Professional Documents
Culture Documents
Г РА ДЕ Ж Н И Ш Т ВО
316
МАЈ 2022
90 ДЕНАРИ
ПОРТА
СОДРЖИНА
13 24
ИНФО 6
„ЕВРОКОДОВИ - ПОРТА КОН ЕВРОПА“, ГЛАВНА
ТЕМА НА СИМПОЗИУМОТ НА ДГКМ
РЕГИОНИ 10
ГРАДЕЖНИШТВО 13
МОСТ НА УЛИЦА „ЉУБЉАНСКА“
ПРЕКУ РЕКАТА ВАРДАР
ГРАДЕЖНИШТВО 20
ПРЕВЕНТИВНА ЗАШТИТА ОД ПОЖАРИ
НА ОБЈЕКТИ ВО СР ГЕРМАНИЈА:
ПРОПИСИ И ОБВРСКИ 28
ЗЕМЈОТРЕСНО
ИНЖЕНЕРСТВО 24
НОВИ ДОСТАПНИ ПРОЦЕНКИ ЗА
ЗЕМЈОТРЕСИ СО ЦЕЛ ПОДОБРУВАЊЕ
НА ПОДГОТВЕНОСТА НА ЕВРОПА
АРХИТЕКТУРА 28
КУЌА КОЈА Е ВПЕЧАТЛИВА,
НО НЕ И ПРЕТЕНЦИОЗНА
АРХИТЕКТУРА 32
КОМПЛЕКСОТ ТЕЈЛОР КОРТ, ЧАТО КОРТ
И ВИЛМОТ КОРТ ДОБИТНИК НА
НАГРАДАТА ЦИВИК ТРУСТ
38 42
АРХИТЕКТУРА 38
КАКО И ДАЛИ ЌЕ ОПСТОИ
АРХИТЕКТУРАТА ВО ЊУ ОРЛЕАНС?
УРБАНИЗАМ 42
БЕЛГРАД СЕ НАВИКНА НА ПРОМЕНИТЕ ШТО ГО
ПРАВАТ ПОДОБАР ГРАД ОД ТОА ШТО БИЛ ВЧЕРА
УРБАНИЗАМ 48
ПРОЕКТАНТСКОТО БИРО „СТОКУЌА“
ДОБИТНИК НА МЕЃУНАРОДНА НАГРАДА
ЕКОЛОГИЈА 52 58
НЕ Е ПОЗНАТО КАКОВ Е НАШИОТ ПЛАН
Б ЗА СНАБДУВАЊЕ СО ГАС
УМЕТНОСТ 55
СКУЛПТУРИ ОД ОБИЧНО
ДОМАШНО ЃУБРЕ И ОТПАД
ХОРТИКУЛТУРА 58
МЕСТО КАДЕ ШТО СТАНУВА ЈАСНО
КОЛКУ Е ЧОВЕКОТ МАЛ ВО
СПОРЕДБА СО ПРИРОДАТА
90 ДЕНАРИ
инфо
Презентиран Предлог-ценовникот
за инженерски услуги
Во текот на овој месец, на покана на
Министерството за транспорт и врски, беше
одржана средба на која беше презентиран
Предлог-ценовникот за инженерски услуги.
Во присуство на претставници на
стопанските комори, претставници од ЗЕЛС,
професори, претставници од локалните
самоуправи, компании од градежниот сектор
и претставници од Комората на овластени
архитекти и овластени инженери, Предлог-
ценовникот пред присутните го образложи
Веселинка Герасимова-Петровска,
раководител на Одделението на архитекти
при Комората, како и членови на работната
група што учествуваа во изработка на истиот.
Предлог-ценовникот има за цел да ги
утврди принципите за вреднување на трудот
на архитектите и на сите инженерски
професии учесници во процесот на градба,
поставувајќи ги минималните граници за
соодветна и достојна валоризација на усогласувања ќе придонесе не само за квалитетот и нивото на проектантските
инженерскиот труд. Основата за донесување на ценовникот за инженерски услуги, за унапредување на состојбите во
дефинирање на вредносните параметри се услуги, туку и за начинот на негово доследно градежната индустрија, намалување на
преземени од официјалните податоци на применување, притоа воспоставувајќи ги нелојалната конкуренција и најважно од сѐ
Државниот завод за статистика, споредени принципите на контрола и санкција. намалување на трендот на инженерска
со релевантни податоци од праксата, а сѐ Важно е да се напомене дека миграција. Само ако успееме да обезбедиме
тоа усогласено со целокупната позитивна Министерството за транспорт и врски пристојни услови за работа во нашата земја
легислатива што ја регулира градбата и останува партнер на стручната фела. Низ и визија за просперитетна иднина, можеме
урбанистичкото планирање. вакви дискусии, вклучувајќи ја стручната да ги задржиме младите генерации своите
Очекувањата на сите учесници се дека јавност, со заеднички заложби ќе може да се компетенции да ги практикуваат и
многу скоро, овој процес на консултации и делува во насока на подобрување на надградуваат во сопствената држава.
ПОРТА
И Осогово има потенцијал да биде дел
од европската мрежа Натура 2000
о Источниот Плански регион,
ПОРТА
региони
проф. д-р. Горан МАРКОВСКИ, асист. м-р Марија ДОЦЕВСКА, Скопје, а носител на проектот фирмата ГЕИНГ ДОО Скопје.
м-р Атанас СТРАШЕСКИ, д-р Виктор МАРКЕЉ Решението на мостот е изработено врз основа на претходно
изготвен инфраструктурен проект, водејќи сметка за следните
во оЧекуваЊе на поЧетокот на изградБата дефинирани параметри:
Мостовите, несомнено, се сметаат за едно од највпечатливите ⦁ нивелета на сообраќајницата
градителски дела. Синоним за градежното конструкторство. Плод ⦁ поставеност на објектот во ситуација
на исконска творечка возбуда, сериозно инженерско знаење, ⦁ ширина на сообраќајницата, велосипедските патеки и тротоарите
продуховена вљубеност во струката. Индикатори за ⦁ податоци за 100-годишната голема вода и потребниот хидрауличен
визионерството на владетелите, интелектуалната и технолошка отвор.
моќ на народите, зрелоста на градовите, сериозноста на државите,
развојот на цивилизациите. Симбол на човековиот непокор пред
исправените препреки. Победа на поврзувањето над раздвојувањето.
