Hệ tiêu hóa

HỆ TIÊU HÓA
BS.Nguyễn Thị Hà
nguyenha30693@gmail.com
THỜI LƯỢNG BÀI GIẢNG: 120 PHÚT LÝ THUYẾT
2
www.trungtamtinhoc.edu.vn
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Mô tả được đặc điểm cấu tạo mô học của hệ tiêu hóa
2. Phân biệt được cấu tạo, chức năng của các đoạn ống
tiêu hoa
3. Liên hệ giữa đặc điểm cấu tạo và chức năng của các
bộ phận cấu tạo hệ tiêu hóa
3
NỘI DUNG BÀI HỌC
1. Khoang miệng
2. Ống tiêu hóa chính thức
3. Tuyến tiêu hóa
4
KHOANG MIỆNG
• Khoang miệng gồm:
- Miệng
- Lưỡi
- Răng
- Hầu
5
Niêm mạc miệng
• Lợp mặt trong thành
khoang miệng
• Biểu mô lát tầng không
sừng hóa
• Lớp đệm: tế bào mỡ,
sợi cơ vân, tuyến nước
bọt kiểu pha
Biểu mô lát tầng không sừng hóa
6
Lưỡi
• Khối cơ vân được niêm mạc bao phủ
• Niêm mạc:
- Niêm mạc dưới lưỡi: mỏng và trơn láng
- Niêm mạc trên lưỡi: gồ ghề, có nhiều chỗ lồi lên
tạo thành các gai lưỡi (nhú lưỡi).
7
Lưỡi
8
Răng
• Người trưởng thành có
khoảng 32 răng vĩnh
viễn. Răng gồm 3 đoạn
chính: Thân răng, cổ
răng, chân răng.
- Men răng, ngà răng, xi
măng răng, tủy răng
- Mô nha chu: nướu răng,
xi măng răng, xương ổ
răng và dây chằng.
9
Hầu
• Nơi gặp nhau giữa đường hô hấp và đường tiêu

hóa trên
• Có hạch bạch huyết, tuyến nước bọt nhỏ
• Biểu mô trụ giả tầng có lông chuyển, có nhiều tế
bào hình đài
• Biểu mô lát tầng không sừng hóa: vùng tiếp giáp
thực quản.
10
ỐNG TIÊU HÓA CHÍNH THỨC
Đặc điểm cấu tạo chung: Gồm 4 tầng mô
11
Đặc điểm cấu tạo chung
Tầng niêm mạc
Từ trong ra ngoài gồm 3 lớp:
• Lớp biểu mô: tùy đoạn ống tiêu hóa
• Lớp đệm:
- Mô liên kết thưa
- Chứa tuyến tiêu hóa
• Lớp cơ niêm: cơ trơn, giúp vận động của ống tiêu
hóa
12
13
Tầng dưới niêm mạc: Mô liên kết thưa, mạch máu, mạch
bạch huyết, đám rồi thần kinh Meissner.
- Ở thực quản, tá tràng có chứa các tuyến tiết nhầy
Tầng cơ: Cơ trơn (trừ thực quản và hậu môn có thêm cơ
vân)
- Giữa lớp cơ vòng và cơ dọc có các đám rối thần kinh
Auerbach.
- Chức năng: nhào trộn và đưa thức ăn xuống đoạn dưới14
15
Tầng thanh mạc
- Chính là lá tạng của phúc mạc, trừ thực quản và
một phần trực tràng
- Mô liên kết chứa mạch máu và thần kinh
- Biểu mô lát đơn
16
Thực quản
17
Thực quản
• Tầng niêm mạc: BM lát tầng không sừng hóa
- Lớp đệm: mô liên kết, tuyến thực quản vi
- Cơ niêm
• Tầng dưới niêm mạc: Mô liên kết thưa, tuyến
thực quản chính thức
• Tầng cơ: đoạn trên (cơ vân), đoạn giữa (cơ trơn,
cơ vân), đoạn cuối (cơ trơn).
• Tầng thanh mạc: Mô liên kết 18
Thực quản
a
1 b
c
d
2
1. Tầng niêm mạc
a. BM lát tầng không sừng hóa;
b. Lớp đệm: c. Cơ niêm
2. Tầng dưới niêm mạc 3
3. Tầng cơ 19
Dạ dày
• Chia làm 3 vùng ranh giới:

