FIL REVIEWER
grupong kinabibilangan nila.
Pagsulat ng Agenda at Katitikan ng Pulong
PAGPUPULONG
Ang komunikasyon sa pagitan ng mga
miyembro ng isang grupo o organisasyon ay
tunay na mahalaga upang matagumpay na
makamtan ang kanilang kolektibong layunin. Isa
ito sa epektibong paraan ng komunikasyon ng
mga kabilang sa mga grupo o organisasyon.
Tatlong mahalagang proseso na kailangang
pagtuunan ng pansin:
• Agenda
• Pagpupulong
• Pagsulat ng Katitikan ng Pulong
AGENDA
• Nagmula sa pandiwang Latin na agere
• Isang dokumento na naglalaman ng
listahan ng mga pag-uusapan at dapat
talakayin sa isang pagpupulong.
MGA KONSIDERASYON SA PAGDISENYO NG
AGENDA
• Saloobin Ng Mga Kasamahan
• Paksang Mahalaga Sa Buong Grupo
• Estrukturang Patanong Ng Mga Paksa
• Layunin Ng Bawat Paksa
• Oras Na Ilalaan Sa Bawat Paksa
MGA HAKBANG SA PAGBUO NG AGENDA
1. Alamin ang layunin ng pagpupulong.
2. Sulatin ang agenda tatlo o higit pang
araw bago ang pagpupulong
3. Simulan sa mga simpleng detalye
4. Magtalaga lamang ng hindi hihigit sa
limang paksa para sa agenda
5. Ilagay ang nakalaang oras para sa bawat
paksa
6. Isama ang ibang kakailanganing
impormasyon para sa pagpupulong.
ANG PULONG
Ang pagpupulong ay pagtitipon ng
dalawa o higit pang indibidwal upang pag-
usapan ang isang komon na layunin para sa
pagkalahatang kapakanan ng organisasyon o
Mga kondisyon para maging balido ang pulong:
• Awtoridad
• Pabatid
• Quorum
• Alituntunin
HAKBANG SA PAGSASAGAWA NG PULONG
1. Pagbubukas Ng Pulong
2. Paumanhin
3. Adapsyon Sa Katitikan Ng Nakaraang
Pulong
4. Paglilinaw Mula Sa Katitikan Ng
Nakaraang Pulong
5. Pagtalakay Sa Mga Liham
6. Pagtalakay Sa Mga Ulat
7. Pagtalakay Sa Agenda
8. Pagtalakay Sa Paksang Di-Nakasulat Sa
Agenda
9. Pagtatapos Ng Pulong
KATITIKAN NG PULONG
Ito ay ang opisyal na rekord ng pulong.
Hindi ito verbatim ngunit ang mga itinalang
aytem ay may sapat na deskripsyon upang
madaling matukoy.
Ilang mga bagay na hindi na kailangan
pang isama sa katitikan ng pulong ang
sumusunod:
1. Ang mosyon na nailatag ngunit hindi
sinusugan
2. Ang mosyon para sa pagbabago na
sinusugan, ngunit hindi sinang-ayunan
3. Ang mosyon para sa pagbabago ngunit
hindi pinayagan ng opisyal na
tagapamahala
4. Ang bilang ng boto ng sumang-ayon at
di-sumang-ayon sa isang mosyon
5. Ang pamamaraan ng pagboto ng mga
kalahok, maliban kung hihilingin ng isang
kalahok na itala ang paraan ng kanyang
pagboto.
Kung walang katitikan, ang mga
mahahalagang tungkulin naiatan at kailangang
Rillera
matapos ay posibleng hindi matupad dahil • Human, Material And Financial
nakalimutan. Ilan ito sa mga dahilan kung bakit Resources
mahalagang isagawa ang pagsulat ng katitikan.
MGA URI
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG • INTERNAL
KATITIKAN Inihahain sa loob ng
• Kailan ang pagpupulong? kinabibilangang organisasyon
• Sino-sino ang mga dumalo? • EXTERNAL
• Sino-sino ang mga hindi nakadalo? Panukala para sa organisasyong
• Ano-ano ang mga paksang tinalakay? di-kinabibilangan
• Ano ang mga napagpasyahan? • SOLICITED
• Ano ang mga napagkasunduan? May pabatid ang isang
• Kanino nakatalaga ang mga tungkuling organisasyon sa kanilang
dapat matapos, at kailan ito dapat pangangailangan
maisagawa? • UNSOLICITED
• Mayroon bang kasunod na kaugnay na Walang pabatid na
pulong? Kung mayroon, kailan, saan at pangangailangan at kusang-loob itong
bakit kailangan? ginawa

