Предмет Македонски јазик V одделение

Тема: Јазик и комуникација Време за реализација: 100 часа (2-3 часа во неделата)
Изготвил: Наташа Ристовска

Содржини Стандарди за час активности средства Следење на

(поими) оценување ови напредокот
 Јазикот  Го објаснува 10  Учениците се поделени во групи од Таблет, Го објаснува
како јазикот како четворица и секоја група е поставена во компјутер. јазикот како
средст систем на систем на знаци
колона. Првиот ученик од групата кажува
во за знаци што се Маркер во што се
еден глас, вториот го запишува во вид на
комуни употребуваат боја, употребуваат за
кација за буква, третиот од буквата кажува збор, а комуникација.
моливи,
(знаци, комуникација. четвртиот составува реченица користејќи хартија. Го
сигнал  Го го тој збор. Наста идентифик
и, иденти Истата постапка се повторува четири пати, вни ува јазикот
симбо фикува при што учениците ги менуваат позициите листо како
ли, јазикот во колоната. Сите групи работат ви, основно
усна и како истовремено, на истиот начин. По средство
плака
писмена основн завршување на работата во групи, во за
ти,
комуник о отворена дискусија се заклучува дека комуникац
карти
ација, јазикот е систем од знаци (гласови, букви,
средст чки со ија, а
стандарден/ зборови и реченици) што се користат за
во за зборо гестовите,
литературен комуникација
комун ви, мимиките,
јазик, Учениците се делатво четири групи.
икациј ленти говорот на
дијалект/наро Едната група покажува примери со
ден говор) а, а со телото,
гестов мимика, гестови и движења на телото симболите
речен
ите, што може да предизвикаат конфликт и
ици,
мимик (на пример: исплазување на јазик, посте сигналите
ите, определени движења со рацете за ри, како
говоро заканување, потценување, илуст помошни
т на навредување...). Втората група ученици рации средства за
телото, покажуваат примери за невербално со пренесува
 симбо изразување што позитивно влијае врз слики ње и
лите и односите со другите (на пример: кимање со поврз примање
сигнал главата, насмевнување, покажување со ани информац
ите палецот нагоре или крукче со палецот и со ии.
како показалецот како знак за одлично содр Ја објаснува
помош жини разликата меѓу
направена работа, давање аплауз и сл.).
ни те и усната и
Третата група наведува симболи што
средст актив писмената
ва за пренесуваат пораки (пример:емотикони, ности комуникација и
пренес црвени рози, нацртано срце, црвен крст и те. наведува
ување црвена полумесечина). Четвртата група Книги примери за
и наведува сигнали што се користат за (прик едниот и
прима пренесување пораки (црвено и зелено азни, другиот вид.
ње светло, сигнални ракети, училишно ѕвонче). раска Препознав
инфор Преку дискусија заеднички се заклучува зи, а кога
мации. дека доколку вербалната комуникација не е роман комуникац
 Ја објаснува и за ијата е на
проследена со невербална, потешко се
разликата деца, стандарден
разбира пораката што се пренесува и дека
меѓу усната басни, /литератур
симболите и сигналите, исто така, служат
и писмената бајки, ен јазик, а
комуникациј како помошни средства за пренесување и стихот кога е на
а и наведува примање информации. ворби дијалект/н
примери за Учениците, поделени во групи, наведуваат , ароден
едниот и различни ситуации во последните 24 часа гатанк говор и
другиот вид. кога и како комуницирале со други. Потоа и, објаснува
 Препоз ги делат ситуациите во две категории: погов зошто.
нава едната означува усна комуникација орки). Користи стандарден
кога (пример: разговор со брат/сестра за Списанија македонски јазик
комун за деца, во усна и писмена
време на ручек, разговор по телефон со
икациј илустрира комуникација
другар/-ка, барање информации од ни
ата е
продавачот во продавница, усно енциклопе
на
одговарање на прашања за време на час), дии за
 станда а другата писмена комуникација деца,
рден/л (пишување СМС-пораки, „чет“ на илустрира
итерат инстаграм, „пост“ на фејсбук, електронска ни
урен речници.
порака). Секоја група чита по неколку
јазик, а Дигитална
примери од двата вида комуникација и
кога е библиотек
низ отворена дискусија се согледува а со книги.
на
разликата меѓу нив. Библиотека
дијале
Учениците се делат во две групи. Учениците во
кт/нар
од првата група се делат во подгрупи и училница со
оден
секоја подгрупа смислува краток дијалог на книги.
говор
некоја тема од секојдневниот живот и тоа Анимир
и
ани
објасн на дијалект што го зборуваат дома или го
филмов
ува зборуваат нивни
и,
зошто. роднини/соседи/пријатели.
аудиов
Користи стандарден Потоа го изведуваат пред соучениците изуелни
македонски јазик во од втората група кои го запишуваат на записи
усна и писмена литературен македонски јазик и дел од
комуникација.
од нив го изведуваат пред театарс
соучениците од првата група. ки
Постапката се повторува со другите претста
подгрупи од првата група. На крајот се ви,
наведуваат зборовите од дијалогот што се интерне
запишани различно. На тој начин се констатира т
каква е разликата меѓу користениот дијалект и образов
стандардниот јазик ни
софтвер
ии
други
аудиов
изуелни
средств
 аи
други
средств
а во
зависност
од целта.
 Самогл  Прави разлика 2 Учениците се делат во парови и секој пар Таблет,  Прави
аски и меѓу добива по два комплета зборови (на компјутер. разлика меѓу
согласк самогласки и пример: џеб, орев, гулаб, ѕид, снег, нож, Маркери самогласки и