Проектирањето на мостот на ул. ,,Љубљанска“ преку реката
Вардар во Скопје претставуваше предизвик за креирање нешто ново,
за поместување од деструктивната повторливост, за поттикнување
на градителската самодоверба. Секој исчекор, колку и да е тој скромен,
создава верба во дијалектиката на човековото битие, негува љубов
кон творењето, иницира надеж за нови достигнувања.
⦁ ЛокаЦија и оБјект
Мостот на ул. ,,Љубљанска“ преку реката Вардар во Скопје
претставува дел од проектот за поврзување на булеварот „Илинден“ со
улица „Словенечка“ во Општина Карпош (сл. 1). Инвеститор е Градот Сл. 2 Локација на мостот
30 мај 2022 ПОРТА 13
Мајор коритото на реката Вардар го сочинуваат две пешачки патеки тоа, кај нив нивото на затегнувањето се дозволува да биде повисоко
од по 22 m и минор корито од околу 50 m (сл. 2). За негово во споредба со она кај кабелските мостови.
премостување без средни столбови можна е примена на класично Иако се смета дека ова решение е оптимално за мостови со
гредно решение, за кое во случајот нема доволна слободна висина, распони од 100 до 200 m, сепак, во поново време изведени се
или пак лачна конструкција која, за вакви распони би имала голема „extradosed“ мостови и за помали распони, какви што се мостот
стрела над коловозот. Оттука, како супериорно решение се наметнува Bergwijk во близина на Гент (Белгија), натпатник во близина на
конструкција обесена на коси кабли. Имајќи ја предвид Олесница (Полска) и мостот во Коњин (Полска) [1].
конфигурацијата на препреката во пределот на мостот, можни се две
варијантни решенија за ваков вид на систем. Едното е со два распони ⦁ конструктивни елементи
и еден повисок пилон, а другото со три распони и два пониски пилони. Горниот строј на мостот претставува монолитна, „обесена“ на
Со оглед на тоа што повисок пилон, а оттаму и пострмни кабли паралелно поставени 32 коси кабли, гредна скара составена од два
можат да ја ограничат визурата, како конечно решение е избрана претходно напрегнати главни носачи, армиранобетонски напречни
конструкција преку три полиња (27,5 + 56 + 27,5 m) со два пониски носачи и коловозна плоча. Главните носачи се со константна висина
пилони и коси кабли. Вкупната должина на мостот е 111 m, а од 2 m (L/28). Нивниот напречен пресек е со трапезна форма со
ширината 24,1 m (сл. 3,4). На него се сместени 4 сообраќајни ленти со ширина на долниот раб од 2,5 m, а горе на спојот со коловозната
по 3 m ширина, по две пешачки и велосипедски патеки од 4 m, две плоча 2,8 m (сл. 5). Поставени се на осовинско растојание од 14,5 m.
парапетни греди за анкерување на пешачкиот ограден систем и 2 x
1,75 m за сместување на пилоните и одбојната New Jersey ограда.
ПОРТА
Сл. 11 Нумерички модел на мостот во SOFiSTiK
дефинирани во стандардот EN 1991-1-1 [6].
Преднапрегањето на надворешните и внатрешните кабли во секоја
поодделна фаза на градење е разгледувано како поодделен товарен
Сл. 10 Предложена методологија на градење случај. Врз основа на нивната зададена геометрија и параметрите за
определување на загубите (коеф. на триење, агол на случајно
⦁ нуМериЧки МодеЛ скршнување, вовлекување клин и др.) пресметани се ефективните сили
Комплетната статичка и динамичка анализа на мостот е извршена во каблите во фаза на преднапрегање, како и нивното влијание на
согласно еврокодовите, со употреба на софтверот SOFiSTiК. За целокупниот модел. Во анализата, покрај примарните земени се
димензионирање на конструкцијата, направен е просторен модел во кој предвид и секундарните ефекти од внатрешните кабли.
сите конструктивни елементи со исклучок на коловозната плоча се ⦁ Дилатациите од собирањето на бетонот и коефициентите на
моделирани со линиски (beam) конечни елементи (сл. 11). Главните носачи течењето се пресметани во зависност од амбиенталните услови
се моделирани со Т-напречен пресек и го вклучуваат ефективниот дел од (средна температура од 20 ˚С и влажност 70 %), типот на цементот,
коловозната плоча во надолжен правец. Земена е предвид промената на класата на бетонот, времетраењето на негата, староста при
ефективната ширина по должина на носачите согласно EN 1992-1-1 [5]. нанесувањето на товарот, времетраењето на товарот и средната
Бидејќи еден дел од плочата веќе е вклучен во фланшата на главните дебелина на пресекот. Овие влијанија се анализирани за секоја
носачи, на тие делови површинските (shell) елементи со коишто е фаза од градењето и за експлоатационен период од 100 години. За
моделирана коловозната плоча се дефинирани без сопствена тежина (). таа цел користен е модулот Construction Stage во SOFiSTiK.
За да не дојде до дуплирање на крутоста на плочата во надолжен правец, ⦁ За симулирање на сообраќајното оптоварување користен е моделот
површинските елементи имаат аксијална и крутост на свиткување само во на оптоварување LM1 дефиниран во стандардот EN 1991-2 [7].
напречен правец. Напречните носачи се моделирани со линиски Според ширината на коловозот формирана е шемата на товарење
елементи со правоаголен напречен пресек. На местата каде што тие која се состои од 3 тандем системи TS, рамномерно распределен
влегуваат во главните носачи, моделирани се без сопствена тежина. товар UDL и товар на пешачките и велосипедски патеки. Анвелопата
За надворешните кабли користени се линиски (cable) елементи на секое статичко влијание од подвижните товари е добиена со
коишто примаат само аксијални сили. Лончестите лежишта преку кои помош на методот на инфлуентни линии имплементиран во модулот
горниот строј зглобно се ослонува на долниот, се моделирани со Traffic Loader во SOFiSTiK. Со помош на истиот модул пресметани се
федери („spring“ елементи) со соодветна крутост. Во моделот и влијанијата од кочење и тргнување на возилата.
