‫استخراج ( استخراج )‬ ‫;‬

‫استخراج‬ ‫;‬

‫•‬ ‫استخراج‪ ،‬همانطور که این اصطالح در داروسازی استفاده می شود‪ ،‬شامل جداسازی بخش های فعال دارویی از بافت های گیاهی یا حیوانی از اجزای غیرفعال یا بی اثر با استفاده از حالل های‬

‫انتخابی در روش های استخراج استاندارد است‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫محصوالت به دست آمده از گیاهان مایعات نسبتا ناخالص‪ ،‬نیمه جامد یا پودرهایی هستند که فقط برای استفاده خوراکی یا خارجی در نظر گرفته شده اند‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫محصوالت استخراجی شامل کالس هایی از فرآورده های شناخته شده به نام های زیر است‬ ‫‪:‬‬
‫•‬ ‫جوشانده ها‬

‫•‬ ‫تزریقات‬

‫•‬ ‫‪،‬عصاره مایع‬

‫•‬ ‫تنتور‬
‫•‬ ‫های ستونی (نیمه جامد)‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫عصاره های پودری‬

‫•‬ ‫جالینوس ‪ ،‬پزشک یونانی قرن دوم‪ ،‬جالینیک نامیده اند‬ ‫‪.‬‬
‫استخراج مواد مخدر خام‬

‫استخراج مواد فعال از گیاهان‪ ،‬جداسازی ترکیبات ناخواسته و تغلیظ ترکیب فعال‬

‫آلکالوئیدها‪ ،‬تانن ها‪ ،‬گلیکوزیدها‪ ،‬روغن ها‪ ،‬رزین ها‪ ،‬اولئورزین ها‪ ،‬اسانس ها‬

‫‪،‬استخراج مواد کمکی از گیاهان‬

‫پکتین ها ‪ ،‬موسیالژها ‪ ،‬صمغ ها‪ ،‬نشاسته ها‪ ،‬قندها‬

‫استخراج مواد محلول در مایعات‬

‫توضیح داده شده توسط «قانون توزیع نرنست (‪ )1891‬یا قانون تقسیم‬ ‫»‬

‫•‬ ‫این قانون توزیع نسبی یک جزء را تعیین می کند که در دو مایع محلول است‪ ،‬این مایعات به میزان محدودی غیر قابل اختالط یا امتزاج پذیر هستند‬ ‫‪.‬‬
 ‫•‬ ‫قانون توزیع نرنست بیان می کند که "در حالت تعادل‪ ،‬نسبت غلظت یک جزء سوم در دو فاز مایع ثابت است‬ ‫"‪.‬‬
‫انواع را با توجه به قوام آنها استخراج کنید‬

‫عصاره های مایع‬

‫عصاره های حاوی ‪ 1‬قسمت وزنی ماده در وزن یا حجم معادل‬ ‫‪.‬‬
‫عصاره های نرم‬

‫عصاره هایی که قوام بین عصاره مایع و خشک دارند‬ ‫‪.‬‬

‫با تبخیر جزئی حالل مورد استفاده به دست می آید‬ ‫‪.‬‬

‫عصاره های خشک‬

‫عصاره های جامد به دست آمده از تبخیر حالل مورد استفاده‬ ‫‪.‬‬
‫روش های استخراج‬

‫•‬ ‫استخراج مکانیکی‬

‫•‬ ‫استخراج با تقطیر‬

‫•‬ ‫استخراج با حالل ها‬

‫•‬ ‫استخراج سیال فوق بحرانی‬

‫استخراج مکانیکی‬

‫برشی روی گیاه زنده با استفاده از یک تیغه تیز ایجاد می شود که اجازه می دهد مایع غلیظی به بیرون نشت کند‪ .‬سپس محصول خراشیده می شود‬ ‫‪.‬‬
‫تریاک‪ ،‬بلسان‪ ،‬صمغ‪ ،‬رزین‬