и согласки. во боја, согласки.
рид, маж во едниот и леб, лав, град, мраз,
 Ги наведува моливи,  Ги наведува
снег, еж, ѕид, беџ во другиот комплет).
самогласките хартија. самогласките
Едниот ученик од парот ги чита зборовите
во Наста во
македонскиот од својот комплет, а другиот ги запишува. вни македонскиот
јазик. Постапката се повторува за сите зборови – листо јазик.
 Правилно ги учениците ги читаат/запишуваат ви,  Правилно ги
изговара наизменично. На крајот учениците плака изговара
самогласките меѓусебно се проверуваат колку точно ти, самогласките
и согласките. запишале. Се дискутира за тоа кои согласки карти и согласките.
им било најтешко правилно да ги кажат, чки со
односно правилно да ги запишат. зборо
ви,
ленти
со
речен
ици,
посте
ри,
илуст
рации
со
слики
поврз
ани
со
содр
жини
те и
актив
ности
те.
Книги
(прик
азни,
раска
зи,
роман
и за
деца,
басни,
бајки,
стихот
ворби
,
гатанк
и,
погов
орки).
Списанија
за деца,
илустрира
ни
енциклопе
дии за
деца,
илустрира
ни
речници.
Дигитална
библиотек
а со книги.
Библиотек
а во
училница
со книги.
Аними
рани
филмо
ви,
аудиов
изуелн
и
записи
од
театар
ски
претст
ави,
интерн
ет
образо
вни
софтве
ри и
други
аудиов
изуеи
средст
ва и
 други
средст
ва во
зависност
од целта.
 Акцент  Правилно 2 Учениците слушаат снимен говор во кој говорникот Таблет,  Правилно
акцентира еднаш неправилно, а друг пат правилно акцентира компјутер. акцентира
двосложни и двосложни и трисложни зборови. Учениците Маркери двосложни и
трисложни „гласаат“ по секој слушнат збор дали е правилно во боја, трисложни
зборови. изговорен или не. Наставникот објаснува дека моливи, зборови.
 Звуковно го неправилноста во изговорот се должи на хартија.  Звуковно го
нагласува неправилното акцентирање и им го презентира Наста нагласува
акцентиранио правилото за акцентирање: кај вни акцентиранио
т слог при зборовите составени од два слога, при листо т слог при
читање и усно изговор се нагласува вториот слог (на ви, читање и усно
изразување. плака изразување.
пример: бело, рака, вака итн.), а кај
 Посочува ти, Посочува примери
примери за трисложните зборови, при изговор се за зборови од
карти
зборови од нагласува третиот слог од десно кон лево различни дијалекти
чки со
различни (на пример: тетратка, улица итн.). Потоа на македонскиот
зборо
дијалекти на учениците добиваат листа со двосложни и јазик кои се
ви,
македонскиот трисложни зборови кои треба да ги разликуваат од
ленти
јазик кои се стандардниот јазик
напишат поделени на слогови и да го со
разликуваат во акцентирањето.
означат слогот на кој паѓа речен
од акцентот. На крајот учениците ги ици,
стандардниот посте
читаат на глас зборовите од
јазик во ри,
листата, прво акцентирајќи ги
акцентирањет илуст
о. правилно, а потоа звуковно,
рации
нагласувајќи го акцентираниот
со
слог.
слики
Наставникот пушта приказни кажани на различни поврз
дијалекти на македонскиот јазик (најмалку на три). ани
Учениците ги слушаат со
приказните и ги идентификуваат и содр
запишуваат зборовите што се акцентирани жини
различно од правилото на стандардниот те и
јазик. По секоја слушната приказна актив
ности
неколку ученици кажуваат по еден пример
те.
од идентификуваните зборови на дијалект,
Книги
а други ги кажуваат на стандарден јазик. (прик
азни,
раска
зи,
роман
и за
деца,
басни,
бајки,
стихот
ворби
,
гатанк
и,
погов
орки).
Списанија
за деца,
илустрира
ни
енциклопе
дии за
деца,
илустрира
ни
речници.
Дигитална
библиотек
а со книги.
Библиотек
а во
училница
со книги.
Аними
рани
филмо
ви,
аудиов
изуелн
и
записи
од
театар
ски
претст
ави,
интерн
ет
образо
вни
софтве
ри и
други
аудиов
изуелн
и
средст
ва и
 други
средст
ва во
зависност
од целта.
 Именки  Дава 2 Учениците добиваат работен лист во кој има Таблет,  Дава
(еднина примери две колони – едната означена како еднина, компјутер. пример
и за а другата како множина. Во левата колона Маркери и за
множина именки во боја, именки
се наведени голем број именки во еднина
кај од моливи, од
(од сите три рода) за кои учениците треба,
именкит машки, хартија. машки,
е, женски и во десната колона, да ја напишат формата женски
Наста
збирни среден во множина (меѓу нив има и такви за кои вни и
именки, род во нема множина). Исто така, во десната листо среден
материја формите колона се наведени голем број именки во ви, род во
лни за множина (од сите три рода) за кои плака формит
именки) еднина и е за
учениците треба, во левата колона, да ја ти,
множин еднина
напишат формата во еднина (меѓу нив има и карти
а. и
такви за кои нема форма во еднина). На чки со
 Наведува множин
средина меѓу двете колони наведуваат дали зборо
примери за а.
ви,
именки што именката е во машки, женски или среден  Наведува
секогаш се ленти примери за
род. По завршување на задачата учениците
јавуваат само со именки што
прво ги читаат именките за кои не навеле речен
во форма за секогаш се
множина, односно именките за кои не ици,
еднина. јавуваат само
 На навеле посте во форма за
ве еднина и објаснуваат зошто не навеле. ри, еднина.
дув Потоа ги читаат именките со наведена илуст Навед
а еднина и множина и наведуваат во кој род рации ува
пр се. Во отворена дискусија се констатира со приме
им дека најголем дел од именките имаат и слики ри за
ер поврз именк
еднина и множина, но и дека има именки
и ани и што