внатрешните кабли за претходно напрегање се вклучени преку еден Рамномерната температурна промена и температурниот
резултантен кабел со синусоидна траса. градиент се пресметани согласно стандардот EN 1991-1-5 [8]. Земени
Елементите се поделени по групи во зависност од фазите на се предвид следните температурни влијанија:
градење во коишто се активираат. За конструкции со коси кабли ⦁ Рамномерна температурна промена - раст на температурата: 25 ˚С
коишто се изведуваат монолитно на класична скела, од особена (бетон) 10 ˚С (кабли)
важност е да се симулира одвојувањето на конструкцијата од скелата ⦁ Рамномерна температурна промена - пад на температурата: -28 ˚С
и постепеното активирање на сопствената тежина при фазното (бетон) -13 ˚С (кабли)
затегнување на каблите. Во анализата тоа е симулирано преку ⦁ Градиент - горен раб позагреан од долен: 9 ˚С
нелинеарни федери поставени под целата површина на горниот строј ⦁ Градиент - долен раб позагреан од горен: -8 ˚С
коишто се во можност да примат само сили на притисок. ⦁ Градиент на средните столбови: 5 ˚С
Со цел да се симулира деформабилен столб, во моделот се Земена е предвид и можноста од поединечно и заедничко
вклучени и коловите и нивната интеракција со почвата. За таа цел, слегнување на потпорите. Анализирано е диференцијално
моделирани се хоризонтални и вертикални федери по периметарот на слегнување од 5 mm под секое столбно место.
коловите, како и федер на долната основа. Крутоста на федерите е Дејството на ветер е пресметано согласно стандардот EN 1991-1-4
определена со помош на софтверот GEO-5. [9] за празен мост и за мост со сообраќај со основна брзина на ветер
која одговара за локација Скопје.
⦁ дејства Сеизмичкото дејство е анализирано преку два хоризонтални
Сите директни и индиректни дејства на конструкцијата се проектни спектри и еден вертикален еластичен спектар согласно
анализирани согласно EN-стандардите. стандардот EN 1998-2 [10]. Користен е тип на спектар 1, со максимално
⦁ Сопствената тежина на секој конструктивен елемент се активира Земјино забрзување 0,25 g (Скопје) и фактор на однесување 1,5 (за
во соодветната фаза на градење, а врз основа на податоците од ограничено дуктилни конструкции). Само за димензионирање на
неговата зададена геометрија. коловите и лежиштата применет е еластичен хоризонтален спектар т.е.
⦁ Останатите постојани товари (асфалт, хидроизолација, тротоари фактор на однесување 1,0.
и огради) се пресметани врз основа на зафатнинските тежини Анализиран е и активниот сеизмички притисок на тлото.
30 мај 2022 ПОРТА 17
⦁ диМензионираЊе
Вкупниот број на внатрешни и надворешни кабли, како и силата во
нив се определува од условот во секоја фаза на градење, напрегањата
на притисок и затегнувањето да бидат под пропишаните граници.
Стандардот EN 1992-2 [11] како горна граница на напрегањата на
затегнување во фаза на градење ја пропишува средната јакост на
затегнување fctm (t0), додека максималните напрегања на притисок се
ограничуваат на 0,60 fck. Моментот на демонтирањето на скелата, како
и редоследот на фазното затегнување на косите кабли, произлегуваат
исто така од задоволувањето на овие гранични вредности.
Со нумеричката анализа симулирани се сите фази на градење
опишани во точката 3. Притоа, на состојба на конструкцијата во
последната фаза на градење, аплицирани се сите влијанија што се
јавуваат во експлоатација.
На сл. 12 и 13 прикажани се напрегањата во бетонот на долниот и
горниот раб на главните носачи во моментот кога конструкцијата е
В
При спроведувањето на овие три столба При изработка на изведбениот проект се
држави во последните како во фаза на проектирање, така и во обрнува големо внимание на системските
неколку децении при изградба фаза на изведба и експлоатација, мора да решенија отпорни на пожар, а согласно
на нови објекти или при се почитуваат голем број на закони, концептот за заштита од пожар.
реконструкција на прописи, упатства и стандарди. Бетонот како основен конструктивен
постоечките се обрнува големо внимание ⦁ градежна/конструктивна градежен материјал има највисока класа на
на превентивна заштита од пожари како противпожарна заштита отпорност од пожар А1 и тој сам по себе
уште во фаза на проектирање, така и при ⦁ концепт за заштита од пожар не е горлив материјал. Кај
добивање употребна дозвола. Кога идејното архитектонско решение, армиранобетонските конструкции, во
Под превентивна заштита од пожар се како за новоградба, така и за зависност од заштитната класа што треба
подразбираат сет на мерки кои се реконструкција на постоечки објект е да се постигне, односно од времетраењето
имплементираат уште во фаза на конечно, тогаш се прави проект – концепт на отпорност на пожар, се обрнува големо
проектирање, сè со цел да се сведат на за заштита од пожар. Овој концепт се внимание на геометријата. На пример
минимум ризиците од појава на пожар, состои од текстуален - описен и графички армиранобетонски носечки ѕид отпорен на
односно при евентуална негова појава дел. пожар до 90 минути, според ДИН ЕН 1992-
истиот да се локализира и стави Во описниот дел се наведуваат намената 1-2, 5.4.3 мора да има минимална дебелина
максимално под контрола, со што би се и основните градежни карактеристики на од 140 мм и минимален заштитен слој од 25
создале услови за безбедно извлекување објектот, како и детален опис за негова мм. Во подрачјата на СР Германија каде
на луѓето кои се затекнати на самото место превенција од пожар и при пожар. нема сеизмички влијанија често пати се
и материјалните штети би се свеле на Во графичкиот дел се утврдува патеката, користат префабрикувани или
минимум. односно коридорот за бегство во случај на полупрефабрикувани носечки
Во СР Германија барањата за пожар како и специфичните простории кои армиранобетонски елементи. Во овој
превентивна заштита од пожари се на мора со противпожарна заштита да се случај споевите - фугите мора да се
многу високо ниво и на унапредување на обезбедат. Во зависност од висината на изработат со трајно системско техничко
истите се работи секојдневно, како во зградата и од нејзината функција, вториот решение отпорно на пожар.
научноистражувачкиот дел, така и во делот пат за бегство - евакуација може да се Сите останати конструктивни елементи,
на изведбени решенија кои се темелат на обезбеди или со помош на опрема за носечки и неносечки што се изработени од
анализи од пракса, а основен двигател на спасување од противпожарната бригада друг тип на материјали како што се
истите се големиот број на производители или со дополнителни скали. Во графичкиот сипорекс-поренбетон (Porenbeton),
на градежни материјали и комплет системи дел се наведуваат сите конструктивни и блокови на база вар (Kalksandstein),
за превенција и противпожарна заштита. неконструктивни градежни елементи кои бетонски блокови, сувомонтажни системи
превентивната заштита од пожар ја треба да бидат со отпорност на пожар од Кнауф, Ригипс и др. мора секој нивни
сочинуваат три столба: 30 до 180 минути како и делови кои треба производител да има сертификат за
и користење технички системи за
навремено откривање пожар и
минимизирање на штетите во рана фаза на
истиот. Како дел од оваа група на системи
може да се издвојат: детектори за чад,
детектори за пожар, систем на прскалки,
ѕидни хидранти, противпожарни апарати,
завеси за заштита од чад, вентилациски
системи за изнесување на чадот од
објектот и сл.
