Professional Documents
Culture Documents
ФЕВРУАРИ 2019
15
„Актер Галакси“ - бисер во Сочи
Г РА Д Е Ж Н И Ш Т ВО
Приватниот капитал максимално го
А РХ И Т Е К Т УР А користи просторот, но не бира средства
Е КО ЛО Г И Ј А
Нов Катвик ќе го чува обележјето
ГОДИНИ на пристаништето Хамбург
90 ДЕНАРИ
БЕЗ НАСЛОВ НО СО ПОВОД
Пред крајот на 2018 година животната средина не се теми од електронски медиуми.
пријатно бевме изненадени од јавен интерес зошто тогаш години Од Програмата за 2018 со која беа
одлуката на Владата на наназад Владата и поборниците за на располагање 50 милиони денари
Република Македонија да со чист воздух ги кршат копјата околу се исплаќаа трошоци за печање и за
околу 800 илјади евра ги оваа тема. Урбанизмот во државата дистрибуција, врз основа на фактури
помогне печатените медиуми во и тоа како е политика, а во „Порта 3“ за 2017 година. На „Нова
нивната борба за ОПСТАНОК. секогаш се пишува за погрешните Македонија” ѝ се исплатени
Бевме полни со надеж дека тој или вистинските чекори кои ги 6.183.000 денари, „Слободен печат”
потег ќе ѝ помогне и на „Порта преземаат властите кои се – 14.277.742 денара, „Битолски
3“ порелаксирано да продолжи нарачатели на плановите. Уметноста, весник” – 244.500 денари, „Заман”
со својата мисија во исто така е дел од нашите страници, 903.092 денара, ДИТ Зенит прес
презентација на теми и како и редовна содржина на нашиот ДОО Прилеп – 287.343 денари,
случувања во областите што ги веб-портал „Капитал” 2.115.614 дебнари, „Коха”
застапува. – 4.932.157 денари, „Вечер” –
7.255.047 денари, „Лајм” – 1.043.912
„Порта 3“, како списание кое оваа Комисијата за оценка на денари, „Фокус” – 4.624.438 денари и
година ќе прослави 15 роденден, од критериумите утврдила дека на „Економија и бизнис“ – 701.105
првиот број, па сè досега (кога го „Порта 3″, специјализирано денари. За нашите скромни барања
издаваме 277) останува посветена на списание за градежништво, немаше разбирање...
актуелни теми од областите кои се архитектура и екологија, не го А можеби тоа ќе ни биде и
дел од секојдневието на сите исполнило основниот услов – судбина, како одат работите со
граѓани, а тоа се градежништвото, печатениот медиуми да е од реалните спонзорства и желбата
архитектурата и општ информативен карактер и на повеќето фирми за некаква
урбанизмот,екологија и нешто да е насочен кон непрекинато општествена одговорност, што сè
повеќе. Повеќе е од јасно дека без информирање на јавноста за помалку ја има. И покрај
градежништво и изградба на тековните политички, разочараноста од постапката на
капитални објекти, но пред сè и без економски, социјални и Комисијата на Генералниот
паметен и стручен урбанизам нема културни прашања. секретаријат на Владата со
добра држава, а објаснувањето кое членови и од Асоцијација на
треба да им се даде на граѓаните печатени медиуми ќе се обидеме
каде се трошат нивните пари и тоа Единствено што во „Порта 3“ го да го задржиме нашиот
како е од јавен интерес. нема и во иднина ќе го нема се ентузијазам за опстојување / иако
Архитектурата е она што го дневополитичките збиднувања, со сè помали шанси /, со надеж
отсликува општеството и кое ја афери , за што и онака сме под дека тие критериуми во иднина ќе
претставува државата. А, ако голем, перманентен притисок од бидат сепак реално европски, а
екологијата и заштитата на многубројните печатени и не пред сè балкански.
ПОРТА
СОДРЖИНА
16
ИНФО 6
ПРОЕКТ BIMCERT И ВОВЕДУВАЊЕ НА BIM-
ТЕХНОЛОГИЈА ВО ГРАДЕЖНИОТ СЕКТОР
ЌЕ БИДЕ ЛИ ЗАШТИТАТА НА ОХРИД ОД
УНЕСКО ПОВТОРНО ПОД ПРАШАЛНИК?
ИНФО/УРБАНИЗАМ 8
НОВИОТ КЛИНИЧКИ ЦЕНТАР ВО
ВЕЛЕ ПОЛЕ,ЃОРЧЕ ПЕТРОВ
22
ИНФО 10
BAU MUNICH СО ФУНКЦИОНАЛНИ
И УБАВИ РЕШЕНИЈА
ИНФО/ГРАДЕЖНИШТВО 12
ПРЕДАВАЊА ОД ОБЛАСТА „УПРАВУВАЊЕ СО
РИЗИЦИ ОД КАТАСТРОФАЛНИ НАСТАНИ“
ГРАДЕЖНИШТВО 16
НОВ КАТВИК ЌЕ ГО ЧУВА ОБЕЛЕЖЈЕТО
НА ПРИСТАНИШТЕТО ХАМБУРГ
ИНТЕРВЈУ 30
ПРИВАТНИОТ КАПИТАЛ МАКСИМАЛНО ГО
КОРИСТИ ПРОСТОРОТ, НО НЕ БИРА СРЕДСТВА
АРХИТЕКТУРА 34
ДАВОС - ПРИРОДА И АРХИТЕКТУРА
ЗА ЦЕЛОСНА ПОЧИТ
АРХИТЕКТУРА 38
„АКТЕР ГАЛАКСИ“ - БИСЕР ВО СОЧИ 38
ЕНТЕРИЕР 44 44 50
СОВРЕМЕНА СТОМАТОЛОШКА ОРДИНАЦИЈА,
ЗАДОВОЛНИ ПАЦИЕНТИ
СООБРАЌАЈ 50
СЕПАК Е BELGRAVE
ЕКОЛОГИЈА 54
САМО ВЕТЕРОТ И ДОЖДОТ ГО ОСТВАРУВААТ
ПЛАНОТ ЗА ЧИСТ ВОЗДУХ
ХОРТИКУЛТУРА 58
ЗЕН ГРАДИНИ
15
„Актер Галакси“ - бисер во Сочи
ГРАДЕЖНИШТВО
Приватниот капитал максимално го
Fax: 3243 796
АРХИТЕКТУРА користи просторот, но не бира средства
ЕКОЛОГИЈА
Нов Катвик ќе го чува обележјето
Моб: 072 248 796
ГОДИНИ на пристаништето Хамбург
Редакцијата на Порта3, не
се согласува со сите ставови
објавени во списанието.
90 ДЕНАРИ
инфо
B
IM (Building Information Modelling)
претставува дигитална технологија која
е креирана во функција на еколошката
одржливост на градежниот сектор и е
најефикасна алатка за постигнување на
потребната енергетска перформанса на
зградите. Со тие карактеристики, BIM поврзани со BIM и еколошките градежни ефикасност на зградите,
претставува технологија чијашто примена е во технологии (модерни одржливи техники и методи, - Воведување на меѓународна широко
согласност и со поддршка на стратешките поддршка на ефективноста на градежништвото, признаена квалификациона и
правци на земјата за дигитализација на заштеда на енергија, спроведување на мерките сертификациона шема на струките во
стопанските сектори според глобалните на енергетска ефикасност и користење на градежништвото.
правци на технолошкиот развој, како и за обновливи извори на енергија). Со тоа, мисијата на проектот е да обедини
постигнување на целите за одржливост во Проектот е почнат во март 2018 година, а ќе три стратешки правци во Европа:
енергетскиот сектор, пред сè, на енергетската заврши во октомври годинава. интензивирање на мерките за енергетска
ефикасност според нормите на ЕУ. Научниот институт за истражувања во ефикасност на зградите, дигитализација на
Владите на повеќе земји го воведоа BIM градежништво, животна средина и енергетика, градежниот сектор и паневропска
како задолжителна технологија на изработка, ИЕГЕ - Скопје е македонски партнер во трансферабилност и конкурентност на
тендерирање и изведба на проектите во меѓународниот конзорциум на проектот работниците од овој сектор.
градежниот сектор. BIMcert. Во првата половина од својата реализација
BIMcert е проект финансиран од Хоризонт Покрај ИЕГЕ, партнери на конзорциумот на (март – декември 2018), BIMcert разви наставна
2020, престижен фонд на Европската комисија BIMcert се: програма и подготви наставни материјали за
за поддршка на технолошки истражувања и 1) Belfast Metropolitan College, Велика три модули наменети за тестирање и
иновациски проекти. Британија (водечки партнер) евалуација на програмата.
