Sinopsis/buod
Isulat sa sariling pangungusap at
 Ang sinopsis o buod ay isang uri ng
lagom na kalimitang ginagamit sa
mga akdang nasa tekstong naratibo
tulad ng kwento, salaysay, nobela,
dula, parabula, talumpati, at iba pang
anyo ng panitikan
 Ang buod ay maaring buoin ng isang
talata o higit pa o maging ng ilang
pangungusap lamang.
 Sa pagsulat nito mahalagang ibuod
lamang and nilalaman ng binasang
akda gamit ang sariling salita.
Layunin ng pagsulat ng sinopsis
 Naglalayong makatulong sa madaling
pag-unawa sa diwa ng seleksyon o
akda, kung kaya't nararapat na
maging payak ang mga salitang
gagamitin.
 Maisulat ang pangunahing kaisipang
taglay ng akda sa pamamagitan ng
pagtukoy sa pahayag ng tesis nito.
Mga dapat tandaan sa pagsulat ng
sinopsis
1. Gumamit ng ikatlong panauhan sa
pagsulat
2. Isulat ito batay sa tono ng
pagkakasulat ng orihinal na sipi nito.
3. Kailangan mailahad o maisama rito
ang mga pangunahing tauhan maging
ang kanilang gampanin at suliranin.
4. Gumagamit ng mga angkop na pang-
ugnay sa paghabu ng mga pangyayari sa
kwentong binubuo lalo na kung ang
sipnosis na ginagawa ay binubuo ng
dalawa o higit pang talata
5. Tiyaking wasto ang gramatika,
pagbabaybay at mga bantas na ginamit
sa pagsulat
6. Huwag kalimutan isulat ang
sangguniang ginamit kung saan hinango
o kinuha ang orihinal na sipi ng akda.
Mga hakbang sa pagsulat ng sinopsis
1. Basahin ang buong seleksyon o akda
at unawaing mabuti hanggang makuha
ang buong kaisipan o paksa ng diwa nito
2. Suriin at hanapin ang pangunahin at di
pangunahing kaisipan.
3. Habang nagbabasa, magtala kung
maaari ay magbalangkas.
4.
huwag lagyan ng sariling opinyon o kuro-
kuro ang isinusulat.
5. Ihanay ang ideya sang-ayon sa orihinal
na pagkakasunod-sunod. Laging sa
pangkasalukuyan ang gamit ng pandiwa.
Gamitan din ng malaking titik ang
pangalan ng karakter sa unang
pagbanggit nito. Tiyakin ang papanaw o
punto de vista kung sino ang
nagkukwento.
6. Basahin ang unang ginawa, suriin at
kung mapaikli pa ito nang hindi
mababawasan ang kaisipan ay lalong
magiging mabisa ang isinulat na buod.
Bionote
 Ito ay isang uri ng lagom na ginagamit
sa pagbuo ng personal profile ng tao
na pinaikli na kinapapalooban ng iba
pang impormasyon tulad ng
edukasyon at pampropesyong pag-
unlad ng isang tao. ( julian at lontoc
2016 )
 Ito ay tala sa buhay ng isang tao na
naglalaman ng buod ng kaniyang
academic career na madalas ay
makikita o mababasa sa mga journal,
aklat, abstrak ng sulating papel, web
sites at iba pa. ( duenas at sanz,
2012 )
 Ito ay maituturing na isang marketing
tool.
Mga dapat lamanin ng bionote
1. Personal na impormasyon
2. Kaligirang pang-edukasyon
3. Karangalan at karanasan
Dapat tandaan sa pagsulat ng bionote
1. Sikaping maisulat lamang ito nang
maikli.
2. Magsimula sa pagbanggit ng mga
personal na impormasyon o detalye
tungkol sa iyong buhay.
3. Isulat ito gamit ang ikatlong panauhan.
4. Gawing simple ang pagkakasulat nito.
5. Basahing muli at muling isulat ang sipi
ng iyong bionote.
Tandaan
Ang layunin ng bionote ay maipakilala
ang sarili sa madla sa pamamagitan ng
pagbanggit ng mga personal na
impormasyon.
