Republic of the Philippines

Department of Education
Region I
Division of Ilocos Sur
TAGUDIN NATIONAL HIGH SCHOOL
Tagudin, Ilocos Sur

BANGHAY ARALIN SA PAKITANG-TURO

SA

FILIPINO 9

Inihanda ni:

Mark Renzo Mendoza

Gurong nagsasanay

Namasid nina :

MARICEL L. ACOSTA
Head Teacher III

JULY V. DOMINGO
Gurong Tagapagsanay
 BANGHAY ARALIN SA PAKITANG-TURO
Paaralan Tagudin National High School Baitang/Seksyon 9-A
Gurong
Mark Renzo Mendoza Asignatura Filipino 9
Tagasanay
Petsa/Oras Nobyembre 7, 2022 / 9:00-10:00 Kuwarter Ikalawa
I. LAYUNIN (Objectives)
A.Pamantayang Pangnilalaman (Content Naipapamalas ng mag-aaral ang pag-unawa at pagppahalaga sa
Standard) Tanka at Haiku ng Japan gamit ang teknolohiya at suprasegmental
na katangian ng wika upang mapagahalagahan ang kultura ng
Japan.
B.Pamantayan sa Pagganap (Performance Nabibigkas nang wasto ng mag-aaral ang Tanka at Haiku.
Standards)
C. Mga Kasanayan sa Pagkatuto Layunin: Pagkatapos ng talakayan, ang mga mag-aaral ay
inaasahang;
a. Nasusuri ang pagkakatulad at pagkakaiba ng estilo ng
pagbuo ng tanka at jaiku (F9PB-IIa-b-45);
b. Nakapagbibigay kahulugan sa mga matatalinghagang
salitang ginamit sa tanka at haiku (F9PT-IIa-b-45); at
c. Nakasusulat ng payak na tanka at haiku sa tamang anyo at
sukat (F9PU-IIa-b-47); at
d. Nagagamit ang suprasegmentral na antala/hinto, diin at tono
sa pagbigkas ng tanka at haiku (F9WG-IIa-b-47)

D. Mga Kasanayan sa Pagkatuto Araling Panlipunan

(Integrasyon ng Nilalaman sa Filipino at sa Iba’t Nababalik tanaw ang mga piling bansa sa Asya.
ibang Disiplina)
II. NILALAMAN MGA AKDANG PAMPANITIKAN SA SILANGAN ASYA
 Aralin 2.1- TANKA NI KI NO MONOTORI AT HAIKU NI
BASHO JAPAN (Saknong 90-101)
III. KAGAMITANG PANTURO
A.Sanggunian
Filipino 9, Modyul para sa mag-aaral. Kagawaran ng Edukasyon,
Republika ng Pilipinas. 2014
Most Essential Learning Competencies (MELC’s)

1. Gabay ng Guro
2. Kagamitang Pang-mag-aaral Booklet ng Panitikang Asyano 9, pahina 23-25
Gawaing Pampagkatuto sa Filipino 9 ni: Mark Renzo Mendoza
3. Teksbuk Panitikang Asyano pahina 90-101
4.Karagdagang Kaalaman mula sa portal ng https://youtu.be/a9gtdtF4xCA
Learning Resource
B.Iba pang Kagamitang Panturo Laptop, telebisyon, Power point, mga nagunting na kagmitang
pampagtuturo-bandera ng piling bansa sa Asya, styro foam.

II. PAMAMARAAN
GAWAIN NG GURO GAWAIN NG MAG-AARAL PUNA
A. Balik-aral sa PAGHAHANDA
Nakaraang Aralin o
Pagsisimula ng Magsitayo ang lahat para sa ating panalangin.
Bagong Aralin
Maganda at mabiyayang umaga Klas! Magandang umaga po Sir.

Manatili muna kayong nakatayo at humarap sa Mapagpalang umaga

isang kaklase at magpalitan ng mensaheng kaibigan.
“Mapagpalang umaga kaibigan.”

Pagtatala ng mga lumiban at pagbibigay ng mga

tuntunin at paalala.

A.Pagbabalik-aral

Sa mga bansang kabilang Timog Silangang

Asya Kilalaning muli!