На BIMcert му беше доделен грант од 2) Construction Industry Training Board, Велика Тестирањето на програмата и развиените
1.250.000 евра, во рамките на Работната Британија наставни материјали ќе се изврши преку
програма на Хоризонт 2020: Чиста, безбедна и 3) Technical University Dublin, Република Ирска надградување на вештините на енергетска
ефикасна енергија, како најдобро рангиран 4) Future Analytics Consulting, Република ефикасност со примена на BIM на 1000
проект во категоријата на повици. Ирска професионалци ширум Европа. Модулите со
Главната цел на проектот е развивање на 5) Instituto Superior Técnico, Португалија наставните материјали ќе бидат слободно
програма за обука на професионалци во 6) Energy Institute Hrvoje Pozar, Хрватска достапни преку веб-страницата на проектот,
градежниот сектор, за да се поддржи, подобри и Комората на овластени архитекти и во следните неколку месеци.
максимизира влијанието на вештините за овластени инженери на Република Резултатите од евалуацијата преку
енергетска ефикасност на сите оперативни Македонија е придружен партнер на проектот. надградувањето на вештините на учесниците
нивоа во рамките на модерниот градежен сектор, BIMcert има мисија која е од голема во програмата ќе се искористат за нејзиниот
преку користење на дигитална технологија BIM. важност за градежниот сектор во Европа и натамошен развој.
Програмата за обука ќе се заснова на која е насочена кон четири стратешки цели: Проектот е поддржан од Владата на
идентификуваните потреби на градежниот - Дигитализација на градежниот сектор, Република Македонија, како корисен за
сектор и потребата за продолжување на - Унапредување на вештините за еколошки градежниот сектор во земјата, а вработените
академското и стручното образование. материјали, методи и техники на градење, и учесниците во секторот, од сите профили,
Проектот ќе развие модел нa соодветна - Унапредување на вештините за се повикани да се вклучат во програмата и
сертификација и акредитација што ќе ги спроведување на мерките за енергетска нејзината евалуација.
стандардизира квалификациите и вештините
С
аемот BAU Munich веќе со години е
водечки светски саем за архитектура,
градежни материјали и системи, најголем
и најважен настан во градежната индустрија, чие
мото е „Иднината на градењето“. Оваа година се
одржа од 14 до 19 јануари. На Саемот кој се
протега на 200 илјади квадратни метри во 18
хали учество земаа 2.250 изложувачи од 45 земји
во светот, а бројот на посетители достигна
бројка од 250 илјади кои пристигнаа од над 150
земји. Поголемиот број на изложувачи беа
компании од европскиот пазар, со напомена
дека оваа година се забележуваше доста помал
број на изложувачи од Азија. Најголем број од
посетителите оваа година се од земјата домаќин
- Германија, а потоа следуваат соседните земји:
Австрија, Швајцарија и Италија, како и Русија,
Кина и Израел. 98 отсто од посетителите го
имаат опишано саемот како одличен, а 97 отсто
се имаат изјаснето дека ќе го посетат повторно
за две години, односно во 2021. Во склоп на
саемот се одржани и голем број предавања, чиј
акцент е ставен на дигитализацијата, која е
иднината во градежништвото, а BAU e најдобра
платформа за презентирање на тоа пред
огромна, стручна публика, каде е промовиран
digitalBAU – нов концепт на саем во соработка со
Германската асоцијација за изработка на
градежни софтвери, кој за првпат ќе се одржи од
11 до 13 февруари 2020 година во Келн,
Германија, со тенденција да се одржува на секои
две години.
Саемот и оваа година го задржа истото ниво
кое го има последните 10 години, фирмите и
оваа година нудат комплетни решенија за кои
покриваат одредена позиција – фасадни
системи, рамни или зелени кровови, индустриски
подови, бањи, базени... Решенијата вклучуваат
дизајн во кој се разработени сите детали,
материјали и методологија на вградување и
резултати од тестирање на системот -
сертификат.
Кај голем дел од фирмите присутни на саемот
се забележува сè поголемото присуство на
материјали за забрзано работење, односно
материјали кои побрзо ги достигнуваат своите
финални карактеристики. Главниот акцент за
оваа карактеристика е ставен на материјали за
изработка на подови кои брзо втврднуваат и
можат да бидат оптоварени по неколку часа од
апликацијата, како и хидроизолации и лепила за
плочки со скратено време за работа.
На саемот можеа да се најдат голем број на
производители кои нудеа класични
термоизолациони фасадни системи со завршна
обработка од акрилатен и лиминерален малтер.
10 ПОРТА 22 февруари 2019
решенија
Покрај класичните решенија, понудата беше
збогатена со декоративни малтери и обработки
за внатрешна и надворешна обработка со
металик изглед, како и на обработка со
воедначена боја врз која се додаваат елементи
за корозија, со што се добива уникатна
обработка во зависност од распределеноста на
корозивните полиња и степенот на корозија што
ќе го постигне елементот.
Од аспект на внатрешна термоизолација,
интересно решение за термоизолациона и
акустична изолација со двојна функција се
подлогите во функција на цементна кошулка
изработени од топчиња од експандиран
полистирен и минерално врзно средство.
Во контекст на заштеда на енергија, на саемот
беа презентирани многу интересни,
функционални и убави решенија за панели,
изработени од лесен бетон, каде како агрегат се
појавува стиропор. Ако саемот претставува
насока за развој на производството на градежни
материјали, тогаш секако треба да се очекува
развој на фасадни бетонски панели од овој тип,
каде рецептурата на бетонот, технологијата за
изведба, квалитетот при вградување на бетонот и
дизајнот треба да се изработат до перфекција,
со цел да се постигне саканата естетика и
квалитет. Во овој дел значајно е да се спомне
дека развојот се враќа на веќе познатите системи
во функција на новиот брутален стил во
архитектурата, а развојот повторно се препишува
на техонологијата и хемискиот состав.
ПОРТА 11
инфо/градежништво
В
о склоп на Erasmus+ проектот K-FORCE
(Knowledge For Resilient soCiEty – Знаење за
отпорно општество) на Архитектонско-
градежно-геодетскиот факултет при
Универзитетот во Бања Лука на 27 ноември 2018
година беа одржани предавања од областа
„Управување со ризици од катастрофални
настани“.
Целта на овој проект е подобрување на
регионалната отпорност кон хазардите и
способност за регионална соработка во делот на
превентива на ризиците и осигурување на
професионални ресурси и регионални
капацитети, за да се изгради подобра Предавачите и дел од
подготвеност во однос на катастрофите и организаторите на настанот
култура на заштита и отпорност на сите нивоа
согласно со европските стратегии за интеграција тунели“ предавана од страна на доцент Златко развива и практикува низ светот. Од аспект на
и релевантните национални стратегии. Зафировски ги опфаќа геотехничките анализа на ризиците денес се применуваат
Предавањата беа одржани од страна на три несигурности и последици, анализата и различни пристапи и методологии кои генерално
повикани предавачи, и тоа: д-р Гентиана Шарку, управувањето на ризиците кај тунелите како и може да бидат квалитативни или квантитативни,
вонреден професор на Универзитетот во Тирана, осигурување на квалитетот. Во денешно време додека фокусот на процесот на менаџмент на
Лама Пу Дома, предавач од Универзитетот во концептот на ризик и неговото менаџирање има ризиците е најмногу во делот на нивно
Линд (Шведска) и д-р Златко Зафировски, доцент големо влијание и апликација низ различни намалување. Во зависност од проблемот и
на Градежниот факултет во Скопје при гранки од општеството. Во градежништвото, можностите, постојат различни пристапи кои
Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“. особено кај инфраструктурните проекти овој може да се имплементираат.
Предавањата ги опфатија следните теми: концепт претставува сериозна работа која не Покрај теоретскиот пристап во оваа
„Осигурување и реосигурување во управувањето треба да се избегнува или одложува. Кај проблематика, излагањата на предавачите беа
со ризикот од катастрофи“ од страна на д-р подземните конструкции несигурностите и проследени со голем број практични примери.
