11/02/2023

TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI

CỦA DOANH NGHIỆP
CHUYÊN ĐỀ 2
- Kinh doanh trong cơ chế Kinh tế Thị trường
- Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
- Thực thi TNXH của Doanh nghiệp

NMQ ĐĐ&VHKD 1

I- Kinh doanh trong cơ chế kinh tế thị trường

• Kinh tế thị trường vận hành dựa trên mối quan hệ
cung - cầu
• (Nhu) Cầu = … HÀNG HOÁ + … SỰ THOẢ MÃN
• … Cung (ứng) = XSKD … tạo ra … hàng hoá + … GIÁ TRỊ
• Các khuyết tật thị trường = … Độc quyền + … Ngoại ứng +
… Thông tin không cân xứng + … Hàng hóa công cộng
• … CHÍNH PHỦ … điều tiết … các công cụ CHÍNH SÁCH …
• Phương trình cân bằng
2

1
 11/02/2023

Các nhân tố hệ thống của hoạt động SX-KD trong cơ chế KTTT
§Çu vµo Qu¸ tr×nh §Çu ra
Nhu cÇu Tháa m·n - ThiÖn c¶m

Lao ®éng
Vèn, vËt chÊt S¶n phÈm Tiªu dïng
§Êt ®ai - H¹ t©ng CS
mbp Lîi nhuËn - H×nh ¶nh
Qu¶n lý
PhU¬ng tiÖn Gi¸ trÞ
s¶n xuÊt M¸y mãc t¨ng

mbo Gi¸ trÞ mbv

gi¶m

NGHĨA VỤ ĐỐI VỚI CÁC BÊN LIÊN QUAN / ĐỐI TƯỢNG HỮU QUAN

Tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp - Csr

Bản chất HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRONG NỀN KINH TẾ

THỊ TRƯỜNG TOÀN CẦU HOÁ
• Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
• … Tham gia vào một “bữa tiệc xã hội”
• Trong đó … giá trị được hình thành và
• Lợi ích được chia sẻ … cho các vị khách ngồi cùng bàn tiệc =
những người hữu quan - (stakeholders)
• Kinh tế thị trường toàn cầu hóa = “bữa đại lễ hội kinh tế
- văn hóa – xã hội”
4

2
 11/02/2023

… Đối tượng hữu quan của DN

• Khách hàng
• … Người mua, … Hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng
• Người lao động
• … Nhân viên, … Nghiệp đoàn lao động
• Người cung cấp nguồn lực/yếu tố sản xuất
• … Người cung ứng nguyên/nhiên liệu, phương tiện sản xuất
• … Đối thủ cạnh tranh
• … Ngành, … hiệp hội nghề nghiệp
• Người cung cấp vốn
• … Cổ đông, … nhà đầu tư
• … Ngân hàng
• Cộng đồng, xã hội
• … Cộng đồng dân cư địa phương
• … Tổ chức xã hội (môi trường, vệ sinh an toàn...)
• Chính phủ
• … Cơ quan quản lý nhà nước
• … Thuế vụ
5

Cách tiếp cận NNHQ (Stakeholders’ Approach):

“Bàn tiệc xã hội” của DN
Doanh nghiệp (đại
diện, NLD) Cổ đông, người
góp vốn
Nhà cung ứng,
Đối tác
Ngân hàng,
nhà đầu tư

Đối tượng
Người tiêu dùng, nhân đạo
khách hàng

Cộng đồng Cơ quan QLNN

xã hội
6

3
 11/02/2023

Thách thức … TOÀN CẦU HÓA

• Toàn cầu hoá
• … Trạng thái phát triển … PHƯƠNG THỨC MỚI …
• … MỨC SỐNG … ngày càng tăng
• … PHẠM VI hoạt động … mở rộng
• … Hàng hoá GIAO LƯU … phạm vi toàn cầu
• … ĐỐI TƯỢNG … đa dạng, quan niệm và nhận thức về giá trị
khác nhau, … phức tạp (đa-văn hoá) …
• Kinh doanh trong nền kinh tế toàn cầu
• … Môi trường kinh doanh … BIẾN ĐỘNG … rủi ro, bất trắc
tăng lên
• … CẠNH TRANH gia tăng … Yếu tố cạnh tranh mới …
• … Phương pháp kinh doanh … THAY ĐỔI …
7