IBANDERA MO AKO!
Klas ditto ay magpapakita ako ng mga imahe ng
mga piling bandera sa Asya. Sa bawat bandera
na kukunin ninyo ay ilalagay o itutusok niyo ito
sa isang kahon na kung saan may pangalan ang Opo Sir!
bandera. Maliwanag ba klas?
(Magtataas ng kamay ang
Ngayon sino ang gusting magbandera sa una? mga mag-aaral)

Ikaw binibining Cindy. Pupunta sa harapan at

ilalagay ang bandera sa
kahon

Sa pangalawang Bandera naman?

Ikaw ang magtatayo ng bandera sa ikalawa Pupunta sa harapan at
Jedrick. ilalagay ang bandera sa
kahon

Pangatlo, Ana! Pupunta sa harapan at

ilalagay ang bandera sa
kahon

Pupunta sa harapan at
ilalagay ang bandera sa
Pang-apat, Rico
kahon
Pang-lima Crisanta
Pupunta sa harapan at
ilalagay ang bandera sa
kahon

Pang-anim Kyle

Pupunta sa harapan at
ilalagay ang bandera sa
kahon

Paaalalahanan ang mga mag-aaral ng mga

pangkalusugang protocol gaya ng paggamit ng
face mask at social distancing habang
isinasagawa ang gawain.

Mahusay kayo klas! Tama lahat ang inyong mga

kasagutan at bawat isa sa inyo ay nakibahagi sa
ating panimulang gawain. Bigyan ninyo ng
limang palakpak ang inyong sarili at kaklase
at ipagpatuloy ang masigasig na pakikilahok.

B. Pagganyak
Pagsasagawa ng Picture Analysis
(Ipakikita ng guro ang mga larawan at susuriin
ito ng mga mag-aaral.)

Marvin:Origami po Sir

Klas batay sa nakikita niyong larawan ano kaya

ang tawag nila ditto?

Mahusay G. Marvin! Kunin mo ang dalawang

sokolate na galing sa Japan. Tama ito ay isang
origami uri ng art craft na gawa sa papel,
pwedeng ibat-ibang kulay na ibinibitin bilang
display o palamuti sa tahanan. Gumawa na ata
 kayo ng ganito sa arts ninyo sa asiganturang
MAPEH sa grade 7? Tama ba?

Susunod! Ano naman ito?

Ella: Sila ay kilala sa tawag

na Kokeshi dolls Sir

Kilala niyo ba ang mga ito? Anong tawag natin

sa kanila? Sa katunayan ito ay mga souvenirs.
Isa itong manika na nanggaling sa bansang
Japan.

Magaling Ella! Sila ay tinatawag na Kokeshi

dolls na karamihan sa tourist na kapag Klyde: Sushi po.
pumupunta sa bansang Japan ay ito ang inuuwi
bilang remebrace o souvenir nila.

Susunod! Ano naman ang tawag ditto?

SIgurado alam na alam niyo ito.

Mahusay Klyde! Sushi napakapeymus ang

pagkaing ito na may katabing wasabi, yung
kulay green na nakikita ninyo, maanghang na
sawsawan yan na nilalagay nila sa soy sauce.
May mga sushi version ditto sa Pilipinas pero
iba daw talaga ang lasa ng sushi na gawa
mismo sa bansang Japan. Sana matikman din
natin yan. Kase karamihan ditto dsa Pilipinas ay
mga sariwang isda o seafood na inihahalo
diyan. Hindi na nila niluluto yung mga sangkap
tapos tinimplahan.

C. Pag-uugnay ng C. PANALINANG NA GAWAIN

Halimbawa sa 1. Paglalahad Lahat: Bansang Japan Sir.
Bagong Aralin Mula sa nakita niyong mga larawan, halatang
halata naman na ang pag-aaralan natin ay
bansang ?

Magaling! Bansang Japan o Bansang Hapon sa

Filipino.