Panukalang proyekto
 Isang proposal na naglalayong ilatag II. Layunin
ang mga plano o adhikain para sa Makapagpagawa ng breakwater o pader
isang komunidad o samahan na makatutulong upang mapigilan ang
pag- apaw ng tubig sa ilog at matiyak ang
Mga bahagi ng panukalang proyekto kaligtasan ng mga mamamayan, maging
ang kanilang mga ari-arian at
1. Pamagat hanapbuhay sa susunod na buwan.
Ito ay hinango sa inilahad na
pangangailanagan bilang tugon sa III. Plano
suliranin. 1. Pagpapasa, pag-aapruba at
2. Nagpadala paglalabas ng badyet (7 araw)
Pangalan at tirahan ng sumulat ng 2. Pagsasagawa ng bidding mula sa mga
panukalang proyekto contractor o mangongontrata sa
3. Petsa pagpapagawa ng breakwater o pader (2
Araw kung kailan ipinasa ang panukalang linggo)
papel isinasama na rin kung gaano  Ang mga contractor ay inaasahang
katagal ang gagawin ang proyekto nagsumite ng kani-kanilang tawad
4. Pagpapahayag ng suliranin para sa pagpapatayo ng breakwater
Nakasaad ang suliranin at kung bakit kasama ang gagamiting plano para
dapat maisagawa o maibigay ang rito
pangangailangan 3. Pagpupulong ng konsehong barangay
para sa pagpili ng contractor na gagawa
5. Layunin
ng breakwater (1 araw)
Dahilan o kahalagahan kung bakit
 Gagawin din sa araw na ito ang
isinagawa ang proyekto
opisyal na pagpapahayag ng napiling
6. Plano
contractor para sa kabatiran ng
Talaan ng pagkakasunod-sunod ng mga
nakararami
gawain para sa pagsasakatuparan ng
4. Pagpapatayo ng breakwater sa ilalim
proyekto gayundin ang petsa at bilang ng
ng pamamahala ng konseho ng barangay
araw na gagawin ang bawat isa.
bacao (3 na buwan)
7. Badyet 5. Pagpapasinaya at pagbabasbas ng
Kalkulasyon ng mga gugulin o gagamitin breakwater (1 araw)
sa paggawa ng proyekto
8. Benepisyon ng proyekto at Iv. Badyet
makikinabang nito Mga gastsin Halaga
Kongklusiyon ng panukala kung saan I. Halaga ng Php 3, 200,000.00
nakasaad dito ang mga taong Pagpapagawa ng
makikinabang ng proyekto at breakwater batay
benepisyong makukuha nila mula rito. sa isinumite ng
Napiling contractor
Pamagat ng panukalang proyekto (kasama ang na
Rito lahat ng
Paano bumuo ng pamagat? Materyales at
Panukala sa pagpapagawa ng sweldo ng
breakwater para sa barangay bacao Trabahador)
Gastusin para sa Php 20, 000.00
( panukala + solusiyon + lugar o pagpapasinaya
komunidad ) pagbabasbas nito
Kabuuang halaga Php 3, 220, 000.00
I. Suliranin
V. Benepisyo ng proyekto at
Sa bahaging ito binabanggit ang mga makikinabang nito
sumusunod
 Suliranin
Ang pagpapatayo ng breakwater o pader
 Epekto ng suliranin
sa ilog ay magiging kapaki-pakinabang
 Sanhi ng suliranin
sa lahat ng mamamayan ng barangay
 Mungkahing solusyon
bacao. Ang panganib sa pagkawala ng
buhay dahil sa panganib na dulot ng
baha ay masosolusyunan. Hindi na
makakaranas ang mga mamamayan ng
pagkasira ng kanilang tahanan at mga
kagamitan na tunay na nagdudulot ng
malaking epekto sa kanilang
pamumuhay. Higit sa lahat, magkakaroon
ng kapanatagan ang puso ng bawat isa
tueing sasapit ang tag-ulan dahil alam
nilang hindi agad-agad aapaw ang tubig
sa ilog sa tulong ng ipapatayong pader.
Mababawasan din ang trabaho at
alalahanin ng mga opisyales at barangay
sa paglikas ng mga pamilyang higit na
apektado ng pagbaha sa tuwing lumalaki
ang tubig sa ilog. Gayundin maiiwasan
ang pagkasira ng pananim ng mga
magsasaka at karaniwang pinagkukunan
ng hanapbuhay ng mga mamamayan
nito.
Mga dapat tandaan sa paghahanda ng
Isang panukalang badyet
1. Gawing simple at malinaw ang iyong
badyet.
2. Ayusing mabuti ang iyong panukala
3. Gumawa ng pag-aaral ng mga
ahensiyang nagtataguyod ng mga
proyekto at alamin ang mga bagay na
kailangan sa panukala at ang halagang
kanilang tinutustusan upang makasama
ang iyong panukala sa kanilang
itataguyod.
4. Ihanda ang iyong badyet hanggang sa
huling sentimo.
5. Siguraduhing tama ang lahat ng
Kukuwentahin.
Talumpati
 Ito ay isang pormal na pagpapahayag
na binibigkas sa harap ng mga
tagapanood at /o tagapakinig
Constantino at Zafra (2018)
 maaari ding ituring na talumpati ang
mga pormal at akademikong gawain
gaya ng panayam o lektura,
presentasyon ng papel, keynote
address o susing salita, talumpati sa
mga seremonya, talumpati na
nagbibigay-inspirasyon, at iba pa.
Constantino at Zafra (2018)
Layunin ng talumpati
 Ipabatid ang pagsang-ayon,
pagtugon, o pagbibigay ng
impormasyon sa mga tagapakinig
Uri ng talumpati ayon sa layunin
Talumpating nagbibigay
impormasyon
Nagpapaliwanag, nag-uulat,
naglalarawan, nagbibigay kahulugan,
nagpapakita ng kaganapan, at
nagbibigay liwanag sa isang paksa.
