ალუდა ქეთელაური

ერთ დ ღეს, შატ ილ ში მაცნემ ქისტ ების მიერ მწყემსთ ა დ არ ბევის ამბავი ამოიტ ანა.
მსმენელეთა შორის ალუდა ქეთელაურიც ერია. ის ღვთისგან დალოცვლი კიაცი იყო,
რომელიც „საფიხვნოს“ ანუ კრების თვაში იჯდა. ის მჭრტმეტყველებით გამოირჩეოდა .
ამასთან ერთდ მეტად კარგი ვაჟკაციცი იყო. ბევრი ქისტისთვის მოეჭრა მარჯვენა . მას
ბევრი მტერი ჰყავდა, რაც გასაკვირი არაა, რადგან კარგი ადამიანი მუდამ მტრიანია .
ქისტების მიერ გატაცებულ ცხენთა შორის ალუდას ცხენიც ერია .ამის გაგებისთანავე , მან
იარაღს დაუწყო წმენდ ვა დ ა მზ ად ება.

ცისკრის ხანი იყო მტერს რომ დაედევნა. გათენებისას, როცა შურთხმა გამოიღვიძა ,
მაგრამ ცხვარი ჯერ არ გაშლიყო, ალუდამ ქისტების ნაკვალევს მიაგნო.მარჯვედ დაეწია
და ერთ-ერთ ქურდს მზე დაუბნელა.ნასროლმა ტყვიამ ის მაშნვე ცხენიდან
ჩამოგდო.ნატყვიარი ბეჭის თავზე მოუანდა.ამხანაგმოკლულმა იარღს დაუწყო ძებნა .

გავარდა მუცალის თოფი. ტყვია კლდეს შეელეწა და მისი ნაფლეთი ალუდას კალთაში
ჩაეყარა, . ალუდას გასროლილი ტყვიაც ვერ მოხვდა მოწინააღმდეგეს,რომლის ხმა
ჭექასავით გაისმა. ახმჯერად მუცალის ტყვიამ გამოსცა უსიამო ჩქამი . გუდანის ჯვრის ყმას
ახლაც არაფერი სჭირდა, მას თითქოს ჯვარი დაჰყვებოდა მგფარველად .მან ქისტს კიდევ
ესროლა ტყვია, რომელიც მისთვის გადამწყვეტი აღმოჩნდა. ისინი ერთმანეთს
რჯულძაღლს უწოდებდნენ, მაგრამ სულთმობრძვალი მუცალის დანახვაზე გუნება -
განწყობილება შეეცვალა. ალუდამ ჯერ ერთი ძმა მოკლა და ახლა მეორესაც მოუსწრაფა
სიცოცხლე. მუცალი ებრძოდა სიკვილს და ჭრილობაში ბალახს იფენდა,ცდილობდა
მოეუშუშებინა და ალუდასკენ კიდევ ერთხელ გაისროლა. მგლისფერმა მუცალმა თოფი
ალუდაკენ გადააგდო და სთხოვა, არავის ხელში არ ჩავარდნილიყო და მიწაზე გაერთხა .

ალუდას რასაკვირველია, თოფი სულაც არ სჭირდებოდა,მაგრამ როგორც ქალი ატირდა

მუცალის სიკვდილის მნახველი. გარდაცვლილს იარაღი აჰყარა, გულზე თოფი დაადო,
მკლავზე ხმალი. ამჯერად, მან ტრადიცია დაარღვია და ქისტს მარჯვენა არ მოსჭრა ,
რადგან თვლიდა,რომ ცოდვა იყო. ღმერთს შეავედრა მისი სული, გამდელი შეუქო, ნაბადი
გადააფარა და ზედ ფარი დაადო.ა მუცალი ალუდამ ქრიასტიანული წესით დაკრძალა .