- Vùng tâm vị: chứa tuyến tâm vị
- Vùng thân vị (đáy vị): chứa tuyến đáy vị
- Vùng môn vi: chứa tuyến môn vị
• Cấu tạo: 4 tầng mô học
20
Dạ dày
Tầng niêm mạc dạ dày
- Lớp biểu mô
Biểu mô trụ đơn tiết nhầy, bề
mặt lõm xuống lớp đệm tạo phễu
dạ dày: chứa chất tiết của các 1
tuyến.
- Lớp đệm 2
+ tùy vị trí có tuyến tương ứng
+ Các tuyến tiêu hóa đều là
tuyến ống. Sản phẩm là dịch vị, có
vai trò tiêu hóa thức ăn. 21
Dạ dày
- Tầng niêm mạc của tâm vị: tuyến ống đơn hoặc chia
nhánh ngoằn nghèo, lòng rộng. Các tế bào của tuyến tiết
nhầy và men tiêu thể, một số tiết HCl
- Tầng niêm mạc của đáy vị (thân vị):tuyến ống phân
nhánh có miệng đổ vào phễu dạ dày. Tế bào gốc, tế bào
tiết nhầy, tế bào thành. Quan trọng nhất trong tiết dịch
vị.
- Tầng niêm mạc của môn vị: Tuyến ống chia nhánh, có
nhiều phễu dài, đoạn dưới ngoằn nghèo hơn phần tâm
vị. Tiết nhầy, các men: Tiết Gastrin, tiết somatostatin
22
Dạ dày
23
Dạ dày
Tế bào thành
Tế bào chính
24
Dạ dày
Tầng dưới niêm mạc: mô liên kết nhiều mạch
máu, bạch huyết, tế bào lympho, tế bào dưỡng bào.
Tầng cơ: cơ trơn. 3 lớp:
- Lớp trong hướng chéo
- Lớp giữa hướng vòng
- Lớp ngoài hướng dọc
Tầng thanh mạc: mô liên kết mỏng.
25
26
Dạ dày
Mô sinh lý dạ dày
• Chức năng cơ học: nhào trộn thức ăn
• Chức năng hóa học:
- Tiêu hóa thức ăn
- Chứa chất nhầy, điện giải, yếu tố nội dạ dày
- Yếu tố nội + B12  dễ hấp thu vitamin ở ruột
27
Ruột non
• Gồm 4 tầng:
- Tầng niêm mạc: nhiều vi nhung mao, nhung mao. Ở
hổng tràng có van ruột
+ Biểu mô trụ đơn
+ Lớp đệm chứa tuyến Lieberkuhn
- Tầng dưới niêm mạc: mô liên kết, mạch máu và mạch
bạch huyết phong phú, ở tá tràng có tuyến Brunner
- Tầng cơ: 2 lớp cơ trơn
- Tầng thanh mạc: mô liên kết
28
Ruột non
• Van ruột:
- Do tầng dưới niêm mạc đội tầng niêm mạc tạo
nên
- Có nhiều ở hổng tràng
• Nhung mao:
- Do lớp đệm đội lớp biểu mô
- Phủ bởi biểu mô trụ đơn
29
Biểu mô ruột non A
C
1
2 2
B 2 A. BM phủ nhung mao

