ ወይም መንግስታዊ
መፌረይን መከፊፇሉን መንግስታዊ ይኹን ያሌሆነ የንግዴ ዴርጅት፣ ግሌጋልት ሰጪ፣
዗ይመንግስታዊ ቕዴሚ ምትካለ ዜተከሇለ አምራች፣ አከፊፊይ ዴርጅቱ ከመቋቋሙ
ከባቢ ኣብ ቀፃሊይ ስራሔ ከይዱ ንኸባቢ በፉት፣ ከሚኖረው የወዯፉት የስራ ሁኔታ
መንበሪ ኣባይቲን ብሒፇሻ ኣብ ጥዕና ሰብ አ኱ያ፣ አከባቢውንና መኖረያ ቤቶችን፣
ክበፅሔ ዜኽእሌ ጉዴኣት ከባቢያዊ ጥዕና በአጠቃሊይ በሰው ሌጅ ሉያስከትሇው የሚችሌ
ከም዗ይብለ ብተቖፃፀርቲ ሒሇዋ ጥዕና የአከባቢ ጤና ጉዴሇት አሇመኖሩን በአከባቢው
ተረጋጊፁ ቅዴሚ ምፌቃደ ምትካሌ ወይከዒ ጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ ተረጋግጦ
ንኽትከሌ ምፌቃዴ ክሌኩሌ እዩ፡፡ ከመፇቀደ በፉት፣ ማቋቋም ወይም
እንዱቋቋም ፇቃዴ መስጠት ክሌክሌ ነው
7. ኣብ ትካሊት ዜስርሐ ሽቓቓት ንተጠቃማይ 7. በዴርጅቶች ያለት መፀዲጃዎች ሇዴርጅቱ
እቲ ትካሌ ክፌቲ ክኾኑ ኣሇዎም፡፡ ተገሌጋይ ክፌት መሆን አሇባቸው፡፡
ክፌሉ ኣርባዕተ/4/ ክፌሌ አራት፣
7 ኣፇፃፅማ ቐብሪ 7 የቀብር አፇፃፀም፣
1. ዜኾነ ይኹን ሰብ በቲ ፔሊን ከባቢ መሰረት 1. ማንኛውም ሰው በአከባቢው ፔሊን መሰረት
330
www.chilot.me
ንቐብሪ ካብ ዜተወሰነለ ቦታ ወፃኢ ሬሳ ሇመቃብር ከተወሰነ ቦታ ውጪ ሬሳ መቅበር

ምቕባር የብለን፡፡ የሇበትም፡፡
2. ንፌለይ ምርመራ እንተ዗ይኮይኑ ወይከዒ 2. ሇሌዩ ምርመራ ተብል እስካሌሆነ ዴረስ
መከሊኸሉ እንተ዗ይተገይሩለ ሰብ ምስ ሞተ ወይም መከሊከያ መዴሃኒት ካሌተዯረገሇት
ክሳብ 12 ሰዒት ኣብ ዗ል ግ዗ ውሽጢ ሰው ከሞተ በ12 ሰዒታት ውስጥ መቀበር
ክቕበር ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
3. ስዴራ ዗ይብለ ዜሞተ ሰብ ብዜምሌከቶ 3. ሞቶ የተገኘ ቤተሰብ የላሇው ሰው
ኣካሌ ኣብ ውሽጢ 12 ሰዒት ክቕበር ኣሇዎ፡፡ በሚመሇከተው አካሌ በ12 ሰዒታት ውስጥ
መቀበር አሇበት፡፡
4. ጉዴጓዴ መቕበሪ ዕምቆቱ ካብ 2 ሜትሮ 4. የመቃብር ጉዴጓዴ ጥሌቀቱ ከሁሇት ሜትር
዗ይነኣሰ ከምኡ‟ውን ስፌሒቱ እቱ ሬሳ የማያንስ እንዱሁም ስፊቱ ሬሳውን
ንምዕራፌ ዗ኽእሌ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ እንዯሚበቃ ተዯርጎ መቆፇር አሇበት፡፡
5. ሞይቱ ዜተቐበረ ሰብ ቅዴሚ 7 ዒመት ካብ 5. ሬሳ እነዯተቀበረ ከሰባት ዒመት በፉት
ዜተቐበሮ ጉዴጓዴ ምውፃእ ክሌኩሌ እዩ፡፡ ከተቀበረበት ቆፌሮ ማውጣት ክሌክሌ ነው፡፡
ክፌሉ ሒሙሽተ/5/ ክፌሌ አምስት/5/
8 ብኽሇታት ዕዮን ከባቢኡን 8 የስራና የአከባቢው ብክሇት
ቅዴም እንትብሌ ንዴሔንነት ሞያ ከባቢ ቤት ቀዯም ሲሌ ስሇ ስራና አከባቢ ዯህንነት
ዕዮን ጥዕናን ከባቢ ስራሔ ዜተዯንገገ የተዯነገጉ ጉዲዮች እንዯተጠበቁ ሆነው ማንኛው
ከምዜተሒሇወ ኮይኑ ዜኾነ ሰብ/ትካሌ/ ሰው ወይም ዴርጅት ሇሰራተኞቹ ይሁን
ንሰራሔተኝኡ ይኹን ከባቢኡ ብኬሚካሌ፣ አከባቢው ከኬሚካሌ፣ ከዴምፅ፣ ከብርሃን፣
ዴምፂ፣ ብርሃን፣ ሙቀትን ብተሃዋስያን፣ ከሙቀት ብክሇት ከበሽታ አምጪ ተሀዋስያን
ወይከዒ ጉዲእቲ ብዜኾነ ካሌኦት ነገራት ዜበፅሔ ወይም ጎጂ ከሆኑ ላልች ነገሮች የሚዯርሱ
ጉዴኣትን ሔማምን ምክሌኻሌ ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡ ጉዲትንና ህመምን የመከሊከሌ ሀሊፉነት አሇበት፡፡
ክፌሉ ሽደሽተ/6/ ክፌሌ ስዴስት/6/
9 ስሌጣንን ተግባርን ተቆፃፀርቲ ሒሇዋ 9 የጤና አጠባበቅ ተቆጣጠሪ/ኢንስፓክተር/
ጥዕና/ኢንስፓክተር/ ስሌጣንና ተግባር፣
1. ኣብ ዜኾነ ዒይነት መንበሪ፣ መንግስታዊ 1. በማንኛውም ዒይነት መኖርያ፣ መነግስታዊና
ወይከዒ መንግስታዊ ዗ይኮኑ ትካሊት ኣብ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጀቶች በስራ
ስራሔ ሰዒት ብምእታው ሃይጂንን ከባቢያዊ ሰዒትታት የሃይጂንና የአከባቢ ጤና ጉዴሇት
ጥዕናን ጉዴሇት ይቆፃፀር፡፡ ይኹን ዯኣምበር ይቆጣጠራሌ፣ ሆኖም ሇጤና አስቸጋሪ ሁኔታ
ንጥዕና አፀጋሚ ኩነታት እንተጋጥሞ ብዜኾነ ሲያጋጥም በማንኛውም ሰዒት በመግባት
ሰዒት ብምእታው ቁፅፅር/ኢንስፓክሽን/ ቁጥጥር/ኢንስፓክሽን/ ይፇፅማሌ፡፡
ስራሔ ይፌፅም፡፡
2. ተቖፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና ኣብዙ ዒንቀፅ ቁፅሪ 1 2. የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ የዙህ ዒነቀፅ ቁጥር
ተዯሪኹ ንቑፅፅር ናብ ዜዴሇዩ ከባቢ ውሽጢ 1 መሰረት በማዴረግ ቁጥጥር ሲያካሂዴበት
እንትኣትው ብመንግስቲ ንጥዕና ቁፅፅር የሚፇሇገውን አከባቢ ሲገባ፣ በመንግስት
ዜተመዯበ በዒሌ ሞያ ንምዃኑ ዗ረጋግፅ የተመዯበ የጤና ተቆጣጣሪ ባሇሞያ መሆኑን
ወረቐት መንነት ከርኢ ኣሇዎ፡ የሚያረጋግጥ የመታወቂያ ወረቀት ማሳየት
አሇበት፡፡
3. ኣብ ግ዗ ቁፅፅር ዗ጋጥሙ ጉዴሇታት 3. በሚዯረገው ቁጥጥር የታዩትን የአከባቢ የጤና
ከባቢያዊ ጥዕና ግሌጋልት ብዜርዜር አጠባበቅ ጉዴሇቶች እንዱታረሙ በዜርዜር
ጉዴሇት ንዜተረኸቦ ትካሌ ወይከዒ መንበሪ ጽፍ በተወሰነ ጊዛ እንዱስተካከሌ ጉዴሇት
ኣባይቲ እቲ ጉዴሇት ኣብ ዜተወሰነ ግ዗ የተገኘበትን በዜርዜር ሇዴርጅቱ ወይም
331
www.chilot.me
ንኽእረም ብፅሐፌ ንብዒሌ ንብረት ይገሌፅ፡፡ ሇመኖረያ ቤት ባሇቤት ይሰጣሌ፡

4. ተቆፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና ዜኾነ ይኩን ትካሌ 4. የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ ማንኛወም አዱስ
ንግዱ ወይከዒ ግሌጋልት ውሃብቲ፣ የሚከፇት ወይም በስራ ሊይ ያሇው የንግዴ
መፌረይቲ፣ መከፊፇሌቲ፣ ሒደሽ ንዜኽፇት ዴርጅት ወይም ግሌጋልት ሰጪ፣ አምራች፣
ወይከዒ ኣብ ስራሔ ን዗ል ዯነብን መምርሔን አከፊፊይ ዯንብና መምርያ ካሊሟሊ
እንተ዗የማሉኡ ምስ ዜምሌከቶ ኣካሌ ከሚመሇከተው አካሌ ጋር በመነጋገር የንግዴ
ብምዜርራብ ንግዱ ፌቃዴ ከይወሃብን ፇቃዴ እንዲይሰጠውና እንዲይታዯስሇት
ከይሔዯሰለን ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
5. በዙ ዒንቀፅ ቁፅሪ 3 ዜተውሃበ ፅሐፌ በቲ 5. በዙህ ዒነቀፅ ቁጥር 3 መሰረት የተሰጠ
ዜተወሰነ ጊዛ ገዯብ ውሽጢ የማስተካከያ ጽሁፌ ካሌተፇጸመ የጤና
እንተ዗ይተፇፂሙ ተቆፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ ስሇዴርጅቱ ሇጤና ጽህፇት
ብዚዕባ እቲ ትካሌ ፀብፃብ ንጥዕና ትካለ ቤት ሪፕርት በማቅረብና እንዱስተካከሌ የጊዛ
ብምቕራብ ንክስተኻኸሌ ግ዗ ገዯብ ገዯብ በመስጠት፣
ብምሃብን፣
ሀ. እቲ ትካሌ ሔጋዊ ተዒ዗ብቲ ኣብ ዗ሇዉለ ሀ.
ዴርጅቱ ህጋዊ ታዚቢዎች ባለበት
ይዕሸግ፡፡ ያሽጋሌ
ሇ. ኣብዙ ዯንቢ ዒነቀፅ 15 ቁፅሪ 1 ሇ. በዙህ ዯንብ ዒንቀፅ 15 ቁጥር 1
ዜተመሌከተ ምምሔዲራዊ ስጉምቲ የተመሇከተውን አስተዲዯራዊ ርምጃ
ንኽውሰዴ ይገብር፡፡ እነዱወሰዴ ያዯርጋሌ፡፡
6. ዜኾነ ይኹን ትካሌ ሔጊ ሒሇዋ ጥዕና 6. ማንኛወም ዴርጅት የጤና አጠባበቅ ህግን
ብ዗ይምሔሊው ምኽንያት ንጥዕና ብጣዕሚ ባሇመጠበቁ ምክንያት ሇጤና በጣም አዯገኛ
ሒዯገኛ ኣብ ዜኾነ ኩነታት ውሽጢ ምዃኑ በሆነ ሁኔታ ውስጥ መሆኑን የጤና አጠባበቅ
ተቖፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና ተኣሚኒለ ኣብዙ ተቆጣጣሪ ካመነበት በዙህ አንቀጽ ቁጥር 3
ዒንቀፅ ቁፅሪ 3 ዜተቐመጠ ዯንቢ የተቀመጠ ዯንብ ባሇመከተለ ዴርጅቱን ጊዛ
በ዗ይምኽታሌ እቲ ትካሌ ግ዗ እንተይሃበ ሳይሰጥ ያሽጋሌ፡፡ ስሇታሸገው ዴርጅት
ይዕሽጎ፡፡ ዜዒሸጎ ትካሌ ንኸባቢኡ ምምሔዲር በአከባቢው የጤና ዴርጅት ስም ሇአከባቢው
ብሽም ትካሌ ጥዕና እቲ ከባቢ ምኽንያቱ መስተዲዴር የታሸገበትን ምክንያት የሚገሌጽ
ገሉፁ ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ሪፕርት ያቀረባሌ፡፡
7. ተቖፃፀሪ ሒሇዋ ጥዕና እቲ ዜተዒሸገ ትካሌ 7. የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ የታሸገውን ዴርጅት
ዜተጠየቐ ጉዴሇት ንኽእርም ኣብ ዜተውሃቦ ጉዴሇቱን እንዱያርም በተሰጠው የጊዛ ገዯብ
ግ዗ ገዯብ እንተ዗ይፇፂሙ እቲ ትካሌ ካሌፇጸመ ዴርጅቱ የተሰጠውን የንግዴ ፇቃዴ
ዜተውሃቦ ፌቃዴ ንግዱ ንዜምሌከቶም ሇሚመሇከታቸው አካሊት እንዱመሌስ
ኣካሊት ክምሇስ ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
8. ተቖፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና ኣብ ቁፅፅር ግ዗ ንጥዕና 8. የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ በቁጥጥር ጊዛ
ህዜቢ ጎዲኢ እዩ ኢለ ካብ ዜኣመነለ መግቢ የህዜብን ጤና ይጎዲሌ ብል ያመነበት ምግብ
ኾነ መስተ ከም ፀባ፣ ጨው፣ ማይ ወ዗ተ ወይም መጠጥ/ወተት፣ ጨው፣ ውሃ፣ ወ዗ተ
ከምኡውን ካሌኦት ብፊብሪካ ወይ ዴማ እንዱሁም ላልች በፊብሪካ ወይም በግሌ
ብውሌቀ ዜምረቱ ውፅኢት ምህርቲ የሚመረቱ የምርት ውጤቶች
ሀ. ናሙና ብምውሳዴ ኣብ ሊቦራቶሪ ሀ. ናሙና በመውሰዴ በሊቦራቶሪ
ክምርመሩ ይገብር፡፡ እንዱመረመር ያዯርጋሌ
ሇ. ውፅኢት እቲ ምርመራ ስጋብ ዜፌሇጥ ሇ. የምርመራው ውጤት እስኪታወቅ ዴረስ
መግቢ ይኹን መስተ ወ዗ተ ከይሽየጥ ምግብ፣ መጠጥ፣ ወ዗ተ እንዲይሸጥ
ግሌጋልት ከይህብ ንምክሌኻሌ ስሌጣን የመከሊከሌ ስሌጣን አሇው
332
www.chilot.me
ኣሇዎ፡፡
ሏ. ብቲ ውፅኢት ምርመራ መሰረት እቲ ሏ. በምርመራው ውጤት መሰረት ምግቡ፣
መግቢ ኾነ መስተ ወ዗ተ ንጥዕና ጎዲኢ መጠጡ፣ ወ዗ተ ሇጤና ጎጂ መሆኑን
ምዃኑ እንዴሔር ተረጋጊፁ ስጉምቲ ከተረጋገጠ ርምጃ እንዱወሰዴ
ከምዜውሰዴ ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
9. ኣብ እዋን ቁፅፅር/ኢንስፓክሽን/ብኣካሌ 9. ቁጥጥር/ኢንስፓክሽን/ በሚዯረግበት ጊዛ፣
ወይከዒ ፉዙካሌ ምርመራ ብዒሇምሇኸ ወይ በፉዙካሌ ምርመራ፣ በአሇም አቀፌ ወይም
ዴማ ብሃገር ሇኸ ዜወፁ በአገር አቀፌ ዯረጃ የወጡትን
መዏቀኒታት/ስታንዲርዴ/ ብቕዒት ጥዕንኡን መመ዗ኛዎች/ስታንዲርዴ/ መሰረት ጤናውና
ፅርየቱን ዗ይሒሇወ ዜተበሊሸወ ምዃኑ ንጽህናው ያሌተጠበቀ መሆኑን የተረጋገጠ
዗ረጋገፀ መግቢ ኾነ መስተ ከምኡውን ምግብ፣ መጠጥ እንዱሁም ላልች ግሌጋልት
ካሌኦት ግሌጋልት ክህቡ ዗ይኽእለ መስጠት የማይችለመገሌገያ እቃዎች ወ዗ተ
መገሌገሉ ኣቑሐት ወ዗ተ ብምሒዜ ግሌጋልት እንዲይሰጡ ያዯርጋሌ
ግሌጋልት ንኸይህቡ ይገብር/የወግዴ/፡፡ /ያስወግዲሌ/፡፡
10.ዜኾነ ተቖፃፀሪ ሒሇዋ ጥዕና መግቢን መስተን 10.ማንኛውም የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ፣
ወይከዒ ካሌኦት ትካሊት ንግዱ እንደስተሪ ምግብና መጠጥ ወይም ላልች የንግዴ
ግሌጋልት ውሃብቲ ወ዗ተ ቁፅፅር ሒሇዋ ዴርጅቶች፣ ኢንደስትሪዎች፣ ግሌጋልት ሰጪ
ጥዕና ኣብ ዜገበረለ ግ዗ ጉዴሇት እንትርከብ ዴርጅቶች ወ዗ተ የጤና አጠባበቅ ቁጥጥር
ብሔጋዊ ቕብሉት ኣታዊ ዜኸውን ገን዗ብ በሚዯረግበት ጊዛ ጉዴሇት ሲያገኝ በህጋዊ
ይቐፅዕ፡፡ ዯረሰኝ ገቢ የሚሆን የገን዗ብ ቅጣት
ያስከፌሊሌ፡፡
11.ተቖፃፀሪ ሒሇዋ ጥዕና ኣብ ከባቢኡ ን዗ሇዉ 11.የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ በአከባቢው ያለት
መፌረይቲ ሒካይምን ሰራሔተኛታት የቀበላ ጤና ተጠሪን የፅዲት ሰራተኞች
ፅርየትን የሰሌጥን፣ ይቆፃፀር፣ ይመርሔ፣ ያሰሇጥናሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣ ይመራሌ ፣
የተሒባብር፣ ቴክኒካዊ ዴገፌ ይህብ፡፡ ያስተባብራሌ፣ የቴክኒክ ዴጋፌ ይሰጣሌ፡፡
10 ግዳታ/ሒሊፌነት/ ተቖፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና 10 የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ ግዳታዎች
/ሒሊፉነት/
1. እዙ ዯንቢ መሰረት ገይሩ ዜወፀ መምረሑን 1. ይህን ዯንብ መሰረት አዴርጎ የወጣውን
መዏቀንን ምፌፃም ንኽትግበር ምፅዒር፡፡ መመሪያና መመ዗ኛ በተግባር ሊይ
እንዱውሌ መጣር፡፡
2. ንስራሔ እንትንቀሳቐስ መንነት ሙያ ዜገሌፅ 2. ሇስራ ሲንቀሳቀስ የሙያ የመታወቅያ
ወረቐት ምርኣይ ኣሇዎ፡፡ ወረቀት ማሳየት አሇበት፡፡
3. ጉዴሇት ጥዕና ኣመሌኪቱ ስጉምቲ 3. የጤና ጉዴሇት አስመሌክቶ ርምጃ ሲወሰዴ
እንትወስዴ ብዒንቀፅ 9 ቑፅሪ 5 ዜተነፀረ በአንቀፅ 9 ቁጥር 5 የተ዗ረ዗ረው እነዲሇ
ሔሌው ኾይኑ፣ ሆኖ፣
ሀ. ናብ መንበሪ ኣባይቲ ንጥዕና ቁፅፅር ሀ. ወዯ ማንኛውም መኖረያ ቤት ሇጤና
ቅዴሚ ምኻደ እቲ በዒሌ ገዚ ቁጥጥር ከመሄደ በፉት፣
ብዜተወሰነ መዒሌትን ሰዒትን የሚመሇከተውን የመኖርያ ቤት ባሇቤት
ከምዜርከብ ብፅሐፌ ምፇሊጥ ኣሇዎ፡፡ ሇቁጥጥር የሚመጣበትን ቀንና ሰዒት
በጽሐፌ ማሳወቅ አሇበት፡፡
ሇ. ፌለይ ኩነታት እንተ዗ይኣጋጢሙ ሇ. የተሇየ ሁኔታ ካሊጋጠመ በስተቀር
ቁፅፅር ብመንግስቲ ስራሔ ሰዒት ጥራይ በመንግሰት የስራ ሰዒት ብቻ
ይፌፀም፡፡ ይፇጸማሌ፡፡
333
www.chilot.me
ሏ. ብዚዕባ ምንቅስቓስ በብግዙኡ ፀብፃብ ሏ.እንቅስቃሴው በተመሇከተ ወቅታዊ

ናብ ብሌዕሉኡ ዗ል ቤት ፅሔፇተ ጥዕና ሪፕርት ሇአከባቢው የጤና ጽሔፇት
የቕርብ፡፡ ቤት ያቀርባሌ፡፡
11 ስሌጣንን ተግባርን ተቖፃፀርቲ ፅርየት 11 የጽዲት ተቆጣጣሪ ስሌጣንና ተግባር፣
1. ዜኾነ ይኹን ተቖፃፃሪ ፅሬት ኣብ መንበሪ 1. ማንኛወም የጽዲት ተቆጣጣሪ በመኖሪያ
ኣባይቲ፣ ዕዲጋ፣ ጎዲና፣ ትካሊት ንግዱ ቤቶች፣ ገበያ ፣ ጎዲና፣ የንግዴ ዴርጅቶች፣
ብሒፇሽኡ ኣብ ዜተመዯበለ ቦታ በአጠቃሊይ በተመዯበበት ቦታ እየተንቀሳቀሰ
እናተ዗ዋወረ ከባቢ ዜብክለ ፇሳሲ ርስሒት አከባቢን የሚበክለ ፇሳሽ ቆሻሻ ፣ ዯረቅ ቆሻሻ
ይኹን ንቑፅ ጉሒፌ ከይዴርበዩ ይከታተሌ ፣ እንዲይጣለ ይከታተሊሌ፣ ተጥል ያገኘውን
እንትነብር እውን ከምዜሇዒሌ ይገብር፡፡ ዯግሞ እንዱነሳ ያዯርጋሌ፡፡
2. ዜኾነ ይኹን ተቖፃፃሪ ፅረየት በዙ ዒንቀፅ 2. ማንኛውም የጽዲት ተቆጣጣሪ በዙህ ዒነቀጽ
ቁፅሪ 1 ብዜተውሃቦ ስሌጣን ቁፅፅር ቁጥር 1 በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ቁጥጥር
እንትገብር ዯንቢ ከባቢያዊ ሒሇዋ ጥዕና ሲያዯርግ የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯንብ
ዜመሒሊሇፈ ውሌቀ ሰባት/ትካሊት/ ብገን዗ብ የሚተሊሇፈት ግሇሰቦችና ዴርጅቶች በገን዗ብ
ይቐፅዕ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
12 ሒሊፌነት ተቖፃፀርቲ ፅርየት 12 የጽዲት ተቆጣጣሪ ሃሊፉነት
1. ስራሔ ቁፅፅር ንምፌፃም ናብ መንበሪ 1. የጽዲት ቁጥጥር ሇማዴረግ ወዯ መኖርያ
ኣባይቲ ወይከዒ ትካሌ እንትኸይዴ ወናኒ ገዚ ቤቶችና ዴርጅቶች ሲንቀሳቀስ፣
ምስ ፇቐዯለ ክኣቱ ኣሇዎ፡፡ እንተ዗ይፇቐዯለ የቤቱ/ዴርጅቱ/ ባሇቤት ሲፇቅዴሇት
ዴማ ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ከሲሱ መግባት አሇበት፣ ካሌተፇቀዯሇት ዯግሞ
የቕርብ፡፡ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዗ንዴ በመሄዴ ክስ
መስርቶ እንዱቀርብ ያዯርጋሌ፣
2. በዙ ዯንቢ መሰረት ጎዯል ን዗ሇዎ ትካሌ 2. በዙህ ዯንብ መሰረት ጉዴሇት የታየበት
ወይከዒ መንበሪ ኣባይቲ መቕፃዕቲ መኖረያ ቤት ወይም ዴርጅት የሚገባውን
እንተኽፌሌ ሔጋዊ ቅብሉት ማ዗ጋጃ ቤት፣ ቅጣት ሲያስከፇሌ፣ በማ዗ጋጃ ቤት
ማ/ቤት ኣብ዗ይብለ ከባቢ ዴማ ሔጋዊ በላሇሇበት አከባበቢ የፊይናንስ ቢሮ ህጋዊ
ቅብሉት ፊይናንስ ቢሮ ክህብ ኣሇዎ፡፡ ዯረሰኝ መስጠት አሇበት፡፡
3. ብዚዕባ ምንቅስቓስ ስርሐ ንዜከታተሌዎ 3. የስራው እንቅስቃሴ በተመሇከተ
ተቖፃፀርቲ ሒሇዋ ጥዕና ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ሇሚከታተለት የጤና አጠባበቅ
ተቆጣጣሪዎች ሪፕርት ይቀረባሌ፡፡
13 ስሌጣንን ተግባርን መፌረይ ሒኪም 13 የቀበላ ጤና ተጠሪ ስሌጣንና ተግባር፣
1. ወፌሪ ፅርየት ንኽካየዴ ይገብር 1. የፅዲት ዗መቻ እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ፣
2. ኣብ ጣብይኡ ንዜርከቡ ህዜቢ ብዜተበከሇ 2. በተበከሇ ምግብና መጠጥ ሳብያ ሉከሰቱ
ማይን መግቢን ዜመፁ ሔማማት ኣስተምህሮ የሚችለት በሽታዎች አስመሌክቶ
ይህብ፡፡ የጣብያውን ህዜብ ያስተምራሌ፡፡
3. ኣብ ጣብይኡ ሽቓቕ የስርሔ ይከታተሌ፣ 3. በጣብያው ሽንት ቤት ያስራሌ፣
ይፌፅም፡፡ ይከታተሊሌ፣ ያስፊጽማሌ
4. እኹሌ ፅሩይን ማይ ዜርከበለ መንገዱ ምስ 4. በቂና ንጹህ ውሃ የሚገኝበትን መንገዴ
ህዜቢ ብምምኻር የስርሔ፣ ማይ ጉዴጓዲትን ከህዜብ ጋር በመመካከር ያስፇጽማሌ፣
ማይ ዒይኒ የሔፅር፣ የፅርግ፣ ፅርየት የጉዴጓዴ ውሃና ምንጭ አጥር ያሳጥራሌ፣
ሒፅብታት ይቆፃፀር፡፡ የግዴቦች ንጽህና ይቆጣጠራሌ፡፡
5. መጉሒፉ ጉዴጓዴ የኹዕት፣ የሔፅር፣ 5. የቆሻሻ መጣያ ጉዴጓዴ ያስቆፌራሌ፣ አጥር
ንኣጠቓቕምኡ ይከታተሌ፡፡ እንዱኖረው ያዯርጋሌ፣ አጠቃቀሙ
334
www.chilot.me
በተመሇከተ ይከታተሊሌ፡፡
6. ዜርዜር ስራሔቱ ንተቖፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና 6. የስራው ዜርዜር በተመሇከተ ሇጤና አጠባበቅ
ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ተቆጣጣሪ ሪፕርት ያቀርባሌ፡፡
14 ሒሊፌነት መፌረያይ ሒኪም 14 የቀበላ ጤና ተቆጣጣሪ ሃሊፉነት
1. መፌረያይ ሒኪም ስራሔቲ ከባቢያዊ ጥዕና 1. የቀበላ ጤና ተጠሪ የአከባቢ ጤና ስራዎች
ግሌጋልት ኣብ ዜሰርሒለ ግ዗ ኣብዙ ዯንቢ አገሌግልት በሚሰራበት ጊዛ በዙህ ዯንብ
ዒንቀፅ 13 ዜተ዗ር዗ሩ ምኽባር ኣሇዎ አንቀፅ 13 የተ዗ረ዗ሩትን ማክበር አሇበት
2. ኣብ ስራሔ እዋን ጉዴሇት ን዗ርኣዩ ሰባት 2. በስራ ጊዛ ጉዴሇት ሊሳዩ ግሇሰቦች ወይም
ወይከዒ ትካሊት ሔጋዊ ቅበሉት ብምሃብ ዴርጅቶች ዯረሰኝ በመስጠት የገን዗ብ
ብገን዗ብ ይቐፅዕ፡፡ ቅጣት ይሰጣሌ፡፡
ክፇሉ ሸውዒተ/7/ ክፌሌ ሰባት/7/
ምምሔዲራዊ ስጉምቲን ቅፅዒትን አስተዲዯራዊ እርምጃና ቅጣት
15 ምምሔዲራዊ ስጉምቲ 15 አስተዲዯራዊ እርምጃ፣
1. ነዙ ዯንቢ ዜጠሒሰ በዒሌ ዋና ትካሌ ትካለ 1. ይህን ዯንብ የጣሰ የዴርጅት ባሇቤት፣
ንክዕሸግ፣ ናይ ንግዱ ፇቓዴ ከይወሃቦ ዴርጅቱ እንዱታሸግ፣ የንግዴ ፇቃዴ
ንከይሔዯሰለ፣ ይገብር እንዲይሰጠው፣ እንዲይታዯስሇት ያዯርጋሌ፡፡
2. ዯረቕ ወይከዒ ፇሳሲ ርስሒት ብምዴርባይ 2. ዯረቅ ወይም ፇሳሽ ቆሻሻ በመጣሌ ወይም
ወይ ብምፌሳስ ወይከዒ ኣብ ዒንቀፅ 3ን 4ን በማፌሰስ ወይም በዒንቀፅ 3 እና 4
ዜተመሌከተ ተሒሊሉፈ ዜተቐፅዏ ምስቲ የተመሇከተውን ተሊሌፍ የተቀጣ ግሇሰብን፣
ዜተወሰኖ ቕፅዒት ብተወሳኺ ብናይ ባዕለ ከተወሰነበት ቅጣት በተጨማሪ ፣ በራሱ
ወፃኢ ንቱ ርስሒት የሌዕሌ፡፡ ወጪ ቆሻሻውን ያነሳሌ፡፡
16 ቕፅዒት 16 ቅጣት፣
1. ኣብዙ ዯንቢ ዒነቀፅ 3 ቁፅረ 1 ዜተመሌከተ 1. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 3 ቁጥር 1 የተመሇከተውን
ዯንቢ ዜጠሒሰ ወይከዒ ክጠሒስ ዜገበረ ዯንብ የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ፣
ሀ. ውሌቀ ሰብ ወይከዒ መንበሪ ገዚ ውሌቀ ሀ. ግሇሰብ ወይም የግሇሰብ መኖርያ ቤት
ሰብ እንትኾን ብር 15.00/ዒሰርተ ከሆነ ብር 15.00/አስራ አምስት/
ሒሙሽተ/ ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ
ሇ. መንግስታዊ ወይከዒ ናይ ውሌቀ ትካለ ሇ. መንግስታዊ ወይም የግሌ ዴርጅት ከሆነ
እንትኾን ብር 75.00/ሰብዒን ብር 75.00/ ሰባ አምስት/ ይቀጣሌ
ሒሙሽተን/ ይቕፃዕ፡፡
2. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 3 ቑፅሪ 2ን 3ን 2. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 3 ቁጥር 2ና 3
ዜተመሌከተ ዜጠሒሰ ወይከዒ ክጠሒስ ዜገበረ የተመሇከተውን የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ
ውሌቀ ሰብ ወይከዒ ትካሌ ብር ግሇሰብ ወይም ዴርጅት ብር 5.00/አምስት
5.00/ሒሙሽተ ቅርሺ/ ይቕፃዕ፡፡ ብር/ ይቀጣሌ
3. ኣብ ዯንቢ ዒንቀፅ 3 ቁፅረ 4 ዜተመሌከተ 3. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 3 ቁጥር 4 የተመሇከተውን
ዜጠሒሰ ወይከዒ ንክጠሒስ ዜገበረ ብር 75 የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ ብር 75.00/ሰባ
/ሰብዒን ሒሙሽተን ቅርሺ/ ይቕፃዕ፡፡ አምስት/ ይቀጣሌ
4. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 4 ቁፅሪ 4/ሀ/ 4. በዙህ ዯንብ ዒንቀፅ 4 ቁጥር 4/ሀ/
ዜተመሌከተ ዜጠሒሰ ወይከዒ ንክጠሒስ የተመሇከተውን የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ
ዜገበረ ብር 150.00/ሒዯ ሚኢትን ሒምሳን ብር 150.00/አነዴ መቶ አምሳ ብር/
ቅርሺ/ ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
5. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 4 ቁፅሪ 4/ሇ/ 5. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 4 ቁጥር 4/ሇ/
ዜተመሌከተ ዜጠሒሰ ወይከዒ ንክጥሒስ የተመሇከተውን የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ
335
www.chilot.me
ዜገበረ ብር 200.00/ክሌተ ሚኢቲ ቅርሺ/ ብር 200.00/ሁሇት መቶ ብር/ ይቀጣሌ፡፡

ይቕፃዕ
6. ኣብ ዯንቢ ዒንቀፅ 4 ቁፅሪ 4/ሏ/ 6. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 4 ቁጥር 4/ሏ/
ዜተመሌከተ ዜጠሒሰ ወይከዒ ክጠሒስ ዜገበረ የተመሇከተውን የጣሰ ወይም አንዱጣስ ያዯረገ፣
ሀ. ውሌቀ ሰብ ብር 25.00/ዑስራን ሀ. ግሇሰብ ብር 25.00 /ሃያ አምስት ብር/
ሒሙሽተን ቅርሺ/ ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ
ሇ. ትካሌ ብር 100/ሒዯ ሚኢቲ ቅርሺ/ ሇ. ዴርጅት ብር 100.00/አነዴ መቶ ብር/
ይቕፃዕ ይቀጣሌ
7. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 4 ቁፅሪ 5 ዜተመሌከተ 7. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 4 ቁጥር 5 የተመሇከተውን
ዜጠሒሰ ወይከዒ ክጠሒስ ዜገበረ ብር 50 የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ ብር
/ሒምሳ ቅርሺ/ ይቕፃዕ፡፡ 50.00/አምሳ ብር/ ይቀጣሌ
ዜጠሒሰ ወይከዒ ክጠሒስ ዜገበረ ብር የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ ብር
10.00/ዒሰርተ ቅርሺ/ ይቕፃዕ፡፡ 10.00/አስር ብር/ ይቀጣሌ፡፡
ዜጠሒሰ ወይከዒ ክጠሒስ ዜገበረ ውሌቀ ሰብ የጣሰ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ ግሇሰብ ወይም
ወይ ትካሌ ብር 15/ዒሰርተ ሒሙሽተ ቅርሺ ዴርጅት ብር 15.00/አስራ አምስት ብር/
/ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ
10.ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 ዜተመሌከተ ዜጠሒሰ 10.በዙህ ዯንብ አንቀጽ 8 የተመሇከተውን የጣሰ
ወይ ክጠሒስ ዜገበረ ውሌቀ ሰብ ወይ ትካሌ ወይም እንዱጣስ ያዯረገ ግሇሰብ ወይም
ብር 25/ዑስራን ሒሙሽተን ቅርሺ/ ዴርጅት ብር 25.00/ሃያ አምስት ብር/
ይቕፃዕ፡፡ ይቀጣሌ፡፡
ክፌሉ ሸሞንተ/8/ ክፌሌ ስምንት/8/
17 ኣፇፃፅማ ውሳነ 17 የውሳኔ አፇጻጸም፣
1. ኣብዙ ዒንቀፅ ቁፅሪ 3 ዜተመሌከተ ከም዗ል 1. በዙህ አንቀጽ ቁጥር 3 የተመሇከተውን
ኮይኑ ኣብ ዒነቀፅ 15ን 16ን ዜተመሌከተ እንዲሇው ሆኖ በአንቀጽ 15 እና 16
ተቖፃፃሪ ሒሇዋ ጥዕና ይውስን፡፡ የተመሇከተውን የጤና አጠባበቅ ተቆጣጣሪ
2. በዙ ዯንቢ ዜተወሰነ ቕፅዒት ኣፇፃፅማ 2. በዙህ ዯንብ የተወሰነውን የቅጣት አፇፃፀም
዗ይተቐበሇ ሰብ ወይከዒ ትካሌ ናብ ዒቃቢ ያሌተቀበሇ ግሇሰብ ወይም ዴርጅት ህግ ወይም
ሔጊ፣ ከም ዒቃቢ ሔጊ ስሌጣን ንዜተውሃቦ የአቃቢ ህግን ስሌጣን የተሰጠው አካሌ ወይም
ኣካሌ ወይከዒ ቢሮ ብዜምሇከቶ ሰብ ገይሩ ቢሮ ዴረስ በማቅረብ በሚመሇከተው ባሇሞያ
ናብ ቤት ፌርዱ ክሲ ይምስርት በኩሌ በፌርዴ ቤት ክስ ይመሰርታሌ፡፡
3. በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 16 ቁፅሪ 1/ሀ/፣ 2፣ 3. በዙህ ዯነብ አንቀጽ 16 ቁጥር 1/ሀ/፣ 2፣
6/ሀ/፣ 7፣ 8፣ 9፣ 10 ዜተመሌከተ ጉዴሇት 6/ሀ/፣ 7፣ 8፣ 9፣ 10 የተመሇከተወን የአከባቢ
ከባቢያዊ ጥዕና ግሌጋልት ቕፅዒት ጤና አጠባበቅ ጉዴሇት ቅጣት በቀበላ ጽዲት
ብተቖፃፃሪ ፅሬት ይውሰን፡፡ ተቆጣጣሪ ይወሰናሌ፡፡
18 ስሌጣን ዲይነት 18 የዲኝነት ስሌጣን
ኣብዙ ዯንቢ ዜሇዒለ ምጥሒስ ተግባራት ንቤት በዙህ ዯንብ መሰረት የዯንብ መጣስ ተግባሮች
ፌርዱ ምቕራብ ኣዴሊይ ኣብ ዜኾነለ ግ዗ ናይቲ በተመሇከተው በፌርዴ ቤት ከስ መመስረት
ገበን ክስ ኣበየናይ ቤት ፌርዱ ክቐርብ ከም዗ሇዎ አስፇሊጊ በሚሆንበት ጊዛ ክስ የሚቀርብሇትን
ብዒቃቢ ሔጊ ይውሰን፡፡ ፌርዴ ቤት አቃቤ ህጉ ይወስናሌ፡፡
336
www.chilot.me
19 እቲ ዯንቢ ዜፀንዒለ ግ዗ 19 የህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዛ

እዙ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በተግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ካብ ዜወፀለ መዒሌቲ ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብርሄራዊ ከሌሌ ትግራይ ርእሰ መስተዲዴር
337
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 5 መቐሇሒምሇ1989ዒ.ም

ዋጋ1.55 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ገፅ 1 ገጽ 1
ቑጠባ ኣባይቲ ኮንስትራክሽንን ምምሔዲርን የቁጠባ ቤቶች ኮንስትራክሽንና አስተዲዯር
ኢንተርፔራይዜ መጣየሺ ዯንቢ ኢንተርፔራይዜ ማቋቋሚያ ዯንብ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ሔገ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 54/6/ መሰረት እዙ መንግስት አንቀጽ 54/6/ መሰረት የሚከተሇውን
ዜስዕብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡ ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
እዙ ዯንቢ “ቑጠባ ኣባይቲ ኮንስትራክሽን ይህ ዯንብ “የቁጠባ ቤቶች ኮንስትራክሽንና
ምምሔዲርን ኢንተርፔራይዜ መጣየሺ ዯንቢ አስተዲዯር ኢንተርፔራይዜ ማቋቋሚያ ዯንብ
ቁፅሪ 5/89” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ቁጥር 5/1989” ተብል ሉጠቀስ ይቻሊሌ፡፡
ምጥያሽ ማቋቋም
ናይ ትግራይ ቁጠባ ኣባይቲ ኮንስትራክሽንን የትግራይ ቁጠባ ቤቶች ኮንስትራክሽንና
ምምሔዲርን ኢንተርፔራይዜ ዴሔሪ‟ዙ አስተዲዯር ኢንተርፔራይዜ ከዙህ በኋሊ
ኢንተርፔራይዜ እንዲተብሃሇ ዜፅዋዕ ናይ ክሌሌ “ኢንተርፔራይዜ” እየተባሇ የሚጠራ፣ የክሌሌ
መንግስቲ ናይ ሌምዒት ትካሌ ኮይኑ በዙ ዯንቢ መንግስት የሌማት ዴርጅት ሆኖ በዙህ ዯንብ
ተጣይሹ ኣል፡፡ ተቋቁሟሌ፡፡
ተቖፃፃሪ ባዒሌ ስሌጣን ተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን
ናይ ክሌሌ መንግስቲ ሌምዒት ትካሊት የክሌሌ መንግስት የሌማት ዴርጅቶች
ንምጥያሽ ኣብ ዜወፀ ኣዋጅ ብዜተዯንገገ መሰረት ሇማቋቋም በወጣው አዋጅ በተዯነገገው መሰረት
ዜስየም ኣካሌ ናይዙ ትካሌ ተቖፃፃሪ በዒሌ የሚሰየም አካሌ የዙህ ዴርጅት ተቆጣጣሪ
ስሌጣን ይኸውን፡፡ ባሇስሌጣን ይሆናሌ፡፡
ዕሊማ ዒሊማ
1. ኣብዙ ክሌሌ ዜረአ ዗ል ናይ መንበሪ ኣባይቲ 1. በክሌሌ የሚታየው የመኖርያ ቤቶች እጥረት
ሔፅረት ንምቅፃሌ ሒዯሽቲ ናይ ቁጠባ ሇማቃሇሌ አዲዱስ የቁጠባ ቤቶች መስራት፣
ኣባይቲ ምስራሔ፣
338
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 5 ሒምሇ 1989 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 5 ሏምላ 1989 ዒ.ም
2. መንግስቲ ዜውንኖም ናይ ቁጠባ ኣባይቲ 2. መንግስት በባሇቤትነት የያዚቸው የቁጠባ ቤቶች

ንተጠቀምቲ ናይ ኪራይ ኣገሌግልት ምሃብ፣ ሇተጠቃሚዎች የኪራይ አገሌግልት መስጠት፣
3. ን዗ማሒዲዴሮም ናይ መንግስቲ ቁጠባ 3. ሇሚያስተዲዴራቸው የመንግስት የቁጠባ ቤቶች
ኣባይቲ ናይ ፅገና ግሌጋልት ምሃብ፣ የጥገና አገሌግልት ማዴረግ፣
4. ምስ ስርሐ ተመሳሳሉ ዜኾኑ ናይ ንግዱ 4. ከስራው ተመሳሳይ የሆነ የንግዴ ስራዎች
ስራሔቲ ምክያዴ፣ ማካሄዴ፡፡
ካፑታሌ ካፑታሌ
ነቲ ኢንተርፔራይዜ ዜተፇቐዯ ካፑታሌ ብር ሇኢንተርፔራይዘ የተፇቀዯ የካፑታሌ መጠን
29139833(ዕስራን ትሽዒተን ሚሌዮንን ሒዯ ብር 29139833.00(ሃያ ዗ጠኝ ሚሌዮን አንዴ
ሚኢትን ሰሊሳን ትሽዒተን ሽሔን ሸሞንተ መቶ ሰሊሳ ዗ጠኝ ሺ ስምንት መቶ ሰሊሳ ሶስት
ሚኢትን ሰሊሳን ሰሇስተን ቅርሺ) እንትኾን ብር ብቻ) ሲሆን፣ ከዙህ ውስጥ ብር
ካብ‟ዙ ውሽጢ ብር 29139833(ዕስራን 29139833.00(ሃያ ዗ጠኝ ሚሌዮን አንዴ መቶ
ትሽዒተን ሚሌዮንን ሒዯ ሚኢትን ሰሊሳን ሰሊሳ ዗ጠኝ ሺ ስምንት መቶ ሰሊሳ ሶስት ብር)
ትሽዒተን ሽሔን ሸሞንተ ሚኢትን ሰሊሳን በዒይነትና በገን዗ብ ተከፌሎሌ፡፡
ሰሇስተን ቅርሺ) ብዒይነቱን ብገን዗ብን ተኸፉለ፡፡
ብዚዕባ ምምሔዲር አስተዲዯርን በተመሇከተ
እዙ ትካሌ ዜመሒዯር ናይ መንግስቲ ሌምዒት ይህ ዴርጅት የሚተዲዯረው በትግራይ ብሄራዊ
ትካሊት ንምጥያሽ ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ መንግስት የመንግስት የሌማት ዴርጅቶችን
ብዜወፀ ኣዋጅ መሰረት ይኸውን፡፡ ሇማቋቋም በወጣው አዋጅ መሰረት ይሆናሌ፡፡
ዋና መ/ቤት ዋና ጽ/ቤት
ናይዙ ኢንተርፔራይዜ ዋና ቤት ፅሔፇት የኢንተርፔራይዘ ዋና ጽ/ቤት መቐሇ
መቐሇ ይኸውን፡፡ ከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ዜኾነ ይሆናሌ፡፡ እንዯአስፇሊጊነቱም በሆነ ቦታ
ስፌራ ጨንፇር ክነብሮ ይኽእሌ፡፡ የቅርንጫፌ ጽ/ቤት ሉኖረው ይችሊሌ፡፡
ሒሊፌነት ኃሊፉነት
እዙ ኢንተርፔራይዜ ካብ ዗ሇዎ ጠቕሊሊ ይህ ኢንተርፔራይዜ ካሇው ጠቅሊሊ ንብረት በሊይ
ንብረት ብሊዕሉ ብዕዲ ተሒታቲ ኣይኸውንን፡፡ በእዲ አይጠየቅም፡፡
እዙ ትካሌ ዜፀንሏለ እዋን ይህ ዴርጅት የሚቆይበት ጊዛ
እዙ ትካሌ ን዗ይተወሰነ ጊዛ ይፀንሔ፡፡ ይህ ዴርጅት ሊሌተወሰነ ጊዛ ይቆያሌ
እዙ ዯንቢ ዜፀንዏለ ጊዛ ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ ዯንብ በነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ከወጣበት እሇት ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ሒምሇ 1989 ሒምላ 1989 ዒ.ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት ርእሰ
339
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 6 መቐሇ ሰነ 1990ዒ.ም

ዋጋ 6.70 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ናይ ንግዱ፣ ሞያ ስራሔቲን የማ዗ጋጃ ቤቶች የንግዴ፣ የሞያ ስራዎችና
ግሌጋልት ክፌሉትን ፣ ግብሪን ቀረፅን ታሪፌ የአገሌግልት ክፌያዎች የግብር እና የቀረጥ
ዯንቢ ታሪፌ ዯንብ
ኣብያተ ማ዗ጋጃ እቶት ፌሌፌሇን መሰረት ማ዗ጋጃ ቤቶች የገቢ ምንጫቸውን መሰረት
ብምግባር ዜተፇሊሇዩ ማሔበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊን በማዴረግ የተሇያዩ ማሔበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊና
ምምሔዲራዊን ግሌጋልት ዜህባ ምምሔዲራዊ መስተዲዯራዊ አገሌግልት የሚሰጡ
አካሊት እንትኾና ምስቲ ዜህበኦ ግሌጋልት መስተዲዯራዊ አካሊት ሲሆኑ ከሚሰጡት
ዜጠዒዒም እዋናዊ ታሪፌ ምውፃእ ኣዴሊይ አገሌግልት ጋር የሚጣጣም ወቅታዊ ታሪፌ
ብምዃኑ፣ ማውጣት አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ብዯረጃ ክሌሌን ብዯረጃ ከተማን ሒዯ ዒይነት በክሌሌና በከተማ ዯረጃ አንዴ ዒይነት
መሇክዑ(ስታንዲርዴ) ዗ሇዎ ታሪፌ ምዴሊው፣ ስታንዲርዴ ያሇው ታሪፌ ማ዗ጋጀት፣ ማ዗ጋጃ
ኣብያተ ማ዗ጋጃ ናይ ግሌጋልት ዋጋ፣ ግብርን ቤቶች በአገሌግልት ዋጋ፣ የግብርና ቀረጥ
ቀረፅን ኣመዲዴባን/ኣዯሊዴሊን/ ኣታኣኻኽባን አዯሊዯሌና አሰባሰብ እንዱሁም ውሳኔ አሰጣጥ
ከምኡ‟ውን ውሳነ ኣዋህባ ዜምሌከት ዯንቢን በተመሇከተ ሔጋዊ ሽፊን የሚሰጥ የተሻሻሇ
ኣፇፃፅማ መምርሑን ክህሌወን ምግባር ኣዴሊይ ዯንብና የመምርያ አፇፃፀም እንዱኖረው
ብምዃኑ፣ ማዴረግ አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ
መንግስቲ ትግራይ ብሔጊ መንግስቲ ብሄራዊ አስፇፃሚ ኮሚቴ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 54 ንኡስ ዒንቀፅ 6 መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ 54/6
ከምኡ‟ውን ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ እንዱሁም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ናይ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ምምሔዲር ኣዋጅ የማ዗ጋጃ ቤቶች አስተዲዯር ማቋቋሚያ አዋጅ
ቁፅሪ 21/1989 ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ቁጥር 21/1989 አንቀጽ 7 ንኡስ አንቀፅ 1
ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ ዯንቢ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ
አውፂኡ ኣል፡፡ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀጽ1 አጭር ርእስ
እዙ ዯንቢ “ናይ ትግራይ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ይህ ዯንብ የትግራይ ማ዗ጋጃ ቤቶች የንግዴ፣
ናይ ንግዱ፣ ሞያ ስራሔትን ግሌጋልት የሞያ ስራዎችና የአገሌግልት ክፌያዎች
ክፌሉታት ግብርን ቀረፅን ታሪፌ ዯንቢ ቁፅሪ ግብርና ቀረጥ ታሪፌ ዯንብ ቁጥር 6/1990
6/1990” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ታሪፌ መዲቢ ኮሚቴ አንቀጽ 2 ታሪፌ መዲቢ ኮሚቴ
340
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 6 ጥሪ 1990 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 6 ጥር 1990 ዒ.ም
1. ሔዴሔዴ ቤት ማ዗ጋጃ ኣግባብነት ዗ሇዎም 1. እያንዲንደ ማ዗ጋጃ ቤት አግባብነት ያሊቸው

ናይ ኣባሊት ዜርከብዎ ታሪፌ/ግብሪ/ መዲቢ የኮሚቴ አባሊት የሚገኙበት ግብር መዲቢ
ኮሚቴ ይህሌዎ፡፡ ኮሚቴ ይኖረዋሌ፡፡
2. ታሪፌ መዲቢ ኮሚቴ ብዜሃቦ ውሳነ ቅሬታ 2. ግብር/ታሪፌ/ መዲቢ ኮሚቴ በሰጠው ውሳነ
዗ሇዎ ከፊሉ ዗ቕርቦ ቅሬታ ሰሚዐ ውሳነ ቅር የተሰኘ ከፊይ የሚያቀርበውን ቅሬታ
ዜህብ ጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴ ኣብ ሔዴሔዴ አዲምጦ ውሳኔ የሚሰጥ አቤቱታ ሰሚ ኮሚቴ
ቤት ማ዗ጋጃ ይህለ፡፡ በእያንዲንደ ማ዗ጋጃ ቤት ይኖራሌ፡፡
ዒንቀፅ 3 ታሪፌ መዲቢ ኮሚቴ እዝም ዜስዕቡ አንቀጽ 3 ግብር መዲቢ ኮሚቴ የሚከተለት
ኣባሊት ይህሌዉዎ አባሊት ይኖሩታሌ
3.1 ካብ ሒሙሽተ እስካብ ሸውዒተ ኣባሊት 3.1 ከአምስት እስከ ሰባት አባሊት ያቀፇ ሉሆን
዗ሇዉዎ ክኸውን ይኽእሌ ይችሊሌ
3.2 ኣባሊት እቲ ኮሚቴ 3.2 የአባሊቱ ተዋፅኦ
3.2.1 ተወካሊይ ማ዗ጋጃ ቤት . . . ኣካቢ 3.2.1 የማ዗ጋጃ ቤቱ ተወካይ . . . ሰብሳቢ
3.2.2 ሒሊፉ ኣታውን ታሪፌን ኣብያተ ማ዗ጋጃ 3.2.2 የማ዗ጋጃ ቤቶች የገቢና ታሪፌ ሒሊፉ . .
. . . ፀሒፉ . ፀሒፉ
3.2.3 ናይ ኣብያተ ማ዗ጋጃ ኢኮኖሚያዊ 3.2.3. የማ዗ገጃ ቤቶች ኢኮኖሚያዊ
ግሌጋልት ዜምሌከቶ ሒዯ ሒሊፉ . . . አገሌግልት የሚመሇከተው አንዴ ሒሊፉ/ት
ኣባሌ . . . አባሌ
3.2.4 ማሔበር ነጋድ ካብ ኣባሊቱ መሪፁ 3.2.4 የነጋዳዎች ማሔበር ከአባሊቱ መርጦ
ዜውክልም ክሌተ ሰባት . . . አባሊት የሚወክሊቸው ሁሇት ሰዎች . . . አባሊት
3.3 ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን 3.3 በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2
ዜተዯንገገ እንተሃሇወ‟ወን ንመቐሇ ከተማ የተዯነገገው ቢኖርም ሇመቀላ ከተማ ግብር
ግብሪ ኣመዲዴባ ብፊይናንስ መምርሑ አመዲዯብ በፊይናንስ መምርያ የግብር
ናይ ግብሪ ተመንቲ ኢንስፓክተራትን ናይ ተማኝ ኢንስፓክተሮችና የወረዲው
ወረዲ ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት ሒሊፉን ኢኮኖሚያዊ አገሇግልት ሒሊፉ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ክሌተ ተወከሌቲ ነጋድ ሁሇት የነጋዳ ተወካዮች በሚገኙበት
ብዜርከቡለ ኮሚቴ ይውሰን፡፡ ኮሚቴ ይወሰናሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 ጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴ አንቀጽ 4 አቤቱታ ሰሚ ኮሚቴ
1. ብዜሑ ኣባሊት ካብ ሰሇስተ እስካብ ሽደሽተ 1. የአባሊቱ ብዚት ከሶስት እስከ ስዴስት ሉሆን
ክኾኑ ይኽእለ ይችሊሌ
2. እቲ ኮሚቴ ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ 2. ኮሚቴው የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ
ከም ናይቲ ዋኒን ኣግባብነት ካብ ስራሔ እንዯ ጉዲዩ አግባብነት ከዝን መስተዲዯር
ፇፃሚ ኮሚቴ ዝባ ምምሔዲር ወይ ካብ ወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ወይም ከወረዲ ምክር
ቤት ምኽሪ ዜተወከሇ . . . ኣካቢ ቤት የተወከሇ . . . ሰብሳቢ
ካብ ማ዗ጋጃ ቤት ዜተወከሇ . . . ፀሒፉ ከማ዗ጋጃ ቤቶች የተወከሇ . . . ፀሒፉ
ካብ መምርሑ ፊይናንስ ወይ ቤት ፅሔፇት ከፊይናንስ መምርያ ወይም ጽሔፇት ቤት
ዜተወከሇ . . . ኣባሌ የተወከሇ . . . አባሌ
ካብ ንግዱን ኢንደስትሪን ቤት ፅሔፇት ከንግዴና ኢንደስትሪ ጽሔፇት ቤት
ዜተወከሇ . . . ኣባሌ የተወከሇ . . . አባሌ
ካብ ነጋድ ዜተወከለ ክሌተ ሰባት . . . ከነጋዳዎች የሚወከለ ሰዎች . . . አባሊት
ኣባሊት
ዒንቀፅ 5 ይግባይ መቅረብን ውሳነ ዜወሃበለ አንቀፅ 5 የይግባኝ ጥያቄ ማቅረቢያና ውሳኔ
ጊዛን የሚሰጥበት ጊዛ
341
www.chilot.me
5.1 ብኣወሳስና ግብሪ/ታሪፌ/ ቅሬታ ዗ሇዎ 5.1 በግብር/ታሪፌ/ አወሳሰን ቅሬታ ያሇበት
ከፊሊይ ካፌቲ ዜተተመነለ ገን዗ብ መጠን ከፊይ ከተተመነበት የገን዗ብ መጠን 75%
75%/ሰብዒን ሒሙሽተን ሚኢታዊ/ /ሰባ አምስት በመቶ/ አስቀዴሞ በመክፇሌ
ኣቐዱሙ ብምኽፊሌ ናይ ግብሪ ውሳነ የግብር ውሳኔ ማስታወቂያ በዯረሰው በአስራ
ምሌክታ/ማሰታወቂያ/ ካብ ዜበፅሕ ኣብ አምስት ቀናት ውስጥ ቅሬታውን ማቅረብ
ውሽጢ 15/ዒሰርተ ሒሙሽተ/ መዒሌቲ አሇበት፡፡ ከአስራ አምስት ቀናት በኋሊ
ቅሬትኡ ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ ዴሔሪ 15/ዒሰርተ የሚቀርብ አቤቱታ ግን ተቀባይነት
ሒሙሽተ/ መዒሌቲ ዜቐርብ ጥርዒን አይኖረውም፡፡
ተቐባሌነት አይህሌዎን/የብለን፡፡
5.2 ጥርዒን ሰማዑ ኮሚቴ ጥርዒን ካብ ዜቐረበለ 5.2 አቤቱታ ሰሚ ኮሚቴ አቤቱታ ከቀረበበት
እዋን ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 60/ስሳ/ መዒሌቲ ጊዛ ጀምሮ በ60 /ስዴሳ/ ቀናት ውስጥ
ውሳነ ክህብ ኣሇዎ፡፡ ውሳኔ መስጠት አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 6 ንግዱ ስራሔን ግሌጋልት ዯረጃን አንቀፅ 6 የንግዴ ስራና የአገሌግልት ዯረጃ
ንምውሳን ዜተቐመጡ መም዗ኒታት ሇመመወሰን የተቀመጡት መመ዗ኛዎች
6.1 ናይ ንግዱ ስራሔትን ካሌኦት ግሌጋልት 6.1 የንግዴ ስራዎችና የላልች አገሌግልቶች
ዯረጃ፣ ብግሌጋልት ዯረጃ ንምግማት ዯረጃ፣ በአገሌግልት ዯረጃ ሇመገመት
ዜኽተሌዎም መም዗ኒታት መሰረት ተገይሩ የሚከተለትን መመ዗ኛዎች መሰረት ተዯርጎ
ዜውሰን ይኸውን፡፡ የሚወሰን ይሆናሌ
6.2 ንናይ ንግዱ ስራሔቲ ዯረጃ ንምውሳን 6.2 የንግዴ ስራዎች ዯረጃ ሇመወሰን
ዜተቐመጡ መመ዗ኒታት/ረቋሔታት/ የተቀመጡት መመ዗ኛዎች፣
ዒመታዊ ናይ ንግዱ ትርፉን ስራሔ
ምንቅስቃስን፣ 6.2.1 ዒመታዊ የንግዴ ትርፌና የስራ
6.2.1 ዒመታዊ ናይ ንግዱ ትርፌን ስራሔ እንቅስቃሴ፣
ምንቅስቃስ፣
6.2.2 ቀረብን ፅርየትን መሰረተ ሌምዒት፣ 6.2.2 የመሰረተ ሌማት አቅርቦትና ጥራት
6.2.3 ዯረጃን ቦታን ዒይነት ግሌጋልት፣ 6.2.3 የቦታ ዯረጃና የአገሇግልት ዒይነት
6.2.4 ዒይነት ንግዱ፣ መጠንን 6.2.4 የንግዴ ዒይነትና መጠንና
ብኽሇትን/ብኣንፃር ፅሬት/፣ ብክሇት/በፅዲት አንፃር/
6.2.5 ኣብያተ ማ዗ጋጃ ዜህብዎ ካሌኦት 6.2.5 ማ዗ጋጃ ቤቶች የሚሰጡት ላልች
ተመሳሳሉ ግሌጋልት፣ ተመሳሳይ አገሌግልቶችን በመመ዗ን
6.3 ንዕዲጋ መዯባት/መዯብራት/ ዯረጃ 6.3 የገበያ መዯቦችን ዯረጃ ሇመወሰን
ንምውሳን ዜተቐመጡ የተቀመጡትን መመ዗ኛዎች
መም዗ኒታት/ረብሒታት/፣
6.3.1 ሙለእ ብሙለእ ይኹን ብኽፊሌ 6.3.1 ሙለ በሙለ ይሁን በከፉሌ በቤት
ብመሌክዕ ገዚ ዜተሰርሐ መሌክ የተሰራ መዯብር አያጠቃሌሌም
ኣየጠቓሌሌን/ኣይሒውስን/፣
6.3.2 መም዗ኒታት/ረቋሔታት/ 6.3.2 መመ዗ኛዎች፦
6.3.2.1 ዒይነት ሸቐጥ ብኣንፃር ትርፉ 6.3.2.1 የሸቀጥ ዒይነት በትርፌ እንቅስቃሴ
ብምርኣይ፣ አንፃር በማየት፣
6.3.2.2 ስፌሒት፣ ኣቀማምጣን ትሔዜቶን 6.3.2.2 የቦታ ስፊት፣ አቀማመጥና ይ዗ት፣
ቦታ፣
6.3.2.3 ዒይነት ንግዱ ብኣንፃር 6.3.2.3 የንግዴ ዒይነት በብክሇት/በፅዲት/
ብኽሇት/ፅሬት/ን አንፃር
342
www.chilot.me
6.3.2.4 ኣብያተ ማ዗ጋጃ ዜህበኦ ካሌኦት 6.3.2.4 ማ዗ጋጃ ቤቶች የሚሰጡት ላልች
ተመሳሰሌቲ ግሌጋልታትን ብምርኣይ፡፡ ተመሳሳይ አገሌግልቶችን በመመ዗ን
ዒንቀፅ 7 ግብሪ እዋን/ጊዛ/ አንቀጽ 7 ግብር የሚከፇሌበት ጊዛ
1. ብዒመት ዜኽፇሌ ግብሪን ቀረፅን መኽፇሉ 1. በዒመት የሚከፇሌ የግብርና ቀረጥ
እዋን /ጊዛ/ ናይ ግብሪ ውሳነ ምሌክታ የመክፇያ ጊዛ የግብር ውሳኔ ማስታወቂያ
/ማስታወቂያ/ ካብ ዜበፅሒለ እዋን ጀሚሩ በዯረሰ በ 30 /ሰሊሳ/ ቀናት ጊዛ ውስጥ
ኣብ ውሽጢ 30/ሰሊሳ/ ማዒሌትታት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተዯነገገው
ናይ ንግዱ ግብሪ መኽፇሉ እዋን /ጊዛ/ የንግዴ ግብር መክፇያ ጊዛ እንዯተጠበቀ
ዜተሒሇወ ኮይኑ ክራይ ቦታ ብዜምሌከት ግና ሆኖ የቦታ ኪራይ ሇተመሇከተ ግን በትግራይ
ብስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ትግራይ ብዜወፀ ክራይ ዯንቢ መሰረት በወጣው የኪራይ ዯንብ መሰረት
ዜተወሰነ ዒመታዊ ክፌሉት መኽፇሉ የተወሰነውን የዒመቱ ክፌያ መክፇያ ጊዛ
ጊዛ/እዋን/ እቲ ዒመት ካብ ዜኣተወለ ካብ አመቱ በገባ ከመስከረም 01 ታህሳስ 30 ቀን
መስከረም 01 ታሔሳስ 30 ማዒሌቲ ኣብ ዗ል ባሇው ጊዛ ውስጥ የሚከፇሌ ይሆናሌ፡፡
ጊዛ /እዋን/ ውሽጢ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 8 ተፇፃሚነት አንቀፅ 8 የተፇፃሚነት ወሰን
1. ምስ‟ዙ ዯንቢ ዜተታሒሏ዗ ሰዯቓ ዜተ዗ር዗ሩ 8.1 ከዙህ ዯንብ ጋር በተያያ዗ው ሰንጠረዟ
ብውሌቀ፣ ብመንግስቲ ኾነ የተ዗ረ዗ሩት በግሌ ፣ በመንግስታዊም ሆነ
ብትካሊት/ዴርጅታት/፣ ብካምፒኒ፣ በመንግስታዊ ባሌሆኑ ዴርጅቶች፣
ብፒርትነርሺፔ/ብንግዱ ሽርክናን/ በካምፒኒ፣ በፒርትነርሺፔ/በንግዴ ሽርክና/
ኣትረፌቲ ብዜኾኑ ስራሔቲን ተዋፉሮም ኣብ አትራፉዎች በሆኑ ስራዎች ተሰማርቶ
ዜሰርሐ ኩልም ተፇፃሚ ይኸውን፣ ሇሚሰራ ሁለ ተፇፃሚ ይሆናሌ
2. ኣብያተ ማ዗ጋጃ ዜህበኦ ዜተፇሊሇዩ 8.2 ማ዗ጋጃ ቤቶች በሚሰጡት የተሇያየ
ግሌጋልት ብቀጥታ ይኹን ብተ዗ዋዋሪ አገሇግልት ዋጋ መክፇሌና በሚሰጡት
ዜጥቀም ውሌቀሰብ፣ ስዴራ/ቤተሰብ/ ትካሌ የተሇያየ አገሌግልት ወጋ መክፇሌና
ግሌጋልት ዋጋ ምኽፊሌን ን዗ጥፇኦ ጥፌኣት ሇጠፊው ጥፊት ቅጣት መቀበሌ ተፇፃሚ
ቕፅዒት ምቕባሌ ተፇፃሚ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
3. ቅዴም ክብሌ ብኣዋጅ ቁፅሪ 411/1963 8.3 ቀዯም ብል በአዋጅ ቁጥር 411/1963
ከምኡ‟ውን ኣብያተ ማ዗ጋጃ ባዕልም እንዱሁም ማ዗ጋጃ ቤቶች በራሳቸው
ኣማሒይሾምን ወሲኖምን ይሰርሔለ ዜፀንሐ አሻሽሇውና ወስነው ይሰሩበት የቆዩ ታሪፌ
ታሪፌ በዙ ዯንቢ ተሳዑሩ‟ል፡፡ በዙሁ ዯንብ ተሽሯሌ፡፡
ዒንቀፅ 9 ዕዲጋ መዯብ አንቀፅ 9 የገበያ መዯብ
1 ግቡእ 1 ግዳታ
ዜኾነ ውሌቀሰብ፣ ትካሌ፣ ተሽከርካሪ . . . ማንኛውም ግሇሰብ፣ ዴርጅት፣ ተሽከርካሪ
ኣብያተ ማ዗ጋጃ ብ዗ዲሇዉዎ ዕዲጋ ማ዗ጋጃ በቶች ባ዗ጋጁት የገበያ መዯብ ወይም
መዯብ/መዯብር/ ወይ ዴማ ከም መዯብ ዯግሞ እንዯ መዯብ በተከሇሇው ቦታ ቦቻ
/መዯብር/ ኣብ ዜተከሇሇ ቦታ ጥራሔ ብሔጋዊ በሔጋዊ መንገዴ መጠቀም አሇበት፡፡
መንገዱ ክጥቀም ኣሇዎ፡፡
2 ቅፅዒት 2 ቅጣት
ዜኾነ ውሌቀሰብ፣ ትካሌ፣ ተሽከርካሪ . . . ማንኛውም ግሇስብ፣ ዴርጅት ተሽከርካሪ
ኣብያተ ማ዗ጋጃ ብ዗ዲሇዉዎ ዕዲጋ ማ዗ጋጃ ቤቶች ካ዗ጋጁት የገበያ መዯብ ወይም
343
www.chilot.me
መዯብ/መዯብር/ ወይ ዴማ ከም ዕዲጋ ዯግሞ እንዯ ገበያ ከተወሰኑና ከሚያገሇግለ

ካብዜተወሰኑን ካብ ዗ገሌግለን ቦታታት ወፃኢ ቦታዎች ውጪ መኪና ሲጭንን ሲያራግፌ፣
መኪና ክፅዕንን ከራግፌን፣ እንዲተ዗ዋወረ ተ዗ዋውሮ ሲቸረችር የተገኘ በህግ የተወሰነው
ክችርችር/ክሽቅጥ/ ዜተረኸበ ብሔጊ ዜውስኖ ቅጣት ይወሰዴበታሌ፡፡
ናይ ገን዗ብን ምምሔዲራዊን ቅፅዒት ይውስድ፡፡
ዒንቀፅ 10 ቅፅዒት አንቀፅ 10 ቅጣት
ኣብዙ ዯንቢ ተታሒሑዘ ዜወፀ ናይ ታሪፌ በዙህ ዯንብ ተያይዝ የወጣው የታሪፌ
ሰዯቓ ዜምሌከቶ ውሌቀሰብ ይኹን ትካሌ ኩለ ሰንጠረዟ የሚመሇከተው ግሇሰብ ይሁን
ዜተወሰኖ ክፌሉት መጠን በዙ ዯንቢ ብዜተወሰነ ዴርጅት የተወሰነበት ክፇያ መጠን በዙህ ዯንብ
ጊዛ ገዯብ ውሽጢ እንተ዗ይከፉለ 20% /ዑስራ በተወሰነው የጊዛ ገዯብ ውስጥ ካሌከፇሇ 20%
ሚኢታዊ/ ቕፅዒትን ናይ ባንኪ ወሇዴን ወሲኹ ቅጣትና የባንክ ወሇዴ ጨምሮ እንዱከፌሌ
ክኸፌሌ ይግዯዴ፡፡ እዙ ንምፌፃም ፌቓዯኛ ይገዯዲሌ፡፡ ይህን ሇመፇፀም ፇቃዯኛ ካሌሆነ
እንዴሔር ዗ይኾይኑ ነቲ ዕዲ ኣብ ቤት ፌርዱ ዕዲውን በፌርዴ ቤት ተከሶ እንዱከፌሌ መዯረጉ
ተኸሲሱ ክኸፌሌ ከምዜግበር ሔሌው ኾይኑ እንዯተጠበቀ ሆኖ የንግዴ ፌቃደ ግን ያሇ
ንግዱ ፌቓደ ብ዗ይምንም ቅዴመ ኩነት ቅዴመ ሁኔታ ይሰረዚሌ፡፡
ይስረዜ፡፡
ዒንቀፅ 11 ናይ ምትሔብባር ግቡእ አንቀፅ 11 የመተባበር ግዳታ
1. ግብሪ መዲቢ ኮሚቴ ግብሪ 1. ግብር መዲቢ ኮሚቴው ግብር ሇመገመት
ንምግማት/ንምትማን/ ዗ዴሌዩዎ መረዴኢ የሚያስፇሌጉት መረጃዎች በሚጠይቅበት
ኣብ ዜሒተለ ጊዛ/እዋን/ ዜምሌከቶ ኹለ ጊዛ የሚመሇከተው ሁለ የመተባበር ግዳታ
ናይ ምትሔብባር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
2. እዙ ዯንቢ ግብራዊ ንምግባር መንግስታዊ 2. ይህንን ዯንብ ተግባራዊ ሇማዴረግ
ይኹን ዗ይመንግስታዊ ትካሊት ናይ መንግስታዊም ሆኑ መንግስትዊ ያሌሆኑ
ምትሔብባር ግቡእ ኣሇዎም፡፡ ዴርጅቶች የመተባበበር ግዳታ አሇባቸው፡፡
ዒንቀፅ 12 እዙ ዯንቢ ዜፀንዒለ ዕሇት አንቀፅ 12 ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ገዛጣ
ይኸውን፡፡
ርእስ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
ጥሪ/1990 ጥር/1990
344
www.chilot.me
ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ናይ ማ዗ጋጃቤታት ግብርን ቀረፅን ታሪፌ
ብርኪ ተራ ቀዲማይ ብርኪ ካሌኣይ ብርኪ ሳሌሳይ ብርኪ ራብዒይ ብርኪ ሒምሻይ ብርኪ
ናይ ኣታዊ ኣርእስቲ
ንግዱ ቁፅሪ ከተማ ከተማ ከተማ ከተማ ከተማ
1. ናይ ንግዴን ሙያተኛን ናይ ስራሔ ፌቃዴን ግብሪ
1.1. ዒመታዊ ናይ ግሌጋልት ታሪፌ
1.1.1 ንቡና ቤታት፣ መሳዕስዑ ገዚውቲ ንሆቴሊት፣ 1 1 10,000.00 8,000.00 5,000.00 2,000.00 1,000.00
ንሬስቶራንትታት፣ ፓንሲዮናት ብኽራይ አጋይሽ
መቐበሉታት ንመአከቢ አዲራሻት፣ ንጋራዣት፣ 2 2 8,500.00 6,500.00 4,500.00 1,800.00 900.00
ንነዲዱ መዏዯሉታት፣ ንእንዲስጋ መሔረዱ
ገዚውተትን ከምኡ ን዗መሳሰለን ዜኽፇሌ 3 3 6,000.00 5,000.00 4,000.00 1,500.00 800.00
1.1.2 ካሌኦት ናይ ንግዴን ናይ ሙያተኛን
4 4 4,250.00 4,000.00 3,500.00 1,200.00 750.00
ስራሔትን ከምኡ'ውን ኩልም ኢንደስትሪታትን
ግሌጋልት ወሃብትን፣ መፌረይቲ ትካሊትን፣ ናይ 5 5 3,000.00 3,000.00 2,500.00 1,100.00 700.00
መንግስቲ ከዒ ናይ ብሔቲ ካምፒኒታት
ኢንተርፔራይዚትን፣ ንዜመሳሰለን ካብ 1 6 6 2,250.00 2,000.00 1,500.00 1,000.00 650.00
ተ.ቁ/1 ክሳብ 20 ብተቐመጡ ብርኪታት ተመን
መሰረት ይኽፇለ፡፡ 7 7 1,800.00 1,600.00 1,400.00 900.00 600.00
8 8 1,450.00 1,400.00 1,300.00 800.00 500.00
9 9 1,200.00 1,200.00 1,100.00 700.00 450.00
10 10 1,150.00 1,100.00 1,000.00 600.00 400.00
11 11 950.00 900.00 800.00 500.00 300.00
12 12 850.00 600.00 550.00 400.00 200.00
13 13 750.00 500.00 450.00 350.00 150.00
14 14 650.00 400.00 300.00 200.00 100.00
15 15 550.00 300.00 200.00 150.00 75.00
16 16 450.00 200.00 150.00 100.00 50.00
17 17 350.00 150.00 100.00 75.00 30.00
18 18 250.00 100.00 75.00 50.00 25.00
19 19 150.00 45.00 40.00 25.00 20.00
20 20 50.00 40.00 30.00 20.00 10.00

1.2 ሒደሽ ስራሔ ወይ ንግዱ ንምቋም ስራሔ ፌቓዴ 21 100.00 75.00 50.00 25.00 25.00
እንትወሃብ ዜኽፇሌ/ንሒዯ/ ግዛ
1.3 ታፓሊ/ምሌክታ ንግዱ/ ንምትካሌ ኣብ ዜፌቀዴ ጊዛ 22 75.00 50.00 30.00 20.00 10.00
2 ንዕዲጋ ወይ ማ/ቤት ንዕዲጋ የገሌግለ እዮም ኢለ ኣብ

ዜ|ወሰኖም ወይ ዴማ ከም ዕዲጋ ዗ገሌግለ
ቦታታት ግሌጋልት ዋጋ ዜኽፇሌ
2.1 በቢ ወርሑ ዕዲጋ መዯብ ክራይ /ካብ ከብቲ መሸጣ 1 23 20.00 10.00 5.00 4.00 3.00
ወፃኢ ንዜኾኑ/
2 24 10.00 5.00 4.00 3.00 2.00
3 25 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00

2.2 ናይ ተሽከርከርቲ መዯብ ክራይ 4 26 3.00 3.00 2.00 1.00 0.75
5 27 2.00 1.50 1.00 0.75 0.50
2.2.1 ፅዕነት መኪና ምስተስሒቢኡ/ብመዒሌቲ/ 28 10.00 8.00 6.00 4.00 1.00
2.2.2 ፅዕነት መኪና ብ዗ይተስሒቢ/ብመዒሌቲ 29 7.00 6.00 5.00 3.00 1.00
2.2.3 ማእኸሊይ ፅዕነት መኪና/ብመዒሌቲ/ 30 5.00 4.00 3.00 2.00 0.75
2.2.4 ዒብዪ ኣውቶብስ መኪና /ብመዒሌቲ 31 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00
2.2.5 ማእኸሊይ ኣውቶበስ መኪና/ብመዒሌቲ 32 7.00 6.00 5.00 3.00 1.00
2.2.6 ሰብ መጓዒዒዙ ጋሪ /ብወርሑ 33 8.00 5.00 4.00 3.00 2.00
2.2.7 ኣቁሐት መጓዒዒዙ ጋሪ/ብወርሑ/ 34 12.00 10.00 6.00 4.00 2.00
2.2.8 ናይ ገዚ ብስክላት/ብዒመት/ 35 12.00 10.00 6.00 4.00 2.00
2.2.9 ሞተር ሳይክሌ/ብዒመት 36 15.00 10.00 5.00 3.00 1.00
2.2.10 ንእሽተይ ታክሲ/ብወርሑ 37 20.00 15.00 10.00 5.00 3.00
2.2.11 ዒባይ ታክሲ መኪና/ብወርሑ/ 38 25.00 20.00 12.00 7.00 5.00
2.2.12 ዒባይ መምሃሪት መኪናን ካሌኦት ናይ 39 25.00 20.00 12.00 7.00 5.00
ንግዴን/ብወርሑ/
2.2.13 ንእሽተይ መሇማመዱ መኪና/ብወርሑ 40 25.00 20.00 15.00 10.00 8.00
2.2.14 ከተማ አውቶበስ/ብወርሑ/ 41 30.00 20.00 15.00 10.00 5.00
345
www.chilot.me
2.3 ከብቲ መሔዯሪ ኽራይ/ኣብ ዕዲጋ/ ንሒንቲ
ሇይቲ
2.3.1 ንሊሔሚ ወይ ንብዕራይ 42 1.50 1.00 0.50 0.35 0.25

2.3.2 ንፇረስ ወይ ንበቕሉ 43 2.00 1.50 1.00 0.75 0.25
2.3.3 ንኣዴጊ 44 1.50 1.00 0.75 0.50 0.35
2.3.4 ንግመሌ 45 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00
2.3.5 ንጤሌ 46 0.75 0.50 0.35 0.25 0.20
2.3.6 ንሒሰማ 47 1.00 0.75 0.50 0.25 0.20
2.4 እንስሳ ኣብ ዕዲጋ ውዑልም ተሸይጦም ኣብ ዜወፅለ
ግዛ ዜክፇሌ ናይ ዕዲጋ ኽራይ
2.4.1 ንብዕራይ 48 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
2.4.2 ንፇረስ ወይ ንበቅሉ 49 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
2.4.3 ንኣዴጊ 50 2.00 1.50 1.00 0.75 0.70
2.4.4 ንግመሌ 51 4.00 3.00 2.50 2.00 1.50
2.4.5 ንበጊዕ 52 1.00 0.75 0.65 0.50 0.40
2.4.6 ንጤሌ 53 1.00 0.75 0.65 0.50 0.40
2.4.7 ንሒሰማ 54 2.50 2.00 1.75 1.50 1.00

2.5 ማ዗ጋጃ ቤት ኣብ ዜሔተትለ እዋን ንዜተሸጠ ከብቲ
ወረቀት ምስክር ክህቡ ከል
2.5.1 ንብዕራይ ወይ ንሊሔሚ 55 5.00 4.00 3.00 2.50 1.25
2.5.2 ንፇረስ፣ ንበቅሌን ኣዴጊን 56 4.00 3.00 2.00 1.50 1.00
2.5.3 ንግመሌ 57 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00
2.5.4 ን዗ራብዕ 58 4.00 3.00 2.00 1.25 1.00
2.5.5 ንምራኽ 59 2.00 1.50 1.25 1.00 0.75
2.5.6 ንበጊዕ ወይ ንጤሌ 60 1.00 0.75 0.50 0.25 0.20
2.5.7 ንሒሰማ 61 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00
3 ክፌሉት ግሌጋልት ፅሬት
3.1 በቲ ገዚ ብርኪ መጠን መንበሪ ገዚውቲ ንማ዗ጋጃ 1 62 26.00 20.00 15.00 10.00 5.00
ቤት ዜኸፌሌዎ ናይ ፀሬት ግሌጋልት ዒመታዊ
ግብሪ/ብቦታ ብርኪን በዜሑ ክፌሉን/ 2 63 24.00 15.00 10.00 6.00 3.00
3 64 18.00 9.00 7.00 4.00 2.00
4 65 12.00 6.00 4.00 3.00 1.50
5 66 6.00 3.00 2.00 1.50 1.00
6 67 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
7 68 2.00 1.50 1.25 0.75 0.50
3.2 ኣብ ዜተኸሌከሇ ቦታ ርስሒትን ንፅሬት ጠንቂ ዜኾነ 69

ነገራት በመዴርባይ ብቁፅፅር ተታሑዘ ምኽሪ
እንተውሃቦ በቲ ክሌሌ ብዜወፀ ናይ ከባቢ ጥዑና
ኣተሒሊሌዋ ዯንቢ ብዜሒንፀፆ መሰረት ይቅፃዕ
3.3 ቤት ምግብታት፣ ሆቴሊት፣ ቡና ቤታት፣ ቤት 70

ሻሂታት፣ መዯቀሲታት፣ ወ዗ተ ኣብ ውሽጢ
ይኹን ኣብ ዯገ ፅሬት ብምጉዲሌ ብቁፅፅር
ተበፂሔዎ ኣዴሊይ ምኽሪን መምርሑን
እንትወሃቦ በቲ ክሌሌ ብዜወፀ ናይ ከባቢ ጥዑና
አተሒሊሌዋ ዯንቢ መሰረት ይቅፃዕ
346
www.chilot.me
3.4 እንሜሳት ፅሬት ብምጉዲሌ ብቁፅፅር እንትብፅሕም 71
ኣዴሊይ ምኽርን ትምህርትን እንትወሃቦም በቲ
ክሌሌ ናይ ከባቢ ጥዑና ሒሇዋ ዯንቢ መሰረት
ይቅፅዐ፡፡
3.5 እንዲ ስዋታት ፅረት ብምጉዲሌ ብቁፅፅር 72

እንትብፅሕም ኣዴሊዪ ምኽርን ትምህርትን
እንትወሃቦም ብክሌሌ ዜወፀ ናይ ከባቢ ጥዑና
አተሒሊሌዋ ዯንቢ መሰረት ዜቕፅዐ ይኾኑ
3.6 ኣብ ሊዕሉ ካብ ዜተጠቐሱ ወፃኢ ዜኾነ ይኹን ከተማ 73
ነባሪ ኮነ ትካሌ ዜፌፅሞም ተግባራት፣ ዜሰርሕም
ስራሔቲን ናይ'ቲ ሔብረተሰብ ጥዑናን ከባቢያዊ
ፅሬትን ዜፃበኡ ኮይኖም እንትረከቡ በቲ ናይ
ክሌሌ ከባቢያዊ ፅሬት ኣተሒሊሌዋ ዯንቢ መሰረት
ይቕፃዕ፡
3.7 ዜሞተ እንስሳ ንምሌዒሌ
3.7.1 ንብዕራይ ወይ ንሊሔሚ 74 15.00 10.00 8.00 6.00 5.00
3.7.2 ንምራኽ 75 10.00 8.00 6.00 5.00 4.00
3.7.3. ንበጊዕ ወይ ንጤሌ 76 5.00 4.00 3.00 2.00 1.50
3.7.4 ንዕየት(ንማሔሲእ) 77 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
3.7.5 ንሒሰማ 78 10.00 6.00 4.00 3.00 2.00
3.7.6 ንግሌገሌ ሒሳማ 79 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00
3.7.7 ንፇረስ 80 20.00 15.00 10.00 8.00 6.00
3.7.8 ንግሌገሌ ፇረስ 81 15.00 12.00 10.00 8.00 7.00
3.7.9 ንበቅሉ 82 20.00 18.00 15.00 10.00 8.00
3.7.10 ንኣዴጊ 83 20.00 18.00 15.00 10.00 8.00
3.7.11 ንዑለ 84 15.00 10.00 8.00 7.00 6.00
3.7.12 ንግመሌ 85 30.00 25.00 20.00 18.00 16.00
3.7.13 ንግሌገሌ ግመሌ 86 25.00 20.00 18.00 16.00 12.00
3.7.14 ንኸሌቢ 87 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00
3.7.15 ንኹርኩር 88 5.00 3.00 2.50 2.00 1.50
3.7.16 ንግሌገሌ በቅሉ 89 15.00 10.00 8.00 6.00 5.00
3.8 ጠጠው ምባሌ ኣብ዗ይተፇቐዯ ቦታ መኪና ወይም

እንስሳ ጠጠው ኣቢለ ዜተረኸበ ንኸሌዕሌ
እንትሔተት ወይ መምርሑ እንትወሃብ ዜኽፇሌ
3.8.1 ን዗ኾምስዕ እንስሳ 90 8.00 6.00 4.00 3.00 1.00
3.8.2 ን዗የኾምስዕ እንስሳ 91 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00
3.8.3 ንጤሌን በጊዕን 92 3.00 1.00 0.75 0.50 0.25
3.8.4 ንፅዕነት መኪናን ተመሳሰሌቲ ጥፌኣት ዜፇፀሙ 93 20.00 15.00 10.00 5.00 3.00
/ጥዕናን ንምሔሊው ብናይ ሒሇዋ ጥዑና መምርሑ
መሰረት ዜፌፀም
3.8.5 ኣኽሇባት ንምቁፅፃር ዜወሃብ መሇሇይ መንነት 94 6.00 4.00 3.00 2.00 1.50
3.8.6 ኣብ መሔረዱ ከፌቲ /ቄራ/ ከብቲ ንምሔራዴን

ንምጉዕዒዜን
3.8.6.1 ኣብ ስራሔ ጊዛ
3.8.6.1.1 ንብዕራይ 95 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
3.8.6.1.2 ንሊሔሚ 96 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
347
www.chilot.me
3.8.6.1.3 ንሒሰማ 97 10.00 6.00 5.00 4.00 3.00
3.8.6.1.4 ንጤሌ ወይ ንበጊዕ 98 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00
3.8.6.1.5 ንግመሌ 99 40.00 30.00 25.00 20.00 15.00
3.8.6.2 በዒሊት
3.8.6.2.1 ንብዕራይ 100 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
3.8.6.2.2 ንሊሔሚ 101 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
3.8.6.2.3 ንሒሰማ 102 15.00 10.00 6.00 4.00 3.00
3.8.6.2.4 ንበጊዕ ወይ ንጤሌ 103 8.00 6.00 5.00 4.00 3.00

3.8.6.2.5 ንግመሌ 104 45.00 35.00 30.00 25.00 20.00
3.8.7 ህዜቢ ንኽምገቦም ብምሔሳብ ካብ መሔረዱ ከብቲ

/ቄራ/ ወፃኢ ከብቲ ኣብ ዜሔረዯለ ቦታ
እንትምርመር ዜኽፇሌ
3.8.7.1 ንብዕራይ 105 12.00 12.00 10.00 8.00 6.00
3.8.7.2 ንሊሔሚ 106 12.00 12.00 10.00 8.00 6.00
3.8.7.3 ንሒሰማ 107 8.00 6.00 5.00 4.00 3.00
3.8.7.4 ንግመሌ 108 20.00 15.00 10.00 3.00 2.00

3.8.7.5 ንበጊዕን ጤሌን 109 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00
3.8.8 ህዜቢ ንኽምገቦም ብምሔሳብ ኣብ ዗ይተፇቐዯ
ቦታ ንዜተሒረዯ ከብቲ ንስጋ ምርመራን ቅፅዒትን
ዜኽፇሌ
3.8.8.1 ኣብ ስራሔ መዒሌቲ
3.8.8.1.1 ንብዕራይ 110 60.00 55.00 45.00 30.00 20.00
3.8.8.1.2 ንሊሔሚ 111 60.00 55.00 45.00 30.00 20.00
3.8.8.1.3 ንሒሰማ 112 30.00 25.00 20.00 10.00 5.00
3.8.8.1.4 ንግመሌ 113 70.00 60.00 50.00 30.00 20.00
3.8.8.1.5 ንጤሌን በጊዕን 114 10.00 8.00 6.00 4.00 3.00

3.8.8.2 ኣብ በዒሌ
3.8.8.2.1 ንብዕራይ 115 70.00 65.00 50.00 35.00 25.00
3.8.8.2.2 ንሊሔሚ 116 70.00 65.00 50.00 35.00 25.00
3.8.8.2.3 ንሒሰማ 117 40.00 35.00 25.00 15.00 10.00
3.8.8.2.4 ንግመሌ 118 80.00 75.00 60.00 40.00 20.00
3.8.8.2.5 ንጤሌን በጊዕን 119 15.00 10.00 8.00 6.00 2.00
4. ንሙያ ንጉሌበትን/ንንብረትን/ ዜወሃብ ግሌጋልት

ክፌሉት /ቤት ፌርዴታት ብናይ ባዕልም ተበግሶ
ንዜሒትዎ ኣይምሌከትን/
4.1 ንንብረት ግመት መሃንዱስ ወይ ካሉእ ሰራሔተኛ

እንትህብ ዜኽፇሌ
4.1.1 ክሳብ ብር 500 ዜግመት 120 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
348
www.chilot.me
4.1.2 ካብ 501-1000 ብር ዜግመት 121 40.00 35.00 30.00 25.00 20.00
4.1.3 ካብ 1001-5000 ብር 122 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00
4.1.4 ካብ 5001 ብር ንሊዕሉ ኣብ ሔዴሔደ ተወሳኺ 123

100 ብር 0.15 ሳንቲም እናወሰኸ ይኽፇሌ
ዜሇዒሇ ናይ ክፌሉት ጣርያ ግና 50000 ይኸውን
4.2. ናይ ውርሲ ቦታ ወረስቲ ንምትሔሌሊፌ ማ/ቤት

ማሃንዱስ ወይ ካሉእ ሰራሔተኛ እንትሌእኽ
4.2.1 ንመጀመርታ ግዛ 124 25.00 25.00 20.00 15.00 15.00
4.2.2 ንኻሌኣይ ግዛ 125 50.00 50.00 45.00 40.00 30.00
4.2.3 ንሳሌሳይ ግዛ 126 75.00 75.00 70.00 65.00 55.00
4.2.4 ካብ ሰሇስተ ግዛ ንሊዕሉ እንተሒቲቶም ኣብቲ 127

ዜተቐመጠ ዜሇዒሇ ታሪፌ በር 5 እናወሰኸ
ይኽፇሌ
4.3 ናይ ቦታ ትሔዜቶ ንምሌካዕ ማ/ቤት መሃንዱስ ወይ

ካሉእ ሰራሔተኛ እንትሌእኽ /ብሔቶ ሰባት/
4.3.1 ንመጀመረታ ግዛ 128 25.00 20.00 20.00 15.00 15.00
4.3.2 ንኻሌኣይ ግዛ 129 50.00 45.00 45.00 40.00 40.00
4.3.3 ንሳሌሳይ ግዛ 130 75.00 70.00 70.00 65.00 65.00
4.3.4 ካብ ሰሇስተ ገዛ ንሊዕሉ እንተሒቲቶም አበቲ 131

ዜሇዒሇ ታሪፌ ብር 5 እናተወሰኸ ይኽፇሌ
5 ገዚ ወይ ሒፁር ንምስራሔ ፌቓዴ ንምውፃእ ንክስራሔ

ብዜተውሃበ ናይ ገዚ ወይ ሒጹር /ግምት/ ዋጋ
መጠን ዜኽፇሌ፡፡
5.1 ክሳብ ብር 3000 ዜውዴእ ግምት 132 50.00 40.00 30.00 25.00 20.00
5.2 ካብ ብር 3001-5000 ዜውዴእ ግምት 133 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00
5.3 ካብ ብር 5001-7000 ዜውዴእ ግምት 134 85.00 80.00 70.00 60.00 50.00
5.4 ካብ ብር 7001-10,000 ዜውዴእ ግምት 135 110.00 100.00 80.00 70.00 60.00
5.5 ካብ 10,001-20,000 ዜውዴእ ግምት 136 130.00 120.00 100.00 80.00 70.00
349
www.chilot.me
5.6 ካብ ብር 20,001-100,000 ንሊዕሉ ዜውዴእ 137
ንሔዴሔዴ ተወሳኺ 100 ግምት ብር 1%
እናተወሰኸ ይክፇሌ
5.7 ካብ ብር 100001-500000 ንሔዴሔደ ተወሳኺ 138

100 ብር 0.90% እናተወሰኸ ይኽፇሌ
5.8 ካብ ብር 500001-1000000 ሔዴሔደ ተወሳኺ 139

100 ብር 0.80% እናተወሰኸ ይክፇሌ፡፡
5.9 ካብ ብር 1000001-4000000 ንሔዴሔደ 140

ተወሳኺ 100 ብር 0.70% እናተወሰኸ ይኽፇሌ
5.10 ካብ ብር 4000001- ብር 10000000 ንሔዴሔደ 141

ተወሳኺ 100 ብር 0.50% እናተወሰኸ ይኽፇሌ
5.11 ካብ 10000000 ንሊዕሉ ኣብ ሔዴሔዴ ተወሳኺ 142

100 ብር 0.25% እናተወሰኸ ይኽፇሌ፡፡ ናይ
መወዲእታ ዜሇዒሇ ክፌሉት ግና 100000
ይኸውን
6 ናይ መሬት ምቕቅሌ ሽንሸና/ ብሽኻሌ ፇሉኻ 143

ንምርካብን ናይ ገዚ ኣቀማምጣ ኣብ ሌዕሉ ቦታ
ንምርኣይን ን዗ይንቀሳቐስ ንብረት ገዚ
ሰርቲፉኬት ንምሃብ ዜኽፇሌ፡፡
6.1 ንባድ ቦታ ግብሪ ንኽራይን ብሉዜን ዯንቢ ኣከፊፌሊ 144

ሰዯቓ/ሰንጠረዥ/ ዜፌፀም ይኸውን
6.2 ንብረት ን዗ሇዎ /ገዚ/ ብኽራይ ዯንቢ ኣከፊፌሊ 145

ሰንጠረዥ/ሰዯቃ/ ዜርዜር መሰረት ዜፌፀም
ይኸውን
7. ናይ ገዚ ፔሊን ንምውሳዴ ዜኽፇሌ
7.1 ንፍቕ/ዯብሪ/
7.1.1 ባዒሌ ሰሇስተን ንሊዕሌን 146 500.00 450.00 400.00 350.00 300.00
7.1.2 ባዒሌ ክሌተን ሒዯን 147 400.00 350.00 300.00 250.00 200.00
7.2 ንምዴሪ ቤት
7.2.1 ቪሊ 148 200.00 175.00 150.00 125.00 100.00
7.2.2 ተር ዜበሇ /መዯዲ/ 149 100.00 75.00 70.00 65.00 60.00
7.3 ቀዲማይ ግዛ ናይ ፔሊን ቅዲሔ እንትወሃብ 150 50.00 45.00 40.00 35.00 30.00
7.4 ካሌኣይ ግዛ ናይ ፔሊን ቅዲሔ እንትወሃብ 151 75.00 50.00 45.00 40.00 35.00
7.5 ንሳሌሳይ ግዛ ናይ ፔሊን ቅዲሔ እንትወሃብ 152 100.00 75.00 70.00 65.00 60.00
350
www.chilot.me
7.6 ካብ ሰሇስተ ጊዛ ንሊዕሉ ቅዲሔ እንትሔተት ብር 5 153
እናወሰኸ ይኸይዴ
8. ንውዕሌ ዜወሃብ ገሌጋልት
8.1 ገዚ ብመሸጣ ወይ ብውህብቶ ንኽዚወር ውዕሌ 154

እንትፌፀም ካብ'ቲ ግምት ብሚኢታዊ ዜኽፇሌ
ብናይ ኽራይን ሉዜን ዯንቢ መምርሑ መሰረት
ዜኽፇሌ ይኸውን
8.2 ናይ ባንኪ ሌቃሔ እንትውሰዴን ካሌኦት

ተመሳሰሌቲ ዋኒናት እንትቐርቡን ዜኽፇሌ(በቲ)
ንብረት ግምት መሰረት
8.2.1 ክሳብ 30000 155 50.00 50.00 50.00 50.00 50.00
8.2.2 30001-60000 156 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00
8.2.3 60001-90000 157 150.00 150.00 150.00 150.00 150.00
8.2.4 90001-120000 158 200.00 200.00 200.00 200.00 200.00
8.2.5 120001-150000 159 250.00 250.00 250.00 250.00 250.00
8.2.6 150001-180000 160 300.00 300.00 300.00 300.00 300.00
8.2.7 180001-210000 161 350.00 350.00 350.00 350.00 350.00
8.2.8 210001-240000 162 400.00 400.00 400.00 400.00 400.00
8.2.9 240001-270000 163 450.00 450.00 450.00 450.00 450.00
8.2.10 270001-300000 164 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00
8.2.11 300001-330000 165 550.00 550.00 550.00 550.00 550.00
8.2.12 330001-360000 166 600.00 600.00 600.00 600.00 600.00
8.2.13 360001-390000 167 650.00 650.00 650.00 650.00 650.00
8.2.14 390001-420000 168 700.00 700.00 700.00 700.00 700.00
8.2.15 420001-450000 169 750.00 750.00 750.00 750.00 750.00
8.2.16 450001-480000 170 800.00 800.00 800.00 800.00 800.00
8.2.17 480001-510000 171 850.00 850.00 850.00 850.00 850.00
8.2.18 510001-540000 172 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00
8.2.19 540001-570000 173 950.00 950.00 950.00 950.00 950.00
8.2.20 570001ን ካብኡ ንሊዕሉን 174 1,000.00 1,000.00 1,000.00 1,000.00 1,000.00
9. ንህዜቢ ምሌክታ ንምውፃእን ነቲ ቦታ ፌቓዴ ዜኽፇሌ
9.1 ብኽሌተ ወገን ፅሐፌ ዗ሇዎ እስታንዲርዴ ሰላዲ 175 500.00 400.00 300.00 200.00 100.00
ምትካሌን ንምስቃሌን ንሒዯ ዒመት /ካብ ንገዱ
ፌቃዴ ታቤሊ ወፃኢ/
9.2. ብሒዯ ገፅ ፅሐፌ ዗ሇዎ ንምትካሌን ንምስቃሌን 176 300.00 150.00 100.00 50.00 25.00
ንሒዯ ዒመት /ካብ ፌቃዴ ታቤሊ ወፃኢ
9.3 ብማ዗ጋጃ ቤት ብዜተተከሇ ምሌክታ መሇጠፉ ቦርዴ 177

ብ዗ይፌቃዴ ንዜትከሌ ቅፅዒት በቲ ማ/ቤት
ይውሰን
10. ናይ ህዜቢ መዜገብ
10.1 ናይ ማ዗ጋጃ ቤትንቀበላን/ጣብያን/ መንነት 178 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00
ወረቀት ንምሃብ
10.2 ናይ ሒዲር ሰርቲፉኬት ንምሃብ
351
www.chilot.me
10.2.1 ንመጀመርያ ጊዛ እትንወሃብ 179 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
10.2.2 ቅዲሔ ካሌኣይ ጊዛ እንትወሃብ 180 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
10.2.3 ቅዲሔ ን3ይ ጊዛ እንትወሃብ 181 45.00 40.00 35.00 30.00 25.00
10.2.4 ካብ ሳሌሳይ ግዛ ንሊዕሉ ንዜሒተተ ብር 5 182

እናወሰኸ ይኸየዴ
10.3 ፌትሔ ንምምዜጋብ 183 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00
10.4 ናይ ሌዯትን ሞትን ሰርቲፉኬት ነምሃብ

10.4.1 ንመጀመርያ ጊዛ 184 25.00 20.00 15.00 10.00 8.00
10.4.2 ንኻሌኣይ ጊዛ 185 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
10.4.3 ንሳሌሳይ ጊዛ 186 45.00 40.00 35.00 30.00 25.00
10.4.4 ካብ ሰሇስተ ጊዛ ንሊዕሉ ብር 5 እናወሰኹ 187
ይወስደ
11. ኣብ ጎዯና ቴንዲ/ዲስ/ እንትትከሌ
11.1 ንመረዒን ንተስካርን ዜኣመሰለ ካብ ሒ዗ን
ወፃኢ/ብመዒሌቲ
11.1.1 ኣብ ኣስፊሌት 188 40.00 35.00 30.00 25.00 20.00
11.1.2 ኣብ ፀፀር መንገዱ 189 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00
12. ንዜጠፌኦ ናይ ገዚ እነስሳ ሒሇዋ ዜኽፇሌ /ዜተዒገተ/

12.1 በኣራዊት ከይብሊዕ ንምዴሒን ንመዒሌቲ
12.1.1 ን዗ኮምስዕ እንስሳ 190 6.00 3.00 2.00 1.00 0.50

12.1.2 ን዗የኮምስዕ እንስሳ 191 7.00 5.00 3.00 2.00 1.00
12.1.3 ንጤሌ ወይ ንበጊዕ 192 3.00 1.50 0.60 0.50 0.25
12.1.4 ንምራኽ 193 2.00 1.50 0.50 0.25 0.20
12.1.5 ንዕብየት ማሔሲእ፣ ዑለ 194 1.00 0.75 0.50 0.25 0.20
13. ማይ፣ ቴላፍን ኤላክትሪክን ወ዗ተ መስመር
ንምዜርጋሔን ንምትካሌን መንገዱ ዜ኱ዒተለ
ጊዛን ኣከባቢን በ዗ል ዋጋ ማ዗ጋጃ ቤታት
ብዜወሰኑዎ ይኽፇሌ
13.1 ኣስፊሌት 195
13.2 ማቴኔሊ ወይ ከዒ ሉሾ 196
13.3 ፀፀር 197
13.4 ሒመዴ 198

14 ናይ መካረያይን ተኻራያይን ግሌጋልት 199 3% 3% 3% 3% 3%
ብፏርሰንት/ሚኢታዊ%/ ዜኽፇሌ
15. ናይ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ንምሃብ መሃንዱስ ወይ ከዒ
ካሉእ ሰብ እንትሇኣኽ
15.1 ንመጀመሪያ ጊዛ 200 25.00 23.00 21.00 20.00 18.00
15.2 ንኻሌኣይ ጊዛ 201 50.00 48.00 46.00 44.00 40.00
15.3 ንሳሌሳይ ጊዛ 202 75.00 70.00 65.00 60.00 50.00
15.4 ካብ ሰሇስተ ጊዛ ንሊዕሉ ንዜሒትት ብር 5 203
እናወሰኸ ግሌጋልት ይረክብ
16. ርስተ መዜገብ፣ ወይ ፌቃዴ ንግዱ ወ዗ተ መመዜገቢ 204 5.00 4.50 4.00 3.00 2.50
17. ናይ መረዲእታ ፍቶ ኮፑ እንትሔተት ናይ
ግሌጋልት ዋጋ/ካብ ሰርቲፉኬት ወፃኢ/
17.1 ካርኒ መዴሇዪ /ንሒዯ/ 205 10.00 10.00 8.00 5.00 5.00
17.2 ዜኾነ ይኹን መረዲእታ ፍቶ ኮፑ ንምሃብ 206 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00
ንሒዯሻዕ ዜኽፇሌ/ብገፅ/
18. ንጋሪን ሳይክሌን ታርጋ ፌቃዴ መውሃብን
መሏዯስን
18.1 ንጋሪ
18.1.1 ንታርጋን ሉብሬን(ንሒዯ እዋን) 207 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
18.2 ባዒሌ ክሌተ እግሪ ናይ ኣቁሐ
18.2.1 ንታርጋን ንሉብሬን 208 35.00 30.00 25.00 20.00 10.00
18.3 ባዒሌ ክሌተ እግሪ/ናይ ሰብ
352
www.chilot.me
18.3.1 ንታርጋን ሉብሬን 209 35.00 30.00 25.00 20.00 10.00
18.4. ዒመታዊ ግብሪ
18.4.1 4 እግሪ(ናይ ኣቁሐት) 210 158.00 125.00 100.00 75.00 65.00
18.4.2 2 እገሪ (ናይ ኣቁሐት) 211 128.00 115.00 90.00 70.00 60.00
18.4.3 2 እግሪ (ናይ ሰብ) 212 98.00 85.00 75.00 65.00 55.00
18.4.4 ብስክላት 213 15.00 10.00 8.00 6.00 4.00
የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የማ዗ገጃ ቤቶች ግብርና ቀረጥ ታሪፌ
ተራ አንዯኛ ዯረጃ ሁሇተኛ ዯረጃ ሶስተኛ ዯረጃ አራተኛ ዯረጃ አምስተኛ ዯረጃ
የገቢ ርእሶች ዯረጃ
ቁጥር ከተማ ከተማ ከተማ ከተማ ከተማ
1. የንግዴና የሙያተኛ የስራ ፇቃዴ
1.1. አመታዊ የአገሌግልት ታሪፌ
1.1.1 ሇቡና ቤቶች፣ ዲነስ ቤቶች ፓንስዮን፣ በኪራይ 1 1 10,000.00 8,000.00 5,000.00 2,000.00 1,000.00
የእንግዲ መቀበያዎች፣ የስብሰባ አዲራሾች፣
ሇጋራዦች፣ ሇነዲጅ ማዯያዎች፣ ሇቄራዎችና 2 2 8,500.00 6,500.00 4,500.00 1,800.00 900.00
ሇመሳሰለት የሚከፇሌ፣ 1.1.2 ሇላልች
የንግዴና የሙያተኛ ስራዎች እነዯዙሁም ሁለም 3 3 6,000.00 5,000.00 4,000.00 1,500.00 800.00
ኢንዲስትሪዎችና አገሌግልት ሰጪዎች እና
4 4 4,250.00 4,000.00 3,500.00 1,200.00 750.00
አምራች ዴርጀቶች፣ የመንግስት ወይም የግሌ
ካምፒኒዎች፣ ኢንተርፔራይዝች፣ ሇመሳሰለት
5 5 3,000.00 3,000.00 2,500.00 1,100.00 700.00
ከ1 እስከ 20 በተቀመጡ ዯረጃ መሰረት ይከፌሊለ
6 6 2,250.00 2,000.00 1,500.00 1,000.00 650.00
7 7 1,800.00 1,600.00 1,400.00 900.00 600.00
8 8 1,450.00 1,400.00 1,300.00 800.00 500.00
9 9 1,200.00 1,200.00 1,100.00 700.00 450.00
10 10 1,150.00 1,100.00 1,000.00 600.00 400.00
11 11 950.00 900.00 800.00 500.00 300.00
12 12 850.00 600.00 550.00 400.00 200.00
13 13 750.00 500.00 450.00 350.00 150.00
14 14 650.00 400.00 300.00 200.00 100.00
15 15 550.00 300.00 200.00 150.00 75.00
16 16 450.00 200.00 150.00 100.00 50.00
17 17 350.00 150.00 100.00 75.00 30.00
18 18 250.00 100.00 75.00 50.00 25.00
19 19 150.00 45.00 40.00 25.00 20.00
20 20 50.00 40.00 30.00 20.00 10.00
1.2 አዱስ ስራ ወይም ንግዴ ሇማቋቋም የስራ ፇቃዴ 21 100.00 75.00 50.00 25.00 25.00
ሲሰጥ የሚከፇሌ (ሇአነዴ ጊዛ)
1.3 ታፓሊ/የንግዴ ምሌክት/ ሇመትከሌ በተፇቀዯ ጊዛ 22 75.00 50.00 30.00 20.00 10.00
2 ሇገበያ ወይም ማ዗ጋጃ ቤት ሇገበያ ያገሇግሊለ ብል
በሚወስናቸው ወየም እነዯ ገበያ የሚያገሇግለ
ቦታዎች የአገሇግልት ዋጋ የሚከፇሌ
2.1 በየወሩ የገበያ መዯብ /ኪራይ/ ከከብት መሸጫ 1 23 20.00 10.00 5.00 4.00 3.00
ውጪ ሇሆኑት፣
2 24 10.00 5.00 4.00 3.00 2.00
3 25 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00

2.2 የተሽከርካሪዎች መዯብ ኪራይ 4 26 3.00 3.00 2.00 1.00 0.75
5 27 2.00 1.50 1.00 0.75 0.50
353
www.chilot.me
2.2.1 የጭነት መኪና ከነተሳቢው በቀን 28 10.00 8.00 6.00 4.00 1.00
2.2.2 የጭነት መኪና ያሇተሳቢ በቀን 29 7.00 6.00 5.00 3.00 1.00
2.2.3 መካከሇኛ የጭነት መኪና በቀን 30 5.00 4.00 3.00 2.00 0.75
2.2.4 ትሌቅ ኣውቶበስ በቀን 31 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00
2.2.5 መካከሇኛ አውቶበስ በቀንሠ 32 7.00 6.00 5.00 3.00 1.00
2.2.6 የሰው መጓጓዣ ጋሪ በወር 33 8.00 5.00 4.00 3.00 2.00
2.2.7 የእቃ መጓጓዣ ጋሪ በወር 34 12.00 10.00 6.00 4.00 2.00
2.2.8 የቤተ ብስኪላት /በአመት/ 35 12.00 10.00 6.00 4.00 2.00
2.2.9 ሞተር ሳየከሌ 36 15.00 10.00 5.00 3.00 1.00
2.2.10 ትንሽ ታክሲ/በወር 37 20.00 15.00 10.00 5.00 3.00
2.2.11 ትሌቅ ታክሲ /በወር 38 25.00 20.00 12.00 7.00 5.00
2.2.12 ትሌቅ የማሇማመጃ (መኪና) በወር 39 25.00 20.00 12.00 7.00 5.00
2.2.13 ትነሽ የመሇማመጃ (መኪና) በወር 40 25.00 20.00 15.00 10.00 8.00
2.2.14የከተማ አውቶበስ /በወር 41 30.00 20.00 15.00 10.00 5.00
2.3 የከብት ማዯሪያ ኪራይ /በገበያ/ ሇ1 ላሉት
2.3.1 ሇሊም ወይም ሇበሬ 42 1.50 1.00 0.50 0.35 0.25

2.3.2 ሇፇረስ ወይም ሇበቅል 43 2.00 1.50 1.00 0.75 0.25
2.3.3 ሇአህያ 44 1.50 1.00 0.75 0.50 0.35
2.3.4 ሇግመሌ 45 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00
2.3.5 ሇፌየሌ 46 0.75 0.50 0.35 0.25 0.20
2.3.6 ሇአሰማ 47 1.00 0.75 0.50 0.25 0.20
2.4 የቤት እንስሳዎቸ ገበያ ውሇው ተሽጠው
በሚወጡበት ጊዛ የሚከፇሌ ኪራይ
2.4.1 ሇበሬ 48 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75

2.4.2 ሇፇረስ ወይም ሇበቅል 49 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
2.4.3 ሇአህያ 50 2.00 1.50 1.00 0.75 0.70
2.4.4 ሇግመሌ 51 4.00 3.00 2.50 2.00 1.50
2.4.5 ሇበግ 52 1.00 0.75 0.65 0.50 0.40
2.4.6 ሇፌየሌ 53 1.00 0.75 0.65 0.50 0.40
2.4.7 ሇአሰማ 54 2.50 2.00 1.75 1.50 1.00
2.5 ማ዗ጋጃ ቤት ሇተሸጠ ከበት የመስክር ወረቀት
እንዱሰጥ በሚጠየቅበት ጊዛ
2.5.1 ሇበሬ ወይም ሇሊም 55 5.00 4.00 3.00 2.50 1.25
2.5.2 ሇፇረስ፣ ሇበቅልና ሇአህያ 56 4.00 3.00 2.00 1.50 1.00
2.5.3 ሇግመሌ 57 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00
2.5.4 ሇወፇን 58 4.00 3.00 2.00 1.25 1.00
2.5.5 ሇጥጃ 59 2.00 1.50 1.25 1.00 0.75
2.5.6 ሇበግና ሇፌየሌ 60 1.00 0.75 0.50 0.25 0.20
2.5.7 ሇአሰማ 61 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00
3 የፅዲት አገሇግልት ክፇያ
3.1 በቤቱ ዯረጃ መጠን የመኖሪያ ቤቶች ሇማ/ቤት 1 62 26.00 20.00 15.00 10.00 5.00
የፅዲት አገሌግልት የሚከፌለት አመታዊ
ግብር/በቦታ ዯረጃና በክፌሌ ብዚት/ 2 63 24.00 15.00 10.00 6.00 3.00
3 64 18.00 9.00 7.00 4.00 2.00
4 65 12.00 6.00 4.00 3.00 1.50
5 66 6.00 3.00 2.00 1.50 1.00
6 67 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
7 68 2.00 1.50 1.25 0.75 0.50
354
www.chilot.me
3.2 በተከሇከሇ ቦታ ቆሻሻ የፅዲት ጠነቆች በመጣለ 69
በቁጥጥር ተይ዗ው ምከር ሲሰጠው በክሌለ
በወጣው የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯንብ
በተዯነገገው መሰረት ይቀጣሌ
3.3 ምግብ ቤቶች፣ ሆቴልች፣ ቡና ቤቶች፣ ሻይ ቤቶች፣ 70

መኝታ ቤቶች ወ዗ተ በውስጥ ይሁን በውጭ
ንጽህና በሚጎዴሊቸው በቁጥጥር ተዯርሶባቸው
አስፇሊጊ ምከርና መመሪያ ሲሰጣቸው በክሌሌ
በወጣው የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯነብ መሰረት
ይቀጣለ፣
3.4 ጠጅ ቤቶች ንፅህና በማጉዯሌ በቁጥጥር 71

ቢዯረስባቸው አስፇሊጊውን ምክርና ትምህርት
ሲሰጣቸው በክሌለ የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯንብ
መሰረት ይቀጣለ
3.5 ጠሊ ቤቶች ንፅህና በማጉዯሌ በቁጥጥር 72

ተዯርሶባቸው አስፇሊጊው ምክርና መመርያ
ሲሰጣቸው በክሌለ የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ዯንብ
መሰረት የሚቀጣ ይሆናሌ
3.6 ከሊይ ከተጠቀሱት ውጭ ማንኛውም የከተማ ነዋሪ 73

ይሁን ዴርጅት የሚፇፅማቸው ተግባራት
የሚሰራቸውንና የሚሰራቸው ስራዎች፤
የህብረተሰቡን ጤና የአከባቢውን ፅዲት የሚቃረኑ
ሆነው በሚገኙበት ጊዛ በክሌለ የአከባቢ ጤና
አጠባበቅ ዯንብ መሰረት ይቀጣለ
3.7 የሞተ እንስሳ ሇማንሳት
3.7.1 ሇበሬ ወየም ሇሊም 74 15.00 10.00 8.00 6.00 5.00
3.7.2 ሇጥጃ 75 10.00 8.00 6.00 5.00 4.00
3.7.3. ሇበግና ሇፌየሌ 76 5.00 4.00 3.00 2.00 1.50
3.7.4 ሇበግ ወይም ሇፌየሌ ግሌገሌ 77 3.00 2.00 1.50 1.00 0.75
3.7.5 ሇአሰማ 78 10.00 6.00 4.00 3.00 2.00
3.7.6 ሇአሰማ ግሌገሌ 79 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00
3.7.7 ሇፇረስ 80 20.00 15.00 10.00 8.00 6.00
3.7.8 ሇፇረስ ግሌገሌ 81 15.00 12.00 10.00 8.00 7.00
3.7.9 ሇበቅል 82 20.00 18.00 15.00 10.00 8.00
3.7.10 ሇአህያ 83 20.00 18.00 15.00 10.00 8.00
3.7.11 ሇውርንጭሊ 84 15.00 10.00 8.00 7.00 6.00
3.7.12 ሇግመሌ 85 30.00 25.00 20.00 18.00 16.00
3.7.13 ሇግመሌ ግሌገሌ 86 25.00 20.00 18.00 16.00 12.00
3.7.14 ሇውሻ 87 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00
3.7.15 ሇቡችሊ 88 5.00 3.00 2.50 2.00 1.50
3.7.16 ሇበቅል ግሌገሌ 89 15.00 10.00 8.00 6.00 5.00
355
www.chilot.me
3.8 ማቆም ባሌተፇቀዯበት ቦታ መኪና ወይም እንስሳ
ኣቁሞ የተገኘ እንዱነሳ ሲጠየቅ ወይም መመሪያ
ሲሰጥ የሚከፇሌ፣
3.8.1 ሇሚያመነዥክ እንስሳ 90 8.00 6.00 4.00 3.00 1.00
3.8.2 ሇማያመነዥክ እንስሳ 91 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00
3.8.3 ሇፌየሌና ሇበግ 92 3.00 1.00 0.75 0.50 0.25
3.8.4 የንፅህና ጉዴሇት ከፇፀሙ/ጤና ሇመጠበቅ በጤና 93 20.00 15.00 10.00 5.00 3.00
ጥበቃ መመሪያ መሰረት የሚፇፀም
3.8.5 ውሻዎችን ሇመቆጣጠር የሚሰጥ የመሇያ 94 6.00 4.00 3.00 2.00 1.50
መታወቂያ
3.8.6 በቄራ ከበት ሇማረጃና ሇማጓጓዣ
3.8.6.1 በስራ ሰዒት
3.8.6.1.1 ሇበሬ 95 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
3.8.6.1.2 ሇሊም 96 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
3.8.6.1.3 ሇአሰማ 97 10.00 6.00 5.00 4.00 3.00
3.8.6.1.4 ሇፌየሌ ወይም ሇበግ 98 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00
3.8.6.1.5 ሇግመሌ 99 40.00 30.00 25.00 20.00 15.00
3.8.6.2 በበአሌ ቀን/ኣዝበት/

3.8.6.2.1 ሇበሬ 100 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
3.8.6.2.2 ሇሊም 101 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
3.8.6.2.3 ሇአሰማ 102 15.00 10.00 6.00 4.00 3.00
3.8.6.2.4 ሇበግና ሇፌየሌ 103 8.00 6.00 5.00 4.00 3.00
3.8.6.2.5 ሇግመሌ 104 45.00 35.00 30.00 25.00 20.00
3.8.7 ህዜብ ሉመገባቸው በማሰብ ከቄራ ውጭ ከብት

የሚታረዴበት ስፌራ ሲመረመር የሚከፇሌ፡፡
3.8.7.1 ሇበሬ 105 12.00 12.00 10.00 8.00 6.00
3.8.7.2 ሇሊም 106 12.00 12.00 10.00 8.00 6.00
3.8.7.3 ሇአሰማ 107 8.00 6.00 5.00 4.00 3.00
3.8.7.4 ሇግመሌ 108 20.00 15.00 10.00 3.00 2.00
3.8.7.5 ሇበግና ሇፌየሌ 109 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00
3.8.8 ህዜቢ ሉመገባቸው በማሰብ ባሌተፇቀዯ ቦታ

ከብት ሲታረዴ ሇሰጋ ምርመራና ቅጣት
የሚከፇሌ
3.8.8.1 በስራ ቀን
3.8.8.1.1 ሇበሬ 110 60.00 55.00 45.00 30.00 20.00
3.8.8.1.2 ሇሊም 111 60.00 55.00 45.00 30.00 20.00
3.8.8.1.3 ሇአሰማ 112 30.00 25.00 20.00 10.00 5.00
3.8.8.1.4 ሇግመሌ 113 70.00 60.00 50.00 30.00 20.00
3.8.8.1.5 ሇፌየሌና ሇበግ 114 10.00 8.00 6.00 4.00 3.00
3.8.8.2 በበአሌ
3.8.8.2.1 ሇበሬ 115 70.00 65.00 50.00 35.00 25.00
3.8.8.2.2 ሇሊም 116 70.00 65.00 50.00 35.00 25.00
3.8.8.2.3 ሇአሰማ 117 40.00 35.00 25.00 15.00 10.00
356
www.chilot.me
3.8.8.2.4 ሇግመሌ 118 80.00 75.00 60.00 40.00 20.00
3.8.8.2.5 ሇፌየሌና ሇበግ 119 15.00 10.00 8.00 6.00 2.00
4. ሇሙያና ሇጉሌበት/ሇነበረት/ ግምት የሚሰጥ

አገሌግልት ክፌያ ፌርዴ ቤቶች በራስ አነሳሽነት
የሚጠይቁትን አይመሇከትም፣
4.1 ሇንብረት ግምት መሃንዱስ ወይም ላሊ ሰራተኛ
ሲሰጥ የሚከፇሌ፣
4.1.1 እስከ ብር 500 የሚገመት 120 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
4.1.2 ከ 501-1000 ብር የሚገመት 121 40.00 35.00 30.00 25.00 20.00
4.1.3 ከ 1001-5000 ብር 122 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00
4.1.4 ከ5001 ብር በሊይ በእያንዲንደ ተጨማሪ 100 123

ብር 0.15 ሳንቲም እየጨመረ ይከፇሊሌ፣
ከፌተኛው የክፌያ ጣራ ግን 50000 ይሆናሌ፡፡
4.2. የርስት ቦታ ሇወራሾች ሇማስተሊሇፌ የማ዗ገጃ ቤት
መሃንዱስ ወይም ላሊ ሰራተኛ ሲሇክ
4.2.1 ሇመጀመሪያ ግዛ 124 25.00 25.00 20.00 15.00 15.00
4.2.2 ሇሁሇተኛ ግዛ 125 50.00 50.00 45.00 40.00 30.00
4.2.3 ሇሶስተኛ ግዛ 126 75.00 75.00 70.00 65.00 55.00
4.2.4 ከሶስት ግዛ በሊይ ከጠየቁ በጠየቁት ጊዛ ቁጥር 127

ከተቀመጠው ከፌተኛው ታሪፌ ሊይ ብር አምስት
እየተጨመረ ይከፇሊሌ፡፡
4.3 ናየቦታ ይዝታ ሇመሇካት ማ/ቤት መሃንዱስ ወይም

ላሊ ሰራተኛ ሲሌክ/በሰዎች ጥያቄ/
4.3.1 ሇመጀመሪያ ግዛ 128 25.00 20.00 20.00 15.00 15.00
4.3.2 ሇሁሇተኛ ግዛ 129 50.00 45.00 45.00 40.00 40.00
4.3.3 ሇሶስተኛ ግዛ 130 75.00 70.00 70.00 65.00 65.00
4.3.4 ከሶስት ግዛ በሊይ ከጠየቁ ከተቀመጠው 131

ከፌተኛው ታሪፌ ሊይ ብር አምስት እየተጨመረ
ይከፇሊሌ
5 ቤት ወይም አጥር ሇመስራት ፌቃዴ ሇማውጣት ሉሰራ

በታቀድ የቤት ወይም የአጥር/ግምት የዋጋ
መጠን ታይቶ የሚከፇሌ/ ፔሊን ማፅዯቂያ
5.1 እስከ ብር 3000 የሚፇጅ ግምት 132 50.00 40.00 30.00 25.00 20.00
357
www.chilot.me
5.2 ከ ብር 3001-5000 የሚፇጅ ግምት 133 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00
5.3 ከብር 5001-7000 የሚፇጅ ግምት 134 85.00 80.00 70.00 60.00 50.00
5.4 ከ ብር 7001-10,000 የሚፇጅ ግምት 135 110.00 100.00 80.00 70.00 60.00
5.5 ከ 10,001-20,000 የሚፇጅ ግምት 136 130.00 120.00 100.00 80.00 70.00
5.6 ከብር 20,001-100,000 ሇእያንዲንደ ተጨማሪ 137

100 ብር 1% እየተጨመረ ይከፇሊሌ
5.7 ከ ብር 100001-500000 እያንዲንደ ተጨማሪ 138

100 ብር 0.90% እየተጨመረ ይከፇሊሌ
5.8 ከ ብር 500001-1000000 እያንዲነደ ተጨማሪ 139

100 ብር 0.80% እየተጨመረ ይከፌሊሌ፡፡
5.9 ከ ብር 1000001-4000000 እያነዲንደ ተጨማሪ 140

100 ብር 0.70% እየተጨመረ ይከፌሊሌ
5.10 ከብር 4000001- ብር 10000000 እያንዲንደ 141

ተጨማሪ 100 ብር 0.50% እየተጨመረ
ይከፌሊሌ
5.11 ከ 10000000 በሊይ በያንዲንደ ተጨማሪ 100 142

ብር 0.25% እየተጨመረ ይከፌሊሌ፡፡ ከፌተኛው
የክፌያ ጣራ ግን 100000 ይሆናሌ
6 በመሬት ዕዯሊ ቦታ በችካሌ ሇይቶ ሇማስረከብና የቤት 143

አቀማመጥ ከቦታ በሊይ ሇማሳየት ሇቦታ ይዝታና
ሇማይንቀሳቀስ ንብረት/ቤት/ ሰርቲፉኬት
ሇመስጠት የሚከፇሌ
6.1 ሇባድ ቦታ ግበር በኪራይና ሉዜ ዯነብ የአከፊፇሌ 144

ሰንጠረዥ ዜርዜር መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ
6.2 ንብረት ባሇበት /ቤት/ በኪራይ ዯነብ የአከፊፇሌ 145

ሰንጠረዥ ቁጥር ዜርዜር የሚፇፀም ይሆናሌ
7. የቤት ፔሊን ሇመውሰዴ እስታንዲርዴ
358
www.chilot.me
7.1 ሇፍቅ
7.1.1 ሇባሇሶስትና ከዚም በሊይ 146 500.00 450.00 400.00 350.00 300.00
7.1.2 ባሇ ሁሇትና ባሇ አነዴ 147 400.00 350.00 300.00 250.00 200.00
7.2 ሇወሇሌ
7.2.1 ቪሊ 148 200.00 175.00 150.00 125.00 100.00
7.2.2 /መዯዲ/ 149 100.00 75.00 70.00 65.00 60.00
7.3 ሇመጀመሪያ ጊዛ የፔሊን ቅጂ 150 50.00 45.00 40.00 35.00 30.00
7.4 ሇሁሇተኛ ጊዛ የፔሊን ቅጂ 151 75.00 50.00 45.00 40.00 35.00
7.5 ሇሶስተኛ ጊዛ የፔሊን ቅጂ 152 100.00 75.00 70.00 65.00 60.00
7.6 ከሶስት በሊይ ቅጂ ሲጠየቅ 5 ብር እየጨመረ 153

ይሄዲሌ
8. ሇውሌ የሚሰጥ አገሌግልት
8.1 ቤት ሲሸጥ ወይም በስጦታ ሇሚ዗ዋወር ውሌ 154

ሲፇፀም ከቤቱ በመቶኛ የሚከፇሌ በቤት ኪራይ
እና ሉዜ ዯነብ መመሪያ በተቀመጠው መሰረት
የሚከፇሌ ይሆናሌ፡፡
8.2 የባንክ በዴር ሲወሰዴና ላልች ተመሳሳይ ጉዲዮች

ሲቀርቡ የሚከፇሌ
8.2.1 እስከ 30000 155 50.00 50.00 50.00 50.00 50.00
8.2.2 30001-60000 156 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00
8.2.3 60001-90000 157 150.00 150.00 150.00 150.00 150.00
8.2.4 90001-120000 158 200.00 200.00 200.00 200.00 200.00
8.2.5 120001-150000 159 250.00 250.00 250.00 250.00 250.00
8.2.6 150001-180000 160 300.00 300.00 300.00 300.00 300.00
8.2.7 180001-210000 161 350.00 350.00 350.00 350.00 350.00
8.2.8 210001-240000 162 400.00 400.00 400.00 400.00 400.00
8.2.9 240001-270000 163 450.00 450.00 450.00 450.00 450.00
8.2.10 270001-300000 164 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00
8.2.11 300001-330000 165 550.00 550.00 550.00 550.00 550.00
8.2.12 330001-360000 166 600.00 600.00 600.00 600.00 600.00
8.2.13 360001-390000 167 650.00 650.00 650.00 650.00 650.00
8.2.14 390001-420000 168 700.00 700.00 700.00 700.00 700.00
8.2.15 420001-450000 169 750.00 750.00 750.00 750.00 750.00
8.2.16 450001-480000 170 800.00 800.00 800.00 800.00 800.00
8.2.17 480001-510000 171 850.00 850.00 850.00 850.00 850.00
359
www.chilot.me
8.2.18 510001-540000 172 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00
8.2.19 540001-570000 173 950.00 950.00 950.00 950.00 950.00
8.2.20 570001 እና ከዚ በሊይ 174 1,000.00 1,000.00 1,000.00 1,000.00 1,000.00
9. ሇህዜቡ ማስታወቂያ ሇማውጫና ሇቦታው ፌቃዴ

የሚከፇሌ
9.1 በሁሇት ገጽ ጽሐፌ ያሇው እስታንዲርዴ ሰላዲ 175 500.00 400.00 300.00 200.00 100.00
ሇመተከሌና ሇመስቀሌ ሇአንዴ አመት/ከንግዴ
ታፓሊ ንግዴ ፇቃዴ ውጪ
9.2. ባንዴ በኩሌ ጽፌ ያሇው ሰላዲ ሇመትከሌና 176 300.00 150.00 100.00 50.00 25.00
ሇመስቀሌ ሇአንዴ ዒመት/ከንግዯ ታፓሊ ፌቃዴ
ውጪ
9.3 በማ዗ጋጃ ቤት በተከሇከሇ ማስታወቂያ መሇጠፉያ 177
ቦርዴ ሇመሇጠፌ ቅጣት በማ዗ጋጃ ቤቱ ይወሰናሌ
10. የህዜብ መዜገብ
10.1 የማ዗ጋጃ ቤትና ቀበላ መታወቂያ ሇመውሰዴ 178 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00
ዯብተር
10.2 የሰርግ ውሌ ሇመመዜገብና ሰርቲፉኬት ሇመስጠት
10.2.1 የሰርግ ውሌ ሇመመዜገብና ሰርቲፉኬት 179 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
ሇመስጠት
10.2.2 የሰርግ ሰርቲፉኬት ቅጂ ሇሁሇተኛ ጊዛ 180 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
ሇመስጠት
10.2.3 የሰርግ ሰርቲፉኬት ቅጂ ሇሶስተኛ ጊዛ 181 45.00 40.00 35.00 30.00 25.00
ሇመስጠት
10.2.4 ከሶስት ጊዛ በሊይ የሚጠይቅ 5 ብር እየጨመረ 182

ይሄዲሌ
10.3 ፌቺ ሇመመዜገብ 183 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00
10.4 የሌዯት እና ሞት ሰርቲፉኬት ሇመስጠት

10.4.1 ሇመጀመርያ ጊዛ 184 25.00 20.00 15.00 10.00 8.00
10.4.2 ሇሁሇተኛ ጊዛ 185 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00
10.4.3 ሇሶስተኛ ጊዛ 186 45.00 40.00 35.00 30.00 25.00

10.4.4ከሶስት ጊዛ በሊይ 5 ብር እየጨመሩ ይወስዲለ 187
11. በጎዯና ሊይ ዴን኱ን ሲተከሌ
11.1 ሇሰርግና ሇተስካር የመሳሰለት/ከሏ዗ን ውጭ/

በቀን
11.1.1 በአስፊሌት 188 40.00 35.00 30.00 25.00 20.00
11.1.2 በጠጠር መንገዴ 189 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00
12. ሇጠፊ የቤት እንስሳ ጥበቃ የሚከፇሌ /የታገዯ/
12.1 በአራዊት እንዲይበሊ ሇማዲን በቀን
12.1.1 ሇሚያመነዥክ እንስሳ 190 6.00 3.00 2.00 1.00 0.50
12.1.2 ሇማያመነዥክ እንስሳ 191 7.00 5.00 3.00 2.00 1.00
12.1.3 ሇፇየሌ ወይም ሇበግ 192 3.00 1.50 0.60 0.50 0.25
12.1.4 ሇጥጃ 193 2.00 1.50 0.50 0.25 0.20
12.1.5 ሇውርንጭሊና ሇፇየሌ በግ 194 1.00 0.75 0.50 0.25 0.20
13. ማይ፣ ቴላፍን ኤላክትሪክ ወ዗ተ መስመር

ሇመ዗ርጋትና ሇመጠገንና ሇመትከሌ መንገዴ
ሲቆፇር በሜትር ስ኱ር የሚከፇሌ በተቆፇረበት
ጊዛና አከባቢ ባሇው ዋጋ ማ዗ጋጃ ቤቶች
በሚወሰኑት ይከፇሊሌ
13.1 ኣስፊሌት 195
13.2 ማቴኔሊ ወይም ሉሾ 196
13.3 ጠጠር 197
13.4 አፇር 198
14 የአከራይና ተከራይ አገሇግልት በፏርሰንት 199 3% 3% 3% 3% 3%
የሚከፇሌ/የቤት/
360
www.chilot.me
15. የንግዴ ስራ ሇመዜገብ ወይም የንግዴ ፌቃዴ ወ዗ተ
ማስመዜገብያ
15.1 ሇመጀመሪያ ጊዛ 200 25.00 23.00 21.00 20.00 18.00
15.2 ሇሁሇተኛ ጊዛ 201 50.00 48.00 46.00 44.00 40.00
15.3 ሇሶስተኛ ጊዛ 202 75.00 70.00 65.00 60.00 50.00
15.4 ከሶስት በሊይ ሇሚጠይቅ 5 ብር እየጨመረ 203
አገሌግልት ያገኛሌ
16. ርስተ መዜገብ ወይም የነግዴ ፌቃዴ ወ዗ተ 204 5.00 4.50 4.00 3.00 2.50
ማስመዜገቢያ
17.የማስረጃ ፍቶ ኮፑ ሲጠየቅ የአገሇግልት ዋጋ
/ከሰርቲፌኬት ውጪ/
17.1 ካርኒ ማፇሊሇጊያ/ሇአንዴ ጊዛ/ 205 10.00 10.00 8.00 5.00 5.00
17.2 ማንኛውም ማስረጃ ፍቶ ኮፑ ሇመስጠት ሇአነዴ 206 3.00 3.00 3.00 3.00 3.00
ግዛ የሚከፇሌ (ሇገጽ)
18. የጋሪና የብስክላት ታርጋ ፌቃዴ መውጫና ማዯሻ
18.1 ሇጋሪ
18.1.1 የታርጋና ሉብሬ(ሇአንዴ ጊዛ) 207 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00
18.2 ባሇ ሁሇት እግር /የዕቃ
18.2.1 የታርጋና የሉብሬ 208 35.00 30.00 25.00 20.00 10.00
18.3 ባሇ ሁሇት እግር/የሰው
18.3.1 የታርጋና ሉብሬ 209 35.00 30.00 25.00 20.00 10.00
18.4. ዒመታዊ ግብር
18.4.1 ባሇ 4 እግር(የዕቃ) 210 158.00 125.00 100.00 75.00 65.00
18.4.2 ባሇ 2 እግር (የዕቃ) 211 128.00 115.00 90.00 70.00 60.00
18.4.3 ባሇ 2 እግር (የሰው) 212 98.00 85.00 75.00 65.00 55.00
18.4.4 ብስክላት (የሰው) 213 15.00 10.00 8.00 6.00 4.00
361
www.chilot.me
ቁፅሪ 27 መቐሇ ጥቅምቲ 1990
ቁጥር 27

አዋጅ ቑፅሪ 27/1990 አዋጅ ቁጥር 27/1990
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ኣባሊት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የምክር
ቤት ምኽሪ ብመረፀቶም ኣመኔታ ኣብዜስእኑለ ቤት ኣባሊት በመረጣቸው ህዜብ አመኔታ ባጠበት
ጊዛ ብዚዕባ ዜውሰዴ ስጉምቲ ዜወፀ አዋጅ ጊዛ ስሇሚወሰዯው እርምጃ የወጣ አዋጅ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
ዒንቀፅ 12 ንኡስ ቁፅሪ 1 ዜኾነ አባሌ ቤት አንቀፅ 12/1 ማንኛውም የትግራይ ብሄራዊ
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት አባሌ በመረጠው
ብዜመረፆ ህዜቢ ኣመኔታ ኣብ ዜስአነለ ጊዛ ህዜብ አመኔታ ባጣበት ጊዛ በሔግ መሰረት
ብመሰረት ሔጊ ካብ ኣባሌነት ከምዜውገዴ ከአባሌነት እንዯሚወገዴ የዯነገገ በመሆኑ፣
ዜዯንገገ ብምዃኑ፣
እዘ መሰረታዊ መርሆ ኣብ ስራሔ ምውዒሌ ይህ መሰረታዊ መርሆ ስራ ሊይ እንዱውሌ
ተዯሊይ ጉዲይ ስሇዜኾነ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ አስፇሊጊ ስሇሆነ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ መንግስት ምክር ቤት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/1
49/3/1 ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዙ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
ዜስስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 አንቀፅ አንዴ
እዙ ኣዋጅ “ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ አባሊት ቤት ምኽሪ ብመረፅቶም መንግስት የምክር ቤት አባሊት የመረጣቸው
አመኔታ ኣብዜስእንለ ጊዛ ብዚዕባ ዜውሰዴ ህዜብ አመኔታ ባጡበት ጊዛ ስሇሚወስዯው
ስጉምቲ ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ 27/1990” ተባሂለ እርምጃ የወጣ አዋጅ ቁጥር 27/1990 ተብል
ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 አንቀፅ ሁሇት
1. “ተመራፂ” ማሇት ብመሰረት ብኣፇፃሚነት 1. “ተመራጭ” ማሇት በኢትዮጵያ የምርጫ
ቦርዴ መረፃ ኢትዮጵያ ዜተኻየዯ መረፃ ሒዯ ቦርዴ አስፇፃሚ መሰረት አንዴ አከባቢ
ከባቢ ንምውካሌ ዜተመረፀን ብቦርዴ መረፃ ሇመወከሌ የተመረጠና በምርጫ ቦርዴ
362
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 27 ጥቅምቲ 1990 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 27 ጥቅምት 1990 ዒ.ም
ምስክር ወረቐት ዜተውሃቦ ኣባሌ ቤት ምኽሪ የምስክር ወረቀት የተሰጠው የምክር ቤት

ማሇት እዩ፡፡ አባሌ ማሇት ነው፡፡
2. “ከባቢ መረፃ” ማሇት ብመሰረት ሔጊ መረፃ 2. “የምርጫ ኣከባቢ” ማሇት በምርጫ ሔግ
ዜተወሰነ በዜሑ ህዜቢ ዗ካተተ ኸባቢን መሰረት የተወሰነ የህብ ብዚት የሚያካትት
ፌለይ ከባቢ መረፃን ማሇት‟ዩ፡፡ አከባቢና ሌዩ የምርጫ አከባቢ ማሇት ነው፡፡
3. “መራፂ” ማሇት ብመሰረት ሔጊ መረፃ 3. “መራጭ” ማሇት በምርጫ ሔግ መሰረት
ዒሰርተ ሸሞንተ ዒመት ዜመሌኦ(አት)ን ኣብ ዕዴሜው/ዋ አስራ ስምንት ዒመት
ከባቢ መረፃ ሌዕሉ ክሌተ ዒመት የሞሊው/ት በምርጫ አከባቢው ከሁሇት
ዜተቐመጠ/ት ውሌቀ ሰብ እዩ፡፡ ዒመት በሊይ የተቀመጠ/ች ግሇሰብ ነው፡፡
4. “ወረዲ” ማሇት ብመሰረት ሔገ መንግስቲ 4. “ወረዲ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 45 ዜተወዯበ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ 45/1
ሌዕሉ ጣብያን ትሔቲ ዝባን ዜኾነ ናይ መሰረት የተዯራጀ ከጣቢያ/ቀበላ/ በሊይ
ምምሔዲር ብርኪ እዩ፡፡ ከዝን በታች የሆነ የመስተዲዴር
እርከን/ዯረጃ/ ነው፡፡
5. “ጣብያ” ማሇት ብመሰረት ሔገ መንግስቲ 5. “ጣብያ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 45 ዜተወዯበ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ 45/1
ታሔተዋይ ናይ ምምሔዲር ብርኪ‟ዩ፡፡ መሰረት የተዯራጀ ዜቅተኛው/ታችኛው/
የመስተዲዴር ዯረጃ/እርከን/ ነው፡፡
6. “ቤት ምኽሪ ወይ ኣባሌ ቤት ምኽሪ” ማሇት 6. “ምክር ቤት” ወይም “ የምክር ቤት አባሌ”
ከምቅዯም ሰዒቦም ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ማሇት እንዯቅዯም ተከተሊቸው በትግራይ
ትግራይ በቢዯረጀኦም ተጣይሾም ዜርከቡ ብሄራዊ ክሌሌ በየዯረጃቸው ተቋቁመው
ኣብያተ ምኽሪን አባሊት ክሌሌ፣ ወረዲ፣ የሚገኙ ምክር ቤቶችና የክሌሌ፣ የወረዲና
ጣቢያ ኣብያተ ምኽሪ ማሇት እዩ፡፡ የጣቢያ ምክር ቤቶች አባሊት ማሇት ነው፡፡
መሰሊትን ግቡኣትን መብቶችና ግዳታዎች
ዒንቀፅ 3 አንቀፅ ሶስት
መሰረታዊ መሰሊት መሰረታዊ መብቶች
1. ዜኾነ ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ዜነብር ዛጋ ሔጊ ብዜፇቐድ የሚኖር ማንኛውም ዛጋ ሔግ በሚፇቅዯው
መሰረት ንቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ መሰረት ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር
ትግራይ ዜውከሌ ተመራፂ ናይ ምምራፅ ቤት የሚወከሌ ተመራጭ የመምረጥ መብት
መሰሌ ኣሇዎ፡፡ አሇው፡፡
2. ዜኾነ ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዜነብር 2. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የሚኖር
ዛጋ ምስ ካሌኦት መረፅቲ ብምዃን መሪፁ ማንኛውም ዛጋ ከላልች መራጮች በመሆን
ንዜወከለ ተወካሉኡ ኣብ ዜዯሌዮ ጊዛ መርጦ ሇወከሇው ተወካይ በፇሇገው ጊዛ
ምምርማር፣ ምግምጋምን ምምዚንን መመርመር፣ መገምገምና መመ዗ን
3. ዜኾነ ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዜነብር 3. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የሚኖር
ዛጋ መሪፁ ንዜወከለ ተወካሊይ ክህቦ ዜፀንሏ ማንኛውም ዛጋ መርጦ ሇወከሇው ተወካይ
ዴጋፌ ናይ ምስራዜ፣ ምቁራፅ ወይ ናይ ሲሰጠው የቆየውን ዴጋፌ የመሰረዜ፣
ምቅፃሌ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ የማቋረጥ ወይም የመቀጠሌ መብት አሇው፣
4. ዜኾነ ናይ ህዜቢ ተመራፂ ኣባሌ ቤት ምኽሪ 4. ማንኛውም የህዜብ ተመራጭ የምክር ቤት
ብመረፅቲ ዜቐርበለ ምስጋና፣ ተግሳፅ፣ አባሌ በመራጮቹ የሚቀርቡሇትን ምስጋና
363
www.chilot.me
ገምጋም ወይ ነቀፋታ ብግሌፅን ኣብ ተግሳፅ(እርማት)፣ ግምገማ ወይም ሂስ

ኣዯባባይን ናይ ምቅሊሔ ምቅዋምን በግሌፅና በአዯባባይ የማሰራጨት፣
ምንቃፌን መሰሌ ኣሇዎ፡፡ መቃወምና የመንቀፌ መብት አሇው፡፡
ዒንቀፅ 4 አንቀፅ አራት
ናይ ህዜቢ አመኔታ ዜዕቀነለ ኣገባብ የህዜብ አመኔታ የሚሇካበት አግባብ
ሒዯ ተወካሉ ህዜቢ ወይ ተመራፂ ኣመኔታ አንዴ የህዜብ ተወካይ ወይም ተመራጭ
ህዜቢ የብለን ክበሃሌ ዜከኣሌ፣ የህዜብ አመኔታ የሇውም ሉባሌ የሚችሇው፦
1. እቲ ተወካሊይ ኣብ ዜተወከሇለ ከባቢ መረፃ 1. ተወካዩ በተወከሇበት የምርጫ አከባቢ
ካብ ዜርከቡ መረፅቲ ሌዕሉ ፌርቂ ዜኾኑ የሚገኙት መራጮች ከግማሽ በሊይ የሚሆኑ
ብመሰረት ቦርዴ መረፃ ዗ውፀኦ ዯንቢ ናይ ምርጫ ቦርዴ ባወጣው ዯንብ መሰረት
ይውረዯሌና ሔቶ ናብ ቦርዴ መረፃ እንዱወርዴሊቸው ሇምርጫ ቦርዴ ጥያቄ
እንተቕርቡ፣ ሲያቀርቡ፣
2. ብመሰረት ተወካሊይ ካብ ዜተወከሇለ ከባቢ 2. ተወካዩ ከተወከሇበት የምርጫ አከባቢ
መረፃ ዜርከቡ ርብዑ መረፅቲ ምሌክታን ከሚገኙ ሩብ መራጮች ማመሌከቻና
ቦርዴ መረፃ ዗ውፅኦ ዯንብን ብኽሌተ ሲሶ ምርጫ ቦርዴ ባወጣው ዯንብ መሰረት
ዴምፂ ቤት ምኽሪ ወረዲ እቲ ተወካሊይ በሁሇት ሶስተኛ የወረዲ ምክር ቤት ዴምፅ
ተመሉሱ ንክፅዋዕ ውሳነ ዗መሒሊሇፇ ተወካዩ ተመሌሶ እንዱጣራ ውሳኔ
እንተኾይኑ ፣ እቲ ተመራፂ ኣባሌ ጣቢያ ያስተሊሇፇ እንዯሆነ፣ ተመራጩ የጣቢያ
ቤት ምክሪ እንተኾይኑ ኣብዙ ዒንቀፅ ብዚዕባ ምክር ቤት አባሌ ከሆነ በዙህ አንቀፅ
በዜሑ መረፅቲ ዜተቐመጠ ረቋሑ ከም዗ል ስሇመራጮች ብዚት የተቀመጠው መመ዗ኛ
ኾይኑ ብተወሳኺ እቲ ናይ ጣብያ ቤት እንዲሇሆኖ የጣቢያ ምክር ቤት በሁሇት
ምኽሪ ብኽሌተ ሲሶ ዴምፂ እንትውሰን ሶስተኛ ዴምፅ ሲወስን የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
ዜፌፀም ይኸውን፡፡
3. ናይ ፌለይ ከባቢ መረፃ ተወካሊይ ዜምሌከት 3. የሌዩ ምርጫ አከባቢ ተወካይ የሚመሇከት
ተዴኣኾይኑ ብመሰረት ቦርዴ መረፃ ዗ውፅኦ ከሆነ ምርጫ ቦርዴ ባወጣው ዯንብ መሰረት
ዯንቢ ነቲ ተወካሊይ ዜመረፆ ህዜቢ ኣብቲ ተወካዩን የወረጠ ህዜብ በተወካዩ ሊይ
ተወካሊይ ኣመኔታ ምስኣኑ እንትረጋገፅ፡፡ አመኔታ ማጣቱን ሲረጋገጥ፣
4. በቢዯረጅኡ ዗ል ቤት ምኽሪ እቲ ተወካሊይ 4. በየዯረጃው ያሇው ምክር ቤት ተወካዩ ባሳየው
ብ዗ርእዮ ጉዴሇት ስነ ምግባር ንዜወከል የስነ ምግባር ጉዴሇት ሇወከሇው ህዜብ
ህዜቢ ብብቕዒት ክውክለ ኣይኽእሌን ኢለ በብቃት ሉወክሇው አይችሌም ብል በሁሇት
ብኽሌተ ሲሶ(2/3) ዴምፂ ዜተወሰነ ሶስተኛ ዴምፅ የወሰነ እንዯሆነ ነው፡፡
እንተኾይኑ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 5 አንቀፅ አምስት
መዏቀኒታት ስነ ምግባር የስነ ምግባር መመ዗ኛዎች
ሒዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ብስነ ምግባር ጉዯሇት አንዴ የምክር ቤት አባሌ በስነ ምግባር
ስጉምቲ ክውሰዯለ ዜኽእሌ ካብዝም ስዑቦም ጉዴሇት እርምጃ ሉወሰዴበት የሚችሇው
ዜተ዗ር዗ሩ ጉዴሇታት ስነ ምግባር ሒዯ ወይ ካብ ቀጥሇው ከተ዗ረ዗ሩት የስነ ምግባር ጉዴሇቶች
ሒዯ ንሊዕሉ ፇፂሙ እንትርከብ እዩ፦ አንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ ፇፅሞ ሲገኝ ነው፡፡
1. ጉቦ ምቕባሌ፣ 1. ጉቦ መቀበሌ፣
2. ብወገን ምስራሔ፣ 2. በወገን/በ዗መዴ/ ሲሰራ፣
3. ናይ ህዜቢን መንግስትን ንብረት ንውሌቀ 3. የህዜብና የመንግስት ንብረት ሇግሌ ጥቅም
ረብሒ ምውዒሌ፣ ማዋሌ፣
4. ብሃይማኖት፣ ብዒላት፣ ብኸባቢያዊነት ኮነ 4. በሃይማኖት፣ በ዗ር፣ በከባቢያዊነት ሆን ብል
364
www.chilot.me
ኢሌካ ህዜቢ ምክፌፊሌ፣ ህዜብ መከፊፇሌ፣