Sa pagtatalang ito, mahalagang tandaa Maikling proyekto

na (1) dapat isulat ang katitikan sa loob ng 48
oras upang maipabatid sa mga may nakatalagang
tungkulin ang kanilang mga gagawin, at upang
malaman ng mga di-nakadalo ang mga naganap,
(2) dapat gumamit ng mga positibong salita, at (3)
huwag nang isama ang ano mang impormasyong
magdudulot ng kahihiyan sa sino mang kalahok
(halimabawa: Nagsigawan sina Akio at Karlo
dahil sa di-pagkakaunawaan sa isyu.).
PAGSULAT NG PANUKALANG PROYEKTO
PANUKALANG PROYEKTO
Ginagawa ang isang panukalang
proyekto kapag kailangan itong marebyu ng
isang indibidwal o grupo para sa kaniyang
aprobal. Ang aprubal ay kailangan para
mabigyang hudyat ang opisyal na pagsisimula ng
proyekto.
Ayon kay Nebiu (2002), ang panukalang
proyekto ay detalyadong deskripsyon ng isang
serye ng mga aktibidad na naglalayong
maresolba ang isang tiyak na problema.
Ay mayroon lamang dalawa hanggang 10
pahina na kadalasan ay nasa anyong liham
lamang
Mahabang bersyon
Ay naglalaman ng mahigpit sampung
pahina. Nagiging elaborated lamang at
sumusunod sa isang structured format.
MGA TAGUBILIN SA PAGSULAT NG
PANUKALANG PROYEKTO
• Magplano nang maagap
• Gawin ang pagpaplano nang pangkatan
• Maging realistiko sa gagawing panukala
• Gumamit ng mga salitang kilos sa
pagsulat ng panukalang proyekto
• Maging makatotohanan at tiyak
• Limitahan ang paggamit ng teknikal na
jargon
• Alalahanin ang prayoridad ng hihingian
ng suportang pinansyal
• Piliin ang pormat ng panukalang
malinaw at madaling basahin
• Matuto bilang isang organisasyon

MGA NILALAMAN MGA DAPAT GAWIN BAGO ANG PAGSULAT

• Project Justification 1. Pag-interbyu sa dati at inaasahang
• Activities And Implementation Timeline tatanggap ng benepisyo