Гентиана Шарку, „Прилагодување на климатските ризиците се секогаш присутни, и во секоја фаза Исто така, беа отворени голем број на дискусии и
промени и намалување на ризикот од од проектирање до експлоатација на објектот, дебати, со што јасна беше потребата за
катастрофи на ниво на заедница“ од страна на истите имаат големо влијание на одлуките. Со продолжување на вакви настани и во иднина,
Лама Пу Дома и „Анализа и менаџмент на ризици оглед на зголемувањето на бројот на подземни како и продлабочување на соработката помеѓу
кај тунели“ од страна на д-р Златко Зафировски. конструкции и нивните димензии, се очекува Универзитетите, каде што овој тип на
Темата „Анализа и менаџмент на ризици кај управувањето со ризиците сè повеќе да се меѓународни проекти се добра основа за тоа.
Н
а 19 февруари во Македонската со амбиција да станат „лендмарк“ на Скопје, на ја открива архитектурата“.
филхармонија во Скопје се одржа второто места кои веќе беа „лендмарк“ и се длабоко Меѓу другите говорници беше и Hui-Hsin Liao,
издание на настанот Share architects. врежани во меморијата на скопјани. една од главните проектанти во светски познатото
Share форумот е значајна платформа за области Бујар Муча, косопственик на бирото „Мегарон“ холандско биро MVRDV и го претстави проектот
поврзани со градењето и архитектурата во од Скопје го презентираше проектот за „Taipei Twin Towers & Tianjin Binhai Library“, плоштад
централна и источна Европа. реновирање на некогашниот Театар на за Тајпеј и Културен центар со светлечки
ABplus настани, PROEVENT е главен народности, денес Албански театар, објект аудиториум и каскади.
организатор на настанот во соработка со проектиран од архитект Вера Ќосева. Убава Едни од главните ѕвезди на Share беа
Асоцијацијата на архитекти на Македонија – ААМ. презентација за почитување на авторство, шпанскиот архитект Fernando Menis кој
Настанот го отворија директорот на Share и негување на вредната архитектура која ја имаме и дипломирал на Barcelona Institute of Architecture
основач на Abplus, PROEVENT , Florin Mindrigiu и односот спрема истата, која како што изјави и е основач на проектантското биро Menis
претседателот на ААМ, Мартин Пановски. архитект Муча: „објект генијално поставен и решен Architects со седиште во Мадрид и Тенерифе. Тој
Смислата на Share architects се состои во на кој не може и не смее ништо да му се додаде и одржа презентација „CKK Jordanki: Backstage“ -
поврзување и размена на знаења, споделување на одземе“. Особено што сме свесни дека во зграда која воспоставува складен однос со
размислувања, концепти и идеи, неформални изминатиот период дел од архитектите покажаа природата и природното опкружување. И секако,
дебати и залагање за потенцијалот на дрскост и необразование посегнувајќи по нашата Мимоза Несторова- Томиќ, урбанист и
архитектонската професија во Централна и автентичноста на архитектурата на објектите во архитект која одиграла значајна улога во
Источна Европа. „Ние создаваме врски, Скопје, зборуваше Муча во своето излагање. урбанистичкото планирање и обновата на Скопје
интелектуални и професионални врски, а оваа Понатаму следуваа и другите говорници - после земјотресот во 1963. Работела во тимот за
мрежа успева да воспостави една заедница што архитект Мартин Христов, основач на бирото E- реконструкција на Старата скопска чаршија.
постојано расте“, вели Mindrigiu. ARCH Studio од Варна, Бугарија кој ги претстави Проектант е заедно со архитект Кирил
Share Скопје беше организиран во три сесии: нивните реализирани објекти во сферата на Муратовски на комлексот Музеи Македонија,
Скопје утре – големи проекти, Архитектура и домувањето и туризмот, архитект Kerem YAZGAN, добитник е на наградата од ААМ, „Андреја
фасади и Специјален гостин. Говорниците беа од основач на Yazgan Design Architecture од Турција Дамјанов“, проектант е на култното „Беко“, како на
повеќе земји: Турција, Бугарија, Шпанија, Велика објектот така и на
Британија, Холандија, Словенија и Македонија. целиот ентериер.
На првата сесија „Скопје утре – големи проекти“ Несторова-Томиќ на
која воедно и најдиректно нè засега бидејќи се присутните им
однесуваше на случувањата во нашиот град, беа говореше за своето
претставени проектите „Скопје источна порта“, творештво, а од
проект на локација каде што беше Скопскиот саем Share architects ја
и проектот „Дајмонд Лимак“ на локацијата кај доби наградаta
Старата железничка станица. Се работи за два Opera Omnia
проекта со исти содржини, резиденцијален дел, Certificate за
деловни објекти, трговија и угостителство. нејзината централна
Приказната е многу слична, а презентирани беа улога во проектите
главно 3Д- слики, шеми на објектите и идентична од меѓународно
реторика, дека се работи за современи објекти значење за својата
кои ќе придонесат за градот, неговите жители, а ќе работа во
привлечат и туристи. И едниот и другиот објект се Македонија.
ПОРТА
градежништво ПО ПОВЕЌЕ ОД ЧЕТИРИ ДЕЦЕНИИ НА РАБОТЕЊЕ НА ЖЕЛЕЗНИЧКИОТ МОСТ
MBA, Жан ИВАНОВ , дипл. град. инж. сообраќај го прави мостот „тесно грло“ за Елба водат поделен процес на поврзување
SEH Engineering GmbH, Хановер зголемениот сообраќај на железничкото меѓу страничните мостови (десно и лево) плус
(Proekt manager for the Kattwyk Bridge) пристаниште. Затоа, новоизградениот мост подвижниот дел за подигање на означената
Катвик ќе биде 100 отсто железнички мост, област во близина на Куксхафен и
во две насоки, кој во иднина ќе се користи поставените столбови директно на
само за железничкото пристаниште. одреденото место.
Паралелно ќе се реконструира постоечкиот Споредните мостови ќе бидат како
(стар) подвижен мост. По реновирањето на монтажна платформа на кранови
стариот мост, тој ќе се користи само за патен прицврстени на столбовите. Овој метод беше
www.seh-engineering.de
сообраќај. Двата принципа кои ја дефинираа разработен како последица на силните
О
работата на дизајнерите, проектантите, се: ограничувања и оптоварувања на речниот
вој документ покажува целосен мостовите за патен и за железнички сообраќај.
приказ на дизајнот и изградбата сообраќај да имаат ист визуелен стил, и Пристаништето се зголемува, речниот
на подвижен, кревачки, методологијата за погонскиот менувач мора сообраќај е во пораст, а за жал, мостот
железнички мост. да се користи и за двата моста, на обновен Катвик не може да го следи неговиот раст.
Двојната употреба на постоечкиот мост начин. Исто така, на патиштата постојано се
Катвик за железнички сообраќај и за патен Потребите на речниот сообраќај за јужна зголемува обемот на сообраќајот поради
вештини со кои би се задоволиле материјалите е помеѓу 10 mm (во областа конструкцијата на носачите, имаат
потребите на сите страни. на патеката) до 100 mm во точките на јазли толеранција од + -7.5mm до ролните на
Должината на мостот што се крева е на мостот или во долните сегменти на фиксирање на мостот при кревање.
130.819 m. Висината на столбовите е 81 носачите.
метар над нивото на морето, со цел да се Челичната конструкција на кулите е 77.1 МОНТАЖА
обезбеди висина на кревање од 45.70 m. Машинската куќа зема околу девет Областа каде ќе бидат монтирани трите
метри. Еден процес на кревање ќе трае метри од оваа должина. Една кула, мостови е сместена во Куксхафен, на
околу 240 секунди. Поради вклучувајќи два држачи и делтата на Елба во Северното Море. Оваа
проширувањето, геометријата на мостовите напречни/вкрстувачки греди е 985 тони. локација беше избрана поради условите на
на запад и на исток не се огледува како во Системот на вкрстувачките рамки е просторот, потребното речно поврзување и
огледало. Ова проширување имаше дизајниран на 2.45 m, поврзувајќи ги особено добрите услови за работа на
последици за статиката на конструкцијата внатрешно поставените греди во Т-форма пристаништето Niedersachsen Ports.
во детали, како и шините на патеките и засилени за да се редистрибуираат силите Транспортот на деловите на мостот се
инспекциските платформи.[2] од товарот при подигање на мостот на врши со камиони.
Системската ширина на мостот е 11.30 m, водечките ролни. По завршувањето на мостовите,
a пешачката патека од носачите е на три Столбот се подготвува делумно во покривање на деловите со заштита од
метри до долната низа. Надградбата на работилница за да се постигне точност од корозија и инсталацијата на системот за
западниот нов мост Катвик се состои од неколку милиметри, а посебното одводнување и каблите кои поминуваат низ
три полиња со паралелни носачи со внимателно монтирање да ја осигура мостот, новиот мост ќе биде префрлен од
ширина од 75.805 m (странични полиња). функционалноста на мостот. Водечките кејот со пловење.