5. በቲ ሔብረተሰብ ኣነወርቲ ተባሂልም 5. በሔብረተሰቡ አስነዋሪ ተብሇው የሚታወቁ
ኣብዜፌሇጡ ስነ ምግባራት ምርካብ ፣ ስነ ምግባሮች መገኘት፣
6. ኮነ ኢሌካ ንመንግስትን ህዜብን ዜጎዴኡ 6. ሆነ ብል ሇመንግስትና ሇህዜብ የሚጎደ
ዒበይቲ ገበናት ምፌፃም፡፡ ትሊሌቅ ወንጀልች መፇፀም፡፡
ዒንቀፅ 6 አንቀፅ ስዴስት
ብዚዕባ ዜውሰደ ስጉምትታት ስሇሚወሰደ እርምጃዎች
1. እቱ ቤት ምኽሪ ብ዗ቖሞ ኮሚቴ ኣቢለ ብስነ 1. ምክር ቤቱ በሚያቆመው ኮሚቴ አርጎ በስነ
ምግባር ብሌሽውነት ዜተኸሰሰ ተወካሉ ጉዲዩ ምግባር ብሌሹነት የተከሰሰ ተወካይ ጉዲይ
ይፃረ፣ ይጣራሌ፣
2. ቤት ምኽሪ መፃረይ ኮሚቴ ዜሃቦ ውሳነ 2. ምክር ቤቱ አጣሪ ኮሚቴ የሰጠው ውሳኔ
ሒሳብ መሰረት ጌይሩ ዴሔሪ ምዜታይ መሰረት በማዴረግ ከተወያየ በኋሊ
ይውስን፣ ይወስናሌ፣
3. ቤት ምኽሪ ስጉምቲ ምውሳዴ ኣዴሊይ ኾይኑ 3. ምክር ቤቱ እርምጃ መውሰዴ አስፇሊጊ ሆኖ
እብዜተርኣዮ ዜስዕቡ ስጉምትታት ክወስዴ ሲያገኘው የሚከተለትን እርምጃዎች
ይኽእሌ፣ ሉወሰዴ ይችሊሌ፣
ሀ. ንህዜቢ ግሌፂ ብዜኾነ መንገዱ ናይ ሀ. ሇህዜብ ግሌፅ በሆነ መንገዴ
መጠንቀቕታ ተግሳፅ ወይ ነቐፋታ የማስጠንቀቂያ ተግሳፅ ወይም ሂስ
ምሃብ፣ ይሰጣሌ፣
ሇ. ንዜተወሰነ ጊዛ ካብ ቤት ምኽሪ ሇ. ሇተወሰነ ጊዛ ከምክር ቤቱ ማገዴ፣
ምእጋዴ፣
ሏ. ናይ ስነ ምግባር ብሌሽውና ኣሇዎ ሏ. የስነ ምግባር ብሌሹነት አሇው ተብል
ተባሂለ ዜተኣመነለ ኣባሌ ኣብዘ የታመነበት አባሌ በዙህ አንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /ሀ/ን /ሇ/ን አንቀፅ /ሀ/ እና /ሇ/ የተዯነገጉት
ዜተዯንገጉ ቅፅዒታት ዴሔሪ ምቕባሌ ቅጣቶች ከመቀበሌ በኋሊ የስነ ምግባር
ናይ ስነ ምግባር ብሌሽውንኡ ዜቐፀሇለ ብሌሹነት የሚቀጥሌበት ከሆነ በሁሇት
ተዴኣኾይኑ ብኽሌተ ሲሶ(2/3) ዴምፂ ሶስተኛ የምክር ቤት ዴምፅ ከአባሌነቱ
ቤት ምኽሪ ኣባሌነቱ ምስራዜ፣ መሰረዜ፣
መ. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ካብ “ሀ” መ. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (3) ከ”ሀ”
ክሳብ “ሏ” ዜተመሌከቱ ስጉምቲታት እስከ “ሏ” የተመሇከቱ እርምጃዎች
ከከም ክብዯት እቲ ዜተፇፀመ ጥፌኣት እንዯየክብዯታቸው የተፇፀመው ጥፊት
ቅዯም ስዒቦም ከይተሒሇወ ተፇፃሚ ቅዯም ተከተሊቸው ሳይጠብቁ ሉፇፀሙ
ክኾኑ ይኽእለ እዮም፡፡ ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 7 አንቀፅ ሰባት
ካብ ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ምስራሔ ዜህሌዎ ከምክር ቤት አባሌነት መሰረዜ የሚኖረው
ውፅኢት ውጤት
1. ሒዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. አንዴ የተግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ዒንቀፅ 4ን6ን የምክር ቤት አባሌ በዙህ አዋጅ አንቀፅ
እዙ አዋጅ ናይ ውክሌና መንበሩ እንትስእን አራት/4/ እና ስዴስት/6/ መሰረት
ብቦርዴ መረፃ ዜተውሃቦ ናይ ተወካሊይነት የውክሌና ወንበሩ ሲያጣ በምርጫ ወረቀት
ምስክር ወረቐት ሔጋዊነት የብቅዕ፡፡ ህጋዊነት ያበቃሌ፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/1/ የተዯነገገው
ሔሌው ኾይኑ ኣብ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ እንዯተጠበቀ ሆኖ በትግራይ ብሄራዊ
365
www.chilot.me
ክሌሌ ትግራይ ናይ ተወካሊይነት መንበር ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት የተወካይነት

ዜስኣነ ተወካሉ እቲ ከባቢ ናይ ውክሌና ወንበር ያጣ ተወካይ አከባቢው የውክሌና
መንበሩ ንምምሊእ ኣብ ዜገብሮ መረፃ ወንበሩ ሇማሟሊት በሚያዯርገው ምርጫ
ተወዲዲሪ ንምዃን ይኽእሌ እዩ፡፡ ተወዲዲሪ ሉሆን ይችሊሌ፡፡
3. ብመሰረት ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/2/ 3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /2/ መሰረት
ዜተጠቐሰ መረፃ ዜካየዴ እቲ ተወካሊይ ናይ የተጠቀሰ ምርጫ የሚካሄዯው ተወካዩ
ቤት ምኽሪ ውክሌንኡ ካብ ዜሰኣነለ የምክር ቤት ውክሌና‟ውን ካጣበት ቀን
መዒሌቲ ጀሚሩ ካብ 3 ወርሑ ኣብ዗ይበሌፅ ጀምሮ ከሶስት/3/ ወር ባሌበሇጠ ጊዛ ውስጥ
ጊዛ ውሽጢ ይኾን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 አንቀፅ ስምንት
እዘ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አወጅ በትግራይ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ
ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ የፀና ይሆናሌ፡፡
ጥቅምቲ 1990 ጥቅምት 1990 ዒ.ም

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
መስተዲዯር
366
www.chilot.me
ቁፅሪ 28 መቐሇ ጥቅምቲ 1990
ቁጥር 28

አዋጅ ቑፅሪ 28/1990 አዋጅ ቁጥር 28/1990
ገፅ 1 ገጽ 1
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ንምምሔያሽ ዜወፀ አዋጅ መንግስት ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ህዜቢ ትግራይ ብዜመረፆም ወከሌቱ ኣቢለ የትግራይ ህዜብ በመረጣቸው ወኪልች ባፀዯቀው
ብ዗ፅዯቖ ሔገ መንግስቲ ባዕለ ንባዕለ ናይ ህገ መንግስት ራሱ በራሱ የማስተዲዯር መብቱ
ምምሔዲር መሰለ ኣብ ምትግባር ኣብ ዗ሇለ በመተግባር ባሇበት ጊዛ በህገ መንግስት
እዋን ኣብቲ ሔገ መንግስቲ ዜተሒንፀፁ የተዯነገጉትን አሊማዎችና የተያዘትን የሌማት
ዕሊማታትን ተታሑዘ ዗ል ናይ ሌምዒት እንቅስቃሴዎች በበሇጠ መፇፀም ይችሌ ዗ንዴ
ምንቅስቓስ ብዜበሇፀ ንምፌፃም ኣብዙ ኣዋጅ በዙህ አዋጅ ቀጥሇው የተ዗ረ዗ሩትን የህገ
ስዑቦም ዜተ዗ር዗ሩ ናይቲ ሔገ መንግስቲ መንግስቱን ዴንጋጌዎች ማሻሻሌ አስፇሊጊ ሆኖ
ዴንጋገታት ምምሔያሽ ኣዴሊይ ኾይኑ በመገኘቱ፣
ብምርካቡ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ ቤት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
49/3/1 ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዙ አንቀፅ 49/3/1 በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ የሚከተሇወን አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
ዒንቀፅ ሒዯ አንቀፅ አንዴ
እዙ ኣዋጅ “ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህገ
ትግራይ ንምምሔያሽ ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ መንግስት ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር
28/1990” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 28/1990 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
መመሒየሺ ማሻሻያ
ኣብ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ተዯንጊጎም ዜርከቡ ዒንቀፃት 77/3ን 85/3/ መንግስት ተዯንግገው የሚገኙት አንቀፅ 77/3/
በዙ ዜስዕቡ መማሒየሺ ተተኪኦም ኣሇዉ፡፡ እና አንቀፅ 85/3/ በሚከተሇው ማሻሻያ
ተተክቷሌ፡፡
1. ዒንቀፅ 77/3/ ስራሔ ዗በን ቤት ምኽሪ ወረዲ 1. አንቀፅ 77/3/ የወረዲ ምክር ቤት የስራ
ሒሙሽተ ዒመት ይኸውን፡፡ ዗በን ስርሐ ዗መን አምስት ዒመት ይሆናሌ ፡፡ የስራ
ቅዴሚ ምብቅዐ ሒደሽ መረፃ ተኻይደ ዗መኑ ከማብቃቱ በፉት ምርጫ ተካሄድ
367
www.chilot.me
ይጠቓሇሌ፡፡ ይጠቃሇሊሌ፡፡
2. ዒንቀፅ 85/3/ ናይቲ ቤት ምኽሪ ስራሔ 2. አንቀፅ 85/3/ የምክር ቤቱ የስራ ዗መን
዗በን ሒሙሽተ ዒመት ይኸውን ናይ ስርሐ አምስት አመት ይሆናሌ፡፡ የስራ ዗መኑ
዗በን ቅዴሚ ምብቅዐ ሒዯ ወርሑ ኣቐዱሙ ከማብቃቱ አስቀዴሞ ከአንዴ ወር በፉት
ሒደሽ መረፃ ተኻይደ ይጠቓሇሌ፡፡ አዱስ ምርጫ ተካሂድ ይጠቃሇሊሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ እዋን ይህ አዋጅ የሚጸናበት ቀን
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ታትሞ
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የጸና ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ጥቅምቲ 1990 ጥቅምት 1990

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
368
www.chilot.me
6ይ ዒመትቁፅሪ 29 መቐሇ ነሏሰ
6ኛ ዒመት ቁጥር 29 1989

አዋጅ ቑፅሪ 29/1989 አዋጅ ቁጥር 29/1989
ገፅ 1 ገጽ 1
ንስራሔቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራዎች
ዜተኣወጀ ናይ በጀት ኣዋጅ፣ የታወጀ የበጀት አዋጅ
ኣብ 1990 በጀት ዒመት ኣብ‟ቲ ክሌሌ ውሽጢ ሇ1990 በጀት ዒመት በክሌለ ውስጥ
ንዜስርሐ ስራሔትን ግሌጋልታትን ዗ዴሉ ባጀት ሇሚከናወኑ ስራዎችና አገሌግልቶች
ኣብ መጀመርታ በጀት ዒመት ኣፅዱቕካ ኣብ የሚያስፇሌገውን በጀት ኣፅዴቆ በበጀት ዒመት
ስራሔ ክውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ መጀመሪያ ወቅት ስራ ሊይ መዋሌ አስፇሊጊ
ኣብ ናይ ኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ በመሆኑ፣
ሪፏብሉክ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 52 ተራ ቁፅሪ በኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
2/ሠ መሰረት እዙ ክሌሌ ናይ ባዕለ ባጀት ናይ ሪፏብሉክ ሔገ መንግስት አንቀፅ 52 ተራ ቁጥር
ምፅዲቕን ኣብ ስራሔ ናይ ምውዒሌን ስሌጣን 2/ሠ መሰረት ክሌለ ሇየራሱን በጀት የማፅዯቅና
ዜተውሃበ ብምዃኑ፣ ስራ ሊይ የማዋሌ ስሌጣን የተሰጠው በመሆኑ፣
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 62 ንኡስ በሔገ መንግስቱ አንቀፅ 62 ንኡስ አንቀጽ 7
ዒንቀፅ 7 ናይ ፋዯራሌ መንግስትን ናይ ክሌሊትን የፋዯራሌ መንግስትና የክሌልች የጋራ ገቢ
ናይ ሒባር እቶት ክፌፌሌ/መቐል/ ከምኡ‟ውም ክፌፌሌ እንዱሁም የፋዯራሌ መንግስት
ፋዳራሌ መንግስቲ ንክሌሊት ዜህቦ ዴጎማ ሇክሌልች የሚሰጠውን ደጎማ በተመሇከተ
ብዜምሌከት ቤት ምኽሪ ፋዳሬሽን ብዜወሰኖ የፋዯራሌን ምክር ቤት የወሰነውን ቀመር
ቐመር/ረቑሒ/ መሰረት ብምግባር፣ መሰረት በማዴረግ፣
ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሰት የ1990
1990 በጀት ዒመት አጠቓሉለ ቕ ስሇዜተረኸበ በጀት ዒመት በጀት አጠቃሌል በማጽዯቅ ሥራ
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ ሊይ እንዱውሌ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ
49 ንኡስ ዒንቀፅ 3.9 ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ በክሌለ ሔገ መንግስት አንቀጽ 49 ንኡስ አንቀጽ
3.9 መሰረት እንዯሚከተሇው ታውጀዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 እዙ አዋጅ‟ዙ ናይ 1990 በጀት ዒመት አንቀፅ 1 ይህ አዋጅ የ1990 በጀት ዒመት አዋጅ
በጀት ቁፅሪ 29/1989 ተባሂለ ክፅዋዕ ቁጥር 29/1989 ተብል ሉጠቀስ
ይከኣሌ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ካብ ሒምሇ 1/1989 ጀሚሩ ክሳብ አንቀፅ 2 ከሒምላ 1/1989 ጀምሮ ሰኔ 30/90
ሰነ 30/1990 ንዜጠናቐቕ ኣብ ውሽጢ ዒ.ም በሚጠናቀቀው በአንዴ የበጀት
ሒዯ ናይ በጀት ዒመት እዋን ኣብቲ ክሌሌ ዒመት ጊዛ ውስጥ ከክሌለ ከሚገኝ ገቢና
ካብ ዜርከብ ኣታውን ካብ ካሉእ ገን዗ብ ከላሊ ገን዗ብ በመጠቀም ከዙህ ጋር
369
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 29 ነሒሰ 1989 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 29 ነሏሴ 1989 ዒ.ም
ብምጥቃም ኣብ ውሽጢ ምስ‟ዙ በተያያ዗ው ሰንጠረዟ ውስጥ ሇተጠቀሱት

ዜተታሒሒ዗ ቅጥዑታት ዜተሒበሩ ስራዎችና አገሌግልቶች ማሇትም፦
ስራሔትን ግሌጋልትን ማሇት ዴማ፦
ሀ. ንስሩዕ ወፃኢታት ሀ. ሇመዯበኛ ወጪዎች
ብር 210,000,000 ብር 210,000,000.00
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት ሇ. ሇካፑታሌ ወጪዎች
ብር 161,476,780 ብር 161,476,780.00
ብዴምሩ ብር 371,476,780 /ሰሇስተ ሚአትን ዴምር ብር 371,476,780.00 /ሶስት መቶ
ሰብዒን ሒዯ ሚሌዮንን ኣርባዕተ ሚኢቲ ሰባ አንዴ ሚሉዮን አራት መቶ ሰባ
ሰብዒን ሽደሽተን ሽሔን ሸውዒተ ስዴስት ሺ ሰባት መቶ ሰማንያ ብር/
ሚኢትን ሰማንያን/ ወፃኢ ኮይኑ ወጪ ሆኖ እንዱከፇሌ በዙህ አዋጅ
ንክኽፇሌ በዙ አዋጅ‟ዙ ተፇቒደ ኣል፡፡ ታፇቅዶሌ፡፡
ዒንቀፅ 3 ንፔሮፋሽናሌ ንዜተፇሊሇዩ ግሌጋልታት አንቀጽ 3 ሇፔሮፋሽንና ሇሌዩ ሌዩ አገሌግልቶች
ከምኡ‟ውን ንመካየዱ ስራሔ ዜተፇቐዯ እንዯዙሁም ሇስራ ማስኬጃ የተፇቀዯውን
ስሩዕ በጀት ናብ መሃያን ኣበሌን መዯበኛ በጀት ወዯ ዯመወዜና አበሌ
ምዜውዋር ኣይከኣሌን፡፡ ማዚወር አይቻሌም፡፡
ዒንቀፅ 4 ንካፑታሌ በጀት ካብ ዜተፇቐዯ ናብ አንቀጽ 4 ሇካፑታሌ በጀት ከተፇቀዯው ወዯ
ስሩዕ በጀት ምዜዋር ኣይከኣሌን፡፡ መዯበኛ በጀት ማዚወር አይቻሌም
ዒንቀፅ 5 በብወርሑ ከይተቋረፀ እንዲተኸፇሇ አንቀጽ 5 በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ
ዜውዲእ ንቐወምቲ ሰራሔተኛታት የሚያሌቅ ሆኖ ሇቋሚ የመንግስት
መንግስቲ ኣዴሇይቲ ንዜኾኑ ዋኒናት ሰራተኞች አስፇሊጊ ሇሆኑ ጉዲዮች
መምርሑ ብምውፃእ ናይ መሃያ ሌቓሔ መመሪያ በማውጣት የዯመወዜ ቅዴሚያ
ንምሃብ ናይ ኣከፊፌሊ እዋን ንምውሳንን ክፌያ ሇመስጠት የክፉያውንም ጊዛ
ኣብ ዜወሃብ ሌቓሔ በዒመት 12% ወሇዴ ሇመወሰንና በዙህ አ኱ሃን በሚሰጠው
ንክኽፌሌ ነቱ ናይ ንክሌሌ ፊይናንስ ቢሮ በዴር ሊይ በዒመት 12/በመቶ/ ወሇዴ
ስሌጣን ተዋሂቡ‟ል፡፡ እንዱያስከፌሌ ሇፊይናንስ ቢሮው ስሌጣን
ተሰጦታሌ፡፡
ካሌኣይ ክፌሉ ክፌሌ ሁሇት
ኣመሒዲዴራ ብጀት፣ የበጀት አስተዲዯር
ዒንቀፅ 6 ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አንቀጽ 6 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግሰት
ኣካሊት ስሌጣን፣ አካሊት ስሌጣን፣
1. እቲ ዋኒን ዜምሌከቶም ናይ ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ 1. ጉዲዩ የሚመሇከታቸው የክሌለ መንግስት
አካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አካሊት የበሊይ ኃሊፉዎች ሇየመስሪያቤታቸው
ንናይ ቢሮኦም ስራሔን ገሌጋልትን በዙ ስራና አገሌግልት በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ‟ዙ ዜተፇቐዯልም በጀት ኣብዜሒትለ የተፇቀዯሊቸውን በጀት በሚጠይቁበት ጊዛ
እዋን ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብቲ ክሌሌ የፊይናንስ ቢሮው ከክሌለ መንግስት ገቢና
ኣታውን ካብ ካሉእ ፌሌፌሌ ንኽኽፇሌ ከላሊ ምንጭ እንዱከፇሌ ተፇቅድሇት
ተኣዙዘ‟ል፡፡ ታዞሌ፡፡
2. ናይ በጀት ዜውውር ብናይ ክሌሌ ናይ 2. የበጀት ዜውውር በክሌሌ የፊይናንስ
ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/1989 አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989 ክፌሌ 4
ክፇሉ 4 ዒንቀፅ 17 ክሳብ ዒንቀፅ 20 አንቀጽ 17 እስከ አንቀጽ 20 በተጠቀሰው
ብዜተጠቐሰ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 7 ናይ ፊይናንስ ቢሮ ናይ ምቁፅፃር አንቀፅ 7 የፊይናንስ ቢሮ የመቆጣጣር ሃሊፉነት፣
370
www.chilot.me
ሒሊፌነት
1. ቢሮ ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ንስራሔ 1. የትግራይ ክሌሌ ፊይናንስ ቢሮ ሇስራ
ግሌጋልትን ቢሮታት ዜወሃብ በጀት አገሌግልት ሇቢሮዎች የሚሰጥ በጀት
ይምርምር ይቆፃፀር፡፡ ይመረምራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
2. ቢሮታት ዜወስዴኦ ገን዗ብ ኣበይ ከምዜውዕሌ 2. ቢሮዎች የተመዯበሊቸው ገን዗ብ እምን ሊይ
በቢ ወርሐ ከምኡ‟ውን ኣብ ዒመት መወዲእታ እንዲዋለት በየወሩ እንዱሁም በዒመቱ
ናይ ዒመታዊ ፀብፃብን ናብ ቢሮ ፊይናንስ መጨረሻ ዒመታዊ ሪፕርት ሇፊይናንስ ቢሮ
ክሌሌ ትግራይ ብእዋኑ ከም዗ቕርባን፣ በወቅቱ ማቅረብ እንዲሇባቸውና የቢሮው
መርመርቲ ቢሮ ፊይናንስ ዜዯሌዎ መረዲእታ መርማሪዎች የሚፇሌጉት መረጃ
ከመቻችዋን ክህባን ኣሇወን፡፡ ማመቻቸትና መስጠት አሇባቸው፡፡
መቐሇ ነሒሰ 1989 ዒ.ም መቀላ ነሒሴ/1989

ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ርእሰ ምምሔዲር ርእሰ መስተዲዯር
371
www.chilot.me
ናይ ኣታውን ወፃኢን ሒገዜን ሌቓሔን መጠቓሇሉ የገቢና የውጭ እርዲታና ብዴር ማጠቃሇያ
ሀ. ስሩዕ ኣታዊ ሀ. መዯበኛ ገቢ
ቀጥታ ታክስ ብር 39,640,000 ቀጥታ ታክስ ብር 39,640,000
ቀጥታ ዗ይኮኑ ታክስ ብር 28,580,000 ቀጥታ ያሌሆኑ ታክስ ብር 28,580,000
ታክስ ዗ይኮኑ ኣታዊታት ብር 18,380,000 ታክስ ያሌሆኑ ገቢዎች ብር 18,380,000
ናይ ስሩዕ ኣታዊ ዴምር ብር 86,600,000 የመዯበኛ ገቢ ዴምር ብር 86,600,000
ሇ. ካብ ፋዳራሌ መንግስቲ ዴጎማ ሇ. ከፋዳራሌ መንግስት ዴጎማ
ብር 255,655,200 ብር 255,655,200
ሏ. ካብ ወፃኢ ሒገዜ ብር 24,490,160 ሏ. ከውጭ አገር እርዲታ ብር 24,490,160
መ. ካብ ወፃእ ሌቓሔ ብር 4,731,429 መ. ከውጭ አገር ብዴር ብር 4,731,429
ዴምር ብር 371,476,780 ዴምር ብር 371,476,780
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ኣታዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የገቢ በጀት
በጀት
ናይ የሂሳብ
ሑሳብ
ዒይነት ኣታዊ መዯብ
የገቢ ዒይነት
መዯብ
ጠቅሊሊ ዴምር 86,600,000 ጠቅሊሊ ዴምር 86,600,000

ናይ ታክስ ኣታዊ 68,220,000 የታክሶች ገቢ 68,220,000
1100 ቀጥታ ታክሲ 39,640,000 1100 ቀጥታ ታክሶች 39,640,000
1101 ካብ መሃያ አታዊ ግብሪ 12,600,000 1101 ከዯመወዜ ገቢ ግብር 12,600,000
1102 ካብ ኪራይ ኣታዊ ገብሪ 600,000 1102 ከኪራይ ገቢ ግብር 600,000
1103 ካብ ንግዱ ስራሔ ግብሪ 11,200,000 1103 ከንግዴ ስራ ገቢ ግብር 11,200,000
1104 ካብ ሔርሻ ስራሔ ኣታዊ 4,600,000 1104 ከእርሻ ስራ ገቢ ግብር 4,600,000
ግብሪ 1108 ከካፑታሌ ትርፌ ገቢ 400,000
1108 ካብ ካፑታሌ ትርፉ ግብሪ 400,000 ግብር
1110 ካብ ገፀር መሬት መጥቀሚ 10,240,000 1110 ከገጠር መሬት ኪራይ 10,240,000
ኪራይ 1200 ቀጥታ ያሌሆኑ ታክሶች 28,580,000
1200 ቀጥታ ዗ይኮኑ ታክስታት 28,580,000
ኣብ ዒዱ ውሽጢ ካብ ዜምረቱ 90,000 በአገር ውስጥ ከሚመረቱ 90,000
ኣቑሐት ኤክሳይዜ ታክስ
ዕቃዎች ኤክሳይዜ ታክስ
1208 ካብ ኣሌኮሌን ናይ ኣሌኮሌ 90,000
1208 ከአሌኮሌ መጠጥ 90,000
መስተ
ኣብ ዒዱ ውሽጢ ካብ ዜምረቱ 21,850,000 በአገር ውስጥ ከሚመረቱ 21,850,000
ኣቑሐት መሸጣ ታክስ እቃዎች ሽያጭ ታክስ
1241 ካብ ኣሌኮሌ መስተ 30,000
1241 ከአሌኮሌ መጠጥ 30,000
1248 ካብ ቆርበትን ናይ 20,000
ቆርበትን ውፅኢት 1248 ከቆዲና ከቆዲ ውጤቶች 20,000
1252 ካብ ሒፂን ዗ይኮኑ ናይ 600,000 1252 ብረት ካሌሆኑ የማአዴን 600,000
ማእዴን ውፅኢት ውጤቶች
1255 ካብ ፅሔፇት መሳርሑ 200,000 1255 ከፅሔፇት ከሔትመት 200,000
1269 ካብ ካሌኦት 21,000,000 1269 ከላልች ዕቃዎች 21,000,000
ግሌጋልት ታክስ 1,390,000 የአገሌግልት ሽያጭ ታክስ 1,390,000

1271 ካብ ጋራዥ 100,000 1271 ከጋራዥ 100,000
1272 ካብ ክዲን 10,000 1272 ከሌብስ ንፅህና መስጫ 10,000
372
www.chilot.me
መሔፀቢ/ሊውንዯሪ/ 1273 ከሌብስ ስፋት 20,000
1273 ካብ ክዲን ስፋት 20,000 1275 ከፍቶ ግራፌና ፍቶ ኮፑ 20,000
1275 ካብ ፍቶ ግራፌን ፍቶ ኮፑ 20,000 ማንሳት
ምሌዒሌ 1277 ከስራ ተቋራጭ 400,000
1277 ካብ ስራሔ ተቋረፅቲ 400,000 1278 ከመኝታ ቤት 500,000
1278 ካብ መዯቀሲ 500,000 1281 ከሲኒማ ቤት 10,000
1281 ካብ ሲኒማ ቤት 10,000 1282 ከፀጉር ማስተካከሌና 10,000
1282 ካብ ፀጉሪ ምስትኽኻሌን 10,000 ቁንጅና ሳልን
ቁንጅና ሳልን 1283 ከቱሪስት መስተንግድ 300,000
1283 ካብ ቱሪስት ምትእንጋዴ 300,000
1285 ካብ ማስታወቂያ 20,000 1285 ከማስታወቂያ 20,000
ከቴምብር ሽያጭና ቀረጥ
1295 ካብ ቴምብር መሸጣን 5,250,000 1295 ከቴምብር ሽያጭ 5,250,000
ቀረፅን
1296 ካብ ቴምብር ቐረፅ 4,850,000 1296 ከቴምብር ቀረጥ 4,850,000
1300 ካብ ጉምሩክ ቐረፅን ===== 1300 ከጉምሩክ ቀረጥና ታክስ =====
ታክስን
ካብ ታክስ ዗ይኮኑ 18,380,000
ኣታውታት ታክስ ካሌሆኑ ገቢዎች 18,380,000
1400 ካብ ፌቓዴን ካሌኦት 7,420,000
1400 ከፌቃዴና ከላልች 7,420,000
ክፌሉታት
ክፌያዎች
1500 ካብ መሸጣ ኣቕሒን 4,630,000
1500 ከዕቃ ሽያጭና አገሌግልት 4,630,000
ግሌጋልትን
1600 ካብ ናይ መንግስቲ 80,000 1600 ከመንግስት 80,000
ኢንቨስትመንት ኣታዊ ኢንቨስትመንት ገቢ
1700 ካብ ዜተፇሊሇዩ ኣታዊታት 1,980,000 1700 ከሌዩ ሌዩ ገቢዎች 1,980,000
1800 ካብ ሰራሔተኛታት ጡረታ 4,270,000 1800 ከሰራተኞች ጡረታ 4,270,000
መዋጮ መዋጮ
373
www.chilot.me
6ይ ዒመትቁፅሪ 30 መቐሇ፣ነሏሰ 1990

አዋጅ ቑፅሪ 30/1990 አዋጅ ቁጥር 30/1990
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣዋጅ ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፌርዴ
ትግራይ ቤቶች ኣዋጅ
እዙ ኣዋጅ “ኣዋጅ ኣብያተ ፌርዴ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ ኣዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ቁፅሪ 30/90” ተባሂለ ክፅዋዕ ይኽእሌ፡፡ መንግስት ፌርዴ ቤቶች ኣዋጅ ቁጥር 30/90”
ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
1. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት ሔገ መንግስቲ 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሊዊ መንግሰት ሔገ መንግስት ነው፡፡
2. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 2. “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ነው፡፡
3. “ጉባኤ” ማሇት ብመሰረት እዙ ኣዋጅ 3. “ጉባኤ” ማሇት በዙህ አዋጅ መሰረት
ዜቐውም ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ የሚቋቋም የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ነው፡፡
እዩ፡፡
ኣቃውማ አወቃቀር
ካብዙ ንታሔቲ ዜተ዗ር዗ሩ ኣብያተ ፌርዱ ከዙህ በታች የተ዗ረ዗ሩት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በዙ ኣዋጅ ቆይሞም ክሌሊዊ መንግስት ፌርዴ ቤቶች በዙህ አዋጅ
ኣሇዉ፡፡ ተቋቁመዋሌ፡፡
ሀ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዴ ብሄራዊ ክሌሌ ሀ. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ጠቅሊይ
ትግራይ/ዴሔሪ‟ዙ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፌርዴ ቤት /ከዙህ በኋሊ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/፣ እየተባሇ የሚጠራ/፣
ሇ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ሇ. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት
/ዴሔሪ‟ዙ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ እናተብሃሇ /ከዙህ በኋሊ ማእከሊይ ፌርዴ ቤት እየተባሇ
ዜፅዋዕ/፣ የሚጠራ/፣
ሏ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ሏ. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ወረዲ ፌርዴ ቤት
/ዴሔሪ‟ዙ ወረዲ ቤት ፌርዱ እናተብሃሇ /ከዙህ በኋሊ የወረዲ ፌርዴ ቤት እየተባሇ
374
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 30 ነሒሰ 25/1990 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 30 ነሏሴ 25/1990 ዒ.ም
ዜፅዋዕ/ የሚጠራ/፡፡
ናይ ዲኝነት ስሌጣን የዲኝነት ስሌጣን
ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በግሌፅ ተሇይተው ሇፋዳራለ ጠቅሊይ
ትግራይ ብ዗ይ ብግሌፂ ተፇሉዮም ኣብ ትሔቲ ፌርዴ ቤት ከተሰጡት ጉዲዮች በስተቀር
ስሌጣን ፋዳራሌ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣብ በላልች የክሌሌና በፋዳራሌ ሔገ መንግስታት
ዜኾኑ ጉዲያት ኣብ ካሌኦት ናይ‟ቲ ክሌሌን ዒንቀፅ 80 በተሰጧቸው ጉዲዮች ሊይ የትግራይ
ብመሰረት ፋዳራሌ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 80 ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግሰት ፌርዴ ቤቶች፣
ዜተውሃቦም ጉዲያት ናይ ዲኝነት ስሌጣን የዲኝነት ስሌጣን (ይኖራቸዋሌ)
ኣሇዎም፡፡
ስሌጣን ኣብያተ ፌርዱ የፌርዴ ቤቶች ስሌጣን
ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፌርዴ
ብፌትሃብሄር ስነ ስርዒትን ገበነኛ መቕፅዑ ስነ ቤቶች በፌታብሄር ስነ ስርዒትና በወንጀሇኛ
ስርዒትን ሔግታት ወይ ብካሌእ ሔጊታት መቅጫ ስነ ስርዒት ሔጎች ወይም በላልች
ብዜተዯንገገ መሰረት ናይ ፌትሃብሄርን ገበንን ሔጎች በተዯነገጉት መሰረት የፌታብሄርና
ጉዲያት ብመጀመርያ ዯረጃ ወይ ብይግበኣኒ የወንጀሌ ጉዲዮች በመጀመሪያ ዯረጃ ወይም
ናይ ምርኣይ ስሌጣን ይህሌዎም፡፡ በይግባኝ የማየት ስሌጣን ይኖራቸዋሌ፡፡
ብዚዕባ ግሌፂ መጋባእያ ምቛም ስሇ ግሌፅ ችልት ማቋቋም
ኣብ ናይ ዲኝነት ኣሰራርሒ ኣገባብ ዗ሇዎም ናይ በዲኝነት አሰራር አግባብ ያሊቸው የስነ
ስነ ስርዒት ሔግታት ሔለዋት ኮይኖም ናይ‟ዙ ስርዒት ሔጎች እንዯተጠበቁ ሆነው የዙህ ክሌሌ
ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ዜሪኡዎ ዜኾኑ ጉዲይ ፌርዴ ቤቶች የሚያይዋቸው ማናቸውም
ብግሇፂ መጋባእያ ይካየዴ፣ ኮይኑ ግና፦ ጉዲዮች በግሌፅ ችልት ይሆናሌ፡፡፡፡ ሆኖም ግን፦
ሀ. ንናይ ህዜቢ ፀጥታ ወይ ዴሔንነት፣ ሀ. ሇህዜብ ፀጥታ ወይም ዯህንነት፣
ሇ. ንናይ ህዜቢ ፅቡቕ ጠባይ ወይ ስነ ምግባር ሇ. ሇህዜብ መሌካም ፀባይ ወይም ስነምግብር
ኣዴሊይ ኣብ ዜኾነለ ብዕፅው መጋባእያ ኣስፇሊጊ ሆኖ በሚገኝበት ጊዛ በዜግ ችልት
ክካየዴ ይኽእሌ፡፡ ሉታዩ ይችሊለ፡፡
ናይ መጋባእያ ቦታ የችልት ስፌራ(ቦታ)
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ (ስሩዕ) ቦታ መቐሇ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት መዯበኛ ቦታ መቀላ
ይኸውን፡፡ ከም ኣዴሊይነቱ ሒዯ ወይ ካብ ይሆናሌ፡፡ እነዯአስፇሊጊነቱ አንዴ ወይም
ሒዯ ንሊዕሉ መጋባእያ ይህሌዎ፡፡ ከአንዴ በሊይ ችልቶች ይኖሩታሌ፣
2. በቢ ናይ ዝብኡ ማእኸሊት ሒዯ ወይ ከም 2. በየዝኑ ማእከሌ ከተማ አንዴ ወይም ከአንዴ
ኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ማእኸሊይ ቤት በሊይ የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ችልት
ፌርዱ መጋባእያታት ይህሌዉ፣ ይኖራሌ፣
3. ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቑፅሪ 2 ዜተዯንገገ 3. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 የተዯነገገው
ንከተማ መቐሇ እውን ተፇፃምነት ሇመቀላ ከተማም ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ፡፡
ይህሌዎም፡፡
4. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ስሩዕ ቦታ ብወረዲ 4. የወረዲ ፌርዴ ቤት መዯበኛ ቦታ በወረዲ
ኣብያተ ፌርዱ ብርኪ ዜቖሙ ኣብያተ ፌርዱ ዯረጃ የሚቋቋም ፌርዴ ቤት በሚገኝበት
ኣብ ዗ሇዉዎ ይኸውን፣ ይሆናሌ፡፡
5. ዜኾነ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ ቅሌጡፌ(ህፁፅ) 5. የተቀሊጠፇ የፌትህ አስተዲዯር ሇማስፇን
375
www.chilot.me
ናይ ፌትሑ ምምሔዲር ንምሃብ ኣዴሊይ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወይም ትምህርታዊ

ኮይኑ እንትርከብ ወይ ትምህርታዊ ዜኾነ ጠቃሚነቱ በታመነበት ጊዛ ማንኛውም
ጠቓሚነቱ እንተተኣሚኑለ ኣብ ዜኾነ ካሌእ ክሌሊዊ ፌርዴ ቤት በማንኛውም ላሊ ስፌራ
ቦታ መጋባእያ ክካየዴ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ በጊዙያዊ ችልት ስራውን ማካሄዴ
(ማከናወን) ይችሊሌ፡፡
ካብ መጋባእያ ብዚዕባ ምሌዒሌ ከቸልት ስሇመነሳት
1. ናይ ዜኾነ ቤት ፌርዱ ዲኛ ንሒዯ ጉዲይ 1. የማንኛውም ፌርዴ ቤት ዲኛ አንዴን ጉዲይ
ከይርኢ ብሔጊ ዜተኸሌከሇ እንተኾይኑ ነቲ እንዲያይ በህግ የተከሇከሇ እንዯሆነ ጉዲዩን
ጉዲይ ክርኢ ኣይኽእሌን፡፡ ማየት ኣይችሌም፡፡
2. ሒዯ ዲኛ ንሒዯ ጉዲይ ክሪኦ ኣይግባእን 2. አንዴ ዲኛ አንዴን ጉዲይ ሉያይ አይገባም
ብምባሌ ካብ መጋባእያ ክሇዒሌ ዜሔተተለን በሚሌ ከቸልት እንዱነሳ የሚጠየቅበትና
ነቲ ሔቶ ውሳነ ዜውሃበለን ኩነታት ብሔጊ ሇዙህ አቤቱታ ውሳኔ የሚሰጥበት ዜርዜር
ብዜተወሰነ መሰረት ይኸውን፡፡ ሁኔታ በህግ በተወሰነው መሰረት ይሆናሌ፡፡
ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ የፌርዴ ቤቶች የስራ ቋንቋ
1. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ቋንቋ 1. የፌርዴ ቤቶች የስራ ቋንቋ ትግርኛ
ትግርኛ „ዩ፡፡ ይሆናሌ፣
2. ኣብያተ ፌርዱ ትግርኛ ን዗ይኽእሌ በዒሌ 2. የትግርኛ ቋንቋን ሇማይችሌ ባሇጉዲይ ፌርዴ
ጉዲይ ተርጓሚ ይምዯበለ፡፡ ቤቶች አስተርጓሚ ይመዴባለ፡፡
ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዱ የፌርዴ ቤቶች አዯረጃጀት
1. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፔሬዙዲንት፣ 1. ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት አንዴ ፔሬዙዲንት፣
ምክትሌ ፔሬዙዲንትን ካሌኦት ዲያኑን ምክትሌ ፔሬዙዲንትና ላልች ዲኞች
ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ
2. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ 2. ከፌተኛ ፌርዴ ቤት አንዴ ወይም
ከምኣዴሊይነቱ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ኣካብን እንዯየአስፇሊጊነቱ ከአንዴ በሊይ ሰብሳቢ
ካሌኦት ዲያኑን ይህሌዉዎ፣ ዲኛና ላልች ዲኞች ይኖሩታሌ፡፡
3. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ከም ኣዴሊይነቱ ሒዯ 3. የወረዲ ፌርዴ ቤት እንዯአስፇሊጊነቱ አንዴ
ወይ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዲያኑ ይህሌዉዎ፡፡ ወይም ከአንዴ በሊይ ዲኞች ይኖሩታሌ፡፡
4. ኣብ ሔዴሔዴ ወረዲ ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ 4. በእያንዲንደ ወረዲ የወረዲ ፌርዴ ቤት
ፔሬዙዲንት ይህለ፡፡ ፔሬዙዲንት ይኖራሌ፡፡
መጋባእያ ችልት
1. ዜኾነ ክሌሊዊ ቤት ፌርዱ ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ 1. ማንኛውም ክሌሊዊ ፌርዴ ቤት አንዴ ወይም
ንሊዕሉ መጋባእያ ይህሌዎ፣ ከአንዴ በሊይ ችልት ይኖረዋሌ፡፡
2. ነፌስ ወከፌ ናይ ሊዕሇዋይን ማእኸሊይን 2. እያንዲንደ የጠቅሊይና ከፌተኛ ፌርዴ
ኣብያተ ፌርዱ መጋባእያ ሒዯ አካብን ክሌተ ቤቶች ችልት አንዴ ሰብሳቢ እና ሁሇት
ዲያኑን ይህሌዉዎ፣ ዲኞች ይኖሩታሌ፡፡
ዜካየዴ ይኸውን፡፡ የሚካሄዴ ይሆናሌ፡፡
ብዚዕባ ኣዋህባ ውሳነ ስሇ ውሳኔ አሰጣጥ
376
www.chilot.me
1. ሰሇስተ ዲያኑ ኮይኖም ኣብ ዗ካይዴዎ 1. ሶስት ዲኞች ሆነው በሚሰሩበት ችልት

መጋባእያ ኣብ ኣዋሃህባ ውሳነ ኣፇሊሊይ በውሳኔ አሰጣጥ ሊይ ሌዩነት በሚታይበት
እንተሃሌዩዎም ናይ ኣብዜሒ ውሳነ ናይ‟ቲ ጊዛ የአብሊጫ ውሳኔ የፌርዴ ቤቱ ውሳኔ
ቤት ፌርዱ ውሳነ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
2. ናይ‟ቲ ውሐዴ ዴምፂ(ሪኢቶ) ኣብ‟ቲ 2. በውሳኔ ሃሳብ የተሇየው ዴምፅ በመዜገቡ ሊይ
መዜገብ ክሰፌር ኣሇዎ፣ መስፇር አሇበት፡፡
ናይ ሰበር ጥርዒንን ኣቀራርባ ስርዒቱን የሰበር አቤቱታና የአቀራረብ ስርዒቱ
13.1 ስሌጣን ሰበር ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ 13.1 የትግራይ ክሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
ትግራይ የሰበር ስሌጣን
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ ትግራይ ርእዩን የትግራይ ከሌሌ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ግሌፅና
መሰረታዊን ዜኾነ ናይ ሔጊ ጌጋ ኣብ ዗ሇዎም መሰረታዊ የሆነ የህግ ስህተት በሚታይባቸው
ዜስዕቡ ጉዲያት ብሰበር ናይ ምርኣይ ስሌጣን የሚከተለት ጉዲዮች በሰበር የማየት ስሌጣን
ይህሌዎ፡፡ ይኖረዋሌ፣
ሀ. ኣብ ጣቢያ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ተጀሚሮም ሀ. በማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ተጀምረው በወረዲ
ኣብ ወረዲ ይኹን ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ይሁን በከፌተኛ ፌርዴ ቤቶች ፌፃሜ ያገኙ
ዜተወዴኡ ጉዲያት፣ ጉዲዮች፣
ሇ. ኣብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ተጀሚሮም ብይግባይ ሇ. በወረዲ ፌርዴ ቤት ተጀምረው በይግባኝ
ኣብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣብ ዜተወዴኡ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ሊይ ፌፃሜ ባገኙ
ጉዲያት፣ ጉዲዮች፣
ሏ. ኣብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ተጀሚሮም ኣብ ሏ. በከፌተኛ ፌርዴ ቤት ተጀምረው በይግባኝ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ብይግባይ ኣብ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ሊይ ፌፃሜ ባገኙ
ዜተወዴኡ ናይ ክሌሌ ጉዲያት፣ የክሌሌ ጉዲዮች፣
መ. ኣብ ሞንጎ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ መ. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ችልቶች ውስጥ
መጋባእያታት መሰረታዊ ዜኾነ ናይ ሔጊ በሚፇጠሩ መሰረታዊ የሆኑ የህግ ትርጉም
ትርጉም ኣፇሊሊይ ኣብ ሌዕሉ ዜፌጠሩ ሌዩነት ባሊቸው ጉዲዮች ሊይ ይሆናሌ፡፡
ጉዲያት ይኸውን፡፡
13.2 ኣቀራርባ ስነ-ስርዒት፦ 13.2 የአቀራረብ ስነ ስርዒት
ናይቲ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብናይ በክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት
ባዕለ ተበግሶ ወይ ዴማ ብምትሔስሳብ ሊዕሇዋይ ተነሳሽነት ወይም በጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ ችልት
ቤት ፌርዱ መጋባእያ ወይ ከዒ ካብ ተኸራኸርቲ አሳሳቢነት ወይም ከተከራካሪ ወገኖች በአንደ
ወገናት ብሒዱኦም ሔቶ እንትቐርቡ እቲ ጉዲይ ጥያቄ ሲቀርብ የሰበር ጉዲይ ከአምስት ያሊነሱ
ካብ ሒሙሽተ ብ዗ይወሒደ ዲያኑ ተሰይሞም ዲኞች ተሰይመው እንዱያዩት ሉዯረግ ይችሊሌ፡፡
ንክሪእዎ ክግበር ይኽእሌ፡፡፡
13.3 ብሰበር ንምርኣይ ዗ብቅዐ ቅዯመ 13.3 በሰበር ሇማየት የሚያስችለ ቅዴመ
ኹነታት፦ ሁኔታዎች
ሀ. እቲ ጉዲይ ብሰበር ክረኣየለ ዜዯሉ መቕረቢ ሀ. ጉዲዩ በሰበር ሰሚ እንዱታይሇት ሇማቅረብ
ሰብ መሰረታዊ ናይ ሔጊ ጌጋ ኣብቲ ጉዲይ የሚፇሌግ ሰው በጉዲዩ ሊይ ተፇፀመ
ተፇፂሙ ዜብሇለ ምኽንያት ብዜርዜር ኣብ የሚሇው መሰረታዊ የህግ ስህተት በዜርዜር
ጥርዒኑ ኣነፂሩ ከቕርብ ኣሇዎ፣ በአቤቱታው ሊይ ሇይቶ ማቅረብ አሇበት፡፡
ሇ. ብተወሳኺ ምስቲ ዜቐረበ መመሌከቲ ናይቲ ሇ. ከቀረበው የቅሬታ አቤቱታ በተጨማሪ
ጥርዒን ዗ቕርበለ ዗ል ውሳነ ቅዲሔ አቤቱታው የሚቀርብበት ያሇ ውሳኔ ቅጂና
ከምኡ‟ውን ናይቶም ታሔተዎት ኣብያተ የበታች ፌርዴ ቤቶች ውሳኔ ግሌባጭ
377
www.chilot.me
ፌርዴታት ውሳነ ቅዲሔ ኣተሒሑዘ ከቅርብ አያይዝ ማቅረብ ይገባዋሌ፡፡

ይግባእ፡፡
ሏ. እቲ ዜቐርብ ናይ ሰበር ሔቶ መመሌከቲ እቲ ሏ. የሚቀርበው የሰበር አቤቱታ ጥያቄ በጉዲዩ
ጉዲይ ውሳነ ካብ ዜተውሃበለ ኣብ ውሽጢ ሊይ ውሳኔ በተሰጠ በ60(ስዴሳ) ቀናት
60 መዒሌትታት ይኸውን፡፡ ውስጥ ይሆናሌ፡፡
መ. ኣብ ዒንቀፅ 13.3 „ሀ”ን “ሇ”ን ተቐሚጡ መ. በአንቀፅ 13.3 “ሀ” ና”ሇ” የተቀመጠው
዗ል ብፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱን በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንትና
ብመጋባእያታት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱን በጠቅሊይ ፌርዴቤቶች ችልቶች ሇሚነሱ
ንዜሇዒሌ ናይ ሰበር ሔቶ ኣይምሌከትን፡፡ በሰበር የማየት ጥያቄዎች አይመሇከትም፡፡
በዙ መሌክዕ ንዜቐርብ ናይ ሰበር ሔቶ በዙህ መሌክ ሇሚቀርቡ የሰበር ጥያቄዎች
ብሬጂስትራር ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ኣቢለ በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ሬጂስትራር
ናይ መዜገብ ቅዲሔ ከቕርብ ይግበር፡፡ አማካይነት የመዜገቡ ግሌባጭ እንዱቀርብ
ሰ. ካብ መጋቢት 1985 ስሩዒት ኣብያተ ፌርዱ ሰ.በትግራይ መዯበኛ ፌርዴ ቤቶች
ትግራይ ዜቆሙለ ጊዛ ጀሚሩ ዜተወሰኑ ከተቋቋመበት ከመጋቢት 1985 ዒ.ም
ዋኒናት መሰረታዊ ናይ ሔጊ ጌጋ ዗ሇዎም ጀምሮ ውሳኔ ያገኙ ጉዲዮች መሰረታዊ የህግ
ኮይኖም እንተተረኺቦም እዙ ኣዋጅ ስህተት ያሊቸው ሆነው ከተገኙ ይህ አዋጅ
ብነጋሪት ጋዛጣ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ጊዛ በነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ጊዛ
ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 60 መዒሌቲ ሔቶ ጀምሮ በ60(ስዴሳ) ቀናት ውስጥ አቤቱታው
እንተቐሪቡ ብሰበር ክርአ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ከቀረበ በሰበር ሇማየት ይችሊሌ፡፡
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ
14.1 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣባሊት 14.1 የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አባሊት
ሀ. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንትን ሀ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ ፔሬዙዲንትና ምክትሌ
ምክትሌ ፔሬዙዲንትን፣ ፔሬዙዲንት፣
ሇ. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዲያኑ፣ ሇ. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ዲኞች
ሏ. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱታት ኣከብቲ ሏ. የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኞች
ዲያኑ ይኾኑ፡፡ ይሆናለ
14.2 ሒሊፉ ቢሮ ፌትሔን ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ 14.2 የፌትህ ቢሮ ሒሊፉና በክሌሌ ስራ
ኮሚቴ ዜውከሌ ሒዯ ሰብ ብ዗ይ ዴምፂ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚወከሌ አንዴ ሰው ያሇ
ኣብ‟ቲ ጉባኤ ይካፇለ፣ ዴምፅ በዙህ ጉባኤ ይካፇሊለ፡፡
14.3 ኣብ‟ዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ዗ይተጠቐሱ 14.3 በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 ያሌተጠቀሱ
ዲያኑ፣ ኣገባብ ዗ሇዎም ናይ ምምሔዲር ዲኞች፣ አግባብ ያሊቸው የመስተዲዴር
ኣብያተ ፅሔፇት፣ ህዜባዊ ውዲበታትን ፅ/ቤት ህዜባዊ ዴርጅቶችና አካሊት
ትካሊትን ዜወከሌዎም ናይ ሔጊ ሰብ ሞያ የሚወክሌዋቸው የህግ ባሇሙያ ወይም
ወይ ካሌኦት ውሌቀ ሰባትን ኣብ ናይ ላልች ግሇሰቦች በጠቅሊይ ፌርዴ ቤት
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ክሳተፈ ጉባኤ ሲጋበዘ ያሇ ዴምፅ ሉካፇለ የችሊለ፡፡፡
እንትዕዯሙ ብ዗ይ ዴምፂ ክካፇለ ይኽእለ
እዮም፡፡
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ስሌጣንን የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ካብዘይ ቀፂለ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ ከዙህ በታች
378
www.chilot.me
዗ል ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፦ የተ዗ረ዗ሩት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፦

1. ኣብ ናይ ዲኝነት ስራሔ ምምሔዲር 1. በዲኝነት ስራ አስተዲዯር ሇሚያጋጥሙ
ን዗ጋጥሙ ሽግራት ተረዱእኻ መፌትሑ ችግሮች ተገንዜቦ መፌትሄ መስጠት፣
ምሃብ፡፡
2. ናይ ዲኝነት ኣሰራርሒ ንምምሔያሽን ሒዯ 2. የዲኝነት አሰራርን ሇማሻሻሌና አንዴ ወጥ
ዒይነት ኣፇፃፅማ ሔግታት ንምርግጋፅን የህግ አፇፃፀም ሇማስፇን ሇፌርዴ ቤቶች
ንኣብያተ ፌርዱ መምርሑ ምውፃእ፣ መመርያ መስጠት ማውጣት፣
3. ሒዯሽቲ ሔግታት ክወፁ ወይ ነባር ሔግታት 3. አዲዱስ ህጎች እንዱወጡ ወይም ነባር ህጎች
ክመሒየሹ ናብ ቤት ምኽሪ ሒሳብ ምቕራብ፣ እንዱሻሻለ ሇምክር ቤቱ ሃሳብ ማቅረብ፣
4. ነቲ ጉባኤ ስራሔ ኣፇፃፅማ ዜጠቅም 4. ሇጉባኤው የስራ አፇፃፀም የሚጠቅም
መምርሑ የውፅእ፡፡ መመርያ ያወጣሌ፡፡
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣሰራርሒ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አሰራር
1. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ናይ‟ቲ 1. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ ፔሬዙዲንት የዙህ
ጉባኤ ኣካቢ ይኸውን፣ ጉባኤ ሰብሳቢ ይሆናሌ
2. እቲ ጉባኤ ናይ ባዕለ ፀሒፉ ይምዴብ፣ 2. ጉባኤው የራሱ ፀሒፉ ይመዴባሌ፣
3. እቲ ጉባኤ ኣብ ዒመት ክሌተ ጊዛ ይእከብ፣ 3. ጉባኤው በአመት ሁሇት ጊዛ ይሰበሰባሌ፣
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ተወሳኺ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ተጨማሪ ስብሰባዎችን
ኣኼባታት ክፅውዐ ይኽእለ እዮም፣ ሉጠሩ ይችሊለ፣
4. ክሌተ ሲሶ ኣባሊት እቲ ጉባኤ 4. ሁሇት ሶስተኛ የጉባኤው አባሊት ሲገኙ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
5. ናይ‟ቲ ጉባኤ ውሳነ ብኣብሊፂ ዴምፂ 5. የጉባኤው ውሳኔ በአብሊጫ ዴምፅ
ይውሰን፣ ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ እቲ ይወሰናሌ፣ የጉባኤው ዴመፅ አኩሌ ሲከፇሌ
ኣካቢ ዜዯገፍ ሒሳብ ውሳነ ይኸውን፡፡ ሰብሳቢው የዯገፇው ሃሳብ ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት ስሌጣንና
ፔረዙዲንት፦ ተግባር
ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት በህግ
ብመሰረት ሔጊ ንኣብያተ ፌርዱ ናይ ምምሔዲር መሰረት ፌርዴ ቤቶችን የማስተዲዯር ሒሊፉነት
ሒሊፉነት ኣሇዎ፡፡፡ ብፌሊይ ዴማ፦ አሇው በተሇይ ዯግሞ
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ፣ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ፣
2. ነቲ ቤት ፌርዱ ኣዴሊይ ዜኾኑ 2. ሇፌርዴ ቤቱ አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች በህግ
ሰራሔተኛታት ብመሰረት ሔጊ ይቖፅር፣ መሰረት ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
የመሒዴር፣
3. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ ትሌሚን 3. የፌርዴ ቤቶች የስራ እቅዴና በጀት
በጀትን የዲሌው፣ ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ እንዱውሌ
ክውዕሌ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
4. ብመሰረት ናይ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7/5/ ናይ 4. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 7/5 መሰረት
መስምዑ ቦታ ይውስን፣ የመሰየምያ ቦታ ይወስናሌ፣
5. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ኣጀንዲ 5. የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ጉባኤ አጀንዲ
የዲለ፣ ጉባኤ ይፅውዕ፣ ያ዗ጋጃሌ፣ ጉባኤ ይጠራሌ፣
6. ብመሰረት ናይ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13/3 ኣብ 6. በዙህ አዋጅ ዒንቀፅ 13/3 መሰረት በጠቅሊይ
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ ክርከቡ ዜግበኦም ፌርዴ ቤት ጉባኤ ሊይ ሉገኙ የሚገባቸው
379
www.chilot.me
ተኻፇሌቲ ይውስን፣ ይፅውዕ፣ ተሳታፉዎች ይወስናሌ፣ ጥሪም ያዯርጋሌ፣

7. ገበን ንምክሌኻሌን ነይ ዲኝነት ስራሔ 7. የዲኝነት ስራን ሇማጠናከርና ወንጀሌን
ንምጥንኻርን ምስ ቢሮ ፌትሑ ሇመከሊከሌ ከፌትህ ቢሮ ጋር በመተባበር
ብምትሔብባር ይሰርሔ፣ ይሰራሌ፣
8. ብዚዕባ ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ ስራሔ 8. ስሇ ፌርዴ ቤቱ የስራ እንቅስቃሴ
ብስታትስቲክስ ዜተዯገፇ መግሇፂ ክዲል በእስታቲስቲክስ የተዯገፇ መግሇጫ
ይገብር፣ እንዱ዗ጋጅ ያዯርጋሌ፣
9. ናይ ቤት ፌርዱ ናይ ሔጊ መፅሄት ክዲል 9. የፌርዴ ቤት የህግ መፅሄት እንዱ዗ጋጅ
10.ትምህርታዊ ዜኾኑ ፌርዴታትን ውሳነታትን 10.ትምህርት ሰጪ የሆኑ ፌርድችና ውሳኔዎች
ተመሪፆም ክሔተሙ ይገብር፣ ተመርጠው እንዱታተሙ ያዯርጋሌ፣
11.ብዚዕባ ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ኣካይዲ 11.የክሌለን ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስራ
ስራሔ ዲኝነት ናብ ቤት ምኽሪ ፀብፃብ አካሄዴ በተመሇከተ ሇምክር ቤቱ ሪፕርት
የቕርብ፣ ያቀርባሌ፣
12.በዙ ኣዋጅን ብኻሌኦት ሔግታትን 12.በዙህ አዋጅና በላልች ሔጎች የተሰጡት
ዜተውሃብዎ ተግባራት ይፌፅም፡፡ ተግባራት ያከናውናሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ምክትሌ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔሬዙዲንት
ፔሬዙዲንት፦ ስሌጣንና ተግባር
ምክትሌ ፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ፣ የጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ምክትሌ ፔሬዙዲንት
1. ብፔሬዙዲንት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ዜወሃብዎ 1. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ ፔሬዙዲንት
ተግባራት ይፌፅም፣ የሚሰጡትን ተግባራት ያከናውናሌ
2. እቲ ፔሬዙዲንት ኣብ዗ይህሌወለ እዋን 2. ፔሬዙዲንቱ በማይኖርበት ጊዛ እሱን ተክቶ
ተኪኡ ይሰርሔ፡፡ ይሰራሌ፡፡
ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ አካቢ ዲኛ ተግባር፦ የማእከሊዊ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኛ ተግባር
ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ኣካቢ ዲኛ ዜስዕብ የከፌተኛ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ዲኛ
ተግባርን ሒሊፉነትን ይህሌዎ፣ የሚከተለት ተግባርና ሒሊፉነት ይኖሩታሌ፣
1. ነቲ መጋባእያ ይመርሔ 1. ችልቱን ይመራሌ፣
2. ኣብ‟ቲ መጋባእያ ንዜሰርሐ ዲያኑ መዜገብ 2. በችልቱ ሇሚሰሩ ዲኞች መዚግብት
የከፊፌሌ፣ ያከፊፌሊሌ፣
3. በቲ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት 3. በጠቅሊይ ፌርዴ ቤቱ ፔሬዙዲንት ውክሌና
እንትውከሌ ምምሔዲራዊ ስራሔቲ ይሰርሔ፡፡ ሲሰጠው አስተዲዯራዊ ስራዎችን ይሰራሌ፡፡
ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ስሌጣንን የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን፦
ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ፔሬዙዲንት ብመሰረት የወረዲ ፌርዴ ቤት ፔሬዙዲንት ሔግን መሰረት
ሔጊ ነቲ ቤት ፌርዱ ናይ ምምሔዲር ሒሊፌነት በማዴረግ ፌርዴ ቤቱን የማስተዲዯር ሒሊፉነት
ኣሇዎ፡፡ ብፌሊይ ዴማ፦ ሲኖረው በተሇይ ዯግሞ፦
1. ነቲ ቤት ፌርዱ ይውክሌ፣ 1. ፌርዴ ቤቱን ይወክሊሌ፣
2. ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ ሰራሔተኛታት 2. የፌርዴ ቤቱን ሰራተኞች ያስተዲዴራሌ፣
የመሒዴር፣
3. ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ በጀት ኣብ ስራሔ 3. የፌርዴ ቤቱን በጀት በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
380
www.chilot.me
የውዕሌ፣
4. ብዚዕባ ናይ‟ቲ ቤት ፌርዱ ስራሔ ናብ 4. ስሇ ፌርዴ ቤቱ የስራ ሂዯት ሇበሊይ አካለና
ብሌዕሉአን ናብ ወረዲ ቤት ምኽሪን ፀብፃብ ሇወረዲው ምክር ቤት ሪፕርት ያቀርባሌ፣
የቕርብ፣
5. ካሌኦት ካብ ሊዕሇዋይ ኣካለ ዜዋሃብዎ 5. ላልች ከበሊይ አካለ የሚሰጡት
መምርሑታት ተግባራዊ ይገብር፡፡ መመርያዎች ተግባራዊ ያዯርጋሌ፡፡
ዜተስዒሩ ሔግታት፦ የተሻሩ ሔጎች
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ወፂኡ በክሌሌ ትግራይ ሔገ መንግስት መሰረት
ዜነበረ ኣዋጅ ቁፅሪ 5/1988 በዙ ኣዋጅ‟ዙ ወጥቶ የነበረው አዋጅ ቁጥር 5/1988 ዒ.ም
ተሳዑሩ ኣል፡፡ በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ ጊዛ፦ አዋጅ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ‟ዙ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት
ክሌሌ ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና
ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ነሒሰ 25/1990 ነሏሴ 25/1990

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ርእሰ
381
www.chilot.me

አዋጅ ቑፅሪ 31/1990 አዋጅ ቁጥር 31/1990
ገፅ 1 ገጽ 1
ንስራሔቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራዎች
ዜተኣወጀ ናይ በጀት ኣዋጅ፣ የታወጀ የበጀት አዋጅ
ኣብ 1991 በጀት ዒመት ኣብ‟ቲ ክሌሌ ውሽጢ ሇ1991 በጀት አመት በክሌለ ውስጥ
ንዜስርሐ ስራሔትን ግሌጋልታትን ዗ዴሉ በጀት ሇሚከናወኑ ስራዎችና አገሌግልቶች
ኣብ መጀመርታ በጀት ዒመት ኣፅዱቕካ ኣብ የሚያስፇሌገውን በጀት ኣፅዴቆ በበጀት ዒመቱ
ስራሔ ክውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ መጀመሪያ ወቅት ስራ ሊይ መዋሌ አስፇሊጊ
በመሆኑ፣
ኣብ ናይ ኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ሪፏብሉክ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 52 ተራ ቁፅሪ ሪፐብሉክ ሔገ መንግስት አንቀፅ 52 ተራ ቁጥር
2/ሠ መሰረት እዙ ክሌሌ ናይ ባዕለ ባጀት ናይ 2/ሠ መሰረት ክሌለ የራሱን በጀት የማፅዯቅና
ምፅዲቕን ኣብ ስራሔ ናይ ምውዒሌን ስሌጣን ስራ ሊይ የማዋሌ ስሌጣን የተሰጠው በመሆኑ፣
ዜተውሃበ ብምዃኑ፣
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 62 ንኡስ በሔገ መንግስቱ አንቀፅ 62 ንኡስ አንቀጽ 7
ዒንቀፅ 7 ናይ ፋዳራሌ መንግስትን ናይ የፋዳራሌ መንግስትና የክሌልች የጋራ ገቢ
ክሌሌትን ናይ ሒባር እቶት ክፌፌሌ /መቐል/ ክፌፌሌ እንዱሁም የፋዳራሌ መንግስት
ከምኡ‟ውን ፋዳራሌ መንግስቲ ንክሌሊት ብዜህቦ ሇክሌልች የሚሰጠውን ደጎማ በተመሇከተ
ዴጎማ ብዜምሌከት ቤት ምኽሪ ፋዳሬሽን የፋዳራሌን ምክር ቤት የወሰነውን ቀመር
ብዜውስኖ ቀመር/ረቑሒ/ መሰረት ብምግባር፣ መሰረት በማዯረግ፣
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ 1991 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1991
በጀት ዒመት አጠቓሉለ ብምፅዲቕ ኣብ ስራሔ በጀት ዒመት በጀት አጠቃሌል በማጽዯቅ ሥራ
ንኽውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇዜተረኸበ ሊይ እንዱውሌ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ በክሌለ ሔገ መንግስት አንቀጽ 49 ንኡስ አንቀጽ
49 ንኡስ ዒንቀፅ 3.9 ዜስዕብ ተኣዊጁ ኣል፡፡ 3.9 መሰረት እንዯሚከተሇው ታውጀዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 1 እዙ ኣዋጅ‟ዙ ናይ 1991 በጀት ዒመት አንቀፅ 1 ይህ አዋጅ የ1991 በጀት ዒመት
በጀት ኣዋጅ ቁፅሪ 31/1990 ዒ.ም ተባሂለ የበጀት አዋጅ ቁጥር 31/1990 ተብል
ክፅዋዕ ይኽእሌ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 2 ካብ ሒምሇ 1/1990 ጀሚሩ ክሳብ ሰነ አንቀፅ 2 ከሒምላ 1/1990 ጀምሮ ሰኔ 30/91
30/1991 ዒ.ም ንዜጠናቐቕ ኣብ ውሽጢ ዒ.ም በሚጠናቀቀው በአንዴ የበጀት
382
www.chilot.me
ሒዯ ናይ በጀት ዒመት እዋን ኣብ‟ቲ ክሌሌ ዒመት ጊዛ ውስጥ ከክሌለ ከሚገኝ ገቢና
ካብ ዜርከብ ኣታውን ካብ ካሉእ ገን዗ብ ከላሊ ገን዗ብ በመጠቀም ከዙህ ጋር
ብምጥቃም ኣብ ውሽጢ ምስ‟ዙ ዜተታሒሒ዗ በተያያ዗ው ሰንጠረዥ ውስጥ ሇተጠቀሱት
ቅጥዑታት ዜተጠቀሱ ስራሔትን ግሌጋልትን ስራዎችና አገሌግልቶች ማሇትም፦
ማሇት ዴማ፦
ሀ. ንስሩዕ ወፃኢታት ብር 216,000,000 ሀ. ሇመዯበኛ ወጪዎች ብር 216,000,000
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት ብር 195,024,948 ሇ. ሇካፑታሌ ወጪዎች ብር 195,024,948
ብዴምሩ ብር 411,024,948 ዴምር ብር 411,024,948 /አራት
/ኣርባዕተ ሚኢትን ዒሰርተ ሒዯን ሚሌዮን መቶ አስራ አንዴ ሚሌዮን ሃያ አራት ሺ
ዕስራን ኣርባዕተን ሽሔን ትሽዒተ ሚኢትን ዗ጠኝ መቶ ኣርባ ስምንት ብር/ ወጪ
ኣርባዒን ሸሞንተን/ ወፃኢ ኮይኑ ንክኽፇሌ በዙ ሆኖ እንዱከፇሌ በዙህ አዋጅ ተፇቅዶሌ፡፡
ኣዋጅ ተኣዙዘ ኣል፡፡፡
ዒንቀፅ 3 ንፔሮፋሽናሌ ንዜተፇሊሇዩ አንቀጽ 3 ሇፔሮፋሽንና ሇሌዩ ሌዩ አገሌግልቶች
ግሌጋልታትን ከምኡ‟ውን ንመካየዱ እንዯዙሁም ሇስራ ማስኬጃ የተፇቀዯውን
ስራሔ ዜተፇቐዯ ስሩዕ በጀት ናብ መሃያን መዯበኛ በጀት ወዯ ዯመወዜና አበሌ
አበሌን ምዜዋር ኣይከኣሌን ማዚወር አይቻሌም፡፡
ዒንቀፅ 4 ንካፑታሌ በጀት ካብ ዜተፇቐዯ ናብ አንቀጽ 4 ሇካፑታሌ በጀት ከተፇቀዯው ወዯ
ስሩዕ በጀት ምዜዋር ኣይከኣሌን፡፡ መዯበኛ በጀት ማዚወር አይቻሌም
ዒንቀፅ 5 በብወርሐ ከይተቋረፀ እንዲተኸፇሇ አንቀጽ 5 በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ የሚያሌቅ
ዜውዲእ ንቐወምቲ ሰራሏተኛታት ሆኖ ሇቋሚ የመንግስት ሰራተኞች
መንግሰቲ ኣዴሇይቲ ንዜኾኑ ዋኒናት አስፇሊጊ ሇሆኑ ጉዲዮች መመሪያ
መምርሑ ብምውፃእ ናይ መሃያ ሌቓሔ በማውጣት የክፉያውንም ጊዛ ሇመወሰንና
ንምሃብ ናይ አከፊፌሊ እዋን ንምውሳንን በዙህ አ኱ሃን በሚሰጠው ብዴር ሊይ
በዙ ከይዱ ኣብዜወሃብ ሌቓሔ ብዒመት በዒመት 12/በመቶ/ ወሇዴ
12% ወሇዴ ንክኽፇሌ ንክሌሌ ፊይናንስ እንዱያስከፌሌ ሇፊይናንስ ቢሮው ስሌጣን
ቢሮ ስሌጣን ተዋሂቡ‟ል፡፡ ተሰጥቶታሌ፡፡
ኣመሒዲዴራ በጀት፣ የበጀት አስተዲዯር
ዒንቀፅ 6 ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አንቀጽ 6 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ኣካሊት ስሌጣን፣ አካሊት ስሌጣን፣
1. እቲ ዋኒን ዜምሌከቶም ናይ ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ 1. ጉዲዩ የሚመሇከታቸው የክሌለ መንግስት
አካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አካሊት የበሊይ ኃሊፉዎች ሇየመስሪያቤታቸው
ንናይ ቢሮኦም ስራሔን ግሌጋልትን በዙ ስራና አገሌግልት በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ‟ዙ ዜተፇቐዯልም በጀት ኣብዜሒትለ የተፇቀዯሊቸውን በጀት በሚጠይቁበት ጊዛ
እዋን ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብቲ ክሌሌ የፊይናንስ ቢሮው ከክሌለ መንግስት ገቢና
ኣታውን ካብ ካሉእ ፌሌፌሌ ንኽኽፇሌ ከላሊ ምንጭ እንዱከፇሌ ታዞሌ፡፡
ተኣዙዘ‟ል፡፡
2. ናይ በጀት ዜውውር ብናይ‟ቲ ክሌሌ ናይ 2. የበጀት ዜውውር በክሌለ የፊይናንስ
ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/1989 አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989 ክፌሌ 4
ክፇሉ 4 ዒንቀፅ 17 ክሳብ ዒንቀፅ 20 አንቀጽ 17 እስከ አንቀጽ 20 በተጠቀሰው
ብዜተጠቐሰ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 7 ናይ ፊይናንስ ቢሮ ናይ ምቁፅፃር አንቀፅ 7 የፊይናንስ ቢሮ የመቆጣጣር ሃሊፉነት፣
ሒሊፇነት
383
www.chilot.me
1. ቢሮ ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ንስራሔ 1. የትግራይ ክሌሌ ፊይናንስ ቢሮ ሇስራ

ግሌጋልትን ቢሮታት ዜወሃብ በጀት አገሌግልት ሇቢሮዎች የሚሰጥ በጀት
ይምርምር ይቆፃፀር፡፡ ይመረምራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
2. ቢሮታት ዜወስዴኦ ገን዗ብ ኣበይ ከም዗ውዕሇኦ 2. ቢሮዎች የተመዯበሊቸው ገን዗ብ እምን ሊይ
በቢ ወርሐ ከምኡ‟ውን ኣብ ዒመት መወዲእታ እንዲዋለትና በየወሩ እንዱሁም በዒመቱ
ናይ ዒመታዊ ፀብፃብን ናብ ቢሮ ፊይናንስ መጨረሻ ዒመታዊ ሪፕርት ሇፊይናንስ ቢሮ
ክሌሌ ትግራይ ብእዋኑ ከምዜቐርባን፣ በወቅቱ ማቅረብ እንዲሇባቸውና የቢሮው
መርመርቲ ቢሮ ፊይናንስ ዜዯሌይዎ መርማሪዎች የሚፇሌጉት መረጃ
መረዲእታ ከመቻችዋን ክህባን ኣሇወን፡፡ ማመቻቸትና መስጠት አሇባቸው፡፡
መቐሇ ነሒሰ 1990 ዒ.ም መቀላ ነሏሴ/1990

ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ርእሰ ምምሔዲር ርእሰ መስተዲዯር
384
www.chilot.me
ናይ ኣታውን ወፃኢን ሒገዜን ሌቓሔን መጠቓሇሉ የገቢና የውጭ እርዲታና ብዴር ማጠቃሇያ
ሀ. ስሩዕ ኣታዊ ሀ. መዯበኛ ገቢ
ቀጥታዊ ታክሲ ብር36,390,000 ቀጥታ ታክስ ብር 36,390,000
ቀጥታ ዗ይኮኑ ታክስ ብር 25,894,000 ቀጥታ ያሌሆኑ ታክስ ብር 25,894,000
ታክስ ዗ይኮኑ ኣታዊታት ብር 18,020,000 ታክስ ያሌሆኑ ገቢዎች ብር 18,020,000
ናይ ስሩዕ ኣታዊ ዴምር ብር 80,304,000 የመዯበኛ ገቢ ዴምር ብር 80,304,000
ሇ. ካብ ፋዳራሌ መንግስቲ ዴጎማ ሇ. የፋዳራሌ መንግስት ዴጎማ
ብር 267,864,048 ብር 267,864,048
ሏ. ካብ ወፃኢ ሒገዜ ብር 48,063,800 ሏ. ከውጭ አገር እርዲታ ብር 48,063,800
መ. ካብ ወፃኢ ሌቓሔ ብር7,238,000 መ. ከውጭ አገር ብዴር ብር7,238,000
ሰ. ካብ ወፃኢ ሒገዜን ሌቃሔን ዗ይተፇሇየ ናይ ወፃኢ ሰ. በውጭ ሀገር ብዴርና እርዲታ ካሌተሇየ የውጭ
ፊይናንስ ብር 7,555,100 ፊይናንስ ብር 7,555,100
ጠቕሊሊ ዴምር ብር 41,102,4948 ዴምር ብር 411,024,948
ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ኣታዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የገቢ በጀት
በጀት
ናይ
የሂሳብ
ሑሳብ ዒይነት ኣታዊ መዯብ የገቢ ዒይነት
መዯብ
ጠቕሊሊ ዴምር 80,304,000 ጠቅሊሊ ዴምር 80,304,000
ናይ ታክስ ኣታዊ 62,284,000 የታክሶች ገቢ 62,284,000
1100 ቀጥታ ታክሲ 36,390,000 1100 ቀጥታ ታክሶች 36,390,000
1101 ካብ መሃያ አታዊ ግብሪ 13,500,000 1101 ከዯመወዜ ገቢ ግብር 13,500,000

ካብ ኪራይ ኣታዊ 1102 ከኪራይ ገቢ ግብር 700,000
1102 700,000
ግብሪ
1103 ከንግዴ ስራ ገቢ ግብር 11,000,000
1103 ካብ ንግዱ ስራሔ ግብሪ 11,000,000
ካብ ሔርሻ ስራሔ 1104 ከእርሻ ስራ ገቢ ግብር 4,600,000
1104 4,600,000
ኣታዊ ግብሪ ከካፑታሌ ትርፌ ገቢ
ካብ ካፑታሌ ትርፉ 1108 750,000
1108 750,000 ግብር
ግብሪ
ካብ ገፀር መሬት 1110 ከገጠር መሬት ኪራይ 5,840,000
1110 5,840,000
መጥቀሚ ኪራይ
ቀጥታ ዗ይኮኑ 1200 ቀጥታ ያሌሆኑ ታክሶች 25,894,000
1200 25,894,000
ታክስታት
ኣብ ዒዱ ውሽጢ ካብ በአገር ውስጥ ከሚመረቱ
ዜምረቱ ኣቑሐት 120,000 120,000
ዕቃዎች ኤክሳይዜ ታክስ
ኤክሳይዜ ታክስ
ካብ ኣሌኮሌን ናይ 1208 ከአሌኮሌ መጠጦች 120,000
1208 120,000
ኣሌኮሌ መስተ
ኣብ ዒዱ ውሽጢ ካብ በአገር ውስጥ ከሚመረቱ
ዜምረቱ ኣቑሐት 18,500,000 18,500,000
እቃዎች ሽያጭ ታክስ
መሸጣ ታክስ
1237 ካብ ምግቢ 10,000 1237 ከምግብ 10,000
1241 ካብ ኣሌኮሌ መስተ 30,000 1241 ከአሌኮሌ መጠጥ 30,000
385
www.chilot.me
ካብ ቆርበትን ናይ
1248 20,000 1248 ከቆዲና ከቆዲ ውጤቶች 20,000
ቆርበትን ውፅኢት/ጫማ/
ካብ ሒፂን ዗ይኮኑ ናይ ብረት ካሌሆኑ የማአዴን
1252 200,000 1252 200,000
ማእዴን ውፅኢት ውጤቶች
1255 ካብ ፅሔፇት መሳርሑ - 1255 ከፅሔፇትና ከሔትመት -
1269 ካብ ካሌኦት 18,240,000 1269 ከላልች ዕቃዎች 18,240,000
ግሌጋልት ታክስ 1,814,000 የአገሌግልት ሽያጭ ታክስ 1,814,000
1271 ካብ ጋራዥ 120,000 1271 ከጋራዥ 120,000

ካብ ክዲን 1272 ከሌብስ ንፅህና መስጫ 12,000
1272 12,000
መሔፀቢ/ሊውንዯሪ/
1273 ከሌብስ ስፋት 52,000
1273 ካብ ክዲን ስፋት 52,000
ከፍቶ ግራፌና ፍቶ ኮፑ
ካብ ፍቶ ግራፌን ፍቶ 1275 50,000
1275 50,000 ማንሳት
ኮፑ ምሌዒሌ
1277 ከስራ ተቋራጭ 420,000
1277 ካብ ስራሔ ተቋረፅቲ 420,000
1278 ከመኝታ ቤት 700,000
1278 ካብ መዯቀሲ 700,000
1281 ከሲኒማ ቤት 10,000
1281 ካብ ሲኒማ ቤት 10,000
ከፀጉር ማስተካከሌና
ካብ ፀጉሪ 1282 35,000
ቁንጅና ሳልን
1282 ምስትኽኻሌን ቁንጅና 35,000
ሳልን 1283 ከቱሪስት መስተንግድ 375,000
ካብ ቱሪስት
1283 375,000
ምትእንጋዴ 1285 ከማስታወቂያ 40,000
1285 ካብ ማስታወቂያ 40,000
ናይ ቴምብር መሸጣን
5,460,000 ከቴምብር ሽያጭና ቀረጥ 5,460,000
ቀረፅን
1295 ካብ መሸጣ ቴምብር 460,000 1295 ከቴምብር ሽያጭ 460,000
1296 ካብ ቴምብር ቀረፅ 5,000,000 1296 ከቴምብር ቀረጥ 5,000,000
ካብ ጉምሩክ ቀረፅን 1300 ከጉምሩክ ቀረጥና ታክስ ===

1300 ===
ታክስን
ካብ ታክስ ዗ይኮኑ ታክስ ካሌሆኑ ገቢዎች 18,020,000
18,020,000
ኣታውታት
ካብ ፌቓዴን ካሌኦት ከፌቃዴና ከላልች
1400 10,943,000 1400 10,943,000
ክፌሉታትን ክፌያዎች
ካብ መሸጣ ኣቕሒን 1500 ከዕቃ ሽያጭና አገሌግልት 4,775,000
1500 4,775,000
ግሌጋልትን ከመንግስት
ካብ ናይ መንግስቲ 1600 65,000
1600 65,000 ኢንቨስትመንት ገቢ
ኢንቨስትመንት ኣታዊ
1700 ከሌዩ ሌዩ ገቢዎች 2,237,000
ካብ ዜተፇሊሇዩ
1700 2,237,000 ከሰራተኞች ጡረታ
ኣታዊታት 1800 -
ካብ ሰራሔተኛታት መዋጮ
1800 -
ጡረታ መዋጮ
386
www.chilot.me
6ይ ዒመትቁፅሪ 32
6ኛ ዒመት ቁጥር 32 መቐሇ፣ሰነ 1990

አዋጅ ቑፅሪ 32/1990 አዋጅ ቁጥር 32/1990
ገፅ 1 ገጽ 1
ስሌጣንን ተግባርን ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እንዯገና ስሌጣንና ተግባር እንዯገና ሇመወሰን የወጣ
ንምውሳን ዜወፀ አዋጅ አዋጅ
ናይ‟ቲ ክሌሌ ሔብረተሰብ ናይ ፌትሑ የክሌለ ህብረተሰብ በአቅራቢያው የፌትሔ
ግሌጋልት ኣብ ቀረብኡ ክረክብ ንኽእሌ አገሌግልት ማግኘት ይችሌ ዗ንዴ የማሔበራዊ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዴ ኣብ ናይ ገጠር ፌርዴ ቤቶች በገጠር ጣቢያዎች በከተማ
ጣቢያታትን ከተማ ቀበላታትን ክውዯቡን ቀበላዎች እንዱዯራጁና እንዱጠናከሩ ሇማዴረግ
ክጠናኽሩን ንምግባር ብሔጊ ስሌጣን ምሃብ በህግ ስሌጣን መስጠት አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ኣዴሊዪ ብምዃኑ፣
ፌትሑ ክነግስን ክጉሌብትን ከምኡ‟ውን እቲ በህብረተሰቡ ፌትሔ እንዱሰፊና እንዱጎሇብት
ሔብረተሰብ ንሔጊ ተገዚኣይ ክኸውን ንምግባር ብልም ህብረተሰቡ ሇሔግ ተገዟ እንዱሆን
ነበርቲ ኣብ መንጎኦም ምርዴዲእን ሒቢርካ ሇማዴረግ፣ በአከባቢው የሚገኙ ነዋሪዎች
ብሰሊም ናይ ምንባር መንፇስ ክዒቢ ፃዕሪ መካከሌ መግባባትና ኣብሮ በሰሊም የመኖር
ንምግባር፣ መንፇስ እንዱዲብር ጥረት ሇማዴረግ፣
ንዜሇዒለ ክትዒት ብቐረባ ፌታሔ ንምዴሊይን የሚነሱ ክርክሮች በቅርብ መፌትሄ
ዕሌባት ክረኽቡ ንምግባርን እቲ ሔብረተሰብ ካብ ሇመሻትና እሌባት እንዱያገኙ ሇማዴረግና
ብዘሔ ክስራን ሊዕሌን ታሔትን ክዴሔን፣ ህብረተሰቡም ከብዘ ኪሳራዎችና ውጣ ውረዴ
ሇማዲን፣
ክርክራት መበገሲ ብምግባር ማሔበራዊ ክርክሮችን መነሻ በማዴረግ ማህበራዊ
ጠንቅታት ንምውጋዴን ሔጊ ናይ ምኽባር ጠንቆችን ሇማስወገዴና ህግ የማክበር
ኣራኣእያን እምነታትን ኣብ ሔብረተሰብ አመሇካከትና እምነቶች በህብረተሰቡ
ክምዕብሌ ምግባር ንኽከኣሌ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ እንዱጎሇብት ሇማዴረግ ይችሌ ዗ንዴ የትግራይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት በትግራይ
ክሌሌ ትግራይ አንቀጽ 49/3/1 ብዜተውሃበ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/1 በተሰጠው
ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ አዋጅ ኣውፂኡ ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
ኣል፡፡ አውጥቷሌ፡፡
387
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 32 ሰነ 1990 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 32 ሰኔ 1990 ዒ.ም
እዙ ኣዋጅ “ስሌጣን ተግባርን ማሔበራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ

ኣብያተ ፌርዱ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እንዯገና ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ስሌጣንና ተግባር
ንምውሳን ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ 32/1990 ዒ.ም “ እንዯገና ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 32/90
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ዒ.ም “ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ኣገሊሌፃ ፆታ የፆታ አገሊሇጽ
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ ብሒዱኡ ፆታ ዜተገሌፀ በዙህ አዋጅ ውስጥ በአንዯኛው ጾታ የተገሇጸ
ንኽሌቲኡ ፆታ ዜጠምር ይኸውን፡፡ ሁለ ሁሇቱንም ጾታዎች የሚመሇከት ይሆናሌ፡፡
1. ኣብ ሔዴ ሔዴ ናይ ገፀር ጣብያን ናይ ከተማ 1. በክሌለ በሚገኙ በእያንዲንደ የገጠር
ቀበላን ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዴ በዙ ኣዋጅ ጣቢያዎች እና በከተማ ቀበላዎች ውስጥ
ቆይሞም ኣሇዉ፡፡ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በዙህ አዋጅ
2. ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ቅዴም ተቋቁመዋሌ፡፡
ክብሌ ወፂኦም ብዜነበሩ ኣዋጃት መሰረት 2. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቀዯም
ተጣይሾም ኣብ ስራሔ ዗ሇዉ ማሔበራዊ ሲሌ ወጥተው በነበሩ አዋጆች መሰረት
ኣብያተ ፌርዱ በዙ ኣዋጅ ከምዜተጣየሹ ተቋቁመው የነበሩ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ይቁፀር፡፡፡ በዙህ አዋጅ እንዯተቋቋሙ ይቆጠራለ፡፡
ዕሊማ ዒሊማ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜስዕቡ ዕሊማታት የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚከተለት
ኣሇዎም ዒሊማዎች ይኖራቸዋሌ፡፡
1. ኣብ መንጎ ነበርቲ ምርዴዲእን ሒቢርካ 1. በአከባቢው የሚገኙ ነዋሪዎች መካከሌ
ብሰሊም ምንባር ክሰፌን ፃዕሪ ምግባር መግባባትና አብሮ በሰሊም የመኖር መንፇስ
እንዱዲብር ጥረት ሇማዴረግ፣
2. ካብ ዜቐርቡ ክርክራት ብምብጋስ ማሔበራዊ 2. ከቀረቡ ክርክሮች በመነሳት ማህበራዊ
ጠንቅታት ንኽውገዴ ሔጊ ናይ ምኽባር ጠንቆችን ሇማስወገዴና ህግ የማክበር
ኣረኣእያን እምነትን ንኽዒቢ ምግባር፡፡ አመሇካከቶችና እምነቶች እንዱዲብር
ማዴረግ፡፡
ናይ ዲኝነት ናፅነት የዲኝነት ነፃነት
ዲያኑ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ዲይነት የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኞች የዲኝነት
ስራሔቶም ዜፌፅሙ ብሙለእ ናፅነት እዩ፡፡ ብ዗ይ ስራቸውን ሲያከናውኑ በሙለ ነፃነት ነው፡፡ ከህግ
ሔጊ ብኻሉእ ስሌጣን ኣይምርሐን፡፡ በስተቀር በማንኛውም ስሌጣን አይመሩም
ብግሌፂ መጋባእያ ዋኒን ብዚዕባ ምርኣይ፣ ናይ በግሌጽ ችልት ጉዲዮችን ስሇማየት፣ የችልት
መጋባእያ ስፌራን ግዛን ቦታና ጊዛ ስሇመወሰን
1. ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜኾነ ጉዲይ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ማንኛውም ጉዲይ
ዜሪኡ ብግሌፂ መጋባእያ ይኸውን፡፡ ይኹን የሚያዩት በግሌፅ ችልት ይሆናሌ፡፡ ይሁን
እምበር ንህዜቢ ፅቡቅ ስነምግባር ወይ እንጂ ሇህብረተሰቡ መሌካም ስነ ምግባር
ዴሔንነት ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ብዕፁው ወይም ዯህንነት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወይም
መጋባእያ ክሪኡ ይኽእለ፡፡ ባሇጉዲዩ በዜግ ችልት እንዱታይሇት
ሲጠይቅ ጉዲዩን በዜግ ችልት ሉያይት
388
www.chilot.me
ይችሊለ፡፡
2. ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ኣብ ዜነብሩለ 2. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ባለበት የገጠር
ጣብያ/ቀበላ/ ኣብ ዜተመዯበልም ናይ ጣቢያ ወይም የከተማ ቀበላ በተመዯበሊቸው
መጋባእያ ስፌራ የጋብኡ፡፡ ስለጥ ናይ ስፌራ ያስችሊለ፡፡ ሆኖም ግን ቀሌጣፊ
ዲይነት ስራሔ ምክያዴ ኣዴሊይ ኮይኑ የዲኝነት ስራ ሇማካሄዴ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
እንትርከብ ወይ ኣስተምህሮኣዊ ጠቃሚነቱ ወይም በትምህርት ሰጭነቱ ጠቃሚ ነው
እንትእመነለ ኣብ ጣብይኡ /ቀበላኡ/ ተብል በሚታመንበት ጊዛ
ውሽጢ ኣብ ዜኾነ ካሌእ ስፌራ ከጋብእ በጣቢያው/ቀበላው/ ውስጥ በማንኛውም
ይኽእሌ፡፡ ስፌራ ሉያስችለ ይችሊለ፡፡
ካብ ዲይነት ብዚዕባ ምሌዒሌ ከዲኝነት ስሇመነሳት/ጉዲዩን እንዲያየው
ስሇመከሌከሌ/
1. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ 1. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኛ
ሀ. ብቑዕ ምኽንያት ሃሉይዎ ነቲ ዋኒን ሀ. ራሱ ብቁ ምክንያት ኖሮት ጉዲዩን
ከይሪኦ ንቤት ፌርዱ እንትሒትት ወይ ሊሇማየት ሇፌርዴ ቤቱ ሲጠይቅ ወይም
ዴማ ካብቶም ተኻታዕቲ ብሒዱኦም ወይ በተከራካሪዎቹ በአንደ ወገን ወይም
ብኽሌቲኦም ተኻታዕቲ ወገን ነቲ ዋኒን በሁሇቱም በኩሌ መዜገቡን እንዲያይ
ከይሪኦ ተቓውሞ እንትቀርበለ ወይ ተቃውሞ ሲቀርብበት፣ ወይም
ሇ. ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ሇ. ከተከራካሪዎች ወገን ከአንደ ጋር
ሒዱኦም ናይ ቐረባ ናይ ስጋ ይኹን ናይ የቅርብ የስጋ/የጋብቻ/ ዜምዴና
መውስቦ ዜምዴና ዗ሇዎ ወይ ሲኖረው፣ ወይም
ሏ. ካብቶም ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ሏ. ከተከራካሪዎች ወገን ከአንደ ጋር ጠብ
ሒዱኦም ፅሌኢ ዗ሇዎ ወይ ሲኖረው ፣ ወይም
መ. ክትዕ ዜተሌዒሇለ ዋኒን ኣቐዱሙ መ. ክርክር የተነሳበት ጉዲይ ቀዯም ብል
ብዲይነት ወይ ብዕርቂ መንገዱ ዜረኣዮ ዯኛው በዲኝነት በተቀመጠበት ወይም
ተኾይኑ ካብቲ መጋባእያ ክሇዒሌ ኣሇዎ፡፡ በሽምግሌና መንገዴ ያየው ከሆነ
ከቸልት እንዱነሳ ይዯረጋሌ፡፡
2. ተቓውሞ ዜቐረበለ ዲኛ ነቲ ነገር ተረዱኡ 2. በጉዲዩ ተቃውሞ የቀረበበት ዲኛ
እንተተቐቢሌዎ ብፌቓደ ካብ ዲይነት የቀረበበትን ተቃውሞ ከተቀበሇው በፌቃደ
ክሇዒሌ ይኽእሌ፡፡ እንዴሔር ዗ይተሊዑለን ከዲኝነት ሉነሳ ይችሊሌ፡፡ ነገር ግን ተቃውሞ
ተቓውሞ እንተኣቅሪቡን እቶም ክሌተ ዲያኑ ካቀረበ በዲኛው የቀረበ ተቃውሞ የቀሩት
ነቲ ተቃውሞ መርሚሮም ውሳነ ክህብለ ዲኞች የዲኛውን ተቃውሞ መርምረው ውሳኔ
ይግበር እቲ ውሳነ ተፇፃምነት ይህሌዎ እንዱሰጡ ይዯረጋሌ፣ ውሳኔውም
ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ፡፡
3. ኣብ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዜተውሃቦ ናይ 3. በአንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 2 ሊይ የተሰጠው
ዲያኑ ውሳነ ይግበአኒ ምቅራብ ኣይከኣሌን፡፡ የዲኞች ውሳኔ ይግባኝ የሇውም፡፡
4. በዙ ምክንያት ዲኛ ካብ መጋባእያ ኣብ 4. በዙህ ምክንያት ዲኛው ከችልት እንዱነሳ
ዜሇዒሇለ ግዛ ካብቶም ተጠባበቅቲ ዲያኑ ነቲ ሲዯረግ ካለት ተጠባባቂ ዲኞች በምትኩ
ተቃውሞ ዜቐረበለ ዲኛ ተኪኡ ይስየም፡፡ እንዱሰየም ይዯረጋሌ፡፡
ብዚዕባ መረፃን ግሌጋልት ዗በንን ዲያኑ ስሇ የዲኞች አመራረጥና የአገሌግልት ዗መን
ናይ ዲያኑ መረፃ የዲኞች አመሊመሌ
389
www.chilot.me
ናይ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዲያኑ እቲ ቤት የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኞች ፌርዴ ቤቱ

ፌርዱ ኣብ ዜቖመለ ጣብያ /ቀበላ ብዜርከብ በቆመበት ጣቢያ/ቀበላ/ በሚገኝበት ምክር ቤት
ናይ ቤት ምኽሪ/ባይቶ/ ጉባኤ ብኣብዜሒ ዴምፂ /ባይቶ/ ጉባኤ በአብሊጫ ዴመጽ ይመረጣለ፡፡
ይምረፁ፡፡
ብዲይነት ንምምራፅ ዗ብቅዐ ረቋሔታት ሇዲኝነት የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
ንማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዲይነት ዜምረፁ ኣብ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ዲኝነት የሚመረጡ
ሔለፌ ይኹን ሔዙ ብፅቡቕ ስርሕም ብፅቡቕ ባሇፈት ጊዙያት ይሁን አሁን በጥሩ ስራቸው፣
መርአያነቶም ብፃዕረኛነቶምን ግሌጋልቶምን በስነ ምግባራቸው፣ በታታሪነታቸውና
ኣብቲ ሔብረተሰብ ኣኽብሮትን እምነትን ዗ትረፈ በአገሌግልታቸው በህብረተሰቡ ዗ንዴ
ነበርቲ ክምረፁ ይግበር፡፡ አክብሮትና ታማኝነት ያተረፈ
የጣቢያው/የቀበላው/ ነዋሪዎች እንዱመረጡ
ናይ ግሌጋልት ዗በን የአገሌግልት /የስራ/ ዗መን
1. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ናይ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ
ግሌጋልት ዗በን ሒሙሽተ ዒመት ይኸውን የአገሌግልት/የስራ/ ዗መን አምስት አመት
ናይ‟ቲ ጣብያ /ቀበላ/ ቤት ምኽሪ ገምጊሙ ይሆናሌ፣ የጣቢያው /የቀበላው/ ምክር ቤት
ብቑዒት‟ዮም ክቅፅለ ይኽእለ‟ዮም እንተይለ /ባይቶ/ ገምግሞ ብቁዎች ናቸው ሉቀጥለ
ብዴምር ይኹን ብተናፀሌ እንዯገና ይችሊለ ብል ሲያምን በአጠቃሊይም ሆነ
ክመርፆም ይኽእሌ እዩ፡፡ በተናጠሌ እንዯገና ሉመርጣቸው ይችሊሌ፡፡
2. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ 2. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ
ዜተመረፀለ ጣብያ/ቀበላ/ ሇቒቑ እንዴሔር ከተመረጠበት ጣቢያ /ቀበላ/ ሇቆ ከሄዯ
ከይደ ናይ ግሌጋልት ዗በኑ የቋርፅ ብኻሉእ የአገሌግልት/የስራ/ ዗መኑ ይቋረጣሌ፣
ሒደሽ ተመራፃይ ዴማ ይትካእ፡፡ በምትኩ ዯግሞ ላሊ አዱስ ዲኛ ይመረጣሌ፡፡
3. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ብሞት 3. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ በሞት፣ በከባዴ
ብኸቢዴ ሔማም ብማእሰርቲ ክቅፃዕ ህመም፣ በእስር እንዱቀመጥ ከተወሰነበትና
እንተተወሲኑዎን ብዴስፔሉን ጉዴሇት ካብ በዱስፔሉን ጉዴሇት ከስራው ሲወገዴ
ስርሐ እንትውገዴን ብሒደሽ ተመራፂ በአዱስ ተመራጭ እንዱተካ ይዯረጋሌ፡፡
ይትካእ፡፡
ዲያኑ ካብ ስርሕም ዜውገዴለ ኣገባብ ዲኞች ከስራቸው የሚወገደበት ስነ ስርዒት
ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ
ዜተመረፀለ ሒሊፉነት ብዜግባእ ክትግብር የተመረጠበትን ሒሊፉነት በተገቢው ሉተገብር
ብ዗ይምኽኣለ ምኽንያት ብዜመረፆ ህዜቢ ባሇመቻለ ምክንያትና በመረጠው ህዜብ እምነት
እምነት እንተስኢኑ ግሌጋልት ዗በኑ ቅዴሚ ባጣበት ጊዛ የአገሌግልት ዗መኑ ከማብቃቱ
ምውዴኡ ኣብ ዜኾነ ግዛ ብኽሌተ ሲሶ ዴምፂ በፉት በጣቢያው/በቀበላው/ ምክር ቤት ሁሇት
ናይ ጣብያ/ቀበላ/ ቤት ምኽሪ ካብ ስርሐ ሶስተኛ ዴምፅ ሲዯገፌ ከስራው ሉወገዴ
ክውገዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ፡፡
በዜሑ ዲያኑ የዲኞች ብዚት
ኣብ ሔዴሔዴ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ሒዯ በእያንዲንደ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት አንዴ
ኣካቢ ክሌተ ዲያኑን ከምኡ‟ውን ዲኛ ክጎዴሌ ሰብሳቢና ሁሇት ዲኞች ይኖሩታሌ፡፡ እንዱሁም
390
www.chilot.me
ተተኪኦም ዜሰርሐ ክሌተ ተጠባበቅቲ ዲያኑ ሲጎዴሌ ተክተው ሉሰሩ የሚችለ ሁሇት
ይምረፁ፡፡ እዙ ከም዗ል ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ተጠባባቂ ዲኞች ይመረጣለ ይህ እንዯተጠበቀ
ዜተረኸበለ ኣብ ሒዯ ጣብያ/ቀበላ/ ካብ ሒዯ ሆኖ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በእያንዲንደ
ንሊዕሉ መጋባእያ ክህሉ ይኽእሌ፡፡ ጣብያ/ቀበላ/ ከአንዴ በሊይ ችልት ሉኖር
ይችሊሌ፡፡
ኣብ መጋባእያ ዜስየሙ በዜሑ ዲያኑ በችልት የሚሰየሙ የዲኞች ብዚት
1. ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜኾነ ዋኒን ዜሪኡ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ማንኛውም ጉዲይ
ሰሇስተ ዲያኑ ኣብ ዜርከብለ መጋባእያ የሚያስችለት በሶስት ዲኞች ይሆናሌ፡፡
ይኸውን 2. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ዲኛ በህመም ወይም
2. ዜኾነ ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዲኛ በፌቃዴ ምክንያት ከስራው በሚቀርበት ጊዛ
ብሔማም ወይ ብፌቃዴ ኣብ ዜተርፇለ ግዛ ከተጠባባቂ ዲኞች ውስጥ ተተክቶ የዲኝነት
በቶም ተጠባበቅቲ ተተኪኡ ከይዱ እቲ ሂዯት /ስራ/ እንዱቀጥሌ ይዯረጋሌ፡፡
ዲኝነት ክቅፅሌ ይግበር፡፡
ስሌጣን ዲይነት ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስሌጣን
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ዲይነት ስሌጣን የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ስሌጣን
ዜህሌዎም የሚኖራቸው
ሀ. እቲ ተኸሳሳይ ወይ ኣመሌካታይ ኣብ ሀ. ተከሳሹ ወይም ከሳሹ በሚኖሩበት ቦታ ወይም
ዜነበረለ ወይ
ሇ. እቲ ክርክር ዗ሌዒሇ ዋኒን ኣብ ዜርከበለ ወይ ሇ. ክርክር ያስነሳው ጉዲይ በሚገኝበት ወይም
እቲ ክርክር ዗ሌዒሇ ዋኒን መዕሇቢ እሌባት ባገኘበት ወይም
ኣብዜተገበረለ ወይ ሏ. ወንጀሌ የተፇፀመበት ቦታ ፌርዴ ቤቱ
ሏ. እቲ ገበን ዜተፇፀመለ ቦታ እቲ ቤት ፌርዱ በቆመበት ቦታ ከሆነ ጉዲዩን የመዲኘት
ኣብ ዜቖመለ እንዴሔር ኮይኑ እዩ፡፡ ስሌጣን ይኖራቸዋሌ፡፡
ናይ ፌትሃብሄር ዋኒናት ስሌጣን የፌትሃብሄር ጉዲዮች ስሌጣን
ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌረዱ ማንኛውም ማህበራዊ ፌርዴ ቤት
1. ካብ ብር 1,500/ሒዯ ሽሔን ሒሙሽተ 1. ከ 1,500/እንዴ ሺ አምስት መቶ/ ብር
ሚኢትን ብር/ ዗ይበሌፅ ወይ ግምቱ ክሳብ የማይበሌጥ የተንቀሳቃሽና የማይንቀሳቀስ
1,500/ሒዯ ሽሔን ሒሙሽተ ሚአትን ብር/ የንብረት ክርክር
ብዜኾነ ናይ ንብረት ክርክር፡፡
2. ኣብ ቀበላ ወይ ጣብያ ውሽጢ ብዚዕባ 2. በጣቢያ/ቀበላ/ ውስጥ በሚገኙ ቤቶችና
ዜርከብ ገዚውትን ቦታታትን ግምቶም እስካዕ ቦታዎች ግምታቸው እስከ 1,500/እንዴ ሺ
1.500/ሒዯ ሽሔን ሒሙሽተ ሚኢትን ብር/ አምስት መቶ/ ብር የሚዯርስ የአገሌግልት
ዜኾነ ናይ ግሌጋልት ክፌሉት ብምጥቃም ክፌያዎች በመጠቀም ሇሚነሱ ክርክሮች፣
ንዜሇዒለ ክርክራት
3. ኣብ ጣብያ ወይ ቀበላ ክሌሌ ውሽጢ 3. በጣቢያ ወይም በቀበላ ክሌሌ ውስጥ
ብሒባር ዜጥቀምለ ስፌራታትን መስርሔን በአንዴነት/በጋራ/ የሚጠቀሙበት ስፌራዎችና
ብናይ ግሌጋልት ዋጋ ክፌሉት ወይ በቲ የሰራ ቦታዎች የአገሌግልት ዋጋ ክፌያ ወይም
ማሔበር ዜወሃቦ ሌቃሔ ኣከፊፌሊን ኣብ በማህበሩ የሚሰጠው የብዴር አከፊፇሌን
መንጎ እቶም ማሔበርን ኣባሊቱን ዜሇዒሌ በተመሇከተ በማሔበሩ አባሊት የሚነሱ
391
www.chilot.me
ግምቶም እስካብ 1,500/ሒዯ ሽሔን ግምታቸው እስከ 1,500/እንዴ ሺ አምስት

ሒሙሽተ ሚኢትን ብር/ ዜኾነ ክርክር ናይ መቶ/ ብር የሆኑ ማንኛውም ክርክሮች የማየት
ምርኣይ ስሌጣን ኣሇዎ፡፡ ስሌጣን ይኖራቸዋሌ፡፡
4. ካብ ጎረቤት ዜሒሌፊ ጨናፌርን ሱራሱርን 4. ከጎረቤት በገቡ ቅርነጫፌችና የዚፌ ስሮች
ተኽሌታትን ዜሇዒሌ ክሲ የሚነሳ ክስ
ሀ. ዜኾነ ይኹን ሰብ ናብ መሬቱ ካብ ጎረቤቱ ሀ. ማንኛውም ሰው ወዯ መሬቱ ሊይ
ተ዗ርጊሕም ዜኣተዉ ጨናፌር ተኽሉ ተ዗ርግተው የገቡትን የጎረቤት የዚፍች
ብ዗ይቅዴመ ኩነት ኣብ ውሽጢ ሒዯ ቅርንጫፍች በአንዴ ወር ውስጥ
ወርሑ ክገሌሰለ ብዲኛ ከገዴዴ ይኽእሌ እንዱቆረጥ በዲኛ ማስገዯዴ ይቻሊሌ፡፡
እዩ
ሇ. ንዋና ተኽሉ ምንጋር እንከየዴሇየ ካብ ሇ. የአንዴ መሬት ባሇሃብት የማስታወቅ
ካሉእ ናብ ቦትኡ ወሰን ሒሉፈ ውሽጢ ግዳታ ሳይኖርበት ከወሰኑ መሰመር
ንውሽጢ ንዜኣተዉ ሱራስር ተኽሉ ባዕለ አሌፍ በመሬቱ ውስጥ ሇውስጥ
ብወነኑ ክቆርፆ ይኽእሌ እዩ፡፡ የሚሄደትን ስሮች ሉቆርጣቸው
ይችሊሌ፡፡
5. ሒፁር ወይ ገዚ ኣብ ምሔዲስ ዜሊዒሌ ዋኒን 5. አጥር ወይም ቤት ሇማዯስ የሚነሳ ጉዲይ
ሀ. ኣብ ጎረቤት ዜተሰርሏ ሒፁር ወይ ገዚ ሀ. በአንዴ መሬት ሊይ የተሰራውን አጥር ወይም
ንምሔዲስ ግዴን ብናይ‟ቲ ቀረባ ጎረቤቱ ቤት ሇማዯስ በጎረቤት መሬት ሊይ ማሇፌ
መሔሊፌ እንተዯአ ኣዴሌዩ እቲ መሔሇፉ አስፇሊጊ ሲሆን ጎረቤት የሆነው
ዜሒትት ጎረቤት መሔሇፉ ክህብ ባሇሃብት/በሇይዝታ/ በመሬቱ ሊይ መተሊሇፌ
ይግዯዴ‟ዩ፡፡ ፌቃዴ አሇበት፡፡
ሇ. በዙ ምትሔሌሊፌ ምኽንያት እንተዯአ ሇ. የተሰራውን አጥር ወይም ቤት ሇማዯስ
ጉዴኣት በፂሐ ዋና መሬት /መሔሇፉ በመተሊሇፌ ሊይ እነዲሇ
ዜሃቦ ጎረቤት/ ናይ ጉዴኣቱ ካሔሳ በባሇመሬቱ/ባሇይዝታው/ ሊይ ጉዲት ካዯረሰ
ክሒትት ይኽእሌ እዩ፡፡ ባሇሃብቱ የጉዲት ካሳ/ኪሳራ/ ሇመጠየቅ
ይችሊሌ፡፡
ሏ. ኩታ ገጠም ወይ ናይ ሒባር ሒፁር ሏ. የጋራ አጥር ሲፇርስ ባሇሃብቱ ውሌ ከነበራቸው
ብመሌክዕ ነፃሊ መንዯቅ ዜተሰርሏ ሒፁር በውሊቸው መሰረት፣ ውሌ ካሌነበራቸው ግን
እንትፇርስ ውዕሌ እንተነይርዎም እኩሌ ወጪ በማዴረግ እንዱጠግኑ ይገዯዲለ፡፡
ብውዏልም ክፅግንዎ ውዕሌ
እንተ዗ይነይሩዎም ብማዕረ ወፃኢ
ክፅግንዎ ይግዯደ፡፡
6. ዜጠፌእ ኣቅሒ/ነገር/ ወይ እንስሳ 6. የጠፈ ነገሮች ወይም እንስሶች
ሀ. ብዜኾነ ይኹን ምኽንያት ወይ ዴንገት ካብ ሀ. በማንኛውም ምክንያት ወይም በዴንገተኛ ሁኔታ
ቦታ ናብ ቦታ ዜተንቀሳቀሰ ንብረት /ኣቕሒ/ ማንኛዎችም ዕቃዎች በላሊ ሶስተኛ ሰው መሬት ሊይ
ከፌቲ ወይ ካሌኦት ጥሪታት ካብ ሰፇሮም ዜወፁ የተገኙ እንዯሆነ ወይም እንዯ ከብቶች ንብ መንጋ
አናህብ ዯራሁን ካሌኦት ጥሪታትን ሒሉፍም ናብ ድሮ የመሳሰለ እንስሶች ተሊሌፇው እንዱሁ የተገኙ
ካሉእ እንተኣትዮምን ባዒሌ ዋና እና ተኸታተሇ እንዯሆነ ባሇመብት/ባሇሃብት/ የሆኑት ሰዎች
ወይ እውን እና ኣሇሸ ናብ‟ቲ ጥሪት ዗ሉለ ክኣቱ እንዱፇሌጓቸውና እንዱወዶቸው የመሬቱ
ንብረቱ ክወስዴን ንብዒሌ መሬት እንተሒቲቱ ባሇሃብት/ባሇይዝታ/ በመሬቱ ውስጥ መግባትን
ክፇቅዯለ ኣሇዎ፡፡ መፌቀዴ አሇበት፡፡
ሇ. በዒሌ መሬት/በዒሌ ትሔዜቶ/ በዙ ምኽንያት ሇ. የጠፈትን ነገሮች ወይም እንስሶች ሇመውሰዴ
ዜበፅሏ ኪሳራ ወይ ጉዴኣት እንተሃሌዩ ካሔሳ ሲባሌ ባሇሃብቱ /ባሇመብቱ/ ወዯ
392
www.chilot.me
ናይ መሔታት መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ባሇመሬቱ/ባሇሃብቱ/ በመግባቱ ምክነያት የዯረሰ

ኪሳራ ወይም ጉዲት ካሇ የመሬቱ ባሇሃብት/ባሇይዝታ
ከዙሁ ባሇመበት ሊይ ከሳ የመጠየቅ መብት አሇው፡፡
ሏ. በዒሌ መሬት/በዒሌ ትሔዜቶ/ ነቲ ዜኣተወ ሏ. ባሇመሬቱ/ባሇይዝታው/ ራሱ ወዱያዉኑ ፇሌጎ
ወይ ዜጠፌአ ንብረት /ጥሪት/ ሽዐ ንሽዐ የጠፊውን እቃ ወይም እንስሳ ባሇመብት ሇሆነው
ንባዒሌ ዋና/ጥሪት/ እንተዯአ ኣረኪቡ ካብኡ ሰው የሰጠ እንዯሆነ ላሊ ሰው በመሬቱ ሊይ
ንዴሒር ካሉእ ሰብ ናብ መረብኡ /መሬቱ/ እንዲይገባ ሉከሇክሌ ይችሊሌ፡፡
ንኸይኣቱ ክኽሌክሌ ይኽእሌ‟ዩ፡፡
7. ብናይ ካሉእ ሰብ ቦታ ምትሔሌሊፌ 7. በላሊ ሰው ቦታ ስሇመተሊሇፌ
ሀ. መተሒሊሇፉ ክኸውን ዜዴሇ ባዒሌ ሀ. ባሇመሬቱ/ባሇይዝታው/ የሚዯርስበትን ኪሳራ
መሬት/መረባ/ ንዜበፅሕ ኪሳራ/ጉዴኣት/ ካሔሳ በሙለ ወይም በከፉሌ አስቀዴሞ ካገኘኘ በራሱ
ብሙለኡ ወይ ብኽፊሌ ኣቐዱሙ እንተዴኣ መሬት ሊይ ሇላች መሬቶች ጥቅም የሚሆኑ የውሃ
ረኺቡ እቲ ሑዜዎ ዗ል መሬት ንካሌኦት ከም ቧንቧዎች፣ የኤላክትሪክ መስመሮችና ላልች
ማይ ቡምባ መስመር ኤላክትሪክ ካሌኦትን መተሊሇፌያዎች መፌቀዴ አሇበት፡፡
መተሒሊሇፉ ክፇቅዴ ኣሇዎ ሇ. ይህ የማስተሊሇፌ ዴርጊት የበሇጠ በሚመች
ሇ. እዙ ናይ ምምሔሌሊፌ ስራሔ ዜዒበየ ጉዴኣት አ኱ኋን ትሌቅ ጉዲት በማያመጣ መንገዴ መፇፀም
ብ዗የምፅእን ብዜጥዕምን ክስራሔ ኣሇዎ፡፡ አሇበት
ሏ. በዒሌ መሬት/በዒሌ ትሔዜቶ/ እቲ ዜተተኸሇ ሏ. የዙህም መሬት ባሇቤት/ባሇይዝታ/ የተቋቋመው
መተሒሊሇፉ ብናይ ባዕለ ኪሳራን እቲ ስራሔ ስራ በራሱ ኪሳራ ከመሬት ሊይ ወዯ ላሊ የተሻሇ
ብ዗ይቋረፀለ ኩነታትን ናብ ካሉእ ዜሒሸ‟ዩ ስፌራ እንዱዚወርና እንዱቋቋም በማናቸውም ጊዛ
ዜበሃሌ ቦታ ኣዚዊሩ ክተኽል ይኽእሌ እዩ፡፡ ማዴረግ ይችሊሌ፡፡ ይህን ሲያዯርግ ግን በተቋቋመው
እዘይ እንትግበር ግና ነቶም በዙ ዜተተኸሇ ናይ የውሃ ቧንቧ ፣ የኤላክትሪክ መስመርና ላልች
ማይ ቡንባ፣ ኤላክትሪክ መስመርን ካሌኦት መተሊሇፉያዎች ጥቅም የሚያገኙ ሰዎች ማሳወቅ
ተመሳሰሌቲ ነገራት ዜረኸቡ ሰባት ከፌሌጥ አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
8. መተሒሇሇፉ መንገዱ ናይ ምርካብ መሰሌ 8. መተሊሇፉያ መንገዴ የማግኘት መብት
ሀ. ዜኾነ ሰብ ዜነብረለ ወይ ዜሰርሏለ ቦታ ሀ. ማንኛውም ሰው የሚኖርበት ወይም የሚሰራበት
ብመንገዱ ምስኣን እንተተዒፅዩ ናብ ከባቢኡ ቦታ መንገዴ ከተ዗ጋበት ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ቀርቦ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣመሌኪቱ በ዗ይ ቅዴመ በማመሌከት ያሇምንም ቅዴመ ሁኔታ መውጫና
ኩነት መውፅኢ መእተዊ መንገዱ ክፌቀዯለ መግቢያ መንገዴ እንዱፇቀዴሇት ይገባሌ፡፡
ኣሇዎ፡፡ ሇ. መንገደን በመሸንሸኑ ምክንያት ጉዲት የዯረሰበት
ሇ. ብምኽንያት መንገዱ ተቀዱደ ምውሃብ ወገን ካሇ እንዯስፇሊጊነቱ የጉዲት ካሳ ሉሰጠው
ዜተጎዴአ ወገን እንተሃሌዩ ከከም ኣዴሊይነቱ ይችሊሌ፡፡
ናይ ጉዴኣት ካሔሳ ክወሃቦ ይኽእሌ፡፡ ሏ. ተሸንሽኖ ሇመንገዴ አገሌግልት የተሰጠ መሬት
ሏ. እቲ ንመንገዱ ዜተውሃበ ላጣ መሬት ነፃ መሬት ከሆነ የጉዲት ካሳ ሉጠየቅበት አይችሌም፡፡
እንተኾይኑ ናይ ጉዴኣት ካሔሳ ዜሔተተለ
ምኽንያት ኣይህለን፡፡
9. ናይ ዜናብ ማይ 9. ዜናብን በሚመሇከት
1. ናይ ሒዯ ገዚ ወናኒ /በዒሌ ትሔዜቶ/ ካብ 1. ከቤት ቆርቆሮ የሚፇሰው የዜናብ ውሃ በግቢው
ገዜኡ ዜወርዴ ናይ ዜናብ ማይ ኣብ ናይ ውስጥ ብቻ እንዱያርፌ ማዴረግ ወይም
ባዕለ መረባ ጥራሔ ዜዒርፇለ ወይ እውን በጎረቤት ሊይ ጉዲት በማያዯርስ መንገዴ በቦይ
ኣብ ጎረቤቱ/ጉዴኣት ብ዗ይበፅሔ መንገዱ ከግቢው ውጭ እንዱፇስ ማዴረግ አሇበት፡፡
ክሰርሔን ብመሽረብ ንበረኻ ክሰዴዴ ኣሇዎ፡፡
393
www.chilot.me
2. ኣብ ዜሔረስ መሬት‟ውን ካብ ሊዕሉ ንታሔቲ 2. በእርሻ እንዱፇስ በተመሳሳይ መንገዴ ከሊይ

ንናይ ካሉእ ሰብ ዜሩእ ወይ ግራት ቦይ በመስራት የላሊ ሰው ሰብሌ ወይም ማሳ
ብ዗በሊሽው ክስዯዴ የብለን፡፡፡ በዙ ምኽንያት በሚያበሊሽ መሌኩ መሇቀቅ የሇበትም፡፡ በዙህ
ንዜፌጠር ጉዴኣት ካሔሳ ናይ ምኽፊሌ ምክንያት ሇሚፇጠር ጉዲት ካሳ የመክፇሌን
ተሒታትነት የስዕብ‟ዩ፡፡፡ ተጠያቂነት ያስከትሊሌ፡፡
3. ጎረባብቲ ወይ ናይ ሒዯ ኸባቢ ነበርቲ በዙ 3. ጎረቤቶች /የአንዴ አከባቢ ነዋሪዎች/
ምኽንያት ክበፅሔ ዜኽእሌ ናይ ሒባር ተስማምተው የጋራ ጉዲት ሉያስከትለ
ጉዴኣት ንምእሊይ ናይ ሒባር ፃዕሪ ክገብሩ የሚችለትን ከጥፊት ሇማዲን ሲለ የጋራ
ግቡእ ኣሇዎም፡፡ ጥረት እንዱያዯርጉ ግዳታ አሇባቸው፡፡
10.ዋሒዙ ሩባ 10.ወራጅ የወንዜ ውሃን በሚመሇከት
1. ካብ ወሒዙ ሩባ ብሒባር ዜጥቀሙ ነበርቲ 1. ከወራጅ ወንዜ ውሃ በጋራ የሚጠቀሙ
ብኣቀማምጣ ናይ ሊዕሇዎትን ታሔተዎትን ነዋሪዎች በአቀማመጥ የሊይኛውና የታችኛው
ነበርቲ ብዜርከብ መጠን ብሒባር ናይ ነዋሪዎች በሚገኘው የውሃ መጠን በጋራ
ምጥቃም መሰሌን ግቡእን ኣሇዎም፡፡ እኩሌ የመጠቀም መብትና ግዳታ አሇባቸው፡፡
2. በኣቀማምጣ ብሊዕሊይ/ብርኪ/ ዗ል ነባሪ 2. በአቀማመጥ በሊይኛው የወራጅ ወነዜ ውሃ
ንብትሔቲኡ ዗ል ነባራት ኣብ ግመት የሚኖር ነዋሪ ከሱ በታች ያሇውን ነዋሪ
እንከየእተወ ንናይ ውሌቀ ጥቅሚ ብጠቅሊሊ ግምት ውስጥ ሳይገባ ሇግሌ ጥቅሙ ሲሌ
ወይ ብዜበዜሔ እቲ ሩባ ገዱቡ ብምውዒለ በአጠቃሊይ ወይም በአብዚኛው ወንዘን ገዴቦ
ነቲ ታሔተዋይ ዗ል ተጠቃማይ ዜጎዴእ ላልች እንዲይጠቀሙ ያዯናቀፇ በህግ
እንተኾይኑ ብሔጊ ተሒታቲ ይኸውን ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
3. እዙ ዜኸውን እቲ ወሒዙ ሩባ ብተፇጥሮ ካብ 3. ይህ የሞሆነው ወራጅ ወንዜ ውሃው ከዴሮ
ቀዯሙ ወሒዙ ዜነበረን ነበርቲ ብሒባር ጀምሮ በተፇጥሮው ወራጅ የነበረና
ብ዗ይኣፇሊሊይ ዜጥቀሙለ ዜነበረን ቀዴሞውኑ ህዜቡ ያሇ ምንም ሌዩነት በጋራ
እንተኾይኑ‟ዩ ሲጠቀምበት የነበረ ሲሆን ነው፡፡
11.ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብመንግስቲ 11.ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በመንግስት
ኣካሊት ንዜውሃቦ ናፃ ግሌጋልት ናይ አካልች ሇሚሰጥ ነፃ አገሌግልት ስሇ አመሌካቹ
ኣመሌካቲ ናይ ናብራ ኩነታት ብምርግጋፅ የኑሮ ሁኔታ በማረጋገጥ ማስረጃ ሉሰጥ
መርትዖ ክህብ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
12.ብተወሳኺ‟ውን ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ 12.ከዙህ በተጨማሪ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ትግራይ ዜወፀ ናይ ቤተሰብ ሔጊ ዜተውሃበ ምክር ቤት ፀዴቆ በወጣው የቤተሰብ ህግ
ናይ ዲይነት ስሌጣን ይህሌዎም፡፡ የተሰጠ የዲኝነት ስሌጣን ይኖራቸዋሌ፡፡
ናይ ገበን ዋኒናት ዜምሌከት ስሌጣን የወንጀሌ ጉዲዮችን የሚመሇከት ስሌጣን
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ሀ. ብገበነኛ መቅፅዑ ሔጊ ዒንቀፀ 734፣ 737፣ ሀ. በወንጀሇኛ መቅጫ ህግ አንቀጽ 734፣
745፣ 757፣ 760፣ 764፣ 768፣ 775፣ 737፣ 745፣ 757፣ 760፣ 764፣ 768፣
777፣ 782፣ 784፣ 785፣ 792-816 775፣ 777፣ 782፣ 784፣ 785፣ 792-
ንዜሌዒለ ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታትን 816 መሰረት ሇሚነሱ የዯንብ መተሊሇፌ
ክሶችና
ሇ. ብዒቃቢ ሔጊ መስሪያ ቤት ዜምረሏለ ናይ ሇ. በአቃቤ ህግ መስሪያ ቤት የሚመሩሊቸውን
ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ክስታትን ሪኦም ናይ ላልች የዯንብ መተሊሇፌ ክሶች አይተው
ምውሳን ስሌጣን ይህሌዎም፡፡ የመወሰን ስሌጣን ይኖራቸዋሌ፡፡
394
www.chilot.me
መቅፃዕቲ ቅጣት
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
1. ተኸሳሲ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብዜግባእ 1. ተከሳሾች ጥፊተኛ መሆኑ በሚገባ
እንተ዗ይተረጋጊፁ ብናፃ የሰናብትዎ፣ ካሌተረጋገጠ በነፃ ያሰናብቱታሌ፣
2. ተኸሳሲ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብዜግባእ 2. ተከሳሽ ጥፊተኛ መሆኑ ከተጋገጠ ከዙህ
እንተተረጋጊፁ ዴማ ካብ መንጎ ስዑቦም በታች ከተ዗ረ዗ሩት ቅጣቶች እንዯጥፊቱ
ዜተ዗ር዗ሩ መቅፃዕቲታት ከም ጥፌኣቱ ክብዯት በአንደ ሉቀጣ ይችሊሌ፡፡
ክብዯት ሒዱኦም ክቅፅዖ ይኽእሌ፡፡
ሀ. ከምቲ ተኸሳሲ ናይ ምኽፊሌ ዒቅሚ ሀ. እንዯ ተከሳሹ የመክፇሌ አቅም በአንዴ
ብሒዯ ሻብ ወይ በብጊዙኡ ተከፉለ ጊዛ ወይም በየጊዛው ተከፌል
ዜውዴእ ካብ ሒዯ ቅርሺ/በር/ ክሳብ የሚያሌቅ ከአንዴ ብር እስከ አንዴ መቶ
ሚኢቲ ቅርሺ/ብር/ ብዜበፅሔ መቅፃዕቲ ብር/1-100/ በሚዯርስ የገን዗ብ ቅጣት
ምቅፃዕ ወይ መቅጣት ወይም
ሇ. ካብ ምዴብ ናይ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ካብ ሇ. ከስራ ሰዒት ውጪ ከአስራ አምስት /15/
ዒሰርተ ሒሙሽተ መዒሌቲ ዗ይበሇፀ ነቲ ቀን የማይበሌጥ ሇህብረተሰቡ ጠቃሚ
ሔብረተሰብ ጠቃሚ ዜኾነ ምስ ሞይኡ የሆነና ከጥፊተኛው ሞያ ጋር
ተመሳሳሌነት ዗ሇዎ ማሔበራዊ ስራሔ ተዚማጅነት ያሇው ማሔበራዊ ስራ
ክሰርሔ ምግባር እንዱሰራ ማዴረግ
ሏ. እቲ ጥፌኣት ዜተፇፀመለ ኣብ ንብረት፣ ሏ. የተፇፀመው ጥፊት በንብረት ሊይ ከሆነ
ኣካሌ ኣብ ምግዲሌ እንዴሔር ኮይኑ ካብ ወይም አካሌ ማጉዯሌ ከሆነ ከአምስት
500.00/ሒሙሽተ ሚኢቲ ብር/ መቶ/500/ ብር የማይበሌጥ ካሳ
዗ይበሌፅ ካሔሳ ከምዜኸፌሌ ምግባር እንዱከፌሌ ማዴረግ ይችሊለ፡፡
ይኽእሌ „ዩ፡፡
3. ኣብ ዒንቀፅ 16/ሀ/ ዜተዯንገገ ናይ ገን዗ብ 3. በአንቀጽ 16/ሀ የተጠቀሰው የገን዗ብ ቅጣት
ቅፅዒት ከም዗ል ኮይኑ ማሔበራዊ ኣብያተ እንዲሇ ሆኖ ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ፌርዱ ዜኾነ ሰብ ዜተፇሊሇየ ግዛ ብዘሒት ማንኛውም ሰው በተሇያየ ጊዛ ወይም
ወይ ብሒዯሻብ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ወይ ሒዯ በአንዴ ጊዛ ከአንዴ በሊይ ወይም ተዯጋጋሚ
ገበን ዯጋጊሙ እንተፇፂሙ ክሳብ ሰሇስተ ወንጀሌ ከፇፀ እስከ ሶስት መቶ/300/ ብር
ሚኢቲ ብር ብዜበፅሔ ገን዗ብ ናይ ምቅፃዕ የሚዯርስ የገን዗ብ ቅጣት የመወሰን ስሌጣን
ስሌጣን ኣሇዎም፡፡ ይኖራቸዋሌ፡፡
4. ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ዜረኸቦ ካብቶም ኣብዙ 4. አስፇሊጊ ሆኖ ባገኘው ጊዛ በዙህ አንቀጽ
ንኡስ ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ጥፌኣት ንኡስ አንቀጽ 2 ከተ዗ረ዗ሩት በተጨማሪ
ዜፇፀመለ መሳርሑ ብውርሲ ንመንግስቲ ተከሳሹ የዯንብ መተሊሇፌ ጥፊት
ኣታዊ ንክኸውን ክእዜዜ ይኽእሌ፡፡ የፇፀመበትን መሳሪያ በመውረስ ሇመንግስት
ገቢ እንዱሆን ማ዗ዜ ይችሊሌ፡፡
ዋሔስን እግዴን የዋስትና መብትና እግዴ
1. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤት አስፌሊጊ ሆኖ
ዜረኸቦ ጥፌኣት ፇፂሞም ተባሂልም ኣብ ሲያገኘው ጥፊት ፇፅመዋሌ ተብሇው
ዜተከሰሱ ሰባት ክሳብ ናይ መወዲእታ ውሳነ የተከሰሱ ሰዎች ሊይ የመጨረሻ ውሳኔ ፌርዴ
ዜወሃብ በቲ ዜተብሃሇ ናይ ቆፀሮ ጊዛ ቤቱ እስኪሰጥ ዴረስ በተወሰነው የቀጠሮ
ንኽቅርቡ ዋሔስ ክገብሩ ክእዜዜ ይኽእሌ፡፡ ጊዛ እንዱቀርቡ ዋስ እንዱያቀርቡ ሉያዜ
ተኸሳሲ ዋሔስ ከቅርብ ዗ይኽእሌ እንተኾይኑ ይችሊሌ፡፡ ተከሳሹ ከአስር እስከ ሒምሳ/ከ10-
395
www.chilot.me
ካብ ዒሰርተ እስካብ ሒምሳ (ካብ 10-50) 50 ብር/ በሚዯርስ ገን዗ብ በማህበራዊ

ብር ብዜበፅሏ ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ፌርዴ ቤት የራስ ዋስትና እንዱፇርም
ዒርሰ ውሔስና ክፌርም ክግበር ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉዯረግ ይችሊሌ፡፡
2. እቲ ተፇፂሙ ዜበሃሌ ጥፌኣት እንተቀፂለ 2. ተፇጽሟሌ የተባሇው ጥፊት ከቀጠሇ
ተወሳኺ ጉዴኣት ከየስዕብ ክሳብ አቲ ጉዲይ ተጨማሪ ጉዲት እንዲያዯርስ ጉዲዩ በውሳኔ
ብውሳነ ዜዒሌብ እቲ ጥፌኣት ንኸይቅፅሌ እሌባት እስኪያገኝ ጥፊቱ እንዲይቀጥሌ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ግዙያዊ ናይ እግዴ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ጊዙያዊ የእገዲ
ትእዚዜ ከመሒሊሌፌ ይኽእሌ፡፡ ትእዚዜ ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ፡፡
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ምዴፊር የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ስሇመዴፇር
ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ መጋባእያ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በቸልት ሊይ እያሇ
እንዲሃሇወ ናይ ምፌርራሔ ተግባር ዜፇፀመ ወይ ማስፇራራት፣ ፌርዴ ቤቱንና ዲኛውን መዲፇር፣
ነቲ ቤት ፌርዴን ዲኛን ንዜዯፇረ፣ ዗ባጨወ፣ መሳዯብ፣ ማፋዜ ወይም ላሊ ተመሳሳይ ዴርጊት
ዜተፃረፇ ወይ ካሌእ ተመሳሳሊይ ተግባር የፇጸመ ሰው ሲኖር ፌርዴ ቤቱ ቀጠሮ ሳየሰጥ
ዜፇፀመ ሰብ እቲ ቤት ፌርዱ ቆፀሮ ከይሃበ ዜርዜር ሁኔታውን በመመዜገብ ከሃምሳ/50ብር/
ዜርዜር ኩነት ብምምዜጋብ ካብ ሒምሳ ባሌበሇጠ ቅጣት ሉቀጣ ይችሊሌ፡፡
ብር/50.00/ ዗ይበሇፀ መቅፃዕቲ ክቀፅዕ
ይኽእሌ፡፡
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜኽተለዎ ስነ ስርዒት ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች ስሇሚከተለት ስነስርዒት
መትከሌ መሰረቱ
1. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜኽተል ስነ 1. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች የሚከተለት ስነ
ስርዒት በዙ አዋጅ ዜተዯንገገ ይኸውን ስርዒት በዙህ አዋጅ የተዯነገገው ይሆናሌ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ኣብ መጋባእያ ብምርካብ ነቲ 2. ማንኛውም ሰው በችልት ቦታ በመገኘት
ኣካቢ ኣፌቂደ ርኢቶ ናይ ምቅራብ መሰሌ ሰብሰቢ ዲኛውን በማስፇቀዴ ሃሳብ የማቅረብ
ኣሇዎ ኮይኑ ግና እቲ ቤት ፌርዱ ውሳነ መብት አሇው፡፡ ሆኖም ግን ፌርዴ ቤቱ ውሳኔ
ዜህብ ሔጊ ተኸቲለ ይኸውን፡፡ የሚሰጠው ሔግ ተከትል ይሆናሌ፡፡
ኣመሰራርታ ክሲ የክስ አመሰራረት
1. ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜቐርብ ክሲ ከም 1. ወዯ ማሔበራዊ ፌርዴ የሚቀርብ ክስ እንዯ
ክብዯት ናይቲ ዋኒን ብፅሐፌ ወይከዒ ብቃሌ ጉዲዩ ክብዯት ክሱ በጽሐፌ ወይም በቃሌ
ክኾን ይኽእሌ፡፡ ሉቀርብ ይችሊሌ፡፡
2. እቲ ክሲ ብፅሐፌ ኣብ ዜኾነለ ግዛ ሰሇስተ 2. ክሱ የሚቀርበው በጽሐፌ ከሆነ በሦስት ቅጂ
ቅዲሔ ተዲሌዩ ክቀርብ ኣሇዎ፡፡ ክሲ ብቃሌ ተ዗ጋጅቶ መቅረብ አሇበት፡፡ ክሱ የቀረበው
ኣብ ዜቀርበለ ጊዛ እቲ ቤት ፌርዱ መዜገብ በቃሌ ከሆነ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ ፊይሌ
ብምኽፊት ናይ ክሳሲን ተኸሳሲን ሽምን በመክፇት የከሳሽና የተከሳሽ ስም፣ አዴራሻ
ኣዴራሻን ከምኡ‟ውን ናይ‟ቲ ክሲ ፌረ ነገር እነዱሁም የክሱን ፌሬ ነገር ባጭሩ፣ ያሇውን
ብሒፂሩ ዗ሇዎ መርትዖታትን መሰኻኽርን ማስረጃና ምስክሮች በጽሐፌ ማስፇር
ብፅሐፌ ከስፌር ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
3. ከምኡ‟ውን እቲ ክሲ ዜተመስረተለ ንብረት 3. በጽሐፌ ይሁን በቃሌ ክስ የቀረበበት
ናይ ገን዗ብ ግምቱ ተገሉፁ ክቐርብ ኣሇዎ ንብረት ክርክር የገን዗ብ ግምት/ተመን/
ተገሌፆ መቅረብ አሇበት፡፡
396
www.chilot.me
4. ኣካቢ ዲኛ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ናብቲ ቤት 4. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ሰብሳቢ ወዯ ፌርዴ

ፌርዱ ዜቐርብ ጥርዒናት ብምምርማር ቤቱ የሚቀርቡ ማመሌከቻዎችን
ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰነዲትን መርትዖታትን በመመርመር አስፇሊጊ የሆኑ ሰነድችና
ተተሒሑዝም ክቐርቡ ኣዴሊይ ቅዴመ መረጃዎች ተያይ዗ው እንዱቀርቡ አስፇሊጊ
ምዴሊው ይገብር ከምኡ‟ውን በቲ ቤት ፌርዱ ቅዴመ ዜግጅት ያዯርጋሌ፣ እንዱሁም
ትእዚዜ ተኸራኸርቲ ወገናት መሰኻኽር በፌርዴ ቤቱ ትእዚዜ ተከራካሪ ወገኖች
ካሌኦት ነቲ ዋኒን ንምፅራይ ኣዴሇይቲ ምስክሮችና ላልች ጉዲዩን ሇማጣራት
ዜኾኑ ሰባት መፀዋዕታ ክበፅሕም ይገብር፡፡ አስፇሊጊ የሆኑ ሰዎች መጥሪያ
እንዱዯርሳቸው ያዯርጋሌ፡፡
ኣቀራርባ ክሲ የክስ አቀራረብ
1. ናይ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ጥፌኣታት ክሲ ናብ 1. ዯንብ በመተሊሇፌ ሇሚፇጸሙ ጥፊቶች ክስ
ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜቐርቡ ስዑቡ ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት የሚቀርበው ከዙህ
ብዜተ዗ር዗ረ መሰረት ይኸውን በታች በተ዗ረ዗ሩ መሰረት ይሆናሌ፡፡
ሀ. ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ጥፌኣት ዜተፇፀመ ሀ. ዯንብ በመተሊሇፌ የተፇፀመው ጥፊት
ኣብ ሌዕሉ ኣካሌ ናፅነት ክብሪ ወይ ከዒ በአካሌ ሊይ፣ በነፃነት፣ በሰው ክብር
ንብረት ኣብ ዜኾነለ ግዛ ክሲ ምቅራብ ወይም በንብረት ሊይ በሚሆንበት ጊዛ
ዜግብኦ ተበዲሊይ ሰብ ባዕለ ይኸውን፡፡ ክሱ መቅረብ ያሇበት በተበዲዩ
ኮይኑ ግና ካብ ዒቅሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ አማካኝነት ይሆናሌ፣ ሆኖም ግን ተበዲዩ
ምኽንያት ተበዲሊይ ክቀረብ ከአቅሙ በሊይ በሆኑ ምክንያቶች ክሱን
ኣብ዗ይኽእሇለ እዋን እቲ ክሲ ብሰበይቱ ራሱ ማቅረብ ካሌቻሇ በሚስቱ፣
ወይ ብሰብኣያ ብውሊደ፣ ብሒዉን ፣ በወንዴሙ፣ በሌጁ፣ በአባቱ፣ በእናቱ፣
ብኣቡኡ፣ ብኣቦሒጉኡ ወይ በቲ ኸባቢ በአያቱ፣ ወይም እንዯየአከባቢው
ሌማዴ ናይ ቀረባ ዗መዴ እዩ ተባሂለ ተሇምድ የተበዲዩ የቅርብ ዗መደ ነው
ብዜእመነለ ሰብ ጥራሔ ይኸውን ተብል በሚታመንበት ሰው ብቻ
ይሆናሌ፡፡
ሇ. ጥፌኣት ዜተፇፀመ ኣብ ሌዕሉ ናይ ሇ. ጥፊቱ የተፇፀመው በመንግስት መስሪያ
መንግስቲ መስሪያቤት ኣብ ዜኾነለ ግዛ ቤት ሊይ ከሆነ ክሱን ማቅረብ የሚገባው
ክሲ ምቅራብ ዜግብኦ ዜምሌከቶ የሚመሇከተው የመንግስት መስሪያ ቤት
መነግስቲ መስሪያቤት ወኪሌ ወይ ወኪሌ ወይም በአቃቤ ህግ አማካኝነት
መኽበሪ ሔጊ እዩ፡፡ ይሆናሌ
ሏ. ጥፌኣት ዜተፇፀመ ኣብ ሌዕሉ ህዜባዊ ሏ. ጥፊቱ የተፇጸመው በህዜባዊ ዴርጅቶች
ትካሊት፣ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ወይ በህብረት ስራ ማህበራት ወይም በላልች
ካሌኦት ማሔበራት ኣብ ዜኾነለ ግዛ ክሲ ማህበራት ሊይ በሚሆንበት ጊዛ ክሱ
ዜቐርብ እቲ ዋኒን ብዜምሌከቶ ህዜባዊ የሚቀርበው ጉዲዩ በሚመሇከተው
ትካሌ፣ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ወይከዒ ዴርጀት፣ የሔብረት ስራ ማህበር ወይም
ካሉእ ማሔበር ወኪሌ ወይ ወዲኢ ነገር ላሊ ማህበር ወኪሌ ወይም ነገረ ፇጂ
ኣቢለ ይኸውን በኩሌ ነው፡፡
2. ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ብማሔበራዊ ቤት 2. በዙህ አዋጅ መሰረት በማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ፌርዱ ዜርኣይ ናይ ፌትሃብሄር ክስታት የሚታይ የፌትሃብሄር ክስ የሚቀርበው
ዜቐርብ በቲ ተጠቃሚ ዜኾነ ወይ ከዒ በክርክሩ ተጠቃሚ የሆነ ወይም ጉዲት
ጉዴኣት ብዜበፅሕ ወገን ወይ ሔጋዊ ወኪለ በዯረሰበት ወገን ወይም በህጋዊ ወኪለ በኩሌ
ኣቢለ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
397
www.chilot.me
ኣወሃህባ ትእዚዜ ትእዚዜ አሰጣጥ
1. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ተኸሲሱ ዜቐርብ 1. ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ተከሶ የሚቀርብ
ዜኾነ ሰብ ዜተኸሰሰለ ዋኒን ኣቐዱሙ ሰው የተከሰሰበትን ጉዲይ አስቀዴሞ አውቆ
ፇሉጡ ተዲሌዩ ምእንታን ክቐርብ እቲ ዋኒን ተ዗ጋጅቶ መቅረብ እንዱችሌ ጉዲዩ
ዜስመዒለ ሰዒትን ቦታን ናይ‟ቲ ከሳሲ ሽምን የሚሰማበት ሰዒት፣ ቦታ፣ የተከሳሹ ስም፣
ዒይነት ክስን ብሒፂሩ ተገሉፁ ክበፅሕ የክሱ ዒይነት በአጭሩ ተገሌፆ መጥሪያ
ይግበር፡፡ እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ፡፡
2. ዜኾነ ሰብ ወይ መስሪያቤት ወይ ትካሌ 2. ማንኛውም ሰው ፣ መስሪያ ቤት ወይም
ብማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ክፅዋዕ እንተል ናይ ዴርጅት ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ምቕራብን ወይ ዜተሒተቶ መርትዖ ኣብ እንዱቀርብ መጥሪያ ሲዯርሰው የመቅረብ
ዜተብሃል ግዛ ውሽጢ ናይ ምቕራብ ግቡእ ወይም የተጠየቀውን መረጃ በተባሇበት ጊዛ
ኣሇዎ፡፡ ውስጥ የማቅረብ ግዳታ አሇበት፡፡
ትእዚዜ ዗ይምኽባር ትእዚዜ ያሇማክበር
1. ሒዯ ተኸሳሲ ብዯንቢ ምትሔሌሊፌ ዋኒን ኣብ 1. በዯንብ መተሊሇፌ የተከሰሰ ሰው በችልት
መጋባእያ ክርከብ መፀዋዕታ በፂሐዎ እንዱገኝ መጥሪያ ዯርሶት ከቀረ
እንተተሪፈ ዜቕፅሌ ቆፀሮ ተገሉፁ ተወሳኪ በሚቀጥሇው ቀጠሮ እንዱቀርብ ላሊ
መፀዋዕታ ዗የኽበረ ተኸሳሲ ኣብ ሳሌሳይ መጥሪያ ይሊክሇታሌ፡፡ ሁሇተኛውን ቀጠሮ
ቆፀሮ ብፕሉስ ወይ ህዜባዊ ሚሉሻ ተገዱደ ያሇከበረ ተከሳሽ በፕሉስ ወይም በህዜባዊ
ክቐርብ ይግበር፡፡ ሚሉሻ ተገድ ሇሦስተኛ ቀጠሮ እንዱቀርብ
ይዯረጋሌ፣
2. ከሳሲ ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ናይ 2. ከሳሽ ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት ያቀረበው
ፌትሃብሄር ክርክር ኣቅሪቡ ኣብ ቆፀሮ ጉዲይ የፌትሃብሄር ክርክር ከሆነ ከሳሹ
መዒሌቲ ከይቐረበ እንተተሪፈ ንክከራኸር በመጀመሪያ ቀጠሮ ካሌቀረበ መከራከር
ሒዯ ተወሳኺ ዕዴሌ ይወሃቦ፡፡ ኣብ መበሌ ይችሌ ዗ንዴ የአንዴ ተጨማሪ ቀን ቀጠሮ
ካሌኣይ ቆፀሮ ከይቐረበ እንተተሪፈ ንውሳነ ዕዴሌ ይሰጠዋሌ፤ በሁሇተኛው ቀን ቀጠሮ
ዜሒዯረ እንተ዗ይኾይኑ ቤት ፌርዱ ነቲ ናይ ካሌቀረበ ሇውሳኔ የተቀጠረ ካሌሆነ በስተቀር
ክሲ መዜገብ ይዒፅዎ፡፡ ፌርዴ ቤቱ የክሱን መዜገብ ይ዗ገዋሌ፡፡
3. ብፌትሃብሄር ዋኒን ተኸሳሲ ከይቐረበ 3. ተከሳሹ በፌትሃብሄር ጉዲይ ተከሶ ካሌቀረበ
እንተተሪፈ ንኻሌኣይ ግዛ መፀዋዕታ ክበፅሕ ሇሁሇተኛ ጊዛ መጥሪያ እንዱዯርሰው
ይግበር፡፡ በቲ መፀዋዕታ መሰረት ከይቐረበ ይዯረጋሌ፣ በመጥሪያው መሰረት ካሌቀረበ
እንተተሪፈ ቤት ፌርዱ ተኸሳሲ ብ዗ይብለ ፌርዴ ቤቱ ተከሳሹ በላሇበት ጉዲዩን
ሪኡ ክውስኖ ይኽእሌ፡፡ በማየት ውሳኔ መስጠት ይችሊሌ፡፡
መዜገብ እንዯገና ምኽፊት መዜገብ እንዯገና ስሇመክፇተ
1. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 23/2/ ወይ /3/ መሰረት 1. በዙህ አዋጅ አንቀጽ 23 ንኡስ አንቀጽ 2
ኣብ መበሌ ካሌኣይ ቆፀሮ ከይቐረበ ዜተረፇ እና 3 መሰረት ከሳሽ ወይም ተከሳሽ
ከሳሳይ ወይ ከዒ ተኸሳሳይ ዜቐረየለ ካብ በሁሇተኛው ቀጠሮ ያሌቀረበበት ምክነያት
ዒቅሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ ምኽንያት ምዃኑ ከአቅሙ በሊይ መሆኑን ዜርዜር ሁኔታውን
ብዜርዜር ብምግሊጽ ከም ኩነታት ዜተዒፀወ መግሇፅ እንዯሁኔታው የተ዗ጋውን መዜገብ
መዜገብ ክኽፇት ወይ ዜተውሃበ ውሳነ እንዯገና እንዱከፇት ወይም የተሰጠው ውሳኔ
እንዯገና ክርኣይ ከመሌክት ይኽእሌ፡፡ እነዯገና እንዱታይሇት አቤቱታ ማቅረብ
398
www.chilot.me
ይችሊሌ፡፡
2. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ከሳሳይ ወይ ተኸሳሳይ 2. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ከሳሽ ወይም ተከሳሽ
዗ይቐረበ ብእኹሌ ምኽንያት ምዃኑ በቀጠሮው ቀን ያሌቀረበበት ምክንያት ብቁ
እንተኣሚኑለ ብዒንቀፅ 24/2 መሰረት መሆኑን ካመነበት በዙህ አዋጅ አንቀጽ
ተዒፅዩ ዜነበረ መዜገብ እንዯገና ከፉቱ 24/2 መሰረት ተ዗ግቶ የነበረውን መዜገብ
ንምምርማር ወይ ብዒንቀፅ 24/3/ መሰረት እንዯገና ከፌቶ ሇመመረመር ወይም
እቲ ተኸሳሳይ ብ዗የሇዎ ተዋሂቡ ዜነበረ በአንቀጽ 24/3 መሰረት ተከሳሽ
ውሳነ እንዯገና ክርኣይ ክገብር ይኽእሌ፡፡ ባሇመቅረቡ በላሇበት ተሰጥቶ የነበረውን
ውሳኔ እንዯገና ሉያየው ይችሊሌ፡፡
3. ዜተዒፀወ መዜገብ ብብቑዕ ምኽንያት 3. የተ዗ጋ መዜገብ በብቁ ምክንያት እነዯገና
ንክኽፇት ወይ ዜተውሃቦ ውሳነ ብኻሉእ እንዱከፇት ወይም የተሰጠው ውሳኔ እንዯገና
ምኽንያት እንዯገና ክርኣይ ዜቐርብ ጥርዒን እንዱታይ የቀረበ አቤቱታ ችግሩ
እቲ ፀገም ኣብ ዜተወገዯለ ኣብ 30 መዒሌቲ ከተወገዯበት ጊዛ ጀምሮ በሰሊሳ ቀናት ግዛ
ውሽጢ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ በዙ ናይ ግዛ ወሰን ውስጥ መቅረብ አሇበት፤ በተሰጠው የጊዛ
ውሽጢ እንዴሔር ዗ይቐሪቡ ማሔበራዊ ቤት ገዯብ አቤቱታው ካሌቀረበ የማህበራዊ
ፌርዱ ነቲ ሔቶ ውዴቂ ይገብር፡፡ ፌርዴ ቤት ማንኛውም ጥያቄ ውዴቅ
ያዯርጋሌ፡፡
ከም እኹሌ ምኽንያት ዜቑፀሩ ኩነታት እንዯ በቂ ምክንያት የሚቆጠሩ ሁኔታዎች
በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 23 መሰረት ብቑዕ በዙህ አዋጅ አንቀጽ 23 መሰረት ከአሌጋ
ምኽንያት ተባሂልም ዜቑፀሩ ካብ ዒራት መነሳትን የሚከሇክሌ በሽታ የቅርብ ዗መዴ
ንምትሳእ ዗የኽእሌ ሔማም፣ ናይ ቀረባ ዗መዴ መሞት፣ ከቦታ ወዯ ቦታ ሇመ዗ዋወር
ሞት ወይ ካብ ቦታ ናብ ቦታ ንምዜውዋር የማያስችሌ ወይም ላልች ተመሳሳይ ከአቅም
዗የኽእለ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ካብ ዒቅሚ ንሊዕሉ በሊይ የሆኑ ሁኔታዎች መኖራቸው በቂ
ዜኾኑ ኩነታት ምህሊዉ እዮም፡፡ ምክንያት ናቸው ተብሇው ሉጠቀሱ ይችሊለ፡፡
ከይዱ ምስማዕ ክሲ ክስ የሚሰማበት ሂዯት
1. ቤት ፌርዱ ክሲ ክስማዕ ቅዴሚ ምጅማሩ 1. ፌርዴ ቤቱ ክሱን መስማት ከመጀመሩ
ኣብ‟ቲ መዜገብ ዜተጠቐሱ ተኸራኸርቲ በፉት በመዜገቡ ውስጥ ያለት ባሇጉዲዮች
ወገናት ኣብ መጋባእያ ዜተረኸቡ ምዃኖም ራሳቸው በችልቱ ቦታ መገኘታቸውን
የረጋግፀ፣ ያረጋግጣሌ
2. እቲ ክሲ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ እንተኾይኑ 2. ክሱ የዯንብ መተሊሇፌ ከሆነ ተከሳሹ
ተኸሳሲ ነቲ ክሲ ሰሚዐ ክከሊኸሌ ንክኽእሌ የተከሰሰበትን ፌሬ ነገር እንዱሰማና
ባዕለ ኣብ መጋባእያ ክርከብ ኣሇዎ፡፡ መከሊከሌ እንዱችሌ ራሱ በችልቱ መገኘት
ስሇዜኾነ ዴማ ክቐርብ ፌቃዯኛ ዗ይኮነ አሇበት፤ ሇመቅረብ ፌቃዯኛ ያሌሆነ ተከሳሽ
ተኸሳሲ ተገዱደ ክመፅእ ወይ ክቐርብ ተገድ እንዱቀርብ ይዯረጋሌ፡፡
ይግበር፡፡
ክሲ ምግዲፌ ክስ ማንሳት
1. ከሳሲ ቅዴሚ ውሳነ ኣብ ዜኾነ ግዛ ዗ቅረቦ 1. ከሳሽ የመሰረተውን ክስ ውሳኔ ከመሰጠቱ
ክሲ ብዴላቱ ከሌዕሌ ይኽእሌ‟ዩ፡፡ በፉት በማንኛውም ግዛ ማንሳት ይችሊሌ
2. ዜኾነ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ፌትሃብሄር 2. ማንኛውም የማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ይኹን ገበን ክርክር ምርኣይ ምስጀመረ ካብ የፌትሃብሄር ይሁን የወንጀሌ ጉዲይ ማየት
399
www.chilot.me
ስሌጣኑ ንሊዕሉ ኮይኑ እንተረኺቡዎ ክሲ ከመጀመሩ በኋሊ ጉዲዩ ከስሌጣኑ በሊይ