‫نمونه های گیاهی با فشار با فشار خرد می شوند‬ ‫‪.‬‬

 ‫روغن بادام‪ ،‬روغن بادام زمینی‪ ،‬روغن پنبه دانه‪ ،‬کره کاکائو‬

‫توت سیاه‪ ،‬آب میوه لیمو‬

‫استخراج با تقطیر‬

‫تقطیر؛‬

‫فرآیند جداسازی فیزیکی یک یا چند جزء با نقطه جوش متفاوت در یک مخلوط‬ ‫‪.‬‬

‫برای گیاهان حاوی عوامل فعال فرار و به راحتی قابل تبخیر استفاده می شود‬

‫اسانس ها (اسانس ها)‪ ،‬برخی از آب های معطر‬

‫•‬ ‫از نمونه های گیاهی مانند برگ‪ ،‬پوست‪ ،‬ریشه‪ ،‬میوه و گل استفاده می شود‬
‫•‬ ‫تقطیر مستقیم‬

‫•‬ ‫تقطیر با بخار آب‬

‫تقطیر مستقیم‬

‫•‬ ‫مقدار کمی آب روی ظرف تقطیر حاوی قطعات گیاهی اضافه می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫ظرف در پایین گرم می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫بخار آب به دست آمده حامل مواد فرار است‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫مخلوط با سرد شدن غلیظ می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫محصول در ظرف جمع آوری می شود‬ ‫‪.‬‬
‫تقطیر با بخار آب؛‬

‫•‬ ‫آب روی ظرف تقطیر حاوی قطعات گیاهی اضافه می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫بخار آب به دست آمده در محل جداگانه به این ظرف منتقل می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫با کمک گرمای بخار آب‪ ،‬مواد فرار تبخیر شده و با بخار آب تخلیه می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫محصول خنک شده و جمع آوری می شود‬ ‫‪.‬‬
‫روش های استخراج با استفاده از حالل ها‬

‫•‬ ‫خیساندن‬

‫•‬ ‫دیسچر‬

‫•‬ ‫جوشانده‬
 ‫•‬ ‫تزریق‬

‫•‬ ‫هضم‬

‫•‬ ‫پرکوالسیون‬

‫خیساندن‬

‫•‬ ‫در این فرآیند مواد جامد در یک ظرف درب دار با حالل تجویز شده قرار داده می شوند و اجازه می دهند به مدت حداقل ‪ 3‬روز در یک مکان گرم با هم زدن‬

‫مکرر بماند تا مواد محلول حل شود‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫مخلوط فیلتر می شود و پس از تخلیه بیشتر مایع‪ ،‬باقیمانده روی فیلتر با مقدار کافی از حالل یا مخلوط حالل تجویز شده شسته می شود‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫فیلترها با هم ترکیب می شوند‬

‫دیسچر‬
 ‫‪.‬‬
‫ماده جامد متعاقبا ً دو بار در معرض خیساندن قرار می گیرد‬
‫جوشانده‬

‫•‬ ‫این فرآیند زمانی محبوب‪ ،‬مواد محلول در آب و مواد پایدار در گرما را از داروهای خام استخراج می کند‪ ،‬به این ترتیب‬ ‫‪:‬‬

‫•‬ ‫‪،‬جوشیدن در آب برای مدت معین‬

‫•‬ ‫‪،‬خنک کننده‬

‫•‬ ‫صاف کردن و‬

‫•‬ ‫عبور دادن آب سرد کافی از دارو برای تولید حجم مورد نیاز‬ ‫‪.‬‬
‫تزریق‬

‫•‬ ‫دم کرده محلول رقیق مواد تشکیل دهنده به آسانی محلول داروهای خام است‬ ‫‪.‬‬
 ‫•‬ ‫دم کرده های تازه با خیساندن مواد جامد برای مدت کوتاهی با آب جوش تهیه می شوند‬ ‫‪.‬‬
‫هضم‬

‫(‬
‫‪ 60-40‬این نوعی خیساندن است که در آن از حرارت مالیم‬ ‫‪.‬در طول فرآیند استخراج استفاده می شود )‪ C‬‬

‫زمانی استفاده می شود که دمای نسبتا ً باال قابل اعتراض نباشد و در نتیجه راندمان حل شدن حالل افزایش یابد‬ ‫‪.‬‬
‫پرکوالسیون‬