II

ცაზე მზემ დაიწია და ნისლებმაც დატოვეს ხევები, ცის კიდეზე კავლკასიონის დევები
მოსჩანდნენ. ქორები სანადიროდ აიშალნენ, სხვავებიც არწივებს დაედევნენ , ჯიხვები კი ,
მყინვარს შეეფინნენ. ყორანი ავისმომასწავებლად თითქოს ამბობდა , რომ მუცალი უნდა
შეეჭამა, მისთვის თვალები დაეთხარა და გულ-მუცელი ამოეღო. შატილს მზის შუქი ჯერ
ბოლომდე არ ჩასწვდომოდა.

ყმა გორებზე მოდიოდა. სახეზე ნისლი დასწოლოდა. მუცალის ძმის მკლავი, ვერცხლით
მორთული თოფი ცხენის ტახტზე ეკიდა. შეება ჭიუხებს სადაც ზაფხულში თოფის ხმა
ისმოდა, ზამთარში კი ზვავის. ალუდას საშინელმა ქარმა მოუსწრო, შავი ყორანიც თავზე
დაჰყეფდა,მაგრამ ზიანი ვერაფერმა მიაყენა. მზის სხივები ურჯულოს ხელებს ადნობდა .
ხან დარი იყო,ხანაც ავდარი. ალუდას ბევრი ულვაშაშვლილი გარდაცვლილი ენახა ,
ბევრჯერ სისხლისს მდინარეების შექმნილა და არხოტის წყალი წითლად შეუღებავს,
მაგრამ მას ასეთი რამ არასოდეს დამართვნია.

ვისაც მტრობა ეწადა დაე კერაში დაეგუბებინა სისხლი. ის ყოფილიყო მისი საკვები ,
საძილე, ტაძარი. იქ გაეზარდა შვილები და მოეწვია სტუმრები

ალუდას მიეგბნენ ცოლი, რძალი და სამი ძისწული. ამბის გაგება ბერვს სურდა და ბევრიც
მიეგება მისალოცად. ბებერი უშიშა ამბავს ეკითხებოდა. ალუდამაც დაიწყო თხრობა .იგი
კვალის აღების შემეგ, ქისტებს ადვილად დაეწია. ორივე მათგანს თოფით გაუსწორდა .
ცხონებულ მუცალს ხელი არ მოსჭრა, მისი ძმის კი აქვე ჰქონდა. მოხუცი
გაოგნდა,რადგან ქისტთა რჯული მათგან განსხვავდებოდა . ადათის დარღვევის მიზეზი
მუცალის ვაჯკაცობა იყო. ერთმანეთს სამ-სამი ტყვია ესროლეს და მხოლოდ მესამე
მოხვდა მუცალს.ნატყვიარის მოშუშების ცდაში დალია მან სული.მთიულნი ამბობდნენ რომ
კაცნი იყვნენ,უნდა ცხონებულიყვნენ. განა ვინც ფიცულობს ყველა მართალია? განა
ქისტები არ იყვნენ მათნაირი ვაჟკაცები?ახალგაზრდები ალუდას ცუდად უყუყურებდნენ .
უთხრეს რომ,სიკვდილი ერჩივნა ასეთ ყოფას, აეყარა იარაღი,რადგანაც ქისტს
დიაცასავით უძლევია. გასწირეს ქეთელეაური, თვითონ კი წავიდნენ და ნახეს
გარდაცვლილი ქისტი.

III

დაბნელდა, ღამის კალთა დაეფინა არემარეს, ვარკვლავები აკაშკაშდნენ,

საფლავებიდან სულებმა იწყეს ამოსვლა, დვებმა ხევში ხეტიალი. ყველამ ივახშმა და
დასაძინებლად გაემართა. დედა და დები ეხვეწებოდნენ ალუდას რომ რაიმე მაინც ეჭამა .
მაგრამ მას ამის ძალა არ ჰქონდა, რადგან ნახულმა სიზმარმა წაურთვა მადა.