Во оваа група може да се додат и
системите за автоматско отворање или
затворање врати, како и специјалните
системи за одделување и преградување
одредени простори во случај на пожар.
На сите елементи кои се дел на
техничките системи на противпожарна
заштита на еден објект, мора редовно да
им се проверува нивната исправност од
овластени фирми од страна на државните
соодветни органи и истото мора да биде
забележано по протокол.
Спуштен плафон со вградени елементи на техничка противпожарна заштита) ⦁ оперативна и организациска
противпожарна заштита
Овој столб на превентивна заштита од
пожари се заснова на обука и едукација
пред сè на секој корисник на објектите, со
цел стекнување основни знаења од делот
на превентива на пожар како и реакција
при истиот. Сите компании имаат одреден
број вработени и задолжени лица чие ниво
на едукација и обука е нешто повисоко и
имаат за цел меѓу другото во секојдневното
работење да вршат тековни проверки на
сите фактори битни за противпожарна
заштита на истоимениот објект.
заклучок
Иако СР Германија е лидер во Европа во
делот на научноистражувачките
достигнувања и на оперативно-техничката
примена на решенијата и системите за
превентивна заштита од пожари при
градежните објекти, сепак бројката од
3.510 смртни случаи при пожари во
периодот од 2011 до 2020 година (според
Ознака на систем за автоматско отворање – затворање врати
Статиста), дава за право инженерската
фела да се стреми кон уште построги
законски прописи и барања, започнувајќи
од фаза на проектирање, па сè до
добивање употребна дозвола.
Во минатото има многу проекти кои од
www.liting.mk надлежните органи само поради одредени
пропусти при изведба во делот на
Lexan* поликарбонатни плочи и системи; Архитектонска подготовка и изведба превенција од пожар немаат добиено
Акрилни плочи Plexy и производи од ПММА; употребна дозвола, меѓу кои и Аеродромот
Звучни и сигурносни бариери; Профили, гума и трака; +389 2 3114 360 Берлин - Бранденбург, кој наместо во 2012,
беше пуштен во употреба во 2020 година. n
30 мај 2022 ПОРТА 23
земјотресно инженерство
В земјотресите во Европа
одземаа повеќе од 200.000
животи и предизвикаа загуби од
преку 250 милијарди евра.
Сеопфатните проценки на сеизмичкиот
хазард и ризик се важни за намалување на
влијанијата од катастрофалните
Земјотресите не може да се спречат ниту или модерните прописи за градење како на
пак прецизно да се предвидат, но Европско (на пример Еврокод 8), така и на
земјотреси. Новата, ажурирана верзија на ефикасните мерки за ублажување добиени национално ниво. Во Европа, Еврокодот 8 ги
моделот на сеизмички хазард и првиот преку моделите на сеизмички хазард и ризик дефинира стандардите препорачани за
Европски модел на сеизмички ризик се основа можат значително да ги намалат нивните асеизмичко градење и зајакнување згради и
за донесување мерки за ублажување на влијанија. Европските модели на сеизмички конструкции со цел да се ограничат
последиците и создавање поотпорни хазард и ризик од 2020 г. нудат влијанијата од земјотресите. Обезбеден е
заедници. Тие значително го подобруваат компарабилни информации за просторната
знаењето за тоа каде најверојатно ќе се дистрибуција на очекуваните нивоа на
случат силни земјотреси и какви влијанија движењето на тлото од земјотреси, нивната
ќе имаат идните земјотреси кои ќе се фреквенција, како и нивното потенцијално
случат во Европа. Овие модели беа развиени влијание врз изградената средина и
со заеднички напори на сеизмолозите, благосостојбата на луѓето. За таа цел, сите
геолозиите и инженерите во Европа, со основни сетови на податоци беа ажурирани
поддршка на Институтот за земјотресно и хармонизирани – сложена задача имајќи го
инженерство и инженерска сеизмологија предвид огромниот број на податоци и многу
(ИЗИИС) при Универзитетот „Св. Кирил и различните тектонски структури во Европа.
Методиј“ во Скопје. Истражувањето беше Ваков приод е важен за воспоставување
финансирано во рамките на програмата за ефективни меѓународни стратегии за
истражување и иновации на Европската ублажување катастрофи кои го поддржуваат
Унија - Хоризонт 2020. дефинирањето на осигурителните политики
24 ПОРТА 30 мај 2022
изиис раБоти на првиот достапен МодеЛ на сеизМиЧки ризик за европа
но не и претенциозна
арХитектонското оБЛикуваЊе е
преЦизно и јасно
Во визуелна смисла на куќата доминираат
правоаголни волумени со пропорционално
Н
социјален, економски или од аспект на
исклучително разнолика и добитниците на 63-тата по ред
животната средина.