Phát triển bền vững …

• Định nghĩa (LHQ) … Phát triển bền CON NGƯỜI
vững
Phát triển bền vững là phát triển đáp ứng các nhu
cầu của hiện tại mà không làm ảnh hưởng đến khả
năng của các thế hệ tương lai trong việc đáp ứng các
nhu cầu của chính họ.
Trong đó bao hàm hai khái niệm chính: (i) Khái niệm
XÃ HỘI
về “nhu cầu”, cụ thể là những nhu cầu thiết yếu của
người nghèo trên thế giới, cần được ưu tiên trước
hết; và (ii) Ý tưởng về những hạn chế do tình trạng

KINH CSR TỰ
công nghệ và tổ chức xã hội tác động lên khả năng
của môi trường trong việc đáp ứng các nhu cầu hiện
tại và tương lai.
[Ủy ban Môi trường và Phát triển Thế giới, Tương lai chung
của chúng ta, 1987]

• 3 trụ cột … Phát triển bền vững LỢI NHUẬN

TẾ NHIÊN MÔI TRƯỜNG
• KINH TẾ - XÃ HỘI - MÔI TRƯỜNG
• Thực thi … Phát triển bền vững PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
• … Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
… CSR (Corporate Soocial Responsibility)

4
 11/02/2023

… kinh doanh bền vững … CON NGƯỜI

• … nhân tố của QTKD … KINH DOANH BỀN VỮNG

• Lợi nhuận – Nhân lực – Môi trường tổ VNL VXH CHUẨN MỰC
CÔNG NGHỆ
chức – ĐỘNG LỰC
Thực
• … tương tác giữa các nhân tố … hiện
• Kinh tế + Con người … = …
QUẢN LÝ
CÔNG NGHỆ Phương
VTC
Phương KDBV
• Kinh tế + Môi trường tổ chức … = … tiện pháp

QUẢN LÝ LỢI NHUẬN MÔI TRƯỜNG

• Con người + Môi trường làm việc … =
… ĐỘNG LỰC
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
• 2 môi trường tổ chức … TỔ CHỨC – QUẢN LÝ
• Hệ thống Công nghệ … kỹ thuật … =>
HỆ THỐNG QUẢN LÝ
MÔI TRƯỜNG
TỔ CHỨC
Phân tích

… điều kiện cần nhân tố

• Hệ thống Tổ chức-Quản lý … điều

hành … => … điều kiện đủ
HỆ THỐNG
THIẾT BỊ
HỆ THỐNG CÔNG NGHỆ

… vai trò, tác dụng … của các nguồn lực/nhân tố …

Nhân lực KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Tổ chức
VỐN CON NGƯỜI KỸ NĂNG

SỰ HÀI LÒNG

VỐN TỔ CHỨC ĐỘNG LỰC NĂNG LỰC

LÒNG TIN
Hệ quả

VỐN XÃ HỘI PHỐI HỢP

Môi trường
Tổ chức
Nguồn lực Tác động

5
 11/02/2023

Phát triển bền

vững – Kinh
doanh bền vững Ứng dụng
Công nghệ Chất lượng
đáp ứng
Phương thức
KDCTN

3 trụ cột
Nhân lực
Kinh doanh bền vững
Quản lý
Đáp ứng yêu cầu … Công nghệ

CÂN BẰNG + GẮN KẾT

Các vấn đề của Quản trị hiện đại …

• 1 … Công nghệ …
• CMCN 4.0 … công nghệ số … CON NGƯỜI

• … yếu tố cạnh tranh mới … KINH DOANH BỀN VỮNG

• … => … chuyển đổi số …

• 2… Nhân lực …
• … thái độ, nhận thức/ý thức …
CÔNG NGHỆ
1 VNL

Thực
hiện
VXH

2 CHUẨN MỰC
– ĐỘNG LỰC

• … kiến thức, kỹ năng mới …

QUẢN LÝ
• … kết nối, phôi hợp (người – máy; Phương
VTC
Phương KDBV
người – người) … tiện pháp
• … => … năng suất hợp tác
• 3. Quản lý điều hành …
• … Tạo động lực…
LỢI NHUẬN