за кои секогаш се јавуваат само во форма за со секога
им еднина (на пример: сол, мебел) и такви што содр ш се
енк секогаш се јавуваат во множинска форма, жини јавува
и те и ат во
независно дали се однесуваат на еден или
шт актив множ
на повеќе предмети (пример: панталони,
о ности инска
сек очила). форма
те.
ога Учениците, поделени во парови, ,
Книги
ш добиваат реченици во кои се незав
(прик
се употребени именки во еднина, а чија исно
азни,
јав множина е исклучок од правилото за дали
раска
ува формирање множина (на пример: се
зи,
ат однес
човек, дете, оган, брат, нож, нога, рака, роман
во уваат
мн око, уво). Учениците треба да ги и за на
ож претворат именките во множина и да направат нови деца, еден
инс реченици со нив. басни, или на
ка бајки, повеќ
фо Наставникот објаснува што се збирни стихот е
рм именки и што се материјални именки ворби предм
а, , ети.
Учениците, поделени во парови, добиваат
нез гатанк Препознава збирни
листа во која се наведени збирни именки
ави и, и материјални
сно (пример: храна, мебел, публика, именки во текст.
погов
да население, добиток) и материјални орки).
ли именки (пример: сол, Списанија
се шеќер, брашно, железо, пластика, стакло, за деца,
од песок) во измешан редослед. Нивна задача илустрира
нес ни
е посебно да ги означат едните и другите.
ува енциклопе
Потоа се читаат збирните именки и посебно
ат дии за
на материјалните именки. Учениците бараат
деца,
ед што е заедничко за едните и другите, по илустрира
ен што се заклучува дека и материјалните и ни
 ил збирните именки секогаш се во еднина. речници.
и Дигитална
на библиотек
по а со книги.
веќ Библиотек
е а во
пр училница
ед со книги.
ме Аними
ти. рани
 Препознава филмо
збирни и ви,
материјални аудиов
именки во изуелн
текст. и
записи
од
театар
ски
претст
ави,
интерн
ет
образо
вни
софтве
ри и
други
аудиов
изуелн
и
средст
ва и
 други
средст
ва во
зависност
од целта.
 Заменки  Ги препознава 2 Наставникот ги претставува показните заменки: Таблет,  Ги
(показни формите од овој/оваа/ова/овие, оној/онаа/она/оние и компјутер. препознава
заменки, показните тој/таа/тоа/тие. Учениците добиваат текст во кој се Маркери формите од
прашалн заменки во употребени сите показни заменки во различен род во боја, показните
и пишан текст. и број со задача да го најдат и подвлечат и да го моливи, заменки во
заменки)  Правилно ги одредат хартија. пишан текст.
користи нивниот род и број. Откако ќе ги прочитаат Наста  Правилно ги
показните идентификуваните показни заменки, преку вни користи
заменки при листо показните
дискусија изведуваат заклучок за тоа кога
усно и ви, заменки при
се користат едните, кога другите, а кога
писмено плака усно и
изразување. третите (за посочување луѓе и предмети во писмено
ти,
 Ги препознава близина, во далечина и во отсуство). карти изразување.
прашалните Учениците, поделени во групи, чки со  Ги
заменки во смислуваат реченици во кои правилно зборо препознава
пишан текст. ги користат показните заменки што ги ви, прашалните
 Правилно ги заменки во
кажуваат усно и реченици што ги ленти
користи пишан текст.
запишуваат. со
прашалните Правилно ги
речен
заменки при користи
ици,
усно и прашалните
посте
писмено заменки при усно и
изразување. ри, писмено
илуст изразување.
рации
со
слики
поврз
ани
со
содр
жини
те и
актив
ности
те.
Книги
(прик
азни,
раска
зи,
роман
и за
деца,
басни,
бајки,
стихот
ворби
,
гатанк
и,
погов
орки).
Списанија
за деца,
илустрира
ни
енциклопе
дии за
деца,
илустрира
ни
речници.
Дигитална
библиотек
а со книги.
Библиотек
а во
училница
со книги.
Аними
рани
филмо
ви,
аудиов
изуелн
и
записи
од
театар
ски
претст
ави,
интерн
ет
образо
вни
софтве
ри и
други
аудиов
изуелн
и
средст
ва и
 други
средст
ва во
зависност
од целта.
 Придавк  Определува 2 Учениците се делат во три групи. Едната е група Определува род и
и род и број на Кој?/Која?/Кое?/Кои?, другата е група број на придавка
 (бројни придавка Чиј?/Чија?/Чие?/Чии?, а третата е Што?. според бројот и
придавк според бројот Наставникот чита реченица и секоја родот на
и, и родот на група смислува прашање кое именката.
материја именката. започнува со „нејзината“ прашална Идентификува
лни  Идентификува заменка. За некои од речениците бројни и
придавк бројни и материјални
сите три групи ќе може да смислат
и, степен материјални придавки во текст.
прашања (пример: Дарко си го Правилн
кај придавки во
придавк текст. загубил моливот. – Чиј е моливот? − о ги
ите)  Пра Кој го користи
вил загубил моливот? − Што загубил Дарко?), за бројните
но некои само две групи, а за некои само една од и
ги групите. Потоа секоја група добива лист со материја
кор лните
напишани реченици во кои се употребени
исти придавк
прашалните заменки. Нивна задача е да ги и при
број
идентификуваат и определат усно и
ните
и според родот и бројот. Точноста на дадените писмено
мате одговори се проверува преку отворена дискусија изразува
рија што ја води наставникот. ње.
лнит Учениците, поделени во парови, добиваат Правилно користи
е лист со реченици (на пример: Ја испив по- и нај- за
при втората чаша вкусен сок. − Третиот степенување на
давк придавките при
ден го посетивме градскиот музеј.).
и споредување на
Учениците ги подвлекуваат бројните
при два или повеќе
придавки и дискутираат за нивниот род и предмети/објекти.
усно
 и број. Прават