Западниот мост има тежина од 1.020 тони. шини на мостот, зацврстени на
Источниот мост има столбни носачи со
малку отстапување и проширување од
основата, поради тоа што е потребно да
ги достигне комбинираните барања на Страничен дел на
топографската порта и ограничената градилиштето
брзина на железничката линија во кривина Куксхафен
од 60 km/h. Тежината на источниот мост е
околу 1080 тони.
Мостот на кревање има вкупна нето-
тежина од 1.919 тони вклучувајќи ги сите
елементи како огради, железнички пруги,
држачи, механички делови, ролни, горен
дел од лежиштата. Материјалот кој
најчесто се користи за мостот е S355
J2+N, но носечките ролни за подигање на
мостот, точките на јазли на вертикалните
лежишта и центрирачките игли се
направени од S690M. Дебелината на Изведа на лачна брана
Ерменек H=219 м
18 ПОРТА 22 февруари 2019
Инсталација на носачот, Инсталација на носачот, делови 5-6 Визуелен приказ на пловењето во
делови 1-5 со употреба на пловечки носач подрачјето на кревање
подвижното лежиште, мораше да се постават соодветно долго време. Во целост, повеќе од Сложеноста на теренот бара подолго време
заедничка патека, шини за железницата, водечка 60.000 m² ќе бидат покриени со боја од SEH за реализација и дополнителни технички фази
патека, заштита на шините и точка на греење. Engineering. за машинеријата која се користи при изведбата,
Овие градежни задачи се водеа со земање Двете странични полиња ќе бидат покриени со компензација на другите делови од
предвид на применливите стандарди и според со чакал со ProCoat. Ова е материјал заснован опсежната работа. Во моментов, се склопуваат
упатствата на DB (Deutsche Bahn). на уретан и гума. Предноста на ProCoat е, што столбовите, работата на машинеријата на терен
покрај својата функција за заштита од се намали за 12 месеци. Процесите на
ЗАШТИТА ОД КОРОЗИЈА корозија, таа има способност да ја намали склопување пред монтажа и методите кои се
Заштитата од корозија треба да се разгледува бучавата направена од возовите кои користат притоа дадоа дополнителен придонес
одделно за столбовите и за трите мостови. поминуваат. Со користење на ProCoat со за целосно да се исполни оваа цел.
Надворешните површини ќе добијат слој од дебелина на слојот од 10 mm, бучавата може За да се решат обемните проблеми за краток
полиуретан со микоза железна руда (DB 701 / DB да се намали за околу 10 dB. временски интервал, беа дизајнирани
703). Делови од столбовите ќе бидат обложени специјални решенија, на пример железничкиот
со полиуретан заснован на жолта боја (RAL ВРЕМЕНСКА РАМКА И ФЛЕКСИБИЛНОСТ систем кој е прототип. За оваа цел е формиран
1003) за да се создадат области кои се контраст Поради високата економска важност на специјален тим на проектанти, со членови
на сивите површини. Во моментов се прават мостовите, почнува да се воочува потребата од вклучени од страната на клиентот, консултанти и
тестови за да се испита дали бојата ќе трае нивна изведба. специјалисти од SEH Engineering GmbH.
ПОРТА
ПОРТА
најчитан текст во 2018 (скратена верзија) ОДРЖЛИВО УРБАНО ПЛАНИРАЊЕ
ПОРТА
ПОРТА
став
проф. д-р Мирче КОКАЛЕВСКИ, дипл. инж. арх. профит од изградените објекти, а тоа е најчесто присутно кога се
предвидуваат нови објекти со релативно големи волумени во близина
В
о урбанистичката практика се применува сè поголемо до постојните, со едновремено намалување на квалитетот на
зголемување на квантитетот на објектите, со цел добивање живеењето во соседните објекти, со што во целина се намалува
поголема изградена површина, која овозможува поголем квалитетот на урбаната средина. Сè почесто се предвидуваат линеарни
блокови долж сообраќајниците, плус се додаваат еркери на објектите, на авторот-архитектот на првонаградениот труд е да избере фирма каде
со што уште повеќе се намалува сообраќајниот профил, а со тоа се ќе го изработува основниот проект и за таа активност потребни се
намалува можноста за соодветно проветрување на просторот, со што од соодветни овластувања, кои ги издава Комората на овластени архитекти
урбанистички аспект се применува неповолно лоцирање на објекти и и овластени инженери.
таа состојба иницира потреба од измена на таквата практика. Принципот на конкурси за идејни решенија треба да се применува
Тој тренд е изразен во Скопје, кој во последно време има непријатен особено во Скопје, како град на промени, контрасти, град со нетипичен
рекорд во светски рамки во поглед на загаденост на воздухот, а со урбан развиток, кој го прекинал развојот на урбаното ткиво неколкупати
лоцирање на новопредвидени објекти се придонесува за намалување на во својата историја и продолжил да се трансформира низ времето.
струењето на воздухот и крајно време е да се реагира за менување на Градот се создава со генерации, со вклучување на многу творци и секој
законската регулатива, со цел да се овозможи зголемување на на свој начин дава одреден белег на градот. Урбаниот изглед и
квалитетот на просторот. Натамошно мотивирање на квантитетот архитектурата се одраз на секое време.
најмалку е потребно на Скопје и другите градови во Македонија, но Во моментот актуелен е урбанистичкиот план и проект на обликување
напротив треба да се промовира квалитет на просторот потпирајќи се на урбаниот локалитет спроти хотелот „Холидеј Ин“, а со оглед на
на континуитетот на традиционалните вредности на архитектурата и позицијата на локалитетот во рамки на градот Скопје, се креира
урбанизмот, со специфични хумани карактеристики и во таа насока предлог-концепт за организирање на просторот, како придонес при
треба да се одвива трансформацијата на современата урбана средина, изработување на урбанистичкиот план на предметниот локалитет во
со вклучување на повеќе вегетација, помалку енергија, примена на ткивото на градот Скопје.
еколошки принципи и промовирање на одржлив развој и зголемување При изработка на урбанистичкиот план за локалитетот односно при
на квалитетот на урбаната средина. проектирање на идејниот проект, треба да се третира целината на
Тоа треба да се применува на сите нивоа во обликувањето на урбаниот локалитет, со цел да се оформи урбанистичка целина на
урбаната средина, во секој нов урбанистички план и секој нов објект, а структурата, а реализацијата е поврзана со етапноста на решавање на
наместо квантитет да се промовира квалитетот на средината. имотно-правните односи и динамиката на реализација, поврзани со
Во делот на подготовка и изработување на урбани концепти на финансиски средства за реализација на планираните и проектираните
детални урбанистички планови и при изработување на идејни решенија капацитети на комплексот со повеќе намени, кој одговара на позицијата
на архитектонски објекти треба да се применува принципот на во рамки на централниот дел на градот.
организирање на објективни урбанистички и архитектонски конкурси Битен аспект на обликување е обезбедување мерило на предвидените
со поголем број учесници, за да може да се споредуваат идеи и да се архитектонски структури во корелација со околните објекти, при што се
вреднува оптимално идејно решение, со примена на објективни констатира дека висината на постојните околни објекти (кулите на
критериуми и систем на вреднување на урбанистички и архитектонски Градски ѕид, зградите на хотелот „Холидеј Ин“, Работнички дом и
простори. Во основа, треба да се промовираат урбанистички и Комплексот банки) се во рамки на височина од П + M + 12 (односно 14
архитектонски конкурси за добивање идејни решенија, урбанистички и ката или околу 40 метри височина на објектите), што за Скопје со оглед
архитектонски концепти, со оглед дека се работи за креативен процес на сеизмичката активност е соодветна и нема потреба да се прави
кој е резултат на работа на поединци или тим архитекти и треба тие да натпревар во зголемување на височината. Тоа ќе биде почитувано во
бидат примарни, а не фирмите каде се вработени (а кои се битни за предлогот за обликување на предметниот комплекс.
организирање на изработката на основни проекти на архитектонските Предметниот локалитет се согледува како просторна целина -
објекти). Натаму после завршување на конкурсите и избор на урбанистичка и архитектонска, со оглед на значењето и позицијата на
првонаграден труд, според објективни критериуми и индикатори, право локалитетот во подрачјето на градот Скопје, со повеќенаменски
Урбанистичко решение за
центарот на Бања Лука
ПОРТА
архитектура
Д
авос е мирно алпско село кое
се наоѓа во кантонот
Гројбунден во Швајцарија.