Цивик Траст награда, која се
ангажирана група на смета за најстарата во Европа,
Според организаторот, и оваа година бил
отсликан меѓународниот опсег на наградата
станбени единици коишто воспоставена во 1959 година, а
со преку 160 пријавени трудови од Велика
преку која се оддава признание на
Британија, Белгија, Канада, Данска,
даваат предимство на исклучителната архитектура, планирање и
Обединетите Арапски Емирати, САД и
дизајн во изградената средина. Во изминатиот
индивидуалното искуство период над 7.000 проекти биле наградени за
Сомалиланд, од кои 45 се стекнале со
признанија. Од овие 45, оваа година, шест
наспроти поанонимното нивното позитивно влијание врз локалните
проекти од националните и
заедници на коишто им служат. Со наградата
масовно домување се поттикнува најдоброто во архитектурата, а
интернационалните наградени објекти коишто
искажале одличност во одредена област се
со цел да се подобри изградената средина за
стекнале со една од специјалните награди:
32 ПОРТА 30 мај 2022
спеЦијаЛна награда за најсакан проект
l Специјална награда за најсакан проект l Специјалната награда Мајкел Мидлтон тејЛор корт, Чато корт и виЛМот
на националното жири од овогодишните за проект на обнова на постоечки објект корт
наградени објекти: тејлор корт, Чато или за нов објект во заштитена Оваа година станбениот комплекс во
корт и вилмот корт, фрамптон парк градителска средина: вадхам колеџ во мешовита сопственост Тејлор Корт, Чато
населба во Хакни, поширокиот Лондон, оксфорд од аЛ_а за вадхам колеџ – Корт и Вилмот Корт e добитник на
од Хенли Халеброун за советот на Додипломски центар и Центар за Специјална награда за најсакан проект на
Хакни – домување во мешовита пристап. националното жири од овогодишните
сопственост. l Специјална награда за транспорт и наградени објекти. Тејлор Корт и Чато Корт
l Специјална награда за одржливост: инфраструктура за проект кој нуди заедно, и Вилмот Корт оформуваат два
фрам ед во охфордшајра од тимоти исклучителен нов или надграден станбени блока поставени на работ од
таксер архитектите доо во соработка капитален инфраструктурен проект повоената станбена населба Фрамптон парк,
со антони калајл архитект за котсволд преку кој е трансформиран јавниот а на меѓусебно растојание од околу 300
сиидс доо – центар за одржливо простор: го сајкл: кингстон сајкл Хуб метри по должината на улицата „Вел“. Овие
земјоделство посветен на животната во кингстон на темза од сара нови објекти биле нарачани од Советот на
средина и регенерацијата. вигелсворт архитекти – објект за Хакни и биле изградени во 2021 година. Тие
l Специјална награда за позитивен импакт паркирање на 400 велосипеди со содржат вкупно 45 станбени единици и се со
врз вклученост на заедницата со која се сервис. вкупна површина од 2.171 метри квадратни.
одбележува успешна вклученост на l Специјална награда за повторна Двата блока се издигнати на претходно
локалната заедница за да се реализира употреба и адаптација за проект на изградено земјиште. Така Тејлор Корт и Чато
проект со највисок квалитет на дизајн, а објект кој бил оставен да се деградира Корт се изградени на градежна парцела
притоа да се задоволат потребите на или би бил срушен за да се задоволат создадена преку рушење на пабот Фрамптон
локалните луѓе: Њу пооли мост во идн сегашните потреби: Престон автобуска Армс, додека Вилмот Корт е изграден на
од кнајт архитектите за окружниот станица во престон од џон путик местото на поранешниот Леителтон Хаус,
совет на камбрија – нов мост кој асошиетс за советот на округот мал станбен објект со шест станбени
претставува североисточна капија за Ланкашир – обнова на Заштитен објект единици коишто повеќе не ги исполнувал
влез во Националниот парк Лејк од Втора категорија кој е меѓународно современите барања за домување. Оттука се
Дистрикт, заштитен комплекс на признат пример на Бруталистичката смета дека овие нови објекти укажуваат на
Светското наследство од УНЕСКО. архитектура. тоа како на осмислен начин архитектурата
30 мај 2022 ПОРТА 33
може да ја поддржува постојната социјална од двата објекти ја опфаќа својата парцела и на благосостојбата на станарите, како и на
инфраструктура во градот. на начин кој овозможува да се создаде капацитетот на објектите да им помогнат на
Групирањето и масата на новите станбени издашен јавен простор којшто истовремено жителите како да се ориентираат во
блокови претставува успешен спој помеѓу е проткаен и по должината на улицата, но и просторот. Како резултат на ова, околу 90
спротивставените урбани услови во рамките на населбата. отсто од станбените единици се со погледи
претставени преку карактеристиките на на две или на три страни. Патувањето од
повоена населба и традиционалната вниМание на достоинството и на улицата до станбената единица е
викторијанска улица, а коешто придонело да БЛагосостојБата на станарите кореографирано со лоѓии, дворови,
се поправи урбаното ткиво на начин преку При проектирањето на објектите особено пространи холови и потскриени скалишни
кој се зголемуваат јавните простори. Секој внимание било посветено на достоинството простори. Понуденото решение ги
задоволува очекувањата за надворешни
слободни површини проткаени со
инспирацијата за архитектура на границата
помеѓу домашниот ентериер и урбаното
пејзажно уредување.
Чувството на социјалност преку
осознаеност за припадност кон местото
дополнително е нагласено преку
богатството на типологии на домување на
двете локации. Така Тејлор Корт и Чато Корт
се објекти на пет ката, каде на првите два
ката се сместени градски куќи. Над нив
сместени се станови, а на последните две
нивоа се дуплекси (станбени единици на две
нивоа). При ова Чато Корт е оформен од два
меѓусебно поврзани дела. Од друга страна
исто така петкатниот Вилмот Корт содржи
станови по обемот на трокатниот хол на
подолните катови, додека на двата најгорни
ката се сместени осум куќи по обемот на
отворениот двор. Ваквиот опсег на
станбени единици создава исклучително
разнолика и ангажирана група на станбени
единици, коишто даваат предимство на
индивидуалното искуство наспроти
поанонимното масовно домување.
34 ПОРТА
Како значаен аспект на решението се
смета и способноста да се спојат на едно
место две архитектонски традиции: едната
каде ѕидовите се користат за да се оформат
собите во рамките на монолитните форми, и
другата каде конструктивните рамки се
користат за да создадат простори. Така
лоѓиите се оформени од префабрикувани
армиранобетонски столбови и балконски
елементи, коишто дополнително ги носат
ѕидовите од тула, со што се поддржува и
циркулација на воздухот, но и се нудат
пространи лоѓии за жителите. Како резултат
на ова ѕидот е активен дел од тоа како
архитектурата комуницира со заедницата и
истиот станува социјален простор. Тој ја
зголемува свесноста на жителите за нивната
средина, годишни времиња и времето.
Дополнително, слоевитиот ѕид исто така
создава и тампон-зона помеѓу приватниот и
јавниот простор.
усогЛасува МонуМентаЛност со
Мирна ХуМаност
Објектите изградени од рачно истакнат преку суптилните историски Од друга страна основата на Вилмот Корт
изработена тула се разликуваат од другите референци во решението. Така објектот ја нагласува историската
по своето опкружување во Хакни според историската локацијата на пабот Фрамптон закривеност на улицата со што се
примената на малтер со црвен пигмент. Армс е истакната преку лачниот мост со кој надоврзува на урбаната морфологија и ја
Градскиот карактер на новите објекти е се поврзани двата сегмента на Чато Корт. подобрува читливоста.