пис проверка на задачата со читање наглас.
мен
Потоа, секој пар смислува прашање и
о
одговор во кои се користи некоја бројна
изра
зува придавка, ги запишува и ги чита пред
ње. другите. На крајот заеднички се констатира
 Правилно дека бројот и родот на придавките
користи по- и (независно од нивниот вид) зависи од
нај- за бројот и родот на именките на кои се
степенување однесуваат.
на придавките
при
споредување
на два или
повеќе
предмети/обје
кти.
 Прилози  Идентиф Учениците, поделени во парови, добиваат Идентификув
(прило икува 3 а прилози за
лист со реченици (на пример: Ја испив
зи за прилози втората чаша вкусен сок. − Третиот време,
време, за место, начин
ден го посетивме градскиот музеј.).
за време, и количество
место, место, Учениците ги подвлекуваат бројните во пишан
за начин и придавки и дискутираат за нивниот род и текст преку
начин количест број. Прават поставување
и за во во проверка на задачата со читање наглас. соодветни
колич пишан Потоа, секој пар смислува прашање и прашања
ество) текст одговор во кои се користи некоја бројна (Кога?,
преку Каде?, Како?
придавка, ги запишува и ги чита пред
поставув и Колку?).
ање другите. На крајот заеднички се констатира Правилно
соодветн дека бројот и родот на придавките употребува
и (независно од нивниот вид) зависи од различни прилози
 прашањ бројот и родот на именките на кои се во реченица.
а (Кога?, однесуваат.
Каде?, Наставникот преку видеопрезентација
Како? и
прикажува фотографии од музејски и
Колку?).
галериски поставки на кои се претставени
 Правилно
употребува предмети и инсталации изработени од
различни разни материјали, како на пример: дрво,
прилози во метал, бронза, бакар, стакло, пластика,
реченица. камен, мермер,платно, хартија итн., а на
секоја фотографија има податоци за
експонатот, меѓу кои и за употребениот
материјал. По секоја прикажана
фотографија учениците ги опишуваат
експонатите според материјалот од кој се
изработени (пример: вазна од бронза
бронзена вазна, шешири од хартија –
хартиени шешири). На крајот наставникот
укажува дека при опишувањето на
експонатите се користени материјални
придавки.
Учениците, поделени во групи, користат
Гугл мапс (Google Maps) за да го
идентификуваат растојанието меѓу своето
населено место и други пет града во
државата. Врз основа на добиените
информации составуваат реченици во кои
ја споредуваат должината на патот од
своето место до другите, користејќи ги
следните придавки: подолг − пократок
пат и најкус − најдолг пат. (Пример:
Патот Јегуновце − Теарце е пократок од
патот Јегуновце − Дебар. Најдолг е
патот Јегуновце − Гевгелија.). Потоа го
користат и степенувањето со по- и нај- на
придавките висок, низок, длабок, плиток
итн. во реченици кои споредуваат
планини, реки, езера и друго во нивната
околина.
, поделени во групи, добиваат работен лист
на кој се напишани повеќе прилози од
следните видови: за време, за место, за
начин и за количество (право, лево, десно,
натаму, наваму, понатаму, долго, набргу,
потоа, конечно, многу, малку, лесно,
тешко, забрзано, кратко, брзо,
внимателно, полека, јако, цврсто, сигурно,
трпеливо, рачно, вчера, денес, утре,
доцна, рано итн.). Секоја група влече по
едно ливче на кои се напишани различни
теми (на пример: Како да стигнам до... −
Одиме на
екскурзија. − Ќе славиме роденден.).
Учениците од секоја група добиваат задача да
смислат текст/дијалог (околу 10 реченици) на
темата што ја извлекле, при што треба да
искористат што е можно повеќе од прилозите
дадени на работниот лист. Откако ќе го
прочитаат напишаното, добиваат нова задача: да ги
распоредат во четири категории насловени со
прашањата: Кога?, Каде?,
Како? и Колку?. Потоа идентификуваат од која
категорија се прилозите што ги искористиле во
текстот. Во дискусија се заклучува дека
направеното групирање соодветствува на
видовите прилози (прилози за време, за
место, за начин и за количество).
цврсто, сигурно, трпеливо, рачно, вчера,
денес, утре, доцна, рано итн.). Секоја група
влече по едно ливче на кои се напишани
различни теми (на пример: Како да
стигнам до... − Одиме на
екскурзија. − Ќе славиме роденден.).
Учениците од секоја група добиваат задача да
смислат текст/дијалог (околу 10 реченици) на
темата што ја извлекле, при што треба да
искористат што е можно повеќе од прилозите
дадени на работниот лист. Откако ќе го
прочитаат напишаното, добиваат нова задача: да ги
распоредат во четири категории насловени со
прашањата: Кога?, Каде?,
Како? и Колку?. Потоа идентификуваат од која
категорија се прилозите што ги искористиле во
текстот. Во дискусија се заклучува дека
направеното групирање соодветствува на
видовите прилози (прилози за време, за
место, за начин и за количество).
• Сврзниц  Препознава 2 Учениците, поделени во парови, составуваат Препознава
и сврзници во реченици од реченични делови сврзници во
реченици. распоредени во две колони. Притоа, за секој реченици.
 Употребува Употребува
дел од реченицата напишан во левата
сврзници при сврзници при
составување колона наоѓаат соодветен дел напишан во составување
реченици. десната колона и идентификуваат кој од реченици.
сврзниците (и, а, но, бидејќи, зашто, затоа
што, да, за да, кога) напишани под
колоните обезбедува логична реченица.
Учениците ги читаат одговорите и со помош
на наставникот ја утврдуваат нивната
точност.