Гројбунден е најголемиот
кантон во Швајцарија, кој се
простира на целиот југоисток од земјата и се
граничи на север со Австрија и на исток и југ со
Италија. Пејзажот во кантонот е со тесни и
длабоки долини, високи карпести врвови и
многу густи борови шуми кои го прават овој дел
од Швајцарија најдив, најосамен и најмалку
населен. И движењето или патувањето низ него
било тешко. Но, Швајцарците во него многу
инвестирале и граделе за да може да се
доживеат сите убави глетки во и од Алпите и да
се искористат сите можности што ги нуди овој
дел од Швајцарија.
Зимските центри во кантонот Гројбунден
Давос, Клостер и Сент Мориц денес се едни од
најпознатите и најпосетени места на Алпите и
нудат првокласно скијање, планинарење и
алпинизам по сите светски стандарди. Убавата
Енгадин долина во Гројбунден, во која се
наоѓаат овие центри, се протега на 100
километри долж јужната тераса на Алпите и
изобилува со сончеви денови скоро 300 дена во
годината.
Давос се наоѓа на надморска височина од
1.560 метри и е познат од многу одамна по
својата добра микроклима со свеж чист воздух, познати личности како Томас Ман, Антон Канон патеки за скијање, посебни патеки за санкање и
многу сончеви денови и снег кој долго се Дојл, германскиот сликар – експресионист боб, патеки за алпско трчање и неколку
задржува. Сместен е во долина, покрај езеро и Кирхен и други. И денес модерната наука ги лизгалишта за хокеј и лизгање на мраз.
река, меѓу два планински венци со високи потврдила бенефитите од престојот во Давос за Давос располага со 110 патеки за скијање со
карпести врвови. Заради овие климатски респираторните органи и дерматолошките должина од 331 километар. Половина од нив се
погодности уште во 19 век бил познат како позитивни ефекти. Иако денес многу од средно тешки (црвени), една третина се за
здравствено одморалиште за лекување на клиниките и санаториуми во Давос се почетници (сини), а останатите се за експерти
болни од туберкулоза и луѓе со заболени дишни затворени, неколку се останати и сè уште ги (црни). Располага со 57 транспортни средства,
патишта. користат за закрепнување на луѓе со заболени жичници и ски-лифтови, кои пренесуваат 64.420
Во 1900 година откако е поврзан со респираторни органи. луѓе на секој час на терените за скијање.
железницата, а пред развојот на зимските Развојот на зимските спортови му дава нов Најдолгата патека за скијање е со должина од
спортови, во Давос имало по 700 илјади живот и нов поттик и развој на ова алпско село. 12 километри.
ноќевања годишно. Тоа било лекувалиште, Денес Давос е најпознатиот зимски центар во Терените за скијање со транспортните
воздушна бања. Во него престојувале и многу Швајцарија и пошироко, со прекрасни и долги средства се поврзани и со терените на
за целосна почит
познатиот блиски зимски центар Клостер. атлетичари и спортски тимови за подобрување првиот дел е старото село и тоа е претежно дел
Давос е познат и по Светскиот економски на кондицијата и издржливоста. за домување. Во вториот дел, Плац-Давос, се
форум (WEF), кој се одржува секоја година во Давос од средината на април до средината наоѓаат повеќе јавни објекти меѓу кои спортски
последната недела од месец јануари, од 1971 на јуни и од средината на ноември до средината центар со сала за хокеј, конгресен центар,
година до денес. Претседатели и премиери на на декември е затворен за посетители. Музејот на Кирхнер, повеќето хотели и друго.
држави, претставници на мегасветски Затворени се хотелите и сместувачките Двата дела се поврзани со една широка улица
институции се среќаваат секоја година, капацитети, скоро сите продавници, пешачките преполна со продавници, ресторани и слично.
дискутираат и ја одредуваат агендата за и скијачките патеки. Давос се спрема за Давос има повеќе од 250 хотели од сите
економските и финансиски текови во годината сезоната која доаѓа, летна или зимска. Малото категории. Многу светски хотелски брендови
што доаѓа. живописно село – денес гратче доби нов живот имаат изградено хотели токму во Давос.
Во лето Давос го посетуваат многу и многу нови можности за неговите жители. Еден, скоро изграден хотел го привлекува
планинари и алпинисти. Тој е и еден од Давос има постојани жители 10.937 (податок кој вниманието со својата архитектура. Тоа е
најопремените светски центри за спортски е од 2017 година). хотелот Интерконтинентал-Давос, хотел со
припреми на голема височина, користен од Има два дела Село-Давос и Плац-Давос. Во највисока категорија. Хотелот е дело на
ПОРТА
работеле повеќе стручни тимови заедно со хотелот. проектантското биро ОИКОС од Минхен заедно
архитектите од ОИКОС меѓу кои дигиталната Архитектите, за да можат да се вклопат во со повеќе други стручни тимови, успеале
компанија за моделирање, „Designtoproduction“ планираниот буџет, направиле една измена од успешно да го реализираат планираното и да се
, тим од градежни инженери од компанијата првобитната замисла, го замениле лимот на вклопат во планираниот буџет и временски
„Wilheim and Partners“ и експерти за дизајн на фасадните панели од алуминиумски елоксиран рокови.
фасади од компанијата „Seele“. во челичен, кој е поевтин, но има осoбина Хотелот е пуштен во употреба зимската
Целата фасада е изведена од 691 уникатни помалку да ја менува големината и формата сезона 2016-2017 година.
ласерски сечени панели, кои на фасадата имаат кога има поголеми температурни разлики. И Малото живописно алпско село Давос
лим во боја на шампањ. Панелите се покрај техничката комплексност на фасадата и прераснува во еден од најпознатите зимски и
прицврстени на други 62 илјади метални комплицираната шема, таа е завршена за две летни центри на Алпите во Швајцарија, но
парчиња на кои е прицврстена и оформена години. познат е и пошироко и привлекува преку целата
завршната фасадна обвивка на објектот Многумина имале недоверба на почеток на година многу посетители од земјата, од Европа
(златната шишарка). реализацијата на овој објект дали ќе може да се и од целиот свет.
Фасадната обвивка на објектот почнува изгради и да се вклопи во планираниот буџет, За да се изгради овој познат туристички
неколку ката над приземјето и ослонета е на со оглед на високите стандарди кои се бараат центар и од непознато алпско село да стане
столбови во форма на буквата „V“ кои се за ваков хотел, а исто и временските рокови туристички центар, познат низ светот, биле
видливи во приземните катови и во холот на биле одредени, но архитектите од потребни повеќе од 100 години.
ПОРТА
архитектура
Становите се предаваат
на купувачите во
состојба карабина и
останува купувачот сам
да го осмисли
ентериерот по своја
желба
ПРЕДРАГ КОЧОВСКИ, дипл. инж. арх. AWARDS 2007. Автор на проектот е Сергеј каде што истиот беше и на насловната
(специјално за Порта 3 од Сочи) Чобан, кој за своето дело ќе каже: страница на овој број. Во овој број Порта 3
Н
„Континуираните линии на архитектурата на ја презентираше архитектурата на
а брегот на Црното Море во Актер Галакси како да ги повторуваат станбениот комплекс, идејата и
градот Сочи изграден е морските бранови и ја оцртуваат терасата, а концепцијата, содржините и функцијата.
грандиозниот станбен силуетата на комплексот се надоврзува на Покрај тоа акцентот беше ставен на
комплекс „Актер Галакси“ кој е линијата на планинските врвови и создава изведбата на армиранобетонската
пуштен во 2015 година. Станува хармоничен незабораван акцент меѓу конструкција на објектот како и избраниот
збор за еден од најубавите бисери, проект постоечките објекти“. конструктивен систем на градба, условен од
кој ја има земено наградата Национална За станбениот комплекс „Актер Галакси“ специјалните технички услови за градба за
премија во областа на архитектурата ARX Порта 3 пишуваше во ноември 2013 година, ова земјотресно подрачје на Русија. Во овој
во Сочи
период објектот беше во завршна фаза на атриумот, ходниците и коридорите, влезна врата и фасадна столарија, голи
градба на армиранобетонската скалилата, лифтовите, просториите за ѕидови, необработени плафони и подови. Во
конструкција. машински и други инсталации, паркингот во станот се доведени сите вертикални
Во овој број ќе се задржиме на изгледот подземниот кат, спа-центарот како и комуникации, вентилација, кондиционирање,
на веќе завршениот станбен комплекс. фасадата и покривот на објектот. греење, водовод и канализација, електрика,
телефонија, интернет. Останува купувачот
ЕНТЕРИЕР НА ОБЈЕКТОТ ЕНТЕРИЕР НА СТАНОВИ сам да го осмисли ентериерот по своја
Во објектот, согласно проектот, комплетно Становите во станбениот комплекс „Актер желба, за да има разновидност на ентериери
се завршени сите занаетчиски и Галакси“ се предаваат на купувачите во на становите во зависност од примената на
инсталатерски работи во местата со општа состојба „Shell and core“, што значи најразлични материјали и организација на
намена како што се влезната група, карабина, односно во станот има само просторот.