ዒፅዩ ነቲ በዒሌ ዋኒን መሆኑን ካወቀ ክሱን ዗ግቶ ባሇጉዲዩን
ያሰናብታሌ፡፡
ኣወሃህባ ውሳነ የውሳኔ አሰጣጥ
1. ዜቐረበ ክርክር ምስ ተዚ዗መ ማሔበራዊ ቤት 1. የቀረበው ክርክር ከተጠቃሇሇ በኋሊ
ፌርዱ ኣብ ሒፂር ግዛ ውሽጢ ውሳነ ክህብ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በአጭር ጊዛ ውሳኔ
ኣሇዎ፡፡ መስጠት አሇበት
2. ኣብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜወሃብ ውሳነ 2. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የሚሰጥ ውሳኔ
ብዜተኽኣሇ መጠን ብሙለእ ዴምፂ በተቻሇ መጠን በሙለ ዴምፅ ይሆናሌ፤
ይኸውን፡፡ ሙለእ ዴምፂ እንተ዗ይረኺቡ ፌረደን በሙለ ዴመፅ መወሰን ካሌተቻሇ
ናይ ኣብዜሒ ዴምፂ ውሳነ ይኸውን፡፡ ናይ‟ቲ በዴምጽ ብሌጫ ይወሰናሌ፡፡ የሃሳብ ሌዩነት
ውሐዴ ዴምፂ እውን ኣብ ውሳነ ይምዜገብ፡፡ በውሳኔው ሊይ ይመ዗ገባሌ
3. ማሔበራዊ ቤት ፌርዴ ውሳነ ኣብ ዜህበለ 3. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት የፌርዴ ውሳኔ
ግዛ ኣብ ከይዱ ክርክር ዜቐረቡ በሚሰጥበት ጊዛ በክርክሩ ሂዯት የቀረቡትን
ጭብጥታትን መርትዖታትን ብምግሊፅ ናብ ነጥቦችና ማስረጃዎች በመግሇጽ ጭብጡ
ውሳነ ዗ብፅሔዎ ምኽንያታት ብሒፂሩ ኣብ‟ቲ እንዳት እንዯተወሰነና የተወሰነበት
ፌርዴ ከስፌሮም ኣሇዎ፡፡ ምክንያት ባጭሩ በፌርዴ ውስኔው ሊይ
ማስፇር አሇበት፡፡
ይግባይ ይግባኝ
1. ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኣብ ዜሃቦ ውሳነ፣ 1. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት በሰጠው ውሳኔ፣
ብይንን ትእዚዜን ቅሬታ ዗ሇዎ ወገን ይግባይ ብይን ወይም ትእዚዜ ቅሬታ ያሇው ወገን
ንምቅራብ እንተዯሌዩ ውሳነ ካብ ዜተወሃበለ ይግባኝ ሇማቅረብ የሚፇሌግ ውሳኔ
ግዛ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ መዒሌቲ ከተሰጠበት ቀን ጀምሮ በአስር ቀናት ውስጥ
ንቤት ፌርዱ ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡ እቲ ቤት ሇፌርዴ ቤት ማሳወቅ አሇበት፤ ፌርዴ
ፌርዱ እውን ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ መዒሌቲ ቤቱም በአስር ቀናት ውስጥ የውሳኔው
ናይ‟ቲ መዜገብ ትክክሇኛ ቅዲሔ ንይግባይ መዜገብ ትክክሇኛ ቅጂ ሇይግባኝ ባዩ
በሃሉ ክወሃቦ ይገብር፡፡ ናይ ይግባይ እንዱሰጠው ያዯርጋሌ፤ ይግባኙን
መገሌበጢ ይግባይ በሃሊይ ክኸፌሌ ይግበር፡፡ ሇማስገሌበጥ የሚዯረግ ወጪ ይግባኝ ባዩ
እንዱከፌሌ ይዯረጋሌ፡፡
2. ይግባይ በሃሉ ናይ መዜገብ ቅዲሔ ካብ 2. ይግባኝ ባዩ የውሳኔው መዜገብ ቅጂ
ዜተውሃበለ ግዛ ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ/10/ ከተሰጠው ጀምሮ በአስር ቀናት ውስጥ ወዯ
መዒሌቲ ይግባይ ናብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ካብ ወረዲ ፌርዴ ቤት ይግባኝ ማሇት አሇበት፣
ወረዲ ቤት ፌርዱ ዗ቅርብ እንተኾይኑ ግን ከወረዲ ወዯ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት የሚቀርብ
በቲ ስሩዕ ናይ ስነ ስርዒት ሔጊ ይግባይ በመዯበኛው የስነ ስርዒት ህግ ይግባኝ
መቅረቢ ጊዛ ናብ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ማቅረቢያ ጊዛ ወዯ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት
ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ ያቀርባሌ፡፡
3. ሀ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ብማሔበራዊ ቤት 3. ሀ. የወረዲ ፌርዴ ቤት የማህበራዊ ፌርዴ
ፌርዴ ዜተውሃበ ውሳነ ብኽፊሌ ወይ ቤት ውሳኔ በከፉሌ ወይም በሙለ ካሻሻሇው
ብሙለእ ኣመሒይሹ ወይ ሇዊጡ እንተወሲኑ ወይም ከሇወጠው ወረዲው ወዯሚገኝበት ዝን
ካብ ወረዲ ናብ ዗ሇዎ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ከፌተኛ ፌርዴ ቤት ይግባኝ ማሇት
ይግባይ ክብሌ ይክእሌ፡፡ነናይ ማሔበራዊ ይችሊሌ፡፡ የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ስሌጣን
400
www.chilot.me
ቤት ፌርዱ ስሌጣን ኣብ ዜኾኑ ዋኒናት እዙ በሆኑ ጉዲዮች ሊይ ከዙህ በሊይ የይግባኝ

ናይ ይግባይ ብርኪ ናይ መወዲእታ „ዩ፡፡ እርከን አይኖርም፡፡ ሆኖም ግን ጉዲዩ በሰበር
ይኹን እምበር ነቲ ጉዲይ ብሰበር ንምርኣይ ችልት ሉታይ ይችሊሌ፡፡
዗ኽእለ ኩነታት እንትህሌዉ ብሰበር
መጋባእያ ምርኣይ ዜኽሌከሌ ኣይኸውንን፡፡ ሇ. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የተሰጠ ውሳኔ በወረዲ
ሇ. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውስነ ኣብ ወረዲ ፌርዴ ቤት ሲፀዴቅ ይግባኝ የላሇው
ቤት ፌርዱ እንተፀዱቑ ይግባይ ዗ይብለ ናይ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
መወዲእታ ይኽውን፡፡
ኣፇፃፅማ ውሳነ ውሳኔ አፇፃፀም
1. ብማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ዜተውሃበ ውሳነ 1. በማህበራዊ ፌርዴ ቤት የተሰጠ ውሳኔ
ብይግባይ ኣፇፃፅማኡ እንተ዗ይተኣጊደ አፇጻጸሙ በይግባኝ ካሌታገዯ በስተቀር
ውሳነ ኣብ ዜተውሃበ ኣብ ሰሊሳ መዒሌቲ ውሳኔ ከተሰጠበት ጊዛ ጀምሮ በሰሊሳ ቀናት
ውሽጢ ይፌፀም፡፡ ውስጥ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
2. ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ውሳነ ባዕለ ከፇፅም ወይ 2. ፌርዴ ቤቱ የሰጠው ውሳኔ ራሱ ሉያስፇፅም
ብኻሉእ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ንኽፌፀም ወይም አግባብነት ባሇው ላሊ የማህበራዊ
ክውክሌ ይኽእሌ፡፡ ፌርዴ ቤት እንዱፇጸም ሉወክሌ ይችሊሌ፡፡
3. ቤት ፌርዱ ዜውስኖ መቅፃዕቲ ንመንግስቲ 3. ፌርዴ ቤቱ የሚወስነው ቅጣት ሇመንግስት
ኣታዋይ ይኸውን ገቢ ይሆናሌ፡፡
4. ሀ. ዜኾነ ናይ ፌርዱ በዒሌ ዕዲ ቤት ፌርዱ 4. ሀ. ማንኛውም ሰው ፌርዴ ቤት የሰጠው
ዜሃቦ ውሳነ ናይ ምፌፃም ዒቅሚ እናሃሇዎ ውሳኔ የመፇፀም አቅም እያሇው ሇመፇጸም
ንምፌፃም ፌቃዯኛ እንተ዗ይኮይኑ ንብረቱ ፇቃዯኛ ሳይሆን ሲቀር ፌርዴ ቤቱ
ብሒራጅ ተሸይጡ ፌርዱ ክፌፀም ክእዜዜ የሰውየውን ንብረት በሏራጅ ተሽጦ ፌርደ
ይኽእሌ እዩ፡፡ እንዱፇጸም ማ዗ዜ ይችሊሌ፡፡
ሇ. ኣብ‟ዙ ንኡስ ዒንቀፅ ፉዯሌ “ሀ” ዜተመሌከተ ሇ. በዙህ ንኡስ አንቀጽ ፉዯሌ „ሀ”
ከምአል ኮይኑ ናይ ውሳነ በዒሌ ዕዲ ናይ የተመሇከተው እንዲሇ ሆኖ የፌርዴ ባሇዕዲው
ምፌፃም ዒቅሚ እናሃሇዎ ንምፌፃም ውሳኔውን ሇማስፇጸም አቅም እያሇው
እምቢተኛ እንተኾይኑ ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ሇመፇጸም እምቢተኛ ሲሆን ባሇዕዲው
ውሳነ ንምፌፃም ባዒሌ ዕዲ ፌቃዯኛ ክሳብ ፇቃዯኛ እስኪሆን ዴረስ እስከ ስዴስት ወር
ዜኸውን ሽደሽተ ወርሑ ዜበፅሔ ጊዛ ክእሰር ሇሚዯርስ ጊዛ እንዱታሰር ፌርዴ ቤቱ
ክእዜዜ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉያዜዜ ይችሊሌ፡
ሏ. ኣብ‟ዙ ንኡስ ዒንቀፅ ፉዯሌ “ሇ” ብዜተዯንገገ ሏ. በዙህ ንኡስ አንቀጽ ፉዯሌ “ሇ” በተዯነገገው
መሰረት እስራት ተወሲኑዎ ፇፂሙ ዜወፀ መሰረት በእስራት እንዱቀጣ የተወሰነበት
ሰብ እስራት ምፌፃሙ ካብ ዕዲ ነፃ ሰው እስራቱን መፇፀሙ ከዕዲ ነፃ
ኣይገብሮን፡፡ አያዯርገውም
መ. ናይ ውሳነ በዒሌ ዕዲ ነቲ ፌርዱ ንምፌፃም መ. የውሳኔ ባሇዕዲው ፌርዴን ሇመፇጸም
ፌቃዯኛ እንተኾይኑን እንተፇፂሙዎ ፇቃዯኛ ከሆነ ከፇጸመው የተወሰነበት
ዜተወሰነለ ናይ እስራት ግዛ ሽዐ ንሽዐ እስራት ግዛ ወዱያውኑ ይቋረጣሌ፡፡
ይቋረፅ፡፡
5. ቤት ፌርዱ ዜሃቦ ናይ ገን዗ብ መቅፃዕቲ 5. ማህበራዊ ፌርዴ ቤቱ የወሰነው የገን዗ብ
ተቐፃዑ ብዒቅሚ ምንኣስ ምኽንያት ክኸፌሌ ቅጣት በተቀጪው አቅም ማነስ ምክንያት
዗ይኽእሌ ምዃኑ ቤት ፌርዱ እንተኣሚኑለ ሉተገብረው ያሌቻሇ መሆኑን ፌርዴ ቤቱ
መቅፃዕቲ ናብ ማሔበራዊ ዕዮ ክሌውጠለ ካመነበት ቅጣቱን ወዯ ማህበራዊ ስራ
401
www.chilot.me
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉሇውጥሇት ይችሊሌ

6. ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ውሳነ ንምፌፃም 6. የማህበራዊ ፌርዴ ቤት ውሳኔ ሇማስፇጸም
ዜማሒሇሇፈ ትእዚዚት ብሚሉሻ ወይ ብፕሉስ የሚተሊሇፇው ትእዚዜ በሚሉሻ ወይም
ይፌፀም፡፡ በፕሉስ ይፇጸማሌ፡፡
ብዚዕባ ወፃእ ገን዗ብ ኪሳራ
ናብ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ንዜቐርብ ዋኒን ወዯ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት የሚቀርብ
ሔዴሔዴ ተኸራኻራይ ወገን ናይ ባዕለ ወፃእ ጉዲይ እያንዲንደ ተከራካሪ የራሱን ወጪ
ይኽእሌ፡፡ ኮይኑ ግና ከሳሳይ ዗ቅረቦ ክሲ ኮነ ኢለ ይሸፌናሌ፡፡ ሆኖም ግን ከሳሽ ያቀረበው ክስ ሆን
ተኸሳሳይ ንምጉሌእሊእ ምዃኑ ቤት ፌርዱ ብል ተከሳሽን ሇማጉሊሊት መሆኑን የማህበራዊ
እንተኣሚንለ ንተኸሳሲ ክሳብ ሚኢቲ ብር ፌርዴ ቤቱ ካመነ ሇተከሳሹ እስከ አንዴ መቶ
ዜበፅሔ ኪሳራ ክቖርፀለ ይኽእሌ፡፡ ብር የሚዯርስ ኪሳራ ሉቆርጥሇት ይችሊሌ፡፡
ናይ ወረዲ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ሒሊፌነት የወረዲ ስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ ሃሊፉነት
1. ኣግባብ ዗ሇዎም ናይ ወረዲ ስራሔ ፇፃሚ 1. አግባብ ያሊቸው የወረዲ ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ኣባሊት ናይ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ኮሚቴ አባሊት የማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ዲያኑ መረፃ ንምዴሊውን እቲ መረፃ ዲኞች የምርጫ ዜግጅትና ምርጫው
ብትኽክሌ ምክያደ ንምምራሔን በትክክሌ መካሄደን ሇመምራትና
ንምቁፅፃርን ሒሊፌነት ኣሇዎም፡፡ ሇመቆጣጣር ሒሊፉነትና ስሌጣን አሊቸው፡፡
2. ዜምሌከቶ ናይ ወረዲ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ 2. የሚመሇከተው የወረዲ ስራ አስፇፃሚ
ምስ ዜምሌከቶም ሒሇፌቲ ብምምኻር ከሚመሇከታቸው ሃሊፉዎች ጋር በመመካከር
ንማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ጉቡእ ናይ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶችን ተገቢ
ምምሔዲር ዯገፌ ብፌሊይ ናይ መጋባእያ አስተዲዯራዊ ዴጋፌ ያዯርግሊቸዋሌ፡በተሇይ
ቦታ ናይ ፅሔፇት መሳርሔን ካሌኦት ዯግሞ የችልት ቢሮ የጽህፇት መሳሪያ እና
ግሌጋልትን ክረኽቡ ይገብር፡፡ ላልች አገሌግልቶች እንዱያገኙ ያዯርጋለ፡፡
ፀብፃብ ምቅራበ ሪፕርት ስሇ ማቅረብ
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ብዚዕባ ዜፌፅሙዎ የማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች
ተግባራትን ዗ጓንፍም ፀገማትን ንዜመረፆም ስሇሚያከናውኗቸው ተግባራትና
ህዜቢን ንብሌዕሉኦም ዗ል ቤት ፌርዱ ፀብፃብ ስሇሚያጋጥሟቸው ችግሮች ሇመረጣቸው እና
የቕርቡ፡፡ ሇወረዲ ፌርዴ ቤት ሪፕርት ያቀርባለ፡፡
ብቢሮ ፌትሑን ቤት ፌርዱ ዜወሃብ ዯገፌ የፌትህ ቢሮ ከፌርዴ ቤት ጋር በመሆን
ስሇሚዯረግ ዴጋፌ
ቢሮ ፌትሑን ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱን ክሌሌ የትግራይ ክሌሌ ይፌትህ ቢሮና ጠቅሊይ
ትግራይ ኣሰራርሒ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ፌርዴ ቤት የማህበራዊ ፌርዴ ቤት አሰራር
ስለጥ ንምግባር ዜሔግዘ መብርሂታትን የተቀሊጠፇ እንዱሆን ሇማዴረግ የሚረደ
መፅሄታትን ኣዲሌዮም ይብትኑ ትምህርታዊ ማብራሪያዎችንና መጽሄቶችን አ዗ጋጅተው
ሰሚናራት የካይደ፡፡ ያሰራጫለ ሰሚናሮችም ይሰጣለ፡፡
ንዲያኑ ክፇሉት ዗ይግበር ምዃኑ ሇዲኞች ዯመወዜ የማይከፇሌ ስሇመሆኑ
402
www.chilot.me
ንማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዜምረፁ ዲያኑ ሇማህበራዊ ፌርዴ ቤቶች በዲኝነት ስራ

ንዜህብዎ ግሌጋልት ዜግበረልም ክፇሉት ሇሚመረጡ ዲኞች ሇሚሰጡት አገሌግልት
ኣይህሌዉን፡፡ ኮይኑ ግና ሒሊፇነቶም ንምፌፃም የገን዗ብ ክፌያ አይዯረግሊቸውም ሆኖም ግን
዗ውፅእዎ ወፃኢ ብኣግባቡ ክፇሉት ይግበረልም፡፡ ሒሊፉነታቸውን ሇመወጣትና ሇመፇፀም ብሇው
የሚያወጡት ወጪ በተገቢው መንገዴ ክፌያ
ይፇጸማሌ፡፡
ዜተስዒሩ ሔግታት የተሻሩ ህጎች
1. ቅዴም ክብሌ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. ቀዯም ሲሌ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ማሔበራዊ ኣብያተ መንግሰት ምክር ቤት የክሇለ የማህበራዊ
ፌርዱ ንምቛም ወፂኦም ዜነበሩ ዴንጋገ ቁፅሪ ፌርዴ ቤቶችን ሇማቋቋም የወጡት ዴንጋጌ
2/1985 ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1987 ኣዋጅ ቁጥር 2/1985፣ አዋጅ ቁጥር 14/1987
ቁፅሪ 3/1988ን በዙ ኣዋጅ ተሳዑሮም እና አዋጅ ቁጥር 3/1988 በዙህ አዋጅ
ኣሇዉ፡፡ ተሽረዋሌ፡፡
2. ዜኾነ ምስዙ ኣዋጅ ዜጓነፅ ሔጊ ወይ ሌምዱ 2. ከዙህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ህግ ይሁን
ኣብ ሌዕሉ በዙ ኣዋጅ ዜተመሌከቱ ዋኒናት ሌምዴ በዙህ አዋጅ በተዯነገጉት ጉዲዮች
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ ሊይ ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
ኣብ ግብሪ ዜውዕሇለ ግዛ አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ታትሞ
ይኸውን፡፡
ሰነ 1990 ሰኔ 1990

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ መንግሰት ርእሰ መስተዲዴር
ትግራይ
403
www.chilot.me
6ይ ዒመት ቁፅሪ 7 መቐሇ፣ ታሔሳስ
6ኛ ዒመት ቁጥር 7 1991

ዯንብ ቑፅሪ 7/1991 ዯንብ ቁጥር 7/1991
ገፅ 1 ገጽ 1
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንግዱ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የንግዴ
ምዜገባን ፌቃዴን ዯንቢ ምዜገባና ፌቃዴ ዯንብ
ኮሚቴ ፇፃሚት ስራሔ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ የስራ አስፇፃሚ
ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 54/6 ኮሚቴ በትግራይ ሔገ መንግስት አንቀፅ 54/6
ብንግዱ ምዜገባን ፌቃዴን አዋጅ ቁፅሪ እና በንግዴ ምዜገባና ፇቃዴ አዋጅ ቁጥር
67/1989 ዒንቀፅ 47 ንክሌሌ ቤት ምኽሪታት 67/1989 አንቀፅ 47 ሇክሌሌ መስተዲዯር
ብዜተውሃበ ስሌጣን መሰረት ዯንቢ‟ዙ ኣውፂኡ ምክር ቤቶች በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህን
ኣል፡፡ ዯንብ አውጥቷሌ፡፡
ቀዲማይ ክፊሌ ክፌሌ አንዴ
1. ሒፂር ኣርእስቲ 1 አጭር ርእስ
እዙ ዯንቢ “ንግዱ ምዜገባን ፇቃዴን ብሄራዊ ይህ ዯንብ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዯንቢ ቁፅሪ መንግስት የንግዴ ምዜገባና ፇቃዴ ዯንብ ቁጥር
7/1991” ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡ 7/1991 ተብል ሉጠቀስ ይቻሊሌ፡፡
2. ትርጉም 2 ትርጓሜ
ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ በዙህ ዯንብ ውስጥ
1. “ኣዋጅ” ማሇት ንግዱ ምዜገባን ፌቃዴን 1. “አዋጅ” ማሇት የንግዴ ምዜገባና ፇቃዴ
ኣዋጅ ቁፅሪ 67/1989 እዩ፡፡ አዋጅ ቁጥር 67/1989 ነው፡፡
2. “ሔብረት ስራሔ ማሔበር” ማሇት ኣብ ንግዱ 2. “ሔብረት ስራ ማህበር” ማሇት በንግዴ ስራ
ዜተዋፇሩ ማሔበራት ማሇት እዩ፡ የተሰማሩ ማህበራት ማሇት ነው፡፡
3. “ቢሮ” ማሇት ነዙ ዯንቢ ንምፌፃም 3. “ቢሮ” ማሇት ይህን ዯንብ ሇማስፇም
ኣግባብነት ዗ሇዎ ቢሮ ኢንደስትሪ፣ ንግዴን አግባብነት ያሇው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትራንስፕርትን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት የኢንደስትሪ፣ ንግዯና
ትግራይ እዩ፡፡ ትራንስፕርት ቢሮ ነው፡፡
4. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት ነዙ ዯንብ ንምፌፃም 4. “ጽ/ቤት” ማሇት ይህን ዯንብ ሇማስፇፀም
ኣብ ትሔቲ ቢሮ ብዝባን ከምኡ‟ውን ከም ከቢሮው ስር ሆነው በዝን እንዱሁም
ኣዴሊይነቱ ብወረዲ ዯረጃ ዜጣየሽ ኣግባብ እንዯአስፇሊጊነቱ በወረዲ ዯረጃ የተቋቋመ
዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪ፣ ንግዴን አግባብነት ያሇው የኢንደስትሪ ንግዴና
ትራንስፕርትን እዩ፡፡ ትራንስፕርት ጽ/ቤት ነው፡፡
5. “ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ” ማሇት በቲ ኣዋጅ 5. “የንግዯ ስራ ፇቃዴ” ማሇት በአዋጅ አንቀጽ
ዒንቀፅ 20/1/ን በዙ ዯንብን መሰረት ኣብ 20/1 እና በዙህ ዯንብ መሰረት
404
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 7 ታሔሳስ 1991 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 7 ታህሳስ 1991 ዒ.ም
ምፌራይን ምሻጥን ግሌጋልት ምሃብን በአምራችነትና በመሸጥ እና አገሌግልት

ዜተዋፇሩ ሰብ ሃብቲ ዜወሃብ ፇቃዴ ዒዱ ሇመስጠት ሇተሰማሩ ባሇሃብቶች የሚሰጥ
ውሽጢ እዩ የአገር ውስጥ የንግዴ ስራ ፇቃዴ ነው፡፡
6. “ኣቑሐት ንግዴ”፣ “ነጋዲይ”፣ “ስራሔ 6. የንግዴ ዕቃዎች፣ ነጋዳ፣ የንግዴ ስራ፣
ንግዱ”፣ “ግሌጋልት”፣ ንግዱ ውሽጢ ዒዱ”፣ አገሌግልት፣ የአገር ውስጥ ንግዴ፣ የንግዴ
“ሽም ንግዱ”፣ “ዜፀንዏ ፌቃዴ ስራሔ ስም፣ የተረጋገጠ የንግዴ ስራ ፇቃዴ፣
ንግዱ”፣ “ኢንደስትሪ”፣ “ናይ ምፌራይ ኢንደስትሪ፣ የማምረቻ ስራ፣ የአገር ውስጥ
ስራሔ”፣ “ባዒሌ ሃፌቲ ውሽጢ ሃገር”፣ ባሇሃብት፣ ሰው፣ የግብርና ሌማት፣ ዋና
“ሰብ”፣ “ሌምዒት ግብርና”፣ “ዋና ምዜገባ”፣ ምዜገባ፣ አጭር ምዜገባ፣ ማስፊፊት ወይም
“ምዜገባ ሒፂር ቃሌ”፣ “ምስፌሔፊሔ ወይ ማሻሻሌ በአዋጁ የተሰጣቸው ትርጉም
ምምሔያሽ”፣ ኣብቲ ኣዋጅ ውሽጢ ዜወሃቦም ይይዚለ፡፡
ትርጉም ይሔዘ፡፡
7. ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ ኣብ መንጎ ትግርኛን 7. በዙህ ዯንብ ውስጥ በትግርኛ በአማርኛ
ኣምሒርኛን ናይ ትርጉም ኣፇሊሊይ ኣብ የትርጉም ሇውጥ ሲያጋጥም የትግርኛው
዗ጋጥም እቲ ትግርኛ ዜህቦ ሔጋዊ ትርጉም የሚሰጠው ህጋዊ ትርጉም
ተቐባሌነት ይህሌዎ፡፡ የመጨረሻ/ተቀባይነት/ ይኖረዋሌ፡፡
ካሌኣይ ክፊሌ ክፌሌ ሁሇት
ምዜገባ ስራሔቲ ንግዱ ስሇ ንግዴ ምዜገባ፣
3. ምጥያሽ ንግዱ መዜገብ 3 የንግዴ መዜገብ ስሇማቋቋም
1. እቲ ቢሮ ሒዯ ማእኸሊይ ንግዱ መዜገብ ኣብ 1. ቢሮው አንዴ የንግዴ መዜገብ በክሌሌ ርእሰ
ክሌሌ ርእሰ ከተማ ከምኡ‟ውን በቢዝባ ቤት ከተማ እንዱሁም በየዝኑ ጽ/ቤት የንግዴ
ፅሔፇታት ንግዱ መዜገብ የጣይሽ፡፡ መዜገብ ያቋቁማሌ፡፡
2. ንኣፇፃፅማ እዙ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 መቐሇ 2. ሇዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 አፇፃፀም
ከም ሒዯ ዝባ ትቑፀር፡፡ መቐሇ እንዯ አንዴ ዝን ትቆጠራሇች
4 ኣብ ንግዱ መዜገብ ምምዜጋብ 4 በንግዴ መዜገብ ስሇመመዜገብ፣
እቲ ክሌሌ ኣብ ዜህቦ ፌቃዴ ስራሔቲ ንግዱ ክሌለ በሚሰጠው የንግዴ ስራ ፇቃዴ
ክዋፇር ዜዯሉ ዜኾነ ሰብ ቅዴሚ ስራሔቲ ንግዱ ሉሰማራ የሚፇሌግ ማንኛውም ሰው የንግዴ ስራ
ምጅማሩ በቲ ቢሮ ክምዜገብ ኣሇዎ፡፡ ከመጀመሩ በፉት በቢሮው መመዜገብ አሇበት
5 ዋና ምዜገባ 5 ዋና ምዜገባ፣
1. ዜኾነ ሰብ ዋና ምዜገባ ዜምዜገብ ብዋናነት 1. ማንኛውም ሰው በዋና ምዜገባ የሚመ዗ገበው
ኣብ ዜሰርሒለ ቦታ ዜርከብ ናይ ንግዱ ዋና የንግዴ ስራው ወይም ጽ/ቤት
ስርሐ ኣብ ዜርከበለ ቤት ፅሔፇት እዩ፡፡ በሚገኝበት ስፌራ ይሆናሌ
2. ዜኾነ ሰብ ኣብ ዜተፇሊሇዩ ዝባታት 2. ማንኛውም ሰው በተሇያዩ ዝኖች የተሇያዩ
ዜተፇሊሇዩ ስራሔቲ ንግዱ ዜሰርሔ ንግዱ የንግዴ ስራ የሚሰራ ቢሆንም ዋና ምዜገባ
ዜሰርሔ እንተኾነውን ዋና ምዜገባ ዜምዜገብ የሚመ዗ገበው አንዴ ጊዛ ብቻ ነው፡፡
ሒዯ ጊዛ ጥራሔ‟ዩ፡፡
3. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ን 2 መሰረት 3. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2
ዜግበር ዋና ምዜገባ ማመሌከቻ ዜቐርብ መሰረት የሚዯረግ ዋና ምዜገባ ማመሌከቻ
ምስዙ ዯንቢ ዜተተሒሒዘ ምስ ዜርከብ የሚቀርበው ከዙህ ዯንብ ጋር ተያይዝ
ሰንጠረዟ “ሇ” ካብ ዜተሒበረ ኣግባብ ዗ሇዎ በሚገኘው ሰንጠረዟ “ሇ” የተመሇከተውን
ማመሌከቻ ቅጥዑ ብክሌተ ቅዲሔ ብምምሊእ አግባብ ያሇው ማመሌከቻ ቅጽ በሁሇት
ይኸውን፡፡ ቅጽ/ኮፑ/ በመሙሊት ነው፡፡
405
www.chilot.me
6 ብውሌቀ ነጋድ ዜግበር ዋና ምዜገባ 6 በግሇሰብ ነጋዳ ሊይ የሚዯረግ ዋና ምዜገባ

1. መመሌከቲ ውሌቀ ነጋዲይ ኣብ ዜኾነለ 1. አመሌካች ግሇሰብ ነጋዳ በሚሆንበት ጊዛ፣
እዋን፣
ሀ. ናይ ቀረባ እዋን ክሌተ ጉርዱ ፍቶ ሀ. የቅርብ ጊዛ ሁሇት ጉርዴ ፍቶ ግራፌ
ግራፌ፣
ሇ. ናይ ማመሌከቻ ቅጥዑ ብወኪሌ ሇ. የማመሌከቻው ቅጽ በወኪሌ ከቀረበ
እንተቐሪቡ ናይ ውክሌና ስሌጣን የውክሌና ስሌጣን መረጋገጫ ፍቶ ኮፑ
መረጋገፂ ፍቶ ኮፑ፣
ሏ. ኣካሇ መጠን ዗ይበፅሔ እንተኾይኑ ሏ. አካሇ መጠን ያሌዯረሰ ከሆነ አግባብ
ኣግባብ ብ዗ሇዎ መንግስታዊ መስሪያ ቤት ባሇው የመንግስት መስሪያ ቤት ወይም
ወይ ቤት ፅሔፇት ዜተረጋገፀ ናይ ጽ/ቤት የተረጋገጠ የቤተ ዗መዴ ጉባኤ
ቤተ዗መዴ ጉባኤ ፌቃዴ ወይ እቲ ዜቐረበ ፇቃዴ ወይም ማመሌከቻው የቀረበው
ማመሌከቻ ብሞግዙት ኣቢለ እንተኾይኑ በሞግዙቱ ሲሆን ሞግዙትነቱ
መረጋገፂ ስሌጣን ሞግዙትነት ውሳነ ቤት የተረጋገጠበት የፌዴ ቤት ውሳኔ
ፌርዱ ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ ማቅረብ አሇበት፣
መ. ቅዴም ክብሌ ዜተውሃበ ፌቓዴ ንግዱን መ. ቀዯም ሲሌ የተሰጠ የንግዴና የስራ
ስራሔን እንተሌዩ ዴማ ምስ‟ዙ ማመሌከቻ ፇቃዴ ካሇ ከማመሌከቻው ቅጽ ጋር
ቅጥዑ ተታሒሑዘ ሒዯ ቅዲሔ ክቀርብ ተያይዝ አን ቅጅ መቅረብ አሇበት
ኣሇዎ፡፡
2. ኣመሌካቲ ከም ወዱ ውሽጢ ሃገር ወናኒ 2. አመሌካች እንዯ አገር ውስጥ ባሇሃብት
ሃፌቲ ዜቑፀር ወዱ ወፃኢ ዛጋ ኣብ ዜኾነለ የሚቆጠር የውጭ አገር ዛጋ በሚሆንበት
እዋን ጊዛ
ሀ. ናይ ቀረባ እዋን ክሌተ ጉርዱ ፍቶግራፌ ሀ. የቅርብ ጊዛ ሁሇት ጉርዴ ፍቶ ግርፌ
ሇ. መንነቱ ዜገሌፅን ብሔጋዊ መንገዱ ናብ ሇ. ማንነቱን የሚገሌጽና በሔጋዊ መንገዴ
ኢትዮጵያ ምእታዉ ዗መሌክት ወዯ ኢትዮጵያ መግባቱን የሚያመሇክቱ
ፒስፕርት ኩሇን ገፃት ፍቶ ኮፑ የፒስፕርቱን ገጾች ፍቶ ኮፑ፣
ሏ. ኢንቨስትመንት ፌቃዴ ፍቶ ኮፑ ሏ. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ ፍቶ ኮፑ
መ. መንበሪ ፌቃዴ ፍቶ ኮፑ ምስ መ. የመኖሪያ ፇቃዴ ፍቶ ኮፑ ከማመሌከቻ
ማመሌከቻ ቅጥዑ ተተሒሑዘ ክቀርብ ቅጽ ጋር ተያይዝ መቅረብ አሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
7 ብንግዱ ሽርክና ማሔበርን ብሔብረት ስራሔ 7 በንግዴ ሽርክና ማህበር እና በህብረት ስራ
ማሔበርን ዜግበር ዋና ምዜገባ፣ ማህበር ሊይ የሚዯረግ ዋና ምዜገባ፣
1. ኣመሌካቲ ናይ ንግዱ ሽርክና ማሔበር ኣብ 1. አመሌካቹ የንግዴ ማህበር በሚሆንበት ጊዛ፣
ዜኾነለ እዋን ሀ. ማህበሩ መመስረቱን የሚያረጋግጥ
ሀ. እቲ ማሔበር ምምስራት ዗ረጋግፅ ጋዛጣ የጋዛጣ ማስታወቂያ ማቅረብ አሇበት፡፡
ምሌክታ ከቅርብ ኣሇዎ እቲ ጋዛጣ ከከም ጋዛጣው እንዯአስፇሊጊነቱ በክሌሌ
ኣዴሊይነቱ ብክሌሌ ተሒቲሙ ብዜወፅእ ታትሞ በሚወጣው ጋዛጣ ወይም ዯግሞ
ጋዛጣ ወይ ዴማ ሃገር ሇኸ ስርጭት በአገር አቀፌ ስርጭት ባሇው በፋዳራሌ
዗ሇዎ ብፋዯራሌ መንግስቲ ተሒቲሙ መንግስት ታትሞ በሚወጣ ጋዛጣ፣
ብዜወፅእ ጋዛጣ፣
ሇ. እቲ ማመሌከቻ ቅጥዑ ብወኪሌ ሇ. የማመሌከቻው ቅጽ በወኪሌ የተፇረመ
ዜተፇረመ እንተኾይኑ ናይ ውክሌና በሚሆንበት ጊዛ የውክሌናውን ስሌጣን
ስሌጣን መረጋገፂ፣ ማረጋገጫ፣
406
www.chilot.me
ሏ. ማሔበር መመስረቲ ፅሐፌ ወይ ከዒ ሏ. የማህበሩ መመስረቻ ጽሁፌ ወይም

መተሒዲዯሪ ዯንቢ እንተሃሌዩ፣ /ውሌ/ ካሇ መተዲዯሪያ ዯንብ፣
መ. ካብቶም ማሔበርተኛታት ወዱ ወፃኢ መ. ከማህበርተኞች መካከሌ የውጭ አገር
ዛጋ እንተሃሌዩ ኣብ ዒንቀፅ 6/2/ ፉዯሌ ዛጋ ካሇ በዙህ ዯንብ አንቀጽ 6/2/
ሇ፣ ሏ፣ መ ዜተጠቀሱ ኣገባባት ፍቶ ፉዯሌ /ሇ/፣ /ሏ/፣ እና /መ/
ኮፑ ምስዙ ማመሌከቻ ቅጥዑ የተጠቀሱት አግባቦች ፍቶ ኮፑ
ተታሒሑዝም ክቀርቡ ኣሇዎም፡፡ ከማመሌከቻው ቅጽ ጋር ተያይዝ
መቅረብ አሇባቸው
2. ኣመሌካቲ ናይ ሔብረት ስራሔ ማሔበር 2. አመሌካቹ የህብረት ስራ ማህበር ሲሆን፣
እንትኸውን፣ በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/ ፉዯሌ /ሇ/
ፉዯሌ ሇ፣ ሏ፣ መ ዜተመሌከቱ ፣ /ሏ/ እና /መ/ የተመሇከቱትን መረጃዎች
መረዲእታታት ምስቲ ማመሌከቻ ቅጥዑ ከማመሌከቻው ቅጽ ጋር ተያይ዗ው መቅረብ
ተታሒሑዝም ክቀርቡ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
8 ብኣክስዮን ማሔበር ዜግበር ዋና ምዜገባ 8 በአክስዮን ማህበር ሊይ የሚዯረግ ዋና ምዜገባ
ኣመሌካቲ ኣክስዮን ማሔበር ኣብ ዜኾነለ እዋን፣ አመሌካቹ የአክስዮን ማህበር በሚሆንበት ጊዛ፣
1. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 7/1/ ሀ፣ ሇ፣ መ 1. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 7/1/ /ሀ/፣ /ሇ/ እና
ዜተመሌከቱ ዜርዜራት /መ/ የተመሇከቱት ዜርዜርች
2. ማሔበር መመስረቲ ፅሐፌን መተሒዲዯሪ 2. የማህበሩ መመስረቻ ጽሁፌ እና መተዲዯሪያ
ዯንብን ዯንብ /ውሌ/፣
3. ብንግዱ ሔጊ ቁፅሪ 312/1/ሇ መሰረት ኣብ 3. በንግዴ ሔግ ቁጥር 312/1/ /ሇ/ መሰረት
ባንኪ ክቅመጥ ዜግበኦ ገን዗ብ ኣታዊ በባንክ እንዱቀመጥ የሚገባው
ንምዃኑ ናይ ባንኪ መረጋገፂ ፅሐፌ፣ /የሚያስፇሌገው/ ገን዗ብ ገቢ /ተቀማጭ/
ስሇመዯረጉ/ስሇመሆኑ/ የባንክ ማረጋገጫ
ጽሁፌ፣
4. ካብ ሔዴሔዴ ዒይነት ኣክስዮን ምስክር 4. ከእያንዲንደ ዒይነት የአከስዮን ምስክር
ወረቀት መርኣያ ወረቀት ናሙና፣
5. ብዒይነት ዜተገበረ ውፅኢት እንተሃሌዩ 5. በአይነት የተዯረገ መዋጮ ካሇ በንግዴ ህግ
ብንግዱ ሔጊ ቁፅሪ 315 መሰረት ዜተዲሇወ ቁጥር 315 መሰረት የተ዗ጋጀ ሪፕርት፣
ፀብፃብ
6. ብንግዱ ሔጊ ቁፅሪ 323/2/ መሰረት 6. በንግዴ ሔግ ቁጥር 323/2/ መሰረት
ተዯሇይቲ ዜኾኑ ሰነዲት ምስቲ ማመሌከቻ ተፇሊጊ የሆኑ ሰነድች ከማመሌከቻው ቅጽ
ቅጥዑ ተታሒሑዝም ሒዯ ሒዯ ቅዲሒት ጋር ተያይ዗ው አንዲንዴ ጅ መቅረብ
ክቀርቡ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
9 ሒሊፉነት ዜተወሰነ ብ዗ሇዎ ውሌቀ ንግዱ 9 ሏሊፉነቱ የተወሰነ የግሌ ማህበር ሊይ የሚዯረግ
ማሔበር ዜግበር ዋና ምዜገባ ዋና ምዜገባ
ኣመሌካቲ ሒሊፌነት ዜተወሰነ ዗ሇዎ ውሌቀ አመሌካቹ ሒሊፉነቱ የተወሰነ የግሌ ማህበር
ንግዱ ማሔበር እንተኾይኑ፣ በሚሆንበት ጊዛ
1. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 7/1/ሀ፣መ ዜተመሌከቱ 1. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 7/1/ ሀ፣ሇ እና መ
ዜርዜራት የተመሇከተቱት ዜርዜሮች
2. ማሔበር መመስረቲ ፅሐፌን መተሒዲዯሪ 2. የማህበሩ መመስረቻ ጽሁፌና መተዲዯርያ
ዯንብን፣ ምስቲ ማመሌከቻ ቅጥዑ ዯንብ ከማመሌከቻው ቅጽ ጋር ተያይ዗ው
ተታሒሑዝም ሒዯ ሒዯ ቅዲሒት ክቀርቡ አንዴአንዴ ቅጅ መቅረብ አሇባቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
407
www.chilot.me
10 ኣብ ሌዕሉ መንግስታዊ ትካሌ ሌምዒት 10 በመንግስት የሌማት ዴርጅቶች ሊይ

ዜግበር ዋና ምዜገባ የሚዯረግ ዋና ምዜገባ፣
ኣመሌካቲ ብክሌሌ መንግስቲ ዜተጣየሸ ትካሌ አመሌካቹ በክሌሌ መንግስት የሚቋቋም
ሌምዒት /ሌምዒታዊ ትካሌ/ ኣብ ዜኾነለ እዋን የመንግስት የሌማት ዴርጅት በሚሆንበት ጊዛ
1. መጣየሺ ሔጊ፣ 1. የተቋቋመበት ህግ
2. ናይ‟ቲ ትካሌ መካየዱ ስራሔ ናይ ምዯባ 2. የዴርጅቱ ስራ አስከያጅ የምዯባ ዯብዲቤ
ዯብዲቤ ፣ ፍቶ ኮፑ/ቅዲሔ/ ምስቲ ፍቶ ኮፑ/ቅጅ/ ከማመሌከቻው ቅጽ ጋር
ማመሌክቻ ቅጥዑ ተታሒሑዝም ክቀርቡ ተያይ዗ው መቅረብ አሇባቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
11 ንምዜገባ ዜቀርብ ማመሌከቻ ውሳነ ምሃብ፣ 11 ሇምዜገባ የሚቀርብ ማመሌከቻ ውሳኔ
መስጠት
1. ዋና ምዜገባ ንምምዜጋብ ማመሌከቻ 1. ጽ/ቤቱ ዋና ምዜገባ ሇመመዜገብ የቀረበሇት
ዜቐረበለ ቤት ፅሔፇት ብቁዕ ኮይኑ ማመሌከቻ ብቁ ሆኖ ሲያገኘው ከዙህ ዯንብ
እንተረኺብዎ ምስቲ ዯንቢ ተታሒሑዘ ጋር ተያይዝ በሚገኘው ሰንጠረ዗ “ሀ”
ብዜርከብ ሰንጠረዟ (ሀ) ዜተወሰነ ኣግባብ የተወሰነውን አግባብ ያሇው ክፌያ
዗ሇዎ ክፌሉት ብምኽፊሌ መዜጊቡ ኣብ በማስከፇሌ መዜገቦ በአምስት የስራ ቀናት
ውሽጢ 5ተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ናይ ምዜገባ ውስጥ የምዜገባ የምስክር ወረቀት መስጠት
ወረቀት ምስክር ክህብ ኣሇዎ፡፡ አሇበት
2. እቲ ንምዜገባ ዜቀረበ ማመሌከቻ ተቐባሌነት 2. የቀረበውን የምዜገባ ማመሌከቻ ተቀባይነት
዗ይብለ እንተኾይኑ ቢሮ ወይ ቤት ፅሔፇት የላሇው መሆኑን ሲረጋገጥ ቢሮው ወይም
዗ይተቐበሇለ ምኽንያት ኣብ ውሽጢ 5ተ ጽ/ቤቱ ያሌተቀበሇበትን ምክንያት
ናይ ስራሔ መዒሌቲ ብፅሐፌ ንኣመሌካቲ በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ ሇአመሌካቹ
ይገሌፅ፡፡ በጽሁፌ ይገሌጻሌ፡፡
12 ምትሔሌሊፌ ሰነዴ ምዜገባ 12 የምዜገባ መረጃ /ሰነዴ/ ማስተሊሇፌ
1. ቤት ፅሔፇታት በዙ ዯንቢ መሰረት 1. ጽ/ቤቶች በዙህ ዯንብ መሰረት
ዜምዜገቡዎም ናይ ምዜገባ መረዲእታታት የመ዗ገቡዋቸው የመዜገባ መረጃዎች ቢሮው
እቱ ቢሮ ነዙ ተግባር መፇፀሚ ንክኸውን ሇዙህ ተግባር ማስፇጸሚያ እንዱሆን
ብ዗ዲሇዎ ቅጥዑ መሰረት መሉኦም በቢ ባ዗ጋጀው ቅጽ መሰረት ሞሌተው በየወሩ
ወርሑ ንቢሮ ይሌእኹ፡፡ ሇቢሮው ይሌካለ
2. እቲ ቢሮ ብኣዋጅ ቁፅሪ 67/1989 ዒንቀፅ 2. ቢሮው በአዋጅ 67/1989 አንቀጽ 7/2/
7/2/ መሰረት ካብ ቤት ፅሔፇታት መሰረት ከጽ/ቤቶች የተሊኩሇትን የምዜገባ
ዜተሌኣኸለ ናይ ምዜገባ መረዲእታታት መረጃዎች አጠናክሮ ወዯ ኢንደስትሪና
ኣጠናኺሩ ናብ ሚኒስቴር ኢንደስትሪን ንግዴ ሚኒስቴር ይሌካሌ፡፡
ንግዴን ይሌእኽ፡፡
3. እቲ ቢሮ በቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7/1/ መሰረት 3. ቢሮው በአዋጁ አንቀጽ 7/1/ መሰረት
ካብ ሚኒስቴር ዜተሌኣኸለ መረዲእታታት ከሚኒስቴሩ የተሊከሇትን /የተሊሇፇሇትን/
መዜጊቡ ይሔዜ፡፡ መረጃዎች መዜግቦ ይይዚሌ፡፡
13 ምዜገባ ዜፀንዏለ ጊዛ 13 ምዜገባ የሚጸናበት ጊዛ
በዙ ዯንቢ መሰረት ዜተገበረ ዋና ምዜገባ በዙህ ዯንብ መሰረት የተዯረገ ዋና ምዜገባ
ዜፀንዕ፣ የሚጸናው፣
1. ንግዱ ማሔበራት እንተኾይኑ ናይ ምስረታ 1. ሇንግዴ ማህበራት ከሆነ የመመስረቻ
ምሌክታ ብጋዛጣ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ማስታወቂያ በጋዛጣ ታትሞ
ዕሇት ጀሚሩ፣ ከወጣበት/ዕሇት/ ቀን ጀምሮ፣
408
www.chilot.me
2. ንውሌቀ ነጋዲይን ካሌኦትን እንተኾይኑ ኣብ 2. ሇግሇሰብ ነጋዳና ሇላልች ከሆነ በንግዴ

ንግዱ መዜገብ ካብ ዜተመዜገበለ ዕሇት መዜገብ ከተመ዗ገበበት ዕሇት/ቀን/ ጀምሮ
ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ የፀና ይሆናሌ፡፡
14 ሒፂር ምዜገባ 14 አጭር ምዜገባ
1. ኣብ ሚኒስቴር ወይ ከዒ ኣብ ካሉእ ክሌሌ 1. በሚኒስቴሩ ወይም በላሊ ክሌሌ በዋና
ብሰብ ዋና ምዜገባ ዜተመዜገበ ዜኾነ ነጋዲይ ምዜገባ የተመ዗ገበ ማንኛውም ነጋዳ
ኣብ ክሌሌ ጨንፇር ዕዮ ንግዱ እንትኽፇት በክሌለ የንግዴ ስራ ቅርነጫፌ
ኣብ ዜኽፇተለ ቦታ ብሒፂር ምዜገባ በሚከፌትበት ቦታ በአጭር ምዜገባ
ይምዜገብ፣ ይመ዗ገባሌ
2. ኣብ ውሽጢ ክሌሌና ኣብ ሒዯ ዝባ ብዋናነት 2. በክሌለ ውስጥ አንዴ ዝን በዋናነት/በዋና/
ዜተመዜገበ ዜኾነ ነጋዲይ ኣብ ካሌኦት የተመ዗ገበ ማንኛውም ነጋዳ በላልች ዝኖች
ዝባታት ጨንፇር ዕዮ ንግዴ ዜኽፇት የንግዴ ስራ ቅርንጫፌ የሚከፌት ከሆነ
እንተኾይኑ ኣብ ዜኽፇተለ ቦታ ብሒፂር በከፇተበት ቦታ አጭር ምዜገባ ይመ዗ገባሌ
ምዜገባ ይምዜገብ፡፡
3. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/2/ መሰረት 3. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2
ዜግበር ሒፂር ምዜገባ ምስዙ ዯንቢ መሰረት የሚዯረግ አጭር ምዜገባ ከዙህ
ተታሒሑዘ ዜርከብ ንዋና ምዜገባ ዜተወሰነ ዯንብ ጋር ተያይዝ የሚገኘው ሇዋና ምዜገባ
ቅጥዑ ሰንጠረዟ/ሇ/ ብክሌተ ቅዲሔ የተወሰነውን ቅጽ ሰንጠረዟ /ሇ/ በሁሇት
ብምምሊእ፣ ቅጅ በሞመምሊት፣
ሀ. ከም ኣግባቡ ኣብ ዯንቢ ዒንቀፅ 6 ክሳብ ሀ. እንዯ አግባብነቱ በዙህ ዯንብ ከአንቀጽ
10 ዜተመሌከቱ ዜርዜራት፣ 6-10 የተመሇከቱትን ዜርዜሮች፣
ሇ. ፍቶ ኮፑ ወረቀት ምስክር ዋና ምዜገባ ሇ. የዋና ምዜገባ የምስክር ወረቀት ፍቶ
ምስቲ ቅጥዑ ተታሒሑዘ ክቀርብ ኮፑዎች/ቅጅዎች/ ከቅጹ ጋር ተያይ዗ው
ኣሇዎም፡፡ መቅረብ አሇባቸው፡፡
4. ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 11ን 12 ዜተመሌከቱ 4. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 11 እና 12
ዴንጋገታት ኣብ ሒፂር ምዜገባ‟ውን የተመሇከቱት ዴንጋጌዎች ሇአጭር
ተፇፃሚነት ይህሌዎም፡፡ ምዜገባም ተፇጻሚነት ይኖራቸዋሌ፡፡
15 ሇውጥን ተወሳኺ ምዜገባን 15 የምዜገባ ሇውጥና ተጨማሪ ምዜገባ
1. ዜኾነ ነጋዲይ በዙ ዯንቢ መሰረት ኣብ 1. ማንኛወም ነጋዳ በዙህ ዯንብ መሰረት
዗መዜገቦም ዜርዜራት ሇውጢ ንምግባር ወይ ያስመ዗ገበውን ዜርዜር ሇውጥ ሇማዴረግ
ከዒ ንምውሳኽ ኣዴሊይ ኮይኑ እንተረኺቡዎ ወይም ሇመጨመር አስፇሊጊው ሆኖ
ኣብ ውሽጢ 60/ስሳ/ መዒሌቲ ኣግባብ ሲያገኘው በስሌሳ/60/ ቀናት ውስጥ አግባብ
ን዗ሇዎ ቤት ፅሔፇት ከመሌክት ይግባእ፡፡ ሊሇው ጽ/ቤት ማመሌከት አሇበት
2. ዜኾነ ነጋዲይ ኣብ ውሽጢ ብዋና ምዜገባ 2. ማንኛውም ነጋዳ ሇዋና ምዜገባ
ምስቲ ዋና ዕሊማ ንግዱ ዜተተሒሒ዗ ጨንፇር በተመ዗ገበበት ከተማ ወይም ወረዲ ውስጥ
ዕዮ ንግዱ እንተኸፉቱ ንቤት ፅሔፇት ከዋና የንግዴ አሊማ የተያያ዗ ቅርንጫፌ
ብምፌሊጥ ኣብ ሌዕሉ ዋና ምዜገባ ዗ስፇሮም የንግዴ ከከፇተ ሇጽ/ቤቱ በማሳወቅ ሇዋና
ዜውስኾም ጉዲያት የመዜግብ፡፡ ምዜገባ ካሰፇራቸው ላሊ/በተጨማሪ/
የሚጨምራቸው ጉዲዮች ያስመ዗ግባሌ
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/1/ ንምፌፃም 3. ሇዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2
ኣመሌካቲ ዗ቅርቦም ሒዯሽቲ መረዲእታታት አፇፃፀም አመሌካቹ የሚያቀርባቸው አዱስ
ናብ‟ቲ መዜጋቢ ኣካሌ ብክሌተ ቅዲሔ መረጃዎች ሇመዜጋቢው አካሌ በሁሇት ቅጂ
የቅርብ፡፡ ያቀርባሌ
409
www.chilot.me
4. እቲ ነጋዲይ ዜገብሮ ሇውጥ ምዜገባ ወይ 4. የሚዯረገውን የምዜገባ ሇውጥ ወይም

ዴማ ተወሳኺ ምዜገባ ብዜምሌከት ቅዴም ተጨማሪ ምዜገባ በሚመሇከት ነጋዳው
ክብሌ ብሒፂር ቃሌ ዗መዜገቦም ኣካሊት ቀዯም ሲሌ በአጭር ቃሌ ሇተመ዗ገበባቸው
እውን የፌሌጥ፡፡ አካልችም ያሳውቃሌ
5. በዙ ዒንቀፅ መሰረት ዜግበር ምዜገባ ሇውጢ 5. በዙህ አንቀጽ መሰረት ሇሚዯረግ የምዜገባ
ወይ ከዒ ተወሳኺ ምዜገባ ኣፇፃፅማ ኣብዙ ሇውጥ ወይም ተጨማሪ ምዜገባ አፇጻጸም
ዯንቢ ዒንቀፅ 11 ክሳብ 13 ንዜተመሌከቱ በዙህ ዯንብ አንቀጽ 11 እና 13
ዴንጋገታት እውን ተፇፃምነት ይህሌዎም፡፡ የተመሇከቱት ዴንጋጌዎች ተፇጻሚነት
ይኖራቸዋሌ
16 ካብ መዜገብ ምስራዜ 16 ከመዜገብ መሰረዜ
1. ኣብ መዜገብ ዜሰፇረ ነጋዲይ በቲ ኣዋጅ 1. በመዜገብ የገባ/የሰፇረ/ ነጋዳ በአዋጁ
ዒንቀፅ 10/1/2/ መሰረት ካብ ንግዱ አንቀጽ 10/1 እና /2/ መሰረት ከንግዴ
መዜገብ ክስረዜ እንትውሰንን ከምኡ‟ውን መዜገብ እንዱሰረዜ ሲወሰንና እንዱሁም
እቱ ነጋዲይ ናይ ስረዚ መረዲእታ ክወሃቦ ነጋዳው የስረዚ ማስረጃ እንዱሰጠው
እንተመሌክት ምስዙ ዯንቢ ተታሒሑዘ ሲያመሇክት ከዙህ ዯንብ ጋር ተያይዝ
ዜርከብ ሰንጠረዟ/ሀ/ ዜተመሌከተ ኣግባብ በሚገኘው ሰንጠረ዗/ሀ/ የተመሇከተውን
዗ሇዎ ክፌሉት ይህቦ፡፡ አግባብ ያሇውን ክፌያ በማስከፇሌ ቢሮው
ወይም ጽ/ቤቱ ስረዚ ማስረጃ ይሰጠዋሌ፡፡
2. ዜኾነ ንግዱ ማሔበር ካብ ንግዱ መዜገብ 2. የማንኛውም የንገዴ ማህበር ከንግዴ መዜገብ
ምስራዜ ዜፀንዏ ዜኸውን ናይ ስረዚ ምሌክታ መሰረዜ የጸና የሚሆነው የስረዚው
ብጋዛጣ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀአለ ዕሇት ማስታወቂያ በጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት ዕሇት
ጀሚሩ እዩ፡፡ ጀምሮ ነው
3. ናይ ካሌኦት ንግዱ ምዜገባ፣ እቱ ስረዚ ኣብ 3. ላልች የንግዴ ምዜገባ ስረዚዎች ስረዚው
መዜገብ ካብ ዜሰፇረለ ጊዛ ጀሚሩ ዜፀንዏ በመዜገብ ከሰፇረበት ጊዛ ጀምሮ የጸና
ይኸውን፡፡ ይሆናሌ
4. ናይዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 12 ዴንጋጌታት ኣብ 4. የዙህ ዯንብ አንቀጽ 12 ዴንጋጌዎች
ምትሔሌሊፈ መረዲእታ ምዜገባ ስረዚ‟ውን የምዜገባ ስረዚ ሰነድች/ማስረጃ/ በማስተሊሇፌ
ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡ ሊይም ተፇጻሚ ይሆናለ፡፡
17 መረዲእታ ቅዲሔ ምሔታት 17 የመረጃ ቅጅ መጠየቅ፣
1. ኣብ ውሽጢ ንግዱ መዜገብ ዜሰፇረ ዜርዜር 1. በንግዴ መዜገብ ውስጥ የሰፇረው ዜርዜር
ቅዲሔ፣ ወይ ናይቲ ዜርዜር ብሒፂር ቅጅ ወይም የዜርዜሩ በአጭሩ የተውጣጣ
ዜተወፅአ ቅዲሔ ወይ ተዯሊይ ዜርዜር ቅጅ ወይም ተፇሊጊው ዜርዜር ያሌተመ዗ገበ
዗ይተመዜገበ እንተኾይኑ ነዙ ዗ረጋግፅ ከሆነ ይህንኑን የሚያረጋግጥ ምስክር
ምስክር ወረቀት ክወሃቦ ዜሒትት ዜምሇከቶ ወረቀት እንዱሰጠው የሚጠይቅ
ሰብ ሔቶኡ ንዜምሇከቶ ቤት ፅሔፇት የሚመሇከተው ሰው ጥያቄውን
ብፅሐፌ ከቅርብ ኣሇዎ፡ ሇሚመሇከተው ጽ/ቤት በጽሁፌ ማቅረብ
አሇበት፡፡
2. ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪ፣ ንግዴን 2. የኢንደስትሪ፣ ንግዴና ትራንስፕርት ከዙህ
ትራንስፕርትን ምስዙ ተታሒሑዘ ዯንብ ጋር ተያይዝ በሚገኘው ሰንጠረዟ /ሀ/
ምስዜርከብ ሰንጠረዟ “ሀ” ዜተወሰነ ኣግባብ የተወሰነውን አግባብ ያሇው ክፌያ አስከፌል
዗ሇዎ ክፌሉት ኣኽፉለ ቅዲሔ ወይ ዴማ ግሌባጩን ወይም ዯግሞ የምስክር ወረቀቱን
ምስክር ወረቀት ንኣመሌካቲ ይወሃቦ፡፡ ሇአመሌካቹ ይሰጠዋሌ፡፡
18 መተካእታ (ቅያር) ምዜገባ ወረቀት ምስክር 18 ምትክ የምዜገባ ምስክር ወረቀት መጠየቅ፣
410
www.chilot.me
ምሔታት
1. ዜተወሃቦ ምዜገባ ምስክር ወረቀት ዜተበሊሸዎ 1. የተሰጠው የምዜገባ የምስክር ወረቀት
ወይ ዜጠፌኦ ማንም ሰብ መተካእታ ክወሃቦ የተበሊሸበት ወይም የጠፊበት ማንኛውም
እንትሒትት እቲ ምስክር ወረቀት ብኸመይ ሰው ምትክ እንዱሰጠው ሲጠይቅ የምስክር
ከምዜጠፌኦን ከምዜተበሊሸወን ዜገሌፅ ባዕለ ወረቀቱ እንዳት እንዯጠፊ ወይም
ዜፇረመለ ማመሌከቻ ከቀርብ ኣሇዎ እንዯተበሊሸ የሚገሌጽ በራሱ የተፇረመ
ማመሌከቻ ማቅረብ አሇበት
2. ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪ፣ ንግዱን 2. ኢንደስትሪ ንግዴና ትራንስፕርት ጽ/ቤት
ትራንስፕርትን ማመሌከቻ እንትቐርበለ ማመሌከቻውን ሲቀርብሇት የተበሊሸውን
ዜተበሊሸወ ምስክር ወረቀት ክምሇስ ምስገበረ የምስክር ወረቀት እንዱመሇስ ከዯረገ በኋሊ
ምስቲ ዯንቢ ተታሒሑዘ ብዜርከብ ከዙህ ዯንብ ተያይዝ በሚገኘው
ሰንጠረዟ “ሀ” ዜተወሰነ ኣግባብ ዗ሇዎ ሰንጠረዟ/ሀ/ የተወሰነውን አግባብ ያሇው
ክፌሉት ኣኽፉለ ኣብ ውሽጢ 5 ናይ ስራሔ ክፌያ አስከፌል ምትክ የምዜገባ ምስክር
መዒሌቲ መተካእታ/ቅያር/ ምዜገባ ምስክር ወረቀት በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ
ወረቀት ንመመሌከቲ ይህቦ፡፡ ሇአመሌካቹ ይሰጣሌ፡፡
ሳሌሳይ ክፊሌ ክፌሌ ሶስት
ምዜገባ ሽም ንግዱ የንግዴ ስም ምዜገባ
19 ምጥያሽ መዜገብ ሽም ንግዱ 19 የንግዴ ስም መዜገብ ማቋቋም
እዝም ዜስዕቡ መዚግብቲ ሽም ንግዱ ተጣይሾም የሚከተለትን የንግዴ ስም መዜገቦች
ኣሇዉ ተቋቁመዋሌ
1. ብቢሮ ዜመሒዯር ክሌሊዊ መዜገብ ሽም 1. በቢሮው የሚተዲዯር ክሌሊዊ የንግዴ ስም
ንግዱ፣ መዜገብ
2. ብቤት ፅሔፇታት ዜመሒዯር መዜገብ ሽም 2. በጽ/ቤቶች የሚተዲዯር የንግዴ ስም
ንግዱ፣ መዜገብ፣
20 ሽም ንግዱ ምምዜጋብ 20 የንግዴ ስም መመዜገብ
1. በቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 14 መሰረት ምዜገባ ሽም 1. በአዋጁ አንቀጽ 14 መሰረት የንግዴ ስም
ንግዱ ንምግባር ሔቶ ዜቐርብ ካብዙ ዯንቢ ምዜገባ ሇማዴረግ የሚቀርበው ጥያቄ ከዙህ
ዜርከብ ሰንጠረዟ “ሇ” ኣግባብ ዗ሇዎ ቅጥዑ ዯንብ ጋር ተያይዝ ከሚገኘው ሰንጠረዟ
ብክሌተ ቅዲሔ ብምምሊእ ይኸውን “ሇ” አግባብ ያሇው ቅፅ በሁሇት ቅጁ
2. ምዜገባ ሽም ንግዱ ኣብዙ ዯንቢ ተታሒሑዘ በሞሙሊት ይሆናሌ፡፡
ዜርከብ ሰንጠረዟ “ሀ” ንምዜገባ ሽም 2. ሇንግዴ ስም ምዜገባ ከዙህ ዯንብ ጋር
ዜተወሰነ ኣግባብ ዗ሇዎ ክፌሉት ተኸፉለ ተያይዝ በሚገኘው ሰንጠረዟ “ሀ” ሇስም
ይፌፅም፡፡ ምዜገባ የተወሰነውን አግባብ ያሇው ክፌያ
ተከፌል ይፇጸማሌ፡፡
21 ምዜገባ ሽም ንግዱ ዜፀንሏለ ጊዛ 21 የንግዴ ስም ምዜገባ የሚጸናበት ጊዛ
በዙ ዯንቢ መሰረት ዜተገበረ ምዜገባ ሽም በዙህ ዯንብ መሰረት የተዯረገ የንግዴ ስም
ንግዱ ዜፀንዕ ኣብ መዜገብ ካብ ዜሰፇረለ ዕሇት ምዜገባ የሚጸናው በመዜገብ ከሰፇረበት ዕሇት
ጀሚሩ‟ዩ ጀምሮ ነው፡፡
22 ሇውጢ ሽም ንግዴን ምምሔያሽን 22 የንግዴ ስም መሇወጥ ወይም ማሻሻሌ
ኣብ‟ዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 15/1፣ 2ን 3ን በዙህ ዯንብ አንቀጽ 15/1/፣ /2/ እና /3/
ዜተመሌከቱ ዴንጋጌታት ንሇውጢ ሽም ንግዴን የተመሇከቱትን ዴንጋጌዎች ሇንግዴ ስም
ምምሔያሽን ውን ተፇፃምነት ይህሌዎም መሇወጥ ሆነ ማሻሻሌ ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ
411
www.chilot.me
23 መተካእታ ሰርቲፉኬት ሽም ንግዱ ምሔታት 23 የንግዴ ስም ሰርቲፉኬት ምትክ መጠየቅ

ናይ‟ዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 18 ንሽም ንግዱ‟ውን የዙህ ዯንብ አንቀጽ 18 ሇንግዴ ስም
ተፇፃምነት ይህሌዎ፡፡ ተፇጻሚነት ይኖረዋሌ፡፡
ራብዒይ ክፊሌ ክፌሌ አራት
ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ብዜምሌከት የንግዴ ስራ ፇቃዴ በሚመሇከት
24 ፌቓዴ ናይ ምሃብ ስሌጣን 24 ፇቃዴ የመስጠት ስሌጣን
ቢሮን ቤት ፅሔፇታትን ኣብ ዒንቀፅ 25 ቢሮውና ጽ/ቤቶች ቀጥሇው በአንቀጽ 25
ስዑቦም ኣብ ዜተ዗ር዗ሩ ዒይነታት ንግዱን ምስዙ በተ዗ረ዗ሩት የንግዴ አይነቶች ከዙህ ዯንብ ጋር
ዯንቢ ዜተሒሒዝ ሒባሪ ዜተገሇፀን በተያያ዗ው አባሪ የተገሇጹ ዜርዜር የንግዴ
ዜርዜር/ስራሔቲ/ ዕዮ ንግዴን ካሌኦት ስራዎችና ላልች በየዯረጃው በክሌሌ
በቢዯረጅኡ በክሌሌ ዜፌቀደ ስራሔቲ ንግዱን መስተዲዯሩ በሚፇቀደት የንግዴ ስራዎች
ንዜተዋፇሩ ሰብ ሃፌቲ ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ሇሚሰማሩ ባሇሃብቶች የንግዴ ስራ ፇቃዴ
ይህቦ፡፡ ይሰጣለ፡፡
25 ብክሌሌ ዜወሃቡ ዒይነታት ፌቃዴ ንግዱ 25 በክሌሌ የሚሰጡ የንግዴ ስራ ፇቃዴ
ስራሔ ዒይነቶች፣
ብክሌሌ ዜወሃቡ ዒይነታት ፌቓዴ ንግዱ በክሌሌ የሚሰጡ የንግዴ ስራ ፇቃዴ
ዒይነቶች፣
ሀ. ፌቓዴ ጅምሊ ንግዱ፣ ሀ. የጅምሊ ንግዴ ፇቃዴ፣
ሇ.ፌቓዴ ችርቻሮ ንግዱ፣ ሇ. የችርቻሮ ንግዴ ፇቃዴ፣
ሏ. ፌቓዴ ኢንደስትሪ፣ ሏ. የኢንደስትሪ ፇቃዴ፣
መ. ፌቓዴ ግሌጋልት መ. የአገሌግልት ፇቃዴና
ሰ. ፌቓዴ ግብርና እዮም፡፡ ሰ. የግብርና ፇቃዴ ናቸው፡፡
26 ብቕዒት መረጋገፂ/ዯገፌ/ 26 የብቃት ማረጋገጫ /ዴጋፌ/
እቲ ቢሮ ብዝም ዜስዕቡ ንግዱ ዗ርፌታት ቢሮው በሚከተለት የንገዴ ዗ርፍች ሇንግዴ
ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ሒታቲ ካብ ዜምሌከቶም ስራ ፇቃዴ ጠያቂው ከሚመሇከታቸው መስሪያ
መስሪያቤታት ናይ ሙያ ብቕዒት መረጋገፂ ቤቶች የሙያ ብቃት ማረጋገጫ እንዱቀርብሇት
ከቅርበለ ክግበር ኣሇዎ፡፡ ማዴረግ አሇበት፡፡
1. ንግዱ ስራሔ ኮንስትራክሽን ግሌጋልት 1. የኮንስትራክሽን የንግዴ ስራና የአገሌግልት
ስራሔ ካብ ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን ስራ ከስራና ከተማ ሌማት ቢሮ
2. ግሌጋልት ሔክምና/ፊርማሲ፣ ክሉኒክ፣ 2. የህክምና አገሌግልት /ፊርማሲ/፣ ክሉኒክ፣
ሆስፑታሌ ወ዗ተ/ ካብ ቢሮ ጥዕና ሆስፑታሌ ወ዗ተ ከጤና ቢሮ
3. ግሌጋልትን ስሌጠናን ትምህርትን አፀዯ 3. የትምህርት ስሌጠናና አገሌግልት እና
ህፃናትን ካብ ቢሮ ትምህርቲ የአጸዯ ህፃናት ከትምህርት ቢሮ፣
4. ግሌጋልት ሔጊ ካብ ቢሮ ፌትሑ 4. የህግ አገሌግልት ከፌትሔ ቢሮ
5. ግሌጋልት ኦዱት ካብ ቤት ፅሔፇት ኦዱትን 5. የኦዱት አገሌግልት
ቁፅፅርን
6. እንስሳትን ውፅኢት እንስሳትን ከምኡ‟ውን 6. የእንስሳትና የእንስሳት ተዋጽኦ/ውጤቶች/
ዯንን ዯን ውፅኢትን ዜምሌከት ካብ ቢሮ እንዱሁም የዯንና የዯን ውጤቶችን
ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ የሚመሇከት ከእርሻና የተፇጥሮ ሃብት
ካሌኦት ከከም ኣዴሊይነቱ እቲ ቢሮ ኣነፂሩ ቢሮ፣ ላልች እንዯየአስፇሊጊነቱ ቢሮው
ብምቕራብ ክሌሌ ምምሔዲር ብዜወሰኖም አጣርቶ በማቅረብ ክሌሌ መስተዲዯር
ኣገባባት ብቕዒት መረጋገፂ ክህብ በሚወስናቸው አግባቦች የብቃት ማረጋገጫ
ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
412
www.chilot.me
27 ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ ምውፃእ 27 የንግዴ ስራ ፇቃዴ ማውጣት

1. ካብ ብር 5000 ንሊዕሉ ካፑታሌ ዗ሇዎ ዜኾነ 1. ካፑታለ ከብር አምስት ሺ / 5000/ በሊይ
ይኹን ኣብ ስራሔቲ ንግዱ ዜተዋፇረ ሰብ የሆነ የንግዴ ስራ የተሰማራ ማንኛውም ሰው
ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 28 ስዑቡ ብዜግሇፅ በዙህ ዯንብ ቀጥል በአንቀጽ 28 በሚገሇጸው
መሰረት ዜምሌከቶ ቤት ፅሔፇት ኣመሌኪቱ መሰረት ሇሚመሇከተው ጽ/ቤት
ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ ከውፅእ ኣሇዎ፡፡ በማመሌከት የንግዴ ስራ ፇቃዴ ማውጣት
አሇበት፡፡
2. በዙ ዯንቢ መሰረት ሒፂር ምዜገባ ዜገበረ 2. በዙህ ዯንብ መሰረት አጭር ምዜገባ ያዯረገ
ማንም ሰብ ሒፂር ምዜገባ ኣብ ዜገበረለ ቦታ ማንኛውም ሰው አጭር ምዜገባ ያዯረገበት
ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ከውፅእ አይግዯዴን፡፡ ቦታ የንግዴ ስራ ፇቃዴ እንዱያወጣ
አይገዯዴም፡፡
3. ነዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ኣፇፃፅማ 3. ሇዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 አፇጻጸም
ካፑታሌ ዜብሌ ቃሌ ኣብ ዕዮ ንግዱ ዜወዒሇ ካፑታሌ የሚሇው ቃሌ በንግዴ ስራ የዋሇ
ቋሚ ንብረትን ስራሔ መካየዱ ካፑታሌን ቀዋሚ ንብረትና የስራ ማስኬጃ ካፑታሌ
዗ጠቃሌሌ እንትኸውን በቲ ነጋዲይ ዴላት ያጠቃሇሇ ሲሆን በነጋዳው ፌሊጎት ካሌሆነ
እንተ዗ይኮይኑ እቲ ዕዮ ንግዱ ዜካየዯለ ገዚ በስተቀር የንግዴ ስራ የሚካሄዴበት ቤት
ከም ካፑታሌ ኣይቁፀርን፡፡ እንዯ ካፑታሌ አይቆጠርም፡፡
4. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተቐመጠ ኣባሃህሊ 4. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተቀመጠው
ከም዗ል ኮይኑ፣ ሞያኦም መሰረት ገይሮም አባባሌ እንዲሇ ሆኖ ሙያቸውን መሰረት
ኣብ ስራሔቲ ንግዱ ንዜዋፇሩ ሰባት ግና በማዴረግ በንግዴ ስራዎች የተሰማሩ ሰዎች
ተቐሚጡ ዗ል ካፑታሌ ወሇሌ ግን ተቀምጦ ያሇው የካፑታሌ ወሇሌ
ኣይምሌከቶምን አይመሇከታቸውም፡፡
28 ፌቓዴ ስራሔቲ ንግዱ ንምርካብ ዜቐርብ 28 የንግዴ ስራዎች ፇቃዴ ሇማግኘት የሚቀርብ
ሔቶ ጥያቄ
1. ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ዜሒትት ዜኾነ ሰብ 1. የንግዴ ስራ ፇቃዴ የሚጠይቅ ማንኛውም
ምስቱ ዯንቢ ተታሒሑዘ ዜርከብ ሰንጠረዟ ሰው ከዙህ ዯንብ ጋር ተያይዝ በሚገኘው
“ሏ” ዜተወሰነ ኣግባብ ዗ሇዎ ቅጥዑ ብክሌተ ሰንጠረዟ “ሏ” የተወሰነውን አግባብ ያሇው
ቅዲሔ መሉኡ ነዙ ዕዮ ንግዱ ንምክያዴ ኣብ ቅጽ በሁሇት ቅጂ ሞሌቶ የንግዴ ስራ
ዜሒሰበለ ቦታ ንዜርከብ ቤት ፅሔፇት ሇማካሄዴ በሚያስብበት ቦታ ሇሚገኘው
ማመሌከቻ ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ ጽ/ቤት ማመሌከቻውን ማቅረብ አሇበት፡፡
2. እቱ ሔቶ ዜቀረበለ ቤት ፅሔፇት ነቲ ዕዮ 2. ጥያቄው የቀረበት ጽ/ቤት የንግዴ ስራ
ንግዱ ክሰርሏለ ዜሒሰበለ ገዚ ወይ ከዒ ቦታ ሉሰራበት ያሰበውን ቤት ወይም ቦታ
ብከተማ ምምሔዲር/ማ዗ጋጃ ቤት/ ዜፌቀዴ በከተማ መስተዲዯር /ማ዗ጋጃ ቤት/
ንምዃኑ ዴጋፌ ዯብዲቤ ክቀርበለ ይገብር፡፡ የሚፇቀዴ መሆኑን የዴጋፌ ዯብዲቤ
ብተወሳኺ ጥዕናን ፅሬትን ሒሇዋ፣ ሒዯጋ እንዱቀርብሇት ያዯርጋሌ፡፡ በተጨማሪም
ምክሌኻሌን ከባቢያዊ ሒሇዋ ብዜምሌከት ጤንነትና ንጽሔናን ሇመጠበቅ፣ አዯጋ
ካብቶም ነዙ ጉዲይ ዜምሌከቶም ኣካሊት መከሊከሌና የአከባቢ ጥበቃ በሚመሇከት
መረጋገፂ ክቀርበለ ክግበር ኣሇዎ፡፡ ጉዲዩ ከሚመሇከታቸው አካሊት ማረጋገጫ
እንዱቀርብሇት ማዴረግ አሇበት፡፡
3. ኣመሌካቲ ኣብ ጋራዟ ግሌጋልት ስራሔ 3. አመሌካቹ በጋራዟ አገሌግልት ስራ
ዜተዋፇረ እንተኾይኑ እቱ ቢሮ ን዗ውፅኦም የተሰማራ ሲሆን ቢሮው ሇሚያወጣቸው ሌዩ
ፌለይ መዏቀንታት ኣማሉኡ ምስቀረበ መመ዗ኛዎች አሟሌቶ ከቀረበ በኋሊ ከዯንቡ
413
www.chilot.me
ምስቲ ዯንቢ ተታሒሑዘ ዜርከብ ኣግባብ ጋር ተያይዝ በሚገኘው አግባብ ያሇው

዗ሇዎ ሰንጠረዟ “ሏ” ቅጥዑ ብክሌተ ቅዲሔ ሰንጠረዟ “ሏ” ቅፅ በሁሇት ቅጂ በመሙሊት
መሉኡ ማመሌከቻ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ማመሌከቻቸውን ማቅረብ አሇበት
4. ኣመሌካቲ ውሌቀ ነጋዲይ ኣብ ዜኾነለ እዋን 4. አመሌካች ግሇሰብ ነጋዳ በሚሆንበት ጊዛ
በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/2/3/ መሰረት በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/፣ /2/ እና
ምስ ዜቀርብ ማመሌከቻ ቅጥዑ /3/ መሰረት ከሚቀርበው የማመሌከቻ ቅጽ
ጋር
ሀ. ወረቀት ምስክር ንግዱ ምዜገባ ሀ. የንግዴ ምዜገባ የምስክር ወረቀት፣
ሇ. ናይ ኣመሌካቲ ናይ ቀረባ እዋን ሰሇስተ ሇ. የአመሌካቹ የቅርብ ጊዛ ሶስት ጉርዴ
ጉርዱ ፍቶግራፌ ፍቶ ግራፌ
ሏ. ወዱ ወፃኢ ዛጋ ኮይኑ ከም ውሽጢ ሃገር ሏ. የውጭ አገር ዛጋ ሆኖ እንዯ የአገር
ባዒሌ ሃፌቲ ዜቁፀር እንተኾይኑ ውስጥ ባሇሀብት የሚቆጠር ከሆነ
ሔዴሔዴ ገፅ ፍቶ ኮፑ ፇቃዴ የኢንቨስትመንት ፇቃዴና የመኖሪያ
ኢንቨስትመንትን ፇቃዴ መንበሪን ምስ ፇቃዴ እያንዲንደ ገጽ ፍቶ ኮፑ
ማመሌከችኡ ኣተሒሑዘ ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ በማዴረግ ከማመሌከቻው ጋር አያይዝ
ማቅረብ አሇበት፡፡
5. ኣመሌካቲ ንግዱ ማሔበር ኣብ ዜኾነለ እዋን 5. አመሌካቹ የንግዴ ማህበር በሚሆንበት ጊዛ
ሀ. ዒንቀፅ 28/2/ ዜተጠቐሱ ኣገባባት ሀ. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /2/
የተጠቀሱትን አግባቦች፣
ሇ. ወረቀት ምስክር ንግዱ ምዜገባ ሇ. የንግዴ ምዜገባ የምስክር ወቀረት፣
ሏ. ናይ‟ቲ ማሔበር መካየዱ ስራሔ ናይ ሏ. የማህበሩ ስራ አስከያጅ የቅርብ ጊዛ
ቀረባ ጊዛ ሰሇስተ ጉርዱ ፍቶግራፌ ሶስት ጉርዴ ፍቶግራፌ
መ. እቱ ስራሔ መካየዱ ኣብ መመስረቲ መ. ስራ አስኪያጅ በመመስረቻ ጽሁፌ
ፅሐፌ ወይ ከዒ ኣብ መተሒዲዯሪ ዯንቢ ወይም በመተዲዯሪያ ዯንብ/ውሌ/ ውስጥ
ውሽጢ እንተ዗ይተረቋሏ ምዯባ ዯብዲቤ ካሌተጠቀሰ የምዯባ ዯብዲቤ
ምስ ማመሌከቻኡ ሒዯ ቅዲሔ ከቅርብ ከማመሌከቻው ጋር አንዴ ቅጅ ማቅረብ
6. ኣመሌካቲ ንግዱ ማሔበር ኮይኑ ከም ንግዱ 6. አመሌካቹ የንግዴ ማህበር ሆኖ እንዯ የአገር
ውሽጢ በዒሌ ሃፌቲ ዜቁፀሩ ዯቂ ወፃኢ ውስጥ ባሇሀብት የሚቆጠሩ የውጭ አገር
ዛጋታት ዜኾኑ ኣባሊት እንተሃሌዮምዎ፡፡ ዛጎች የሆኑ አባሊት ካለት፣
ሀ. ወረቀት ምስክር ንግዱ ምዜገባ፣ ሀ. የምዜገባ የምስክር ወረቀት
ሇ. ማሔበር መመስረቲ ፅሐፌን መተሒዲዯሪ ሇ. የማህበሩ መመስረቻ ጽሐፌና
ዯንብን፣ መተዲዯሪያ ዯንብ
ሏ. ፌቃዴ ኢንቨስትመንት ሏ. የኢንቨስትመንት ፇቃዴ
መ. መካየዱ ስራሔ እቲ ማሔበር ናይ ቀረባ መ. የማህበሩ ስራ አስኪያጅ የቅርብ ጊዛ
እዋን ጉርዱ ፍቶግራፌ ምስ ጉርዴ ፍቶ ግራፌ ከማመሌከቻው ጋር
ማመሌከችኡ ብሒዯ ቅዲሔ ተተሒሑዘ አንዴ ቅጅ አያይዝ ያቀርባሌ፡፡
የቅርብ፡፡
7. ኣመሌካቲ ብክሌሌ መንግስቲ ዜተጣየሸ 7. አመሌካቹ በክሌሌ መንግስት የተቋቋመ
መንግስታዊ ትካሌ ሌምዒት እንተኾይኑ፣ የመንግስት የሌማት ዴርጅት ከሆነ
ሀ. ናይ ምዜገባ ወረቀት ምስክር ሀ. የምዜገባ የምስክር ወረቀት
ሇ. ዜተጣየሸለ ሔጊ፣ ሇ. የተቋቋመበትን ሔግ፣
ሏ. ናይ መካየዱ ስራሔ ምዯባ ዯብዲቤ፣ ምስ ሏ. የስራ አስከያጁ የምዯባ ዯብዲቤ፣
414
www.chilot.me
ማመሌከችኡ ኣተሒሑዘ ሒዯ ቅዲሔ ከማመሌከቻው ጋር አያይዝ አንዴ ቅጅ

የቅርብ ያቀርባሌ
29 ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ምሃብ/ምሃብ ፌቓዴ 29 የንግዴ ስራ ፇቃዴ መስጠት
ስራሔ ንግዱ/
1. እቲ ቤት ፅሔፇት 1. ጽ/ቤት፦
ሀ. በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 28 መሰረት ዜቐረበለ ሀ. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 28 መሰረት
ማመሌከቻ ምስ ገምገመ እቱ ሔቶ የቀረበሇትን ማመሌከቻ ከገመገመ በኋሊ
ዜተማሌአ ምዃኑ፣ ጥያቄው የተሟሊ መሆኑን፣
ሇ. ኣመሌካቲ ቕዴሚ ሔዙ ተመሳሳሉ ንግዱ ሇ. አመሌካቹ ከአሁን ቀዯም ተመሳሳይ
ስራሔ ፌቓዴ ብዜገበሮ ጥፌኣት የንግዴ ስራ ፇቃዴ ባዯረገው ጥፊት
ዜተሰረ዗ እንተኾይኑ ካብ ዜተሰረ዗ለ የተሰረ዗በት ከሆነ ከተሰረ዗በት ዕሇት
ዕሇት ጀሚሩ ሒዯ ዒመት ዜመሌኦ ጀምሮ አንዴ ዒመት የሞሊው መሆኑን፣
ምዃኑ፣
ሏ. በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 28/3 መሰረት ዜቐረበ ሏ. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 20/3/ መሰረት
ሔቶ እቲ ቢሮ ንጋራዟ ስራሔ ፌቓዴ የቀረበውን ጥያቄ ቢሮው ሇጋራዟ ስራ
ኣፇፃፅማ ብ዗ውፀኦ ዜርዜር መምርሑ ፇቃዴ አፇጻጸም በሚያወጣው ዜርዜር
መሰረት ገምጊሙ፣ መመሪያ መሰረት ገምግሞ፣
መ. ዜሒቶ ዗ል ስራሔ ንግዱ ብሔጊ መ. የጠየቀውን የንግዴ ስራ በሔግ
዗ይተኸሌከሇ ምዃኑ ብምርግጋፅ ምስቲ ያሌተከሇከሇ መሆኑን በማረጋገጥ ከዙህ
ዯንቢ ተታሒሑዘ ምስ ዜርከብ ዯንብ ጋር ተያይዝ በሚገኘው ሰንጠረዟ
ሰንጠረዟ “ሀ” ዜተወሰነ ግቡእ ክፌሉት “ሀ” የተወሰነውን አግባብ ያሇው ክፌያ
ኣኽፉለ ዜተሒተቶ ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ አስከፌል የተጠየቀውን የንግዴ ስራ
ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ናይ ስራሔ ፇቃዴ በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ
ማዒሌቲ ይሀብ፡፡ ይሰጣሌ፡፡
2. እቲ ቤት ፅሔፇት ነቲ ሔቶ ዗ይተቐበል 2. ጽ/ቤቱ ጥያቄውን ያሌተቀበሇው ከሆነ
እንተኾይኑ ምኽንያትን ውሳነን ኣብ ውሽጢ ያሌተቀበሇበትን ምክንያትና ውሳኔ
ሒሙሽተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ንኣመሌካቲ በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ ሇአመሌካቹ
ብፅሐፌ ይግሇፅ፡፡ በጽሐፌ ይገሌጻሌ፡፡
3. በቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 28/1/ሠ/ ብዜተጠቐሰ 3. በአዋጁ አንቀጽ 28/1/ሠ/ ከተጠቀሱት
ጉዲይ እንተ዗ይኮይኑ ብካሌኦት ምኽንያት ጉዲዮች ካሌሆነ በስተቀር በላልች
ፌቓዴ ዜተሰረዝም ነጋድ ከምእንዯገና ሒደሽ ምክንያቶች ፇቃዴ የተሰረ዗ባቸው
ተመሳሳሉ ፌቓዴ ዗ውፅኡ ምስቲ ዯንቢ ነጋዳዎች እንዯገና አዱስ ተመሳሳይ ፇቃዴ
ተታሒሑዘ ምስዜርከብ ሰንጠረዟ “ሀ” የሚያወጡት ከዙህ ዯንብ ጋር ተያይዝ
ዜተመሌከተ ኣግባብ ዗ሇዎ ፌቓዴ ክፌሉት በሚገኘው ሰንጠረዟ “ሀ” የተመሇከተውን
ዕፅፉ ብምኽፊሌ ይኸውን፡፡ አግባብ ያሇው የፇቃዴ ክፌያ እጥፌ
በመክፇሌ ይሆናሌ፡፡
30 ሔዴሳት ፌቓዴን ስራሔ ንግዱን 30 የንግዴ ስራ ፇቃዴ እዴሳት፣
1. ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ በቲ አዋጅ ዒንቀፅ 25 1. የንግዴ ስራ ፇቃዴ በአዋጁ አንቀጽ 25
መሰረት ክሔዯስ ኣሇዎ፣ መሰረት መታዯስ አሇበት
2. ወናኒ ፌቓዴ ንሔዴሳት ኣብዜቀረበለ 2. የፇቃደ ባሇቤት ሇእዴሳት በሚቀርብበት
እዋን፣ ጊዛ
ሀ. ካብ ቢሮ ፊይናንስ ኣታዊ ግብሪ፣ ካብ ሀ. የገቢ ግብር ከፊይናንስ ቢሮ፣
ከተማ ምምሔዲር /ማ዗ጋጃ ቤት የአገሌግልት ክፌያ ከከተማ መስተዲዯር
415
www.chilot.me
ግሌጋልት ክፌሉት ዜተኸፇሇ ምዃኑ /ማ዗ጋጃ ቤት/ የተከፇሇ መሆኑን ወይም

ወይ ከዒ እቱ ፌቃዴ ንክሔዯስ ዜተወሃበ ፇቃደ እንዱታዯስ የተሰጠ መረጃ፣
መረዲእታ፣
ሇ. ምስዙ ዯንቢ ዜተተሒሒ዗ ሰንጠረዟ “ሏ” ሇ. ከዙህ ዯንብ ጋር በተያያ዗ው ሰንጠረዟ
ዜተመሌአ ኣግባብ ዗ሇዎ ፌቓዴ “ሏ” የተመሇከተውን አግባብ ያሇው
ሔዴሳት መመሌከቲ ቅጥዑ፣ ቅዲሔ የፇቃዴ እዴሳት ማመሌከቻ ቅጽ፣ ቅጅ
ንቤት ፅሔፇት ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ ሇጽ/ቤቱ ያቀርባሌ፡፡
3. እቲ ቤት ፅሔፇት በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3. ጽ/ቤቱ በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /2/
/2/ መሰረት ዜቐረበለ ማመሌከቻ መሰረት የቀረበሇትን ማመሌከቻ ሰንጠረዟ
ሰንጠረዟ “ሀ” ዜተመሌከተ ኣግባብ ዗ሇዎ “ሀ” የተመሇከተውን አግባብ ያሇው ክፌያ
ክፌሉት ኣኽፉለ ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ናይ በማስከፇሌ ፇቃደን በአምስት የስራ ቀናት
ስራሔ መዒሌቲ ነቲ ፌቓዴ ኣሏዱሱ ውስጥ አዴሶ ሇአመሌካቹ ይሰጠዋሌ፡፡
ንመመሌከቲ ይህቦ፡፡
4. እቲ ቤት ፅሔፇት በዙ ዒንቀፅ /2/ መሰረት 4. ጽ/ቤቱ በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /2/
ዜቀረበለ ማመሌከቻ ዗ይተቐበል እንተኮይኑ መሰረት የቀረበውን ማመሌከቻ
዗ይተቀበሇለ ምኽንያት ኣብ ውሽጢ ያሌተቀበሇው እንዯሆነ ያሌተቀበሇበትን
ሒሙሽተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ንኣመሌካቲ ምክንያት በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ
ብፅሐፌ ይግሇፀለ፡፡ ሇአመሌካቹ በጽሐፌ ይገሌፅሇታሌ፡፡
31 መሰሌን ግቡእን ወነንቲ ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ 31 የንግዴ ስራ ፇቃዴ ባሇቤቶች መበትና
ግዳታ
1. ዜኾነ ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ዜተወሃቦ ሰብ በዙ 1. ማንኛውም የንግዴ ስራ ፇቃዴ የተሰጠው
ዒንቀፅ ስዑቡ ዜግሇፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2፣ 3፣ ሰው በዙህ አንቀጽ ቀጥል በሚገሇጸው ንኡስ
4፣ 5፣ 6 ከምኡ‟ውን ብካሌኦት ሔግታት አንቀጽ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ እና /6/
ዜተዯንገጉ ክሌከሊታትን ዯረታትን እንዱሁም በላልች ህጎች የተዯነገጉ
ብምኽባር እቲ ፌቓዴ ኣብ ዜተወሃበለ ክሌከሊዎችንና ገዯቦችን በማክበር ፇቃደ
ዒውዯ ስራሔ ዜኾነ ስራሔቲ ንግዱ ምስራሔ በተሰጠበት የስራ መስክ ማንኛውንም
ይኽእሌ እዩ፡፡ የንግዴ ስራ መስራት ይችሊሌ፡፡
2. ዜኾነ ነጋዲይ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ 2. ማንኛውም ነጋዳ የንግዴ ስራ ፇቃደ
ኣብዜተውሃበለ ዒውዯ ስራሔ ዜተፇሊሇዩ በተሰጠበት የስራ መስክ የተሇያዩ ስራዎችን
ስራሔቲ ኣብ ሒዯ ቦታ ወይ ከዒ ኣብ ሒዯ ገዚ በአንዴ ስፌራ ወይም በአንዴ ቤት ውስጥ
ውሽጢ ኣጣሚሩ ምስራሔ ኣብ ሌዕሉ አጣምሮ መስራት በተጠቃሚው ህዜብ
ተጠቃሚ ሔዜቢ ጥዕናን ዯሔንነትን ወይ ጤንነትና ዯህንነት ወይም ንብረት ሊይ
ንብረት ጉዴኣት ዗ብፅሔ እንተኾይኑ እቶም ጉዲት የሚያዯርስ ከሆነ እነዙህን ስራዎች
ስራሔቲ ኣብ ዜተፇሊሇዩ ቦታታት ወይ ከዒ በተሇያዩ ቦታዎች /ስፌራዎች/ ወይም
ገዚውቲ ፇሊሌዩ በበይኖም ከካይድዴ ኣሇዎ ቤቶች በተናጠሌ ማካሄዴ አሇበት፡፡
3. ዜኾነ ነጋዲይ 3. ማንኛውም ነጋዳ
ሀ. ኣብ ሌዕሉ ተጠቃሚ ወይ ዒሚሌ ጉዴኣት ሀ. በተጠቃሚው ወይም በዯንበኛው ሊይ
዗ስዕብ፣ ወይ ጉዲት የሚያስከትሌ ወይም
ሇ. ጥቅሚ ምጉናፅ/ግጭት/ ክፇጥሩ ዜኽእለ ሇ. የጥቅም ግጭት ሉፇጠሩ የሚችለ
ዜተፇሊሇዩ ስራሔቲ ኣጣሚሩ ብሒዴነት የተሇያዩ ስራዎችን በአንዴነት አጣምሮ
ክሰርሔ የብለን፡፡ መስራት የሇበትም፡፡
4. ዜኾነ ነጋዲይ ኣቑሐት ንግዱን ዜርዜር ዋጋ 4. ማንኛውም ነጋዳ የንግዴ እቃዎችና
ግሌጋልትን ኣብቱ ንግዱ ቦታ ብግሌፂ የአገሌግሇቱ የዋጋ ዜርዜር በንግዴ ቤቱ
416
www.chilot.me
ብዜርአ ኩነታት ከቕምጥ ወይ ዴማ ኣብቱ በግሌጽ በሚታይ ሁኔታ ማስቀመጥ ወይም

ናይ ንግዱ ኣቅሒ ምጥቃዕ ኣሇዎ ዯግሞ በንግዴ ዕቃዎቹ ሊይ መሇጠፌ
አሇበት
5. ዜኾነ ነጋዲይ ብምሌክታ ህዜቢ ብዜወሰን 5. ማንኛውም ነጋዳ በህዜብ ማስታወቂያ
መሰረት ባህርያት እቲ ስራሔ ዜሒቶ በሚወሰነው መሰረት የስራው
ምምሊእን ግቡእ ኣገሌግልት ምሃብን ኣሇዎ፡፡ ጠባይ/ባህሪያት/ የሚጠይቀውን ሟሟሊትና
ተገቢውን አገሌግልት መስጠት አሇበት
6. ዜኾነ ነጋዲይ ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ኣብ 6. ማንኛውም ነጋዳ የንግዴ ስራ ፇቃደን በስራ
ውሽጢ ስራሔ ቦትኡ ብግሌፂ ኣብ ዜረአ ቦታው ውስጥ በግሌጽ በሚታይ ቦታ
ቦታ ከቅምጦ ኣሇዎ፡፡ ማስቀመጥ አሇበት፡፡
32 መተካእታ ፌቃዴ ስራሔ ንግዱ ምሔታት 32 ምትክ/ቅያሪ/ የንግዴ ስራ ፇቃዴ መጠየቅ፣
1. ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ዜተበሊሸዎ ወይ ዜጠፌኦ 1. የንግዴ ስራ ፇቃዴ የተበሊሸበት ወይም
ሰብ እቲ ፌቓዴ ከመይለ ከምዜተበሊሸወ የጠፊበት ሰው ፇቃደ እንዳት እንዯተበሊሸ
ወይ ከምዜጠፌአ ዜገሌፅ ባዕለ ዜፇረመለ ወይም እንዯጠፊበት የሚገሌጽ ራሱ
መብርሂ ንቤት ፅሔፇት ብምቕራብ የፇረመበት መግሇጫ ሇጽ/ቤቱ በማቅረብ
መተካእታ ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ክወሃቦ ምትክ የንግዴ ስራ ፇቃዴ እንዱሰጠው
ክሒትት ይኽእሌ‟ዩ መጠየቅ ይችሊሌ፡፡
2. እቲ ቤት ፅሔፇት ወናኒ ፌቓዴ ዜተበሊሸወ 2. ጽ/ቤቱ የፇቃደ ባሇቤት የተበሊሸውን ፇቃዴ
ፌቓዴ ክምሌስ ምስገበረ ምስ‟ዙ ዯንቢ እንዱመሇስ ካዯረገ በኋሊ ከዙህ ዯንብ ጋር
ዜተተሒሒ዗ ሰንጠረዟ “ሀ” ዜተመሌከተ በተያያ዗ው ሰንጠረዟ የተመሇከተውን
ኣግባብ ዗ሇዎ ክፌሉት ኣኽፉለ መተካእታ አግባብ ያሇው ክፌያ በማስከፇሌ ምትክ
ፌቓዴ ይህቦ፡፡ ፇቃዴ ይሰጠዋሌ
3. እቲ ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪ፣ ንግዴን 3. የኢንደስትሪ፣ ንግዴና ትራንስፕርት
ትራንስፕርትን በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ጽ/ቤት በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/
መሰረት ፌቓዴ ዜጠፌአለ ኩነታት ዗ረዴእ መሰረት ፇቃዴ የጠፊበት ሁኔታ የሚያስረዲ
መብርሂ ምስበፅሕ ኣመሌክ ብናቱ ወፃኢ መግሇጫ ከዯረሰው በኋሊ አመሌካቹ በራሱ
ፌቓዴ ዜጠፌአን መተካእታ ፌቓዴ ክወሃቦ ወጪ ፇቃዴ የጠፊበትና ምትክ ፇቃዴ
ዜሒተተ ምዃኑ ዜገሌፆ ጋዛጣ ምሌክታ እንዱሰጠው የጠየቀ መሆኑን የሚገሌጽ
ክወፅእ ምስገበረ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ወርሑ የጋዛጣ ማስታወቂያ እንዱያወጣ ባዯረገ
ተቛዋሚ እንተ዗ይቀሪቡ ምስቲ ዯንቢ በአንዴ ወር ጊዛ ውስጥ ተቃዋሚ ካሌቀረበ
ዜተተሒሒ዗ ሰንጠረዥ “ሀ” ዜተመሌከተ ከዙህ ዯንብ ጋር በተያያ዗ው ሰንጠረዟ “ሀ”
ኣግባብ ዗ሇዎ ናይ ፌቓዴ ክፌሉት የተመሇከተውን አግባብ ያሇው የፇቃዴ
ብምኽፊሌ ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ናይ ስራሔ ክፌያ በማስከፇሌ በአምስት የስራ ቀናት
መዒሌቲ መተካእታ ፌቓዴ ይወሃቦ፡፡ ውስጥ ምትክ ፌቃዴ ይሰጠዋሌ፡፡
33 ሒዯ ንግዱ ዴርጅት ናብ ካሉእ ሰብ 33.ኣንዴ የንግዴ ዴርጅት ወዯ ላሊሰው
እንትመሒሊሇፌ ሒደሽ ፌቓዴ ስራሔ ንግዱ ሲተሊሇፌ ኣዱስ የንግዴ ስራ ፇቃዴ ስሇሚሰጥበት
ዜወሃበለ ኩነታት ሁኔታ
1. ንግዱ ዴርጅት ብዜኾነ ሔጋዊ መንገዱ ናብ 1. የንግዴ ዴርጅት በማናቸውም መንገዴ ሇላሊ
ካሉእ ሰብ እንትመሒሊሇፌ ኣመሌካቲ ምስቲ ሰው ሲተሊሇፌ ኣመሌካኡ ከዙህ ዯንብ ጋር
ዯንቢ ዜተትሒሒ዗ ሰንጠረዥ “ሏ” ኣግባብ በተያያ዗ው ሰንጠረዟ “ሏ” ኣገባብ ይሇውን
዗ሇዎ መመሌከቲ ቅጥዑ ብምምሊእ ምስቲ የማመሌከቻ ቅፅ በመሙሊት ከማመሌከቻው
ማመሌከቻ እቲ ነባር/ዜፀንሏ/ ፌቓዴ ጋር የቀዴሞውን የንግዴ ስራ ፇቃዴ
ንግዴን ኣግባብ ዗ሇዎ ሔጋዊ ሰነዴን ኣገባብ ያሇውን ሔጋዊ ሰነዴ ኣያይዝ
417
www.chilot.me
ኣተሒሑዘ ብክሌተ ቅዲሔ የቕርብ፡፡ በሁሇት ቅጂ ያቀርባሌ፡፡

2. ቤት ፅሔፇት ኢንደስትሪ ንግዴን 2. የኢንደስትሪ ፣ ንግዴና ትራንስፕርት
ትራንስፕርትን እቲ ናይ ንግዱ ዴርጀት የንግዴ ዴርጅቱ በሔጋዊ መንገዴ የተሊሇፇ
ብሔጋዊ መንገዱ ዜተመሒሊሇፌ ምዃኑ መሆኑን በማጣራት ከዙህ ዯንብ ጋር
ብምፅራይ ምስዘ ዯንቢ ዜተተሒሒ዗ በተያያ዗ው ሰንጠረዟ“ሀ” መሰረት
ሰንጠረዟ “ሀ” መሰረት ዜተመሌከተ ኣገባብ የተመሇከተውን ኣገባብ ይሇው ክፌያ
዗ሇዎ ክፌሉት ኣክፉለ ካሉእ ተመሳሳሉ ኣስከፌል ላሊ ተመሳሳይ ፇቃዴ ዴርጅቱ
ፇቃዴ እቲ ዴርጅት ንዜተመሒሊሇፇለ ሰብ ሇተሊሇፇበት ሰው በኣምስት የስራ ቀናት
ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ውስጥ ይሰጣሌ፡፡
ይህቦ፡፡
3. ቤት ፅሔፇት በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 3. ፅ/ቤቱ በዙህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት
መሰረት ዜቀረበለ ሔቶ ተቐባሌነት ዗ይብለ የቀረበሇት ጥያቄ ተቀባይነት የላሇው
ምዃኑ ምስኣረጋገፀ ዗ይተቐበሇለ ምኽንያት መሆኑን ሲያረጋግጥ ያሌተቀበሇበትን
ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ናይ ስራሔ ማዒሌቲ ምክንያት በኣምስት የስራ ቀናት ቅስጥ
ንኣመሌካቲ ብፅሐፌ የፌሌጦ፡፡ ሇኣመሌካቹ በፅሐፌ ያሳውቃሌ
34 ጊዙያዊ ፌቃዴ 34 ጊዙያዊ ፇቃዴ
1. በቲ ኣዋጅ ዒነቀፅ 31/1 ዜተረቐሏ ስራሔቲ 1. በአዋጅ አንቀጽ 31/1/ ሇተመሇከቱት
ንግዱ ግዙያዊ ፌቃዴ ክወሃቦ ዜሒትት ዜኾነ የንግዴ ስራዎች ጊዙያዊ ፇቃዴ እንዱሰጠው
ሰብ ምሰዙ ዯነብ ተታሒሑዘ ምስዜርከብ የሚጠይቅ ማንኛውም ሰው ከዙህ ዯንብ ጋር
ሰንጠረ዗ “ሏ” ዜተመሌከተ ኣግባብ ዗ሇዎ ተያይዝ በሚገኘው ሰንጠረዟ “ሏ”
ማመሌከቻ ቅጥዑ ብምምሊእን ናይ ቀረባ የተመሇከተውን አግባብ ያሇው የማመሌከቻ
ጊዛ ክሌተ ጉርዱ ፍቶግፌ ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ቅጽ በመሙሊትና ሁሇት የቅርብ ጊዛ ጉርዴ
ፍቶግራፌ ማቅረብ አሇበት፡፡
2. እቲ ቤት ፅሔፇት በዙ ዒንቀፅ ንኡስ (1) 2. ጽ/ቤቱ በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ/1/
ዜተመሌከተ ተማሉኡ ምቅራቡ ምስ የተመሇከተው ተሟሌቶ መቅረቡ
ኣረጋገፀ ምስዙ ዯንቢ ተታሒሑዘ ዜርከብ ሲያረጋግጥ ከዙህ ዯንብ ጋር ተያይዝ
ሰንጠረዟ “ሀ” ዜተጠቐሰ ኣግባብ ዗ሇዎ የሚገኘው ሰንጠረዟ “ሀ” አግባብ ያሇው
ክፌሉት ኣኽፉለ ዜሒተቶ ጊዙያዊ ፌቓዴ ክፌያ በማስከፇሌ የተጠየቀውን ጊዙያዊ
ኣብ ውሽጢ 5ተ ናይ ስራሔ ማዒሌቲ ይህቦ፡፡ ፇቃዴ በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ
3. እቱ ቤት ፅሔፇት ነቲ ሔቶ ዗ይተቐበል ይሰጠዋሌ፡፡
እንተኾይኑ ዗ይተቐበሇለ ምኽንያትን 3. ጽ/ቤቱ ጥያቄውን ያሌተቀበሇው እንዯሆነ
ውሳነን ኣብ ውሽጢ 5ተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ያሌተቀበሇበት ምክንያት ውሳኔ በአምስት
ንመመሌከቲ ብፅሐፌ የፌሌጦ፡ የስራ ቀናት ውስጥ ሇአመሌካቹ በጽሁፌ
ያሳውቃሌ፡፡
35 ጊዙያዊ ፌቃዴ ዜሔዯሰለ ኩነት 35 ጊዙያዊ ፇቃዴ የሚታዯስበት ሁኔታ
1. ጊዙያዊ ፌቃዴ ግሌጋልት እዋን ንሒዯ 1. የጊዙያዊ ፇቃዴ የአገሌግልት ጊዛ አንዴ
ዒመት እዩ፡፡ ግሌጋልት ግዙኡ ምስ ኣብቅዏ ዒመት ነው የአገሌግልት ጊዛው ሲያበቃ
ካብ ዗ብቅዏለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ሒዯ ዒመት ካበቃበት ዕሇት ጀምሮ በአንዴ ዒመት ውስጥ
ውሽጢ ክሔዯስ ኣሇዎ፡፡ መታዯስ አሇበት፡፡
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ መሰረት 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/ መሰረት
ንሔዴሳት ዗ይቀረበ ጊዙያዊ ፌቓዴ ሇእዴሳት ያሌቀረበ ጊዙያዊ ፇቃዴ
ከምዜተሰረ዗ ይቁፀር እንዯተሰረ዗ ይቆጠራሌ፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒነቀፀ /2/ ዜተጠቀሰ 3. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/
418
www.chilot.me
ከም዗ል ኮይኑ ጊዙያዊ ፌቓዴ ዜተወሃቦ ሰብ የተጠቀሰው እንዲሇ ሆኖ ጊዙያዊ ፇቃዴ

ቀዋሚ ፌቓዴ ንምርካብ ዗ኽእሌዎ የተሰጠው ሰው ቀዋሚ ፇቃዴ ሇማግኘት
ተዯሇይቲ መረዲእታታት ንምቅራብ የሚያስችሇው ተፇሊጊ መረጃዎች ሇማቅረብ
዗ይከኣሇ ካብ ዒቅሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ ያሌቻሇው ከአቅሙ በሊይ በሆነ ምክንያት
ምኽንያት ምዃኑ እቲ ቢሮ እንተኣሚኑለ መሆኑን ጽ/ቤቱ ካመነበት ጊዙያዊ ፇቃደን
እቲ ጊዙያዊ ፇቓዴ ክሔዯስ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉታዯስ ይችሊሌ፡፡
4. ብግዙያዊ ፌቓዴ ምህርቲ ኣፌሪኻ ምሻጥን 4. በጊዙያዊ ፇቃዴ ምርት አፌርቶ መሸጥና
ግሌጋልት ምሃብን ኣይከኣሌን አገሌግልት መስጠት አይቻሌም፡፡
5. ክፌሉት ሔዴሳት ግዙያዊ ፌቓዴ ኣብ 5. ጊዙያዊ ፇቃዴ የእዴሳት ክፌያ በሰንጠረዟ
ሰንጠረዟ ሀ ተ.ቁፅሪ 7 ዜተጠቐሰ ይኸወን፡፡ “ሀ” ተራ ቁጥር 7 የተጠቀሰው ይሆናሌ
36 ፌቃዴ /Permit/ ምስፌሔፊሔን ምምሔያሽን 36 የማስፊፊትና የማሻሻሌ ፇቃዴ /Permit/
1. ብኢንደስትሪ፣ ብሆቴሌ፣ ብጥዕና፣ 1. በኢንደስትሪ፣ በሆቴሌ፣ በጤና፣
ብትምህርትን ብሔርሻን ሌምዒትን ስራሔ በትምህርትና በአርሻ ሌማት የስራ ዗ርፍች
዗ርፉ ዜተዋፇረ ሰብ ኣቐዱሙ ንዜተጣየሸ የተሰማራ ሰው ቀዯም ብል ያቋቋመውን
ትካለ ከስፊሔፌሔ ወይ ዴማ ከመሒይሽ ዴርጅት ሇማስፊፊት ወይም ሇማሻሻሌ
እንተዯሌዩ በቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 22 ንኡስ ከፇሇገ በአዋጅ አንቀጽ 22 ንኡስ አንቀጽ
ዒንቀፅ 2ን 3ን መሰረት ተዯሇይቲ /2/ እና /3/ መሰረት አስፇሊጊ መረጃዎችን
መረዲእታታት ብምትሔሒዜ ኣብዙ ዯንቢ በማያያዜ በዙህ ዯንብ ባሇው ሰንጠረዟ “ሏ”
ን዗ል ሰንጠረዥ “ሏ” ኣግባብ ዗ሇዎ ቅጥዑ አግባብ ያሇው ቅፅ ሞሌቶ ማመሌከቻ
መሉኡ ማመሌከቻ ከቅርብ ኣሇዎ፡፡ ማቅረብ አሇበት፡፡
2. ንዜኾነ ሰብ ንዜገብሮም መማሒየሽታት ወይ 2. ማንኛውም ሰው ሇሚያዯርጋቸው ማሻሻልች
ከዒ ምስፌሔፊሔ መተባብዑ ክወሃቦ ክሒትት ወይም ማስፊፊት ማበረታቻ እንዱሰጠው
ዜኽእሌ ካብ ዗መዜገቦ ካፑታሌ 50%/ሒምሳ መጠየቅ የሚችሇው ካስመ዗ገበው ካፑታሌ
ፏርሰንት/ ወሰኽ እንተርኢይ ጥራሔ‟ዩ፡፡ 50% /ሃምሳ ፏርሰንት/ ጭማሪ ሲያሳይ
ብቻ ነው፡፡
3. እቱ ቢሮ ዜቐረበለ መረዲእታ መርሚሩ 3. ቢሮው የቀረበሇትን ማስረጃ መርምሮ ብቁ
ብቑዕ ምዃኑ ምስኣረጋገፀ ሔቶ ምስፌሔፊሔ መሆኑን ካረጋገጠ የማስፊፊት ወይም
ወይ ምምሔያሽ ኣብ ሰንጠረዟ “ሀ” የማሻሻሌ ጥያቄ በሰንጠረዟ “ሀ”
ዜተመሌከተ ኣግባብ ዗ሇዎ ክፌሉት ኣኽፉለ የተመሇከተው አግባብ ያሇው ክፌያ
ኣብ ውሽጢ 5ተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ፌቃዴ አስከፌል በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ
/Permit/ ይህቦ ፇቃዴ /permit/ ይሰጠዋሌ፡፡
4. እቲ ሔቶ ምስፌሔፊሔ ወይ ምምሔያሽ 4. የማስፊፊት ወይም የማሻሻሌ ስራ ጥያቄ
ስራሔ ቅዴም ክብሌ ፌቓዴ ንዜተውሃበለ ቅዯም ሲሌ ፇቃዴ ሇተሰጣቸው ሁኔታዎች
ኩነታት ዗ይቅይር እንተኾይኑ ኣመሌካቲ የማይቀይር ከሆነ አመሌካቹ በዙህ ንኡስ
ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ዜተመሌከቱ አንቀጽ /1/ የተመሇከቱትን መረጃዎች
መረዲእታታት ከቅርብ ኣይግዯዴን፡፡ እንዱያቀርብ አይገዯዴም፡፡
5. እቲ ቢሮ በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 5. ቢሮው በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/
መሰረት ዜቀረበለ ሔቶ ዗ይተቐበል መሰረት የቀረበሇትን ጥያቄ ያሌተቀበሇው
እንተኾይኑ ዗ይተቐበሇለ ምኽንያትን ዜሃቦ ከሆነ ያሌተቀበሇበትን ምክንያትና የሰጠውን
ውሳነን ኣብ ውሽጢ 5ተ ናይ ስራሔ መዒሌቲ ውሳኔ በአምስት የስራ ቀናት ውስጥ
ንአመሌካቲ ብፅሐፌ የፌሌጦ፡፡ ሇአመሌካቹ በፅሐፌ ያሳውቃሌ፡፡
37 ቁፅፅር 37 ቁጥጥር
1. እቲ ኣዋጅን እዙ ዯንብን ከምኡ‟ውን 1. አዋጁና ይህ ዯንብ እንዱሁም በየጊዛው
419
www.chilot.me
በቢእዋኑ ንዜወፅኡ ናይ ህዜቢ ምሌክታታት የሚወጡትን የህዜብ ማስታወቂያዎች

ዜኽበሩ ዗ሇዉ ምዃኖምን ንምርግጋፅን እየተከበሩ መሆናቸውን ሇማረጋገጥ
ከምኡ‟ውን ዗ይሔጋዊ ንግዱ ንምክሌኻሌ እንዱሁም ህጋዊ ያሌሆነ ንግዴ ሇመከሊከሌ
ጥቡቕ ክትትሌን ቁፅፅርን ዜገብሩ ብኣግባቡ ጥብቅ ክትትሌና ቁጥጥር የሚዯረጉ
ስሌጣን ዜተወሃቦም ሰራሔተኛታት ቁፅፅር በአግባቡ ስሌጣን የተሰጣቸው የኢንደስትሪ
ቢሮ ኢንደስትሪ፣ ንግዱን ትራንስፕርትን ንግዴና ትራንስፕርት ቢሮ የቂጥጥር
እዮም፡፡ ሰራተኞች ናቸው፡፡
2. ስሌጣን ዜተውሃቦ ተቆፃፃሪ ብስራሔ ሰዒት 2. ስሌጣን የተሰጠው ተቆጣጣሪ በስራ ሰዒት
ኣብ ማንም ሰብ መዯብር ወይ ከዒ መኽዙን በማንኛውም ሰው መዯብር ወይም መጋ዗ን
ኣትዩ ክፌትሽን ክከታተሌን ይኽእሌ‟ዩ፡፡ ገብቶ መፇተሽና መከታተሌ ይችሊሌ፣
ኣፇፃፀሙ እቲ ቢሮ ብ዗ውፅኦ መምርሑ ኣፇፃፀሙ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ
ይውሰን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
38 ግቡእ ተቆፃፀርቲ 38 የተቆጣጣሪዎች ግዳታ
በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 37/2/ መሰረት እቲ ቢሮ በዙህ ዯንብ አንቀጽ 37/2/ መሰረት ቢሮው
዗ውፅኦ መምረሑ ዜተሒሇወ ኮይኑ የሚያወጣው መመሪያ የተጠበቀ ሆኖ፣
1. ዜኾነ ተቆፃፃሪ ስሌጣን መረጋገፂኡ ወይ ከዒ 1. ማንኛውም ተቆጣጣሪ የስሌጣኑ መረጋገጫ
መፇሇጢ ወረቀቱ መዯብሩ/መካዙኑ/ ወይም መሇያ ወረቀቱን መዯብሩ/መጋዜኑ/
ንዜፌትሽ ሰብ ከርኢ ኣሇዎ፣ ሇሚፇተሸው ሰው ማሳየት አሇበት፡፡
2. ኣብ ቁፅፅር እዋን እቲ ኣዋጅ ወይ ከዒ ናይ‟ዙ 2. በቁጥጥር ጊዛ አዋጁ ወይም የዙህ ዯንብ
ዯንቢ ዴንጋጌታት ተጣሑሶም እንትረኺቦም ዴንጋጌዎች ተጥሰው በሚያገኛቸው ጊዛ
ነቲ ነጋዲይ ግቡእ ፃውዑት ሂቡ ናብ ቢሮ ሇነጋዳው ተገቢውን መጥሪያ ሰጥቶ ወዯ
ክቐርብ ክገብር ኣሇዎ፡፡ ቢሮው እንዱቀርቡ ማዴረግ አሇበት፡፡
39 ናይ ምትሔብባር ግቡእ 39 የመተባበር ግዳታ
1. ማንም ሰብ ተቖፃፀርቲ ስራሕም 1. ማንኛውም ሰው ተቆጣጣሪዎች ስራቸውን
ኣብ዗ከናውንለ እዋን ክተሒባበር ኣሇዎ፡፡ በሚያከናውኑበት ጊዛ መተባባር አሇበት
2. በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 38/3/ መሰረት መፀዋዕታ 2. በዙህ ዯንብ አንቀጽ 38 ንኡስ አንቀጽ /2/
በፂሐዎ መሌሲ ዗ይህብ ወይከዒ ናብ ቢሮ መሰረት መጥሪያ ዯርሶት መሌስ የማይሰጥ
዗ይቀርብ (እንትርከብ) እንተሃሌዩ እቲ ቢሮ ወይም ወዯ ቢሮው የማይቀርብ ካሇ
ፌቓዴ ንግዱ ስራሔ እቲ ነጋዲይ ክእገዴ የነጋዳው የንግዴ ስራ ፇቃዴ ቢሮው
ክገብር ይኽእሌ‟ዩ፡፡ እንዱታገዴ ማዴረግ ይችሊሌ፡፡
ራብዒይ ክፊሌ ክፌሌ አራት
ንግዱ ክስፊሔፊሔ ምትሔብባር ንግዴ እንዱስፊፊ መተባበር
40 ንግዱ ምስፌሔፊሔ 40 ንግዴ ማስፊፊት
በቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 38 ብዜተመሌከተ መሰረት በአዋጅ አንቀጽ 38 በተመሇከተው መሰረት
እቲ ቢሮ ናይቲ ክሌሌ ስራሔቲ ንግዱ ውሽጢ ቢሮው የክሌሌ የአገር ውስጥ የንግዴ ስራ
ሃገር ክስፊሔፊሔ ንመበራትዑ ዗ዴሌዩ ፇንዴ እንዱስፊፊ ሇማበረታታት የሚያስፇሌጉትን
ዜእክበለ ዜመሒዯረለ ኣብ ስራሔ ዜውዕሇለን ፇንዴ የሚያሰባስብበትን፣ የሚተዲዯርበትንና
ኩነታት ይትሌም የዯራጁ፣ የተሒባብር፣ ስራ ሊይ የሚውሌበትን ሁኔታዎች ያቅዲሌ፣
ብክሌሌ መንግስቲ እንትፌቀዴ ዴማ ተግባራዊ ያዯራጃሌ፣ ያስተባብራሌ፣ በክሌሌ መንግስተ
ይገብር፡፡ ሲፇቀዴ ዯግሞ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፡፡
41 ናይ ንግዱ ምስፌሔፊሔ ፇንዴ ምትእኽኻብ 41 የንግዴ ማስፊፉያ ፇንዴ ማሰባሰብ፣
ፌሌፌሌ ፇነዴ መአከቢ ንግዱ ምስፌሔፊሔ የንግዴ ማስፊፉያ ፇንዴ ማሰባሰቢያ ምንጮች
እዝም ዜስዕቡ ይኾኑ የሚከተለት ይሆናለ
420
www.chilot.me
1. እቱ ቢሮ ካብ ዜገብሮ ንግዱ ምዜገባ፣ 1. ቢሮው ከሚያዯርገው የንግዴ ምዜገባ፣

ካብዜህቦ ፌቃዴ ምስክር ወረቀትን ንግዴን ከሚሰጠው ፇቃዴ ምስክር ወረቀትና የንግዴ
መረዲእታን ዜርከብ ኣታዊ፣ መረጃ የሚገኘው ገቢ፣
2. ኣብ ዜተፇሊሇዩ ስራሔቲ ንግዱ ውሽጢ ሃገር 2. በተሇያዩ የአገር ውስጥ ንግዴ ስራ መስኮች
ዜተዋፇሩ ማሔበራትን ነጋድን ብዴሌየቶም የተሰማሩ ማህበራትና ነጋዳዎች
ካብ ዜገብሩዎ ወፇያን ውህብቶን ዜርከብ በፌሊጎታቸው ከሚያዯርጉት መዋጮና
ኣታዊ፣ ስጦታ የሚገኝ ገቢ፣
3. ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ብረዱኤት ወይ 3. ከላሇልች ምንጮች በእርዲታ ወይም
ብውህብቶ ዜርከብ ኣታዊ፣ በስጦታ የሚገኝ ገቢ
42 ምስፌሔፊሔ ፇንዴ አብ ስራሔ ምውዒሌ 42 የማስፊፉያ ፇንዴ በስራ ሊይ ማዋሌ፣
እቲ ቢሮ ብመሰረት ብዒንቀፅ 41 ዜተአከበ ቢሮው የዙህ ዯንብ አንቀጽ 41 መሰረት
ኣታዊ ነዝም ዜቅፅለ ዕሊማታት የውዕል፡፡ የሚሰበስበውን ገቢ ሇሚከተለት ዒሊማዎች
ያውሇዋሌ፦
1. ምህርትታትን ኣገሌግልትን እቲ ክሌሌ 1. የክሌለ ምርቶችና አገሌግልት ሉሻሻለ
ከመሒይሹ ዜኽእሇለ ኩነታት ንምፅናዕ፣ የሚችለበትን ሁኔታዎች ሇማጥናት
2. ኣብ ስራሔ ንግዱ ውሽጢ ሃገርን ብንግዱ 2. በአገር ውስጥ ንግዴ ስራ ሊይና በንግዴ ስራ
ስራሔ ምምሔዲር ተግባራት ዜተዋፇሩ አስተዲዯር ተግባራት ሇተሰማሩ ሰራተኞችና
ሰራሔተኛታትን ትካሊትን ዜዲሇዉ ዴርጅቶች የሚ዗ጋጁ ሌዩሌዩ ስሌጠናዎችን
ዜተፇሊሇዩ ስሌጠናታትን ሰሚናራትን ማካሄዴ፣ በተሰማሩበት ስራ ሇላልች ምሳላ
ንምክያዴ፣ ኣብ ዜተዋፇረለ ስራሔ ሉሆኑ የሚችለ ጥሩ ውጤት ሇሚያሳዩ
ንኻሌኦት መርኣያ ክኾኑ ዜኽእለ ፅቡቕ ነጋዳዎች ማበረታቻ ሽሌማት ሇመስጠት፣
ውፅኢት ን዗ርኣዩ ነጋድ መበራትዑ ሽሌማት
ንምሃብ፤
3. ምህርቲ ክሌሌና ምስ ካሌኦት ክሌሊት 3. የክሌልችን ምርቶች ከላልች ክሌልች
ንምፌሊጥን ተዯሊይነት ንክህሌዎም ዗ኽእለ ሇማስተዋወቅና ተፇሊጊነት እንዱኖራቸው
ኤግዙብሽናት ንምዴሊው፣ የሚያስችለ ኤግዙቪሽኖችን ሇማ዗ጋጀት፣
4. ካሌኦት ክሌሊት ኣብ዗ዲሌዉዎ 4. ላልች ክሌልች በሚያ዗ጋጁት ጉብኝቶች
ኤግዙቢሽናትን ናይ ንግዱ ትምህርታዊ ሊይ ሇሚሳተፈ ዴርጅቶችና ግሇሰቦች ዴጋፌ
ዐዯትን ንዜሳተፈ ትካሊትን ውሌቀሰባትን ሇመስጠት፣
ዯገፌ ንምሃብ፣
5. ኩነታት ዕዲጋ ንምክትታሌን መረዲእታታት 5. የገበያ ሁኔታ ሇመከታተሌና መረጃዎችን
ንምትእኽኻብን፣ ሇመሰብሰብ
6. ኣብ ውሽጢ ክሌሌና ፣ ኣብ መንጎ ክሌሌናን 6. በክሌለ ውስጥ፣ በክሌለና በላልች ክሌልች
ካሌኦት ንግዱ ክስፊሔፊሔን ክምዕብሌን መካከሌ ንግዴ እንዱስፊፊና እንዱበሇፅግ
዗ኽእሇለ ኩነታት ኣብ ዜግበር መፅናዕቲ የሚችሌበትን ሁኔታዎች በሚዯረጉ ጥናቶች
ንምስታፌ፡፡ ሇመሳተፌ፡፡
43 እዙ ዯንቢ ዜፀንዏለ ጊዛ፣ 43 ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዛጣ ክሌሌ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ጊዛ/ዕሇት/ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ታሔሳስ 1991 ታህሳስ 1991
ርእሰ ምምሔዲር የትግራይ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት ርእሰ መስተዲዯር
421
www.chilot.me
ሰንጠረዟ ሀ
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቢሮ ኢንደስትሪ፣ ንግዴን ትራንስፕርትን ንግዱ ምዜገባን ፌቃዴን ዜተፇሊሇዩ
ዒይነታት ክፌሉታት፣
ተ.ቁ ምክንያት ክፌሉት ተመን ክፌሉት

1 1.1 ንሔዴሔዴ ማመሌከቻ ቅጥዑ ብር 2.00
1.2 ንሔዴሔዴ ምዜገባ ምስክር ወረቐት 2.00
1.3 ንሔዴሔዴ ንግዱ ስራሔ ምስክር ወረቐት 2.00
1.4 ምስክር ወረቐት ቅዲሔ 1.00
1.5 መንነት ዯብተር 5.00
2 ንመመዜገቢ
2.1 ንዋና ምዜገባ/ዜተፇረመ ወይ ከዒ ዜተፇቐዯ ካፑታሌ መሰረት
ተገይሩ/
ሀ. ክሳብ ብር 5000(ሒሙሽተ ሽሔ) ብር 5.00
ሇ. ንንሔዴሔዴ ተወሳኺ ብር 1000 ብር 1.00 ኮይኑ ግና ጠቅሊሊ ካብ
100 ክበሌፅ ኣይኽእሌን
2.2 ሒፂር ምዜገባ 10.00 ብር
3 ንንግዱ ሽም ምዜገባ ዜተፇረመ ወይ ከዒ ዜተፇቐዯ ካፑታሌ ብተራ 2.1.ሀን 2.1.ሇ መሰረት
መሰረት ተገይሩ ይኸውን
4 ንንግዱ ምዜገባ ሇውጢ፣ ተወሳኺ ምዜገባ፣ ስረዚ፣ ዜተውፃፅአ ቅዲሔ
ወይከዒ ዜተሒተተ ጉዲይ ዗ይተመዜገበ ንምዃኑ ዜወሃብ መረጋገፂ
ሀ. ውሌቀሰብ ነጋዲይ ብር 10.00
ሇ. ካሌኦት ብር 20.00
5 ንንግዱ ሽም ምዜገባ ሇውጢ ወይከዒ ምምሔያሽ ብተራ ቁ.4 መሰረት ይኸውን
6 ንንግዱ ስራሔ ፇቓዴ መውፅኢ ወይ ከዒ መሏዯሲ /ዜተፇረመ ወይ
ከዒ ዜተፇቐዯ ካፑታሌ መሰረት ተገይሩ/
6.1 ክሳብ ብር 10,000 ብር 25.00
6.2 ንሔዴሔዴ ተወሳኺ ብር 1000 1.00 ኮይኑ ግና ጠቅሊሊ ክፌሉት
ካብ ብር 200 ክበሌፅኣይከኣሌን
7 ንጊዙያዊ ፤ ንምስፌሔፊሔ ወይ ከዒ ንምምሔያሽ ብር 100.00
8 ንግዱ ፌቓዴ ወይከዒ ሰርቲፉኬት ንምትካእ ብር 50.00
9 ንግዱ ስራሔ ፇቃዴ ንምውፃእ ከማሌኡ ዜግብኦ ዜተፇሊሇዩ እቲ ቢሮ ምስ ፊይናንስ ቢሮ
ሮቋሑታት ቅዲሔ /ንሔዴሔዴ ቅዲሔ/ ብምዃን ብመምርሑ ይውሰን
422
www.chilot.me
ቅፅዑ 01
ሰንጠረዥ <<ሇ>>
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቢሮ ኢንዲስትሪ፣ንግዴን ትራንስፕርትን ብውሌቀ ነጋዲይ ንዋና ምዜገባ ዜቐርብ
ሔቶ
/ካፑታልም ካብ ብር 5000 ንታሔቲ ንዜኾኑ/
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙ ማመሌከቻ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯአተረኺቡ በቲ አዋጅ
መሰረት ምምሔዲራዊ ስጉምቲ ዗ውስዴ ኣብ ሌዕሉ ምዃኑ ካብ ሒምሽተ ዒመት ክሳብ ዒሰርተ ዒመት ዜበፅሔ
ማእሰርቲ የቕፅዕ እዩ።
2. ኣብዙ ቅጥዑ ዜተውሃበ ቦታ ንምግሊፅ እኹሌ እንተ዗ይኮይኑ ተራ ቑፅሪ ተጠቒሱ ብኻሉእ ወረቐት ተፃሑፈ
ምስዙ ቅጥዑ ክተሒሒዜ ይከኣሌ እዩ።
3. ኣብ ንሔዴሔዴ ገፅ ቅጥዕን ተወሳኺ ሒበሬታታትን ኣመሌካቲ ክፌርም አሇዎ።
ቐዲማይ ክፊሌ
ዜርዜር ማመሌከቻ
1. አመሌካቲ
ሀ. ሙለእ ሽም
ሇ. ዛግነት
ሏ. እዋን ሌዯት
መ. መንበሪ ኣዴራሻ፣
ክሌሌ
ዝባ
ወረዲ
ከተማ
ቀበላ
ገዚ.ቑ
ቑፅሪ ስሌኪ
2. ዕሊማ ንግዱ
3. ነቲ ንግዱ ዜወዒሇ ካፑታሌ ብኣሃዜ ብፉዯሌ

4. እቲ ዕዮ ንግዱ ብመን ተጣይሹ
ሀ. መመሌከቲ
ሇ. ካብ ካሉእ ሰብ ዜተዒዯገ ካብ መን፣ ሽም
ሏ. ኪራይ ካብ መን፣ ሽም
423
www.chilot.me
ካሌኣይ ክፊሌ
ንቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ጥራሔ
6. መዜገብ ቤት
ሀ. ማመሌከቻ ኣታዊ ዜኾነለ ዕሇት
ሇ. ብተወሳኺ ዜተታሒሒዘ ቑፅሪ ፌለይ ሒባሪታት
ሏ. ናይ ተቐባሉ ሰራሔተኛ ሽም ፉርማ
ዕሇት
7. ምዜገባ ሒሊፉ ውሳነ
7.1 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት አሇዎ ንካፑታሌ ብር
ይኸፇለ። ሽም ፉርማ
ዕሇት
ገን዗ብ
ብካርኒ ቑፅሪ
ብር ኣታዊ ኾይኑ
ኣል።
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
7.2 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት የብለን።
ምኽንያት
/ ዯብዲቤ ንባዒሌ ጉዲይ ይወሃብ/

ዯብዲበ ዜተውሃበለ ቑፅሪ ዕሇት
8. ምዜገባ ቑፅሪ
ምዜገባ ዕሇት
424
www.chilot.me
ቅፅዑ 02
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቢሮ ኢንዲስትሪ፣ንግዴን ትራንስፕርትን ብውሌቀ ነጋዲይ ንዋና ምዜገባ ወይ
ከዒ ንሒፂር ምዜገባ ዜቐርብ ሔቶ ቅጥዑ/ካፑታሌ ካብ ብር 5000 ንሊዕሉ ንዜኾኑዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙ ማመሌከቻ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯኣተረኺቡ በቲ ኣዋጅ
መሰረት ምምሔዲራዊ ስጉምቲ ዗ውስዴ ኣብ ሌዕሉ ምዃኑ ካብ ሸውዒተ ዒመት ክሳብ ዒሰርተ ዒመት ዜበፅሔ
2. ንሒፂር ምዜገባ ናይ ዙ ቅጥዑ ተራ ቑፅሪ 4፣5፣11፣12 ምምሊእ ኣየዴሌን።
3. ኣብቲ ቅጥዑ ዜተውሃበ ቦታ ንምግሊፅ እኹሌ እንተ዗ይኾይኑ ተራ ቑፅሪ ተጠቒሱ ብኻሉእ ወረቐት ተፃሑፈ
ምስቲ ቅጥዑ ክተሒሒዜ ይኽእሌ እዩ።
4. ኣብ ሔዴ ሔዴ ገፅ ቅጥዕን ተወሳኺ ሒበሬታታትን ኣመሌካቲ ክፌርም አሇዎ።
1. ዒይነት ምዜገባ ዋና ምዜገባ ሒፂር ምዜገባ
2. ሽም ኣመሌካቲ
3. ዛግነት
4. እዋን ሌዯት ዕሇት ወርሑ ዒ/ም
ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ ቁ.ገ ስ.ቁ ፊክስ ቑ.ፕ.ሳ
5. ዜተወሇዯለ ቦታ
6. መንበሪ ኣዴራሻ
7 ኣዴራሻ ዋና ንግዱ ፅሔፇት
8 ኣዴራሻ ጨንፇር ወይ ከዒ
ወኪሌ ቤት ፅሔፇት
9. ዕሊማ ንግዱ
ዋና ዕዮ ንግዱ ጨንፇር ዕዮ ንግዱ
10. ኣብቲ ዕዮ ንግዱ ዜወዒሇ ካፑታሌ በኣሃዜ

ብፉዯሌ
11. እቲ ዕዮ ንግዱ ብመን ተጣይሹ
ብመመሌከቲ
ካብ ካብ ካሉእ ሰብ ዜተዒዯገ ካብ መን
ክራይ ካብ መን
12. ኩነታት አመሌካቲ
12.1 ሒዲር ኣሇዎ የብለን መርዒ ዕሇት
12.2 ውዕሉ ሒዲር ኣል የሇን እቲ ውዕሉ ዜተቀመጠለ ቦታ ካብ /ሽም
12.3 ዯረጃ ትምህርቲ ምፅሒፌን ምንባብን ሰርትፌኬት

1-6 ክፌሉ ዱፔልም
7-12 ክፌሉ ዱግሪ/ንሊዕሉ/
425
www.chilot.me
12.4 ኣካሇ መጠን ዗ይበፅሏ እንተዯኣ ኾይኑ ንግዱ ስራሔ ክሰርሔ ቤተ ዗መዴ ጉባኤ ዜፇቐዯለ ፅሐፌ ዜተዲሇወለ
ዕሇት / እቲ ፅሐፌ ምስዙ ማመሌከቻ ይተሒሒዜ።
13 ሰራሔተኛታት
እንተሌዮም፣ ትካሌ/ዕዮ ንግዱ/ መካየዱ ስራሔ ሽም
ዋና ቤት ፅሔፇት
ጨንፇር ቤት ፅሔፇት
14 እንተሌዩ ዜተመዜገበ
- ሽም ንግዱ ምዜገባ ቑፅሪ
- ምሌክት ንግዱ/ቅዲሔ ይተሒሒዜ/
15 ዜተውሃበ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ
ሀ. ፌቓዴ ዒይነት ሇ. ቑፅሪ ፌቓዴ ሏ. ዜተውሃበለ ዕሇት
16 መረጋገፂ
ኣነ ኣመሌካቲ ኣብዙ ቅጥዑ ዜሃብኩዎም መግሇፂታት ምስዙ ዗ተሒሏዜኩዎ
ገፅ ሒበሬታታት ብምለኦም ሒቅን ትኽክሇኛን ምዃኖም ብፉርማይ የረጋግፅ።
ሽም መመሌከቲ ፉርማ
ዕሇት ወርሑ ዒ.ም
426
www.chilot.me
ቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ጥራሔ
17 መዜገብ ቤት
ሇ. ብተወሳኺ ዜተታሒሒዘ ቑፅሪ ፌለይ ሒበሬታታት
ዕሇት
18 ምዜገባ ሒሊፉ ውሳነ/መረጋገፂ/
18.1 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት ኣሇዎ ንካፑታሌ ብር ይኸፇለ።
ሽም ፉርማ
ዕሇት
ገን዗ብ ተሒዙ
ብር ኣታዊ ኾይኑ
ኣል።
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
18.2 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት የብለን ምኽንያት
/ ብዯብዲበ ንበዒሌ ጉዲይ ይወሃብ/።

ዯብዲበ ዜተውሃበለ ቑፅሪ ዕሇት ዒ.ም
19 ምዜገባ ቑፅሪ
427
www.chilot.me
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ቢሮ ኢንዲስትሪ፣ንግዴን ትራንስፕርትን
ብንግዱ ማሔበራት ንዋና ምዜገባ /ሒፂር ምዜገባ/ ዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙ መመሌከቲ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯኣ ተረኺቡ በቲ
ኣዋጅ መሰረት ምምሔዲራዊ ስጉምቲ ዗ውስዴ ኣብ ሌዕሉ ምዃኑ ካብ ሸውዒተ ዒመት ክሳብ ዒሰርተ ዒመት
ዜበፅሔ ማእሰርቲ የቕፅዕ እዩ።
2. ሒፂር ምዜገባ እንትኸውን ናይ ዙ ቅጥዑ ተራ ቑፅሪ 3፣5፣7፣9፣10፣13 ምምሊእ ኣየዴሌን።
ምስቲ ቅጥዑ ክተሒሒዜ ይኽእሌ እዩ።
4. ኣብ ሔዴ ሔዴ ገፅ ቅጥዕን ንተወሳኺ ሒበሬታታት ኣመሌካቲ ክፌርም አሇዎ።
1. ዒይነት ምዜገባ ዋና ምዜገባ ሒፂር ምዜገባ
ቑፅሪ ዋና ምዜገባ
2. ሽምማሔበር
3. ዒይነት ማሔበር አክስዮን ማሔበር ሔብረት ሽርክና ማሔበር
ሒሊፌነቱ ዜተወሰነ ውሌቀ ማሔበር
ሔብረት ስራሔ ማሔበር ካሉእ ይጠቐስ
4 ኣዴራሻ ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ ቁ.ገ ስ.ቁ ፊክስ ቑ.ፕ.ሳ

4.1 ዋና ቤት ፅሔፇት
4.2 ጨንፇር ቤት ፅሔፇት
5. ማሔበርተኛታት
ተ.ቁ ሽም ዛግነት አዴራሻ ውፅኢት ዜሒዝ አክስዮን መጠን
/ብር/ ንሽርክና ማሔበር
ዜተፇረመ ዜተረፇ ዴምር
1
2
3
4
5
ጠቕሊሊ ካፑታሌ ብር
428
www.chilot.me
6. ኣክስዮን በዜሑ ንሒዯ ዋጋ
7. ብዒይነት ዜተገበሩ ውፅኢታት
ሀ. ግሌጋልት ዒይነት
ሇ. ብምንታይ ዋጋ ከምዜተሒሰቡ
ሏ. በዜሑ ኣክስዮን
8. እቲ ማሔበር ዜተጣየሸለ ዕሊማ
9. በዜሑ መመሒዯርቲ/ዲይረክተራት ቦርዴ/
10. ሽርክና ማሔበር እንትኸውን ሞየኦም ጥራሔ ብምውፊይ ኣባሊት ንዜኾኑ ትፅቢት ዜግበረልም ግቡእ/
ግሌጋልት/
11. ማሔበር መካየዱ/ዴቲ/ ስራሔ

ዋና ቤት ፅሔፇት ጨንፇር ቤት ፅሔፇት
1. 1.
2. 2.
3. 3.
12. ኦዱተራት
13. እቲ ማሔበር ዜፀንሒለ እዋን
14. መረጋገፂ
ኣብዙ ቅጥዑ ዜመሊእኹዎን ዗ተሒሒ዗ኩዎም ተወሰኽቲ ሒበሬታታትን ገፅ ብሙለኦም
ሒቅታት/ ትኽክሇኛ/ ምዃኖም የረጋግፅ።
ተወካሉ ማሔበር ፉርማ
ዕሇት ወርሑ ዒ/ም
429
www.chilot.me
15.1 ማመሌከቻ ኣታዊ ዜኾነለ ዕሇት

15.2 ሒበሬታ መመሰረቲ ፅሐፌ ገፅ
መመሒዯሪ ዯንቢ ገፅ
ጋዛጣ ምሌክታ ገፅ
ኣክስዮን መግሇፂ
ኣክስዮን መግሇፂ /ፔሮስፓክቱስ/ ገፅ
ቃሇ እኩባት/ኣክስዮን ዜፇረሙ/ ገፅ
ብዒይነት ዗ተገበሩ ወፃኢታት ገፅ
ካሌኦት መረዲእታታት /ይጠቐስ/ ገፅ
ምስዙ ቅጥዑ ተተሒሑዝም ኣሇው።
16 ምዜገባ ሒሊፉ ውሳነ

16.1 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት ኣሇዎ።
ንካፑታሌ ብር ይኽፇለ።
ሽም ፉርማ ዕሇት
ብር ኣታዊ ኾይኑ ኣል።
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
16.2 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት የብለን።

ምኽንያት

430
www.chilot.me
ብመንግስታዊ ሌምዒት ትካሊት ማሔበራት ንዋና ወይ ከዒ ሒፂር
ምዜገባ ዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙማመሌከቻ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯአተረኺቡ በቲ ኣዋጅ
2. ንሒፂር ምዜገባ ናይ ዙ ቅጥዑ ተራ ቑፅሪ 2.2 ምምሊእ ኣየዴሌን።
ምስዙ ቅጥዑ ክተሒሒዜ ይኽእሌ።
1 ሽም ትካሌ
2 ኣዴራሻ ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ ቁ.ገ ስ.ቁ ፊክስ ቑ.ፕ.ሳ
2.1 ዋና ቤት ፅሔፇት
2.2 ጨንፇር ቤት ፅሔፇት
3. እንተሌዩ ንቲ ትካሌ 3.1 ዜተፇቐዯ ካፑታሌ ብኣሃዜ
ብፉዯሌ
3.2 ዜተኸፇሇ ካፑታሌ ብኣሃዜ

ብፉዯሌ
4. ንግዱ ስራሔ ዒይነት
5. ዗ርፉ ንግዱ ስራሔ
6. ትካሌ ተቖፃፃሪ በዒሌ መዙ
መረጋገፂ
ኣብዙ መመሌከቻ ቅጥዑ ብተወሳኺ ዗ተሒሒ዗ኩዎም ገፅ ውሽጢ ዗ሃብኩዎም መግሇፂ
ብሙለእ ትኽክሇኛ ምዃኑ ብፉርማይ የረጋግፅ።
ሀ. ሽም ኣመሌካቲ ፉርማ
ሇ. ዕሇት ዒ/
431
www.chilot.me
ንቤት ፅሔፇት ግሌጋልት ጥራሔ
ሇ. ብተወሳኺ ዜተተሒሒዘ ቑፅሪ ፌለይ ሒበሬታታት
ዕሇት
8. ምዜገባ ሒሊፉ ውሳነ/መረጋገፂ/
8.1 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት ኣሇዎ ንካፑታሌ
ብር ይኸፌለ።
ሽም ፉርማ
ዕሇት
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
8.2 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት የብለን

ምኽንያት

432
www.chilot.me
ቅጥዑ 05
ንምዜገባ ሇውጢ /መመሒየሺ/ ዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙማመሌከቻ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯአተረኺቡ በቲ ኣዋጅ
2. ዛግነት
3. ኣዴራሻ ዕዮ ንግዱ ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ
ገዚ.ቑ ስ.ቁ ፊክስ
ፕ.ሳ.ቁ
4. ቑፅሪ ዋና ምዜገባ
5. ኣብ ዋና ምዜገባ ካብ ዜሰፇሩ ዜርዜራት ሇውጢ ዜተገበረልም ጉዲያት ዜርዜረ መግሇፂ/
ሀ.
ሇ.
ሏ.
6. እቲ ሇውጢ/ምምሔያሽ/ ዜተገበረለ/ ተወሳኺ ሰነዴ መረዲእታ እንተዴሌዩ መረዲእታ ወይ ከዒ ሰነዴ ዒይነት

/ይተሒሒዜ
7. ሽም ስራሔ መካየዱ
433
www.chilot.me
መረጋገፂ
ብሙለኡ ትኽክሇኛ ምዃኑ ብፉርማይ የረጋግፅ።
ሇ. ዕሇት ዒ/ም
ሇ. ብተወሳኺ ዜተታሒሒዘ ቑፅሪ ፌለይ ሒበሬታታት ምዜገባ ሒሊፉ
ውሳነ/መረጋገፂ/
9.1 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት ኣሇዎ ብር ይኽፇለ።
ሽም ፉርማ
ዕሇት
ሽም
ፉርማ
ዕሇት

ምኽንያት

ምዜገባ ዕሇ
434
www.chilot.me
ቅጥዑ 06
ንግዱ ሽም ንምምዜጋብ ዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙ ማመሌከቻ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯአተረኺቡ በቲ ኣዋጅ
2. ውሌቀ ነጋዲይ ንግዱ ማሔበር ካሉእ/ዒይነት ይገሇፅ/
3. ኣዴራሻ
ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ ቁ.ገ ስ.ቁ ፊክስ ቑ.ፕ.ሳ

ኣዴራሻ
ንግዱ ኣዴራሻ
4. ንግዱ ዗ርፉ
5. ንግዱ ስራሔ መስክ
6. ክምዜገብ ዜተዯሇየ ሽም
መረጋገፂ

ብሙለኡ ትኽክሇኛ ምዃኑ ብፉርማይ የረጋግፅ።
ንቤት ፅሔፇት ጥራሔ
ሏ. ሽም ተቐባሉ ፇርማ ዕሇት
435
www.chilot.me
8.1 ሔቶ ምዜገባ ተቐባሌነት ኣሇዎ። ንካፑታሌ
ብር ይኽፇለ።
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
ምኽንያት

10 ምዜገባ ዕሇት
436
www.chilot.me
ቅጥዑ 07
ዋና ምዜገባ ሰርትፌኬት
1. ሽም
2. ኣዴራሻ ዕዮ ንግዱ
ክሌሌ ገዚ.ቑ
ዝባ ስሌኪ ቁ
ወረዲ ፊክስ
ከተማ ፕ.ሳ.ቑ
ቀበላ
3. ካፑታሌ ብኣሃዜ /ብፉዯሌ

4. ኣብ ሊዕሉ ኣብ ዜተረቑሏ ኣዴራሻ ብ ዕዮ ንግዱ ዜተዋፇረ ብምዜገባ ቑፅሪ
ዜተመዜገበ ምኻኑ ነረጋግፅ።
እዙ ምዜገባ ሰርትፌኬት ልሚ ዕሇት ዒ/ም
ኣብ ከተማ ተዋሂቡ።
ሽም ጠርናፉ
ፉርማ
ክታም
መተሒሳሰቢ
ኣብዙ ሰርትፌኬት ዜተመዜገበ ዜርዜር እንትመሒየሽ ወይ ከዒ እንትሌወጥ ኣብ ውሽጢ ክሌተ ወርሑ እዙ ሰርትፌኬት
ክስተኻኸሌ ኣሇዎ።
437
www.chilot.me
ቅጥዑ 08
ሒፂር ምዜገባ ሰርትፌኬት
ሽም ንግዱ ምዜገባ
ዋና ምዜገባ ቁፅሪ
ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ ቁፅሪ
1. ሽም
2. ኣዴራሻ ዕዮ ንግዱ
ወረዲ ፊክስ
ቀበላ
3. ኣብ ሊዕሉ ኣብ ዜተረቑሏ ዕዮ ንግዱ ዜሰርሔ ነጋዲይ
4. ኣብ ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ
ገዚ.ቑ ተዋሂብዎ ዜተመ዗ገበ ምዃኑ ነረጋግፅ።
እዙ ሒፂር ምዜገባ ሰርትፌኬት ልሚ ዕሇት ዒ/ም
ሽም ጠርናፉ
ፉርማ ክታም
መተሒሳሰቢ
 ናይዙ ሰርትፇኬት ግሇጋልት እዋን ናይቲ ዋና ምዜገባ ሰርትፇኬት ሔጋዊነት ፀኒዐ ክሳብ ዜፀንሔ ጥራሔ እዩ።
 ኣብ ሌዕሉ‟ቲ ዋና ቤት ዕዮ ወይ ከዒ ጨንፇር ቤት ዕዮ ዜተውሃበ ዜርዜር እንትመሒየሽ ወይ ከዒ እንትሌወጥ
እዙ ሰርተፌኬት ኣብ ውሽጢ ክሌተ ወርሑ ውሽጢ ክስተኻኸሌ ኣሇዎ።
438
www.chilot.me
ቅጥዑ 09
ንግዱ ምዜገባ ቑፅሪ
ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ቑፅሪ
ሽም ንግዱ ምዜገባ ሰርትፇኬት

1. ሽም
2. ንግዱ ስራሔ ዒይነት
4. ንግዱ ትካሌ ኣዴራሻ
ወረዲ ፊክስ
ቀበላ
5. ሽም ንግዱ
6. ኣብ ሊዕሉ ዜተረቖሏ ናይ ንግዱ ሽም ብ ጋዛጣ ዕሇት ዒ/ም
ብ ዒመት ቑፅሪ ተሒቲሙ ካብ ክሳብ
ኣብ ዗ል 30 መዒሌታት ውሽጢ ተቓውሞ ብ዗ይምቕራቡ ሽም ንግዱ ኣመሌካቲ
ዜተመዜገበ ምዃኑ ነረጋግፅ።
እዙ ሽም ንግዱ ምዜገባ ሰርትፌኬት ልሚ ዕሇት ዒ/ም
ሽም ጠርናፉ
ፉርማ
ክታም
መተሒሳሰቢ
 እዙ ሽም ንግዱ እንትሌወጥ ወይ ከዒ እንትመሒየሽ እዙ ሰርትፌኬት ኣብ ውሽጢ 2ተ ወርሑ ክስተኻኸሌ
ኣሇዎ።
439
www.chilot.me
ሰንጠረዥ <<ሏ>>
ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ንምውሳዴ ዜቐርብ ሔቶ
ቅጥዑ 10
መተሒሳሰቢ
2. እዙ ቅጥዑ ንዒመታዊ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ሔዴሳትን ንግዱ ትካሌ ንምትሔሌሊፌ ሔቶ እውን የገሌግሌ እዩ።
3. ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ንምውሳዴ ክማሌኡ ዜግብኦም ረቛሑታት ብዜምሌከት ከምኣዴሊይነት ምስዙ ቅጥዑ
ብክፌሉት ምርካብ ይካኣሌ እዩ።
4. ኣብዙ ቅጥዑ ዜተውሃበ ቦታ ንምግሊፅ እኹሌ እንተ዗ይኾይኑ ተራ ቑፅሪ ተጠቒሱ ብኻሉእ ወረቐት ተፃሑፈ
5. ኣመሌካቲ ኣብ ሔዴ ሔዴ ገፅ ቅጥዕን ተወሳኺ ሒበሬታታትን ክፌርም አሇዎ።
ቀዲማይ ክፊሌ
1. ሽም
2. ዛግነት
3. ሔጋዊ ሰብነት ውሌቀ ነጋዲይ
ካሉእ ዒይነትይገሇፅ
4. ኣዴራሻ እቲ ትካሌ
ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ ገዚ.ቑ
ስሌኪ ቁ ፊክስ ፕ.ሳ.ቑ
5. እንተሃሌዩ ኣዴራሻ ጨንፇር ቤት ሔፅፇት
ኣብ ውሽጢ ዒዱ
ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ ቀበላ ገዚ.ቑ
ስሌኪ ቁ ፊክስ ፕ.ሳ.ቑ
ካብ ኢትዮጵያ ወፃኢ

7. ጠቕሊሊ ካፑታሌ እቲ ትካሌ ብኣሃዜ በፉዯሌ
 ዜተፇረመ ካፑታሌ  ብፅሔፇት ኢትዮጵያዊያን
 ዜተኸፇሇ ካፑታሌ  ብፅሔፇት ዯቂ ወፃኢ
8. ሰራሔተኛታት
8.1 መካየዱ ስራሔ እቲ ትካሌ ዋና ቤት ፅሔፇት
ጨንፇር ቤት ፅሔፇት
440
www.chilot.me
ኣዴራሻ ክሌሌ ገዚ.ቑ
ወረዲ ፊክስ
ቀበላ
8.2 ካሌኦት ሰራሔተኛታት
ሙያ በዜሑ ማእኸሊይ ወርሒዊ መሃያ
ተባ ኣን
- ኤክስፏርት
- ፏርሰኔሌ/ምምሔ
- ሽይጣት/ዕዲጋ
- ሑሳብ
- ፅሔፇት ስራሔ/ሴክሬታሪ/ቴክንሻን
- ካሌኦት
9 ንዜተሒተተ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ከማሌኡ ዜግበኦም ረቋሑታት መሰረት ብምግባር ብመመሌከቲ ምስዙ
ማመሌከቻ ተታሒሑዝም ዜቐረቡ ዒይነት መረዲእታታትን ነቲ መረዲእታ ዜሃቡ ኣብያተ ፅሔፇታት ሽም
ዜርዜር
መረጋገፂ
እዙ ማመሌከቻ ቅጥዕን ብተወሳኺ ዗ተሒሏዜኩዎም ገፅ ውሽጢ ዜሃብኩዎ መግሇፂ
ብምሌኡ ትኸክሇኛ ምዃኑ ብፉርማይ የረጋግፅ።
ሀ. ሽም መመሌከቲ ፉርማ
10 መዜገብ ቤት
ሏ. ሽም ተቐባሉ ፇርማ ዕሇት
11 ናይ ፌቓዴ ሒሊፉ ውሳነ
11.1 ሔቶ ንግዱ ስራሔ ፌቃዴ ተቀባሌነት
አሇዎ ንካፑታት ብር ይኸፌለ
ሽም ፇረማ ዕሇት ዒ/ም
441
www.chilot.me
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
11.2 ሔቶ ንግዱ ሰራሔ ፌቓዴ ተቐባሌነት የብለን።