B. Tuyến Lieberkunh
C. Trục liên kết của nhung mao
3 3 1. Tế bào mâm khía
2. Tế bào hình đài tiết nhầy
3. Tế bào Paneth www.trungtamtinhoc.edu.vn
31
Tá tràng
1
1
1.Nhung mao
2.Tuyến Lieberkuhn
3.Cơ niêm
2
4.Tuyến Brunner 3
4 www.trungtamtinhoc.edu.vn
Hỗng tràng
a
1
b
c
2
3
4
1.Tầng niêm mạc 2.Tầng dưới niêm mạc
3.Tầng cơ 4.Vỏ ngoài
a.Nhung mao b.Nang bạch huyết c. Trục liên kết của van ngang
Hồi tràng
1.Nang bạch huyết

2.Mảng Payer 34
Chức năng:
• Chức năng tiêu hóa thức ăn
• Chức năng hấp thu chất dinh dưỡng
35
Ruột già
Cấu tạo: tương tự ruột non, nhưng có điểm khác:
- Tầng niêm mạc không có nếp gấp: Không có van
ngang, nhung mao (trừ đoạn cuối sát trực tràng)
- Biểu mô trụ đơn
- Tuyến Lieberkuhn có nhiều tế bào hình đài
- Lớp đệm: nhiều tế bào lympho, nang bạch huyết
- Tầng cơ: lớp có dọc bên ngoài tạo 3 dải cơ dọc
36
Ruột già
 Chức năng:
- Hấp thu nước, tạo phân
- Chế tiết nhầy để bảo vệ niêm mạc
37
Ruột già
38
Ruột thừa
• Lòng hẹp, không đều,
hình khía
• Mô bạch huyết rất phát
triển
• Tuyến Lieberkuhn ít và
ngắn không có 3 dãy cơ
dọc
39
TUYẾN NƯỚC BỌT
• Tuyến nước bọt là tuyến ngoại tiết kiểu chùm nhỏ,

gồm nhiều nang tuyến (phần chế tiết).
• Cấu tạo: Phần chế tiết, phần bài xuất
42
• Phần chế tiết: hình cầu,
lòng hẹp, thành được cấu tạo
bởi 2 hàng tế bào:
- Hàng tế bào chế tiết (TB
tiết nước, TB tiết nhầy)
- Hàng tế bào cơ biểu mô
- Có 3 loại nang: Nang
nước, nang nhầy, nang pha
44
• Phần bài xuất: Ống Boll ống Fluger  ống
gian tiểu thùy  ống bài xuất cái.
45
Tuyến nước bọt mang tai 46
Tuyến nước bọt dưới hàm 47
Tuyến nước bọt dưới lưỡi 48
Mô sinh lý tuyến nước bọt:
- Nước bọt làm ẩm, làm trơn niêm mạc miệng
và thức ăn bởi nước và chất nhầy
- Tiết men Amylase có tác dụng phân hủy
carbonhydrate
- Tiết Lactoferin và lysozym chống khuẩn, bảo
vệ khoang miệng
- Tái hấp thu Na+ và K+
TUYẾN TỤY
• Tuyến tụy vừa là tuyến nội tiết vừa ngoại tiết.
• Có nguồn gốc nội bì
Tụy ngoại tiết
Gồm phần chế tiết và ống bài xuất:
Phần chế tiết: nang tuyến tụy
- Tuyến kiểu chùm nho. Gồm 2 loại tế bào:
+ Tế bào chế tiết (tế bào nang tuyến): Chứa nhiều
hạt chế tiết (hạt sinh men)
+ Tế bào trung tâm nang tuyến: không liên tục, dẹt,
nhân thẫm màu.
52
Ống bài xuất
- Ống trung gian
- Ống bài xuất trong tiểu thùy
- Ống gian tiểu thùy
- Ống bài xuất lớn
53
Tụy nội tiết (tiểu đảo Langerhans)
• Tiểu đảo Langerhans, cùng nằm trong tiểu thùy, rải
rác giữa các đám nang tuyến
• Mỗi tiểu đảo: khối nhỏ, 100-300µm, nhiều ở đầu tụy
• Dây tế bào nối với nhau thành lưới, xen kẽ với lưới
mao mạch kiểu xoang
Tụy nội tiết (tiểu đảo Langerhans)
Loại tế bào Số lượng Chế tiết Chức năng
Tế bào A 20% Glucagon Tác động lên một số mô để tích trữ

năng lượng dưới dạng glycogen và
mỡ, làm tăng đường huyết
Tế bào B 70% Insunlin Tác động lên một số mô làm cho

glucose đi vào tế bào , gây giảm
đường huyết
Tế bào D 5-10% Somatostantin Ức chế giải phóng hormon ở các tế

bào khác của tiểu đảo (điều hòa tiết
Glucagon và insunlin)
Tế bào PP Rất ít Polypeptid Điều hòa dịch tụy