ПОРТА
ПОКРИВ НА АТРИУМОТ - КУПОЛА
Конструкцијата на покривот на атриумот
претставува полупрозрачна конструкција,
која е составена од неколку основни
елементи:
- Систем на пневматски мембрани-
перници, произведени од полимерни
материјали ETFE (основен дел на
покривот),
- Метална носива конструкција - решетки,
која служи за основа на пневматски
мембрани – перници,
- Алуминиумски профил, со чија помош
се соединува мембраната за металната
конструкција,
- Систем за создавање и одржување на
пневматскиот притисок, кој се состои
од цевки за проток на воздух и
компресорска станица,
- Систем за одвод на атмосферски води.
ETFE – полимерен материјал од ново
поколение, со полимер на етилен и
тетрафторетилен, има класа на горивост
Г1, не поддржува распространување на
оган, полимерот се топи на температура
од 275 Целзиусови степени, не
образувајќи притоа капки кои би
создавале изгореници.
Повеќеслојниот систем на покривот се
состои од пневматски мембрани -
перници, затворени со алуминиумски
профили поставени на носивна метална
конструкција. Во системот на мембраната
ПОРТА
Книга „Актер Галакси“
Во декември 2018 година издадена е во Москва книгата „Актер Галакси“ чиј
автор е архитект Предраг Кочовски. Во книгата, опишани се и со многубројни
фотографии детално прикажани сите фази на изградба на грандиозниот станбен
комплекс „Актер Галакси“ на брегот на Црното Море во градот Сочи , Русија.
Авторот се јавува и во својство на директор на реализација на проектот Станбен
комплекс „Актер Галакси“ -Сочи од страна на генералниот изведувач, градежната
компанија АО „Путеви Ужице“ од Република Србија. Книгата е посветена во знак
на благодарност на тимот на инженери и градители кои успеаја смелата и
единствена архитектонска замисла да ја реализираат во периодот од 2011 до 2015
год. Нивните имиња се цврсто поврзани со навистина плодниот и ѕвезден период
на компанијата АО „Путеви Ужице“, а проектот „Актер Галакси“ со право може да
се смета за најубавиот бисер во богатата ризница на изградените објекти на
компанијата. Авторот верува дека книгата ќе успее да ги мотивира и поттикне на
акција младите инженери и градители и да го „запли оганот во нивите очи“.
од време на време се додава воздух под конструкција. Изведба на дел од фасадата на влезната
слаб притисок за обезбедување на Користењето на мембраната ETFE е група и подземните катови со гранит DACIT
потребно ниво на изолација и носивост многу поекономично во однос на од Србија.
на надворешни товари. застаклување затоа што конструкцијата е Покрај изведба на армиранобетонската
Оваа технологија идеално одговара и едноставна и монтажата е брза. Рокот на конструкција на објектот АО „Путеви Ужице“,
се применува во реони со зголемена траење на мембраната е 10 години. како генерален изведувач, до предавање на
сеизмичка активност, силни ветрови и објектот во експлоатација ги изведуваше сите
многу снег. ФАСАДИ останати градежно-занаетчиски работи,
Полимерот ја запазува својата форма и Фасадата на објектот е изведена со хидроизолациони, термоизолациони,
не се кине дури и при степен на примена на системот ROFIX (повеќеслоен молерофарбарски, керамички, браварски,
деформација од 200 до 300 отсто. систем за надворешно затоплување на како и инсталатерските работи - електрика,
Воздухот меѓу слоевите на ETFE, контурата на објектот). телефонија, автоматика, греење, вентилација,
набивајќи се под притисок, ги компензира Фасадни балконски портали од стакло и водовод и канализација, како и партерното
кратковремените товари, ги смалува алуминиумски профили од системот SCHUKO. уредување на територијата околу станбениот
вкупните товари на носивата Балконските огради се стаклени. комплекс.
Основни податоци на
станбениот комплекс
„Актер Галакси“
Локација: Курортни проспект 105 а,
Сочи, Русија
Инвеститор: МР Груп
Генерален изведувач: АО „Путеви
Ужице“, Република Србија
Површина на објектот: 132 552,0 м2
Катност: 30 ката
Димензии: висина 116 метри,
должина 161,5 метри, ширина 60
метри
Архитектонско биро: Speech
Автор на проектот: Сергеј Чобан
Награда: Национална премија во
областа на архитектурата ARX
AWARDS 2007
ПОРТА
ПОРТА
ентериер
Ж
функционален простор со современ
чисти форми и прави елбата да се надмине ентериер ја создаде стоматолошката
ординација „Оникс“ во населбата
линии надополнети со стравот од забар,
пациентите да се Аеродром во Скопје.
одредени кубусни облици чувствуваат опуштено и Слободата на проектирање и
пријатно, а водено да се одлучување при изборот на материјалите
44 ПОРТА 22 февруари 2019
МОДЕРНО УРЕДЕН ПРОСТОР
задоволни пациенти
дадена од инвеститорот и неговото конечниот производ, современ ентериер димензиониран и санитарен јазол со
почитување на професионалци и вербата на општо задоволство на вработените, претпростор. Дизајнот беше оформен со
во креативноста и посветеноста на нашата пациентите и секако и на наше чисти форми и прави линии надополнети
работа, оставија видлив, позитивен белег задоволство како автори. со одредени кубусни облици.
во опремувањето и дизајнирањето на Во простор од 40 квадратни метри Влезот во ординацијата е одделен со
ентериерот. Компоненти без кои не се проектирани се чекална, работен дел за работниот дел со стаклена преграда со
може, а склопени заедно го даваат стоматолошки столови соодветно мат принт со мотив кој произлегува од
22 февруари 2019 ПОРТА 45
останатите елементи во самата
ординација.
Користени се материјали како во дрвен
дезен и медијапан во комбинација на бела
и сенф боја во делот кај работниот
простор.
Во приемниот дел, каде што
непријатноста на чекање да се седне на
забарски стол е најголема, просторот е
облагороден со 3Д керамички плочки во
бела боја, ѕидна облога од иверица со
огледало и пулт во бел сјаен медијапан,
кој својата неправилна форма ја добива
токму од овие ѕидни обработки, па со тоа
се создава една компактна целина и
динамичен израз на делот наменет за
клиенти и создава една опуштена
атмосфера.
ПОРТА
Кај работниот дел во интерес на стакло. При реализацијата на овој проект, во
визуелно поголем простор, вметнато е Во санитариите е избрана комбинација целост беше почитуванa техничката
огледалото како ѕиден декоративен на бела и црна порцеланска плочка со документација – проектот, кој ги
елемент, дизајниран во дијагонални мермерен дезен, со дрвени елементи како отсликуваше нашите идеи и замисли, а
сегменти. Спојот помеѓу долните елементи подлога за мијалник и жардиниера во воедно и барањата и потребите на
и висечките елементи е решен со принт на делот кај тоалетната школка. инвеститорот.
ПОРТА
ПОРТА
ПОРТА
сообраќај
По неколкумесечен прекин, од овој број ја мислуваме дека сме (не толку поради тоа СООБРАЌАЈ – „ИГРА“ НА НАШИТЕ ЖИВОТИ
продолжуваме соработката со нашиот драг што не сме, туку затоа што воопшто не се Сто градови – сто сообраќајни анфаси.
м-р Ненад Тониќ, кој сега ќе биде наш допис- трудиме тоа и да бидеме). Сто градови – милиони апстракции за тоа
ник од Мелбурн, Австралија Моето поимање на откритието дека плит- што матичниот сообраќај всушност претста-
кото краварско-фармерско минато на оваа вува.
нација (која го прифати и веќе почнува да го Постои под парчето македонско небо
м-р Ненад ТОНИЌ, дипл. сооб. инж.