ምኽንያት
/ዯብዲበ ንበዒሇ ጉዲይ ይወሃብ/

ዯብዲበ ዜተውሃበለ ቑፅሪ
ዕሇት
12 ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ቑፅሪ
ንግዱ ምዜገባ ቑፅሪ
ኢንደስትሪ፣ ብሆቴሌ፣ብትምህርቲ ተቋም፣ ብጥዕና ግሌጋልት፣ ብሔርሻ ሌምዒትን ዜተገበረ ምስፌሔፊሔ
ወይ ምምሔያሽ ስራሔ ምህርቲ ንምምራት ወይ ከዒ ግሌጋልት ንምሃብ ዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
2. ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ ከማሌኡ ዜግብኦም ረቓሑታት ከምኣዴሊይነቱ ምስ ማመሌከቻ ቅጥዑ ብክፌሉት ክርከብ
ይኣሌ እዩ።
3. ኣብዙ ቅጥዑ ዜተውሃበ ቦታ ንምግሊፅ እኹሌ እንተ዗ይኾይኑ ተራ ቑፅሪ ተጠቒሱ ብኻሉእ ወረቐት ተፃሑፈ
1. ሽም
2. ዛግነት
3. ሔጋዊ ዯውታ
ውሌቀ ነጋዲይ
4. ኣዴራሻ ትካሌ
ክሌሌ ቀበላ
ዝባ ገዚ.ቑ
ወረዲ ስሌኪ ቁ
ከተማ ፊክስ
ፕ.ሳ.ቑ
5. ዜተጣየሸ ንግዱ ስራሔ መስክ
442
www.chilot.me
6. ዕሊማ ምስፌሔፊሔ/ምምሔያሽ/ ዒይነት ሇውጢ ይገሇፅ/
 ሒደሽ ምህርቲ ንምምራት
 ሒደሽ ግሌጋልት ንምሃብ
 ንቲ ዜነበረ ንምዕባይ
 ካሉእ
7. ተወሳኺ ሒይሉ ሰብ
ተባ ኣን ዴምር
8. ንምስፌሔፊሔ/ንምምሔያሽ/ ዜሒቶ ተወሳኺ ካፑታሌ
ብኣሃዜ በፉዯሌ
443
www.chilot.me
9. ንዜተሒተተ ምስፌሔፊሔ/ምምሔያሽ ፌቓዴ ክማሌኡ ዜግብኦም ረቛሑታት መሰረት ብምግባር ብመመሌከቲ
ምስዙ ማመሌከቻ ቅጥዑ ተታሒሑዝም ዜቐረቡ መረዲእታታትን ነቶም መረዲእታታት ዜሃቡ ኣብያተ ፅሔፇታት
ሽም
ዜርዜር
መረጋገፂ
ኣብዙ ቕጥዑ ዜመሊእኹዎም ዗ተሒሏዜኩዎም ተወሰኽቲ ሒበሬታታት ገፅ ብምለኦም ትኽክሇኛ ምዃኖም
ብፉርማይ የረጋግፅ።
ዕሇት ዒ/ም
ሇ. ብተወሳኺ ዜተተሒሒዘ ሒበሬታታት ገፅ
ሏ. ናይ ተቐባሉ ሰራሔተኛ ሽም ፉርማ ዕሇት
11. ውሳነ ሒሊፉ ፌቓዴ
ሀ. ሔቶ ንምምራት/ግሌጋልት ንምሃብ ተቀባሌነት
ተቐባሌነት አሇዎ ንካፑታት ብር ይኸፌለ
ሽም ፉረማ ዕሇት ዒ/ም
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
ሇ. ሔቶ ንምምራት/ግሌጋልት ንምሃብ ተቀባሌነት የብለን።

ምኽንያት
/ዯብዲበ ንበዒሇ ጉዲይ ይወሃብ/

ዕሇት
12. ቑፅሪ ጊዛያዊ ፌቓዴ
ቅጥዑ 03
444
www.chilot.me
ኢንደስትሪ፣ ብሆቴሌ፣ብትምህርቲ ተቋም፣ ብጥዕና ግሌጋልት፣ ብሔርሻ ሌምዒት መስክ ሒደሽ
ንግዱ ስራሔ ንምጥያሽ ወይ ከዒ ምስፌሔፊሔ / ምምሔያሽ ጊዙያዊ ፌቃዴ ንምርካብ ዜቐርብ ሔቶ
መተሒሳሰቢ
1. ኣብዙ ማመሌከቻ ቅጥዑ ዜተውሃበ መግሇፅን መረዲእታን ሒሶት /዗ይሒቂ/ ኮይኑ እንተዯአተረኺቡ
በቲ ኣዋጅ መሰረት ምምሔዲራዊ ስጉምቲ ዗ውስዴ ኣብ ሌዕሉ ምዃኑ ካብ ሸውዒተ ዒመት ክሳብ ዒሰርተ
ዒመት ዜበፅሔ ማእሰርቲ የቕፅዕ እዩ።
2. ንጊዛዊ ፌቓዴ ከማሌኡ ዜግብኦም ረቓሑታት ከምኣዴሊይነቱ ምስ ማመሌከቻ ቅጥዑ ብክፌሉት
ክርከብ ይኣሌ እዩ።
3. ኣብዙ ቅጥዑ ዜተውሃበ ቦታ ንምግሊፅ እኹሌ እንተ዗ይኾይኑ ተራ ቑፅሪ ተጠቒሱ ብኻሉእ ወረቐት
ተፃሑፈ ምስዙ ቅጥዑ ክተሒሒዜ ይከኣሌ እዩ።
1. ሽም
2. ዛግነት
3. ሔጋዊ ዯውታ
ውሌቀ ነጋዲይ
4. ኣዴራሻ ትካሌ
ክሌሌ ቀበላ
ዝባ ገዚ.ቑ
ወረዲ ስሌኪ ቁ
ከተማ ፊክስ
ፕ.ሳ.ቑ
5. እቲ ዕዮ ንግዱ ክጣየሽ ዜተሒሰበለ ቦታን ኣዴራሻን
ክሌሌ
ዝባ
ወረዲ
ከተማ
ገጠር
6. ምህርቲ/ ግሌጋልት/ ዒይነት
7. ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ዜተሒሰበ/ዜተተሇመ/ ካፑታሌ

ብኣሃዜ ብፉዯሌ
8. እቲ ትካሌ ምምራት/ግሌጋልት/ ምሃብ ምስ ጀመረ ክህሌዎ ዜኽእሌ ሒይሉ ሰብ
ተባ ኣን ዴምር
9. ዜተሒተተ ጊዛያዊ ፌቓዴ ክማሌኡ ግዜብኦም ረቓሑታት መሰረት ብምግባር ምስዙ ማመሌከቻ
ቅጥዑ ተተሒሑዝም ዜቐረቡ መረዲእታታትን ዜሃቡ ኣብያተ ፅሔፇታት ሽም ዜርዜር
445
www.chilot.me
መረጋገፂ
ኣብዙ ቕጥዑ ዜመሊእኹዎም ዗ተሒሏዜኩዎም ተወሰኽቲ ሒበሬታታት ገፅ ብምለኦም ትኽክሇኛ
ምዃኖም ብፉርማይ የረጋግፅ።
ዕሇት ዒ/ም
10 .መዜገብ ቤት
ሇ. ብተወሳኺ ዜተተሒሒዘ ሒበሬታታት ገፅ

ሏ. ናይ ተቐባሉ ሰራሔተኛ ሽም ፉርማ ዕሇት
11 ውሳነ ሒሊፉ ፌቓዴ
ሀ. ሔቶ ንምምራት/ግሌጋልት ንምሃብ ተቀባሌነት
ተቐባሌነት አሇዎ ንካፑታሌ ብር ይኽፌለ
ሽም ፇረማ ዕሇት ዒ/ም
ሽም
ፉርማ
ዕሇት
ሇ. ሔቶ ንምምራት/ግሌጋልት ንምሃብ ተቀባሌነት የብለን።

ምኽንያት
/ዯብዲበ ንበዒሌ ጉዲይ ይወሃብ/

ዕሇት
2. ጊዛያ ፌቓዴ ቑፅሪ

ዕሇት
446
www.chilot.me
ቅጥዑ 04
ቢሮ ኢንደስትሪ፣ንግዴን ትራንስፕርትን
ን/መ/ቑፅሪ
ን/ስ/ፌ/ቑ
ፌቓዴ ዜተውሃበለ ዕሇት
ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ
1. ሽም በዒሌ ፇቓዴ
2. ዛግነት
3. ንግዱ ሽም /እንተሌዩ/
ኣዴራሻ እቲ ትካሌ
ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ
ቀበላ ገዚ.ቑ ስሌኪ ቁ ፊክስ
ፕ.ሳ.ቑ
5. ካፑታሌ ብኣሃዜ ብፉዯሌ
ሽም ጠርናፉ
ፉርማ
ክታም
ሔዴሳት
ን ዒ/ም ን ዒ/ም ን ዒ/ም ን ዒ/ም
ተሒዱሱ ኣል ተሒዱሱ ኣል ተሒዱሱ ኣል ተሒዱሱ ኣል
ሽም ሽም ሽም ሽም
ጠርናፉ ጠርናፉ ጠርናፉ ጠርናፉ
ፉርማ ፉርማ ፉርማ ፉርማ
ክታም ክታም ክታም ክታም
መተሒሳሰቢ
እዙ ፌቓዴ በቲ ሔጊ መሰረት በቢበጀት ዒመቱ ክሔዯስ ኣሇዎ።
447
www.chilot.me
ቅጥዑ 05
ን/መ/ቑፅሪ
ን/ስ/ፌ/ቑ
ፌቓዴ ዜተውሃበለ ዕሇት
ጊዛያዊ ንግዱ ስራሔ ፌቓዴ
1. ሽም በዒሌ ፌቓዴ
2. ኣዴራሻ በዒሌ ፌቓዴ ክሌሌ ዝባ ወረዲ ከተማ

ፕ.ሳ.ቑ
3. ንግዱ ስራሔ ዗ርፉ
5. እቲ ትካሌ ዜተጣየሸለ ቦታ
ኣዴራሻ፡- ዝባ ወረዲ ከተማ
ፕ.ሳ.ቑ
6. እዙ ፌቓዴ ዜተወሃበለ ዕሊማ ንግዱ ስራሔ ህንፀት ንምክያዴን ንምጥንቓቕን እንትኸውን በዙ ፌቓዴ
ንዕዲጋ ዜኸውን ምህርቲ ምምራት ወይ ከዒ ግሌጋልት ምሃብ ክሌኩሌ እዩ።
ሽም ጠርናፉ
ፉርማ
7. ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ህንፀት እቲ ንግዱ ስራሔ እንተተወዱኡ እዙ ፌቓዴ ብቢዒመቱ ክሔዯስ
ኣሇዎ።
ን ዒ/ም ን ዒ/ም ን ዒ/ም ን ዒ/ም
ተሒዱሱ ኣል ተሒዱሱ ኣል ተሒዱሱ ኣል ተሒዱሱ ኣል
ሽም ሽም ሽም ሽም
ጠርናፉ ጠርናፉ ጠርናፉ ጠርናፉ
ፉርማ ፉርማ ፉርማ ፉርማ
መተሒሳሰቢ
እቲ ህንፀት ተወዱኡ ምህርቲ ምምራት ወይ ከዒ ግሌጋልት ምሃብ ኣብ ዜበፅሒለ ዯረጃ ቀዋሚ ንግዱ ስራሔ
ፌቓዴ ምውፃእ የዴሉ እዩ።
448
www.chilot.me
዗ርፉ ስራሔቲ ንግዱ
1. ኢንደስትሪን ኢዯ ጥበብን ፌርያት /ጠቅሊሊ ንግዱ ስራሔቲ / ወይ ከዒ ብችርቻሮ ምሻጥ * ባህሪያት

ንግዱ ምስ ዜኾነ ዒይነት ኣቕሒ ዗ይሔወስ እንተ዗ይኾይኑ ሰብ ሃፌቲ ንዜመረፅዎም ንግዱ ስራሔ
዗ርፉ ይጥቀስ።
2. ችርቻሮ ንግዱ
2.1 ፊርማሲ ንግዱ
2.2 እንስሳት መዴሒኒት ንግዱ
2.3 ፀረ ባሌዕ መዴሒኒት ንግዱ
2.4 ተሽከርከርቲ ዜተፇሊሇዩ ዗ይትን ቅብኣትን ንግዱ
2.5 ብበርሚሌ ነዲዴን ውፅኢት ነዲዴን ንግዱ
2.6 ቡታጋዜ ንግዱ
2.7 ናፌጣ ፃዕዲ ሊምባ ንግዱ
2.8 ቡን ቖሪኻ ጢሑንካ ምሻጥ
3. ሔርሻ/ዯን/ ውፅኢት ንግዱ
ሰብ ሃፌቲ ዜመርፅዎም ንግዱ ዗ርፉ ይጥቀስ
4. ኮንስትራክሽን ስራሔ ግሌጋልት ንግዱ
4.1 ስራሔ ተቛራፅነት ንግዱ
4.2 ምህንዴስና ግሌጋልት ንግዱ
ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን ዜርዜሮም ዗ርፉ ይጥቀስ
5. ግሌጋልት ንግዱ
5.1 ጠቕሊሊ ግሌጋልት ንግዱ

1. ቡና ቤት /ቤት መስተ/
2. እንዲ ሜስ
3. ቁንጅና ሳልን
4. ሊውንዯሪ/ቤት ሔፅቦ/
5. ነዲዱ መዏዯሉ
6. ጋራጅ
7. ትራንስፕርት
8. ዜተፇሊሇዩ ፅገናን ምትካሌን ስራሔቲ
9. ሔትመት
449
www.chilot.me
11. ዜተፇሇሇዩ ቴክኒካሌ ኢዯ ስራሔን ጥበብን ስራሔቲ
12. ምክራይ ስራሔቲ
13. ጉዲይ ምፌፃም ስራሔቲ
14. ካሌኦትን -----------------
5.2 ሙያዊ ግሌጋልት
1. ግሌጋልት/ሆስፑታሌ፣ክሉኒክ------/
2. ጥዕና ሊቦራቶሪ
3. ምምኻር ስራሔ/ዜተፇሊሇዩ ዒይነት ሙያ
4. ኣፀዯ ህፃናት
5. ቤት ትምህርቲ
6. ኮምፑዩተር ግሌጋልት
7. ግሌጋልት ሔጊ
8. ግሌጋልት ኦዱት
ካሌኦት ሰብ ሃፌቲ ዜመረፅዎምን ኣብ ንግዱ ሔጊ ዒንቐፅ 5 ብክሌሌ ክወሃቡ ዜኽእለ
ስራሔቲ ንግዱ የጠቓሌሌ….
450
www.chilot.me
መቐሇ ሰነ 1991 ዒ.ም

ኣዋጅ ቑፅሪ 36/1991 አዋጅ ቁጥር 36/1991
ገፅ 1 ገጽ 1
ኢንስቲትዩት ምርምር ሔርሻ ብሄራዊ ክሌሌ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የእርሻ ምርምር
ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ኢንስቲትዩት ሇማቃቋም የወጣ ኣዋጅ
መሰረት ኢኮኖሚ እዙ ክሌሌ ዜኾነ ሔርሻ የክሌለ ኢኮኖሚ መሰረት የሆነው እርሻ በበሇጠ
ዜበሇፀ ውፅኢታዊ ንኽኸውን ዜሔግዘ ሔርሻ ውጤታማ እንዱሆን የሚያግዜ የእርሻ ቴክኖልጂ
ቴክኖልጂታት ንምውፃእ ክሌሌ ቦቆሌ ዜኾነ ሇማውጣት፣ ክሌሌ በቀሌ የሆኑትን ሇማሳዯግና
ንምምዕባሌ ኣብ ካሌኦት ክሌሊትን ማእኻሊት ሇላልች ክሌልች፣ የፋዯራሌ ምርምር
ምርምር ሔርሻ ከምኡ እውን ካብ ወፃኢ ማእከሊትና እንዱሁም በውጭ የሚገኙ የእርሻ
ዜርከቡ ምስ ዴላት ሌምዒት ሔርሻ እዙ ምርምር ተቋሞች የሚገኙትን ከክሌለ የእርሻ
ክሌሌ ንምውዲዴ ብሒፇሻ ዴላት ሌምዒት ሌማት ፌሊጎት ጋር ሇማጣጣም በአጠቃሊይ
እዙ ክሌሌ ንከማሌእ ዜሔግዘ ቴክኖሉጂታት የክሌለ የእርሻ ሌማት ፌሊጎት በተሟሊ ሁኔታ
ሔርሻ ምውፃእ፣ ምምዕባሌ፣ ምትእትታው፣ እንዱካሄዴ የሚያግዘ የእርሻ ቴክኖልጂዎች
ምብርትታዕን ሒሊፉነት ዗ሇዎ ትካሌ ምጥያሽ የማውጣት፣ የማበሇፀግና የማበረታታት ሃሊፉነት
ኣዴሊይ ኾይኑ ብምርካቡ ቤት ምኽሪ ያሇው ኣካሌ ማቋቋም አሰፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ሔገ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ህገ
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቐፅ 49/3/1/ን መንግስት አንቀፅ 49/3/1/ እና አንቀፅ
ዒንቐፅ 49/3/1/ን ዒንቐፅ 49/3/10/ን 49/3/10/በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዙ ዜስዕብ የሚከተሇውን ኣዋጅ ኣውጥቷሌ።
ተኣዊጁ ኣል።
ዒንቀፅ ሒዯ፡- ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1፡- አጭር ርእስ
እዙ ኣዋጅ “ኢንስቲትዩት ምርምር ሔርሻ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የእርሻ
በሄሪዊ ክሌሌ ትግራይ ንምቛም ዜወፀ ኣዋጅ ምርምር ኢንስቲትዩት ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ቑፅሪ 36/1991” ተባሂለ ክፅዋዕ ይኽእሌ። ኣዋጅ ቁጥር 36/1991 ዒ/ም” ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ።
ዒንቀፅ ክሌተ፡- ትርጉም አንቀፅ ሁሇት፡- ትርጉም
ኣገባብ አጠቓቕማ እቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው ሆኖ
዗ውህቦ ኾይኑ እንተ዗ይተረኺቡ ኣብ ዙ ካሌተገኘ በሰተቀር በዙህ አዋጅ ውስጥ፡-
ኣዋጅ ውሽጢ
1. “ክሌሌ መንግስቲ” ማሇት ብመሰረት ሔገ 1. “የክሌሌ መንግስት” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዜቖመ ክሌሌ ህገ መንግስት መሰረት የቆመ የትግራይ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ። ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት ማሇት ነው።
2. “ስራሔ ፇፃሚ ኮሜቴ” ማሇት ስራሔ 2. “የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት የትግራይ
451
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 36 ሰነ 28/1991 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 36 ሰኔ 28/1991 ዒ.ም
ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ማሇት
„ዩ። ነው።
3. “ ቦርዴ” ማሇት ናይዙ ኢንስቲትዩት 3. “ቦርዴ” ማሇት የኢንስቲትዩቱን ስራ በበሊይነት
ስራሔ ሊዕሇዋይነት ክከታተሌን እንዱከታተሌና እንዱመራ በዙህ አዋጅ
ክመርሔን ብመሰረት እዙ ኣዋጅ መሰረት የሚቋቋም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ዜቐቀውም ቦርዴ ኢንስቲትዩት ምርምር የእርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት ባርዴ ማሇት
ሔርሻ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ። ነው።
4. “ኢንስቲትዩት” ማሇት በዙ ኣዋጅ 4. “ኢንስቲትዩት” ማሇት በዙህ ኣዋጅ መሰረት
መሰረት ዜቐውም ኢንስቲትዩት ምርምር የሚቋቋም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የእርሻ
ሔርሻ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ „ዩ። ምርምር ኢንስቲትዩት ማሇት ነው።
5. “ምርምር ሔርሻ” ማሇት ምህርቲን 5. “ የእርሻ ምርምር” ማሇት የእርሻ ምርትንና
መፌረያይነትን ንምዴንፊዕ ኣብ ምርታማነትን ሇማሳዯግ በእፅዋት በእንስሳት
እፅዋት፣ እንስሳታት፣ ሔርሻን ሃፌቲ እንዱሁም በተፇጥሮ ሃፌት ሊይ የሚካሄዴ
ተፇጥሮን ዜካየዴ ምርምር „ዩ። ምርምር ማሇት ነው።
ዒንቐፅ ሰሇስተ፡- ምጥያሽ ዒንቀፅ ሶስት ፦ መቋቋም
1. ኢንስቲትዩት ምርምር ሔርሻ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ይእርሻ ምርምር
ትግራይ/ዴሔሪ‟ዙ ኢንስቲትዩት ኢንስቲትዩት/ከዙህ በኋሊ ኢንስቲትዩት/
እናተብሃሇ ዜፅዋዕ/ በዙ ኣዋጅ ቖይሙ እየተባሇ የሚጠራ በዙህ ኣዋጅ ተቋቋሟሌ።
„ል።
2. እዙ ኢንስቲትዩት 2. ይህ ኢንስቲትዩት፦
ሀ. ተፀዋዑነቱ ንቦርዴን ንስራሔ ሀ. ተጠሪነቱ ሇቦርዴና ሇስራ ኣስፇፃሚ
ፇፃሚትን ኮሚቴ ይኸውን። ኮሚቴ ይሆናሌ።
ሇ. ዋና ቤት ፅሔፇቱ መቐሇ ይኸውን። ሇ. ዋና ጽቤቱ መቀላ ይሆናሌ።
ዒንቐፅ ኣርባዕተ፡- ሔጋዊ ሰውነት አንቀፅ ኣራት ፦ ሔጋዊ ሰውት
እዙ ኢንስቲትዩት ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ይህ እንስቲትዩት ሔጋዊ ሰውነት ያሇው ሆኖ
ኣካሌ ኮይኑ ንብረት ናይ ምውናን፣ ውዕሉ የንብረት ባሇቤት የመሆን፣ ውሌ የመዋዋሌ፣
ምውዕዒሌ፣ክኽሰስን ክኸስስን ምኽኣሌን የመክሰስና የመከሰስ መብት ይኖረዋሌ። ላልች
ከምኡ‟ውን ካሌኦት ተግባርን ሒሊፉነትን ኃሊፉነትና ተግባራቱ ሇማስፇፀም ኣስፇሊጊ የሆነ
ምፌፃም ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሔጋዊ ተግባራት ሔገ ተግባሮች የመፇፀም ችልታም ይኖረዋሌ።
ናይ ምፌፃም ክእሇት ይሀሌዎ።
ዒንቐፅ ሒምሽተ፡- ዕሊማ አንቀፅ አምስት፦ ዒሊማ
1. ኣብ ክሌሊዊ ስትራተጂ ፕሉሲ 1. የክሌለ የእዴገት ስትራቴጂ ፣የእርሻ
ሔርሻን፣ ዴላት ተጠቀምቲ ዗ዴሃቡ ፕሉሲ እና ተጠቃሚዎች ፌሊጎት መሰረት
ቴክኖልጂታት ሔርሻ ምውፃእ፣ ያዯረጉ ቴክኖልጂዎችን ማውጣት
ምዕባይ ምሌማዴን ምትእትታውን፣ ማሇማመዴና ማሰራጨት፣
2. ምርምር ሔርሻ እዙ ክሌሌ ስለጥ፣ 2. የክሌሌ የእርሻ ምርምር ፇጣን፣ ውጤታማ
ውፅኢታዊን ኣብ ዴላት ሌምዒት የክሌለን የእርሻ ሌማት ፌሊጎት መሰረት
ሔርሻ ዗ዴሃበ ንምግባር ዗ኽእሌ ያዯረገ እንዱሆን የሚያስችሌ ስርዒት
ዒቕሚ ስርዒት ምዕባይ፣ ምዜርጋሔ። ማሳዯግና መ዗ርጋት፣
3. ውፅኢት ምርምር ሔርሻ ህዜቢ 3. የእርሻ መርምር ውጤት ህዜብ
ክፇሌጦ ምግባር። እንዱያውቀው ማዴረግ።
ዒንቐፅ ሽዴሽተ፡- ስሌጣንን ተግባርን አንቀፅ ስዴስት፦ የኢንስቲትዩት ስሌጣንና
ኢንስቲትዩት ተግባር
ኢንስቲትዩት ዜስዕቡ ስሌጣንን ኢንስቲትዩቱ ቀጥል የተመኘሇኩቱት ስሌጣንና
ተግባርን ይህሌውዎ ተግባራት ይኖሩታሌ።
452
www.chilot.me
1. ብመሰረት ክሌሊዊ ፕሉሲ ሌምዒት ሔርሻ 1. የክሌለ የእርሻ ሌማት ፕሉሲ መሰረት ያዯረገ
ስትራተጂ ምርምር ሔርሻ ምሔንፃፅ፣ የእርሻ ምርምር ስትራተጂ ማርቀቅ፣ ቅዯም
ቅዯም ሰዒብ ምውሳን፣ ትሌምን ተከተለን መወሰን የስራ እቅዴ ማውጣና
መዯባትን ምውፃእን ብክሌሌ መንግስቲ በክሌለ መንግስት ሲፀዴቅ ተግባራዊ
እንትፀዴቅቕ ተግባራዊ ምግባር፣ ማዴረግ፣
2. ኣፇፃፅማ ፕሉሲ ምርምር ሔርሻ እዙ 2. የክሌለ የእርሻ ምርምር ፕሉሲን አፇፃፀም
ክሌሌ ምክትታሌ፣ ኣዴሊይ እንትኸውን መከታተሌ፣ አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ የፕሉሲ
መመሒየሺ ፕሉሲ ሒሳባት ንክሌሌ ማሻሻያ ሃሳብ ሇክሌለ መንግስት ማቅረብ ፣
መንግስቲ ምቕራብ፣ እንትፀዴቕ ኣብ ሲፀዴቅ በተግባር ሊይ ማዋሌና መከታተሌ፣
ተግባር ምውዒሌ፣ ምክትታሌ፣
3. ምስ ዴሌየት ሌምዒት እዙ ክሌሌ 3. ከክሌለ የሌማት ፌሊጎት ጋር የሚጣጣሙ
ዜጠዒዒሙ መዯባትን ፔሮጀክታትን የእርሻ ምርምር እቅድችና ፔሮጀክቶች
ምርምር ሔርሻ ንምሔንፃፅን ምዴሊው ሇማርቀቅና ሇማ዗ጋጀት የሚያግዘ
ዜሔግዘ መምርሑታት ምውፃእ፣ መመርያዎች ማውጣት የተ዗ጋጁ እቅድችና
ዜተዲሇው መዯባትን ፔሮጀክታትን ፔሮጀክቶች መገምገም ሔግና ፕሉሲ መሰረት
ምግምጋም ሔግን ፕሉሲን መሰረት ኣዴርገው የተ዗ጋጁ መሆናቸውን ማረጋገጥና
ገይሮም ዜተዲሇው ምዃኖም ብምርግጋፅ ሇመንግስት ቀርበው እነዱፀዴቁ ማዴረግ፣
ንመንግስቲ ኣቕሪብካ ምፅዲቕ፡
4. ክሌሊዊ ፕሉሲን ስትራቴጂን መሰረት 4. የክሌለ ፕሉሲና ስትራተጂ መሰረት በማዴረግ
ብምግባር ስራሔቲ ምርምር ምክያዴ፡ የምርምር ስራ ማካሄዴ፣ በጀት ሲያገኝ
በጀት እንትርከብ ንተመራመርቲ ሇተመራማሪዎች በኮንትራት እየሰጠ
ብውዕሌ እንዲሃበ ናይ ምርምር ስራሔቲ የምርምር ስራዎችን ያሰራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፤
የስርሔ፣ ይቆፃፀር፡
5. ኣግባብ ምስ ዗ሇዎም ኣካሊት 5. ኣግባብ ካሊቸው ኣካሊት ጋር በመተባበር
ብምትሔብባር ረብሔኦም ዜተረጋገፀ ጠቀሜታቸው የእርሻ ምርምር ውጤቶች
ውፅኢታት ምርምር ሔርሻ ተጠቃማይ ተጠቃሚው ክፌሌ እንዱያውቃቸውና በስራ
ክፌሉ ክፇሌጦምን ኣብ ስራሔ ሊይ እንዱያውሊቸው፣ በክሌለ የእርሻ ምርምር
ከውዕልም፣ ኣብ ሞንጎ ምርምር ሔርሻ ስራ በተጠቃሚው ሔብረተሰብ መካከሌ
ክሌሌን ተጠቃማይ ሔብረተሰብን የተቀናጀ ኣሰራር እንዱኖር የሚያግዜ ስርዒት
ዜተዋዯዯ ኣሰራርሒ ክህለ ዜሔግዜ መ዗ርጋትና በትግበር ሊይ መዋለ መከታተሌ፤
ስርዒት ምዜርጋሔ፣ ተግባራዊ ምግባር፣
ኣብ ተግባር ምውዒለ ምክትታሌ፡
6. ኣግባብ ምስ ዗ሇዎም ኣካሊት 6. ኣግባብ ካሊቸው ኣካሊት በመተባበር
ብምትሔብባር ናይ ሔብረተሰብ የሔብረተሰቡን የእርሻ እውቀት ሇማሳዯግ
ፌሌጠት ሔርሻ ንምዕባይ መራኸቢ የእርሻ ምርምር ውጤቶችን የመገናኛ ብዘሒን
ሜሊታት ብምጥቓም ውፅኢት ምርምር በመጠቀም ማሳወቅ፣
ሔርሻ የፌሌጥ።
7. ኣብ ክሌሌ፣ ውሽጢ ሃገርን ወፃእን 7. በክሌሌ፣በኣገር ውስጥና በውጭ ኣገር ስሇተ
ዜተኻየደን ዜካየደን ምርምራት ሔርሻን ካሄደና የሚካሄደ የእርሻ ምርምሮችና
ውፅኢቶምን ዜጠመተ መረዲእታታት ውጤቶቻቸውን የሚመሇከት መረጃዎች ያሇ
የተኣኻኽብ ፣ ይትንትን፡ ስርዒት ይ዗ረጋሌ፣
8. ኣብ ምርምር ሔርሻ እዙ ክሌሌ ዜተዋፇረ 8. በክሌለ የእርሻ ምርምር ስራ ተሰማርቶ
ብቑዕ ሒይሉ ሰብ ንምፌራይን ዗ል መስራት የሚችሌ ብቁ የሰው ሃይሌ
ንምምሔያሽን ኣብ ዜግበሩ ፃዕሪታት ሇማፌራትና ኣቅሙን በየጊዛ ሇማሳዯግ
ይሳተፌ፣ ዒቕሚ ሒይሉ ሰቡ ንምዕባይ በሚዯረጉ ጥረቶች ይሳተፊሌ፣ የሰው ሃይለን
453
www.chilot.me
዗ኽእለ ሜሊታት ይሔንፅፅ፣ ተግባራዊ ኣቅም ማሳዯግ የሚያስችለ ንዴፇሃሳቦች

ይገብር፤ ያረቃሌ፣ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
9. ምርምር ሔርሻ እዙ ክሌሌ ኣብ 9. የክሌለ እርሻ ምርምር ስራ በሚመሇከቱ
ዜምሌከቱ ጉዲያት ይሳተፌ ንመንግስቲ ጉዲዮች ይሳተፊሌ የክሌለን መንግስት
የማኽር፣ ያማክራሌ፣
10.ኣግባብ ዗ሇዎም ሔግታት መሰረት 10.ኣግባብ ያሊቸው ህጎች መሰረት በማዴረግ
ብምግባር ኣብ ውሽጢ እዙ ክሌሌ በክሌለ ውስጥ በተሇያየ ዯረጃ የእርሻ ምርምር
ዜተፇሊሇየ ብርኪ ምርምር ሔርሻ ምስ ስራ ከሚካሄደ ቢሮዎችና ተቋማት፣ አገር
዗ካይደ ቢሮታት ትካሊት፣ በሄራዊ፣ አቀፌ አህጉር አቀፌና ዒሇም አቀፌ የእርሻ
ኣህጉራዊ፣ ዒሇምሇኻዊን ትካሊት ምርምር ተቋማት ግንኙነት መመስረት፣
ምርምር ርክብ ይምስርት፣ የተሒባብር፣ ማስተባበርና ስምምነቶች መፇራረም፣
ስምምዒት ይፇራረም፣ የተግብር፤ መተግበር፤
11. ኣብ ውሽጢ እዙ ክሌሌ ብዜተፇሊሇዩ 11.በክሌለ ውስጥ በተሇያዩ ዯረጃዎች ምርምር
ብርኪታት ምርምር ኣብ ዗ካይደ ትካሊት በሚያካሂደ ተቋሞች አስፇሊጊ ያሌሆኑ
ዜህሉ ኣዴሊይ ዗ይኮነ ምዴግጋም የምርምር ፔሮጀክቶች ዴግግሞሽና
ፔሮጀክት ምርምር ዗ስዕቦ ቁጠባዊ የሚያስከትሇው ኪሳራ እንዲይኖር ሇመከሊከሌ
ኪሳራን ንምክሌኻሌ ስርዒት ገምጋም የሚያስችሌ ስርዒት ኣግባበ ካሊቸው ተቋማት
ፔሮጀክታት ኣግባብ ምስ ዗ሇዎም ኣካሊት ጋር በመሆን ማውጣት።
ብምዃን ምዜርጋሔ፤
ዒንቐፅ ሸውዒተ፡- ኣወዲዴባ እዙ አንቀፅ ሰባት ፦አወቃቀር ኢንስቱትዩቱ
ኢንስቲትዩት፡-
1. ቦርዴ 1. ቦርዴ፣
2. ብቦርዴ መቕረባይነት ብስራሔ ፇፃሚት 2. በቦርዴ አቅራቢነት በስራ አስፇፃሚ
ዜሽወም መካየዱ ስራሔ፣ የሚሾም ስራ አስኪያጅ፣
3. ኣብ ትሔቲ እዙ ኢንስቲትዩት ዜተጣየሹ 3. በኢንስቲትይቱት ስር የተቋቋቅሙ
ወይ ዴማ ዜጣየሹ ማእኸሊት ምርምር /የሚቋቋሙ የእርሻ ምርምር ማእከሊት፣
ሔርሻ፣ 4. ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች
4. ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት ዜህሌውዎ ይኖሩታሌ።
ይኸውን።
ዒንቐፅ ሸሞንተ፡- ኣባሊት ቦርዴ አንቀፅ ስምንት፦ የቦርዴ አባሊት
1. ሒሊፉ ቢሮ ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን 1. የእርሻ ሌማትና የተፇጥሮ ሃብት ቢሮ ኃሊፉ
……………. ኣካቢ ……………………………ሰብሳቢ
2. ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንነ ኢኮኖሚያዊ 2. የፔሊንና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ኃሊፉ
ሌምዒትን……… ኣባሌ …………………………… ኣባሌ
3. ፔሬዙዯንት ዩንቨርሲቲ መቐሇ… 3. የመቀላ ዩኒቨርስቲ ፔሬዜዲንት
ኣባሌ …………………………. ኣባሌ
4. ብስራሔ ፇፃሚት ክሌሌ ትግራይ 4. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚወከለ ሁሇት
ዜስየሙ ክሌተ ኣባሊት……… ኣባሊት ስዎች …………… ኣባሊት
5. ተወካሉ ማሔበር ሒረስቶት… ኣባሌ 5. የገበሬዎች ማሔበር ተወካይ ……… ኣባሌ
6. መካየዱ ሰራሔ ኢንስቲትዩት … 6. የእርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት ስራ
ኣባሌን ፃሒፌን አስኪያጅ ……… ኣባሌና ፀሒፉ
ዒንቐፅ ትሽዒተ፡- አንቀፅ ዗ጠኝ፦

ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
ቦርዴ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ቦርዴ ከዙህ በታች የተ዗ረ዗ሩ ስሌጣንና ተግባራት
454
www.chilot.me
ይህሌውዎ ይኖሩታሌ፦
1. ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ዒንቐፅ ሽዴሽተ 1. በዙህ አዋጅ በአንቀፅ ስዴስት የተ዗ረ዗ሩት
ዜተ዗ር዗ሩ ስሌጣንን ተግባራትን የኢንስቲትዩቱ ስሌጣንና ተግባራት
ኢንስቲትዩት ብኣግባቡ ዜተተግበሩ በተግባር የተተረጉሙ መሆናቸውን
ምዃኖም ብሊዕሇዋይነት ይከታተሌ በበሊይነት ይከተሊሌ፣ ይመራሌ።
ይመርሔ።
2. መሒውር ኢንስቲትዩት ንስራሔ 2. የኢንስቲትዩቱን መዋቅር በመስራት ሇስራ
ፇፃሚት ኮሚቴ ኣቕሪቡ የፅዴቕ። አስፇፃሚ ኮሚቴ አቅርቦ እንዱፀዴቅ
ይዯረጋሌ።
3. ዒመታዊ መዯባትን በጀትን 3. የየአመቱ የኢንስትትዩቱ የስራ እቅዴና
ኢንስቲትዩት ይምርምር፣ ንመንግስቲ በጀት ይመረምራሌ። ሇመንግስት አቅርቦት
ቐሪቡ ከምዜፀዴቅ ይገብር። እንዲፀዴቅ ያዯርጋሌ።
4. መካየዱ ስራሔ ኢንስቲትዩት ዜኸውን 4. የኢንስትቲዩቱ ስራ ኣስኪያጅ የሚሆን ሰው
ሰብ መሪፁ ንስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ በመምረጥ ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አቅርቦት
ብምቕራብ ይሽወም። እንዱሾም ያዯርጋሇ።
5. ሑሳብን ንብረትን ኢንስቲትዩት 5. የኢንስቲትዩቱ ሑሳብና ንብረት በተገቢው
ብግቡእ ዜተትሒ዗ ምዃኑ የረጋግፅ። መንገዴ የተያ዗ መሆኑን ያረጋግጣሌ።
6. ኣብ ምርምር ፅቡቕ ውፅኢት 6. በምርምር ስራ ጥሩ ውጤት ያስመ዗ገቡ
዗ምፅኡ ተመራመርቲ መተባብዑ ተመራማሪዎች እየገመገመ ማበረታቻ
ንኽወሃቦም እንዲገምገመ ናብ እንዱሰጣቸው ሇመንግስት ያቀርባሌ።
መንግስቲ የቕርብ።
ዒንቐፅ ዒሰርተ፡- ተፀዋዕነት አንቀፅ አስር ፦ ተጠሪነት
ተፀዋዕነት ቦርዴ ንስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ ቦርዴ ተጠሪነቱ ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው።
ይኸውን።
ዒንቐፅ ዒሰርተ ሒዯ፡- ኣኼባ ቦርዴ አንቀፅ አስራ አንዴ፦ የቦርዴ ስብሰባ
1. ቦርዴ ብሰሇስተ ወርሑ ይእከብ፣ 1. ቦርዴ በየሶስት ወሩ አንዴ ጊዛ
ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ካብዙ ኣብ ይሰበሰባሌ።አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ ዯግሞ
ዜነኣሰ ጊዛ ኣኼባ ክገበር ይኽእሌ። ከዙህ ባነሰ ጊዛ ሉሰበሰብ ይችሊሌ።
2. ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት ቦርዴ 2. በስብሰባ ወቅት ከግማሽ በሊይ የቦርዴ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ኣኼባ አባሊት ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
ይኸውን።
3. ውሳነ ቦርዴ ዜሒሌፌ ኣብ ኣኼባ ካብ 3. የቦርዴ ውሳኔ የሚተሊሇፇው በስብሰባ
ዜተረኸቡ ኣባሊት ብዜበዜሔ ዴምፂ ከተገኙ ነው፣ ዴምፅ እኩሌ ከተከፇሇ
እንትዴገፌ „ዩ፣ ዴምፂ ማዕረ ሰብሳቢ የዯገፇው ሃሳብ የቦርዴ ውሳኔ
እንትምቀሌ ኣካቢ ዜዯገፍ ሒሳብ ይሆናሌ።
ውሳነ እቲ ቦርዴ ይኸውን።
4. ቦርዴ ናይ ባዕለ ስሪት ሰነ ስርዒት 4. ቦርዴ የራሱ የስብሰባ ስነ ስርዒት ዯንብ
ኣኼባ ከውፅእ ይኸእሌ። ሉያወጣ ይችሊሌ።
ዒንቐፅ ዒሰርተ ክሌተ፡- አንቀፅ አስራ ሁሇት፦
ስሌጣንን ተግባርን መካየዱ ስራሔ የኢንስቲትዩቱ ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
መካየዱ ስራሔ ተፃዋዕነቱ ነቲ ቦርዴ ኾይኑ የኢንስቲትዩቱ ስራ አስኪያጅ ተጠሪነቱ ሇቦርዴ
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይሀሌውዎ። ሆኖ ከዙህ በታች ተ዗ረ዗ሩት ስሌጣንና ተግባራት
ይኖሩታሌ፦
1. ዋና ፇፃሚ ስራሔ ብምኻኑ ስራሔቲ 1. የኢንስቲትዩቱን ስራ ዋና አስፇፃሚ
እዙ ኢንስቲትዩት ይመርሔ፣ በመሆኑ ኢንስቲትዩቱን
455
www.chilot.me
የማሒዴር፣ ይቆፃፀር፣ ይመራሌ፣ያስተዲዴራሌ፣ ይቆጣጠራሌ

2. ነዙ ኢንስቲትዩት ዜተወሃበ ስሌጣንን 2. ሇኢንስቲትዩቱ የተሰጠውን ስሌጣንና
ተግባራትን ኣብ ስራሔ የውዕሌ። ተግባር ስራ ሊይ እንዱውሌ ያዯርጋሌ።
3. ናይ‟ዙ ዒንቐፅ ንኡስ ዒንቐፅ ሒዯን 3. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ አንዴና ሁሇት
ክሌተን ሒፇሻዊ ኣገሊሌፃ አጠቃሊይ አገሊሇፅ እንዯተጠበቀ ሆኖ፦
ከምዜተሒሇወ ይኸውን።
ሀ. ናይዙ ክሌሌ ማእኸሊይ ምርምር ሀ. የክሌለን እርሻ ምርምር ማአከሊት
ሔርሻ ፔሮግራማትን ኣፇፃፅማ ፔሮግራሞችና የፔሮጀክቶችን አፇፃፀም
ፔሮጀክታትን ይከታተሌ ኣጠቓቕማ ይከታተሊሌ፣ የፊይናንስን አጠቃቀም
ፊይናንስ ይቖፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፤
ሇ. ኣግባብ ዗ሇዎ ሔጊ መሰረት ነዙ ሇ. አግባብ ባሇው ሔግ መሰረት ሇኢንስቲትዩቱ
ኢንስቲትዩት ዗ዴሌዩ ሰራሔተኛታት ስራ አስፇሊጊ የሆኑትን ሰራተኞችን
ይቖፅር፣ የማሒዴር፣ ይቀጥራሌ፣ያስተዲዴራሌ፣
ሏ. መዯባትን በጀትን ኢንስቲትዩት ሏ. የኢንስቲትዩት የስራ እቅዴና በጀት
ኣዲሌዩ ንቦርዴ የቕርብ፣ ምስ ፀዯቐ አ዗ጋጅቶ ሇቦርዴ ያቀርባሌ፣ የፀዯቅውን
ኣብ ስራሔ ምውዒለ ይከታተሌ። በስራ ሊይ መዋለ ያከታተሊሌ፣
መ. ዜተፇቐዯ በጀት ኣብ‟ቲ ክሌሌ መ. የተፇቀዯውን በጀት በክሌለ ውስጥ
ን዗ሇውን ንዜህሌውን ማእኸሊት ሊለ/ሇሚኖሩ/የምርምር ማእከሊት
ምርምር የከፊፌሌ፣ ንዜተዒሇመለ ያከፊፌሊሌ። ሇታቀዯሇት ተግባር መዋለንም
ተግባር ምውዒለ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ።
ሠ. ንኢንስቲትዩት ብመሰረት ዜፀዯቐ ሠ. ሇኢንስቲትዩቱየተመዯበው በጀት በአግባቡ
ፔሮግራምን በጀትን ገን዗ብ ወፃኢ ወጪ እንዱሆን ያዯርጋሌ።
ይገብር።
ረ. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ ዜግበር ረ. ከሶስተኛ አካሌ ጋር ግኑኝነት ማዴረግ
ርክብ ንኢንስቲትዩት ይውክሌ። ሲያስፇሌግ ኢንስቲትዩቱን ወክል ግኑኝነት
ያዯርጋሌ።
ሰ. ሪፕርት ኣፇፃፀማ ስራሔ ንቦርዴ ሰ. የኢንስቲትዩቱን የስራ አፇፃፀም ሪፕርት
የቕርብ። ሇቦርዴ ያቀርባሌ።
4. ንኣሳሇጦ ስራሔ እቲ ኢንስቲትዩት 4. የኢንስቲትዩቱን ስራ ሇማፊጠን አስፇሊጊ
ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኸቦ ነቲ ቦርዴ ሆኖ ሲገኝ ቦርደን አሳውቆ ከስሌጣኑና
ኣፌሉጡ ክፊሌ ስሌጣኑን ተግባራቱን ከተግባሩ በኢንስቲትዩቱ ሇሚሰሩ
ንካሌኦት ሒሇፌቲ ስራሔን ኃሊፉዎችና ሠራተኞች በውክሌና
ሰራሔተኛታትን እቲ ኢንስቲትዩት ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ።
ብውክሌና ከመሒሊሌፌ ይኽእሌ።
ዒንቐፅ ዒሰርተ ሰሇስተ፡- ፌሌፌሌ እቶት አንቀፅ አስራ ሶስት ፦ የገቢ ምንጭ
በጀት ኢንስቲትዩት ካብዝም ዜስዕቡ ዜርከብ የኢንስቲትዩት በጀት ቀጥል ከተመሇከቱት
ይኸውን። ይሆናሌ።
ሀ. መንግስቲ ካብ ዜምዴበለ በጀት፣ ሀ. በመንግስት ከሚመዯብ በጀት፣
ሇ. ካብ ሒገዜ፣ ሇ. ከእርዲታ።
ዒንቐፅ ዒሰርተ ኣርባዕተ፡- ኣዋጅ ዜፀንዏለ አንቀፅ አስራ አራት ፦አዋጁ የሚፀናበት ጊዛ
እዋን
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ብሄራዊ ክሌሌ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ትግራይ ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ዕሇት ታትሞ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ
ጀሚሩ ዜፀነዏ ይኸውን።
456
www.chilot.me
28 ሰነ 1991 ዒ/ም ሰኔ 28/1991 ዒ.ም

ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
ትግራይ
457
www.chilot.me

ኣዋጅ ቑፅሪ 37/1991 አዋጅ ቁጥር 37/1991
ገፅ 1 ገጽ 1
ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ
ኤች ኣይቪ ኤዴስ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ መከሊከያ እና መቆጣጠርያ ጽ/ቤት ሇማቋቋም የወጣ
ትግራይ ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ አዋጅ።
ኣብ ሃገርና ከምኡ‟ውን ኣብ ክሌሌና ልሚ በኢትዮጵያ አገራችን እንዱሁም በክሌሊችን አሳሳቢ
ኣታሒሳሳቢ ብዜኾነ ቅሌጣፇ እንዲተጋፌሏ በሆነ ፌጥነት እየተስፊፊ ያሇው የኤዴስ ወረርሽኝ
መፂኡ ዗ል ሇበዲ ሔማም ኤዴስ የስዕቦም ዗ልን እያስከተሇ ያሇውና፣ ወዯፉትም ሉያስከትሌ የሚችሇው
ንቕዴሚት ከም዗ስዕቦም ዜግመት ማሔበረ ማሔበረ ኢኮኖሚያዊ ተግባር፣ የመጭውን ትውሌዴ
ኤኮኖሚያዊ ቅሌውሊዋት ናይ መፃኢ ወሇድ ተስፊ አዯጋ ሊይ ያሇ መሆኑን የሚያመሌክት ሆኖ
ተስፊ ኣብ ሒዯጋ ዗ል ምዃኑ ዗መሊኽት ኾይኑ ተገኝተዋሌ።
ተረኺቡ ኣል።
በዙ ምኽንያት ዗ጋጥም ዗ልን ከጋጥም ስሇዙህም እያጋጠመ ያሇውና ወዯፉትም ሉያጋጥም
ዜኽእሌን ማሔበራዊን ኢኮኖሚያዊን ቅሌውሊው የሚችሇውን ማሔበራዊና ኢኮኖሚያዊ ቀውስ ከወዱሁ
ካብ ብሔዙኡ ምክሌኻሌ ፣ መፌረይን ናይ ሇመከሊከሌ፣ አምራቹን ሃይሌና የወዯፉቱ አገር ተረካቢ
ቅዴሚት ሃገር ተረካቢን ዜኾነ ወሇድ ካብ የሆነውን ትውሌዴ ከአዯጋ ማዲን ወቅታዊና
ሒዯጋ ምዴሒን እዋናዊን ኣገዲሲን ዕማም „ዩ። የማይታሇፌ ተግባር ነው።
እዙ ተግባራዊ ንክኸውን ቀንዱ ዕማሙ ይህ ተግባራዊ እንዱሆን ዋና ተግባር መከሊከሌ
ምክሌኻሌ ዜገበረን ሔብረተሰብ ዗ሳትፌን ያዯረገና ሔብረተሰቡን ያሳተፇ የኤዴስ በሽታ
ፔሮግራም ምክሌኻሌ ሔማም ኤዴስ ንኽትግብር መከሊከሌ ፔሮግራም እንዱተገበር ሁሇገብ የሆነና
ዜተዋዯዯን ኩሇመዲያዊ ተሳትፍ ሔብረተሰባዊ የተቀናጀ ፔሮግራም መ዗ርጋት አስፇሊጊ መሆኑን
ምክሌኻሌ ኤዴስ ምትግባር ኣዴሊይ ምኻኑ በማመን ፣ የእነዙህ ከሊይ የተገሇጹት አሊማዎች
ብምእማን፣ ነዝም ዕሊማታት ተግባራዊነቶም ተግባራዊነት የሚከታተሌ፣ ይህንን በሽታ በመከሊከሌ
ንክከታተሌን ኣብ ምክሌኻሌ እዙ ሔማም ተራ ረገዴ አብይ ሚና ሉጫወቱ ይችሊለ የሚባለትን
ክህሌዎም ዜግባእ ዜተፇሊሇዩ ትካሊትን ሰባትን የተሇያዩ ዴርጅቶችና ግሇሰቦችን አስተባብሮ መስራት
ኣታሒባቢሩ ዜሰርሔ ኣካሌ ምጥያሽ ኣዴሊይ የሚችሌ አካሌ ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ
ኾይኑ ብምርካቡ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ብክሌለ ሔገ
ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ መንግስት አንቀፅ 49/3/፣49/3/10 በተሰጠው
49/3፣49/3/10/ ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ስሌጣን መሰረትየሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።
እዙ ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል።
እዙ ኣዋጅ “ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ኤች አይ ቪ
ምቁፅፃርንሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ ንምጥያሽ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና መቆጣጠርያ ጽ/ቤት
458
www.chilot.me
ዜወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 37/1991” ተባሂለ ክፅዋዕ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር 37/1991” ተብል
ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ትርጉም ትርጉም፣
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ በዙህ አዋጅ ውስጥ፣
“ ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ „ዩ። <<ክሌሌ >> ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማሇት
“ስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ” ማሇት ከከም ነው። <<የስራ
ኣግባብነት ናይዙ ቃሌ ብመሰረት ሔጊ አስፇፃሚ ኮሚቴ>> ማሇት እንዯ ቃለ አገባብ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣብ ጣብያ፣ የሚወሰን ሆኖ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
ወረዲ፣ዝባን ክሌሌን ዯረጃ ዜቖሙ ስራሔ ፇፃሚ መሰረት በቀበላ ፣ በወረዲ፣ በዝንና በክሌሌ ዯረጃ ያለ
ኮሚቴታት እዮም። የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ማሇት ነው።
“ቦርዴ” ማሇት ከከም አግባብነት ናይዙ ቃሌ <<ቦርዴ>> ማሇት እንዯ ቃለ አገባብ የሚወሰን ሆኖ
በዙ ኣዋጅ መሰረት ኣብ ጣብያ፣ ወረዲ፣ዝባን በአዋጅ መሰረት በቀበላ፣ በወረዲና በዝን በክሌሌ ዯረጃ
ክሌሌ ዜጣየሹ ቦርዴታት ምክሌኻሌን የሚዋቀር የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከሌና
ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ ማሇት መቆጣጠሪያ ቦርዴ ማሇት ነው።
እዩ።
“ኮሚቴ”ማሇት ከከም አግባብነት ናይዙ ቃሌ <<ኮሚቴ >> ማሇት በቃለ አገባብ የሚወሰን ሆኖ
ኣብ ሔዴሔዴ መንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ በክሌለ
ኣብያተ ፅሔፇት እዙ ክሌሌ ዜጣየሹ ኮሚቴታት ውስጥ በሚገኙ ጽ/ቤቶች የሚቋቋም የኤች አይ ቪ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከሌና መቆጣጠር ኮሚቴ ማሇት
ኤዴስ ማሇት እዮም። ነው።
1. 1. ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም 1. የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ኤች ኣይቪ ኤዴስ ዴሔሪ እዙ “ቤት ፅሔፇት” መቆጣጠሪያ ጽ/ቤት ከዙህ በኋሊ
እንዲተብሃሇ ዜፅዋዕ በዙ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል። <<ጽ/ቤት>> እየተባሇ የሚጠራ በዙህ አዋጅ
2. ተቋቁሟሌ።
3. 2. እዙ ቤት ፅሔፇት 2. ይህጽ/ቤት
ሀ. ተፃዋዕነቱ ንቦርዴን በቢዯረጅኡ ንዜርከቡ ሀ. ተጠሪነቱ ሇቦርዴና በየዯረጃው ሇሚገኙ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ይኸውን። ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ።
ሇ. ዋና ቤት ፅሔፇቱ መቐሇ ኾይኑ በቢዝባን ሇ. ዋና ጽ/ቤቱ መቀላ ሆኖ በየ዗ኖችና
ወረዲን ጨንፇር ቤት ፅሔፇታት ክህሌዎ ወረዲዎች ቅርንጫፌ ጽ/ቤቶች ሉኖሩት
ይኽእሌ። ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 4 ኣንቀፅ4
ሔጋዊ ሰብነት፣ ሔጋዊ ሰውነት
እዙ ቤት ፅሔፇት ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ ይህ ጽ/ቤት ሔጋዊ ሰውነት ያሇው ሆኖ የንብረት
ኾይኑ ንብረት ናይ ምውናን፣ ክኽሰስን ክኸስስን ባሇቤት የመሆን የመክሰስና የመከሰስ መብት
ምኽኣሌ ከምኡ‟ውን ካሌኦት ተግባርን ይኖርውዋሌ። ላልች ስሌጣንና ተግባርን
ሒሊፌነትን ንምፌፃም ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሔጋዊ ሇማስፇጸም አስፇሊጊ የሆኑ ሔጋዊ ተግባራትን
ተግባራት ናይ ምፌፃም ክእሇት ኣሇዎ። የመፇጸም ችልታ ይኖረዋሌ።
ኣወዲዴባ አወቃቀር
እዙ ቤት ፅሔፇት፣ ፅሔፇት ቤቱ ፣
ሀ. ቦርዴ ኣብ ክሌሌ፣ ዝባ፣ ወረዲን ጣብያን ሀ. በክሌሌ፣ ዝን፣ ወረዲና ጣብያ የሚዋቀር ቦርዴ፣
ዯረጃ፣ ሇ. በክሌሌ ስራ አፇጻሚ ኮሚቴ የሚሾም ስራ
459
www.chilot.me
ሇ. ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ዜሽወም አስኪያጅ፣

መካየዱ ስራሔ፣
ሏ. ኣብ ሔዴሔዴ መንግስታዊን ሏ. በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
዗ይመንግስታዊ ቢሮታት ይኹን ቤት ፅሔፇት ቢሮዎችና ጽ/ቤቶች የሚቋቋሙ የኤች አይ ቪ
ዜጣየሹ ኮሚቴታት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤዴስ በሽታ መከሊከሌና መቆጣጠር ኮሚቴዎች፣
ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ ማሇት እዩ።
መ. ንስራሔ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሰራሔተኛታት መ. ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ።
ዕሊማ ዒሊማ
ዕሊማ ምጥያሽ እዙ ቤት ፅሔፇት እዝም ዜስዕቡ የጽ/ቤቱ ማቋቋምያ ዒሊማዎች ቀጥል
እዮ። የተመሇከቱት ናቸው፦
ሀ. ተረካቢ ዒዱ ዜኾነ ወሇድ ካብ ሒዯጋ ኤዴስ ሀ. የሃገር ተረካቢ የሆነው ትውሌዴ ከኤዴስ በሽታ
ምዴሒን በዙ ኣቢለ ጉዕዝ ሌምዒትና ደሌደሌ አዯጋ ማዲንና በዙህም የሌማት ጉዚችን ጠንካራ
መሰረት ሑዘ ዜኸዯለ ባይታ ምምችቻው መሰረት ይዝ የሚራመዴበት ሁኔታ ማመቻቸት፣
ሇ. ሔበረተሰባዊ ፀረ ኤዴስ ናይ ባህሪ ሇውጢ ሇ. ሔብረተሰባዊ የሆነ የፀረ ኤዴስ ባህርያዊ ሇውጥ
ንምምፃእ ቐፃሉ ፃዕሪን ምንቅስቓስን ምግባር ሇማምጣት ቀጣይነት ያሇው ጥረት ማዴረግ፣
ሏ. ቀጥታዊን ተ዗ዋዋሪን ተጠቃዕቲ እዙ ሔማም ሏ. የዙህ በሽታ ቀጥተኛና ተ዗ዋዋሪ ተጠቂዎች
ስነ ሌቦናዊ፣ ጥዕናዊማተርያሊዊ ሒገ዗ ክረኽቡ የስነሌቦና፣ የጤናና የማተርያሌ እገዚና እንክብካቤ
ምፅዒር፣ እንዱያገኙ ጥረት ማዴረግ፣
መ. ሃገራዊን ክሌሊዊን ፕሉሲን ዕሊማ መ. ሃገራዊና ክሌሊዊ የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ
ምክሌኻሌን ኤች ኣይቪ ኤዴስ መተግበሪ የመከሊከሌና የመቆጣጠር ፕሉሲ እና አሊማ
ስትራቴጂ መዯባት ምትሔብባር፣ ስትራተጂ መተግበር።
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇትን ቦርዴን የጽሔፇት ቤቱና የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት የጽ/ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
እዙ ቤት ፅሔፇት ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ጽ/ቤቱ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይህሌውዎ፣ ይኖሩታሌ፦
1. ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ ንምክሌኻሌን 1. የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ ሇመከሊከሌና
ንምቁፅፃርን ዜግበሩ ምንቅስቓሳት ኣማእኪለ ሇመቆጣጠር የሚዯርጉትን እንቅስቃሴዎች
የተሒባብር፣ይመርሔ፣ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
2. ሒዯጋ ሔማም ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ንምዕጋት 2. የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ አዯጋ ሇመግታት
ዜኽእሌ ሔብረተሰብ ነዙ ሒዯጋ ክከሊኸሌ የሚያስችሌና ህብረተሰቡ አዯጋው ተገንዜቦ
዗ኽእል ግንዚበታት ክፇጥርን ምግባር፣ በሽታውን መከሊከሌ የሚያስችሇውን ግንዚቤ
እንዱፇጥር ማዴረግ፣
3. ኣብ ውሽጢ ክሌሌ ዜርከቡ መንግስታዊን 3. በክሌለ ውስጥ ከሚገኙት መንግስታዊ ያሌሆኑ
዗ይመንግስታዊን፣ ሃይማኖታዊን ካሌኦት ዴርጅቶች ሃይማኖታዊ እና ላልች ሔብረተሰባዊ
ሔብረተሰባዊ ውዲበታት ንምክሌኻሌ ተቋሞች የኤዴስን በሽታ በመከሊከሌ ረገዴ
ሰሔማም ኤዴስ ዜገብርዎን ዜግብኦም ሉያዯርጉት የሚገባ እና የሚያዯርጉትን
ምንቅስቃሳት ብዜተዋዯዯ መንገዱ ክሰርሔ እንቅስቃሴ በተቀናጀ መሌክ እንዱያካሂደ
ምግባር፣ ኣብ ሞንጎኦም ነዙ ስራሔ ያዯርጋሌ፣ በመካከሊችው ትስስር እንዱፇጠር
ኣመሌኪቱ ምትእስሳር ክፌጠር ምኽኣሌን ያዯርጋሌ፣ በበሊይነትም ይመራሌ፣
ብሊዕሇዋይነት ምምራሔን፣
4. ዕሊማታት እዙ ቤት ፅሔፇት ክሳብ እቲ 4. የጽ/ቤቱ አሊማዎች እስከ ዜቅተኛው የሔብረተሰቡ
460
www.chilot.me
ታሔተዋይ ሔብረተሰባዊ ብርኪ ክበፅሔ ክፌሌ ዗ሌቀው ግንዚቤ እንዱያገኙ ያዯርጋሌ፣

ምግባር፣ ኣተገባብርኦም ኣብ ተሳትፍ አተገባበራቸው በህብረተሰቡ ተሳትፍ ሊይ
ሔብረተሰብ ዜተመሰረተ ክኸውን ዜገብር የተመሰረተ እዱሆን የሚያዯርገው እንቅስቃሴ
ምንቅሰቓስ ክትግበር ዜግብኦ ኹለ ፃዕሪ ተግባራዊ እንዱሆን አስፇሊጊውን ጥረት ሁለ
ምግባር፣ ያዯርጋሌ፣
5. ብቦርዴ ዜፀዯቐ ናይ ሒፂርን ነዊሔን ግ዗ 5. በቦርዴ የሚጸዴቀውን የጽፇት ቤቱን የአጭርና
ትሌሚ ቤት ፅሔፇት ኣብ ስራሔ የውዕሌ። የረጅም ጊዛ በተግባር ያውሊሌ፣
6. ዜተፇሊሇዩ ሜሊታት መራኸቢ ብምጥቃም 6. የተሇያዩ የመገናኛ ብዘሃን አውታሮችን
ትምህርታዊ ፅሐፊትን መሌእኽታትን በተመጠቀም ትምህርታዊ ጽሔፍች እንዱሰራጩ
የዲለ፣ የባፅሔ፣ ያዯርጋሌ፣ መሌእክቶችን ያስተሊሌፊሌ።
7. ኣብ ክሌሌ ዗ል ኩነታት ሔማም ኤች ኣይቪ 7. በክሌለ ውስጥ ያሇውን የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ኤዴስ ብበዜሑን ዗ተጠቕዏ ክፊሌ በሽታ ሁኔታ የተጠቃ የሔብረተሰብ ክፌሌ፣ ፆታ
ሔብረተሰብ ዒይነት ዕዴመ ፆታ ፇሌዩ ፣ዕዴሜ፣ በአሃዜ ሇይቶ ይይዚሌ፣ ይመ዗ግባሌ፣
ይሔዜ፣ ይምዜግብ፣ ተጠቃዕቲ ሔማም የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ ተጠቂ ወገኖች
ዜግባእ ትኹረት ዜረኸቡ ምዃኖም ተገቢውንትኩረትያገኙመሆናቸውን ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ።
8. ንዕሊማታት ቤት ፅሔፇት መተግበሪ ዜኸውን 8. ሇጽ/ቤቱ አሊማዎች ማስፇፀምያ የሚውሌ የገቢ
ፌሌፌሌ እቶት የተኣሊሌሽ፣ ነዙ ዜሔግዜ ምንጭ ያፇሊሌጋሌ፣ በዙህም ረገዴ ሉረዲ
ርክብ ይፇጥር፣ የሚችሌ ግንኝነት ያዯርጋሌ፣
9. ዕሇታዊ ስራሔቲ እዙ ቤት ፅሔፇት 9. ዕሇታዊ የሆኑት የጸ/ቤቱን ሰራዎች ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ ይግምግም፣ ይገመግማሌ፣
10.ፀብፃብ ምንቅስቓስ ስርሐ ንቦርዴ የቕርብ፣ 10.የስራውን አፇጻፀም የሚገሌጽ ሪፕርት ሇቦርዴ
ያቀርባሌ
11 . ኣብ ሔዴሔዴ መንግስታዊን 11.በየዯረጃው ካለት የቦርዴ አካሊት እየተገናኘ
዗ይመንግስታዊ ኣብያተ ፅሔፇት ዜጣየሹ በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ኮሚቴታት ምክሌኻሌ ሔማም ኤች ኣይ ቪ ጽ/ቤቶችን የተቋቋሙትን የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ኤዴስ ምስ በቢዯረጅኡ ዗ሇው ቦርዴታት በሽታ መከሊከሌ ኮሚቴዎችን እንቅስቃሴ
እናተራኸበ ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ።
ኣባሊት ቦርዴ የቦርዴ አባሊት
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይ የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና መቆጣጠርያ
ቪ ኤዴስ ዜስዕቡ ኣሊት ይህሌውዎ። ቦርዴ ቀጥል የተመሇከቱት አባሊት ይኖሩታሌ።
1. ተወካሉ ምምሔዲር ትግራይ… ኣካቢ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መስተዲዯር
ተወካይ..ሰብሳቢ
2. ተወካሉ ቤት ፅሔፇት ሞቡሊይዛሽን.. ኣባሌ 2. የሞቡሊይ዗ሽን ጽ/ቤት ተወካይ ….. ኣባሌ
3. ቢሮ ጥዕና….. ኣባሌ 3. ጤና ቢሮ ……………………………… ኣባሇ
4. ቢሮ ትምህርቲ … ኣባሌ 4. ትምህርት ቢ ሮ ……………….. ኣባሌ
5. ማሔበረ ዯቂ ኣንስትዮ ትግራይ… ኣባሌ 5. የሴቶች ማህበር ………….. ኣባሌ
6. ማሔበር ሒረሰቶት ትግራይ … ኣባሌ 6. የገበሬዎች ማህበር ……………….. ኣባሌ
7. ማሔበር ሌምዒት ትግራይ … ኣባሌ 7. የትግራይ ሌማት ማህበር ………….. ኣባሌ
8. ኮምሽን ኣካሌ መሰሌጠንን ስፕርትን ኣባሌ 8. የስፕርትና አካሌ ማሰሌጠኛ ኮሚሽን.. ኣባሌ
9. ማሔበራዊ ረዴኤት ትግራይ … ኣባሌ 9. ማሔበራዊ ረዴኤት ትግራይ ….. ኣባሌ
10. ማሔበር ቐይሔ መስቀሌ … ኣባሌ 10.የቀይ መስቀሌ ማሔበር ….. ኣባሌ
11. ናይ ኤዴስ ምክሌኻሌ ማሔበራዊ 11.የኤዴስመከሊከያና ማሔበራዊ አገሌግሌጋልት …..
ግሌጋልት…. ኣባሌ ኣባሌ
461
www.chilot.me
12.መካየዱ ስራሔ ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን 12.የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና

ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ … መቆጣጠሪያ ጽ/ቤት ስራ አስኪያጅ….. ኣባሌ
ኣባሌን ፀሒፉን ናፀሒፉ
13.ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዜቢ …. ኣባሌ 13.ስነ ህዜብ ፅህፇት ቤት ……… ኣባሌ
14.መራሔቲ ሃይማኖት …. ኣባሌ 14.የሃይማኖት መሪዎች ……… ኣባሌ
15.ማሔበር መናእሰይ ….. ኣባሌ 15.የወጣቶች ማህበር ………. ኣባሌ
16.ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን ኣባሌ 16.የሰራተኛ ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ ………. ኣባሌ
17.ቢሮ ባቱማ…. ኣባሌ 17.ባህሌ ቱሪዜም ማስታወቂያ ቢሮ …….. ኣባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠርያ ቦርዴ
ኣይቪ ኤዴስ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ቀጥል የተመሇከቱት ስሌጣንና ተግባራት ስሌጠና
ይህሌውዎ። ይኖሩታሌ፣
1. እዙ ቤት ፅሔፇት ዗ቐመጦም ዕሊማታት ኣብ 1. ጽ/ቤቱ የቆመሇትን አሊማ በተግባር እንዱተረጎም
ግብሪ ንምውዒሌ ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ፣ በበሊይነት ይመራሌ፣ ይከታተሊሌ፣
የከታተሌ።
2. ናይ ሒፂርን ነዊሔን እዋን መዯባት 2. የጽ/ቤቱ የአጭርና የረጅም ጊዛ እቅዴ ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቅ፣ ንተግባራዊነቶም ይከታተሌ። ተግባራዊነቱም ይከታተሊሌ፣
3. ብቤት ፅሔፇት ተዲሌዮም ዜቐረብለ 3. በጽ/ቤቱ ተ዗ጋጅቶ የሚቀርብሇትን የዒመት
ዒመታዊ መዯባትን በጀትን ብቤት ፅሔፇት የስራና የበጀት እቅዴ መርምሮ አስተያየትን
መርሚሩ ሪኢትኡ ብምውሳኽ የሔሌፌ ጨምሮበት ከተቀበሇው በኃሊ በክሌሌ መንግስት
ብክሌሌ መንግስቲ ምስ ፀዯቐ ክትግበር ሲጸዴቅ ተግባራዊ እንዱሆን ያዯርጋሌ።
ይገብር።
4. ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ 4. የኤዴስ በሽታ መከሊከሌና መቆጣጠር በሚመሇከት
ኤዴስ ዜምሌከት ክሌሊዊ ፕሉሲ ንምውፃእ ክሌሊዊ ፕሉሲ እንዱወጣ የፕሉሲ ሃሳብ ያቀርባሌ፣
ዜሔግዜ ሒሳብ የቕርብ፣
5. ነዙ ቤት ፅሔፇት ስራሔ መካየዱ ዜኸውን 5. ፅ/ቤቱን የምርመራ ስራ አስኪያጅ ከመረጠ ብሃሊ
ሰብ መሪፁ ናብ ክሌሌ ቤት ምኽሪ በምክር ቤቱ አቅርቦ እንዱሾም ያዯርጋሌ፣
ብምቕራብ ይሸውም።
6. ስራሔትን ተግባራትን ቤት ፅሔፇት 6. የጽ/በቱ ስራ ብአግባቡ እየተፇፀመ ያሇ መሆኑን
ብኣግባቡ ይፌፀም ዗ል ምዃኑ ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣ይገመግማሌ፣
ይግምግም፣ 7. በቦርዴ አባሌነት መሳተፌ የሚፇሌጉትን
7. ብቦርዴ ኣባሌነት ክሳተፈ ዗ዴሌዩ መራሔቲ የሃይማኖት መሪዎች በአባሌነት እንዱሳተፌ ጥሪ
ሃይማኖት ብኣባሌነት ንክሳተፈ ይዕዴም። ያዯርጋሇ።
ተፀዋዕነት ተጠሪነት
ተፃዋዕነት ቦርዴ በቢዯርጅኡ ን዗ል ስራሔ የቦርዴ ተጠሪነት በየዯረጃው የሚገኝ የስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ኮሚቴ ይኸውን። ኮሚቴ ይሆናሌ
ኣኼባ ቦርዴ የቦርዴ የስብሰባ ጊዛ፣
1. ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ስሩዕ ኣኼባ 1. ቦርደ በየሶስት ወሩ አንዴ ጊዛ መዯበኛ የስብሰባ
ይህሌዎ፣ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ካብዙ ጊዛ ይኖሯዋሌ። ሆኖም ከዙህ ባነሰ ጊዛ መሰብሰብ
ብዜነኣሰ ጊዛ ኣካቢ እቲ ቦርዴ ኣኼባ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የቦርዴ ስብሰባ ሉጠራ
ክፅውዕ ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
2. ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት ቦርዴ እንትርከቡ 2. ከቦርዴ አባሌነት ከግማሽ በሊይ ከተገኙ ምሌአተ
462
www.chilot.me
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን። ጉባኤ ይሆናሌ።

3. ውሳነ ቦርዴ ዜሒሌፌ ብዜተሒባበረ ዴምፂ 3. ቦርደ ውሳኔ የሚያስተሊሌፇው በዴምፅ ብሌጫ
ይኸውን ናይ ሒሳብ ኣፇሊሊይ ኣብ ይሆናሌ። የሃሳብ ሌዩነት ሲኖር አብዚኛው አባሌ
ዜህሌወለ ጊዛ ኣብዜሒ ዴምፂ ተኣከብቲ የዯገፇው ሃሳብ የቦርዴ ውሳኔ ይሆናሌ። ዴምጽ
ዜዯገፍ ሒሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን ዴምፂ በእኩሌ ሇሁሇት የሚከፇሌ ከሆነ ዯግሞ ሰብሳቢው
ማዕረ እንተተመቂለ ዴማ ኣካቢ ዜዯገፍ የዯገፇው ሃሳብ የቦርደ ውሳኔ ይሆናሌ።
ሒሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን።
4. ቦርዴ ኣኼብኡ ዜመርሒለ ሰነ ስርዒት 4. ቦርዴ ስብሰባውን የሚመራበት የስብሰባ ስነ
ዯንቢ ኣውፂኡ ኣብ ተግባር ከውዕሌ ስርዒት ዯንብ አውጥቶ በተግባር ሊይ ሉውያሌ
ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ስሌጣንን ተግባረን ዋና መካየዱ ስራሔ የጽ/ቤቱ ስራ አስኪያጅ የሚከተለት ስሌጠንና
ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ስራሔቲ እቲ ቤት ፅሔፇት ይመርሔ፣ 1. የጽ/ቤቱን ስራ ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
የማሒዴር፣ ይቆፃፀር። ይቆጣጠራሌ።
2. ፀሒፉ ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም 2. የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ኤች ኣይቪ ኤዴስ ኾይኑ ይሰርሔ። መቆጣጠርያ ቦርዴ ፀሒፉ ሆኖ ይሰራሌ፣
3. ዒመታዊ ትሌምን በጀትን ኣዲሌዩ ናብ 3. የአመቱን የስራ ዕቅዴና በጀት አ዗ጋጅቶ
ቦርዴ የቕርብ ምስ ፀዯቐ ተግባራዊነቱ ሇቦርዴ ያቀርባሌ። ሲጸዴቅ ተግባራዊነቱን
ይከታተሌ፣ ይፌፅም፣ የፇፅም። ይከታተሊሌ፣ ያስፇፅማሌ።
4. ውሳነ ቦርዴ ዗ዴሌዮም ጉዲያት ናብ ቦርዴ 4. የቦርዴ ውሳኔ የሚያስፇሌጋቸው ጉዲዮችን
እናቕረበ የወስን። ሇቦርደ እያቀረበ ያስወስናሌ፣
5. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ ዜግበር ርክብ 5. ከሶስተኛ አካሌ ጋር ግንኝነት ማዴረግ
ንቤት ፅሏፇት ወኪለ ይቐርበ። ሲያስፇሌግ ጽ/ቤቱን ወክል ይቀርባሌ፣
6. በቢዯረጅኡ ዗ል ኣፇፃፅማ ስራሔ ቤት 6. በየዯረጃ ያለ ጽ/ቤቶችና ኮሚቴዎች የስራ
ፅሔፇትን ኮሚቴታትን ኣጠቓሉለ ፀብፃብ አፇፃፀማቸውን አጠቃሌል ሇቦርዴ ሪፕርት
ናብ ቦርዴ የቕርብ። ያቀርባሌ፣
7. ንኣሳሌጦ ስርሐ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ 7. የጽ/ቤቱን ስራ ሇማፊጠን አስፇሊጊ ሆኖ
ንቦርዴ ኣፌሉጡ ክፊሌ ስሌጣኑን ሲያገኘውን ቦርደን አሳውቆ ከሰሌጣኑና
ተግባራቱን ንካሌኦት ሒሇፌቲ ስራሔ ወይ ከተግባሩ በጽ/ቤቱ ሇሚሰሩ ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት እዙ ቤት ፅሔፇት ብውክሌና በውክሌና ሉያስተሊሌፌ ይችሊሌ።
ከመሒሊሌፌ ይኽእሌ።
ብዚዕባ ቦርዴታት ቦርደን በሚመሇከት
ኣወዲዴባ ቦርዴታት የቦርድች አወቃቀር፣
1. ዕሊማታት ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን 1. የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ መቆጣጠርያ ጽ/ቤት ዒሊማዎችን በተግባር
዗ተግብሩ፣ብዝባ፣ ብወረዲ፣ ጣብያን ዯረጃ ሉተረጎሙ የሚችለ በዝን፣ በወረዲና በቀበላ ዯረጃ
ዜቖሙ ቦርዴ ይህሌው። የሚቆሙ ቦርድች ይኖራለ፣
2. ተፀዋዕነት ሔዴሔዴ ቦርዴ ንብሌዕሉኡ ዗ል 2. እያንዲንደ ቦርዴ ተጠሪነቱ በበሊዩ ሇሚገኝ ቦርዴና
ቦርዴን በቢዯረጅኡ ዗ል ስራሔ ፇፃሚት በዯረጃው ሊሇ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ።
ኮሚቴን የኸውን፣
3. ንቕዴሚት ከምኣዴሊይነቱ እንዲተርኣየ 3. ወዯፉት እንዯየአስፇሊጊነቱ በቦርዴ ሲወሰን እስከ
ብቦርዴ እንትውሰን ጨንፇር ቤት ቀበላ ዯረጃ ዴረስ ቅርንጫፌ ጽ/ቤቶች ሉቋቋሙ
463
www.chilot.me
ፅሔፇታት ክሳብ ጣብያ ኣብ ዗ል ብርኪ ይችሊለ። ይህ እስከሚሆን ዴረስ ግን ስራው

ክቖሙ ይኽእለ። እዙ ክሳብ ዜፌፀም በየዯረጃው ባለ ቦርድችና ኮሚቴዎች የሚፇጸም
በቢዯረጅኡ ዗ሇው ቦርዴን ኮሚቴታትን ይሆናሌ።
ስራሔቲ ይፌፅም።
ዒንቀፅ 14. አንቀፅ 14
በዜሑ ኣባሊት ቦርዴ የቦርዴ አባሊት ብዚት
ኣብ ዝባ፣ ወረዲ፣ ጣብያ ዯረጃ ዜህሌው ኣባሊት በዝን ፣ ወረዲና ቀበላ ዯረጃ በሚቋቋሙት ቦርድች
ቦርዴ በዜሑ ኣመሌኪቱ ቐፂልም ኣብ ዗ሇው መኖር የሚገባቸውን የቦርዴ አባሊት ብዚት ቀጥል
ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ በቢዯረጅኡ ዗ል በተመሇከቱት አንቀፆች ከተጠቀሱት በተጨማሪ
ቦርዴ ብዜውስኖ መሰረት ኣብዙ ካብዜተውሃበ የቦርዴ አባሊት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በየዯረጃው የሚገኝ
ቑፅሪ ብተወሳኺ ካሌኦት ኣባሊት ቦርዴ ቦርዴ በሚወሰነው መሰረት ተጨማሪ የቦርዴ አባሊት
ክውስኹ ይኽእለ። ሉጨመሩ ይቻሊሌ።
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች የዝን የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ኣይቪ ኤዴስ ዝባ መቆጣጠሪያ ቦርዴ
ኣብ ዝባ ዗ረጃ ዜጣየሽ ቦርዴ ምክሌኻሌን በዝን ዯረጃ የሚቋቋም የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ
ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ ዜስዕቡ መከሊከሌያና መቆጣጠርያ ቦርዴ ቀጥል የተመሇከቱት
ኣባሊት ይህሌውዎ፣ አባሊትይኖሩታሌ።
ሀ. ዝባ ምምሔዲር ተወካሉ… ኣባሌ ሀ. የዝን መስተዲዯር ጽ/ቤት ተወካይ …. ሰብሳቢ
ሇ. ዝባ ጥዕና መምርሑ ተወካሉ ኣባሌን ፀሒፉን ሇ. የዝን ጤና መምሪያ ተወካይ ……… ኣባሌና ፀሒፉ
ሏ. ዝባ ትምህርቲ መምርሑ… ኣባሌ ሏ. የዝን ትምህርት መምሪያ ተወካይ … ኣባሌ
መ. ዝባ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን መ. የዝን ሰራተኛ ማሔበራዊ ጉዲይ መምሪያ ተወካይ
መምርሑ … ኣባሌ ………… ኣባሌ
ሰ. ዝባ ሞቡሊይዛሽን ቤት ፅሔፇት… ኣባሌ ሰ. የዝን ሞቡሊይ዗ሽን ጽ/ቤት ተወካይ …… ኣባሌ
ሸ. ዝባ ባቱማ…. ኣባሌ ሸ. የዝን ባቱማ መምሪያ ተወካይ ………… ኣባሌ
ቀ. ዝባ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ… ኣባሌ ቀ. የዝን ሴቶች ማሔበር ተወካይ ……………ኣባሌ
በ. ዝባ ማሔበር ሒረስቶት…. ኣባሌ በ. የዝን ገበሬዎች ማሔበር ተወካይ … ኣባሌ
ተ. ዝባ ማሔበረ መናእሰይ … ኣባሌ ተ. የዝን የወጣቶች ማሔበር ተወካይ … ኣባሌ
ቸ. ኣብ ዝባ ዜህለ ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ቸ. የዝን ኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ምቁፅፃርን ሔማም ኤዴስ … ኣባሌ መቆጣጠርያ ጽ/ቤት …………… ኣባሌ
ነ. መራሔቲ ሃይማኖት…. ኣባሌ ነ. የሃይማኖት መሪዎች ……………… ኣባሌ
ዒንቀፀ 16 አንቀፅ 16
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች የወረዲ ኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ኣይቪ ኤዴስ ወረዲ መቆጣጠርያ ቦርዴ፣
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች በወረዲ ዯረጃ የሚቋቋም የኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ
ኣይቪ ኤዴስ ወረዲ ዜስዕቡ ኣባሊት መከሊከያና መቆጣጠርያ ቦርዴ ቀጥል የተመሇከቱት
ይህሌውዎ። አባሊት ይኖሩታሌ።
ሀ. ወረዲ ምምሔዲር ተወካሉ… ኣባሌ ሀ. የወረዲ መስተዲዯር ጽ/ቤት ተወካይ….ስብሳቢ
ሇ. ወረዲ ሞቡሊይዛሽን ቤት ፅሔፇት… ኣባሌ ሇ. የወረዲ ሞቡሊይ዗ሽን ጽ/ቤትተወካይ … ኣባሌ
ሏ. ወረዲ ጥዕና መምርሑ ተወካሉ… ኣባሌን ሏ. የወረዲ ጤና ጽ/ቤት ተወካይ … ኣባሌና ፀሒፉ
ፀሒፉን
መ. ወረዲ ትምህርቲ መምርሑ… ኣባሌ መ. የወረዲ ትምህርት ጽ/ቤት ተወካይ …… ኣባሌ
ሰ. ወረዲ ማሔበር መናእሰይ ተወካሉ … ኣባሌ ሰ. የወረዲ የወጣቶች ማሔበር ተወካይ …… ኣባሌ
ሸ. ወረዲ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ… ኣባሌ ሸ. የወረዲ ሴቶች ማሔበርተወካይ …… ኣባሌ
ቀ. ወረዲ ማሔበር ሒረስቶት ተወካሉ…. ኣባሌ ቀ. የወረዲ የገበሬዎች ማሔበር ተወካይ … ኣባሌ
464
www.chilot.me
በ. መራሔቲ ሃይማኖት…. ኣባሌ በ. የሃይማኖት መሪዎች …………… ኣባሌ

ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች የቀበላ ኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ኣይቪ ኤዴስ ጣብያ መቆጣጠርያ ቦርዴ
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤች የቀበላ ኤች አይ ቪ ኤዴስ በሽታ መከሊከያና
ኣይቪ ኤዴስ ጣብያ ዜስዕቡ ኣባሊት መቆጣጠረያ ቦርዯ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ። ሀ. የቀበላ መስተዲዴር ተወካይ ………ሰብሳቢ
ሀ. ጣብያ ምምሔዲር ተወካሉ… ኣባሌ ሇ. የቀበላሞቡሊይ዗ሽን ጽ/ቤት ተወካይ …… ኣባሌ
ሇ. ጣብያ ሞቡሊይዛሽን ቤት ፅሔፇት… ኣባሌ ሏ.በቀበላየሚገኝ የጤና ዴርጅትተወካይ …ኣባሌ
ሏ. ተወካሉ ኣብቲ ጣብያ ዜርከብ ትካሌ ጥዕና… ፀሒፉ
ኣባሌን ፀሒፉን
መ. ተወካሉ ኣብቲ ጣብያ ዜርከብ ቤት መ. በቀበላው የሚገኝ ትምህርት ቤት ተወካይ …
ትምህርቲ … ኣባሌ ኣባሌ
ሰ. ጣብያ ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ… ኣባሌ ሰ. የቀበላ የሴቶች ማሔበር ተወካይ …… ኣባሌ
ሸ. ጣብያ ማሔበር ሒረስቶት ተወካሉ…. ኣባሌ ሸ. የቀበላ ገበሬዎች ማህበር …………… ኣባሌ
በ. መራሔቲ ሃይማኖት…. ኣባሌ ቀ. የሃይማኖት መሪዎች ……………………… ኣባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ኣብ ዝባ ፣ ወረዲ፣ ጣብያ ዯረጃ ዜርከቡ ቦርዴ በዝን ፣ ወረዲ ጣብያ ዯረጃ የሚገኙ ቦርድች
በቢዯረጅኡ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን በየዯረጃቸው ቀጥል የሚከትለት ስሌጣንና ተግባራት
ይህሌውዎም። ይኖራቸዋሌ።
ሀ. በቢዯረጅኡ ዜህሌው መዯባት እቲ ቤት ሀ. በየዯረጃው የሚገኙት ጽ/ቤቶች የሚያወጣቸውን
ፅሔፇት የፇፅሙ፣ የስራ እቅድች ያስፇፅማለ፣
ሇ. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ ሇ. በዙህ አዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ
1፣2፣4፣5፣6፣7፣9፣10 ዜተቐመጡ 1፣2፣4፣5፣6፣7፣9፣10 የተመሇከቱትን የጽ/ቤቱ
ስሌጣንን ተግባራትን ቤት ፅሔፇት ስሌጣንና ተግባር በየዯረጃቸው ይተገበራለ።
በቢዯረጅኦም ይትግብሩ፣ ዜትግብርለ
ባይታ የመቻችው፣ ኣፇፃፅምኦም
ይከታተለ ይግምግሙ፣
ሏ. መዯባት ትሌሚ ቤት ፅሔፇት መሰረት ሏ. የጸ/ቤቱን እቅዴ መሰረት ያዯረገ የየራሳቸው የሆነ
ዜገበረ ናይ ባዕሌቶም መዯብ የውፅኡ እቅዴ ያወጣለ፣ በተግባር ይተረጉማለ፣
የተግብሩ፣
መ. ንቲ ሊዕሇዋይ ቦርዴ ንስርሐ ሒገዜቲ ዗ኾኑ መ. ሇስራ እንቅስቃሴያቸው ተገቢ የሆነ ሃሳቦች
ሒሳባት የቕርቡ፣ በማፌሇቅ በበሊይ ሇሚገኘው ቦርዴ ያቀርባለ።
ሰ.ብዚዕባ ምንቅስቓስ ስራሔቶም ፀብፃብ ሰ. የስራ እንቅስቃሴቸውን ሪፕርት በበሊያቸው ሊሇው
ንብሌዕሉኦም ዗ል ቦርዴ የቕርቡ፣ ቦርዴ ያቀርባለ።
ሸ. ካብ ቦርዴን ቤት ፅሔፇትን ዜወሃቦም ሸ. በቦርዴና በጽ/ቤቱ የሚሰጣቸውን ተግባራት
መዯባት ይትግብሩ፣ ያከናውናለ፣
ቀ. በቢዯረጅኦም ኣብ ዜርከብ መንግስታዊን በ. በየዯረጃቸው የሚገኙ መንግስታዊና መንግስታዊ
዗ይንግስታዊን ኣብያተ ፅሔፇት ዗ጣየሹ ያሌሆኑ ጽ/ቤቶች የሚቋቋሙትን የኤች ኣይ ቪ
ኮሚቴታት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ኤዴስ በሽታ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ኮሚቴዎች
ኤዴስ ኣፇፃፅማ መዯብ ይከታተለ፣ ኣዴሊይ የስራ እንቅስቃሴ ይከታተሊለ፣ አስፇሊጊ መመሪያ
መምርሑ ይህቡ፣ ይሰጣለ።
465
www.chilot.me
ተፀዋዕነት ቦርዴ ዝባ ፣ ወረዲን ጣብያ በዝን፣ በወረዲና በቀበላ ዯረጃ የተቋቋሙ ቦርድች
ንብሌዕሉኦም ዗ል ቦርዴን ብዯረጅኦም ዗ል ተጠሪነታቸው በሊያቸው ሇሚቋቋም ቦርዴና
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ይኸውን። በዯረጃቸው ሇሚገኝ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ።
ኣኼባ ቦርዴ የቦርዴ ስብሰባ
1. ብቢዯረጅኡ ዗ሇው ቦርዱታት ኣብ ወርሑ 1. በየዯረጃው የሚገኙ ቦርድች በወር አንዴ ጊዛ
ሒዯ ጊዛ ስሩዕ ኣኼባ ይህሌውዎ ኣዴሊይ ስብሰባ ይኖራቸዋሌ። አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ
ኾይኑ እንትርከብ ካብዙ ኣብ ዜነአሰ ጊዛ ዯግሞ ከዙህ ባነሰ ጊዛ ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ።
ናይ በርዴ ኣካቢ ኣኼባ ክፅውዕ ይኽእሌ
እዩ።
2. ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት ቦርዴ እንትህሌው 2. ከግማሽ በሊይ የቦርዴ አባሊት ከተገኙ ምሌአተ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ጉባኤ ይሆናሌ።
3. ውሳነ ቦርዴ ዜሒሌፌ ብዜተሒባበረ ዴምፂ 3. ቦርደ ውሳኔ የሚሰጠው በተባበረ ዴምጽ አባሌ
ይኸውን፣ ናይ ሒሳብ ኣፇሊሊይ ኣብ የዯገፇው ሃሳብ የቦርደ ወሳኔ ይሆናሌ። ዴምፅ
ዜህሌወለ ጊዛ ኣብዜሒ ዴምፂ ተኣከብቲ በእኩሌ ሇሁሇት ሲከፌሌ ዯግሞ ሰብሳሲው
ዜዯገፍ ሒሳብ ውሳነ በርዴ ይኸውን ዴምፂ የዯገፇው ሃሳብ የቦርዴ ውሳኔ ይሆናሌ።
ማዕረ እንተተመቒለ ዴማ ኣካቢ ዜዯገፍ
ሒሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን።
4. ናይ ክሌሌ ቦርዴ ኣኼባ ስነ ስርዒት ዯንቢ 4. የክሌለ ቦርዴ የስብሰባ ስነ ስርዒት ዯንብ
መሰረት ብምግባር ሔዴሔዴ ቦርዴ መሰረት በማዴረግ እያንዲንደ ቦርዴ
ኣኼብኦም ዜምርሔለ ንናይ ባዕሌቶም የየራሳቸው የስብሰባ ስነ ስርዒት ዯንብ
ኣኼባ ስነ ስርዒት ኣውፂኦም ኣብ ተግባር አውጥተው በተግባር ሊይ ሉያውለ ይችሊለ፡፡
ከውዕለ ይኽእለ።
ዒንቀፅ 21 አንቀፅ21
ኮሚቴታት ኮሚቴዎች
1. ኣብ ሔዴሔዴ መንግስታዊን 1. በያንዲንደመንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
዗ይመንግስታዊን ኣብያተ ፅሔፇት ኣብ ጽ/ቤቶች ተጠሪነታቸው ሇጽ/ቤቱ ሒሊፉና
ክሌሌ ተፀዋዕነቶም ንቤት ፅሔፇት /ተጠሪ/ በበሊያቸው ሇሚገኝ ቦርዴ የሆኑ ሶስት
ሒሊፉን/ተፀዋዑን/ ሌዕሉኦም ን዗ል ቦርዴን አባሊት ያለት ኮሚቴ ይቋቋማሌ። አስፇሊጊ
ዜኾኑ ሰሇስተ ኣባሊት ዗ሇዎም ኮሚቴታት ሆኖ ከተገኘ በየዯረጃው ያሇ ቦርዴ በሚወሰነው
ከጣይሹ እዮም ኣዴሊይ እንትኸውን መሰረት የኮሚቴው አባሊት ቁጥር ከዙህ የበሇጠ
በቢዯረጅኡ ዗ል ቦርዴ ብዜውሰኖ ካብዙ ሉሆን ይችሊሌ።
ንሊዕሉ ቑፅሪ ዗ሇዎም ኣባሊት ኮሚቴ ክህሌው
ይኽእለ።
2. ብሌዕሉኡ ካብ ዗ል ቦርዴ ዜወሃቦም 2. በበሊያቸው የሚገኙ ቦርዴ የሚሰጣቸው የስራ
መዯባትን ብኡ ዜውሰኑ እዋን ኣኼባን ፔሮግራም፣ የስብሰባ ጊዛ ተቀብሇው የፇጽማለ
ተቐቢልም ይፇፅመ፣ ስርሕም ይግምግሙ፣ እየተሰበሰቡ ስራቸውን ይገመግማለ።
3. ሔዴሔዴ ኮሚቴ ብቦርዴ ካብ ዗ተወሰነለ 3. እያንዲንደ ኮሚቴ ቦርዴ ከወሰነሇት ላሊ
ብተወሳኺ ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኺብዎ ተጨማሪ የስብሰባ ጊዛ አስፇሊጊ ሆኖ ካገኘው
ባዕለ ብዜወሰኖ መሰረት ናይ ኣኼባ ጊዛ ኮሚቴው ተጨማሪ የስብሰባ ጊዛ ሉኖረው
ይህሌዎ። ይችሊሌ።
4. ሒሇፌቲ መንግስታዊን ዗ይመንግስታዊን 4. የመንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ ጽ/ቤቶች
ኣብያተ ፅሔፇት ኣብ ትሔቲኦም ዜርከቡ ሃሊፉዎች በስራቸው የተቋቋሙትን የኤች አይ
ኮሚቴታት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ሔማም ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ኮሚቴዎች
ኤዴስ መዯባቶም ንምፌፃም ዜገብርዎ የመስጠት ግዳታ አሇባቸው።
466
www.chilot.me
ምንቅስቓስ ምክትታሌን ዯገፌ ናይ ምሃብን

ግቡእ ኣሇዎ።
ክፌሉ ኣርባዕተ ክፌሌ 4
መሰጋገሪ ዴንጋገ መሸጋገርያ ዴንጋጌ
እዙ ኣዋጅ ቅዴሚ ምውፅኡ ቤት ፅሏፇት ይህ አዋጅ ከመውጣቱ በፉት ጽ/ቤቱ እየፇጸማቸው
ብቦርዴ ተጣይሹ ብጊዜያዊነት እንዲፇፀሞም የቆየ ሔጋዊ ተግባራት ይህ አዋጅ ከወጣ በኋሊ
዗ፀንሒ ሔጋዊ ተግባራት በዙ ኣዋጅ እንዯተፇጸሙ ይቆጠራሌ።
ምስጣየሸ ከምዜፇፀሞም ይቑፀሩ፣
ፌሌፌሌ እቶት የገቢ ምንጭ
ፌሌፌሌ እቶት እዙ ቤት ፅሔፇት ካብዝም የጽ/ቤቱ የገቢ ምንጭ ቀጥል ከተመሇከቱት የሚገኝ
ዜስዕቡ ዜርከብ ይኸውን። ይሆናሌ።
ሀ. ካብ መንግስቲ ዜምዯብ በጀትን ሀ. ከመንግስት ከሚመዯብ በጀት እና
ሇ. ካብ ሒገዜ ዜርከብ እቶትን ሇ. ከእርዲታ ከሚገኝ ገቢ
ኣዋጅ ዗ፀንዒለ እዋን አዋጁ የሚጸናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ ከወጣበት
ተሒቲሙ ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ዜፀነዏ ጀምሮ የጸና ይሆናሌ።
ይከውን።
መቐሇ መቐሇ
28 ሰነ 1991 ዒ/ም 28 ሰነ 1991 ዒ/ም
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
467
www.chilot.me

ኣዋጅ ቑፅሪ 38/1991 አዋጅ ቁጥር 38/1991
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ 1992 ዒ/ም በጀት ዒመት ኣዋጅ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1992 ዒ/ም በጀት
በጀት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ሇማጽዯቅ የወጣ አዋጅ
ኣብ 1992 ዒመት ውሽጢ‟ዙ ክሌሌ ንዜፌፀሙ በ1992 በጀት ዒመት በዙህ ብሄራዊ ክሌሌ ሇሚሰሩ
ስራሔቲን ግሌጋልትን ዜውዕሌ በጀት ሌዩ ሌዩ ስራዎች ማስፇፀምያ የሚሆን በጀት
ኣፅዱቕኻ ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ መመዯብ ማጽዯቅና ተግባራዊ ማዴረግ አስፇሊጊ
ብምዃኑ ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ሆኖ በመገኘቱ፣ በኢተዮጵያ ፋዳራሊዊ
ዳሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ዒንቀፅ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ኘመንግስት ሔገ
52/2/ሠ/ ሔገ መንግስቲ በሄራዊ ክሌሌ መንግስት ዒንቀፅ 52/2/ሠ እና በትግራይ ብሄራዊ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/9 ናይ ባዕለ በጀት ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ 49/3/9መሰረት
ንምፅዲቕ ስሌጣን ዜተውሃቦ ምዃኑ ብመሰረት ክሌለ የራሱን በጀት ሇማጽዯቅ ስሌጣን የተሰጠው
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፀ በመሆኑ፣ በትገራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት
49/3.1 / እዙ ዜስዕብ ናይ በጀት ኣዋጅ ዒንቀፅ 49/3.1/ መሰረት የሚከተሇው የበጀት
ተኣዊጁ ኣል። አዋጅ ወጥቷሌ።
ሒፇሻዊ ጠቅሊሊ፣
እዙ ኣዋጅ‟ዙ “ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1992 ዒ/ም
1992 በጀት ኣዋጅ ቑፅሪ 38/1991” ተባሂለ በጀት ሇማጽዯቅ የወጣ አዋጅ ቁጥር 38/1991
ክጥቀስ ይኽእሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ካብ ሒምሇ 1/19991 ዒ/ም ክሳብ ሰነ ከሏምላ 1ቀን 1991 ዒ/ም እስከ ሰኔ 30 ቀን 1992
30/1992 ዒ/ም ኣብ ዗ል ናይ በጀት ዒመት ዒ/ም ባሇው አንዴ የበጀት ዒመት ውስጥ፦
ጊዛ ውሽጢ ካብ ክሌሌ ዜርከብ ኣታዊ፣  ከክሌለ ከሚገኝ ገቢ
ፋዯራሌ መንግስቲ ዜወሃብ ዴጎማ ካብ  ከፋዳራለ መንግስት ከሚሰጥ ዴጎማ
ሌቃሔን ሒገዜን ዜርከብ ገን዗ብ ብምጥቃም  ከብዴርና ከእርዲታ የሚገኝ ገን዗ብ
ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ተታሑዘ ኣብ ዗ል ቅጥዑ በመጠቀም ከዙሁ አዋጅ ጋር አባሪ ሆኖ
ንዜተጠቀሱ ስራሔትን ግሌጋልትን ዜውዕሌ፣ በቀረበው ሰንጠረዥ ሇተጠቀሱት ስራዎች
የሚውሌ፣
ሀ. ንስሩዕ ወፃኢታት ብር 201,400,000.00 ሀ. ሇመዯበኛ በጀት ….. ብር 201,400,000.00
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት፣ ሇ. ሇካፑታሌ በጀት
1. ካብ መንግስቲ ግምጃቤት ….ብር 1. ካብ መንግስቲ ግምጃ ቤት …….
468
www.chilot.me
53,500,000.00 ብር 53.500.000.00
2. ካብ ወፃኢ ሌቓሔ…ብር 30,100,000.00 2. ከውጭ…………… ብር 30,100,000.00
3. ካብ ሒገዜ …. ብር 20,600,000.00 3. ከእርዲታ ………. ብር 20,600,000,00
ጠቕሊሊ ብር 104,200,000.00 ጠቅሊሊ ብር 104,200,000.00
ሏ. ንተጠባባቒ …. ብር 8,600,000.00 ሏ. መጠባበቂያ…………. ብር 8,600,000.00
ጠቕሊሊ ዴምር 314,200,000.00 ጠቅሊሊ ዴምር …… ብር 314,200,000.00
/ሰሇስተ ሚኢትን ዒሰርተ ኣርባዕተ ሚሉዮንን /ሶስት መቶ ኣስራ አራት ሚሌዮን ሁሇት መቶ ሺ
ክሌተ ሚኢቲ ሽሔን/ ወፃኢ ኾይኑ ንክኽፇሌ ብር/ወጪ ሆኖ እንዱከፇሌ በዙህ አዋጅ
ተፇቂደ ኣል። ተፇቅዶሌ
ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲርኣዋጅ ቑፅሪ በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989
26/1989 ዒንቀፅ 17 ዜተዯንገገ መሰረት ፡- ዒንቀፅ 17 በተዯነገገው መሰረት፣
ሀ. በጀት ካብ ካፑታሌ ናብ ስሩዕ ምዜዋር ሀ. የካፑታሌ በጀት ወዯ መዯበኛ በጀት ማዚወር
ኣይከኣሌን። አይፇቀዴም።
ሇ. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብዜውስኖ መሰረት ሇ. የሥራ አስፇጻሚ ኮሚቴ በሚወሰነው መሰረት
ካብ ስሩዕ ናብ ካፑታሌ ምዜዋር ይከኣሌ። ከመዯበኛ በጀት ወዯ ካፑታሌ በጀት ማዚወር
ይቻሊሌ።
በቢወርሐ ከይተቛረፀ እንዲተኸፇሇ ዜውዲእ በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ የሚያሌቅ ሇቋሚ
ንቐወምቲ ሰራሔተኛታት መንግስቲ የመንግስት ሰራተኞችና አስፇሊጊ ሇሆነ ወጭዎች
ኣዴሇይቲ ንዜኾነ ዋኒናት መምርሑ መምሪያ በማውጣት የዯመወዜ ብዴር ሇመስጠት
ብምውፃእ ናይ መሃያ ሌቓሔ ንምሃብናይ የአከፊፇሌ ጊዛ ሇመወሰንና በሚሰጠው ብዴር
ኣከፊፌሊ እዋን ንምውሳንን ኣብ ዜወሃብ ሊይ በቨዒመት 12% ወሇዴ እንዱከፇሌ የማዴረግ
ሌቓሔ ብዒመት 12% ወሇዴ ንክኸፌሌ ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ ተሰጥቷሌ።
ንቢሮ ፊይናንስ ስሌጣን ተዋሂብዎ ኣል።
ንዴንገተኛ ወፃኢ ተጠባባቂ ዜተመዯበ በጀት ሇዴንገተኛ ወጪ መጠባበቂያ የተመዯበ በጀት
ምጥቃም ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ወፃኢ መጠቀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወጪ ሉዯረግ
ክግበር ዜኽእሌ ብስራሔ ፇፃሚት ኮሚቴ የሚችሇው በሥራ አስፇጻሚ ኮሚቴው ውሳኔ
ውሳነ ኾይኑ ስራሔ ፇፃሚት ኣብ ዗ይእከበለ ሲሆን የሥራ አስፇጻሚው በማይሰበሰብበት ወቅት
ግን ብርእሰ ምምሔዲር ውሳነ ይኸውን። ግን በርእሰ መስተዲዴሩ ውሳኔ የሆናሌ።
ኣማሒዴራ በጀት የበጀት አስተዲዯር፣
1. ዜምሌከቶም ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ እዙ 1. በዙህ ክሌሌ የሚመሇከታቸው የበሊይ
ብሄራዊ ክሌሌ ንናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ሃሊፉዎች ሇቢሮአቸው ወይም ሇጽ/ቤታቸው
ፅሔፇቶም ስራሔን ግሌጋሇትን እዙ ኣዋጅ ሥራ ማስፇጸሚያ በዙህ አዋጅ የተፇቀዯ
ዜተፇቀዯልም በጀት ኣብ ዜሒትለ እዋን ሊቸውን በጀት ሇመጠቀም ጥያቄ
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብቲ ክሌሌ ኣታዊን በሚያቀርቡበት ወቅት የፊይናንስ ቢሮ
ካብ ካሉእ ፌሌፌሌን ንክኸፌሌ ተፇቒደ ሃሊፉው ከክሇለ ገቢና ከላልች የገቢ ምንጮች
ኣል። እንዱከፌሌ ተፇቅዶሌ።
2. በጀት ዜውውር ምግባር ኣዴሊይ ኾይኑ 2. የበጀት ዜውውር ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
እንትርከብ ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲር በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስ
ኣዋጅ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 17 ክሳብ አስተዲዯር አዋጅ አንቀፅ 17 እስከ
20 ብዜተዯንገገ መሰረት ተፇፃሚ 20በተዯነገገው መሰረት ተፇጻሚ ይሆናሌ።
469
www.chilot.me
ይኸውን።
ቢሮ ፊይናንስ ዜህሌዊ ናይ ምቑፅፃር ስሌጣን፣ ሇፊይናንስ ቢሮ የተሰጠ የመቆጣጠር ስሌጣን፣
1. ቢሮ ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ንስራሔ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስ ቢሮ
ግሌጋልት ቢሮታት ዜወሃብ በጀት ሇስራ ማስፇጸሚያ ተብል ሇሌዩ ሌዩ ቢሮዎች
ይምርምር ይቆፃፀር። የሚሰጠውን በጀት ይመረምራሌ፣
ይቆጣጠራሌ።
2. ቢሮታት ዜወሰዯኦ ገን዗ብ ኣበይ ከምዜወዒሇ 2. ቢሮዎች የወሰደትን ገነ዗ብ ሇምን ሥራ
በቢወርሐ ከምኡ‟ውን ኣብ ዒመት እንዲዋለ በየወሩ እንዯዙሁም በዒመት
መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብ ናብ ቢሮ መጨረሻ ሊይ ዒመታዊ ሪፕርት ሇፊይናንስ
ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ብእዋኑ ከቕርባን ቢሮ ማቅረብና መርማሪዎቹ የሚጠይቁትን
፣ መርመርቲ ቢሮ ፊይናንስ ዗ዲሇውዎ ማስረጃ ማመቻቸትና መስጠት
መረዲእታ ከመቻቸዋን ክህባን ኣሇወን። ይኖርባቸዋሌ።
28 ሰነ 1991 ዒ.ም ሰኔ 28/1991 ዒ.ም

470
www.chilot.me
ናይ ቢሮ ናይ 1992 ኣ.በ.በጀት
ናይ ቢሮ ሽም
ኮዴ ዯሞዜን አበሌን ስራሔ መካየዱ ዴምር
ድምር 165,720,260 44,279,740 210,000,00
100 ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት 42538800 16009900 58548700
112-01 ክሌሌ ምምሔዲር 6,626,000 2,557,000 9,183,000
112-02 ኣይናሇም ስርሔ ኣመራርሒ መሰሌ - 236,250 110,500 346,750
112-03 ስነ ህዜቢ ፅሔፇት ቤት 219,000 90,000 309,000
112-04 ሰብ ሒይሉ ስሌጠና ኣግበ 500,000 29,500 529.500
112-05 ዯቂ ኣንስትዮ ፅ/ቤት 75,00 10.700 85.700
112-06 ማሔበራት ምዴርጃው 1,010,000 339,000 1,349,000
118-01 ኦዱት ፅ/ቤት 424,000 151,900 575,900
12 1 -0 1 ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ 3377 800 924600 4302400
121-02 ቃዱ ቤት ፌርዱ 150,000 9.000 159,000
122-01 ፌትሑ ቢሮ 5,904,600 4,391,500 10,296,100
122-02 ምሌሻ ቤት ፅሔፇት 438000 296000 734000
122-03 መምርሑ ፕሉስ 18,200,000 5,029,000 23,229,000
154-01 ፊይናንስ ቢሮ 3,815,000 1,548,000 5,363,000
155-01 ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ቢሮ 940,950 296,000 1,236,950
157-01 ሲቪሌ ሰርቪስ ቢሮ 465,600 156,000 621,600
159-01 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 156,600 71,200 227,800
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት 24,835,090 8,383,900 33,218,990
2 11-01 ሔርሻን ተፇጥሮ ሃፌትን ቢሮ 16975600 4967000 21942600
213-01 ማእኸሌ ሔርሻ ምርምር 826,700 187,800 1,014,500
22 I -0 I ንግዱ ኢንዲስተሪ ትራንስፕርት ቢሮ 1,371,090 529600 I 900690
23 1-01 ማይ ማዒዴንን ኢነርጅን ቢሮ I 930000 I 001 000 2931 000
247-01 ባህሉ ቱሪዜምን ማስታወቅያን ቢሮ 1.240.000 989000 2229000
261-01 ከተማ ሌምዒት ቢሮ 1,620,00 436500 2056500
263-0 I ገጠር መንገዱ 871,700 273,000 1,144,700
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 89,746,370 19,885940 109632310
3 I 1-00 ትምህርቲ ቢሮ 63,055,920 9,674,240 72,730,160
3 II-OI ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት 3,512,000 1,071300 4583300
31 1-03 ቀዲማይ ብርኪ ት/ቤት 45800000 3371 500 49171 500
311-04 መሇስተኛ 2ይ ብርኪ ት/ቤት 6,840000 896600 7736600
3 11-05 ካሌኣይ ብርኪ ት/ቤት 4,615000 865600 5480600
3 11-06 ቴክንክ ት/ቤት 674,600 632,500 1,307,100
311-07 መምህራን መሰሌጠኒ ተቛም 433,500 1,086,000 1,519,500
3 11-08 ንዒበየቲ ትምህርቲ 0 700000 700000
311-09 ዒብይ ዒዱ መምህራን መሰሌጠኒ ኮላጀ 928,120 73000 1001120
311-10 ኪነ ጥበብ ት/ቤት 150 '000 132840 282840
311-15 ፌለይ ትምህርቲ 102700 174900 277 600
321-01 ስፕርት ኮምሽን 512700 192800 705500
331-00 ጥዕና ሒሇዋ ቢሮ 22777 750 8601600 31379350
331-01 ምምሔዲረን ጠ.ግሇጋልት 3220000 2237000 5457000
331-02 ነርሲ ትምህርቲ ቤት 440000 544000 984000
331-03 ሆስፑታሌ 8139000 3455000 1 11594000
331-06 ጥዕና ጣበያታትን ክሉኒካትን I 10292000 1510000 1 11802000
5
331-12 ዒሶ ምክሌኻሌ 686,750 855,600 9
6
1,542,350
5 8
341- 01 ስራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ 4 1,050,000 444,000 4 1,494,000
ተሃዴሶ ማእኸሌ 1 61272,700
341-02 4 150,000 122,700 0
0 , 5 1,1 70,000
341-03 ማእኸሌ ቴክኒክ መሰሌጠኒ 4 880,000 290,000 0
70
ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን , 5
351-01 0 1,320,000 560,600 1,880,600
5,
0 6 8,600,000
400 ካሌኦት ወፃኢ 0 0 00 8,600,000
0 0
433-01 ንዯሞዜን ስርሔ መካየዱ መጠባበቒ 0 8,600,000 0 0 8,600,000
0 , 0
ናይ ብሄራዊ ክልል ትግራይ ናይ 1992 በጀት ዓመት ካፒታል በጀት 6
0
0 471
www.chilot.me
በጀት መፌሇጢ ዗ርፉ፣ ኣርእስቲ፣ ንኡስ ኣርእስቲ ፔሮጀክት ካብ መንግስቲ ካብ ወፃኢ ዒዱ ካብ ወፃኢ ዒዱ -
ተ.ቁ ዴምር
ቑፅሪ ግምጃ ቤት ሌቓሔ ሒገዜ
ጠቕሊሊ ካፑታሌ በጀት 53,500,000 30,100,000 20,600,000 104,200,00t
01/700/00/00 ኢኮኖሚያዊ ሌመዒት 30,440,230 8,300,000 4,900,000 43,640,230

01/710/00/00 ሔርሻ ሌምዒት 6,118,560 3,800,000 1,100,000 11,018,560
01/711/00/00 ሔርሻ ምርምር 738,560 0 0 738,560
01/711/01/00 ሔርሻ ምርምር ማእኸሌ 738,560 738,560
1 01/711/01/01 መቐሇ ሔርሻ ምርምር 738,560 - - 738,560
01/7121/00/00 ሔርሻ ሌምዒት 380,000 3800,000 1100,000 5,280,000
01/711/01/00 ሌምዒት እንስሳትን ዒሳ ሃፌትን 380,000 3800,000 0 4,180,000
2 01/711/01/02 ሌምዒት እንስሳት ሃፌቲ 380,000 380,000
01/713/00/00 ገፀር መሰረተ ሌምዒት 500,0000 5,000,000
01/713/01/00 ገፀር ቴክኖልጂ ምስፌሔፊሔ 5,000,000 5,000,000
3 01/713/01/02 ኤክስተንሽን ምስፌሔፊሔ 5,000,000 5,000,000
01/720/00/00 ተፇጥሮ ሃፌትን ማይ ሌምዒትን 15,989,036 4,500,000 3,800,000 24,289,036
01/721/00/00 ተፇጥሮ ሃፌቲ ሌምዒት 5,965,941 ,,0 3,800,000 9,765,941
01/72 1/02/00 መስኖ ሌምዒት 5965941 0 3,800,000 9,765,941
4 01/721/02/01 ዗ሇቔታዊ ተ.ከባቢያዊን ምምሔያሽ ሔርሻን(ሊርት) 5,965,941 3800,000 9,765,941
01/722/00/00 ስራሔቲ መሰተ ማይ 10,023,095 4,500,000 0 14,523,095
01/711/01/00 መስተ ማይ 10,023,095 4,500,000 14,523095
5 01/722/01/01 ምስፌሔፊሔ ገፀር መሰተ ማይ 168,666 168,666
6 01/722/01/02 ምስፌሔፊሔ ከተማ መስተ ማይ 158,738 158,738

ህንፀት መስተ ማይ ዒዴዋ
7 01/711101/04 3,928,397 3,928,397
8 01/711/01/05 ህንፀት መስተ ማይ ኣኽሱም 1,050,797 1,050,797
9 011711/01/07 . ህንፀት መስተ ማይ መቐሇ 4 216,497 4 216 497

መሉስካ ምጥያሽ መስተ ማይ
10 01/711/01/08 500,000 500,000
ኢንዴስትሪ
01/740/00/00 220,000 220,000
ዒበይትን ማእኸሇዎትን ኢንዲስትሪ
01/741/00/00 220,000 220,000
01/741/11/00 ዜተፇሊሇዩ ግሌጋልትን መፅናዕቲ 220,000 220,000

ምዴሊው መፅናዕቲ ፔሮጀክት ሒሳባትን መረፃን
11 01/741/11/01 220,000 220,000
ስራሔቲ መንገዱ
011760/00/00 7,830,634 7,830,634
ብሒይሉ ሰብ ዜሰርሐ
011761/00/00 7,830,634 7,830,634
01/761/03/00 መነገዱ ገፀር 7,830,634 7,830,634
12 01/761/03/03 ዒብይ ዒዱ ሰቆጣ 333,560 333,560
13 011761/03/06 ባዕኸር ዒዱ ረመፅ 1073824 1073823
14 031761/03/06 ዒብይ ዒዱ- ሰቆጣ 727,341 727341
15 011761/03/06 ሰቆጣ -ዒብይ ዒዱ 1000,000 1000,000
16 01/761/03/1 1 ማይ ፀብሪ -ዱማ 500,000 500,000
17 01/761/03/12 ፌሊፌሌ -ነበሇት ሒው዗ወን 500,000 500,000
18 011761/03/13 ዒዱ ሽሁ- ዱሊ 414,555 414,555

ጨርጨር - ኣሊማጣ ባሊ
19 01/761/03/14 324,180 324,180
472
www.chilot.me
ካብመንግስቲግ ካ
ካብወፃኢዒዱ
ተ.ቁ በጀትመፇሇጢቑፅሪ ዗ርፉ፣ኣርእስቲ፣ንኡስኣርእስቲፔሮጀክት ምጃቤት ብካብ ወፃኢ ዒዱ ሌቓሔ ዴምር
ሒገዜ
ወ
20 01/761/03/16 እንዲስሊሰ ዯጀና /መፅናዕቲ መንገዱ 600,000 ፃ 600,000
21 01/761/03/19 ማርያም ሸዊቶ ኣሔሰኣ 500,000 ኢ 500,000
ዒ
22 01/761/03/20 መሉስካ ምጥያሽ መንገዱ ውቕሮ ኣፅቢ 500,000 500,000
ዱ
23 01/761/03/21 ካዚ-ፀገዳ 1,357,175 ሌ 1,357,175
01/780/00/00 መጋዒዜያን መራኸብን 282,000 ቓ 282,000
ሔ
01/781/00/00 መጓዒዜያ 282,000 282,000
011781/02/00 መንገዱ መጓዒዜያ 282,000 282,000
24 01/781/02/01 መቐሇ መዕረፉ ኣውቶቡስ 282,000 282,000
01/800/00/00 ሶሻሌ ሌምዒት 18,134,002 21,800,000 15,700,000 55,634,002
01/810/00/00 ትህምርቲ 7,972,112 ; 15,800,000 9,100,000 32,872,112

01/811/00/00 ኣጠቓሊሉ ትምህርቲ 7,972,112 15,800,000 9,100,000 32,872,112
01/811/01/00 ቐዲማይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 2,904,089 15,800,000 9,100,000 27,804,089
25 01/811/01/05 ህንፀት 1ይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 596,820 8,300,000 8,896,820

26 01/811/01/06 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 440,474 7,500,000 7,940,474
27 01/811/01/07 ህንፀት 1ይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 498,036 498,036
28 01/811/01/80 ዯረጃ ምዕባይ 1ይብርኪ ቤት ትምህርቲ 464,121 464,121
29 01/811/01/09 ዯረጃምዕባይ 1ይብርኪቤትትምህርቲ 904,638 9,100000 10,004.638

01/811/02/00 ካሌኣይብርኪቤትትምህርቲ 2,298,200 2,298,200
30 01/811/02/01 ማይጨውቴክኒክቤትትምህርቲ 17,663 17.663
31 01/811/02/06 መቐሇ ሊዕሇዋይ 2ይ ብረኪ ቤት ትምህርቲ 439,319 439.319

32 01/811/02/08 ታሔተዋይ ካሌኣይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 1673642 1673.642
33 01/811/02/00 ተወሰኽቲ ክፌሉታት ን2ይብርኪ 167576 167576
01/811/03/00 መሰሌጠኒ መምህራን 2,646.823 2.646.823
34 01/811/03/01 ዒብዪ ዒዱ መምህራን ኮላጅ 2,646.823 2,646.823
01/811/04/00 ስርዒተ ትምህርቲ I 23,000 123.000

35 01/811/04/03 ናይ ትምህርቲ ኣቑሐት ን2ይ ብርኪ 123,000 123.000
01/820/00/00 ጥዕና 6,895,535 5.447,402 12.342937

01/821/00/00 መሰረታዊ ጥዕና ግሌጋልት 6,895,535 5.447.402 12,342.937
01/821/02/00 ጥዕና ጣብያታት 1,395,535 4141021 5,536.556

36 01/821/02/01 ዒዱ ረመፅ ጥዕና ጣብያ 459,548 459.548
37 01/821/02/05 ዒዱ ሸሁ ጥዕና ጣብያ 115,262 115262
38 01/821/02/06 ሒውዛንጥዕናጣብያ 443,486 443.486
39 01/821/02/07 ማይ ፀብሪ ጥዕናጣብያ 13131 I 131.311
40 01/821/02/08 ዕዲጋ ዒርቢ ጥዕና ጣብያ 123,921 123.921
41 01/821/02/09 ዒዱ ዲዕሮ ጥዕና ጣብያ 122007 122.007
42 01/821/02/10 4ተ ጥዕና ጣብያታት ጥዕና መሳርሑታት 1,641,021 1,641,021
43 01/821/02/11 መጋፌሑ መሰሇጠኒ ሰብ ሙያጥዕና አክሱም 2,500,000 2,500,000
01/821/03/00 ሆስፑሌ 5,500,000 1,306,381 6,806,381
44 0I/821/03/03 መቐሇ ሪፇራሌ ሆስፑታሌ 4,000,000 4,000,000

45 01/821/03/04 እንዲስሊሰ ሆስፑታሌ 1,500,000 1500.000
473
www.chilot.me
በጀት መፌሇጢ ካብ መንግስቲ ካብ ወፃኢ ዒዱ ካብ ወፃኢ
ተ.ቁ ዗ርፉ፣ ኣርእስቲ፣ ንኡስ ኣርእስቲ ፔሮጀክት ዴምር
ቑፅሪ ግምጃ ቤት ሌቓሔ ዒዱ ሒገዜ
46 01/821/03/05 ንህንፀት ሆስፑታሌ ኣሊማጣ 250,000 250.000
47 01/821/03/06 ንትከሊት መሰሌጠንን ንወ.ቤት ፅ.ተሽከርካሪ ግ 1,056,381 1 ,056,381

01/830/00/00 ስራሔን ከተማ ሌምዒትን ህንፃ ስራሔቲ 119,267 119,267
01/831/01/00 ከተማ ሌምዒት 119,267 119,267
48 01/831/01/03 ስሌጠና ሙያ ምህንዴስና 119,267 119,267
.•
01/840/00/00 ማሔበራዊ ዴሔንነት 2,847,088 552,598 6600,000 9,999,686
01/841/01/00 ማሔበራዊ ዴሔንነት 2,847,088 552.598 2,687,662

49 01/841/01/01 ሒይሉ ሰብ ስሌጠና/መናእሰይ/ 1,942,267 1,942,267
50 01/841/01/03 ስሌጠና ኦዱተራት 69,000 69,000
51 01/841/01/04 ኣይናሇም ማናጅመት 676,395 676,395
52 01/841/01/05 ብፔሊን ናይ WBSፔሮግራም 159,426 1,700,000 1,859,426
53 01/841/01/06 ምስራቅ ትግራይ ሌምዒት ፔሮግራም/ETDP/ 4,900,000 4,900,000

ስሇጠና ሰብ ሙያታት ጥዕና
54 01/841/01/07
. 552,598 552,598
01/850/0000 ባህሌን ቱሪዜምን 300,000 300,000
01/851/01/00 ባህሉ 300,000 300,000
55 01/851/01/01 ስፕርት ኮምሽን 300,000 300,000
01/900/00/00 ጠቕሊሊ ሌምዒት 4,925,768 4,925,768

01/920/00/00 ም/ም ካሌኦት ናይ መንግስቲ ህንፃታት 4,925,768 4,925,768
01/921/01/00 ም/ም ካሌኦት ናይ መንግስቲ ህንፃታት 4,925,768 4,925,768
56 01/921/01/00 ክሌሌ ህንፃ 1,566,924 1,566,924
57 01/921/01/07 ቤት ህንፀት 2,000,000 2,000,000
58 01/921/01/09 መቐሇ ፕሉሰ ወረዲ ቤት ፅሔፇት 783844 783,844
59 01/921/01/10 ህንፀትጥዕና ሒሇዋ ቢሮ 500000 500,000

60 01/921/01/11 ቤት ፅሔፇት ፕሉስ 50,000 50,000
01/921/03/00 ፊይናንስ ቢሮ ህንፃ 25.000 25,000
61 01/921/03/02 ወረዲ ፊይናንስ ቤት ፅሔፇት 25,000 25,000
474
www.chilot.me
ናይ 1992 በጀት ዓመት መደበኛ በጀት
ናይ ቢሮ ናይ 1992 በ.ኣ.በጀት
ናይ ቢሮ ሽም
ኮዴ ዯሞዜን አበሌን ስራሔ መካየዱ ዴምር
ድምር 165,720,260 44,279,740 210,000,00
100 ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት 42538800 16009900 58548700
112-01 ክሌሌ ምምሔዲር 6,626,000 2,557,000 9,183,000
112-02 ኣይናሇም ስርሔ ኣመራርሒ መሰሌ - 236,250 110,500 346,750
112-03 ስነ ህዜቢ ፅሔፇት ቤት 219,000 90,000 309,000
112-04 ሰብ ሒይሉ ስሌጠና ኣግበ 500,000 29,500 529.500
112-05 ዯቂ ኣንስትዮ ፅፅ/ቤት 75,000 10.700 85.700
112-06 ማሔበራት ምዴርጃው 1,010,000 339,000 1,349,000
118-01 ኦዱት ፅ/ቤት 424,000 151,900 575,900
12 1 -0 1 ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ 3377 800 924600 4302400
121-02 ቃዱ ቤት ፌርዱ 150,000 9.000 159,000
122-01 ፌትሑ ቢሮ 5,904,600 4,391,500 10,296,100
122-02 ምሌሻ ቤት ፅሔፇት 438000 296000 734000
122-03 መምርሑ ፕሉስ 18,200,000 5,029,000 23,229,000
154-01 ፊይናንስ ቢሮ 3,815,000 1,548,000 5,363,000
155-01 ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ቢሮ 940,950 296,000 1,236,950
157-01 ሲቪሌ ሰርቪስ ቢሮ 465,600 156,000 621,600
159-01 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 156,600 71,200 227,800
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት 24,835,090 8,383,900 33,218,990
2 11-01 ሔርሻን ተፇጥሮ ሃፌትን ቢሮ 16975600 4967000 21942600
213-01 ማእኸሌ ሔርሻ ምርምር 826,700 187,800 1,014,500
22 I -0 I ንግዱ ኢንዲስተሪ ትራንስፕርት ቢሮ 1,371,090 529600 I 900690
23 1-01 ማይ ማዒዴንን ኢነርጅን ቢሮ I 930000 I 001 000 2931 000
247-01 ባህሉ ቱሪዜምን ማስታወቅያን ቢሮ 1.240.000 989000 2229000
261-01 ከተማ ሌምዒት ቢሮ 1,620,00 436500 2056500
263-0 I ገጠር መንገዱ 871,700 273,000 1,144,700
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 89,746,370 19,885940 109632310
3 I 1-00 ትምህርቲ ቢሮ 63,055,920 9,674,240 72,730,160
3 II-OI ምምሔዲረን ጠ.ግሌጋልት 3,512,000 1,071300 4583300
31 1-03 ቀዲማይ ብርኪ ት/ቤት 45800000 3371 500 49171 500
311-04 መሇስተኛ 2ይ ርኪ ት/ቤት 6,840090 896600 7736600
3 11-05 ካሌኣይ ብርኪ ት/ቤት 4,615000 865600 5480600
3 11-06 ቴክንክ ት/ቤት 674,600 632,500 1,307,100
311-07 መምህራን መሰሌጠኒ ተቛም 433,500 1,086,000 1,519,500
3 11-08 ንዒበየቲ ትምህርቲ 0 700000 700000
311-09 ዒብይ ዒዱ መምህራን ኮላጀ 928,120 743000 1671120
311-10 ኪነ ጥበብ ት/ቤት 150 '000 132840 282840
311-15 ፌለይ ትምህርቲ 102700 174900 277 600
321-01 ስፕርት ኮምሽን 512700 192800 705500
331-00 ጥዕና ሒሇዋ ቢሮ 22777 750 8601600 31379350
331-01 ምምሔዲረን ጠ.ግሇጋልት 3220000 2237000 5457000
331-02 ነርሲ ትምህርቲ ቤት 440000 544000 984000
331-03 ሆስፑታሌ 8139000 3455000 1 11594000
331-06 ጥዕና ጣበያታትን ክሉኒካትን I 10292000 1510000 1 11802000
331-12 ዒሶ ምክሌኻሌ 686750 855600 5 1542350
6
5
4 9 8
341- 01 ስራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን ቢሮ 1,050,000 444000 1,494,000
1
4 4 61
341-02 ተሃዴሶ ማእኸሌ 0
4 150000 122700 0 272700
,5
341-03 ማእኸሌ ቴክኒክ መሰሌጠኒ , 880,000 290,000 0 70 1,1 70,000
0
0
ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌውነትን 5
0 5,
351-01 0 1,320,000 560600 1,880,600
6
0
0 8,600,000
00
400 ካሌኦት ወፃኢ 0 0 8,600,000
0 8,600,000
433-01 ንዯሞዜን ስርሔ መካየዱ መጠባበቒ , 8,600,000 0
0
6
0
0
475
www.chilot.me
ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
ናይ 1992 በጀት ዒመት ካፑታሌ በጀት

-
዗ርፉ፣ ኣርእስቲ፣ ንኡስ ኣርእስቲ ፔሮጀክት
ካብ መንግስቲ ግምጃ
ተ.ቁ በጀት መፌሇጢ ቑፅሪ ካብ ወፃኢ ዒዱ ሌቓሔ ካብ ወፃኢ ዒዱ ሒገዜ ዴምር
ቤት
ጠቕሊሊ ካፑታሌ በጀት 53,500,000 30,100,000 20,600,000 104,200,00t

01/700/00/00 ኢኮኖሚያዊ ሌመዒት 30,440,230 8,300,000 4,900,000 43,640,230
01/710/00/00 ሔርሻ ሌምዒት 6,118,560 3,800,000 1,100,000 11,018,560
01/711/00/00 ሔርሻ ምርምር 738,560 0 0 738,560
01/711/01/00 ሔርሻ ምርምር ማእኸሌ 738,560 738,560
1 01/711/01/01 መቐሇ ሔርሻ ምርምር 738,560 - - 738,560
01/7121/00/00 ሔርሻ ሌምዒት 380,000 3800,000 1100,000 5,280,000
01/711/01/00 ሌመዒት እንስሳትን ዒሳ ሃፌትን 380,000 3800,000 0 4,180,000
2 01/711/01/02 ሌምዒት እንስሳት ሃፌቲ 380,000 3800000 4180000

01/713/00/00 ገፀር መሰረተ ሌምዒት 500,0000 5,000,000
01/713/01/00 ገፀር ቴክኖልጂ ምስፌሔፊሔ 5,000,000 5,000,000
3 01/713/01/02 ኤክስቴንሽን ምስፌሔፊሔ 5,000,000 5,000,000

01/720/00/00 ተፇጥሮ ሃፌትን ማይ ሌምዒትን 15,989,036 4,500,000 3,800,000 24,289,036
01/721/00/00 ተፇጥሮ ሃፌቲ ሌምዒት 5,965,941 ,,0 3,800,000 9,765,941
01/72 1/02/00 መስኖ ሌመዒት 5965941 0 3,800,000 9,765,941
4 01/721/02/01 ዗ሇቔታዊ ተ.ከባቢያዊን ምምሔያሽ ሔርሻን(ሊርት) 5,965,941 3800,000 9,765,941
01/722/00/00 ስራሔቲ መሰተ ማይ 10,023,095 4,500,000 0 14,523,095
01/711/01/00 መስተ ማይ 10,023,095 4,500,000 14,523095
5 01/722/01/01 ምስፌሔፊሔ ገፀር መሰተ ማይ 168,666 168,666
6 01/722/01/02 ምስፌሔፊሔ ከተማ መስተ ማይ 158,738 158,738

7 01/711/01/04 ህንፀት መስተ ማይ ዒዴዋ 3,928,397 3,928,397
8 01/711/01/05 ህንፀት መስተ ማይ ኣኽሱም 1,050,797 1,050,797
9 01/711/01/07 . ህንፀት መስተ ማይ መቐሇ 4 216,497 4 216 497
10 01/711/01/08 መሉስካ ምጥያሽ መስተ ማይ 500,000 500,000
01/740/00/00 ኢንዴስትሪ 220,000 220,000

ዒበይትን ማእኸሇዎትን ኢንዲስትሪ
01/741/00/00 220,000 220,000
ዜተፇሊሇዩ ግሌጋልትን መፅናዕቲ

01/741/11/00 220,000 220,000
ምዴሊው መፅናዕቲ ፔሮጀክት ሒሳባትን መረፃን

11 01/741/11/01 220,000 220,000
ስራሔቲ መንገዱ
01/760/00/00 7,830,634 7,830,634
ብሒይሉ ሰብ ዜሰርሐ
01/761/00/00 7,830,634 7,830,634
መነገዱ ገፀር
01/761/03/00 7,830,634 7,830,634
ዒብይ ዒዱ ሰቆጣ
12 01/761/03/03 333,560 333,560
13 01/761/03/06 ባዕኸር ዒዱ ረመፅ 1073824 1073824
14 03/761/03/06 ዒብይ ዒዱ- ሰቆጣ 727,341 727341

ሰቆጣ -ዒብይ ዒዱ
15 01/761/03/06 1000,000 1000,000
ማይ ፀብሪ -ዱማ
16 01/761/03/1 1 500,000 500,000
17 01/761/03/12 ፌሊፌሌ -ነበሇት ሒውዛን 500,000 500,000

ዒዱ ሽሁ- ዱሊ
18 011761/03/13 414,555 414,555
ጨርጨር - ኣሊማጣ ባሊ
19 01/761/03/14 324,180 324,180
476
www.chilot.me
ተ.ቁ ዗ርፉ፣ኣርእስቲ፣ንኡስኣርእስቲፔሮጀክት ካብመንግስቲግምጃቤ ካብወፃኢዒዱሒገ
በጀትመፇሇጢቑፅሪ ካብወፃኢዒዱሌቓሔ ዴምር
ት ዜ
20 01/761/03/16 እንዲስሊሰዯጀና/መፅናዕቲመንገዱ 600,000 600,000
21 01/761/03/19 ማርያምሸዊቶኣሔስኣ 500,000 500,000

22 01/761/03/20 መሉስካምጥያሽመንገዱ/ውቅሮኣፅቢ 500,000 500,000
23 01/761/03/21 ካዚ-ፀገዳ 1,357,175 1,357,175

01/780/00/00 መጋዒዜያንመራኸብን 282,000 282,000
01/781/00/00 መጓዒዜያ 282,000 282,000
01/781/02/00 መንገዱመጓዒዜያ 282,000 282,000
24 01/781/02/01 መቐሇመዕረፉኣውቶቡስ 282,000 282,000
01/800/00/00 ሶሻሌሌምዒት 18,134,002 21,800,000 15,700,000 55,634,002

01/810/00/00 ትህምርቲ 7,972,112 15,800,000 9,IM,000 32,872,112
01/811/00/00 ኣጠቓሊሉትምህርቲ 7,972,112 15,800,000 9,100,000 32,872,112

01/811/01/00 ቐዲማይብርኪቤትትምህርቲ 2,904,089 15,800,000 9,100,000 27,804,089
25 01/811/01/05 ህንፀት 1ይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ /1-4/ ነባርIDA
596,820
8,300,000 8,896,820
o
26 01/811/01/06 ዯረጃምዕባይ 1ይብርኪቤትትምህርቲ 5-8 ነባር IDA 440,474 7,500,000 7,940,474
27 01/811/01/07 ህንፀት 1ይብርኪቤትትምህርቲ 1-4 አዱስ IDA 498,036 498,036
28 01/811/01/80 ዯረጃምዕባይ 1ይብርኪቤትትምህርቲ 5-8 አዱስIDA 464,121 464,121
29 01/811/01/09 ዯረጃምዕባይ 1ይብርኪቤትትምህርቲ 5-8 KFW 904,638 9,100000 10,004,638
01/811/02/00 ካሌኣይብርኪቤትትምህርቲ 2,298,200 2,298200
30 01/811/02/01 ማይጨውቴክኒክቤትትምህርቲ 17,663 17.663
31 01/811/02/06 መቐሇ ሊዕሇዋይ 2ይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 439,319 439.319
32 01/811/02/08 ታሔተዋይካሌኣይብርኪቤትትምህርቲ 1673642 1673.642
33 01/811/02/00 ተወሰኽቲክፌሉታትን2ይብርኪ ቤት ትምህርቲ J67,576 167.576
011811103/00 መሰሌጠኒመምህራን 2646823 2646.823

ዒብዪዒዱመምህራንኮላጅ
34 01l811103/0L 2646,823 2,646.823
~
01/811/04/00 ስርዒተትምህርቲ 123,000 123.000
35 01/81 J/04/03 ናይትምህርቲኣቑሐትን2ይብርኪ ቤት ትምህርቲ 123,000 123.000
01/820/00/00 ጥዕና 6,895,535 5,447,402 12,342.937
01182 ]/00/00 መሰረታዊጥዕናግሌጋልት 6,895,535 5,447,402 12,342.937
01/821/02/00 ጥዕናጣብያታት 1,395,535 4,141,021 5,536.556
36 01/821102/01 ዒዱረመፅጥዕናጣብያ 459,548 459.548
37 011821/02/05 ዒዱሸሁጥዕናጣብያ 115,262 115,262
38 011821102/06 ሒውዛንጥዕናጣብያ 443,486 443.486
39 011821/02/07 ማይፀብሪጥዕናጣብያ 131311 131.311
40 011821102/08 ዕዲጋዒርቢጥዕናጣብያ 123,921 123.921
41 01/821/02/09 ዒዱ ዲዕሮ ጥዕናጣብያ 122007 122007

~ 4ተ ጥዕና ጣብያታት ጥዕና መሳርሑታት ሔክምና ,
42 011821102/10 1,641,021 1641021
•.•..
43 01/821/02/11 መጋፌሑ መሰሌጠኒ ሰብ ሙያ ጥዕና ኣክሱም 2,500,000 2,500,000
011821/03/00 ሆስፑታሌ 5,500,000 5,500.00(
44 01/821/03/03 መቐሇሪፇራሌሆስፑታሌ 4,000,000 4,000,00(
45 01/821103/04 እንዲስሇሰሆስፑታሌ 1,500,000 .1500.000
477
www.chilot.me
በጀት መፌሇጢ ካብ መንግስቲ ካብ ወፃኢ ካብ ወፃኢ
ተ.ቁ ዗ርፉ፣ ኣርእስቲ፣ ንኡስ ኣርእስቲ ፔሮጀክት ዴምር
ቑፅሪ ግምጃ ቤት ዒዱ ሌቓሔ ዒዱ ሒገዜ
46 01/821/03/05 ንህንፀት ሆስፑታሌ ኣሊማጣ 250,000 250.000
47 o 1/821/03/06 ንትካሊት መሰሌጠኒን ንወ.ቤት 1,056,381 1,056,38

ፅ.ተሽከርካሪ
01/830/00/00 ስራሔን ከተማ ሌምዒትን ህንፃ ስራሔቲ 119,267 119,267
01/831/01/00 ከተማ ሌምዒት 119,267 119,267
48 01/831/O1/03 ስሌጠና ሙያ ምህንዴስና 119,267 119,267
01/840/00/00 ማሔበራዊ ዴሔንነት 2,847,088 552,598 6600,000 9,999,686
01/841/m/00 ማሔበራዊ ዴሔንነት 2,687,662 2,687,662

49 01/441/01/01 ሒይሉ ሰብ ስሌጠና መናእሰይ 1,942,267 1,942,267
50 01/841/01/03 ስሌጠና ኦዱተራት 69,000 69,000
5] 0J/841/01l04 ኣይናሇም ማናጅመንት 676,395 676,395
52 01/841/0]/05 ብፔሊን ናይ WBS ፔሮግራም 159,426 1,700,000 1,859,426
53 01/841/0J/06 ምስራቅ ትግራይ ሌምዒት ፔሮግራም 4,900,000 4,900,000
54 01/84 J/01l07 ስሌጠና ሰብ ሙያታት ጥዕና 552,598 552,598
01/850/0000 ባህሌን ቱሪዜምን 300,000 300,000

01/851/01/00 ባህሉ 300,000 300,000
55 01/851/0]/01 ስፕርት ኮምሽን 300,000 300,000
01/900/00/00 ጠቕሊሊ ሌምዒት 4,900,768 4, 900,768

O1/920/00/00 ምም/ ካሌኦት ናይ መንግስቲ ህንፃታት 4,925,768 4,925,768
O1/921/01/00 ምምሔዲር ካሌኦት ናይ መንግስቲ ህንፃታት 4,925,768 4,925,768
56 01/921/O1/00 ክሌሌ ህንፃ 1,566,924 1,566,924
57 01/921/01/07 ቤት ህንፀት 2,000,000 2,000,000
58 01/921/01/09 መቐሇ ፕሉስ ወረዲ ቤት ፅሔፇት 783,844 783,844
59 01/921/01/1O ህንፀት ጥዕና ሒሇዋ ቢሮ 500,000 500,000
60 01/921/01/11 ቤት ፅሔፇት ፕሉስ 50,000 50,000

01/921103/00 ፊይናንስ ቢሮ ህንፃ 25,000 25,000
61 01/921/03/02 ወረዲ ፊይናንስ ቤት ፅሔፇት 25,000 25,000
478
www.chilot.me
ዯንብ ቑፅሪ 8/1992 ዯንብ ቁጥር 8/1992
ገፅ 1 ገጽ 1
ኢንተርፔራይዜ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የውሃ ሥራዎች
ክሌሌ ትግራይ ንምጥያሽ ዜወፀ ኮንስትራክሽን ኢንተርፔራይዜ ሇማቋቋም የወጣ
ዯንቢ ዯንብ
ሃብቲ ማይ እዙ ክሌሌ ብኣግባቡ ብፅሬት ኣብ የክሌለ የውኃ ሀብት በጥራትና በተገቢው

ግሌጋልት ክውዕሌ ምግባር ስሇዜተዯሇየ እዙ መንገዴ አገሌግልት ሊይ እንዱውሌ ሇማዴረግ
ዕሊማ ሽትኡ ንክወቅዕ ኣብዙ ክሌሌ ውሽጢ ስሇተፇሇገና ይህ ዒሇማ ከግቡ እንዱዯርስ በዙህ
ምንቅስቓስ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ዗ሳሌጥ ዒርሱ ክሌሌ ውስጥ የውኃ ሥራዎች ግንባታ
ዜኸኣሇ መንግስታዊ ትካሌ ምጥያሽ ኣዴሊይ እንቅስቃሴ የሚያፊጥን ራሱን የቻሇ
ኮይኑ ስሇዜተረኸበ መንግስታዊ ተቋም ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ስሇተገኘ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሔገ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 54/6 ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በትግራይ ክሌሌ ህገ
ዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ዜስዕብ ዯንቢ መንግስት ዒንቀጽ 54/6 በተሰጠው ስሌጣን
ኣውፂኡ ል፡፡ መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ አውጥቷሌ፡፡

ዒንቀፅ ሒዯ ዒንቀጽ አንዴ
እዙ ዯንቢዙ “ኢንተርፔራይዜ ህንፀት ስራሔቲ ይህ ዯንብ “የትግራይ ውኃሥራዎች
ማይ ክሌሌ ትግራይ መጣየሺ ዯንቢ ቁፅሪ ኮንስትራክሽን ኢንተርፔራይዜ ማቋቋሚያ
8/1992” ተባለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ዯንብ ቁጥር 8/1992“ ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ኽሌተ ዒንቀጽ ሁሇት
ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ፡- በዙህ ዯንብ ውስጥ፡-
“ኢንተርፔራይዜ” ማሇት ኢንተርፔራይዜ “ኢንተርፔራይዜ“ ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ህንፀት ስራሔቲ ማይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዩ፡፡ ክሌሌ የውኃ ሥራዎች ኮንስትራክሽን
ኢንተርፔራይዜ ነው፡፡
“ተቆፃፃሪ ባዒሌ ስሌጣን” ማሇት ትካሊት ሌምዒት “ተቆጣጣሪ ባሇሥሌጣን“ ማሇት የትግራይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ብዜወፀ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሌማት ዴርጅቶች
ኣዋጅ ቁፅሪ 25/1990 መሰረት እዙ ስሌጣን ሇማቋቋም ባወጣው አዋጅ ቁጥር 25/1990
479
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 8 ግንቦት 1992 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 8 ግንቦት 1992 ዒ.ም
ዜተውሃቦ ስራሔ ፇፂሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ መሰረት ሥሌጣኑ የተሰጠው የትግራይ ብሄራዊ
ትግራይ እዩ፡፡ ክሌሌ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
ዒንቀፅ 3 አንቀጽ ሶስት
ኢንተርፔራይዜ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የውኃ ሥራዎች
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዴሔሪዙ ኮንስትራክሽን ኢንተርፔራይዜ ከዙህ በኋሊ
ኢንተርፔራይዜ እናተብሃሇ ዜፅዋዕ መንግስታዊ “ኢንተርፔራይዜ“ እየተባሇ የሚጠራ
ናይ ሌምዒት ትካሌ ኮይኑ በዙ ዯንቢ ተጣይሹ መንግስታዊ የሌማት ዴርጅት ሆኖ በዙህ ዯንብ
ኣል፡፡ ተቋቁማሌ፡፡
ዒንቀፅ 4 አንቀጽ አራት
ሔጋዊ ሰብነት ሔጋዊ ሰውነት
እዙ ኢንተርፔራይዜ ሔጋዊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ
ኮይኑ፣
ሀ. ንብረት ናይ ምውናን፣ ሀ. የንብረት ባሇቤት የመሆን፣
ሇ. ውዕሉ ናይ ምውዕዒሌ፣ ሇ. ውሌ የመዋዋሌ፣
ሏ. ብሽሙ ክኽሰስን፣ ክኸስስን ካሌኦት ሏ. በስሙ የመክሰስ፣ መከሰስና ላልች አስፇሊጊ
ኣዴሇይቲ ሔጋዊ ተግባራት ናይ ምፌፃም ሔጋዊ ተግባራትን የመፇፀም ችልታ ይኖረዋሌ፡፡
ክእሇት ይህሌዎ፡፡
ዒንቀፅ 5 አንቀጽ አምስት
ተቖፃፃሪ ባዒሌ ስሌጣን ተቆጣጣሪ ባሇሥሌጣን
ትካት ሌምዒት ብሄራዊ ክሌሊዊ መግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሌማት
ትግራይ ንምጥያሽ ኣብ ዜወፀ ኣዋጅ ዴርጅቶች ሇማቋቋም ባወጣው አዋጅ
ብዜተዯንገገ መሰረት ዜተሰየመ ኣካሌ ተቖፃፃሪ በተዯነገገው መሰረት የተሰየመ አካሌ የዙህ
በዒሌ ስሌጣን እዙ ትካሌ ይኸውን፡፡ ተቆጣጣሪ ባሇጥሌጣን ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 6 አንቀጽ ስዴስት
ዕሊማ ዒሊማ
ዕሊማታት እዙ ኢንተርፔራይዜ ፣ የኢንተርፔራይዘ ዒሊማዎች
ህንፀት ፅሩይ ዜስተ ማይ፣ መስኖ ማይ፣ ንፁህ የመጠጥ ውሃ፣ የመስኖ ውሃ፣
ንፊብሪካታት ግሌጋልትን ንካሌኦት መሰሌ ሇፊብሪካዎች እና ሇላልች መሰሌ አገሌግልቶች
ግሌጋልት ዜውዕሌ ስራሔቲ ማይ ምክያዴ የሚውሌ የውሃ ስራዎች ግንባታ ማካሄዴ
ዒንቀፅ 7 አንቀጽ ሰባት
ስሌጣንን ተግባርን ሥሌጣንና ተግባር
ኢንተርፔራይዜ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የውኃ ሥራዎች
ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ፡- ኮንስትራክሽን ኢንተርፔራይዜ የሚከተለት
1. ተግባራት ህንፀት ስራሔቲ ማይ የካይዴ፣ ሥሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፡፡
2. ዒቕሚ ህንፀት ስራሔቲ ማይ ይሃንፅ፣ 1. የውኃ ሥራ ግንባታዎችን ያካሂዲሌ፣
ንህንፀት ዜውዕሌ ገን዗ብን መሳርሔታትን 2. የውሃ ስራዎች ግንባታ አቅም ሇመፌጠር
ዜውህሇሇለ ሜሊ ይሔንፀፅ፣ ብስራሔ ይሰራሌ፣ ሇግንባታው የሚያስፇሌግ ገን዗ብና
ኣመራርሒ ቦርዴ እንትፌቀዴ ውን ተግባራዊ መሳሪያዎችን የሚዯራጅበት ስሌት
ይገብር፣ ይቀይሳሌ፣ በቦርዴ ሲፇቀዴ ተግባራዊ
ያዯርጋሌ፣
3. ናይ ሒፂር፣ ማእኸሊይን ነዊሔ እዋን ትሌሚ 3. የኢንተርፔራይዘን የአጭር፣ የመካከሇኛና
እቲ ኢንተርፔራይዜ ሒንፂፁ ንቦርዴ የረጅም ጊዛ ዕቅዴ አውጥቶ ሇቦርደ
የቕርብ ምስተፇቕዯ ዴማ ይትግብር፣ ያቀርባሌ፣ ሲጸዴቅ ተግባር ሊይ ያውሊሌ፣
480
www.chilot.me
4. ካብ ዗ካይድም ህንፀት ስራሔቲ ማይ ዜግባእ 4. ካካሄዲቸው የውኃ ሥራዎች ግንባታ

ክፌሉት ይሒትት፣ ይእክብ፣ አስፇሊጊውን ክፌያ ይጠይቃሌ፣ ይሰበስባሌ፣
5. ኢኮኖሚያዊ ብዜኾነን ብመትከሌ ዕዲጋ 5. በገበያ ኢኮኖሚ ሔጎች የተ዗ጋጁ ዗ዳዎችን
ሔግጋት ዜተዲሇወ ሜሊ እናተጠቐመ ኣብ እየተጠቀመ፣ የፊይናንስ፣ የሰው ኃይሌና
ኣጠቓቕማ ፊይናንስ፣ ሒይሉሰብን የመሳሪያ አጠቃቀምን በተመሇከተ ሒሳብ
መሳርሔን ጠቓሚ ሒሳባት የቕርብ፡ ያቀርባሌ፣ሲፇቀዴም ተግባራዊ ያዯርጋሌ
እንትፌቀዴ ዴማ ተግባራዊ ይገብር፡፡
6. ህንፀት ስራሔቲ ማይ ብዜምሌክት ግቡእ 6. የውኃ ሥራዎች ግንባታን በሚመሇከት ተገቢ
ዜኾኑ ኣጠቓቕማ ቴክኖልጂን ማቴሪያሌን የሆኑ የማቴሪያልችና የቴክኖልጂዎችን
ብዜምሌከቶ ኣካሌ ኣብዜግበር መፅናዕቲ አጠቃቀም በሚመሇከተው አካሌ በሚዯረጉ
ይሳተፌ በቲ ዜምሌከቶ ኣካሌ ተቐባሌነት ጥናቶች ይሳተፊሌ፡፡ በሚመሇከተው አካሌ
ዜረኸበ ጠቓሚን ኣዎንታዊን ውጽኢት በጥናቱ ተቀባይነት ያገኘ ጠቃሚና
መፅናዕቲ ዴማ ኣብ ስራሔ የውዕሌ፡፡ አወንታዊ የጥናት ውጤት ሥራ ሊይ
ያውሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 8 አንቀጽ ስምንት
ካፑታሌ ካፑታሌ
እዙ ኢንተርፔራይዜ ካብ መነግስቲ ክሌሌ ይህ ኢንተርፔራይዜ ከትራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ዜተመዯበለ ብር 30907796.00 መንግስት የተመዯብ 30907796.00 ብር
ጠቕሊሊ በጀት ይህሌዎ፡፡ ጠቅሊሊ በጀት ይኖረዋሌ፡፡
ካብዙ ዴማ፣ ከዙህ ውስጥ፣
ሀ. ብጥረ ገን዗ብ …….5000000.00 ሀ. በገን዗ብ ብር 5000000.00
ሇ. ብንብረት ብር …..25907796.00 ይኸውን በንብረት ብር 25907 796.00 ይሆናሌ፣
ኽፌሉ ኽሌተ ክፌሌ ሁሇት
ኣወዲዴባን ተፀዋዕነትን ተጠሪነትና አዯረጃጀት
ዒንቀፅ ትሽዒንተ አንቀጽ ዗ጠኝ
ተፀዋዕነት እዙ ኢንተርፔራይዜ ንስራሔ ፇፃሚ የኢንተርፔራይዘ ተጠሪነት ሇትግራይ ብሄራዊ
ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዩ፡፡ ክሌሊዊ መንግስት ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ አንቀጽ አስር
ኣወዲዴባ አዯረጃጀት
እዙ ኢንተርፔራይዜ ይህ ኢንተርፔራይዜ
ሀ. ቦርዴ ሀ. ቦርዴ፣
ሇ. ብቦርዴ ዜምዯብ ኣካያዱ ስራሔ ሇ. በቦርዴ የሚመዯብ ስራ አስኪያጅ እና
ሏ. ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰራሔተኛታት ሏ. ላልች አስፇሊጊ ሰራተኞች ይኖሩታሌ፣
ይህሌውዎ ፡፡
ኽፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሶስት
ስሌጣንን ተግባርን ተፀዋዕነት ኣመራርሒ የቦርደ ሥራ አስኪያጅ ሥሌጣን ተግባርና ተጠሪነት
ቦርዴን ኣካያዱ ስራሔን አንቀጽ አስራ አንዴ
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ የቦርዴ አባሊት
ኣባሊት ቦርዴ
1. ቦርዴ ኢንተርፔራይዜ ህንፀት ስራሔቲ ማይ 1.ቦርዴ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፡፡
ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌውዎ፡፡
ሀ. ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ዜውከሌ ሀ. በክሌለ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ሰብ….ኣካቢ የሚወከሌ…ሰብሳቢ
481
www.chilot.me
ሇ. ቢሮ ማይ ማዕዴንን ኢነርጅን ……..ኣባሌ ሇ. የውሃ ማዒዴንና ኢነርጂ ቢሮ …… አባሌ