ПОРТА
Според жирито: „Ова е смел и амбициозен остар контраст на постојниот Европа, реинтерпретирани за 21-от век.
проект нарачан од Лондонската околија контекст, искажува единствен Материјалите прекрасно се детализирани
на Хакни, кој го претставува најдоброто архитектонски и материјален јазик и пропорционирани, резултирајќи во
предводено од општинското домување. повикувајќи се на поранешната ера на објект кој се чувствува како да е траен и
Архитектонската експресија користи јавните програми за станбена изградба во од градот. Положен на современ и
монументален, смел и граѓански Обединетото Кралство и на влијанието возбудлив начин овој проект ја усогласува
архитектонски јазик. Иако претставува на станбените програми од северна монументалноста со мирната хуманост
која го издвојува како егземплар на вешто
урбано станбено згуснување.“
Без сомнение наградениот станбен
комплекс претставува своевиден егземплар
за тоа како минатите искуства од јавната
станбена изградба може да се
осовременат и реинтерпретираат за
подобро да се збогатат и осмислат
значително по ограничените по обем
реализации во доменот на јавната
станбена изградба во 21-виот век, а на
начин на којшто ќе се задоволат и
потребите за згуснување во рамките на
постојната изградена средина.. n
поддржано од Министерство за
култура во рамки на годишниот
конкурс за финансирање
проекти од национален интерес
во културата од областа на
визуелните уметности,
архитектурата и дизајнот за
2022 година
ПОРТА
ПОРТА
aрхитектура
ЈуЛИЈА ВЕЛКОВСКА,
(Специјално за Порта 3 од Вашингтон)
ФОТО Кредит – iStock by Getty Images
ПОРТА
урбанизам БеЛград 2030
Н за време на предизборната
кампања, во реновираната зграда
на Народниот музеј беше
претставена стратегијата Белград
2030 година. Во ек на кампањата, но и видните
промени кои ги доживува Белград последниве
години, ова е прв пат некој да ги поврзе идните
планови во јасна стратегија. На презентацијата
говореа Горан Весиќ, заменик-градоначалничк
на Белград и премиерката на Србија, Ана
Брнабиќ, што ѝ даде одредена тежина на самата
стратегијата, бидејќи развојот на Белград не
може да се гледа како исклучиво локално
прашање, туку и како национално прашање на
развојот на Србија.
Белград 2030, звучи помалку футуристички и
далечно, иако е тоа релативно скорешен датум
за развојната стратегија. Се разбира, дел од
развојот од стратегијата веќе е во полн замав
за да може да се постигнат резултати во
следните седум години, но идејата за
поставување на стратегијата за развој за толку
краток рок е прилично храбар потег, освен ако
тоа не се се користи во политичка кампања.
завршуваЊе на жеЛезниЧката
станиЦа
До 2030 година треба да биде завршена
железничката станица Белград центар, која
беше пуштена во употреба пред шест
години, свечено отворена, но сè уште не е
довршена, како и новата автобуска станица,
која оди доста бавно, но напредокот во
изградбата во последните неколку месеци е
забележлив. Со нејзината изградба би се
овозможило целосно преместување на
постојната и привремена станица од
сегашниот простор, каде што таа парцела
би можела да биде интегрирана во
просторот на Белград на вода, како што е и
планирано.
Линиски парк
Она што е во полн ек, а може да ги радува
белграѓани е изградбата и завршувањето на
линискиот парк кој се протега практично од
Бранковиот мост до СЦ „Милан Гале
Мушкатировиќ“, и практично го претставува
просторот помеѓу Калемегдан и вливот на
Сава и Дунав. Станува збор за проект кој е
поделен на повеќе целини, а секоја целина ја
развива друго архитектонско биро на млади
архитекти на просторот на поранешната
железничка инфраструктура, која е
отстранета поради укинување на старата
железничка станица и потребата од таа
инфраструктура заврши. Тоа ќе биде
интересен јавен простор со голем број
содржини и начини на поврзување на градот
со реката.
Покрај тоа, предвидено е уредување на 100
паркови и изградба на нови, како и на 40 нови
државни градинки.
ПОРТА
комерцијален текст
PremiFold 76
делумно отворен
PremiDoor 88 Lux
AluClip виолетова
PremiDoor 76 Standard
proCoveTec потполно обоен
облачно сива
PremiSlide 76
Бела
PremiDoor 76
среден пресек
Бела
за реновирање и
може да прифати стакла до 48 mm дебелина.
Тесните видливи ширини на профилот до 65
mm на рамката, 100 mm на крилото и 103 mm
Системот доаѓа со многу посебни апликации. PremiDoor 76 на средниот пресек, обезбедуваат висок удел
Главниот плус на системот PremiFold 76 е На последниот Fensterbau Frontale, ја на светлина. Со U-вредност од 1,4 W / (m² K),
начинот на кој може да се отворат дополнивме понудата PremiDoor 88 со PremiDoor 76 уште во стандардната варијанта
прозорците и вратите за да се максимизира PremiDoor 76 варијантата со систем на праг без доаѓа со одлична топлинска изолација за
вентилацијата без да се загрози безбедноста. бариери во стандардната изведба. Двата лизгачки врати.
PremiFold 76 може да се користи за многу система на лизгачки врати се вистински погодок
големи отвори. Вашиот дом или деловен во премиум сегментот на пазарот. Ги PremiDoor 88
објект може да го добие вашиот карактеризираат извонредна топлинска PremiDoor 88 - нашата класика за
индивидуален карактер со широк асортиман изолација, мошне едноставно користење и висококвалитетни премиум лизгачки врати -
на декоративни ламинирани фолии. За многу тенка линиска изведба. Посебен акцент е има длабочина на вградување од 88 mm. Се
производителот, новиот систем нуди ставен на крилото „Lux Design“ со изразито карактеризира со одлична топлинска
економичност, бидејќи се базира на profine ниска висина на профилот од само 40 mm, што изолација U = 1,2 - 1,3 W / (m² K). Со
76 mm платформата. Уште една предност е овозможува уште поголеми стаклени површини изолационите стакла се постигнува соодветна
што елементите немаат видливи окови. и поголеми соларни придобивки. PremiDoor 76 U-вредност од 0,8 W / (m² K) дури и за пасивни
Прозорците и вратите може да бидат е систем со континуирана конструкција од пет куќи. Вистински благороден производ кој
опремени со двојно и тројно застаклување. комори, кој благодарение на својата мала создава фасцинантна оптичка врска помеѓу
длабочина на вградување од 179 mm е идеален ентериерот и градината.. n
30 мај 2022 ПОРТА 47
ентериер
П „стокуќа“ е добитник на
престижната меѓународна
награда BigSEE Interior Design
Award 2022 – Grand Prix за
проектот канцелариски простор за пивара
скопје во конкуренција на повеќе од 2.400
проекти од 21 држава.