Rillera
 2. Pagbalik-tanaw sa mga naunang o ng mga datos na nakolekta mula sa
panukalang proyekto iba’t ibang mga sors.
3. Pagbalik-tanaw sa mga ulat sa 5. Katwiran ng Proyekto
ebalwasyon ng mga proyekto Ito ang pinakarasyonal ng
4. Pag-organisa ng mga focus group proyekto. Nahahati ito sa apat na sub-
5. Pagtingin sa mga datos estadistika seksyon
6. Pagkonsulta sa mga eksperto 1) Pagpapahayag sa Suliranin.
7. Pagsasagawa ng mga sarbey at iba pa Tinatalakay sa bahaging
8. Pagsasagawa ng mga pulong at porum sa ito ang tiyak na suliraning
komunidad pinagtutuunang solusyunan ng
panukala. Pinatutunayan din
MGA ELEMENTO NG PANUKALANG PROYEKTO sa bahaging ito kung ano ang
• Titulo ng Proyekto pangangailangan ng mga
• Nilalaman benepisyaryo batay sa
• Abstrak nakitang suliranin.
• Konteksto 2) Prayoridad na
• Katwiran ng Proyekto Pangangailangan.
• Layunin Pinagtutuunan ng
• Target na Benepisyaryo bahaging ito ang
• Implementasyon ng Proyekto pagpapaliwanag sa
pangangailangan ng mga
PAGSULAT NG PANUKALANG PROYEKTO AT target na makikinabang dahil
ANG MGA ELEMENTO NITO sa pagkakaroon ng suliranin.
1. Titulo ng Proyekto Ipinaliliwanag din sa bahaging
Tandaan na ang titulo ng ito kung paano
proyekto ay dapat na maiksi at tuwiran, napagdedesisyunan ang mga
at dapat na tumutukoy sa pangunahing isasaad na pangangailangan.
aktibidad o inaasahang resulta ng 3) Interbensyon.
proyekto. Ilalarawan sa bahaging
2. Nilalaman ito ang estratehiyang napili
Mahalaga ang pahiang ito upang kung papaano sosolusyunan
madaling mahanap ang mga bahagi ng ang suliranin at gayon din
proposal. Naglalsman ito ng titulo ng tatalaayin kung papaanong
bawat seksyon at ang panimulang magdadala ng pagbabago ang
pahina ng mga ito. gagawing hakbang.
3. Abstrak 4) Mag-iimplementang
Ito ang huling ginagawa na Organisasyon.
bahagi ng panukala. Ginagawa ang Sa bahaging ito,
abstrak upang magkaroon ng buod ang ilalarawan ang kapabilidad ng
buong panukala at mabigyan ng nagpapanukalang
masaklaw na pagtingin ang nagbabasa organisasyon upang tugunan
nito, Tiyaking maikli lamang ang abstrak ang suliranin inilahad.
na ihahanda. 6. Layunin
4. Konteksto Ilalahad sa bahaging ito ang
Naglalaman ito ng mga kaugnay masaklaw na layon ng panukalang
na datos mula sa mga pananaliksik na proyekto.
naitala mula sa pagpaplano sa proyekto,