2. Pagtatalakay
Muli ay kilalanin natin ang bansang Hapon.Ang
bansang ito ay tinatawag din “THE LAND OF
RISING SUN.” Maari din siyang tawaging Ang
bansang nasa Pacific Ring of Fire. Kapag
sinabing Pacific Ring of Fire ay kadalasang
dinadaanan ng bagyo o mga delubyo katulad
natin na malapit tayo sa Pacific Ring of Fire,
pero sila ay medyo malapit talaga kasama natin.
Ang bansang ito din ay Naimpluwensiyahan ng
paniniwalang Shitoismo o Kodigo ng Boshido.
Ang mga nakikita niyong mascara diyan ay ang
halibawa ng Boshido nung unang panahon o
Rurunu kenshin o mas kilalang warrior. Tapos
Hintuismo pero ngayon marami ng
kombinasyon, may mga Hinduism, Buddhism,
Taoism mula din sa paniniwala na nanggaling
sa bansang Tsina.
Bakit kaya magkadikit ang kultura at panulat ng
mga Hapon at Tsino, malalaman natin yan
mamaya pagkatapos basahin ang Kaligirang
Pangkasaysayan ng Tanka at Haiku.

Ano pa nga ba ang meron sa bansang Hapon?

Kilala sa mundo ang bansang ito dahil sa
transportasyon o elektroniko.Sa kanila kasi
kapag mga Junior High School o elementarya
palang ay may mga asignatura na silang tungkol
sa paggawa sa Robotics. Iba nga naman,
nakakabilkib dahil sa murang edad natututto na
sila sa pagkumpuni para magkaroon ila ng mini-
robots na may kompetisyon sila paaralan na
kung saan nahahasa ang kaalaman nila sa
paggawa ng makabagong teknolohiya. Mataas
ang kanilang ekonomiya pagdating sa
transportasyon at elektroniko.

Para sa karagdagang impormasyon pa alam

niyo ba na ang kabisera ng Japan ay Tokyo;
ang wikang ginagamit nila ay Niphonggo, ang
relihiyon karamihan Shintuismo o Budhismoi,
ang kanilang pamahalaan ay Monarkiyang
Konstitusyonal –mayroong mga prinsesa,
prinsipe ngunit may pagkakaiba sa pamahalaan
ng Europa, yung kay Prince Charles mas grabe
sila sa pamumuno doon, pero ditto may
tinatawag pa din silang Princess. Ang kanilang
Emperador ay si Akihito. Yun pala ang tawag
dun may prinsesa sila ngunit ang pinakapinuno
ay tinatawag nilang Emperador o Emperor,
napakauso pa sa kanila yan ang dinastiya.
Samantala, ang Punong Ministro naman nila ay
si Yoshihide Suga at ang tawag nila sa kanilang
salapi ay Yen.
Maliwanag ba klas? Panigurado dahil ditto ay
marami na kayong alam tungkol sa bansang
Hapon , alam kong alam na ninyo ito noon pero
siguro nakalimutan na din kaya mabuti at
naipaalala sa inyo ngayon.

Isa rin sa kilala sa bansang ito ay ang Tanka art

Haiku. Ito ay isang uri ng panulat o panitikan ng
Hapon na kung saan ang mga salita sa isang
tula ay pinaiikli at ang porma ng pagbigkas nito
ay madamdamin . alamin natin ngayon ang
nagging kasaysayan ng tanka at haiku kase
napakpopular ng tanka at haiku ng Japan kung
saan sa bawat nasakop nilang bansa kabilang
ang Pilipinas ay naimpluwensiyahan nun gating Jed: Ang tanka at haiku ay
tula nang tanka at haiku. Magpatuloy tayo. ilang anyo ng tula na
pinahahalagahan ng
Kaligirang Pangkasaysayan ng Tanka at Haiku. panitikang Hapon. Ginawa
Maari bang pakibasa ang unang slide natin para ang tanka noong ikawalong
sa kasaysayan ng tanka at haiku. siglo at ang haiku noong
ika-15 siglo. Sa mga tulang
ito layong pagsam-samahin
ang mga ideya at bimahe sa
pamamagitan ng kakaunting
salita lamang.

Salamat sa pagbabasa Jed. Tulad ng binasa ni

Jed na layunin ng tanka at haiku na pagsama-
samahin ang salita para sa maikling linya
lamang. Doon sa loob ng linyang ito napapaloob
na yung damdamin at kaalaman at ideya o Lahat: Ika-15 siglo
imahe. Kaya kapag binabasa natin ang tanka at
haiku nagkakaroon tayo ng imahinasyon ng tula
sa mga maliliit na linyang ito. Yun ang Lahat: Ikawalong siglo.
pinakalayunin ng tanka at haiku. Kung makikita
niyo, kalian ginawa ang haiku? Kalian nasimulan Lahat: Tanka
ang haiku?