Автори
стокуЌа дооеЛ - скопје;
јелена андловиц,
Марија петровска
Објект
деловен простор за 120
вработени
Инвеститор:
пивара скопје
Година на завршување:
2021
Вкупна површина:
2.100 m²
Фотографии:
Маја аргакијева
48 ПОРТА 30 мај 2022
BIGSEE INTERIOR DESIGN AwARD 2022 – GRAND PRIx
Даниела МЛАДЕНОВСКА Европската Унија обезбедува околу 40 отсто пуштањето на експлоатација на овој веќе
од своите потреби за природен гас од Русија, изграден и важен инфраструктурен проект.
еополитичките ризици сè повеќе
Г
и тој процент е различен од земја во земја. Франција обезбедува помалку од една
доминираат врз енергетските Водечките економии како Германија и третина од своите потреби за природен гас
синџири на снабдување, што за Франција се во различна позиција по однос од Русија. Дополнително, голем број земји од
жал е поразително во свет кој се нa ова прашање. Германија е во доста ЕУ сериозно работат на воведување
повикува на глобализацијата, понеповолна, бидејќи околу 50 отсто алтернативи на овој енергент, и тоа не само
новите технологии, одржливоста и обезбедува гас од Русија. Обидот да добие во течниот природен гас, туку и преку
солидарноста. Наместо техничките руски гас преку Балтикот со Северниот тек 2, користењето водород како гориво кое не
предизвици и економската исплатливост да за жал сè уште не знаеме како ќе заврши, со емитува јаглерод диоксид и кое е важно
бидат главната бариера во оглед на бројните контроверзии, повторно оружје во реализирањето на т.н. енергетска
обезбедувањето енергенти, сведоци сме од геополитичка природа кои го одложуваат транзиција.
дека сега тие се помалку сериозен
проблем. Цените достигнаа рекордни
вредности. Влијанието врз животната
средина исто така стана неважно, а
енергетската транзиција и климатските
цели се ставија во втор план. Светот стана
толку зависен од одредени енергенти и од
одредени извори на снабдување, така што
веќе се чини дека императив е само овие
енергенти и натаму да бидат достапни, без
оглед на трошоците.
Македонија е во најнезавидна природен гас кај нас е само од еден извор, а Македонија – Грција до крајот на 2022
позиЦија гасоводот минува низ повеќе држави, тоа е година, но изградбата сè уште не е
Нашиот регион, а особено Македонија, сериозно изложено на геополитичките започната, иако договорот е потпишан во
Босна и Херцеговина и Молдавија се во ризици на еден поширок регион. Гасната јули 2021 година. Во тек е реализацијата на
најнезавидна позиција. Ова се единствените зависност, политичкиот ризик на транзитот и магистралните гасоводи Скопје – Тетово –
три земји во Европа кои имаат 100 отсто ризикот од физички оштетувања на Гостивар и Штип – Неготино – Битола, кои
зависност од рускиот гас. Тие немаат ниту гасоводот ја влошуваат позицијата, додека требаше да бидат целосно завршени во 2021
една друга рута, односно извор на диверзификацијата во рутите на транзит ја година, но има доцнење во реализацијата.
снабдување со природен гас. Србија увезува прават една земја помалку ранлива. Затоа, Дистрибутивна мрежа за природен гас имаат
околу 90 отсто од потребите од природен гас диверзификацијата на изворите на само Куманово, Струмица и Скопје. Во
од Русија, а има околу 10 отсто свои снабдување е многу важна за сигурност во изминатите години и покрај бројните
сопствени извори. Притоа, особено важно е снабдувањето. ветувања, речиси нема поместување во овој
дека оваа земја има и сопствено подземно сегмент, во смисла на поттикнување на
складиште за природен гас (Банатски двор), покрај Бројните ветуваЊа неМа потрошувачката на природен гас кај
каде може да складира одредена количина поМестуваЊе домаќинствата, и на пошироката територија
за максимум околу 20 денови. Во регионот, Согласно Зелената агенда за Западен на земјата.
вакво подземно складиште има и Бугарија во Балкан (ноември, 2020, Софија), предвидена
Чирен. За разлика од нив, ние немаме ниту е диверзификација на изворите за „ниската трева ниту еден ветер не
сопствени извори, ниту алтернативен снабдување со природен гас, и Македонија ја ниша“
снабдувач, ниту подземно складиште. Сепак, како и другите земји од регионот на Западен Неодамна за DW, директорот на државната
во пресрет на наредната грејна сезона, Балкан се обврзала на тоа. Планирана е НЕР, Реџепи изјави: „Нашите планови се до
нашите надлежни велат – имаме алтернатива. изградба на гасни интерконектори крајот на оваа година да почне изградбата на
Дали навистина имаме алтернатива, или Македонија – Србија и Македонија – Косово. интерконекторот со Грција и да заврши во
доколку поинаку го формулираме ова Македонија е членка на Central and South 2024 година. Тоа за нас ќе значи
прашање тоа гласи – колку можности веќе East Gas Connectivity (CESEC) иницијативата, диверзификација и стабилност во нашите
пропуштивме? Имавме алтернатива да се а согласно Меморандумот за разбирање извори за снабдување со природен гас, значи
вклучиме во некој регионален проект на потпишан во Дубровник уште во 2015 година, ќе можеме да се снабдуваме од јужниот
гасовод, а досега не го направивме тоа. Оние планирани се гасни интерконектори помеѓу гасен коридор ТАП (Трансјадрански гасовод
активности пак кои се преземаат, се Македонија, Грција и Бугарија. Стратегијата кој обезбедува гас од Азербејџан), но и од
реализираат со исклучително бавна за енергетика до 2040 година, планира ЛНГ-терминалите во нашиот јужен сосед.