‫این یک روش استخراج مداوم است‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬پرکوالتور» استفاده می شود«‬

‫•‬ ‫شکل و اندازه های مختلف • شیشه‪ ،‬چینی‪ ،‬لعاب یا فوالد ضد زنگ محصول به دست آمده « پرکوالت» نامیده می شود‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫داروی خام به اندازه مناسب آورده می شود‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫آن را با مقدار کمی حالل مخلوط می کنند و قبل از پر کردن داخل پرکوالتور‪ ،‬اجازه می دهند مدتی بماند‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫بنابراین‪ ،‬داروی خشک متورم می شود‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫یک تکه پنبه کوچک در کف دستگاه پرکالتور قرار می گیرد‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫داروی مرطوب شده بدون فشرده شدن در پرکوالتور پر می شود‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫کاغذ صافی و پنبه در باالی دارو قرار می گیرد‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫حالل از باال ریخته می شود و سیستم اجازه می دهد مدتی خیس بخورد‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫با باز کردن شیر پرکوالتور‪ ،‬محصول از پایین خارج می شود‬ ‫‪.‬‬
‫روش های استخراج پیشرفته‬
 ‫•‬ ‫استخراج سیال فوق بحرانی‬ ‫)‪(SFE‬‬
‫•‬ ‫استخراج با کمک اولتراسونیک (امارات متحده عربی)‬

‫•‬ ‫استخراج به کمک مایکروویو‬ ‫)‪(MAE‬‬

‫استخراج سیال فوق بحرانی‬

‫این فرآیند جداسازی مواد فعال از ماتریس جامد‪ ،‬نیمه جامد یا مایع با استفاده از سیاالت فوق بحرانی است‬ ‫‪.‬‬

‫•‬ ‫در دمای معین و وابسته به ماده‪ ،‬چگالی فاز گاز برابر با چگالی مایع خواهد بود‪ ،‬به طوری که دیگر مرز فازی بین فاز مایع و‬

‫گاز وجود نخواهد داشت و هر دو اکنون قابل تشخیص نیستند (این سیال فوق بحرانی نامیده می شود)‬ ‫‪.‬‬
‫•‬ ‫می تواند مانند گاز از طریق جامدات پخش شود و مانند مایع مواد را حل کند‬ ‫‪.‬‬
‫رایج ترین مایع مورد استفاده است ‪• CO 2‬‬ ‫‪.‬‬
‫فوق بحرانی‬
‫فرآورده های دارویی تهیه شده از طریق عصاره گیری‬

‫الکل ها‬

‫فرآورده های معطر معطر تهیه شده از خیساندن اولیه و تقطیر بعدی داروهای خام در الکل اتیلیک برای مدت زمان معین‬ ‫‪.‬‬
‫محتوای الکل زیاد است‬

‫گاروس‬ ‫) ‪alcoolate ( Alcoolat de Garus‬‬

‫فرآورده های دارویی تهیه شده از طریق عصاره گیری‬

‫اکسیرها‬

‫آماده سازی شفاف و شیرین متشکل از مخلوطی از الکل و آب‬ ‫‪.‬‬

‫فرآورده های دارویی تهیه شده از طریق عصاره گیری‬

‫تنتور‬

‫•‬ ‫تنتورها در‬ ‫‪ .‬به عنوان محلول های الکلی یا هیدروالکلی تهیه شده از مواد گیاهی یا از مواد شیمیایی تعریف می شوند که نمونه ای از دومی تنتور ید است ‪USP‬‬

‫‪.‬به طور خاص‪ ،‬دو فرآیند کلی برای تهیه تنتور‪ ،‬یکی از طریق نفوذ و دیگری با خیساندن توصیف می‌کند ‪• USP،‬‬
‫•‬ ‫تنتور بالدونا‬ ‫‪،‬به روش پرکوالسیون تهیه می شود‪ .‬تنتور ترکیبی بنزوئین ‪USP‬‬
‫‪.‬با روش خیساندن تهیه می شوند ‪ USP‬و تنتور پوست پرتقال شیرین ‪USP‬‬