Talumpating nanghihikayat
May layuning mapaigting, mabago,
maimpluwensyahan o mapa-totohanan
ang mga saloobin, paniwala o emosyon
ng tagapakinig.
Talumpating nagtataguyod ng
pagbubuklod-buklod ng lipunan
Naglalayong maiangat ang damdamin ng
pagbubuklod-buklod, pagkakapatiran, at
pagkakaisa.
Uri ng talumpati ayon sa kahandaan
1. May paghahanda
Tumutukoy sa mga talumpati na isinulat
at kinabisa ng isang tagapagsalita sa
partikular na panahon o oras.
 Talumpating binabasa
 Talumpating Isinaulo
 Talumpating Ekstemporanyo
2. Biglaang talumpati
Talumpati na isinulat o binigkas din ng
parehong araw at agad-agad.
 Impromptu Speech
Ang proseso ng pagsulat ng
talumpati
1. Paghahanda
1. Layunin ng Okasyon
2. Layunin ng Tagapagtalumpati
3. Manonood
4. Lunan ng talumpati
2. Pananaliksik
1. Pagbuo ng Plano
2. Pagtitipon ng Materyal
3. Pagsulat ng Balangkas ng Talumpati
3. Pagsulat
A. Aktuwal na pagsulat ng talumpati
Ito ay ang panimulang pagsulat ng
talumpati batay sa nabuong balangkas.
Gabay sa pagsulat
1. Isulat ang talumpati sa tono o wika na
pabigkas.
2. Isulat ang talumpati sa pinakapayak
na estilo.
3. Gumamit ng varayti ng estratehiya sa
pagpapahayag.
4. Gumamit ng mga naaayong salitang
pantransisyon.
5. Iwasan ang pagsulat ng simula at
wakas sa paraang pilit o puwersado.
B. Pagrerebisa ng talumpati
Isinasagawa rito ang paulit-ulit na
pagbasa sa burador ng talumpati, pag-
ayon sa estilong isinaalang-alang sa
nilikhang talumpati, at pag-ayon sa haba
ng panahon na gugugulin sa
pagtatalumpati.
1. Paulit-ulit na pagbasa sa burador
ng talumpati
Mainam na basahin sa paraang malakas
ang burador upang marinig ito personal
ng nagsulat ng talumpati at matukoy ang
kakulangan o kamalian sa talumpati.
2. Pag-ayon sa estilo ng nakasulat
na talumpati sa paraang pabigkas.
Mainam na sa mga pinal na bahagi ng
pangungusap ilalahad ang
mahahalagang salita na gustong
bigyang-diin.
3. Pag-ayon sa haba ng panahon na
gugugulin sa pagtatalumpati
Mainam na isaisip kung ang haba ng
panahon na inilaan para sa talumpati ay
natutugunan ng haba o ikli ng binuong
talumpati.
Salik na maaaring batayan ng
pagsusuri ng talumpati
1. Layunin ng okasyon
 Sa salik na ito, maaari mong suriin
ang tema o paksa ng okasyon na
nasulat at naibahagi ang talumpati.
 Pagbibigay ng impormasyon sa mga
usaping may kaugnayan sa
komunidad
 Pagbibigay-inspirasyon
 Magbahagi ng karanasan ng
mananalumpati
2. Layunin ng tagapagtalumpati
 Pokus ang layunin o dahilan kung
bakit nagtalumpati ang isang
mananalumpati.
3. Manonood
 Tinitingnan dito kung ano ang pinag-
aralan, kalagayang pang-ekonomiko,
kasarian, edad, relihiyon, at iba pa.
 Sinusuri rin dito kung ano ang
pakinabang na matatamo ng mga
manonood sa talumpati.
4. Lunan ng pagtatalumpatian
 Saklaw nito ang mga detalye tulad ng
nasa loob o labas ba, sa entablado o
sa lupa ba, at malamig o mainit ba
ang temperatura ng pagdarausan ng
pagtatalumpati.
1. Bisa sa damdamin
 Sinasaklaw ng bisa sa damdamin ang
mga damdamin na nakapaloob sa
isang teksto at mga damdamin na
maaaring maramdaman ng isang
mambabasa o tagapakinig ng teksto
gaya ng talumpati.
2. Bisa sa kaisipan
 Sinasaklaw ng bisa sa kaisipan ang
mga kaisipan na nakapaloob sa isang
teksto na pinakatumatak at nagkaroon
ng impact sa isip ng isang
mambabasa o tagapakinig ng teksto
gaya ng talumpati.
3. Bisang panlipunan
 Sinasaklaw ng bisang panlipunan ang
mga posibilidad na maaaring
mangyari sa lipunan sakaling
mababasa o mapakikinggan ng
mayorya ng mga tao ang isang teksto
gaya ng talumpati.