ሏ. ቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን………. ኣባሌ ሏ. የሥራና ከተማ ሌማት ቢሮ ……. አባሌ
መ.ቢሮ ፊይናንስ......................... “ መ. የፊይናንስ ቢሮ ……. አባሌ
ረ. ስራሔ መካየዱ እዙ ኢንተርፔራይዜ…… ሠ. የኢንተርፔራይዘ ሥራ አስኪያጅ….. ኣባሌና
ፀሒፌን ኣባሌን ጸሒፉ
2. ተፀዋዕነት እዙ ቦርዴ ንሰራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን 2. ቦርደ ተጠሪነቱ ሇሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴውና
ንርእሰ ምምሔዲርን ዩ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ይሆናሌ
3. ናይዙ ቦርዴ ኣባሊት በዜሑ ከምኣዴሊይነቱ 3. የቦርደ የአባሊት ቁጥር እንዯ አስፇሊጊነቱ እየታየ
ተራእዩ ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ውሳነ በክሌሌ ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ውሳኔ አስፇሊጊ
ኣዴሊይ ሇውጢ ክግበረለ ይኽእሌ ዩ፡፡ ሇውጥ ሉዯረግበት ይችሊሌ፣
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኽሌተ አንቀጽ አስራ ሁሇት
ቦርዴ ቦርደ
1. እዙ ቦርዴ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ስሩዕ 1. በሶስት ወር አንዴ ጊዛ መዯበኛ ስብሰባ
ኣኼባ ይህሌዎ፡፡ ከም ኣዴሊይነቱ ዴማ ካብዙ ይኖረዋሌ፣ እንዯአስፇሊጊነቱ ከዙህ ባነሰ ጊዛም
ኣብ ዜነኣሰ ጊዛ ኣኼባ በቲ ኣካቢ ወይ በሰብሳቢው ወይም በአባሊቱ ጥያቄ ሉካሄዴ
ብሔቶ ኣባሊት እቲ ቦርዴ ክፅዋዕ ይከኣሌ፣ ይችሊሌ፣
2. ኽሌተ ሲሶ ኣባሊት ቦርዴ እንትርከቡ 2. ከአባሊቱ ሁሇት ሶስተኛ ቁጥር ሲገኝ ምሌኣተ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ጉባኤ ይሆናሌ፣
3. ብኣብሊፂ ዴምፂ ኣባሊት ቦርዴ ዜተዯገፇ 3. በቦርደ አባሊት አብሊጫ ዴምፅ የተዯገፇ ሒሳብ
ሒሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን፣ የቦርደ ውሳኔ ይሆናሌ፣
4. ዴንጋገታት እዙ ዯንቢ ሔሌዋት ኮይኖም እቲ 4. የዙህ ዯንብ ዴንጋጊዎች እንተጠበቁ ሆነው ቦርደ
ቦርዴ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት ዯንቢ ከውፅእ የራሱ የስብሰባ ሥነስርዒት ዯንብ ሉያወጣ
ይኽእሌ፣፡ ይችሊሌ፣
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሰሇስተ አንቀፅ አስራ ሶስት
ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
ቦርዴ ኢንተርፔራይዜ ህንፀት ስራሔቲ ማይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የውኃ ሥራዎች
ዜስዕቡ ተግባራት ይህሌውዎ፡- ኮንስትራክሽን ኢንተርፔራይዜ ቦርዴ የሚከተለት
ተግባራት ይኖሩታሌ፡፡
1. ናይቲ ኢንተርፔራይዜ ትሌሚን በጀትን 1. የኢንተርፔራዘ ዕቅዴና በጀትን ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቕ ንተግባራዊነቱ ይከታተሌ፣ ተግባራዊነቱን ይከታተሊሌ፣
2. ኣካያዱ ስራሔ መሪፁ ይምዴብ፡፡ 2. ሥራ አስኪያጅ በመምረጥ ይመዴባሌ፣
3. ንብረት እቲ ኢንተርፔራይዜ ብኣግባቡ 3. የኢንተርፔራይዘ ንብረት በተገቢ መንገዴ
ዜተትሒ዗ ምዃኑ፣ ገን዗ብን ሰብ ሒይሉን መያዘን፣ የገን዗ብና የሰው ኃይሌ አጠቃቀሙ
ኣጠቓቕማኡ፣ ናይቲ ክሌሌ ኢኮኖሚያዊን የኢንተርፔራይዘንና የክሌለን ኢኮኖሚያዊና
ማሔበራዊን ዕሊማታት ንምትግባር ብቑዕ ማህበራዊ ዒሊማዎችን ሇመተግበር ብቁ መሆኑን
ምዃኑ የረጋግፅ፡፡ ያረጋግጣሌ፣
4. እዙ ኢንተርፔራይዜ ብሒይሉ ሰብ፣ 4. ኢንተርፔራይዘ በሰው ኃይሌ፣ አስፇሊጊ
ኣዴሇይቲ ናውቲን ኣመራርሒ ሰራሔን ማቴሪያሌና በሥራ አመራር የሚጠናከርበት
ዜጠናኸረለ መንገዱ ክፅናዕ ይገብር ጠቓሚ መንገዴ እንዱጠና ያዯርጋሌ፣ ጠቃሚ ሆኖ
ኮይኑ እንትረኽቦ ዴማ ተግባራዊ ክኸውን በተገኘውን የጥናት ውጤት ስራ ሊይ እንዱውሌ
ይገብር፣፣ ያዯርጋሌ፣
5. ኣወዲዴባ፣ ምምሔዲር ሒይሉ ሰብ፣ 5. የኢንተርፔራይዘን አዯረጃጀት፣ የሰው ሃይሌ
ኣተሒሔዚ ንብረት፣ መሃያ ስኬሌ እዙ አስተዲዯር፣ ንብረት አያያዜና የዯመወዜ ስኬሌ
ኢንተርፔራይዜ ዜምሌከቱ መምሪሔታት መመሪያዎችን ያፀዴቃሌ፣ ተግባራዊነቱን
የፅዴቕ፣ ተግባራዊነቱ ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
482
www.chilot.me
6. ናይ ባዕለ ኣኼባ ስነ ስርዒት ዯንቢ ኣውፂኡ 6. የፒሉሲ ሃሳብ ያመነጫሌ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ይትግብር፣ ኮሚቴ ቀርቦ እንዱፀዴቅ ያዯርጋሌ
7. ናይ ፒሉሲ ሒሳባት ይሔንፅፅ፣ ናብ ክሌሌ 7. የስብሰባ ሥነ ሥርዒት ዯንብ አውጥቶ ተግባራዊ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ቐሪቡ ክፀዴቕ ይገብር፣ እንዱሆን ያዯርጋሌ፣
8. ንክሌሌ መንግስቲ ፀብፃብ የቕርብ፡፡ 8. ሇክሌለ መንግስት ሪፒርት ያቀርባሌ፣
ዒንቀፅ ዒሰርተ ኣርባዕተ አንቀጽ አስራ አራት
ስሌጣንን ተግባርን ኣካያዱ ስራሔ የሥራ አስኪያጁ ስሌጣንና ተግባር
ኣካያዱ ስራሔ እዙ ኢንተርፔራይዜ ዜስዕቡ የኢንተርፔራይዘ ሥራ አስኪያጅ የሚከተለትን
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ፣ ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ነቲ ኢንተርፔራይዜ ዜተውሃቡ ስሌጣንን 1. ሇኢንተርፔራይዘ የተሰጡት ስሌጣንና ተግባራት
ተግባራትን የተግብር፣ ተግባራዊነቶም ሥራ ሊይ ያውሊሌ፣ ተግባራዊነታቸውን
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
2. ቤት ፅሔፇት ይውዴብ፣ መሒውር እቲ 2. ጽ/ቤቱን ያዯራጃሌ የኢንተርፔራይዘ መዋቅር
ትካሌ፣ መሃያን ኣባሌ ሰራሔተኛታትን የሠራተኞች ዯመወዜና አበሌ አጥንቶ ሇቦርዴ
ኣፅኒዐ ንቦርዴ የቕርብ፣ እንትፌቐዴ አቅርቦ ሲፇቅዴ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
የተግብር
3. ናይዙ ኢንተርፔራይዜ ባንኪ ሑሳብ 3. የኢንተርፔራይዘን የባንክ ሑሳብ ይከፌታሌ፣
ይኸፌት፣
4. ናይዙ ኢንተርፔራይዜ ሒፂር፣ ማእኸሊይን፣ 4. የኢንተርፔራይዘን የአጭር፣ የመካከሇኛና
ነዊሔን እዋን ትሌሚ የውፅእ ብቦርዴ የረጅም ጊዛ ዕቅዴ ያወጣሌ፣ በቦርዴ ሲፀዴቅ
እንትፀዴቅ የተግብር፣ ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
5. ኣግባብነት ብ዗ሇዎ ሔግን ናይቲ 5. አግባብ ባሇው ሔግና የኢንተርፔራይዘ ዯንብ
ኢንተርፔራይዜ ዯንብን መሰረት መሰረት ሠራተኞችን ይቀጥራሌ፣ ዕዴገት
ሰራሔተኛታት ይቖፅር፣ ዕብየት ይህብ ይሰጣሌ፣ ያሰናብታሌ፣
የሰናብት፣
6. ነዙ ኢንተርፔራይዜ ብዜተፇቐዯ በጀትን 6. ሇኢንተርፔራይዘ በተፇቀዯው በጀትና ዕቅዴ
መዯብን መሰረት ገን዗ብ ወፃኢ ክኸውን መሰረት ገን዗ብ ውጪ እንዱሆን ያዯርጋሌ፣
ይገብር ሔጋዊ ኣገባብ ተኸቲለ ኣብ ሰራሔ ሔጋዊ አሰራር ተከትል ሥራ ሊይ መዋለን
ምውዒለ ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
7. ውሳነታት እቲ ቦርዴ ይፌፅም፣ የፇፅም፣ 7. የቦርደን ውሳኔዎች ያስፇፅማሌ፣ ይፇጽማሌ፣
8. እቲ ኢንተርፔራይዜ ካብ ዜህቦ ግሌጋልት 8. ኢንተርፔራይዘ ከሚሰጠው አገሌግልት
ዜርከብ እቶት ብኣገባብ ኣታዊ ይኸውን ዗ል የሚገኘው ገቢ በተገቢውን መንገዴ ገቢ መሆኑን
ምዃኑ የቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ፣
9. እቲ ኢንተረፔራይዜ ምስ ሳሌሳይ ወገናት 9. ኢንተርፔራይዘ ከሶስተኛ ወገን ጋር
ኣብ ዜገብሮ ርክብ ወኪለ ይቐርብ፣ በሚያዯርገው ግንኙነት ወክል ይቀርባሌ፣
10. ንስራሔቱ ኣሳሌጦ ኣዴሊይ ኮይኑ ብዜረኸቦ 10. ሇስራው ስኬታማነት አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
መጠን ንብትሔቲኡ ዗ሇው ሒሊፌትን በስሩ ሇሚገኙ ሃሊፉዎች ሇተወሰነ ጊዛና ጉዲይ
ንዜተወሰነ እዋንን ጉዲይን ስሌጣኑ ብውክሌና ስሌጣኑ ውክሌና ማስተሊሇፌ ይችሊሌ፡፡
ከመሒሊሌፌ ይኽእሌ፣
11. ንቦርዴ በቢርብዑ ዒመትን፣ ዒመትን 11. የሩብ ዒመት፣የዒመት የስራ ኣፇፃፀም ሪፕርት
ኣፇፃፅማ ስራሔ ዗መሌክት ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ሇቦርዴ ያቅርባሌ
ኽፌሉ ኣርባዕተ ክፌሌ አራት
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒሙሽተ አንቀጽ አስራ አምስት
ምምሔዲር አስተዲዯር
483
www.chilot.me
እዙ ኢንተርፔራይዜ ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ይህ ኢንተርፔራይዜ በትግራይ በሄራዊ ክሌሌ ምክር

ክሌሌ ትግራይ ትካሊት ሌምዒት ንምጥያሽ ቤት የሌማት ዴርጅቶችን ሇማቋቋም በወጣው
ዜወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 25/89ን በዙ ዯንቢ እዙን አዋጅ ቁጥር 25/1989 እና በዙህ ዯንብ መሰረት
መሰረት ዜማሒዯር ይኸውን፡፡ የሚተዲዯር ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሽደሽተ አንቀጽ አስራ ስዴስት
ቤት ፀሔፇት ጽ/ቤት
1. ዋና ቤት ፅሔፇት እዙ ኢንተርፔራይዜ ኣብ 1. የኢንተርፔራይዘ ዋና ጽ/ቤት መቐሇ ይሆናሌ፣
መቐሇ ይኸውን፡፡
2. ከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ካሌኦት ጨንፇር ቤት 2. እንዲስፇሊጊነቱ በላልች ቦታዎችም ቅርንጫፌ
ፀሔፇት ክህሌዎ ይኽእሌ፡፡ ጽ/ቤቶች ሉኖሩት ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸውዒተ አንቀጽ አስራ ሰባት
1. በጀት እዙ ትካሌ ፌሌፌለ ዜስዕብ ይኸውን 1. የዴርጅቱ የበጀት ምንጭ ከሚከተሇው የሚገኝ
ይሆናሌ፣
ሀ. ንመጀመርታ ካብ መንግስቲ እዙ ክሌሌ ሀ. ሇመጀመሪያ በክሌለ መንግስት የሚመዯብሇት
ዜተመዯበለ ካፑታሌ፣ ካፑታሌ
ሇ. ካብ ዜእክቦ ናይ ግሌጋልት ክፌሉት፣ ሇ. ከሚሰጠው አገሌግልት የሚሰበሰበው ክፌያ፣
ሏ. ካብ መሇቃሔቲ ትካሊት ዜርከብ ሇቓሔ፣ ሏ. ከአበዲሪ ዴርጅቶች የሚገኝ ብዴር፣
መ. ብውህብቶ ወይ ሒገዜ ዜርከብ ኣታዊ፣ መ. በስጦታ ወይም በእርዲታ የሚገኝ ገቢ
2. በጀት ዒመት እዙ ኢንተርፔራይዜ ምስ ናይ 2. የኢንተርፔራይዘ የበጀት ዒመት ከመንግስት
መንግስቲ በጀት ዒመት ሒዯ ይኸውን፡፡ በጀት ዒመት ጋር አንዴ ዒይነት ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ሸሞንተ አንቀጽ አስራ ስምንት
ወሰን ሒሊፌነት የሒሊፌነት ክሌሌ
እዙ ኢንተርፔራይዜ ካብ዗ሇዎ ጠቕሊሊ ንብረት ኢተርፔራይዘ ካሇው ጠቅሊሊ ንብረት በሊይ በዕዲ
ንሊዕሉ ብዕዲ ተሒታቲ ኣይኸውንን፡፡ ተጠያቂ አይሆንም፡፡
ዒንቀፅ ዒሰርተ ትሽዒተ አንቀጽ አስራ ዗ጠኝ
ኢንተርፔራይዜ ዜፀንሒለ እዋን ኢንተርፔራይዘ የሚቆይበት ጊዛ
እዙ ኢንተርፔራይዜ ን዗ይተወሰነ ጊዛ ይህ ኢንተርፔራይዜ ሊሌተወሰነ ጊዛ ሥራ ሊይ
ይፀንሔ፣፣ ይቆያሌ፣
ዒንቀፅ ዕስራ አንቀጽ ሃያ
እቲ ዯንቢ ዜፀንዏለ ጊዛ ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ ዯንብ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ግንቦት 1992 ግንቦት 1992

ገብሩ ኣስራት ገብሩ አሥራት
484
www.chilot.me
መቐሇ፣ሰነ 1992 መቐሇ
1992

ናይ ሒዯ ዋጋ ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120
ዯንብ ቑፅሪ 10/1992 ዯንብ ቁጥር 10/1992
ገፅ 1 ገጽ 1
መማሒዯሪ ዯንቢ ዒቀብቲ ሔጊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
ምዕራፌ ሒዯ
ሒፇሻዊ
ዒንቀፅ 1
መውፅኢ ባዒሌ ሰሌጣን
ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣንቀፅ 56/4/ መሰረት ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ
ዜስዕብ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡
ዒንቀፅ 2
ሒፂር ርእሲ
እዙ ዯንቢ “ናይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ዒቀብቲ ሔጊ መማሒዯሪ ዯንቢ ቑፅሪ 10 /1992“
ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡
ዒንቀፅ 3
ወሰን ተፇፃምነት
1. እዙ ዯንቢ ኣብ ሒሊፉን ምክትሌ ሒሊፉ ቢሮ ፌትሔን ከምኡውን ኣብ ሌዕሉ መምርሑ ሒሇፌቲ
ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን፡፡
2. ኣብዙ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ዜተዯንገገ ከም዗ል ኮይኑ እዙ ዯንቢ ኣብ ዜኾነ ብርኪ ን዗ል ናይ
ገበን ፣ ፌታብሄር ጉዲያትን ካሌኦት ሔጊ ተንከፌ ስራሔ ንክሰርሔ ዜተሸወመ በዒሌ ሙያ ሔጊ ቢሮ
ፌትሑ ተፇፃምነት ይህሌዎ፡፡
3. ሌዕሌ ኢለ ዜተጠቐሰ ከም዗ል ኾይኑ ቢሮ ፌትሑ ብፌሊይ ዜተወሰነ ሰራሔቲ ብባዒሌ ሙያ
ብኩንትራት ተቆፂሩ ከሰርሔ እንተዯሌዩ ኣብ መንጎ እዙ ቢሮን እቲ በዒሌ ሙያን ዜሀሉ ርክብ
ዜውሰን ብውዕልም መሰረት ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 4
ትርጉም
ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ፣
“ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ኣንቀፅ 56 መሰረት ዜቆመ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ፡፡
“ቢሮ” ማሇት ብኣዋጅ ቑፅሪ 9/1988 መሰረት ዜተጣየሸ ቢሮ ፌትሑ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ትግራይ ምስ ኣብ ዝባ፣ ወረዲ ንኡስ ወረዲ ክሳብ ጣብያ ዯረጃ ዜተጣየሹ መሒውራት ማሇት እዩ፡፡
“ሒሊፉ ቢሮ” ማሇት ሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዩ፡፡ “ዒቃቢ ሔጊ” ማሇት
ኣብዙ ቢሮ ውሽጢ ኣብ ዗ሇው ናይ ገበን፣ ፌታብሄር ጉዲያትን ካሌኦት ሔጊ ተንከፌ ስራሔ መዯባት
ንክሰርሔ ዜተሸወመ ባዒሌ ሙያ ሔጊ ማሇት እዩ፡፡
485
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 10 ሰነ 1992 ዒ.ም
“ ሔፁይ ዒቃቢ ሔጊ” ማሇት ናይ ሔጊ ትምህርቲ ወይ ኣግባብነት ዗ሇዎ ስራሔ ሌምዱ ሃሌይዎ ንዒቃቢ
ሔግነት ክሽወም ንፇተነ ጊዛ ካብ ውሳነ ምሃብ ወፃኢ ብተሒጋጋዚይነት እንዲሰርሏ ክፀንሔ ዜምዯብ ባዒሌ
ሙያ እዩ፡፡
“ብርኪ ስራሔ” ማሇት ኣብዙ ዯንቢ ኣንቀፅ 8 ዜተ዗ር዗ሩ ዒቀብቲ ሔጊ ዜተመዯበለ ወይ ዜተሸወመለ
ብርኪ እዩ፡፡
“መሃያ” ማሇት ብመሰረት ስኬሌ መሃያ ዒቀብቲ ሔጊ ንሒዯ ብርኪ ስራሔ ዜተወሰነ መበገሲ መሃያን
በብጊዙኡ ዜወሃብ ወሰኽ መሃያን ማሇት ዩ
ዒንቀፅ 5
ኣገሊሌፃ ፆታ
ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ ብተባዕታይ ፆታ ዜተገሇፀ ንጓሌ ኣንስተይቲ ውን ዜጠምር ዩ፡፡
ምዕራፌ ክሌተ
ኣመራርፃን ሹመትን ዒቀብቲ ሔጊ
ዒንቀፅ 6
ንዒቀብቲ ሔግነት ዗ብቁዐ መመ዗ኒ ረቋሑታት
1. ዒቃቢ ሔጊ ኾይኑ ዜሽወም ሰብ፣
ሀ. ንናይ ኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፒብሉክን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ሔገ
መንግስታት ተኣማኒ ዜኾነ፣
ሇ. ኣብ ህዜቢ ፅቡቕ ተቐባሌነት ዗ሇዎን ብሌዕሌነት ህዜቢ ዜኣምንን፣
ሏ. ብሔጊ ትምህርቲ ዜሰሌጠነ
መ. ብፃዕረኝነቱ፣ ተኣማኒነቱን ፌትሒዊነቱን ስነ ምግባሩን ፅቡቕ ሽም ዗ሇዎ፣
ረ. ብገበን ተኸሲሱ ጥፌኣተኛ ዗ይተባሃሇ
ሰ. ዕዴሚኡ ካብ 18 ዒመት ንሊዕሉ ዜኾነ፣
ሸ. ናይዙ ክሌሌ ስራሔ ቋንቋ ዜኽእሌ ክኸውን ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 7.
ብዚዕባ ምምዲብ ዒቀብቲ ሔጊ ኣብ ክፌቲ ስራሔ መዯባት
1. ኣብ ሒዯ ክፌቲ ስራሔ መዯብ ዒቃቢ ሔጊ ዜምዯብ ንፌትሑ ምምሔዲር ስራሔ ኣዴሊይኮይኑ
እንትርከብ ዩ፡፡
2. ኣብ ክፌቲ ስራሔ መዯባት ዜግበር ኣመዲዴባ ቀፂለ ብ዗ል ቐዯም ሰዒብ መሰረት ይኸውን፡፡
ሀ. ኣብቲ ቢሮ ውሽጢ ዜርከብ ነቲ ስራሔ ተመጣጣኒ ብርኪ ዗ሇዎ ዒቃቢ ሔጊ ብምምዲብ፣
ሇ. ኣብዙ ዯንቢ ብዜተቐመጠ ኣወሃህባ ዕብየት መሰረት ኣብቲ ቢሮ ካብ ዗ሇው ዒቀብቲ ሔጊ ኣወዲዱርካ
ብዕብየት ብምምዲብ፣
ሏ. ሒደሽ ዒቃቢ ሔጊ ብምቑፃር፡፡
ዒንቀፅ 8
ኣብ ዜተፇሊሇየ ብርኪ ን዗ል ናይ ዒቃቢ ሔግነት ሹመት ዗ብቅዐ መዏቀኒታት ኣብ ዒንቀፅ ሽደሽተ
ዜተ዗ር዗ሩ መመ዗ኒ ረቋሑታት ሔለዋት ኮይኖም ካብ ወረዲ ክሳብ ክሌሌ ዗ሇው ናይ ዒቀብቲ ሔጊ ስራሔ
መዯባት ብዜተፇሊሇዩ ብርክታት ዜተቐመጡ ኮይኖም ንሔዴ ሔዴ ብርኪ ዗ብቕዐ ተዯሊይ ክእሇት
ሲዑቦም ተቐሚጦም ኣሇው፡፡
1. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ I ብሔጊ ትምህርቲ ሰርቲፉኬት ዜተመረቐ 0 ዒመት ስራሔ ሌምዱ
዗ሇዎ፣
2. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ II ብሔጊ ትምህርቲ ሰርቲፉኬት ዜተመረቐ 3 ዒመት ስራሔ ሌምዱ
዗ሇዎ
3. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ III ብሔጊ ትምህርቲ ዱፔልማ ዜተመረቐ 0 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ወይ
ብሔጊ ሰርቲፉኬት ዜተመረቐ 6 ዒመት ስራሔ ሇምዱ ዗ሇዎ፣
4. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ IV ብሔጊ ትምህርቲ ብዱፔልማ ዜተመረቐ 2 ዒመት ስራሔ ሌምዱ
486
www.chilot.me
዗ሇዎ፣
5. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ V ብሔጊ ትምህርቲ ብዱፔልማ ዜተመረቐ 4 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ወይ
ብሔጊ ትምህርቲ ቀዯማይ ዱግሪ 0 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ዗ሇዎ፣
6. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ VI ብሔጊ ትምህርቲ ብዱፔልማ ዜተመረቐ 6 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ወይ
ብቀዯማይ ዱግሪ ዜተመረቐ 0 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ዗ሇዎ፣
7. ዝባ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ I ብሔጊ ትምህርቲ ብዱፔልማ ዜተመረቐ 6 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ዗ሇዎ፣
ብቀዲይ ዱግሪ ዜተመረቐ 2 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ወይ ዴማ ማስትሬት ዱግሪ ዗ሇዎ 0 ዒመት
ስራሔ ሌምዱ፣
8. ዝባ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ II ብሔጊ ትምህርቲ ዱፔልማ ዜተመረቐ 8 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣
ብቀዲማይ ዱግሪ ዜተመረቐ 4 ዒመት ስረሔ ሌምዱ ወይ ዴማ ማስትሬት ዱግሪ ዗ሇዎ 2 ዒመት
ስራሔ ሌምዱ፣
9. ዝባ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ III ብሔጊ ትምህርቲ ብቀዲማይ ዱግሪ ዜተመረቐ 6 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣
ማስትሬት ዱግሪ ዗ሇዎ 4 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣
10.ክሌሌ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ I ብሔጊ ዱግሪ ዜተመረቐ 6 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣ ማስትሬት ዱግሪ
዗ሇዎ 4 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣
11.ክሌሌ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ II ብሔጊ ዱግሪ ዜተመረቐ 8 ዒመት ስራሔ ሌምዱ ዗ሇዎ፣ ማስትሬት
ዱግሪ ዗ሇዎ 6 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣
12.ክሌሌ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ III ብሔጊ ዱግሪ ዜተመረቐ ኮይኑ 10 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣ ማስትሬት
ዱግሪ ዗ሇዎ 8 ዒመት ስራሔ ሌምዱ፣
ዒንቀፅ 9
መረዲእታ ምቕራብ
ብዒቃቢ ሔግነት ክሽወም ዜዴሉ ሰብ ንሽመት ቅዯሚ ምቕራቡ ዜስዕብ መረዲእታት ኣማሉኡ
ከቕርብ ክግበር ኣሇዎ፡፡
ሀ. ናይ ትምህርትን ስራሔ ሌምዴን መረዲእታ፣
ሇ. ጥዕና ምርመራ መረዲእታ፣
ሏ. ካብ ገበን ነፃ ምዃኑ ዜገሌፅ መረዲእታ፣
መ. ካሌኦት ኣዴሇይቲ መረዲእታታት፡፡
ዒንቀፅ 10
ሹመት
1. ኣብ ዝባን ክሌሌን ብርኪ ዜምዯብ ዒቃቢ ሔጊ ብሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ መቐረባይነት ብስራሔ
ፇፃሚ ኮሚቴ ይሽወምም፡፡
2. ብወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ሒሊፉ ዯረጃ ዜምዯቡ ዒቀብቲ ሔጊ ብዝባ ፌትሑ መምርሑ መቕረባይነት
ብዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ይሽወሙ፡፡ ኣብ ካሌኦት ብርክታት ዜምዯቡ ዒቀብቲ ሔግን
ኤክስፏርትታትን በቲ ቢሮ ይምዯቡ፡፡
3. ሌዕሌ ኢለ ዜተጠቐሰ ከም዗ል ኮይኑ ተሸዋማይ ዒቃቢ ሔጊ 6 ወርሑ ስራሔ ፇተነ ጊዛ
ክሒሌፌ ግዴን ዩ፡፡ ኣብ ሽዴሽተ ወርሑ ስራሔ ፇተነ ጊዛ ብቕዒት ዗ይብለ ምዃኑ እንዴሔር
ተረጋጊፁ ንሽመት ኣይቐርብን፣ ኣብ ዜተቆፀረለ ናይ ፇተነ ጊዛ ውሽጢ ነቲ ስራሔ ብቑዕ
ኮይኑ እንተተረኺቡ ዴማ ቀዋሚ ኮይኑ ዜተሸወመ ምዃኑ ዜገሌፅ ዯብዲቤ ክበፅሕ ይግበር፡፡
4. ንስራሔ ፇተነ ጊዛ ዜቑፀር ሔፁይ ዒቃቢ ሔጊ በቲ ቢሮ ንፇተነ ጊዛ ይቑፀር፡፡
5. ንፇተነ ጊዛ ዜቑፀር ሔፁይ ዒቃቢ ሔጊ ክእሇቱ ንምምዚን ተወሳኺ ጊዛ ኣዴሊይ ኮይኑ
እንትርከብ ንተወሳኺ ሽዴሽተ ኣዋርሔ፣ ጊዛ ቢሮ ከናውሔ ይኽእሌ ዩ፡፡
6. ኣብ ፇተነ ጊዛ ንስራሔ ብቑዕ ዗ይምዃኑ ዜተረጋገፀ ዒቃቢ ሔጊ ሒዯ ወርሑ መጠንቀቕታ
ጊዛ ኣቐዱሙ ተዋሂብዎ ካብ ስራሔ ክሰናበት ይግበር፡፡
7. ኮነ ኢለ ይኹን ብሸሇሌትነት ናይ ሒሰት መረዲእታ ኣቕሪቡ ብዒቃቢ ሔግነት ዜተሸወመ
ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ዜተፇሇጠለ ሰዒት በቲ ወሃቢ ሽመት ሽመቱ ሽዐ ንሽዐ ይስረዜ፡፡
487
www.chilot.me
ዒንቀፅ 11
ቃሌ ምእታው
1. ተሸዋማይ ዒቃቢ ሔጊ ስራሔ ቅዴሚ ምጅማሩ ዜስዕብ ቃሌ ይኣቱ “ኣነ _________
ንዜተመረፅኩለ ናይ ዒቃቢ ሔጊ ስራሔን ሒሊፌነትን ንሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ሪፒብሉክ ኢትዮጵያን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ተኣማኒ ብምዃን ብ዗ይኣዴሌዎ
ውሌቀ ጥቕሚ እንተየቐዯምኩ ዜኾነ ተፅዕኖ እንተይፇራሔኹ ስርሏይ ብሒቀኝነት፣ ብቕንዕናን
ፌትሒውነትን ክፌፅም ቃሌ ይኣቱ”
2. እዙ ቃሌ ክፌርመለ ምስተገብረ ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ ይተሒዜ፡፡
ዒንቀፅ 12
ተፀዋዕነት
1. ዒቀብቲ ሔጊ ተፀዋዕነቶም ንቢሮ ፌትሑ እዩ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተቐመጠ ከም዗ል ኮይኑ ኣብ ዜኾነ ብርኪ ዗ል ዒቃቢ ሔጊ
ብሌዕሉኡ ን዗ል ሒሊፉ ዒቃቢ ሔጊ ተፀዋዑ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 13
ስሌጠና ዒቀብቲ ሔጊ
1. ኣብ ዜኾነ ብርኪ ዜርከብ ዒቃቢ ሔጊ ንዜተመዯበለ ወይ ንዜምዯቦ ስራሔ ዜምጥን ኣዴሊይ ዜኾነ
ክእሇት ንክህሌዮ ከም ኣዴሊይነቱ ዒቕሚ ዜፌቐድ ስሌጠና ክግበር ዩ፡፡
2. ስሌጠና ዜወሃብ ኣብ ዒዱ ውሽጢ ወይ ካብ ዒዱ ወፃኢ ክኸውን ይኽእሌ እዩ፡፡
3. ሀ. ብናይ መንግስቲ ወፃኢ ወይ ነቲ ቢሮ ዜተውሃቦ ሒገዜ ስሌጠና ዜወሰዯ ዒቃቢ ሔጊ ንዜወስድ
ስሌጠና ተመጣጣኒ ዜኾነ ጊዛ ኣገሌግልት ብምሃብ ግቡእ ክፌፅም ውዕሌ ክኣቱ ኣሇዎ፡፡
ኣገሌግልት ንክህብ ግቡእ ዜኣትወለ ጊዛ እንተናኣሰ እቲ ስሌጠና ዜወሰድ ጊዛ ዕፅፉ ክኸውን
ኣሇዎ፡፡
ሇ. ብዜኣተዎ ውዕሉ መሰረት ጉቡኡ ከይፇፀመ ካብ ስራሔ ክሰናበት እንተሒቲቱ ወይ ስራሔ
ገዱፈ እንተኸይደ ንስሌጠና ዜተገበረ ወፃኢ ናይ ምምሊስ ጉቡእ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 14
መጓዒዒዙ፣ መዒሌታዊ ውዕልን ቆሊ ኣበሌን
ብስራሔ ምክንያት ካብ ምዴብ ስራሔ ቦቱኡ ዜተንቀሳቐሰ ዒቃቢ ሔጊ መጓዒዒዜን መዒሌታዊ ውዕል
ኣበሌን ከምኡውን ብዜተመዯበለ ስራሔ ቦታ ምኽንያት ክኸፇል ዜግባእ ቆሊ ኣበሌን ካሌኦት
ተዚመዴቲ ኣበሊትን እንትህለ መንግስቲ ንሲቪሌ ሰርቪስ ሰራሔተኛታት ብ዗ውፅኦ ሔጊ መሰረት
ተፇፃሚ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 15
ናይ ስራሔ ኽዲን
ዒቀብቲ ሔጊ ኣብ መጋባእያ ኣትዮም ኣብ ዜከራኸርለ እዋን ብመንግስቲ ተገዙኡ ዜወሃብ ናይ
ስራሔ ክዲን /ጋውን/ ክኽዯኑ ይግባእ፡፡
ዒንቀፅ 16
ናይ ስራሔ ሰዒት
1. ጊዛን ሰዒትን ኣብያተ ስራሔ መንግስቲ ኣመሌክቱ ዜተዯንገገ ሔጊ ንጊዛን ሰዒትን ስራሔ
ዒቃብያነ ሔጊ ተፇፃሚ ይኸውን፡፡
2. ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ናብ ስራሔ ዯንጉዩ እንተኣትዩ ካብ መውፅኢ ሰዒቱ ኣቐዱሙ
እንተወፂኡወይ ብዜኾነ ምክንያት ካብ ስራሔ እንተተሪፈ ንቐረባ ሒሇቕኡ ኣቐዱሙ ከፌሌጥ
ኣሇዎ፡፡
ምዕራፌ ሰሇስተ
ዒንቀፅ 17
ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቲ
1. ዒቃቢ ሔጊ
488
www.chilot.me
ሀ. ካብ ሒዯ ዒመት እስካብ 5 ዒመት ኣገሌግልት ንዜሃቦ 20 ናይ ሰራሔ መዒሌቲ፡፡

ሇ. ሌዕሉ 5 ዒመት ግሌጋልት ንዜሃበ 26 ናይ ስራሔ መዒሌቲ ዕረፌቲ ይረክብ፡፡
2. መዒሌትታት ዒመታዊ ዕረፌቲ ዜቑፀሩ ቀዲም፣ ሰንበት ካሌኦት ብሔጊ ዜተዯንገጉ ህዜባዊ ባዒሊት
ከይሒወሰ ብተኸታታሉ ይኸውን፡፡
3. ኣብ ካሌእ መንግስታዊ መስሪያ ቤት ይኹን ኣብዙ ቢሮ ዒቃቢ ሔግነት ወፃኢ ኣገሌግልት
ዜሃብለ ጊዛ ኣብ ዒመታዊ ዕረፌቲ ኣወሳስና ይሔሰበለ፡፡
ዒንቀፅ 18
ኣወሃህባ
1. ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቲ በጀት ዒመት መሰረት ጌሩ ብዜተኸኣሇ መጠን ስራሔ እቲ ቢሮን
ዯሌየት እቲ ፌቓዴ ሒታትን ኣመዚዙናካ ብዜዲል ፔሮግራም መሰረት ይኸውን፡፡
2. ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቲ እንተይተኸፊፇሇ ብሒዯ ጊዛ ክውሰዴ ይግባእ ኮይኑ ግን ብቑዕ
ምክንያት እንትህለ ተኸፊፉለ ክውሰዴ ክፌቀዴ ይካኣሌ፡፡
3. ንስራሔ ብጣዕሚ ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ዜርከበለ ጊዛ ዕረፌቲ ዜወሰዯ ዒቃቢ ሔጊ ዕረፌቲ ኣቋሪፁ
ኣብ ስራሔ ንኽርከብ ምግባር ይከኣሌ እዩ፡፡
4. እቲ ዒቃቢ ሔጊ ዒመታዊ ዕረፌቲ ኣብ ዜወሰዯለ እዋን ኣብ ዕረፌቲ ንዜፀንሒለ ወርሑ ዯመወዜ
ኣቀዱሙ ክኽፇሌ ይካኣሌ ዩ፡፡
ዒንቀፅ 19
ምምሔሌሊፌ
1. ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቲ ካብ ሒዯ ዒመት ንዜቕፅሌ ዒመት ክምሒሊሇፌ ይካኣሌ እዙ ዜኸውን እቲ
ዒቃቢ ሔጊ ዕረፌቲ ብምውሳደ ስራሔ ዜብዯሌ ምዃኑ ዜምሌከቶ ሒሊፉ እንተኣሚኑለጥራሔ ዩ፡፡
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዒመታዊ ዕረፌቲ ፌቓዴ ምምሔሌሊፌ ዜካኣሌ ንኽሌተ
ተኸታተሌቲ ዒመታት ጥራሔ እዩ፡፡
3. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዗ይተወሰዯ ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቲ ዜተቓፀሇ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 20
ናይ ሔማም ዕረፌቲ
1. ሒዯ ዒቃቢ ሔጊ ኣብ 12 ወርሑ ጊዛ ውሽጢ ብሔማም ምኽንያት ሙለእ ዯመወዘ እናተኸፇል
እንተበዜሏ ክሳብ ሒዯ ወርሑ፣ ፌርቂ ዯመወዘ እናተኸፇለ እስካዕ 2 ወርሑ ፌቓዴ ክወሃቦ
ይካኣሌ እዩ፡፡
2. ብጠቕሊሊ ኣብ 4 ዒመት ጊዛ ውሽጢ ዜተዋህቦ ናይ ሔማም ፌቓዴ ዴማር 8 ወርሑ ዜበፅሏ
እንተኾይኑ ንቕዴሚት ካሌእ ናይ ሔማም ፌቓዴ ኣይውሃብን፡፡
3. ብተኸታታሉ ንሰሇስተ /3/ መዒሌትታት ብሔማም ካብ ስራሔ ዜተረፇ ዒቃቢ ሔጊ ሒሚሙ
ምንባሩ ዗ረጋግፅ ናይ ሒኪም ምስክር ወረቐት ከቕርብ ኣሇዎ፡፡
4. ናይ ሒኪም ምስክር ወረቐት ምስ ግሉ ማህዯሩ ብምስጢር ክተሒሒዜ ኣሇዎ፡፡
5. ናይ ሔማም ፌቓዴ ዜወሃብ ብዜስዕብ ኩነት እዩ፡፡
ሀ. ንናይ መጀመርያ ወርሑ ምስ ሙለእ መሃያ፣
ሇ. ንዜቕፅለ ክሌተ ኣዋርሔ ምስ ፌርቂ ናይ ወርሑ መሃያ፣
ሏ. ንዜቕፅለ 5 ኣዋርሔ ብ዗ይ መሃያ፣
ዒንቀፅ 21
ዕረፌቲ ሔማም ካብ ዒመታዊ ዕረፌቲ ምቕናስ
ኣብ ሒዯ በጀት ዒመት ውሽጢ ካብ ሰሇስተ መዒሌቲ ንሊዕሉ ካብ ስራሔ ዜተረፇ ዒቃቢ ሔጊ ናይ
ሒኪም ምስክር ወረቐት እንተ዗ይኣቕሪቡ ዜተረፇለ መዒሌቲ ተዯሚሩ ካብ 6 መዒሌቲ ንሊዕሉ
እንተኾይኑካብ 6 መዒሌቲ ንሊዕሉ ዗ል ጊዛ ካብ ፌቓዴ ዒመታዊ ዕረፌቱ ይቕነስ፡፡
ዒንቀፅ 22
ፌቓዴ ወሉዴ
1. ንዒቃቢ ሔጊ ዜወሃብ ፌቓዴ ወሉዴ
489
www.chilot.me
ሀ. ምስ ጥንሲ ዜተተሒሒ዗ ምርመራ ንምግባር ሒኪም ብዜእዜዝ መሰረት መሃያ ዜኽፇል

ፌቓዴ፡፡
ሇ. ቅዴሚ ምውሊዴ ዕረፌቲ ክትገብር ሒኪም እንተኣዙዘ መሃያ ዜኽፇል ዕረፌቲ ይወሃባ፡፡
2. ጥንስቲ ዜኾነት ዒቃቢት ሔጊ መውሇዱ ግዙኣ እንትበፅሔ ክወሌዴ እየ ኢሊ ካብ ዜገመተቶ
መዒሊቲ ቅዴሚኡ 30 ተኸታታሉ መዒሌትታት ከምኡውን ካብ ዜወሇዯትለ መዒሌቲ
ጀሚሩ 60 ተኸታታሉ መዒሌትታት መሃያ ዜኽፇል ፌቓዴ ወሉዴ ይወሃባ፡፡
3. ቅዴሚ ምውሊዲ ዜወሰዯቶ ናይ 30 መዒሌቲ ፌቓዴ ከይወሇዯት እንተተወዱኡ በዙ ዒንቀፅ
ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ንምውሊዴ ካብ ዜገመተትለ መዒሌቲ ንቕዴሚት ካብ ዜወሰዯቶ
30 መዒሌታት ምስተወዯአ እስካብ መውሇዱኣ መዒሌቲ ዗ሇው መዒሌትታት ኣብቲ በጀት
ዒመት ካብ ዗ሇዋ ናይ ዒመት ዕረፌቲ ተሒሲቡ ይትካእ፡፡
4. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 መሰረት ኣብቲ በጀት ዒመት ውሽጢ ዜወሰዯቶ ፌቓዴ ተሒሲቡ
ዜትክእ ናይ ዒመት ዕረፌቲ ዗ይብሊ እንተኾይና ካብ ዜቕፅሌ በጀት ዒመት ናይ ዕረፌቲ
ፌቓዴ ብሌቓሔ ይወሃባ፡፡ ናይ 30 መዒሌቲ ፌቓዴ እንከይወዯአት እንተወሉዲ ዜተረፈ
መዒሌቲ ንዴሔሪ ምውሊዴ ተማሒሊሉፈ ኣይዴመርን፡፡
5. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ዜተወሰነ ፌቓዴ ወሉዴ ምስ ወዯአት ምስ ወሉዴ
ብዜተታሒ዗ ምኽንያት እንተሒሚማን ተወሳኺ ዕረፌቲ ዗ዴሌያ ምዃኑ ብሒኪም
እንተተረጋጊፁን ብመሰረት ዴንጋገታት ፌቓዴ ሔማም ክትወስዴ ትኽእሌ እያ፡፡
ዒንቀፅ 23
ፌቓዴ ሒ዗ን
ሀ. ዒቃቢ ሔጊ ሰበይቱ ወይ ሰብኣያ፣ ወሇደ፣ ኣሔዋቱ፣ ወይ ውሊደ/ዯቁ/ እንተሞይትዎ ዯመወዜ
ዜኽፇል ናይ 3 ማዒሌቲ ፌቓዴ ሒ዗ን ይወሃቦ፡፡
ሇ. ቀረባ ዗መዴ ወይ ፇታዊ እንተሞይትዎ ኣብ ሒዯ ዒመት ውሽጢ ካብ 6 መዒሌቲ ዗ይበዜሔ ክሳብ
ሒዯ መዒሌቲ ዜበፅሔ፣ ዯመወዜ ዜኸፇል ፌቓዴ ሒ዗ን ይውሃቦ፡፡
ሏ. ናብ ሒ዗ን ክኸይዴ ክመፅእ ኣብ ጉዕዝ ክጠፌእ ዜኽእሌ ምኽንያታዊ ጊዛ ኣይቑፀርን፡፡
ዒንቀፅ 24
ፌለይ ፌቓዴ
1. ዒቃቢ ሔጊ፣
ሀ. ሒዲር ዜገብረለ ጊዛ ዯመወዜ ዜኽፇል ሰሇስተ መዒሌቲ ፌቓዴ
ሇ. ኣብ ዜከታተል ትምህርቲ ንዜወስድ ፇተና ክሳብ ዜውዲእ፣
ሏ. ኣብ ቤት ፌርዱ ወይ ካሌእ ሔጋዊ ስሌጣን ዗ሇዎ መርማሪ ኣካሌ ንኽቐርብ ዗ገዴድ መፀዋዕታ
እንትቐርብ ዜተዯሇየለ ጉዲይ ፇፂሙ ክምሇስ ዗ኽእል መሃያ ዜኽፇል ፌቓዴ ይወሃቦ እዩ፡፡
2. ፌቓዴ ዜሒተተለ ምኽንያት ሙለእ ጊዙኡ ኣብ ዒዱ ውሽጢ ወይ ካብ ዒዱ ወፃኢ ብትምህርቲ
ንኸሔሌፍ እንትኸውንን ትምህርቱ ተኸታቲለ ነቲ ቢሮ ዜሒሸ ኣገሌግልት ክህብ ከም ዜኽእሌ
በቲ ቢሮ እንትእመነለ ናይ ትምህርቲ ፌቓዴ ክወሃብ ይኽእሌ፡፡ ፌቓዴ ዜወሃበለ ጊዛ መጠን
መንግስቲ ንኹለ ሰራሔተኛ መንግስቲ ብ዗ውፀኦ መምርሑ መሰረት ይፌፀም፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2/ክሌተ/ ብዜተዯንገገ መሰረት ንትምህርቲ ፌቓዴ ዜተወሃቦ ሰብ
ኣብዙ ፌቓዴ ንዜፀንሒለ ጊዛ ብርኪ ዕብየት ወሰኽ መሃያ ኣይፌቀዯለን፡፡
4. ኣብ ሒዯ በጀት ዒመት ውሽጢ ክወስድ ዜኽእሌ ዜተፇሊሇዩ ዕረፌትታት ምስ ወዯአ ካብ ዒቕሚ
ንሊዕሉ ንዜኾነ ምኽንያት ጥራሔ ክሳብ ሒዯ ወርሑ ብ዗ይዯመወዜ ዕረፌቲ ክወሃብ ይከኣሌ፡፡
ዒንቀፅ 25
ንቤት ምኽሪ ኣባሌነት ክወዲዯር ንዜዯሉ ዒቃቢ ሔጊ ዜወሃብ ፌቓዴ
ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ዜኾነ ዯረጃ ንዜጣየሽ ብህዜቢ ዜተወከለ ቤት ምኽርታት ኣባሌነት ንምምራፅ
ክወዲዯር እንተዯሌዩ ኣግባብነት ዗ሇዎም ሔግታት መረፃ መሰረትብምግባር እዙ ንምፌፃም ዗ኽእል
ፌቓዴ ክወሃብ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 26
490
www.chilot.me
ዒቃቢ ሔጊ ፌቓዴ ንምሔታት ዗የኽእል ብቑዕ ምኽንያት እንተ዗ይኣጋጢምዎ ዗ዴሌዮ ፌቓዴ ባዕለ
ብፅሐፌ ክሒትት ኣሇዎ፡፡
ምዕራፌ ኣርባዕተ
ዕብየት ዜወሃበለ መመ዗ኒ ረቋሑታት
ዒንቀፅ 27
መሰረት
1. ንዒቀብቲ ሔጊ ዕብየት ዜወሃብ ስራሔ ንምምሔያሽን ንኣፇፃፅማ ስራሔ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ
ጥራሔ እዩ፡፡ ንዜተፇሊሇዩ ዒቃቢ ሔጊ ሒሊፌነት ብርኪት ዕብየት ተወዲዯርቲ ኾይኖም ዜቐርቡ
ኩልም በዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 8 ዜተገሇፀ መሰረት ነቲ ብርኪ ዜምጥን ትምህርቲን ተዯሊይ ናይ ስራሔ
ሌምዴን ዗ሇዎም ክኾኑ ኣሇዎም፡፡
2. ንዕብየት ኣወሃህባ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ ዜተዯንገገ ብተወሳኺ ኣብ ምዕራፌ 6
ተቐሚጡ ዗ል ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዗ካተተ ይኸውን
ዒንቀፅ 28
ምብሌሊዕ ኣገሌግልት ዗በንን ትምህርትን
ናይዙ ዯንቢ ብርኪ ዕብየት መመ዗ኒ ረቋሑታት ከምዜተሒሇው ኾይኖም ኣብዜኾነ ብርኪ ዜርከብ ናይ
ዕብየት ክፌቲ ቦታ ዜጠሌቦ ናይ ኣገሌግልት ዗በን ዗ማሌኡ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዒቀብቲ ሔጊ ኣብ ዜህሌወለ
ጊዛ ዜበሇፀ ናይ ሔጊ ኣገሌግልት ወይ ዜሇዒሇ ዯረጃ ትምህርቲ ን዗ሇዎ ዒቃቢ ሔጊ ቀዲምነት ይወሃብ
ማዕረ ኣብዜኾኑለ ጊዛ ብስራሔ ኣፇፃፅማ ውፅኢቱ ንዜበሇፀ ቐዲምነት ይወሃቦ፡፡
ምዕራፌ ሒሙሽተ ዜውውር
ዒንቀፅ 29 ኣገባብ ዜውውር
1. ንስራሔ ኣዴሊይ እንትኸውን እቲ ቢሮ ንዜኾነ ዒቃቢ ሔጊ ሑዜዎ ናይ ዜፀንሏ ብርኪ መሰለን
ጥቕሙን እንተየጓዯሇ ካብ ሒዯ ስራሔ ቦታ ናብ ካሌእ ወይ ከዒ ካብ ሒዯ ስራሔ ክፌሉ ናብ ካሌእ
ክፌሉ ከዚውሮ ይኽእሌ ዩ፡፡
2. ብዒቃቢ ሔጊ ቋሚ ናይ ዜውውር ሔቶ እንትቐርብ ዜተሒተተለ ስራሔ ክፌሉ ወይ ቦታ ክፌቲ
ዜኾነ ምዃኑ፣ ዜውውር ሒታታይ ንቲ ቦታ ዗ዴሉ ምዃኑን ብምፅራይ ኣግባብ ብ዗ሇዎ ኮሚቴ
ብ዗ቕረቦ መሰረት ስሌጣን ብ዗ሇዎ ኣካሌ እንትፌቀዴ ጥራሔ ይፌፀም፡፡
3. ሌዕሌ ኢልም ዜተጠሱ ከም ዗ሇው ኾይኖም ዜግበር ዜውውር ናይቲ ዒቃቢ ሔጊ ኩነታት ጥዕና፣
ዕዴሌ ትምህርቲ፣ ኩነታት ስዴራ ኣብ ሒዯ ቦታ ንነዊሔ እዋን ምስርሐ ዜፇጥረለ ፀገማት
ግምት ክውሃቦም ይኽእሌ ዩ፡፡
4. ኣብ ዝባ ውሽጢ ዜግበር ዜውውር ዒቀብቲ ሔጊ ብዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ይውሰን ብክሌሌ
ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ተቐባሌነት እንተ዗ይረኺቡ ግን ኣይፌፀምን፡፡
5. ካብ ዝባ ናብ ካሌእ ዝባ ዜግበር ናይ ዒቀብቲ ሔጊ ዜውውር ብክሌሌ ፌትሑ አመራርሒ ኮሚቴ
ይውሰን፡፡
6. ፌለይ ፀገም እንተ዗ይኣጋጢምዎ ሒዯ ዒቃቢ ሔጊ ዜውውር ክሒትት ዜኸእሌ ኣብ
ዜተመዯበለስራሔ ቦታ ክሌተ ዒመት ኣገሌግልት ዴሔሪ ምሃቡ ይኸውን፡፡
7. ሒዯ ዒቃቢ ሔጊ ካብ ዜሰርሒለ ዗ል ቢሮ ናብ ካሌእ ቢሮ ብቋሚነት ተዚዊሩ ክሰርሔ ዜሾሞ ኣካሌ
ክውሰነለ ይኽእሌ እዩ፡፡ኣዴሊይ ኾይኑ ኣብ ዜረኸበለ እዋን ብጊዙያውነት እስካዕ 6 ወርሑ
ተዚዊሩ ክሰርሔ ክግበር ይኽእሌ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 30
ናይ ጡረታ ዕዴመ
ዒቀብቲ ሔጊ ካብ ስራሔ ብጡረታ ዜሰናበተለ ዕዴመ 60 ዒመት ይኸውን፡፡ ናይ ዒቃቢ ሔጊ ጡረታ
መውፅኢ ዕዴመ ኣይናዋሔን፡፡
ዒንቀፅ 31
መሰሌ ጡረታ
491
www.chilot.me
ናይ ዒቀብቲ ሔጊ ጡረታ መሰሌ ብመንግስቲ ሰራሔተኛ ጡረታ ሔጊ መሰረት ዜፌፀም ይኸውን፡፡

ምዕራፌ ሽደሽተ
ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዒቀብቲ ሔጊ
ዒንቀፅ 32
ሒፇሻዊ
ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዒቀብቲ ሔጊ ምምሊእ ዗ዴሌየለ ምኽንያት ኣብቲ ቢሮ ዜስርሐ ዒቀብቲ ሔጊ
ብሒዯ ዒይነት መዏቀኒ ሜሊ ክእሇቶም ንምምዚን ኣብ ኣፇፃፅማ ስርሕም ዗ሇዎም ንጥፇት ንምሒዜ ብኡ
ኣቢለ ዴማ ብቕዒት ዒቀብቲ ሔጊ ንምምሔያሽ፣ ዕብየትን ዜውውርን ዜመሳሰለ ውሳነታት ብኣግባቡ
ንምሃብን እዩ፡፡
ዒንቀፅ 33
ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዒቀብቲ ሔጊ
1. ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ብናይ ቀረባ ሒፉ ዜቐረበ መበገሲ መሰረት
ብምግባር ብዯረጅኡ ብ዗ል ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ተገምጊሙ ዜምሊእ ይኸውን፡፡
2. ዜተመሌአ ፀብፃብ ብኮሚቴ ዜፀዴቕ ኾይኑ ናይቲ ኣመራርሒ ኮሚቴ ኣካቢ ይፌርመለ፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተጠቐሰ ከም዗ል ኮይኑ፣
ሀ. ኣብ ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ብርኪ ዜሰርሐ ዒቀብቲ ሔጊ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ብዯረጆኦም ዗ል
ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ሒሳብ ምስ ኣቕረበ ዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ኣፅዱቑ ንክሌሌ
የሔሌፍ፡፡
ሇ. ብዝባ ዒቃቢ ሔጊ ዯረጃ ዜሰርሐ ዒቀብቲ ሔጊ ስራሔ ኣፇፃፅማ ፀብፃብ ብዯረጅኦም ዗ል ፌትሑ
ኣመራርሒ ኮሚቴ ተመሉኡ ምስ ቀረበ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ የፅዴቕ፡፡
ሏ. ኣብ ብርኪ ክሌሌ ዜሰርሐ ዒቀብቲ ሔግን ምስ ስራሔ ዒቀብቲ ሔጊ ተዚማዴነት ዗ሇዎ ስራሔ
ዜሰርሐ ሰብ ሞያ ሔጊን ሒዊሱ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ሰርሕም ብናይ ክሌሌ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜውሰን
ይኸውን፡፡
መ. ኣብ ፃብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ኣመሊሌኣ ቅረታ ዗ሇዎ ዒቃቢ ሔጊ ሒዯ ብርኪ ብሊዕሉ ን዗ል
ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ይግባኣኒ ምሔታት ይኽእሌ ዩ፡፡
ረ. ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዒቀብቲ ሔጊ ኣብ ሒዯ በጀት ዒመት ክሌተ ጊዛ ኣብ መወዲእታ ሰሙን
ወርሑ ታሔሳስን ወርሑ ሰነን ይምሊእ፡፡ ኣመሊሌኣ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ስራሔ
዗ሇዎ ንጥፇት በብእዋኑ ብምክትታሌ ብትክክሌ ክምሊእ ኣሇዎ፡፡ ናይ ፀብፃብ መምሌኢ ቕጥዏዑ
ቢ/ፌ/ም ቅጥዑ 1/92 ተባለ ኣብዙ ዯንቢ ተተሒሑዘ ቐሪቡ ዗ል እዩ፡፡
ዒንቀፅ 34
ኣመሊሌኣ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ሔፁይ ዒቃቢ ሔጊ
1. ብመሰረት ዒንቀፅ 10 እዙ ዯንቢ ንፇተነ ጊዛ ዜተቆፀረ ዒቃቢ ሔጊ ዜምሌከት ናይ
መጀመርያ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ኣብ ዜተቆፀረ ኣብ ውሽጢ ቴስዒ /90/ መዒሌቲ፣
ንኻሌኣይ ጊዛ ዴማ ዜተቆፀረለ ጊዛ ቕዴሚ ምብቅዐ ሒዯ ወርሑ ኣቐዱሙ ፀብፃብ
ኣፇፃፅማ ስራሔ ብቐረባ ሒሊፉኡ ተመሉኡ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ኣግበብ ኣመሊሌኡ ብመሰረት
ኣንቀፅ 33 እዙ ዯንቢ ይኸውን፡፡
2. ሔፁይ ዒቃቢ ሔጊ ንፇተነ ዜተቆፀረለ ጊዛ ክናዋሔ እንተተገይሩ ዜተናውሏ ጊዛ ፇተነ
ቅዴሚ ምውዴኡ 15 መዒሌቲ ኣቐዱሙ ስራሔ ኣፇፃፅማ ፀብፃብ ተመሉኡ ክቐርብ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 35
ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ብሚስጥር ምሔሊው
1. ብዚዕባ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዏቃቢ ሔጊ ዜቐርቡ ፀብፃብ ኩልም ኣብ ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ማህዯር
ክቕመጡ ኣሇዎም፡፡
2. ዜተውሃቦ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ብሚስጥር ክሔል ይግባእ፡፡
3. ሌዏሌ ኢለ ዜተገሇፀ ከም዗ል ኾይኑ ኣብ ግሉ ማህዯር ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ዜተሸመለ ዯብዲቤ፣
ዕብየት ስራሔ ዜረኸበለ፣ ወሰኽ መሃያ ዜረኸበለ፣ ዕረፌቲ ንኽወፅእ ዜተፇቐዯለ ዯብዲቤ፣ ናይ
492
www.chilot.me
ስራሔ ክእሇትን ኣፇፃፅሙኡን ፀብፃብ፣ ናይ ዱስፔሉን ስነ ሰርዒት ውሳነን ካብ ስራሔ

ዜተሰናበተለ ዯብዲቤን ከምኡውን ካሌኦት ተመሳሰሌቲ መረዲእታታት ክቕመጡ ይግባእ፡፡
ዒንቀፅ 36
ብዚዕባ ጉዴሇት ኣፇፃፅማ ስራሔ ዜቐረቡ ፀብፃባት
1. ኣፇፃፅማ ስራሔን ክእሇትን ዒቃቢ ሔጊ ኣመሌኪቱ ፀብፃብ ካብ ማእኸሊይ ውፅኢት ዜተሒተ
ኾይኑ እንተተርኺቡ፣ ነቲ ፀብፃብ ዜመሌአ ኣካሌ ብዚዕባ እቲ ፀብፃብ ምስቲ ፀብፃብ
ዜተመሌኣለ ዒቃቢ ሔጊ ክ዗ራረብ ይግባእ፡፡ እቲ ዒቃቢ ሔጊ እውን ንዜቐረበለ ፀብፃብ ዗ሇዎ
ሒሳብ ብፅሐፌ ክገሌፅ ይኽእሌ ዩ፡፡ ብፅሐፌ ዜሃቦ ሒሳብ ዴማ ምስ ማህዯሩ ተተሒሑዘ ክቕመጥ
ኣሇዎ፡፡
2. እቲ ፀብፃብ ዜመሌአ አካሌ ነቲ ሔጊ ሙለእ ነጥቢ ዗የውህቦ ምኽንያት ወይ ከመሒይሾም ዜግቦኦ
ጉዴሇታት ነፂሩ ከቕምጥ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 37
ብዚዕባ ምንኣስ ክእሇት ዜቐረበ ፀብፃብ
ዜኾነ ዒቃቢ ሔጊ ክእሇቱ ብጣዕሚ ዜነኣሰ ብምዃኑ ካብ ስራሔ ዗ሰናብት ውሳነ ዗ውህቦ ኩነት
እንትህለ እቲ ፀብፃብ መቕረቢ ኣብቲ ፀብፃብ ናይ ክእሇት ምንኣስ ዜብሌ ምሌክት ከቕምጠለ
ኣሇዎ፡፡ ከምዙ እንትኸውን እቲ ዒቃቢ ሔጊ ኣዴሊይ ናይ ሌምምዴን ትምህርትን ዴጋፌ ተገይሩለ
ተወሳኺ ዕደሌ ተዋሂብዎ ምምሔያሽ ዗የርኣየ ምዃኑ ተገምጊሙ ናይ ምብራር ስጉምቲ ይውሰዯለ፡፡
ምዕራፌ ሸውዒተ
ምቁራፅ ኣገሌግልት ስራሔ
ዒንቀፅ 38
ብዴሌየት ስራሔ ምሌቃቕ
1. ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ዜኾነ እዋን ስርሐ በዴሌየቱ ክገዴፌ ይኽእሌ እዩ፡፡
2. ስራሔ በዴሌየት ንምሌቃቕ ዗ቕርብ መመሌከቲ ሒዯ ወርሑ ኣቐዱሙ ብፁሐፌ ከቕርብ
ኣሇዎ፡፡
3. ኣብቲ ስራሔ በዯሌ ዜበፅሔ ኮይኑ እንተተረኺቡ ስርሐ ንኸቋርፅ ካብ ዜዯሇየለ ጊዛ ጀሚሩ
እቲ ቢሮ ነቲ ዜቕርቦ ናይ ስራሔ ምግዲፈ ሔቶ ክሳብ ሽዴሽተ ወርሑ ከናውሕ ይኽእሌ ዩ፡፡
ዒንቀፅ 39
ብጡረታ ስራሔ ዜቋረፀለ ኹነት
1. ሒዯ ዏቃቢ ሔጊ ብሔጊ ዜተወሰነ ናይ ጊዛ ገዯብ ካብ ዜውዴኣለ መወዲእታ ወርሑ መዒሌቲ
ጀሚሩ ብ዗ይተወሳኺ ስነ ስርዒት ስርሐ ጠጠው ከብሌ ይግበር፡፡
2. እቲ ዒቃቢ ሔጊ ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ብዜእዜዝ ምኽንያት ስርሐ ጠጠው ንኸብሌ
ብፁሐፌ ቅዴሚ ሰሇስተ ወርሑ ክፇሌጦ ይግበር፡፡
ዒንቀፅ 40
ብመሒውር ሇውጢ ምኽንያት ስራሔ ዜቋረፀለ ኹነት
1. ብመሒውር ሇውጢ ምኽንያት ዜሰርሒለ መዯብ ዜተዒፀፇ ዒቃቢ ሔጊ ብዜነበሮ መሃያን ብርኪን
ናብ ካሌእ ስራሔ ክፌሉ ተዚዊሩ ክሰርሔ ግቡእ ፃዕሪ ክግበር ኣሇዎ፡፡
2. እቲ ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ሒዯ ዒመት ጊዛ ውሽጢ ናብ ካሌእ ስራሔ መዯብ ኣዚዊርካ ምስራሔ
዗ይካኣሌ ኮይኑ እንተተረኺቡ ሒዯ ወርሑ ቅዴሚያ መጠንቀቕታ ብምሃብ ካብ ስራሔ ክሰናበት
ይግበር፡፡ እቲ ስንብት ዴማ ቐፃሉ ወርሑ መሃይኡ ወሲደ ንኽወፅእ እንትግበር ብሒሊፉ ቢሮ
ብዜፃሒፌ ዯብዲቤ ይግሇፀለ፡፡
ዒንቀፅ 41
ብምኽንያት ሔማም ኣገሌግልት ምቑራፅ
1. ብቑሌጡፌ ካብ ሔማም ንምዴሒን ተስፊ ዗ይብለ ዒቃቢ ሔጊ ክግዯፌ ይግዯዴ፡፡
2. እቲ ዒቃቢ ሔጊ ዜወስድ ፌቓዴ ሔማም ኣብ ኣርባዕተ ዒመት ውሽጢ ካብ 8/ሸሞንተ/
ኣዋርሔ ዜበሇፁ ኮይኑ እንትርከብ ካብኡ ንዲሒር ንዜተመዯበለ ስራሔ ከም዗ይግባእ
493
www.chilot.me
ይግመት፡፡ እዙ እንተጋጥም በቲ ቢሮ ካብ ሻሙናይ ወርሑ መጨረሻ መዒሌቲ ጀሚሩስርሐ

ከም዗በቀዏ ተወሲደ ጠጠው ከምዜበሇ ይንገሮ፡፡
ዒንቀፅ
ክእሇት ስራሔ ዜነኣሶ ዒቃ ሔጊ ካብ ስራሔ ምሰንባት
ሒዯ ዒቃቢ ሔጊ ክእሇት ስራሔ ንኢስዎ ኣፇፃፅማ ስርሐን ክእሇቱን ኣመሌኪቱ ብዜቕርብ ፀብፃብ
መሰረት ኣብዙ ዯንቢ ዜተዯንገገ ኩለ ምስ ተፇፀመ ዴሔሪ ናይ ሒዯ ወርሑ ስራሔ መጠንቀቕታ
መሰናበቲ ዯብዲቤ ምስ ምኽንያቱ ተገሉፁ ክወሃቦ የግባእ፡፡
ዒንቀፅ 43
እስራት ዜተፇረድ ዒቃቢ ሔጊ
1. ስሌጣን ብ዗ሇዎ ቤት ፌርዱ 6 ወርሑ ወይ ካብኡ ንሊዕሉ አስራት ዜተፇርድ ዒቃቢ ሔጊ
መጠንቀቕታ እንተየዴሇየ ካብ ስራሔ ይሰናበት፣ ዜሰናበተለ ምኽንያት ዜገሌፅ ዯብዲቤ ክበፅሕ
የግበር፡፡
2. ሌዕሌ ኢለ ዜተገሇፀ ከም዗ል ኮይኑ እቲ ዒቃቢ ሔጊ ዜነበሮ ስራሔ ንጥፇት፣ ስነምግባሩ ዜፇፀሞ
ገበን ክብዯትን ኩነት ኣፇፃፅማ ከምኡውን የግባኣኒ ዜሒተተ ምዃኑ ዴሔሪ ምርኣይ ክሌሌ
ፌትሑ ኣመራርሒ ኣብ ስራሔ ክፀንሔ ሒዯ ዕዴሌ ክህቦ ይኽእሌ ዩ፡፡
ዒንቀፅ 44
መሰሌ ምርካብ መረዲእታ
1. ዒቃቢ ሔጊ ኣብዙ ዯንቢ ካብ ዜተ዗ር዗ሩ ምኽንያት ብሒዱኡ ስርሐ እንትሇቅቕ ዜሃቦ
ኣገሌግልት ዜገሌፅ መረዲእታ ክወሃቦ ክሒትት ይኽእሌ ዩ፡፡
2. በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዜወሃብ መረዲእታ ዜስዕብ ትሔዜቶ የህሌዎ፡፡ሠ
ሀ. ኣገሌግልት ምሃብ ዜጀመረለን ዗ቋረፀለን ዕሇት፣ ወርሑን፣፡ ዒመተ ምህረት፣
ሇ. ስራሔ ዗ቋረፀለ ምኽንያት
ሏ. ኣብ ስራሔ ኣብ ዜነበረለ ጊዛ ዜነበሮ ኣፇፃፅማ ስራሔ፣
መ. ኣብ ስራሔ ኣገሌግልት ጊዛ በቢጊዙኡ ሑዜዎም ዜነበሩ ስራሔ ሒሊፌነት ብርኪ፣
ረ. ኣብ ስራሔ ኣብዜነበረለ ጊዛ ምስ መሳርሔቱን ሰብ ጉዲይ ተረዲዱኡ ምስራሔ ዗ይምስራሔ፣
ዜመርሕም ሰራሔተኛታት ምቁፅፃር፣ ናይ ምምራሔን ምትሔብባርን ክእሇቱ፣ ኣብ ሰራሔ ዗ርእዮ
ናይ ምምሃዜ ክእሇቱ ዜመሳሰለ ነገራት ዜገሇፅ ሒበሬታ፣
ሰ. ዜረኽቦ ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ዗ዕግብ እንተ዗ይኾይኑ እዙ ዜኾነለ ምኽንያት፣ ዜገሌፅ ክኸውን
ኣሇዎ፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዜተዯንገገ እንተሃሇወ እውን ሔጋዊ ናይ ስራሔ መሌቀቒ ሔቶ
እንተየቕረበ ብናይ ባዕለ ተበግሶ ስራሔ ዜገዯፇ ዒቃቢ ሔጊ ናይ ስራሔ መሌቀቒ ይኹን ብዚዕባ
ኣገሌግልት ስርሐ ዜገሌፅ ዜኾነ ዒይነት መረዲእታ ኣይወሃቦን፡፡
ዒንቀፅ 45
ግሉ ማህዯር ዒቃቢ ሔጊ
1. ቢሮ ኣብ ተሔቲኡ ዜማሒዯሩ ዒቀብቲ ሔጊ ግሉ ማህዯር ክህሌዎም ክገበር ኣሇዎ፡፡
2. ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ግሉ ማህዯር ክህሌዎ ዜፌሇየለ ምኽንያት ብዚዕባ ውሌቀ ኹነት እቲ
ዒቃቢ ሔጊን ኣገሌግልቱ፣ ትምህርቲ፣ ስራሔ ሌምደ፣ ክእሇቱ፣ ዜተመዯበለ ስራሔ ብርክን
በቢጊዙኡ ዜሒዝም ሒሊፌነት ስራሔ ዜመሳሰለ ኹነት መረዲእታ ንምርካብ ክሔግዜ ዩ፡፡
3. እቲ ዒቃቢ ሔጊ ስራሔ ንክቑፅር ዗ቕረቦ መመሌከቲ፣ ዜተቖፀረለ ዯብዲቤ፣ ናይ ትምህርትን
ዜተፇሊሇዩ ስሌጠናታት መረዲእታን፣ ካብ ካሌእ መስሪያ ቤት ብዚዕባ ግሌጋሇቱ ዜተዋህቦ
መረዲእታ ወይ ምስክርነት፣ ብርኪ ዕብየት ዜረኸበለ ዯብዲቤ፣ ዒመታዊ ዕረፌቲ ዜሒተተለ
መመሌከቲን ዜተፇቐዯለን ዯብዲቤ፣ ወሰኽ መሃያ ዜተፇቐዯለ ዯብዲቤ፣ ብሔማም ወይ
ካሌኦት ምኽንያቱ ፌቓዴ ዜረኸበለ መረዲእታ/ፅሐፌ/፣ ክእሇት ስራሔን ፀብፃብ ኣፇፃፅማ
ስራሔ ዜገሌፅ መረዲእታ፣ ብጥፌኣት ዱስፔሉን ምኽንያት ዜተውሃቦ ውሳነን ዜተወሰዯ
ስጉምቲ፣ ዜተሰናበለን ዯብዲቤን ካሌኦት ተመሳሰሌቲ መረዲእታታትን ከምኣዴሊይነቱ እቲ
494
www.chilot.me
ዋና ወይ ቕዴሐ ኣብ ግሉ ማህዯሩ ውሽጢ ክቕመጥ ኣሇዎ፡፡

ዒንቀፅ 46
መሰሌ ምርኣይ ግሉ ማህዯር
1. ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ዜሒተተለ ጊዛ ኣብ ግሉ ማህዯሩ ዜተቐመጠ መረዲእታታት ኩልም
ንምርኣይ መሰሌ ኣሇዎ፡፡
2. ግሉ ማህዯር ዒቃቢ ሔጊ ንምርኣይ ዜፌቀዯልም ኣግባብነት ዗ሇዎም ሒሇፌቲ ብስራሔ
መዯቦም ምኽንያት ክሪኡዎ ዜፌቐዯልም ሰራሔተኛታት እዙ ቢሮ ጥራሔ ኾይኑ ካብዙ
ወፃኢ ዜኾኑ ሰባት ናይ ዒቀብቲ ሔጊ ግሉ ማህዯር ንምርኣይ ዜኽእለ ኣዴሊይነቱ ብቢሮ
ሒሊፉ ተኣሚኑለ እንትፌቀዴ ጥራሔ ይኸውን፡፡
3. ዒቃቢ ሔጊ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተዯንገገ መሰረት ኣብ ግሉ ማህዯሩ ዜተቐመጡ
መረዲእታታት ምርኣይ መሰለ ምዕጋትን ንዐኡ ንምጉዲእ ወይ ምጥቃም ብምሔሳብ ካብ
ግሉ ማህዯሩ መበረዲእታታት ምውፃእ ብንብሔጊ ዗ሔትት ተግባር ዩ፡፡
4. ዜምሇከቶ ዒቃቢ ሔጊ ከይፇሇጠ ኣብ ግሉ ማህዯሩ ፅሐፌ መረዲእታ ምቕማጥ ክሌኩሌ ዩ፡፡
ምዕራፌ ሸሞንተ
ግቡእ ዒቀብቲ ሔጊ
ዒንቀፅ 47
ተኣማኒነት
ዒቃቢ ሔጊ ሙለእ ክእሇቱ ብተኣማንነትን ቅንዕናን ንመንግስትን ህዜብን ጥቕሚ ከውዕሌ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 48
ስነ-ምግባር
ዒቃቢ ሔጊ ቤት ፅሔፇቱን ካብ ቤት ፅሔፇቱ ወፃእን ኣብ ዜኾነ እዋን ፅቡቕ ስነ ምግባር ክህሌዎ ይግባእ፡፡
ዒንቀፅ 49
መምርሑ ምኽባር
ዒቃቢ ሔጊ ካብ ሒሇፌቱ ዜወሃቦ መምርሑ ብግሌፂ ካብ ሔጊ ወፃኢ ክሳብ ዗ይኾነ ዋሊ ትኽክሌ መሲለ
እንተ዗ይተራኣዮ ተቐቢለ ክፌፅም ኣሇዎ፡፡ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ባዕለ ንዜህቦ መምርሑ ሒሊፌነቱ ናይ ባዕለ
ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 50
ምስ ባዒሌ ጉዲይ ዜህለ ርክብ
ዒቃቢ ሔጊ ንዜኾነ ባዒሌ ጉዲይ ብዜተቐሊጠፇ ጉዲይ ንኸፌፅመለ፣ መሰለ ክሔሌወለ ከምኡውን ሰብኣዊ
ክብሩን ስምዑቱን ከይነኽኣለ ተጠንቂቑ ናይ ምስራሔ ግቡእ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 51
ምስጢር ምሔሊው
ዒቃቢ ሔጊ ብስርሐ ምኽንያት ዜፇሌጦ ምስጢር ወይ መርትዖ ተራ ወይ ብህዜቢ ዜተፇሇጠ እንዴሔር
዗ይኮይኑ በስርሐ ኣጋጣሚ ወይ ምኽንያት ዜፇሇጦ መርትዖ ወይ ምስጢር ብጀካ ብስርሐ ኣግባብነት
ን዗ሇዎ ስራሔ ሒሊፉ ንዜኾነ ሰብ ክገሌፅ የብለን፡፡
ዒንቀፅ 52
ዒቃቢ ሔጊ ምስ ህዜቢ ብዚዏባ ዗ሇዎ ረኸቢ ዒቃቢ ሔጊ ዜፌፅሞም ተግባራት
ሀ. ናይ ሀዜቢ ረብሒ ዜመሌከቱ ምዃኖም ክዜንግዕ የብለን፣
ሇ. ሰብኣዊ መሰሌን ክብሪ ዯቂ ሰብን ዜትንክፈ ክኾኑ የብልምን፡፡
ዒንቀፅ 53
ውህብቶ
ዒቃቢ ሔጊ ንዜፌፀሞ ወይ ንቕዴሚት ንዜህቦ ኣገሌግልት ዜኾነ ዒይነት ውህብቶ ክሒትት ወይ ክቕበሌ
የብለን፡፡
ዒንቀፅ 54
495
www.chilot.me
ብዚዕባ ምእሳር ወይ ፌርዱ ምቕባሌ

1. ዒቃቢ ሔጊ እንተተኣሲሩ፣ ብገበን ተኸሲሱ ወይ ብዜኾነ ጥፌኣት እስራት እንተተፇሪዴዎ ንቢሮ
ብቑሌጡፌ ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡
2. ሌዕሌ ኢለ ዜተቐመጠ ከም዗ል ኮይኑ ብሌዕሉኡ ዗ል ሒሊፉ ውን ንቢሮ ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 55
ኣብ መንጎ ስራሔ መንግስትን ናይ ግሉ ጉዲያትን ዜህለ ጎንፂ
1. ዒቃቢ ሔጊ ናይ ባዕለ፣ ቀረባ ዗መደ ወይ ዒርኩ ጉዲይ ወይ ጥቕሚ ምስ ስርሐ ዜተሒሒዜ
ኮይኑ እንትረኽቦ እዙ ኩነት ንሒሇቕኡ ብቑሌጡፌ ክፇሌጥ ይግባእ፡፡ ብመንግስቲ ዜተውሃቦ
ስራሔን ሒሊፌነትን ንግሉ ጉዲይ መፇፀሚ ክገብሮ የብለን፡፡ ሌዕሌ ኢለ ዜተጠቐሰ ናይ ግሉ
ጉዲይ ምስ ስርሐ ዜተታሒሒ዗ ብምዃኑ ሽግር ዜፇጥረለ እንተዴኣ ኮይኑ ኣብ ክንዴኡ ካሉእ
ዒቃቢ ሔጊ ተተኪኡ ንኽካይድ መምርሑ ክወሃበለ ከመሌክት ይኽእሌ ዩ፡፡
2. ከምዙ ዒይነት ሔቶ እንትቐርብ ብናይ ቀረባ ሒሊፉኡ ውሳነ ብኻሌእ ዒቃቢ ሔጊ ከምዜትካእ
ይግበር፡፡ ነዙ ውሳነ ዜህብ ሒሊፉ ዜቐርበለ ጥርዒን ሒቅነት ብጉቡእ ጥንቃቐ ከረጋግፅ ኣሇዎ
ስሇዜኾነ ዴማ ክምዙ ዒይነት ጥርዒን መእመናይ ኮይኑ ኣብ዗ይረኸቦ ጊዛ እቲ ጥርዒን ኣብ
዗ቐረቦ ኣብ ውሽጢ ዒሰርተ መዒሌቲ ጊዛ ንቶም መመሌከቲ ጥርዒኖም ዗ይተቐበልም ምዃኑ
ገሉፁ ከሰናብት ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 56
ኣብ ካሌኦት መንግስታዊ ስራሔቲ ምስታፌ ዒቃቢ ሔጊ፣
1. ብመዯበኛ ስራሔ ሰዒት ኩለ ክእሇቱን ሒይለን ብሒሊፌነት ንዜተዋሃቦ ናይ ቢሮኡ ስራሔ
ከውዕል ይግባእ፡፡ ኮይኑ ግን ብኣግባቡ መምርሑ እንትወርዯለ ኣብ ካሌኦት መንግስታዊ
ስራሔቲ ክሳተፌ ኣሇዎ፡፡
2. በቲ ቢሮ መምርሑ እንትወርዯለ ኣብ ቢሮኡ ወይ ኣብ ካሌኦት ቢሮታት ከምኩነታቱ
ብኣባሌነት፣ ብሰብሳቢነት ወይ ብኻሌእ ኩነት ክሳተፌ ኣሇዎ፡፡
3. ሒዯ ስራሔ ንኽሰርሔ ካብ ቢሮኡ ወፃኢ ብ዗ሇው ሰባት ወይ ሰብ ስሌጣናት እንትሔተት ይከፇል
ኣይከፇል እቲ ስራሔ ቅዴሚ ምቕባለ ካብ ቢሮ ፌቓዴ ክረክብ ኣሇዎ፡፡
4. ምስ ጠባይ ስርሐ ዜጓነፅ ሌኡኽ ክወሃብ ኣይኽእሌን፣ ክፌፅም ኣይግዯዴን፡፡
ምዕራፌ ትሽዒተ
ብዚዕባ ዱስፔሉን
ሒፇሻዊ
ዒንቀፅ 57
መሰረት
1. ዒቃቢ ሔጊ ንዜተመዯበለ ስራሔ ብቕንዕና ተኣማኒነትን ንጥፇት ክሰርሔን ከምኡን ኣብዙ
ዯንቢ ዜተቐመጡ ጉቡኣት ከኽብርን ክሔለን ኣሇዎ፡፡ እዙ ን዗ይፌፅም ዒ/ሔጊ ኣብዙ ዯንቢ
ዜተቐመጡ ቅፅዒታት ጠፌኣት ዱስፔሉን ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡
2. ብጥፌኣት ዱሰፔሉን ምኽንያት ዜውሰዴ ስጉምቲ ዕሊምኡ እቲ ዒቃቢ ሔጊ ካብ ጥፌኣቱ
ተቖጢቡ ንክእረም ንቕዴሚት እውን ስርሐ ብብቕዒት ንክፌፅም ምዴጋፌ ኮይኑ ዗ይእረም
ኮይኑ እንትርከብ ዴማ ካብ ስራሔ ምስንባት ዩ፡፡
3. ብዱስፔሉን ጉዴሇት ወይ ጥፌኣት ምኽንያት ዜውሰን ጥፌኣትን ዜውሰዴ ስጉምቲ ቤት
ፌረዱ ዜህቦ ውሳነ ምፅባይ ንእተይኣዴሇየ ክፌፀም ይከኣሌ ዩ፡፡ በዙ ኣገባብ ዜወሃብ ውሳነ
ብፌታብሄር ወይ ገበን ንዜህለ ተሒታትነት ዜትንከፌ ኣይኮነን፡፡
ዒንቀፅ 58
ጥፌኣት ዱስፔሉን
1. ቀፂልም ዜተ዗ር዗ሩ ተግባራት ከበዴቲ ጥፌኣት ዱስፔሉን እዮም፣
ሀ. ካብ ዯንቢ ምትሔሌሊፌ ብሊዕሉ ዜኾነ ገበን ምፌፃም፣
ሇ. ስሌጣንካ ወይ ሒሊፌነትካ ንባዕሌኻ ወይ ንሳሌሳይ ወገን ጥቕሚ ምውዒሌ፣
496
www.chilot.me
ሏ. ብግበረሇይ ክገብረሌካ ወይ ብጥቕሚ ተሒቢሌካ ምስራሔ

መ. በዒሌ ጉዲይ ምጉሌሊእ፣ ብ዗ይቡቑዕ ምኽንያት ጉዲያት ምጉታት፣
ረ. ንባዕሌኻ ወይ ንሳሌሳይ ወገን ክትጠቅም ኢሌካ ኣብ ፅሐፌ ዜሰፇረ መርትዖ ኮነ ኢሌካ ምሔባእ
ነቲ ውሳነ ዗ዚብዕ ወይ ንስራሔ ዗በሊሺ ኩነት ምፌጣር፣
ሰ. ኣእምሮ ዗ዯንዜዜ እፅ ምጥቃም፣
ሸ. ሰኺርካ ናብ ቤት ፅሔፇት ምእታው ወይ ብተዯጋጋሚ ሰኺርካ ኣብ ኣዯባባይ ምርኣይ፣
ቀ. ብ዗ይ ምኽንያት ኣ዗ውቲርካ ካብ ስራሔ ምትራፌ፣ምዴንጓይ ወይ ካብ መውፅኢ ሰዒት ኣቐዱምካ
ካብ ስራሔ ምጥፊእ፣
በ. ብስራሔ ኣጋጣሚ ዜተረኸቡ ምስጢራት ዗ይምሔሊው፣
ተ. ኮነ ኢሌካ ሒሰተኛ መርትዖ ምቕራብ፣ ሰነዴ ምጥፊእ፣ ሰነዴ ምሔባእ፣
ቸ. ምውቓዕ፡
ነ. ኮነ ኢሌካ ኣብ ናይ ቤት ፅሔፇት ንብረት ጉዴኣት ምብፃሔ፣
ኘ. ምስ መሳርሔትኻ ተረዲዱእኻ ብ዗ይምስራሔ ንስራሔ ዕንቅፊት ምዃን ከምኡውን ካሌኦት ኣብዙ
ክጠቓሇለ ዜኽእለ ተመሳሰሌቲ ጥፌኣታት ምፌፃም፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ ዜተጠቐሱ ተግባራት ሒዱኡ ወይ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዜኾኑ
ጥፌኣት ዜፇፀመ ዒቃቢ ሔጊ ብስነ ምግባር ጉዴሇት ተሒታቲ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 59
ቀሉሌ ጥፌኣት ዱስፔሉን
ቀፂልም ዜተ዗ር዗ሩ ተግባራት ቀሇሌቲ ጥፌኣት ዱስፔሉን እዮም፡፡
1. ብፅሐፌ ወይ ብቓሌ ካብ ሒሊፉኡ ዜተውሃቦ ግሌፅን ሔጋዊን መምርሑ ዗ይምቕባሌ ወይ
዗ይምትግባር፣
2. ኣብ ስርሐ ኣዴሊይ ፃዕሪ ዗ይምግባር
3. ምስ መሳርሔትኻ ተረዲዱእኻ ዗ይምስራሔ ንስራሔ ዕንቅፊት ምዃን ናይቲ ጥፌኣት ፌፃመን ካሌኦት
ኩነትን ብምግንዚብ ከቢዴ ጥፌኣት ዗ይበሃሌ እንተኾይኑ፡፡
4. ካሌኦት ኣብዙ ክጠቓሇሌ ዜኽእለ ተመሳሰሌቲ ጥፌኣታት፡፡
5. ኣብዙ ዒንቀፅ ካብዜተጠቀሱ ተግባራት ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ዜፇፀመ ዒቃቢ ሔጊ ብስነምግባር
ጉዴሇት ተሒታቲ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 60
ብጥፌኣት ዱስፔሉን ምኽንያት ዜውሰኑ ቕፅዒታት
1. በዙ ዯንቢ ዒንቀፃት 58፣59 ዜተ዗ር዗ሩ ወይ ካሌእ ተመሳሳሉ ጥፌኣት ብምፌፃም ብዱስፔሉን
ዜተኸሰሰ ዒቃቢ ሔጊ በዙ ዯንቢ ዜተቐመጠ ናይ ኣፇፃፅማ ስነ ስርዒት መሰረት ተራእዩ ዜምጥኖ
ቕፅዒት ክወሃቦ ይግበር፣፣
2. ብዜተኸሰሰለ ጥፌኣት ዱስፔሉን ጥፌኣተኛ ኮይኑ እንተተረኺቡ ካብ ዜስዕቡ ቕፅዒታት ብሒዱኡ
ክቕፃዕ ይግበር፣፣
ሀ. ብፅሐፌ መጠንቀቕታ
ሇ. ካብ ሒዯ ወርሑ ዗ይበሌፅ ዯመወዜ ቕፅዒት፣
ሏ. ሒዯ እርከን ዯመወዜ ወሰኽ ምኽሌኻሌ፡፡
መ. ሒዯ ዯረጃ ምትሒት ምስ ዯመወዜ፣
ረ. ናይ መወዲእታ ስራሔ መጠንቀቕታ፣
ሰ. ካብ ስራሔ ምብራር፡፡
3. ናብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ኣብ „ሀ‟ „ሇ‟ ዜተ዗ር዗ሩ ቀሇሌቲ ናይ ዱስፔሉን ቅፅዒታት
እንትኾኑ ካብ „ሏ‟ ክሳብ ሇ ዜተ዗ር዗ሩ ከበዴቲ ናይ ዴስፔሉን ቅፅዒታት እዮም፡፡
ዒንቀፅ 61
ብዱስፔሉን ጥፌኣት ዜሔተት ዒቃቢ ሔጊ ካብ ስራሔ ኣጊዴካ ምፅናሔ
1. ዒቃቢ ሔጊ ኣብዙ ዯንቢ ኣንቀፃት 58፣59 ዜተ዗ር዗ሩ ጥፌኣታት ዱስፔሉን ሒዱኡ ወይ ካብ ሒዱኡ
497
www.chilot.me
ንሊዕሉ ፇፂሙ እንትርከብ፣ ንምፌፃሙ ሒበሬታ እንትርከብ ወይ በዙ ምኽንያት ኣብ ቤት ፌርዱ

ተኸሲሱ እንትቐርብ ካብዙ ተበጊሱ ብዜርከብ ብቑዕ ምኽንያት ተኸሳሲ ን45/ኣርባዒን ሒሙሽተን/
መዒሌትታት ካብ ስራሔ ተኣጊደ እቲ ጉዲይ ውሳነ ክረክብ ይግበር፣፡ ኣብ ውሽጢ ኣርባዒን
ሒሙሽተን መዒሌትታት ውሳነ እንተ዗ይተዋሂቡ ተኸሳሲ ብ዗ይ ካሌእ ቅዴመ ኩነት ናብ ስርሐ
ክምሇስ ይግበር፡፡ እዙ ውሳነ ንምሃብ ዜምሌከቶም ሒሇፌቲ ብሸሇሌትነትን ስራሔ ንጥፇት ጉዴሇቶም
ምክንያት ንዜተፇፀመ ምዜንጋዕ ተሒተቲ ይኾኑ፡፡
2. በዙ ምኽንያት ካብ ስራሔ ዜእገዴ ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ወረዲን ዝባን ብርኪ ንዜሰርሐ ብዝባ ፌትሑ
መምርሑ ሒሊፉ፣ ኣብ ክሌሌ ንዜሰርሐ ብቢሮ ሒሊፉ ብዜተፃሒፇ ዯብዲቤ ዜተኣገዯለ ምኽንያት
ተገሉፁ ክእገዴ ይግበር፡፡
3. ኣዴራሻ እቲ ክእገዴ ዜዴሇ ዒቃቢ ሔጊ ዗ይፌሇጥ እንተኾይኑ ወይ ንባዕለ ምሃብ ዗ይካኣሌ
እንተኾይኑ ኣብቲ ቢሮ ምሌክታ መሇጠፉ ን10/ዒርተ/ መዒሌትታት ክሌጠፌ ኣሇዎ፡፡ ዜተውሃበ
እግዴ ዜፀንዕ ንቲ ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ኢደ ካብ ዜበፅሒለ ዕሇት ወይ ኣብዙ ንኡስ ዒንቀፅ ብዜተዯንገገ
መሰረት ኣብ ምሌክታ ካብ ዜተሇጠፇለ ዕሇት ብፅባሔቱ ጀሚሩ ዩ፡፡
4. ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ዜተዋህቦ ናይ እግዴ ውሳነ ቅሬታ እንተሃሌይዎ እግዴ ካብዜፇሇጠለ ኣብ ውሽጢ
ሒዯ ሰሙን እቲ ጉዲይ ተራእዩ ውሳነ ንኽረክብ ስሌጣን ናብ ዗ሇዎ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ጥርዒን
ከቕርብ ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 62
ቕፅዒት ናይ ምውሳን ሰሌጣን
ዒቃቢ ሔጊ ጥፌኣት ዱስፔሉን ፇፂሙ ተባሂለ ክሲ እንትቐርበለ ውሳነ ቅዴሚ ምሃብ በቢብርኩ ዗ል
ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ነቲ ጉዲይ ኣፃርዩ ምስ ናይ ውሳነ ሒሳብ ዗ቕርብ ኣብ ክሌሌ፣ ዝባን ወረዲን
ብርኪ ሰሇስተ ኣባሊት ዗ሇውዎ መፃረይ ጉጅሇ ይቐውም፡፡ መፃረይ ጉጅሇ ክሌተ ብጠቕሊሊ ዒቀብቲ
ሔጊ ዜተመረፁ ኣባሊትን ሒዯ በቢብርኩ ብ዗ሇዉ ቤት ፅሔፇት ዜምዯብ ኣካቢ ዜሒ዗ ኾይኑ ኣፇፃፅማ
ስርሐ ዴማ ዜስዕብ ኣገባብ ዜተኸተሇ ይኸውን፡፡
1. ዜቐረበ ክሲ ጥፌኣት ዱስፔሉን ነቲ ጉዲይ ዜምሌከቶ ዒቃቢ ሔጊ ብጽፅሐፌ ክበፅሕ፣ እቲ ዜተባሃሇ
ጥፌኣት ዱስፔሉን ዜፇፀሞ ንምኻኑ ዗ረዴኡ መረዲእታታት ኩልም ብፅሐፌ ክፇሌጦም ይግበር፡፡
2. ዜተኸሰሰ ዒቃቢ ሔጊ ዴማ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ሒዯ ብዜተዯንገገ መሰረት ተማሉኡ ዜቐረበ
ክሲ ካብ ዜበፅሕ ዕሇት ጀሚሩ መሌሱ ኣብ ሰሇስተ መዒሌቲ ውሽጢ ነቲ መፃረይ ጉጅሇ የቕርብ እዙ
ናይ ጊዛ ገዯብ እቲ ተኸሳሲ ዒቃቢ ሔጊ ብስራሔ ምኽንያት ካብ ዜተንቀሳቐሰለ ቦታ መሌሲ ናብ
ዜቐርበለ ቦታ ንምብፃሔ ኣብ ጉዕዝ ዜጠፌእ ጊዛ፣ ብሔማምን ካሌኦት ብሔጊ ካብ ዒቕሚ ንሊዕሉ
ተባሂልም ተቐባሌነት ዗ሇዎም ምኽንያታት ብምህሊዎም መሌሱ ብእዋኑ ከቕርብ እንተ዗ይኽእለ ነዙ
዗ዴሉ ተወሳኺ መሌሲ መቕረቢ ጊዛ ተሒሲቡ ክናዋሔ ይኽእሌ ዩ፡፡
3. መፃረይ ጉጅሇ ካብቲ ተኸሳሲ ዒቃቢ ሔጊ መሌሲ ምስተቐበሇ ኣዴሊይ ዜበል ምፅራያት ዴሔሪ
ምክያዴ ኣብ ብርኪ ን዗ል ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ውፅኢት ከይዱ ምፅራይን ናይ ውሳነ ሒሳብን
ብፅሐፌ የቕርብ፡፡ በቢብርኪ ዗ል ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜተኻየዯ ምፅራይ ብምምርማር ንተኸሳሲ
ብነፃ ክሰናበት፣ ጠፌኣተኛ ኮይኑ እንተረኺቡዎ ዴማ ኣብዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 60 ካብ ዜተቐመጡ
ቕፀዒታት ብሒዱኡ ክቕፃዕ ከም ኣግባብነቱ ይውስን፡፡ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜተገበረ ምፅራይ
዗ይተማሌአ እዩ ኢለ እንትኣምን ንዲግም ምፅራይ ክመሌሶ ይኽአሌ እዙ ከም዗ል ኮይኑ ግን ዜግበር
ምፅራይ ዜተጓተተ ከይኸውን ናይቲ ተኸሳሲ መሰሌ ከይዲፊእ በቢብርኪ ዗ል ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ
ግቡእ ጥንቃቐ ክገብር ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 63
ይግባኣኒ
1. ብክሌሌ ብርኪ ዗ሇው ዒቀብቲ ሔጊ ንዜፌፅምዎ ጥፌኣት ዱስፔሉን ብናይ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ
ኮሚቴ ዜረአ ይኸውን በቲ ዜተውሃቦ ውሳነ ቅር ዜበል ወገን ናብ ቤት ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር
የግባአኒ ክብሌ ይኽእሌ ቤት ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር ኣብ ዜቐረበለ ይግብኣኒ ዲግም ክረኣዩ
ይግባእ ዜብልም ነጥብታት ብምሔባር ናብ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ክመሌሶ ይኽእሌ እዙ
498
www.chilot.me
ምስተራኣየ ዜወሃብ ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን፡፡

2. ኣብ ዝባን ወረዲን ብርኪ ዗ሇው ዒቀብቲ ሔጊ ዜፌፅምዎ ጥፌኣት ዱሰፔሉን በቢብርኪ ዗ሇው ኣካሊት
ፌትሑ ኣመራርሒ ዜሪኡዎ ኮይኑ ኣፇፃፅሙኡ ከምዜስዕብ ይኸውን፡፡
ሀ. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ካብ ፅሐፌ መጠንቀቅታ ክሳብ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃያ ዗ቕፅዕ ጥፌኣት እንተፇፂሙ
ብወረዲ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ተራእዩ ይውሰን ኣብዙ ብርኪ ብዜተውሃቦ ውሳነ ቅሬታ ዜተሰምዖ
ወገን ይግባኣኒ ናብ ዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ክቀርብ ይኽእሌ እዩ፡፡ እቲ ውሳነ ብዝባ እንተፀዱቁ
ናይ መወዲእታ ይኸውን፡፡ ኣብ ዝባ እንተተሳዑሩ ግን ንመወዲእታ ውሳነ ናብ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ
ኮሚቴ ብይግባኣኒ ከቕርብ ይኽእሌ ዩ፡፡
ሇ. ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ ካብ ሒዯ እርከን ዯመወዜ ምኽሌካሌ ክሳብ ካብ ስራሔ ምስንባት ቕፅዒት ዗ውህብ
ጥፌኣት እንተፇፂሙ ወረዲ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ናይ ውሳነ ሒሳብ ብምግባር ንዝባ ፌትሑ
ኣመራርሒ ኮሚቴ ንውሳነ የሔሌፌ፡፡ ብዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜተውሃበ ውሳነ ቅር ዜበል ወገን
ንክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ይግበኣኒ ከቅርብ ይኽእሌ ዩ፡፡ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ
ዜህቦ ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን፡፡
ሏ. ዝባ ዒቃቢ ሔጊ ካብ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ክሳብ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃያ ዗ቕፅዕ ጥፌኣት እንተፇፂሙ
ጉዲዩ ብዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜውሰን ይኸውን፡፡ በቲ ውሳነ ቅር ዜብል ወገን ይግባኣኒ ናብ
ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ክቐርብ ይኽእሌ፡፡
መ. ዝባ ዒቃቢ ሔጊ ካብ ሒዯ እርከን መሃያ ወሰኽ ምኽሌካሌ ክሳብ ካብ ስራሔ ምስንባት ዗ቐፅዕ ጥፌኣት
ፇፂሙ እንተዴኣ ኮይኑ ጉዲዩ ብዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ናይ ውሳነ ሒሳብ ተዋሂቡ ንውሳነ
ንክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ይቐርብ፡፡ ብክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜወሃብ ውሳነ ናይ
መወዲእታ ኮይኑ ግን ዴማ ዜተዋሃቦ ውሳነ ካብ ስራሔ ምስንባት እንተኾይኑ ጥራሔ ብይግባኣኒ ናብ
ቤት ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር ከቕርብ ይኽእሌ፡፡ ክሌሌ ምምሔዲር እዙ ሔቶ ምስቐረበለ ጉዲዩ ሪኡ
ዲግም ክሪእዩ ኣሇዎ ዜብሌ እምነት እንተኣሔዱሩ ክረኣዩ ይግባእ ዜብልም ነጥቢታት ብምግሊፅ ናብ
ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ክመሌሶ ይኽእሌ እዙ ተራእዩ ዜወሃብ ውሳነ ናይ መወዲእታ
ይኸውን፡፡
ረ. ኣብ ወረዲ፣ ዝባ ይኹን ክሌሌ ብርኪ ብጥፌኣት ዱስፔሉን ምኽንያት ኣብ ዜተዋህቦ ውሳነ ቅሬታ
ዜተሰምዖ ዒቃቢ ሔጊ እቲ ጉዲይ ብይግባኣኒ ንኽረኣየለ ሒዯ ብርኪ ሌዑለ ናብ ዜርከብ ፌትሑ
ኣመራርሒ ኮሚቴ፣ ብክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ዜተውሃቦ ውሳነ እትኸውን ዴማ ናብ ቤት
ፅሔፇት ክሌሌ ምምሔዲር ይግባኣኒ ምቕራብ መሰለ ሔለው ዩ፡፡ ይግባኣኒ ባሃሉ ናይ ይግባኣኒ ጥርዒን
ውሳነ ካብ ዜበፅሕ ኣብ ውሽጢ 30/ሳሊሳ/ ማዒሌቲ ዗ል ጊዛ ስሌጣን ናብ ዗ሇዎ ይግባኣኒ ሰማዑ ኣካሌ
ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ኣብዙ ዜተቕመጠ ጊዛ ውሽጢ ዗ይቐረበ ናይ ይግባኣኒ ጥርዒን ተቐባሌነት
ኣይረክብን፡፡
ዒንቀፅ 64
ብዚዕባ ምፅራይ
በቢብርኩ ዗ሇው መፃረይቲ ጉጅሇታት
1. ክሲ ዜቐረቦ ዒቃቢ ሔጊ ንዜቐረበ ክሲ መሌሲን መከሊኸሉ ምሃብ ንክኽእሌ ዜተኸሰሰለ ኽሲ ዜገሌፅ
ዜርዜር ፅሐፌ፣ ዜቕርቡ መረዲእታታት፣ መሌሱ ዗ቕርበለ ዕሇት፣ ሰዒትን ቦታን ዜገሌፅ መፀዋዕታ
ክበፅሕ ክገብሩ ኣሇዎም፡፡
2. ዜቐረቦ ክሲ ዱስፔሉን ንምፅራይ ኣዴሇይቲ መረዲእታታት የተኣኻኽብ፣ እዙ ክፌፀም ዗ሇዎ ዴማ
ሔጊን ስነ ስርዒትን ብዜተኸተሇ ኣገባብ ይኸውን
3. ዜሒዝ ጉዲይ ብግቡእ ኣፃርዩ ምቕራብ ንከኽእል ተኸሳሲ ንኸሳሲ ብዚዕባ እቲ ጉዲይ ብግቡእ ከረዴኦ
ክሒትት ይኽእሌ፡፡
4. ተኸሳሲ ዒቃቢ ሔጊ ክሲ ብፅሐፌ ምስ በፅሕ በቲ ዜተቖፀረለ ዕሇት፣ ሰዒትን ቦታን ቀሪቡ መሌሲ
ክህብ ፌቃዯኛ እንተ዗ይኮይኑ መፀዋዕታ ካብ ዜተዋህቦ ወይ ብምሌክታ ካብ ዜተሇጠፇለ ጊዛ ጀሚሩ
ኣብ ውሽጢ 30/ሰሊሳ/ ማዒሌቲ እንተ዗ይቀሪቡ ናብ ዜምሌከቶ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ተኸሳሲ
ብ዗የሇለ መርሚሩ ብምቕራብ የወስን፡፡
499
www.chilot.me
5. ተኸሳሲ ዒቃቢ ሔጊ ቐሪቡ መሌሱ ክህብን ጉዲዩ ከረዴእን ዗ይካኣሇ ካብ ዒቕሙ ንሊዕሉ ብዜኾነ
ምኽንያት ምዃኑ ከረዴእ እንተኺኢለ እቲ ጉዲይ ከምባሒደሽ ተመርሚሩ ክረኣየለ ምሔታት
መሰለ ሔለው እዩ፡፡
ዒንቀፅ 65
ውሳነ
ኣብ ዒቃቢ ሔጊ ዜቐረበ ክሲ ዱስፔሉን ተፃርዩ ምስቐረበ በብብርኩ ብ዗ል ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ካብ
ዜስዕቡ ውሳነታት ሒዱኦም ክውስን ይኽእሌ፣
1. ተኸሳሲ ዜተኸሰሰለ ጉዲይ ብጥፌኣት ከሔትቶ ዗ይኽእሌ እንተኾይኑ ወይ ብመረዲእታ ክረጋገፅ
ተ዗ይኪኢለ ዜቐረቦ ክሲ ክዕፆ ምግባር፣
2. ዜቐረቦ ክሲ ብሙለእ ወይ ብኸፊሌ እንተተረጋጊፁ ክብዯት እቲ ዜተፇፀመ ጥፇኣት ብምምዜዚን
ከከም ክብዯት እቲ ጥፌኣት ከቢዴ ወይ ቀሉሌ ዱስፔሉን ቕፅዒት ምውሳን ኮይኑ ዜወሃብ ውሳነ
ተኸሳሲ ብዜተኸሰሰለ ጉዲይ ዜቐረቦ ኽሲ፣ መሌሲ፣ መርትዖ ብሒፂሩ፣ ጥፌኣተኛ ምዃን
዗ይምዃኑ፣ ጥፌኣተኛ እንተ዗ይኮይኑ ወይ ኮይኑ እንተተረኺቡ ዜተውሃቦ ውሳነ ወይ ቕፅዒትን
ካሌኦት ተዚመዴቲ ሪኢቶታት ብግሌፂ ዗ቕምጥ ክኽውን ኣሇዎ፡፡
ምዕራፌ ዒሰርተ
ኣቃውማ ኮሚቴታት ኣመራርሒ
ዒንቀፅ 66
ምጥያሽ
ኣብ ክሌሌ፣ ዝባን ወረዲን ብርኪ ኣመራርሒ ዒቀብቲ ሔጊ ዜኾነ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ እናተባሃሇ
ዜፅዋዕ ኮሚቴ ተጣይሹ ኣል፡፡
ዒንቀፅ 67
ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ
ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ኣባሊት ዜስዕቡ እዮም
ሀ. ሒሊፉ ፌትሑ…………………………………………………………………. ኣካቢ
ሇ. ምክትሌ ሒሊፉ ቢሮ …………………………………………………………. ኣባሌ
ሏ. ኣብ ቢሮ ፌትሑ ዗ሇው መምርሑታት ሒሇፌቲ……………………………. ኣባሊት
መ. ሒሊፉ ዋና ክፌሉ ምምሔዲር ሰራሔተኛ……………………………………… ቃሇ ጉባኤ ተሒዙ
ዒንቀፅ 68
ስራሔን ሒሊፌነትን
ኣብዙ ዯንቢዙ ዜተዋህቦ ሒሊፌነት ከም዗ል ኮይኑ ናይ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ናይ ዒቀብቲ ሔጊ
ኣመራርፃ፣ ሹመት፣ ዕብየት ዜውውርን ዱስፔሉንን ሪኡ ዜውስን ወይ ንውሳነ ዗ቕርብ ሊዕሇዋይ ኣካሌ
እዩ
ዒንቀፅ 69
ዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ
ዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ኣባሊት ዜስዕቡ እዮም፡፡
ሀ.ዝባ ፌትሑ መምርሑ ሒሊፉ …………………………………………. ኣካቢ
ሇ. ዝባ ፌትሑ መምርሑ ም/ሒሊፉ…………………………………….. ኣባሌ
ሏ. ሒሇፌቲ ኣብ ውሽጢ እቲ መምርሑ ዗ሇው ዋና ክፌሉታት…………. ኣባሊት
መ. ሰራሔተኛ ምምሔዲር ክፌሉ ሒሊፉ ……………………………… ቃሇ ጉባኤ ተሒዙ
ዒንቀፅ 70
ኣብዙ ዯንቢ ዜተውሃቦ ስራሔን ሒሊፌነትን ከም዗ል ኮይኑ ናይቲ ዝባ ፌትሑ መምርሑ ሊዕሇዋይ
ኣመራርሒ እዩ፡፡ ጉዲያት ዱስፔሉን ንምርኣይ በዙ ዯንቢ ዜተዋህቦ ስሌጣን ከም዗ል ኮይኑ ዜውውር፣
ዕብየትን ሽመትን ዒቀብቲ ሔጊ ብዜተመሌከተ ናብ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ርኢቶኡ የቕርብ፡፡
500
www.chilot.me
ዒንቀፅ 71
ወረዲ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ
ወረዲ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ኣባሊት ዜስዕቡ እዮም፡፡
ሀ. ወረዲ ፌትሑ ቤት ፅሔፇት ሒሊፉ ……………………………………………. ኣካቢ
ሇ.ኣብቲ ወረዲ ፌትሑ ቤ/ፅ ዗ሇው ክፌሉ ሒሇፌቲ ……………………………… ኣባሊት
ሏ. ወረዲ ፌትሑ ቤት ፅሔፇት ፊይናንስን ምምሔዲርን ሒሊፉ …………………. ኣባሌን ቃሇ ጉባኤ
ተሒዜን
ዒንቀፅ 72
በዙ ዯንቢ ዜተዋሃበ ጉዲያት ዱስፔሉን ዋኒናት ናይ ምርኣይ ሒሊፌነቱ ከም዗ል ኮይኑ ናይቲ ወረዲ
ፌትሑ ቤት ፅሔፇት ሊዕሇዋይ ኣመራርሒ ዩ፡፡ ካሌኦት ጥርዒናትን ጉዲያትን ብዜተመሌከተ መረዲእታ
ኣታሒሑዘ ሪኢቱኡ ንዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ የቕርብ፡፡
ዒንቀፅ 73
ናይ ኣመራርሒ ስነ-ሰርዒት
ናይ ኩልም ኮሚቴታት ኣሰራርሒ ስነ ሰርዒት ከምዜስዕብ ይኸውን፡፡
1. ክሌተ ሲሶ ኣባሊት ኮሚቴ እንትርከቡ ምሌኣተ ኣኼባ ይኸውን፣
2. ውሳነ ኮሚቴ ዜሒሌፌ ብሒበራዊ ምርዴዲእ ወይ ብኣብዜሒ ዴምፂ ይኸውን
3. ካብ ዜተረኸቡ ኣባሊት እቲ ኮሚቴ ብኣብዜሒ ዴምፂ ዜተዯገፇ ሒሳብ ውሳነ ኮሚቴ ይኸውን፡፡
4. ዴምፂ ማዕረ እንትምቀሌ ኣካቢ ዗ሇዎ ወገን ናይቲ ኮሚቴ ውሳነ ይኸውን፡፡
5. ሔዴሔዴ ኮሚቴ ኣብ ዜውሰነለ እዋን ዜነኣሰ ዴምፂ ዜሃቡ ሒሳቦም ምስ ምኽንያቱ ኣብ ቃሌ ኣኼባ
ክሰፌር ኣሇዎ፡፡
6. ንኣሳሌጦ ስራሔ ኮሚቴታት ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ሌዕሌ ኢለ ካብ ዜተገሇፀ ብተወሳኺ ካሌእ
ናይ ኮሚቴታት ውሽጣዊ ኣሰራርሒ ስነ ሰርዒት ኣዲሌዩ ከውፅእን ኣብ ስራሔ ክውዕሌን ነቲ ቢሮ
ስሌጣን ተዋሂቡዎ ኣል፡፡
ዒንቀፅ 74
መምርሑ ናይ ምውፃእ ሒሊፌነት
ኣብዙ ዯንቢ ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት ብኣግባቡ ኣብ ስራሔ ንምውዒሌ ዗ዴሌዩ ዜርዜር መምርሑታት
ምውፃእ ኣብ ዗ዴሌየለ ጊዛ እቲ ቢሮ መምርሑታት ኣውፂኡ ኣብ ሰራሔ ንኸውዕሌ ሒሊፌነት ተዋሂብዎ
ኣል፡፡ በዙ ኣግባብ ዜወፁ መምርሑታት ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ ዜተቐመጡ ዴንጋገታት ዕሊማ ንምፌፃም
ጥራሔ ክኾኑ ኣሇዎም፡፡ ካብዙ ወፃኢ ኾይኖም እንትርከቡ ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን፡፡
ዒንቀፅ 75
ዯንቢ ዜፀንዒለ ጊዛ
እዙ ዯንቢ ካብ ሰነ 1992 ጀሚሩ ኣብ ግብሪ ዜውዕሌ ይኸውን
ሰነ 1992 ዒ/ም
ገብሩ ኣስራት
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
501
www.chilot.me
በ/ፌ/ም/ቅ/ቅጥዑ/ 01/92
ኣብ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ
ቢሮ ፌትሑ፣
ብመሰረት ዯንቢ - ቑፅሪ 10/1992 ምዕራፌ ሽዴሽተ
ንዒቀብቲ ሔጊ ዜምሊእ ፀብፃብ
ኣፇፃፅማ ስራሔ ቅጥዑ እዩ፡፡
I. ሒፇሻዊ
1. እዙ ፀብፃብ ስራሔቲ ዒቀብቲ ሔጊ ብፅሬት፣ ፅፇት፣ ንጥፇትን ስነምግባርን ንምምዚን ከምኡውን ገምጋም
ውፅኢትን ስራሔ እዩ፡፡
2. ኣመሊሌእኡ እቲ ተገምጋሚ ዒቃቢ ሔጊ ብ዗ሇዎን ፇሉጥዎን ኣብ ግሌፂ መዴረኽ ዜተራኣየን ኾይኑ ብዚዕባ እቲ
ዒቃቢ ሔጊ ኣብ ጭቡጥ ስርሐ ተመስሪቱ ብተኸታታሉ ብዜተገበረ ገምጋም ዜተመስረተ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ኣብ
ሒዯ ዒመት 2 ግዛ ይምሊእ፡፡ ነናይ ርብዑ ዒመት ስራሔ ገምጋም ኣብ ውፅኢት ስራሔ ዜረኣዩ ዴኹምን ብርቱዕን
ጎንታት መከታተሉ መ዗ከርን ጌርካ ፅሟቕ ብነጥቢ ይወሃብ፡፡ ኣብ መወዲእታ ሰሙናት ወርሑ ታሔሳስን ወርሑ
ሰነን ተመሉኡ ንዜምሌከቶ ይሊኣኽ
3. ነዙ ቅጥዑ ዜመሌኡ ቐረባ ሒሊፌትን ዗ፅዯቕዎ ኣመራርሒ ኮሚቴን ብሒሊፌነት ዗ሔትት ብምዃኑ ዕሊምኡን
ኣመሊሌእኡን ዴሔሪ ምርዲእ ብጥንቓቕን ኣብ ሒቂ ተመስሪቶምን ክመሌኡ ኣሇዎም፡፡
4. ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ብቐረባ ሒሊፉ ዜቐረበ መበገሲ በቢርኩ ብ዗ል ፌትሑ ኣመራርሒ
ኮሚቴ ተገምጊሙ ይምሊእ፣ ይፀዴቕ ኣካቢ ይፌርመለ፡፡
4.1 ንወረዲ ዒቀብቲ ሔጊ ሒሊፉ ወረዲ ዒቃቢ ሔጊ መበገሲ ይመሌእ፣ ወረዲ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ገምጊሙ
ይውስን፣ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ኣፅዱቑ ንክሌሌ ቢሮ ይሌእኽ፡፡
4.2 ንዝባ ዒቀብቲ ሔጊ ሒሊፉ ዝባ ዒቃቢ ሔጊ መበገሲ ይመሌእ፣ ብዝባ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ተገምጊሙ
ይውስን ይሌኣኽን፣ ክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ የፅዴቕ፡፡
4.3 ንክሌሌ ዒቀብቲ ሔጊ፣ መምርሑ ዒ/ሔጊ መበገሲ ይመሌእ፣ ብክሌሌ ፌትሑ ኣመራርሒ ኮሚቴ ይውሰን፣
የፅዴቕ፣ ናይ ኩልም ዒቀብቲ ሔጊ፣ ብእዋኑ ተመሉኡ ብኣግባቡ ኣብ ማህዯሩ ይቕመጥ፡፡
5. ምሌክት ዜተገብረልም ነጥቢታት መእኸሊይ ውፅኢት /ኣቨረጅ/ ንምርካብ ዴምር ነጥቢታት ኣብ ሒሇፌቲ
ን12፣ ኣብ ተራ ዴማ ን10 ብምምቃሌ ይቕመጥ ምኽንያቱ ኣብ ተራ ቑፅሪ 11፣12 ዜተመሌከቱ መዏቀኒታት
ኣብ ወረዲ፣ ዝባ፣ ክሌሌ፣ ብሒሊፌነት ንዜተመዯቡ ዒቀብቲ ሔጊ ጥራሔ ብተወሳኺ ዜምሊእ መመ዗ኒ ዩ ንተራ
ኣይምሊእን፡፡
6. ኣብዙ መፀብፀቢ ዜተመሌከቱ ሔዴሔዴ መመ዗ኒ ረቋሑታት ዜግቦኦም ሙለእ ነጥቢ ኣቐዱሙ ዜተቐመጠ
1,2,3,4,5ዜብሌ እንትኾን ሒሙሽተ መመ዗ኒ ብርኪታት ኣሇውዎ፡፡ ተገምጊሙ ካብ ሒሙሽተኦም መመ዗ኒ
ብርኪታት ይምጥኖ ዩ ኣብ ዜተባሃሇ ነጥቢ ኣብቲ ቐንዱ ርእሲ ፉት ንፉት ዜርከብ ኮሇም ናይ  ምሌክት
ብምግባር እዩ፡፡ እቶም ብርኪታት መመ዗ኒ ብዜዋሃብ ነጥቢ ኣንፃር እዝም ዜስዕቡ እዮም፡፡
1. ኣዜዩ ዜተሒተ ………………………………………… ካብ 1.00 – 1.44 ነጥቢ፣
2. ታሔተዋይ …………………………………………….. ካብ 1.45 - 2.44 ነጥቢ፣
3. ማእኸሊይ ……………………………………………… ካብ 2.45 – 3.44 ነጥቢ
4. ዜሇዒሇ ………………………………………………… ካብ 3.45 – 4.44 ነጥቢ፣
5. አዜዩ ዜሊዒሇ………………………………………….. ካብ 4.45 – 5.00 ነጥቢ፣
502
www.chilot.me
II ተገምጋሚን መዏቀኒታቱን
ሀ. ሽም ……………………………………………………………………………………………
ሽም ኣቦሒጎ ………………………………………………………………………………..
ሇ. ዕዴመ …………………………………………………………………………………………
ሏ. ዜሰርሒለ ቤት-ፅሔፇት ………………………………………………………………………..
መ. ሔዙ ዜሰርሒለ ብርኪ ዒቃቢ ሔጊነት ……………………………………………………….
ሒሊፌነት ……………………………………………………………..
ረ. ዯረጃ ትምህርቲ ………………………………………………………………………………
ሰ. እዙ ቅጥዑ ዜተመሌአ ካብ ……………………….. ክሳብ ……………………….. ን዗ል እዋን ዩ፡፡
503
www.chilot.me
ርእሲ መዕቀኒታት መዏቀኒ ነጥቢታት
1 2 3 4 5
- ሞያዊ ክእሇትን ኣጠቓሊሉ ዒቕምን ብዜምሌከት
- ዜሒዝም ጉዲያት ፌረ ነገር ኣብ ምንፃርን ምስ ሔጊ ኣገናዙብካ ጭብጥታት ኣብ ምውፃእን

- ጭብጥታት ቅዯም ሰዒብ ሰሪዕኻ ምትግባር
- ንዜሒዝ ጉዲይ ኣፅጋቢ ትንተና ገይርካ ኣብ ምውሳንን ክርክር ኣብ ምቕራብን
- ቴክኒካዊ ኣቃራርባን ኣተሒሔዚን መዜገቡ ፅሩይን ግሌፅን ወ዗ተ ምዃን
ንስራሔ ተበግሶን ውፌይነት ብዜምሌከት
- ንዜተመዯበለ ስራሔ ብዜወፀ ፔሮግራም ጠቢቕካ ኣብ ምስራሔ

- ካብ ዜወፀ ፔሮግራም ንሊዕሉ ሔሌፉ ግዛ ሂብካ ምስራሔ /ሰዒት ዗ይምፅብፃብ/
- ብዒርሰ ተበግሶ ንስራሔቲ ይጠቕሙ ዮም ዜበሃለ ሒሳባት ኣብ ምፌሌፊሌ
- ንኻሌኦት መሳርሔቱ ብኣብነት ኣብ ምፅሊው፡፡
ኣብ ስነ ምግባር
- ካብ ብ዗መዴ ብፌሌጦን ወገንነት ምስራሔ ነፃ ምዃን

- ካብ ስርቅን ምጥፌፊእን ነፃ ምዃን
- ካብ ስኽራን ካሌኦት ኣፀየፌቲ ነገራት ነፃ ምዃን
ርእሲ ምትእምማን
- ነፃን ግሌፅን ኾይንኻ ምስራሔ
- ናይ ዜኾነ ተፅዕኖ ብ዗ይምስጋእ ብርእሲ እምነት ክትሰርሔ ዗ል ቅሩብነት
- ዗ይኾነን ንስራሔ ዒንቃፉን ዜኾነ ተግባራት ኣብ ምቅዋም
ርእሲ መዕቀኒታት መዏቀኒ ነጥቢታት
1 2 3 4 5
ተ.ቑ
5 ዱሞክራሲያዊ ጥርናፇ ኣብ ምኽባርን ብኡ ተመሪሔኻ ኣብ ምኻዴን
- ናይ ባዕሌኻ መምርሑ ተቐቢሌካ ብሙለእ ሌቢ ኣብ ምትግባር

- ናይ ትሔተኻ ብኣግባቡ ጠርኒፌካ ክትሰርሔ ምኽኣሌ
- ግቡእኻ ፇፂምካ ን዗ይትኣምነለ ዴሒር ናይ ክትሒትት ዗ል ሌምዱ
- መኣረምታ ምሃብን ምቕባሌን
- ጉዴሇት ንምእራም ካብ ካሌእ ዜቐርብ ነቐፇታ ብሃናፃይነቱ ኣብ ምቕባሌ
6 - መአረምታ ምሃብን ምቕባሌን
- ጉዴሇት ንምእራም ካብ ካሌእ ዜቐርብ ነቐፇታ ብሃናጸፃይነት ኣብ ምቕባሌ

- ናይ ካሌእ ሰብ ጉዴሇት ሪኢኻ መአረምታ ምቕራብ
7 - ምስ መሳርሔቱ ኣብ ዜተመዯበለ ዒውዯ ስራሔቲ ናይ ምትሔግጋዜ ባህሉ ምዕባይ

- ካብ ሊዕሇዎትን ታሔተዎትን ዯረጃ ዗ሇዎም መሳርሔቲ ክትመሃር ምዴሊይ
- ብ዗ሇካ ፌሌጠትን ናይ ስራሔ ንጥፇትን ንኻሌኦት ክትሔግዜ ምዴሊይ
- ብስራሔ ንዜራኸበካ ፅቡቕን ንስራሔ ዗ይጎዴእን ሞራሊዊ ተቐባሌነት ዗ሇዎ ኣቀራርባ
ምግባር /ምክብባር/
- ንሰብ ጉዲይ ብግቡእ ኣብ ምትእንጋዴ
8 - ሒቀኛነት ተኣማንነት ብዜምሌከት
- ንመንግስትን ህዜብን ብተኣማንነት ምግሌጋሌ

- ንምጥርጣር መሰረት ካብ ዜኾኑ ነገራት ነፃ ምዃንን ካብ እትሰርሒለ ሔ/ሰብ ኣመኔታ
ክትረክብ ምኽኣሌ
9 - ሒዯሽቲ ሒሳባት ንምቕባሌን ኣብ ተግባር ንምውዒሌ ዗ል ዒቕምን ተኽእልን
10 - ብመንግስትን ህዜብን ን዗ተዋሃበ ንብረት ብኣግባብ ምጥቃምን ምሒዜን

- ንብረት ንነዊሔ ጊዛ ከም዗ገሌግሌ ገይርካ ምትሒዜ
- ቆጣባይ ኣጠቃቕማ ንብረት ክህለን ብኡ መሰረት ክትግሌገሌ ምኽኣሌ
- ናይ መንግስቲ ንብረት ከም ናይ ባዕሌኻ ንብረት ሪኢካ ክንክን ምግባር
504
www.chilot.me
11 - ከም ኣመራርሒ ኯይንኻ ስራሔኻ ምስራሔ ብዜምሌከት
- ኣብ ናይ ሊዕሇዋይ ኣካሌ ትሌሚ ተዯሪካ ንናይ ከባቢኻን ንጭቡጥ ስራሔትካ

መሰረት ዜገበረ ናይ ስራሔ ትሌሚ ምውፃእ ባህሉን ሌምዴን
- በቲ ዜወፀ ትሌሚ ጠቢቕካ ንባዕሌኻ ምኻዴን ንኻሌኦት ታሔተዎት ተቆፃፂርካ
ክትሰርሔ ምኽኣሌን
- ንሰራሔተኛ ኣብ መትእንጋዴ ዗ል ተኽአል
12 - ናይ መምርሑ ኣተገባብራ
- ንብትሔቲኻ ብሒሳብ ምእማን ምኽኣሌ ብቕዒት

- ንፁር መምርሑ ኣብ ምሃብ ወይ ምውራዴ ተኸእል
- ን዗ውረዴካዮ መምርሑ ተግባራዊነቱ ምክታሌ
III ውፅኢት
1. ዒቃቢ ሔጊ ዜረኸቦ ነጥቢ ትሐት እንተኾይኑ መትሒቲኡ ጉዴሇት ወይ ዴኽመት ምስቲ ዜዋህቦ ነጥቢ ጎኒ ንጎኒ ብንፁር
ኩነቱ ተገሉፁ ይፃሒፌ፡፡ተገምጋሚ እውን ተቐቢሌዎን ኣይተቐበልን ሪኢቱኡ ክህበለ ወይ ሒሳቡ ብፁሐፌ ክቕመጥ
ኣሇዎ፡፡
1.1 ዴኽመቱ/ጉዴሇቱ ብግሌፂ ተነጊርዎ፣ ተ዗ሪብናለ
1.2 መዏቀኒ ውፅኢት ነጥበይ ካብ 3.45 ንታሔቲ ዜኾንኩለ ምኽንያት ተነጊሩኒ/ተሒቢሩሇይ፣ ሒሳበይ ብፅሐፌ ኣቐሚጠ
ፇሪሙለ ኣሇኹ፡፡
__________________________________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________
ሽም _________________________________ ሒሊፌነት _______________ ብርኪ ዒ/ሔጊ ____________
ዕሇት ______________________ ፉርማ _________________
2. ተገምጋሚ ዜረኸቦ ፅሟቕ ማእኸሊይ /ኣቨረጅ/ውፅኢት_________________
3. ዜረኸቦ ብብርኪ መመ዗ኒ ኣባየናይ ምዃኑ ይቅመጥ፡፡

ኣዜዩ ትሐት ማእኸሊይ ኣዜዩ ዜሇዒሇ
ትሐት ዜሇዒሇ
4. ዜተዋህቦ ነጥቢ ብከመይ ኣግባብ ዩ? በዜሑ ገምጋም ዜመሌኡ __________________________
5. ዜምሌከቶም ሒሇፌቲ ብሙለእ ዴምፂ በዜሑ ዗ፅዯቁ
5.1 ሪኢቶ ፀብፃብ ዜመሌአ ሒሊፉ ____________________ ብኣብዜሒ ዴምፂ
ፉርማ ____________________ ክንዯይ ብክንዯይ
ሽም ________________________________________________________________________________________
ብርኪ ስራሔ _________________________________________________________________________________
ዕሇት __________________________________________________________________________________
5.2 ሪኢቶ ዗ፅዯቐ ሒሊፉ ________________________________________________________ _______________
ፉርማ _________________________________________________________________ ________
ሽም _______________________________________________________________________________
ብርኪ ስራሔ _________________________________________________________________________________
ዕሇት ________________________________________________________________________________
5.3 ሪኢቶ ሒሊፉ ቢሮ _________________________________________________________________________
ፉርማ _____________________________________________________________________________
ሽም ______________________________________________________________________________
ሒሊፌነት ___________________________________________________________________
ዕሇት ______________________________________________________________________________
መብርሂ፡- ኣብ ቢሮ ፌትሑ ዜርከቡ ሰብ ሙያ ሔጊ ንኹልም ዜምሊእ እዩ ነቲ ሳፁን ኣብ ውሽጢ ምሌክት ይግበረለ
ቢ/ፌ/ም/ቕጥዑ 02/92
505
www.chilot.me
ቢ/ፌ/ም ቅጥዑ 02/92
ኣብ ብ/ክ/መንግስት ትግራይ ናይ ዒቀብቲ ሔጊ መሃያ እስኬሌ
ተ.ቁ ስራሔ መዯብ መሃያ ተዯሊይ ት/ዯረጃ ኣግባብ ዗ሇዎ

1 ወረዲ ዒ/ሔጊ I 500 ሰርቲፉኬት/ብሔጊ/ ስራሔ ሌምዱ 0 ስራሔ ሌምዱ
2 ወረዲ ዒ/ሔጊ II 600 ሰርቲፉኬት 3 ዒመት
3 ወረዲ ዒ/ሔጊ III 710 ዱፔልማ 0 ስራሔ ሌምዱ
ሰርቲፉኬት 6 ዒመት
4 ወረዲ ዒ/ሔጊ IV 835 ዱፔልማ 2 ዒመት
5 ወረዲ ዒ/ሔጊ V 980 ዱፔልማ 4 ዒመት
ቀዲማይ ዱግሪ 0 ዒመት
6 ወረዲ ዒ/ሔጊ VI 1,150 ዱፔልማ 6 ዒመት
7 ዝባ ዒ/ሔጊ I 1,150 ዱፔልማ 6 ዒመት
ማስትሬት ዱግሪ 0 ዒመት
8 ዝባ ዒ/ሔጊ II 1,290 ዱፔልማ 8 ዒመት
9 ዝባ ዒ/ሔጊ III 1,440 ቀዲማይ ዱግሪ 6 ዒመት
10 ክሌሌ ዒ/ሔጊ I 1,440 ቀዲማይ ዱግሪ 6 ዒመት
11 ክሌሌ ዒ/ሔጊ II 1620 ቀዲማይ ዱግሪ 8 ዒመት
12 ክሌሌ ዒ/ሔጊ III 1810 ቀዲማይ ዱግሪ 10 ዒመት
ናይ ዒ/ሔጊ መሃያ ብርኪ ሰንጠረዥ

ብር መሇክዑ በቢ እርከኑ ዜክፇሌ መሃያ
ኪ መሃያ
1ኛ 2ኛ 3ኛ 4ኛ 5ኛ 6ኛ 7ኛ 8ኛ 9ኛ መብርሂ
መሃያ
ወረዲ I 500 532 565 600 636 672 710 750 790 835 880
ዒ/ሔጊ
ወረዲ II 600 636 672 710 750 790 835 880 930 980 1035
ዒ/ሔጊ
ወረዲ III 720 750 790 835 880 930 980 1035 1090 1150 1220
ዒ/ሔጊ
ወረዲ IV 835 880 930 980 1035 1090 1150 1220 1290 1365 1440
ዒ/ሔጊ
ወረዲ V 980 2035 2090 1150 1220 1290 1365 1440 1530 1620 1715
ዒ/ሔጊ
ወረዲ VI 1150 1220 1290 1385 1440 1530 1630 1715 1810 1905 2000
ዒ/ሔጊ
ዝባ I 1150 1220 1290 1365 1440 1530 1620 1715 1810 1905 2000
ዒ/ሔጊ
ዝባ II 1290 1365 1440 1530 1620 1715 1810 1905 2000 2110 2220
ዒ/ሔጊ
ዝባ III 1440 1530 1620 1715 1810 1905 2000 2110 2220 2335 2460
ዒ/ሔጊ
ክሌሌ I 1440 530 1620 1715 1810 1905 2000 2110 2220 2335 2460
ዒ/ሔጊ
ክሌሌ II 1620 1715 1810 1905 2000 2110 2220 2335 2460 2585 2710
ዒ/ሔጊ
ክሌሌ III 1810 1905 2000 2110 2220 2335 2460 258 2710 2835 2960
ዒ/ሔጊ
መብርሂ ሔዴሔዴ ዒቃቢ ሔጊ ስራሔ ኣፇፃፅምኡ ኣዕጋቢ እንተ዗ይኮይኑ ኣብዙ ዜተቐመጠ ወሰኽ በቢዜምሌከቶ
ብርኪ ኣብ ክሌተ ዒመት ይረክብ
506
www.chilot.me

ዯንብ ቑፅሪ 10/1992 ዯንብ ቁጥር 10/1992
ገፅ 1 ገጽ 1
ዯንብ ቁጥር 10/1992

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የዏቃቤያነ ሔግ
መተዲዯሪያ ዯንብ
ምዕራፌ አንዴ
ጠቅሊሊ
አንቀፅ I
አውጪው ባሇስሌጣን
የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በክሌለ ሔገ መንግስት አንቀፅ 56 ንኡስ
ቁጥር 4 በተሰጠው ሥሌጣን መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ አውጥቷሌ
አንቀፅ 2
አጭር ርዕስ
ይህ ዯንብ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት የዒቃብያነ ሔግ መተዲዯሪያ ዯንብ ቁጥር 10/1992
ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
አንቀፅ 3
የዯንቡ ተፇፃሚነት ወሰን
1. ይህ ዯንብ በፌትሔ ቢሮ ሒሊፉ፣ በፌትሔ ቢሮ ምክትሌ ሒሊፉው እና በፌትሔ መምሪያ ሒሊፉዎች
ተፇፃሚነት አይኖረውም፡፡
2. ይህ ዯንብ በማናቸውም ዯረጃ ሊለ የወንጀሌ፣ የፌትሔ ብሓር ጉዲዬችና ላልች ሔግ ነክ ስራዎች
ሇመስራት በፌትሔ ቢሮ በተሸመ የሔግ ባሇሙያ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
3. ከፌ ብል የተጠቀሰው እንተጠበቀ ሆኖ የፌትሔ ቢሮ በተሇይ ሇተወሰነ ሔግ ሥራ የሔግ ባሇሙያ
በኮንትራት ቀጥሮ ሇማስራት ሲፇሌግ በቢሮውና በባሇሙያ የሚኖረው ግንኙነት በውሊቸውመሰረት
ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 4
ትርጉም
በዙህ ዯንብ ውስጥ፣
“ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀፅ 56
መሰረት የቆመ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ነው፡፡
“ቢሮ” ማሇት በአዋጅ ቁጥር 9/1988 መሰረት የተቋቋመ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት ፌትሔ
ቢሮ በዝን፣ በወረዲ፣ ንኡስ ወረዲ በቀበላ ዯረጃ የተቋቋሙ መዋቅሮቹ ጭምር ማሇት ው፡፡
“ቢሮ ሒሊፉ” ማሇት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት የፌትሔ ቢሮ ሒሊፉ ማሇት ነው፡፡
“ዒቃቢ ሔግ” ማሇት በዙህ ቢሮ ውስጥ ባለት የወንጀሌ፣ የፌትሔ ብሓር ጉዲዬችና በላልች ሔግ ነክ
የሥራ መዯቦች ሇመስራት የተሾመ የሔግ ባሇሞያ ማሇት ነው፡፡
507
www.chilot.me
ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 10 ሰነ 1992 ዒ.ም
“ዕጩ ዏቃቤ ሔግ” ማሇት የሔግ ትምህርት ወይም ኣግባብነት ያሇው የሥራ ሌምዴ ኖሮት በዏቃቤ
ሔግነት ሇመሾም ሙከራ ከውሳኔ መስጠት ውጪ በረዲትነት እየሰራ እንዱቆይ የተመዯበ ባሇሙያ ማሇት
ነው፡፡
“የሥራ ዯረጃ” ማሇት በዙህ ዯንብ አንቀፅ 8 ስር በተ዗ረ዗ሩት መሰረት ዏቃብያነ ሔግ የተቀጠሩበት
ወይም የተሾሙበት ዯረጃ ማሇት ነው፡፡
“ዯመወዜ” ማሇት በዒቃብያነ ሔግ የዯመወዜ ስኬሌ መሰረት ሇአንዴ የሥራ ዯረጃ የተወሰነ መነሻ
ዯመወዜና በየዯረጃው የሚሰጥ የዯመወዜ ጭማሪ ማሇት ነው፡፡
አንቀፅ 5
የፆታ አገሊሇፅ
በዙህ ዯንብ ውስጥ በወንዴ ፆታ የተገሇፀው የሴትንም ፆታ ያካትታሌ
ምዕራ ሁሇት
የዏቃብያነ ሔግ አመራረጥና ሹመት
አንቀፅ 6
ሇዏቃቤ ሔግነት የሚያበቁ መመ዗ኛዎች
1.ዏቃቤ ሔግ ሆኖ የሚሾም ሰው፡-
ሀ. ሇኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፒብሉክ እና ሇትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስቶች
ታማኝ የሆነ፣
በ. በሔዜብ ጥሩ ተቀባይነት ያሇውና በሔዜብ የበሊይነት የሚያምን
ሏ. በሔግ ትምህርት የሰሇጠነ
ቸ. በታታሪነቱ፣ በታማኝነቱ፣ በፌትሒዊነቱና በስነ ምግባሩ መሌካም ስም ያተረፇ
ሰ. በወንጀሌ ተከሶ ጥፊተኛ ያሌተባሇ
ተ. ዕዴሜው ከ18 ዒመት በሊይ የሆነ
ሸ. የዙህ ክሌሌ የሥራ ቋንቋ የሚችሌ መሆን አሇበት፡፡
አንቀፅ 7
ዒቃብያነ ሔግ በክፌት የሥራ ቦታዎች መመዯብ
1. በአንዴ ክፌት የሥራ መዯብ ዒቃቤ ሔግ የሚመዯበው ሇፌትሔ አስተዲዯር ሥራ አስፇሊጊ ሆኖ
ሲገኝነው፡፡
2. በክፌት የሥራ መዯቦች የሚዯረግ አመዲዯብ ቀጥል ባሇው ቅዯም ተከተሌ መሰረት ይሆናሌ፣
ሀ. በቢሮው ውስጥ የሚገኝ ተመሣሣይ ዯረጃ ያሇው ዏቃቤ ሔግ በመመዯብ፣
ሇ. በዙህ ዯንብ ውስጥ ስሇዯረጃ ዕዴገት አሰጣጥ በተዯነገገው መሰረት በቢሮው ውስጥ ካለት ዒቃብያነ
ሔግ መካከሌ አወዲዴሮ በእዴገት በመመዯብ፣
ሏ. አዱስ ዒቃቤ ሔግ በመቅጠር፡፡
አንቀፅ 8
በተሇያዩ ዯረጃዎች በዒቃቤ ሔግነት ሇመሸም የሚያበቁ መመ዗ኛዎች፡-
በአንቀፅ 6 የተ዗ረ዗ሩት መመ዗ኛዎች እንተጠበቁ ሆኖው ከወረዲ እስከ ክሌሌ ያለ የዏቃብያነ ሔግ
የሥራ መዯቦች በተሇያዩ ዯረጃዎች የተዯነገጉ ሆኖው ሇእያንዲንደ ዯረጃ የሚያበቁ ተፇሊጊ ችልታዎች
ቀጥል ተቀምጧሌ፣
1. የወረዲ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ I በሔግ ትምህርት በሰርቲፉኬት የተመረቀ 0 ዒመት የሥራ ሌምዴ
ያሇው፡፡
2. የወረዲ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ IIበሰርቲፋኬት የተመረቀ 3 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው፡፡
3. የወረዲ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ III በሔግ ትምህርት ብዴፔልማ የተመረቀ 0 ዒመት የሥራ ሌምዴ
ያሇው ወይም በሔግ ትምህርት በሰርቲፋኬት የተመረቀ 6 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው
4. የወረዲ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ IV በሔግ ትምህርት በዴፔልማ የተመረቀ 2 ዒመት የሥራ ሌምዴ
ያሇው፡፡
508
www.chilot.me
5. የወረዲ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ V በሔግ ትምህርት በዴፔልማ የተመረቀ 4 ዒመት የሥራ ሌምዴ
ወይም በሔግ ትምህርት ዱግሪ 0 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው፡፡
6. የወረዲ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ IV በሔግ ትምህርት በዴፔልማ የተመረቀ 4 ዒመት የሥራ ሌምዴ
ያሇው ወይም በዴግሪ የተመረቀ 2 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው፡፡
7. የዝን ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ I በሔግ ትምህርት በዴፔልማ የተመረቀ 6 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው
ወይም፣ በዴግሪ የተመረቀ 2 ዒመት የሥራ ሌምዴ ወይም ማስትሬት ዴግሪ የተመረቀ 0 ዒመት
የሥራ ሌምዴ ያሇው፡፡
8. የዝን ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ II በሔግ ትምህርት በዴፔልማ የተመረቀ 10 ዒመት የሥራ ሌምዴ፣
ብዴግሪ የተመረቀ 4 ዒመት የሥራ ሌምዴ ወይም ማስትሬት ዱግሪ 2 ዒመት የሥራ ሌምዴ
ያሇው፡፡
9. የክሌሌ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ III በሔግ ትምህርት በዱግሪ የተመረቀ 6 ዒመት የሥራ ሌምዴ፣
ማስትሬት ዱግሪ 4 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው፡፡
10.ክሌሌ ዏቃቤ ሔግ ዯረጃ I በሔግ ትምህርት በዴግሪ የተመረቀ 6 ዒመት የሥራ ሌምዴ፣
ማስትሬት ዴግሪ ያሇው 4 ዒመት የሥራ ሌምዴ፡፡
11.ክሌሌ ዏቃቤ ሔግ II ዯረጃ በሔግ ትምህርት በዴግሪ የተመረቀ 8 ዒመት የሥራ ሌምዴ ያሇው፣
ማስትሬት ዯግሪ ያሇው 6 ዒመት ሥራ ሌምዴ፡፡
12.የክሌሌ ዏቃ ሔግ III ዯረጃ በሔግ ትምህርት በዴግሪ የተመረቀ ሆኖ 10 ዒመት የሥራ ሌምዴ፣
ማስትሬት ዱግሪ ያሇው 8 ዒመት የሥራ ሌምዴ፣
አንቀፅ 9
ማስረጃ ስሇማቅረብ
በዒቃቤ ሔግነት መሾም የሚፇሌግ ሰው ከመሾሙ በፉት የሚከተለትን ማስረጃዎች አሟሌቶ
መቅርብ አሇበት፣
ሀ. የትምህርት ዯረጃና የሥራ ሌምዴ ማስረጃዎች፣
ሇ. የጤንነት ምርምራ ውጤት ማስረጃ
ሏ. ከወንጀሌ ነፃ መሆኑን የሚያረጋግጥ ማስረጃ
መ. ላልች አስፇሊጊ ማስረጃዎች፡፡
አንቀፅ 10
ሹመት
1. በዝንና በክሌሌ ዯረጃ የሚመዯብ ዏቃቤ ሔግ በቢሮ ሒሊፉው ኣቅራቢነት በስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ይሾማሌ፡፡
2. በወረዲ ዒቃቤ ሔግ ዯረጃ በሒሊፌነት የሚመዯቡ ዏቃብያነ ሔግ በዝን የፌትሔ መምርያ
ሒሊፉ አቅራቢነት በዝን ሥራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሾማለ፡፡ በላልች ዯረጃዎች የሚመዯቡ
ዏቃብያነ ሔግና ኤክስፓርቶች በፌትሔ ቢሮ ይመዯባለ፡፡
3. ከዙህ በሊይ የተጠቀሰው እንተጠበቀ ሆኖ፣ ተሿሚ ዒቃቤ ሔግ 6 ወር የሥራ ሙከራ ጊዛ
የግዴ ማሳሇፌ አሇበት በ6 ወር የሥራ ሙከራ ጊዛ ብቃት የላሇው መሆኑ ከተረጋገጠ
ሇሹመት አይቀርብም፡፡ ብቁ ሆኖ ከተገኘ ዯግሞ ቋሚ የተሾመ መሆኑን የሚገሌፅ ዯብዲቤ
እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ፡፡
4. ሇሙከራ ጊዛ የሚቀጠር ዕጩ ዏቃቤ ሔግ ሇስራ ሙከራ ጊዛ የሚቀጥረው ቢሮ ነው፡፡
5. ሇሙከራ ጊዛ የሚቀጠር ዕጩ ሔግ ብቃቱን ሇመመ዗ን ተጨማሪ ጊዛ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
የሙከራውን፣ ጊዛ ሇተጨማሪ 6 ወር ቢሮው ሉያራዜመው ይችሊሌ፡፡
6. በሙከራ ጊዛ ሇሥራ ብቁ ያሇመሆኑ የተረጋገጠበት ዏቃቤ ሔግ የ I ወር የቅዴሚያ
ማስጠንቀቅያ በፅሐፌ እንዱዯርሰው በማዴረግ ከሥራ እንዱሰናበት ይዯረጋሌ፡፡
7. አንዴ ዏቃቤ ሔግ ሆን ብል ወይም በቸሌተኝነት የሃሰት ማስረጃዎችን አቅርቦ የተሾመ
መሆኑ በታወቀበት ሰዒት ሹመቱ በሿሚው አካሌ ወዱያውኑ ይሰረዚሌ፡፡
509
www.chilot.me
አንቀፅ 11
ቃሇመሃሊ ስሇመፇፀም
1. በማንኛውም ዯረጃ ዏቃቤ ሔግ ሆኖ የሚሾም ሰው ስራ ከመጀመሩ በፉት ኣግባብ ባሇው
ባሇሥሌጣን ፉት ቀርቦ የሚከተሇውን ቃሇ መሃሊ መፇፀም አሇበት፡፡
እኔ “ _________ሇተመረጥኩበት ሇዏቃቤ ሔግነት ሥራና ሒሊፉነት ሇሔዜቤ በቅንነትና
በትጋት አገሌግሊሇሁ፡፡ በተመዯብኩበት ሒሊፉነት ሇኢትጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፒብሉክ
እና ሇትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስቶች ታማኝ በመሆን ያሇ አዴሌዎና የግሌ ጥቅም
ሳሊስቀዴም ማንኛውንም ዒይነት ተጽፅኖ ሳሌፇራ በታማኝነትና በቅንነት ሒሊፉነቴን
በፌትሒዊነት ሇመፇፀም ቃሌ እገባሇሁ፡፡
2. ይህ ቃሇ መሃሊ ዏቃቤ ሔጉ እንዱፇርምበት ከተዯረገ በኃሊ በግሌ ማህዯሩ ይያያዚሌ፡፡
አንቀፅ 12
ተጠሪነት
1. ዏቃበያነ ሔግ ተጠሪነታቸው ሇፌትሔ ቢሮ ይሆናሌ፡፡
2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ I የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ በማንኛውም ዯረጃ የሚገኝ ዏቃቤ ሔግ
የአርሱ የበሊይ ሇሆነ ዏቃቤ ሔግ ሃሊፉ ተጠሪ ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 13
ስሇ ዏቃብያነ ሔግ ስሌጠና
1. በማንኛው ዯረጃ የሚገኝ ዒቃቤ ሔግ ሇተመዯበበት ወይም ሇሚመዯብበት ሥራ የሚመጥን አስፇሊጊ
የሆነ ችልታ እንዱኖረው እንዯየ አስፇሊጊነቱ አቅም በፇቀዯ መጠን ስሌጠና እንዱሰጠው ይዯረጋሌ፡፡
2. ስሌጠና የሚሰጠው በአገር ውስጥ ወይም በውጪ አገር ሉሆን ይችሊሌ፡፡
ሀ. በመንግስት ወጪ ወይም ሇቢሮው በተሰጠው እርዲታ ስሌጠና የወሰዯ ዏቃቤ ሔግ ሇሚወስዯው
ስሌጠና ሇቢሮው ተመጣጣኝ የሆነ አገሌግልት የመስጠት ግዳታውን ሇመፇፀም ውሌ መግባት
አሇበት፡፡ አገሌግልት ሇመስጠት ግዳታ የሚገባት ጊዛ ቢያንስ ስሌጠናው የጨረሰውን ጊዛ እጥፌ
መሆን አሇበት፡፡
ሇ. በገባበት ውሌ መሰረት ግዳታውን ሳይፇፅም የሥራ ስንብት ከጠየቀ ወይም ስራ ሇቆ የሄዯ እንዯሆነ
ሇስሌጠናው ወጪ የተዯረገውን ገን዗ብ የመመሇስ ግዳታ አሇበት፡፡
አንቀፅ 14
ስሇ መጓጓዣ፣ የውል አበሌና የቆሊ አበሌ
በሥራ ምክንያት ከመዯበኛ የሥራ ቦታው የተንቀሳቀስ ዏቃ ሔግ የሚከፇሇው የመጓጓዣና ውል አበሌ
እንዱሁም በተመዯበበት የሥራ ቦታ ምክንያት ሉከፇሇው የሚገባ የቆሊ አበሌና ላልች ተዚማጅ የሆኑ
አበልች ሲኖሩ መንግስት ሇሲቪሌ ሰርቪስ ሰራተኞች ባወጣው ዯንብ መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 15
የስራ ሌብስ
ዒቃብያነ ሔግ ችልት ቀርበው በሚከራኩሩበት ጊዛ በመንግስት ተገዜቶ የሚሰጣቸው የሥራ ሌብስ
/ጋውን/ መሌበስ አሇባቸው፡፡
አንቀፅ 16
የስራ ሰዒት
1. በመንግስት መ/ቤቶች የስራ ቀንና ሰዒት በተመሇከተ የተዯነገገው የዏቃብያነ ሔግ ስራ፣ ቀንና ሳትን
በሚመሇከት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
2. ማንኛውም ዏቃቤ ሔግ ወዯ ስራው ዗ግይቶ የመጣ እንዯሆነ ወይም ከመውጫው ሰዒት ቀዯም ብል
ከስራው የወጣ እንዯሆነ ወይም በአንዴ ምክንያት ከስራው የቀረ እንዯሆነ ይህንኑ ሇቅርብ ሒሊፉው
አስቀዴሞ ማስታወቅ አሇበት፡፡
አንቀፅ ሥስት
ስሌ ፌቃዴ
510
www.chilot.me
አንቀፅ 17
ስሇ ዒመት ዕረፌት ፌቓዴ
1. ዒቃቤ ሔግ
ሀ. ከአንዴ /1/ ዒመት እስከ 5 ዒመት አገሌግልት የሰጠ 20 የስራ ቀናት
ሇ. ከ 5 ዒመት በሊይ አገሌግልት የሰጠ 26 የሥራ ቀናት እረፌት ያገኛሌ፡፡
1. የዒመት ዕረፌት ቀናቶች የሚቆጠሩት ቅዲሜ፣ እሁዴ እና ላልች በሔግ የተዯነገጉ የሔዜብ በዒሊት
ሳይጨምር በተከታታይ ይሆናሌ፡፡
2. በላሊ የመንግስት መ/ቤት ይሁን በዙህ ቢሮ ከዏቃቤ ሔግነቱ ወጪ አገሌግልት የሰጠበት ጊዛ በዏቃቤ
ሔግነቱ ተመዴቦ ከስራበት ጋር ተዲምሮ በአመት እረፌት አሰጣጥ ሊይ ይታሰብሇታሌ፡፡
አንቀፅ 18
ስሇ ዒመት ዕረፌት ፌቃዴ አሰጣጥ
1. የዒመት ዕረፌተ ፌቃዴ የሚሰጠው በተቻሇ መጠን በቢሮው ፌሊጎትና የዏቃቤ ሔጉ ፌሊጎት በማመዚ዗ን
በሚ዗ጋጀው ፔሮግራም መሰረት ነው፡፡
2. በዒመት ዕረፌት ፌቃዴ ሳይከፊፇሌ በአንዴ ግዛ መስጠት አሇበት፡፡ ሆኖም ግን በቂ ምክንያት ሲኖር
ከፊፌል መስጠት ይቻሊሌ፡፡
3. ሇሥራ በጣም አስፇሊጊ ሆኖ ቢገኝ ሇእረፌት የወጣ ዏቃቤ ሔግ እረፌቱን አቋርጦ ከሥራ ቦታ
እንዱገኝ ሇማዴረግ ይቻሊሌ፡፡
4. ዏቃቤ ሔጉ የዒመት ፌቃዴ በሚወጣበት ጊዛ ፌቃዴ ሇወጣበት ወር ዯመወዜ በቅዴሚያ ይከፇሇዋሌ፡፡
አንቀፅ 20
ስሇ ህመም ፌቃዴ
1. አንዴ ዒቃቤ ሔግ በ12 ወራቶች ውስጥ በህመም መክንያት ሙለ ዯመወዘ እየተከፇሇው ቢበዚ እስከ
አንዴ ወር፣ ግማሽ ዯመወዘ እየተከፇሇው ዯግሞ እስከ 2 ወር ፌቃዴ ሉሰጠው ይቻሊሌ፡፡
2. አንዴ ዒቃቤ ሔግ በ4 ዒመተ ጊዛ ውስጥ የተሰጠው የህመም ፌቃዴ ዴምር 8 ወር የዯረሰ እነዯሆነ ወዯ
ፉት የህመም ፌቃዴ ኣይሰጠውም፡፡
3.በተከታታይ ሇ3 ቀን ጊዛ በመታመሙ የስራ የቀረ ዒቃቤ ሔግ መታመሙን የሚያረጋግጥ የሒኪም
የምስክር ወረቀት ማቅረብ አሇበት፡፡
4. የሏኪም ምስክር ወረቀት ከዏቃቤ ሔጉ የግሌ ማህዯር ጋር ተያይዝ በሚስጥር መያዜ /መጠበቅ/
አሇበት፡፡
5. የህመም ፌቃዴ ቀጥል በተመሇከተው ሁኔታ ይሰጣሌ፡፡
ሀ. ሇመጀመሪያው ወር ከሙለ ዯመወዜ ክፌያ ጋር
ሇ. ሇሚቀጥሇው ሁሇት ወራት ሇእንዲንደ ወር ከግማሽ የወር ዯመወዜ ክፌያ ጋር፡፡
ሏ. ሇሚቀጥለት 5 ወራቶች ያሇ ዯመወዜ
አንቀፅ 21
በህመም ፌቃዴ ከዒመት የዕረፌት ፌቃዴ ስሇመቀነስ
በአንዴ የበጀት ዒመት ውስጥ ከ3 ቀን በሊይ ከስራ የቀረ ዏቃቤ ሔግ በህመም ፌቃዴ የሃኪም የምስክር
ወረቀት ካሊቀረበ የቀረበት ቀን ተዯምሮ ከ6 ቀን የበሇጠ እንዯሆነ ከ6 ቀን በሊይ ያሇው ጊዛ ከዒመት
የዕረፌት ፌቃዴ ሊይ ይቀነስበታሌ፡፡
አንቀፅ 22
ስሇ ወሉዴና ስሇ እርግዜና ፌቃዴ
1. ሇዏቃቤ ሔግ የሚሰጥ የወሉዴ ፌቃዴ
ሀ. ነፌሰጡር የሆነች ዒቃቤ ሔግ ከእርግዜናዋ ጋር የተያያ዗ መርመራ ሇማዴረግ ሏኪም ባ዗዗ው መሰረት
ዯመወዜ የሚከፇሌበት ፌቃዴ፣
ሇ. ነፌሰጡር የሆነች ዒቃቤ ሔግ ከመውሇዴዋ በፉት ሏኪም እንዴታርፌ ካ዗዗ ዯመወዜ የሚከፇሌበት
ፌቃዴ ታገኛሇች፡፡
511
www.chilot.me
1. ነፌሰጡር የሆነች ዏቃቤ ሔግ እወሌዲሇሁ ብሊ ከገመተችው ቀን በፉት 30 ተከታታይ ቀን እንዱሁም