 Глаголи  Идентификува 4 Учениците, поделени во групи, фрлаат две Идентификува

(лице лице и број кај коцки – на едната се напишани трите лица лице и број кај
и број глаголите. (по двапати), а на другата двата броја (по глаголите.
на  Правилно трипати). Наставникот кажува еден глагол, Правилно
глагол употребува употребува
а ученикот кој ги фрла коцките во својата
ите, глаголски глаголски форми
глагол група составува реченица со глаголот во
форми во во лице и број.
ско лице и број како што му се паднало на
лице и број. Идентификува
време,  Идентификува коцките. Потоа наставникот кажува друг сегашно, минато и
сегашн сегашно, глагол и следниот ученик во секоја група ги идно време кај
о минато и идно фрла коцките и кажува реченица со тој глаголите.
време, Правилно
време кај глагол. Постапката се повторува со сите
минат употребува
глаголите. ученици.
о глаголски
 Правилно Учениците добиваат текст во кој се
време, форми за
употребува употребени глаголи во различни
идно сегашно време,
глаголски
време, времиња. Од нив се очекува да ги идно време,
форми за
запове пронајдат глаголите и да ги внесат во минато време
сегашно
ден табела со три колони: сегашно, минато и во усно и
време, идно
 начин) време, идно време. Потоа ги користат истите писмено
минато глаголи за да направат нови реченици, но изразување.
време во овој пат го менуваат времето на глаголот. Идентификува и
усно и правилно
Дел од новонаправените реченици се
писмено употребува
читаат на глас. заповеден начин
изразување.
 Идентификува Наставникот објаснува како и кога се кај глаголите.
и правилно користи заповеден начин на глаголите.
употребува Потоа учениците се делат во групи и
заповеден секоја група треба да смисли и напише
начин кај
десет реченици во заповедна форма со
глаголите.
кои се даваат насоки како да се направи
сендвич (пример:
Исечи две парчиња леб! Земи путер од
фрижидер!...), како да се среди собата
(пример: Крени ја облеката од подот!
Стави ја во шкафот!...) или како група
ученици да стигнат од училницата до
фискултурната сала (пример: Станете од
место! Одете до вратата! Излезете од
училницата! Свртете десно по
ходникот!...). Откако групите ќе го
презентираат напишаното, преку
дискусија се констатира дека заповедната форма на
глаголот се искажува во второ лице еднина и
множина.