Mahusay! Ang tanka naman?

Ngayon, mula sa dalawang ito ano ang mas

naunang naliha, tanka o haiku?

Magaling klas! Ibig sabihin ay naiintindihan niyo

pa ako. Tankla ang naunang nalikga at
sinundan lamang ito ng haiku, pero klas sa
buong mundo ang mas kilala ay haiku dahil Cler: Ang pinakunang tanka
maliit lang siya, ito ang may pinakamliit na ay kasama sa kalipunan ng
porma ng tula kaya siya nagging popular. mga tula na tinawag na
At nakuha na nga natin ang unang bahagi, Manyoshu o Collection od
ikawalo at ika-15 na siglo tanka at haiku. Ten Thousand Leaves.
Antolohiya ito na
Susunod naman, pakibasa ang susunod na naglalaman ng iba’t-ibang
slide natin. anyo ng tula na karaniwang
ipinahahayag at inaawit ng
naakararami.

Maraming salamat Cler. Ang tanak sinabi ditto

ang unang nagawang tanka ay kabilang sa
Manyoshu. Ito ay isang libro o koleksyon ng
mga tula o iba’t-ibang uri ng tula ng bansang
Hapon. Kalipunan nito nang mga tula na kung
saan dito unang nailathala o nagawa ang tankan
g hapon. Kung gusto niyong Makita ito pumunta
kayo sabansang Hapon dahil panigurado nasa
National museum pa lang ito ng mga Hapon ang
Manyosho o ang librong ito. Kung naiintrigfa ka Nika: Sa panahong lumabas
o iniidolo mo ang tanka at haiku siguro ang ang Manyoshu, kumawala
susnod na destinasyon mo sa pagbyahe o sa makapangyarihang
panagarapin na puntahan bukod sa South impluwensiya ng sinaunang
Korea ay ditto sa bansang Japan dahil sa panitikang Tsino ang mga
mayaman nilang kultura at panitikan. manunulat na Hapon. Ang
mga unang makatang
Sa susunod naman na slide sino ang gustong
Hapon ay sumusulat sa
magbasa? wikang Tsino sapagkat
ekslusibo lamang ang
wikang Hapon sa
pagsasalita at wala pang
sistema bg pagsulat.

Salamat bb. Nika. Doon sa binasa ni Nika,

noong unang panahon bago pa mailathala ang
tanka at haiku, wala pa talagang partikular na
sistema ng pagsulat ang mga Hapon.
Nakapagsasasalita sila sa kanilang wikang
Nihonggo ngunit hindi nila ito naisusulat. Upang
maisulat nila ang kanilang sinasabi lalo na ang
pagbigkas nito ay kinailangan nilang
manghiram ng sistema ng pagsulat sa mga
Tsino. Kaya kung makikita ninyo ang mga sulat
o pagsusulat ng Tsino at Hapon ay may
pagkakatulad, dahil unang nanghiram ng
sistema ng pagsulat ang Hapon sa Tsino.
Gayundin sa kanilang Pigura.
Ano ang tawag natin sa mga hiram na karakter Angelika: Sa pagitan ng
o salitang ito mula sa Tsina? Ang tawag natin ikalima hanggang ikawalong
doon ay? siglo, isang sistema ng
Kana. Itong mga karakter na ito o ang kanang pagsulat ng Hapon ang
ito ay hiniram ng mga hapon sa Tsino kung kaya nililinang na mula sa
nabuo nila yung mga letrang ngayon. karakter na pagsulat sa
China upang ilarawan ang
Pakiibasa nga ang slide natin para ditto. tunog ng Hapon. Tinawag
na Kana ang ponemikong
karakter na ito na ang ibig
sabihin ay “hiram na mga
pangalan”

Salamat Angelika. Uulitin ko klas, Kana ang ibig Rey: Noong panahong
sabihin ay mga hiraam na pangalan, mula ito sa nakumpleto na ang
sistema ng panunulat ng mga Tsino na ginamit Manyoshu, nagsimulang
nang Hapon para makapagsimula sila ng pahalagahan ng mga
kanilang sariling sistema ng pagsulat. makatang Hapon ang wika
Naiintindihan ba kllas? nila sa pamamagitan ng
madamdaming
Sa susunod na slide pakibasa nga.
pagpapahayag. Kung
hitorikal ang pagbabatayan,
ipinahahayag ng mga
Hapon na ang Manyoshu
ang simula ng panitikan
nilang nakasulat na
matatawag nilang sariling-
sarili nila.