ስትወሌዴ ከወሇዯችበት ቀን ጀምሮ 60 ተከታታይ ቀናት የወሉዴ ፌቃዴ ከዯመወዜ ክፌያ ጋር
ይሰጣታሌ፡፡
2. ዒቃቤ ሔጓ ከመውሇዴዋ በፉት የወሰዯችው የ30 ቀናት ፌቃዴ ሲያሌቅ ካሌወሇዯች
እስከምትወሌዴበት ቀን ዯረስ በዙህ አንቀጽፅ ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት ሇመውሇዴ ከገመተችበት
ቀን በፉት የወሰዯቺው 30 ተከታታይ ቀናት ካሇቀ እስከምትወሌዴበት ቀን ያለ ቀናት በበጀት
ዒመቱ ውስጥ ካሊት የዒመት ዕረፌት ታስቦ ይተካሌ፡፡
3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3 መሰረት በበጀት ዒመቱ ውስጥ የወሰዯቹው ፌቃዴ ታስቦ የሚተካ
የዒመት ዕረፌት ፌቃዴ የላሊት እንሆነ ከሚቀጥሇው የበጀት ዒመት የዕረፌት ፌቃዴ በታሳቢ
ይሰጣታሌ፣፣ የ30 ቀን ፌቃዴ ሳትጨርስ የወሇዯች እንዯሆነ የተረፈት ቀን ከወሇዯች በሃሊ ወዯ
አሇው ጊዛ ተሊሌፍ አይዯመርም
4. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረት የተወሰነውን የወሉዴ ፌቃዴ ከጨረሰች በኃሊ ከወሉዴ ጋር
በተያያ዗ ምክንያት ከታመመች ተጨማሪ ዕረፌት የሚያስፇሌጋት መሆኑን በሏኪም ከተረጋገጠ
የህመም ፌቃዴ ሌትወስዴ ትችሊሇች፡፡
አንቀፅ 23
ስሇ ሀ዗ን ፌቃዴ
ሀ. ሃቃቤ ህግ፣ ሚስት ወይም ባሌ፣ ኣባት፣ እናት፣ ወንዴም፣ እህት ወይም ሌጅ ሲሞትበት ዯመወዜ
የሚከፇሌበት የ3 ቀን የሀ዗ን ፌቃዴ ይሰጠዋሌ፡
ሇ. ቅርብ ዗መዴ ወይም ወዲጅ ሲሞትበት በአንዴ ዒመት ውስጥ ከ6 ቀን እስካሌበሇጠ ዴረስ እስከ1 ቀን
የሚዯርስ ዯመወዜ የሚከፇሌበት የሀ዗ን ፌቃዴ ይሰጠዋሌ፡፡
ሏ. ወዯ ሀ዗ን ዯርሶ ሇመመሇስ በጉዝ ሉጠፊ የሚችሌ ምክንያታዊ የሆነ ጊዛ ኣይቆጠርም፡፡
አንቀፅ 24
ሌዩ ፌቃዴ
1. ዏቃቤ ሔግ
ሀ. ጋብቻ በሚፇፅምበት ጊዛ ዯመወዜ የሚከፇሌበት የ3 ቀን ፌቃዴ
ሇ. ሇሚከታተሇው ትምህርት ሇሚወሰዯው ፇተና እስከሚጨርስ
ሏ. ወዯ ፌርዴ ቤት ወይም ወዯ ማናቸውም በህግ ስሌጣን የተሰጠው መሪማሪ ኣካሌ እንዱቀርብ
የሚያስገዴዯው መጥሪያ ሲያቀርብየተገዯዯበትን ጉዲይ አከናውኖ እስኪመሇስ ዯመወዜ
የሚከፇሌበት ፌቃዴ ይሰጠዋሌ፡፡
1. ፌቃዴ የጠየቀበት ምክንያት ሙለ ጊዛው በአገር ውስጥ ወይም ከአገር ውጪ በትምህርት በማሳሇፌ
ሲሆን ትምህርቱን ተከታትል ሲያጠናቅቅ ሇቢሮው በተሻሇ አገሌግልት እንዯሚያበረክት ቢሮው
ሲያምን ትምህርትን ፌቃዴ ሉሰጠው ይችሊሌ፡፡ ፌቃዴ የሚሰጥበት ጊዛ ርዜመቱ መንግስት ሇሁለም
ሠራተኛ የሚያወጣው መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 በተዯነገገው መሰረት የትምህርት ፌቃዴ የተሰጠው ሰው ይህ ፌቃዴ
በሚቆይበት ጊዛ ውጥስ የዯረጃ እዴገት አይፇቀዴም፡፡
3. በአንዴ በጀት ዒመት ውስጥ ሉወስዲቸው የሚችለ የተሇያዩ ዕረፌቶች ከጨረሰ ከአቅም በሊይ ሇሆነ
ምክንያት ብቻ እስከ አንዴ ወር የሚዯርስ ያሇ ዯመወዜ ዕረፌት ሉሰጠው ይችሊሌ፡፡
አንቀፅ 25
ሇምክር ቤት ኣባሌነት ምርጫ ሇመወዲዯር የሚፇሌግ ዏቃቤ ሔግ ስሇሚሰጥ ፌቃዴ
ዒቃቤ ሔግ በማንኛውም ዯረጃ ሇተቋቋሙ በህዜብ ሇተወከለ የምክር ቤቶች ኣባሌነት ሇመመረጥ
መወዲዯር የፇሇገ እንዯሆነ አግባብነት ባሇው የምርጫ ሔግ መሰረት ይህን ሇመፇፀም የሚያስችሇው
ፌቃዴ ሉሰጠው ይቻሊሌ፡፡
512
www.chilot.me
አንቀፅ 26
ዒቃቤ ሔግ ፌቃዴ ሇመጠየቅ የማይችሌበት በቂ ምክንያት ካሊጋጠመው በቀር የሚያስፇሌገው ፌቃዴ
ራሱ በፅሐፌ መጠየቅ አሇበት፡፡
ምዕራፌ አራት
የዯረጃ ዕዴገት የሚሰጥበት መመ዗ኛዎች
አንቀፅ 27
መሰረቱ
1. ሇዏቃ ሔግ እዴገት የሚሰጠው ስራ ሇማሻሻሌና ሇስራ አፇፃፀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ብቻ ነው፡፡
ሇተሇያዩ የዏቃቤ ሔግ ኃሊፉነት ዯረጃዎች እዴገት ተወዲዲሪ ሆነው የሚቀርቡ ሁለም በዙህ ዯንብ
አንቀፅ 8 በተገሇፀው መሰረት ሇዯረጃው የሚመጥን ትመህርት ተፇሊጊ የሥራ ሌምዴ ያሇው መሆን
አሇበት፡፡
2. ሇእዴገት አሰጣጥ በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገውና በተጨማሪ በምዕራፌ 6 ተዯንግጎ
ያሇው የስራ አፇፃፀም ሪፒርት ያካተተ ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 28
በአገሌግልት ዗መንና ትምህርትን ስሇመበሊሇጥ
የዙህ ዯንብ የዯረጃ ዕዴገት መመ዗ኛ ዯንቦች አጨእንተዯበቀ ሆነው በማንኛውንም ዯረጃ የሚገኝ
እዴገት የሚያሰገኝ ክፌት ቦታ የአገግልት ዗መን የሚያሟሊ ከአንዴ በሊይ ዏቃብያነ ሔግ በሚኖሩበት
ጊዛ የበሇጠ የሔግ አገሌግልት ወይም ከፌተኛ የትምህርት ዯረጃ ሊሇው ዏቃቤ ሔግ በቅዴሚያ
ይሰጣሌ፡፡ እኩሌ በሚሆኑበት ጊዛ በሥራ አፇፃፀም ውጤት ሇበሇጠ ቅዴሚያ ይሰጣሌ፡፡
ምዕራፌ ኣምስት
ስሇ ዜውውር
አንቀፅ 29
የዜውውር አግባቦች
1. ሇሥራው አስፇሊጊ ሲሆን ቢሮው ማናቸውንም ዏቃቤ ሔግ የያ዗ውን ዯረጃ መብትና ጥቅሙን
ሳያጓዴሌ ከአንዴ የስራ ቦታ ወዯ ላሊ የስራ ቦታ ወይም ከአንዴ የስራ ቦታ ወይም ከአንዴ የስራ ክፌሌ
ወዯ ላሊ የስራ ክፌሌ ሉዚውር ይችሊሌ፡፡
2. በዏቃቤ ሔጉ በኩሌ የቀዋሚ ዜውውር ጥያቄ ሲቀርብ ዜውውር በጠየቀበት የስራ ክፌሌ ወይም የስራ
ቦታ ክፌት የሆነ የስራ ቦታ መኖሩን እና ዏቃቤ ሔጊ ሇስራው ማስፇሇጉን በማጣራት አግባብ ያሇው
ኮሚቴ በሚያቀርበው በውሳኔ ሃሳብ መሰረት ስሌጣን ያሇ አካሌ ሲፇቅዴ ብቻ ይፇፀማሌ፡፡
3. ከፌ ብሇው የጠቀሱት እንተጠበቁ ሆነው የሚያዯረገው ዜውውር የዏቃቤ ሔጉ የጤና የትምህርት
ዕዴሌ በአንዴ ቦታ ሇረጅም ጊዛ በመስራቱ በቤተሰቦቹ ሊይ ያጋጠመው ችግር ግምት ሉሰጠው
ይችሊሌ፡፡
4. በዝን ውስጥ የሚዯረግ የዏቃብያነ ሔግ ዜውውርበዝን የፌትሔ ኣመራር ኮሚቴ ይወሰናሌ፡፡ በክሌሌ
የፌትህ አመራር ኮሚቴ ተቀባይነት ካሊገኘ ግን ኣይፇፀምም፡፡
5. ከአንዴ ዝን ወዯ ላሊ ዝን የሚዯረግ የዏቃብያነ ሔግ ዜውውር በክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ
ይወሰናሌ፡፡
6. ሌዩ ችግር ካሊጋጠመ በስተቀር አንዴ ዏቃ ሔግ የዜውውር ጥያቄ ሉያቀርብ የሚችሇው በተመዯበበት
የሥራ ቦታ ሇሁሇት ዒመት አገሌግልት ከሰጠ በኃሊ ይሆናሌ፡፡
7. አንዴ ዏቃቤ ሔግ ከሚሰራበት ቢሮ ወዯ ላሊ ቢሮ በቀዋሚነት ተ዗ዋውሮ ሇመስራት የተሾመው ኣካሌ
ሉወስንሇት ይችሊሌ፡፡ አስፇሊጊ ሆኖ በሚገኝበት ጊዛ በግዙያዊነት እስከ 6 ወር ተ዗ዋውሮ እንዱሰራ
ሌያዯርግ ይችሊሌ፡፡
አንቀፅ 30
ስሇ መጦሪያ ዕዴሜ
ዒቃቢያነ ሔግ በጡረታ ከስራ የሚገሇሌበት ዕዴሜ 60 ዒመት ይሆናሌ፡፡ የዏቃቤ ሔግ የጡረታ መውጫ
513
www.chilot.me
ዕዴሜ አይራ዗ምም፡፡
አንቀፅ 31
ስሇጡረታ መብት
የዏቃብያነ ሔግ የጡረታ መብት በመንግስት ሠራተኞች ሔግ መሰረት የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
ምዕራፌ ስዴስት
ስሇ ስራ አፇፃፀም ሪፒርት
አንቀፅ 32
ጠቅሊሊ
የዒቃብያነ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት እንዱቀርብ የሚያስፇሌግበት ምክንያት በቢሮው የሚሰሩ
ዏቃብያነ ሔግ በአንዴ ዏይነት መመ዗ኛ ዗ዳ ችልታቸውና ሇስራ አፇፃፀማቸው ያሊቸውን ብቃት
ሇመያዜና በዙሁ መሰረት የዒቃብያነ ሔግ ብቃት ሇማሻሻሌ፣ እንዱሁም ዜውውራቸውና ዯረጃ
ዕዴገታቸውን በኣግባቡ ሇመስጠትና ሇመፇፀም እንዱረዲ ነው፡፡
አንቀፅ 33
ስሇ ዏቃብያነ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት
1. የእያንዲንደ ዒቃቤ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት በቅርብ ኃሊፉው የቀረበ ሪፒርት መነሻ መሰረት
በማዴረግ በየዯረጃው ባለ የፌትሔ ኣመራር ኮሚቴ ተገምግሞ የሚሞሊ ይሆናሌ፡፡
2. የተሞሊው ሪፒርት በኮሚቴ የሚፀዴቅ ሆኖ የአመራር ኮሚቴ ይፇርምበታሌ፡፡
3. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው እንተጠበቀ ሆኖ፡-
ሀ. ወረዲ ዒቃቤ ሔግ ዯረጃ የሚሰሩ ዒቃብያነ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት በዯረጃው ባሇው የፌትሔ
አመራር ኮሚቴ ተሞሌቶ ከቀረበ በኃሊ የዝን ፌትሔ አመራር ኮሚቴ አፅዴቆ ሇክሌሌ ያስተሊሌፊሌ፡፡
ሇ. በዝን ዒቃቤ ሔግ ዯረጃ የሚሰሩ ዏቃብያነ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት በዯረጃው ባሇው የፌትሔ
አመራር ኮሚቴ ተሞሌቶ ከቀረበ በኃሊ የክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ያፀዴቀዋሌ፡፡
ሏ. በክሌሌ ዯረጃ የሚሰሩ ዒቃብያነ ሔገ እና ከዒቃቤ ሔግ ስራ ጋር ተ዗ማጅነት ያሇ ስራ የሚሰሩ የሔገ
ባሇሞያዎች የስራ አፇፃፀም ሪፒርት ጨምሮ በክሌሌ የፌትህ አመራር ኮሚቴ የሚወሰን ይሆናሌ፡፡
መ.የስራ አፇፃፀም ሪፒርት አሞሊሌ ሊይ ቅሬታ ያሇው ዏቀቤ ሔግ በአንዴ ዯረጃ ከሱ በሊይ ሊሇው የፌትህ
አመራር ኮሚቴ ይግባኝ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡
ረ. የዒቃብያነ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት በአንዴ የበጀት ዒመት ሁሇት ጊዛ በታህሳስ ወር መጨረሻ
ሳምንት እና ሰኔ ወር ይሞሊሌ፡፡ የሥራ አፇፃፀም ሪፒርቱ አሞሊሌ ዏቃቤ ሔጉ በስራ ሊይ ያሇው ብቃት
እና ትጋት በየጊዛው በመከታተሌ በትክክሌ መሞሊት አሇበት፡፡ የዙህ ሪፒርት መሙያ ቅፅ ቢ/ፌ/ም
ቅጽ 1/92 ከዙህ ዯንብ ጋር ተያይዝ የቀረበው ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 34
ስሇዕጩ ዏቃቤ ሔግ የስራ አፇፃፀም ሪፒርት
1. በዙህዯንብ አንቀፅ 10 መሰረት ሇሙከራ ጊዛ የተቀጠረ ዒቃቤ ሔግ በተመሇከተ የመጀመሪያው የሥራ
አፇፃፀም ሪፒርት ዯግሞ ዏቃቤ ሔጉ ከተቀጠረበት ቀን አንስቶ የሙከራ ጊዛው ከመጠናቀቁ ከአንዴ
ወር በፉት በቅርብ ኃሊፉው ተሞሌቶ መቅረብ አሇበት፡፡ የአሞሊለ አግባብ በዙህ ዯንብ አንቀፅ 3
2. ዕጩ ዏቃቤ ሔግ የተቀጠረበት የሙከራ ጊዛ ተራ዗መ እንዯሆነ የተራ዗መው የሙከራ ጊዛ ከማሇቁ
15ቀናት በፉት የስራ አፇፃፀም ሪፒርቱ ተሞሌቶ መቅረብ አሇበት፡፡
አንቀፅ 35
የስራ አፇፃፀም ሪፒርት በምስጢር ስሇመጠበቅ
1. ስሇዏቃብያነሔግ የስራ አፇፃፀም ሚቀርቡ ሪፒርቶች በሙለ በእያንዲንደ ዏቃቤ ሔግ የግሌ ማህዯር
መቀመጥ አሇበት፡፡
2. የተሰጠው የስራ አፇፃፀም ሆኖ በእያንዲንደ ዒቃቤ ሔግ የግሌ ማህዯር የተሾመት ዯብዲቤ፣ የስራ
ዯረጃ እዴገት ያገኘበት፣ የዯመወዜ ጭማሪ ያገኘበት፣ እረግት እንዱወጣ ያስፇቀዯበት ዯብዲቤ፣
514
www.chilot.me
የስራ ችልታ አፇፃፀም ሪፒርት፣ የዱስፔሉን ሥነ ሥርዒት ውሳኔና ከስራ የተሰናበተበት ዯብዲቤ
እንደሁም ላልች ተመሳሳይ ማስረጃዎች ሉቀመጥ ይገባሌ፡፡
አንቀፅ 36
ስሇ ስራ አፇፃፀም ጉዴሇት የሚቀርቡ ሪፒርቶች
1. ስሇ አንዴ አቃቤ ሔግ ስራና ችልታ በተመሇከተ በቀረበው ሪፒርት ዏቃቤ ሔጉ ያገኘው ማእከሊዊ
ውጤት ዜቅተኛ ሆኖ የተገኘ እንዯሆነ ሪፒርት አቅራቢው አካሌ ስሇ ሪፒርቱ ከሚመሇከተው ዒቃቤ
ሔግ ጋር መነጋገር አሇበት፡፡ የስራ አፇፃፀም ግምገማ የቀረበሇት ዏቃቤ ሔግ ስሇ ሪፒርቱ ያሇው ሃሳብ
በፁሐፌ ሉገሌፅ ይችሊሌ፡፡ በፁሐፌ የሰጠው ሃሳብ ዯግሞ ከግሌ ማህዯሩ ተያይዝ መቀመጥ
ይኖርበታሌ፡፡
2. የስራ አፇፃፀሙን የሞሊ አካሌ ሇዏቃቤ ሔጉ ሙለ ነጥብ የማይሰጥበት ምክንያት ወይም ሉያሸሻሊቸው
የሚገቡ ጉዴሇቶችን ሇይቶ ማስቀመጥ አሇበት፡፡
አንቀፅ 37
ስሇ ችልታ ማነስ ሚቀርብ ሪፒርት
ማንኛውም ዏቃቤ ሔግ ችልታው ዜቅ ያሇ ከመሆኑ የተነሳ ከስራ የመሰናበት ውሳኔ የሚሰጥበት ሁኔታ
ቢኖር ሪፒርት አቅራቢው በሪፒርቱ ሊይ የችልታ ማነስ የሚሌ ምሌክት ማስቀመጥ አሇበት፡፡ ይህ ሲሆን
ዏቃቤ ሔጉ አስፇሊጊ ሌምምዴና የትምህርት ዕዴሌ በተጨማሪ ተሰጥቶት ተገምግሞ ማሻሻሌ ካሊሳዩ
የማባረር እርምጃ ይወሰዴበታሌ፡፡
ምዕራፌ ሰባት
ስሇ ስራ አገሌግልት መቋረጥ
አንቀፅ 38
ስራ በገዚ ፌቃዴ ስሇመሌቀቅ
1. ዏቃቤ ሔግ በማናቸውም ጊዛ ስራውን በገዚ ፌቃዴ ሇመተው ይችሊሌ፡፡
2. ስራን በገዚ ፌቃደ ሇመሌቀቅ የሚያቀርበው ጥያቄ ዏቃቤ ሔጉ ስራውን ሇማቆም ከሚፇሌግበት ቀን
አንዴ ወር አስቀዴሞ ብፅሐፌ መቅረብ አሇበት፡፡
3. በስራው ሊይ በዯሌ የሚዯርስ ሆኖ ከተገኘ ዏቃቢ ሔጉ ስራው ሇማቆም ከሚፇሌግበት ጊዛ ጀምሮ
ቢሮው የቀረበውን የስራ መሌቀቅያ ጥያቄ እስከ ስዴስት ወር ሇማራ዗ም ይችሊሌ፡፡
አንቀፅ 39
በጡረታ ዕዴሜ ገዯብ ስራ ስሇሚቋረጥበት ሁኔታ
1. አንዴ ዒቃቤ ሔግ በሔግ የተወሰነው የዕዴሜ ገዯብ ከሚፇፀምበት የመጨረሻ ወር የመጨረሻ ቀን
ጀምሮ ያሇ ተጨማሪ ስነ ሥርዒትስራውን እንዱያቆም ይዯረጋሌ፡፡
2. ዏቃቤ ሔጉ የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ በሚያዜ዗ው ምክንያት ስራውን እንዱያቆም ከሥስት ወር
አስቀዴሞ በፅሐፌ ሉያስታውቅ ይገባሌ፡፡
አንቀፅ 40
በመዋቅር ሇውጥ ምክንያት ስራ የሚቋረጥበት ሁኔታ
1. በመዋቅር ሇውጥ ምክንያት የሚሰራበት የሥራ መዯብ የታጠፇበት ዏቃቤ ሔግ በነበረው ዯመወዜና
ዯረጃ ወዯ ላሊ የስራ ክፌሌ ተ዗ዋውሮ እንዱሰራ ሇማዴረግ ተገቢው ጥረት መዯረግ አሇበት፡፡
2. ዏቃቤ ሔጉን በአንዴ ዒመት ጊዛ ውስጥ ወይ ላሊ ስራ መዯብ አ዗ዋውሮ ማስራት የማይቻሌ ሆኖ
ከተገኘ አስቀዴሞ የአንዴ ወር ማስጠንቀቂያ በመስጠት ከስራ እንዱሰናበት ይዯረጋሌ፡፡ ስንብቱም
የሚቀጥሇው ወር ዯመወዘ ወስድ እንዱወጣ በቢሮው ኃሊፉው በሚፃፌ ዯብዲቤ ሉገሇፅሇት ይቻሊሌ፡፡
አንቀፅ 41
በህመም ምክንያት አገሌግልት ስሇመቋረጥ
1. በቶል ከህመም የመዲን ተስፊ የላሇው ዏቃቤ ሔግ ስራው እንዱተው ይገዯዲሌ፡፡
2. ዏቃቤ ሔጉ የሚወስዯው የህመም ፌቃዴ በአራት ዒመት ውስጥ ከስመንት ወር የበሇጠ ሆኖ ሲገኝ
ከዙያ ወዱያ ዏቃቤ ሔጉ ሇተመዯበበት ሥራ እንዲማይገባ ሆኖ ይገመታሌ፡፡ ይህም ሲሆን ቢሮው
515
www.chilot.me
ከ8ኛው ወር መጨረሻ ቀን ጀምሮ ዏቃቤ ሔጉ ሥራውን እንዱቆም ማ዗ዜ ይቻሊሌ፡፡

አንቀፅ 42
የሥራ ችልታ ያነሰው ዏቃቤ ሔግ ከስራ ስሇመሰናበት
አንዴ ዏቃቤ ሔግ የስራ ችልታ አንሶት ስሇ ሥራ አፇፃፀሙና ችልታው በተመሇከተ በሚቀርበው
ሪፒርት መሰረት በዙህ ዯንብ የተዯነገገው ሁለ ከተፇፀመ በኃሊ የአንዴ ወር የስራ ማስጠንቀቂያ
ተሰጥቶት ከስራ እንዱሰናበት ሇማዴረግ ይቻሊሌ፡፡ ይህም ሲዯረግ የመሰነበቻ ዯብዲቤ ከነ ምክንያቱ
ሉሰጠው ይገባሌ፡፡
አንቀፅ 43
የእስራት ቅጣት ስሇተፇረዯበት ዏቃቤ ሔግ
1. ስሌጣን ባሇው ፌርዴ ቤት 6 ወር ወይም ከዙያ በሊይ እስራት የተፇረዯበት ዏቃቤ ሔግ ማስጠንቀቂያ
መስጠት ሳያስፇሌግ ከሥራ ይሰናበታሌ፡፡ የተሰናበተበት ምክንያት የሚገሌፅ ዯብዲቤ እንዱዯርሰው
2. ከፌ ብል የተገሇፀው እንዯተጠበቀ ሆኖ ዒቃቤ ሔጉ የነበረው የስራ ብቃት፣ ስነምግበሩ በፇፀመው
ወንጀሌ ክብዯትና የአፇፃፀም ሁኔታ እንዯዙሁም ይግባኝ የጠየቀ መሆኑን አሇመሆኑን ካየ በኃሊ
የክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ በስራው ሊይ እንዱቆይ አንዴ ዕዴሌ ሉሰጠው ይችሊሌ፡፡
አንቀፅ 44
ማስረጃዎችን የማግኘት መብት
1. ዒቃቤ ሔግ በዙህ ዯንብ በተ዗ረ዗ሩት ምክንያቶች በአንደ ሥራው ሲሇቅ የሰጠው አገሌግልት
የሚገሌፅ ማስረጃ እንዱሰጡ ሉጠይቅ ይችሊሌ፡፡
2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት የሚሰጥ ማስረጃ የሚከተሇው
ሀ. አገሌግልት የጀመረበትንና ያቋረጠበትን ቀን፣ ወርና ዒመት ምህረት፣
ሇ. ስራው የሇቀቀበት ምክንያት፣
ሏ. ይሰራ በነበረበት ጊዛ የነበረው የሥራ ኣፇፃፀም
መ. በስራ አገሌግልት ዗መኑ በየጊዛው ይዞቸው የነበሩ የስራ ሃሊፉነትና ዯረጃ፣
ሠ. በሥራ በነበረበት ጊዛ ከሥራ ባሇዯርቦቹና ከባሇጉዲዬች ጋር ተግባብቶ መስራቱንና ያሇመስራቱ፣
በሥሩ የተመዯቡ ሰራተኞች ስሇመቆጣጠር ስሇመምራትና ስሇማተባበር ችልታው፣ ስሇ አሰራር዗ዳው
ችልታ እና የመሳሰለት ነገሮች የሚገሌፅ ማስታወሻ፣
ረ. ያገኘው የስራ አፇፃፀም ግምገማ አጥጋቢ ካሌሆነ አጥጋቢ ያሌሆንበት ምክንያት የሚገሌፅ መሀን
አሇበት፡፡
1. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 የተዯነገገው ቢሮርም ሔጋዊ የስራ መሌቀቂያ ሣያቀርብ ስራውን በራሱ
ፌቃዴ የተወ ዒቃቤ ሔግ የሥራ መሌቀቂያ ይሁን ስሇ የሥራ አገሌግልታ የሚገሌፅ ማንኛውም
ዒይነት ማስረጃ አይሰጠውም፡፡
አንቀፅ 45
የዒቃ ሔግ የግሌ ዏቃብያነ ሔግ የግሌ ማህዯር እንዱኖራቸው
1. ቢሮው በስሩ የሚተዲዯሩ ዏቃቢያነ ሔግ የግሌ ማህዯር እንዱኖራቸው ማዴረግ አሇበት፡፡
2. እያንዲንደ ዒቃቤ ሔግ የግሌ ማህዯር እንዱኖረው የሚስፇሌግበት ምክንያት ስሇ ዒቃቤ ሔጉ የግሌ
ሁኔታ እና አገሌግልቱ፣ ትምህርቱ፣ የስራ ሌምደ፣ ችልታው፣ የተመዯበበት የስራ እርከን በየግዛው
የነበረው የስራ ሃሊፉነት የመሳሰለት ሁኔታዎች መረጃ ሇማግኘት እንዱረዲ ነው፡፡
3. ዏቃቤ ሔጉ ስራ እንዱቀጠር ያቀረበው ማመሌከቻ የተቀጠረበት ዯብዲቤ፣ የትምህርትና የሌዩ ስሌጠና
ማስረጃ ከመስሪያቤቱ ውጪ ስሇ አገሇገሇበት የተጠወሰው ማስረጃ ወይም ምስክርነት፣ የዯረጃ ዕዴገት
ያገኘበት ዯብዲቤ፣ ሇዒመት እረፌት ፌቃዴ የጠየቀበት ማመሌከቻና የተፇቀዯሇት ዯብዲቤ፣
ሇዯሞወዜ ጭማሪ የተፃፇበት ዯብዲቤ የህመም ፌቃዴ ወይም ላሊ ፌቃዴ ያገኘበት የሚገሌፅ ማስረጃ፣
በዴስፔሉን ጥፊት ምክንያት የተሰጠው ውሳኔና የተወሰዯው እርምጃ የስንብት ዯብዲቤና ላልች
ተመሳሳይ መረጃ እንዯ አሰፇሊጊነቱ ዋናው ቅጂ ወይም ግሌባጩ በግሌ ማህዯሩ ውስጥ መቀመጥ
516
www.chilot.me
አሇበት፡፡
አንቀፅ 46
የግ ማህዯሩን የማየት መብት
1.ዒቃቤ ሔግ በጠየቀ ግዛ በግሌ ማህዯሩ የተቀመጠ ማስረጃዎች የማየት መብት አሇው፡፡
2. የዒቃቤ ሔግ የግሌ ማህዯር ሇማየት የሚፇቀዴሊቸው አግባብነት ያሊቸው ሃሊፉዎች እና በስራ
መዯባቸው ምክንያት አንዱያዩት የሚፇቀዴሊቸው የቢሮው ሰራተኞች ሆኖው ከዙህ ውጭ የሆኑት
ሰዎች የዒቃቤ ህግ የግሌ ማህዯር ሇማየት የሚችለት አስፇሊጊነቱ ታምኖበት በቢሮ ሃሊፉ ሲፇቀዴ
ብቻ ነው፡፡
3. ዒቃቤ ሔግ በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 በተዯነገገው መሰረት በግሌ ማህዯሩ የተቀመጡት
ማስረጃዎች የማየት መብቱ ማገዴና ሇመጉዲት ወይም ሇመጥቀም በማሰብ ከግሌ ማህዯሩ ማስረጃዎች
ማውጣት በህግ የሚያስጠይቅ ተግባር ነው፡፡
4. የሚመሇከተው ዒቃቤ ሔግ ሳያውቅ በግሌ ማህዯሩ የፅሐፌ ማስረጃዎች ማስቀመጥ ክሌክሌ ነው፡፡
ምዕራፌ ስምንት
የዒቃቢያነ ሔግ ግዳታ
አንቀፅ 47
ታማኝነት
ዒቃቤ ሔግ መሊ ችልታውን በተማኝነትና በሃቀኝነት ሇመንግስት እና ህዜብ ጥቅም ማዋሌ አሇበት፡፡
አንቀፅ 48
ስነ ምግባር
ዒቃቤ ሔግ በፅ/ቤቱ ይሁን ከፅ/ቤቱ ውጭ መሌካም ስነ ምግባር ሉኖረው ይገባሌ፡፡
አንቀፅ 49
መመሪያ ማክበር
ዒቃቤ ሔግ ከበሊይ ሃሊፉዎቹ የሚሰጠው መመሪያ በግሌፅ ከህግ ውጪ ካሌሆነ በቀር ተገቢ መሰል
ባይታየውም እን኱ ተቀብል መፇፀም አሇበት የበሊይ አሇቃ ሇሚሰጠው መመሪያ ሒሊፉነቱ የራሱ
ይይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 50
ከባሇ ጉዲዩ ጋር የሚኖር ግንኝነት
ዒቃቤ ሔግ ሇማንኛውም ባሇ ጉዲይ ጉዲዩን በተቀሊጠፇ መንገዴ እንዱፇፅምሇት፣ መብቱ እንዱጠብቅሇት
እንዱሁም ሰብኣዊ ክብሩና ስሜቱን እንዲይጋፊ ተጠንቅቆ የመስራት ግዳታ አሇበት፡፡
አንቀፅ 51
ምስጢር ስሇመጠበቅ
ዒቃቤ ህግ በስራው ምክንያት የሚያውቀው ምስጢር ወይም ማስረጃ ተራ ወይም በህዜብ የታወቀ ካሇሆነ
በስራው አጋጣሚ ወይም ምክንያት የሚያውቀው ማስረጃ ወይም ምስጢር በስራው አግባብነት ሊሇው
የስራ ሃሊፉ ካሌሆነ ሇማናቸውም ሰው መግሇፅ የሇበትም፡፡
አንቀፅ 52
ዒቃቤ ሔግ ከህዜብ ጋር ስሊሇው ግንኝነት
ዒቃቤ ሔግ የሚፇፅማቸው ተግባራት
ሀ. የህዜብ ጥቅም የሚመሇከቱ መሆናቸውን ምን ጊዛም መ዗ንጋት የሇበትም
ሇ. የሰዎችን ሰብአዊ መብትና ክብር መንካት የሇበትም፡፡
አንቀፅ 53
ስጦታ
አቃቤ ህግ ሇፇፀመው ወይም ወዯፉት ሇሚሰጠው አገሌግልት ማንኛውም ዒይነት ስጦታ መጠየቅ ወይም
መቀበሌ የሇበትም፡፡
517
www.chilot.me
አንቀፅ 54
ስሇ እስራት ወይም ፌርዴ መቀበሌ
1. ዏቃቤ ህግ ከታሰረ፣ በወንጀሌ ከተከሰሰ ወይም በማንኛውም ጥፊት እስራት የተፇረዯበት እንዯሆነ
ሇቢሮ በተል ማሳወቅ አሇበት፡፡
2. ከፌብል የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ የበሊይ ሒሊፉውም ሇቢሮው ማሳወቅ አሇበት፡፡
አንቀፅ 55
በመንግስት ስራና በግሌ ጉዲዮች የሚኖር ግጭት
1. ዒቃቤ ህግ የራሱ ዗መደ ወይም ጓዲኛው ጉዲይ ወይም ጥቅም ከስራው የሚያያዜ ሆኖ ሲያገኝው ይህ
ሁኔታ ወዱያውኑ ሇበሊይ ሒሊፉው ማሳወቅ አሇበት፡፡ በመንግስት የተሰጠው ስራና ሃሊፉነት ሇግሌ ጉዲዩ
ማስፇፅምያ ማዴረግ የሇበትም፡፡ ከፌ ብል የተጠቀሰው የግሌ ጉዲይ ከስራው የተያያ዗ በመሆኑ ችግር
የሚፇጥበት ከሆነ በሱ ፊንታ ላሊ ዒቃቤ ህግ ተተክቶ እንዱሰራው መመርያ እንዱሰጠው ማመሌከት
ይችሊሌ፡፡
2. እንዱህ ዒይነት ጥያቄ ሲቀርብ በቅርብ ሃሊፉው ውሳኔ በላሊ ዒቃቤ ህግ እንዱተካ ይዯረጋሌ፡፡ይህን
ውሳኔ የሚሰጥ ሒሊፉ የቀረበው አቤቱታ እውነትነቱን በሚገባና በጥንቃቄ ማረጋገጥ አሇበት ስሇሆነም
እንዱህ ዒይነት አቤቱታ የሚያሳምን ሆኖ ባገኘው ጊዛ አቤቱታውን እንዯቀረበ በአስር ቀን ውስጥ
ሇአመሌካቾች አቤቱታቸውን ያሌተቀበሇው መሆኑ ገሌፆ ማሰናበት አሇበት፡፡
አንቀፅ 56
በላሊ መንግስታዊ ስራ መሳተፌ
ዒቃቤ ህግ
1. ከመዯበኛ የስራ ሰዒት መሊ ችልታውና ጉሌበቱን በሃሊፉነት ሇተሰጠው የቢሮው ስራ ማዋሌ አሇበት፡፡
ሆኖም በአግባቡ መመሪያ ሲሰጠው በላሊ መንግሰታዊ ስራ መሳተፌ አሇበት፡፡
2. በቢሮው መመሪያ ሲወርዴሇት በመስሪያ ቤቱ ወይም በላልች መስሪያቤቶች እንዯ አስፇሊጊነቱ
በአባሌነት፣ በሰብሳቢነት ወይም በላሊ ሁኔታ መሳተፌ አሇበት፡፡
3. አንዴ ስራ ሇመስራት ከቢሮው ውጪ ባለት ሰዎች ወይም ባሇስሌጣናት ሲጠየቅ በክፌያ ይሁን ያሇ
ክፌያ ስራውን ከመቀበለ በፉት ከቢሮው ፌቃዴ ማግኘት አሇበት፡፡
4. ከስራው ጠባይ የሚጋጭ ተሌእኮ ሉሰጠው አይችሌም፣ እንዱፇፅም አይገዯዴም፡፡
ምዕራፌ ዗ጠኝ
ስሇ ዱስፔሉን
ጠቅሊሊ
አንቀፅ 57
መሰረቱ
1. ዒቃቤ ሔግ የተመዯበበትን ስራ በቅንነት፣ ታማኝነትና በትጋት መስራት እንዱሁም በዙህ ዯምብ
የተቀመጡ ግዳታዎች ማክበርና መጠበቅ አሇበት፡፡ ይህን በማይፇፅም አቃቤ ሔግ ሊይ በዙህ ዯምብ
የተቀመጡት የዴስፔሉን ቅጣቶች ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
2. የዴስፔሉን ቅጣት መሰረታዊ ዒሊማ አቃቤ ሔጉ በፇፀመው ጥፊት ተፀፀቶ እንዱታረምና ወዯፉት
በብቃት ስራውን ሇማከናወን እንዱችሌ ሇማስተማርና እንዱሁም የማይታረም ሆኖ ሲገኝ ሇማሰናበት
ነው፡፡
3. በዴስፔሉን ጉዴሇት ወይም በላሊ ጥፊት ምክንያት የሚወሰነው ቅጣት ማናቸውም ፌ/ቤት
የሚሰጠውን ውሣኔ ሣይጠበቅ ወይም ሣይከተሌ ሉፇፀም ይችሊሌ፡፡ በዙህ መሰረት የሚሰጠው ውሳኔ
በፌትብሓር ሔግና በወንጀሇኛ መቅጫ ሔግ የሚኖረውን ተጠያቂነት የሚነካ አይሆንም፡፡
አንቀፅ 58
ስሇ ዱስፔሉን ጥፊት
1. የሚከተለት ተግባራት ከባዴ የዱስፔሉን ጥፊቶች ናቸው፣
ሀ. ከዯንብ መተሊሇፌ በሊይ የሆነ ወንጀሌ መፇፀም፣
518
www.chilot.me
ሇ. ስሌጣኑን ወይም ሃሊፉነትን ሇራሲ ወይም ሇሶስተኛ ወገን ጥቅም ማዋሌ፣

ሏ. በአዴርግሌኝ ሇአዴርግሌህ ወይም በጥቅም ጥቅሞች ተዯሌል መስራት፣
መ. ባሇጉዲይ ማጉሊሊት፣ ያሇ በቂ ምክንያት ጉዲዬችን ማጓተት፣
ሏ. ራስን ወይም ሶስተኛ ወገንን ሇመጥቀም በፅሐፌ የሰፇረ መረጃ ሆን ብል መዯበቅ ውሳኔ የሚያዚባ
ወይም ስራ የሚበሊሽ ሁኔታ መፌጠር፡፡
ሰ. አእምሮ አዯንዚዥ ዕፅ መጠቀም፣
ሸ. ሰክሮ በስራ ሊይ መግባት ወይም በተዯጋጋሚ ሰክሮ በአዯባባይ መታየት፣
ቀ. ያሇምክንያት አ዗ውትሮ ከስራ መቅረት፣ መ዗ግየት፣ ወይም የስራ መውጫ ሰዒት ሳይዯርስ አስቀዴሞ
ከስራ መጥፊት፣
ሠ. በስራ አጋጣሚ የተገኘን ሚስጢር አሇ መጠበቅ፡፡
ረ. ሆን ብል ሀሰተኛ መረጃ ማቅረብ፣ ሰነዴ ማጥፊት፣ ሰነዴ መዯበቅ፣
ተ. መዯባዯብ፣
ቀ. ሆን ብል በመስሪያ ቤቱ ንብረት ሊይ ጉዲት ማዴረስ፣
ኘ. ከሥራ ባሌዯርበቹ ጋር በመግባባት ሉሰራ ባሇመቻለ ሇሥራ እንቅፊት መሆን እንዱሁም ላልች
በዙህ ሉጠቃሇለ የሚችለ ተመሳሳይ ጥፊቶች መፇፀም፡፡
1. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከተጠቀሰው ተግባራት አንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ የሆኑ ጥፊቶች
የፇፀመ ዒቃቤ ሔግ በሥነ ምግባር ጉዴሇት ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 59
ቀሊሌ የዱስፔሉን ጥፊት
የሚከተለት ቀሊሌ የዴስፔሉን ጥፊቶች ናቸው፡፡
1. በፅሐፌ ወይም በቃሌ ከሒሊፉ የተሰጠ መመርያ ያሇመቀበሌ ወይም ያሇመተግበር፣
2. በሥራው ሊይ ተገቢ ጥረት አሇማዴረግ
3. ከሥራ ባሇዯርቦቹ ጋር በመግባባት መስራት ባሇመቻለ ሇሥራ እንቅፊት መሆን የአፇፃፀሙን
ሁኔታዎች በማገና዗ብ ከባዴ ጥፊት የማይባሌ ከሆነ፣
4. ላልች በዙህ ሉጠቃሇለ የሚችለ ተመሣሣይ ጥፊቶች፡፡
5. ከእነዙህ ተግባራት አንደን ወይም ከአንዴ በሊይ የፇፀመ ዒቃቤ ህግ በስነምግባር ጉዴሇት ተጠያቂ
ይሆናሌ፡፡
አንቀፅ 60
በዱስፔሉን ጥፊት ምክንያት ስሇሚወሰኑ ቅጣቶች
1. በዙህ ዯንብ አንቀፅ 58፣ 59 የተ዗ረ዗ሩት ወይም ላሊ ተመሣሣይ ጥፊት በመፇፀሙ በዴስፔሉን
የተከሰሰ ዒቃቢ ሔግ ጉዲይ በዙህ ዯንብ የተቀመጠ የአፇፃፀም ሰርዒት መሰረት ታይቶ ይወሰናሌ፡፡
2. በተከሰሰሰበት የዴስፔሉን ጥፊት ጥፊተኛ ሆኖ የተገኘ እንዯሆነ ከሚከተለት ቅጣቶች በአንዯኛው
እንዱቀጣ ይዯረጋሌ፡፡
ሀ. የፅሐፌ ማስጠንቀቂያ
ሇ. ከአንዴ ወር የማይበሌጥ የዯመወዜ ቅጣት
ሏ. የአንዴ እርከን ዯመወዜ ጭማሪ መከሌከሌ
መ. አንዴ ዯረጃ ከነዯመወዘ ዜቅ ማዴረግ
ሰ. የመጨረሻ የሥራ ማስጠንቀቂያ
ሸ. ከሥራ ማሰናበት
1. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 „ሀ‟ እና „ሇ‟ የተ዗ረ዗ሩት ቀሊሌ የዱስፔሉን ቅጣቶች ሲሆኑ ከ „ሏ‟ እስከ
„ሇ‟ ተ዗ረ዗ሩት ከባዴ የዴስፔሉን ቅጣቶች ናቸው፡፡
አንቀፅ 61
በዱስፔሉን የሚጠየቅ ዒቃ ሔግ ከስራ አግድ ስሇማቆየት
1. ዏቃቤ ሔግ በዙህ ዯንብ አንቀፅ 58፣59 ስር የተጠቀሱ የዴስፔሉን ጥፈት አንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ
519
www.chilot.me
ፇፅሞ ሲገኝ፣ ሇመፇፀሙ መረጃ ሲገኝ ወይም በዙህ ምክንያት በፌ/ቤት ተኮሶ ሲቀርብ ከዙህ ተነስቶ
በሚገኝ ብቁ ምክንያት ተከሳሽ ሇ45/አርባአምስት/ ቀናት ከስራ ታግድ ጉዲዩ ውሳኔ እንዱያገኝ
ይዯረጋሌ፡፡ በ45 ቀን ውስጥ ውሳኔ ካሌተሰጠ ተከሳሽ ያሇ ላሊ ቅዴመ ሁኔታ ወይ ሥራው እንዱመሇስ
ይዯረጋሌ፡፡ ይህ ውሳኔ ሇመስጠት የሚመሇከታቸው ሃሊፉዎች በቸሌተኝነት እና የሥራ ቅሌጥፊና
ጉዴሇት ምክንያት ሇተፇጠረው መ዗ግየት ተጠያቂዎች ይሆናለ፡፡
2. በዙህ ምክንያት ከስራ የሚታገዴ ዒቃቤ ሔግ በወረዲና ዝን ዯረጃ ሇሚሰሩ በዝን ፌትሔ መምሪያ
ሒሊፉ፣ በክሌሌ ዯረጃ ሇሚሰሩ በቢሮ ሒሊፉ በተፃፇ ዯብዲቤ የማገደ ምክንያቶች ተገሌፆሇት
እንዱታገዴ ይዯረጋሌ፡፡
3. የዒቃቤ ሔጉ አዴራሻ ያሌታወቀ እንዯሆነ ወይም የማገጃ ትእዚዜ ሇራሱ መስጠት የማይቻሌበት
ምክያት ያሇ እንዯሆነ ትእዚዘ በመስሪያ ቤቱ በማስታወቂያ ሰላዲ ሇ 10 ቀናት ያህሌ መሇጠፌ
አሇበት፡፡ የተሰጠ እግዴ የሚፀናው ማገጃው ሇዒቃቤ ሔጉ በእጅ ከተሰጠበት ቀን ወይም በዙህ ንኡስ
አንቀፅ በተዯነገገው መሰረት በማስታወቂያ ሰላዲ ከተሇጠፇበት ቀን ማግስት ጀምሮ ነው፡፡
4. ዒቃቤ ሔጉ በተሰጠው በእገዲ ውሳኔ ቅሬታ ካሇው በታገዯ በአንዴ ሳምንት ውስጥ ጉዲዩ ታይቶ ውሳኔ
አንዱያገኝ ስሌጣን ሊሇው የፌትሔ አመራር ኮሚቴ አቤቱታ ማቅርብ ይቻሊሌ፡፡
አንቀፅ 62
ቅጣት የመወሰን ስሌጣን
ዒቃቤ ሔጉ የዴስፔሉን ጥፊት ፇፅሟሌ ተብል ውሳኔ ከመስጠቱ በፉት በየዯረጃው ያሇው የፌትህ አመራር
ኮሚቴ ጉዲዩ አጣርቶ ከውሳኔ ሃሳብ ጋር የሚያቀርብ በክሌሌ፣ በዝንና ወረዲ ዯረጃ ሶስት አባሊት ያሇው
አጣሪ ቡዴን ያቋቁማሌ፡፡ አጣሪ ቡዴን ሁሇት በጠቅሊሊ ዒቃብያነ ሔግ የተመረጡ አባልች አንዴ
በየዯረጃው ባሇው የፌትሔ ፅ/ቤት የሚመዯብ ሰብሳቢ የያ዗ ሆኖ የስራው አፇፃፀም ዯግሞ የሚከተሇው
አግባብ ተከትል ይሆናሌ፣
1. የቀረበው የዴስፔሉን ጥፊት ክስ ጉዲዩ የሚመሇከተው ዒቃቤ ሔግ በፁሐፌ እንዱዯርሰው፣ የተባሇው
የዴስፔሉን ጥፊት መፇፁሙ የሚያስረደ ማስረጃዎች ሁለ በፁሐፌ እንዱያውቀው ይዯረጋሌ፡፡
2. የተከሰሰ ዒቃቤ ሔግ ዯግሞ በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ አንዴ በተዯነገገው መሰረት አሟሌቶ የቀረበ
ክስ ከዯረሰበት ቀን ጀሮ መሌሱን በሥስት ቀን ውስጥ ሇአጣሪው ቡደን ያቀርባሌ፡፡ ይህ የጊዛ ገዯብ
የተከሰሰው ዒቃቤ ሔግ በስራ ምክንያት ከተንቀሳቀሰበት ቦታ መሌስ ወዯሚቀርብበት ቦታ ሇመዴረስ
በጉዝ የጠፊ ጊዛ፣ በህመምና ላልች በህግ ከአቅም በሊይ ተብል ተቀባይነት ያሇቸው ምክንያቶች
በመኖራቸው መሌሱ በጊዛው መስጠት ካሌቻሇ ሇዙህ የሚያስፇሌግ ጨማሪ መሌስ መስጭያ ጊዛ
ታስቦ መራ዗ም ይቻሊሌ፡፡
3. አጣሪ ቡዴን ከተከሳሹ ዒቃቤ ሔግ መሌስ ከተቀበሇ እና አስፇሊጊ ያሇውን ማጣራት ከፇፀመ በኋሊ
በዯረጃው ሊሇው የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የማጣራቱን ሂዯትና የውሳኔ ሃሳብ በፁሐፌ ያቀርባሌ
በየዯረጃው ያሇው የፌትህ አመራር ኮሚቴ የተካሄዯውን ማጣራት በመመርመር ተከሳሹን በነፃ
ማሰናበት፣ ጥፊተኛ ሆኖ ካገኘው ዯግሞ በዙህ ዯንብ አንቀፅ 61 ከተቀመጡት ቅጣቶች በአንዯኛው
እንዱቀጣ እንዯ አስፇሊጊነቱ ይወሰናሌ፡፡ በፌትህ አመራር ኮሚቴ የተዯረገው ማጣራት በቂ አይዯሇም
ብል ሲያምን ዲግም እንዱጣራ ሉመሌሰው ይችሊሌ፡፡ ይህ እንዲሇ ሆኖ የሚዯረግ ማጣራት የተጓተተ
እንዲይሆን የተከሳሽ መብት እንዲይጋፊ በየዯረጃው ያሇው የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ተገቢ ጥንቃቄ
ማዴረግ አሇበት፡፡
አንቀፅ 63
ይግባኝ
1. በክሌሌ ዯረጃ ያለ ዒቃብያነ ሔግ የተፇፀመ የዴስፔሉን ጥፊት በክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ
የሚታይ ይሆናሌ፡፡ በተሰጠው ውሳኔ ቅሬታ ያሇው ወገን ሇክሌሌ መስተዲዴር ፅ/ቤት ይግባኝ ሉሌ
ይችሊሌ፡፡ ክሌሌ መስተዲዴር ፅ/ቤት በቀረበሇት ይግባኝ ዴጋሜ መታየት ይገባሌ ያሊቸውን ነጥቦች
በማመሌከት ሇክሌሌ ፌትሔ አመራር ኮሚቴ ሉመሌሰው ይችሊሌ ይህ እንዯታየ የሚሰጥ ውሳኔ
የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
520
www.chilot.me
2. በዝንና በወረዲ ዯረጃ ያለ ዏቃብያነ ሔግ የሚፇፅሙበት የዴስፔሉን ጥፊት በየዯረጃው ያለት የፌትሔ
አመራር አካሊት የሚያዩት ሆኖ አፇፃፀሙ እንዯሚከተሇው ይሆናሌ፡፡
ሀ. የወረዲ ዒቃቤ ሔግ ከፁሐፌ ማስጠንቀቂያ አስከ የአንዴ ወር ዯመወዜ የሚስቀጣ ጥፊት ከፇፀመ
በወረዲ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ታይቶ ይወሰናሌ፡፡ በዙህ ዯረጃ በተሰጠ ውሳኔ ቅሬታ ያሇው አካሌ
ይግባኝ ሇዝን የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡ ውሳኔው በዝን ከፀዯቀ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
በዝን ከተሻረ ግን ሇመጨረሻ ውሳኔ ሇክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ በይግባኝ ሉቀርብ ይችሊሌ፡፡
ሇ. የወረዲ ዒቃቤ ሔግ ከአንዴ የዯመወዜ እርከን መከሌከሌ እስከ ከሥራ የማሰናበት ቅጣት የሚያስቀጣ
ጥፊት ከፇፀመ የወረዲ ፌትሔ አመራር ኮሚቴ የውሳኔ ሒሳብ ሰጥቶ ሇዝን የፌትሔ አመራር ኮሚቴ
ሇውሳኔ ያስተሊሌፊሌ፡፡ በዝን የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የተሰጠ ውሳኔ ቅር የተሰኘ ወገን/አካሌ/ሇክሌሌ
የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ይግባኝ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡ የክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የሰጠው ውሳኔ
የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
ሏ. የዝን ዒቃቤ ሔግ ከፅሐፌ ማስጠንቀቂያ አስከ የአንዴ ወር ዯመወዜ የሚያስቀጣ ጥፊት ከፇፀመ ጉዲዩ
በዝን የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የሚወሰን ይሆናሌ፡፡ በውሳኔ ያሌተስማማ ወገን/አካሌ/ ሇክሌሌ የፌትሔ
አመራር ኮሚቴ ይግባኝ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡
መ. የዝን ዒቃቤ ሔግ ከአንዴ እርከን ዯመወዜ ጭማሪ መከሌከሌ እስከ ከስራ መሰናበት የሚያስቀጣ
ጥፊት ፇፅሞ ከሆነ በዝን የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የውሳኔ ሃሳብ ከተሰጠ በኋሊ ሇውሳኔ ሇክሌሌ የፌትሔ
አመራር ኮሚቴ ይቀርባሌ፡፡ በክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የሚሰጠው ውሳኔ የመጨረሻ ሆኖ ግን
የተሰጠ ውሳኔ ከሥራ የማሰናበት ከሆነ ብቻ ይግባኝ ሇክሌሌ መስተዲዯር ፅ/ቤት ሉቀርብ ይችሊሌ፡፡
ክሌሌ መስተዲዯር ይህ ጥያቄ እንዯቀረበሇት ጉዲዩ አይቶ ዴጋሜ መታየት አሇበት የሚሌ እምነት
ካሇው መታየት ይገባሌ ያሊቸው ነጥቦች በመግሇፅ ሇክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ሉመሌሰው
ይችሊሌ ይህ ታይቶ የሚሰጥ ውሳኔ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
ረ. በወረዲ፣ በዝን ይሁን በክሌሌ ዯረጃ በዴስፔሉን ጥፊት ምክንያት በተሰጠው ውሳኔ ቅር የተሰኘ ዒቃቤ
ሔግ ጉዲዩ በይግባኝ እንዱታይሇት አንዴ ዯረጃ ከፌ ብል ሇሚገኝ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የተሰጠው
ውሳኔ በክሌሌ የፌትህ አመራር ኮሚቴ የተሰጠ ሲሆን ዯግሞ ሇክሌሌ መስተዲዴር ፅ/ቤት ይግባኝ
ማቅርብ መብቱ የተጠበቀ ነው፡፡ ይግባኝ ባይ የይግባኝ አቤቱታ ውሣኔ ከዯረሰበት በ30/ሰሊሳ/ ቀን
ውስጥ ባሇው ጊዛ ስሌጣን ሊሇው የይግባኝ ስሚ አካሌ ማቅረብ አሇበት፡፡ በተቀመጠው ጊዛ ውስጥ
ያሌቀረበ የይግባኝ አቤቱታ ተቀባይነት አያገኝም፡፡
አንቀፅ 64
ስሇ ማጣራት
በየዯረጃው ያለ አጣሪ ቡደኖች፣
1. ክስ የቀረበበት ዒቃቤ ሔግ ሇቀረበበት ክስ መሌስና መከሊከያ ሇማቅረብ እንዱችሌ የተከሰሰበትን ክስ
የሚገሌፅ ዜርዜር ፅሐፌ፣ የቀረቡ ማስረጃዎች፣ መሌሱን የሚያቀርብበት ጋር እንዱዯርሰው ጊዛ
ሰዒት እና ቦታ የሚገሌፅ መጥሪያ እንዱዯርሰው ያዯርጋለ፣
2. የቀረበውን የዴስፔሉን ክስ ሇማጣራት አስፇሊጊ ማስረጃዎች ያሰባስባሌ፣ መፇፀም ያሇበት ሔግና ሥነ
ሥርዒት በተከተሇ አግባብ ይሆናሌ፣
3. የያ዗ውን ጉዲይ በተገቢው መንገዴ አጣርቶ ሇማቅርበ እንዱችሌ ተከሳሽ አፌ ከሳሽ ጉዲዩን በሚገባ
እንዱያስረደ መጠየቅ ይችሊሌ፣
4. ተከሳሹ ዒቃቤ ሔግ ክሱ ፅሐፌ እንዯዯረሰው በተቀጠረው ቀን ሰዒትና ቦታ ቀርቦ መሌስ ሇመስጠት
ፌቃዯኛ ካሌሆነ መጥሪያ ከተሰጠው ወይም በማስታወቂያ ከተሇጠፇ ጊዛ ጀምሮ በ29 ቀናት ውስጥ
ካሌቀረበ የሚመሇከተው የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ተከሳሽ በላሇበት ክሱን መርምሮ ይወስናሌ፡፡
5. ተከሳሹ ዒቃቤ ሔግ ቀርቦ መሌሱን ሇመስጠት እና ጉዲዩን ሇማስረዲት ያሌቻሇው ከአቅም በሊይ በሆነ
ምክንያት መሆኑን ማስረዲት ከቻሇ ጉዲዩ እንዯገና ተመርምሮ እንዱታይሇት የመጠየቅ መብቱ
የተጠበቀ ነው፡፡
521
www.chilot.me
አንቀፅ 65
ውሳኔ
በዒቃቤ ሔግ ሊይ የቀረበው የዴስፔሉን ክስ ተጣርቶ እንዯቀረበ በዯረጃው ባሇው የፌትሔ አመራር ኮሚቴ
ከሚከተለት ውሳኔዎች አንዯኛው ሉወስን ይችሊሌ፣
1. ተከሳሽ በጥፊተኝነት የተከሰሰበት ጉዲይ ሉያስጠይቀው የማይችሌ ከሆነ ወይም የተከሰሰበት ጥፊት
በማስረጃ ካሌተረጋገጠ ክሱ እንዱ዗ጋ ማዴረግ፣
2. የቀረበው ክስ በሙለ ወይም በከፉሌ በማስረጃ የተረጋገጠ ከሆነ የጥፊቱን ክብዯት በማመዚ዗ን
እንዯነገሩ ሁኔታ ከባዴ ወይም ቀሊሌ የዴስፔሉን ቅጣት መወሰን ሆኖ የሚሰጠው ውሳኔ ተከሳሽ
በተከሰሰበት ጉዲይ የቀረበ ክስ፣ መሌስ፣ መረጃ ባጭሩ፣ ጥፊተኛ መሆኑንና ያሇመሆኑ፣ ጥፊተኛ
ካሌሆነ ወይም ሆኖ ከተገኘ የተሰጠው ውሳኔ ወይም ቅጣትና ላልች ተዚማጅ አስተያየቶችበግሌፅ
የሚያስቀምጥ መሆን አሇበት፡፡
ምዕራፌ አስር
አንቀፅ 66
መቋቋም
የዒቃበያነ ሔግ አመራር የሆነ በክሌሌ፣ በዝንና ወረዲ ዯረጃ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ እየተባሇ የሚጠራ
ኮሚቴ ተቋቋሟሌ፡፡
አንቀፅ 67
ስሇ ክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ
የክሌሌ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ አባሊት የሚከተለት ናቸው፣
ሀ. የፌትሔ ቢሮ ሒሊፉ____________________________________________________
ሰብሳቢ
ሇ. ምክትሌ ሒሊፉ_______________________________________________________
ኣባሌ
ሏ. በፌትሔ ቢሮ ያለት የመምሪያ ሒሊፉዎች __________________________________ኣባሌ
መ. የሰራተኛ መስተዲዯር ዋና ክፌሌ ሃሊፉ ____________________________________ቃሇ
ጉባኤ ያዥ
አንቀፅ 68
ስራና ሃሊፉነት
በዙህ ዯንብ የተሰጠ ሃሊፉነት እንዲሇ ሆኖ የክሌሌ የፌትሔ አመራር የዒቃብያነ ሔግ አመራረጥ፣ ሹመት፣
እዴገት ዜውውርና ዴስፔሉን አይቶ የሚወሰን ወይም ሇውሳኔ የሚያቀርብ የበሊይ አካሌ ነው፡፡
አንቀፅ 69
የዝን ፌትሔ አመራር ኮሚቴ
የዝን ፌትሔ አመራር ኮሚቴ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፣

ሀ.የዝን ፌትሔ መመሪያ ሒሊፉ _______ሰብሳቢ
ሇ. የዝን ፌትሔ መመሪያ ም/ሒሊፉ __________ ኣባሌ
ሏ. መምርያ ውስጥ ያለት የዋና ክፌሌ ሃሊፉዎች ___________ ኣባሊት
መ. የሰራተኛ አስተዲዯር ዋና ክፌሌ ሃሊፉ ____________________ ቃሇ ጉባኤ ያዥ
አንቀፅ 70
ስራና ሃሊፉነት
በዙህ ዯንብ የተሰጠ ስራና ሃሊፉነት እንዲሇ ሆኖ የዝኑየፌትሔ መምርያ የበሊይ አመራር ነው፡፡ የዴስፔሉን
ጉዲዮች ሇማየት በዙህ ዯንብ የተሰጠው ስሌጣን እንዲሇ ሆኖ የአቃብያነ ህግ ዜውውር እዴገትና ሹመት
በተመሇከተ ሇክሌሌ ፌትሔ አመራር ኮሚቴ አስተያየት ያቀርባሌ፡፡
522
www.chilot.me
አንቀፅ 71
የወረዲ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ
የወረዲ የፌትሔ አመራር ኮሚቴ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፣
ሀ. የወረዲ ፌትሔ ፅ/ቤት ዋና ክፌሌ ሒሊፉ __________ሰብሳቢ
ሇ. በወረዲው ፌትሔ ፅ/ቤት ያለ የክፌሌ ሃሊፉዎች ________ ኣባልች
ሏ. የወረዲ ፌትህ ፅህፇት ቤት ፊይናነስ ሃሊፉ __________ኣባሌ እና ቃሇ ጉባኤ ያዥ
አንቀፅ 72
ስራና ሒሊፉነት
በዙህ ዯንብ የተሰጡትን የዴስፔሉን ጉዲዩች የማየት ሃሊፉነት እንዲሇ ሆኖ በየጊዛው በበሊይ የፌትሔ
አመራር ኮሚቴ በሚሰጡት መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ፡፡ ላልች የአቤቱታ ጉዲዩች በተመሇከተ ማስረጃ
አያይዝ አስተያየቱን ሇዝን የፌትሔ አመራር ኮሚቴ ያቀርባሌ፡፡
አንቀፅ 73
የአሰራር ሥነ ሥርዒት
የሁለም ኮሚቴዎች የአሰራር ስነ ስርዒት እንዯሚከተሇው ይሆናሌ፡-
1. በስብሰባው ከአባሊቱ ሁሇት ሥስተኛ ሲጉኙ ምሌኣተ ጉባኤ ይኖራሌ
2. በኮሚቴ ውሳኔ በተባበረ ዴምፅ ወይም በአብሊጫ ዴምፅ ይሆናሌ፡፡
3. ከተገኙ በኮሚቴ አባሊትበዴምፅ ብሌጫ የተዯገፇ ሃሳብ በኮሚቴው ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
4. የኮሚቴ አባሊት ዴምፅ እኩሌ ከሆነ የኮሚቴው ሰብሳቡ ያሇበት ወገን ውሳኔ የኮሚቴው ውሣኔ
ይሆናሌ፡፡
5. ኮሚቴው ብዴምፅ ብሌጫ በሚወሰንበት ጊዛ ሁለ የአነስተኛው ዴምፅ አስተያየት ከነ ምክንያቱ በቃሇ
ጉባኤ መመዜገብ አሇበት፡፡
6. ሇሥራ ቅሌጥፌና ኮሚቴው አስፇሊጊ ሆነ ሲያገኘው ከፌ ብል ከተገሇፀው በተጨማሪ ላሊ የኮሚቴዎች
ወስጣዊ የሥነ ሥርዒት አሰራር አ዗ጋጅቶ እንዱያወጣና በስራ እንዱያውሌ ሇቢሮው ስሌጣን
ተሰጥቶታሌ፡፡
አንቀፅ 74
መመርያ የማውጣት ሒሊፉነት
በዙህ ዯንብ በተመሇከቱት ዴንጋጌዎች በአግባቡ በሥራ ሊይ ሇማዋሌ የሚያስፇሌጉ ዜርዜር
መመርያዎች ማውጣት ሲያስፇሌግ አውጥቶ በሥራ ሊይ ሇማዋሌ ስሌጣን ተሰጥቶታሌ፡፡ በዙህ አግባብ
የወጡት መመርያዎች በዙህ ዯንብ ውስጥ የተቀመጡት ዴንጋጌዎች አሊማ ሇማስፇፀም ብቻ መሆን
አሇባቸው ከዙህ ውጭ ሆኖ ሲገኝ ተፇፃሚነት አይኖራቸውም፡፡
አንቀፅ 75
ዯንብ በሚፀናበት ጊዛ
ይህ ዯንብ ከሰኔ 1992 ዒ/ም ጀምሮ በተግባር ሊይ የሚውሌ ይሆናሌ
የተግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ረእሰ መስተዲዴር
523
www.chilot.me
ኣዋጅ ቑፅሪ 39/1992 አዋጅ ቁጥር 39/1992
ገፅ 1 ገጽ 1
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
መጣየሺ ኣዋጅ ቤት ፅሔፇት መስፊሔፌሑ የሔብረት ስራ ማሔበራት ማስፊፉያ ጽ/ቤት
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ተመሳሳሉ ዴላት ዗ሇዎም ሰባት ኣብ ዴላቶም ተመሳሳይ ፌሊጎት ያሊቸው ሰዎች ፣
ዜተመስረተ ምትሔብባር ብምፌጣር ገን዗ቦም፣ በፌሊጎታቸው የተመሰረተ ትብብር በመፌጠር
ጉሌበቶም ፣ ፌሌጠቶምን ንብረቶምን ኣዋዱድም ገን዗ባቸው፣ ጉሌበታቸው፣ እውቀታቸውንና
ብማሔበር ተወዱቦም ኢኮኖሚያዊ ፀገሞም ንብረታቸውን በማቀናጀት በማሔበር
ዜፇትሔለ፣ ፌርያት ቴክኖልጂ ብዜዴሇ በመዯራጀት ኢኮኖሚያዊ ችግሮቻቸውን
መጠንን ዜሒሸ ዋጋን ዜረኽቡለ፣ ሌቃሔ የሚፇቱበት፣ የቴክኖልጂ ምርቶች በሚፇሇገው
ዜረኽብለ በዙ ኣቢልም ቁጠባዊ ምዴግጋፌ መጠንና በተሻሇ ዋጋ የሚያገኙበት፣ ብዴር
ዜፇጥሩ ማሔበራት ምጥያሽ ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ የሚያገኙበት በዙህም ኢኮኖሚያዊ መዯጋገፌን
የሚፇጥሩ ማሔበራት ማቋቋም ኣስፇሊጊ
በመሆኑ፡፡
እዙ ዕሊማ ክዕወት ሔብረት ስራሔ ይህ ዒሊማ ከግቡ እንዱዯርስ የህብረት ስራ
ማሔበራት ዜመሒዲዯሩለን ዜምርሐለን ሔጊ፣ ማህበራት የሚተዲዯሩበትና የሚመሩበት ሔግና
እዝም ማሔበራት ዕሊምኦም ብነፃነትን ማሔበራቱ ዒሊማቸውን በነፃነትና በብቃት
ብብቅዒትን ክትግብሩ ዜሔግዜ ቤት ፅሔፇት እንዱፇፅሙ የሚያግዜ ጽ/ቤት ማቋቋም
ምጥያሽ ስሇ዗ዴሇየን ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ስሊስፇሇገ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ኣውፂኡዎ ብዜነበረ ኣዋጅ ቁፅሪ 17/1988 ኣውጥቶት በነበረው አዋጅ ቍጥር 17/1988
መሰረት ተጣይሹ ዜነበረ ቤት ፅሔፇት ሒረስቶት መሰረት ተቋቁሞ የነበረው ጽ/ቤት የገበሬዎች
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ጥራሔ ይምሌከት የህብረት ስራ ማህበራትን ብቻ የሚመሇከት
ዜነበረ ብምዃኑ፣ ካሌኦት ሔብረት ስራሔ የነበረ በመሆኑ ላልች የህብረት ስራ ማህበራትን
ማሔበራት እውን ምትእንጋዴ ብ዗ኽእሌ ጭምር ማስተናገዴ በሚያስችሌ ስሌጣንና
ስሌጣኑን ተግባሩን ዲግም ተማሒይሹ ንክጣየሽ ተግባር ዲግም ተሻሽል እንዱቋቋም የትግራይ
ቤት ምኽሪ ብሄረዊ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ሔገ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1 ዜስዕብ አንቀፅ 49/3/1 መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ ኣውጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “መጣየሺ ኣዋጅ ቤት ፅሔፇት ይህ አዋጅ የሔብረት ስራ ማሔበራት
መስፊሔፌሑ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ቁፅሪ ማስፊፉያ ጽ/ቤት ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥር
39/1992” ተባሂለ ክፅዋዕ ይካኣሌ፡፡ 39/1992 ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
524
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 39 ታህሳስ 16/1992 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 39 ታህሳስ 16/1992 ዒ.ም
1. “ማሔበር “ ማሇት ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 147/91 1. “ማህበር” ማሇት በአዋጅ ቁጥር 147/91
ብዜተቐመጡ ረቋሔታት መሰረት መሰረት የተዯራጀና የተመ዗ገበ የሔብረት ስራ
ዜተወዯበን ዜተመዜገበን ሔብረት ስራሔ ማሔበር ማሇት ሲሆን በተሇይ ዯግሞ
ማሔበር‟ዩ የሚከተለትን የሚመሇከት ይሆናሌ
ብፌሊይ ዴማ ስዑቦም ዜተ዗ር዗ሩ ዜምሌከት
ይኸውን፦ ሀ. የገበሬዎች የሔብረት ስራ ማሔበር
ሀ. ሒረስቶት ሔብረት ስራሔ ማሔበር ሇ. የመኖሪያ ቤቶች የሔብረት ስራ ማሔበር
ሇ. መንበሪ ኣባይቲ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ሏ. የኢንደስትሪና የዕዯ ጥበብ የሔብረት
ሏ. ኢንደስትሪን ኢዯ ጥበባትን ሔብረት ስራ ማሔበር
ስራሔ ማሔበር መ. የሸማቾች የህብረት ስራ ማሔበራት
መ. ሸመትቲ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ረ. የዒሳ አስጋሪዎች የሔብረት ስራ ማሔበር
ረ. ዒሳ ዗ፇፌቲ ሔብረት ስራሔ ማሔበር ሰ. የገን዗ብ ቁጠባና ብዴር የህብረት ስራ
ሰ. ናይ ገን዗ብ ምዕቋርን ምሌቃሔን ሔብረት ማሔበር
ስራሔ ማሔበር ሸ. የማዕዴን አምራቾች የሔብረት ስራ
ሸ. ማዕዴን ሔብረት ስራሔ ማሔበር ማሔበር
2. “ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ 2. “ክሌሌ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማሇት
ነው
3. “ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት ስራሔ ፇፃሚ 3. “ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት የትግራይ
ኮሚቴ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ማሇት ነው
4. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት ቤት ፅሔፇት ሔብረት 4. “ጽሔፇት ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ስራሔ ማሔበራት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ክሌሌ የሔብረት ስራ ማሔበራት ጽ/ቤት ማሇት
እዩ ነው
5. “ሒሊፉ” ማሇት ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ሔብረት 5. “ሒሊፉ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ስራሔ ማሔበራት የሔብረት ስራ ማሔበራት ጽ/ቤት ሒሊፉ ማሇት
6. “ሔብረት ስራሔ ማሔበር” ማሇት ሰባት ነው
ቁጠባዊን ማሔበራዊን ፀገማቶም ንምፌታሔ 6. “የሔብረት ስራ ማህበር” ማሇት ሰዎች
ብዴላቶምን ብፌቃድምን ዗ጣይሽዎን ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ችግሮቻቸውን
዗መሒዴሩዎን ማሔበር እዩ፡፡ ሇመፌታት በፌሊጎታቸውና በፌቃዲቸው
የሚያቋቁሙትና የሚያስተዲዴሩት ማሔበር
7. “ኣባሌ” ማሇት ንኣባሌነት ዗ብቅዐ 7. “ኣባሌ” ማሇት ሇአባሌነት የሚያበቁ
ረቋሑታት ኣማሉኡ ዜተመዜገበ ዜኾነ መመ዗ኛዎችን አሟሌቶ የተመ዗ገበ ማንኛውም
ውሌቀ ሰብ ወይ ብመሰረት እዙ ሔጊ ግሇሰብ ወይም በዙህ ሔግ መሰረት የተቋቋመ
ዜተጣየሸ ማሔበር እዩ፡፡ ማሔበር ማሇት ነው፡፡
ኣገሊሌፃ ፆታ የፆታ አገሊሇጽ
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ ተባዕታይ ፆታ ዜተዯንገገ በዙህ አዋጅ በወንዴ ፆታ የተዯነገገው ሁለ
ኩለ ንኣንስታይ ፆታ‟ውን ዜጠምር እዩ፡፡ ሇአንስታይ ፆታንም የሚያቅፌ ይሆናሌ፡፡
1. ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 1. የሔብረት ስራ ማህበራት ጽ/ቤት ከዙህ በኋሊ
525
www.chilot.me
/ዴሔሪ‟ዙ “ቤት ፅሔፇት” እንዲተብሃሇ “ጽ/ቤት” ተብል የሚጠራ በዙህ አዋጅ

ዜፅዋዕ በዙ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፡፡ ተቋቁሟሌ፡፡
2. ተፀዋዕነቱ ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ንርእሰ 2. ተጠሪነቱ ሇስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና ሇርእሰ
ምምሔዲርን ይኸውን መስተዲዴሩ ይሆናሌ
3. ብክሌሌ፣ ከምኣዴሊይነቱ ብዝባን ወረዲን 3. በክሌሌ፣ እንዲስፇሊጊነቱም በዝንና በወረዲ
ዜተወዯበ ይኸውን ዯረጃ የተዯራጀ ይሆናሌ
4. ሒዯ ሒሊፉን በቢዯረጅኡ ካሌኦት ኣዴሇይቲ 4. አንዴ ሒሊፉና በየዯረጃው ላልች አስፇሊጊ
ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ፡፡ ሰራተኞች ይኖሩታሌ፡፡
ዋና ቤት ፅሔፇት ዋና ጽ/ቤት
ዋና ቤት ፅሔፇት ኣብ መቐሇ ኮይኑ ከም ዋናው ጽ/ቤት መቀላ ውስጥ ሆኖ
ኣዴሊይነቱ ኣብ ካሌኦት ከባቢታት ትግራይ‟ውን እንዯአስፇሊጊነቱ በክሌለ ውስጥ ባለ ላልች
ጨንፇር ቤት ፅሔፇት ይህሌዉዎ፡፡ አከባቢዎችም ቅርንጫፌ ጽ/ቤቶች ይኖሩታሌ
ሽመት ሹመት
እዙ ቤት ፅሔፇት ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ይህ ጽ/ቤት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 56/5 ብስራሔ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀጽ 56/5
ፇፃሚ ኮሚቴ ብዜተሸወመ ሒሊፉ ዜምራሔ „ዩ፡፡ መሰረት በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በተሾመ ሒሊፉ
የሚመራ ይሆናሌ
ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ዜስዕቡ የሔብረት ስራ ማሔበራት ጽ/ቤት የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፦ ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ
1. ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ዜምሌከት ናይ 1. የሔብረት ስራ ማሔበራትን የሚመሇከት የፕሉሲ
ፕሉሲ ሒሳባት የዲለ፣ ናይ መፅናዕቲን ሒሳቦችን ያ዗ጋጃሌ፣ ጥናትና ምርምሮችን
ምርምርን ስራሔቲ የካይዴ፣ ንሔብረት ያካሂዲሌ፣ ሇሔብረት ስራ ማሔበራት ዕዴገት
ስራሔ ማሔበራት ምዕባሇ ዜጠቅሙን የሚጠቅሙና በአባሊት ተሳትፍ የሚሰሩ
ብተሳትፍ ኣባሊት ዜሰርሐ ፔሮጀክትታት ፔሮጀክቶችን ያ዗ጋጃሌ የአፇፃፀም
የዲለ፣ ኣፇፃፅማ ስትራቴጂን ቅዯም ሰዒብን ስትራተጂዎችንና ቅዯም ተከተልችን በማውጣት
የውፅእ፣ እንትፀዴቅ ኣብ ተግባር የውዕሌ፣ ሲፀዴቁ ተግባር ሊይ ያውሊሌ፡፡
2. ዕሊማ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ንክሰርፅን 2. የሔብረት ስራ ማሔበራት ዒሊማዎች
ኣብ ተግባር ክውዕሌን ዜሔግዘ ፔሮግራማት እንዱሰርፁና ተግባር ሊይ እንዱውለ የሚያግዘ
ትምህርትን ስሌጠናን ንኣባሊት ሔብረት የትምህርትና ስሌጣና ፔሮግራሞችን ሇሔብረት
ስራሔ ማሔበር፣ ንሰራሔተኛታት ሔብረት ስራ ማህበራት ኣባሊትና ሰራተኞች ይሰጣሌ፡፡
ስራሔ ማሔበራትን ይህብ፣
3. ኣብ ዴሌየት ኣባሊት ተመስሪቶም ማሔበራት 3. በአባሊት ፌሊጎት መሰረት ማሔበራትን
ንክውዯቡ ሒገዜ ይገብር እንዱዯራጁ ዴጋፌ ያዯርጋሌ
4. ብመሰረት ፋዳራሌ መንግስቲ ኣዋጅ ቁፅሪ 4. በፋዳራሌ መንግስት አዋጅ ቁጥር 147/1991
147/1991 ሔብረት ስራሔ ማሔበራት መሰረት የሔብረት ስራ ማሔበራት እንዱዯራጁ
ክውዯቡ ይሔግዜ፣ ይምዜግብ ምዜገባ እገዚ ያዯርጋሌ፣ ይመ዗ግባሌ ፣ የምዜገባ ምስክር
ምስክር ወረቀት ይህብ፣ ይስርዜ ወረቀት ይሰጣሌ፣ ይሰርዚሌ፡፡
5. ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 5. የሏብረት ስራ ማሔበራት
ሀ. ንፌርያቶም ዜሒሸ ዋጋ ዜረኽብለ ሀ. ሇምርቶቻቸው የተሻሇ ዋጋ የሚያገኙበት ሁኔታ
ኩነታት ይፇጥር ያመቻቻሌ
ሇ. ፌርያት ዗በናዊ ቴክኖልጂን ሇ. ዗መናዊ የቴክኖልጂና የኢንደስትሪ ምርቶች፣
526
www.chilot.me
ኢንደስትሪ፣ ምህርቲ መሰሰኒ የምርት ማዲበሪያ ግብኣቶችን በጥናት ሊይ

እታወታትን ኣብ መፅናዕቲ ዜተመስረተ በተመሰረተ አገባብ ብዴር የሚያገኙበት
ሌቃሔን ዜረኽበለ ባይታ የመቻቹ፣ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ
ሏ. ብስሌጠና ዒቅሞም ከማዕብለ ዗ኽእልም ሏ. በስሌጠና አቅማቸውን እንዱያጎሇብቱ
ባይታ የመቻቹ፣ ይሔግዜ ባህሉ ቁጠባ የሚያስችሊቸውን ሁኔታ ያመቻቻሌ፣ ያግዚሌ፡፡
ከማዕብለ፣ ዒቅሞም ከዒቢን ዒርሰ እምነት የቁጠባ ባህሊቸውን እንዱያሳዴጉና አቅማቸው
ከማዕብለን ዗ኽእሌ ምንቅስቃሳት ይገብር እንዱጎሇብት፣ በራስ የመተማመን መንፇስ
እንዱያጎሇብቱ የሚያስችሌ እንቅስቃሴ ያዯርጋሌ
መ. እዋናዊን ኣገዲሲን መረዲእታ ዕዲጋ መ. ወቅታዊና አስፇሊጊ የገበያ መረጃዎችን
ክረኽቡ በዙ ኣቢልም ኣብ ነፃ ዕዲጋ እንዱያገኙ በዙህም በነፃ ገበያው ተወዲዲሪ
ተወዲዯርቲ ዜኾንለን ንምዕባሇ ቁጠባ የሚሆኑትና ሇክሌለ ኢኮኖሚ ዕዴገት የዴርሻቸውን
እዙ ክሌሌ እጃሞም ዗በርክትለን ኩነታት የሚያበረክቱበት ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፡፡
የመቻቹ፡፡
ረ. ንብረቶምን ገን዗ቦምን ዜምሌከት እዋናዊ ረ. ንብረታቸውንና ገን዗ባቸውን የሚመሇከት
ምርመራ ሑሳብ ክካየዴን ምስ ወቅታዊ የሂሳብ ምርመራ እንዱካሄዴ
ዜምሌከቶም ብምትሔብባር ንዜረኣዩ ከሚመሇከታቸው አካሊት በመተባበር በሚታዩት
ጉዴሇታት ናይ መፌትሑ ስጉምቲ ጉዴሇቶች የመፌትሄ እርምጃ እንዱወሰዴ
ክውሰዴን ኣዴሊይ ዯገፌ ይገብር አስፇሊጊውን ዴጋፌ ያዯርጋሌ
ሰ. ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ዜምሌከት ሰ. የሔብረት ስራ ማሔበራትን የሚመሇከቱ
መፅናዕቲ የካይዴ ጥናቶችን ያካሂዲሌ
ሸ. ኣብ መንጎ ማሔበራት ርክብ ክህለ ሸ. በማሔበራት መካከሌ ግንኙነት እንዱኖር
ቀ. ቁጠባዊ ዒቅሞም ከዒቢ ዜኽእሌ ቴክኒካዊ ቀ. ኢኮኖሚያዊ አቅማቸውን ማሳዯግ የሚያስችሌ
ዯገፌ ይህብ ቴክኒካዊ ዴጋፌ ያዯርጋሌ
በ. ንምዕባሌኦም ዜጠቅሙ ፔሮጀክታት በ. ሇዕዴገታቸው የሚጠቅሙ የሌማት ፔሮጀክቶችን
ሌምዒት ኣዲሉዩ ንመንግስቲን ገበርቲ በማ዗ጋጀት ሇመንግስትና ሇዕርዲታ ሰጪ ዴርጅቶች
ሰናይ ትካሊትን የቅርብ፣ ምስተፇቀዯ ኣብ ያቀርባሌ ሲፇቀዴ ተግባር ሊይ ያውሊሌ፡፡
ተግባር የውዕሌ
ተ. ኣብ ዜወሃህዯለ፣ ዜከፊፇሇለ፣ ወይ ኣብ ተ. በሚቀሊቀለበት ፣ በሚከፊፇለበት ወይም
ዜፇርሱለ እዋን ብመሰረት ፋዳራሌ በሚፇርሱበት ጊዛ በፋዳራሌ መንግስት አዋጅ
መንግስቲ ኣዋጅ ቁፅሪ 147/1991 ቁጥር 147/1991 መሰረት እንዱፇፀም
ንክፌፀም ኣዴሊዪ ክትትሌን ሒገዜን አስፇሊጊውን ክትትሌና ዴጋፌ ያዯርጋሌ
ይገብር፣
ቸ. ኣብ ዴላት፣ ነፃን ዱሞክራሲያዊ ቸ. በፌሊጎት፣ ነፃና ዱሞክራሲያዊ በሆነ አገባብ
ኣገባብን ተዯሪኾም ዜተመስረቱ መሰረት የተቋቋሙ መሆናቸውን ያረጋግጣሌ
ምዃኖም የረጋግፅ
6. ዕሊማ ቤት ፅሔፇት ንምዕዋት ምስ 6. የጽ/ቤቱን ዒሊማዎች ሇማሳካት ከሚመሇከታቸው
ዜምሌከቶም ኣካሊትን ኣብያተ ፅሔፇትን ላልች አካሊትና ጽ/ቤቶች ጋር አስፇሊጊውን
ኣዴሊይ ምትሔግጋዜ ይገብር፡፡ ትብብር ያዯርጋሌ፡፡
ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት የጽ/ቤቱ ሒሊፉ ስሌጣንና ተግባር
1. ነቲ ቤት ፅሔፇት ዜወሃቦ ስሌጣንን ተግባርን 1. ሇጽ/ቤቱ የተሰጠውን ስሌጣንን ተግባር ስራ
ኣብ ስራሔ የውዕሌ ሊይ ያውሊሌ
2. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብሊዕሇዋይነት ይመርሔ ፣ 2. ጽ/ቤቱን በበሊይነት ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
የተሒባብር፣ ይቆፃፀር ይቆጣጠራሌ
527
www.chilot.me
3. ዒመታዊ ስራሔ ትሌምን በጀትን ቤት 3. የጽ/ቤቱን ዒመታዊ የስራ ዕቅዴና በጀት

ፅሔፇት የዲለ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ ያ዗ጋጃሌ፣ ሲፇቀዴ ስራ ሊይ እንዱውሌ
ክውዕሌ ይገብር፣ ያዯርጋሌ
4. ብመሰረት ዯንቢ ምምሔዲር ሰራሔተኛታት 4. በመንግስት ሰራተኞች አስተዲዯር ዯንብ
መንግስቲ ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ መሰረት፣ ሰራተኞችን ይቀጥራሌ ፣
የመሒዴር፣ የሰናብት ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ
5. ቤት ፅሔፇት ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ 5. ጽ/ቤቱ ከሶስተኛ ወገኖች በሚያዯርጋቸው
ዜገብሮም ርኽብታት ይውክሌ፣ የተሒባብር፣ ግንኙነቶች ጽ/ቤቱን ይወክሊሌ፡፡፡፡
ኣብ ዜተፇሊሇዩ ኣኼባታትን ሰሚናራትን የስተባብራሌ፣ በተሇያዩ ስብሰባዎችና
ይሳተፌ፣ ሰሚናሮች ይሳተፊሌ፡፡፡፡
6. ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴን ክሌሌ ርእሰ 6. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና በርእሰ መስተዲዴሩ
ምምሔዲርን ዜዋሃብዎ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ የሚሰጡት ላልች ተመሳሳይ ተግባሮችን
ስራሔቲ ይፌፅም፣ ይፇፅማሌ
7. ንስራሔ ኣዴሊዪ ኮይኑ ኣብ ዜተረኸበለ 7. ሇስራ አስፇሊጊ ሆኖ በሚገኝበት ጊዛ ሇተወሰነ
እዋን ንዜተወሰነ ጊዛ ስሌጣኑ ብሙለእ ወይ ጊዛ ስሌጣኑን ሙለ በሙለ ወይም በከፉሌ
ብክፊሌ ኣብ ትሔቲኡ ን዗ሇዉ ሒሇፌቲ ወይ በስሩ ሊለ ሒሊፉዎች በውክሌና መስጠት
ካሌኦት ሰራሔተኛታት ቤት ፅሔፇት ይችሊሌ፡፡
ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ፡፡
8. ናይ ቤት ፅሔፇት ስራሔ ፀብፃብ ንዜምሌከቶ 8. የጽ/ቤቱን የስራ ሪፕርት ሇሚመሇከታቸው
ኣካሌ ብእዋኑ የቅርብ፡፡ ክፌሌ በወቅቱ ያቀርባሌ
መሰጋገሪ ዴንጋገ፣ የመሸጋገሪያ ዴንጋጌዎች
1. ብኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አዋጅ
ቁፅሪ 17/1988 ንቤት ፅሔፇት ሔርሻ ቁጥር 17/1988 መሰረት ሇገበሬዎች
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ተዋሂቡ ዜነበረ የሔብረት ስራ ማህበራት ጽ/ቤት ተሰጥቶ
ስሌጣንን ሒሊፌነትን በዙ ኣዋጅ ከም የነበረውን ስሌጣንና ሒሊፉነት በዙህ አዋጅ
ብሒደሽ ንዜተጣየሸ ቤት ፅሔፇት ሔብረት በአዱስ መሌክ ሇተቋቋመው የሔብረት ስራ
ስራሔ ማሔበራት ተመሒሊሉፈ ኣል፡፡ ማህበራት ጽ/ቤት ተሊሌፎሌ፡፡
2. ብኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 2. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አዋጅ
ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 10/10፣ ዒንቀፅ ቁጥር 9/1988፣ አንቀጽ 10/10 አንቀጽ
12/7፣ ዒንቀፅ 14/5 ዒንቀፅ 14/14 12/7፣ አንቀጽ 14/5 አንቀጽ 14/14
ብቅዯም ሰዒብ ንቢሮ ዕዮን ከተማ ሌምዒትን በቅዯም ተከተሌ ሇስራና ከተማ ሌማት
፣ ንቢሮ ሌምዒት ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን፣ ቢሮ፣ ሇእርሻና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ፣
ንቢሮ ኢንደስትሪ ንግዴን ትራንስፕርትን ሇኢንደስትሪ ንግዴና ትራንስፕርት ቢሮ
ተዋሂቡ ዜነበረ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ተሰጥቶ የነበረው የሔብረት ስራ ማህበራትን
ምስፌሔፊሔን ምምዜጋብን ስሌጣን በዙ የማስፊፊትና የመመዜገብ ስሌጣን በዙህ
ኣዋጅ ንቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ አዋጅ ሇሔብረት ስራ ማሔበራት ጽ/ቤት
ማሔበራት ተመሒሊሉፈ ኣል፡፡ ተሊሌፎሌ፡፡
3. ኣብ 1993 በጀት መጀመሪያ ጀሚሩ 3. ከ1993 ዒ.ም የበጀት ዒመት መጀመሪያ
ብሙለእነት ተረኪቡ ስርሐ ከምዜጅምር ጀምሮ ሙለ በሙለ ተረክቦ ስራውን
ኣብ ሞንጉኡ ግን ምምሔዲራዊ ናይ የሚጀምር ሲሆን እስከዚው ግን አስተዲዯራዊ
ርክክብን ምምዕርራይን ስራሔ እንዲተኻየዯ የርክክብና የማዯራጀት ስራ ይካሄዲሌ፡፡
ክፀንሔ‟ዩ፡፡
528
www.chilot.me
ፌሌፌሌ በጀት እዙ ቤት ፅሔፇት የጽ/ቤቱ የበጀት ምንጭ

1. ካብ መንግስቲ ዜምዯብ በጀትን 1. ከመንግስት የሚመዯብ በጀት
2. ካብ ዜተፇሊሇዩ ትካሊት ዜርከብ ሒገዜን 2. ከተሇያዩ ዴርጅቶች ከሚገኝ እርዲታ
ይኸውን ይሆናሌ
ተፇፃምነት ዗ይብልምን ዜተስዒሩን ሔግታት፣ ተፇፃሚነት የላሊቸውና የተሻሩ ህጎች
1. ምስ‟ዙ ኣዋጅ ዜጓነፅ ሔጊ ኣብ‟ዙ ኣዋጅ ኣብ 1. ከዙህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ሔግ በዙህ አዋጅ
ዜተመሌከቱ ጉዲያት ተፇፃምነት በተመሇከቱ ጉዲዮች ሊይ ተፇፃሚነት
ኣይህሌዎምን አይኖረውም
2. ናይ ትግራይ ክሌሌ ሔብረት ስራሔ 2. የትግራይ ክሌሌ የሔብረት ስራ ማህበራት
ማሔበራት ንምጥያሽ ዜወፀ ኣዋጅ 17/1988 ሇማቋቋም በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
በዙ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል መንግስት የወጣው አዋጅ ቁጥር 17/1988
በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ
3. ቤት ፅሔፇት ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 3. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አዋጅ
ክሌሌ ትግራይ ንምጥያሽ ወፂኡ ዜነበረ ቁጥር 9/1988 የተዯነገጉ አንቀጾች
ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 10/10፣ 12/7፣ 14/5፣ 14/14 በዙህ
ቁፅሪ 17/1988 ተዯንጊጎም ዜነበሩ ዒንቀፃት አዋጅ ተሽሯሌ
10/10፣ 12/7፣ 14/5፣ 14/14 በዙ ኣዋጅ
ተሳዑሮም ኣሇዉ
4. ብኣዋጅ ቁፅሪ 17/1988 መሰረት ዜተጣየሹ 4. በአዋጅ ቁጥር 17/1988 መሰረት
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ሔርሻ በዙ ኣዋጅ የተቋቋሙ የገበሬዎች የሔብረት ስራ
ከምዜተጣየሹ ተቆፂሮም ብመሰረት እዙ ማሔበራት በዙህ አዋጅ እንዯተቋቋመ
ኣዋጅ ይመሒዲዯሩ፡፡ ተቆጥረው በዙህ አዋጅ መሰረት
ይተዲዯራለ፡፡
መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
እዙ ቤት ፅሔፇት በዙ ኣዋጅ ዜተውሃቦ ስሌጣንን ጽ/ቤቱ በዙህ አዋጅ የተሰጠውን ስሌጣንን
ተግባርን ኣብ ተግባር ንምውዒሌ ኣዴሊይ ኮይኑ ተግባር ስራ ሊይ ሇማዋሌ አስፇሊጊ ሆኖ
እንትረኽቦ ነዙ ዜሔግዘን ብሔጊ ኣብ ዜተውሃቦ ሲያገኘው ሇዙህ የሚያግዘትና በህግ በተሰጠው
ስሌጣን ገዯብ ውሽጢ ዜኾኑን መምርሑታት ስሌጣን ገዯብ ውስጥ የሆኑ መመሪያዎችን
ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
ናይ ስሌጣን ምስግጋር የስሌጣን ሽግግር
ብኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 መሰረት ናይ ዜተፇሊሇዩ በአዋጅ ቁጥር 9/1988 መሰረት የዙህ
ቢሮታት እዙ ክሌሌ ስሌጣን ኮይኖም ይስርሐ ክሌሌ የተሇያዩ ቢሮዎች ስሌጣን ሆነው ይሰሩ
ዜነበሩ ስራሔቲ በዙ ኣዋጅ መሰረት ነዙ ቤት የነበሩ ስራዎች በዙህ አዋጅ መሰረት ሇዙህ
ፅሔፇት ዜተውሃቡ ስራሔቲ ዜምሌከት ናይ ጽ/ቤት የተሰጡ ስራዎችን የሚመሇከት
ስሌጣን ርክክብ ክሳብ ሒምሇ 01/1992 የስሌጣን ርክክብ እስከ ሏምላ 1/1992 ዒ.ም
ተፇፂሙ ካብዙ ጊዛ ጀሚሩ ብቤት ፅሔፇት ዴረስ ተጠናቆ ከዙህ ቀን ጀምሮ በሔብረት ስራ
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ዜፌፀም ይኸውን፡፡ ማሔበራት ጽ/ቤት የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ አዋጁ የሚጸናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ካብ ዜወፀለ ጊዛ ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን ታትሞ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
529
www.chilot.me
መቐሇ መቀላ
ታሔሳስ 16/1992 ታህሳስ 16/1992
530
www.chilot.me
ኣዋጅ ቑፅሪ 40/1992 አዋጅ ቁጥር 40/1992
ገፅ 1 ገጽ 1
ኣናእሽተይን ዯቀቅቲን ትካሊት ንግዱ አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች ማስፊፉያ
መስፊሔፌሑ ቤት ፅሔፇት ንምጥያሽ ዜወፀ ጽሔፇት ቤት ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣናእሽተይን ዯቀቅትን ናይ ንግዱ ስራሔቲ የአንስተኛና ጥቃቅን ንግዴ ዴርጅቶች
ምዕባይን ኣብ ምዕባሇ ሃገራዊ ኢኮኖሚያ ዒብይ ስራዎችን ማስፊፊትና ማሳዯግ በአገር ኢኮኖሚ
ግዯ ዗ሇዎ ብምዃኑ እዙ ንክኸውን ዴማ ዕዴገት ዒብዪ ሚና ያሇው በመሆኑና ይህ እውን
ኣናእሽተይን ዯቀቅቲን ትካሊት ንግዱ እንዱሆን አነስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች
ክስፊሔፌሐ ምትብባዕ፣ ብዜተተሇመን እንዱስፊፈ ማበረታታት በተጠና በታቀዯ
ዜተፀንዏን ኣገባብ ንክምዕብለ ሒገዜ፣ ምኽሪን አገባብ እንዱያዴጉ፣ የምክርና የስሌጠና እገዚ
ስሌጠናን ምሃብ ንፌርያቶም ዕዲጋ ዜረኽቡለ ማዴረግ፣ ምርቶቻቸው ሰፉ ገበያ የሚያገኙበት
ባይታ ምምችቻው እዝም ትካሊት ኣብ ናይ ዒዱ ሁኔታ ማመቻቸት፣ ዴርጅቶቹ በአገር ኢኮኖሚ
ኢኮኖሚ ክህሌዎም ዜኽእሌ ግዯ ክፃወቱ ሉኖራቸው የሚችሇውን ሚና እንዱጫወቱ
዗ኽእልም ምዃኑ ብምእማን ነዙ ስራሔቲ የሚያስችሊቸው መሆኑን በማመን፣ እነዙህን
ዜፌፅም ቤት ፅሔፇት ንምቋም ቤት ምኽሪ ስራዎች የሚያስፇጽም ጽ/ቤት ሇማቋቋም
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክር ቤት ፣
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/1፣ 49/3/10 መሰረት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ህገ መንግስት አንቀጽ
ዜስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ 49/3/1፣ 49/3/10 መሰረት የሚከተሇውን
አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ “ኣናእሽቲን ዯቀቅትን ትካሊት ንግዱ ይህ አዋጅ “አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ
መስፊሔፌሑ ቤት ፅሔፇት ኣዋጅ ቁፅሪ ዴርጀቶች ማስፊፉያ ጽ/ቤት አዋጅ ቁጥር
40/1992“ ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 40/1992” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ትርጉም፦ ትርጉም
ኣብዙ ኣዋጅ ውሽጢ፦ በዙህ አዋጅ ውስጥ
“ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ናይ ንግዱ ስራሔቲ” “አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ስራዎች” ማሇት
ማሇት ብሔጊ ንናይ ኣናእሽቲ ንግዱ ስራሔቲ በሔግ ሇአንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ስራዎች
዗ብቅዕ ረቋሑታት መሰረት ዜተወሰነልም ናይ በሚያበቁ መመ዗ኛዎች መሰረት የተወሰነሊቸው
ንግዱ ስራሔቲ ግን ዴማ ንናይ ቴክኖልጂን የንግዴ ስራዎች ነገር ግን የቴክኖልጂና ላልች
ካሌኦትን ግሌጋልት ምኽሪ ትካሊት ዗ይሒውስ የምክር አገሌግልት ዴርጅቶችን የማያጠቃሌሌ
ማሇት እዩ፡፡ ማሇት ነው፡፡
531
www.chilot.me
ኣቃውማ፦ አዯረጃጀት
3.1 ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ትካሊት ንግዱ 3.1 አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች
መስፊሔፌሑ ቤት ፅሔፇት እንዲተበብሃሇ ማስፊፉያ ጽ/ቤት እየተባሇ የሚጠራ ህጋዊ
ዜፅዋዕ ናይ ሔጊ ሰብነት ዗ሇዎ ኣካሌ በዙ ሰውነት ያሇው አካሌ በዙህ አዋጅ
ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፡፡፡ ተቋቁሟሌ
3.2 ተፀዋዕነት እዙ ቤት ፅሔፇት ንስራሔ 3.2 ይህ ጽ/ቤት ተጠሪነቱ ሇክሌለ ምክር ቤት
ፇፃሚት ኮሚቴን ንርእሰ ምምሔዲርን ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና ሇርእሰ
ይኸውን መስተዲዴሩ ይሆናሌ
ቤት ፅሔፇት፦ ጽ/ቤት
ናይ‟ዙ ቤት ፅሔፇት ዋና ቤት ፅሔፇት ዋና ጽ/ቤት መቀላ ውስጥ ሆኖ፣ እንዯ
መቐሇ ኮይኑ፣ ከምኣዴሊይነቱ ኣብ ዝባን ወረዲን አስፇሊጊነቱ በየዝኑና በየወረዲው ቅርንጫፌ
ጨንፇር ቤት ፅሔፇት ክህሌዎ ይኽእሌ እዩ፡፡ ጽ/ቤት ቤቶች ሉኖሩት ይችሊሌ፡፡
ዕሊማ፦ ዒሊማ
እዙ ቤት ፅሔፇት ዜስዕቡ ዕሊማታት ይህሌዉዎ፦ ጽ/ቤቱ የሚከተለት ዒሊማዎች አለት
5.1 ንምዕባሇ ኣናእሽተይ ዯቀቅቲን ንግዱ 5.1 ሇአንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች
ስራሔቲ ዜሔግዜ ምችው ባይታ ምፌጣር ዕዴገት የሚያግዘ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ
5.2 ኣናእሽተይ ዯቀቅቲን ትካሊት ንግዱ ኣብ 5.2 አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶችች
ቀፃሉ ርእሶም ኪኢልም ስራሔቶም ዯገፌ በቀጣይነት ራሳቸውን ችሇው
ምግባር፣ ስራዎቻቸውን እንዱመሩና እቅም
እንዱኖራቸው የሚያስችሌ ዴጋፌ ማዴረግ
5.3 ሌዕሌ ክብሌ ዜተገሇፀ ቀንዱ ዕሊማታት 5.3 ከሊይ የተገሇፁት ዋና ዋና ዒሊማዎቹ
ከም዗ሇዉ ኮይኖም ዜስዕቡ ዜርዜር ዯገፌቲ እንዯተጠበቁ ሆነው የሚከተለት ዜርዜርና
ዕሊማታት ሑዘ ዜንቀሳቀስ ይኸውን ተጨማሪ ዒሊማዎችን ይዝ የሚንቀሳቀስ
5.3.1 እዙ ቤት ፅሔፇት ነዝም ትካሊት ይሆናሌ
ብምዴጋፌ፣ ስለጥ ኢኮኖሚያዊ ምዕባሇ 5.3.1 ጽ/ቤቱ ዴርጀቶቹን በመዯገፌ ፇጣን
ንምብፃሔ ኣብ ሔዴሔዴ ተጠቃማይ የኢኮኖሚ ዕዴገት ሇማምጣት፣ በያንዲንደ
ሔብረተሰብ ፌትሒዊ ናይ ሌምዒት ዜርገሏ ተጠቃሚ ሔብረተሰብ ፌትሒዊ የሌማት
ክህለ ዗ኽእሌ ዯገፌ ምግባር ስርጭት እንዱኖር የሚያስችሌ ዴጋፌ
ይሰጣሌ
5.3.2 ገፉሔ ናይ ስራሔ ዕዴሌ ዜፌጠረለ ባይታ 5.3.2 ሰፉ የስራ ዕዴሌ የሚፇጠረበት ሁኔታ
የመቻቹ ያመቻቻሌ
5.3.3 ኣብ መንጎ ዜተፇሊሇዩ ኣናእሽቲ ንግዱ 5.3.3 በተሇያዩ አንስተኛ የንግዴ ዴርጅቶች
ትካሊት ምትእስሳር ክህለ ይገብር መካከሌ የጠበቀ ግኑኝነት እንዱኖር
ያዯርጋሌ
5.3.4 ንምዕባሇ ማእከሇወትን ዒበይቲን ንግዱ 5.3.4 ሇመካከሇኛና ከፌተኛ የንግዴ ዴርጅቶች
ትካሊት ባይታ የመቻቹ ዕዴገት ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ
5.3.5 ሰዯዴ/ናይ ወፃኢ ንግዱ/ ክዒቢ ይሔግዜ 5.3.5 የውጭ ንግዴ /ኤክስፕርት/ እንዱያዴግ
ያግዚሌ
5.3.6 ኣብ መንጎ ኣናእሽቲን ዒበይቲን ንግዱ 5.3.6 በአንስተኛና ከፌተኛ የንግዴ ዴርጅቶች
ትካሊት ፅቡቅ ርክብን ዜምዴናን ክህለ መካከሌ ጠንካራ ግኑኝነትና ዜምዯና
የተባብዕ እንዱኖር ያበረታታሌ፡፡
532
www.chilot.me

6.1 ኣብ ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ስራሔቲ ንግዱ 6.1 በአንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ስራዎች
ንፕሉሲ ሒሳባት ዯገፌቲ ዜኾኑ ሇፕሉሲ ሒሳቦች ዯጋፉ የሆኑ ጥናቶችን
መፅናዕቲታት የካይዴ ኣጠቃሊሉ እቲ ያካሂዲሌ፣ በአጠቃሊይ ሴክተሩ
ሴክተር ዜሰፌሒለን ዜዒብየለን የሚሰፊበትንና የሚያዴግበትን ስሌት
መንገዴታት ይንፅር ይቀይሳሌ
6.2 ንሌምዒትን ምዕባሇን ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን 6.2 ሇአንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች
መማሒየሺ ኣዋጃት፣ ዯንቢታትን ሌማትና ዕዴገት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
መምርሔታትን ምስ ሃገራዊን ክሌሊዊን ማሻሻያ ኣዋጆች፣ ዯንቦችና መመሪያዎች
ኣንፇት ሌምዒት ብዜጣዒም ኣገባብ ኣፅኒዐ ከሃገር አቀፌና ክሌሊዊ የሌማት
የቅርብ አቅጣጫዎች በሚጣጣም መሌኩ አጥንቶ
ያቀርባሌ
6.3 ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ትካሊት ንግዱ ኣብ ነፃ 6.3 አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች በነፃ
ዕዲጋ ተወዲዱሮም ክወፁ ዗ኽእልም ዒቅሚ ገበያው ተወዲዴረው የሚወጡበት አቅም
ንከጥርዩ ናይ ስሌጠናን ምኽሪን ግሌጋልት እንዱኖራቸው የምክርና ስሌጠና
ዯገፌ ምሃብ አገሌግልት ዴጋፌ ማዴረግ
6.4 ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ትካሊት ንግዱ ርእይ 6.4 አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ዴርጅቶች
ሇውጢን ከምፅኡ ዜሔግዜን ፀገማቶም ተጨባጭ ሇውጥ እንዱያመጡ የሚያግዘና
በቢዯረጅኡ ዜኣሌዩ ዯገፌቲ ኤክስቴንሽን ችግሮቻቸውን በየዯረጃው የሚፇቱ ዴጋፌ
ቁፃራት ብምዴሊው ቀፃሌነት ዗ሇዎም ናይ ሰጪ የኤከስቴንሽን ተቀጣሪዎች
ምስፌሔፌሔ ስራሔ ምክያዴ በመመዯብ ቀጣይነት ያሇው የማስፊፊት
ስራ ማካሄዴ
6.5 ናይ ዕዲጋ መረዲእታ ብምእካብ ሒበሬታ 6.5 የገበያ መረጃዎችን በመሰብሰብ
ኣዲሉዩ ነዝም ትካሊት ይዕዴሌ፣ ሇዴርጅቶቹ ያስታውቃሌ፣ እንዱሁም
ብምትሔብባር ዗ዴሉ ዴጋፌ ይህብ የንግዴ ትርኢቶችን በማ዗ጋጀትና
በማስተባበር አስፇሊጊውን ዴጋፌ ይሰጣሌ፡፡
6.6 ኣግባብ ምስ ዗ሇዎም ትካሊት ምርምር ርክብ 6.6 አግባብ ካሊቸው የምርምር ተቋማት
ብምፌጣር ነቲ ክፌሇ ኢኮኖሚ ዜጠቅሙ ግንኙነት በመፌጠር ሇክፌሇ ኢኮኖሚው
ናይ ቴክኖልጂ ምርምርን ስርፀትን የሚጠቅሙ የቴክኖልጂ ምርምርና
ስራሔቲ ክካየዴ ምግባር ውፅኢቶም ስርጭት ስራ እንዱካሄዴ ማዴረግና
ምፌሊጥ ውጤቱን ማስተዋወቅ
6.7 ናይ ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ስራሔቲ ንግዱ 6.7 የአነስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ስራዎች
ሌምዒት ንምቅሌጣፌ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሌማት ሇማቀሊጠፌ አስፇሊጊ የሆኑ
ዴሌየት ስሌጠና የፅንዕ ስሌጠናታት ይህብ የስሌጠና መስኮችን ያጠናሌ፡፡
ስሌጠናዎችን ይሰጣሌ፡፡
6.8 ናይ ሙያ መመሒየሺ ፣ ቴክኒክን ሰሪሔካ 6.8 የሙያ ማሻሻያ፣ የቴክኒክና ሰርቶ ማሳያ
ምርኣይን ማዕከሊት የጣይሽ ማዕከሊትን ያቋቁማሌ
6.9 ብዚዕባ ክፌሇ ኢኮኖሚ ካሌኦት ኣዴሇይቲ 6.9 ስሇ ክፇሇ ኢኮኖሚው ላልች አስፇሊጊ
መረዲእታታት ይእክብ፣ ይዕዴሌ መረጃዎችን ይሰበስባሌ፣ ያሰራጫሌ
6.10 ኣብ መንጎ ትካሊት ናይ ሔዴሔዴ ርክብ 6.10 በዴርጅቶች መካከሌ ግንኙነት መፌጠር
ምፌጣር፣ መረዲእታ ምሌውዋጥን መረጃዎችን መሇዋወጥና ዜምዴናዎችን
ምትእስሳርን ምግባር ኣዴሊይነት የፊሌጥ ማጠናከር አስፇሊጊነት ያስተዋውቃሌ
6.11 ሒፇሻዊ ፅሬት ኣሰራርሒን ምምሔዲርን 6.11 አጠቃሊይ የአሰራር ቅነጅት
ከምኡ ዴማ ኣብ መንጎ ትካሊት ብዕሉ ያስተዋውቃሌ፣ ያጎሇብታሌ
ክፌጠር ብዚዕባ ዜኽእሌ ናይ ስራሔ ፣
533
www.chilot.me
ምትእስሳር ኣሰራርሒ የፊሌጥ የማዕብሌ፣

6.12 መፃረይን ዕዲጋን ቦታታት ከምኡ‟ውን 6.12 የማምረቻና የገበያ ቦታዎችን እንዱሁም
ግሌጋልት ሌቃሔ ንምርካብ ዗ኽእለ የብዴር አገሌግልት ሇማግኘት የሚያስችለ
ኩነታት ምስ ዜምሌከቶም ናይ ክሌሌ ሁኔታዎችን ከሚመሇከታቸው የክሌለ
ኣብያተ ፅሔፇት ብምዃን የመቻቹ፣ ጽ/ቤቶች ጋር በመሆን ያመቻቻሌ
6.13 ኣናእሽቲን ዯቀቅቲን ስራሔቲ ንግዱ 6.13 አንስተኛና ጥቃቅን የንግዴ ስራዎችን
ንምስፌሔፊሔን ንምሌማዕን ዗ዴሌዩ ሇማስፊፊትና ሇማሌማት የሚዯስፇሌጉ
መጠንቲ ቴክኖልጂ ፔሮጀክት ፔሮፊይሊት ተመጣጣኝ የቴክኖልጂ ፔሮጀክት
የዲለ፣ የተኣኻኽብ፣ ይዕዴሌ ፔሮፊይልችን ያ዗ጋጃሌ፣ ይሰበስባሌ፣
ያሰራጫሌ
6.14 ዕሊማኡ ኣብ ሽቶ ከብፅሐ ዜሔግዘ 6.14 ዒሊማውን ከግብ ሇማዴረስ የሚያስችለ
ተመሳሳሉ ተግባራት ይፌፅም ተመሳሳይ ተግባሮችን ይፇፅማሌ
6.15 ንዜህቦም ግሌጋልት ዋጋ የኽፌሌ 6.15 ሇሚሰጣቸው አገሌግልቶች ዋጋ
ያስከፌሊሌ፡፡
ኣወዲዴባ አዯረጃጀት
እቲ ቤት ፅሔፇት ጽ/ቤቱ
7.1 ዴሔሪ‟ዙ ቦርዴ እናተብሃሇ ዜፅዋዕ ሒዯ ናይ 7.1 ከዙህ በኋሊ “ቦርዴ” እየተባሇ የሚጠራ
ስራሔ ኣመራርሒ ቦርዴ፣ አንዴ የስራ አመራር ቦርዴ
7.2 ብቦርዴ መቅረባይነት በቲ ክሌሌ 7.2 በቦርዴ አቅራቢነት በክሌሌ መስተዲዴሩ
ምምሔዲር ዜሽወም ሒዯ ዋና መካየዱ የሚሾም ዋና ስራ አስከያጅና
ስራሔን 7.3 ላልች ሰራተኞች ይኖሩታሌ
7.3 ካሌኦት ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ
ኣባሊት ቦርዴ የቦርዴ አባሊት
እቲ ቦርዴ ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ ቦርደ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ
8.1 ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ዜምዯብ . . . 8.1 በክሌሌ ምክር ቤቱ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ኣካቢ የሚመዯብ . . . ሰብሳቢ
8.2 ሒሊፉ ቢሮ ኢንደስትሪን ንግዱን 8.2 የኢንደስትሪ ንግዴና ትራንስፕርት ቢሮ
ትራንስፕርትን . . . ኣባሌ ሒሊፉ . . . ኣባሌ
8.3 ሒሊፉ ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን . 8.3 የሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ ሒሊፉ . .
. . ኣባሌ . ኣባሌ
8.4 ተወካሉ ቤት ምኽሪ ንግዱ . . . ኣባሌ 8.4 የንግዴ ምክር ቤት ተወካይ . . . ኣባሌ
8.5 ስራሔ መካየዱ ማሔበረ ኣክስዮን ዯዯቢት 8.5 የዯዯቢት ፌትሒዊ ብዴርና ቁጠባ አክስዮን
ፌትሒዊ ሌቃሔን ዕቋርን . . . ኣባሌ ማሔበር ስራ አስከያጅ . . . ኣባሌ
8.6 ማሔበር ዯቂ ኣንስትዮ . . . ኣባሌ 8.6 የሴቶች ማሔበር . . . አባሌ
8.7 ካብ ውሌቀ ንግዱ ትካሊት ብመንግስቲ 8.7 ከግሌ የንግዴ ዴርጀቶች በመንግስት
ዜውከሌ ሒዯ . . . ኣባሌ የሚወከሌ አንዴ . . . አባሌ
8.8 ማሔበር መናእሰይ . . . ኣባሌ 8.8 የወጣቶች ማሔበር . . . አባሌ
8.9 ዋና ስራሔ መካየዱ ቤት ፅሔፇት . . . 8.9 የጽ/ቤት ዋና ስራ አስኪያጅ . . . አባሌና
ኣባሌን ፀሒፉን ፀሒፉ
ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ፣ የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ቦርዴ ዜስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ ቦርደ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይኖሩታሌ
534
www.chilot.me
9.1 ስራሔቲ እዙ ሴክተር ዜምሌከት ናይ 9.1 የሴክተር ስራዎችን የሚመሇከቱ የፕሉሲ

ፕሉሲ ሒሳባት የመንጩ ናብ መንግስቲ ሒሳቦችን በማመንጨት ሇመንግስት
እናቅረበ የውስን፣ በማቅረብ ያስወስናሌ
9.2 ናይ ነዊሔን ሒፂርን እዋን ትሌሚ 9.2 የረጅምና የአጭር ጊዛ ዕቅዴ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ዒመታዊ ስራሔ ፔሮግራምን የጽ/ቤቱ ዒመታዊ የስራ ፔሮግራምና
በጀትን ቤት ፅሔፇት መርሚሩ ንመንግስቲ በጀት መርምሮ ሇመንግስት ያቀርባሌ
የቅርብ ኣፇፃፅምኡ ይቆፃፀር፣ አፇፃፀምን ይቆጣጠራሌ
9.3 መንግሰቲ ፣ ውሌቀ ትካሊትን 9.3 መንግስት፣ መንግስታዊ ያሌሆኑ
዗ይመንግስታዊ ትካሊትን ነዙ ሴክተር ዴርጅቶችና የግሌ ዴርጀቶች ሇሴክተሩ
ምዕባሇ ተዋሂድም ኣስተዋፅኦ ዜገብሩለ ዕዴገት ተቀናጅተው አስተዋፅኦ
ባይታ የመቻቹ፣ የሚያዯርጉበት ሁኔታ ያመቻቻሌ
9.4 ንዋና መካየዱ ስራሔ ሒፇሻዊ መምርሑ 9.4 ሇዋናው ስራ አስኪያጅ አጠቃሊይ የስራ
ስራሔ ይህብ መመሪያ ይሰጣሌ
9.5 ተፀዋዕነቶም ብቀጥታ ንዋና መካየዱ ስራሔ 9.5 ተጠሪነታቸው በቀጥታ ሇዋና ስራ አስኪያጅ
ዜኾነ ናይቲ ቤት ፅሏፇት ሒሇፌቲ ስራሔ የሆኑ የስራ ሃሊፉዎች የስራ ምዯባና
ምዯባን ስንብትን የፅዴቅ ስንብት ያፀዴቃሌ
9.6 ምንቅስቃስ ስራሔ ቤት ፅሔፇት ዜምሌከት 9.6 የጽ/ቤቱ የስራ እንቅስቃሴ
እዋናዊ ገምጋማትን ክካየዴ ይገብር፣ ኣብ የሚመሇከትወቅታዊ ግምገማዎች
ገምጋም ዜራኣዩ ሽግራት መሰረት እንዴካሄደ ያዯርጋሌ፣ በግምገማው
ብምግባር መፌትሑ ሒሳብ ይህብ፡፡ መሰረት የመፌትሓ ሒሳብ ይሰጣሌ
ኣኼባ ቦርዴ የቦርዴ ስብሰባ
10.1 ቦርዴ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ጊዛ ኣኼባ 10.1 ቦርደ በየሶስት ወሩ አንዴ ጊዛ ስብሰባ
ይገብር ኣዴሊይ ኾይኑ እንተተረኺቡ ያካሂዲሌ ፣ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከዙህ ባነሰ
ካብዙ ኣብ ዜነኣሰ ጊዛ ኣኼባ ክፅዋዕ ጊዛም ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ
ይኽእሌ‟ዩ
10.2 ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት ቦርዴ 10.2 ከቦርደ አባሊት ከግማሽ በሊይ ከተገኙ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን ምሌዒተ ጉባኤ ይሆናሌ
10.3 ካብ ዜተረኸቡ ኣባሊት ብኣብዜሒ ዴምፂ 10.3 በስብሰባው ከተገኙ አባሊት በአብሊጫ
ዜተዯገፇ ሒሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን ዴምጽ የተዯገፇ ሃሳብ የቦርደ ውሳኔ
ዴምፂ ማዕረ እንተኾይኑ ኣካቢ ዜዯገፍ ይሆናሌ፡፡ እኩሌ ዴምጽ በሚሆንበት ጊዛ
ሒሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን ሰብሳቢው የዯገፇው ሏሳብ የቦርደ ውሳኔ
ይሆናሌ
10.4 ናይ‟ዙ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ዜተሒሇዉ 10.4 የዙህ አንቀጽ ዴንጋጌዎች እንተጠበቁ
ኾይኖም ቦርዴ ናይ ባዕለ መመሒዯሪ ሆነው ቦርደ የራሱ የመተዲዯሪያ ዯንብ
ስሪት የውፅእ፡፡ ያወጣሌ
ስሌጣንን ተግባርን ዋና ስራሔ መካየዱ፦ የዋና ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር
11.1 ዋና መካየዱ ስራሔ በቲ ቦርዴ ብዜዋሃቦ 11.1 ዋና ስራ አስኪያጅ በቦርደ በተሰጠው
ሒፇሻዊ መምርሑ መሰረት ናይቲ ቤት አጠቃሊይ የስራ መመሪያ መሰረት
ፅሔፇት ስራሔ ይመርሔ፣ የመሒዴር፣ የጽ/ቤቱን ስራ ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ
11.2 በዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተቀመጠ 11.2 በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተገሇፀው
ሒፇሻዊ ኣባሃህሊ ዜተሒሇወ ኮይኑ ዋና አጠቃሊይ አነጋገር እንዯተጠበቀ ሆኖ ዋና
መካየዱ ስራሔ፣ ስራ አስኪያጁ
ሀ. በዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 ዜተመሌከተ ናይቲ ቤት ሀ. በዙ አዋጅ አንቀጽ 6 የተመሇከተውን
535
www.chilot.me
ፅሔፇት ስሌጣንን ተግባራትን ኣብ የጽ/ቤቱን ስሌጣንና ተግባር ስራ ሊይ

ስራሔ የውዕሌ ያውሊሌ
ሇ. ናይ ስቪሌ ሰርቪስ ሰራሔተኛታት ሇ. በስቪሌ ሰርቪስ የሰራተኞች መተዲዯሪያ
መማሏዯሪ ሔጊ መሰረት ብምግባር ሔግ መሰረት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ፣
ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ
የሰናብት
ሏ. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ስራሔ ፔሮግራምን ሏ. የጽ/ቤቱን የስራ ፔሮግራምና በጀት
በጀትን ኣዲሌዩ ንቦርዴ የቅርብ አ዗ጋጅቶ ሇቦርደ ያቀርባሌ ሲፇቀዴ ስራ
እንትፌቀድ ኣብ ስራሔ የውዕሌ ሊይ ያውሊሌ፡፡
መ. ነቲ ቤት ፅሔፇት ብዜተፇቀዯ በጀትን መ. ሇጽ/ቤቱ በተፇቀዯው በጀትና ፔሮግራም
ፔሮግራምን መሰረት ናይ ፊይናንስ መሰረት የፊይናንስ ሔግና ዯንብ በተከተሇ
ሔጊን ዯንቢን ብዜተከተሇ ኣገባብ ገን዗ብ አገባብ ገን዗ብ ወጪ ያዯርጋሌ
ወፃኢ ይገብር
ሠ. ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ዜግበሩ ርክባት ነቲ ሠ. ከሶስተኛ ወገን ጋር በሚዯረጉ ግንኙነቶች
ቤት ፅሔፇት ይውክሌ ጽ/ቤቱን ይወክሊሌ
ረ. ኣፇፃፅማ ስራሔን ሑሳብን ሪፕርት እቲ ቤት ረ. የጽ/ቤቱ የስራ አፇጻጸምና የሑሳብ ሪፕርት
ፅሏፇት ኣዲሌዩ ንቦርዴ የቅርብ አ዗ጋጅቶ ሇቦርደ ያቀርባሌ
ሸ. ነቲ ቤት ፀሔፇት ስራሔ ቅሌጥፌና ብዜዴሇ ሰ. ሇጽ/ቤቱ ስራ ቅሌጥፌና በሚያስፇሌግ
መጠን ስሌጣኑን ተግባሩን ብክፊሌ መጠን ስሌጣኑን ተግባሩን በከፉሌ
ብትሔቲኡ ን዗ሇዉ ሒሇፌትን ካሌኦት ከስሩሊለ ሒሊፉዎችና ላልች ሰራተኞች
ሰራሔተኛታትን ብውክሌና ከመሒሊሌፌ በውክሌና መስተሊሇፌ ይችሊሌ፡፡
በጀት በጀት
ፌሌፌሌ በጀት እዙ ቤት ፅሔፇት ካብዝም የጽ/ቤት የበጀት ምንጭ ከሚከተለት ይሆናለ
ዜስዕቡ ዜርከብ ይኸውን 12.1 በክሌለ መንግስት የሚመዯብ በጀት
12.1 ብክሌሌ መንግስቲ ዜምዯብ በጀት 12.2 ከሚሰጣቸው አገሇግልቶች ከሚገኝ ገቢ
12.2 ካብ ዜህቦም ግሌጋልት ዜርከብ ኣታዊ 12.3 ከላልች ምንጮች ይሆናሌ
12.3 ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ይኸውን
መሰጋገሪ ሔግታት የመሸጋገሪያ ዴንጋጌዎች
ብመሰረት እዙ ዴንጋገ‟ዙ ንቢሮ ኢንደስትሪ በዙህ ዴንጋጌ መሰረት ሇኢንደስትሪ፣ ንግዴና
ንግዴን ትራንስፕርትን ተዋሂቡ ዜነበረ ስሌጣን ትራንስፕርት ቢሮ ተሰጥቶ የነበረው ስሌጣን
ናብዙ ቤት ፅሔፇት እዙ ተመሒሊሉፈ ኣል፡፡ ወዯዙህኛው ጽ/ቤት ተዚውሯሌ፡፡
ዜተስዒሩ ሔግታት፦ የተሻሩ ህጎች
ብኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 14/4 በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 14/4
ንኢንደስትሪ ንግዴን ትራንስፕርትን ቢሮ ሇኢንደስትሪ ንግዴና ትራንስፕርት ቢሮ
ተዋሂቡ ዜነበረ ስሌጣን በዙ ኣዋጅ‟ዙ ተሳዑሩ ተሰጥቶ የነበረው ስሌጣን በዙህ አዋጅ ተሽሯሌ
ኣል፡፡
ኣዋጅ ዜፀንዏለ ጊዛ፦ አዋጁ የሚጸናበት ጊዛ
እዙ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይህ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ታትሞ
ካብ ዜወፀለ ዕሇት ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን ከወጣበት ቀን ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
መቐሇ
536
www.chilot.me
ታሔሳስ 16/1992 ታህሳስ 16/1992 ዒ.ም

537
www.chilot.me
ኣዋጅ ቑፅሪ 41/1992 አዋጅ ቁጥር 41/1992
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ 1993 በጀት ዒመት ኣዋጅ በጀት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1993 ዒ.ም የበጀት
ክሌሌ ትግራይ አዋጅ
ኣብ 1993 ዒ.ም በጀት ዒመት ኣብ ውሽጢ‟ዙ በ1993 በጀት ዒመት በክሌለ ውስጥ ሇሚሰሩ
ክሌሌ ንዜፌፀሙ ስራሔቲን ግሌጋልት ንዜውዕሌ ሌዩ ሌዩ ስራዎችና አገሌግልቶች ማስፇፀሚያ
በጀት ኣፅዱቅካ ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ምግባር የሚሆን በጀት መመዯብ ማፅዯቅና ተግባራዊ
ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ ብመሰረት ሔጊ መንግስቲ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
ዒንቀፅ 52/2/ሠ፣ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ሪፏብሉክ መንግስት ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/9 ናይ ባዕለ በጀት 52/2/ሠ እና በትግራይ ብሄራዊ ሔገ መንግስት
ንምፅዲቅ ስሌጣን ዜተዋህቦ ብምዃኑ ብመሰረት ዒንቀፅ 49/3/9 መሰረት የራሱን በጀት
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ ሇማፅዯቅ ስሌጣን የተሰጠው በመሆኑ በትግራይ
49/3/1 እዙ ዜስዕብ ናይ በጀት ኣዋጅ ተኣዊጁ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ መንግስት አንቀፅ 49/3/1
ኣል፡፡ መሰረት የሚከተሇው የበጀት አዋጅ ወጥቷሌ፡፡
እዙ ኣዋጅ‟ዙ “ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ 1993
1993 ዒ.ም በጀት ኣዋጅ ቁፅሪ 41/1992” ዒ.ም በጀት ዒመት የበጀት አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 41/1992” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ካብ ሒምሇ 1/1992 ክስብ ሰነ 30/1993 ዒ.ም ከሏምላ 1 ቀን 1992 እስከ ሰኔ 30/1993
ኣብ዗ል ናይ በጀት ዒመት ጊዛ ውሽጢ ካብ ዒ.ም ባሇው አንዴ የበጀት ዒመት ውስጥ ከክሌለ
ክሌሌ ዜርከብ ኣታዊ ፣ ብፋዳራሌ መንግስቲ ከሚገኝ ገቢ፣ ከፋዳራለ መንግስት ከሚሰጥ
ብውሔዴ በቲ ናይ ዜሒሇፇ ዒመት ተመሳሳሉ ቢያንስ ካሇፇው ዒመት ተመሳሳይ ዴጎማ
ዴጎማ ክወሃብ ብዜተበፅሏ ምርዴዲእ መሰረት እንዯሚመዯብ በተዯረሰው ስምምነት መሰረት
ካብ ዜርከብ ገን዗ብ ብምጥቃም ኣብዙ ኣዋጅ ከሚገኝ ገን዗ብ በመጠቀም ከዙህ አዋጅ ጋር
ተታሑዘ ኣብ ዗ል ቅጥዑ ንዜተጠቐሱ ስራሔቲን ኣባሪ ሆኖ በቀረበው ሰንጠረዟ ሇተጠቀሱት
ግሌጋልትን ዜውዕሌ፣ ስራዎችና አገሌግልቶች የሚውሌ፡፡
ሀ. ንሱሩዕ ወፃኢታት ብር 225 839 000.00 ሀ. ሇመዯበኛ በጀት ብር 225 839 000.00
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት ዜኸውን ሇ. ሇካፑታሌ በጀት ወጪ የሚሆን
1. ካብ መንግስቲ ግምጃ ቤት ብር 43 240 1. ከመንግስት ግምጃ ቤት ብር 43 240
700.00 700.00
538
www.chilot.me
2. መማሌእቲ በጀት ዜኸውን ካብ ውሽጢ ዒዱ 2. ሇማሟያ በጀት የሚሆን ከአገር ውስጥ ብዴር
ሌቃሔ ብመንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ዜኽፇሌ ብር 31 314 000.00 ናይ የሚከፇሌ ብር 31 314 000.00 የሁሇቱም
ክሌቲኡ ዴምር 74 554 700.00 ጠቅሊሊ ዴምር ብር 74 554 700.00 ጠቅሊሊ
ዴምር 300 394 000.00 / ሰሇስተ ሚኢቲ ዴምር 300 394 000.00 /ሶስት መቶ
ሚሌየንን ሰሇስተ ሚኢትን ቴስዒን ሚሌዮን ሶስት መቶ ዗ጠና አራት ሺ ብር/
ኣርባዕተን ሽሔን/ ወፃኢ ኮይኑ ንክኽፇሌ ወጪ ሆኖ እንዱከፇሌ በዙህ አዋጅ
በዙ ኣዋጅ ተፇቂደ ኣል፡፡ ተፇቅዯዋሌ፡፡
ኣብ ፊይናንስን ምምሔዲርን ኣዋጅ ቁፅሪ በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989
26/1989 ዒንቀፅ 17 ብዜተዯንገገ መሰረት አንቀጽ 17 በተዯነገገው መሰረት
ሀ. በጀት ካብ ካፑታሌ ናብ ስሩዕ ምዜውዋር ሀ. ካፑታሌ በጀትን ወዯ መዯበኛ በጀት ማዚወር
ኣይኽእሌን አይፇቀዴም
ሇ. ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብዜውስኖ መሰረት ካብ ሇ. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚወስነው መሰረት
ስሩዕ ናብ ካፑታሌ ምዜዋር ይከኣሌ ከመዯበኛ በጀት ወዯ ካፑታሌ በጀት
ማዚወር ይቻሊሌ፡፡
በብወርሑ ከይተቋረፀ እንዲተኸፇሇ ዜውዲእ በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ የሚያሌቅ
ንቀወምቲ ሰራሔተኛታት መንግስቲ ኣዴሇይቲ ሇቋሚ የመንግስት ሰራተኞችና አስፇሊጊ ሇሆኑ
ንዜኾኑ ዋኒናት መምርሑ ብምውፃእ ናይ መሃያ ወጪዎች መመሪያ በማውጣት የዯመወዜ ብዴር
ሌቃሔ ንምሃብ ናይ ኣከፊፌሊ እዋን ንምውሳንን ሇመስጠት የአከፊፇሌ ጊዛ ሇመወሰንና
ኣብ ዜወሃብ ሌቃሔ 12% ወሇዴ ንከኽፌሌ በሚሰጠው ብዴር ሊይ በዒመት 12% ወሇዴ
ንቢሮ ፊይናንስ ስሌጣን ተዋሂቡ‟ል፡፡ እንዱከፇሌ የማዴረግ ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ
ዒንቀፅ ሒሙሽተ አንቀፅ አምስት
ንዴንገተኛ ወፃኢ መጠባበቂ ዜተመዯበ ሇዴንገተኛ ወጪ መጠባበቂያ የተመዯበ
በጀት ምጥቃም ኣዴሊዪ ኮይኑ እንትርከብ ወፃኢ በጀት መጠቀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወጪ
ክግበር ዜኽእሌ ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ውሳነ ሉዯረግ የሚችሇው በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ኮይኑ ስራሔ ፇፃሚ ኣብ ዗ይእከበለ ግን ብርእሰ ውሳኔ ሲሆን የስራ አስፇፃሚው በማይሰበሰብበት
ምምሔዲር ውሳነ ይኸውን፡፡ ወቅት ግን በርእሰ መስተዲዯሩ ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
ኣመሒዲዴራ በጀት የበጀት አስተዲዯር
ዒንቀፅ ሽደሽተ አንቀጽ ስዴስት
1. ዜምሌከቶም ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ እዙ ብሄራዊ 1. የሚመሇከታቸው የክሌለ የበሊይ ኃሊፉዎች
ክሌሌ ነናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ፅሔፇቶም ሇቢሮአቸው ወይም ሇጽ/ቤታቸው ስራ
ስራሔን ግሌጋልትን በዙ ኣዋጅ ማስፇፀሚያ በዙህ አዋጅ የተፇቀዯሊቸውን
ዜተፇቀዯልም በጀት ኣብ ዜሒትለ እዋን በጀት ሇመጠቀም ጥያቄ በሚያቀርቡበት
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብቲ ክሌሌ ኣታውን ወቅት የፊይናንስ ቢሮ ኃሊፉው ከክሌለ
ካብ ካሌእ ፌሌፌሌን ንክኸፌሌ ተፇቒደ ገቢና ከላልችየገቢ ምንጮች እንዱከፇሌ
ኣል ተፇቅዶሌ
2. በጀት ዜውውር ምግባር ኣዴሊዪ ኮይኑ 2. የበጀት ዜውውር ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ
እንትርከብ ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ሲገኝ ሇትግራይ አብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 17 ክሳብ 20 አስተዲዯር አዋጅ አንቀጽ 17 እስከ 20
ብዜተዯንገገ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን በተዯነገገው መሰረት ተፇጻሚ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሸውዒተ አንቀጽ ሰባት
539
www.chilot.me
ቢሮ ፊይንናንስ ዜህሌዎ ናይ ምቁፅፃር ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ የተሰጠ የመቆጣጠር ስሌጣን

ግሌጋልት ቢሮታት ዜወሃብ በጀት ሇስራ ማስፇፀሚያ ተብል ሇሌዩ ሌዩ
ይምርምር ይቆፃፀር ቢሮዎች የሚሰጠውን በጀት ይመረምራሌ
2. ቢሮታት ዜወስዯኦ ገን዗ብ ኣበይ ከምዜወዒሇ ይቆጣጠራሌ
በቢወርሑ ከምኡ‟ውን ኣብ ዒመት 2. ቢሮዎች የወሰደት ገን዗ብ ሇምን ስራ
መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብ ናብ ቢሮ እነዲዋለ በየወሩ እንዱ዗ሁም በዒመቱ
ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ብእዋኑ ከቅርባን መጨረሻ ሇፊይናንስ ቢሮ ዒመታዊ ሪፕርት
መርመርቲ ቢሮ ፊይናንስ ዜዯሌይዎ ማቅረብና መርማሪዎቹ የሚጠይቁትን
መረዲእታ ከመቻችዋን ክህባን ኣሇወን መረጃ ማመቻቸትና መስጠት
ይኖርባቸዋሌ፡፡
30 ሰነ 1992 ዒ.ም ሰኔ 30/1992
ፔረዙዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
540
www.chilot.me
ናይ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
ናይ 1993 በጀት ዒመት ካፑታሌ በጀት
ካብ
ተራ በጀት መፌሇይ ዗ፇር፣ ኣርእስቲ፣ ንኡስ ኣርእስቲ መንግስቲ ካብ ወፃኢ ካብ ወፃኢ
ቁፅሪ ቁፅሪ ፔሮጀክት ግ/ቤት ዒዱ ሌቃሔ ሒገዜ ዴምር
ጠቅሊሊ ካፑታሌ በጀት 74522738 56276895 18318524 149118157
01/700/00/00 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 39976608 16330840 500000 56807448
01/710/00/00 ሔርሻ ሌምዒት 7282096 5850000 13132096

01/711/00/00 ሔረሻ ምርምር 1000000 1000000
01/711/01/00 ሔርሻ ምርምር ማእኸሌ 1000000 1000000

1 01/711/01/00 መቐሇ ሔርሻ ምርምር ማእኸሌ 1000000 1000000
01/712/00/00 ሔርሻ ሌምዒት ሒረስቶት 6282096 5850000 12132096
01/712/01/00 ሌምዒት እንስሳት ሃፌቲ ዒሳ 585000 5850000 6435000
2 01/712/01/02 ሌምዒት ሃብቲ እንስሳ 585000 5850000 6435000
3 01/712/01/03 እንስሳ ክሉኒክ ክራኽን 186713 186713
4 01/712/01/01 ኩሇመዲያዊ መኽዜን 192337 192337
01/713/00/00 ገፀር መሰረተ ሌምዒት 5318046 5318046
01/713/01/00 ገፀር ቴክኖልጂ ምስፌሔፊሔ 0

5 01/713/01/01 ገፀር ቴክኖልጂ ማእከሌ 400000 400000
6 01/713/01/02 ምግፊሔ ኤክስቴንሽን 4918046 4918046
01/720/00/00 ተፇጥሮ ሃብትን ሌምዒት ማይ 12402216 10480840 22883056

01/721/00/00 ሌምዒት ተፇጠሮ ሃብት 5531046 5531046
01/721/01/02 መስኖ ሌምዒት 5531046 5531046
7 01/721/02/01 ዗ሇቄታዊ ተከም ሔርሻ /ሳርት 5531046 5531046
01/722/00/00 ስራሔቲ መስተ ማይ 6871170 1048040 7919210
8 01/722/01/01 ስራሔቲ ገፀር መስተ ማይ 1516000 1516000
9 01/722/01/02 ሸሞንተ ከተማታት መፅናዕቲ 240660 240660
10 01/722/01/04 ህንፀት መስተማይ ዒዴዋ 964550 964550
11 01/722/01/05 ህንፀት መስተ ማይ ኣክሱም 625855 625855
12 01/722/01/07 ህንፀት መስተማይ መቐሇ 1474105 1474105
13 01/722/01/08 መሉስካ ምጥያሽ መስተማይ 2000000 10480840 12480840

14 01/722/02/01 ጂኦልጂ መፅናዕቲ 50000 50000
01/740/00/00 ኢንደስትሪ 1539775 1539775
01/741/00/00 ዒበይቲ ማእከሇዎት ኢንደስትሪ 1539775 1539775
01/741/01/00 ዜተፇሊሇዩ መፅናዕቲ 1539775 1539775
15 01/741/01/01 ምዴሊው መፅናዕቲ ፔሮጀክት ሒሳብ 1539775 1539775
01/760/00/00 ስራሔቲ መንገዱ 18752521 500000 19252521
01/761/00/00 ብሰብ ሒይሉ ዜስርሐ 18752521 50000 18802521
01/761/03/00 መንገዱ ገፀር 18752521 500000 19252521
16 01/761/03/06 ባዕኸር -ዒዱ ረመፅ 1369253 1369253
17 01/761/03/11 ማይፀብሪ -ዱማ ፌየሌውሃ 1740756 1740756
18 01/761/03/12 ፇሊፌሌ - ነበሇት - ሒውዛን 1284266 1284266
541
www.chilot.me
ካብ
19 01/761/03/16 እንዲስሊሰ -ዯጀና 2500000 2500000

20 01/761/03/20 ውቅሮ - ኣፅቢ 75000 75000
21 01/761/03/21 ካዚ - ፀገዳ 2547000 2547000
22 01/761/03/22 ይሒ - ገንዯብታ - ፇረስማይ 1898160 1898160
23 01/761/03/23 ዕዲጋ ሒሙስ - ሰውነ 959678 500000 1459678

24 01/761/03/24 ሳምረ - ፉናርዋ 1302792 1302792
25 01/761/03/25 ዒዱ ጉድም - ዯንጎሊት 75000 75000
26 01/761/03/26 ዒቅሚ ምጥንኻር 5000000 5000000

01/780/00/00 መጓዒዜያን መራኸብን 45400 45400
01/781/02/00 መጓዒዜያ 45400 45400
27 01/781/02/01 መቐሇ መዕረፉ ኣውቶብስ 45400 45400
01/800/00/00 ሶሻሌ ሌምዒት 26271151 39946055 17818524 84035730
01/810/00/00 ትምህርቲ 13553280 39946055 17818524 71317859
01/811/00/00 ኣጠቃሊሉ ትምህርቲ 0
01/811/01/00 ቀዲማይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 0
28 01/811/01/05 1ይ ብርኪ ኣ/ት/29 IDA 46378 417407 463785
29 01/811/01/06 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ IDA 29313 263812 293125
30 01/811/01/07 ህንፀት 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ IDA 1067875 6910878 7978753
31 01/811/01/08 ምዕባይ 1ይ ብርኪ IDA/5/ 265500 2389500 2655000
32 01/811/01/09 ተታሔተዋይ 1ይ ብርኪ IDA /12/ 531000 4779000 5310000
1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ ቀይሔ መስቀሌ

33 01/811/01/10 /3/ 1319858 1319858
34 01/811/01/11 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ KFW(21) 969866 6962045 7931911
35 01/811/01/12 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ KFW(15) 1248232 8054121 9302353
36 01/811/01/13 ታሔተዋይ 1ይ ብርኪ ADF /20/ 749250 7905000 8654250
37 01/811/01/13 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ ADF/14/ 707973 7010647 7718620
38 01/811/01/15 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ FINDA 101139 1590651 1691790

39 01/811/01/16 ታሔተዋይ 1ይ ብርኪ /8/ 299700 299700
40 01/811/01/17 ዯረጃ ምዕባይ /4/ 202278 2003042 2205320
01/811/02/00 ካሌኣይ ብርኪ ኣ/ትቲ 0
41 01/811/02/01 ማይጨው ቴክኒክ ቤ/ትቲ 460000 460000
42 01/811/02/08 ታሔተዎት 2ይ ብርኪ /3/ IDA 382274 3440469 3822743
43 01/811/02/09 ህንፀት ተወሳኺ መም/ክፇሉ IDA 137294 137294
44 01/811/02/10 ህንፀት ተታሔተዎት 2ይ ብርኪ /2/ 500000 500000
45 01/811/02/11 ሐመራ 2ይ ብርኪ 1000000 1000000
ዒብይ ዒዱ 2ይ ብርኪ ተወሳኺ
46 01/811/02/12 ክፇሉ 539500 539500
01/811/03/00 መማህራን ማሰሌጠኛ 0
47 01/811/03/00 ዒብይ ዒዱ መምህራን ኮላጅ 2115735 2115735
48 01/811/02/12 ዒዴዋ መምህራን መሰሌጠኒ IDA 200000 200000
01/811/04/00 ስርዒተ ትምህርቲ 0
49 01/811/04/01 ን40 ኣ/ትቲ ወናብር 1000000 1000000
50 01/811/04/02 ን1ይ ብርኪ መምህራን መንበሪ ገዚ 1000000 1000000
51 01/811/04/04 ምጥንኻር ማእከሊት 1482500 1482500
542
www.chilot.me
ካብ
01/820/00/00 ጥዕና 10048414 10048414

01/821/00/00 መሰረታዊ ጥዕና ግሌጋልት 10048414 10048414
01/811/02/00 ጥዕና ጣብያ 1269394 1269394
52 01/821/02/01 ዒዱ ረመፅ ጥዕና ጣቢያ 145000 145000
53 01/811/02/05 ዒዱ ሽሁ ጥዕና ጣቢያ 115262 115262
54 01/821/02/06 ሒውዛን ጥዕና ጣቢያ 80814 80814

55 01/821/02/07 ማይፀብሪ ጥዕና ጣቢያ 131311 131311
56 01/821/02/09 ዒዱ ዲዕሮ ጥዕና ጣቢያ 122007 122007
መሰሌጠኒ ትካሌ ሰብ ሙየታ ጥዕና
57 01/821/02/11/ ኣክሱም 250000 250000
58 01/821/02/12 ማቺንዴ ፇነዴ 425000 425000
01/21/03/00 ሆስፑታሌ 8779020 8779020
59 01/821/03/03 መቐሇ ሪፇራሌ ሆስፑታሌ 6000000 6000000
60 01/821/03/04 እንዲስሊሰ ሆስፑታሌ 1954020 1954020
61 01/821/03/05 ኣሊማጣ ሆስፑታሌ 200000 200000

62 01/821/03/06 ኣክሱም ዝናሌ ሆስፑታሌ መፅናዕቲ 500000 500000
63 01/821/03/07 ሐመራ ሆስፑታሌ 125000 125000
01/830/00/00 ስራሔን ከተማ ሌምዒትን 119267 119267
01/831/01/00 ከተማ ሌምዒት 119267 119267
64 01/831/01/03 ስሌጠና ሙያ ምህንዴስና 119267 119267
01/840/00/00 ማሔበራዊ ዴህንነት 2270190 2270190
01/841/01/00 ማሔበራዊ ዯህንነት 0
65 01/841/01/01 ሒይሉ ሰብ ስሌጠና /ኣግበ/ 1000000 1000000

66 01/841/01/03 ስሌጠና ኦዱተራት 64000 64000
67 01/841/01/04 ኣይናሇም ማነጅመንት 761095 761095
68 01/841/01/08 ስሌጠና ሰብሙያ ፊይናንስ 186300 186300
ወርክሾፔ ህጊ ቤተሰብ/ጉዲይ
69 01/841/01/09 ዯቂኣንስትዮ 23795 23795
70 01/841/01/10 ስሌጠና ሒይሉ ሰብ ፔሊን ቢሮ 15000 15000
ስሌጠና ሒይሉ ሰብ ሔ/ስራሔ
71 01/841/01/11 ማሔበራት 4000 4000
መ/ምር ኤላክትሪክ ኣክሱም ኮረም
72 01/841/01/12 ቴክኒክ 180000 180000
01/850/00/00 ባሀሌን ቱሪዜምን 300000 300000
01/850/01/00 ባህሉ 300000 300000
73 01/850/01/01 ስፕርት ኮሚሽን 300000 300000
01/921/00/00 ጠቅሊሊ ሌምዒት 8274979 8274979
01/921/00/00 ምም/ካሌኦት መንግስታዊ ህንፀታት 0

74 01/921/01/01 ክሌሌ ህንፃ 1119621 1119621
75 01/921/01/07 ቤት ህንፀት መቐሇ 2500000 2500000
76 01/921/01/09 መቐሇ ወረዲ ፕሉስ ቤት ፅሔፇት 115358 115358

77 01/921/01/10 ህንፀት ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና 1000000 1000000
78 01/921/01/11 ቤት ፅሔፇት መም/ፕሉስ 2000000 2000000
79 01/921/01/12 ዱዚይን ቤት ፅሔፇት ፕሉስ 70000 70000
543
www.chilot.me
ካብ
ምምሊእ ውሽጣዊ ናውቲ ቤ/ት
80 01/921/01/13 ፕሉስ 170000 170000
81 01/921/01/14 ቤት ህንፀት ዝባ ምብራቅ 1000000 1000000
ምምሊእ ውሽጣዊ ናውቲ ቤ/ት
82 01/921/01/15 ፌትሑ 200000 200000
83 01/921/03/00 ፊይናንስ ቢሮ ህንፃ 100000 100000
84 01/921/03/02 ቤት ፅሔፇት ፊይናንስ ማይፀብሪ 100000 100000
544
www.chilot.me
የ1993 በጀት አመት መዯበኛ በጀት ማጠቃሇያ
የ1993 በ.አ በጀት ከ1992 ዓ.ም

የቢሮ የ1992 በ.አ በጀት
ኮዴ የቢሮ ስም በጀት ዯሞዜና አበሌ ስራ ማስኬጃ ዴምር በጀትዓመትልዩነት
ዴምር 210,000,000 169,869,460 55,969,848 225,839,308 15,839,308