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

3 MÔI TRƯỜNG

• … phân quyền … hợp tác … TỔ CHỨC – QUẢN LÝ

• … => … Phương thức hoạt động …
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH 12

6
 11/02/2023

… CÁCH THỨC THỰC HIỆN MỤC TIÊU?

• Lợi nhuận = ? LN = DT – CP
LN = Qb*Pb – Qsx*Pcp
• Hiệu quả = ?
Hiệu quả = Đầu ra/Đầu vào PHƯƠNG THỨC + CÔNG CỤ (?)
• Cạnh tranh = ?
Vị trí thị trường?
• Phát triển bền vững = ?
3 trụ cột theo định nghĩa của LHQ?
Phát triển bền vững => Nhân tố?
CÁC MỤC TIÊU NÀY
Giải pháp kết hợp => LNmax?
CÓ THỂ ĐẠT ĐƯỢC Cạnh tranh => Bản chất?
BẰNG CÁCH NÀO?
Tăng Q => Qb ≤ ? ≥ Qsx
Tăng Pb => Phản ứng NTD? 13

II- Trách nhiệm xã hội của Doanh nghiệp (CSR)

• Trách nhiệm Xã hội của Doanh nghiệp (CSR, Corporate Social
Responsibility)
• CSR = Những nghĩa vụ doanh nghiệp, cá nhân phải thực hiện đối với xã
hội nhằm đạt được/mang lại nhiều nhất tác động tích cực/phúc lợi, giảm
thiểu các tác động tiêu cực.
• Nghĩa vụ Nhân văn = Vì lòng tự tôn
• Nghĩa vụ Đạo đức = Để được tôn trọng
• Nghĩa vụ Pháp lý = Để được xã hội chấp nhận
• Nghĩa vụ Kinh tế = Để có thể tồn tại được

14

7
 11/02/2023

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR)

Mô hình Carroll
Chuẩn mực đạo
đức nhân cách Nh©n ®¹o

Tiêu chuẩn ngành Tù nguyÖn

Tiêu chuẩn chất lượng ISO

Ph¸p lý
Luật – Văn bản pháp lý
Quyền theo luật định

Kinh tÕ

Sản phẩm – Giá cả - An toàn

Việc làm - Tiền lương - Điều kiện làm việc
Tài sản – Giá trị
15

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp - CSR

Khách Người lao
Đối tác - Cộng Cơ quan
hàng - động - Chủ sở
Đối tượng hữu quan Người Nghiệp
Đối thủ -
hữu
đồng – Xã quản lý
Ngành hội NN
tiêu dùng đoàn

Nghĩa vụ Nhân văn – Làm vì lòng tự tôn Tự nguyện Sứ mệnh Nhân đạo

Phát triển –
Cam kết Thoả ước Hợp tác
Nghĩa vụ Đạo đức - Điều kiện để được Trung Công ích –
- – SA –
xã hội tôn trọng thực Phúc lợi –
ISOs 8000 ISOs
ISO 14000

Luật Luật môi trường -

Nghĩa vụ Pháp lý - Điều kiện để được xã Chế độ Minh
Cạnh Thuế - Luật doanh
hội chấp nhận Quyền lợi bạch
tranh nghiệp
Việc làm
Nghĩa vụ Kinh tế - Điều kiện để trụ vững
H/hoá - Lợi ích -
- Tài sản -
Giá cả - Mối
trên thị trường/xã hội Lương - Lợi ích
An toàn quan hệ
An toàn 16

8
 11/02/2023

Thực thi TNXH của DN

•Quan điểm cổ điển

• Trách nhiệm xã hội của công ty, tổ chức kinh tế là rất hạn
chế. Các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế chỉ nên tập trung
vào việc thực hiện các mục tiêu kinh tế chính thức.
• Các nghĩa vụ khác nên để cho các tổ chức chuyên môn,
chức năng thực hiện.
•Mô hình … => … Tiếp cận theo Thứ tự Ưu tiên
17

Khi nào thì xong

nghĩa vụ thứ nhất Tr¸ch nhiÖm x· héi cña c«ng ty
để bắt đầu nghĩa tiÕp cËn theo thø tù ¦u tiªn
vụ tiếp theo?