Maraming salamat Rey. Nagkaroon na nang

paglilinaw ditto na mula sa paghiram ng Kana
nila ay nakabuo na sila ng kanilang sariling
pagsulat na kung saan ang una nilang sinulat ay
yung mga tula nila, sa pagsimula ng paghiram
ng karakter nagsimula na silang magsulat ng
kanilang tula nay un na ang nagsilbing kabuoan
ng Manyoshu. Lahat ng nasa kaisipan nila
isinulat nila bilang tula, ibat-ibang uri ng tula
hanggang sa nabuo ang Manyoshu. Kaya
naman ang Manyoshu ay napakahalag sa kanila
dahil ito na ang simula ng karakter ng mga
pagsulat ng Hapo. Nandiyan ang lahat ng letra Von: Maiikling awitin ang
nila, nabuo na nila sa pamamagiktan din ng ibig sabihin ng tankan a
pagsusulat nila gamit ang pagkkaroon ng puno ng damdamin. Bwat
kalipunan ng Manyoshu. Talaga naming tanka ay nagpapahayag ng
sobrang kaytagal na yan ano, dahil ikalima emosyon o kaisipan.
hanggang ikawalong siglo. Karaniwang paksa naman
ang pagbabago, pag-iisa, o
Susunod na slide, sino ang gustong magbasa? pag-ibig.
Maraming salamat Von. Dito inilarawan na ang
tankan a kung saan ito ay puno ng damdamin,
bawat tanka ay nagpapahayag ng emosyon at
kaisipan. Tignan klas ah, mayroong karaniwang
paksa kapag magsusulat ng tanka, binaggit
kanina ni Von na ang pagbabago, pag-iisa o
pag-ibig. Ella: Tatlumpu’t isa ang
tiyak na bilang ng pantig na
Para sa kaalaman ninyo klas, ito daw ang may limang taludtod ang
pangunahing naisulat na tanka base sa aking tradisyunal na tanka. Tatlo
pagsasaliksik. Siguro nasa loob na ito ng sa mga taludtod ay may tig-
Manyoshu. pito bIlang ng pantig
samantalang tig-5 pantig
Alamin naman natin kung paano ang estilo ng naman ang dalawang
pagsulat at mamaya aayusin natin yung taludtod.
pagkakaayos ng estilo ng pagsulat sa tanka at
haiku. Ngayon ilarawan na muna natin ang
tanka. Pakibasa nga po.

Salamat Ella. Intindihin natin ng mabuti ang

binasa ni Ella. Halimbawa A FAREWELL NOTE
ni Patricia Santiago.ito ay nakasulat sa poramng
tanka kung saan may limang taludtod. Sabio
dun sa binasa mayroong limang taludtod ang
tanka bibilangin natin mamaya ang kanyang
pantig. Alam niyo na ba kung pano magpantig
klas? Sa tingin ko alam niyo na. bawat salita
bibilangin niyo yung paghahati nung salita,
halimbawa ditto

The wind grows so strong = 5 pantig

Trees that fall down suddenlty = 7 pantig
Raindrops fall so quiet = 5 pantig
Debris seem so fly around = 7 pantig
Goodbye, I may not survive. = 7
Kung makikita niyo dito sa pinantig natin ay may
nabuo tayong 5-7-5-7-7 dahil tulad ng binasa Lahat: Limang taludtod Sir
kanina ay binubo siya ng tig 7 na pantig ng
tatlong taludtod at lima naman sa dalawang Lahat: 31 Sir.
taludtod kaya may nabilang tayong kanina na 5-
7-5-7-7 tatlong pito, dalawang lima na pwede
siyang magkabalibaliktad. Pwwedeng 5-5-7-7-7
o 5-7-5-7-7-7 o 7-7-7-7-5-5 bahala kayo sa
porma niyan basta nandyan yung dalawang lima
at tatlong pito. Naintindihan ba klas?
Sa kabuoan ilang taludtod ang meron sa tanka? Mark: Nagiging daan ang
 tanka upang magpahayag
Mahuisay, limang taludtod. Kung sa kabuoan ng damdamin sa isa’t –isa
kung ganito ang bilang ng pantig ilan naman ang nagmamahalan (lalaki
lahat ang bilang ng pantig sa tanka? at babae). Ginagamit din sa
paglalaro ng aristocrats ang
Magaling! Mayroon tayong 31 na pantig sa tanka, kung saan lilikha ng
kabuoan at limang taludtod. Ganyan ang tatlong taludtod at
pagkakabuo ng isang tanka. dudugtungan naman ng
ibang tao ng dalawang
Pakibasa naman ngayon aang ating susunod na taludtod upang mabuo ang
slide. isang tanka.