100 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 58,548,700 42,637,200 18,217,628 60,854,828 2,306,128
112-01 ክሌሌ አስተዲዯር 9,183,000 6,758,000 2,618,500 9,376,500 193,500
አይናሇም ስራ አመራር
112-02 ማሰሌጠኛ 346,750 210,720 371,004 581,764 235,014
112-03 ስነ ህዜብ ፅ/ቤት 309,000 189,100 97,600 286,700 -22,300
112-04 የሰው ሃይሌ ስሌጠና አግበ 529,500 350,000 21,000 371,000 -158,500
112-05 የሰሴቶች ጉዲይ ፅ/ቤት 85,700 70,000 25,900 95,900 10,200
112-06 ማሔበራት ማዯራጃ 1,349,000 1,044,600 363,100 1,407,700 58,700
118-01 ኦዱት ፅ/ቤት 575,900 465,000 198,800 663,800 87,900
121-01 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 4,302,400 3,500,580 983,940 4,484,520 182,120
121-02 ቃዱ ፌርዴ ቤት 159,000 172,400 10,340 182,740 23,740
122-01 ፌትህ ቢሮ 10,296,100 6,150,500 5,548,300 11,698,800 1,402,700
122-02 ምሌሻ ፅ/ቤት 734,000 600,700 289,380 890,080 156,080
122-03 ፕሉስ መምሪያ 23,229,000 17,640,600 5,268,844 22,909,444 -319,556
154-01 ፊይናንስ ቢሮ 5,363,000 3,938,500 1,837,000 5,775,500 -412,500
ፔሊንና ኢኮኖሚያዊ ሌማት
155-01 ቢሮ 1,236,950 982,300 317,640 1,299,940 62,990
157-01 ሲብሌ ሰርቪስ ቢሮ 621,600 433,200 150,440 583,640 -37,960
159-01 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 227,800 131,000 115,800 246,800 19,000
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት 33,218,990 25,358,400 8,199,620 33,558,020 339,030
211-01 እርሻና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ 21,942,600 18,199,100 4,980,600 23,179,700 1,237,100
213-01 የእርሻ ምርምር ማእከሌ 1,014,500 900,000 204,100 1,104,100 89,600
ንግዴ ኢንደስትሪ
221-01 ትራንስፕርት ቢሮ 1,900,690 1,356,700 545,600 1,902,300 1,610
231-01 ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ 2,931,000 1,330,000 581,000 1,911,000 -1,020,000
ባህሌ ቱሪዜምና መስታወቂያ
247-01 ቢሮ 2,229,000 1,328,200 1,152,860 2,481,060 252,060
261-01 ከተማ ሌምዒት ቢሮ 2,056,500 1,441,000 456,760 1,897,760 -158,740
263-01 ገጠር መንገዱ 1,144,700 803,400 278,800 1,082,200 -62,500
300 ማሔበራዊ አገሌግልት 109,632,310 95,873,860 29,552,600 125,426,460 15,794,150

311-00 ትምህርቲ ቢሮ 72,730,160 66,964,460 14,596,500 81,560,960 8,740,800
311-01 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 4,583,300 3,943,000 1,436,900 5,379,900 796,600
311-03 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት 49,171,500 48,512,060 5,492,350 54,004,410 4,832,850
311-04 መሇስተኛ 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 7,736,600 7,700,000 2,548,500 10,248,500 2,511,900
311-05 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 5,480,600 4,282,730 1,151,160 5,433,890 -46,710
311-06 ቴክኒክ ት/ቤት 1,307,100 796,500 848,190 1,644,690 337,590
311-07 መምህራን ማሰሌጠኛ ተቋም 1,519,500 433,440 1,119,700 1,553,140 33,640
311-08 የጎሌማሶች ትምህርት 700,000 - 715,000 715,000 15,000
ዒብዪ ዒዱ መምህራን
311-09 ማሰሌጠኛ ኮላጅ 1,671,120 1,033,000 747,800 1,780,800 109,680
311-10 ኪነጥበብ ት/ቤት 282,840 168,100 271,000 439,100 -6,000
311-15 ሌዩ ትምህርት 277,600 95,700 175,900 271,600 156,260
545
www.chilot.me
የ1993 በ.አ በጀት ከ1992 ዓ.ም
የቢሮ የ1992 በ.አ በጀት
ኮዴ የቢሮ ስም በጀት ዯሞዜና አበሌ ስራ ማስኬጃ ዴምር በጀትዓመትልዩነት
ዴምር 210,000,000 169,869,460 55,969,848 225,839,308 15,839,308

321-01 ስፕርት ኮሚሽን 705,500 427,100 207,800 634,900 -70,600
331-00 ጤና ጥበቃ ቢሮ 31,379,350 25,025,800 13,090,900 38,116,700 6,737,350
331-01 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 5,457,600 3,049,500 2,407,600 5,457,100 100
331-02 ነርስ ትምህርት ቤት 984,000 483,000 569,000 1,052,000 68,000
331-03 ሆስፑታሌ 11,594,000 9,640,000 4,566,800 14,206,800 2,612,800
331-06 ጤና ጣብያና ክሉኒክ 11,802,000 11,059,000 3,699,200 14,758,200 2,956,200
331-12 ወባ መከሊከያ 1,542,350 788,300 1,848,300 2,636,600 1,094,250
332-01 ኤዴስ መከሊከሌ 148,200 272,800 421,000 421,000
341-01 ሰራተኛና ማህበራዊ ጉዲይ 1,494,000 888,400 424,500 1,312,900 -181,100
341-02 ተሃዴሶ ማእኸሌ 272,700 145,400 111,300 256,700 -16,000
341-03 ተቴክኒክ ማሰሌጠኛ ማእከሌ 1,170,000 889,800 313,400 1,203,200 33,200
351-01 አዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት 1,880,600 1,384,700 625,400 2,010,100 129,500
400 ላልች ወጪዎች 8,600,000 6,000,000 - 6,000,000 -2,600,000
ሇዯሞዜና ስራ ማስከጃ
433-01 መጠባበቅያ 8,600,000 6,000,000 - 6,000,000 -2,600,000
546
www.chilot.me
27 01/781/02/01 የመቀላ አውቶብስ መናሃርያ 45400 45400
01/800/00/00 ማህበራዊ ሌማት 26271151 39946055 17818524 84035730
01/810/00/00 ትምህርት 13553280 39946055 17818524 71317859

01/811/00/00 አጠቃሊይ ትምህርት 0
01/811/01/00 አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤት 0
28 01/811/01/05 አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤት /29/ ኣይዱ ኤ 46378 417407 463785
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ማሳዯግ
29 01/811/01/06 ኣይዱአ ኤ 29313 263812 293125
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ግንባታ
30 01/811/01/07 ኣይዱኤ 1067875 6910878 7978753
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ማሳዯግ
31 01/811/01/08 ኣይዱአኤ (5) 265500 2389500 2655000
አንዯኛ ዯረጃ የመጀ-ሊይከሌ አይዱኤ
32 01/811/01/09 /12/ 531000 4779000 5310000
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ቀይመስቀሌ
33 01/811/01/10 /3/ 1319858 1319858
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ኬ ኤፌ
34 01/811/01/11 ዲብሉው (12) 969866 6962045 7931911
አንዯኛ ዯረጃ የመጀመሪያ ሳይክሌ ኬ
35 01/811/01/12 ኤፌ ዲብሉው (15) 1248232 8054121 9302353
አንዯኛ ዯረጃ የመጀመሪያ ኤ.ዱ.ኤፌ
36 01/811/01/13 (20) 749250 7905000 8654250
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶችን ማሳዯግ
37 01/811/01/13 ኤ.ዱ.ኤፌ /14/ 707973 7010647 7718620
አንዯኛ ዯረጃ ት/ቤቶችን ማሳዯግ
38 01/811/01/15 ፇንዴ 101139 1590651 1691790
አንዯኛ ዯረጃ የመጀመሪያ ሳይክሌ
39 01/811/01/16 /8/ 299700 299700
40 01/811/01/17 ዯረጃ ማሳዯግ 202278 2003042 2205320
01/811/02/00 ሁሇታ ዯረጃ ት/ቤቶች 0
41 01/811/02/01 ማይጨው ቴክኒክ ት/ቤት 460000 460000
መካከሇኛ ሁሇተኛ ዯረጃ ት/ቤቶች
42 01/811/02/08 /3/ ኣይዱኤ 382274 3440469 3822743
43 01/811/02/09 የተጨማሪ ክፇልች ግንባታ ኣይዱኤ 137294 137294
የመካከሇኛ ሁሇተኛ ዯረጃ ት/ቤት
44 01/811/02/10 ግንባታ /2/ 500000 500000
45 01/811/02/11 ሐመራ ሁሇተኛ ዯረጃ 1000000 1000000
ዒብዪ ዒዱ ሁሇተኛ ዯረጃ ተጨማሪ
46 01/811/02/12 ክፇልች 539500 539500
01/811/03/00 መምህራን መሰሌጠኛ 0
47 01/811/03/00 ዒብዪ ዒዱ መምህራን ኮላጅ 2115735 2115735
48 01/811/02/12 ዒዴዋ መምህራን ማሰሌጠኛ ኣይዱኤ 200000 200000
01/811/04/00 ስርአተ ትምህርት 0
49 01/811/04/01 ሇ40 ት/ቤቶች ወንበር 1000000 1000000
ሇአንዯኛ ዯረጃ መምህራን መኖርያ
50 01/811/04/02 ቤቶች 1000000 1000000
ሇትም/ማበሌፀጊያ ማእከልች
51 01/811/04/04 ማጠናከሪያ 1482500 1482500
01/820/00/00 ጠጤና 10048414 10048414
01/821/00/00 መሰረታዊ የጤና አገሌግልት 10048414 10048414
01/811/02/00 ጤና ጣቢያ 1269394 1269394
547
www.chilot.me
52 01/821/02/01 ዒዱ ረመፅ ጤና ጣቢያ 145000 145000
53 01/811/02/05 ዒዱ ሽሁ ጤና ጣቢያ 115262 115262
54 01/821/02/06 ሒውዛን ጤና ጣቢያ 80814 80814
55 01/821/02/07 ማይፀብሪ ጤና ጣቢያ 131311 131311
56 01/821/02/09 ዒዱ ዲዕሮ ጤና ጣቢያ 122007 122007
የአክሱም የጤና ባሇሞያዎች
57 01/821/02/11/ ማሰሌጠኛ 250000 250000
58 01/821/02/12 ማቺንዴ ፇነዴ 425000 425000
01/21/03/00 ሆስፑታሌ 8779020 8779020
59 01/821/03/03 መቐሇ ሪፇራሌ ሆስፑታሌ 6000000 6000000
60 01/821/03/04 እንዲስሊሰ ሆስፑታሌ 1954020 1954020
61 01/821/03/05 ኣሊማጣ ሆስፑታሌ 200000 200000
62 01/821/03/06 ኣክሱም ዝናሌ ሆስፑታሌ ጥናት 500000 500000
63 01/821/03/07 ሐመራ ሆስፑታሌ 125000 125000
01/830/00/00 ስራና ከተማ ሌማት 119267 119267
01/831/01/00 ከተማ ሌማት 119267 119267
64 01/831/01/03 ምህንዴስና ሞያ ስሌጠና 119267 119267
01/840/00/00 ማሔበራዊ ዴህንነት 2270190 2270190
01/841/01/00 ማሔበራዊ ዯህንነት 0
65 01/841/01/01 የአግበ የሰው ሃይሌ ስሌጠና 1000000 1000000
66 01/841/01/03 የኦዱተሮች ስሌጠና 64000 64000
67 01/841/01/04 ኣይናሇም ማነጅመንት 761095 761095
68 01/841/01/08 የፊይናንስ ባሇሞያዎች ስሌጠና 186300 186300
የቤተሰብ ህግ ወርክሾፔ የሴቶች
69 01/841/01/09 ጉዲይ 23795 23795
70 01/841/01/10 የፔሊን ቢሮ የሰው ሃይሌ ስሌጠና 15000 15000
የህብረት ስራ ማህበራት የሰው ሃይሌ
71 01/841/01/11 ስሌጠና 4000 4000
መ/መር ኤስትሪክ ኣክሱም ኮረም
72 01/841/01/12 ቴክኒክ 180000 180000
01/850/00/00 ባህሌና ቱሪዜም 300000 300000
01/850/01/00 ባህሌ 300000 300000
73 01/850/01/01 ስፕርት ኮሚሽን 300000 300000
01/921/00/00 ጠቅሊሊ ሌማት 8274979 8274979
የአስተዲዯርና ላልች የመንግስት
01/921/00/00 ህንፃዎች 0
74 01/921/01/01 ክሌሌ ህንፃ 1119621 1119621
75 01/921/01/07 የማረሚያ ቤቶች ግንባታ 2500000 2500000
76 01/921/01/09 መቀላ ፕሉስ ወረዲ ጽ/ቤት ግንባታ 115358 115358
77 01/921/01/10 የጤና ጥበቃ ቢሮ ግንባታ 1000000 1000000
78 01/921/01/11 የፕሉስ መምሪያ ጽ/ቤት ግንባታ 2000000 2000000
79 01/921/01/12 የፕሉስ ጽ/ቤት ዱዚይን 70000 70000
የፕሉስ ጽ/ቤት የውስጥ ዴርጅት
80 01/921/01/13 ማሟያ 170000 170000
81 01/921/01/14 የምስራቅ ዝን ማረሚያ ቤት ግንባታ 1000000 1000000
82 01/921/01/15 የፌትሔ ቢሮ የውስጥ ዴርጅት ማሟያ 200000 200000
83 01/921/03/00 የፊይናንስ ህንፃ 100000 100000
የማይፀብሪ ወረዲ ፊይናንስ ጽ/ቤት
84 01/921/03/02 ግንባታ 100000 100000
548
www.chilot.me
ዒመት ቁፅሪ 27 መቐሇ፣ ጥቅምቲ 1993
ዒመት ቁጥር 27

ኣዋጅ ቑፅሪ 42/1993 አዋጅ ቁጥር 42/1993
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ 1993 ዒ.ም በጀት ዒመት ንምውሳን ዜወፀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1993 ዒ.ም የበጀት
ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ መመሒየሺ አዋጅ ሇመወሰን ሇወጣው አዋጅ የማሻሻያ አዋጅ
ኣብ 19993 ዒ.ም በጀት ዒመት ኣብ በ1993 በጀት ዒመት በክሌለ ውስጥ
ውሽጢ‟ዙ ክሌሌ ንዜፌፀሙ መንግስታዊ ሇሚሰሩ ሌዩ ሌዩ መንግስታዊ ስራዎችና
ስራሔቲን ግሌጋልትን ዜውዕሌ በጀት ኣፅዱቅካ አገሌግልቶች ማስፇፀሚያ የሚሆን በጀት
ኣብ ስራሔ ክውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ መመዯብ ማፅዯቅና ተግባራዊ ማዴረግ አስፇሊጊ
ብመሰረት ሔጊ መንግስቲ ፋዳራሊዊ ሆኖ በመገኘቱ፤
ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ዒንቀፅ በኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ
52/2/ረ፣ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ ሪፏብሉክ መንገስት ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/9 እዙ ብሄራዊ ክሌሌ 52/2/ረ እና በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ
ባዕለ በጀት ንምፅዲቅ ስሌጣን ዜተዋህቦ መንግስት አንቀጽ 49/3/9 መሰረት ክሌለ
ብምዃኑ ናይ 1993 በጀት ፀዱቁ ኣብ ስራሔ የራሱን በጀት ሇማፅዯቅ ስሌጣን የተሰጠው
ንክውዕሌ፣ ዜስዕብ ናይ በጀት መመሒየሺ ኣዋጅ በመሆኑ የ1993 ዒ.ም በጀት ፀዴቆ ስራ ሊይ
ተኣዊጁ ኣል፡፡ እንዱውሌ የሚከተሇውን የበጀት ማሻሻያ አዋጅ
ታውጇሌ፡፡
አዙ ኣዋጅ‟ዙ “ናይ 1993 በጀት ዒመት ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ 1993
በጀት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ዒ.ም በጀት ዒመት በጀት ሇመወሰን የወጣ
ትግራይ መመሒየሺ ኣዋጅ ቁፅሪ 42/1993” የማሻሻያ አዋጅ ቁጥጥር 42/1992” ተብል
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
መመሒየሺ ማሻሻያ
ናይ 1993 በጀት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ የ1993 ዒ.ም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ
ንምውሳን ዜወፀ አዋጅ ቁፅሪ 41/1992 ዒንቀፅ በጀት ሇመወሰን የወጣው አዋጅ ቁጥር 41/92
2 ከምዜስዕብ ተማሒይሹ ኣል፡፡ ዒንቀፅ 2 እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ፡፡
1. ካብ ሒምሇ 1/1992 ክሳብ ሰነ 30/1993 1. ከሒምላ 1 ቀን 1992 እስከ ሰኔ 30/1993
ዒ.ም ኣብ ዗ል ናይ በጀት ዒመት ጊዛ ዒ.ም ባሇው አንዴ የበጀት ዒመት ውስጥ
ውሽጢ ኣብ ክሌሌ ዜርከብ ኣታዊ ፣ ካብ ከክሌለ የሚገኝ ገቢ፣ ከፋዳራለ መንግስት
ፋዳራሌ መንግስቲ ዜወሃብ ዴጎማ ካብ ከሚሰጥ ዴጎማ ከብዴርና እርዲታ የሚገኝ
ሌቃሔን ሒገዜን ዜርከብ ገን዗ብ ብምጥቃም ገን዗ብ በመጠቀም ከዙህ አዋጅ ጋር አባሪ
549
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 42 መስከረም 28/1993 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 42 መስከረም 28/1993 ዒ.ም
ምስ‟ዙ ኣዋጅ ተተሒሑዘ ዗ል ዜተመሒየሸ ሆኖ በቀረበው ሰንጠረዟ ሇተጠቀሱት

ቅጥዑ ንዜተጠቀሱ ስራሔቲን ግሌጋልትን ስራዎችና አገሌግልቶች የሚውሌ፡፡
ዜውዕሌ፣
ሀ. ንስሩዕ ወፃኢታት ብር 234280121 ሀ. ሇመዯበኛ በጀት ብር 234280121
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት ብር 211560188 ሇ. ሇካፑታሌ በጀት ብር 211560188
ብዴምር ብር 445840309 (ኣርባዕተ በዴምር ብር 445840309 (አራት መቶ
ሚኢቲን ዒሰርተ ትሽዒተን ሚሉዮን አስራ ዗ጠኝ ሚሌዮን አራት መቶ ሃያ
ኣርባዕተ ሚኢትን ዕስራን ሸሞንተን ሽሔን ስምንት ሺ ዗ጠኝ መቶ ዗ጠና አራት ብር)
ትሽዒተ ሚኢትን ቴስዒን ኣርባዕተን) ብር ወጪ ሆኖ እንዱከፇሌ በዙህ አዋጅ
ወፃኢ ኮይኑ ክኽፇሌ በዙ ኣዋጅ ተፇቂደ ተፇቅዶሌ፡፡
ኣል፡፡
2. እዙ ኣዋጅ ዜሽፇን ካብ ዜስዕቡ ፌሌፌሊት 2. በጀቱ የሚሸፇነው ከሚከተለት ምንጮች
ይኸውን ይሆናሌ
ሀ. ካብዙ ክሌሌ ናይ 1993 ኣታዊ ብር ሀ. ከክሌለ የሚገኝ የ1993 ዒ.ም
81046000.00 ገቢ81046000.00
ሇ. ካብዙ ክሌሌ ናይ 1992 ኣታዊ ሔሌፉ ሇ. ከክሌለ በ1992 ዒ.ም የተሰበሰበ
ዜተኣከበ 4560000.00 ተጨማሪ ገቢ 4560000.00
ሏ. ካብ ፋዳራሌ መንግሰቲ ዴጎማ ሏ. ከፋዳራሌ መንግስት የሚገኝ ዴጎማ
238704309 238704309
መ. ካብ ወፃኢ ሌቃሔ 71390000 መ. ከውጭ ብዴር 71390000
ረ. ካብ ወፃኢ ሒገዜ 50140000 ሠ. ከውጭ እርዲታ 50140000
ዴምር ብር 445840309 ዴምር ብር 445840309
ዒንቀፅ ሰሇስተ አንቀጽ ሶስት
ኣብ ፊይናንስን ምምሔዲርን ኣዋጅ ቁፅሪ በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989
26/1989 ዒንቀፅ 17 ብዜተዯንገገ መሰረት አንቀጽ 17 በተዯነገገው መሰረት፡፡
ሀ. በጀት ካብ ካፑታሌ ናብ ስሩዕ ምዜዋር ሀ. ካፑታሌ በጀትን ወዯ መዯበኛ በጀት ማዚወር
ኣይከኣሌን፡፡ አይፇቀዴም፡፡
ሇ. ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ ሇ. በትግራይ ክሌሌ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ብዜውስኖን መሰረት ካብ ስሩዕ ናብ ካፑታሌ በሚወስነው መሰረት ከመዯበኛ በጀት ወዯ
ምዜዋር ይከኣሌ፡፡ ካፑታሌ በጀት ማዚወር ይቻሊሌ፡፡
ዒንቀፅ ኣርባዕተ አንቀፅ አራት
በብወርሑ ከይተቛረፀ እንዲተኸፇሇ ዜውዲእ በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ የሚያሌቅ ሇቋሚ
ንቐወምቲ ሰራሏተኛታት መንግሰቲ ኣዴሇይቲ የመንግስት ሰራተኞች አስፇሊጊ ሇሆኑ ወጪዎች
ንዜኾኑ ሌቓሔ ንምሃብ ናይ ኣከፊፇሊን እዋን መመሪያ በማውጣት የዯመወዜ ብዴር
ንምውሳንን ኣብ ዜወሃብ ሌቃሔ ብዒመት 12% ሇመስጠት የአከፊፇሌ ጊዛ ሇመወሰንና
ወሇዴ ንክኸፌሌ ንቢሮ ፊይናንስ ስሌጣን የሚሰጠው ብዴር ሊይ በዒመት 12% ወሇዴ
ተዋሂቡ‟ል፡፡ እንዱከፇሌ የማዴረግ ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ
ዒንቀፅ ሒሙሽተ አንቀጽ አምስት
ንዴንገተኛ ወፃኢ መጠባበቂ ዜተመዯበ ሇዴንገተኛ ወጪ መጠባበቂያ የተመዯበ በጀት
በጀት ምጥቃም ኣዴሊዪ ኮይኑ እንትርከብ ወፃኢ መጠቀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወጪ ሉዯረግ
ክግበር ዜኽፇሌ ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ውሳነ የሚችሇው በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው ውሳኔ
ኮይኑ ስራሔ ፇፃሚ ኣብ ዗ይእከበለ ግን ብርእሰ ሲሆን የስራ አስፇፃሚው በማይሰበሰብበት ወቅት
ምምሔዲር ውሳነ ይኸውን፡፡ ግን በርእሰ መስተዲዴሩ ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ኣርባዕተ ክፌሌ ሁሇት
550
www.chilot.me
ገፅ 3 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 42 መስከረም 28/1993 ዒ.ም ገፅ 3 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 42 መስከረም 28/1993 ዒ.ም

ዒንቀፅ ሽደሽተ
1. ዜምሌከቶም ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ እዙ ብሄራዊ 1. የሚመሇከታቸው የክሌሌ የበሊይ ኃሊፉዎች
ክሌሌ ነናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ፅሔፇቶም ሇቢሮአቸው ወይም ሇጽ/ቤታቸው ስራ
ስራሔን ግሌጋልትን በዙ ኣዋጅ ማስፇፀሚያ በዙህ አዋጅ የተፇቀዯሊቸውን
ዜተፇቐዯልም በጀት ኣብ ዜሒትለ እዋን በጀት ሇመጠቀም ጥያቄ በሚያቀርቡበት
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብቲ ክሌሌ ኣታዊን ወቅት የፊይናንስ ቢሮ ኃሊፉው ከክሌለ
ካብ ካሌእ ፌሌፌሌን ንክኽፇሌ ተፇቒደ ገቢና ከላልች የገቢ ምንጮች እንዱከፇሌ
ኣል፡፡ ተፇቅዶሌ፡፡
2. በጀት ዜውውር ምግባር ኣዴሊዪ ኮይኑ 2. የበጀት ዜውውር ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ
እንትርከብ ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ሲገኝ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስ
ብዜተዯንገገ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ በተዯነገገው መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ቢሮ ፊይናንስ ዜህሌዎ ናይ ምቁፅፃር ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ የተሰጠ የመቆጣጠር ስሌጣን
ግሌጋልት ቢሮታት ዜወሃብ በጀት ሇስራ ማስፇፀሚያ ተብል ሇሌዩ ሌዩ
ይምርምር ይቆፃፀር ቢሮዎች የሚሰጠውን በጀት ይመረምራሌ
2. ቢሮታት ዜወሰዯኦ ገን዗ብ ኣበይ ከምዜወዒሇ ይቆጣጠራሌ፡፡
በቢወርሑ ከምኡ‟ውን ኣብ ዒመት 2. ቢሮዎች የወሰደት ገን዗ብ ሇምን ስራ
መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብ ናብ ቢሮ እንዲዋለ በየወሩ እንዯዙሁም በዒመቱ
ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ በእዋኑ ከቕርባን፣ መጨረሻ ሇፊይናንስ ቢሮ ዒመታዊ ሪፕርት
መርመርቲ ቢሮ ፊይናንስ ዜዯሌይዎ ማቅረብና መርማሪዎቹ የሚጠይቁትን
መረዲእተታክህቡ ከቕርቡን ኣሇዎም፡፡ መረጃ ማቅረብና መስጠት ይኖርባቸዋሌ፡፡
28 መስከረም 1993 ዒ.ም መስከረም 28/1993 ዒ.ም
551
www.chilot.me
ናይ ብሓራዊ መንግሰቲ ትግራይ 1993 በጀት ዒመት ኣታዊ ትሌሚ
ኣታዊ
ኮዴ ዒይነት ኣታዊታት ትሌሚ 1993
1000 ጠ/ዴምር 81,046,000
1100 ቐጥታ ታክስታት 43,885,000
1101 ኣታዊ ግብሪ መሃያ 20,650,000
1102 ኣታዊ ግብሪ ክራይ 1,375,000
1103 ግብሪ ስራሔ ንግዱ 10,000,000
1104 ኣተዊ ግብሪ ስራሔ ሔርሻ 4,620,000
1106 ግብሪ ዱቪዯንዴንን ልተሪን
1108 ኣታዊ ግብሪ ካፑታሌ 1,377,000
1110 ክፌሉት ግሌጋልት ገፀር መሬት 5,863,000
1200 ቀጥታ ዗ይኮኑ ታክስታት
ኤክሳይዜ ታክስ 18,635,000
1206 ጨው
1208 ኣሌኮሌን መስተ ኣሌኮሌን
ሽያጥ ታክስ 12,595,000
1236 ጨው
1237 ምግቢ
1241 ኣሌኮሌን መስተ ኣሌኮሌን
1248 ቆርበትን ውፅኢት ቆርበትን
1252 ሒፂን ዗ይኮኑ ውፅኢት ማዒዴን 103,000
1255 ፅሔፇትን ህንፃ መሳርሑን 6,000
1269 ካሌኦት ኣቁሐት 12,486,000
ሽያጥ ግሌጋልት ታክስ 2,311,000
1271 ጋራዥ 119,000
1272 ቤት ሔፅቦ/ሊውንዯሪ/ 9,000
1273 ቤት ስፋት 99,000
1274 ጥብቅና
1275 ፍቶ ገራፌን ፍቶ ኮፑ ምሌዒሌን 95,000
1276 ምርመራ ሑሳብ
1277 ተቋራጭ ስራሔ 881,000
1278 ቤት መዯቀሲ 994,000
1281 ቤት ሲነማ 10,000
1282 ፀጉር ምስትኽካሌን ቁንጅና ሳልን 26,000
1283 ምትእንጋዴ ቱሪስት 20,000
1284 ምክራይ ኣቅሒ 53,000
1285 ማስታወቂያ ኣዴቨርታይዜመንት 5,000
ሽያጭ ቴምብርን ቐረፅን 3,729,000
1295 ሽያጥ ቴምብር 240,000
1296 ቀረፅ 3,489,000
ታክስ ዗ይኮኑ ኣታዊ 18,526,000
1400 ብፌቃዴን ካሌኦት ክፌሉታትን 9,421,000
1500 ናይ ኣቅሒ ሽያጥን ግሌጋልትን 5,241,000
1600 ካብ መንግሰቲ ሰራሔተኛታት ናይ ሌቃሔ ወሇዴ 42,000
1700 ካሌኦት ኣታዊታት 3,822,000
552
www.chilot.me
የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1993 ዒ.ም ዒመት የገቢ ዕቅዴ
የገቢው
ኮዴ የቢው ዒይነት ዕቅዴ 1993
1000 ጠ/ዴምር 81,046,000
1100 ቀጥታ ታክስ 43,885,000
1101 የ መወዜ ገቢ ግብር 20,650,000
1102 የኪራይ ገቢ ግብር 1,375,000
1103 የንግዴ ስራ ግብር 10,000,000
1104 የግብርና ስራ ግብር 4,620,000
1106 የዱቪዯንዴና ልተሪ ግብር
1108 የካፑታሌ ገቢ ግብር 1,377,000
1110 የገጠር መሬት አገሌግልት ግብር 5,863,000
1200 ቀጥታ ያሌሆኑ ተክሶች
ኤክሳይዜ ታክስ 18,635,000
1206 ጨው
1208 አሌኮሌና የመጠጥ አሌኮሌ
የሽያጭ ታክስ 12,595,000
1236 ጨው
1237 ምግብ
1241 አሌኮሌና የመጠጥ አሌኮሌ
1248 ቆዲና የቆዲ ውጤት
1252 ብረት ነክ ያሌሆኑ የማዕዴን ውጤቶች 103,000
1255 የጽህፇትና የህንፃ መሳሪያዎች 6,000
1269 ላልች ዕቃዎች 12,486,000
የሽያጭ አገሌግልት ታክስ 2,311,000
1271 ጋራዥ 119,000
1272 የሌብስ ንፅህና /ሊውንዯሪ/ 9,000
1273 የሌብስ ስፋት 99,000
1274 ጥብቅና
1275 ፍቶ ግራፌና ፍቶ ኮፑ 95,000
1276 የሑሳብ ምረመራ
1277 የተቋራጭ ስራ 881,000
1278 መኝታ ቤቶች 994,000
1281 ሲነማ ቤቶች 10,000
1282 ፀጉር አስተካካይና ቁንጅና ሳልኖች 26,000
1283 ቱሪስት የማስተናገዴ ስራ 20,000
1284 የዕቃዎች ኪራይ 53,000
1285 ማስታወቂያ 5,000
የቴምብር ሽያጭና ቀረጥ 3,729,000
1295 የቴምብር ሽያጭ 240,000
1296 ቀረጥ 3,489,000
ታክስ ያሌሆኑ ገቢዎች 18,526,000
1400 በፇቃዴና ላልች ክፌያዎች 9,421,000
1500 የዕቃ ሽያጭና አገሌግልት 5,241,000
1600 ከመንግስት ሰራተኞች የብዴር ወሇዴ 42,000
1700 ላልች ገቢዎች 3,822,000
553
www.chilot.me
ናይ 1993 በከት ዒመት መዯበኛ በጀት መጠቃሇሉ
ናይ ቢሮ ናይ 1992 በ.አ ናይ 1993 በ.አ በጀት

ኮዴ ናይ ቢሮ ሽም በጀት ዯሞዜን አበሌን ስራሔ መካየዱ ዴምር
ዴምር 210,000,000 175,632,433 58,647,688 234,280,121
100 ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት 58,548,700 44,503,470 20,674,158 65,177,628
112-01 ክሌሌ ምምሔዲር 9,183,000 6,899,000 4,806,500 11,705,500
112-02 ኣይናሇም ስራሔ ኣመራርሒ መሰሌ. 346,750 239,720 372,044 611,764
112-03 ስነ ሀዜብ ፅ/ቤት 309,000 231,500 100,200 331,700
112-04 ሰብ ሒይሉ ስሌጠና ኣግበ 529,500 379,140 22,860 402,000
112-05 ዯቂ ኣንስትዮ ፅ/ቤት 85,700 70,000 25,900 95,900
112-06 ማሔበራት ምዴርጃው 1,349,000 1,279,600 378,100 1,657,700
118-01 ኦዱት ፅ/ቤት 575,900 530,800 203,000 733,800
121-01 ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ 4,302,400 3,763,780 1,040,740 4,804,520
121-02 ቃዱ ቤት ፌርዱ 159,000 172,400 10,340 182,740
122-01 ፌትሑ ቢሮ 10,296,100 6,639,800 5,641,000 12,280,800
122-02 ምሌሻ ፅ/ቤት 734,000 691,910 298,170 990,080
122-03 መምርሑ ፕሉስ 23,229,000 17,646,520 5,269,024 22,915,544
154-01 ፊይናንስ ቢሮ 5,363,000 4,126,500 1,904,400 6,030,900
155-01 ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ቢሮ 1,236,950 1,113,900 326,040 1,439,940
157-01 ሲብሌ ሰርቪስ ቢሮ 621,600 536,600 157,040 693,640
159-01 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 227,800 182,300 118,800 301,100
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት 33,218,990 26,208,800 8,334,820 34,543,620
211-01 ሔርሻን ተፇጥሮ ሃፌትን ቢሮ 21,942,600 18,199,100 4,980,600 23,179,700
213-01 ማእኸሌ ሔርሻ ምርምር 1,014,500 931,100 205,900 1,137,000
221-01 ንግዱ ኢንደስትሪ ትራንስፕርት ቢሮ 1,900,690 1,552,700 633,200 2,185,900
231-01 ማይ ማዕዴንን ኢነርጂ ቢሮ 2,931,000 1,565,900 595,100 2,161,000
247-01 ባህሉ ቱሪዜምን ማስታወቂያ ቢሮ 2,229,000 1,431,600 1,168,460 2,600,060
261-01 ከተማ ሌምዒት ቢሮ 2,056,500 1,631,000 466,760 2,097,760
263-01 ገጠር መንገዱ 1,144,700 897,400 284,800 1,182,200
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 109,632,310 96,519,540 29,638,710 126,158,250
311-00 ትምህርቲ ቢሮ 72,730,160 67,239,420 14,553,140 81,792,560
311-01 ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት 4,583,300 4,125,360 1,448,540 5,573,900
311-03 ቀዲማይ ብርኪ ት/ቤት 49,171,500 48,512,000 5,492,350 54,004,350
311-04 መሇስተኛ ካሌኣይ ብርኪ ት/ቤት 7,736,600 7,700,000 2,548,500 10,248,500
311-05 ካሌኣይ ብርኪ ት/ቤት 5,480,600 4,282,720 1,151,160 5,433,880
311-06 ቴክኒክ ት/ቤት 1,307,100 824,700 849,990 1,674,690
311-07 መምህራን መሰሌጠኒ ተቋም 1,519,500 433,440 1,119,700 1,553,140
311-08 ንዒበይቲ ትምህርቲ 700,000 - 715,000 715,000
311-09 ዒብዪ ዒዱ መምህራን መሰሌጠኒ ኮላጅ 1,671,120 1,033,000 747,800 1,780,800
311-10 ከኪነ ጥበብ ት/ቤት 282,840 232,500 304,200 536,700
311-15 ፇለይ ትምሀርቲ 277,600 95,700 175,900 271,600
321-01 ስፕርት ኮሙሽን 705,500 494,800 212,100 706,900
331-00 ጥዕና ሒሇዋ ቢሮ 31,379,350 25,159,920 13,101,370 38,261,290
331-01 ምምሔዲርን ጠ.ግሌጋልት 5,457,000 3,132,850 2,412,920 5,545,770
331-02 ነርሲ ትምህርቲ ቤት 984,000 483,000 569,000 1,052,000
331-03 ሆስፑታሌ 11,594,000 9,654,090 4,566,800 14,220,890
331-06 ጥዕና ጣብያታትን ክሉኒካትን 11,802,000 11,060,920 3,699,320 14,760,240
331-12 ዒሶ ምክሌኻሌ 1,542,350 829,060 1,853,830 2,682,890
332-01 ምክሌኻሌ ኤዴስ 148,200 272,800 421,000
341-01 ሳረሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ 1,494,000 935,400 427,500 1,362,900
341-02 ተሃዴሶ ማእኸሌ 272,700 159,200 112,100 271,300
341-03 ማእኸሌ ቴክኒክ መሰሌጠኒ 1,170,000 903,900 327,800 1,231,700
351-01 ሒዯጋ ምክሌኻሌን ዴሌዉነትን 1,880,600 1,478,700 631,400 2,110,100
400 ካሌኦት ወፃኢ 8,600,000 8,400,623 - 8,400,623
433-01 ንዯሞዜን ስራሔ መካየዱ መጠባበቂ 8,600,000 8,400,623 - 8,400,623
554
www.chilot.me
ናይ 1993 በከት ዒመት መዯበኛ በጀት መጠቃሇሉ
የ1993 በ.አ በጀት
የቢሮ ኮዴ የቢሮ ስም የ1992 በ.አ በጀት ዯሞዜና አበሌ ስራ ማስኬጃ ዴምር
ዴምር 210,000,000 175,632,433 58,647,688 234,280,121
100 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 58,548,700 44,503,470 20,674,158 65,177,628
112-01 ክሌሌ አስተዲዯር 9,183,000 6,899,000 4,806,500 11,705,500
112-02 አይናሇም ስራ አመራር ማሰሌጠኛ 346,750 239,720 372,044 611,764
112-03 ስነ ህዜብ ፅ/ቤት 309,000 231,500 100,200 331,700
112-04 የሰው ሃይሌ ስሌጠና አግበ 529,500 379,140 22,860 402,000
112-05 የሰሴቶች ጉዲይ ፅ/ቤት 85,700 70,000 25,900 95,900
112-06 ማሔበራት ማዯራጃ 1,349,000 1,279,600 378,100 1,657,700
118-01 ኦዱት ፅ/ቤት 575,900 530,800 203,000 733,800
121-01 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 4,302,400 3,763,780 1,040,740 4,804,520
121-02 ቀቃዱ ፌርዴ ቤት 159,000 172,400 10,340 182,740
122-01 ፌትህ ቢሮ 10,296,100 6,639,800 5,641,000 12,280,800
122-02 ምሌሻ ፅ/ቤት 734,000 691,910 298,170 990,080
122-03 ፕሉስ መምሪያ 23,229,000 17,646,520 5,269,024 22,915,544
154-01 ፊይናንስ ቢሮ 5,363,000 4,126,500 1,904,400 6,030,900
155-01 ፔሊንና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ 1,236,950 1,113,900 326,040 1,439,940
157-01 ሲብሌ ሰርቪስ ቢሮ 621,600 536,600 157,040 693,640
159-01 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 227,800 182,300 118,800 301,100
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት 33,218,990 26,208,800 8,334,820 34,543,620
211-01 ግብርናና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ 21,942,600 18,199,100 4,980,600 23,179,700
213-01 የእርሻ ምርምር ማእከሌ 1,014,500 931,100 205,900 1,137,000
221-01 ንግዴ ኢንደስትሪ ትራንስፕርት ቢሮ 1,900,690 1,552,700 633,200 2,185,900
231-01 ውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ 2,931,000 1,565,900 595,100 2,161,000
247-01 ባህሌና ቱሪዜም 2,229,000 1,431,600 1,168,460 2,600,060
261-01 ከተማ ሌምዒት ቢሮ 2,056,500 1,631,000 466,760 2,097,760
263-01 ገጠር መንገዱ 1,144,700 897,400 284,800 1,182,200
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 109,632,310 96,519,540 29,638,710 126,158,250
311-00 ትምህርቲ ቢሮ 72,730,160 67,239,420 14,553,140 81,792,560
311-01 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 4,583,300 4,125,360 1,448,540 5,573,900
311-03 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት 49,171,500 48,512,000 5,492,350 54,004,350
311-04 መሇስተኛ 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 7,736,600 7,700,000 2,548,500 10,248,500
311-05 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 5,480,600 4,282,720 1,151,160 5,433,880
311-06 ቴክኒክ ት/ቤት 1,307,100 824,700 849,990 1,674,690
311-07 መምህራን ማሰሌጠኛ ተቋም 1,519,500 433,440 1,119,700 1,553,140
311-08 የጎሌማሶች ትምህርት 700,000 - 715,000 715,000
311-09 ዒብዪ ዒዱ መምህራን ማሰሌጠኛ ኮላጅ 1,671,120 1,033,000 747,800 1,780,800
311-10 ኪነጥበብ ት/ቤት 282,840 232,500 304,200 536,700
311-15 ሌዩ ትምህርት 277,600 95,700 175,900 271,600
321-01 ስፕርት ኮሚሽን 705,500 494,800 212,100 706,900
331-00 ጤና ጥበቃ ቢሮ 31,379,350 25,159,920 13,101,370 38,261,290
331-01 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 5,457,000 3,132,850 2,412,920 5,545,770
331-02 ነርስ ትምህርት ቤት 984,000 483,000 569,000 1,052,000
331-03 ሆስፑታሌ 11,594,000 9,654,090 4,566,800 14,220,890
331-06 ጤና ጣብያና ክሉኒክ 11,802,000 11,060,920 3,699,320 14,760,240
331-12 ወባ መከሊከያ 1,542,350 829,060 1,853,830 2,682,890
332-01 ኤዴስ መከሊከሌ 148,200 272,800 421,000
341-01 ሰራተኛና ማህበራዊ ጉዲይ 1,494,000 935,400 427,500 1,362,900
341-02 ተሃዴሶ ማእኸሌ 272,700 159,200 112,100 271,300
341-03 ተቴክኒክ ማሰሌጠኛ ማእከሌ 1,170,000 903,900 327,800 1,231,700
351-01 አዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት 1,880,600 1,478,700 631,400 2,110,100
400 ላልች ወጪዎች 8,600,000 8,400,623 - 8,400,623
433-01 ሇዯሞዜና ስራ ማስከጃ መጠባበቅያ 8,600,000 8,400,623 - 8,400,623
555
www.chilot.me
ከውጭ ከውጭ
ተ.ቁ የበጀት ሴክተር፣ ኣርእስት፣ ከመንግሰት አገር አገር ዴመር
መውጫ ንዐስ አርእስት ግምጃ ቤት ብዴር እርዲታ
ኣጠቃሊሉ ካፑታሌ በጀት 90030188 71390000 50140000 211560188
700/00/00 ኢኮኖሚ ሌምዒት 47679232 10165000 2600000 60444232
711/00/00 ሔርሻ ምርምር 1000000 0 0 1000000
1 711/01/01 ሔርሻ ምርምር 1000000 1000000
710/00/00 ሌምዒት ሔረሻን 8677213 4100000 0 12777213
2 712/01/02 ሌምዒት ሃብቲ እነስሳ 585000 4100000 4685000
3 712/01/01 እንስሳ ክሉኒክን ክራሽ 186713 0 0 186713
4 712/02/01 ኩሇመዲያዊ መኽ዗ን 192337 192337
5 713/01/01 ገፀር ቴክኖልጂ 400000 400000
6 713/01/02 ምግፊሔ ኤክስቴንሽን 5912246 5912246
7 713/01/03 ትካሌ መሰሌጠኒ ሒረስቶት 1400917 1400917
8 713/01/04 ገማዴ ተፊሰስ 0
720/02/00 መስኖ ሌምዒት 6429482 6429482
9 721/02/01 ዗ሇቔታዊ ተከም ሔርሻ 6429482 6429482
መማይ ሃብቲ፣ መዒዴንን ኢነርጀን 8406170 6065000 2100000 16571170
722/01/00 ስራሔቲ መስተ ማይ 8321170 6065000 2100000 16486170
10 722/01/01 ስራሔቲ ገፀር መስተ ማይ 301600 301600
11 722/01/02 መፅናዕቲ ኣብ ሸሞንተ ከተ 240660 240660
12 722/01/04 ህንፀት መስተ ማይ ዒዴዋ 964550 964550
13 722/01/05 ህንፀት መስተ ማይ ኣክሱም 625855 625855
14 722/01/07 ህንፀት መስተ ማይ መቐሇ 1474105 1474105
15 722/01/08 መሉስካ ምጥያሽ መስተ ማይ 2000000 6065000 8065000
16 731/01/01/ ጂኦልጂ ምፅናዕቲ 85000 0 0 85000
761/00/00 ብናይ ባዕሌኻ ሒይሉ ሰብ ዜስርሐ 21581192 0 500000 22081192
761/03/00 ገፀር መንገዱ 21581192 0 500000 22081192
17 761/03/06 ባዕኸር ዒዱ ረመፅ 1369253 1369253
18 761/03/11 ማይፀበሪ ዱማ ፌየሌ ውሃ 2099563 2099563
19 761/03/12 ፇሊፌሌ ነበሇት ሏውዛን 1787130 1787130
20 761/03/16 እነዲስሊሴ ዯጀና 2500000 2500000
21 761/03/19 ማርያም ሸዊቶ ኣሔስኣ 500000 500000
22 761/03/20 ውቅሮ ኣፅቢ 75000 75000
23 761/03/21 ካዚ ፀገዳ 2547616 2547616
24 761/03/22 ይሒ ገንዯብታ ፇረስ ማይ 2698160 2698160
25 761/03/23 ፅዲጋ ሒሙስ ሰውነ 959678 500000 1459678
26 761/03/24 ሳምረ ፉናርዋ 1302792 1302792
27 761/03/25 ዒዱጉድም ዯንጎሊት 75000 75000
28 761/03/26 ዒቕሚ ምጥንኻር 5000000 5000000
29 761/04/01 ዯመወዜ ወሰኽ/ስኬሌ/ 500000 500000
30 03/761/03/06 ዒብዒዱ ሰቆጣ 167000 167000
ኢንደስትሪ፣ ትራንስፕርትን 1585175 1585175
31 741/11/01 ምዴሊው መፅናዕቲ ኣውቶብስ 1539775 1539775
32 781/02/01 መቐሇ መዕረፉ ኣውቶብስ 45400 45400
ሶሻሌ ሌምዒት 31946057 61225000 38940000 132111057
811/00/00 ትምህርቲ 17811695 40475000 18640000 76926695
811/01/00 1ይ ብርኪ ኣብያተ ትምህርቲ 7016168 31407347 12015709 50439224
33 811/01/05 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ/29/ IDA-89 46378 761572 807950
34 811/01/06 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ IDA-89 29313 998662 1027975
35 811/01/07 1ብርኪ ኣ/ትቲ IDA/22/ 1067875 8310872 9378747
36 811/01/08 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ IDA/5/ 265500 2350987 2616487
37 811/01/09 ታሔተዋይ 1ይ ብርኪ IDA/12/ 531000 4085254 4616254
38 811/01/10 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ ቀይሔ መስቀሌ 1319858 1319858
39 811/01/11 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ KFW/21/ 1ይ ዘር 1767530 6962045 8729575
556
www.chilot.me
ከውጭ ከውጭ
40 811/01/12 1ይ ብርኪ ኣ/ትቲ KFW/15/2ይ ዘር 1248232 2207955 3456187
41 811/01/13 ታሔተዋይ 1ይ ብርኪ ADF3/20/ 749250 7556500 8305750
42 811/01/14 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ ADF3/14/ 707973 7343500 8051473
43 811/01/15 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ FINDA 101139 1525851 1626990
44 811/01/16 ታሔተዋይ 1ይ ብርኪ /8/ADF2 299700 299700
45 811/01/17 ዯረጃ ምዕባይ 1ይ ብርኪ IDF3/5/ 202278 202278
46 811/02/00 2ይ ብረኪ ኣብያተ ትምህርቲ 3479792 7710413 0 11190205
47 811/02/01 ማይጨው ቴክኒክ ቤት ትምህርቲ 460000 460000
48 811/02/08 ታሔተዋይ 2ይ ብርኪ/4/ 0
49 811/02/09 2ይ ብርኪ ተወሳኺ ክፌሉ 325000 325000
50 811/02/10 ህንፀት ታሔተዋይ 2ይ ብርኪ IDA 500000 1800000 2300000
51 811/02/11 ሐመራ 2ይ ብርኪ 1000000 1000000
52 811/02/12 2ይ ብርኪ ተወሳኺ 2 ክፌሉ /93 539500 539500
53 811/02/13 ታሔተዎት 2ይ ብርኪ /3/ IDA 382274 4224347 4606621
54 811/02/14 ህንፀት ተወሳኺ መም/ክፌሉ IDA 273018 1318544 1591562
55 811/02/15 ምግፊሔ ማይጨው ኣ/ት IDA/93 367522 367522
መምህራን ት/ቤት 2315735 0 0 2315735
56 811/03/01 ዒብይ ዒዱ መምህራን ኮላጅ 2115735 2115735
57 811/03/02 ዒዴዋ መምህራን መሰሌጠኒ 200000 200000
ስርዒተ ትምህርቲ 5000000 1357240 6624291 12981531
58 811/04/01 ን20 ኣብያተ ትምህርት ወናብር 1000000 1000000
59 811/04/02 ን1ይ ብርኪ መምህራን መንበሪ ገዚ 1000000 1000000
60 811/04/04 ምጥንኻር ማእኸሊት 0
61 811/04/05 ምጥንኻር ኣብያተ ንባብ 0
62 811/04/06 ቲ.ቪ.ኢ.ቲ 3000000 3000000
63 811/04/07 ን2ይ ብርኪ ቤ/ት ፇርኒቸር IDA 1357240 1357240
መሰረታዊ ጥዕና ግሌጋልት 10768494 20750000 20300000 51818494
821/01/00 ጥዕና ጣብያ 992474 5271518 0 6263992
64 821/02/01 ዒዱ ረመፅ ጥዕና ጣብያ 145000 145000
65 821/02/05 ዒዱ ሽሁ ጥዕና ጣብያ 115262 115262
66 821/02/06 ሒውዛን ጥዕና ጣብያ 80814 80814
67 821/02/07 ማይፀብሪ ጥዕና ጣብያ 51391 51391
68 821/02/09 ዒዱ ዲዕሮ ጥዕና ጣብያ 122007 122007
69 821/02/10 ሳምረ ጥዕና ጣብያ 191518 191518
70 821/02/11 መሰሌጠኒ ትካሌ ኣክሱም 250000 2250000 2500000
71 821/02/12 35 ክሉኒካት ፅገና 50000 500000 550000
72 821/02/13 ፀገዳ ጥዕና ጣብያ 30000 300000 330000
73 821/02/14 ራማ ጥዑና ጣብያ 30000 300000 330000
74 821/02/15 ናዕዳር ዒዳር ጥዑና ጣብያ 30000 300000 330000
75 821/02/16 ዒብይ ዒዱ ጥዑና ጣብያ 8000 80000 88000
76 821/02/17 ኣሊማጣ ጥዕና ጣብያ 7500 75000 82500
ናይ 12 ጣብያታት ኤላክትሪክን ማይን
77 821/02/18 ምእታው ስራሔ 45000 400000 445000
78 821/02/19 ናይ 8 ጥዕና ጣብያ ጀነሬተር ግ዗ 20000 800000 820000
79 821/02/20 ካሰች ጥዑና ጣቢያ መጠናኸሪ 7500 75000 82500
ዜተፇሊሇዩ ፔሮግራማት 997000 13478482 20300000 34775482
80 821/04/03 ናይ ሰብ ሒይሉ ስሌጠና 2533250 2533250
81 821/04/04 መሰሌጠኒ ተቋማት ምጥንካር 620000 620000
82 821/05/01 ንፔሮግራም ፅንዒት ኣገሌግልት 90000 90000
ናይ ኣስተዲዯር መረጃ አገሌግልት ዜውዕሌ
83 821/05/02 ማቴሪያሌ 154000 1333232 1487232
84 821/06/01 የመዴሃኒት ግዜኢት 843000 8902000 9745000
ሆስፑታሌ 8779020 2000000 0 10779020
557
www.chilot.me
ከውጭ ከውጭ
85 821/03/03 መቐሇ ሪፇራሌ ሆስፑታሌ 6000000 6000000
86 821/03/04 እንዲ ስሊሴ ሆስፑታሌ 1954020 1954020
87 821/03/05 ኣሊማጣ ሆስፑታሌ 200000 2000000 2200000
88 821/03/06 ኣክሱም ዝናሌ ሆስፑታሌ መፅናዕቲ 500000 500000
89 821/03/07 ሐመራ ሆስፑታሌ 125000 125000
ስራሔን ከተማ ሌምዒትን 633918 633918
90 831/01/03 ስሌጠና ሙያ ምህንዴስና 128918 128918
91 831/01/04 ካዲስቴራሌ ኢኩፔመንት 505000 505000
ማሔበራዊ ዯህንነት 2731950 0 0 2731950
92 841/01/01 ስሌጠና ሒይሉ ሰብ /ኣግበ/ 1000000 1000000
93 841/01/02 ስሌጠና ኦዱተራት 64000 64000
94 841/01/04 ኣይናሇም ማኔጅመንት 761095 761095
95 841/01/08 ስሌጠና ሰብ ሙያ ፊይናንስ 186300 186300
96 841/01/09 ወርክሾፔ ሔጊ ቤተሰብ /ዯቂ ኣንስትዮ 23795 23795
97 841/01/10 ስሌጠና ሒይሉ ሰብ ፔሊን ቢሮ 15000 15000
98 841/01/11 ስሌጠና ሒይሉ ሰብ ሔ/ስራሔ ማሔበር 40000 40000
99 841/01/12 ኣክሱም፣ ኮረም ቴክኒክ ቤ/ቲ 180000 180000
100 851/01/01 ስፕርት ኮሙሽን 300000 300000
101 841/01/14 ስሌጠና ሰብ ሙያ ፕሉስ 80000 80000
102 841/01/13 ስሌጠና ሰብ ሙያ ኣብያተ ፌርዱ 81760 81760
0
ናይ መንግስቲ ህንፃታት 10404899 0 0 10404899
104 921/01/07 ቤት ህንፀት መቐሇ 2500000 2500000
105 921/01/14 ቤት ህንፀት ዝባ ምብራቕ 1000000 1000000
106 921/01/15 ምምሊእ ውሽጣዊ ናውቲ ቤት/ፅ ፌትሑ 200000 200000
107 921/01/01 ህንፀት ቤት ፅሔፇት ፕሉስ/መቐሇ 2000000 2000000
108 921/01/12 ዝባ ቤት ፅሔፇት ፕሉስ/ዱዚይን/ 70000 70000
109 921/01/13 ምምሊእ ውሽጣዊ ናውቲ ቤት/ፅ ፕሉስ 170000 170000
110 921/01/18 ቤት ጽሔፇት ወረዲ ፕሉስ 350000 350000
111 921/01/09 መቐሇ ወረዲ ፕሉስ ቤት ፅሔፇት 115358 115358
112 921/03/02 ቤት ፀሔፇት ፊይናንስ ማይ ፀበሪ 100000 100000
113 921/01/17 ህንፀት ወረዲ ኣብያተ ፌርዱ 700000 700000
114 921/01/01 ክሌሌ ህንፃ 1119621 1119621
115 921/01/03 ቤ/ፅ ዝባ ምምሔዲር ዯቡብ 1000000 1000000
116 921/01/11 ህንፀት ቢሮ ሒሇዋ ጥዕና 1000000 1000000
103 841/02/01 ወረዲ /ፊፂ/ ኣብያተ ፌርዱ 89920 89920
117 ዜተዋዯዯ ሌምዒት ገፀር /UNICEF 3900000 3900000
118 " " /IRELAND 4700000 4700000
558
www.chilot.me
ከውጭ ከውጭ
ኣጠቃሊይ ካፑታሌ በጀት 90030188 71390000 50140000 211560188
700/00/00 ኢኮኖሚ ሌማት 47679232 10165000 2600000 60444232
711/00/00 ሔርሻ ምርምር 1000000 0 0 1000000
1 711/01/01 እርሻ ምርምር 1000000 1000000
710/00/00 እርሻን ሌማት 8677213 4100000 0 12777213
2 712/01/02 እንስሳት ሃብት ሌማት 585000 4100000 4685000
3 712/01/01 የእንስሳት ክሉኒክ 186713 0 0 186713
4 712/02/01 ሁሇገብ መጋ዗ን 192337 192337
5 713/01/01 ገጠር ቴክኖልጂ 400000 400000
6 713/01/02 ኤከስቴነሽን ማስፊፊት 5912246 5912246
7 713/01/03 የገበሬዎች ማሰሌጠኛ ማእከሌ 1400917 1400917
8 713/01/04 ገማዴ ተፊሰስ 0
720/02/00 መስኖ ሌማት 6429482 6429482
9 721/02/01 ዗ሇቄታዊ የአከባቢና እርሻ እንክብካቤ 6429482 6429482
ውሃ ሃብት ማእዴን ኢነርጂ 8406170 6065000 2100000 16571170
722/01/00 ውሃ ስራዎች 8321170 6065000 2100000 16486170
10 722/01/01 ገጠር ውሃ ስራዎች 301600 301600
11 722/01/02 ስምንት ከተሞች ጥናት 240660 240660
12 722/01/04 ዒዴዋ መጠጥ ውሃ 964550 964550
13 722/01/05 አክሱም መጠጥ ውሃ 625855 625855
14 722/01/07 መቀላ መጠጥ ውሃ 1474105 1474105
15 722/01/08 መጠጥ ውሃ መሌሶ ማቋቋም 2000000 6065000 8065000
16 731/01/01/ ጂኦልጂ ጥናት 85000 0 0 85000
761/00/00 በራስ ሃይሌ የሚሰሩ መንገድች 21581192 0 500000 22081192
761/03/00 ገጠር መንገዴ 21581192 0 500000 22081192
17 761/03/06 ባዕኸር ዒዱ ረመፅ 1369253 1369253
18 761/03/11 ማይፀበሪ ዱማ ፌየሌ ውሃ 2099563 2099563
19 761/03/12 ፇሊፌሌ ነበሇት ሏውዛን 1787130 1787130
20 761/03/16 እነዲስሊሴ ዯጀና 2500000 2500000
21 761/03/19 ማርያም ሸዊቶ ኣሔስኣ 500000 500000
22 761/03/20 ውቅሮ ኣፅቢ 75000 75000
23 761/03/21 ካዚ ፀገዳ 2547616 2547616
24 761/03/22 ይሒ ገንዯብታ ፇረስ ማይ 2698160 2698160
25 761/03/23 ፅዲጋ ሒሙስ ሰውነሠ 959678 500000 1459678
26 761/03/24 ሳምረ ፉናርዋ 1302792 1302792
27 761/03/25 ዒዱጉድም ዯንጎሊት 75000 75000
28 761/03/26 ዒቅም ማጠናከር 5000000 5000000
29 761/04/01 የዯመወዜ ጭማሪ 500000 500000
30 03/761/03/06 ዒብዒዱ ሰቆጣ 167000 167000
ኢንደስትሪ፣ ትራንስፕርትን 1585175 1585175
31 741/11/01 የፔሮጀክት ሃሳቦች ዜግጅት ጥናት 1539775 1539775
32 781/02/01 የመቀላ አውቶብስ መነሃሪያ 45400 45400
ሶሻሌ ሌማት 31946057 61225000 38940000 132111057
811/00/00 ትምህርት 17811695 40475000 18640000 76926695
811/01/00 1ኛ ዯረጃ ትምህርት 7016168 31407347 12015709 50439224
33 811/01/05 1ኛ ዯረጃ ት/ቤቶች29/ IDA-89 46378 761572 807950
34 811/01/06 ዯረጃ ማሳዯግ 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት IDA-89 29313 998662 1027975
35 811/01/07 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት IDA/22/ 1067875 8310872 9378747
36 811/01/08 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት ማሳዯግ IDA/5/ 265500 2350987 2616487
37 811/01/09 ዜቅተኛ 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት IDA/12/ 531000 4085254 4616254
559
www.chilot.me
ከውጭ ከውጭ
38 811/01/10 1ኛ ዯረጃ ት/ቤቶች ቀይ መስቀሌ 1319858 1319858
39 811/01/11 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት KFW/21/ 1ኛ ዘር 1767530 6962045 8729575
40 811/01/12 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት KFW/15/2ኛ ዘር 1248232 2207955 3456187
41 811/01/13 ዜቅተኛ 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት ADF3/20/ 749250 7556500 8305750
42 811/01/14 ዯረጃ ማሳዯግ 1ኛ ዯረጃ ADF3/14/ 707973 7343500 8051473
43 811/01/15 ዯረጃ ማሳዯግ 1ኛ ዯረጃ FINDA 101139 1525851 1626990
44 811/01/16 ዜቀተኛ 1ኛ ዯረጃ /8/ADF2 299700 299700
45 811/01/17 ዯረጃ መሳዯግ 1ኛ ዯረጃ IDF3/5/ 202278 202278
46 811/02/00 2ኛ ዯረጃ ት/ቤቶች 3479792 7710413 0 11190205
47 811/02/01 ማይጨው ቴክኒክ ት/ቤት 460000 460000
48 811/02/08 ዜቅተኛ 2ኛ ዯረጃ /4/ 0
49 811/02/09 2ኛ ዯረጃ ተጨማሪ ክፌልች 325000 325000
50 811/02/10 ዜቅተኛ 2ኛ ዯረጃ ግንባታ IDA 500000 1800000 2300000
51 811/02/11 ሐመራ 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 1000000 1000000
52 811/02/12 2ኛ ዯረጃ ተጨማሪ 2 ክፇልች /93 539500 539500
53 811/02/13 ዜቅተኛ 2ኛ ዯረጃ /3/ IDA 382274 4224347 4606621
54 811/02/14 ተጨማሪ ክፇልች ግንባታ IDA 273018 1318544 1591562
55 811/02/15 ማይጨው ቴክኒክ ማስፊፊት IDA/93 367522 367522
መምህራን ት/ቤት 2315735 0 0 2315735
56 811/03/01 ዒብይ ዒዱ መምህራን ኮላጅ 2115735 2115735
57 811/03/02 ዒዴዋ መምህራን መሰሌጠኒ 200000 200000
ስርዒተ ትምህርት 5000000 1357240 6624291 12981531
58 811/04/01 ሇ20 ት/ቤቶች ወንበር 1000000 1000000
59 811/04/02 ሇ1ኛ ዯረጃ መምህራን መኖሪያ 1000000 1000000
60 811/04/04 ማእከሊትይን ማጠናከር 0
61 811/04/05 ንባብ ቤቶች ማጠናከር 0
62 811/04/06 ተቴክኒካሌ ኮምሽናሌ ስሌጠና 3000000 3000000
63 811/04/07 ሇ2ኛ ዯረጃ ፇርኒቸር IDA 1357240 1357240
መሰረታዊ የጤና አገሌግልት 10768494 20750000 20300000 51818494
821/01/00 ጤና ጣቢያዎች 992474 5271518 0 6263992
64 821/02/01 ዒዱ ረመፅ ጤና ጣብያ 145000 145000
65 821/02/05 ዒዱ ሽሁ ጤና ጣቢያ 115262 115262
66 821/02/06 ሒውዛን ጤና ጣቢያ 80814 80814
67 821/02/07 ማይፀብሪ ጤና ጣቢያ 51391 51391
68 821/02/09 ዒዱ ዲዕሮ ጤና ጣቢያ 122007 122007
69 821/02/10 ሳምረ ጤና ጣቢያ 191518 191518
70 821/02/11 ኣክሱም ማሰሌጠኛ ማዕከሌ 250000 2250000 2500000
71 821/02/12 35 ክሉኒኮች ጥገና 50000 500000 550000
72 821/02/13 ፀገዳ ጤና ጣቢያ 30000 300000 330000
73 821/02/14 ራማ ጤና ጣቢያ 30000 300000 330000
74 821/02/15 ናዕዳር ዒዳር ጤና ጣቢያ 30000 300000 330000
75 821/02/16 ዒብይ ዒዱ ጤና ጣቢያ 8000 80000 88000
76 821/02/17 ኣሊማጣ ጤና ጣቢያ 7500 75000 82500
77 821/02/18 የ12 ጤና ጣቢያ የኤላክትሪክና ውሃ 45000 400000 445000
78 821/02/19 የ8 ጤና ጣቢያ ጄነሬተር ግዟ 20000 800000 820000
79 821/02/20 ካሰች ጤና ጣቢያ ማጠናከር 7500 75000 82500
የተሇያዩ ፔሮግራሞች 997000 13478482 20300000 34775482
80 821/04/03 የሰው ሃይሌ ስሌጠና 2533250 2533250
81 821/04/04 መሰሌጠኛ ተቋም ማጠናከር 620000 620000
82 821/05/01 የፔሮግራም ጥናት አገሌግልት 90000 90000
የአስተዲዯር መረጃ አገሌግልት የሚውሌ
83 821/05/02 ማቴሪያሌ 154000 1333232 1487232
84 821/06/01 የመዯሃኒት ግዥ 843000 8902000 9745000
560
www.chilot.me
ከውጭ ከውጭ
ሆስፑታሌ 8779020 2000000 0 10779020
85 821/03/03 መቐሇ ሪፇራሌ ሆስፑታሌ 6000000 6000000
86 821/03/04 እንዲ ስሊሴ ሆስፑታሌ 1954020 1954020
87 821/03/05 ኣሊማጣ ሆስፑታሌ 200000 2000000 2200000
88 821/03/06 ኣክሱም ዝናሌ ሆስፑታሌ ጥናት 500000 500000
89 821/03/07 ሐመራ ሆስፑታሌ 125000 125000
ስራና ከተማ ሌማት 633918 633918
90 831/01/03 ስሌጠና ሙያ ምህንዴስና 128918 128918
91 831/01/04 ካዲስቴራሌ ኢኩፔመንት 505000 505000
ማሔበራዊ ዯህንነት 2731950 0 0 2731950
92 841/01/01 የሰው ሃይሌ ስሌጠና /ኣግበ/ 1000000 1000000
93 841/01/02 የአኦዱተሮች ስሌጠና 64000 64000
94 841/01/04 አይናሇም ማኔጅመንት 761095 761095
95 841/01/08 የፊይናንስ ባሇሙያ ስሌጠና 186300 186300
96 841/01/09 ወርክሾፔ ሔጊ ቤተሰብ /ዯቂ ኣንስትዮ 23795 23795
97 841/01/10 የሙያ ስሌጠና /ፔሊን 15000 15000
98 841/01/11 ስሌጠና ሔ/ስራሔ ማህበራት 40000 40000
99 841/01/12 አኣክሱም፣ ኮረም ቴክኒክ ቤ/ት 180000 180000
100 851/01/01 ስፕርት ኮሚሽን 300000 300000
101 841/01/14 የሙያ ስሌጠና /ፕሉስ/ 80000 80000
102 841/01/13 የሙያ ስሌጠና /ፌርዴ ቤቶች/ 81760 81760
0
መንግስታዊ ህንፃዎች 10404899 0 0 10404899
104 921/01/07 መቀላ ወህኒ ቤት 2500000 2500000
105 921/01/14 ዒዱግራት ወህኒ ቤት 1000000 1000000
106 921/01/15 የውስጥ ዕቃዎች ማሟሊት /ፌትህ/ 200000 200000
107 921/01/01 መቐሇ ፕሉስ ፅ/ቤት ግንባታ 2000000 2000000
108 921/01/12 የዝን ፕሉስ ፅ/ቤቶች ዱዚይን 70000 70000
109 921/01/13 የውስጥ ዕቃዎች ሟሟሊት/ፕሉስ/ 170000 170000
110 921/01/18 የወረዲ ፕሉስ ፅ/ቤት ግንባታ 350000 350000
111 921/01/09 መቐሇ ፕሉስ ፅ/ቤት ግንባታ 115358 115358
112 921/03/02 ማይፀብሪ ፊይናንስ ፅ/ቤት 100000 100000
113 921/01/17 ወረዲ ፌ/ቤት ግንባታ 700000 700000
114 921/01/01 ክሌሌ ህንፃ 1119621 1119621
115 921/01/03 ዯቡብ ዝን መስተዲዯር ህንፃ 1000000 1000000
116 921/01/11 የጤና ቢሮ ህንፃ ግንባታ 1000000 1000000
103 841/02/01 ወረዲ ፅ/ቤት ግንባታ ፌርዴ ቤቶች 89920 89920
117 የተቀናጀ የገጠር ሌማት /UNICEF 3900000 3900000
118 " " /IRELAND 4700000 4700000
561
www.chilot.me
ዒመት ቁፅሪ 27 መቐሇ፣ ጥቅምቲ 1993
ዒመት ቁጥር 27

ዯንብ ቑፅሪ 11/1993 ዯንብ ቁጥር 11/1993
ገፅ 1 ገጽ 1
ዯንቢ ምምሔዲር ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ የትግራይ ክሌሌ የፊይናንስ አስተዲዯር ዯንብ
ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ብሓራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
መንግስቲ ትግራይ ብሔገ መንግስቲ ትግራይ አስፇፃሚ ኮሚቴ በትግራይ ህገ መንግስት
ዒንቀፅ 54/6 ከምኡ‟ውን ብመሰረት ኣዋጅ አንቀፅ 54/6 እና በትግራይ ክሌሌ ፊይናንስ
ምምሔዲር ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989 አንቀፅ 66
26/1989 ዒንቀፅ 66 እዙ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡ መሰረት ይህን ዯንብ አውጥቷሌ
ክፌሉ ሒዯ ጠቅሊሊ ክፌሌ አንዴ ጠቅሊሊ
እዙ ዯንቢ”ዯንቢ ምምሔዲር ፊይናንስ ይህ ዯንብ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ዯንቢ ቁፅሪ 11/1993” መንግስት የፊይናንስ አስተዲዯር ዯንብ ቁጥር
ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ 11/1993” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
በዙ ዯንቢ እዙ መሰረት በዙህ ዯንብ ውስጥ
1. “ቅዴመ ክፌሉት” ማሇት ሌውውጥ ዋጋ 1. “የቅዴሚያ ክፌያ” ማሇት የዋጋ ሌውጥ
዗ይተገበረለን ተቐባሉ ዴሔሪ ዜተወሰነ ጊዛ ያሌተዯረገበት እና ተቀባዩ ከተወሰነ ጊዛ
዗ዋራርድ ክፌሉት እንትኸውን፣ ውዕሉ በኋሊ የሚያወራርዯው ክፌያ ሲሆን ውሌን
መሰረት ብምግባር ኣብቲ ውዕሉ ዜተቐመጠ መሰረት በማዴረግ በውለ የተመሇከተው
ግቡእ ቅዴሚ ምጥንቓቑ በብዯረጃኡ ዜግበር ግዳታ ከመጠናቀቁ በፉት በየዯረጃው
ክፌሉት ግና ኣይሒውስን፡፡ የሚዯረግ ክፌያ ግን አይጨምርም፡፡
2. “መኽበሪ ጨረታ” ማሇት ተቛራፂ ስራሔ 2. “የጨረታ ማስከበርያ” ማሇት የስራ ተቋራጩ
እቲ ጨረታ እንተሸንፌ ውዕሉ ዜፌርም ጨረታውን ቢያሸንፌ ውለን የሚፇርም
ንምዃኑ ውሔስና ንክኸውን ንመንግስቲ ሇመሆኑ ዋስትና እንዱሆን ሇትግራይ ክሌሌ
ክሌሌ ትግራይ ዜወሃብ ናይ ጨረታ ቦንዴ መንግስት የሚሰጠው የጨረታ ቦንዴ ወይም
ወይዴማ ናይ ውሔስና መትሒጃ‟ዩ፡፡ የዋስትና መያዣ ነው፡፡
3. “ናይ ካፑታሌ ወፃኢ” ማሇት፣ 3. “የካፑታሌ ወጪ” ማሇት
ሀ. መንገዱታት ህንፃታት ወይዴማ ካሌኦት ሀ. መንገድችን፣ህንፃዎችን ወይም ላልች
ዜህነፁ ከይሒወሰ መሬት ንምሒዜ ግንባታዎችን ሳይጨምር መሬትን
መሉስካ ንምሒዜ፣ ንምምሔያሽ ወይዴማ ሇመያዜ መሌሶ ሇመያዜ፣ ሇማሻሻሌ
ንምዴሊው ወይም ሇማ዗ጋጀት፣
ሇ. መንገዱታት ህንፃታት ወይዴማ ካሌኦት ሇ. መንገድችን፣ህንፃዎችን ወይም ላልች
ህንፃታት ንምሒዜ፣ ንምስራሔ፣ ግንባታዎችን ሇመያዜ፣ ሇመስራት፣
562
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ዯምቢ ቑፅሪ 11 ጥቅምቲ 1993 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ ዯንብ ቁጥር 11 ሰኔ 1993 ዒ.ም
ንምዴሊው፣ ወይዴማ ንምምሔያሽ፣ ሇማ዗ጋጀት ወይም ሇማሻሻሌ

ሏ. ዜንቀሳቐሱን ወይዴማ ዗ይንቀሳቐሱን ሏ. ተንቀሳቃሽ ወይም የማይንቀሳቀሱ
ፊብሪካታት፣ መሳርሔታት መግሇፂታት ፊብሪካዎች፣መሳርያዎችን፣መገሌገያዎች
ተሽከርከርቲን መርከባትን ንምሒዜ፣ ን፣ ተሽከርካሪዎችን እና መርከቦችን
ንምትካሌ ወይዴማ ንምትካእ፣ ሇመያዜ፣ ሇመትከሌ ወይም ሇመተካት፣
መ. ኣብ ሊዕሉ ካብ ንኡስ ዒንቀፅ ሀ-ሏ መ. ከዙህ በሊይ ከንኡስ አንቀፅ ሀ-ሏ
ዜተገሇፁ ንምፌፃም ወይዴማ ናይ የተ዗ረ዗ሩትን ሇመፇፀም ሇተዯረገ ወይም
ኢንቨስትመንት ስራሔቲ ንምሒዜ ሇሚዯረግ ወጪ እንዱውሌ ሇማናቸውም
ንዜተገበረ ወይዴማ ንዜግበር ወፃኢ ሰው የቅዴሚያ ክፌያ እርዲታ ወይም ላሊ
ንክውዕሌ ንዜኾነ ሰብ ናይ ቅዴሚያ ዒይነት የገን዗ብ ዴጋፌ መስጠት
ክፌሉት ሒገዜ ወይዴማ ካሉእ ዒይነት
ናይ ገን዗ብ ዯገፌ ምሃብ፣
ረ. ናይ ሔጊ ሰብነት ኣብ ዜተወሃቦም ናይ ሠ. የህግ ሰውነት በተሰጣቸው የንግዴ
ንግዱ ትካሊት ውሽጢ ናይ ኣክስዮን ዴርጅቶች ውስጥ የአክስዮን ዴርሻ
ብፅሑት ካፑታሌ ወይዴማ ናይ ሌቓሔ ካፑታሌ ወይም የብዴር ካፑታሌ
ካፑታሌ ብበዒሌዋንነት ንምሒዜ፣ በባሇቤትነት ሇመያዜ፣
ሰ. ኣብ ሊዕሉ ምስ ዜተ዗ር዗ሩ ስራሔቲ ሰ. ከዙህ በሊይ ከተ዗ረ዗ሩት ጋር ሇተያያ዗
ዜተተሒሒ዗ ናይ ምኽሪ ግሌጋልት የምክር አገሌግልት የተዯረገ ወጪ ነው፡፡
ዜተገበረ ወፃኢ እዩ፡፡
4. “ውዕሉ” ማሇት ዜኾነ ናይ መንግስቲ ቤት 4 “ውሌ” ማሇት ማንኛውም የመንግስት መ/ቤት
ፅሔፇት ብሽም መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ መንግስት ስም የሚዯረግ
ዜግበር
ሀ. ስራሔቲ ኮንስትራክሽን ሀ. የኮንስትራክሽን ስራ
ሇ. ቀረብ ኣቅሒን ሇ. የእቃ ኣቅርቦት
ሏ. ውዕሉ ግሌጋልትን ኪራይን ይሒውስ ሏ.የኪራይ ወይም የአገሌግልት ውሌን
ይጨምራሌ
5. “ናይ ውዕሉ መኽበሪ” ማሇት 5 . “የውሌ ማስከበሪያ” ማሇት
ሀ. እቲ ስራሔ ተቋራፂ ብውዕሉ መሰረት ሀ. የስራ ተቋራጩ በውለ መሰረት
ብ዗ይምፌፃሙ ምኽንያት ንዜበፅሔ ባሇመፇፀሙ ምክንያት የሚዯርሰውን
ጉዴኣት ንምስትኽኻሌ ብሽም ስራሔ ጉዲት ሇማስተካከሌ በስራ ተቋራጩ ስም
ተቋራፂ ንመንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ሇትግራይ ክሌሌ መንግስት የሚሰጥ፣
ዜወሃብ፣
1. መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ንዜበፅሕ 1. የትግራይ ክሌሌ መንግስት የዯረሰበትን
ጉዴኣት ንምክሒስ ወይዴማ ጉዲት ሇመካስ ወይም
2. ኣብቲ ናይ ክፌሉት ቦንዴ ወይዴማ 2. በክፌያ ቦንዴ ወይም በአፇፃፀም ቦንዴ
ናይ ኣፇፃፅማ ቦንዴ ኣብዜተጠቐሱ በተመሇከተ ቃልችና ሁኔታዎች
ስምምዒትን ኩነታትን መሰረት መሰረት የውለን አፇፃፀም ሇማጠናቀቅ
ናይቲ ውዕሉ ኣፇፃፅማ ንምፌፃም የሚውሌ የክፌያ ቦንዴ ወይም
ዜውዕሌ ናይ ክፌሉት ቦንዴ የአፇፃፀም ቦንዴ ወይም
ወይዴማ ናይ ኣፇፃፅማ ቦንዴ
ወይዴማ
ሇ. ኣብቲ ውዕሉ ግዳታ ኣብዜተኣተወልም ሇ. በውለ ግዳታ በተገባባቸው ቃልችና
ስምምዒትን ኩነታትን መሰረት ዜፌፀም ሁኔታዎች መሰረት የሚፇፀም ሇመሆኑ
ንምዃኑ ውሔስና ንክኸውን እቲ ስራሔ ዋስትና እንዱሆን የስራ ተቋራጩ
ተቋራፂ ንመንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ሇትግራይ ክሌሌ መንግስት የሚሰጠው
563
www.chilot.me
ዜህቦ ናይ ውሔስና መትሒጃ እዩ፡፡ የዋስትና መያዣ

6. “ናይ ሒሇዋ ሒሊፌነት” ማሇት ኣብ ናይ 6. “የጥበቃ ኃሊፉነት” ማሇት በመንግስት መ/ቤት
መንግስቲ ቤት ፅሔፇት ናይ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ የበሊይ ኃሊፉ ወይም ኃሊፉው በወከሇው የስራ
ወይ እቲ ሒሊፉ ብዜወከል ናይ ስራሔ መሪ የመንግስት ንብረት እስከሚወገዴ ወይም
መራሑ ንብረት መንግስቲ ክሳብ ዜውገዴ ከመዜገብ እስከሚሰረዜ ወይም ላሊ ሰራተኛ
ወይ ካብ መዜገብ ክሳብ ዜስረዜ ወይ ኣብ ወይም መ/ቤት ጥበቃ ስር እንዱውሌ
ትሔቲ ሒሇዋ ካሉእ ሰራሔተኛ ወይ ቤት እስከሚተሊሇፌ ዴረስ የመንግስትን ንብረት
ፅሔፇት ንኽውዕሌ ክሳብ ዜመሒሊሇፌ ሇመያዜና ሇመጠበቅ ሇአንዴ የመንግስት
ንብረት መንግስቲ ንምሒዜን ንምሔሊውን ሰራተኛ የሚሰጥ ኃሊፉነት ነው፡፡ ይህም ኃሊፉነት
ንሒዯ ናይ መንግስቲ ሰራሔተኛ ዜወሃብ ከፊይናንስ ቢሮ በሚወጣ መመርያ
ሒሊፉነት እዩ፡፡ እዙ ሒሊፌነት ካብ ቢሮ በተመሇከተው መሰረት መዜገብ የመያዜ
ፊይናንስ ብዜወፅእ መምርሑ መሰረት ኃሊፉነትንም ሉጨምር ይችሊሌ፡፡፡
መዜገብ ናይ ምሒዜ ሒሊፌነት‟ውን ክሒውስ
ይኽእሌ፡፡
7. “ዕዲ ምምሔሌሊፌ” ማሇት ዕዲ ናይ ምኽፊሌ 7. “ዕዲን ማስተሊሇፌ” ማሇት ዕዲን የመክፇሌ
ሒሊፌነት ካብ ሒዯ ሰብ ፣ትካሌ ወይ ሃገር ኃሊፉነትን ከአንዴ ሰው፣ ዴርጅት ወይም አገር
ናብ ካሉእ ምምሔሌሊፌ እንትኸውን ኣብ ወዯ ላሊ ማስተሊሇፌ ሲሆን፣ በባሇዕዲዎች ወይም
መንጎ ሰብዕዲ ወይ ሰብ ገን዗ብ ዜግበር በባሇ ገን዗ቦች መካከሌ የሚዯረገውን ማስተሊሇፌ
ምምሔሌሊፌ ዜምሌከት ክኸውን ይኽእሌ፡፡ የሚመሇከት ሉሆን ይችሊሌ፡፡
8. “ምስራዜ” ማሇት ናይ መንግስቲ ንብረትን 8. “መሰረዜ” ማሇት የመንግስትን ንብረት እና
ዋግኡን ካብ መዜገብ ንክስረዜ ምግባር‟ዩ ዋጋውን ከመዜገብ እንዱሰረዜ ማዴረግ ነው
9. “ምውጋዴ” ማሇት ናይ መንግስቲ ንብረት 9. “ማስወገዴ” ማሇት የመንግስትን ንብረት
ብመሸጣ ወይ ብውህብቶ ንኻሉእ ወገን በሽያጭ ወይም በስጦታ ሇላሊ ወገን ማስተሊሇፌ
ምምሔሌሊፌ ወይ ንኽውገዴ ምግባር‟ዩ፡፡ ወይም እንዱወገዴ ማዴረግ ማሇት ነው
10.“ህፁፅ” ማሇት ክሔሰቡ ዗ይኽእለ 10. “አስቸ኱ይ” ማሇት ሉታሰቡ የማይችለ
ዜተታሒሏዘ ኩነታት ወይ ቅሌጡፌ ስጉምቲ የተያያዘ ሁኔታዎች ወይም ኣፊጣኝ እርምጃ
ምውሳዴ ዜሒትት ወይ ናይ‟ዙ ውፅኢት‟ዩ፡፡ መውሰዴን የሚጠይቅ ወይም የእነዙሁ ውጤት ነው፡፡
11.“ናይ ኣቅሒን ግሌጋልትን ክፌሉት” ማሇት 11.“የእቃና የአገሌግልት ክፌያ” ማሇት ሇዕቃ
ንቐረብ፣ ኣቅሒ ግሌጋልት ንምርካብ ኣቅርቦት፣ አገሌግልት ሇማግኘት እና
ብመሳሇጥቲ ንምጥቃም ተጠቀምቲ በመገሌገያዎች ሇመጠቀም ተጠቃሚዎች
ንመንግስቲ ቤት ፅሔፇታት ዜገበርዎ ሇመንግስት መ/ቤቶች የሚያዯርጉት ክፌያ ሲሆን
ክፌሉት እንትኸውን ቅፅዒት ግና መቀጫን አይጨምርም፡፡
ኣይሒውስን፡፡
12.“ቐዋሚ ንብረት” ማሇት ግዘፊዊ ሃሇዋት 12. “ቋሚ ንብረት” ማሇት ግዘፊዊ ኃሌዎት ያሇው
዗ሇዎ ወይ ጭቡጥ ዜኾነ ናይ ነፀሊ ዋግኡ ወይም ተጨባጭ የሆነ የተናጠሌ ዋጋው ብር
ብር 200ን ካብኡ ንሊዕሌን ዜኾነ ካብ ሒዯ 200.00 እና ከዙያ በሊይ የሆነ፣ ከአንዴ ዒመት
ዒመት ንሊዕሉ ንዜኾነ እዋን ኢኮኖሚያዊ በሊይ ሇሆነ ጊዛ ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታ የሚኖረ እና
ረብሒ ዜህሌዎን ግሌጋልት ኣብ ምሃብ አገሌግልት በመስጠት ሊይ የሚገኝ እንዯ ህንፃ፣
ዜርከብን ከም ህንፃ፣ መንገዱሲ ናይ ፇሳሲ መንገዴ፣ የፌሳሽ መስመር፣ ዴሌዴይ፣ መስኖ፣
መስመር፣ ዴሌዴሌ፣ መስኖ፣ ግዴብ፣ ናይ ግዴብ፣ የቢሮ ዕቃ፣ ኮምፑውተር፣ ከባዴ መሳርያ፣
ቢሮ ኣቅሒ፣ ኮምፑተር፣ ከቢዴ መሳርሑ፣ ተሽከርካሪ መርከብ እና ኣውሮፔሊን የመሳሰለትን
ተሽከርካሪ መርከብን ኣውሮፔሊንን ይጨምራለ፡፡
ዜመሳሰለ ይሒውስ፡፡
13.“ትሌሚ ፊይናንስ” ዜስዕቡ ይሒውስ፣ 13. “የፊይናንስ ዕቅዴ” የሚከተለትን ይጨምራሌ
ሀ. ምስ ማክሮ ኢኮኖሚ ግምት ሀ. ከማክሮ ኢኮኖሚ ግምት ጋር በተጣጣመ
564
www.chilot.me
ብዜተጠዒዒመ ኩነታት ፀኒዐ ብ዗ል ናይ ሁኔታ ፀንቶ ባሇው የግብር ማስከፇያ

ግብሪ መኽፇሉ ተመን መሰረት ምጣኔ መሰረት ይሰበሰባሌ ተብል
ክእከብ‟ዩ ተባሂለ ዜተሒሰበ ናይ የታሰበውን የመንግስት ገቢ፣
መንግስቲ ኣታዊ፣
ሇ. ናይ ፕሉሲ ሇውጢ ኣብ዗ይተገበረለ ሇ. የፕሉሲ ሇውጥ ባሌተዯረገበት ሁኔታ
ኩነታት ኣብዜሰርሔ ናይ ማክሮ በሚሰራ የማክሮ ኢኮኖሚያዊ ዕቅዴ
ኢኮኖሚ ትሌሚ ታክስ ካብ዗ይኮኑ ናይ ታክስ ካሌሆኑ የመንግስት ገቢዎች
መንግስቲ ኣታዊታት /ካብ መንግስቲ ከመንግስት የሌማት ስራ ዴርጅቶች
ናይ ሌምዒት ስራሔ ትካሊት መኽሰብ የ዗ቀጡ ትርፌ ከክፌያዎች፣
ካብ ክፌሉታት ፣ ካብ ተጠቀምቲ ካብ ከተጠቃሚዎች ከሚሰበሰብ ዋጋ
ዜእከብ ዋጋ ወ዗ተ / ክአከብ‟ዩ ተባሂለ ወ዗ተ)ይሰበሰባሌ ተብል የታሰበውን
ዜተሒሰበ ኣታዊ፣ ገቢ፤
ሏ. ዜሇዒሇ ናይ ግብሪ ተመን/rate/ ንክህለ ሏ. ከፌተኛ የግብር ምጣኔ እንዱኖር
ብምግባር፣ ዜተፇሇየ ናይ ግብሪ ስርዒት በማዴረግ የተሇየ የግብር ስርዒት
ብምዜርጋሔ ወይ ኣብ ኣተኣኻኽባ ግብሪ በመ዗ርጋት ወይም በግብር አሰባሰብ
ናይ ትካሌ ወይ ምምሔዲር መሒውር ረገዴ የተቋም ወይም የአስተዲዯር
ምምሔያሽ ብምግባር ብተወሳኺ ክእከብ መዋቅር ማሻሻያ በማዴረግ
ዜኽእሌ ናይ ኣታዊ ግምት፣ በተጨማሪነት ሉሰበሰብ የሚችሇውን
የገቢ ግምት፣
መ.ኣብ ስርዒት ፕሉሲ መንግስታዊ ትካሊት መ. በመንግስት የሌማት ስራ ዴርጅቶች
ሌምዒትስራሔ ኣብ መንግስቲ ክፌሉ የፕሉሲ ስርዒት፣ በመንግስት ክፌሇ
ኢኮኖሚ ዋጋ ትመና ፕሉሲ ፣ኣብ ሌዕሉ ኢኮኖሚ የዋጋ ትመና ፕሉሲ፣
ናይ ማሔበራዊ ግሌጋልት ክፌሉታት በማህበራዊ አገሌግልቶች ክፌያዎች ሊይ
ሇውጢ ብምግባሩ ምኽንያት ክርከብ እዩ ሇውጥ በመዯረጉ ምክንያት ይገኛሌ
ተባሂለዜሔሰብ ተወሳኺ ኣታዊ፣ ተብል የሚታሰበውን ተጨማሪ ገቢ፣
ረ.ካብ ዒዱ ውሽጥን ካብ ወፃኢን ፌሌፌሊት ረ. ከአገር ውስጥ እና ከውጭ አገር ምንጮች
ብሌቓሔን ብሒገዜን ክርከብ እዩ በብዴር እና በእርዲታ ሉገኝ ይችሊሌ
ተባሂለዜሔሰብ፣ ተብል የሚታሰበውን
ሠ. ግምት ንስሩዕን ንሌምዒትንወፃኢ ሠ. የመዯበኛ እና የሌማት ወጪን ግምት፣
በጀት፣
14.“ውሽጢ ኦዱት” ማሇት ዜተ዗ርግሐ ስርዒት 14.“የውስጥ ኦዱት” ማሇት የተ዗ረጉ የቁጥጥር
ቁፅፅርን ፌፃመ ስራሔትን ብዜምሌከት ስርዒቶችን እና የስራ ክንዋኔዎችን በሚመሇከት
ምኽሪ ንምሃብ ንከገሌግሌ ምንቅስቃስ ምክር ሇመስጠት እንዱያገሇግሌ የሚቋቋም
ብትኽክሌን ሚዚኑ ብዜሒሇወ ስርዒትን የአስተዲዯር እንቅስቃሴዎችን ጨምሮ
ኣካይዲን ካብ ዜኾነ ኩነታት ነፃ ኮይኑ ናይ ማናቸውንም የስራ ክንውን በትክክሌና
ምግምጋም ተግባር‟ዩ፡፡ ሚዚናዊነቱን በጠበቀ ስርዒትና ዗ዳ ከማንኛውም
ሁኔታ ነፃ ሆኖ የመገምገም ተግባር ነው፡፡
15.“ውሽጢ ቁፅፅር” ማሇት ሃፌቲ መንግስቲ ካብ 15. “የውስጥ ቁጥጥር” ማሇት የመንግስትን ሃብት
ጥፌኣት ንምክሌኻሌ እዋናዊነት ከጥፊት ሇመከሊከሌ የሂሳብ መረጃዎችን
መረዲእታታት ሑሳብ፣ ትክክሇኛነትን ወቅታዊነት ትክክሇኛነት እና ኣስተማማኝነት
዗ተኣማምንን ምዃኑ ንምርግጋፅ፣ ፌፃመ ሇማረጋገጥ፣ የስራ ክንውንን ብቃት ሇማሰሳዯግ
ስራሔ ብቕዒት ንምዕባይን ዯንብታትን እና ዯንቦች እና መመሪያዎችን መከበራቸውን
መምርሔታትን ንምኽባሮም ንምርግጋፅ ሇማረጋገጥ የስራ አመራር የሚከተሇው
ናይቲ ስራሔ ኣመራርሒ ዜኽተል የአዯረጃጀትይና የስራ አፇፃፀም ስርዒት ነው
ኣወዲዴባን ስራሔ ኣፇፃፅማን ስርዒት‟ዩ፡፡
565
www.chilot.me
16.“ናይ ህይወት ዗መን ስርዒት” ማሇት ምስ 16. “የህይወት ዗መን ስርዒት” ማሇት ከመንግስት
ንብረት መንግስቲ ዜተተሒሒዘ ተግባራትን ንብረት ጋር የተያያዘ ተግባሮች እና
ወፃኢታትን ማሇት ዴማ ናይ ምትሊም፣ ወጪዎችን ማሇትም የማቀዴ፣የመያዜ፣
ምሒዜ፣ ምርካብ፣ ምጥቃም፣ ፅገና፣ ፌጆታ የመረከብ፣ የመጠቀም፣ የጥገና፣ የፌጆታ ወይም
ወይ ምውጋዴ ወይዴማ ካብ ምስራዜ የማስወገዴ ወይም ከመዜገብ የመሰረዜ
መዜገብ ተግባራት ኣብ ግምት ውሽጢ ተግባራትን ከግምት ውስጥ በማስገባት
ብምእታው ንብረት መንግስቲ ምምሔዲርን የመንግስት ንብረት አስተዲዯር እና ቁጥጥር
ቁፅፅርን ብቅዒት ብ዗ሇዎ መንገዱ ንክምራሔ ብቃት ባሇው መንገዴ እንዱመራ ማዴረግ ነው፡
ምግባር‟ዩ፡፡
17.“ዜመሒሊሇፌ ናይ ገን዗ብ ሰነዴ” ማሇት 17. “የሚተሊሇፌ የገን዗ብ ሰነዴ” ማሇት ምሌክት
ምሌክት ብምግባር ወይ ብ዗ይምሌክት ካብ በማዴረግ ወይም ያሇ ምሌክት ከአንዴ ሰው ወዯ
ሒዯ ሰብ ናብ ካሉእ ብምትሔሌሊፌ ላሊ በመተሊሇፈ ምክንያት ሇተሊሇፇሇት ሰው
ምክንያት ንዜተሒሊሇፇለ ሰብ ናይ የባሇቤትነት መብት የሚያስገኝ የገን዗ብ ሰነዴ
በዒሌዋንነት መሰሌ ንኽረክብ ዗ግብር ሰነዴ ነው፡፡
ገን዗ብ „ዩ፡፡
18.“በብዯረጅኡ ዜግበር ክፌሉት” ማሇት ናይቲ 18. “በየዯረጃው የሚዯረግ ክፌያ” ማሇት የውለ
ውዕሉ ኣፇፃፅማ ሙለእ ብሙለእ ቅዴሚ ኣፇፃፀም ሙለ በሙለ ከመጠናቀቁ በፉት
ምፌፃሙ ብክፊሌ ንዜተፇፀመ ናይቲ ውዕሉ በከፉሌ ሇተፇፀመው የውለ ክፌሌ በውለ ቃልች
ክፊሌ በቲ ውዕሉ ቃሌ መሰረት ብመንግስቲ መሰረት በትግራይ ክሌሌ መንግስት ወይም
ክሌሌ ትግራይ ወይ ብሽም መንግስቲ ክሌሌ በትግራይ ክሌሌ መንግስት ስም የሚፇፀም
ትግራይ ዜፌፀም ክፌሉት‟ዩ፡፡ ክፌያ ነው፡፡
19.“ዜተሒዜ ገን዗ብ” ማሇት ብውዕሉ መሰረት 19. “የሚያዜ ገን዗ብ” ማሇት በውለ መሰረት በስራ
በቲ ስራሔ ተቛራፂ ካብ ዜሔተት ተቋራጩ ከሚጠየቀው በየዯረጃው የሚዯረግ
በብዯረጅኡ ዜግበር ክፌሉት ውሽጢ ናይቲ ክፌያ ውስጥ የውለ አፇፃፀም እስከሚጠናቀቅ
ውዕሉ ኣፇፃፅማ ክሳብ ዜጠናቐን እቲ ስራሔ እና ስራ ተቋራጩ ሇንዐስ ስራ ተቋራጮች
ተቛራፂ ንንኡሳን ስራሔ ተቛረፅቲ ክፌሉት ክፌያ መፇፀሙ እስከሚረጋገጥ ዴረስ ሇስራ
ዜተፇፀመ ንምዃኑ ክሳብ ዜረጋገፅ ነቲ ተቋራጩ ሳይከፇሌ የሚቆይ ሂሳብ ነው፡፡
ስራሔ ተቛራፂ ከይተኸፇሇ ዜፀንሔ
ሑሳብ‟ዩ፡፡
20.“ናይ ውሔስና መትሒዙ “ ማሇት 20. “የዋስትና መያዣ” ማሇት
ሀ. ናይ ሒዋሊ ሰነዴ ኮይኑ ሀ. የሀዋሊ ሰነዴ ሆኖ
1. ንቢሮ ፊይናንስ ዜኽፇሌ 1. ሇፊይናንስ ቢሮ የሚከፇሌ
2. ብፌለጥ ትካሌ ገን዗ብ ዜተረጋገፀ 2. በታወቀ የገን዗ብ ተቋም የተረጋገጠ
ወይዴማ ብስም ፌለጥ ትካሌ ገን዗ብ ወይም በታወቀ የገን዗ብ ተቋም በራሱ
ዜወፀ፡፡ ስም የወጣ፣
ሇ. ብውሔስና መንግስቲ ዜተውሃበ ቦንዴ ሇ. በመንግስትዋስትና የተሰጠበት ቦንዴ
ወይዴማ ወይም
ሏ. ብመንግስቲ ቤት ፅሔፇት ተባሌነት ክህሌዎ ሏ. በመንግስት መ/ቤት ተቀባይነት
ዜኽእሌን ብቢሮ ፊይናንስ ዜፀዯቐን ካሌእ ሉኖረው የሚችሌ እና በፊይናንስ ቢሮ
ተመሳሳሉ ውሔስና‟ዩ፡፡ የፀዯቀ ላሊ ተመሳሳይ ዋስትና ነው፡
21.“ሃሊቒ ኣቕሒ” ማሇት ካብ ቀዋሚ ኣቕሒ 21. “አሊቂ ዕቃ” ማሇት ከቋሚ ዕቃ ውጪ የሆነ
ወፃኢ ዜኾነ ካሌእ ንብረት መንግስቲ ማናቸውም የመንግስት ንብረት ሲሆን
እንትኸውን ካብ ዜዕዯግ እዋን ጀሚሩ ንሒዯ ከተገዚበት ጊዛ ጀምሮ ሇአንዴ ዒመት ጥቅም
ዒመት ኣብ ጥቕሚ ዜውዕሌን ዋግኡ ካብ ሊይ የሚውሌ እና ዋጋው ከብር 200.00 በታች
ብር 200.00 ንታሔቲ ዜኾነን ንብረት የሆነን ንብረት ይጨምራሌ፡፡
566
www.chilot.me
ይሒውስ፡፡
22.“ናይ ኣቕረብቲ ዜርዜር” ማሇት ብቢሮ 22. “የአቅራቢዎች ዜርዜር” ማሇት በፊይናንስ ቢሮ
ፊይናንስ ወይዴማ ብካሌእ ብዜተውሃበ ወይም በላሊ ስሌጣን በተሰጠው የመንግስት
ስሌጣን ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ዜጣየሽን መ/ቤት የሚቋቋም እና የሚጠበቅ የመንግስት
ዜሔሇውን ቤት ፅሔፇታት መንግስት መ/ቤቶች በጨረታ ተወዲዲሪነት ሉቀበለዋቸው
ብጨረታ ተወዲዯርነት ክቅበሌዎም ዜኽእለ የሚችለትን አቅራቢዎች ስም እና አዴራሻ
ሽምን ኣዴራሻን ኣቅረብቲ ዜሔዜ ዜርዜር‟ዩ የሚይዜ ዜርዜር ነው፡፡
ናይ ፊይናንስ ሒሊፌነት የፊይናንስ ኃሊፉነት
3 ሒሊፌነት ቢሮ ፊይናንስ 3 የፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉነት
ቢሮ ፊይናንስ የፊይናንስ ቢሮ
1. ኣብዙ ዯንቢ‟ዙ ብዜርዜር ከምዜተቐመጠ 1. በዙህ ዯንብ በዜርዜር እንተዯቀመጠው
ኣብ መንግስቲ ፊይናንስ ስራሔቲ ኩለ ናይ በመንግስት የፊይናንስ ስራዎች ሁለ
መንግስቲ ናይ ፊይናንስ ፕሉሲታት የመንግስትን የፊይናንስ ፕሉሲዎች
ብዜምሌከት ዜርዜር መምርሑታት የውፅእ የሚመሇከቱ ዜርዜር መመሪያዎችን
የሰራጩ፡፡ ያወጣሌ ያሰራጫሌ፡፡
2. ኣብ ቤት ፅሔፇታት መንግስቲ ውሽጢ 2. በመንግስት መ/ቤቶች የውስጥ ኦዱት
ኦዱት አሰራርሒ ተፇፃምነት ዜህሌዎም አሰራር ተፇፃሚነት የሚኖራቸው ተገቢ
ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ስራሔን ዯረጃን ናይ ስነ የሆኑ የስራ ዯረጃና የስነ ምግባር
ምግባር መምርሑታት የዲለ ይሔዜ፡፡ መመሪያዎችን ያ዗ጋጃሌ፣ ይይዚሌ፡፡
3. ናይ ፉሲካሌ ፔሊን የዲለ፡፡ 3. የፉሲካሌ ፔሊን ያ዗ጋጃሌ፡፡
4 ሒሊፌነት ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 4 የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ኃሊፉነት
ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን፣ የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ፣
1. ወፃኢ ካፑታሌ ግምት ምውዲዴ 1. የካፑታሌ ወጪ ግምቶችን ማቀናጀት
2. ፌሬምወርክ ማክሮ ኢኮኖሚ 2. የማክሮ ኢኮኖሚን ማዕቀፌ የማ዗ጋጀት
ስርዒት/መሰረት/ ምዴሊው
3. ኢንቨስትመንት ፔሮግራም መንግስቲ 3. የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራምን
ንክፌፀም ምግባር የማስፇፀም
4. ነቲ ክሌሌ ዗ዴሉ ዴጋፌ በጀት ምዴሊው 4. ሇክሌለ የሚያስፇሌገውን የበጀት ዴጋፌ
ሒሊፌነት ኣሇዎ፡፡ የማ዗ጋጀት ኃሊፉነት አሇበት፡፡
5 ሒሊፌነት ኣብያተ ፅሔፇታት መንግስትን 5 የመንግስት ፅ/ቤቶች እና ኃሊፉዎች ኃሊፉነት
ሊዕሇዎት ሒሇፌትን
ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇታት የመንግስት ፅ/ቤቶች የበሊይ ኃሊፉዎች
መንግስቲ ኣብ ትሔቲ ሒሊፌነቶም ዜርከብ ሃፌቲ በኃሊፉነታቸው ስር የሚገኘው የመንግስት ሀብት
መንግስቲ ንዜዯሇን ኣግባብ ብ዗ሇዎ ኣካሌ ሇተገቢ እና አግባብ ባሇው የመንግስት አካሌ
መንግስቲ ንዜፀዯቐ ኢኮኖሚያዊ ዕሊማ ጥራሔ ሇፀዯቀ ዒሊማ ብቻ መዋለን እንዱሁም
ምውዒለን ከምኡውን አጠቓቕምኡ ቑጠባውን አጠቃቀሙ ቁጠባን፣ ብቃትን እና
ብቕዒትን ዗ሇዎ ውፅኢቱ ዴማ ኣብ ዜሇዒሇ ዯረጃ ውጤታማነትን በከፌተኛ ዯረጃ ሉያስገኝ
ከብፅሔ ብዜኽእሇለ መንገዱ ዜተፇፀመ ምዃኑ በሚችሌ መንገዴ መፇፀሙን የማረጋገጥ
ናይ ምርግጋፅ ሒሊፌነት ኣሇዎም፡፡ ኣብ ሊዕሉ ኃሊፉነት አሇባቸው፡፡ ከዙህ በሊይ በተመሇከተው
ብዜተሒበሩ ሒፇሻዊ ኣበሃህሊ ከይተወሰነ አጠቃሊይ አነጋገር ሳይወሰን የመንግስት
ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ቀፂለ ፅ/ቤቶች የበሊይ ኃሊፉዎች የፊይናንስ ኃሊፉነት
዗ል ሒሊፌነት ፊይናንስ ኣሇዎም፡፡ የሚከተለትን ይጨምራሌ፡፡
1. ኣብቲ ቤት ጽፅሔፇት ዜተ዗ርገሏ ኣሰራርሒ 1. በፅ/ቤቱ ውስጥ የተ዗ረጋው የአሰራር ስርዒት
ስርዒት ብትክክሌ ዜስራሔ ዗ል ንምዃኑ በትክክሌ መስራቱን ያረጋግጣለ፡፡
567
www.chilot.me
የረጋግፁ፡፡
2. ንታሔተዎት ሰራሔተኛታት ስሌጣን 2. ሇበታች ሰራተኞች የውክሌና ስሌጣን
ውክሌና ይህቡ፡፡ ይሰጣለ፡፡
3. መንግስቲ ገን዗ብ ኣብ ምቕባሌን ምኽፊሌን 3. የመንግስት ገን዗ብ በመቀበሌና በመክፇሌ
ከምኡ‟ውን ኣብ ግዜኢት ኣፇፃፅማ ተግባር እንዯዙሁም በግዢ አፇፃፀም
ንዜተዋፇሩ መንግስቲ ሰራሔተኛታት ሇተሰማሩት መንግስት ሰራተኞች የመፇረም
ንክፌርሙ ስሌጣን ይህቡ፡፡ ስሌጣን ይሰጣለ፡፡
4. ኣብቲ ቤት ፅሔፇት ዜተጣየሸ ስርዒት 4. በፅ/ቤቱ የተቋቋመው የውስጥ ኦዱት ስርዒት
ውሽጢ ኦዱት ኣዴሊይን እኹሌን ሒይሉ ሰብ ተገቢና በቂ የሰው ሃይሌ ያሇው መሆኑን
዗ል ምዃኑ ውሽጢ ኦዱት ውፅኢታውን የውስጥ ኦዱትን ውጤታማ ፇጣንና
ስለጥ ኢኮኖሚያዊ ብዜኾነ መገዱ ዜስራሔ ኢኮኖሚያዊ በሆነ መንገዴ መስራቱን
዗ል ምዃኑ የረጋግፁ፡፡ ያረጋግጣለ፡፡
5. ኣብቲ ቤ/ፅ ዜተ዗ርገሏ ስርዒት ውሽጢ 5. በፅ/ቤቱ የተ዗ረጋው የውስጥ ቁጥጥር ስርዒት
ቁፅፅር ሔዴሔዴ ሰራሔተኛ ሒሊፌነቱ ፇሉጡ እያንዲንደ ሰራተኛ ኃሊፉነቱን ሇይቶ
ክሰርሔ ዗ኽእሌ ኣዴሊይ ስራሔ ክፌፌሌ ማከናወን የሚያስችሌ አስፇሊጊ የስራ
ዜተገበረ ምዃኑ ዜዴሇ ስሌጠናን ክእሇትን ክፌፌሌ የተዯረገበት መሆኑን፣ ተገቢው
዗ሇዎም ሰራሔተኛታት ዜተመዯቡ ምዃኑ ስሌጠና እና ችልታ ያሊቸው ሰራተኞች
የረጋግፅ፡፡ መመዯባቸውን ያረጋግጣሌ፡፡
6. ኣዋጅ ምምሔዲር ፊይናንስ እዙ ዯንብ‟ዙን 6. የፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅን ይህንን
ብቢሮ ፊይናንስ ዜወፅእ ፊይናንስ ዯንብና የፊይናንስ ቢሮ የሚያወጣቸውን
መምርሑን ዜተማሇአ ዜገብሩን ናይቲ የፊይናንስ መመሪያዎች የተሟሊ
ቤት/ፅ ዜተፇሇየ ኩነታት ዜምሌከት ዜርዜር የሚያዯርጉና የፅ/ቤቱን የተሇየ ሁኔታ
ስርሔ ኣፇፃፅማ ዗ርእይ መምርሑ ውሽጢ የሚመሇከቱ ዜርዜር የስራ መመሪያዎችን
የውፅኡ፡፡ ያወጣለ፡፡
7. እዋናውን ኣግባብ ዗ሇዎ ዗ተኣማምን 7. ወቅታዊና አግባብ ያሇው አስተማማኝ
መረዲእታን ትንተናን ፊይናንስ የፊይናንስ መረጃና ትነታኔ መ዗ጋጀቱን እና
/ዜተዲሇወን/ዜሰራጮን ምዃኑ የረጋግፅ፡፡ መሰራጨቱን ያረጋግጣለ፡፡
8. ናይቲ ቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛታት ኣዋጅ 8. የፅ/ቤቱ ሰራተኞች የፊይናንስ አስተዲዯር
እቲ ኣዋጅ መሰረት ብምግባር ዜተ዗ርገሏ አዋጅን፣ ይህንን ዯንብ እንዱሁም አዋጁን
አሰራርሒ ስርዒት ብምኽታሌ ዜስርሐ ዗ሇዉ መሰረት በማዴረግ የተ዗ረጋውን የአሰራር
ምኽኖም፣ ውሽጢ ኦዱት እዋኑ ሒሉዩ ስርዒት በመከተሌ ተግባራቸውን
ይፌፅም ዗ል ምዃኑ የረጋግፅ፡፡ ማከናወናቸውን የውስጥ ኦዱት ጊዛውን
ጠብቆ መፇፀሙን ያረጋግጣሌ፡፡
6 ሒሊፌነት ውሽጢ ኦዱት 6 የውስጥ ኦዱት ኃሊፉነት
ሔዴ ሔዴ ቤ/ፅ ናይ ውሽጢ ኦዱት ዜስዕቡ እያንዲንደ የመንግስት ፅ/ቤት የውስጥ
ሒሊፉነት ይህሌዉዎ፡፡ ኦዱት የሚከተለትን ኃሊፉነቶች ይኖሩታሌ
1. ናይቲ ቤት/ፅ ገን዗ብን ንብረትን ብዜግባእ 1. የፅ/ቤቱ ገን዗ብና ንብረት በተገቢው መንገዴ
መንገዱ ኣብ ጥቅሚ ዜወዒሇ ምዃኑ ጥቅም ሊይ መዋለን ሇማረጋገጥ በተወሰነ
ንምርግጋፅ ኣብ ዜተወሰነ ኣፇሊሊይ ጊዛ የጊዛ ሌዩነት ምርመራ ያካሂዲሌ፣
ምርመራ የካይዴ ናይቲ ምርመራ ፀብፃብ የምርመራውን ሪፕርት ሇፅ/ቤቱ የበሊይ
ነቲ ሊዕሇዋይ ቤት/ፅ ሒሊፉ የቅርብ፡፡ ሃሊፉ ያቀርባሌ፡፡
2. ናይቲ ቤት/ፅ ውሽጢ ዴሌየት ዗ማሌኡ 2. የፅ/ቤቱን የውስጥ ፌሊጎት የሚያሟለ
ፔሮግራማትን ስርዒትን ኦዱት የዲለ፡፡ የኦዱት ፔሮግራሞችና ሰርዒቶች ያ዗ጋጃሌ፡፡
3. ኣብቲ ቤት/ፅ ኣግባብ ዗ሇዎም 3. በፅ/ቤቱ ውስጥ አግባብ ያሊቸው የውስጥና
መምርሑታትን ስርዒትን ውሽጥን ዯገን የውጭ መመሪያዎችና ስርዒቶች ምን ያህሌ
568
www.chilot.me
ክንዯይ ዜኣክሌ ኣብ ተግባር ይውዕለ በተግባር ሊይ እንዯሚውለ በተወሰነ የጊዛ

ከም዗ሇዉ ኣብዜተወሰነ ግዛ አፇሊሊይ ሌዩነት ሇመመ዗ንና ሇአስተዲዯሩ ሪፕርት
ንምምዚንን ንምምሔዲር ፀብፃብ ንምቅራብ ሇማቅረብ የሚያስችሌ ስርዒት ያ዗ጋጃሌ፡፡
዗ኽእሌ ስርዒት የዲለ፡፡ እና
4. እቲ ዜተሇመዯ አሰራርሒ ውሽጢ ቁፅፅር 4. የተሇመዯው የውስጥ አሰራርና ቁጥጥር
ስለጥን ውፅኢታውን ኢኮኖሚያውን ቀሌጣፊ፣ ውጤታማና ኢኮኖሚያዊ ሇመሆኑ
ንምዃኑ ኣብ ዜተወሰነ አፇሊሊይ ግዛ ነቲ በተወሰነ የጊዛ ሌዩነት ሇአስተዲዯሩ ምክር
ምምሔዲር ምኽሪ ይህብ፡፡ ይሰጣሌ፡፡
ምዴሊው፣ ኣቀራርባን ምፅዲቕን ፔሮግራም የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ዜግጅት፣ አቀራረብ እና መፅዯቅ
7 መትከሌ 7 መርህ
1. ፔሮግም ኢንቨስትመንት መንግስቲ ብቢሮ 1. የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን አቢሇን በፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ በሚሰየሙ
ብዜስየማ ቤት ፅሔፇታት ዜዲል የመንግስት መስሪያ ቤቶች የሚ዗ጋጅ
ናይተኸታታሉ ሰሇስተ ዒመት ወፃኢ የተከታታይ ሶስት ዒመታት የካፑታሌ ወጪ
ካፑታሌ ትሌሚ ፊይናንስ‟ዩ፡፡ የፊይናንስ ዕቅዴ ነው
2. ዜኾነ ወፃኢ ካፑታሌ ኣብ ውሽጢ ፔሮግራም 2. ማናቸውም የካፑታሌ ወጪ በመንግስት
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ክረአ ኣሇዎ፡፡ የኢንቨስትመንት ፔሮግራም ውስጥ
መታየት አሇበት፡፡
8 ምዴሊውን ኣቀራርባን ፔሮግራም 8 የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ዜግጅትና አቀራረብ
ፔሮግራም ኢንቨስትመንት መንግስቲ ቢሮ የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም የፔሊንን
ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌመዒትን ብ዗ቕርቦ ኢኮኖሚ ቢሮ በዒመታዊ የመንግስት
ዒመታዊ ፔሮግራም ኢንቨስትመንት መንግስቲ ኢንቨስትመንት ፔሮግራም ጥሪ ዯብዲቤ በሚሰጠው
መምርሑ መሰረት መፀዋዕታ ዯብዲቤ ተዲሉዩ መመሪያ መሰረት ተ዗ጋጅቶ መቅረብ አሇበት፡፡
ክቐርብ ኣሇዎ፡፡
9 ግዛ ሰላዲ ፔሮግራም ኢንቨስትመንት 9 የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም የጊዛ
መንግስቲ ሠላዲ
ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ምስ የፔሊንን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ከፊይናንስ ቢሮ
ቢሮ ፊይናንስ ብምምኽኻር ፔሮግራም ጋር በመመካከር የመንግስት ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ዜውስን ሰላዲ ጊዛ ፔሮግራምን የጊዛሰላዲ የሚወስን መመሪያ
መምርሑ የውፅእ፡፡ ያወጣሌ፡፡
10 ምፅዲቅ ፔሮግራም ኢንቨስትመንት 10የመንግስትኢንቨስትመንትፔሮግራም
መንግስቲ ስሇማፅዯቅ
1. ገምጋም ስራሔ ምስተወዯአን ኣዴሊይ ዜኾነ 1. የግምገማው ስራ ከተጠናቀቀ እና ኣስፇሊጊ
ምፅራይ ምስተገበረን ከምኡ‟ውን ምስ የሆነው ማጣራት ከተከናወነ እንዱሁም
ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ኣብያተ ፅሔፇት ዜግበር ከፅሔፇት ቤቶች የበሊይ ሃሊፉዎች ጋር
ምይይጥ ምስተጠናቐቐ ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን የሚዯረገው ውይይት ከተጠናቀቀ በኋሊ
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ፔሮግራም የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሃሊፉው
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ተራእዩ ንክዴገፌ የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
ናብ ፇፃሚት ኮሚቴ እቲ ክሌሌ የቕርብ፡፡ ታይቶ እንዱዯገፌ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ያቀርባሌ፡፡
2. በቲ ክሌሌ ፇፃሚት ኮሚቴ ዜተዯገፇ 2. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የተዯገፇው
ፔሮግራም ኢንቨስትመንት መንግስቲ ናብ የመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
569
www.chilot.me
ቤት ምኽሪ እቲ ክሌሌ ይቐርብ፡፡ ሇክሌለ ምክር ቤት ይቀርባሌ፡፡

11 ፌለይ ስሌጣን 11 ሌዩ ስሌጣን
ዜኾነ ቤት ፅሔፇት ኣብ ፔሮግራም ማንኛውም ፅ/ቤት በመንግስት ፔሮግራም
ኢንቨስትመንት መንግስቲ መፀዋዕታ ዯብዲቤ ጥሪ ዯብዲቤ በሚገሇፀው ቀን ካሊቀረበ የፔሊንና
ኣብዜግሇፅ ጊዛ እንተዯኣ ዗የቕሪቡ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ በመንግስት
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኣብ ፔሮግራም ኢንቨስትመንት ፔሮግራም ውስጥ ምን ሉካተት
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ውሽጢ እንታይ እንዯሚገባ ይወስናሌ፡፡
ክኣቱ ከም዗ሇዎ ይውስን፡፡
ምዴሊው ኣቀራርባን ምፅዲቅን በጀት የበጀት ዜግጅት፣ ኣቀራረብ እና መፅዯቅ
1. እቲ ዜዲሇው ግምት በጀት ኣታውን ወፃእን 1. የገቢና የወጪ በጀት ግምት የሚ዗ጋጀው
ንቐፃሊይ በጀት ዒመት ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ሇተከታዩ የበጀት ዒመት መሆን አሇበት፡፡
2. ኣብ ፔሮግራም ኢንቨስትመንት መንግስቲ 2. በመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
እንተዯኣ ዗ይፀዱቑ ዜኾነ ይኹን ወፃኢ ካሌፀዯቀ በስተቀር ማናቸውም የካፑታሌ
ካፑታሌ ኣብ ውሽጢ ካፑታሌ በጀት ወጪ በካፑታሌ በጀት ውስጥ ሉጠቃሇሌ
ክጠቓሇሌ ኣይኽእሌን፡፡ አይችሌም፡፡
3. ኣብ ውሽጢ ካፑታሌ በጀት ቀዲምነት 3. በካፑታሌ በጀት ውስጥ ቅዴሚያ የሚሰጠው
ዜወሃቦ ኣብ ውሽጢ ፔሮግራም በመንግስት ኢንቨስትመንት ፔሮግራም
ኢንቨስትመንት መንግስቲ ዜተቐመጠ የተመሇከተውን ቅዯም ተከተሌ መሰረት
ቅዯም ስዒብ መሰረት ዜገበረ ይኸውን፡፡ በማዴረግ ይሆናሌ፡፡
4. ብኣታዊኡ ንክጥቀም ዜተፇቐዯለ ቤት/ፅ 4. በገቢው መጠቀም እንዱችሌ የተፇቀዯሇት
መንግስቲ እንትህለ ናይ‟ዙ ዒይነት ኣታዊ የመንግስት ፅ/ቤት ሲኖር፣ የዙህ ዒይነት ገቢ
ነቲ ቢሮ ኣብዜተፇቐዯለ ኣታዊ ወይ ወፃኢ ሇፅ/ቤቱ በተፇቀዯው የገቢ እንዱሁም
በጀት ዴማር ውሽጢ ክጠቓሇሌ ኣሇዎ፡፡ የወጪ በጀት ዴምር ውስጥ መጠቃሇሌ
ዜተፃረየ ሑሳብ ምርኣይ ኣይከኣሌን፡፡ ይኖርበታሌ፣ የተጣራ ሂሳብን ማሳየት
ኣይፇቀዴም፡፡
13 ምዴሊውን ኣቀራርባን ባጀት 13 የበጀት ዜግጅትና አቀራረብ
1. ግምት በጀት ዜዲል ከምኣግባብነቱ ሒሊፉ 1. የበጀት ግምት የሚ዗ጋጀው እንዯ አግባብነቱ
ቢሮ ፊይናንስ ወይዴማ ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን የፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉ ወይም የፔሊንና
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኣብ ዒመታዊ በጀት ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ በዒመታዊው
መፀዋዕታ ዯብዲቤ ዗ፌሌጡዎ በጀት ጣሪያን የበጀት ጥሪ ዯብዲቤ የሚያስታውቁትን
ስርዒት ኣቀራርባ በጀትን መሰረት ብምግባር ጣሪያና የበጀት ኣቀራረብ ስርዒት መሰረት
እዩ፡፡ በማዴረግ ይሆናሌ፡፡
2. ስሩዕ ወፃኢ ግምት በጀት ናይቲ ዗መን 2. የመዯበኛ ወጪ የበጀት ግምት የ዗መኑን
ቀዲማይ ፌርቂ ዒመት በጀት ጊዙያዊ ፀብፃብ የመጀመሪያ ግማሽ ዒመት በጀት ጊዙያዊ
ከምኡ‟ውን ዜሒሇፇ በጀት ዒመት ኣፇፃፅማ ሪፕርት እንዱሁም ያሇፇውን ዒመት የበጀት
዗ጠቓሇሇ ክኸውን ይግባእ፡፡ አፇፃፀም የሚያጠቃሌሌ ሉሆን ይገባሌ፡፡
3. ስሩዕን ካፑታሌን ወፃኢ ግምት በጀት በቲ 3. የመዯበኛና የካፑታሌ ወጪ በጀት ግምቶች
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት/ፅ ክፌረሙ ኣሇዎም፡፡ በፅ/ቤቱ የበሊይ ሃሊፉዎች መፇረም
አሇባቸው፡፡
4. ካብ ታክስን ካብ ካሌኦት ፌሌፌሌ ዜርከብ 4. ከታክስና ከላልች ምንጮች የሚገኘው የገቢ
ኣታዊ በጀት ግምት ሒሊፇነት ብዜተወሃቦ በጀት ግምት ሃሊፉነት በተሰጠው የመንግስት
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት/ፅ መንግስቲ ክፌረም ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ መፇረም ኣሇበት፡፡
ኣሇዎ፡፡
570
www.chilot.me
5. ስሩዕ ወፃኢ ግምት በጀት ንግምገማ ኣዴሊይ 5. የመዯበኛ ወጪ የበጀት ግምት ሇግምገማ፣
ኣብዜኾነለ እዋንን ዲግም ንክረአ ኣስፇሊጊ በሚሆንበት ጊዛም እንዯገና
ንመጠቓሇሉ ስራሔትን ናብ ቢሮ ፊይናንስ እንዱታይ ሇማዴረግ እና ሇማጠቃሇያ
ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ስራዎች ሇፊይናንስ ቢሮ መቅረብ ኣሇበት፡፡
6. ወፃኢ ካፑታሌ ግምት በጀት ንግምገማ 6. የካፑታሌ ወጪ የበጀት ግምት ሇግምገማ
ኣዴሊይ ኣብዜኾነለ እዋንን ንክረአን አስፌሊጊ በሚሆንበት ጊዛም እንዯገና
ንመጠቓሇሉ ስራሔቲ ንቢሮ ፔሊንን እንዱታይ ሇማዴረግ እንዱሁም ሇማጠቃሇያ
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ክቐርብ ኣሇዎ፡፡ ስራዎች ሇፔሊንናኢኮኖሚሌማት
ቢሮመቅረብ አሇበት፡፡
7. ካብ ታክስን ካሌኦት ፌሌፌሊትን ዜርከብ 7. ከታክስና ከላልችም ምንጮች የሚገኘው
ኣታዊ ግምት በጀት ሒሊፌነት ብዜተወሃቦ የገቢ በጀት ግምት ሀሊፉነት በተሰጠው
ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት/ፅ መንግስቲ ኣቢለ የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሀሊፉ አማካኝነት
ንቢሮ ፊይናንስ ሒሊፉ ክቀርብ ኣሇዎ፡፡ ሇፊይናንስ ቢሮ ሀሊፉ መቅረብ አሇበት፡፡
8. ግምት በጀት ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ኣብ 8. የበጀት ግምት ማናቸውም የመንግስት
ዜቅፅሌ በጀት ዒመት ብዒይነት ክረኽቦ እየ ፅ/ቤት በተከታዩ የበጀት ዒመት በዒይነት
ኢለ ዜፅበዮ ሒገዜ ግምት ብዒይነት ዜርከብ አገኛሇሁ ብል የሚጠብቀውን እርዲታ
ዒይነት ሒገዜ ብገን዗ብ የውፅእ‟ዩ ተባሂለ ግምት በዒይነት የሚገኘውን እርዲታ
ዜግመት ዋጋ ምስዜተማሇአ ዜርዜር ዜሔዜ ዒይነት በገን዗ብ ያወጣሌ ተብል
ክኸውን ኣሇዎ፡፡ የሚገመተውን ዋጋ ከተሟሊ ዜርዜር ጋር
የሚይዜ መሆን አሇበት፡፡
14 ምፅዲቅ ግምት በጀት 14 የበጀት ግምትን ስሇማፅዯቅ
1. ግምት በጀት ምስተገምገመን ኣዴሊይ ዜኾነ 1. የበጀት ግምት ከተገመገመ ስፇሊጊ የሆነው
ምፅራይ ምስተገበረ ሒሇፌቲ ከምኡውን ምስ ማጣራት ከተከናወነ ሀሊፉዎች እንዱሁም
ሊዕሇዋይ ሒሇፌቶት ቤት ፅሔፇታት ከመንግስት ፅ/ቤቶች የበሊይ ሀሊፉዎች ጋር
መንግስቲ ዜግበር ምይይጥ ምስተጠናቐቐ የሚዯረገውን ውይይት ከተጠናቀቀ በኋሊ
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ዜተጠቓሇሇ ስሩዕን የፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉው የተጠቃሇሇው
ካፑታሌ ወፃኢ ግምት በጀት ተራእዩ የመዯበኛና የካፑታሌ ወጪ በጀት ግምት
ንክዯገፌ ናብቲ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚት ታይቶ እንዱዯገፌ ሇክሌለ ስራ አስፌፃሚ
የቕርብ፡፡ ኮሚቴ ያቀርባሌ፡፡
2. ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ዜተዯገፇ በጀት 2. በክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የተዯገፇው
ግምት ንክሌሌ ቤት ምኽሪ ይቀርብ ናይቲ የበጀት ግምት ሇክሌሌ ምክር ቤት
በጀት ግምት ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ምስፀዯቐ ይቀርባሌ፡፡ የበጀት ግምት በክሌሌ ምክር
ብነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ተሒቲሙ ይወፅእ፣ ቤት ከፀዯቀ በኋሊ በትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ
ከምኡውን ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇታት ታትሞ ይወጣሌ፣እንዱሁም የመንግስት
መንግስቲ እቲ ዜፀዯቐ በጀት ንክፇሌጡዎ ፅ/ቤቶች የበሊይ ሀሊፉዎችየፀዯቀውን በጀት
ይግበር፡፡ እንዱያውቁት ይዯረጋሌ፡፡
15 ግዛ ሰላዲ በጀት 15 የበጀት የጊዛ ሰላዲ
ቢሮ ፊይናንስ ምስ ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ የፊይናንስ ቢሮ ከፔሊንን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ጋር
ሌምዒትን ብምምኽኻር ግዛ ሰላዲ በጀት በመመካከር የበጀት የጊዛ ሰላዲን የሚወስን
ዜውስን መምርሑ የውፅእ፡፡ መመሪያ ያወጣሌ፡፡
16 ፌለይ ስሌጣን 16 ሌዩ ስሌጣን
ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ኣብዙ ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት በዙህ ዯንብ
ዯንቢ‟ዙ ኣንቀፅ 15 መሰረት ብዜወሰኖ ግዛ አንቀፅ 15 መሰረት በሚወሰነው የጊዛ ሰላዲ
ሰላዲ መሰረት ግምት በጀት እንተዯአ ዗የቕሪቡ የበጀቱን ግምት ካሊቀረበ የፊይናንስ ቢሮ ሀሊፉና
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ሒሊፉ ቢሮ ፔሊንን የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ የራሳቸውን
571
www.chilot.me
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ናይ ባዕልም ፌለይ ሌዩ ስሌጣን በመጠቀም በበጀቱ ግምት ውስጥ

ስሌጣን ብምጥቃም ኣብቲ ግምት በጀት ውሽጢ ምን መካተት እንዯሚገባው ይወስናለ
እንታይ ክኣቱ ከምዜግባእ ይውስኑ፡፡
ኣፇፃፅማ በጀት የበጀት አፇፃፀም
17 ዜውውር በጀት 17 የበጀት ዜውውር
1. ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ኣብዜፀዯቐ 1. በክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በፀዯቀ
ኣወዲዴባ ሇውጢ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ የመንግስት ፅሔፇት ቤት የአዯረጃጀት
ምከንያት ወይ ንመንግስቲ ዕሊማ ኣብሽቶ ሇውጥ ምክንያት ወይም ሇመንግስት
ንምብፃሔ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ካብ ዒሊማዎች ግብ መዴረስ አስፇሊጊ ሆኖ
ስሩዕ ናብ ካፑታሌ በጀት ዜውውር ንክግበር ሲያገኘው ከመዯበኛ ወዯ ካፑታሌ በጀት
ክፇቅዴ ይኽእሌ፡፡ ዜውውር እንዱዯረግ ሉፇቅዴ ይችሊሌ
2. ካብ መሃያ፣ ንሰራሔተኛ ካብ ዜኽፇሌ ናይ 2. ከዯመወዜ፣ ሰራተኛ ከሚከፇሌ የአጭር ጊዛ
ሒፂር ግዛ ወይ ዋጋ ግሌጋልት ወይ ሰካብ የጉሌበት ወይም የአገሌግልት ዋጋ ወይም
ኣበሌ ናብ ካሉእ ስሩዕ ወፃኢ በጀት ምዜዋር ከአበሌ ወዯ ላሊ መዯበኛ ወጪ በጀት
ዜከአሌ ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ እንተፅዴቆ ማዚወር የሚቻሇው ዜውውርን የፊይናንስ
ጥራሔ‟ዩ፡፡ ቢሮ ሀሊፉው ሲያፀዴቀው ብቻ ይሆናሌ
3. ካብ ካሌኦት ስሩዕ ወፃኢታት በጀት ናብ 3. ከላልች መዯበኛ ወጪዎች በጀት ወዯ
መሃያ፣ ንሰራሔተኛ ንዜኽፇሌ ናይ ሒፂር ዯመወዜ፣ ሇሰራተኛ ወዯ ሚከፇሌ የአጭር
እዋን ናይ ጉሌበት ወይ ዋጋ ግሌጋልትን ጊዛ የጉሌበት ወይም የአገሌግልት ዋጋ እና
ኣበሌን ምዜዋር ኣይከኣሌን፡፡ አበሌ ማዚወር አይቻሌም፡፡
18 ቁፅፅር በጀት 18 የበጀት ቁጥጥር
1. ሒሇፌቲ ቤት ፀሔፇታት መንግስቲ ካብ 1. የመንግስት ፅ/ቤቶች የበሊይ ሃሊፉዎች
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ብዜምሒሊሇፌ ከፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉው በሚተሊሇፇው
መምርሑ መሰረት ንሔዴሔዴ ናይ በጀት መመርያ መሰረት ሇእያንዲንደ የበጀት
አርእስቲ ንኡስ ኣርእስትን ንሔዴሔዴ ርዕስ፣ ንዐስ ርዕስ፣ እና ሇእያንዲንደ
ካፑታሌ ፔሮጀክት ዜተፇቐዯ ዜውውርን የካፑታሌ ፔሮጀክት የተፇቀዯውን ዜውውር
ዴሌዴሌን ዗ርኢ በጀት መዜገብ ክሔዘ እና ዴሌዴሌ የሚያሳይ የበጀት መዜገብ
ኣሇዎም፡፡ መያዜ አሇባቸው፡፡
2. ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇታት መንግስቲ 2. የመንግስት ፅ/ቤቶች የበሊይ ሃሊፉዎች
ካብ ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ወይ ካብ ሒሊፉ ከፊይናንስ ቢሮ ሃሊፉ ወይም ከፔሊንና
ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሃሊፉ በሚተሊሇፌ
ብዜመሒሊሇፌ መምርሑ መሰረት መንግስቲ መመሪያ መሰረት መንግስት በበጀት ሊይ
ኣብ በጀት ብማእኸሊውነት ቁፅፅር ክገብር በማእከሊዊነት ቁጥጥር ማዴረግ
዗ኽእል መረዲእታ ክህቡ ኣሇዎም፡፡ የሚያስችሇውን መረጃ መስጠት አሇባቸው፡፡
19 ተወሳኺ በጀት 19 ተጨማሪ በጀት
1. ሒዴሽ ወይዴማ ዗ይተሒሰበ ኩነታት 1. አዱስ ወይም ያሌታሰበ ሁኔታ በመፇጠሩ
ብምፌጣሩ ምኽንያት ተወሳኺ ስሩዕ በጀት ምክንያት ተጨማሪ የመዯበኛ በጀት ጥያቄ
ሔቶ ምቕራብ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ማቅረብ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ጥያቄው
እቲ ሔቶ ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምረሑ የፊይናንስ ቢሮ የሚያወጣውን መመሪያ
መሰረት ብምግባር ተዲሌዩ ንሒሊፉ ቢሮ መሰረት በማዴረግ ተ዗ጋጅቶ ሇፊይናንስ
ፊይናንስ ይቐርብ፡፡ ቢሮ ሃሊፉው ይቀርባሌ፡፡
2. ሒዴሽ ወይዴማ ዗ይተሒሰበ ኩነታት 2. አዱስ ወይም ያሌታሰበ ሁኔታ በመፇጠሩ
ብምፌጣሩ ምኽንያት ተወሳኺ ካፑታሌ ምክንያት ተጨማሪ የካፑታሌ በጀት ጥያቄ
በጀት ሔቶ ምቕራብ ኣዴሊይ ኮይኑ ማቅረብ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ጥያቄው
572
www.chilot.me
እንትርከብ እቲ ሔቶ ቢሮ ፔሊንን የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ

ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ብ዗ውፅኦ መምረሑ የሚያወጣውን መመሪያ መሰረት በማዴረግ
መሰረት ብምግባር ተዲሉዩ ንሒሊፉ ቢሮ ተ዗ጋጅቶ ሇፔሊንን ኢኮኖሚ ቢሮ ሃሊፉ
ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ይቐርብ ይቀርባሌ፣ የጥያቄው ቅጂ ሇፊይናንስ ቢሮ
ናይቲ ሔቶ ቅዲሔ ናብ ቢሮ ፊይናንስ ይተሊሇፊሌ ፡፡
ይመሒሊሇፌ፡፡
20 ናይ በጀት መሔተቲ 20 የበጀት መጠየቅያ
ዜኾነ ገን዗ብ ንክዚወረለ ዜሒትት ቤት ማናቸውም የገን዗ብ ዜውውር የሚጠይቅ
ፅሔፇት መንግስቲ ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ የመንግስት ፅ/ቤት ፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው
መምርሑ መሰረት በጀት መሔተትን መፌቀዴን መመሪያ መሰረት የበጀት መጠየቅያና መፌቀጃ
ቅጥዕታት ብ዗ዴሉ ቅዲሔ ብምምሊእ ንቢሮ ቅፆችን በበቂ መሙሊት እና ሇፊይናንስ ቢሮ
ፊይናንስ ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ማቅረብ አሇበት፡፡
ክፌሉት ገን዗ብ መንግስቲ የመንግስት ገን዗ብ ክፌያ
21 ብዚዕባ ምሃብ ፌቓዴ 21 ፇቃዴ ስሇመስጠት
ክፌሉት ገን዗ብ መንግስቲ ክፌፀም ዜኽእሌ የመንግስት ገን዗ብ ክፌያ ሉፇፅም የሚችሇው
ዜተፇቐዯ በጀት እንትህለ ጥራሔ እዩ፡፡ የተፇቀዯ በጀት ሲኖር ብቻ ነው፡፡
22 ክፌሉት መአ዗ዙ ቅጥዑ 22 የመንግስት ገን዗ብ ክፌያ ማ዗ዚ
ክፌሉት መአ዗ዙ ቅጥዑ ከይተማሇአ ዜኾነ ተገቢው የክፌያ ማ዗ዣ ሳይሞሊ ማናቸውም
ገን዗ብ መንግስቲ ክፌሉት ክፌፀም ኣይከኣሌን የመንግስት ገን዗ብ ክፌያ ሉፇፅም አይችሌም፡፡
ስሇዜኾነ ዴማ ቤት ፅሔፇታት መንግስቲ ስሇሆነም የመንግስት ፅሔፇት ቤቶች
ንዜፌፅምዎ ክፌሉት ገን዗ብ መንግስቲ ኩለ ካብ ሇሚፇፅሙት የመንግስት ገን዗ብ ክፌያ ሁለ
ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ከፊይናንስ ቢሮው በሚወጣው መመሪያ መሰረት
መአ዗ዙ ክፌሉት ክመሌኡ ኣሇዎም፡፡ የክፌያ ማ዗ዣ መሙሊት አሇባቸው፡፡
23 ፌቓዴ ብዚዕባ ዜተውሃቦም ሰባት ዜርዜር 23 ፇቃዴ ስሇተሰጣቸው ሰዎች ዜርዜር
1. ሔዴሔዴ ሊዕሇዋይ ቤት ፅሔፇት መንግስት 1. እያንዲንደ የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ
ሒሊፉ በዙ ዯንቢ‟ዙ ዜተቐመጡ ሰነዲት በዙህ ዯንብ የተመሇከቱትን ሰነድች
ንክፌርሙ ፌቓዴ ዜተውሃቦም እንዱፇርሙ ፇቃዴ የተሰጣቸውን
ሰራሔተኛታት ሽም ዜርዜር ከዲለን ክሔዜን ሰራተኞች ስም ዜርዜር ማ዗ጋጀትና መያዜ
2. ከምዙ ዜመሰለ ሽም ዜርዜራት ነቲ ቤት 2. እንዱህ ያለ የስም ዜርዜሮች ሇፅ/ቤቱ ሂሳብ
ፀሔፇት ሑሳብ ሒሊፉ፣ ንሒሊፉ ውሽጢ ሹም፣ ሇውስጥ ኦዱት ሀሊፉ እና ሇፊይናንስ
ኦዱትን ንቢሮ ፊይናንስን ክመሒሊሇፌ ቢሮው መተሊሇፌ አሇባቸው፡፡
ኣሇዎ፡፡
24 ናይ መንግስቲ ገን዗ብ ክፌሉት ኣፇፃፅማ 24 የመንግስት ገን዗ብ ክፌያ አፇፃፀም
ክፌሉት ገን዗ብ መንግስቲ ቢሮ ፊይናንስ የመንግስት ገን዗ብ ክፌያዎች ፊይናንስ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ብጥረ ገን዗ብ ፣ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ መሰረት በጥሬ
ብቼክ፣ ብላተር ኦፌክሬዱት፣ ብባንኪ ዜውውር ገን዗ብ ፣ በቼክ፣ በላተር ኦፌ ክሬዱት፣ በባንክ
ወይዴማ ብክፌሉት መአ዗ዙ ቅጥዑ ይፌፀሙ፡፡ ዜውውር ወይም በክፌያ ማ዗ዣ ይፇፀማለ፡፡
ኣቕሒን ግሌጋልትን ዜግበር ክፌሉታት የእቃና የአገሌግልት ክፌያዎች
ቤት ፅሔፇታት መንግስቲ ንኣቕሒን የመንግስት ፅ/ቤቶች የዕቃና የአገሌግልት
ግሌጋልትን ዜግበር ክፌሉታት ዒቐን ዜውስንለ ክፌያዎች ሇክ በሚወስኑበት ጊዛ የሚከተለትን
እዋን ዜስዕቡ መትከሊት ኣብ ግምት ውሽጢ መርሆዎች ከግምት ውስጥ ማስገባት
573
www.chilot.me
ከኣትዉ ኣሇዎም፡፡ ይኖርባቸዋሌ፡፡

1. ንኸፇሌቲ ግብሪ ፌትሒዊ ምእንታን ክኸውን 1. ሇግብር ከፊዩ ህ/ሰብ ፌትሃዊ ሇመሆን
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ን዗ቕርበኦ የመንግስት ፅ/ቤቶች ሇሚያቀርቡት
ገሌጋልት ዗ዴሌዩ ወፃኢ ፅዕንቶ ብሒፇሻ አገሌግልት የሚያስፇሌገው የወጪ ጫና
ኣብ ሌዕሉ‟ቲ ግብሪ ከፊሉ ሔብረተሰብ ካብ በአጠቃሊይ የግብር ከፊዩ ህ/ሰብ ሊይ
ዜዒርፌ ናይቲ ግሌጋልት ቀጥተኛ ተጠቃሚ ከሚያርፌ ይሌቅ የአገሌግልቱ ቀጥተኛ
ኣብ ዜኾነ ሔብረተሰብ ክፌሉ ዜዒርፇለ ተጠቃሚ በሆነው የህ/ሰብ ክፌሌ ሊይ
መንገዱ ምዴሊይ ከምኡ‟ውን፣ የሚያርፌበትን መንገዴ መፇሇግ
እና/ወይም
2. ቀረብን ጠሇብን ኣቑሐትን ግሌጋልትን 2. የዕቃዎችና የአገሌግልቶች ኣቅርቦት እና
ዒይነትን ስርዒትን ዕዲጋ ክኽተሌ ብምግባር ፌሊጎት የገበያ አይነት ስርዒትን እንዱከተሌ
ብቕዒት ኣጠቓቕማ ሃብቲ ምዕባይ፣ ሇማዴረግ የሀብት አጠቃቀምን ማሳዯግ፡፡
26 ብዚዕባ ምፅናዕ ቐረብ ኣቕሒን ግሌጋልትን 26 የዕቃና የአገሌግልት አጠቃቀም ስሇማጥናት
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ዜተጣየሻለ የመንግስት ፅ/ቤቶች የተቋቋሙበትን አዋጅ
ኣዋጅ መሰረት ብምግባር ካብ ዜፌፅምኦ ስራሔቲ መሰረት በማዴረግ ከሚያከናውኗቸው ተግባራት
ውሽጢ ኣብ ተጠቀምቲ ኣቕሒን ግሌጋልትን ውስጥ ከተጠቃሚዎች የዕቃና የአገሌግልት
ዜግበር ክፌሉት ንምሔታት ዜከኣሇለ ንምፌሊይ ክፌያ ሇመጠየቅ የሚቻሌባቸውን ሇመሇየት
ኣብ ዜገብርኦ ፅንዒት ከካይዲ ኣሇወን፡፡ በእንቅስቃሴዎቻቸው ሊይ ጥናት ማካሄዴ
27 ንኣቕሒን ግሌጋልትን ክፌሉታት ዒቐን 27 የዕቃና የአገሌግልት ክፌያዎችን ሌክ
መመ዗ኒታትን የመወሰኛ መመ዗ኛዎች
ኣብያተ ፅሔፇት ምንግስቲ ንኣቕሒን የመንግስት ፅ/ቤቶች የዕቃና የአገሌግልት
ግሌጋልትን ዜግበር ክፌሉታት ዒቐን ክፌያዎችን ሌክ በሚወስኑበት ጊዛ
ኣብዜውሰነለ እዋን እዝም ዜስዕቡ ኣብ ግምት የሚከተለትን ከግመት ውስጥ ማስገባት
ውሽጢ ክኣትው ኣሇዎም አሇባቸው
1. ንኣቕሒን ግሌጋልትን ዜውዕሌ ወፃኢ 1. የዕቃና የአገሌግልት ክፌያውን ወጪ
2. ንኣቕሒን ግሇጋልትን ዜውዕሌ ክፇሉት፣ 2. የዕቃና የአገሌግልት ክፌያውን ገቢ
እቶት ኣብምፌሌፊሌ ዗ሇዎ ዒቕሚ በማመንጨት ረገዴ ያሇውን አቅም
ከምኡ‟ወን እቲ ክፇሉት ዜተቐመጠለ እንዱሁም ክፌያው በተጣሇበት እንቅስቃሴ
ምንቅስቓስን ኣብ ካሌኦት ስራሔቲ እና በላልችም የመንግስት ተግባራት ሊይ
መንግስቲ ዜህሌዎ ውፅኢትን የሚኖረውን ውጤት
3. ተጠቀምቲ ካብቲ ኣቕሒ ወይዴማ ካብቲ 3. ተጠቃሚዎች ከእቃው ወይም ከአገሌግልቱ
ግሌጋልት ፅሬትን ዋግኡን መንፅር ጥራት እና ከዋጋው አንፃር ሇመክፇሌ
ንምኽፊሌ ዗ሇዎም ዴሌየትን ዒቕምን ያሊቸውን ፇቃዯኝነት እና አቅም፣
4. ተጠቀምቲ ፅሬትን ዋጋን ኣቑሐትን 4. ተጠቃሚዎች የዕቃዎች እና የአገሌግልቶች
ግሌጋልትን ዗ዕግብ ብዚዕባ ምኽኑ ዗ሇዎም ጥራት እና ዋጋ አጥጋቢ ስሇመሆኑ ያሊቸውን
ርእይቶ አስተያየት ዯረጃ፣
28 ምፅዲቕ 28 ማፅዯቅ
ሒሇፌቲ ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ሒዯሽቲ የመንግስት ፅ/ቤቶች የበሊይ ኃሊፉዎች
ክፌሉታት ከምኡ‟ውን ኣብ ነባር ክፌሉታት አዲዱስ ክፌያዎችን እንዱሁም በነባር ክፌያዎች
ዜግበር ሇውጢ ብዜምሌከት ዗ሇዎም ርእይቶ ሊይ የሚዯረገውን ሇውጥ በሚመሇከት ያሊቸውን
ብቢሮ ፊይናንስ ኣቢልም ነቲ ክሌሌ ስራሔ አስተያየት በፊይናንስ ቢሮው በኩሌ ሇክሌለ
ፇፃሚ ኣቕሪቦም ንክፀዴቕ ክገብሩ ኣሇዎም፡፡ ስራ አስፇፃሚ አቅርበው ማስፀዯቅ ይኖርባቸዋሌ
29 ህዜቢ (ተጠቃማይ ወገን) ክፇሌጦ ምግባር 29 ህዜብ /ተገሌጋይ ወገን/ እንዱያውቀው
ማዴረግ
574
www.chilot.me
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ዜፀዯቑ የመንግስት ፅ/ቤቶች የፀዯቁ አዲዱስ

ሒዯሽቲ ንኣቕሒን ግሌጋልትን ዜውዕሌ የዕቃና የአገሌግልት ክፌያዎችን እንዱሁም
ክፌሉታት ከምኡ‟ውን ኣብ ነባር ክፌሉታት በነባር ክፌያዎች ሊይ የተዯረጉና የፀዯቁ
ዜተገበሩን ዜፀዯቑን መማሒየሽታት ዜርዜር ምስ ማሻሻያዎችና ዜርዜር ከሚፀኑበት ቀን ጭምር
ዜፀንዒለ ዕሇት ሒዊሱ ንኽፌሇጥ ክገብሩ ማሳወቅ አሇባቸው
ኣሇዎም፡፡
30 ምምርማር 30 መመርመር
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ካብ ቢሮ የመንግስት ፅ/ቤቶች ከፊይናንስ ቢሮ
ፊይናንስ ብዜወፅእ መምርሑ ብዜውሰን ናይ በሚወጣው መመሪያ በሚወሰን የጊዛ ሌዩነት
ጊዛ ኣፇሊሊይ ናይ ኣቕሒን ግሌጋልትን የዕቃና የአገሇግልት ክፌያዎች መጠን በቂ
ክፌሉታት ዒቐን እኹሌ ንምዃኑ ገምጋም ስሇመሆኑ ግምገማ ማካሄዴ አሇባቸው፡፡
ከካይደ ኣሇዎም፡፡
ክፌሉ ሸሞንተ ክፌሌ ስምንት
ገን዗ብ ምቕባሌን ኣታዊ ምግባርን የመንግስት ገን዗ብ ስሇመቀበሌና ገቢ ስሇማዴረግ
31 ምእካብን ኣታዊ ምግባርን ገን዗ብ መንግስቲ 31 የመንግስት ገን዗ብ ስሇመሰብሰብና ገቢ
ስሇማዴረግ
ገን዗ብ መንግስቲ ንምእካብ ብሔጊ ግቡእ የመንግስት ገን዗ብ ሇመሰብሰብ በህግ
ዜተቐመጠለ ሔዴሔዴ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ግዳታ የተጣሇበት የእያንዲንደ የመንግስት
ፅሔፇት መንግስቲ ንስራሔቲ ኣተኣኻኽባ ገን዗ብ ፅ/ቤት የበሊይ ሀሊፉ ሇመንግስት ገን዗ብ
መንግስቲ ዜተማሇአን ብቕዒት ዗ሇዎን ስርዒት አሰባሰብ ተግባር የተሟሊና ብቃት ያሇው
ውሽጢ ቁፅፅር ምህሊውን ገን዗ብ መንግስቲ የውስጥ ቁጥጥር ስርዒት መኖሩን እና
ብዜግባእ ዜእከብ ዗ል ምዃኑ ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ የመንግስት ገን዗ብ በሚገባ መሰብሰቡን
32 ምቕባሌ ገን዗ብ መንግስቲ 32 የመንግስት ገን዗ብ ስሇመቀበሌ
1. ብሽም ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስም
ዜእከብ ዜኾነ ገን዗ብ ተኸታታሉ ቁፅሪ ዗ሇዎ ሇሚሰበሰቡ ማናቸውም ገን዗ብ ተከታታይ
ሔጋዊ ቕብሉት ብቢሮ ፊይናንስ ክወሃብ ቁጥር ያሇው የፊይናንስ ቢሮ ሔጋዊ ዯረሰኝ
ኣሇዎ መስጠት አሇበት
2. ንዜኾነ ተመሊሲ ገን዗ብ ብጥረ ገን዗ብ ፣ 2. ሇማናቸውም ተመሊሽ ገን዗ብ፣ በጥሬ
ብቼክ፣ ወይዴማ ብባንኪ ዜውውር ካብ ቢሮ ገን዗ብ፣ በቼክ ወይም በባንክ ዜውውር
ፊይናንስ ወይዴማ ካብ ካሉእ ቤት ፅሔፇት ከፊይናንስ ቢሮው ወይም ከላሇሊ
መንግስቲ ንዜተዚወረ ገን዗ብ ሒዊሱ እቲ የመንግስት ፅ/ቤት ሇተዚወረው ገን዗ብ
ተቐባሉ ሔጋዊ ቅብሉት ክህብ ኣሇዎ፡፡ ጭምር ተቀባይ ሔጋዊ ዯረሰኝ መስጠት
አሇበት
33 ናይ ሒዯራ ገን዗ብ 33 የአዯራ ገን዗ብ
1. ካብ ቤት ፌርዱ ወይ ካብ ዜምሌከቶ ቤት 1. ከፌርዴ ቤት ወይም አግባብ ካሇው
ፅሔፇት መንግስቲ ብዜወሃብ ትእዚዜ የመንግስት ፅ/ቤት በሚሰጥ ትእዚዜ መሰረት
መሰረት ኣብያተ ፅሔፇት መነግስቲ ብሽም የመንግስት መ/ቤቶች በዴርጅቶች ወይም
ትካሊት ወይዴማ ውሌቀ ሰባት ሒዯራ ገን዗ብ በግሇሰቦች ስም የአዯራ ገን዗ብ በጊዙያዊነት
ብግዙያዊነት ተቐቢልም ከፅንሐ ይኽእለ፡፡ ተቀብሇው ሇማቆየት ይችሊለ፡፡
2. ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ብሒዯራ 2. የመንግስት ፅ/ቤቶች በአዯራ የተቀበለትን
ዜተቐበሇኦ ገን዗ብ ሃፌቲ ብሄራዊ ክሊዊ ገን዗ብ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ካብ ዜኾነ ገን዗ብ መንግስት ሀብት ከሆነው ገን዗ብ ሇይተው
ፇሌዮም ከቐምጡ ኣሇዎም፡፡ ማስቀመጥ አሇባቸው፡፡
34 ብቼክ ብዚዕባ ዜእከብ ገን዗ብ 34 በቼክ ስሇሚሰበሰብ ገን዗ብ
575
www.chilot.me
ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ዗ል ባንኪ ዗ውፀኦ በኢትዮጵያ ውስጥ ያሇ ባንክ የሚያወጣው