GAN
GAN
• Gan là tuyến lớn nhất trong cơ thể, được bao bọc
bởi bao liên kết mỏng (bao Glisson). Vừa là tuyến nội
tiết (tổng hợp một số chất), vừa ngoại tiết (tiết dịch mật)
• Rốn gan là nơi đi vào của động mạch gan, tĩnh mạch
của; nơi đi ra của tĩnh mạch gan, ống gan và mạch bạch
huyết.
• Đơn vị cấu tạo và chức năng là tiểu thùy gan.
• Chức năng: Là cơ quan khử độc, tổng hợp protein,
tích trữ glycogen, sắt, vitamin A…
Tiểu thùy gan cổ điển
• Hình khối đa diện, đường kính 1-2 mm, ranh giới
giữa các tiểu thùy không rõ, trừ ở khoảng cửa.
• Bao gồm:
+ Tĩnh mạch trung tâm tiểu thùy
+ Bè Remak
+ Khoảng cửa
+Mao mạch nan hoa
Tiểu thùy gan cổ điển
Tĩnh mạch trung tâm tiểu thùy
61
Bè Remak
Dây tế bào gan, tỏa ra từ tĩnh mạch trung tâm tiểu
thùy, có chứa vi quản mật (tiểu quản mật).
• Tế bào gan: Lớn, đa diện, đường kính 20-30 µm,
chứa 1 hoặc 2 nhân hình cầu với hạt nhân rõ, bào
tương nhiều bào quan và chất vùi.
Vi quản mật: do bề mặt hai tế bào gan tựa vào
nhau tạo nên, có các vi nhung mao (không có
thành riêng)
Tiểu thùy gan
5
2
5 2
3
1.Tĩnh mạch trung tâm tiểu thùy 2.Mao mạch nan hoa
3.Bè Remark 4.Tế bào nội mô 5.Tế bào Kuffer 63
Khoảng cửa
Mỗi tiểu thùy có 3-6 khoảng cửa: nơi các vách liên
kết xơ dày lên, chứa bộ ba:
- Nhánh tĩnh mạch cửa
- Nhánh động mạch gan
- Ống mật: biểu mô trụ đơn
Khoảng cửa
4
1
3
2
1.Động mạch gan 2. Tĩnh mạch cửa

3.Ống mật 4.Tiểu thùy gan
Tuần hoàn gan
Gan nhận máu từ 2 nguồn khác nhau:
- Tĩnh mạch cửa vào gan: 85% lượng máu ở gan
- Động mạch gan vào gan:15% lượng máu ở gan
67

Hệ tiêu hóa

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hệ tiêu hóa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HỆ TIÊU HÓA

2. Ống tiêu hóa chính thức

3. Tuyến tiêu hóa

• Nơi gặp nhau giữa đường hô hấp và đường tiêu

• Chia làm 3 vùng ranh giới:

B 2 A. BM phủ nhung mao

1.Nang bạch huyết

• Tuyến nước bọt là tuyến ngoại tiết kiểu chùm nhỏ,

Tế bào A 20% Glucagon Tác động lên một số mô để tích trữ

Tế bào B 70% Insunlin Tác động lên một số mô làm cho

Tế bào D 5-10% Somatostantin Ức chế giải phóng hormon ở các tế

Tế bào PP Rất ít Polypeptid Điều hòa dịch tụy

1.Động mạch gan 2. Tĩnh mạch cửa

You might also like