Salamat Mark. Dito naman noong unang

panahon nang ikawalong siglo bago pa magka-
15 siglo at lumabas yung haiku madalas
ginamagit ang tanka sa pagliligawan. Oh diba
katulad nga nung nabasa niyo kanina kung
makikita niyo ang pamagat no, “A FAREWELL
NOTE” ito ay pagpapaalam sa iniibig, sa dulo
niya sinabi “Goodbye, I may not survive” kaya
nung naghiwalay sila baka daw hindi na niya
kayang mabuhay pagkatapos niyang
magpaalam sa kaniyang mahal. Gaya din nito
na para siya sa mga nagmahahalan noong
unang panahon. Bukod doon na ginagamit sa
panliligaw, ginagamit din siya sa nang mga
aristocrats yung mga matataas na tao gaya ng
emperor, lahat ng namumunoi sa monarkiyang
pamahalaan, ginagawa nila itong pampalipas Christian: Noong ika-15
oras. Kumbaga tinatawag nila yung siglo, isinilang ang bagong
pinakamagling na magtula sa kanila at nagllaro anyo ng pagbuo ng tula ng
sila. Pano ba itong laro? Para siiayng yung mga hapon. Ang bagong
nagrerebuttal. Fliptop ang tawag natin ngayon. anyo ng tula ay tinawag na
Noon ay Yung tatlong taludtod bibigkasin ng haiku.
unang tao tapos ang ikalawang taludtod bubuuin
ng ikalawang tao. Kaya kapag hindi
nadugtungan ng tamang bilang ibig sabihin talo.
Ganun ang laro ng tanka noon.

Dadako naman tayo sa ika-15 siglo na kung Ken: Noong panahon ng

saan ipinanganaak naman ngayon ang Haiku. pananakop ng mga hapon
Sino ang gustong magbasa sa slide klas? sa Pilipinas luamaganap
nang lubos ang haiku.
Binubuo ng labimpitong
Salamat Christian. Mula sa tanka, inpinanganak pantig na nahahati sa
naman ang Haiku na nagging bago ang anyo tatlong taludturan.
niya, na kung saan mula sa lima pinaikli lalo ng
hapon hindi sila nakuntento na maikli na yung
tanka kaya mas lalo pa nilang pinaikli nung ika-
15 siglo.
Pakibasa ang sunod na slide.

Salamat Ken. Nung panahon din na sinakop din

tayo ng hapon, ditto tayo unang
inimpluwensiyahan ng mg Hapon sa panulat ng
Haiku dahil ito ay ika-15 na siglo kung saan
lumaganap siya ng lubusan hindi lamang sa
bansa nila kundi maging sa mga sinakop nilang
bansa na kabilang tayo. Ang kanyang pantig ay
17 at nahahati lamang sa tatlo. Mula tankan a
31 na pantig nagging 17. Mula din sa limang
taludto nagging talong taludturan na lamang ang
Haiku.
Ito ay isang halimbawa ng tula at ang
pinakakilala o tinatawag siyang Ama ng Haiku,
walang iba kundi si Matso O. Basho. Ang
kilalang haiku ni Basho at pinamagatang The
Old Pond o GFrog Haiku. Kilala siyang frog
haiku dahil inilalarawan ditto yung aksyon ng
palaka sa isang pond

Hapon
Ha-tsu-shi-gu-re
Sa-ru mo ko-mi-no-wo
Ho-shi-ge na-ri

Ebglish
“An Old silent pond..
A frog jumps into the pond
Splah! Silence again.