Rillera
 Tandaan na sa pagbuo ng isang
layunin, ikinokonsidera ang mga
sumusunod:
1. Dapat isa lamang masaklaw na
layunin ng panukala
2. Dapata na konektado ang
masaklaw na layunin sa bisyon
ng pagpapaunlad or
pagpapabuti; at
3. Dapat napatutunayan ang
merito ng kontribusyon ng
layon sa bisyon
7. Target na Benepisyaryo
Ipapakita sa bahaging ito kung
sino ang mga makikinabang sa
panukalang proyekto at kung paano sila
makikinabang dito.
8. Implementasyon ng Proyekto
Ipakikita sa bahaging ito ang
iskedyul at alokasyon ng resorses.
1. Iskedyul.
Ang detalye ng mga
plinanong aktibidad ay dapat
maipakita
2. Alokasyon.
Ito ang buod ng mga
gastusin at kikitain ng
panukalang proyekto
3. Badyet.
Ito ang buod ng mga
gastusin at kikitain ng
panukalang proyekto
4. Pagmonitor at Ebalwasyon.
Nakabatay sa ebalwasyon at
pagmonitor sa panukalang
proyekto sa kung paano at kalian
isasagawa ang mga aktibidad
para mamonitor ang pag-unlad
ng proyekto; anong metodo ang
gagamitin sa pagmonitor at pag-
evaluate; at sino ang
magsasagawa ng pagmomoniotr
at ebalwasyon.
5. Pangasiwaan at Tauhan.
Naglalaman ito ng maikling
deskripyon ng bawat miyembro
ng grupo na gumawa ng
panuklang proposal.
6. Mga Lakip.
Ito ang mga
karagdagang dokumento o
sulatin na kakailanganin
upang lalong mapagtibay
ang panukalang proyekto.
PAG-AARAL NG REPLEKTIBONG SANAYSAY AT
TALUMPATI
REPLEKTIBONG SANAYSAY
Ito ay isang pasulat na presentasyon ng
kritikal na repleksyon o pagmumini-muni tungkol
sa isang tiyak na paksa.
Ito ay maaaring isulat hingil sa isang
itinakdang babasahin, sa isang letyur o
karanasan katulad ng internship, volunteer
experience, retreat and recollection o
educational tour
ANO ANG KAHALAGAHAN NG PAGSULAT NG
REPLEKTIBONG SANAYSAY?
Ang repleksiyong papel ay nag-aanyaya
ng self-reflection o pagmumuni-muni.
Ang kakayahang makapagmuni ay isang
mahalagang personal at propesyonal na
katangian.
NILALAMAN
• Introduksyon
• Katawan Ng Sanaysay
• Konklusyon
Kadalasan, ginagamit ang unang
panauhan sa repleksyong papel dahil nirerekord
dito ang mga sariling kaisipan, damdamin at
karanasan. Tandaan lamang na maaaring
kailanganin ng in-text references ung gumamit
ng mga ideya ng ibang tao, at kung gayon, ang
sanggunian ay kailangang maitala sa katapusan
ANG PAGSULAT NG REPLEKTIBONG SANAYSAY
1. Mga iniisip at Reaksyon
2. Buod
3. Organisasyon.
GABAY SA PAGSULAT
Rillera
 • Bigyang pansin ang panahong saklaw ng suportahan ang kanyang
repleksyon. posisyon
• Isa hanggang dalawa pahina lamang sa o Pagkuwestyon sa
repleksyong papel. pagpapahalaga.
• Maaaring gumamit ng sariling estilo ng Nakasentro sa personal
pagsulat na paghahatol kung ano ang
• Magbigay ng halimbawa o aplikasyon ng tama o mali, Mabuti o masama,
mga kontekstong natutunan sa klase. o kaya etikal o hindi etikal.
• May maayos na gramatik at wastong o Pagkuwestyon sa polisiya.
pagbaybay. Hikayatin ang mga
• Maglagay ng pamagat na angkop sa tagapakinig na magpasyang
nilalaman. umaksyon o kumilos.
• Impromptu O Biglaang Talumpati
TALUMPATI Isinasagawa ang talumpating ito
nang walang ano mang paunang
TALUMPATI paghahanda. Batayang hakbang sa
Isang pormal na pagsasalita sa harap ng pagbuo ng isang biglaang talumpati:
mga tagapakinig o audience. Ito ay isang uri ng o Sabihin ang tanong na sasagutin
pagdidiskurso sa harap ng publiko na may o paksang magiging sentro ng
layuning magbigay ng impormasyon o talumpati
manghikayat kaugnay ng isang particular na o Ipaliwanag ang pangunahin at
paksa o isyu. pinakamahalagang punto na
nais mong bigyang-diin.
URI NG TALUMPATI (batay sa nilalaman at o Suportahan ang pangunahing
pamamaraan) punto ng mga ebidensya o
• Impormatibong Talumpati patunay
Naglalayong magbigay ng o Ibuod ang iyong
impormasyon tungkol sa ano mang pinakamahalgang punto at
bagay, pangyayari, konsepto, lugar, tao, ipakita kung paano nito nasagot
proyekto at iba pa. ang tanong o layunin ng
• Mapanghikayat Na Talumpati talumpati.
Kadalasang nakatuon sa mga • Ekstemporanyo O Pinaghandaang
paksa o isyung kinapapalooban ng iba’t Talumpati
ibang perspektiba o posisyon. Maingat na inihahanda,
Nagbibigay ng partikular na tindig o pinagpaplanuhan at ineensayo bago
posisyon sa isang isyu ang natatalumpati isagawa.
batay sa malaliman nyang pagsusuri sa
isyu. Tatlong pagdulog sa GABAY SA PAGSULAT NG TALUMPATI
mapanghikayat na talumpati: • Piliin lamang ang isang
o Pagkuwestyon sa isang pinakamahalagang ideya
katotohanan. • Magsulat kung paano ka nagsasalita
Nagsisilbing • Gumamit ng mga kongkretong salita at
tagapamandila ng isang halimbawa
posisyon ang tagapagsalita na • Tiyakin tumpak ang mga ebidensya at
nagpapakita ng iba’t ibang datos na ginagamit sa talumpati
katotohanan at datos upang • Gawing simple ang pagpapahayag sa
buong talumpati

