1. Yêu cầu cấp thiết - Sản xuất ở Việt Nam tăng rất chậm, nhiều chỉ tiêu đặt ra nhưng không thực hiện được không đạt được. Tài nguyên thiên nhiên thì bị lãng phí, phân phối lưu thông rối ren. Người lao động thì thiếu việc làm, hàng tiêu dùng không đủ thậm chí thiếu trầm trọng. Nhà ở và các cái điều kiện vệ sinh thì thiếu thốn. - Mất cân đối trong nền kinh tế chậm được thu hẹp, vai trò chủ đạo của kinh tế quốc doanh bị suy yếu. - Đời sống của nhân dân gặp rất nhiều khó khăn tiêu cực trong xã hội thì gia tăng, công bằng xã hội thì bị vi phạm Quần chúng nhân dân giảm lòng tin với sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành quản lý của Nhà nước - Những sai lầm nghiêm trọng về chủ trương chính sách lớn của Đảng và Nhà nước về chiến lược về chỉ đạo chiến lược và tổ chức thực hiện của Đảng và Nhà nước. Thứ 2 là tại Hội nghị Trung ương lần thứ 24 khóa III, tại Hội nghị này đã thừa nhận sự tồn tại của 5 thành phần kinh tế ở miền Nam và 3 thành phần kinh tế ở miền Bắc nhưng xác định mục tiêu và bước đi không sát với thực tế, không coi trọng khôi phục kinh tế là nhiệm vụ cấp bách, nông nghiệp chưa thực sự được xác định là mặt trận hàng đầu, nóng vội xóa bỏ các thành phần kinh tế Phi XHCN Thực trạng của đất nước đã đặt ra 1 yêu cầu khách quan và bức thiết là phải đổi mới 2. Quá trình đổi mới - tháng 8/1979, Ban Chấp hành Trung ương khoá IV đã họp Hội nghị lần thứ 6 và rút ra nhận định: nhiều chủ trương trước đây do Đảng đề ra còn mang nặng tính chủ quan nóng vội, thiếu căn cứ thực tiễn, Trung ương đã đề ra nhiều biện pháp để điều chỉnh như thừa nhận sự tồn tại của nền kinh tế nhiều thành phần, thừa nhận kinh tế hộ như một bộ phận của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa… Hội nghị đã ban hành 1 số chủ trương như trong nông nghiệp Chính phủ đã ban hành các quyết định thúc đẩy sản xuất “bung ra” khuyến kích tận dụng ruộng đất trong nông nghiệp và xóa bỏ các trạm kiểm soát có tính cất ngăn sông cấm chợ ở các địa phương là bước đột phá đầu tiên của quá trình đổi mới; ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 20/9/1979 về “Phương hướng nhiệm vụ phát triển công nghiệp hàng tiêu dùng và công nghiệp địa phương”; Chỉ thị 100-CT/TW ngày 13/1/1981 của Ban Bí thư khoá IV về “Cải tiến công tác khoán, mở rộng khoán sản phẩm đến nhóm lao động và người lao động trong hợp tác xã nông nghiệp” đã tạo ra 1 động lực mới trong sản xuất nông nghiệp. Trong công nghiệp bắt đầu phát huy quyền làm chủ về tài chính của các xí nghiệp quốc doanh cho phép các xí nghiệp quốc doanh có nhiều nguồn cân đối và xây dựng kế hoach 3 phần mở rộng hình thức trả lương khoán, lương sản phẩm và vận dụng hình thức tiền thưởng trong các đơn vị sản xuất kinh doanh của Nhà nước . cùng với đó là cải tiến công tác phân phối lưu thông thực hiện nguyên tắc giá cả phù hợp với chi phí sản xuất lưu thông tiến đến xóa bỏ chế độ Tem phiếu. - Hội nghị Trung ương 7 khóa V (12/1984), Ban Chấp hành Trung ương tiếp tục khẳng định, điều quan trọng nhất hiện nay là phải kiên quyết nhanh chóng bãi bỏ chế độ tập trung quan liêu, bao cấp, chuyển toàn bộ nền kinh tế sang hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa. - Đại hội V của Đảng (3/1982) đã phản ánh tư duy đổi mới của Đảng đang hình thành đặc biệt là nhấn mạnh nông nghiệp là mặt trận hàng đầu trong chặng đường trước mắt. Coi ổn định tình hình kinh tế xã hội là nhiệm vụ bức thiết. - Hội nghị Trung ương 8 khoá V (6/1985) chủ trương dứt khoát xoá bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp, thực hiện cơ chế một giá, thực hiện hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa, "thừa nhận sản xuất hàng hoá và các quy luật của sản xuất hàng hoá”; Kết luận của Bộ Chính trị về một số vấn đề lớn thuộc quan điểm kinh tế như: thực hiện kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, xoá bỏ cơ chế kinh tế tập trung bao cấp, sử dụng đúng quan hệ hàng hoá – tiền tệ... Đây được coi là các “bước đột phá lớn”, một bước thử nghiệm, tìm tòi quan trọng cho công cuộc đổi mới đất nước 1986, cốt yếu vẫn là cải tạo lại quan hệ sản xuất sao cho phù hợp với trình độ hiện có để khôi phục nền kinh tế, khắc phục khủng hoảng, nâng cao đời sống nhân dân.
2. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng và các bước đột phá tiếp tục đổi mới kinh tế 1982-1986 a. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng và quá trình thực hiện nghị quyết đại hội