 Антоним  Идентификува 3 Наставникот најавува дека ќе играат игра Идентификува и

и, и дава примери за антоними. Наставникот кажува збор за дава примери за
синоним за зборови со зборови со
ии спротивно кој постои друг збор со спротивно значење спротивно
хомоним значење и им дава на учениците половина минута значење
и (антоними). да го запишат на лист пред себе зборот со (антоними).
 Идентификува спротивно значење. Истата постапка се Идентификува и
и дава примери дава примери за
за зборови со повторува за повеќе зборови (пример: зборови со
приближно голем, долга, добро, грд, црно, паметен, приближно исто
исто значење млада итн.). Еден ученик ја чита листата на значење
(синоними). новонапишаните зборови, а другите (синоними).
 Идент проверуваат дали ги имаат напишано Идентифи
ифику истите зборови. Притоа, наставникот кува и
ва и интервенира доколку е потребна дава
дава корекција. Потоа друг ученик повторно ја примери
приме за
чита листата на новонапишани зборови
ри за зборови
(еден по еден), но овој пат за секој од нив
зборо со две
го кажува и зборот со спротивно значење
ви со или
што претходно го прочита наставникот. На
две повеќе
или крајот наставникот посочува дека различни
повеќе зборовите со спротивно значење се значења
различ нарекуваат антоними. (хомоним
ни Учениците, поделени во мали групи, и).
значе се натпреваруваат преку играње
ња Меморија. Наставникот црта на
(хомо таблата табела со 20 полиња
ними). насловена Синоними. За играта се
користат 20 листа на кои се напишани
10 пара зборови со исто или
приближно
значење (на пример: доктор – лекар; љуби
– сака; куќа – дом; недела – седмица; час –
саат; зборува – говори; весел – радосен;
 сопруга – жена; силен – јак; слушнав – чув).
Групите наизменично отвораат по две
полиња и добиваат поени доколку ги
спариле зборовите со исто или приближно
значење. Откако ќе ги спарат сите зборови,
наставникот посочува дека спарените
зборови се нарекуваат синоними.
Учениците, поделени во групи, добиваат
работен лист (со наслов Хомоними) во кој
се наведени реченици во кои се
употребени зборови што имаат соодветни
хомоними (на пример: Кучето каса со
заби. − Коса е алатка за косење трева. −
Останал еден лист во тетратката. −
Грешките се бришат со гума. − Глувчето
на комјутерот ми се расипа. − Денес
имаме час по
англиски јазик. − Ми се допаѓа твојот син џемпер.)
со задача да го откријат зборот во секоја од
речениците што има и друго
значење и да направат нова реченица со
тој збор што ќе го одразува другото
значење. Речениците ги читаат наглас и
заеднички констатираат дека зборовите
што имаат две или повеќе значења се
нарекуваат хомоними.

 Пренос  Идентификува 2 Учениците работат во групи со задача да Идентификува и

 но и толкува препознаат зборови и зборовни изрази со толкува зборови,
значењ зборови, преносно значење и да ја преформулираат изрази и реченици
е на изрази и реченицата користејќи ги со преносно
зборов реченици со значење.
зборовите/изразите од кои директно се
и, преносно препознава значењето (пример: Екипата се
изрази значење.
спушти на дното на табелата. – Екипата
и
е на последно место на табелата.; Се
речени
скинаа од смеење на филмот во кино. –
ци
Многу се смееја на
филмот во кино.). Групите ги читаат наглас
новосоставените реченици и сите заедно
дискутираат за изразноста на текстот во кој
се користат зборови/изрази со преносно
значење и се заклучува дека ваквите
зборови/изрази повеќе го привлекуваат
вниманието на читателот и оставаат
посилен впечаток. На крајот
наставникот презентира реченици
со преносно значење (пример:
Убавиот збор железни врати
отвора.) и во дискусија учениците
го толкуваат нивното значење.