ვითომც სადღაც ქელეხში ყოფილიყოს. მიცვალებულთან მთიულნი შეწუხებულები იდგნენ,

ზოგიც კარებთან დმგდარიყო.ალუდაც მათთან მივიდა წესისამებრ. მოულოდნელად
ვიღაცამ ხელი დასტაცა და ხანჯალი მიაოწდა. ეს ჯაჭვის პირანგით შემოსილი მუცალი იყო.
გულზე ნატყვირი ემჩნეოდა,ბარძამ ამოფენილი. გატეხელად კლდეზე იდგა და თვალიდან
ცრემლი არ მოსდიოდა. ალუდას ეხვეწებოდა რომ მოეკლა,რადგან სიკვდილი უნდოდა
და ვერ ახერხებდა. ხევსურებს დარჩენოდათ წუთისოფელი ხმელიბის ქნევით .

სუფრაზე რომ დაჯდა,დაინახა, რომ წვნიანი ადამიანის ხორცით იყო მომზადებულილ.

ჭამდა,მაგრამ ზარავდა ადამიანის ხელ-ფხი, წვერ-ულვაში. ვიღაცამ დაუძახა რომ ნუ
შტერდებოდა და დროზე ეჭამა. სიზმრით დატანჯული ახლა გონებაამღვრეული იჯდა .

IV

თენდებოდა და მთის წვერებმა დაიწყეს გაწითლება,სოფელმა გაღვიძება და მგზავრებმა

მიმოსვლა .სვავებმაც დაიწყეს უშნო ფრენა.

წითელი ცხენით მომავალ მინდიას ხევსურები მიეგებნენ,აინტერესებდათ რა ამბავი

მოუტანა.მინდიამ ახალგაზრდებს უთხრა,რომ სისხლი უდუღდათ,გონებით
მსჯელობდნენ,ადვილად ვერ ცნობდნენ ვაჟკაცს მისი ვაჟკაცური რჯულით.ნუ
დააჩაგვრინებდნენ ერთმანეთს გულსა და გონებას.ალუდა მართალი იყო და უჩვენა მათ
ქისტის ხელი.ამიერიდან კარგად დაფიქრებულიყვნენ,სანამ ვაჟკაცზე აუგს
იტყოდნენ .ხელი ალუდას მიართვა.უთხრა რომ წაეღო და სახლში მიეკრა.

ქეთელაურმა უპასუხა,რომ ხელის მოჭრა რომ ნდომებოდა თავადაც იზამდა.მინდიას

კარგი საქმე არ ჩაუდენია.ეს ხელი მას არაფერში გამოადგებოდა .თუ ღმერთი სწამდა
წაეღო და მისთვის აღარ ეჩვენებინა.კარგი ყმის მარჯვენა იყო გული ეწვებოდა .ვერ
ხვდებოდა ხევსურთა წყრომის მიზეზს.არც ამის შემდეგ აპირებდა მტრისთვის მარჯვენის
მოკვეათას მათი ჯიბრით.სიმართლე,რომ მარჯვენას მოკვეთა ვაჟკაცობა იყო ცოდვა -
ბრალითაა მონათლული.

დადგა ხატობის დღე .ხევისბერისთვის თავის მწუხარებაზე უნდა ეამბნათ .მიდიოდნენ

ბატონთან სხვადასხვა სახვეწარით.ნისლივით ვიღაც მოდგა,ხევისბერს მოზვერი მიართვა
და თავდახრილი დადგა.ხუცესმა ჰკითხა ალუდას ვის ამწყალობებდა .მათი ბატონის
ძლიერი იყო და ღვთის მადლით სამწყსოც ასეთი ჰყავდა.ღმერთს კარგი ყმა უყვარდა და
მისთვის წყალობაც ემეტებოდა.ხანჯალი აიღო და სახელის მოსასმენად მოემზადა ,როცა
ალუდამ ბერდიას უთხრა რომ ის ქისტი იყო,სახელად მუცალი,მოუნათლავის
შვილი.სთხოვა კარგად დაემწყალობა მის ძმასთან ერთად.

ალუდა ურჯულოს აურჯულებდა და ეს მას არ შეეფერებოდა.ის ქრისტიანი იყო და გონს

მოსვლა მართებდა.თავისი საქციელით ეშმაკს მისდევდა.მისი სახლის კედელზე ყველა
მოკლულის მარჯვენა ეკიდა და ციკანიც კი არავისთვის დაუკლავს.როგორ ეთხოვა
უფლისთვის მისი ცხონება?ამას ერჩივნა ცა დაქცეოდა,მიწა გასკდომოდა და ზღვას
შთაენთქა.