Filipino
Matandang sapa
Ang palaka’y tumalon
Lumalagaslas

Mayroon pang mga gawa si Matso Basho na

pwede niyong Makita sa internet o
youtube.Marami na ring nagsalin o nagbiogay
ng kahulugan ng kanyang iba’t-ibanghaiku niya Lahat: Opo Sir.
gamit din ang iba’t ibang tunog upang mas
maintindihan at mas maramdaman yung mga Keziah: Ang pinakamahalag
tula o haiku ni Matso Basho. sa haiku ay ang pagbigkas
Kung mpapansin ninyo mayroon lamang tayong ng taludtod na may wastong
tatlong taludtod ito ay may ayos ang pagbasa antala o paghinto. Kiru ang
natin o pagbibigay natin ng pantig. Subukan tawag ditto o sa ingles ay
nga natin sa naibigay na halimbawa ni Basho cutting. Ang kiru ay kahawig
ng Sesurasa ating
Hapon panulaan.
Ha-tsu-shi-gu-re =5
Sa-ru mo ko-mi-no-wo =7
Ho-shi-ge na-ri =5
Ang ayos ng haiku ay 5-7-5 sa kabuoan 17
pantig. Nakuha ba klas?

Kung napnsin niyo kanina na kung magbigkas

ang manunulat na kanyang tulang Haiku ay
mayroon kang maririnig na konting paghinto.
Ang tawag doon ay Kiru o Cutting-paghahati.
Basahin nga natin kung ano ang gamit ng Kiro o
Cutting. Sino ang gustong magbasa?
Clea: ang kireji naman ang
salitang paghihintuan o
May kahawig ang Kiru o cutting sa pagahahati
cutting word. Ito ay
sa salita sa Pilipinas Sesura ang tawag natin sa kadalasang matatagpuan sa
panulaang yun na may tawag na Kiru. Kung
dulo ng isa sa huling tatlong
kanina sa pagbibigkas sa tula parirala ng bawat berso.
The old Pond tapos parang may guhit na
Ang kinalalagyan ng
mahaba o mas mahabang paghinto. Bakit salitang panaghintuan ay
gingawa ang kiru o cutting? Upang magkaroon
maaaring
ng maayos na pagdaloy ng ideya sa bawat makapagpahiwatig ng saglit
linya. Mahalaga ang kiru o cutting para
na paghinto sa daloy ng
maglabas ng emosyon o maintindihan natin lalo kaisipan upang
yung pinaparating nung isang haiku.
makapagbigay-daan na
Dumako naman tayo sa Kereji, kung may cutting mapag-isipan ang
naman, may tinatawag din tayong “cutting word”
kaugnayan ng naunang
paano naman nangyayari ang kereji sa isang berso sa sinundang berso.
haiku. Pakibasa nga klas.
Maaari din naming
makapagbigay daan ito sa
marangal na pagwawakas.

Maraming salamat Clea. Yun ang layunin ng

Kireji para makapagbigay daan sa sinundang
berso o kaya ay magkaroon ng marangal na
pagwawakas ang isang haiku. Kung ang Kiru o
cutting ay paraan ng paghahati sa isang haiku,
ang kireji naman ay yung salitang naghintuan.
Saan natin matatagpuan ng isang Kireji sa
isang Haiku? Sabi rito ay maaring sa dulo ng isa
sa huling tatlong parirla sa bawat berso.
Pwedeng nasa una ikalawa o kaya kase sabi
maaring sa marangal na pagwawakas kaya
maaring sa dulo ng bawat naunang berso sa
isang haiku.