NghÜa vô tù Nh©n ®¹o

nguyÖn

C¸c nghÜa vô ®¹o lý ®¹o lý

C¸c nghÜa vô ph¸p lý Ph¸p lý

C¸c nghÜa vô kinh tÕ Kinh tÕ

18

9
 11/02/2023

• Quan điểm quản lý

• Của cải vật chất không do con người tạo nên, chúng được lưu
chuyển/chuyển hoá về hình thức, được tích luỹ trong tự nhiên và xã hội mà
thành. Quyền sở hữu tài sản chỉ là tương đối và thực chất đó chỉ là quyền
sử dụng tạm thời (quản lý) đối với tài sản.
• Doanh nghiệp chỉ là ngưuời có quyền sử dụng tạm thời, DN có trách
nhiệm bảo toàn và góp phần phát triển của cải của xã hội. Họ là người
đuợc uỷ thác quyền “quản lý” các tài sản xã hội.

• Mô hình … => … Tiếp cận theo Tầm quan trọng

19

Tr¸ch nhiÖm x· héi cña c«ng ty

Ai là người xác tiÕp cËn theo tÇm quan träng
định những nghĩa
vụ để doanh
nghiệp thực hiện? Tù nguyÖn Nh©n ®¹o
Khi nào bắt đầu?

Phæ Tiªn phong ®¹o lý

biÕn

Tèi thiÓu ChÝnh Tù gi¸c

thøc Ph¸p lý

Hoµn vèn L·i TÝch luü

Kinh tÕ

20

10
 11/02/2023

• Quan điểm những người hữu quan/các bên liên quan

• Hoạt động của một tổ chức kinh tế, doanh nghiệp liên quan đến nhiều đối
tượng khác nhau trong xã hội với những mối quan tâm và mục đích khác
nhau.
• Thay vì chỉ tập trung phục vụ lợi ích của một số ít các đối tuượng hữu quan
trực tiếp, doanh nghiệp cần quan tâm thoả mãn đồng thời lợi ích và mục
đích của tất cả các đối tượng hữu quan.

• Mô hình … => … Tiếp cận Những người hữu quan

• … => … Phương thức Kinh doanh có Trách nhiệm (RB)
21

III- Cách tiếp cận NNHQ

• Cách tiếp cận = Phân tích NNHQ (Stakeholder Analysis)
• … quá trình ĐÁNH GIÁ một cách HỆ THỐNG về… những THAY ĐỔI TIỀM
NĂNG đối với các bên liên quan… KHI thực hiện một HÀNH ĐỘNG;
• … đánh giá LỢI ÍCH / THIẾT HẠI của các bên liên quan … khi xây dựng kế hoạch,
chính sách, hoặc chương trình hành động;
• Phương pháp ra quyết định = Phân tích NNHQ (Stakeholder Analysis)
• ... bao gồm việc cân nhắc… các YÊU CẦU/MONG MUỐN CỦA MỖI BÊN LIÊN
QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ VÀ CÁC QUYẾT ĐỊNH dự kiến, để đi đến việc ra quyết
định cuối cùng mang lại lợi ích cao nhất … hoặc giảm đến mức tối thiểu tác hại
có thể gây ra cho các đối tượng đang xét.
• … không tìm cách loại trừ/bác bỏ lợi ích của một bên liên quan vì lợi ích của các
bên liên quan khác khi có xung đột,
• … tìm cách cân bằng lợi ích của các bên một cách hợp lý.
• … thực hiện một lần hoặc thường xuyên/định kỳ để theo dõi … động thái
22