Рече  Пронаоѓа, 4 Наставникот објаснува што е подмет, а што е Пронаоѓа, именува

ница именува и прирок, користејќи неколку реченици како и објаснува
и објаснува пример. Учениците, поделени во парови, подмет и прирок
рече подмет и во реченици.
добиваат работен лист со напишани
ничн прирок во Пронаоѓа и
и реченици (на пример: Марко влезе во
реченици. објаснува
член собата. − Јас ја прочитав лектирата.).
 Пронаоѓа и определби на
ови Учениците го пронаоѓаат и заокружуваат прирокот во
објаснува
(под определби на подметот, а потоа го пронаоѓаат и реченица.
мет, прирокот во подвлекуваат прирокот во секоја реченица и Составува реченици
прир реченица. ги пишуваат во со подмет, прирок и
ок,  Составува прилошки
посебни колони. Потоа читаат наглас што
опре реченици со определби.
напишале во колоната ПОДМЕТ, а што во
делб подмет, прирок
и на колоната ПРИРОК. Така се проверува
и прилошки
прир определби. точноста на дадените одговори. На крај се
окот дискутира која е улогата на подметот, а која
) на прирокот во реченицата.
Учениците добиваат листови на кои се
напишани реченични шеми според кои
тие треба да состават реченици. Во
реченичните шеми е внесено
појаснување за конкретниот распоред на
реченичните членови (на пример: подме
т + прирок + определба за место;
подмет (вршител на дејството) +
прирок (дејство) + определба на
глаголското дејство за време;
определба за место (прилог за место) +
прирок (сегашно време 3л. едн.) +
подмет (сопствена именка)). Учениците
ги читаат примерите и објаснуваат за
прилошката определба употребена во
секоја реченица.
Учениците (поделени во парови) добиваат
кус текст составен од прости и сложени
реченици, при што дел од сложените треба
да имаат ист, а дел различен подмет
(пример: Нора чита книга и слуша музика.
− Во дворот играат децата, додека
таткото готви ручек.). Учениците имаат
задача да го откријат и подвлечат прирокот
во секоја реченица, при што наставникот им
нагласува дека во некои реченици може да
има два или повеќе прирока. Откако ќе ги
идентификуваат сите прироци, наставникот
укажува дека речениците со еден прирок се
нарекуваат прости, а речениците со два или
повеќе прирока се нарекуваат сложени.
На крај прво се читаат простите
реченици од текстот, а потоа и
сложените. Заеднички се
констатира дека некои сложени
реченици имаат ист подмет, а
некои имаат различни подмети.
Учениците, поделени во парови,
влечат три ливчиња на кои се
напишани различни глаголи (по еден
на секое ливче). Нивна задача е да
напишат една проста реченица со
еден од избраните глаголи, а
преостанатите два да ги искористат за
сложена реченица со ист или
различен подмет. Прво ги читаат
простите реченици, а потоа
сложените.
 Индире  Претвора во 4 На компјутер/таблет двајца ученици наизменично  Претвора
ктен индиректен пишуваат прости и сложени реченици за да состават во
говор говор заеднички текст. индиректе
прашални и Започнува едниот од парот со проста н говор
заповедни реченица. Се надоврзува другиот од парот, прашални
реченици исто така со проста реченица. и
дадени во Продолжуваат со сложена реченица и заповедни
директен постапката се повторува сè додека и реченици
говор. двајцата не напишат по 4 реченици (по 2 дадени во
 Претво прости и 2 сложени). Потоа директен
ра во простите реченици ги обележуваат со една, а говор.
индир  Претв
сложените со друга боја. На крајот се чита
ектен ора во
напишаното, а наставникот контролира дали
говор индир
речениците се правилно напишани, соодветно
речени ектен
на насоките.
ци во говор
сегашн Наставникот презентира прашални и речен
о или заповедни реченици и реченици во ици
идно сегашно и идно време, сите напишани во
време во директен говор (со користење на сегаш
даден правописните правила). Учениците ги но
и во претвораат во индиректен говор. или
директ Првите две-три претворени идно
ен реченици ги кажуваат усно, а следните време
говор. две-три реченици ги запишуваат на лист. даден
 Издвојува и во
Запишаните реченици се читаат и се
реплики на дирек
коментира дали се напишани правилно.
директен говор тен
од текст Учениците добиваат текст напишан во
говор.
напишан во индиректен говор кој прераскажува дијалог
 Издвојува
индиректен меѓу двајца другари/две другарки. реплики на
 говор. Учениците, поделени во парови, го директен
 Прераскажува претвораат индиректниот говор во говор од текст
случка со директен и ги запишуваат репликите во напишан во
користење на дијалогот, почитувајќи ги индиректен
индиректен говор.
правописните знаци. Неколку пара го
говор.  Прераскажува
глумат дијалогот според запишаните
случка со
реплики. Еден ученик го запишува користење на
дијалогот на табла, а другите ученици индиректен
внимаваат дали се правилно употребени говор.
правописните знаци.
Група ученици добиваат кус драмски текст за
определена случка во училиште за да го одглумат
пред другите. Потоа учениците (самостојно) ја
прераскажуваат случката со користење на
индиректен говор. Неколку ученици читаат што
напишале, па се споредува што е слично, а што е
различно во нивните прераскажувања.