Rillera

LAKBAY-SANAYSAT AT PICTORIAL ESSAY
Kahalagahan ng Paglalakbay
Ayon kay Seneca, ang paglalakbay at
pagbabago ng kapaligiran ay nagbibigay ng
bagong sigla sa isip.
Lakbay-Sanaysay
Ang lakbay-sanaysay (travelogue) ay ang
pagsulat ng tungkol sa paglalakbay sa isang lugar
patungo sa ibang lugar o naratibong kwento
tungkol sa personal na karanasan at impresyon
sa ginawang paglalakbay na sinusuportahan ng
mga larawan.
Anoman ang dahilan, ang lakbay-
sanaysay ay kadalasang naglalaman ng mga tala
ng karanasan ng awtor na sumulat sa
paglalakbay. Ang pagtatalang ito ay isang paraan
ng manunulat na maibahagi ang karanasan at
kasiyahan sa paglalakbay.
LAKBAY-SANAYSAY
Ayon kay Nonon Carandang, ito ay
tinatawag niyang sanaylakbay kung saan ang
terminolohiyang ito, ayon sa kanya ay binubuo
ng tatlong konsepto: sanaysay, sanay, at lakbay.
Ang travelogue ay maaaring
dokumentaryo, pelikula, palabas sa telebisyon o
anomang bahagi ng panitikan na nagpapakita at
nagdodokumento ng iba’t ibang lugar na binisita
at mga karanasan dito ng isang turista at
dokumentarista.
PARA SAAN O KANINO BA TAYO GUMAGAWA
NG LAKBAY-SANAYSAY
• Ang lakbay-sanaysay ay tungkol sa lugar
• Ang lakbay-sanaysay ay tungkol sa sarili
• Ang lakbay-sanaysay ay tungkol sa ibang
tao
PAYO PARA SA EPEKTIBONG PAGSUSULAT
HABANG NAGLALAKBAY (DINTY MOORE)
Magsaliksik
Magsaliksik at magbasa nang malalim
tungkol sa iyong destinasyon bago dumating sa
lugar.
Mag-isip nang labas pa sa ordinary
Bilang isang mananaysay, kailangan
mong magpakita ng mas malalim na ang gulong
hindi basta namamalas ng mata.
Maging isang manunulat
Magkaiba ang manunulat ng paglalakbay
sa isang turista. Nasa bakasyon ang isang turista
habang may mas malalim na tungkulin at layunin
sa paglalakbay ang isang manunulat.
GABAY SA PAGPILI NG PAKSA
1. Hindi kailangan pumunta sa ibang bansa
o malayong lugar ipang makahanap ng
paksang isusulat
2. Huwag piloting pasyalan ang
napakaraming lugar sa iilang araw
lamang
3. Ipakita ang kuwentong-buhay ng tao sa
iyong sanaysay.
4. Huwag magpakupot sa mga normal na
atraksyyon at pasyalan
5. Hindi lahat ng paglalakbay ay positibo at
puno ng kaligayahan.
6. Alamin mo ang natatanging pagkain na
sa luar lamang na binibisita matitikman
at pag-aralang lutuin ito.
7. Sa halip na mga popular at malalaking
katedral, bisitahin ang maliliit na pook-
sambahan ng mga taong hindi gaanong
napupuntahan at isulat ang kapayakan
ng pananampalataya rito.
8. Isulat ang karanasan at personal na
repleksyon sa paglalakbay
PICTORIAL ESSAY
Pictorial Essay
Ito ay kamangha-manghang anyo ng
sining na nagpapahayag ng kahulugan sa
pamamagitan ng paghahanay ng mga larawang
sinusundan ng maiikling kapsyon kada larawan.
MGA KATANGIAN NG MAHUSAY NA PICTORIAL
ESSAY
1. Malinaw na paksa
2. Pokus
3. Orihinalidad
4. Lohikal na Estruktura
5. Kawilihan
Rillera
 6. Komposisyon
7. Mahusay na Paggamit ng Wika

ANG PAGGAWA NG PICTORIAL ESSAY

• Pumili ng paksa na tumutugon sa
pamantayang itinakda ng inyong guro
• Isaalang-alang ang iyong audience
• Tiyakin ang iyong layunin sa pagsulat at
gamitin ang iyong mga larawan sa
pagkakamit ng iyong layunin
• Kumuha ng maraming larawan
• Piliin at ayusin ang mga larawan ayon sa
lohikal na pagkakasunod-sunod
• Isulat ang iyong teksto sa ilalim o sa tabi
ng bawat larawan

Rillera