амортизира моето генерирано животно и еден вид фаталистичка митоманија во секој
Специјалноза Порта 3 од Мелбурн
професионално незадоволство) може да час подготвена скопскиот сообраќај да го
смести во скутот на хаосот. Авторот на овие
Г
олемите земји ги прават големи луѓе... создаде и успешно да надградува исклучи-
понекогаш, секогаш... буквално... фигу- телно солиден етатистички систем како да е редови во континуитет ја одбивал оваа фан-
ративно... извлечено од под пазувата на фактот за по- тазмагорија на лаичкиот резон. Причината
Освен ако не сте родени или таму школу- стојаноста и квалитетот на британскиот дух едноставна онолку колку што е и видлива:
вани културолошкиот шок од судирот со за- без оглед дали тој „цвета“ на матичниот ост- систем моделиран според пасивна легисла-
падната цивилизација ви ги разлабавува ров или е изместен на Месечината. Само- тива, а активно контролиран и управуван од
шарките на вродената и предубедена визан- одржливоста на чајот во пет и ровко современа технологија, во која неприкосно-
тиска сигурност во себе и во она што за- вареното јајце како надградба на путерот и веноста на личното се подредува на потре-
бите на колективното и едноставно бега од ресцентен лим монтиран на тенок и груб че- на едниот крај на градот може по половина
состојбата наречена хаос. личен столб. Но под тие појави со спокојот час да биде причина за судир на другиот
на рамничарска река флуктуира еден, по крај. Човекот не е диригиран ентитет туку
О, КОЛКУ ЛИ САМО ГРЕШЕЛ... сите специфичности, посебен вид на, пого- природно тежи кон хаосот. Колку и да го
Урбаниот сообраќај не е квантна физика дувате нели, ... хаос! Хаос изграден од убедувате во спротивното, колку матема-
туку феномен чии базични појави можат да шума... не, од Вавилонска кула од случајно- тички да му го докажувате, тој повторно ќе
се контролираат со, замислете, парче флуо- сти. Вртењето на клучот во контакт-бравата тежи кон хаосот само за да докаже дека на-
Хаос
Парче лим на
тенок столб
ПОРТА 51
„Абориџински“ брег
вистина е човек.
Да, премногу смисла нема. Но и не треба
да има, бидејќи случајностите се армиите на
хаосот, а хаосот е реалноста на животот. И
на сите негови појави и феномени. Помалку
или повеќе...
Сообраќајот е посебен бидејќи е многу
повеќе од сообраќај. Тој е вселенски збир
од метаболички процеси – поаѓање, забрзу-
вање, почеток, крај, екстаза, бес, разочару-
вање и сето останато – во него се менуваат
како по кружна аеродромска лента. Во рам-
ките на хасот и како дел од него. Овој ужа-
сен галиматијас од варијабли не може во
потполност да се контролира, а сите регула-
тивни „протези“ имаат лимитирани ефекти.
Младиот возач, нервозен поради синоќеш-
ната караница со девојката, пропушта да го
забележи знакот за првенство на минување
на напречниот правец. А не требаше тоа да
го направи. Судирот на двата автомобили го
произведува можеби најморничавиот веш-
тачки звук кој човечкото уво го препознава.
Сообраќајот не може да се контролира.
Не потполно, секогаш само приближно. Про-
писите и сигнализацијата се обид да се за-
уздаат неразумните улични „сили“, а постојат
заради човекот-учесник во сообраќајот, кој
најчесто се однесува како неблагодарно
дете – ја сака својата „играчка“, не може да
живее без неа, но нема желба да ги разбере
потребите на „другарчињата“. Parole in lib-
erta, би рекле италијанските футуристи од
почетокот на минатиот век, посакувајќи го
хаосот (на војната) како средство за достиг-
нување на културна хигиена.
Сообраќајот е сличен на фудбалот. Игра
со малку поени, поточно само со еден: да се
пристигне на саканата цел. Во таква игра
случајностите играат завидна улога. И затоа
на ова поле, дури и повеќе од многу други, е
потребен поинаков ум близок на апсолут-
ната реалност, кој со хемотераписки ефект
ќе се вовлече низ конците на хаосот. Нешто
слично како во новинарските приказни каде
не постои јас, туку само вие, тие, таа и тој и
таквиот однос не смее да биде нарушен. Но
ова не е метафора ниту за журнализмот, ниту
Велопатека за австралискиот сообраќај.
Мелбурн
52 ПОРТА
НАПЛИВ НА ПОЗИТИВНИ СЛУЧАЈНОСТИ ната улична сигнализациска графика и ќе Мојот ум како патолошки губитник од пре-
Кога како пијани морнари ќе се насукаат премине во ентитет за кој подеднакво се гри- тходниот живот со денови ги очекуваше ку-
на абориџинскиот брег емигрантската душа жат и возачите. На овој континент на почето- лисите, реквизитите и заплетите на
и емигрантската свест веќе се длабоко при- кот на светот се подразбира дека сето она скопскиот сообраќај. Сè до моментот на „ре-
тиснати во клинч помеѓу неизвесноста и на- што се наоѓа на улиците е дел од елитата. Во волуционерното“ откритие дека сообра-
дежта. Толку длабоко што не се во состојба австралискиот сообраќај „работничка класа“ ќајната вулгарност овде е поретка отколку
да остават иницијален простор за силите кои т.е. раја како да не постои. мувата во чорбата, а почитта кон „колегата“
премрежувајќи се ја градат плетката на си- Патетично колку што тоа можеби звучи (но зад другиот волан или гидан се подразбира
стемот во кој без сопирање влетуваат. А сè не и помалку точно заради тоа) најсилното како физиолошка потреба. Антагонизмот и
се случува така брзо, дури и пребрзо, како ткиво кое го врзува моторниот со немотори- анимозитетот се налик на австралиските до-
ништо и да не се случува... зираниот сообраќај во овој неформален дел мородци – знаете дека сигурно ги има ама
Во вистинската смисла на зборот „систем“ од Империјата во која „сонцето никогаш не никако да ги забележите!
урбаниот сообраќај се операционализира заоѓа“ е почитта. Времето на паритет е по- Урбаниот сообраќај во Австралија е свое-
тогаш кога ќе доживее еквивалентна дисеми- тполно застанато, а вклучувањето во примар- виден цивилизациски мисионер. Изграден од
нација на сите негови стратуми, односно ната сообраќајница е само граничник, трпение и толеранција наликува на презен-
тогаш кога контратежата права-должности случаен check-point за пристап во еден ко- тација на здравиот разум.
ќе заплови во бестежинска состојба. Во пре- лективен обред кој служи да потврди колку
вод, тогаш кога безбедноста на пешаците и сите негови партиципиенти всушност се ед- - крај на првиот дел -
велосипедистите ќе се раскрви од напор- накви.
ПОРТА
екологија РЕАЛИЗАЦИЈАТА ЗАПОЧНАТА, ЕФЕКТИ НЕМА
Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКА или снег. Но, тоа наталожување на Властите велат дека Планот за чист воздух
З
честичките е краткотрајно и недоволно. постепено се реализира, но граѓаните
Освен ПМ-честичките, како главни резултатите не ги чувствуваат. По сè изгледа
агадувањето на воздухот и
загадувачи се истакнуваат сулфур диоксид ветерот и дождот се најуспешни во
решавањето на овој проблем не
(SO2), азотните оксиди (NOx), јаглерод спроведувањето на планот за чист воздух.
престанува да ја бранува
моноксид (CO) и други. Чекајќи конкретни
јавноста. Секојдневно се
резултати од надлежните се зголемува РЕВИЗОРИТЕ ЈА ОБВИНУВААТ
објавуваат бројките за степенот
револтот кај населението, па постојано се ИНДУСТРИЈАТА
на загаденост, мерките кои се преземаат
излегува на протести и се бара чист воздух. Последно што ја разбранува јавноста
околу ова, но никако да се види конкретна
Граѓаните се свесни дека не може се преку беше извештајот од Државниот завод за
промена. Промени во ПМ- честичките има
ноќ да се реши, но сепак се незадоволни од ревизија во кој се вели дека најголеми
само доколку дувне ветер или заврне дожд
оние мерки што сега се преземаат. загадувачи на национално ниво се
ПОРТА
Македонија, Молдавија, Романија и
Словачка, не генерираат целосни и / или
веродостојни податоци.