 Правопис  Ги 4 Учениците добиваат работен лист во кој се Ги

ни знаци препоз наведени правописните знаци и има напишани препознав
(навод нава и реченици или делови од реченици во кои се аи
ници, именув испуштени или се погрешно употребени именува
три а правописните знаци и погрешно се употребени правописн
точки, правоп големата и/или малата буква. ите знаци
заград
исните Задача на учениците е да ги (наводниц
и,
знаци идентификуваат пропустите/грешките и да и, две
знаци
(навод ги коригираат во текстот. Потоа неколку точки, три
за
ници, ученици ги пишуваат речениците/деловите точки,
директ
 ен две од речениците онака како што мислат дека загради)
говор) точки, е правилно, а другите се согласуваат или не во текст.
три се согласуваат со напишаното. На крајот Правилно ги
точки, наставникот укажува кој правописен знак е употребува
заград погрешно, а кој е правилно употребен и правописните
знаци при
и) во објаснува зошто. Исто така, наставникот ја
пишување.
текст. објаснува и употребата на почетната голема и
 Правилно ги мала буква. (На ист принцип може да се креира
употребува активност за усвојување на правилата за
правописните пренесување зборови од еден во друг ред2.)
знаци при Учениците, преку квиз поставен електронски
пишување. (преку Ментиметар или Гугл формс), ги
вежбаат правописните правила. Како модел
може да послужи квизот даден на следниот
линк:
https://quizizz.com/admin/quiz/5e6e7c24a563
ee001b46be25/-
?
fbclid=IwAR1jJ7ygam744waow29oEhdKrLu5E
1GUaTZ32G4Nps5y6xT8K_S5jBe4xNI

 Употре  Препо 4 Резимираме кои именки се пишуваат со  Преп

ба на знава голема буква (споствени). Ученикот ознав
почетн точна набројува сопствени именки ( имиња на а
а и луѓе, географски поими...). објаснува дека точна
голем неточ голема почетна буква има секоја поќетна и
а или на реченица. неточ
мала
употре Добива текст со мали букви. Ученикот на
буква
ба на правилно го препишува текстот. употр
почет Добива речаници во кои правилно треба да еба
 на употреби голема буква. на
голем почет
аи на
мала голем
буква аи
во мала
разни буква
тексто во
ви. разни
 Правилно текст
пишува ови.
голема  Правилно
почетна пишува
буква кај голема
географски почетна
поими, во буква кај
називи на географски
народи и поими, во
жители на називи на
држави и народи и
континенти, жители на
во називи на држави и
празници и континенти,
при учтиво во називи
обраќање. на
 Правилно празници и
пишува мала при учтиво
почетна буква обраќање.
во називи на
 Правилно
жители на
пишува мала
градови и села
 и во почетна буква
датуми. во називи на
жители на
градови и села
и во
датуми.
 Пренесу  Правилно го 2 Добиваат двосложни , тросложни и четоросложни  Правилно
вање на зборови. Потоа ги делат зборовите на слогови.
дели зборот го дели
Објаснувам дека сека пренесувањето на зборовите
дел од на слогови зборот на
од еден ред во друг е возможно само ако зборот е
зборот правилно поделен на слогови.
при слогови при
од еден Добиваат краток текст кој треба да го препишат и да
пренесувањ пренесувањ
ред во извршат поделба на зборовите и пренесување од
друг е на еден еден во друг ред. е на еден
негов дел во негов дел
следниот во следниот
ред. ред.
 Објаснува како Објаснува како се
се дели зборот дели зборот и се
и се пренесува пренесува дел од
дел од зборот зборот од еден во
од еден во друг друг ред.
ред.
 Скратени  Препознава 5  Учениците, поделени во парови,  Препознава
ци и скратеница во добиваат наставен лист со напишани скратеница во
скратува реченица и ја зборови во една колона и нивни реченица и ја
ња на именува во скратеници во друга колона, во измешан именува во
зборовит полна форма. полна форма.
редослед (на пример, скратениците: ОУ
е  Користи Користи правилни
− основно училиште, ЈСП − Јавно форми на
правилни
сообраќајно претпријатие, ЕУ − скратеници и
форми на
скратеници и Европска Унија и скратувањата на скратувања во
скратувања во зборовите: стр. − страница, сл. – пишан текст.
пишан текст. слично...). Учениците треба да ги поврзат
 зборовите со соодветните
скратеници/скратувања и меѓусебно да
проверат дали правилно го направиле
поврзувањето.

 Читање со  Одговара на 45  Учениците индивидуално читаат  Одговара на

разбирањ прашања за нелитературен текст кој е напишан во прашања за
е текст што го научно-популарен стил и потоа го текст што го
чита во себе во резимираат (во пишана форма) преку чита во себе во
зададено зададено
кусо претставување на
време. време.
податоците/информациите (заедно со
 Резимира  Резимира
прочитан табелите/графиконите/дијаграмите) и прочитан
текст со нивните толкувања содржани во текстот. текст со
различни Неколку ученици го презентираат различни
јазично- напишаното и заеднички се дискутира јазично-
стилски дали во стилски
особености презентираните текстови се опфатени сите особености
(новинарски битни информации/податоци и нивните (новинарски
текст, толкувања. текст,
соопштение, соопштение
 Учениците индивидуално читаат подолг
изјава, , изјава,
текст (1 до 2 страници) на тема „Во здраво
објава, текст објава,
тело, здрав дух“. Нивна задача е да прават
од научно- текст од
белешки со кои го резимираат текстот. Потоа го
популарно научно-
искажуваат својот став за темата и го поткрепуваат
списание). популарно
со цитат од текстот. Откако неколку ученици ќе го
 Искажува став списание).
прочитаат напишаното, во дискусија се поврзува
за тема од Искажува став за
текстот со ситуации од секојдневниот живот.
прочитан текст тема од прочитан
и го поткрепува текст и го
со цитат од поткрепува со цитат
текстот. од текстот.