динамика. Со оглед дека снабдувањето со реализација на гасен интерконектор Гасниот интерконектор со Грција, ќе има
Скулптури од обично
домашно ѓубре и отпад
П
комуникација со недопрената природа чија Националниот парк и резерватот на
дека изгледаат како од убавина остава неизбришлив впечаток. природата Денели го опфаќаат самото срце
разгледница, затоа што се Алјаска има oсум национални паркови. на планинска Алјаска, но и големи површини
нестварни, величествени, Денали, веројатно е најпознатиот со ниски ридови и мочурливи рамнини кои
едноставно совршени. Едно од национален парк и резерват на Алјаска, лежат северно од планините. Формирани се
таквите места е Алјаска, држава која се наоѓа барем за љубителите на природата. Дивиот во 1980 година на местото на поранешниот
на крајниот север на Америка, а која свет во овој парк е разновиден и видлив, национален парк Мекинли (основан во 1917
претставува мелем за очите, но и за душата. планините се големи, а колку подалеку се година) и на дополнителна површина од
Најголемата американска држава се смета патува, толку повеќе се отвора субарктичкиот 16.590 квадратни километри. Така, паркот
за еден од главните туристички центри во пејзаж. денес има површина од 19.187 квадратни
Америка. За странците, Алјаска изгледа како Денали е голема област со недопрена километри со дополнителни 5.400 квадратни
недопрен масив, каде зимата со право е природа, алпска тундра и тајга. Паркот е километри. Во 1976 година УНЕСКО го
58 ПОРТА 30 мај 2022
прогласил паркот за резерват на глечери, но има и посебна можност да се се гледаат затоа што се држат настрана од
биосферата. види глечерската пукнатина „Great Gorge“ луѓето. Паркот е исто така и дом на гризлија,
Националниот парк Денали не е за длабока 1.158,24 метри. Флората и фауната лосови и карибуа (вид ирваси), но има и
плашливи - тука треба да се биде во контакт се најголемите богатства на овој парк. посебен жител. Станува збор за жаба „wood
со внатрешниот Бак (Џек Лондон) за Најголем дел од современите сознанија што frog“ - животно кое е способно да го запре
навистина да се запознаат сите можности ги имаме за однесувањето на волците отчукувањето на срцето, да престане да дише
што ги нуди. Тоа се недопрената природа и потекнуваат од овој парк, иако волците ретко и целосно да замрзне во текот на зимата, но
пејзажите што го одземаат здивот. Алјаска е
едно од местата на планетата Земја каде што
станува многу јасно колку е човекот мал во
споредба со големината и разновидноста на
природата. Затоа Денали е посебна
дестинација, каде што се откриваат уникатни
пејзажи, поинаков живот и уникатно лично
искуство. Националниот парк се наоѓа во
внатрешноста на оваа земја, а негова
најголема атракција е високата планина
Макинели, попозната како Денали, што во
буквален превод од еден од индијанските
јазици значи „Висока“. Имено, врвот на оваа
планина се наоѓа на надморска височина од
6.194 м, што ја прави највисоката планина во
Северна Америка. Затоа, не е изненадувачки
што планинарењето, скијањето и
кампувањето, како и возењето со санки што
ги влечат кучиња се популарни во текот на
целата година. Во текот на годината овој
парк во просек го посетуваат 40.000 луѓе.
Шетајќи низ паркот, веројатно се чекори
по патеките по кои луѓето оделе во
последното ледено доба пред 12.000 години.
Најниската точка на овој парк се наоѓа на 61
метар надморска височина, има 12.200
езера/бари и 30.000 километри потоци.
Паркот Денали нуди можност да се видат
30 мај 2022 ПОРТА 59
повторно оживува кога ќе дојде пролетта. повлекува пред зимата, па до пролетта кога Едни од главните атракции на паркот се
Wood frog е вистински претставник на сè почнува да се буди, да цвета, да расте и езерото Поткове, чија живописна панорама
паркот Денали - природа која целосно повторно да се раѓа во сета големина на во заднината на висорамнината ги
застанува, исчезнува под снегот, се мајката природа. воодушевува сите гости. На реката Танана,
на почетокот на 20 век, се случувале
главните настани на „златната треска“.
Климата во ледената речна долина од мај до
октомври е исклучително сурова, но
воздржаната природна убавина привлекува
милиони туристи.
Местата за набљудување Reflection Pond,
Primrose Ridge, Sable Pass се одлични за да
се видат мечки. Нудат фантастично убави
глетки кои никого нема да остават
рамнодушен, а добиените фотографии ќе ги
демонстрираат волшебните пејзажи на
Алјаска. Но, како што велат туристите, ниту
една фотографија не може потполно да го
пренесе чувството на она што го виделе во
резерватот.
Глечерските езера Chilchukabena и
Wonder со бистра вода и единствена
атмосфера на единство со природата не
може да се заборават.
Интересни се и флората и фауната. Во
текот на краткото лето, во паркот никнуваат
повеќе од 1.500 видови растенија,
вклучувајќи и 430 видови цвеќиња. Во
долините на реките расте тајга, шуми од
смрека, топола и бреза. Над зоната на раст
на дрвјата се простира зоната на тундра
каде растат растенија приспособени на
кратка вегетација; ниски грмушки, ситни
полски цвеќиња, боровинки и алпска трева.
Овде зимите се долги и студени, обично
траат од крајот на септември до април.
Температурите во најстудените месеци може
да се спуштат и под -18 степени Целзиусови,
и тоа на подолго време, а може да паднат и
до -40 степени Целзиусови за време на
студените ноќи. Летата се кратки и свежи,
почнуваат од крајот на мај и траат до
почетокот на септември, со просечни
температури околу 24 степени Целзиусови во
период на најтоплите денови. Снегот може
да падне во кој било месец, а во зима
најмногу паѓа на јужните падини на масивот
Алјаска. Температурите, како и секаде, се
ПОРТА
намалуваат со надморската височина, така
што дневните температурни разлики може да
бидат екстремни, особено во зимските
месеци.
Чуварите на паркот Денали постојано
вложуваат напор за да ги задржат дивите
животни во дивината ограничувајќи ја
интеракцијата помеѓу луѓето и животните во
паркот. Хранењето на кое било животно е
строго забрането, бидејќи може да
предизвика негативни ефекти врз нивните
навики за хранење. Посетителите се
охрабруваат да ги гледаат животните од
безбедни растојанија. Во август 2012
година, паркот го доживеа својот прв
познат фатален напад на мечка, кога
осамен планинар очигледно преплашил
голем мажјак гризли додека го
фотографирал. Анализата на сцената и
камерата на планинарот силно сугерирале
дека ги прекршил прописите на паркот во
однос на средбите со мечки. Одредени
области на паркот честопати се затворени
поради невообичаена активност на дивиот
свет. n