Bukod sa paggamit ng mga cutting word sa

pagbigkas ng haiku mahalaga din ang tinatawag
nating simbolismo. Katulad ng Kawazu
ginagamit ang terminong ito sa palaka. Ang
kwazung iyang kapag ginamit sa haiku ay hindi
lamang nangangahulugang palaka kundi
mayroon siyang simbolismong tagsibol. Kaya
naman kapag ginamit na nila ang terminong
palaka ang ibig ipinipahiwatig I tinutuloy nito ay
isang panahon o yung tagsibol. Kyla: sir siguro unang
Sunod naman ay ang terminong “shigure”ito dagok sa buhay.
yung unang ulan sa pagsisimula ng taglamig, Marvin: Sir maaari ding pg-
maaring bigyan niyo yan ng kahulugan. Para sa asa
inyo kung nakabasa kayo ng shigure o unang
ulan sa pagsisimula ng taglamig, ano kaya ang
maaari ninyong pagpapakahulugan? Sa atin
kalian nagkakaroon ng shigure? Unang sa
pagsisimula ng taglamig. Sa atin kase ang
simula ng taglamig ay niobyembre hanggang
disyembre. Wala tayong snow pero may
taglamig din. Yung unang ulan sa nobyembre
ano kaya ang simbolismo nito sa buhay ninyo?
O kaya pag gumawa kayo ng isang haiku. Kung
palaka ay tagsibol ang unang ulan sa
pagsisimula ng taglamig ay maaring maging
simbolismo ng?
Sino ang gustong magbigay ng
pangangahulugan sa Shigure?

Mahusay klas! Ditto mahalaga ang pagbibigay

ng isang simbolismo sapagkat sa haiku madalas
ang paksa ay pag-ibig at kalikasan. Gumagamit
ng elementong kalikasan para mailarawan nang
isang pag-ibig. Kunwari kapag gumamit ng
punio na naglalagas, hindi lamang siya autumn,
mayroon pa siyang ibang kahulugan. Pwedeng
pagkawala ng buhay, pwedeng pagkawala ng
interes. Simbolismo ang tawag natin doon.
Sa ating bansa naman halimbawa, gumamit
tayo ng pulang rosas, madalas ang ibig sabibhin
ay tumutukoy sa binibini.

3. Pangawakas na Gawain
a. Paglalahat
Gawain. Sa Antas ng iyong pag-unawa
Sagutin ang mga Tanong.
1. Anong damdamin ang nangingibabaw sa
ilang halimbawa ng tanka at haiku sa tinalay?
2. Ano ang karaniwang paksa ng Tanka at
Haiku? Ano ang nais ipahiwatig nito?
3. Paano makatutulong ang Tanka at Haiku sa
pagpapakilala ng kultura ng bansang
pinagmulan nito?
4. May pagkakaiba ba ang pagbigkas ng Tanka
at Haiku?
5. Kung ikaw ay susulat ng ganitong uri ng tula
 ano ang paksang nais mong talakayin?
Ipaliwanag.

b. Paglalapat
Gawain1. Interpret Mo ang Haiku
Mababasa mo ngayon ang haiku na sinulat ni
Matshuo Basho ang tinaguriang master ng
haiku. Suriing mabuti at bigyang-kahulugan ang
mga pahayag na may salungguhit at gamitin ito
sa makabuluhang pangungusap.

 Mundong ‘sang kulay

Nag-iisa sa lamig
Huni ng hangin

Kahulugan:

Makabuluhang Pangungusap:

Isinulat ni Basho ang sunod na Haiku sa

kalagitnaan ng paglalakbay sa Osaka. Sa
panahong ito ay unti-untin na siyang nanghihina.
 Ngayong taglagas
‘Di mapigil pagtanda
Ibong lumilipad

Kahulugan:

Makabuluhang Pangungusap:

Ito ang huling sinulat ni Basho sa banig ng

kamatayan
 Lakbay ng hirap
Pangarap na naglayag
Tuyong lupain
III. PAGTATAYA
Gawain: Makata ako.
Sumulat ka ng isang tulang tanka at isang haiku alinsunod sa anyo at estilo nito. Pagkatapos ay iyong bibigkasin ng
may wastong diin, tono at hinto/antala. Ikaw ay itataya sa rubric sa ibaba

Mga Pamantayan Laang puntos Akmang Marka

Orihinalidad 5

Kaangkupan sa paksa 5

Wastong anyo at sukat 5

Nabibigkas naang angkop na diin, 5

tono at hinto/antala
Malinaw ng pagbasa at 5
interpretasyon
Kabuoang puntos 30

5 – napkahusay
4 – Mahusay
3 – Katamtaman
2 – Di-gaanong mahusay
1 – Sadyang Di-mahusay

Inihanda ni:

MARK RENZO MENDOZA

Gurong Nagsasanay

Iniwasto at Namasid ni:

JULY V. DOMINGO
Gurong Tagapagsanay