ალუდაც გუდანის ყმა იყო,ისინი ერთი იყვნენ,ერთი მთის მცხოვრებნი,მაგრამ მაინც უარი
უთხრეს.ქეთელაური გაჯავრდა და მგლის ფერი დაედო.ხმალი ამოიღო ,აუქნია მოზვერს
და თავი წააცალა.თან ბერდიას შეეხვეწა,რომ ალალი ყოფილიყო მუცალზედ,მაგ
მოუნათლავ გმირზე.

ბერდია ხალხს მიუბრუნდა გაოცებული.ვის გაეგონა რჯულის ასეთი აგდება? ალუდამ

საკლავი თვითონ დაკლა ქრისტესთვის.მას ხალხის აზრიც აინტერესებდა.სამართლის
აღსასრულებლად ალუდას სახლის დაწვა გადაწყვიტა.ცეცხლი წაეკიდებინათ ,სათემოდ
გამოერეკათ პირუტყვი .ამის გამგონე მინდიას თვალები აუწყლიანდა ,მაგრამ ალუდას
ვეღარ უშველა.

ხევსურებმა იარაღი აიღეს,ამ დროს ვიღაცამ მარჯვენის ნახრავი ძვლები მოიტანა.ის კაი
ყმის ჯილდოს ითხოვდა.ყორანს იმ დროს სტყორცმა ისარი ,როცა ლაღად ცაში
მიფრინავდა.ნასროლი კარგი გამოდგა,რადგან ყორანმა ნადავლს კლანჭი
გაუშვა.მინდიამ წყრომით თქვა,რომ ეს მუცალის მარჯვენა იყო .ალუდამ მის მიღებაზე
უარი თქვა და მანაც ხევში მოისროლა.ბერდიამ ურჯულოს ხელის წაღება ბრძანა .ძაღლებს
მიუგდეს საჭმელად,მაგრამ მათ პირი არ ახლეს და სიბრალულის ღმუილი
დაიწყეს.ხევისბერმა თქვა,რომ როგორც თქმულია ძაღლი ძვალს არ სტეხს.ბალღები
ქისტის მარჯვენას დაბლა ათხევდნენ კავით.
VI

თოვდა,ქარი ბობოქრობდა,ზვავები ხევში სხლტებოდნენ.ვიწრო გზები ნამქერით

დაიფარა,წყლები გაიყინა.ვიღაც ამ ამინდში მიდიოდა ,თითქოს სიცოცხლე მობეზრდა და
უკან ხუთნი მიჰყვებოდნენ.შიმშილით შეწუხებული მგლების ღმუილი ისმოდა .ერთი
დედაკაცი ხევსურებზე ჯავრობდა,თავის სახლს მისტიროდა.

დედა ეუბნებოდა ალუდას რომ ნელა ევლო,რადგან ცოლ-შვილი ვეღარ ეწეოდა.როგორ

გასწირეს ხევსურებმა,ასე უგზო -უკვლოდ რომ გაისტუმრეს,ახლა შატილში ვეღარ
მივიდოდნენ.მიწა-წყლის გაწირვა ძალიან რთული ყოფილა.ვეღარც სულს
იმორჩილებდა,ვეღარც გონებას და ხელ-ფეხს.

ალუდა ჯავრით ეუბნობოდა,რომ ნუ ყბედობდნენ,მას გაყოლოდნენ,ღმერთმა ასე ინება

და თემს ნუ სწყევლიდნენ.ერთხელ მოუნდა ალუდას უკან მოხედვა და
დამშვიდობება.ყველაფეს გამოეთხოვა. საჯიხვეებს, სახლ-კარს გულის ამშლელთ და
ხევისთავს, თემის ძალის მიმცემს.გაწირეს მგზავრნი სამუდამოდ.ქედი
გადავლეს,ნაკვალევიც აღარ ჩანდა.ერთიც მოისმა შორიდან ქალის მწარე ქვითინი .