ቼክ ኣብ ቀፃሉ ኣብ዗ል ዕሇት ዜኽፇሌ ክሳብ ቼክ ቀጥል ባሇው ቀን የሚከፇሌ እስካሌሆነ እና
዗ይኮነን ንተቐባሉ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ ሇተቀባዩ የመንግስት ፅ/ቤት እንዱከፇሌ የታ዗዗
ንክኽፇሌ ዜተኣ዗዗ ክሳብ ዜኾነ ቢሮ ፊይናንስ እስካሌሆነ ዴረስ የፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ንክፌሉት መመሪያ መሰረት ሇክፌያ ተቀባይነት ሉኖረው
ተቐባሌነት ክህሌዎ ይኽእሌ፡፡ ተቐባሌነት ይችሊሌ፡፡ ተቀባይነትን ያገኘ ቼክ ወዱያውኑ
ዜረኸበ ቼክ ሽዐንሸዐ “ኣብ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ “በተጠቃሇሇው ፇንዴ ውስጥ ገቢ ሇማዴረግ
ውሽጢ ኣታዊ ንምግባር ጥራሔ/ ናይቲ ተቐባሉ ብቻ/ የተቀባዩን የመንግስት ፅ/ቤት ስም”የሚሌ
ሽም ቤት ፅሔፇት መንግስቲ” ዜብሌ አጠቃቀሙን የሚገዴብ ምሌክትሉዯረግበት
ኣጠቓቕምኡ ዜግዴብ ምሌክት ክግበረለ ይገባሌ፡፡
ይግባእ፡፡
35 ኣታዊ ብዚዕባ ምግባር 35 ገቢ ስሇማዴረግ
1. ዜኾነ ካብ ኣካቢ ገን዗ብ ወይዴማ ካብዜኾነ 1. ማናቸውም ከገን዗ብ ሰብሳቢ ወይም
ካሉእ ሰብ ገን዗ብ መንግስቲ ዜእከብ ከማናቸውም ላሊ ሰው የመንግስት ገን዗ብ
ወይዴማ ዜቕበሌ ሰብ በብዕሇቱ ወይዴማ የሚሰበስብ ወይም የሚቀበሌ ስው በየቀኑ
ካብ ቢሮ ፊይናንስ ብዜወፅእ መምርሑ ወይም ከፊይናንስ ቢሮ በሚወጣው
ብዜምሌከቶ ፌለይ ኣሰራርሒ መሰረት መመሪያ በሚመሇከተው ሌዩ አሰራር
ዜኣከቦ ገን዗ብ ኣታዊ ክገብር ኣሇዎ፡፡ መሰረት የሰበሰበውን ገን዗ብ ገቢ ማዴረግ
አሇበት፡፡
2. ኣታዊ ዜግበር ገን዗ብ ኩለ ኣታዊ በጀት 2. ገቢ የሚዯረግ ገን዗ብ ሁለ የበጀት ገቢ ሲሆን
እንትኸውን እቲ ገነ዗ብ ብዜኣከበ ቤት የገን዗ቡን በሰበሰበው የመንግስት ፅ/ቤት
ፅሔፇት መንግስቲ ባንኪ ሑሳብ ወይዴማ የባንክ ሂሳብ ወይም የብሄራዊ ባንክ
ብሄራዊ ባንኪ ብዜስየሞም ባንኪታት ኣብ በሚሰይማቸው ባንኮች በሚገኘው
ዜርከብ ባንኪ ሑሳብ ቁፅሪ ቢሮ ፊይናንስ የፊይናንስ ቢሮ የባንክ ሂሳብ ገቢ መዯረግ
ውሽጢ ኣታዊ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
3. ንብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 3. ሇትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ወይዴማ እቲ ገን዗ብ ኣታዊ ንዜግበረለ ቤት ወይም ገን዗ቡ ገቢ ሇሚዯረግሇት
ፅሔፇት መንግስቲ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ የመንግስት ፅ/ቤት የተጠቃሇሇ ፇንዴ
ንክኽፇሌ ዗ይተኣ዗዗ ቼክ ሒዋሊ ሰነዴን እንዱከፇሌ ያሌታ዗዗ ቼክ፣ የሀዋሊ ሰነዴ
ተስፊ ሰነዴን ኣታዊ ክኸውን ኣይኽእሌን፡፡ እና የተስፊ ሰነዴ ገቢ ሉዯረግ አይችሌም፡፡
36 ምዜገባ 36 ምዜገባ
1. ኣብዙ ዯንቢ‟ዙ ኣንቀፅ 32ን 33 መሰረት 1. በዙህ ዯንብ አንቀፅ 32 እና 33 መሰረት
ዜግበር ናይ ቅብሉታት ምዜገባ ዜስራሔ ቢሮ የሚዯረገው የዯረሰኞች ምዜገባ
ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት የሚከናወነው ከፊይናንስ ቢሮ በሚወጣው
ይኸውን መመሪያ መሰረት ይሆናሌ፡፡
2. ብ዗ይካ ኣብ ኣዋጅ ምምሔዲር ፊይናንስ 2. በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ አንቀፅ 32
ኣንቀፅ 32 ካብዜተጠቐሰ ናይ ተመሊሲ ከተመሇከተው የተመሊሽ ወጪ በስተቀር
ወፃኢ ዜኾነ ተኣካቢ ገን዗ብ መንግስቲ ማናቸውም ተሰብሳቢ የመንግስት ገን዗ብ
ብኣታውነት ክምዜገብ ኣሇዎ፡፡ በገቢነት መመዜገብ አሇበት፡፡
37 መምርሔታት 37 መመሪያዎች
ገን዗ብ መንግስቲ ዜእከበለን ኣታዊ የመንግስት ገን዗ብ የሚሰበሰብበትና ገቢ

ዜግበረለን ዜርዜር ስርዒት ዜውስን መምርሑ የሚዯረግበትን ዜርዜር ስርዒት የሚወስን
ብቢሮ ፊይናንስ ይወፅእ መመሪያ በፊይናንስ ቢሮ ይወጣሌ፡፡
576
www.chilot.me

ናይ ቅዴሚት ክፌሉት የቅዴሚያ ክፌያዎች
38 ግዜኢት ንምፌፃም ዜወሃብ ቅዴመ ክፌሉት 38 ግዢ ሇመፇፀም ስሇሚሰጡ የቅዴሚያ

ክፌያዎች
1. ግዜኢት ንምፌፃም ኣዴሊይ ኮይኑ 1. ግዢ ሇመፇፀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ
እንትርከብ ንሰራሔተኛ ቢሮ መንግስቲ ሇመንግስት ፅ/ቤት ሰራተኛ የጥሬ ገን዗ብ
ብጥረ ገን዗ብ ቅዴመ ክፌሉት ክግበር የቅዴሚያ ክፌያ ሉዯረግ ይችሊሌ
ይከኣሌ፡፡ እቲ ሰራሔተኛ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ሰራተኛው እንዱህ ያሇውን የቅዴሚያ
ቤት ፅሔፇት እንተዯኣ ዗ይፇቒደ ክፌሉት ክፌያ የፅ/ቤቱ የበሊይ ሀሊፉ ካሌፇቀዯ
ካብ ዜተውሃቦ ኣብ ውሽጢ ሸውዒተ ናይ በስተቀር ክፌያው በተሰጠው በሰባት የስራ
ስራሔ መዒሌቲ ከወራርዴ ኣሇዎ ቀናት ውስጥ ማወራረዴ አሇበት
2. ዜምሌከቶ ቤት ፅሔፇት ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ወይ 2. የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሀሊፉ ወይም
ብፅሐፌ ዜወከል ሰራሔተኛ ቅዴመ ክፇሉት ሀሊፉው በፅሐፌ የወከሇው ሰራተኛ
ሊዕሇዋይ መጠን ይውሰን፡፡ ሊዕሇዋይ መጠን የቅዴሚያ ክፌያውን ከፌተኛ መጠን
ቅዴመ ክፌሉት ንምውሳን እንታይ ኩነታት ይወስናሌ፡፡ የቅዴሚያ ክፌያ ከፌተኛ
ክማሌኡ ከም዗ሇዎም ቢሮ ፊይናንስ መጠን ሇመወሰን ምን ምን ሁኔታዎች
ብ዗ውፅኦ መምረሑ ይውሰን፡፡ መሟሊት እንዲሇባቸው ፊይናንስ ቢሮው
በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
39 ንውዕል ኣበሌን መጓዒዜን ዜግበር ናይ 39 ሇውል አበሌና ሇመጓጓዣ ስሇሚዯረግ
ቅዴሚት ክፌሉት የቅዴሚያ ክፌያ
1. ብተኸታታሉ ካብ ሰሇስተ ወርሑ ንሊዕሉናይ 1. በከታታይ ከ3 ወር በሊይ የውል አበሌ ክፌያ

ውዕል ኣበሌን ክፌሉት ምፌፃም ኣይከኣሌን መፇፀም አይቻሌም
2. ናይ ውዕል ኣበሌን መጓዒዜያን ናይ ቅዴመ 2. የውል አበሌና የመጓጓዣ አበሌ የቅዴሚያ
ክፌሉት ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ ክፌያ ፊይናንስ ቢሮው በሚያወጣው
መሰረት ይፌፀም መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ
40 ናይ ሒፂር እዋን ቅዴመ ክፌሉት መሃያ 40 የአጭር ጊዛ የዯመወዜ ቅዴሚያ ክፌያ

1. ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት 1. ፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ
ንሰራሔተኛ መንግስቲ ንሒፂር እዋን ቅዯመ መሰረት ሇመንግስት ሰራተኛ የአጭር ጊዛ
ክፌሉት መሃያ ክወሃብ ይኽእሌ ዯመወዜ ቅዴሚያ ክፌያ ሉሰጥ ይችሊሌ
2. ሒፂር እዋን ቅዴመ ክፌሉት መሃያ 2. የአጭርጊዛ የዯመወዜ ቅዴሚያ ክፌያ
ኣብዜተውሃበለ ወርሑ ካብቲ ሰራሔተኛ በተሰጠበት ወር ከሰራተኛው ዯመወዜ
መሃያ ክቕነስ ኣሇዎ መቀነስ አሇበት
3. ቢሮ ፊይናንስ ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ 3. የፊይናንስ ቢሮ የመንግስት ፅ/ቤቶች
ንሒፂር እዋን ቅዴመ ክፌሉት መሃያ ሇአጭር ጊዛ የዯመወዜ ቅዴሚያ ክፌያ
዗ውዕሇኦ ተ዗ዋዋሪ ሑሳብ ክሔዜ ይኽእሌ የሚያውሱት ተ዗ዋዋሪ ሂሳብ ሉያዜ
ይችሊሌ
41 ናይ ነዊሔ እዋን ቅዴመ ክፌሉት መሃያ 41 የረጅም ጊዛ የዯመወዜ ቅዴሚያ ክፉያ
ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምረሑ መሰረት ፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
ንቀወምቲ ሰራሔተኛታት መንግሰቲ ነዊሔ እዋን ሇቋሚ የመንግስት ሰራተኞች የረጅም ጊዛ የዯመወዜ
ቅዯመ ክፌሉት መሃያ ክወሃብ ይኽእሌ ቅዴሚያ ክፌያ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
42 ገዯብ ቅዴመ ክፌሉት 42 የቅዴሚያ ክፌያ ገዯብ
577
www.chilot.me
ቅዴመ ክፌሉት መሃያ ዜተወሃቦ ሰራሔተኛ የቅዴሚያ ክፌያ የተሰጠው የመንግስት ሰራተኛ
መንግስቲ ካብኡ ዜዴሇ ቅዴመ ሑሳብ ክፌሉት የሚፇሇግበትን የቅዴሚያ ክፌያ ሂሳብ
ክሳብ ዗የወራረዯ ወይ ክሳብ ዗ይተከአ እስካሊወራረዯ ወይም እስካሌተካ ዴረስ በተመሳሳይ
ብተመሳሳሉ ምኽንያት ቅዴመ ክፌሉት ምክንያት የቅዴሚያ ክፌያ አይሰጠውም፡፡
ኣይወሃቦን
43 ምምሊስ ቅዴመ ክፌሉታት 43 የቅዴሚያ ክፌያዎችን ስሇማስመሇስ
1. ዜኾነ ሰራሔተኛ ቤት/ፅ መንግስቲ 1. የማናቸውም መንግስት መ/ቤት ሰራተኛ
ብመሰረት እዙ ዯንብ ዜተወሃቦ ቅዯመ በዙሁ ዯንብ መሰረት የተሰጠውን
ክፌሉት ብሙለእ ወይዴማ ብኽፊሌ የቅዴሚያ ክፌያ በሙለ ወይም በከፉሌ
ከይከፇሇ ወይ ከየወራረዯ እንተተሪፈ እቲ ሳይከፌሌ ወይም ሳያወራርዴ ቢቀር፣
዗ይተኸፇሇ ቅዴመ ክፌሉት ሑሳብ ብ዗ይካ ያሌተከፇሇው የቅዴሚያ ክፌያ ሂሳብ
ኣበሌ ጡረታ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ከጡረታ አበሌ በስተቀር የትግራይ
ትግራይ ንሰራሔተኛ ካብዜኽፇል ዜኾነ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇሰራተኛ
ገን዗ብ ክቕነስ ወይዴማ ክትካእ ይከኣሌ፡፡ ከሚከፌሇው ማናቸውም ገን዗ብ ሊይ ሉቀነስ
ወይም ሉተካ ይችሊሌ፡፡
2. ዜኾነ ሰራሔተኛ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ 2. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ሰራተኛ
ብመሰረት እዙ ዯንቢ ዜተወሃቦ ቅዯመ በዙሁ ዯንብ መሰረት የተሰጠውን
ክፌሉት ብሙለእ ወይዴማ ብክፊሌ የቅዴሚያ ክፌያ በሙለ ወይም በከፉሌ
ከየወራረዯ ወይዴማ ከይመሇሰ እንተሞይቱ ሳያወራርዴ ወይም ሳይመሌስ ቢሞት
እቲ ዗ይተመሇሰ ቅዴመ ክፌሉት ሑሳብ ያሌተመሇሰው የቅዴሚያ ክፌያ ሂሳብ
ብ዗ይካ ጡረታ ኣበሌ፣ ብሄራዊ ክሌሊዊ ከጡረታ አበሌ ሂሳብ በስተቀር የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ንናይቲ ሰራሔተኛ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇሰራተኛው
ወረስቲ ካብ ዜኽፇል ዜኾነ ገን዗ብ ክቕነስ ወራሾች ከሚከፌሇው ማናቸውም ገን዗ብ
ወይዴማ ክትካእ ይከኣሌ ሊይ ሉቀነስ ወይም ሉተካ ይችሊሌ፡፡
3. ዜኾነ ቤትፅሔፇት መንግስቲ ኣብ 3. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ባሌተከፇለ
዗ይተኸፇለ ቅዴመ ክፌሉት ኣዴሊይ የቅዴሚያ ክፌያዎች ሊይ አስፌሊጊ እርምጃ
ስጉምቲ ንምውሳዴ ክከኣሌ ምእንታን ኣብ ሇመውሰዴ እንዱቻሌ በያንዲንደ ወር
መወዲእታ ሔዴሔዴ ወርሑ ዗ይተኸፇለ መጨረሻ ያሌተከፇለ የቅዴሚያ ክፌያዎች
ቅዴመ ክፌሉታት ኩለ ከፃሪ ኣሇዎ ሁለ ማጣራት አሇበት፡፡
4. ዜኾነ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ ብናይ ባዕልም 4. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት በራሳቸው
ፌቓዴ ስራሔ ዜሇቁ ወይ ጡረታ ዜወፁ ፇቃዴ ስራቸውን የሚሇቁ ወይም ጡረታ
ሰራሔተኛታት ናይ መወዲእታ ግ዗ ዯመወዜ የሚወጡ ሰራተኞች የመጨረሻውን ጊዛ
ክፌሉት ቅዴሚ ምፌፃሙ ቅዴመ ዯመወዜ ክፌያ ከማግኘታቸው በፉት
ክፌሉትምምሊሱ ከረጋገፁ ኣሇዎም የወሰደት የቅዴሚያ ክፌያ መመሇሱን
5. ዜኾነ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ በጀት ዜገሌፅ 5. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት የበጀት
ዒመት ምስሃሇቐ ቀፂለ ኣብ዗ል ወርሑ ዒመቱ ካሇቀ ቀጥል ባሇው ወር የተሟሊ
ዜተማሇአ ዗ይተኸፇሇ ቅዴመ ክፌሉት ያሌተከፇሇ የቅዴሚያ ክፌያዎች በመሇየት
ዜርዜር መግሇፂ የዲለ እዙ ዜርዜር ሉመሌሱ ያሌቻለበት ምክንያት ከሚያሳይ
መግሇፂ‟ዙ ክመሌሱ ዗ይኽኣለ ዗ይተኸፇለ አጭር መግሇጫ ጋር መቅረብ ያሇበት
ቅዴመ ክፌሉት ብምፌሊይ ክመሌሱ ሲሆን ቅጂው የበጀት ዒመቱ ባሇቀ በሁሇት
዗ይከኣሌለ ምኽንያት ምስ዗ርኢ ሒፂር ወራት ሇፊይናንስ ቢሮ መሊክ አሇበት
መግሇፂ ከቕርብ ዗ሇዎ እንትኸውን እቲ
በጀት ዒመት ምስተወዯአ ኣብ ውሽጢ ክሌተ
ወርሑ ንቢሮ ፊይናንስ ክሇኣኽ ኣሇዎ፡፡
578
www.chilot.me
44 መዚግብቲ 44 መዚግብት
ሔዴሔዴ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ ቅዴመ እያንዲንደ የመንግስት ፅ/ቤት የቅዴሚያ
ክፌሉት ብዜምሌከት በቲ ዜተዯሌየን ክፌያ ሂሳቡን የሚመሇከት ተገቢና የተሟሊ
ዜተማሇአን መዜገብ ሑሳብ ክሔዜ ኣሇዎ የሂሳብ መዜገብ መያዜ አሇበት፡፡
45 ኣቀራርባ ፀብፃብ 45 ሪፕርት ስሇማቅረብ
ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ቢሮ ፊይናንስ ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት የፊይናንስ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ኣብ ሔዴሔዴ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
መወዲእታ በጀት ዒመት ዗ይተኸፇለ ቅዯመ በያንዲንደ በጀት ዒመት መጨረሻ ያሌተከፇለ
ክፌሉታት ሪፕርት ምስ መወዲእታ በጀት ማናቸውም የቅዴሚያ ክፌያዎች ሪፕርት
ዒመት ሑሳብ ሪፕርት ከቕርብ ኣሇዎ ዜተኸፇለ ከተጠናቀቀው በጀት ዒመት ሂሳብ ሪፕርት ጋር
ቅዴመ ክፌሉታት ኣብቲ ዜተተሒ዗ በጀት ማቅርብ አሇበት፡፡ የቅዴሚያ ክፌያዎች
ዒመት ወይዴማ ኣብዜሒሇፈ ዒመታት ምዃኑ የተፇፀሙት በተያ዗ው የበጀት ዒመት ወይም
ተፇሉዩ ክረአ ኣሇዎ፡፡ ብተወሳኺ ዴማ ዜኾነ ባሇፈት ዒመታት መሆኑ ተሇይቶ መታየት
ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ኣብቲ ዜሃሇቀ በጀት አሇበት፡፡ በተጨማሪም፣ ማናቸውም የመንግስት
ዒመት ካብ ሑሳብ መዜገብ ዜተፇሒቑ ናይቲ ፅ/ቤት በተጠናቀቀው በጀት ዒመት ከሂሳብ
ዜተተሒ዗ ወይዴማ ዜሒሇፈ ዒመታት ቅዴመ መዜገብ የተፊቁትን የዙያኑ ዒመት ወይም
ክፌሉታት ብዜምሌከት ሪፕርት ከቕርብ ኣሇዎ፡፡ ያሇፈትን ዒመታት የቅዴሚያ ክፌያዎች
በሚመሇከት ሪፕርት መቅረብ አሇበት፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ አስር
ተኣከብቲ ሑሳባት፣ ግቡኣትን ናይ ይግበኣኒ ተሰብሳቢ ሂሳቦችን፣ ግዳታዎችንና የይግባኛሌ
ሔቶታትን ካብ መዜገብ ብዚዕባ ምስራዜ ጥያቄዎች ከመዜገብ ስሇመሰረዜ
46 ካብ መዜገብ ናይ ምስራዜ ስሌጣን 46 ከመዜገብ የመሰረዜ ስሌጣን
1. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ እቲ ቤት ፅሔፇት ወይዴማ 1. የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሀሊፉ ወይም
እቲ ሒሊፉ ብምውካሌ ምክትሌ ሒሊፉ ካብ ሀሊፉውን በመወከሌ ምክትሌ ሀሊፉው
መፃረይ ኮሚቴ ብዜቐርበለ ርኢቶ መሰረት ከአጣሪ ኮሚቴ ሇሚቀርብሇት አስተያየት
ካብ ብር 200.00 ዗ይበሌፅ ገን዗ብ ዜሒ዗ መሰረት ከብር 200.00 የማይበሌጥ ገን዗ብ
ሔዴሔዴ ሑሳብ ካብ መዜገብ ናይ ምስራዜ የያ዗ውን እያንዲንደን ሂሳብ ከመዜገብ
ስሌጣን ዜተውሃቦ እንትኸውን በዙ ዒይነት የመሰረዜ ስሌጣን የተሰጠው ሲሆን፣ በዙሁ
ካብ መዜገብ ዜስረዜ ሑሳብ ኣብ ሒዯ በጀት ዒይነት ከመዜገብ የሚሰረ዗ው ሂሳብ
ዒመት ውሽጢ ካብ ብር 1000.00 ክበሌፅ በአንዴ የበጀት ዒመት ውስጥ ከብር
ኣይኽእሌን፡፡ 1000.00 ሉበሌጥ አይችሌም፡፡
2. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ 2. የፊይናንስ ቢሮው ሀሊፉ ከመንግስት ፅ/ቤት
ቤት ፅሔፇት መንግስቲን ካብ መፃረይ የበሊይ እና ከአጣሪ ኮሚቴ በሚቀርብሇት
ኮሚቴን ብዜቐርበለ ርኢቶ መሰረት ካብ አስተያየት መሰረት ከብር 2000.00
ብር 2000.00 ዜበሌፅ ገን዗ብ ዜሒ዗ የሚበሌጥ ገን዗ብ የያ዗ውን እያንዲንደን
ሔዴሔዴ ሑሳብ ካብ መዜገብ ናይ ምስራዜ ሂሳብ ከመዜገብ ሇመሰረዜ ስሌጣን
ስሌጣን ዜተውሃቦ እነትኾን በዙ ዒይነት ካብ የተሰጠው ሲሆን በዙህ ዒይነት ከመዜገብ
መዜገብ ዜስረዜ ሑሳብ ኣብ ሒዯ በጀት የሚሰረ዗ው ሂሳብ በአንዴ የበጀት ዒመት
ዒመት ውሽጢ ካብ ብር 20000.00 ክበሌፅ ውስጥ ከብር 20000.00 ሉበሌጥ
ኣይኽእሌን፡፡ አይችሌም
3. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ መፃረይ ኮሚቴ 3. የፊይናንስ ቢሮው ሀሊፉ የአጣሪ ኮሚቴ
ዜጣየሸለ ኩነታት ብዜምሌከት መምርሑ የሚቋቋምበትን ሁኔታ በሚመሇከት
የውፅእ፡፡ መመሪያ ያወጣሌ፡፡
4. ሔዴሔዴ ንክስረዜ ርኢቶ ዜቐረበለ ሑሳብ 4. እያንዯንደ እንዱሰረዜ አስተያየት የቀረበበት
ዜሒ዗ ገን዗ብ ካብ ብር 20000.00 ዜበሌፅ ሂሳብ የያ዗ው ገን዗ብ ከብር 20000.00
579
www.chilot.me
እነትኾን ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ውሳነ የሚበሌጥ ሲሆን፣ በክሌሌ ስራ አስፇፃሚ
ንክወሃበለ ካብ ዜምሌከቶ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ኮሚቴ ውሳኔ እንዱሰጥበት ከሚመሇከተው
ቤት ፀሔፇት መንግስቲ ቢሮ ፊይናንስን የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሀሊፉና ከፊይናንስ
ርኢቶ ከምኡ‟ውን ንውሳነ ኣወሃህባ ኣዴሊይ ቢሮ አስተያየት እንዱሁም ሇውሳኔ አሰጣጥ
ምስዜኾኑ መረዲእታታት ይመሒሊሇፌ፡፡ አስፇሊጊ ከሆኑ መረጃዎች ጋር ይተሊሇፊሌ፡፡
47 ናይ ሰራሔተኛታትን ነባር ሰራሔተኛታትን 47 የሰራተኞችና የቀዴሞ ሰራተኞች የዕዲ ስረዚ
ዕዲ ምስራዜ
1. ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ንሰራሔተኛታት ካብ ዜግባእ ንሊዕሉ ሇሰራተኞች ከተገቢው በሊይ ከተከፇሇ
ካብዜተኸፇሇ መሃያ ወይ ምስ ቁፃር ዯመወዜ ወይም ከቅጥር ጋር በተያያ዗
ብዜተተሒሒ዗ ኣበሌ ምኽንያት ዜዴሇ ዜኾነ አበሌ ምክንያት የሚፇሇግ ማናቸውም
ተኣካቢ ሑሳብ ፣ ግዳታ ወይ ሔቶ ይግባኣኒ ተሰብቢ ሂሳብ፣ ግዳታ ወይም የይገባኛሌ
ወይዴማ ናይዙ ክፊሌ ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ጥያቄ ወይም የዙሁ ክፌሌ በክሌሌ ስራ
ኮሚቴ ተ዗ይፀዱቑ ካብ መዜገብ ክስረዜ አስፇፃሚ ኮሚቴ ካሌፀዯቀ በስተቀር
ኣይኽእሌን ከመዜገብ ሉሰረዜ አይችሌም፡፡
2. ኣብ ሊዕሉ ኣብ ንኡስ አንቀፅ 1 ዜተቐመጠ 2. ከዙህ በሊይ በንዐስ አንቀፅ 1 የተመሇከተው
እንተሃሇወ እውን ካብ ስራሔ ቢኖርም ከስራ ከተሰናበቱ እና ሉከፇሊቸው
ካብዜተሰናበቱን ክኽፇልም ዜግባእ ዜኾነ የሚገባ ማናቸውም ክፌያ ከተፇፀመ በኋሊ
ክፌሉት ምስተፇፀመ ካብ ናይ ቀዯም ከቀዴሞ ሰራተኞች በክሌለ መንግስት
ሰራሔተኛታት ብክሌሌ መንግስቲ ዜዴሇ የሚፇሇግን ማናቸውንም ተሰብሳቢ ሂሳብ፣
ዜኾነ ተኣካቢ ሑሳብ ፣ ግዳታ ወይ ግዳታ ወይም የይገባኛሌ ጥያቄ
ይግበኣኒ ሔቶ ብዜምሌከት ካብ መዜገብ ናይ በሚመሇከት ከመዜገብ የመሰረዜ መመሪያ
ምስራዜ መምርሑ ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
48 ሪፕርት ናይ ምግባር ግዳታ 48 ሪፕርት የማዴረግ ግዳታ
1. ሔዴሔዴ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ኣብ 1. እያንዲንደ የመንግስት ፅ/ቤት በየወሩ
መወዲእታ ሔዴሔዴ ወርሑ ተኣከብቲ መጨረሻ ተሰብሳቢ ሂሳቦችን፣
ሑሳባት ግቡኣትን ሔቶ ይግበኣኒ ግዳታዎችንና የይገባኛሌ ጥያቄዎችን
ብዜምሌከት ዜተማሌአ መግሇፂ ከዲለን የሚመሇከት የተሟሊ መግሇጫ ማ዗ጋጀት
ናይዙ ቕዲሔ ዴማ ናብ ቢሮ ፊይናንስ እና የዙሁ ግሌባጭ ሇፊይናንስ ቢሮ መሊክ
ክሌእኽን ኣሇዎ እዙ መግሇፂ‟ዙ ኣታዊ ክኾኑ አሇበት፡፡ ይህም መግሇጫ ገቢ ሉሆኑ
዗ይኽእለ ተኣከብቲ ሑሳባት ግቡኣትን ሔቶ የማይችለትን ተሰብሳቢ ሂሳቦች፣
ይግበኣኒ ፇሉዩ ዗ርኢን ኣብዙ ውሳነ‟ዙ ግዳታዎችና የይገባኛሌ ጥያቄዎች ሇይቶ
ከብፅሔ ዗ኽአሇ ምኽንያትን ብዜርዜር ሒፂር የሚያይና ከዙህ ውሳኔ ሊይ ሇመዴረስ
መግሇፂ ዜተዯገፇ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ የተቻሇበትን ምክንያት በሚ዗ረዜር አጭር
መግሇጫ የተዯገፇ መሆን አሇበት ፡፡
2. ብኣዋጅ ምምሔዲር ፊይናንስ ኣንቀፅ 51 2. በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ አንቀፅ 51
ብዜተወሃበ ስሌጣን መሰረት ዜወፅእ በተሰጠ ስሌጣን መሰረት የሚወጣውን
መምርሑ ብምኽታሌ ኣብያተ ፅሔፇት መመሪያ በመከተሌ የመንግስት መ/ቤቶች
መንግስቲ ኣብ መወዲእታ ሔዴሔዴ ወርሑ በየወሩ መጨረሻ በመዜገባቸው
ኣብ መዜገቦም ዜረአ ተኣካቢ ሑሳብ፣ የሚታየውን ተሰብሳቢ ሂሳብ፣ ግዳታ ፣
ግቡእን ሔቶ ይግበኣኒን ንቢሮ ፊይናንስ እና የይገባኛሌ ጥያቄ ሇፊይናንስ ቢሮ
ሪፕርት ምግባር ከምኡውን በብዒመቱ ሪፕርት የማዴረግ ግዳታ አሇባቸው
መወዲእታ ኣብ መዜገቦም ዜረአ ተኣካቢ
ሑሳብ ግዳታን ሔቶ ይግበኣኒን ኣብቲ
ዜተጠናቐቀ በጀት ዒመት ካብ መንግስቲ
580
www.chilot.me
ሑሳብ ውሽጢ ሪፕርት ናይ ምግባር ግዴነት

ኣሇዎም፡፡
3. ኣብ ሊዕሉ ካብዜተገሇፀ ብተወሳኺ ዜኾነ ቤት 3. ከዙህ በሊይ ከተገሇፀው በተጨማሪ
ፀሔፇት መንግስቲ ካብ መዜገብ ዜተሰረ዗ ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ከመዜገብ
ተኣካቢ ሑሳብ ግቡእን ሔቶ ይግበኣኒን የተሰረ዗ውን ተሰብሳቢ ሂሳብ፣ ግዳታ እና
በብወርሐ ንቢሮ ፊይናንስ ሪፕርት የይገባኛሌ ጥያቄ በየወሩ ሇፊይናንስ ቢሮ
ምግባርን ከምኡ‟ውን ኣብቲ ዜተጠናቐቐ ሪፕርት የማዴረግ እንዱሁም
በጀት ዒመት ካብ መዜገብ ዜተሰረ዗ ተኣካቢ በተጠናቀቀው የበጀት ዒመት ከመዜገብ
ሑሳብ ግቡእ ወይዴማ ሔቶ ይግበኣኒ የተሰረ዗ውን ተሰብሳቢ ሂሳብ፣ ግዳታ
ኣብሽዐ ዒመት ወይዴማ ኣብዜሒሇፇ ወይም የይገባኛሌ ጥያቄ በዙያው ዒመት
ዒመታት ዜተፇፀመ ምዃኑ ብምፌሊይ ወይም ባሇፈት ዒመታት የተፇፀመ መሆኑን
ሪፕርት ክገብር ኣሇዎ፡፡ በመሇየት ሪፕርት ማዴረግ አሇበት፡፡
49 መምርሑታት 49 መመሪያዎች
ተኣከብቲ ሑሳባት ፣ ግቡእን ወይዴማ ሔቶ ተሰብሳቢ ሂሳቦችን፣ ግዳታዎችን ወይም
ይግበኣኒ ወይ ናይዙኦም ክፊሌ ካብ መዜገብ የይገባኛሌ ጥያቄዎችን ወይም የእነዙሁኑ ክፌሌ
ናይ ምስራዜ ኣፇፃፅማ ዜምራሔ ካብ ቢሮ ከመዜገብ የመሰረዘ አፇፃፀም የሚመራው
ፊይናንስ ብዜወፅእ መምርሑ መሰረት ይኸውን፡፡ ከፊይናንስ ቢሮ በሚወጣው መመሪያ መሰረት
ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ አስራ አንዴ
ሌቃሔ ገን዗ብ መንግስትን ገን዗ብ መንግስቲ የመንግስት ብዴር እና የመንግስትን ገን዗ብ
ኢንቨስት ብዚዕባ ምግባርን ኢንቨስት ስሇማዴረግ
50 ስትራተጂ ምምሔዲር ሌቃሔ 50 የብዴር አስተዲዯር ስትራተጂ
1. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ዜዴሇ መጠን ገን዗ብ 1. የፊይናንስ ቢሮው ሀሊፉ ተፇሊጊውን የገን዗ብ
ኣብዜዴሇ እዋን ምሌቃሔ ሒፇሻዊ ዕሊማ መጠን በተገቢው ጊዛ የመበዯርን
መሰረት ዜገበረን ወፃኢ ምቕናስ አጠቃሊይ ዒሊማ መሰረት ያዯረገ እና ወጪ
ምስዜተረጋገፀ ወፃኢ ምምራሔ ብ዗ኽእሌ መቀነስን ከተረጋገጠ ወጪን ሇመምራት
ስትራተጂ ምምሔዲር ሌቃሔ ንክምስረት የሚያስችሌ የብዴር አስተዲዯር ስትራተጂ
ክገብር ኣሇዎ፡፡ እንዱመሰረት ማዴረግ አሇበት፡፡
2. ሌቓሔ ካብ ወሇዴ ወፃኢ ዜኾኑ ዜተፇሊሇዩ 2. ብዴር ከወሇዴ ውጪ የሆኑ የተሇያዩ
መሇቅሑ ሰነዲት ንምሻጥ ዜግበሩ ወፃኢታት የመበዯርያ ሰነድችን ሇመሸጥ የሚዯረጉ
ኣብ ግምት ውሽጢ ክኣቱ ኣሇዎ፡፡ ናይዙ ወጪዎችን ከግምት ማስገባት አሇበት፡፡ የዙህ
ዒይነት ወፃኢታት ዜተፇሊሇዩ ኮሚሽን፣ ዒይነት ወጪዎች የተሇያዩ ኮሚሽኖችን ፣
ክፌሉታት፣ ሬጂስትራርን ወኪሊትን ክፇያዎችን፣ ሬጂስትራሮችን እና
ፊይናንስን ምምሔዲርን ወፃኢታት የፊይናንስ ወኪልችን ሬጂስትራሮችን እና
ይሒውስ፡፡ የፊይናንስ ወኪልችን የአስተዲዯር
ወጪዎች ይጨምራለ፡፡
3. ሌቓሔ ኣብ ሒፇሻዊ ኢኮኖሚ ኣለታዊ 3. ብዴር በአጠቃሊይ ኢኮኖሚ ሊይ አለታዊ
ዜኾነ ውፅኢት ዗ኽትለ ብፌሊይ ኣብ ገን዗ብ የሆነ ውጤት የሚያስከትለ በተሇይም
ፕሉሲ ወይዴማ ኣብ ክፌሉት ሚዚን በገን዗ብ ፕሉሲ ወይም በክፌያ ሚዚን ሊይ
ዜፌጠር ዗ይምርግጋዕ ዜኣመሰለ ኩነታት የሚፇጠር አሇመረጋጋትን የመሳሰለት
ክከሊኸሌ ብ዗ኽእሌ መገዱ ክመሒዯር ኣሇዎ፡፡ ሁኔታዎችን መካከሌ በሚያስችሌ መንገዴ
መተዲዯር ይኖርበታሌ፡፡
4. ሒፂር እዋን ሌቓሔ መንግስቲ ኣብ 4. የአጭር ጊዛ ብዴር መንግስት በባንኮች እና
ባንኪታትን ምንቅስቓስ ሌውውጥ ዕዲጋን በሌውውጥ ገበያ እንቅስቃሴ ውስጥ ያሇውን
዗ሇዎ ሚዚን ሑሳብ ከምኡውን ኣታውን የሂሳብ ሚዚን እንዱሁም የገቢ እና የወጪ
581
www.chilot.me
ወፃእን ግምት በጀት ብዜምሌከት በጀትን ግምት በሚመሇከት አስተማማኝ

዗ተኣማምን እዋናዊ መረዲእታ መሰረት የሆነ ወቅታዊ መረጃን መሰረት በማዴረግ
ብምግባር ክፌፀም ኣሇዎ፡፡ መፇፀም አሇበት፡፡
51 ሌቓሔ 51 ብዴር
1. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ኣብ ዕዲ መንግስቲ 1. የፊይናንስ ቢሮው ሀሊፉ በመንግስት ዕዲ
ተንከፌ ዗ሇዎ መረዲእታታት ብትሌሚ ረገዴ ያለ መረጃዎችን እና በዕቅዴ ተይዝ
ተታሑዘ ኣብዜነበረ መጠን ዕዲ ዜተገበረ በነበረው የዕዲ መጠን ሊይ የተዯረገውን
ሇውጢ ዜትንትን ከምኡውን ኣብቲ ዗መንን ሇውጥ የሚተነትን እንዱሁም በ዗መኑ እና
ኣብ መፃኢ ሰሇስተ ዒመትን ይህለ‟ዩ ተባሂለ በመጪዎች ሶስት ዒመታት ይኖራሌ
ዜግመት ዕዲ መንግስቲን በብዒመቱ ዕዲ ተብል የሚገመተውን የመንግስት ዕዲ እና
ንምኽፊሌ ዗ዴሉ ወፀኢን ዗ርኢ ዒመታዊ በየዒመቱ ዕዲን ሇመክፇሌ የሚያስፇሌገውን
ትሌሚ ፊይናንስ ብምዴሊው ንስራሔ ፇፃሚ ወጪ የሚያሳይ ዒመታዊ የፊይናንስ ዕቅዴ
ኮሚቴ እቲ ክሌሌ ኣቅሪቡ የፅዴቅ/ንኽፀዴቅ በማ዗ጋጀትሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ይገብር አቅርቦ ያፀዴቃሌ /እንዱፀዴቅ ያዯርጋሌ/፡
2. ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ እቲ ዜፀዯቐ ዒመታዊ 2. የፊይናንስ ቢሮው ሀሊፉ የፀዯቀውን ዒመታዊ
ትሌሚ ፊይናንስ መሰረት ብምግባር የፊይናንስ ዕቅዴ መሰረት በማዴረግ
መንግስቲ ጠሇብ ፊይናንስ ዗ማሌእ ውሳነ የመንግስትን የፊይናንስ ፌሊጎት የሚያሟሊ
ሒሳብ በብዜተወሰነ እዋን ናብ ክሌሌ ስራሔ የውሳኔ ሃሳብ በተወሰነ ጊዛ ሇክሌለ ስራ
ፇፃሚ ኮሚቴ ኣቕሪቡ የፅዴቕ፡፡ በዙ ዒይነት አስፇፃሚ ኮሚቴ አቅርቦ ያፀዴቃሌ፡፡ በዙህ
ዜቐርብ ውሳነ ሒሳብ እቲ ገን዗ብ ብሌቓሔ ዒይነት የሚቀርበው የውሳኔ ሃሳብ ገን዗ቡን
ወይዴማ ሰነዴ ውሔስና ምውፃእን ምሻጥን በብዴር ወይም የዋስትና ሰነድችን
ዜኣመሰለ ሜሊታት ዜእከብ ምዃኑ ዜገሌፅ ማውጣትና መሸጥን በመሳሰለ ዗ዳዎች
መረዲእታ ክሔዜ ኣሇዎ፡፡ የሚሰበስብ መሆኑን የሚገሌፅ መረጃን
መያዜ አሇበት፡፡
52 ውሔስና 52 ዋስትና
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ንግቡኣት ኣፇፃፅማ የፊይናንስ ቢሮው ሃሊፉ ሇግዳታዎች
ውሔስና ቅዴሚ ምሃቡ ዜስዕቡ ኩነታት አፇፃፀም ዋስትና ከመስጠቱ በፉት የሚከተለት
ብዜግባእ ዜተፃረየ ንምዃኑ ከረጋግፅ ኣሇዎ ሁኔታዎች በሚገባ መጣራታቸውን ማረጋገጥ
አሇበት፡፡
ሀ. እቲ ውሔስና ዗ዴሇየለ ምኽንያትን ካብቲ ሀ. ዋስትናው ያስፇሇገበትን ምክንያት እና
ውሔስና ዜርከብ ጥቕምን ከዋስትናው የሚገኝ ጥቅም
ሇ. ናይቲ ውሔስና ግቡእ ተፇፃሚ ክኸውን ሇ. የዋስትና ግዳታ ተፇፃሚ እንዱሆን ቢዯረግ
እንተዯኣተገይሩ ነዙ ዕሊማ ዜውዕሌ ሇዙህ ዒሊማ የሚውሌ የተፇቀዯ በጀት
ዜተፇቐዯ በጀት ምህሊዉን ካብዜኾነ መኖሩንና ከማናቸውም የበጀት ርዕስ
ኣርእስቲ በጀት ክሔሰብ ከምዜኽእሌን ሉታሰብ እንዯሚችሌ እና
ሏ. በቲ ውሔስና መሰረት ግዳታ ንምፌፃም ሏ. በዋስትና መሰረት ግዳታን የመውጣት
ኩነታት ዜፇጥር ምዃኑ ብዚዕባ ግምትን ሁኔታ የሚፇጠር ስሇመሆኑ የሚኖረው
዗ስዕቦ ውፅኢትን፡ ግምት እና የሚያስከትሇውን ውጤት፣
53 ኢንቨስትመንት 53 ኢንቨስትመንት
1. ኣብዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ውሽጢ ዜርከብ ኣብ 1. በተጠቃሇሇው ፇንዴ ውስጥ የሚገኝ እና
ሒፂር እዋን ውሽጢ ንክፌሉት ዗ይዴሇ በአጭር ጊዛ ውስጥ ሇክፌያ የማይፇሇግ
ገን዗ብ ኣብ ውሔስና ሰነዴ ኢንቨስት ክግበር ገን዗ብ በዋስትና ሰነድች ሊይ ኢንቨስት
ዜኽእሌ ቢሮ ፊይናንስ፣ እዙ ገን዗ብ ብርግፅ ሉዯረግ የሚችሇው የፊይናንስ ቢሮው ይህ
ንክፌሉት ዗ይዴሇ ትርፉ ገን዗ብ ምዃኑን ገን዗ብ በእርግጥ ሇክፌያ የማይፇሇግ ትርፌ
ዜሒሸ ጥቕሚ ክርከብ ዜከኣሌ ንካሉእ ዕዲ ገን዗ብ መሆኑን እና የተሻሇ ጥቅም ሉገኝ
582
www.chilot.me
መንግስቲን ስራሔቲ ምምሔዲርን ንክውዕሌ የሚችሇው ሇላሊ የመንግስት ዕዲን

ምግባር ዗ይከኣሌ ምኽኑ እንተረጋግፅ የማስተዲዯር ተግባር እንዱውሌ ማዴረግ
ይኸውን፡፡ የማይቻሌ መሆኑን ሲያረጋግጥ ይሆናሌ፡፡
2. ጥሪት ፇንዴ ክጣየሽ ዜኽእሌ ፇፃሚ ኮሚቴ 2. የጥሪት ፇንዴ ሉቋቋም የሚችሇው የክሌለ
እቲ ክሌሌ ኢኮኖሚያዊ ጥቕሚ ዗ሇዎ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ኢኮኖሚያዊ
ምዃኑ እንትኣምነለ ጥራሔ ይኸውን ናይ ጠቀሜታ ያሇው መሆኑን ሲያምንበት ብቻ
ካፑታሌ ንብረታት ንመተክኢ ዜውዕሌ ይሆናሌ፤ የካፑታሌ ንብረቶችን ሇመተኪያ
ጥሪት ፇንዴ ክተሒዜ ዜከኣሌ ንዜተተሇመ የሚውሇው የጥሪት ፇንዴ ሉያዜ የሚችሇው
ስራሔ ንክውዕሌ ጥራሔ እዩ፡፡ ሇታቀዯሇት ተግባር እንዱውሌ ብቻ ነው፡፡
3. ጥሪት ፇንዴ ዜጣየሽ እቲ ስራሔ እንትውሒዯ 3. የጥሪት ፇንዴ የሚቋቋም ተግባር ቢያንስ
ከም ምንቅስቓስ ንግዱ ከዋፅእ ከምዜኽእሌ እንዯ ንግዴ እንቅስቃሴ ሉያዋጣ መቻለን
ምስ ትሌሚ ፊይናንስን ምስ ናይ ከፊይናንስ ዕቅዴና ከመንግስት
ኢንቨስትመንት ፔሮግራም መንግስቲን ኢንቨስትመንት ፔሮግራም ጋር በማያያዜ
ብምትሔሒዜ ናይቲ ፇንዴ ምጥያሽ ከምፅኦ የፇንዴ መቋቋም የሚያስገኘውን ጥቅም
ዜኽእሌ ጥቕሚ ብ዗ርኢ ትንታነ ክዴገፌ በሚያሳይ ትንታኔ መዯገፌ አሇበት፡፡ ይህ
ኣሇዎ፡፡ እዙ ትንታነ ንግዱ ዜነብሩ የንግዴ ትንታኔ የነበሩበትን
መማረፅቲ ኢንቨስትመንት ዜተወሰዯ የኢንቨስትመንት አማራጮች እና
መማረፂ ኩለ ዜሒሸ ዜኾነለ ምኽንያት የተወሰዯው አማራጭ ከሁለም የተሻሇ
዗ርኢ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ሉሆን የቻሇበትን ምክንያት የሚያሳይ
4. ምምሔዲር ጥሪት ፇንዴ ባዕለ ብዜኽኣሇ 4. የጥሪት ፇንዴ አስተዲዯር ራሱን በቻሇ
ስርዒት ኣመ዗ጋግባ ሑሳብን ምንቅስቓስ የሂሳብ አመ዗ጋገብ ስርዒት እና የጥሪት
ናይቲ ጥሪት ፇንዴን ቅዴም ክብሌ ሪፕርት ፇንዴን እንቅስቃሴ ቀዯም ሲሌ ከቀረበው
ዜተገበረ ሇውጥን በቲ እዋን ውሽጢ ክህለ‟ዩ ሪፕርት በኋሊ የተዯረገ ሇውጥ እና
ተባሂለ ዜግመት ዋጋ ብ዗ርኢ በብተወሰነ በታቀዯሇት ጊዛ ውስጥ ይኖረዋሌ ተብል
እዋን ውሽጢ ንስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እቲ የሚገመተውን ዋጋ በሚያሳይ በተወሰነ ጊዛ
ክሌሌ ብዜቐርብ ሪፕርት ክዴገፌ ኣሇዎ፡፡ ውስጥ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
በሚቀርብ ሪፕርት መዯገፌ አሇበት፡፡
5. ምምሔዲር ጥረ ገን዗ብ መካየዱ ስራሔ 5. የጥሬ ገን዗ብ አስተዲዯር የስራ ማስኬጃ
ጠሇብን ፌሰት ገን዗ብን ምንቅስቓስ መሰረት ፌሊጎትን እና የገን዗ቡ ፌሰትን እንቅስቃሴ
ብምግባር ሚዚን ሑሳብ ብትሐት መጠን መሰረት በማዴረግ የሂሳብ ሚዚን በዜቅተኛ
ንክፀንሔ ምግባር ብ዗ኽእሌ ኩነታት ክምራሔ መጠን እንዱቆይ ማዴረግ በሚያስችሌ
ኣሇዎ፡፡ ሁኔታ መመራት ይኖርበታሌ፡፡
54 ዕዲ ብዚዕባ ምትሔሌሊፌ 54 ዕዲን ስሇ ማስተሊሇፌ
ቢሮ ፊይናነስ እንተ዗ይፅዱቕዎ ናይ ሳሌሳይ የፊይናንስ ቢሮው ካሊፀዯቀው በስተቀር
ወገን ዕዲ ዒዱ ውሽጢ ወይዴማ ካብ ሳሌሳይ የሶስተኛ ወገኖች የአገር ውስጥ ዕዲ ወይም
ወገን ዕዲ ዒዱውሽጢ መሰሌ ምእካብ ንብሄራዊ ከሶስተኛ ወገኖች የአገር ውስጥ ዕዲን
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ምትሔሌሊፌ የመሰብሰብን መብት ሇትግራይ ብሓራዊ
ኣይከኣሌን፡፡ በዙ ዒይነት ዜመሒሊሇፌ ዕዲ ክሌሊዊ መንግስት ማስተሊሇፌ አይቻሌም፡፡
ተቐባሌነት ዜረኸበ ምዃኑ ብቢሮ ፊይናንስ በዙህ ዒይነት የሚተሊሇፌ ዕዲ ተቀባይነት ያገኘ
ፉርማ ክረጋገፅ ኣሇዎ፡፡ ቢሮ ፊይናንስ ናይቲ መሆኑ በፊይናንስ ቢሮ ሀሊፉ ፉረማ መረጋገጥ
ምትሔሌሊፌ ስራሔ ቅዴሚ ምቅባለ በቲ ዜዴሇ አሇበት፡፡ የፊይናንስ ቢሮው የማስተሊሇፈን
መገዱ ዜተረጋገፀ ሔጋዊ ሰነዴ ክበፅሕ ኣሇዎ፡፡ ተግባር ከመቀበለ በፉት በተገቢው መንገዴ
የተረጋገጠ ሔጋዊ ሰነዴ ሉዯርሰው ይገባሌ፡፡
55 መዚግብትን ሑሳባትን 55 መዜገቦችና ሂሳቦች
583
www.chilot.me
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናነስ ብመሰረት ኣዋጅ የፊይናንስ ቢሮው ሀሊፉ በፊይናንስ አስተዲዯር

ምምሔዲር ፊይናንስ ኣንቀፅ 43 ምምሔዲር ዕዲ አዋጅ አንቀፅ 43 መሰረት የመንግስት ዕዲ
መንግስቲ ብዜምሌከት ስርዒት መዜገብን አስተዯዯርን የሚመሇከት የመዜገብ እና የሂሳብ
ኣታሒሔዚ ሑሳብን ንክምስረት ይገብር፡፡ እዙ አያያዜ ስርዒት እንዱመሰረት ያዯርጋሌ፡፡ ይህም
ስርዒት‟ዙ ነዙ ዜስዕብ ዜሒወሰ ይኸውን፡፡ ስርዒት የሚከተለትን የሚጨምር ይሆናሌ፡፡
ሀ. ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ እቲ ክሌሌ ብሌቓሔ ሀ. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በብዴር
ንክውሰዴ ዜተፇቐዯ ዜኮነ ገን዗ብ እንዱወሰዴ የተፇቀዯውን ማናቸውንም
ገን዗ብ፣
ሇ. ብሌቓሔ ንዜተወሰዯ ዜኮነ ገን዗ብ ዗ርኢ ሇ. በብዴር የተወሰዯውን ማናቸውንም ገን዗ብ
መግሇፂ የሚያሳይ መግሇጫ
ሏ. ብሌቓሔ ካብዜተወሰዯ ገን዗ብ ውሽጢ ሏ. በብዴር ከተወሰዯው ገን዗ብ ውስጥ
ዜተኸፇሇ ዋና ዕዲ ወይዴማ ወሇዴ የተከፇሇውን ዋና ዕዲ ወይም ወሇዴ
መ. ንኢንቨስትመንት ዜወዒሇ ዜኾነ ገን዗ብ
መግሇፂ
ረ. ካብ ኢንቨስትመንት ዜተረኸበ ኣታዊ መ. ከኢንቨስትመንት የተገኘውን ገቢ
ከምኡውን ኢንቨስትመንት ንምሒዜ፣ እንዱሁም ኢንቨስትመንት ሇመያዜ
ንምምሔዲር፣ ክሇቅቅ ንምግባር ዜተኸፇሇ ሇማስተዲዯርና ሇማስሇቀቅ የተከፇሇ
ገን዗ብ ገን዗ብ፣
ሰ. ዜተፇቐደ ውሔስናታት ዗ርኢ መግሇፂ ረ. የተፇቀደ ዋስትናዎችን የሚያሳይ መግሇጫ
ሸ. ውሔስና ዜተኣተወለ ግቡእ ካብ ዜተጠቓሇሇ ሰ. ዋስትና ሇተገባሇት ግዳታ ከተጠቃሇሇው
ፇንዴ ዜተፇፀመ ክፌሉት ምፌፃም ዗ዴሉየለ ፇንዴ የተፇፀመውን ክፌያውን መፇፀም
ምኽንያት ዜሒወስ ያስፇሇገበትን ምክንያት ጭምር፡፡
56 ሪፕርት 56 ሪፕርት
ሊዕሇዎት ሒሇፌቶት ኣብያተ ፅሔፇት የመንግስት ፅ/ቤቶች የበሊይ ሀሊፉዎች
መንግስቲ ወርሒዊ ገን዗ብ ዴሌየቶምን ግምት ወርሃዊ የገን዗ብ ፌሊጎታቸውን ግምት እና
ወርሒዊ ገን዗ብ ኣጠቃቅማ ሪፕርትን ብመሰረት የየወሩን የገን዗ብ አጠቃቀም ሪፕርት በዙህ
ዯንብ‟ዙ ቢሮ ፊይናንስ ዗ውፅኦ መምርሑ ዯንብ መሰረት የፊይናንስ ቢሮው
ብምኽታ ከቅርቡ ኣሇዎም፡፡ የሚያወጣውን መመሪያ በመከተሌ ማቅረብ
ክፌሉ ዒሰርተ ክሌተ ክፌሌ አስራ ሁሇት
ንብረት መንግስቲ የመንግስት ንብረት
57 መምርሑ 57 መርህ
ንብረት መንግስቲ ብንብረትነት ናይ ምሒዜ የመንግስት ንብረት በንብረትነት
ምጥቃም፣ ምፅጋን፣ ምሔሊውን ንክውገዴ የመያዜ፣ የመጠቀም፣ የመጠገን የጥበቃና
ምግባርን ውስን በጀት ብምጥቃም ውፅኢታዊ የማስወገዴ ተግባር በአነስተኛ በጀት
ቁሌጡፌን ኢኮኖሚያውን ብዜኾነ መገዱ በመጠቀም ውጤታማ ፣ ቀሌጣፊ እና
ዜተፇፀመ ምዃኑ ክረጋገፅ ኣሇዎ፡፡ ኢኮኖሚያዊ በሆነ መንገዴ መፇፀሙን
58 ንብረት ብዚዕባ ምሒዜ 58 ንብረትን ስሇመያዜ
1. ዜኾነ ንብረት መንግስቲ ብባዒሌዋናነት 1. ማናቸውንም የመንግስት ንብረት
ምሒዜ ቀንዱ ዕሊማ ዜፀዯቀ ፔሮግራማት በባሇቤትነት የመያዜ ብቸኛ ዒሊማ
ኣብያተ ፅሔፇት ንክፌፀምን እቲ ግሌጋልት የፀዯቁትን የመ/ቤቶቸን ፔሮግራሞች
ብምስሊጥ ብዜተኽኣሇ መጠን ውፅኢታውን ሇማስፇፀም እና አገሌግልቱን በማፊጠን
ብቁዕን ንምግባር ክኸውን ኣሇዎ በተቻሇ መጠን ውጤታማና ብቁ ሇማዴረግ
584
www.chilot.me
2. ቢሮ ፊይናንስ ኣብ ትሔቲ ዜኾነ ናይቲ 2. የፊይናንስ ቢሮበማናቸውንም የክሌለ

ክሌሌ ኣብያተ ፅሔፇት ዗ይኮኑ ናይቲ ክሌሌ መንግስት ፅ/ቤት ስር ያሌሆኑትን የክሌለን
ንብረት መንግስቲ ብንብረትነት መንግስቲ መንግስት ንብረቶች በመንግስት
ይሔዜ፡፡ ንብረትነት ይይዚሌ፡፡
59 ኣጠቃቅማን ፅገናን 59 አጠቃቀምና ጥገና
1. ዜኾነ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፀሔፇት 1. የማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ
መንግስቲ ዜኾነ ንብረት መንግስቲ ማናቸውም የመንግስት ንብረት በተቻሇ
ብዜተኽኣሇ መጠን ናይቲ ቤት ፅሔፇት መጠን የመ/ቱን ሃሊፉነት ውጤታማ
ሒሊፌነት ውፅኢታዊ ብዜግብር መሌክዐ በሚያዯርግ መሌኩ አገሌግልት ሊይ
ኣብ ግሌጋልት ምውዒለ ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ መዋለን ማረጋገጥ አሇበት
2. ዜኾነ ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት 2. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ
መንግስቲ ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምረሑ ፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ
መሰረት ንብረት መንግስቲ፣ ብዜተኸተሇ መሰረት የመንግስት ንብረት በተቻሇ
መጠን ኢኮኖሚያውን ውፅኢታውን ብዜኾነ መጠን ኢኮኖሚያዊና ውጤታማ በሆነ
መንገዱ ግሌጋልት ንክህብ ኣዴሊይ ስርዒት መንገዴ አገሌግልት እንዱሰጥ ተገቢ የጥገና
ፅገና ከጣይሽ ኣሇዎ፡፡ ስርዒት ማቋቋም አሇበት፡፡
60 ምምሔዲር ንብረት መንግስቲ 60 የመንግስት ንብረት አስተዲዯር
1. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ 1. የመንግስተ ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ የመንግስት
ንብረት መንግስቲ ንምምሔዲር ናይ ህይወት ንብረትን ሇማስተዲዯር የህይወት ዗መን
዗መን ስርዒት ይኽተሌ፡፡ ስርዒትን ይከተሊሌ፡፡
2. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ 2. የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ የመንግስት
ንብረት መንግስቲ ካብ ዜተተሒ዗ለ ክሳብ ንብረትን ከተያ዗በት ከአገሌግልት ውጪ
ካብ ግሌጋልት ወፃኢ ዜኾነለ ዕሇት ማዒሌቱ እስከሆነበት ቀን ዴረስ ቀኑን ፣ ዜርዜር
ዜርዜር መግሇፂኡ ፣ በዜሐን ዗ስዏቦ ወፃኢን መግሇጫውን ፣ ብዚቱን እና ያስከተሇውን
዗ርኢ ዜርዜር ዜተመዜገበ ንምዃኑ ከረጋግፅ ወጪ የሚያሳይ ዜርዜር መመዜገቡን
ኣሇዎ፡፡ ማረጋገጥ አሇበት፡፡
3. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት/ፅ መንግስቲ ዜኾነ 3. የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ የመ/ቤቱን
ቀዋሚ ንብረት ቤት ፅሔፇቱ ምሔሊው ማናቸውንም ቋሚ ንብረት የመጠበቅ
ሒሊፌነት ብመጀመሪያ ዯረጃ እቲ ንብረት ሃሊፉነት በመጀመሪያ ዯረጃ ንብረቱን
ንክግሌገሌለ ሒሊፌነት ንዜተወሃቦም እንዱገሇገሌበት ሃሊፉነት ሇተሰጣቸው
ሒሇፌቶት ዜተወሃበ ምኽኑን ኣብ ዋና ሃሊፉዎች መስጠቱንና በዋናው መዜገብ
መዜገብ ዜርዜር ሒሇውቲ ኣበ ትሔቲኦም የጠባቂዎች ዜርዜርና በእነርሱ ጥበቃ ስር
዗ሇዉ ቀወምቲ ንብረታት ዜርከብለ ቦታ ያለት ቋዋሚ ንብረቶች የሚገኙበት ቦታ
ዜሰፇረ ምዃኑ ክረጋገፅ ኣሇዎ፡፡ መስፇሩን ማረጋገጥ አሇበት፡፡
4. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ሃሇቕቲ 4. የመንግስት መ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ ወዱያዉኑ
ኣቕሐት ኣብ ዜርዜር ኣቕሒ ውሽጢ ጥቅም ሊይ የማይውለ አሊቂ ዕቃዎች በዕቃ
ምእታዎምን ንሒሇዎኦም ሒሊፉ ዜተመዯበ ዜርዜር ውስጥ መካተታቸውንና
ምኻኑ ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ ሇጥበቃቸው ሃሊፉ መመዯቡን ማረጋገጥ
አሇበት፡፡
5. ዜኾነ ንብረት መንግስቲ እንተወሒዯ ኣብ 5. ማናቸውም የመንግስት ንብረት ቢያንስ
ዒመት ሒዯ ግዛ እናተቆፀረ ምስ ዜርዜር በዒመት አንዴ ጊዛ እየተቆጠረ ከዕቃ
ኣቅሒ መዜገብ እናተመሳኸረ ክረጋገፅ ዜርዜር መዜገብ ጋር በመመሳከር
ኣሇዎ፡፡ መረጋገጥ አሇበት፡፡
6. ትኽክሇኛ ዋጋ ንብረት መንግስቲ ንምውሳን 6. የመንግስት ንብረት ትክክሇኛው ዋጋ
ከይተኽኣሇ እንትተርፌ እቲ ግምት ቢሮ ሇመወሰን ሳይቻሌ ሲቀር ግምት ፊይናንስ
585
www.chilot.me
ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት

ይውሰን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
7. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ቢሮ 7. የመንግስት መስሪያቤት የበሊይ ሃሊፉ
ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ
ሒሇቕቲ ዜኾኑ ኣቑሐትን ዜርዜር ቀዋሚ መሰረት የማናቸውም የአሊቂ ዕቃዎች
ንብረትን መግሇፂን ዋጋን ኣብ መንግስቲ ዜርዜር እና የቋሚ ንብረት መግሇጫ ዋጋ
ሑሳብ ሪፕርት ውሽጢ ዜተጠቓሇሇ ምዃኑ በመንግስት ሂሳብ ሪፕርት ውስጥ
ክረጋገፅ ኣሇዎ፡ መጠቃሇለን ማረጋገጥ አሇበት፡፡
8. ንብረት መንግስቲ ስርዒት ኣተማምና ዋጋን 8. የዋጋ እና የወጪ አተማመን ስርዒት
ወፃኢን ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ የፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ
ይውሰን ይወሰናሌ፡፡
61 ምሔሊውን ምክንኻንን 61 መጠበቅና መንከባከብ
ሒሊፉን ሰራሔተኛታትን ዜኾነ ቤት ፅሔፇት ማናቸውም የመንግስት መ/ቤት የበሊይ
መንግስቲ ምሔሊውን ምክብኻብን ሒሊፌነት ሃሊፉ እና ሰራተኞች የመንግስት ንብረት
ኣሇዎም የመጠበቅና የመንከባከብ ሃሊፉነት አሇባቸው፡፡
62 ንክውገዴ ምግባር 62 ማስወገዴ
1. ንብረት መንግስቲ ዜውገዴ ቢሮ ፊይናንስ 1. የመንግስት ንብረት የሚወገዯው ፊይናንስ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ይኸውን ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
2. መግሇፂ ዜተወገዯ ንብረት መንግስቲ ነቲ ይሆናሌ
ንብረት ንክውገዴ ብምግባር ዜተረኸበ 2. የተወገዯ የመንግስት ንብረት መግሇጫና
ገን዗ብ መጠን ኣብ ውሽጢ መንግስቲ ፀብፃብ ንብረቱን በማስወገዴ የተገኘው ገን዗ብ
ሑሳብ ክጠቓሇሌ ኣሇዎ፡፡ መጠን በመንግስት ሂሳብ ሪፕርት ውስጥ
መጠቃሇሌ አሇበት፡፡
63 ንክስረዜ ምግባር 63 መሰረዜ
ንብረት መንግስቲ የመንግስት ንብረት
1. ንዜሒዝ ቤት ፅሔፇት ወይዴማ ንካሉእ ቤት 1. የመንግስት ንብረት ሇሚገኝበት የመንግስት
ፅሔፇት መንግስቲ ዗ይጠቅምን ዋጋ መ/ቤት ወይም ሇላሊ የመንግስት ፅ/ቤት
዗የውፅእን ምዃኑ እንትረጋገፅ ቢሮ ፊይናንስ የማይጠቅምና ዋጋ የማያወጣ መሆኑ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ይስረዜ ሲረጋገጥ የፊይናንስ ቢሮው በሚያወጣው
መመሪያ መሰረት ይሰረዚሌ፡፡
2. እንትበሊሾ፣ ካብ ጥቕሚ ወፃኢ እንትኸውን፣ 2. የመንግስት ንብረት ሲበሊሽ ከጥቅም ውጪ
እንትስረቕ ወይ ብዜኾነ ካሉእ ምክንያት ሲሆን ሲሰረቅ ወይም በማናቸውም ላሊ
እንትጎዴሌ ወይ እንትጠፌእ ካብ ንብረት ተመሳሳይ ምክንያት ሲጎዴሌ ወይም ሲጠፊ
መዜገብ ይስረዜ ከነብረት መዜገብ ይሰረዚሌ፡፡
3. ዜኾነ ንብረት መንግስቲ እንትስረዜ 3. ማናቸውም የመንግስት ንብረት ሲሰረዜ
መግሇፂኡን መጠን ገን዗ብን ቢሮ ፊይናንስ መግሇጫውና የገነ዗ቡ መጠን የፊይናንስ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ኣብ መንግስቲ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
ሑሳብ ሪፕርት ውሽጢ ተጠቃሉለ ክረአ በመንግስትሂሳብ ሪፕርት ውስጥ
ኣሇዎ፡፡ ተጠቃሌል መታየት አሇበት፡፡
64 ኣታዊታት 64 ገቢዎች
1. ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ካብ ንብረት 1. ማናቸውም የመንግስት መ/ቤት ከመንግስት
መንግስቲ ዜእክቦ ኣታዊ ብመሰረት ቢሮ ንብረት ገቢ የሚሰበሰበው የፊይናንስ
ፊይናንስ ዗ውፅኦ መምርሑ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
2. ኣታዊ ዜረኸበ ቤት ፀሔፇት መንግስቲ ካብ መሆን አሇበት፡፡
ዜኣተወ ክጥቀም እንተዯአ ዗ይተፇቒዴለ 2. ገቢውን ያገኘው የመንግስት መ/ቤት
586
www.chilot.me
ንብረት መንግስቲ ብምግሌጋሌ ወይ ንብረት በገቢው በመጠቀም ካሌተፇቀዯሇት በቀር

መንግስቲ ንክውገዴ ብምግባር ዜተረኸበ በመንገስት ንብረት በሚገሇገሌ ወይም
ዜኾነ ኣታዊ ኣብ ዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ውሽጢ የመንግስትን ንብረት በማስወገዴ
ኣታዊ ክግበር ኣሇዎ፡፡ የተገኘውን ማናቸውም ገቢ በተጠቃሇሇው
ፇንዴ ገቢ መዯረግ አሇበት፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሌ አስራ ሶስት
ግዜኢታትን ውዕሊትን ግዢዎችና ውልች
1. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ንዜፌፅሞም ዜኾኑ 1. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት
ውዕሊት ግዜኢት ዜኸፌል ገን዗ብ መንግስቲ ሇሚፇፅማቸው የግዟ ውልች የሚከፇሇው
ተመጣጣኒ ዜኾነ ዋጋ ዜረኸበ ምዃኑ የመንግስት ገን዗ብ ተመጣጣኝ የሆነ ዋጋ
ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ ማግኘቱን ማረጋገጥ አሇበት፡፡
2. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ናይ ኣቕሒ ፅርየትን 2. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት የዕቃው
ዋጋን ተመሳሳሉ እንትኸውን ኣብ ኢትዮጵያ ጥራትና ዋጋ ተመሳሳይ ሲሆንና
ዜተመረተ ምህርቲ ካብ ወፃኢ ዒዱ ምህርቲ በኢትዮጵያ የተመረተው ምርት ከውጭ
ዜነኣሰ ወይዴማ ብተመሳሳሉ እዋን ክቐርብ አገር ምርት ባነሰ ወይም በተመሳሳይ ጊዛ
ዜኽእሌ ምዃኑ እንትረጋገፅ ወይዴማ ዜኾነ ሉቀርብ የሚችሌ መሆኑ ሲረጋገጥ ወይም
ብቤት ምኽሪ ከሌሌ ትግራይ ዜውሰን ካሉእ ማናቸውንም በተግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ኩነታት እንተማሌእ ካብ ወፃኢ ሃገር የሚወሰንን ላሊ ሁኔታ ሲያሟሊ ከውጭ
ምህርቲ ውሽጢ ዒዱ ምህርቲ ክመርፅ አገር ምርት የአገር ውስጥን ምርት
ኣሇዎ፡፡ መምረጥ አሇበት፡፡
66 ዜርዜር ኣቕርብቲ ኣቕሒ 66 የዕቃ አቅርቢዎች ዜርዜር
1. ቢሮ ፊይናንስ ምስ ካሌኦት ኣግባብ ዗ሇዎም 1. የፊይናንስ ቢሮ ከላሇልች አግባብ ካሊቸው
ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ብምምኽኻር የመንግሰት ፅ/ቤቶች ጋር በመመካከር
ኣብዙ ኣንቀፅ‟ዙ ንካሌኦት ቤት ፀሔፇታት ከዙህ አንቀፅ ሇላልች ፅ/ቤቶች የተሰጠውን
ዜተወሃበ ከይሒወሰ ዜኾነ ግዙኢታት ውሽጢ ሳይጨምር ማናቸውንም የአገር ውስጥ
ዒዱ ዜምሌከት ዜርዜር ኣቕረብቲ የዲለ ግዢዎችን በሚመሇከት የዕቃ አቅራቢዎች
ይሔዜ፡፡ ዜርዜር ያ዗ጋጃሌ ይይዚሌ፡፡
2. ቢሮ ስራሔን ከተማ ሌምዒትን ውዕሊት ስራሔ 2. የስራና ከተማ ሌማት ቢሮ የኮንስትራክሽን
ኮንስትራክሽን ብዜምሌከት ዜርዜር ስራ ውልችን በተመሇከተ የአቅራቢዎችን
ኣቕረብቲ የዲለ ይሔዜ ዜርዜር ያ዗ጋጃሌ
3. ቢሮ ፊይናንስ ከምኡ‟ውን ስራሔቲ 3. የፊይናንስ ቢሮ እንዯዙሁም የኮንስትራክሽን
ኮንስትራክሽን ብዜምሌከት ቢሮ ስራሔን ስራዎች በተመሇከተ የስራና ከተማ ሌማት
ከተማ ሌምዒትን ኣብ ዜርዜር ውሽጢ ቢሮ አቅራቢዎች ዜርዜር ውስጥ ሇመግባት
ኣቕረብቲ ንምእታው እንታይ መመ዗ኒታት ምን ምን መመ዗ኛዎች መሟሊት
ክማሌኡ ከም዗ሇዎም ዗ርኢ መምርሑ እንዲሇባቸው የሚያሳይ መመሪያ ያወጣሌ
የውፅኡ፡፡
4. ቢሮ ንግዴን ኢንደስትሪን ትራንስፕርትን 4. የንግዴ ኢንደስትሪና ትራንስፕርት ቢሮ
ግዜኢት ተሽከርከርቲ ብዜምሌከት ዜርዜር የተሽከርካሪዎች ግዙን በተመሇከተ የዕቃ
ኣቕሒ መቕረብቲ የዲለ ይሔዜ አቅራቢዎች ዜርዜር ያ዗ጋጃሌ የይዚሌ
5. ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 5. የፔሊንና ኢኮኖሚ ሌማት በቢሮ የምክር
ግሌጋልት ምኽሪ ዜህቡ ትካሊት ዜርዜር አገሌግልት የሚሰጡ ዴርጅቶችን ዜርዜር
የዲለ ይሔዜ፡፡ ያ዗ጋጃሌ ይይዚሌ፡፡
67 ጨረታ 67 ጨረታ
1. ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ዜኾነ ውዕሌ 1. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ማናቸውም
587
www.chilot.me
ቅዴሚ ምፌፃሙ ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ንኡስ ውሌ ከመፇፀሙ በፉት በዙህ አንቀፅ ንዐስ
ዒንቀፅ 3 ብዜተገሇፀ መሰረት ጨረታ ከውፅእ አንቀፅ 3 በተገሇፀው መሰረት ጨረታ
ኣሇዎ፡፡ ማውጣት አሇበት
2. ኣብዙ ኣንቀፅ‟ዙ ንኡስ አንቀፅ 1 ዜተዯንገገ 2. በዙህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
እንተሃሇወውን ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ካብዙ ቢኖርም፣ ማናቸውም የመንግስት መ/ቤት
ንታሔቲ ብ዗ሇዉ ኩነታት እቲ ሒዯ ከዙህ በታች ከተመሇከቱት ሁኔታዎች
እንትማሊእ ጨረታ ምውፃእ እንተየዴሇየ አንደ ሲሟሊ ጨረታ ማውጣት ሳያስፇሌግ
ውዕሉ ምፌፃም ይከኣሌ፡፡ ውሌ መፇፀም ይችሊሌ
ሀ. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ/ንካሌእ ሀ. የመንግሰት ፅ/ቤት የበሊይ ሃሊፉ/ሇላሊ
ውክሌና ምሃብ ኣይፌቀዴን/ ብጣዕሚ ውክሌና መስጠት አይችሌም/ በጣም
ህፁፅ ካብ ምዃኑ ዜተሇዒሇ አስቸ኱ይ ከመሆኑ የተነሳ ቢ዗ገይ
እንተዲኣ዗ንጊዐ ኣብቲ ቤት/ፅ ከቢዴ በፅ/ቤቱ ሊይ ከባዴ ችግር የሚፇጥርና
ፀገም ዜፇጥርን ኣብቲ ኣፇፃፅማ ስራሔ በመ/ቤቱ የስራ አፇፃፀም ሊይ ጉዲትን
ቤት/ፅ ጉዴኣት ዗ኽትሌ ምዃኑ የሚየስከትሌ መሆኑን በማመን በፅሐፌ
ብምእማን ብፅሐፌ እንተረጋግፅ፣ ሲያረጋግጥ፡፡
ሇ. ዜግበር ወፃኢ ግምት ቢሮ ፊይናንስ ሇ. የሚዯረገው ወጪ ግምት ፊይናንሰ ቢሮ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ ካብዜተወሰነ መጠን በሚያወጣው መመሪያ ከተወሰነ
ገን዗ብ ዗ይበሌፅ እንትኽውን፣ የገን዗ቡ መጠን ያሌበሇጠ ሲሆን
ሏ. ብመንፅር ናይቲ ስራሔ ፀባይ እንትረአ ሏ. ከስራው ፀባይ አንፃር ሲታይ ጨረታ
ጨረታ ምውፃእ ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ ማውጣት የክሌሌ መንግስት ፌሊጎት
ዴሌየት ከይኮነ እንትተርፌ ሳይሆን ሲቀር
መ. እቲ ውዕሉ ክፌፅም ዜኽእሌ ሒዯ ስራሔ መ. ውለን መፇፀም የሚችሌ አንዴ የስራ
ተቛራፂ ጥራሔ እንትኸውን ተቋራጭ ብቻ ሲሆን
3. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ጨረታ ዗ውፅእ 3. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ጨረታ
የሚያወጣው
ሀ. ዜተሇመዯን ቅቡሌ ዜኾነን ኣሰራርሒ ሀ. የተሇመዯውን ተቀባይነት ያሇውን
መሰረት ብምግባር ብመራኸቢ ማዕኸናት አሰራር መሰረት በማዴረግ በመገናኛ
መፀዋዕታ ጨረታ ብምትሔሌሊፌ ብዘሃን የጨረታ ጥሪ በማስተሊሇፌ ፣
ወይዴማ፣ ወይም
ሇ. ካብ ኣቕሒ ኣቕረብቲ ዜርዜር ውሽጢ ሇ. ከዕቃ አቅራቢዎች ዜርዜር ውስጥ
እቲ ዜተተሇመ ስራሔ ንክሰርሐ የታቀዯውን ስራ እንዱያከናውኑ
ዜተወሰኑ ኣቕርብቲ ንጨረታ ብምግባዜ የተወሰኑ አቅርቢዎች ሇጨረታ
ወይዴማ በመጋበዜ ወይም
ሏ. ኣቕሒ ኣቕረብቲ ዗ሇዎም ብቅዒትን ሏ. ዕቃ አቅራቢዎች ያሊቸውን ብቃትና
ክእሇትን ብምርኣይ ጥራሔ ብምውዴዲር ችልታ በማየት ብቻ በማወዲዯር
4. ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ ብፇለይ 4. ፊይናንስ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ በተሇየ
ኩነታት ንክረአ እንተዯኣ ዗ይተገይሩ ሁኔታ እንዱታይ ካሌተዯረገ በስተቀር
ግዜኢታት ወፃኢ ብዒሇምሇኸ ስርዒት የውጪ ግዟዎች በዒሇም አቀፌ የጨረታ
ኣፇፃፅማ ጨረታ መሰረት ይካየዴ አፇፃፀም ስርዒት መሰረት ይከናወናሌ፡፡
5. ኣብያተ ፅሔፇት መንግስቲ ብ዗ውፅእዎ 5. የመንግስትፅ/ቤቶች በሚያወጡት ጨረታ
ጨረታ ምስታፌ ዜኽእለ ኣብ ኣቅረብቲ መሳተፌ የሚችለት በአቅራቢዎች ዗ርዜር
ዜርዜር ውሽጢ ዜተመዜገቡ ተቋረፅቲ ስራሔ ውስጥ የተመ዗ገቡት የስራ ተቋራጮች ብቻ
ጥራሔ እዮም፡፡ ናቸው
6. ናይ መንግስቲ ተሽከርከርቲ ግዜኢት ቢሮ 6. የመንግስት ተሽከርካሪዎች ግዢ የንግዴ
ኢንደስትሪ ንግዴን ትራንስፕርትን ኢንደስትሪና የትራንስፕርት ቢሮ
588
www.chilot.me
ብ዗ውፅኦ ዜርዜር/ስፏስፉኬሽን/ መሰረት በሚያወጣው ዜርዜር/ስፓሲፌኬሽን/

ይፌፀም፡፡ መሰረት ይፇፀማሌ፡፡
68 መኽበሪ ጨረታ 68 የጨረታ ማስከበሪያ
1. ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ 1. ማናቸውም የመንግስት መ/ቤት
ሀ. ተቋረፅቲ ስራሔ ንብሄራዊ ክሌሊዊ ሀ. የስራ ተቋራጮች ሇትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ መኽበሪ ጨረታ መንግስት የጨረታ ማስከበሪያ እንዱያስይዘ
ንክትሔዘ ክሒትት ኣሇዎ መጠየቅ አሇበት
ሇ. ንመኽበሪ ጨረታ ጥረ ገን዗ብ ፣ ቼክ ሇ. የመንግስት ፅ/ቤት ሇጨረታ ማስከበሪያ ጥሬ
ወይዴማ መፇፀሚ ጨረታ ቦንዴ ክቅበሌ ገን዗ብ፣ ቼክ ወይም የጨረታ ማስፇፀሚያ ቦንዴ
ይኽእሌ ሉቀበሌ ይችሊሌ
ሏ. ኣብቲ ሰነዴ ውሔስና ዜተቐመጡ ሏ. የመንግስት ፅ/ቤት በዋስትና ሰነደ ሊይ
ግቡኣት ክሳብ ዜፌፀሙ እቲ መኽበሪ የተመሇከቱት ግዳታዎች እስኪፇፀሙ ዴርስ ጨረታ
ጨረታ ክሔዜ ኣሇዎ፡፡ ማስከበሪያውን መያዜ አሇበት
2. መኽበሪ ጨረታ ምትሒዜ ዜከኣሌ መጠን 2. ሇጨረታ ማስከበሪያ ማስያዜ የሚቻሇው
ገን዗ብ ቢሮ ፊይናንስ ብ዗ውፅኦ መምርሑ የገን዗ብ መጠን ፊይናንስ ቢሮ
ይውሰን፡፡ በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ
3. ዜኾነ ቤት ፅ/ቤት መንግስቲ ዜተቐበል 3. ማናቸውም የመንግስት መ/ቤት
ዜኾነ መኽበሪ ጨረታ ኣብዙ ዒንቀፅ‟ዙ ንኡስ የተቀበሇውን ማናቸውም የጨረታ
ዒንቀፅ 6ን 7ን መሰረት ክሳብ ዜምሇስ ማስከበሪያ በዙህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 6
ክትሔዜ ኣሇዎ፡፡ እና 7 መሰረት እስከሚመሇስ ዴረስ መያዜ
አሇበት
4. እቲ ጨረታ ተቐባሌነት እንትረክብን 4. ጨረታው ተቀባይነት ሲያገኝና ማስከበሪያ
መኽበሪ ውዕሉ ንክወሃብ እንትሔተትን እንዱሰጥ ሲጠየቅ፣
ሀ. መኽበሪ ውዕሉ ክሳብ ዜወሃብ ቤት/ፅ ሀ. የውሌ ማስከበሪያው እስኪሰጥ ዴረስ የመንግስት
መንግስቲ መኽበሪ ጨረታ ምሒዜን መ/ቤት የጨረታ ማስከበሪያውን መያዜ እና
ሇ. መኽበሪ ጨረታ ኣካሌ ውዕሌ መኽበሪ ሇ. የጨረታ ማስከበሪያው የውሌ ማስከበሪያው ኣካሌ
እንተዯኣ዗ይኮይኑ መኽበሪ ውዕሌ ካሌሆነ በስተቀር የውሌ ማስከበሪያው እንዯተገኘ
ምስተረኸበ ነቲ ስራሔ ተቋራፂ ክምሇስ ሇስራ ተቋራጭ መመሇስ አሇበት
ኣሇዎ፡፡
5. ተጫራቲ በቲ ጨረታ ከየሸነፇ እንትተርፌ 5. ተጫራቹ በጨረታው ሳያሸንፌ ሲቀር
ቤት/ፅ መንግስቲ ዜተቐበል ውሔስና የመንግስት መ/ቤት የተቀበሇውን የጨረታ
መኽበሪ ጨረታ ነቲ ስራሔ ተቛራፂ ማስከበሪያ ዋስትና ሇስራ ተቋራጩ
ይምሌስ፡፡ ይመሌሳሌ፡፡
69 መኽበሪ ውዕሉ 69 የውሌ ማስከበሪያ
1. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ስራሔ ተቛረፅቲ 1. ማናቸውም የመንግስት መ/ቤት የስራ
ንብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተቋራጮች ሇትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መኽበሪ ውዕሉ ንክሀቡ ክሒትት ኣሇዎ፡፡ መንግስት የውሌ ማስከበሪያ እንዱሰጡ
መጠየቅ አሇበት
2. ቤት/ፅ መንግስቲ ጥረ ገን዗ብ ቼክ፣ መፇፀሚ 2. የመንግስት ፅ/ቤት ጥሬ ገን዗ብ ቼክ፣
ቦንዴ ዜመሒሇሇፌን ዗ይመሒሊሇፌን ሰነዴ የማስፇፀሚያ ቦንዴ የሚተሊሇፌና
ገን዗ብ ብመኽበሪ ውዕሉ ክቕበሌ ይኽእሌ የማይተሊሇፌ የገን዗ብ ሰነዴ በውሌ
ማስከበሪያነት መቀበሌ ይችሊሌ
3. ቤት/ፅ መንግስቲ ውዕሉ መኽበሪ ጥረ ገን዗ብ 3. የመንግስት ፅ/ቤት በውሌ ማስከበሪያነት
ወይዴማ ቼክ ተቐቢለ እንተኾይኑ ወይ ጥሬ ገን዗ብ ወይም ቼክ የተቀበሇ እንዯሆነ
በዙዯንቢ‟ዙ ዒንቀፅ 68/6/ሇ መሰረት ወይም በዙህ ዯንብ አንቀፅ 68/6/ሇ
589
www.chilot.me
መኽበሪ ጨረታ ዜሒ዗ እንተኾይኑ እዙ መሰረት የጨረታ ማስከበሪያውን የያ዗

ሽዐንሽዐ ኣብዜተጠቓሇሇ ፇንዴ ውሽጢ እንዯሆነ ይህንኑ ወዱያውኑ በተጠቃሇሇው
ክቕመጥ ኣሇዎ፡፡ ፇንዴ ውስጥ ማስቀመጥ አሇበት
4. ቤት/ፅ መንግስቲ ዜመሒሊሇፌ ተቐማጢ 4. የመንግስት ፅ/ቤት የሚተሊሇፌ የዋስትና
ሰነዴ ውሔስና ብውዕሉ መኽበሪ ተቐቢለ ተቀማጭ ሰነዴ በውሌ ማስከበሪያነት
እንተኾይኑ የተቀበሇ ሲሆን
ሀ. ውዕሉ መኽበሪ ኣብ ካዜና ውሽጢ ሀ. የውሌ ማስከበሪያውን ካዜና ውስጥ በማስቀመጥ
ምቕማጥ ወይዴማ ወይም
ሇ. እቲ ውዕሉ መኽበሪ ቢሮ ፊይናንስ ሇ. የውሌ ማስከበሪያውን የፊይናንስ ቢሮ
ንከቕምጦ ሽዐንሽዐ ክሌእኽ ኣሇዎ፡፡ እንዱያስቀምጠው ወዱያውኑ መሊክ አሇበት
5. ቤት/ፅ መንግስቲ ንመኽበሪ ውዕሉ 5. የመንግስት ፅ/ቤት ሇውሌ ማስከበሪያ
ዜተቐበል ዜመሒሊሇፌ ተቐማጢ ሰነዴ የተቀበሇው የሚተሊሇፌ የዋስትና ተቀማጭ
ውሔስና እንትኸውንን እቲ ውዕሉ፣ ሰነዴ ሲሆንና ውለ
ሀ. ብዜተማሇአ ኩነታት እንትፌፀም ሀ. በተሟሊ ሁኔታ ሲፇፀም ወይም
ወይዴማ
ሇ. እቲ ስራሔ ተቛራፂ ዜፇፀሞ ምንም ሇ. ስራ ተቋራጭ የፇፀመው ምንም ጥፊት
ጥፌኣት ከይሃሇወ እቲ ውዕሉ ሳይኖር ምክንያት ወይም ከውለ ጋር
እንትቋረፅን በቲ ውዕሉ ምኽንያት ክሌሌ በተያያ዗ በስራ ተቋራጭ ሊይ
መንግስቲ ወይዴማ ምስቲ ውዕሉ የሚቀርበው ምንም የይገባኛሌ ጥያቄ
ብዜተተሒሒ዗ ኣብቲ ስራሔ ተቛራፂ ሳይኖር ሲቀር የመንግስት መ/ቤት
዗ቕርቦ ዜኾነ ሔቶ ይግበኣኒ ከይሃሇወ የዋስትና ተቀማጭን ሇስራ ተቋራጭ
እንትተርፌ ቤት/ፅ መንግስቲ ናይቲ መመሇስ አሇበት፡፡
ውሔስና ተቀማጢ ነቲ ስራሔ ተቛራፂ
ክመሌስ ኣሇዎ፡፡
70 ሌቃሔን ሒገዜን 70 ብዴር እና ዕርዲታ
ፌሌፌሌ ፊይናንሶም ካብ ወፃኢ ሃገር የፊይናንስ ምንጫቸው ከውጭ አገር ብዴር
ሌቓሔን/ወይዴማ ሒገዜ ዜኾኑ ውዕሊት ብብዒሌ እና/ወይም ዕርዲታ የሆኑ ውልች ባሇ ሁሇት ወይም
ክሌተ ወይዴማ ባዒሌ ቡዘሔ ወገን ስምምዕነት ባሇ ብዘ ወገን ስምምነት ይገዚለ
ተገዚእቲ ይኾኑ፡፡
71 በብዯረጅኡ ዜግበር ክፌሉት 71 በየዯረጃው የሚዯረግ ክፌያ
1. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ነቲ ውዕሉ ኣፇፃፅማ 1. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ሇውለ
ቅሌጣፇን ውፅኢትን ኣዴሊይ ኮይኑ አፇፃፀም ቀሌጣፊነትና ውጤታማነት
እንትረኽቦ እቲ ክፌሉት በብዯረጅኡ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ክፌያው
ንክኸውን ዜፇቅዴ ውዕሉ ክወዒዒሌ ይኽእሌ፡፡ በየዯረጃው እንዱሆን የሚፇቅዴ ውሌ
መዋዋሌ ይችሊሌ፡፡
2. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ እቲ ስራሔ ተቛራፂ 2. ማናቸው የመንግስት ፅ/ቤት የስራ ተቋራጭ
ብውዕለ መሰረት ግቡኡ ዜፇፀመ ምዃኑን በውለ መሰረት ግዳታው መፇፀሙንና
ብዜምሌከቶ ቤት/ፅ መንግስቲ ፌቓዴ ምስቲ በሚመሇከው የመንግስት መ/ቤት ፌቃዴ
ስራሔተ ተቛራፂ ዜሰርሐ ዜኮኑ ንኡሳን ከስራ ተቋራጩ ጋር የሚሰሩት ማናቸውም
ተቛረፅቲ እቲ ዜግባእ ክፌሉት ዜረኸቡ ንዐስ የስራ ተቋራጮች ተገቢውን ክፌያ
ምዃኖም ክሳብ ዜረጋገፅ በብዯረጅኡ ማግኘታቸው እስኪረጋገጥ ዴረስ በየዯረጃው
ንክኽፇሌ ካብዜተተሒ዗ ውሽጢ ዜተወሰነ እንዱከፇሌ ከተያ዗ው ውስጥ የተወሰነውን
ገን዗ብ ክቕንስ ወይዴማ ሑዘ ክፀንሔ ገን዗ብ መቀነስ ወይም ይዝ መቆየት
3. ተታሑዘ ዜፀንሔ ገን዗ብ መጠንን ንክንዯይ 3. ተይዝ የሚቆየው ገን዗ብ መጠንና ሇምን
590
www.chilot.me
ዜኣክሌ ጊዛ ክተሒዜ ከምዜኽእሌን ብቢሮ ያህሌ ጊዛ ሉያዜ እንዯሚችሌ በፊይናንስ

ፊይናንስ ብዜወፅእ መምርሑ ይውሰን፡፡ ቢሮ በሚወጣ መመሪያ ይወሰናሌ፡፡
72 ውዕሊት ዜምራሔለ ዯንቢታት 72 ውልች የሚመሩባቸው ዯንቦች
ናይዙ ዯንቢ‟ዙ ፌለይ ዴንጋገታት የዙህ ዯንብ ሌዩ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ከምዜተሒሇዉ ኮይኖም ኣፇፃፅማ ግዜኢት ሆነው የመንግስት ግዢ አፇፃፀም በፌትሃብሓር
መንግስቲ ብፌታብሄር ሔጊ ምምሔዲር ክፌሉ ሔግ የአስተዲዯር ክፌሌ መስሪያቤቶች
ቤት ፅሔፇታት ብዚዕባ ዜገበረኦ ውዕሊት ስሇሚያዯርጋቸው ውልች በተዯነገገው መሰረት
ብዜተዯንገገ መሰረት ዜምራሔ ይኽውን፡፡ የሚመራ ይሆናሌ፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ኣርባዕተ ክፌሌ አስራ አራት
ርክብ ፊይናንስ ፋዳራሌን ክሌሌን የፋዳራሌ እና የክሌሌ የፊይናንስ ግንኙነቶች
73 ስርዒተ ኣቀራርባ ሪፕርት ፊይናንስ 73 የፊይናንስ ሪፕርት አቀራረብ ስርዒት
1. ቤት ምኽሪ ሚኒስተራት ፋዳራሌ መንግስቲ 1. የፋዳራሌ መንግስት የሚኒስቴሮች ምክር
ንክማሊእ ዜሒቶ ስርዒት ኣቀራርባ ሪፕርት ቤት እንዱሟሊ የሚጠይቀው የፊይናንስ
ፊይናንስ ክሔል ኣሇዎ፡፡ ሪፕርት አቀራረብ ስርዒት መጠበቅ አሇበት
2. ቢሮ ፊይናንስ ፣ ቤት ምኽሪ ሚኒስተራት 2. የፊይናንስ ቢሮ የሚኒስትሮች ምክር ቤት
ዜሒቶ ብምምሊእን ገን዗ብ ሚኒስቴር ዗ውፅኦ የሚጠይቀውን በማሟሊት እና ገን዗ብ
ፍርሚ ብምኽታሌ በቢወረሑ፣ በቢርብዑ ሚኒስቴር ያወጣውን ፍርም በመከተሌ
ዒመት፣ በቢፌርቂ ዒመትን በብዒመቱን በየወሩ፣ በየሩብ ዒመቱ፣ በየግማሽ ዒመቱ
ሪፕርት ፊይናንስ ንፋዳራሌ መንግስቲ እና በየዒመቱ የፊይናንስ ሪፕርት
ገን዗ብ ሚኒስቴር የቕርብ፡፡ እቶም ሇፋዳራሌ መንግስት ገን዗ብ ሚኒስተር
ሪፕርትታት ናይቲ ክሌሌ ኣታውታትን ያቀርባሌ፤ እነዙህንም ሪፕርቶች የክሌለን
ወፃእታትን ብመሰረት ፌሌፌልምን ገቢዎችና ወጪዎች በምንጫቸውና በሂሳብ
ብመፌሇይ ሑሳብ ቁፅሮም ብምፌሊይ መጠን መሇያ ቁጥሮች በመሇየት የጥሬ ገን዗ብ
ጥረ ገነ዗ብ ዗ይተኸፇሇ ዕዲ መጠንን ሌክ፣ ያሌተከፇሇውን ዕዲ መጠንና የስራ
ኣፇፃፅማ ስራሔን፣ ሒገዜ በጀትን ምስቲ አፇፃፀምን የዴጋፌ በጀትከተጠየቀበት
ዜተሒተተለ ዕሊማ ብምንፅፃር ከርእዩ ዒሊማ ጋር በማነፃፀር ማሳየት አሇባቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
3. ቢሮ ፊይናንስ ኣብ ሞንጎ ክሌሌ መንግስትን 3. የፊይናንስ ቢሮ በክሌለ መንግስትና
ፋዳራሌ መንግስትን ዜተገበሩ ምንቅስቓስ በፋዳራሌ መንግስት መካከሌ የተዯረጉት
ፊይናንስ ዗ርእይ ዜተማሌአ መዜገብ የፊይናንስ እንቅስቃሴዎችን የሚያሳይ
ይሔዜ፡፡ የተሟሊ መዜገብ ይይዚሌ፡፡
74 ሌቓሔ ውሽጢ ዒዱ 74 የአገር ውስጥ ብዴር
1. ዴሌየት ፊይናንስ ብሄራዊ ክሌዊ መንግስት 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ምስ ፋዳራሌ መንግስቲ ትሌሚን የፊይናንስ ፌሊጎቶቸ ከፋዳራሌ መንግስት
በጀትን ፊይናንስ ዜተጠዒዒሙ ክኾኑ የፊይናንስ ዕቅዴና በጀት ጋር የተጣጣሙ
ኣሇዎም፡፡ መሆን አሇባቸው
2. ቢሮ ፊይናንስ ንብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 2. የፊይናንስ ቢሮ ሇተግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ብብሄራዊ ባንክን ብካሌኦት ትካሊት መንግስት በብሓራዊ ባንክና በላልች
ዜግበር ኣፇፃፅማ ክፌሉት ሌቓሔ ዴርጅቶች የሚዯረገውን የብዴር ክፌያ
ይከታተሌ፡፡ አፇፃፀም ይከታተሊሌ፡፡
75 ሒገዜ/ዴጋፌ/ በጀት 75 የበጀት ዴጋፌ
ናይ ፋዳራሌ መንግስቲ በጀት ቅዴሚ የፋዳራሌ መንግስት በጀት ከመፅዯቁ
ምፅዲቑ ፊይናንስ ቢሮ ሔቶ ዴጋፌ በጀት በፉት የፊይናንስ ቢሮ የዴጋፌ በጀት ጥያቄውን
ንፋዳራሌ መንግስቲ ገን዗ብ ሚኒስቴርን ሇፋዳራሌ መንግስት ገን዗ብ ሚኒስቴርና
ንኢኮኖሚ ሌምዒትን ትሔብብርን ሚኒስቴር ኢኮኖሚ ሌማትና ትብብር ሚኒስቴር
591
www.chilot.me
76 ውህዯት ታክስ 76 የታክስ ውህዯት
ብዯረጃ ፋዳራሌን ብብሄራዊ ክሌሊዊ በፋዳራሌና በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይን ሒዯሽቲ ታክስታት ኣብ መንግስት ዯረጃ አዲዱስ ታክሶች በሚጣለበት
ዜወፅለ ወይዴማ ዜነበሩ ታክስታት ወይም ነባር ታክሶች በሚሇወጡበት ጊዛ
ኣብዜሌወጥለ እዋን መሰረት እቲ ታክስ የታክስ መሰረቱ ተመሰሳይ እና የተዋሃዯ
ተመሳሳሌን ዜተወሃዯን ምዃኑ ንምርግጋፅ ኣብ መሆኑን ሇማረጋገጥ በፋዳራሌ መንግስትና
መንጎ ፋዳራሌ መንግስትን ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት መካከሌ
መንግስቲ ትግራይን ምኽክር ክግበር ኣሇዎ፡፡ ምክክር መዯረግ አሇበት፡፡
77 ቕጥዑታትን ናይ ግዛ ገዯብን 77 ቅጾችና ተጊዛ ገዯብ
ቢሮ ፊይናንስ ናይ ፋዯራሌ መንግስቲ የፊይናንስ ቢሮ የፋዳራሌ መንግስት
ገን዗ብ ሚኒስቴር ብዜህቦ ገዯብ ግዛን ቅጥዕን ገን዗ብ ሚኒስቴር በሚሰጠው የጊዛ ገዯብና ቅፅ
መሰረት ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ፣ መሰረት የክሇለን መንግስት
ሀ. ሔቶ ዴጋፌ ግምት ኣታዊ ሒዊሱ ሀ. የዴጋፌ በጀት ጥያቄ፣ የገቢ ግምትን ጭምር
ሇ. ዴሌየት ሌቓሔ ውሽጢ ዒዱ ሇ. የአገር ውስጥ ብዴርን ፌሊጎት
ሏ. ዴሌየት ሸርፉ ወፃኢ፣ ንፋዳራሌ መንግስቲ ሏ. የውጭ ምንዚሪ ፌሊጎት ፣ ሇፋዳራሌ
ገን዗ብ ሚኒስቴር የቕርብ መንግስት ገን዗ብ ሚኒስቴር ያቀርባሌ፡
78 ሪፕርት ሑሳብ መንግስቲ 78 የመንግስት ሂሳብ ሪፕርት
ሪፕርት ሑሳብ መንግስቲ ኣብ ሞንጎ የመንግስት ሂሳብ ሪፕርት በፋዳራሌ
ፋዳራሌ መንግስትን ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ መንግስትና በትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይን ዜተገበሩ ናይ ፊይናንስ ምንቅስቓስ መንግስት መካከሌ የተዯረጉትን የፊይናንስ
ኣፇፃፅማ ዴጋፌ በጀት መንግስቲን ክሌሌ እንቅስቃሴዎች የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ምስ ፊይናንስ ትሌሚ ብምንፅፃርን መንግስት የዴጋፌ በጀት አፇፃፀም ከፊይናንስ
ከምኡ‟ውን ናይ ፋዳራሌን ናይቲ ክሌሌ ዕቅዴ ጋር በማነፃፀር እና የፋዳራሌና የክሌለ
መንግስቲን ናይ ፊይናንስ ኩነታት ዗ርእዩ ናይቲ መንግስት የፊይናንስ ሁኔታ የሚያሳይ የበጀት
በጀት ዒመት ናይ መወዲእታ ሪፕርት ዒመቱን የመጨረሻ ሪፕርት በተጠቃሇሇና
ብዜተጠቓሇሇን ብ዗ነፃፅርን መሌክዐ ዜሔዜ በተነፃፀረ መሌኩ የሚይዜ መሆን አሇበት፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሒሙሽተ ክፌሌ አስራ አምስት
ብዚዕባ ምጥፊእ ገን዗ብን ንብረትን መንግስቲ የመንግስት ገን዗ብና ንብረት ስሇመጥፊት
79 ምርመራ ብዚዕባ ምክያዴ 79 ምርመራ ስሇማካሄዴ
1. ገን዗ብ ንብረትን መንግስቲ ብዚዕባ ምጥፌኡ 1. የመንግስት ንብረትና ገን዗ብ ስሇመጥፊቱ
ወይዴማ ምጉዲለ ብዜኾነ መሌክዐ ወይም ስሇመጉዯለ በየትኛውም መሌኩ
ኣብዜቐረበ ሪፕርት ሰራሔተኛታት ቤት/ፅ በቀረበው ሪፕርት ሊይ የመንግስት ፅ/ቤት
መንግስቲ ሙለእ ትሔብብር ሃሉይዎ ሰራተኞች በሙለ ትብብር ኖሮ የተሟሊ
ዜተማሇአ ምርመራ ክግበር ኣሇዎ፡፡ ምርመራ መዯረግ አሇበት
2. ብ዗ይካ ተግባራት ገበን ዗ይሒወሱ ኣናእሽቱ 2. የወንጀሌ ተግባርን ከማይጨምሩ አነስተኛ
ምስ ስራሔ ዜተተሒሒዘ ጥፌኣታት ካሉእ ከስራ ጋር በተያያዘ ጥፊቶች በስተቀር
ጥፌኣት ከም዗ል ጥርጠራ እንትህለ ንፕሉስ ጥፊት እንዲሇ ጥርጥር ሲኖር ሇፕሉስ
ሪፕርት ክግበር ኣሇዎ፡፡ ሪፕርት መዯረግ አሇበት
3. ኣብ ቤት/ፅ መንግስቲ ዜካየዴ ምርመራ 3. በመንግስት መ/ቤት የሚካሄዯው
ጥፌኣት መጀመሪያ ዯረጃ ተፇፂሙ‟ዩ የመጀመሪያ ዯረጃ ምርመራ ጥፊት
ንምባሌ ምኽንያት ምህሊዉ ብምርግጋፅ ተፇፅሟሌ ሇማሇት የሚያስችሌ ምክንያት
ዜተወሰነ ይኸውን መኖሩን በማረጋገጥ ሊይ የተወሰነ ይሆናሌ
4. እቲ ጉዲይ ዜምሇከቶ መምርሑ ሒሊፉ 4. ጉዲዩ የሚመሇከተው የመምሪያ ሒሊፉ
592
www.chilot.me
ምርመራ ፕሉስ ዗የዴሌዩ ብሰራሔተኝኡ የፕሉስ ምርመራ የማይፇሌጉ በሰራተኞቹ

ዜተፇፀሙ ጉዴሇታት ስጉምቲ ቅዴሚ የተፇፀሙ ጉዯሇቶች ሊይ እርምጃ
ምውሳዴ ናይቲ ቤት/ፅ ሔጊ ክፌሉ ብዚዕባ‟ቲ ከመወሰደ በፉት የፅ/ቤቱን የሔግ ክፌሌ
ጉዲይ ኣተሒሳሳብነት ርእይቶ ክሒትት ስሇጉዲዩ አሳሳቢነት አስተያየት ሉጠየቅ
80 ሪፕርት ብዚዕባ ምቅራብ 80 ሪፕርት ስሇማቅረብ
1. ብዜኾነ ሰራሔተኛ ቤት/ፅ መንግስቲ ጥፌኣት 1. በማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ሰራተኞች
ዜተፇፀመ ምዃኑ እንትብፀሒለ ወይዴማ ጥፊት መፇፀሙን ሲጠረጠር ወይም
እንትጥርጠር ሽዐንሽዐ ነቲ ክፌሉ ሒሊፉ ሲፇጥር ወዱያውኑ ሇክፌለ ሏሊፉ ሪፕርት
ሪፕርት ክገብር ኣሇዎ፡፡ እቲ ሒሊፉ ዜቐረበለ ማዴረግ አሇበት ሒሊፉው የቀረበሇት
ሪፕርት ሽዐንሽዐ ንመምርሑ ምምሔዲር ሪፕርት ወዱያውኑ ሇአስተዲዯር መመሪያ
ብፅሐፌ ሪፕርት ዜተገበረ ምዃኑ በፅሐፌ ሪፕርት ወዱያውኑ ሇአስተዲዯር
ከምኡ‟ውን ናይቲ ቤት/ፅ ሔጊን ኦዱትን መመሪያ በፅሐፌ ሪፕርት መዯረጉን
መምረሑታት ቅዲሔ ሪፕርት ዜበፅሕም እንዱሁም የመ/ቤት የሔግ እና የኦዱት
ምዃኑ ምርግጋፅ ሒሊፇነት ኣሇዎ፤ መምረሑ መመሪያዎች ሪፕርት ግሌባጭ የዯረሳቸው
ምምሔዲር ንሒሊፉ እቲ ቤት ፅሔፇትን መሆኑን የማረጋገጥ ሃሊፉነት አሇበት፡፡
ንቢሮ ፊይናንስን ቅዲሔ ሪፕርት ይሌእኽ፡፡ የአስተዲዯር መመሪያው ሇፅ/ቤቱ የበሊይ
ሒሊፉና ሇፊይናንስ ቢሮ የሪፕርቱን
ግሌባጭ ይሌካሌ
2. ዜኾነ ቤት/ፅ መንግስቲ ጥፌኣት ዜተፇፀመ 2. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ጠፊት
ምኽኑ እንትፇሌጥ ሪፕርት ምግባር መፇፀሙን ሲያውቁ ሪፕርት የማዴረግ
ሒሊፌነት ዗ሇዎ ምዃኑ ንሰራሔተኝኡ ሒሊፉነት ያሇባቸው መሆኑን ሇሰራተኞቹ
ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡ ማሳወቅ አሇበት፡፡
81 ስጉምቲ ፌትሃብሄር 81 የፌትሏብሓር እርምጃ
1. ዜኾነ ናይ ገን዗ብን ንብረትን ጉዴሇት 1. ማናቸውም የገን዗ብና የንብረት ጉዴሇት
ንምምሊስ ዗ኽእሌ ስጉምቲ ቢሮ ፊይናንስ ሇማስመሇስ የሚያስችሌ እርምጃ ፊይናንስ
ብ዗ውፅኦ መምርሑ መሰረት ክውሰዴ ኣሇዎ ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
መወሰዴ አሇበት
2. ቢሮ ፊይናንስ ብመሰረት ኣዋጅ ምምሔዲር 2. ፊይናንስ ቢሮ በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ
ፊይናንስ ኣንቀፅ 60 ቤት/ፅ መንግስቲ እቲ አንቀፅ 60 መሰረት የመንግስት ፅ/ቤት
ክስ ዯው ንከብሌ ብፌሌይ እንተዯኣ ክሱን እንዱያቆም በተሇይ ካሌፇቀዯ
዗ይፇቒደ ሰራሏተኛ መንግስቲ ተሒታቲ በስተቀር የመንግስት ሰራተኛ ተጠያቂ
ዜኾነለ ዝጉዯል ንብረት ወይዴማ ገነ዗ብ የሆነበትን ያጎዯሇወን ንብረት ወይም
ክምሌስ ኣሇዎ፡፡ ገን዗ብ መመሇስ አሇበት፡፡
82 ስጉምቲ ዱስፔሉን 82 የዱስፔሉን እርምጃ
1. ሊዕሇዋይ ሒሊፉ ቤት/ፅ መንግስቲ እኹሌ 1. የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሒሊፉ በቂ ማስረጃ
መረዲእታ ዗ል ምዃኑ እንተረጋግፅ መኖሩን ሲያረጋግጥ በሲቭሌ ሰርቪስ ቢሮ
ብመሰረት መምርሑ ቢሮ ስቪሌ ሰርቪስ እቲ መመሪያዎች መሰረት ጉዴሇቱ
ጉዴሇት ኣብ ሌዕሉ ዜምሌከቶ ሰራሔተኛ በሚመሇከተው የመንግስት ሰራተኛ ሊይ
መንግስቲ ስጉምቲ ዱስፔሉን ይውሰዴ፡፡ የዱስፔሉን እርምጃ ይወስዲሌ
2. ቤት/ፅ መንግስቲ ስጉምቲ ዱስፔሉን ክወስዴ 2. የመንግስት ፅ/ቤት የዱስፔሉን እርምጃ
ከም዗ሇዎ እንትውሰን ከምዙ ዜበሇ ስጉምቲ መወሰዴ እንዲሇበት ሲወሰን፣ እንዱህ
ኣግባብ ብ዗ሇዎም ካሌኦት ሰብስሌጣን ያሇው እርምጃ አግባብ ባሊቸው ላልች
ዜውሰዴ ዜኾነ ካሉእ ስጉምቲ ባሇስሌጣኖች የሚወሰዯውን ማናቸውም ላሊ
ኣይምሌከትን፡፡ እርምጃ አይመሇከትም፡፡
593
www.chilot.me
83 ብዚዕባ ምትካእ 83 ስሇመተካት

ክፌሉት ዜሒቱ ናይ ገን዗ብ ጉዴሇታት ክፌያን የሚጠይቁ የገን዗ብ ጉዴሇቶቹ እንዯሚተካ
ከምዜትካእ ሑሳብ፣ ጉዴሇት፣ ገን዗ብ ተሒዜን ሂሳብ፣ የገን዗ብ ያዟ ጉዴሇትና በገቢ ሊይ
ኣብ ኣታዊ ዜተፇፀመ ዜኾነ ጉዴሇት ምትካእ የተፇፀመን ማናቸውንም ጉዴሇት መተካት
እንተዴሉ ሒሊፉ እቲ ቤት/ፅ ወይዴማ ብፅሐፌ ሲያስፇሌግ የፅ/ቤቱ የበሊይ ሒሊፉ ወይም በፅሐፌ
ዜተመዯበ ካሉእ ሰራሔተኛ እንተፅዴቆ የተመዯበው ላሊ ሰራተኛ ሲያፀዴቀው ሇተመሳሳይ
ንተመሳሳሉ ስራሔ ንክውዕሌ ካብዜተፇቐዯ ተግባር እንዱውሌ ከተፇቀዯው በጀት መጠየቅ
በጀት ክሒትት ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
84 ካዜናታት መንግስቲ 84 የመንግስት ካዜናዎች
1. ገን዗ብ ተሒዙ ቤት/ፅ መንግስቲ ብ዗ይፌቓዴ 1. የመንግስት ፅ/ቤት ገነ዗ብ ያዟ ያሇ ፇቃዴ
እንትተርፌ፣ እንትመውት፣ ወይዴማ ሲቀር ሲሞት፣ ወይም ችልታ ሲያጣ
ክእሇት እንትስእን እቲ ካዜና ብሑሳብ ካዜናው በሂሳብ ሹምና በውስጥ ኦዱት
ሹምን ብሊዕሇዋይ ሒሊፉ ውሽጢ ኦዱትን የበሊይ ሒሊፉ ይታሸጋሌ
ይእሽግ፡፡
2. ሒሊፉ ቤት/ፅ መንግስቲ ብመሰረት መምረሑ 2. የመንግስት ፅ/ቤት የበሊይ ሒሊፉ በፊይናንስ
ቢሮ ፊይናንስ ኣብ ካዜና ውሽጢ ዜርከብ ቢሮ መመሪያ መሰረት በካዜናው ውስጥ
ንምውሳንን ዜርዜር ንምዴሊውን ሽዐንሸዐ የሚገኘውን ሇመወሰንና ዜርዜሩን
ኮሚቴ የጣይሽ፡፡ ሇማ዗ጋጀት ወዱያውኑ ኮሚቴ ያቋቁማሌ
3. እቲ ኮሚቴ መምረሑ ቢሮ ፊይናንስ 3. ኮሚቴው ፊይናንስ ቢሮ የሚያወጣው
ብዜእዜዝ መሰረት እቲ ምርመራ ከካይዴን መመሪያ በሚያ዗ው መሰረት ምርመራውን
ብዚዕባ ዜረኽቦ ውፅኢት ዴማ ሪፕርት ማካሄዴና ስሊገኘውም ውጤት ሪፕርት
ክገብርን ኣሇዎ፡፡ ማዴረግ አሇበት፡፡
85 ጉዴሇት ብዚዕባ ሪፕርት ምግባር 85 ጉዴሇትን ሪፕርት ስሇማዴረግ
1. ዜኾነ ጉዴሇት ኣብ መንግስቲ ሑሳብ ውሽጢ 1. ማናቸውም ጉዴሇት በመንግስት ሑሳብ
ሪፕርት ክግበር ኣሇዎ፡፡ ውስጥ ሪፕርት መዯረግ አሇበት
2. ሒፇሻዊ ጉዴሇት ገነ዗ብ/ኣዴሊይ እንትኾን 2. አጠቃሊይ የገን዗ብ ጉዴሇት/አስፇሊጊ ሲሆን
እቲ ግምት/ዜኾነ ተመሊሲ ከይሒወሰ እቲ ግምቱን/ማናቸውንም ተመሊሽ ሳይጨምር
ጉዴሇት ኣብዜተፇፀመለ በጀት ዒመት ጉዴሇቱን በተፇመበት የበጀት ዒመቱ
ሑሳብ ሪፕርት ወይዴማ እቲ ጉዴሇት ሑሳብ ሪፕርት ወይም ጉዴሇቱ በወቅቱ
ብእዋኑ ከይተፇሇጠ እንትተርፌ ተግባራዊ ሳይታወቅ ሲቀር ተግባራዊ ሉሆን
ክኸውን ኣብዜኽእሇለ ዒመት ኣብ መንግስቲ በሚችሇበት ዒመት በመንግስት ሑሳብ
ሑሳብ ሪፕርት ውሽጢ ሪፕርት ይግበር ሪፕርት ውስጥ ሪፕርት ይዯረጋሌ፡፡
3. እቶም ጉዴሇታት ተመሊሲ እንትግበሩ እቲ 3. ጉዴሇቶች ተመሊሽ ሲዯረጉ ገን዗ቡ
ገን዗ብ ኣብ ዜተመሇሰለ በጀት ዒመት በተመሇሰበት የበጀት ዒመት የመንግሰት
ሑሳብ መንግስቲ ሪፕርት ክግበር ኣሇዎ፡፡ ሑሳብ ሪፕርት መዯረግ አሇበት፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ሽደሽተ ክፌሌ አስራ ስዴስት
መዚግብቲ ብዚዕባ ክዕቀቡ ምግባር መዚግብትን ስሇማቆየት
86 ናይ ግዛ ገዯብ 86 የጊዛ ገዯብ
1. ዜኾነ ቤት ፅሔፇት መንግስቲ ንቤት ፅሔፇቱ 1. ማናቸውም የመንግስት ፅ/ቤት ሇፅ/ቤቱ
ወይዴማ ንናይ ዯገ/ወፃኢ/ ኦዱተራት ወይም ሇውጭ ኦዱተሮች ሇማናቸውም
ንዜኮነ ጉዲይ ከምመረዲእታ ዗ዴሌዩ ጉዲይ በመረጃነት የሚያስፇሌጉትን
መረዲእታታትን መዚግብትን ፊይናንስ የፊይናንስ መረጃዎችና መዚግብት በቂ
እኹሌ ንዜኾነ ግዛ ከፅንሔ ኣሇዎ፡፡ ሇሆነ ጊዛ ማቆየት አሇበት
2. ካብዙ ንሊዕሉ ኣብ ንኡስ አንቀፅ 1 2. ከዙህ በሊይ በንዐስ አንቀፅ 1 የተመሇከተው
ዜተመሌከተ ከምዜተሒሇወ ኮይኑ ዜኾነ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማናቸውም የፊይናንስ
594
www.chilot.me
መረዲእታን መዚግብትን ፊይናንስ መረጃዎችና መዚግብት ቢያንስ ሇአስር

እንተውሑደ ንዒሰርተ ዒመት ክዕቀብ ዒመት መቆየት አሇባቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
87 ክዕቀቡ ዗ሇዎም ዒይነት መዚግብቲ 87 መቆየት ያሇባቸው የመዚግብት ዒይነቶች
በዙ ዯንብ‟ዙ ኣንቀፅ 86 መሰረት ክፀንሐ በዙህ ዯንብ አንቀፅ 86 መሰረት መቆየት
዗ሇዎም መረዲእታታን መዚግብትን ፊይናንስ ያሇባቸው የፊይናንስ መረጃዎችና መዚግብቶች
ካብዙ ንታሔቲ ዗ሇዉ ይሒውስ‟ዩ፡፡ ከዙህ በታች የተመሇከቱትን ይጨምራለ፡፡
1. ናይ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ/ወይዴማ ቢሮ 1. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ እና ወይም ፊይናንስ
ፊይናንስ ንከፅዴቆም ዜቀርቡ ዜኾኑ ጉዲያት ቢሮ እንዱያፀዴቃቸው የቀረቡ ማናቸውም
ጉዲዮች
2. ስጉምቲ ዜተወሰዯ ንምዃኑ ዗ረዴኡ ዜኾኑ 2. እርምጃ መወሰደን የሚያስረደ ማናቸውም
መረዲእታታት ማስረጃዎች
3. ጉዲያት ፊይናንስ ብዜምሌከት ዜተገበሩ 3. የፊይናንስ ጉዲዮች በተመሇከተ የተዯረጉ
ምፅሔሒፊት መፃፃፍች
4. ዜኾነ ዜርዜር ምንቅስቃስን ዯጋፉ ሰነዲትን 4. ማናቸውም ዜርዜር የፊይናንስ
ፊይናንስ እንቅስቃሴዎችና ዯጋፉ ሰነድች
5. ጥረ ገን዗ብን ቅብሉት መዚግብትን ዜኣምሰለ 5. የጥሬ ገን዗ብና የዯረሰኞች መዚግብትን
ዜኾኑ መሰረታዊ መዚግብቲ ፊይናንስ፣ የመሳሰለ ማናቸውም መሰረታዊ የፊይናንስ
መዚግብ
88 ምፅናሔ ሜሊታት 88 የማቆያ ዗ዳዎች
ቢሮ ፊይናንስ ብዚዕባ ኣተሒሔዚ መዚግብቲ የፊይናንስ ቢሮ ስሇፊይናንስ መረጃዎችና
ፊይናንስ ንክንዯይ ዜኣክሌ ከምዜፀንሔ ዜርዜር መዚግብቶች አያያዜና ሇምን ያህሌ ጊዛ
መምርሑ የውፅእ፡፡ እንዯሚቆዩ ዜርዜር መመሪያ ያወጣሌ፡፡
89 እዙ ዯንቢ ዜፀንዒለ እዋን 89 ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ‟ዙ ኣብ ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ይህ ዯንብ በተግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዛጣ
ይኸውን፡፡ መቀላ
መቐሇ ጥቅምት 1993 ዒ.ም
ጥቅምቲ 1993 ዒ.ም ገብሩ አስራት
ገብሩ ኣስራት የትግራይ ብሄራዊ ከሌሌ ፔረዙዲንት
ፔሬዙዲንት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ
595
www.chilot.me
ሒምሇ 1993 ዒ.ም ሒምሇ 1993 ዒ.ም
መቐሇ መቐሇ

አዋጅ ቑፅሪ 43/1993 አዋጅ ቁጥር 43/1993
ገፅ 1 ገጽ 1
ናይ 1994 በጀት ዒመት በጀት ንምወሳን ዜወፀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1994 በጀት ዒመት
አዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ በጀት ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣብ 1994 ዒ.ም በጀት ዒመት ኣብ ውሽጢ በ1994 ዒ.ም በጀት ዒመት በዙህ ብሄራዊ ክሌሌ
እዙ ክሌሌ ንዜፌፀሙ መንግስታዊ ስራሔትን ሇሚፇፀሙ መንግስታዊ ስራዎችና
ግሌጋልትን ዜውዕሌ በጀት ኣፅዱቅካ ኣብ ስራሔ አገሌግልቶች የሚውሌ በጀት ማፅዯቅና ስራ ሊይ
ክውዕሌ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ ብመሰረት ማዋሌ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣ በኢትዮጵያ
ሔጊ መንግስቲ ፋዳራሊዊ ሪፏብሉክ ኢትዮጵያ ፋዳራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፏብሉክ ሔገ
ዒንቀፅ 52/2/ረ፣ ብሔገ መንግስቲ ብሄራዊ መንግስት ዒንቀፅ 52/2/ረ፣ እና በተግራይ
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/9 እዙ ብሄራዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ክሌሌ ባዕለ በጀት ንምፅዲቅ ስሌጣን ዜተዋሃቦ ዒንቀፅ 49/3/9 መሰረት ብሄራዊ ክሌለ የ1994
ብምዃኑ ናይ 1994 በጀት ፀዱቁ ኣብ ስራሔ በጀት ፀዴቆ ስራ እንዱውሌ የሚከተሇው የበጀት
ንክውዕሌ ዜስዕብ ናይ በጀት ኣዋጅ ተኣዊጁ አዋጅ ወጥቷሌ፡፡
ኣል፡፡
ሒፂር ርእሲ ጠቅሊሊ
ዒንቀፅ ሒዯ አንቀፅ አነዴ
እዙ ኣዋጅ እዙ “ናይ 1994 በጀት ዒመት ይህ አዋጅ “የተግይ ብሄራዊ ክሌሌ የ1994
በጀት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ብሄራዊ ክሌሌ በጀት ሇማፅዯቅ የወጣ አዋጅ ቁጥር 43/1993”
ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 43/1993” ተባሂለ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ክጥቀስ ይካኣሌ፡፡
1. ካብ ሒምሇ 1/1993 ክሳብ ሰነ 30/1994 1. ከሃምላ 1/1993 እስከ ሰኔ 30/1994 ዒ.ም
ዒ.ም ኣብ ዗ል ናይ በጀት ዒመት ጊዛ በሊው የበጀት ዒመት ጊዛ ውስጥ ከክሌለ
ውሽጢ ካብ ክሌሌ ዜርከብ ኣታዊ፣ ካብ የሚገኝ ገቢ፣ ከፋዳራሌ መንግስት የሚሰጥ
ፋዳራሌ መንግስቲ ዜወሃብ ዴጎማ ካብ ዴጎማ ከብዴርና ከእርዲታ ከተገኘ ገን዗ብ
ሌቃሔን ሒገዜን ገን዗ብ ብምጥቃም ምስ‟ዙ በመጠቀም ከዙህ አዋጅ ጋር ከተያያ዗ው
ኣዋጅ ተተሒሑዘ ዗ል ቅጥዑ ንዜተጠቐሱ ቅጽ ሇተጠቀሱት ስራዎችና አገሌግልቶች
ስራሔቲ ግሌጋልትን ዜውዕሌ፣ የሚውሌ
ሀ. ንስሩዕ ወፃኢታት ብር 26539700.00 ሀ. ሇመዯበኛ ወጪ ብር 265539700.00
ሇ. ንካፑታሌ ወፃኢታት ብር ሇ. ሇካፑታሌ ወጪ ብር 216452400.00
216452400.00 ዴምር ብር 481992100.00 (አራት
ብዴርምር ብር 481992100.00 መቶ ሰማንያ አንዴ ሚሉዮን ዗ጠኝ መቶ
596
www.chilot.me
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 43 ሒምሇ 4/1993 ዒ.ም ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 43 ሏምላ 4/1993 ዒ.ም
/ኣርባዕተ ሚኢትን ሰማንያን ሒዯን ዗ጠና ሁሇት ሺ አንዴ መቶ ብር) ወጪ ሆኖ

ሚሌዮንን ትሽዒተ ሚኢትን ቴስዒን ክሌተን እንዱከፇሌ በዙህ አዋጅ ተፇቅዶሌ፡፡
ሽሔን ሒዯ ሚኢትን ብር/ ወፃኢ ኮይኑ
ክኽፇሌ በዙ አዋጅ ተፇቒደ ኣል፡፡
2. እዙ በጀት ዜሽፇን ካብ ዜስዕቡ ፌሌፌሊት 2. ይህ በጀት የሚሸፌነው የሚከተለት የገቢ
ይኸውን ምንጮች ይሆናሌ፡፡
ሀ. ካብዙ ክሌሌ ናይ 1994 ኣታዊ ብር 85 ሀ. ከዙህ ክሌሌ 1994 ዒ.ም ገቢ ብር
567000 85567000.00
ሇ. ካብዙ ክሌሌ ናይ 1993 ኣታዊ ሔሌፉ ሇ. ከዙሁ ክሌሌ በ1993 ዒ.ም በትርፌነት የሰበሰበ
ዜተኣከበ 9000000 9000000.00
ሏ. ካብ ፋዳራሌ መንግስቲ ዴጎማ ሏ. ከፋዳራሌ መንግስት ዴጎማ ብር
213500000 213500000.00
መ. ካብ ክሌሌ ዜተፇሊሇዩ ፌሌፌሌ ዜተረኸበ መ. ከክሌለ ከተሇያዩ የገቢ ምንጮች የተገኘ ብር
ብር 16195100 16195100.00
ሰ. ካብ ወፃኢ ሌቃሔ 50598000 ሰ. ከውጪ ብዴር ብር 50598000.00
ረ. ካብ ወፃኢ ሒገዜ 107132000 ረ. ከውጪ እርዲታ ብር 107132000.00
ዴምር ብር 481992100 ዴምር ብር 481992100.00
/ኣርባዕተ ሚኢትን ሰማንያን ሒዯን ሚሌዮንን (አራት መቶ ሰማንያ አንዴ ሚሉዮን
ትሽዒተ ሚኢትን ቴስዒን ክሌተን ሽሔን ሒዯ ዗ጠኝ መቶ ዗ጠና ሁሇት ሺሔ አንዴ
ሚኢትን ብር/ መቶ ብር)
ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲርን ኣዋጅ ቁፅሪ በፊይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር
26/1989 ዒንቀፅ 17 ብዜተዯንገገ መሰረት፦ 26/1989 አንቀፅ 17 በተዯነገገው መሰረት
ሀ. በጀት ካብ ካፑታሌ ናብ ስሩዕ ምዜዋር ሀ. የካፑታሌ በጀት ወዯ መዯበኛ በጀት ማዚወር
ኣይከኣሌን አይፇቀዴም
ሇ. ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ክሌሌ ትግራይ ሇ. የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በሚወስነው መሰረት
ብዜውስኖን መሰረት ካብ ስሩዕ ናብ ካፑታሌ ከመዯበኛ በጀት ወዯ ካፑታሌ ማዚወር
ምዜዋር ይከኣሌ ይቻሊሌ፡፡
በብወርሑ ከይተቛረፀ እነዲተኸፇሇ ዜውዴእ በየወሩ ሳይቋረጥ እየተከፇሇ የሚያሌቅ
ንቐወምቲ ሰራሔተኛታት መንግስቲ፣ ኣዴሇይቲ ሇቋሚ የመንግስት ሰራተኞችና አስፇሊጊ ሇሆኑ
ንዜኾኑ ሌቓሔ ንምሃብን ናይ ኣከፊፌሊ እዋን ወጪዎች መመሪያ በማውጣት የዯመወዜ ብዴር
ንምውሳንን ኣብ ዜወሃብ ሌቓሔ ብዒመት 12% ሇመስጠት የአከፊፇሌ ጊዛ ሇመወሰንን
ወሇዴ ንክኸፌሌ ንቢሮ ፊይናንስ ስሌጣን በሚሰጠው ብዴር ሊይ በዒመት 12% ወሇዴ
ተዋሂቡ ኣል፡፡ እንዱከፇሌ የማዴረግ ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ
ዒንቀፅ ሒሙሽተ አንቀጽ አምስት
ንዴንገተኛ ወፃኢ መጠባበቒ ዜተመዯበ በጀት ሇዴንገተኛ ወጪ መጠባበበቂያ የተመዯበ
ምጥቃም ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ወፃኢ በጀት መጠቀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ወጪ
ክግበር ዜኽእሌ ብስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ውሳነ ሇማዴረግ የሚቻሇው በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ኮይኑ ስራሔ ፇፃሚ ኣብ ዗ይእከበለ ግን ብርእሰ ውሳኔ ሲሆን የስራ አስፇፃሚው በማይሰበሰብበት
ምመሔዲር ውሳነ ይኸውን፡፡ ወቅት በርእሰ መስተዲዴሩ ውሳኔ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ ሽደሽተ አንቀፅ ስዴስት
597
www.chilot.me
ገፅ 3 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ 43 ሒምሇ 4/1993 ዒ.ም ገፅ 3 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁጥር 43 ሏምላ 4/1993 ዒ.ም
1. ዜምሌከቶም ሊዕሇዎት ሒሇፌቲ እዙ ብሄራዊ 1. በዙህ ክሌሌ የሚመሇከታቸው የበሊይ

ክሌሌ ንናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ፅሔፇቶም ሃሊፉዎች ሇቢሮአቸው ወይም ሇጽ/ቤታቸው
ስራሔን ግሌጋልትን በዙ ኣዋጅ ስራ ማስፇፀሚያ በዙህ አዋጅ
ዜተፇቀዯልም በጀት ኣብ ዜሒትለ እዋን የተፇቀዯሊቸውን በጀት ሇመጠቀም ጥያቄ
ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስ ካብቲ ክሌሌ ኣታውን በሚያቀርቡበት ወቅት የፊይናንስ ቢሮ
ካብ ካሌእ ፌሌፌሊትን ንክኽፇሌ ተፇቒደ ሃሊፉው ከክሌለ ገቢና ከላልች የገቢ
ኣል፡፡ ምንጮች እንዱከፇሌ ተፇቅዶሌ፡፡
2. በጀት ዜውውር ምግባር ኣዴሊይ ኮይኑ 2. የበጀት ዜውውር ማዴረግ አስፌሊጊ ሆኖ
እንትርከብ ኣብ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ሲገኝ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስ
ብዜተዯንገገ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ በተዯነገገው መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ቢሮ ፊይናንስ ዜህሌዎ ናይ ምቁፅፅር ስሌጣን ሇፊይናንስ ቢሮ የተሰጠ የመቆጣጠር ስሌጣን
1. ቢሮ ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ በጀት 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የፊይናንስ ቢሮ
ይምርምር ይቆፃፀር ሇስራ ማስፇፀሚያ ተብል ሇሌዩሌዩ ቢሮዎች
የሚሰጠውን በጀት ይመረምራሌ
ይቆጣጠራሌ፡፡
2. ቢሮታት ዜወስዯኦ ገን዗ብ አበይ ከምዜወዒሇ 2. ቢሮዎች የወሰደትን ገን዗ብ ሇምን ስራ
በቢወርሑ ከምኡ እውን ኣብ ዒመት እንዲዋለ በየወሩ እንዱሁም በዒመቱ
መወዲእታ ዒመታዊ ፀብፃብ ናብ ቢሮ መጨረሻ ሊይ ሇፊይናንስ ቢሮ ሪፕርት
ፊይናንስ ክሌሌ ትግራይ ብእዋኑ ከቕርባን፣ ማቅረብና መርማሪዎች የሚጠይቁትን
መርመርቲ ቢሮ ፊይናንስ ዜዯሌይዎ ማስረጃ ማመቻቸትና መስጠት
መረዲእታ ክህቡን ከቕርቡን ኣሇዎም፡፡ ይኖርባቸዋሌ፡፡
4 ሒምሇ 1993 ዒ.ም ሏምላ 4 1993 ዒ.ም
ፀጋይ በርሀ ፀጋይ በርሀ
ም/ርእሰ ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ምክትሌ ርእሰ
598
www.chilot.me
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ትሌሚ እቶት 1994 የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ መንግስት የ1994 የገቢ እቅዴ
ርእሲ ትሌሚእቶት የገቢአርእስት የገቢዓይነት 1994 የገቢእቅድ
እቶት ናይኣታዊዒይነት 1994 1000 ጠቅላላድምር 85,567,000
1000 ጠቅሊሊዴምር 85,567,000 44,400,000
1100 ቀጥታታክስታት 44,400,000 1100 ቀጥታታክሶች
1101 ግብሪመሃያ 21,500,000 1101 የደመወዝገቢግብር 21,500,000
1102 ግብሪእቶትኪራይ 1,000,000 1102 የክራይገቢግብር 1,000,000
1103 ግብሪስራሔቲንግዱ 10,500,000 1103 የንግድስራገቢግብር 10,500,000
1104 ግብሪእቶትስራሔቲሔርሻ 4,600,000 1104 የእርሻስራገቢግብር 4,600,000
1108 ግብሪእቶትካፑታሌ 1,000,000 1108 የካፒታልገቢግብር 1,000,000
1110 የገጠርመሬትመጠቀሚያ 5,800,000
1110 መጥቀሚመሬትገጠር 5,800,000
1120 ቀጥታያልሆኑታክሶች 20,217,000
1120 ቀጥታ዗ይኮኑታክስታት 20,217,000
250,000
ታክስኤክሳይስ 250,000 ኤክሳየዝታክስ
1206 ጨው 100,000 1206 ጨው 100,000
150,000
1208 ካብኣሌኮሌንመስተኣሌኮሌን 150,000 1208 አልኮልናየአልኮልመጠ.
ታክስሽይጣት 13,627,000 ሽያሽታክስ 13,627,000
1252 ብረትያልሆኑየማዕድንው 120,000
1252 ሒፂንካብ዗ይኮኑማዕዴናት 120,000
7,000
ካብመሳርሑታትፅሔፇትንሔ. 1255 የፅሕፈትመሳሪያዎችናህ.ወ
1255 ወ 7,000 1269 ሌሎችእቃዎች 13,500,000
1269 ካሌኦትኦቁሐት 13,500,000 የአገልግሎትሽያጭታክስ 2,500,000
ታክስግሌጋልትሸይጣት 2,500,000 1271 ጋራዠ 150,000
1271 ጋራዟ 150,000 1272 የልብስንፅህናመስጫ 10,000
1272 መውሃቢፅሬትክዲውንቲ 10,000 1273 የልብስስፌት 112,000
1273 ፅፋትክዲን 112,000 1275 ፎቶግራፍናፎቶኮፒመንሳት 99,000
1275 ምሌዒሌፍቶግራፌንፍቶኮፑን 99,000 1277 ስራተቋራጭ 650,000
1277 ተ኱ናታሪስራሔ 650,000 1,250,000
1278 የመኝታቤት
1278 ኣብያተመዯቀሲ 1,250,000 1281 ሰሲነማቤት 10,000
1281 ኣብያተሲነማ 10,000 1282 ፀጉርማስተ.የቁንጅና 29,000
መስተኻኸሉፀጉርንቁንጅናሳ 1283 ተቱሪስትመስተንግድ 120,000
1282 ልንን 29,000 1284 እቃማከራየት 63,000
1283 ምትእንጋዴቱሪስት 120,000 1285 ማስታወቂያኣድቨር. 7,000
የቴምብርሽያጭቀረጥ 3,840,000
1284 ኪራይኣቁሐት 63,000
1295 የቴምብርሽያጭ 340,000
1285 ሒበሬታንምሌክታን 7,000 3,500,000
1296 የቴምብርቀረጥ
ሸይጣትቴምብርንቀረፅን 3,840,000 20,950,000
ተታክስያልሆኑገቢዎች
1295 ሸይጣትቴምብር 340,000 10,250,000
1400 ከፍቃድናሌሎችክፍያዎች
1296 ቀረፅቴምብር 3,500,000
1500 እቃሽያጭናአገልግሎት 6,350,000
ተታክስ዗ይኮኑእቶታት 20,950,000
50,000
ካብፌቃዴንካሌኦትግሌጋልታ 1600 ሇመ.ሰራተኞችከብ.ወሇድ
1400 ትን 10,250,000 1700 ልዩልዩገቢዎች 4,300,000
1500 ግሌጋልትሽያጣትኣቁሐት 6,350,000
ሰራሔተኛታትመንግስቲናይ
1600 ሌቃሔወሇዴ 50,000
1700 ዜተፇሊሇዩእቶታት 4,300,000
599
www.chilot.me
ትግራይ ክሌሊዊ ምምሔዲር ናይ 1994 ዒ/ም ዜተዯገፇ ካፑታሌ ባጀት በቢሴክተሩ
ን1994 ዒ/ም ዜተዯገፇ ካፑታሌ በጀት

ተ.ቁ ሴክተር ዒይነት ፔሮጀክትን ካብ መንግስቲ ወፃኢ ሌቃሔ ሒገዜ ፑ.ኣካውንት ዴምር
1 ሔርሻን ሃፌቲ ተፇጥሮን 3,958,720 4,658,000 12,115,000 4,795,100 25,527,820
2 ማእከሌ ሔርሻ ምርምር 820,000 820,000
3 ሔርሻ ሔብረት ስራሔ ማሔበር 5,000 5,000
4 ሳርት 4,643,069 2,926,597 174,310 10,354,326 18,098,302
5 ማይን ሌምዒት ማዕዴንን ኢነርጂን 3,035,100 3,061,000 5,549,000 11,645,100
6 ገፀር መንገዴን ብዒሌ መዙ 7,000,000 7,000,000
7 ኢንደስትሪ ንግዴን ትራንስፕርትን 370,000 370,000
8 ትምሀርቲ 12,991,366 34,295,009 34,355,000 1,500,000 83,141,375
9 ቢሮ ጥዕና 2,996,200 8,584,000 12,951,000 24,531,200
10 ዕዮን ከተማ ሌምዒት 1,500,000 1,500,000
11 ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን 500,000 500,000
12 ስቢሌ ሰርቪስ 5,000 5,000
13 ኦዱት ቤት ፅሔፇት 36,345 36,345
14 ፊይናንስ 10,000 10,000
ዯቀቅትን ኣናእሽተይን ኢንተርፔራይዜ
15 ቤት/ፅ 300,000 300,000
ኣግበ መናእሰይ ስሌጠና ንብሄራዊ
16 ግሌጋልት 1,000,000 1,000,000
17 ፕሉስ 1,876,381 1,876,381
18 ኣብያተ ፌርዴ 330,161 330,161
19 ቢሮ ፌትሑ 1,000,000 1,000,000
20 ቢሮ ፔሊንን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 15,000 15,000
21 ዜተፇሊሇዩ ሴክተራት ዗ካተተ 42,177,000 42,177,000
ጠቅሊሊ ዴምር በጀት 42,527,242 50,598,009 107,132,000 16,195,100 216,452,405
600
www.chilot.me
የትግራይ ክሌሌ መስተዲዴር 1994 ዒ.ም የተዯገፇ ካፑታሌ በጀት በየሴክተሩ
የ1994 ዒ.ም የተዯገፇ ካፑታሌ በጀት

ተ.ቁ ሴክተርና የፔሮጀክቱ ዒይነት ከመንግስት ከውጭ ብዴር እርዲታ ፑ.ኣካውንት ዴምር
1 ግብርናና ተፇጥሮ ሃብት 3,958,720 4,658,000 12,115,000 4,795,100 25,527,820
2 የእርሻ ምርምር ማእከሌ 820,000 820,000
3 የሔብረት ስራ ማሔበራት ማስፊፌያ 5,000 5,000
4 ሳርት 4,643,069 2,926,597 174,310 10,354,326 18,098,302
5 ውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ 3,035,100 3,061,000 5,549,000 11,645,100
6 የገጠር መንገዴ ባሇስሌጣን 7,000,000 7,000,000
7 ኢንደስትሪ ንግዴና ትራንስፕርት 370,000 370,000
8 ትምህርት 12,991,366 34,295,009 34,355,000 1,500,000 83,141,375
9 ጠጤና ጥበቃ ቢሮ 2,996,200 8,584,000 12,951,000 24,531,200
10 ስራና ከተማ ሌማት 1,500,000 1,500,000
11 ሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ 500,000 500,000
12 ስቪሌ ሰርቪስ 5,000 5,000
13 ኦዱት ጽ/ቤት 36,345 36,345
14 ፊይናንስ 10,000 10,000
15 አነስተኛ ጥቃቅን ኢንተርፔራይዜ ጽ/ቤት 300,000 300,000
አግበ የወጣቶች ብሄራዊ አገሌግልት
16 ማሰሌጠኛ 1,000,000 1,000,000
17 ፕሉስ 1,876,381 1,876,381
18 ፌርዴ ቤቶች 330,161 330,161
19 ፌትህ ቢሮ 1,000,000 1,000,000
20 ፔሊንን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ 15,000 15,000
21 የተሇያዩ ሴክተሮችን ያካተተ 42,177,000 42,177,000
ጠቅሊሊ ዴምር በጀት 42,527,242 50,598,009 107,132,000 16,195,100 216,452,405
601
www.chilot.me
የ 1994 በጀት ዒመት መዯበኛ በጀት ማጠቃሇያ
የ1994 በጀት ዒመት በጀት

የቢሮ ኮዴ የቢሮ ስም የ1993 ዒ.ም በጀት ዯሞዜና አበሌ ስራ ማስኬጃ ዴምር
ዴምር 234,280,121 193,387,800 72,151,900 265,539,700
100 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 65,177,628 48,684,670 22,136,140 70,820,810
112-01 የክሌሌ አስተዲዯር 11,705,500 7,150,100 4,109,900 11,260,000
112-02 አይናሇም ስራ አመራር ማሰሌጠኛ 611,764 273,760 181,500 455,260
112-03 ስነ ህዜብ ፅ/ቤት 331,700 235,000 127,800 362,800
112-04 የሰው ሃይሌ ስሌጠና አግበ 402,000 380,000 22,800 402,800
112-05 የሴቶች ጉዲይ ፅ/ቤት 95,900 79,000 33,100 112,100
112-06 ማሔበራት ማዯራጃ 1,657,700 1,540,000 644,600 2,184,600
118-01 ኦዱት ፅ/ቤት 733,800 572,200 302,000 874,200
121-01 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 4,804,520 3,862,000 1,277,400 5,139,400
121-02 ቃዱ ፌርዴ ቤት 182,740 174,570 10,470 185,040
122-01 ፌትህ ቢሮ 12,280,800 8,013,400 6,186,800 14,200,200
122-02 ምሌሻ ፅ/ቤት 990,080 887,040 601,600 1,488,640
122-03 ፕሉስ መምሪያ 22,915,544 19,087,700 5,717,800 24,805,500
154-01 ፊይናንስ ቢሮ 6,030,900 4,341,800 2,094,570 6,436,370
155-01 ፔሊንና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ 1,439,940 1,269,500 444,200 1,713,700
157-01 ሲብሌ ሰርቪስ ቢሮ 693,640 617,600 236,800 854,400
159-01 ኢንቨስትመንት ፅ/ቤት 301,100 201,000 144,800 345,800
200 ኢኮኖሚያዊ ግሌጋልት 34,543,620 27,584,200 10,906,300 38,490,500
211-01 ግብርናና ተፇጥሮ ሃብት ቢሮ 23,179,700 18,179,000 6,337,000 24,516,000
213-01 የእርሻ ምርምር ማእከሌ 1,137,000 1,076,500 254,000 1,330,500
221-01 ንግዴ ኢንደስትሪ ትራንስፕርት ቢሮ 2,185,900 1,588,400 780,700 2,369,100
222-01 ጥቃቅንና ትናንሽ ኢ.ጽ/ቤት 163,700 163,600 327,300
231-01 ውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ 2,161,000 1,719,900 843,900 2,563,800
247-01 ባህሌና ቱሪዜም 2,600,060 1,607,000 1,476,400 3,083,400
261-01 ከተማ ሌምዒት ቢሮ 2,097,760 1,693,700 595,400 2,289,100
263-01 ገጠር መንገዱ 1,182,200 1,556,000 455,300 2,011,300
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 126,158,250 108,777,830 39,109,460 147,887,290
311-00 ትምህርቲ ቢሮ 81,792,560 75,454,530 21,343,060 96,797,590
311-01 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 5,573,900 4,577,500 1,805,300 6,382,800
311-03 1ኛ ዯረጃ ት/ቤት 54,004,350 54,700,000 5,856,400 60,556,400
311-04 መሇስተኛ 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 10,248,500 8,310,000 4,365,000 12,675,000
311-05 2ኛ ዯረጃ ት/ቤት 5,433,880 4,614,000 4,947,200 9,561,200
311-06 ቴክኒክ ት/ቤት 1,674,690 1,040,250 978,500 2,018,750
311-07 መምህራን ማሰሌጠኛ ተቋም 1,553,140 532,000 1,173,800 1,705,800
311-08 የጎሌማሶች ትምህርት 715,000 - 715,000 715,000
311-09 ዒብዪ ዒዱ መምህራን ማሰሌጠኛ ኮላጅ 1,780,800 1,190,800 875,900 2,066,700
311-10 ኪነጥበብ ት/ቤት 536,700 386,500 443,160 829,660
311-15 ሌዩ ትምህርት 271,600 103,480 182,800 286,280
321-01 ስፕርት ኮሚሽን 706,900 534,100 287,500 821,600
331-00 ጤና ጥበቃ ቢሮ 38,261,290 28,759,700 15,260,300 44,020,000
331-01 አስተዲዯርና ጠ.አገሌግልት 5,545,770 3,492,600 2,657,000 6,149,600
331-02 ነርስ ትምህርት ቤት 1,052,000 585,000 672,600 1,257,600
331-03 ሆስፑታሌ 14,220,890 10,800,700 4,862,400 15,663,100
331-06 ጤና ጣብያና ክሉኒክ 14,760,240 13,003,000 3,939,400 16,942,400
331-12 ወባ መከሊከያ 2,682,890 878,400 3,128,900 4,007,300
332-01 ኤዴስ መከሊከሌ 421,000 264,600 212,100 476,700
341-01 ሰራተኛና ማህበራዊ ጉዲይ 1,362,900 1,009,400 593,400 1,602,800
341-02 ተሃዴሶ ማእኸሌ 271,300 165,000 114,200 279,200
341-03 ተቴክኒክ ማሰሌጠኛ ማእከሌ 1,231,700 946,500 544,100 1,490,600
351-01 አዯጋ መከሊከሌና ዜግጁነት 2,110,100 1,644,000 754,800 2,398,800
400 ላልች ወጪዎች 8,400,623 8,341,100 - 8,341,100
433-01 ሇዯሞዜና ስራ ማስከጃ መጠባበቅያ 8,400,623 8,341,100 8,341,100
602
www.chilot.me

Volume 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Volume 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ኣብ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ

ካብ 1985 ዓ.ም - 1993 ዓ.ም

ኣብ መሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ 1.25 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ  120

መሰጋገሪ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ የክሌሌ ትግራይ መሸጋገሪያ ሔገ መንግስት

ዒንቀፅ ኣርባዕተ፣ አንቀፅ አራት፣

ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ አንቀፅ አስራ አንዴ፣

ዒንቀፅ ዒሰርተ ክሌተ አንቀፅ አስራ ሁሇት፣

ዒንቀፅ ዑስራን ሒዯን፣ አንቀፅ ሃያ አንዴ፣

አይቁፀርን፡፡ ዴረስ፣ ጥፊተኛ ሆኖ አይቆጠርም፡፡

ዒንቀፅ ሰሊሳን ሒዯን፣ አንቀፅ ሰሊሳ አንዴ፣

ወከሌቲ ህዜቢ ዗ቑምዎ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተወካዮች የሚቋቋም ብሓራዊ ክሌሊዊ

ዒንቀፅ ሰሊሳን ሒሙሽተን፣ አንቀፅ ሰሊሳ አምስት፣

8. ምስ ካሌኦት ብሄራዊን ክሌሊውን ናይ ስግግር 8. ከላልች ብሄራዊና ክሌሌዊ የሽግግር

ዒንቀፅ ሰሊሳን ሸውዒተን፣ አንቀፅ ሰሇሳ ሰባት፣

ዒንቀፅ ኣርባዒ፣ አንቀፅ አርባ፣

ዒንቀፅ ኣርባዒን ሒዯን፣ አንቀፅ አርባ አንዴ፣

ኣዋጃት፣ ዯንብታት መምርሑታትን ዯንቦች፣ መመሪያዎችንና ውሳኔዎች

ኮሚቴ ተፀዋዕነቱ ንቤት ምክሪ ሚኒስትራት ኮሚቴ ተጠሪነቱ ሇሚኒስትሮች ምክር ቤት

ተግባርን ክፊሌ ብውክሌና ንምኽትሌ በከፉሌ ሇምክትሌ ሉቀ መንበሩ በውክሌና

ምዕራፌ ሸውዒተ፣ ምዕራፌ ሰባት፣

ዒንቀፅ ሒምሳን ሰሇስተን፣ አንቀፅ አምሳ ሶስት፣

ዒንቀፅ ሒምሳን ሒሙሽተን፣ አንቀፅ አምሳ አምስት፣

ዒንቀፅ ሒምሳን ሸውዒተን፣ አንቀፅ አምሳ ሰባት፣

ዒንቀፅ ስሳን ኽሌተን፣ አንቀፅ ስዴሳ አንዴ፣

ኣብ መሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

ዴንጋገ ቁፅሪ 1/1985 ዒ.ም ዴንጋጌ ቁጥር 1/1985 ዒ.ም ፌፃሜ

ምትካእ ኣዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ እዙ ዜስዕብ የዲኝነት አካሊት መተካት አስፇሊጊ ሆኖ

3. እዙ ዴንጋገ ካብ ዜወፀኣለ ጊዛ ጀሚሩ ናይ 3. ይህ ዴንጋጌ ከወጣበት ጊዛ ጀምሮ

ናይ ገበን ጉዲያት ኩልም እዙ ዴነጋገ ካብ የወንጀሌ ጉዲዮች ሁለ ይህ ዴነጋጌ

ዒንቀፅ ዒሰርተ ሒዯ አንቀፅ አስራ አንዴ

መቐሇ ትግራይ መቐሇ ትግራይ

ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ 0.30 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120

ብዚዕባ ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ናይ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌ የዝኖች

መሰረት ገይሩ ዜትግበር ይኸውን፡፡ በተግባር ያውሊሌ፡፡

5. ናይ ዝባ ስራሔ ፇፃሚ ኮሚቴ ናይቲ ዝባ 5. የዝኑ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የዝኑ ማሔበራዊ

7. ናይቲ ዝባ ቅርሳ ቅርስን ተፇጥሮኣዊ ሃፌትን አስፇሊጊው እንክብካቤና ጥበቃ

2. በቲ ናይ ዝባ ምምሔዲር ስራሔ ፇፃሚ ሉቀመንበር የሚሰጡትን ላልች

ኣብ መሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ 0.75 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120

ቤት ፌርዱ እናተብሃሇ ይፅዋዕ) እየተባሇ ይጠቀሳሌ)

እንተተረኺቡ ወይ ትምህርታዊ ጠቓምነቱ ከታመነበት ወይም ትምህርታዊ

ክካየዴ ይኽእሌ እዩ፡፡ ሉካሄዴ ይችሊሌ፡፡

ዒንቀፅ 15 ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ጉባኤ አሰራር

11.ትምህርታዊ ዜኾኑ ነናይ ዒመቱ ፌርዴታትን ውሳኔዎች ተመርጠው እንዱታተሙ

ስራሔ የውዕሌ፣ 4. የፌርዴ ቤቱ ዲኞች ይመዴባሌ

ኣብ መሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ 0.50 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ  120

ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ዲያኑ ምምሔዲር የትግራይ ክሌሌ የዲኞች አስተዲዯር

ሇ.ብዚዕባ ናይ ዲያኑ ምዜውዋር(ምቅይያር)፣ ሇ. የዲኞች ዜውውር፣ አገሌግልት፣ ዯመወዜ፣

ምኽሪ ፔሬዙዲንትን ሔፁያትን ዲያኑ ሽም ቤት ፔሬዙዲንትና ዕጩ ዲኞች ስም ዜርዜር

ጉባኤ እንተይፇቐዯ ኣይተሒዜን ካሌፇቀዯ አይያዜም፣ በወንጀሌ

ኣብ መሰጋገሪ መንግስቲ ኢትዮጵያ

ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

ናይ ሒዯ ዋጋ 0.30 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዜወፀ  120

ብዚዕባ ምቛም ቢሮታት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ቢሮዎች

ኣከባቢ ሒሇዋን ቢሮ ጥበቃ ቢሮ

ብዜምሌከት እዙ ኣዋጅ‟ዙን ናይ ኢትዮጵያ በሚመሇከት ይህ አዋጅና በኢትዮጵያ