11
 11/02/2023

… Đối tượng hữu quan của DN

• Khách hàng
• … Người mua, … Hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng
• Người lao động
• … Nhân viên, … Nghiệp đoàn lao động
• Người cung cấp nguồn lực/yếu tố sản xuất
• … Người cung ứng nguyên/nhiên liệu, phương tiện sản xuất
• … Đối thủ cạnh tranh
• … Ngành, … hiệp hội nghề nghiệp
• Người cung cấp vốn
• … Cổ đông, … nhà đầu tư
• … Ngân hàng
• Cộng đồng, xã hội
• … Cộng đồng dân cư địa phương
• … Tổ chức xã hội (môi trường, vệ sinh an toàn...)
• Chính phủ
• … Cơ quan quản lý nhà nước
• … Thuế vụ
23

Phân tích hữu quan … Các nhóm đối tượng

ĐTHQ phục vụ chính ĐTHQ phụ thuộc

ĐTHQ kiểm soát TỔ CHỨC ĐTHQ thụ động

Không phải ĐTHQ ĐTHQ đối tác

12
 11/02/2023

• Đối tượng được xem xét = Các bên liên quan (stakeholders)
• … chính (primary) = người phải chịu ảnh hưởng nhiều nhất, tích cực hoặc tiêu
cực, từ các quyết định/hành động của một tổ chức/doanh nghiệp;
• … thứ hai (secondary) = các “trung gian”, gồm những người hoặc tổ chức bị
ảnh hưởng gián tiếp bởi hành động của một tổ chức;
• … thứ ba (thirst) = những người sẽ bị ảnh hưởng ít nhất;
• … thứ tư (fourth) = những người có thể gây ảnh hưởng nhất định hoặc quan
trọng trong/ngoài của một tổ chức.
• Tiêu chí phân tích:
• Khả năng tham gia/can thiệp;
• Lợi ích thu được/Thiệt hại phải gánh chịu;
• Cách thức hành xử hay phản ứng;
• Các tác động tiềm năng.
• Phương pháp phân tích:
• = Phân tích Chi phí – Lợi ích (Costs – Benefits Analysis, CBA)
25

Các bên liên quan hay ĐTHQ / NNHQ (stakeholder)

• Bên trong: • Bên ngoài:
– Chủ sở hữu – Khách hàng
• Hoài bão, giá trị tinh thần • Quảng cáo và marketing
• Cam kết và nghĩa vụ xã hội • Thị trường tương lai
• Bảo toàn và phát triển tài sản • Sự an toàn và Giá
– Người quản lý – Cạnh tranh
• Uy tín, danh tiếng • Phát triển ngành
• Cơ hội thăng tiến • Biện pháp cạnh tranh
• Quyền lực, địa vị, lương • Thị trường, thị phần
– Người lao động – Cộng đồng
• Trung thực và được tôn trọng • Sự bền vững và lành mạnh của môi
• Quyền sở hữu và sử dụng phát minh, bí trường kinh tế – văn hoá - xã hội – tự
mật thưương mại nhiên
• Điều kiện lao động • Trách nhiệm xã hội
• Tiền lương • Nghĩa vụ pháp lý, đạo đức

• Trung gian:
– Chính phủ
• Phát triển bền vững môi trường kinh tế – văn hoá - xã hội – tự nhiên
• Cân đối, bình đẳng, trung thực, công bằng, công lý
• Nghĩa vụ và trách nhiệm kinh tế – pháp lý - đạo đức – nhân đạo 26