ВРИ од Македонија информираше дека
иако информациите биле достапни во
реално време, податоците не биле
комплетни. „Министерството за животна
средина и просторно планирање
воспостави и управува со информативен
систем за квалитетот на воздухот, кој е
поврзан со веб-порталот за квалитет на
воздухот. Порталот обезбедува
информирање на јавноста во реално време
за моменталниот статус на амбиентниот
воздух, како и информации за загадувачите,
здравствени ефекти и легислатива. Иако
базата на податоци за воздух содржи многу
податоци, сепак не е завршена. Нема
податоци за емисии од стационарни извори,
нема податоци за квалитетот на
амбиентниот воздух од одделни
стационарни извори, нема податоци за
емисии од мобилни извори и нема податоци
од Катастарот на загадувачи на воздухот“,
се наведува во Извештајот.
ПОРТА
на PM2,5 во 2015, на пример, за Општина
Приоритетни активности Центар, изнесувала 40,14 μg/m3, а за
Општина Карпош 50,51 μg/m3, а
за 2019-2020 концентрацијата на PM10 изнесувала 72,82
Со Програмата за намалување на зага- μg/m3 и 57,06 μg/m3, соодветно.
дувањето во периодот 2019-2020 година Проблемот со загадувањето на воздухот во
предвидено е да се финансираат приори- градовите во Македонија е стар проблем.
тетни активности во следните области: Според тоа, граѓаните во градовите кои се
мониторинг на квалитетот на воздухот, лоцирани во котлини се постојано
подобрување на капацитетите на инспек- изложени на повисоки концентрации од
торатите за животна средина за вршење дозволените. Сите извештаи покажуваат
на инспекциски надзор, подигнување на дека доаѓа до нагло зголемување на
јавната свест преку едукативни кампањи, концентрациите за време на грејната
намалување на емисиите на загадувачки сезона, и тоа три до четири пати. Скопје и
супстанции од затоплувањето во домаќин- Тетово на пример, имаат многу денови во
ствата, урбано зеленило, индустрија, годината кои ги надминуваат максимално
транспорт, менаџирање со отпад и гра-
утврдените средно дневни вредности за
дежништвото.
ПМ2.5 и ПМ10-честичките.
Сите анализи и наоди спроведени досега
работи и на мапирање и чистење на дивите
укажуваат дека греењето е најголемиот
депонии, каде изминатиов период со
загадувач на воздухот и во Скопската
неколку големи акции се расчистени над
Котлина. Ваквите наоди се потврдуваат и во
три илјади кубни метри смет. Од аспект на
студијата изработена од страна на
инспекцискиот надзор на индустриските
Финскиот метеоролошки институт во
капацитети, Град Скопје ги следи сите
рамките на твининг проектот со МЖСПП
индустриски инсталации кои имаат добиено
каде е пресметано дека дури 90 отсто од
од Градот Б интегрирана дозвола или
вкупните емисии на ПM честичките доаѓаат
усогласен елаборат за заштита на
од загревањето (огревно дрво).
животната средина. Делот од сферата на А
Нивните почетни активности се насочија
интегрираните дозволи е во надлежност на
кон поставување на прочистувачи на
Министерството за животна средина и врз
воздухот во градинките и училиштата, печки
нив контрола врши Државниот инспекторат,
на пелети, а последно што се направи е
додека ситните занаетчиски објекти,
потпишан Меморандум за соработка меѓу
претежно од угостителството се во
патеки во должина од над 14 километри. Студентскиот дом „Кузман Јосифовски –
надлежност на општинските инспекторати
Тоа што треба да се направи е лепење Питу“ и АД БЕГ Скопје, со цел замена на
за животна средина. Зајакната контрола
еколошки налепници на возилата во системот за греење на студентскиот дом.
има и на градилиштата во сите општини во
зависност од степенот на загадување или Отсега, наместо да користи мазут за
Скопје. Во овој период извршени се
не. загревање на просториите, објектот ќе биде
контроли на повеќе од 50 локации каде што
Од аспект на енергетската ефикасност, приклучен кон системот за централно
се вршат градежни активности, при што на
Градот Скопје оваа година изврши, или во греење на АД БЕГ Скопје. Пресметките се
изведувачите им се укажува камионите да
тек е замена на фасадите на 11 средни дека со согорување на 230 тони мазут во
не излегуваат од градилиштата на улица со
училишта. Исто така, градските власти велат зимскиот период во Студентскиот дом
валкани тркала и непокриени со церади.
дека во изминативе шест месеци подигнати „Кузман Јосифовски – Питу“, на годишно
се нови и реконструирани се зелени ниво се генерираат 28 килограми ПМ 2,5
ЗА МИНИСТЕРСТВОТО ОЏАЦИТЕ СМРДАТ
површини кои се простираат на над 50 честички.
Од Министерството за животна средина и
илјади квадратни метри. Во оваа насока од Додека се чека склучување нови
просторно планирање, пак, тврдат дека
Градот Скопје велат дека се работи и на договори и распишување јавни повици, на
најголемото загадување доаѓа од
два нови проекти со коишто ќе се добијат граѓаните им останува како единствен
домаќинствата. Според годишниот извештај
две нови големи зелени површини во спас да склучат сојуз со ветерот и дождот,
за квалитетот на животната средина на
Малиот ринг во Скопје, и тоа новиот парк во да ги има почесто и тоа со што поголема
Министерството за животна средина и
просторот зад Македонската филхармонија брзина и обем, а со тоа да овозможат да се
просторно планирање (МЖСПП) за 2017
и новиот парк – зелен кров кој ќе се дише чист воздух барем на крајот на оваа
година, просечната годишна концентрација
простира на кровот на ГТЦ. Градот Скопје загадена и отровна зима.
Зен-градини
Секој кој ја обожува природата и кој симболично го толкува светот има
предиспозиции да биде добар градинар на зен-градини
С
Биро Проект ДООЕЛ
оздадени од будистички
монаси во древна Јапонија,
зен-градините често се
нарекуваат „минијатурни
пејзажи“, бидејќи нивните
компоненти симболизираат аспекти на
природата. Како основа на пејзажот
најчесто се зема чакал, со што се појавуваат
бранувања кои ги симболизираат
океанските бранови, а високите тесни
камења што се поставени вертикално ги
претставуваат планините. Помеѓу нив
пократки, позаоблени или рамни карпи
58 ПОРТА 22 февруари 2019
претставуваат острови.
Изградбата на зен-градина на некој
начин претставува креирање на совршено
место за медитација. Некои градинари при
создавање на градини ги користат боите
кои ги внесуваат во градината како начин за
креирање на смирувачки ефекти,
искористувајќи растенија со „ладни“ бои,
како што се сина и виолетовата. Истиот
ефект освен со употреба на ладни бои
може да се постигне со внесување и на
уникатни елементи во дизајнот.
Секој кој ја обожува природата и кој
симболично го толкува светот има
предиспозиции да биде добар градинар на
зен-градини. Луѓето кои не се љубители на
редовно одржување на градината и кои не
се спремни да посветат поголемо внимание
не е препорачливо да формираат ваков
дизајн во својата градина. Зен-градините
иако на прв поглед изгледаат едноставно,
што всушност и е дел од нивната
идеологија, нивната природа сама по себе
бара многу труд за да се задржи
постоечкиот пејзаж.
Растенијата исто така се дел од пејзажот,
но нивната употреба е во помала мерка.
Најчесто централно се насадени помали
растенија на некој од „островите“ со што се
симболизира островска вегетација, додека
поголемите растенија, се садат по краевите
од „океанот“. Многу често островите се
симболизираат со вегетација наместо со
камења.
При изборот на растенија треба да се
внимава, затоа што во овие градини не се
практикува да се користат растенија кои
достигнуваат многу големи димензии.
Најдобро е кога изборот ќе падне на
помали дрвја или поголеми грмушки.
Освен топијарените форми на растенија
ПОРТА
ɉɈɅɂȿɌɂɅȿɇɋɄɂɂɉ
ɉɈɅɂɉɊɈɉɂɅȿɇɋɄɂ
ȼɈȾɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
ȽȺ
ȺɋɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
.$ɇȺɅɂɁȺɐɂɋ
ɂɇɈȼȺɌɌɂȼɇȺɌȿɏɇɈɅɈȽɂȳȺ
ɉɈɋɂɌȿɂɇɌȿɊɇȺɐɂɈɇȺɅɇɂɋɌȺ
ȺɇȾȺɊȾɂ
Te
el:
00 389 034 212 064
00 389 034 211 757
00 389 034 215 225
00 389 034 215 226
Fax:
00 389 034 211 964
e-mail: contact@konti-hid
droplast.com.mk
e-mail: hidropl@t-home.mk
www.konti-hidroplast.com.mk
Industriska bb 1480 Gevgelija
MACEDONIA ПОРТА
ПОРТА
ПОРТА
ПОРТА