13
 11/02/2023

LÜnh vùc h÷u quan cã thÓ

Ph¹m vi §èi tîng h÷u quan VÝ dô minh ho¹ C¸ch thøc thÓ hiÖn ph¶n øng
§ång thuËn M©u thuÉn
Sø mÖnh Quan ®iÓm, §¹o lý kinh doanh
Môc tiªu Tiªu thøc Tiªu chÝ ra quyÕt ®Þnh
TrÝ lùc
Nguêi qu¶n lý QuyÒn h¹n vs. tr¸ch nhiÖm Nh©n c¸ch
Nguêi lao ®éng QuyÒn lùc Ph©n phèi phóc lîi, lu¬ng QuyÒn lùc, ®Þa vÞ chÝnh thøc
Bªn trong Chñ së h÷u, nhµ ®Çu tu M/truêng vµ ®/kiÖn l/®éng
QuyÒn ph¸p lý
Lîi Ých T¨ng trëng
Lîi nhuËn
Môc tiªu TriÕt lý kinh doanh
ChÊt luîng Sù tin cËy, uy tÝn Sù trung thµnh
Kh¸ch hµng Qu¶ng c¸o, marketing
Søc m¹nh thÞ trêng QuyÕt ®Þnh mua-b¸n
Nguêi cung øng Kh¶ n¨ng lùa chän

Lîi Ých Lîi Ých Gi¸ c¶ Gi¸ c¶

An toµn s¶n phÈm
Môc tiªu C¹nh tranh C¹nh tranh b»ng uy tÝn, n¨ng
lùc c/nghÖ
Søc m¹nh thÞ trêng §éc quyÒn nhãm
§èi thñ c¹nh tr¹nh Th«ng tin thÞ truêng C¹nh tranh b»ng c¸c biÖn
ph¸p marketing
Lîi Ých ThÞ phÇn Dµnh giËt thÞ trêng
Môc tiªu Tr¸ch nhiÖm x· héi Sù ñng hé, danh tiÕng
Céng ®ång, x· héi
Tæ chøc h÷u quan phi
Bªn ngoµi chÝnh phñ QuyÒn lùc ph¸p lý vµ hÖ thèng
Lîi Ých M«i truêng sèng, TN-XH ph¸p luËt
Môc tiªu Ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi
HÖ thèng ph¸p lý ChÝnh s¸ch, c¬ chÕ
C/quan hµnh ph¸p Tr¸ch nhiÖm x· héi HÖ thèng vµ quyÒn lùc cña
NghÜa vô NghÜa vô ®èi víi nguêi L§ luËt ph¸p
Tæ chøc h÷u quan cña NghÜa vô thuÕ C«ng cô ph¸p luËt
CP
Lîi Ých C«ng cô k/tÕ – t/chÝnh
§ãng gãp ng©n s¸ch
27

Cách tiếp
cận NNHQ
và
Thực thi
TNXH

28

14
 11/02/2023

Những nội dung cần nhớ …

• Kinh doanh theo cơ chế KTTT …
• ‘Bàn tiệc xã hội của doanh nghiệp’ … NNHQ
• Mục tiêu … làm hài lòng các vị khách (NNHQ)
• Phương pháp RQĐ … đồng thời trong một lần RQĐ …
• TNXH của Doanh nghiệp…
• 4 cấp độ … Kinh tế … Pháp lý … Đạo đức … Nhân văn …
• Mô hình Carroll
• Quan điểm và Phương pháp thực hành TNXH
• 3 quan điểm … Cổ điển … Quản lý … NNHQ …
• 3 cách tiếp cận … thứ tự ưu tiên … tầm quan trọng … NNHQ …
• Phân tích NNHQ … (Stakeholder Analysis)

NMQ ĐĐ&VHKD 29

THỰC HÀNH
• KIỂM TRA 10’ … “Câu hỏi giám đốc” …
• Không phạm pháp có phải là thực thi tốt TNXH hay không? Tại sao?
• Để thực hành TNXH, doanh nghiệp phải làm gì? Như thế nào?
• BÀI TẬP VỀ NHÀ …
• Hãy tìm tư liệu về tình huống thực tế của DN đang thực hiện hoạt động từ
thiện.
• Hãy mô tả cụ thể trường hợp này.
• Thử đặt câu hỏi về động cơ, và phân tích lợi – hại của hành động đối với các
Đối tượng hữu quan khác nhau.
• Trình bày quan điểm của em về hành vi đúng đắn, nên hay cần làm.

• Trên cơ sở đó viết một bài luận 3-5 trang.

• NỘP VÀO ĐẦU BUỔI HỌC TIẾP THEO.

NMQ ĐĐ&VHKD 30

15